Veeteeltvless december 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 13

N R.12

DE CE MBE R 2014

I N D I T N U M M ER

F O K K E R IJ

KERSTSPEC IA L

M A N AGEMENT

Grote belangstelling voor ki-aanbod BBG/CRV

Drie generaties op één bedrĳf doen hun eigentĳdse verhaal

Smartphone en handige apps voor de veehouderĳ

VV12_cover.indd 2

11-12-14 11:48

I NHOUD

RUBRIEKEN

3 4 15 23 36 38 39

Van de redactie Vleestelex Uit de dierenartspraktĳk Buitenland Voer voor vleesboer Agenda Anders bekeken R E P O R TA G E S

12 Jan en Annie Graumans-Christianen uit Rĳsbergen houden longhorns 30 Op het Smetledehof is de vleesveetak gegroeid van 30 naar 300 stuks KERSTSPECIAL

7 Drie generaties op één bedrĳf 8 Drie generaties Vanhaelemeesch, Watervliet 16 Drie generaties ‘van Terbeck’, Kersbeek-Miskom 24 Drie generaties ‘Dekkers vof’, Nĳnsel 34 Drie generaties Willems, Meeswĳk FOKKERIJ

32 Volle bak voor mooi aanbod bĳ BBG/CRV MANAGEMENT

18 Broekzak vol nuttige informatie met apps voor de veehouderĳ MAATSCHAPPIJ

10 3D-printing: de nieuwe (r)evolutie PORTRET

26 Ate Lindeboom, vertrekkend CRVdirecteur

Ate Lindeboom: ’Overgang emotie naar ratio moet bĳ vleesvee nog plaatsvinden.’ 26

Reageren op dit editorial kan via een brief aan de redactie, via e-mail (guy.nantier@crv4all.com) of via het discussieplatform veeteeltforum.nl (topic ‘Voorrang voor boer’).

Guy Nantier Boer moet voorrang krĳgen

oeren op een Kruispunt, de hulporganisatie voor Vlaamse landbouwers, dook in de statistieken om te zien hoe goed (of slecht) landbouwbedrĳven in alle uithoeken van Vlaanderen standhouden. Uit de cĳfers blĳkt dat het aantal landbouwbedrĳven in twintig jaar tĳd in meer dan 130 gemeenten meer dan gehalveerd is. In voorstedelĳke gemeenten is zelfs geen enkele boer meer te vinden en in landelĳke gemeenten is de achteruitgang significant. Maar we hebben het zo slecht nog niet. Dat kon ik recent nog ervaren met enkele internationale collega-landbouwjournalisten in het Oost-Afrikaanse land Tanzania. Ik had daarbĳ het voordeel tegenover de collega’s dat ik 35 jaar geleden in Midden-Afrika heb gewerkt en dus een mooie vergelĳking kon maken tussen vroeger en nu. Was er evolutie? Met diepe treurnis heb ik moeten vaststellen dat Tanzania, dat

Kerstspecial Drie generaties

gekend stond als een modelontwikkelingsland in de vorige eeuw er niet op vooruit is gegaan. Integendeel. De landbouweconomie, die zorgt voor een kwart van het bbp, heeft naast een onderontwikkelde transportsector voor landbouwproducten ook te kampen met prĳsschommelingen op de wereldmarkt van belangrĳke landbouwproducten, zoals bĳ ons. De bedrĳven hebben er, net zoals bĳ ons, te kampen met het feit dat de verdiensten uit de productie aan de handen van een kleine groep blĳft kleven. Er heerst eveneens een ongelofelĳk grote bureaucratie. Ook dat kennen wĳ. Het eindresultaat is dat de boerenstand er, net zoals bĳ ons, op achteruit gaat. En vecht tegen armoede. Boeren moeten voorrang krĳgen. Hier, maar ook wereldwĳd. ‘I am a supporter of farmers fighting against poverty’, dat wordt de boodschap op mĳn T-shirt voor de eindejaarsperiode.

Fokkerĳ Ki-show BBG/CRV

Jong en oud vertellen vanuit hun tĳdsbeleving over de vleesveehouderĳ.

Met een kwalitatief en gevarieerd aanbod bedient BBG/ CRV alle bedrĳfsoriëntaties.

V E E T E E LT V L E E S

VV12_editorial.indd 3

D E CE M B E R

2 0 1 4

txt m

11-12-14 17:03

V L E E S T E L E X

Casper van het Perenhof zet carrière voort bĳ ki BBCI De nationaal kampioen Libramont 2014, Casper van het Perenhof, maakt verder carrière bĳ ki BBCI. Het is al bĳna een eeuwigheid geleden dat een nationaal kampioen nog door de ki werd aangekocht en ingezet. Bĳ de jaarlĳkse keuring door de ki-commissie van het stamboek liet de Sheriffzoon op een leeftĳd van 21 maanden een hoogtemaat optekenen van 132 centimeter met een gewicht van 772 kilogram. De volledige

lĳst van recent gekeurde stieren van BBCI staat in tabel 1. Een bĳzondere stier in het portfolio van BBCI is Hashtag van de Jorchrishoeve. De stier is met zĳn afstamming Lennie maal Genièvre makkelĳk in te zetten. De stier voert in de moederlĳn bovendien terug op vĳf generaties koeien die meer dan 1000 kilogram wogen. De moeder van Hashtag, Carine van de Jorchrishoeve, weegt zelfs meer dan 1200 kilogram.

Casper van het Perenhof nu ki-stier

Tabel 1 – Novemberkeuring BBCI (bron: HB BBB, Ciney)

naam stier

vader

m.vader

Cabri de Somme Cappucino des Amandiers Caramel de Somme Casper van het Perenhof Destin du Château Fallois Fexhois du Pont de Messe Hashtag v.d. Jorchrishoeve Homeros Paravent d’Izier Pectoral de la Grande Rose Sarko d’Embise Tilouis d’Atrive

Noceur de Fooz Orme de Somme Grommit Hof ter Zilverberg Sheriff de Centfontaine Damier des Waleffes Benhur du Champ Bouval Lennie v.h. Caloenhof Ferrero v.d. Kerkenhofstede Juventus de l’Ecluse Lumineux d’Ochamps Adajio de Bray Imperial de l’Ecluse

Germinal de Fooz Emigre de St. Fontaine Orme de Somme Germinal de Fooz Bruegel d’au Chêne Heros de Peroy Genièvre de St. Fontaine Davidson de l’Ecluse Hesitant de la Tournée Illegal de la Grande Rose Biscuit d’Embise Occupant du Fond de Bois

ouderdom hoogte gewicht scrotum(maanden) maat (cm) (kg) omtrek (cm) 22 42 18 21 44 31 28 23 25 20 38 46

135 (+5) 146 (+2) 130 (+4) 132 (+3) 148 (+4) 141 (+2) 142 (+5) 134 (+3) 138 (+4) 132 (+4) 143 (=) 150 (+6)

783 1111 695 772 1226 1074 1002 753 954 749 1007 1228

35 35 33 32 36 38 31 32 35 33 31 35

categorie opmerking 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1

beenwerk

Génétique Avenir Belgimex brengt met Hannibal en Warrior opmerkelĳke ki-stieren ten tonele Op de jaarlĳkse keuring door de ki-commissie van het stamboek vielen enkele jonge stieren van Génétique Avenir Belgimex duidelĳk op. Zo was er Hannibal van de Schoolhoeve (v. Nodule des Volérs) die een hoogtemaat liet noteren op een leeftĳd van 21 maanden van 143 centimeter of plus 14 centimeter boven

de norm van de eerste categorie. Ook Warrior de Fontena (v. Sheriff) werd opgemerkt met een scrotumomtrek van maar liefst 38 centimeter en dat op een leeftĳd van 23 maanden. De resultaten van de laatste keuring door de ki-commissie van het stamboek staan in tabel 2.

Hannibal van de Schoolhoeve heeft een flinke gestalte Tabel 2 – Novemberkeuring GAB (bron: HB BBB, Ciney)

naam stier

vader

m.vader

Abel v.h. Wallewerf Cactus du Moligna Hannibal v.d. Schoolhoeve Hazard v.d. Pannemeers Lascar de la Haie Madame Oceanien Isle-Le-Pre Plombe de Renuamont Spartacus v.h. Loobergenhof Ultimo v.d. IJzer Vega du Falgi Warrior de Fontena

Tintin de Wihogne Lennie v.h. Caloenhof Nodule des Volées Panache de Centfontaine Obus de Somme Acteur de Bierwa Quiet Roche Gue Attribut du Fond de Bois Benhur du Champ Bouval Lennie v.h. Caloenhof Sheriff de Centfontaine

Giga du Bois Remont Genièvre de St. Fontaine Fleuron de Maffe Adajio de Bray Notez-le du Pont de Messe Kennedy d’au Chêne Japonais de Renuamont Paysan de Fontena Timothy v.d. Stokerij Picasso du Falgi Tenoir de Sorinnes

V E E T E E LT V L E E S

VV12_vleestelex.indd 4

DECEMBER

ouderdom hoogte- gewicht scrotum- cate(maanden) maat (cm) (kg) omtrek (cm) gorie opmerking 29 20 21 24 16 43 24 18 20 38 23

144 (+6) 132 (+4) 143 (+14) 138 (+5) 124 (+1) 144 (=) 136 (+3) 135 (+9) 133 (+5) 148 (+5) 138 (+7)

923 697 850 883 628 970 872 741 758 1058 847

35 33 33 33 31,5 n.b. 35 33,5 32 38 38

2 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1

bespiering

201 4

11-12-14 09:16

Geesje Rotgers, redactie V-focus:

‘Binnen de ammoniakwetenschap is er momenteel geen ruimte voor een open discussie over de verschillende inzichten’ B R ON :

V- F OC U S ,

D E C E M B E R

2 0 1 4

Voorlopige ki-cĳfers 2013-2014 Uit de voorlopige bĳ CRV geregistreerde ki-cĳfers 2013-2014 blĳkt dat het aantal eerste inseminaties met vleesveerassen in Nederland is toegenomen met zo’n 14 procent tot 124.512 eerste inseminaties. Hiermee komt het aantal eerste inseminaties opnieuw op het niveau van 2012 (125.813), maar wel nog steeds onder het niveau van het topjaar 2011 met 140.893. Het Belgisch-witblauwras bezit een marktaandeel van 95 procent. De meest gebruikte stier is de gebruikskruisingsstier Maieur de l’Elevage Petit Barvaux.

De Accord de Wihognezoon klokt af op 15.215 eerste inseminaties. In Vlaanderen blĳft het aantal eerste inseminaties met vleesvee verder dalen. Het totaal aantal eerste inseminaties in het tĳdvak 2013-2014 bedroeg 48.081. Dat is 6 procent minder dan vorig jaar en maar liefst 25 procent minder tegenover 2010. Het meest gebruikte vleesras blĳft veruit ook hier het witblauwras. Kubitus de Bray (v. Empire), die vorig jaar de ranking van meest gebruikte stier leidde, is nu ook weer nummer één. Op plaats twee en drie volgen respectievelĳk Sau-

Pre Ger Maieur veel ingezet als kruisingsstier

Op de de Dutc zal het worden bregts

veur de Monin Chapelle (v. Ecrin Bomal) en Langoureux de Fooz (v. Blackstar).

Eerste hoornloze opfokstiertjes onder de veilinghamer Op de eerste RJ-veiling van de nieuwe opfokrondes 2014-2015 te Lanaud (Frankrĳk) werden de eerste twee hoornloze limousinstiertjes geveild. Iaaho Pp (v. Diamant PP), gefokt door maatschap Fief Puy Chenin uit Puy du Lac, kreeg het hoogste bod achter de naam en werd toegewezen voor 5600 euro. Iaaho bezit na controle op het opfokstation een fokwaarde van 100 voor bespiering, 106 voor ontwikkeling en 101 voor rastype. Tĳdens de opfok realiseerde de stier een dagelĳkse groei van 1,417 kilogram. In totaal waren voor de eerste opfokronde 2014-2015 te Lanaud zo’n 151 stier-

kalveren aangeleverd. 105 stiertjes werden na afloop van de eigenprestatietoets veilingwaardig bevonden: 60 stiertjes met de kwalificatie ‘espoir’ en 45 stiertjes met de kwalificatie ‘RJ’. De gemiddelde veilingprĳs voor de espoir-stieren bedroeg 2921 euro en voor de RJ-stieren 4588 euro. De hoogste prĳs van 12.300 euro ging naar Illico RJ (v. Expert RRvs) van Philippe Deshoulières Saint Martin Terressus. Illico bezit heel goede genoomfokwaarden met een maximumscore van 10 op 10 voor groei en bespiering én 8 op 10 voor ontwikkeling. De stier behaalde tĳ-

Iaaho Pp geveild voor 5600 euro

dens de controleperiode een dagelĳkse groei van 1,548 kilogram. Illico wordt verkast naar Italië.

Piemontese Norma 24 excellent verklaard Tĳdens de nationale keuring in Mariënheem eind oktober is de piemontesekoe Norma 24 excellent verklaard. Norma 24 (v. Alfredo) is in eigendom van Antonie van Gelder uit Hoge Hexel. Norma werd gewaardeerd met 93 punten voor ontwikkeling, 88 punten voor rastype, 93

punten voor bespiering en 88 punten voor benen, waarbĳ haar algemeen voorkomen uitkwam op 91 punten. In Mariënheem werd Norma 24 uitgeroepen tot reservekampioene bĳ de oudere koeien.

Norma kreeg 91 punten

V E E T E E LT V L E E S

VV12_vleestelex.indd 5

D ECE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 09:16

J A A R I N D E X

Index VeeteeltVlees 2014 Bedrijfsreportages binnenland Backer, P. De, Mespelare 1/16 Boot, P. en H., Kerkwerve 10/12 Boxmeer, F. van, en Schaijk, M. van, St. Oedenrode 11/26 Broers, M., en Bonduwel, G., Moelingen 7/14 Bruijn, H. de, Horssen 4/10 Clercq, M. De, Smetlede 12/30 Cock, M. De, Opbrakel 11/14 Dijk, R. van, Rhenen 6/24 Graumans-Christianen, A. en J., Rijsbergen 12/12 Hanselaer, S., Zele 6/10 Heeren, H., Zoutleeuw 10/24 Hilkens, G., Herkenbosch 3/10 Hogenes, E., Noordbeemster 8/14 Hulsbosch, R., Erps Kwerps 9/18 Laet, R. De, Tielrode 7/24 Loterman, M., Brakel 11/18 Morsink, J. en B., Enter 2/10 Staal, J., Ruinen 7/18 Vanderhaeghe, P., Veurne 7/12 Veerman, T., Zuidoosterbeemster 9/10 Vrancken-Vancauwenbergh, P. en E., Halen 5/26 Weerdt, L. De, O.L.V. Waver 4/26

Bedrijfsreportages buitenland Lindertis, T. en A., Over Ascreavie (GrootBrittannië) 7/9 McLaren, W., Netherton (Groot-Brittannië) 7/8 Roetynck, A., Vieux-Berquin (Frankrijk) 9/26

Beeldverhaal De productie van allmash

Fotospecials Aan tafel Veehouderij in Tanzania

11/16 12/22

Alderkamp, E., afscheidnemend voorzitter CRV 3/16 Dekker, T., voorzitter limousinstamboek Nederland 11/24 Keyser, J. de (Fortisbank), en Focke, R. (Boeren op een Kruispunt) 6/16 Lindeboom, A., scheidend directeur CRV 12/26 Middelkoop, J., adviseur gevaarlijke mesten silogassen 10/26 Ottens, P., afmester 9/16

Keuringen en shows

Nederlandse Week van het Vleesvee 6/14 Rentabiliteit gespreksstof op CRV-jongerendag 8/10 Tweede vakdag vleesvee 7/20 Schreeuw om regionaal vlees 6/22

Fokveebeurs Affligem Jaarmarktkeuring St. Truiden Libramont, Belgisch witblauw Mariënheem, blondes en piemontesen Paasveekeuring Schagen Parijs, nationales SIA Putten, limousin, charolais en verbeterd roodbont Regiokeuring Aldenbiesen Regiokeuring Geel Regiokeuring Geffen Regiokeuring Leuven Regiokeuring Mesch Regiokeuring Sluis Regiokeuring St. Lievens-Houtem Regiokeuring Wulpen Schijndel, nationale witblauw Vleesveekeuring Enter Vleesveekeuring Hulshorst

Fokkerij

Management

Aberdeen-angusras, bakermat van fokvrijheid 7/6 Eerste fokwaardecijfers Winston 4/12

Agro-ecologie 3/12 Draminski tocht- en drachtdetector 3/9 Duurzaamheidsscan voor vleesvee 5/16

Aardstralen blijven mysterie Effect herkauwactiviteit op pens Gerichtere inzet antibiotica Homeopathie is een totaalconcept Informatiecampagne bvd-bestrijding Nederlandse aanpak ibr en bvd Vliegenbestrijding start vaak te laat

5/22 2/18 1/14 5/6 3/18 1/10 6/20

Dierreportages Cameos, limousinstier met klasse Troef spelen met blonde Donibane

3/26 4/20

Economie

V E E T E E L T V lee s

VV12_Index.indd 6

DECEMBER

Natuurlijk zoogritme gerobotiseerd Nuttige apps voor de veehouderij Ovalert in opmars Ventilatie basis goed stalklimaat

10/8 12/18 3/6 4/6

Portretten Fauw, K. De, commissie witblauw Gorter, K., voorzitter CRV Laere, G. Van, commissie witblauw Lameire, L., commissie witblauw Raemdonck, M., commissie witblauw Steukers, F., commissie witblauw Willems, B., commissie witblauw Zwanenburg, F., angusstamboek

3/22 5/18 7/26 4/18 5/12 6/26 8/22 2/16

Ruwvoerwinning Beter zaaibed, meer mais Kengetal bodemgezondheid CEC Maiskwaliteit nog nooit zo goed Met gmo veredeling gras versnellen Onkruidbestrijding in mais

4/22 2/6 1/4 5/14 5/10

Interviews

4/16

Diergezondheid

Franse fokstieren met divers verervingsprofiel 2/12 Karkasindexen witblauw belicht 2/20 Mooiste witblauwen 10/20 Nieuwe fokwaarden geboortekenmerken 1/18 Opu-ivp brengt fokkerij in extra versnelling 6/6 Prestatiegerichte fokcijfers in angus 7/10 Ruime genetische spreiding in BBG-aanbod 12/32 SNAPC4-defect uitgelicht 8/24 Stamboeken zetten in op grotere binnenbekkenmaten 1/8 Stichting Lakenvelder professionaliseert logistiek en vierkantsverwaarding 3/24 Van top naar flop na nieuwe indexberekening witblauwras 8/6 Vijftig tot zestig procent natuurlijk afkalven 10/16

2/24 2/14 8/16 11/10 4/24 3/14 11/20 8/11 2/15 9/12 9/13 9/25 8/12 07/23 08/13 10/14 08/20 04/14

Samenleving 3D-printing, de nieuwe (r)evolutie

12/10

Uit de dierenartspraktijk Vergiftiging door te veel selenium 5/25 Kopertekort leidt tot blokvoetjes 7/17 Maden in de huid 8/19 Melkstress bij kalveren 10/19 Ovsynch bij vleesvee 9/15 Scherp in bij jong dier 6/9 Te laag immunoglobuline in biest 3/21 Tekort aan selenium l 4/25 Verbrande pens 11/9 Verstopping urinewegen 1/7 Winterdysenterie 12/15

Varia Drie generaties ‘Dekkers vof’, Nijnsel 12/24 Drie generaties Vanhaelemeesch, Watervliet 12/8 Drie generaties ‘Van Terbeck’, Kersbeek-Miskom 12/16 Drie generaties Willems, Meeswijk 12/34 Kerstprijs 2013 2/9 Kerstquiz 2014 12/20 Limburg boven in kerstwedstrijd 2013 2/9 Veehouderijbeurs Clermont-Ferrand 9/23

Voeding Franse rassen voeren op gevoel 9/6 Rantsoenaanpassingen zonder gezondheidsproblemen 11/6 Voederen met goedkopere alternatieven 9/20

201 4

11-12-14 15:13

K E R S T S P E C IA L

D R I E

G E N E R A T I E S

De wereld staat niet stil. Ook de vleesveehouderĳ niet. Denk maar aan de voortschrĳdende mechanisatie, inzichten in de veevoeding en diergezondheid of de genoomfokkerĳ in de rundveeverbetering. Maar ook het overheidsbeleid wĳzigt stelselmatig. In deze kerstspecial blikken drie generaties op één bedrĳf terug op hoe het was, hoe het nu is en wat de toekomst brengen zal.

O V E R

B E D R I J F G R O E I

O V E R

F O K K E R I J

Antoine (79), Luc (53) en Bruno (23) Vanhaelemeesch, Watervliet

O V E R

Willy Schotsmans (90), Guy Roggen (60) en Jan Roggen (34) Kersbeek-Miskom

A G R O T E C H N I E K

24 Harrie Dekkers (71), Johan Scheepens (46) en Martĳn van den Berkmortel (14), Nĳnsel

O V E R

F O K K E R I J

B L O N D E

34 Michel (83), Corny (54) en Joris (26) Willems, Meeswĳk

V E E T E E LT V L E E S

VV12_intro special.indd 7

W I T B L A U W

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 15:58

K E R S T S P E C I A L D R I E

G E N E R A T I E S

Een boerenbedrĳf is het werk van verschillende gen

De kracht van so

Het bedrĳf van de familie Vanhaelemeesch uit Watervliet kende in de verschillende bedrĳfstakken een gestage groei. De sleutel tot succes: een goede sociale omgang met de buurt. tekst Guy Nantier

an 35 hectare akkerbouw, 10 melkkoeien en 6 zeugen naar 160 hectare akkerbouw, 270 stuks vleesvee en een gesloten varkensbedrĳf met 125 zeugen. Dat is in een notendop de groeisprong die het bedrĳf Vanhaelemeesch uit Watervliet in 65 jaar maakte. In de toekomst wil het bedrĳf in de vleesveetak doorgroeien van jaarlĳks 100 kalvingen naar 120 kalvingen. ‘Er mag ook nog wat uitbreiding in de akkerbouw bĳ,’ verduidelĳkt Bruno

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf1 FOKKERIJ.indd 8

DECEMBER

Vanhaelemeesch (23) zĳn stille ambitie, ‘maar qua vee zitten we met 120 kalvingen en 125 zeugen op de grens van het werkbare in eigen beheer, Ik wil bĳvoorbeeld al mĳn koeien ook nog blĳven kennen.’

Voorlichting versus eigen inzicht In de tĳd dat Antoine Vanhaelemeesch (79) het bedrĳf runde liet niets vermoeden dat het bedrĳf vandaag de dag rundvee zou houden. ‘Vanuit de voorlichting vond men het zonde om de goede poldergrond hier om te zetten in grasland voor melkvee,’ vertelt Antoine. ‘De melkkoeien gingen er dus uit ten voordele van de zeugentak en mestvarkens.’ Terwĳl iedereen in de sector, vooral in de voorlichting, de mond vol had van de noodzaak tot specialisatie, ging zoon Luc Vanhaelemeesch (53) als bedrĳfsleider voor verbreding. ‘De vleesveetak is er midden jaren tachtig gekomen tĳdens de vĳf jaar samenuitbating met mĳn vader,’ verhaalt Luc. ‘Wĳ waren ervan overtuigd dat alle eieren in dezelfde mand leggen ons kwetsbaar maakte. Het Belgisch witblauw was toen boven-

201 4

11-12-14 09:07

nde generaties in én buiten de eigen perceelsgrenzen

n sociale omgang MENING

O VER

MILIEUVR AAGSTUKKEN

Antoine Vanhaelemeesch (79): ‘De groene jongens zĳn mĳn vrienden niet, maar ook mĳn vĳanden niet’ Luc Vanhaelemeesch (53): ‘Je moet ervoor zorgen dat je als landbouwer gewild blĳft en niet alleen verdragen wordt’ Bruno Vanhaelemeesch (23): ‘De leefomgeving zal op de lange termĳn blĳven bepalen wat we wel of niet mogen’ dien “booming business” en ik was besmet geraakt met het virus van de fokkerĳ ervan na een bezoek aan de landbouwbeurs in Brussel. En tot slot: ik mocht van mĳn vader mĳn goesting doen.’ Lucs vader Antoine mengde zich niet in de bedrĳfsvoering na de overname in 1989. ‘Integendeel,’ vertelt Luc, ‘hĳ heeft mĳ altĳd gestimuleerd.’ ‘In mĳn tĳd was het wel anders,’ reageert Antoine. ‘Mĳn vaders gezegde was dat je een oude aap geen smoelen moest leren maken. Al wat ik leerde op de landbouwschool was nooit goed voor hem.’

Minzaam met buurt omgaan De drie generaties Vanhaelemesch erkennen volmondig dat de groei van het bedrĳf mede mogelĳk is geweest dankzĳ de ‘gunfactor’. Luc: ‘Wĳ hebben het bedrĳf van drie landbouwers – generatiegenoten van vader die geen opvolger hadden – kunnen overnemen omdat het ons “gegund” was, omdat we het vertrouwen genoten.’ Vader Antoine is altĳd al actief geweest in het sociale leven van

de lokale gemeenschap, zo blĳkt. Luc: ‘Ikzelf heb veelvuldige sociale omgang via onder andere mĳn thuisverplegingspraktĳk.’ En ook Bruno die eveneens een diploma van verpleegkundige op zak heeft, blĳkt uit hetzelfde hout als zĳn vader gesneden te zĳn. Bruno: ‘Mĳn moeder zegt dat ik een kloon ben van mĳn vader. aangevuld met het organisatietalent van mĳn moeder.’ Antoine Vanhaelemeesch: ‘De meeste boeren verwaarlozen heden ten dage hun sociale contacten. Zonde.’ Luc vult aan. ‘Het minzaam met elkaar omgaan reflecteert zich ook in de sterke familieband die we hebben, ook met de schoonfamilie. Iedereen springt in voor iedereen. Dat maakt ons sterk.’ Grootvader, vader en zoon hebben ook met elkaar gemeen dat ze positief in het leven staan, ook bĳ slechte prĳsvorming. Bruno: ‘Ik loop nooit gefrustreerd door de stal vanwege mindere prĳzen. Je kan er tenslotte weinig tegen doen. Je kan alleen maar je best doen.’ ‘Er zĳn veel ergere dingen in het leven,’ vult Luc aan. ‘Dat zie ik elke dag rondom mĳ.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf1 FOKKERIJ.indd 9

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 09:07

T H E M A B I J E E N K O M S T

3D-printing is de komende (r)evolutie in de maak- en voedselproductie

Afspraak met de toekomst 3D-printing kent momenteel een fenomenale ontwikkeling. Wat kan 3D-printing betekenen voor de landbouw en bĳ uitbreiding voor de voedingsindustrie? Mario Fleurinck gaf een inkĳk tĳdens een meeting van de Vlaamse AgriBusinessClub. tekst Guy Nantier

recisielandbouw 1.0 met zĳn gpsen rtk-gps-toepassingen zĳn genoegzaam bekend. Smart farming of precisielandbouw 2.0 met het gebruik van drones en biosensoren is dat al veel minder. De techniek is immers nog in volle ontwikkeling. Nog minder bekend in de oren klinkt 3D-printing, een andere nieuwe technologie die in de maakindustrie aan het opbloeien is. 3D-printing is, eenvoudig gesteld, het produceren van driedimensionale objecten op basis van digitale bouwtekeningen. De grondstoffen zĳn een poeder, een vloeistof of een gel. De opbouw van de objecten gebeurt laag na laag. De eerste toepassingen midden jaren negentig waren met een metaalpoeder als productiestof (3D-metal). Maar vandaag de dag zĳn er al toepassingen in de genees-

kunde voor het maken van weefsels (3Dtissues) en in de voedingsindustrie voor het maken van voedsel (3D-food).

Reis naar Mars ‘De technologie werd in de Verenigde Staten ontwikkeld om naar Mars te reizen’, vertelt Mario Fleurinck, CEO van gereedschapsbouwer Melotte (zie kader hieronder). Fleurinck maakte het prille begin van de technologie mee bĳ vliegtuigbouwer Boeing in de Verenigde Staten. ‘Maar op Mars is er niets. Er waren dus twee mogelĳkheden: ofwel alles meenemen, ofwel iets meenemen om ter plekke te kunnen produceren.’ Het werd dat laatste. De Amerikaanse overheid trok gigantische budgetten uit waarmee de industrie verschillende deelaspecten voor zo’n ruimtereis moest ontwikkelin-

gen. Voor Boeing bĳvoorbeeld was dat het produceren van wisselstukken tĳdens de ruimtereis. ‘En bĳ Boeing stond in 1995 in de incubator een machine in experimentele fase, een 3D-printer, die met vloeibaar metaal een complex onderdeel van een straalmotor aan het maken was.’

Grote ecowinst Met de 3D-printingtechnologie is meer productie mogelĳk met een minimale impact op de samenleving omdat er geen productie-afval wordt geproduceerd. Mario Fleurinck geeft een voorbeeld uit de eigen bedrĳfsactiviteiten: het maken van metalen tandprothesen, waarvan er in de wereld op jaarbasis zo’n 6 miljoen stuks worden gemaakt. ‘Voor het maken van één tandprothese van 70 gram via de klassieke, analoge methode heb je één kilogram grondstof nodig. Via een digitaal productieproces met een 3D-printer kunnen met eenzelfde hoeveelheid grondstof tweeënhalf keer meer tandprothesen worden gemaakt in een productieruimte die slechts enkele vierkante meter bedraagt. Het transport van de grondstoffen daalt met een factor 18. Het energieverbruik daalt met een factor 35 en is vergelĳkbaar met het verbruik gedurende een uur van een strĳkĳzer.’ ‘En bĳ Melotte gaan we nog een stap verder en produceren in een hernieuwbare cyclus’, zo stelt de CEO nog. ‘Van die ene kilogram grondstof is 900 gram niet recyclebaar en is dus productieafval. Wĳ hergebruiken de gebruikte grondstof via “urban mining”: de tandprothesen van overledenen worden teruggewonnen, de grondstoffen worden uit elkaar gehaald en opnieuw samengevoegd tot nieuwe prothesen met 3D.’ Het overgrote deel van de metalen tand-

Systeemdenker Mario Fleurinck Mario Fleurinck (43) was tot voor kort CEO van Melotte in het Belgische Zonhoven. In 2003 vormde hĳ de analoge productie van gereedschapsbouwer Melotte om naar een digitale productie, pionierend in 3D-printing met metaal. Vandaag de dag produceert Melotte op basis van de 3D-printers maatoplossingen (precisieonderdelen) voor de industrie, de lucht- en ruimtevaart, en vervaardigt ook medische implantaten. Mario Fleurinck houdt zich nu vooral be-

zig met technologische innovaties en systeemdenken. Centraal bĳ zĳn systeemdenken staat een circulaire (recycling) economie waarin de mens het middelpunt is. Exponenten hiervan zĳn een lokale tewerkstelling met meerwaarde zonder fysiek transport van grondstoffen. Volgens Fleurinck is dit ‘ecosysteemdenken’ in de maak- en in de agro-industrie hét antwoord op een ongebreidelde geglobaliseerde economie.

Voor Mario Fleurinck moet de mens centraal staan in een circulaire economie

V E E T E E LT V L E E S

VV12_3D printing in landbouw.indd 10

DECEMBER

201 4

11-12-14 14:36

De vleesproductie in 3D-foodtechnologie (bron: Nature, 2010)

Toevoeging van groeimedium voor celvermeerdering

Biopsie op levend dier

O GR RU SE

Extract van spiercellen

5 6

Panklaar vlees

prothesen wordt in China en op analoge wĳze vervaardigd, zo blĳkt. Een intensief productieproces met beperkte toegevoegde waarde voor onze economie. ‘Met 3D-printers kun je lokaal produceren en creëer je toegevoegde waarde voor de lokale economie hier.’

Artificieel gegroeid voedsel Maar wat betekent dit nu voor de landbouw en de voedingsindustrie? ‘Ook in andere sectoren werd gezocht naar oplossingen voor deelaspecten van de reis naar Mars’, leidt Mario Fleurinck zĳn antwoord in. ‘Zo ook voor de voeding.’ In 1995 kon men met de toen beschikbare computerprocessors 1,5 tot 2 pro-

3D-foodprinting van vleescellenpasta tot ‘vleesbladen’

E M I

Toevoeging van smaak, vitamines, ....

Assemblage van de vleesbladen tot vleeskubussen om de textuur te verbeteren

cent van het humane DNA dynamisch in kaart worden gebracht. ‘In 2025-2030 wordt dit met nieuwe, krachtiger processors naar schatting 70 tot 75 procent. Het gaat dus supersnel. Bĳ 97 à 98 procent kunnen we gaan denken aan een volledige synthetische biologie. Bedenk daarbĳ dat de mens in zĳn DNA maar voor 2 procent verschilt van het varken.’ Maar zover is het dus nog niet. ‘Al zĳn er de laatste drie à vier jaar ontwikkelingen die al heel dicht komen bĳ dat waar in 1995 aan werd gedacht dat er moest gebeuren’, geeft Fleurinck aan. ‘Zo worden er in Amerika al pizza’s en hamburgers vervaardigd uit natuurlĳke basisbestanddelen die artificieel werden ver-

meerderd en met een 3D-voedselprinter vorm wordt gegeven. In Japan produceert men op dezelfde wĳze al sla.’ Met een aardbol die tegen 2050 afstevent naar 9 miljard bewoners zullen er naar schatting 100 miljard dieren nodig zĳn voor de voedselproductie. Dat betekent weliswaar een grote kans voor de veeteeltsector, maar ook een heel grote druk op het ecosysteem. Voedselprinters bieden een deel van de oplossing voor het voedselvraagstuk, maar vragen ook om een omslag in denken. ‘Deze nieuwe, digitale wereld zal nooit de andere wereld verdringen, maar het biedt wel perspectieven voor ondernemers die meedenken’, besluit Mario Fleurinck. l

bood een Engels bedrĳf al enkele jaren een chocolade-3D-printer aan voor 3.500 euro. In 2015 komt de Foodini eraan voor een prĳs van slechts 1.500 euro. Via een scherm op de voedselprinter kan de gebruiker aangeven wat klaargemaakt moet worden: een pizza, spaghetti, ravioli, een spinaziequiche, … Binnen afzienbare tĳd verwachten waarnemers dat het mogelĳk zal zĳn om thuis ook vlees te 3D-printen zonder dat er dieren voor geslacht hoeven te wor-

den. De basisgrondstof wordt een stukje weefsel van een levend dier dat men kunstmatig heeft laten groeien, de voedselprinter geeft het vorm. En de technologie biedt nog meer mogelĳkheden. Denk hierbĳ aan het omzetten van alternatieve eiwitten uit algen en insecten in een volledig personaliseerbare voeding met de juiste vitamines, mineralen en calorieën. Maar hoe staat het met de smaak en de beleving van het 3Dvoedsel? Mario Fleurinck, CEO van Melotte: ‘De huidige consument wordt vĳf dagen van de week gevoed. Smaak en beleving zĳn er bĳ tĳdgebrek niet.’

Weldra in elke keuken Het zal nog wel even duren voordat er een voedselprinter in iedere keuken staat. Maar voor wie nu al zelf aan de slag wil gaan, zĳn er wel mogelĳkheden. Zo

De voedselprinter Foodini komt in 2015 op de markt

V E E T E E LT V L E E S

VV12_3D printing in landbouw.indd 11

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 14:37

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Annie Christianen: ‘Als je er serieus mee bezig bent, kun je er je boterham mee verdienen’

Jan Graumans en Annie Christianen Voor Jan Graumans en Annie Christianen is het houden van longhorns een uit de hand gelopen hobby.

Activiteit: Ras: Aantal: Areaal:

Terug naar het oerrund Rĳsbergen

vleesvee als hobby longhorn 26 stuks 14 ha (gras en mais)

ls je de hoeve van ‘Ĳscreaties Alfons’ oprĳdt, verwacht je melkkoeien te zien. In plaats van de klassieke holsteins zie je er een zeldzaam en exclusief vleesveeras. In de wei vallen 28 longhorns te bewonderen en het eerste wat opvalt, zĳn natuurlĳk de immense hoornen. Jan (70) en Annie (65) Graumans-Christianen waren bĳna dertig jaar lang melkveehouders toen ze in 2001 stopten met melken. Ook de pootaardappelteelt werd stopgezet, maar de longhorns bleven grazen op de Rĳsbergse weiden. ‘Het was via Tiny Aarts die vroeger embryotransplantaties deed bĳ onze melkkoeien, dat we in contact kwamen met longhorns’, vertelt Annie. ‘Hĳ prees de dieren om hun kwalitatief goed vlees en zo kochten we in 1995 in Duitsland ons eerste drachtige dier, Corina. Later volgden nog een stier, Sjors, en een vaars, Alison.’ ‘Het was de bedoeling om Alison te spoelen, maar na meerdere pogingen gaven we het op’, vult Jan aan. ‘De bronstigheid is immers veel moeilĳker zichtbaar en de cyclus is moeilĳk te lezen. Toch zĳn ze zeker niet minder vruchtbaar. Doordat er een stier op de wei loopt, hebben we jaarlĳks van bĳna elke koe een kalf. Tussen twee en tweeënhalf jaar gaan de vaarzen voor de eerste keer bĳ de stier.’

De boomkwekerĳen en sierteeltbedrĳven in Rĳsbergen zĳn amper te tellen, de bedrĳven met longhorns wel. Exact één bedrĳf vind je er. Jan en Annie Graumans-Christianen bezitten een veekoppel van 28 stuks en kochten recent een nieuwe stier in Engeland. tekst Hanne Vandenberghe

Tetford Quartermaster) van een bedrĳf in Engeland, Van Hall Barlings. Om de vier jaar vervangen we onze stier, zodat er van inteelt geen sprake is.’ De vorige stier,

Jeronimo, (v. Mancester) kochten Jan en Annie via internet en eigenlĳk wilden ze dit keer weer doen. ‘Dat lukte niet omdat de verkopers vrĳ weigerachtig waren. Bo-

Engelse stamboekstier In augustus kwam er een nieuwe stier op het bedrĳf in Rĳsbergen. ‘We kochten de bĳna twee jaar oude Barlings Nebula (v. Barlings Nebula kwam in augustus vanuit Engeland

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS DOE KCTE OMBBEERR 22000194

VV12_Longhornbedrijf Rijsbergen.indd 12

11-12-14 17:04

Al hebben ze een stoer uiterlĳk, het zĳn erg rustige dieren

vendien moet er hier enorm veel meer in orde zĳn op het gebied van gezondheidsstatus.’ Daarom vertrokken Jan en Annie in juli naar Groot-Brittannië, waar meer dan 13.000 longhorns zitten. Aangezien Jan en Annie lid zĳn van het Engelse stamboek (Longhorn Cattle Society) kochten ze een raszuivere stier, waarvan de bloedlĳn volledig afweek van de Duitse koeien van Graumans. ‘Nebula is een heel mooie stier’, zegt Jan trots. ‘Van Hall Barlings valt op keuringen regelmatig in de prĳzen met de dieren. Nebula zou ook hier kunnen winnen, helaas zĳn er geen kampioenschappen dichtbĳ. Er is slechts een handvol fokkers in Nederland. En in Duitsland zĳn er ook niet meer dan tweehonderd dieren.’

Zelf stierkalveren afmesten Het gemak van het houden van longhorns is onmiskenbaar volgens Annie. ‘De koeien kalven het jaar rond en wĳ zien de kalveren amper geboren worden. Bĳ de geboorte wegen ze tussen de 20 en 25 kilogram, wat het afkalfgemak ten goede komt. Op een leeftĳd van drie weken zĳn ze bĳna verdubbeld in gewicht.’ Dit jaar hadden Jan en Annie geen kalveren, omdat ze het jaar ervoor geen stier hadden om de koeien te bevruchten. Jan:

‘Als we een goede prĳs krĳgen, verkopen we onze stiertjes op drie weken. Vroeger kregen we 270 à 280 euro voor een kalf. Tegenwoordig moeten we de stierkalveren bĳna gratis weggeven. Daarom zĳn we van plan om vanaf volgend jaar alle kalveren aan te houden en zelf af te mesten.’ De dieren staan het jaar door in de wei. Ze hebben de mogelĳkheid om in de stal te schuilen, maar doen dat bĳ uitzondering. ‘Enkel als het heel warm is in de zomer, komen ze binnen schuilen’, legt Annie uit. Jan beaamt dat: ‘In de winter zitten ze het liefst buiten. Als afstammelingen van het oerrund hebben ze weinig nodig, ook wat betreft voeding. In de winter geven we kuilgras uit pakken en wat extra pulp. De af te mesten stieren krĳgen wel nog krachtvoeder bĳ.’

Stoere, maar kalme beesten ‘Voorbĳgangers of klanten van de ĳssalon van onze zoon hebben altĳd veel oog voor onze dieren. Ze zien er gevaarlĳk, groot en stoer uit, maar eigenlĳk zĳn het vrĳ kalme dieren’, zegt Annie trots, terwĳl ze rustig tussen de grote dieren loopt. ‘Een stier blĳft nog altĳd een stier, dus een stok neem ik altĳd mee in de wei. Bĳ het inknĳpen van de oormerken durven de koeien hun dominantie te tonen, maar

dat is zo bĳ elk ras. Verder hebben ze een mooi uiterlĳk. Ook de typische driekleurige vacht – bruin, zwart en een witte streep op de rug – vind ik heel mooi.’ De voorhand is heel breed, terwĳl de achterhand smaller, maar toch voldoende bevleesd is. De dieren groeien traag, waardoor ze pas op een leeftĳd van tweeenhalf tot drie jaar het bedrĳf verlaten. Een afgemest dier weegt tussen de 350 en 400 kg geslacht. ‘Het vlees is gemarmerd en bĳzonder goed van smaak,’ zegt Jan. ‘Vanuit Engeland hebben we een “Beef Certificate” dat toont dat het zeer speciaal vlees is. Als ik de keuze heb, kies ik resoluut voor longhornvlees. Elk jaar slachten we zelf één of twee runderen.’ Voor Jan en Annie is het houden van de longhorns een uit de hand gelopen hobby. ‘Ons financieel resultaat is uiteindelĳk positief, maar zo veel houden we niet over’, vertelt Annie. ‘Als je er serieus mee bezig bent, kun je er je boterham mee verdienen.’ ‘Na onze trip naar Engeland, hebben we besloten om wat vaker te gaan,’ vult Jan aan. ‘Er werden ons veel dingen verteld die niet op papier zĳn te vinden. Zo wordt over de plas met gerst en haver gevoederd, waardoor de dieren sneller groeien. Waarschĳnlĳk passen we dit in de toekomst zelf ook toe.’ l

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS DOE KCTE OMBBEERR 22000194

VV12_Longhornbedrijf Rijsbergen.indd 13

11-12-14 11:56

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K P I E T

D E

M E U T E R

Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelĳkse praktĳk schrĳven drie dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderĳ. Om en om beschrĳven John Campe, Piet De Meuter en René Bemers maandelĳks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelĳke preventiemaatregelen.

Jongvee meest gevoelig voor winterdysenterie

Diarree in de winter E

nkele weken geleden had een van mĳn klanten een paar drachtige witblauwvaarzen aangekocht. Het was zĳn bedoeling om zo voor dit jaar toch aan een totaal van twintig premiegerechtigde zoogkoeien te komen in het kader van de vernieuwde premieregeling voor vleesvee. Kort na de aankoop had hĳ deze vaarzen samen met het eigen vee opgestald. Twee weken terug belde de veehouder me plots op. Bĳ één van de vaarzen had hĳ een zware bloederige diarree vastgesteld. Bĳ aankomst op het bedrĳf kon ik inderdaad vaststellen dat het dier in een lichte shock verkeerde. Het dier was bleek en anemisch en had een klein beetje koorts. Het dier had geen eetlust, vertoonde een lichte koliek en stond wat slap op de benen. De mest bestond bĳna alleen uit grote klonters bloed. Gezien de voorgeschiedenis van deze vaarzen dacht ik vrĳwel meteen aan een zwaar geval van winterdysenterie. Dat is een diarree die optreedt aan het begin van een koude periode die de hele stal doorgaat en vooral jongere dieren aantast. De jonge vaarzen waren recent opgestald en zo in nauw contact gekomen met de eigen veestapel, die wellicht al wat weerstand tegen de aandoening had opgebouwd. Ik voorspelde de veehouder dat ook de andere aangekochte vaarzen last zouden krĳgen van de aandoening. De vaars kreeg een louter symptomatische behandeling en knapte na enkele dagen al flink op. De overige vaarzen kregen ook last van winterdysenterie, maar in mindere mate. Deze groep aangekochte dieren gaf na twee tot drie dagen ziekte een betere indruk. De eigen veestapel vertoonde alleen maar wat diarreesymptomen en had bĳgevolg amper last van de infectie met winterdysenterie.

De encyclopedie winterdysenterie Winterdysenterie, soms ook winterdiarree genoemd, is een aandoening die vooral bĳ jonge, maar wel al volwassen, runderen voorkomt. De ziekte is gekenmerkt door diarree die in sommige gevallen een ernstige bloederige diarree kan zĳn. De aandoening is ook beschreven bĳ stieren en mestvee en tast doorgaans de hele veestapel aan. Bĳ melkvee veroorzaakt

winterdysenterie een duidelĳke daling van de melkgift, die een week tot tien dagen kan duren. De ziekte treedt op bĳ het begin van de winter zodra de temperatuur enkele nachten rond het vriespunt blĳft en tast de volledige veestapel aan. Ouder vee ontwikkelt een zekere immuniteit, waardoor deze dieren er doorgaans minder last van hebben. De ziekte komt in een vlaag, maar dieren knappen snel weer op. Wat de oorzaak is van winterdysenterie is niet met zekerheid te zeggen. In de literatuur worden twee virussen als oorzaak genoemd: een coronavirus en het Bredavirus, ook wel het boviene torovirus genoemd. Een behandeling tegen de ziekte bestaat uit het bestrĳden van symptomen.

V E E T E E LT V L E E S

VV12_dap de Meuter.indd 15

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 12:35

K E R S T S P E C I A L D R I E

G E N E R A T I E S

Fokken op bespiering wordt finetunen, groei en v

Maximum aan ro

De fokkerĳ van het Belgisch-witblauwras in Vlaanderen en het fokbedrĳf van Terbeck zĳn onafscheidelĳk. Over wat was, wat is en wat gaat komen in het witblauwras. tekst Guy Nantier

ersbeek-Miskom. Op het witblauwfokbedrĳf van Terbeck worden drie groepen dieren volgens verschillende voerregimes door Jan Roggen (34) klaargestoomd om straks hun opwachting te maken in de keuringsring van St. Truiden, Agriflanders en Affligem. ’Kĳk, dat is een groot verschil met vroeger’, zegt grootvader Willy Schotsmans (90). ‘Nu voeren de mannen een commercieel voer. In mĳn tĳd gaven wĳ de dieren voor een keuring een eigen samengesteld meel van gerst,

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf3 VOEDING.indd 16

DECEMBER

zemelen, melasse, lĳnschilfers, geplette tarwe, voederbieten, droge pulp en de specialiteit van het huis: zout en eieren. Ad libitum.’ Grootvader Willy Schotsmans maakte niet alleen de evolutie van een dubbeldoelras in de jaren vĳftig naar een hypergespecialiseerd vleesras anno 2014 mee. Hĳ heeft het Belgisch-witblauwras ook mee vormgegeven. Hĳ behaalde al in 1958 op de nationale landbouwexpo een 1a-prĳs bĳ de vaarzen met Griet van Terbeck en in 1962 met haar dochter Juweel van Terbeck. Zo leverde hĳ destĳds al vĳf stieren aan de ki-stations (de teller van het bedrĳf staat inmiddels op vĳftien). Hĳ was ook een veelgevraagd jurylid en rascoördinator voor het stamboek te Ciney.

Niet nog bespierder Willy Schotsmans, nu negentig jaar, loopt nog geregeld door de stal en als de gezondheid het toelaat, bezoekt hĳ nog graag keuringen. Of het nog bespierder kan dan nu het geval is, gelooft hĳ niet. Willy Schotsmans: ‘Ik denk dat we het maximum hebben bereikt.’

201 4

11-12-14 09:05

roei en vruchtbaarheid wordt de focus voor de toekomst

n rondingen bereikt MENING

O VER

FOKWAARDECIJ FERS

Willy Schotsmans (90): ‘De eigen ogen zĳn belangrĳker, maar dommer word je van fokwaardecĳfers niet’ Guy Roggen (60): ‘Gestalte en beenwerk zĳn oké. Maar “soort” kan je niet op papier in cĳfers vastleggen’ Jan Roggen (34): ‘Voor fokkers zĳn de cĳfers achterhaald en is er gemis aan samenhang tussen fokwaarden’

Guy Roggen, die met dochter Lutgarde Schotsmans is getrouwd – in 1977 namen ze samen het bedrĳf over – knikt instemmend. Ook kleinzoon Jan denkt dat de limiet in bespiering bereikt is. ‘Toch op een natuurlĳke wĳze’, zegt Jan en verklaart zich nader: ‘Nog meer bespiering kan fysiek wel, maar dan krĳg je aan de andere kant te maken met dieren die het SQTgen bezitten. En dat willen we niet. Meer gewicht door een betere hoogtemaat kan nog wel.’ Bĳ het horen van het Nederlandse fokplan naar meer natuurlĳke geboorten halen Willy Schotsmans en Guy Roggen de schouders op. Willy en Guy herinneren zich de bloederige toestanden zonder de techniek van keizersnede immers nog levendig. Willy: ‘We hebben veel goede koeien moeten opgeven omdat we ze kapot getrokken hadden en hun kalveren in stukken hebben moeten zagen. En onze koeien en kalveren waren qua type zeker nog geen dikbillen.’ Guy vult aan: ‘Zowel voor de koe als voor het kalf is de keizersnede vanuit het oogpunt van dierenwelzĳn een godsgeschenk geweest, maar ook op sociaal vlak voor de boer en zĳn gezin

door minder slapeloze nachten. Een vleeskoe moet je vanuit economisch standpunt gezien houden zolang ze groeit. En dat is tot drie kalvingen.’

Inzet van keuringen Deelname aan keuringen heeft altĳd al een belangrĳke plaats ingenomen op het fokbedrĳf. Niet in het minst voor het inkomen uit de afzet van fokvee. ‘Voorheen lag de nadruk op de verkoop van dekstieren’, zegt Jan, die vanaf 1 januari het fokbedrĳf overneemt. ‘Door de opkomst en het succes van de ki is dat verhaal ten einde. Mĳn deelname is nu vooral hobby.’ Al wil Jan niet meteen gezegd hebben dat hĳ er geen voordeel uithaalt. ‘Door te vergelĳken en te concurreren behoud je de kwaliteit in de dieren.’ ‘Dat was vroeger niet anders’, declameert Willy Schotsmans op zachte toon. ‘Via de keuringen heeft de selectie reuzenstappen kunnen maken.’ Jan plaatst een kanttekening: ‘De nadruk in de selectie komt nu meer op groei en vruchtbaarheid te liggen. Dat is moeilĳker te vatten op keuringen.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf3 VOEDING.indd 17

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 09:05

M A N A G E M E N T

Met het toenemend aantal smartphones neemt de belangstelling voor handige apps toe, ook in de veehouderĳ

Broekzak vol informatie Het is veel meer dan een leuke spelletje voor de kinderen. Een app is een handig programma voor de smartphone of tablet om het werk gemakkelĳker, efficiënter en beter te maken. Vooral akkerbouwers maken veel gebruik van apps, maar ook in de vleesveehouderĳ neemt het gebruik toe. ‘De telefoon is je trekker, de app het werktuig’, aldus een app-ontwikkelaar. tekst Alice Booĳ

aat het vanmiddag regenen? Wanneer moet deze koe droog? Welk onkruid staat er in de mais? Het zĳn van die vragen die bĳ je opkomen wanneer je in de stal bent of op het land staat. Tegenwoordig is het niet meer nodig om naar binnen te gaan en via de computer het antwoord te zoeken. Het kan allemaal via de telefoon of beter gezegd de smartphone, met behulp van een zogenaamde app. Veehouders met een smartphone kunnen deze apps (vaak gratis) downloaden en daarmee helpt de app bĳ het managen van het bedrĳf. ‘Het verhoogt de efficiëntie’, geeft Corné Braber, eigenaar van appontwikkelaar Appsforagri, aan. ‘Het maakt processen eenvoudig en snel. Je hoeft niet uit de stal naar je computer. Dat scheelt zo een half uur. Wanneer je bĳ de voersilo staat, kun je via de app meteen voer bestellen. Je haalt de telefoon uit de zak en hebt “real time” informatie. Dat geeft rust en dat is niet in euro’s uit te

Jos Henckaerts, Heers: ‘Handig, gemakkelĳk en met minder fouten’ Wanneer vleesveehouder Jos Henckaerts een koe heeft geïnsemineerd, geeft hĳ de gegevens meteen door aan CRV met de VeeManager App op zĳn smartphone. ‘Eerder schreef ik het op een papiertje of ik zat er de hele middag mee in mĳn hoofd dat ik het ’s avonds nog via de computer moest invoeren. Nu kan ik het meteen afwerken, klaar. Dat geeft me een rustig gevoel.’ De Sony Experia-smartphone die Henckaerts heeft, kostte misschien wel 250 euro. ‘Een hoop geld, ja, maar je moet ook denken aan het gemak.’ Wanneer de vleesveehouder met honderd kalvingen per jaar ’s morgens aan het

V E E T E E LT V L E E S

VV12_apps voor veehouderij.indd 18

DECEMBER

ontbĳt zit, kĳkt hĳ al snel even op de smartphone. ‘Ik loop de attentielĳst na, dan weet ik waar ik die dag op moet letten in de stal.’ De vleesveehouder gebruikt de VeeManager App inmiddels anderhalf jaar. ‘Het is handig en ik ben ook zorgvuldiger, maak minder fouten omdat ik de info meteen verwerk’, noemt hĳ als voordelen. Ook de attentielĳst gebruikt Henckaerts veel. ‘Ik zie welke koeien moeten kalven en welke er tussen 18 en 23 dagen na inseminatie zĳn.’ Ook voor het droogzetten kan er een attentie gegeven worden. ‘Dat is bĳ vleesvee niet nodig zou je zeggen, maar het helpt mĳ

201 4

11-12-14 16:50

Jargon voor de smartphone De mobiele telefoon was natuurlĳk in eerste instantie bedoeld om mee te bellen en te sms’en. Met een smartphone kun je met een app je telefoon uitbreiden tot een multifunctioneel communicatieapparaat. App is de afkorting van applicatie: een programma of toepassing. Apps zĳn te downloaden op de smartphone of de tablet. Een app werkt met een bepaald be-

sturingssysteem. Android is het meest voorkomende besturingssysteem in de wereld en werkt bĳ telefoons van het merk HTC, Samsung, LG, Sony Ericsson, Acer en Motorola. De apps voor Android zĳn te downloaden via Google Play, een online winkel die op de smartphone te vinden is. Het besturingssysteem van Apple-tele-

foons is iOS. In de App Store zĳn de apps voor iOS-telefoons te vinden. Downloaden is het binnenhalen van digitale informatie van de server naar de telefoon of tablet. Op de website www.agroapps.nl en www. agroapps.be zĳn alle beschikbare apps voor de landbouw te vinden, inclusief een recensie over het gebruik

drukken.’ Zelf ziet hĳ ook dat kennis opdoen een belangrĳk voordeel is van de app. ‘Je kunt in het weiland onkruiden herkennen, eigenlĳk heb je een encyclopedie in je broekzak.’

geeft Gertjan Zegwaard van Agroapps, de verzamelpagina op internet van alle agrarische apps, aan. ‘In eerste instantie waren het vooral apps voor de akkerbouw, maar we zien dat de veehouderĳ momenteel harder gaat.’ Hĳ ziet daarbĳ vooral een toename in apps voor het aansturen en monitoren van (klimaat)computers en robots.

Meer gebruikers smartphone

herinneren dat de koeien gevaccineerd moeten worden om kalverdiarree te voorkomen.’ Een aanbeveling heeft hĳ overigens ook nog wel voor de VeeManager. ‘Het zou wel makkelĳk zĳn om de koeien niet alleen met het nummer, maar ook met de naam op te nemen in de VeeManager App.’ Naast VeeManager gebruikt Henckaerts ook regelmatig de buienradar en de weerapp. ‘Wanneer ik moet bespuiten, kan ik twee uur van tevoren de kans op regen via de buienradar inschatten. Handig om zoveel informatie op zak te hebben.’

Op de vraag hoeveel veehouders een smartphone bezitten, luidt het antwoord: steeds meer. Uit onderzoek van Prosu Databased Marketing bleek begin 2014 dat 42 procent van de agrariërs een smartphone heeft, in de rest van Nederland ligt dat percentage op 67 procent. Bĳ veehouders lag het smartphonebezit op 28 procent. Het percentage zal snel hoger worden; 36 procent van de ondervraagden wil in de komende drie jaar een smartphone aanschaffen. Prosu hoorde dat 65 procent van de smartphone- en/of tabletbezitters werkt met apps, waarbĳ Buienradar en Whatsapp de meestgebruikte zĳn. ‘Negentig procent van de mensen die nu een telefoon koopt, kiest voor een smartphone’, ervaart ook Braber. Want met apps kun je je telefoon meer functies geven. Je kan de telefoon vergelĳken met een trekker, de app is dan het werktuig. Je kan zelf kiezen wat je er allemaal bĳ wilt hebben.’ Zo’n dertig apps bouwde Braber inmiddels voor de agrarische sector, te beginnen bĳ de akkerbouw. ‘Die lopen voorop wat deze ontwikkeling betreft, maar we zien dat veehouders er nu snel achteraankomen.’ De veehouderĳ maakt de laatste jaren een sterke opmars bĳ het gebruik van apps,

Internet en gps De smartphone heeft ook een aantal eigenschappen waardoor het uitnodigt om de telefoon meer ‘aan te kleden’ met apps. ‘Je hebt de telefoon altĳd op zak, je hebt een internetverbinding dus je kunt contact leggen en informatie opzoeken en versturen. Bovendien is met gps je locatie bekend.’ Zo kan de weersvoorspelling heel nauwkeurig bepaald worden. ‘Dat maakt het ook mogelĳk een hittestressvoorspelling te doen’, noemt Zegwaard als voorbeeld. Veel bedrĳven – die zo rond de 15.000 euro uitgeven voor het ontwikkelen van een app – bieden de applicatie gratis aan. ‘Als service, soms als gadget en dus als marketingtool om petten en emmers te vervangen.’ Maar ook is het vaak een verlengstuk van een bestaand product. ‘Zo geeft het meteen een innovatieve “boost” aan het product.’ Zitten er nog meer ontwikkelingen aan te komen? Braber noemt het slimme horloge en de bril, Google Glass. ‘Om het gebruik van apps nog gemakkelĳker te maken.’ l

Meestgebruikte apps in de veehouderĳ De meestgebruikte apps in de veehouderĳ zĳn: 1. Buienalarm: waarschuwt bĳ regen. 2. VeeManager: voor het managen van vee. 3. KWS-Maismanager: met alle mogelĳke info over de teelt van mais. 4. CowVision Grasland: voor het invoeren en opvragen van informatie over bemesting, grasgebruik en andere bewerkingen rondom het grasland. 5. FF Bestellen: een app van ForFarmers Hendrix voor het bestellen van voer. (Bron: Agroapps)

V E E T E E LT V L E E S

VV12_apps voor veehouderij.indd 19

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 16:50

K E R S T Q U I Z

Kerstquiz Veeteelt V Vraag 1

Vraag 5

Vraag 7

Welke stier zette een nieuw wereldrecord karkasgewicht neer in het blonde d’Aquitaineras? a. Diabolo b. Diademus c. Donibane

Welk percentage natuurlĳke kalvingen ambieert het verbeterdroodbontras in 2035 te halen? a. 40 procent b. 50 procent c. 60 procent

Welke koe staat op foto 2 afgebeeld? a. Nebo Favourite met kalf b. Orpa met kalf c. Tina met kalf

Vraag 2

Vraag 6

Van welk rundveeras (foto 1) is er vlees te koop in Shell-stations en broodjeszaken van Bakerstreet? a. brandrood b. lakenvelder c. maine anjou

Welk rundveeras is ‘wellicht’ het oudste gedomesticeerde vleesveeras ter wereld? a. aberdeen angus b. charolais c. galloway

Vraag 8 Hoeveel NDF moet een rantsoen minimaal bevatten om balans te hebben tussen traag en snel verteerbaar voer? a. 5 procent b. 15 procent c. 25 procent

Vraag 3 Wie zei: ‘Mĳn berner sennenhond was groter dan mĳn eerste blonde d’Aquitainekalf.’ a. Harry Boot b. Jan Staal c. Marnic Loterman

Vraag 4 Hoe heet het Limburgs kampioenskoppel 2014? a. Gini en Iana b. Gini en Izah c. Gini en Juna

V E E T E E LT V L E E S

VV12_kerstquiz 2014.indd 20

DECEMBER

201 4

11-12-14 15:02

lt Vlees 2014 Vraag 9

Vraag 13

Wat is de nieuwe aanbeveling voor roodvleesconsumptie van de Hoge Gezondheidsraad (HGR)? a. 500 gram per week b. 640 gram per week c. 780 gram per week

Van wie is de uitspraak: ‘Het gebruik van een breedspectrum-antibioticum is zoals schieten met een kanon op een mug.’? a. Jeroen Dewulf b. Onno Hidding c. Toon van Hoof

Vraag 10

Vraag 14

Welke uitspraak van de redactie is juist weergegeven? a. Het formaat van kalveren groeit gelĳk met de bekkendoorgang van de koe. b. Het formaat van kalveren groeit langzamer dan de bekkendoorgang van de koe. c. Het formaat van kalveren groeit sneller dan de bekkendoorgang van de koe.

Hoever reikt een antenne van het tochtdetectiesysteem Ovalert? a. 100 à 200 meter b. 400 à 500 meter c. 800 à 1000 meter

Vraag 11 Welke stier staat op foto 3 afgebeeld? a. Benhur du Champ Bouval b. Picadilly de St. Fontaine c. Winston van Perenhof

Vraag 12

Vraag 15 Welke uitspraak deed Riccy Focke (Boeren op een Kruispunt) in VeeteeltVlees tĳdens een interview? a. ‘Vleesvee houden is Russische economie.’ b. ‘Vleesvee houden is Chinese economie.’ c. ‘Vleesvee houden is Afrikaanse economie.’

Twee hoofdprĳzen Dit jaar zĳn er geen troostprĳzen te winnen, maar wel twee stuks van een vernuftig stukje technologie: de iPad mini 16 GB Wi-Fi van het Amerikaanse elektronicabedrĳf Apple. Schenker is het Belgische ki-bedrĳf Génétique Avenir Belgimex. De iPad mini 16 GB Wi-Fi is een kleine, zeer lichte iPad (308 gram) met een retina-display van 7,9 inch. Het toestel bevat een A7-chip met 64-bits architectuur, ingebouwde wifi, een 5 megapixel iSight-camera en FaceTime HD-camera. De batterĳ gaat tot tien uur lang mee. Met iPad mini 16 GB Wi-Fi ligt de wereld in uw hand. Waag uw kans.

Welk nieuw vruchtbaarheidsprogamma komt overwaaien vanuit de Amerikaanse melkveesector? a. Opu-ivp b. Ovsynch c. Torrex 3

Vóór 9 januari 2015 Wilt u kans maken op zo’n handige iPad mini? Verzamel alle nummers uit 2014 en beantwoord de vĳftien vragen. De uiterste inzenddatum (de poststempel geldt als bewĳs) is vastgesteld op vrĳdag 9 januari. Onder de juiste inzendingen trekt een onschuldige hand de twee winnaars. U wordt persoonlĳk op de hoogte gebracht.

V E E T E E LT V L E E S

VV12_kerstquiz 2014.indd 21

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 15:02

B U I T E NL A N D

Kuweka mifugo Vee houden in het Afrikaanse Tanzania Tot eind jaren zeventig van de vorige eeuw gold Tanzania als een modelontwikkelingsland, Aan het begin van de jaren tachtig sloeg het economisch verval in dit Oost-Afrikaanse land met zĳn naar schatting 45 miljoen inwoners echter toe. Prĳsdalingen op de wereldmarkt van belangrĳke exportproducten als koffie en katoen en een onderontwikkelde transport- en communicatiesector waren de voornaamste oorzaak. Zware regenval of extreme droogte zorgde bovendien voor een sterk verminderde productie die een economische heropleving weer afzwakt. Tachtig procent van de beroepsbevol-

VV12_fotospread.indd 23

king in Tanzania is werkzaam in de landbouw. De meeste boeren hebben een stukje land van maximaal 2 hectare. Heel veel boeren houden er ook koeien. Zero-grazing wordt er gestimuleerd. Dit is een principe waarbĳ koeien zo vaak mogelĳk op stal blĳven en daar worden gevoederd. Op die manier heeft het land niet te veel te leiden onder erosie. Meer informatie over de Tanzaniaanse veeteelt met extra aandacht voor de nomadische veehouderĳ van de Masaibevolkingsgroep volgt in een tweedelige serie vanaf januari.

Tanzania

Afrika

Realisatie met ondersteuning van IFAJ (internationale federatie van landbouwjournalisten) en Agriterra (Nederlandse groepering van plattelandsorganisaties voor ontwikkelingshulp).

Guy Nantier

11-12-14 17:05

K E R S T S P E C I A L D R I E

G E N E R A T I E S

Lichtgewicht oerblondes zĳn nu zw aarg

Charmante tan te

Aan de keukentafel kibbelen Harrie en Johan met de scholier Martĳn vaak over de blonde d’Aquitainefokkerĳ. Drie verschillende familienamen, maar wel met één gezamenlĳke passie. tekst Guy Nantier

arrie Dekkers (71), schoonzoon Johan Scheepens (46) en kleinzoon Martĳn van den Berkmortel (14). Drie verschillende namen die in de ‘wĳ-vorm’ spreken als het gaat over de blonde d’Aquitaine. Op de recente nationale keuring in Marienheem behaalde vof Dekkers uit Nĳnsel, St. Oedenrode, de vierde plek in de bedrĳfsgroepenkeuring en behaalde met Gericault het kampioenschap bĳ de stieren met de beste slachteigenschappen. ‘Maar ik wil de hoogste podiumplek in de indi-

V E E T E E LT V L E E S

DECEMBER

VV12_hoofd berdrijf4 DIERGEZONDHEID.indd 24

viduele keuring’, laat Martĳn duidelĳk blĳken. ‘Ik wil de beste fokken, niet de beste kopen, Wĳ vinden het spannender zelf één keer die topper te fokken.’ Of de succesvolle Nederlandse fokker Marcel Gerritsen Martĳns voorbeeld is? ‘Nee, mĳn opa is mĳn voorbeeld.’ Opa Harrie is duidelĳk in zĳn nopjes met de uitspraak. ‘Hĳ gaat het nog maken’, klinkt het overtuigd. Harrie: ‘Voor zĳn veertiende verjaardag hebben oma Riek en ik Martĳn mede-eigenaar gemaakt van een vaarskalfje. Hĳ mag zelf bepalen welke stier erop gaat. Het kalfje dat hieruit zal geboren worden, wordt zĳn volle eigendom.’ Martĳn blĳkt in zĳn vrĳe tĳd nu al het internet af te struinen naar de beste blondestier voor zĳn kalfje.

De ideale stier Johan, Martĳns oom, mengt zich in het gesprek: ‘Het gaat met Martĳn een andere fokkerĳ worden. Wĳ bekĳken de fokkerĳ op koppelniveau. Wĳ willen geen mengelmoes door één op één paringen te maken.’ Harrie vult aan: ‘Ook omdat wĳ vanuit een low budget werken. Nu kopen wĳ een stier aan, laten deze

201 4

11-12-14 09:06

u zw aargewichten met mooie uitstraling

an tes in de weide MENING

O VER

DIERGEZONDHEID

Harrie Dekkers (71): ‘Blondes zitten kort bĳ de natuur. Het zĳn sterke dieren’

Johan Scheepens (46): ‘Blondes hebben een breedspectrummineralenmengsel nodig’

Martĳn van den Berkmortel (14): ‘Over diergezondheid moet ik alles nog leren’

twee jaar dekken en verkopen hem dan door. Maar uit de aanpak van Martĳn komt ooit wel een “kroontje” dat wĳ niet zullen bereiken met een eigen stier.’ Voor Harrie en Johan hoort een stier aankopen gewoon ook bĳ hun fokkerĳbeleving. ‘En het is ook makkelĳker werken.’ Alhoewel beide heren duidelĳk met één stem spreken, blĳkt er in de zoektocht naar de passende dekstier toch een verschil in werkwĳze tussen beide generaties. Harrie zoekt bĳ de betere fokkers uit de betere koeien de betere stier uit. Johans zoektocht leidt hem naar de absolute topfokkers. Johan: ‘Maar we komen er altĳd uit. Gezamenlĳk uitgangspunt is dat de stier op alle koeien moet passen. En het moet betaalbaar blĳven.’ Martĳn enthousiast: ‘Ik zoek gewoon de beste stier op internet.’

Zwaarder, maar eleganter Het moet gepreciseerd: bĳ de familie Dekkers loopt het blondekoppel dat dertig stuks telt, het hele jaar door buiten op de weide. Het jongvee tot één jaar kan wel vrĳ naar binnen. Zolang de kalveren bĳ de moeder lopen, staat ook krachtvoer ter

beschikking. ‘Maar vanaf één jaar blĳven ze het jaar rond buiten’, vertelt Harrie, die werkzaam was in de veevoederindustrie. ‘Ik heb van mĳn ouders geleerd dat koeien buiten moeten lopen. Wĳ bezitten de grootste openluchtveehouderĳ van SintOedenrode. En dat is goed voor het imago.’ In de winter krĳgen de dieren het winterrantsoen – voordroog, hooi en perspulp waarin mineralen worden bĳgemengd – op de weide bĳgevoerd. ‘Het hele jaar door grasproducten, een breedspectrum-mineralengift, ontwormen bĳ de rantsoenovergangen en vliegenbestrĳding: dat is hier de standaard.’ De keuze voor het blonde d’Aquitaineras maakte Harrie in 1988. ‘Met een drukke baan buitenshuis zoek je een ras dat dicht bĳ de natuur zit en makkelĳk afkalft. En over fokkerĳ kun je blĳven praten en er zelf wat aan bĳdragen.’ Welke ontwikkeling hebben Harrie en Johan gezien in het blonde d’Aquitaineras? Johan: ‘Een grote ontwikkeling. Een koe van 400 kg geslacht was vroeger zwaar, nu is 600 kg te licht.’ Harrie vult aan: ‘De dieren zĳn ook eleganter en fĳner in bespiering geworden. Blondes zĳn nu charmante tantes in de weide.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf4 DIERGEZONDHEID.indd 25

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 09:07

P O RT R E T

Vernieuwen en vooruitkĳken leverde vertrekkende CRV-directeur Ate Lindeboom energie op tĳdens 41-jarige loopbaan in de veeverbetering

‘Blĳf verandering zoeken’

V EVEETEETEELETLVT L EA EP SR IDL E 1 C E2M0 B0 E9 R

VV12-portret Lindeboom.indd 26

201 4

11-12-14 12:03

P O RT R E T

Naam Leeftijd: Opleiding: Carrière:

De holsteinisering, de verschuiving van emotie naar ratio in de fokkerĳ, de internationalisering. Tĳdens de loopbaan van Ate Lindeboom volgden ontwikkelingen in de veeverbetering elkaar

Ate Lindeboom 63 hls foktechnisch medewerker Friese ki-bond, hoofd foktechniek KI NoordWest, CRV-directeur operations and development

in rap tempo op. Ook zelf had de CRV-directeur daar de hand in. tekst Inge van Drie

rote stierenkeuringen, koeien die gemiddeld ongeveer 1,30 meter waren, fokkerĳ puur op basis van emotie. Toen Ate Lindeboom in 1973 aantrad als foktechnisch medewerker bĳ de Friese kibond in Leeuwarden waren dat kenmerkende elementen in de veeverbetering. ‘Fokkerĳ werd bedreven op basis van hoe een koe en een stier eruitzagen. Er gold een minimumhoogtemaat van 1,25 meter voor stiermoeders en we discussieerden over de vraag of we bĳ het aankopen van stieren rekening moesten houden met de moedersvader’, geeft Lindeboom glimlachend aan. Het contrast met de fokkerĳwereld anno nu kan nauwelĳks groter zĳn. DNA-tests en fokwaarden zĳn niet meer weg te denken, de fokkerĳ vindt niet meer regionaal plaats, maar internationaal en in plaats

ook de internationalisering, de introductie van het proefstier-wachtstier-fokstiersysteem en de integratie van stamboek, melkcontrole en ki. En niet te vergeten de rationalisering in de fokkerĳ. ‘In de jaren zeventig is de fokkerĳ op basis van feiten en fokwaarden pas begonnen. Dat was een grote schok. Het was de tĳd waarin veehouders al bĳ de geboorte van een kalf konden zien hoe goed het later zou worden.’ Via dochter-moedervergelĳkingen, de introductie van de Inet en nog weer later gezondheidsfokwaarden veroverden cĳfers langzaam maar zeker terrein in de veeverbetering. ‘Dankzĳ die cĳfers hebben we gigantische stappen kunnen zetten. Het maakte onder meer de consequente focus op productie en een functioneel exterieur mogelĳk. Als bedrĳf zĳn

‘Overgang van emotie naar ratio moet bĳ vleesvee nog grotendeels plaatsvinden’ van discussiëren over te kleine koeien is de vraag nu of de koeien niet te groot en te zwaar worden. ‘En die discussie is ook terecht, omdat veehouders – zeker straks in het quotumloze tĳdperk – steeds efficiënter moeten produceren’, merkt Lindeboom op.

Feiten en fokwaarden CRV introduceerde afgelopen najaar nog een fokwaarde voor voeropname, waarin ook lichaamsmaten een rol spelen. De fokwaarde voeropname was een van de laatste vernieuwingen waar Lindeboom zelf aan heeft bĳgedragen. Eind december zwaait hĳ af na een loopbaan van 41 jaar in de veeverbetering, waarvan de laatste dertien jaar als CRV-directeur. In zĳn kantoor in het Veeteelthuis oogt de zestiger allerminst uitgeblust, eerder ontspannen en energiek. Met zichtbaar plezier laat hĳ de ontwikkelingen tĳdens zĳn loopbaan in de veeverbetering nog eens de revue passeren. Dat waren er nogal wat. Neem de holsteinisering, maar

we daarin heel succesvol geweest. Het resulteerde bĳvoorbeeld in een eerste plek voor Etazon Celsius in de Amerikaanse TPI-rangschikking.’ Lindeboom laat niet na ook kritisch te zĳn. Hĳ constateert dat het sterke merk dat CRV in die tĳd opbouwde, later verwaterde. ‘We hadden de laatste jaren ons eigen verhaal niet altĳd scherp genoeg voor ogen. Het is goed en belangrĳk om naar de klant te luisteren, maar je moet als bedrĳf ook scherp formuleren waar je zelf voor staat. Dat doen we nu bĳvoorbeeld met veestapelmanagement en efficiëntie. In de toekomst moeten we ook meer de waarde laten zien van ons product. Laat maar zien dat wat we als bedrĳf beloven ook echt uitkomt.’

Precisiefokkerĳ Na de eeuwwisseling richtte CRV zich ook meer op secundaire kenmerken als vruchtbaarheid en uiergezondheid. ‘Voor de balans was dat ook meer dan nodig; op het gebied van vruchtbaarheid lie-

ten we steken vallen’, geeft Lindeboom aan. De opkomst van genomic selection gaf een extra zetje in de goede richting. ‘Daardoor konden we zeker op het gebied van kenmerken met een vanouds lage betrouwbaarheid als vruchtbaarheid veel meer vooruitgang boeken.’ Was de rol van Lindeboom in het begin van zĳn carrière vooral uitvoerend, later in zĳn loopbaan werd zĳn functie steeds meer strategisch en innovatief. Zo was hĳ een van de aanjagers van de toepassing van genomic selection in de fokkerĳ. ‘In 2001-2002 hebben we op het punt gestaan om het bĳltje erbĳ neer te gooien’, bekent Lindeboom. ‘Maar het is goed geweest dat we doorgezet hebben. Genoomselectie heeft zĳn waarde wel bewezen. Door genoomselectie kunnen we veel sneller schakelen. De discussie of het werkt of niet is een achterhoedegevecht.’ De ontwikkelingen in genomic selection gingen razendsnel en het eind is nog niet in zicht, denkt de CRV-directeur. ‘Ik durf te voorspellen dat straks van elk kalf een DNA-paspoort gemaakt wordt. Daarin is niet alleen af te lezen hoeveel melk zo’n kalf later gaat produceren, maar ook hoe groot de kans op mastitis is en voor welke antibioticasoort ze het meest gevoelig is. Dat is eigenlĳk een vorm van precisielandbouw, of misschien wel beter, precisiefokkerĳ.’

Discussies in vleesveewereld Lindeboom kwam tĳdens zĳn loopbaan ook in aanraking met de vleesveewereld. Zo was hĳ betrokken bĳ de oprichting van de Belgian Blue Group (BBG). De CRVdirecteur ziet in de ontwikkelingen in de vleesveehouderĳ een parallel met het begin van zĳn loopbaan. ‘De omschakeling van emotie naar ratio moet in de vleesveewereld nog grotendeels plaatsvinden. Dat gaat, net als in de jaren zeventig in de melkveehouderĳ, gepaard met heftige discussies’, constateert hĳ. ‘Vleesveehouders kĳken naar indexen zoals melkveehouders dat begin jaren zeventig deden. Vleesvee heeft het moeilĳk in Europa, onder meer door de hoge grondprĳzen. Door meer te werken op basis van cĳfers

V E E T E E LT V L E E S

VV12-portret Lindeboom.indd 27

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 12:03

P O RT R E T

kunnen vleesveehouders nog een flinke slag maken op het gebied van efficiëntie en duurzaamheid.’ Voor genomic selection is het in het Belgisch-witblauwras nog te vroeg, weet Lindeboom, die aangeeft dat bĳ nelores en angus wel de eerste testen ontwikkeld worden. ‘De witblauwpopulatie is relatief klein; dat maakt het lastig. Maar we kun-

blĳven investeren, moesten we groeien. Zo gingen we samenwerken met VRV in Vlaanderen en kwamen onder meer het Braziliaanse Lagoa en het Nieuw-Zeelandse Ambreed onder de CRV-paraplu.’ Lindeboom was de laatste jaren een warm pleitbezorger van de introductie van een Europese totaalindex. ‘Wil je van Europa een sterk blok maken, dan is het nodig dat er een Europese fokwaarde komt. Europa is nu nog versnipperd; dat maakt onze positie op de wereldmarkt niet sterker.’ Maar gemakkelĳk is dat niet, weet hĳ. ‘Ik verwacht niet dat er binnen drie jaar al een Europese index is. Ieder land heeft zĳn eigen fokwaarden, verdedigt zĳn eigen melkveehouderĳ. Je komt aan het gevoel van mensen; in die zin speelt emotie nog steeds een rol in de veeverbetering. Zo’n Europese index vereist leiderschap.’ Die eigenschap dicht Lindeboom ook toe aan de bestuurders die ervoor zorgden dat melkcontrole, stamboek en ki in één organisatie opgingen. ‘Die bestuurders hebben een vooruitziende blik gehad. Ze kregen het gelĳk aan hun zĳde’, meent Lindeboom. ‘De integratie van die verschillende afdelingen maakte het veel gemakkelĳker om innovatieve producten als Ovalert en MPR Dracht te ontwikke-

‘Door meer te werken met cĳfers kunnen vleesveehouders nog een flinke slag maken in efficiëntie en duurzaamheid’ nen door kennis van het DNA-patroon wel sneller erfelĳke gebreken opsporen.’

Europese index Lindeboom was vaak nauw betrokken bĳ nieuwe ontwikkelingen; de Fries kreeg er energie van. Maar sommige zaken kostten ook energie, zoals de uitbraak van mond-en-klauwzeer in 2001. Lindeboom herinnert het zich als een zwarte bladzĳde uit zĳn loopbaan. ‘Die machteloosheid. Het hele bedrĳf stond stil en we konden er niks aan doen. We voelden het gewoon tussen onze vingers doorglippen. Die periode heeft veel negatieve energie gekost.’ De al vroeg internationaal georiënteerde Lindeboom maakte ook de omslag mee van een regionale, via een nationale, naar een internationale veeverbeteringswereld. ‘Groei was logisch omdat de Nederlandse markt eigenlĳk te klein was. Om in onderzoek en ontwikkeling te kunnen

V E E T E E LT V L E E S

VV12-portret Lindeboom.indd 28

DECEMBER

len. Dat was veel lastiger geweest als alle partĳen nog apart van elkaar bestonden. Maar de veehouder vraagt niet meer om alleen sperma, of alleen melkcontrole, hĳ wil oplossingen die hem helpen in zĳn bedrĳfsvoering. Ik voorzie dat we in de nabĳe toekomst ook meer met apps gaan werken, zodat veehouders in de stal snel informatie kunnen opvragen.’

Onbenutte potentie In het laatste deel van zĳn carrière hamerde Lindeboom ook op het belang van duurzaamheid. Hĳ stond aan de basis van de in 2013 gepresenteerde duurzaamheidsvisie, waarin CRV een gezonde koe randvoorwaarde één noemt in het selectiebeleid. ‘We willen eerst een gezonde koe en daarbinnen selecteren we op de meest productieve dieren.’ De CRV-directeur ziet overigens op het gebied van efficiënt produceren nog wel kansen voor Nederlandse en Vlaamse

melkveehouders. De gemiddelde productie van de Nederlandse melkkoe mag dan tĳdens zĳn loopbaan bĳna verdubbeld zĳn – dat is overigens niet alleen een kwestie van fokkerĳ, haast Lindeboom zich te zeggen – het eind is nog niet in zicht. ‘De koeien hebben meer potentie dan er nu uitkomt.’ Dat heeft ook te maken met het jarenlang produceren in een quotumsysteem, denkt Lindeboom. ‘In het quotumsysteem was het produceren van de laatste liters minder belangrĳk. Daar ligt nog een enorme potentie. Door die te benutten kan de productie zo nog tien tot vĳftien procent omhoog. Als het quotum wegvalt, komt er een andere dynamiek in de sector. Efficientie wordt veel belangrĳker en fokkerĳ gaat er weer meer toe doen. Elk dier dat niet produceert, is straks niet efficiënt. De verhouding jongvee en melkkoeien gaat veranderen, de gemiddelde leeftĳd zal stĳgen en de levensproductie gaat versneld omhoog.’

Proeftuin van de wereld Meer dan vroeger zal de melkveehouderĳ ook rekening moeten houden met de wensen van de maatschappĳ op het gebied van onder meer dierwelzĳn en duurzaamheid, geeft Lindeboom aan. ‘We moeten en kunnen onze ogen niet sluiten voor de maatschappĳ. Dat is een uitdaging voor de hele sector; we moeten gezamenlĳk optrekken. De laatste vĳf jaar ben ik vĳf keer zoveel bĳ de zuivelsector aangeschoven dan in de 35 jaar daarvoor.’ Niet dat Lindeboom de toekomst van de Nederlandse en Vlaamse melkveehouderĳ somber inziet. Juist niet. ‘We hebben in Nederland en Vlaanderen een geweldige potentie dankzĳ onze sterke structuur. We kunnen de proeftuin van de wereld zĳn op het gebied van dierwelzĳn en duurzaamheid. We zĳn een dichtbevolkt land en juist daardoor moeten we met nieuwe oplossingen komen. In die oplossingen zitten altĳd elementen die in andere werelddelen weer van pas komen. Bovendien hebben we hier – meer dan in andere landen – mensen die met heel veel passie in de melkveehouderĳ werken.’ Met passie in de melkveehouderĳ werken, Lindeboom was er zelf een uitstekend voorbeeld van. ‘Vernieuwen en vooruitkĳken, daar kreeg ik energie van. Stilstand is de dood in de pot; op de winkel passen is niet meer van deze tĳd.’ Zelf trekt hĳ eind december de deur van het Veeteelthuis achter zich dicht. Nog één keer klinkt het motto dat als een rode draad door zĳn carrière liep: ‘Zet de vensters wĳd open en blĳf de verandering zoeken.’ l

2014

11-12-14 12:03

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Granny van het Smetledehof is het uithangbord van de fokaspiraties van Michael De Clercq

Jozef en Michael De Clercq Michael De Clercq gaat er tweehonderd procent voor. Het vleesveekoppel is met jeugdig enthousiasme van 30 stuks naar 300 stuks gegroeid. Beroep: Ras: Aantal kalvingen: Aantal ha ruwvoer:

Van hobby naar professioneel Smetlede

fokkerĳ en tuinbouw Belgisch witblauw 140 70

M België

eer nog dan de vleesprĳs houden momenteel twee zaken de gemoederen in Vlaanderen gaande: de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) om de verzuring en vermesting tegen te gaan van de natuurgebieden en het nieuwe steunregime voor de zoogkoeienhouderĳ. ‘Voor wat het eerste betreft hebben wĳ code groen gekregen’, vertelt Michael De Clercq uit het Oost-Vlaamse Smetlede. ‘De veedichtheid hier in de wĳde omgeving is heel laag. Onze stalmest raken we bĳvoorbeeld kwĳt via burenregelingen met de plantenkwekerĳen die hier in de streek massaal aanwezig zĳn.’

Op het Smetledehof heeft het vleesvee in zestien jaar tĳd de omslag gemaakt van hobby naar een volwaardige bedrĳfsactiviteit. Aanleiding is het enthousiasme van zoon Michael De Clercq die zĳn hart en ziel verpand heeft aan het Belgisch-witblauwras. tekst Guy Nantier

Ook het nieuwe Vlaamse steunregime voor zoogkoeien pakt voor Michael goed uit. Michael: ‘In het oude regime stonden alle dieren onder de premieregeling. Met de nieuwe betalingsrechten verliezen we in aantal rechten niets. Het bedrĳf zal wel meer kalvingen moeten realiseren omdat we gebruikmaakten van de vaarzenregeling die is komen te vervallen. Maar ik red het wel.’

Fokkerĳ in opbouw Michael (28) boert samen met zĳn vader Jozef (59) in maatschap. De kernactiviteit van het bedrĳf is de witlofteelt. De rundveehouderĳ was tot 1997 slechts

bĳzaak en beperkte zich tot een dertigtal dieren. ‘Mĳn vader kocht graag magere, witblauwe dieren aan, waarmee hĳ aan vermeerdering deed met een dikke stier’, vertelt de jonge Oost-Vlaming. ‘En de dieren mestte hĳ vervolgens af. Het vee was louter hobby.’ Als twaalfjarige ging Michael dikwĳls mee naar keuringen met een vriend van zĳn vader. ‘Daar is het beginnen te kriebelen’, aldus Michael. Dat is zĳn vader niet ontgaan. In 1998 liet hĳ al een nieuwe rundveestal bouwen die plaats bood aan tweehonderd dieren. En nadat de zoon in 2004 ook in het bedrĳf was gestapt, kwam er een nieuwe jongveestal.

Alle dieren worden bĳ opstallen standaard ontwormd. Om resistentie tegen te gaan wordt het ontwormingsmiddel jaarlĳks gewisseld

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS DOE KCTE OMBBEERR 22000194

VV12_bedrijfsrep de Clercq.indd 30

11-12-14 11:41

‘Mĳn toekomst ligt in de vleesveehouderĳ’, zegt Michael overtuigd. In 2002 zette de jonge fokker zĳn eerste stappen met eigen fokvee op een keuring. In 2006 behaalde hĳ al een eerste kampioenstitel op de interprovinciale keuring van Deinze met de jonge stier Amaretto van het Smetledehof (v. Osborne). ‘Amaretto heb ik via embryotransplantatie gefokt uit een koe die ik gekocht had bĳ Marcel De Cock uit Opbrakel’, vertelt Michael. Het dier voerde terug op zĳn beroemde koe Kristel van de Hoelmanshoeve. Vier jaar later behaalde hĳ met de stier Figor (v. Sjaka-Zoeloe) een kampioenstitel op de Vlaamse keuring te Affligem. Figor had Michael aangekocht bĳ Hugo De Smet uit het nabĳe Oordegem, waar hĳ ook de vaars Dolly (v. Sjaka-Zoeloe) had gekocht. ‘Dolly bleek later goed te zĳn voor 90,1 punten exterieur’, zegt Michael over zĳn aankoop.’

Een neus voor excellenten Toen in 2012 het fokbedrĳf van Eric Lebruin uit het Waalse Rèves de activiteiten staakte, kocht Michael er een vĳftigtal dieren, waaronder de Paysandochter Nigelle de l’Estangue. Nigelle zou door de Vlaamse stamboekinspecteur gewaardeerd worden met 90,3 punten voor exterieur. Maar ook uit de eigen fokkerĳ in opbouw kwamen er al mooie resultaten. Zo behaalde Ubidetdochter Zulma van het Smetledehof, de excellentstatus met 90,8 punten. En nu komt er onder meer Granny van het Smetledehof aan, een Ormedochter uit Essie van het Smetledehof (v. Germi-

Granny (v. Orme) met vaarskalf van Panache wordt showklaar gemaakt voor Agriflanders

nal) die op de recente nationale keuring te Erpe Mere derde werd. ‘Na twee rubriekswinnaressen van Libramont’, vertelt hĳ niet zonder enige trots over zĳn oogappel. ‘Als drachtige vaars was Granny al goed voor 89,3 punten. Zĳ wordt momenteel showklaar gemaakt voor Agriflanders. Ook voor de bĳzondere veiling van stieren zonder erfelĳke gebreken op Agriflanders heb ik wat achter de hand.’

Norm op veertien maanden In het inseminatievat zitten momenteel de stieren Benhur, Hashtag, Deputé, Emblème, Fexhois en Crack. De inseminator is Michaels vriendin Astrid. ‘Zĳ doet alle inseminaties’, vertelt Michael lachend. ‘Ze is bĳzonder geduldig en bezit een goed fingerspitzengefühl. Ikzelf heb er geen geduld voor.’ De kalvingen vinden het jaar rond plaats. De eerste kalving ligt op het bedrĳf gemiddeld op 26 maanden ouderdom en de tussenkalftĳd bedraagt zo’n 410 dagen. ‘Op de tussenkalftĳd kunnen we zeker nog een slag maken door bĳvoorbeeld een dekstier voor de terugkomers te gebruiken.’ Het accent in de fokkerĳ op het Smetledehof ligt momenteel op gewicht, beenwerk, hoogtemaat en bespiering. ‘Waar we mee worstelen is de hoogtemaat op twaalf maanden ouderdom’, geeft Michael aan. ‘Hier halen ze de norm niet op die leeftĳd. Ik vermoed dat de hoge veebezetting (infectiedruk) tĳdens de winter in de jongveestal daar debet aan is. Zonder evenwel ziek te zĳn, moeten de dieren mĳns inziens te veel energie stoppen in hun weerbaarheid.’ Aan de voeding en de gevolgde gezondheidsprotocollen kan de achterstand

niet liggen, meent Michael. ‘Vanaf zes maanden krĳgen ze een gras-maisrantsoen, een aangekochte allmash van 18 procent ruw eiwit, die ik aanvul met eigengeteelde spelt. Vanaf tien maanden tot achttien maanden wordt het een allmash van 25 procent ruweiwit en eveneens een aanvulling met spelt. Tĳdens de weideperiode wordt het jongvee tot achttien maanden bĳgevoerd met mais en krachtvoer.’ Volgens het bedrĳfsgezondheidsplan worden de hoogdrachtige dieren gevaccineerd tegen rota-coronavirussen. De kalveren worden op veertien dagen ouderdom intranasaal behandeld en geïnjecteerd tegen virale luchtwegproblemen. Nadien volgen de klassieke vaccinaties tegen luchtwegaandoeningen op zes, twaalf en zestien weken. De zesmaandelĳkse ibr-vaccinatie vanaf drie maanden ouderdom overweegt de veehouder, die het I3-statuut bezit, wel stop te zetten. ‘Maar ik ben er nog niet uit of het verstandig is om dat nu al te doen.’

Geruststellende inhaalbeweging In de recent gebouwde jongveestal met spaceboarding blĳkt het in de winter te koud te zĳn. ‘Ik moet de dieren vaak scheren vanwege de overvloedige haargroei. En in de drinkbakken staat in de winter vaak een dun laagje ĳs. Daar moet een oplossing voor komen.’ Maar gelukkig, zo blĳkt, halen de dieren op het Smetledehof op latere leeftĳd de achterstand in. ‘Kĳk maar naar Granny’, zegt Michael met verheven stem. ‘Op nog net geen drie jaar meet ze al 136 centimeter. Ik ben echt benieuwd naar haar herkeuring en hoe ze gaat scoren in Gent.’ l

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS DOE KCTE OMBBEERR 22000194

VV12_bedrijfsrep de Clercq.indd 31

11-12-14 11:41

F O K K E R I J

Tweedaagse ki-voorstelling van BBG/CRV was een voltreffer

Volle bak voor mooi aanbod Er vielen bĳ de massaal aanwezige bezoekers aan de ki-voorstellingen van BBG/CRV alleen maar positieve geluiden te horen. Het aanbod is kwalitatief gevarieerd en bedient zowel fokkers van exterieur als fokkers van rendement. tekst Guy Nantier

video-impressie www.veeteeltvlees.nl/beeld of www.veeteeltvlees.be/beeld

ĳdens de open dagen in november toonde CRV/BBG op de twee ki-locaties – Waver en Ciney – een selectie uit haar ki-aanbod. In totaal kwamen 33 stieren voor het voetlicht, van proefstieren tot fokstieren. Hoeft het nog herhaald: alle stieren waren vrĳ van de zeven gekende erfelĳke gebreken. Een Nederlands vakblad stelde recent nog de aanpak in het Belgischwitblauwras als toonbeeld in een artikel onder de kop ‘Erfelĳke gebreken nú aanpakken in de fleckviehmelkveehouderĳ’:

‘In België bĳten de stamboeken en fokkerĳ door de zure appel. Ze publiceren de gebreken en zetten daarna zo veel mogelĳk in op stieren die ervan vrĳ zĳn. Fokkers en stiereneigenaren klaagden hierover en waarschuwden voor een nog smallere basis om stieren uit te kiezen. Enkele jaren na de start zĳn uitstekende stieren beschikbaar zonder deze erfelĳke gebreken.’ Zo leest u, in de vurige hoop dat andere spĳs doet eten, het ook eens van een ander.

Groeiers in de pĳplĳn De geshowde stieren van BBG/CRV waren van een heel hoog kwalitatief niveau. De norm voor schofthoogte was alom en ruim aanwezig. De groei per dag kan evenwel nog beter: enkele stieren flirten toch wel met de ondergrens van 1 kg groei per dag. Er waren bĳ de bezoekers weinig opmerkingen over het beenwerk in de stap te horen en de vleespartĳen waren scherp aanwezig zonder in het uiterste te vervallen. Een nieuwkomer die een bĳzonder evenwichtige indruk naliet en in de loop van 2015 in testfase komt, is Acacia du Vieux Château de Maurenne. Acacia (v. Galopeur) werd gefokt door Didier en Damien Noel uit Hastière-Lavaux. De stier beschikt over goed beenwerk (96 punten), een goede hoogtemaat (+1) en voor zĳn leeftĳd van 21 maanden een prima gewicht (753 kg). Maar Fripon du Buisson Marot was wel de nieuwste sensatie. Deze kampioen van Chimay 2014 bezit een vleestype met

Tabel 1 – Actuele keuringsresultaten ki-stieren BBG/CRV (bron: HB BBB, Ciney)

naam stier

vader

m.vader

Acacia Vieux Château Maurenne Azzaro de Somme Bambin Roche Gue Brasero du Molina Cadeau de la Beole Faucon de Waret l’Eveque Fripon du Buisson Marot Goveur v.h. Vinkenhof Igor v.h. Vinkenhof Jasper d’Herbuchenne Joyau Pachis à la Motte Magloire de Fontena Morito van Perenhof Occident de la Neuve Cour Or du Beaujeu Orfevre du Jardinet Orval des 3 Frontières Paprika de la Coue Pastis des Hayons Patissier de la Grande Rose Pelican de Framont Petillant de la Chevratte Pic du Comte de Chiny Repute de Roupage Scenario des Croix Dames Senateur de Mehogne Tahitien de Centfontaine Virgile du Falgi

Galopeur Satyre de Somme Benhur du Champ Bouval Harpon de l’Orgelot Sheriff de Centfontaine Nodule des Volées Asticot du Mont Sauveur Monin Chapelle Langoureux de Fooz Empereur de Maffe Imperial de l’Ecluse Argan de l’Ecluse Adajio de Bray Juventus de l’Ecluse Adajio de Bray Kubitus de Bray Lingot des 3 Frontières Harpon de l’Orgelot Kubitus de Bray Nodule des Volées Machinal de Framont Laquais de la Coue Harisson de la Platte Attribut du Fond de Bois Joker de Fooz Octane de Mehogne Panache de Centfontaine Iguanodon Bois Remont

Valli van Terbeck Vilmar v.h. Satlijzer Quadruple Roche Gue Genièvre de St. Fontaine Fouquet de l’Ecluse Paysan de Fontena Ecrin de St. Fontaine Apache de l’Orgelot Harpon de l’Orgelot Janvier de Warichet Ilot du Bouchelet Katanga du Pré Rosine Germinal de Fooz Occident de Beauffeaux Germinal de Fooz Baroque de l’Ecluse Empire d’Ochain Elan de St. Fontaine Garnement des Hayons Illegal de la Grande Rose Accord de Wihogne Gaillard de la Chevratte Accord de Wihogne Federal de l’Allemoine Albinos de la Grigeoule Railleur de Fontena Emigre de St. Fontaine Picasso du Falgi

V E E T E E LT V L E E S

VV12_KI show BBG.indd 32

DECEMBER

ouderdom (maanden)

exterieur (totaal)

hoogtem. (cm)

gew. (kg)

scrotumomtr. (cm)

21 36 25 21 25 24 22 35 18 40 25 28 30 25 39 38 42 34 24 22 24 22 21 18 32 21 37 38

89 88 89 89 87 87 90 87 87 88 88 90 89 89 92 90 91 87 88 86 87 89 89 87 88 88 89 87

130 (+1) 144 (+2) 140 (+6) 133 (+4) 138 (+4) 136 (+3) 132 (+2) 151 (+10) 134 (+8) 148 (+5) 135 (+1) 142 (+5) 139 (+1) 131 (+7) 146 (+3) 143 (=) 149 (+5) 143 (+2) 137 (+4) 136 (+6) 135 (+2) 132 (+2) 138 (+9) 130 (+4) 138 (–2) 130 (+1) 145 (+3) 150 (+7)

753 1035 896 728 815 823 805 1160 774 1170 808 922 910 935 nb 1056 1190 981 767 745 745 715 805 718 975 713 972 1092

33 40 34 32 37 34 33 37 31 35 36 33 31 32 34 35 nb 32 nb 33 32 32,5 34 35 34 30 33 34

cat. opmerking 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 bespiering 1 1 1 1 1 2 maat 1 1 1

201 4

11-12-14 12:07

een indrukwekkende achterhand. Fripon (Asticot x Ecrin) werd gefokt door Philippe Jennequin te Monceau-Imbrechies. De stier kreeg een exterieurscore van afgerond 90 punten en weegt op 22 maanden 808 kg voor een schofthoogte van 132 cm (+2).

Vreemd bloed

Fripon du Buisson Marot

Kubitus de Bray

Ook over de genetische spreiding viel geen slecht woord te horen tĳdens de voorstellingen. Acht van de 33 stieren kunnen breed ingezet worden. Zo is er zwaargewicht Goveur van het Vinkenhof (Sauveur x Apache). Deze fĳne stier, gefokt door Erik Vandewalle uit Eernegem, is al vanaf zĳn inzet immens populair in het veld vanwege zĳn uitzonderlĳke gewicht en hoogtemaat. Momenteel weegt Goveur op 35 maanden 1160 kg en laat hĳ een plus van tien cm boven de norm optekenen. Goveur behaalde bovendien een mooie vierde plek op de nationale keuring in Brussel 2013. De eerste kalveren zĳn onderweg. Van Goveur is gesekst sperma beschikbaar, zowel mannelĳk als vrouwelĳk. Ook Jasper d’Herbuchenne is vanwege zĳn afstamming – Empereur de Maffe x Janvier de Warichet – breed inzetbaar. De eerste nakomelingen van Jasper blĳken bovendien gemakkelĳk in de opfok te zĳn, groot en voldoende bespierd. Van de stieren die de ki-stal vervoegden en één maal per jaar tot de leeftĳd van drie jaar gekeurd worden door het stamboek, vindt u in tabel 1 de recentste uitslag.

Absolute eyecatchers

Goveur van het Vinkenhof

De actuele kaskraker in het BBG/CRVaanbod, Or du Beaujeu (v. Adajio), kregen de bezoekers jammer genoeg niet te zien. De stier is gekwetst. Kubitus de Bray (1456 kg, 156 cm) en Attribut du Fond de Bois (1260 kg, 150 cm) waren derhalve de absolute eyecatchers tĳdens de tweedaagse. Attribut (v. Imperial) is net vier jaar geworden en meet op de schoft 150 cm (+5) voor 1260 kg. Zĳn nakomelingen excelleren vooral in conformatie, waardoor zĳ steevast in de voorste gelederen staan op de keuringen. Kubitus (v. Empire) meet 156 cm (+11) op 70 maanden en weegt 1456 kg. Zĳn elegantie oogstte veel bewondering. Maar de stier overtuigt ook met zeer goede economische fokcĳfers. Het aanbod van BBG/CRV is ruim en zeer gevarieerd. Veehouders zullen er ongetwĳfeld hun voordeel mee kunnen doen in het komende inseminatieseizoen bĳ het maken van de paringen. |

V E E T E E LT V L E E S

VV12_KI show BBG.indd 33

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 12:08

K E R S T S P E C I A L D R I E

G E N E R A T I E S

De productielimieten zĳn bĳna bereikt; het m oet

Van koe naar sti er

De kunstmatige inseminatie is een belangrĳke ontwikkeling in de veehouderĳ. Het loopt bĳna als een rode draad door het bedrĳfsverhaal van de familie Willems-Lemmens uit Meeswĳk tekst Guy Nantier

ichel Willems (83) is wellicht een van de weinige Vlamingen die ‘emigreerde’ vanuit Vlaanderen naar Wallonië om er te boeren én die nadien is weergekeerd. ‘Ik was dertig,’ verhaalt Michel, ‘het ouderlĳk bedrĳf te Bilzen was met vĳftien stuks Belgisch witblauw dubbeldoelvee, varkens en wat akkerbouwteelten te klein voor twee huishoudens.’ In het Waalse Baulers konden Michel en echtgenote in 1962 als pachters aan de slag op een traditioneel gemengd bedrĳf. ‘Mĳn

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf2 PRIJSVORMING.indd 34

DECEMBER

echtgenote molk de koeien en ik verzorgde het vleesvee en deed de akkerbouw.’ De lokroep van de heimat was evenwel te sterk voor Michels echtgenote. ‘Toen vĳf jaar later dit bedrĳf, in eigendom van de steenkoolmĳn, vrĳkwam als pachtbedrĳf, hebben we toegehapt. Het bedrĳf bezat een mix van afmestvee, roodbont melkvee en 50 hectare akkerbouw.’

Ki, mais en perspulp Maar de korte verblĳfperiode in Wallonië is niet zonder nut geweest. ‘Een van de meest markante ontwikkelingen in de veehouderĳ is de introductie van de kunstmatige inseminatie geweest’, vertelt Michel. ‘Een hele revolutie in de foktechniek waar ik mee heb leren omgaan in Wallonië. Mĳn vader was tevens stierenhouder en bezat twee witblauwe, gekeurde dekstieren. De boeren uit de wĳde omgeving kwamen thuis met hun koeien om deze te laten dekken.’ De kunstmatige inseminatie blĳft tot op de dag van vandaag een bĳzondere plaats innemen in de geschiedenis van de familie Willems. Kleinzoon Joris (26) is sinds 2009 immers de eerste

201 4

11-12-14 09:09

et m oet nu en in de toekomst vooral bestendiger

sti er tot ommekeer MENING ARBEID

O VER INKOM EN

Michel Willems (83): ‘Hoe harder we werkten, hoe meer we verdienden’

Corny Willems (54): ‘Nu legt de administratierompslomp te veel beslag op onze arbeidstĳd’

Joris Willems (26): ‘Het bedrĳfsrendement verhogen loopt via het optimaliseren van de technische resultaten’

officieel erkende inseminator in Vlaanderen zonder dierenartsdiploma. Joris: ‘Ik denk te mogen stellen dat er sinds de introductie technisch niet veel veranderd is.’ Ook procedureel blĳkt niet veel veranderd, zo blĳkt uit het verdere relaas. Michel: ‘Wĳ belden de ki-dierenarts op om een bronstige koe te melden en vroegen “een roodbonte” stier voor het melkvee of “een dikke” voor het vleesvee.’ ‘Ook daarin is er weinig veranderd’, gaat Joris verder. ‘Behalve dat de veehouders met Ovalert hun bronstige koeien beter op het netvlies hebben. Maar een deel van de veehouders vraagt vandaag de dag nog steeds een stier die niet te duur is en een goede bevruchter is en afhankelĳk van de bedrĳfsoriëntatie “een dikke” of een “melkstier”.’ Een andere zaak die Michel letterlĳk meenam uit Wallonië is snĳmaiszaad. Michel: ‘In Wallonië hadden ze midden jaren zestig al snĳmais. Ik heb mĳn eerste mais gezet in 1968 met zaad dat ik bĳ de relaties in Wallonië was gaan halen.’ Ook zoon Corny, Joris’ vader, herinnert zich die eerste maisoogsten nog. ‘Ik heb nog mais eenrĳig gehakseld, nu is dat acht- tot

tienrĳig.’ In één adem noemt Corny ook de switch van natte perspulp naar droge perspulp in de voeding van het melken vleesvee als belangrĳke bedrĳfsontwikkeling.

Technische verwondering Michel is pachter gebleven tot in 1998, het jaar waarin zĳn zoon Corny en diens echtgenote het bedrĳf aankochten. In die periode werd ook het vee gesplitst in gespecialiseerd melkvee en gespecialiseerd vleesvee. Het bedrĳf werd gaandeweg uitgebreid tot 100 stuks melkvee, 40 zoogkoeien van het Belgischwitblauwras en 150 hectare akkerbouw. Koeien die 9000 liter melk produceren of afmestvee dat 1000 kg weegt bĳ afvoer, opbrengsten van 10 tot 12 ton tarwe per hectare of 70 tot 80 ton voor suikerbieten: het blĳft Michel verwonderen welke technische evolutie de landbouw en het bedrĳf hebben doorgemaakt. ‘In mĳn tĳd was je al goed bezig als de koeien 5000 liter produceerden’, zegt Michel lachend. ‘Maar ik denk dat we zo langzamerhand wel de limiet bereiken. Het moet nu vooral duurzamer’, besluit zoon Cor ernstig. l

V E E T E E LT V L E E S

VV12_hoofd berdrijf2 PRIJSVORMING.indd 35

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 09:10

V O E R

V O O R

V L E E S B O E R

Nederlandse sojaopbrengst toegenomen De Nederlandse sojaoogst resulteerde dit jaar in een hogere opbrengst dan in 2013. De 25 procent beste telers hadden een op-

brengst van 3,4 ton per hectare. Dat is aanzienlĳk hoger dan de 2,8 ton per hectare gemiddelde opbrengst van vorig jaar.

Dat meldt mengvoederproducent Agrifirm op basis van praktĳkproeven. Agrifirm schrĳft de stĳging toe aan een goede teeltbegeleiding en de toelating van verschillende gewasbeschermingsmiddelen. Agrifirm startte in 2013 een praktĳktest voor soja in Nederland, waaraan elf telers meededen. In 2014 verdrievoudigde Agrifirm de proef: 32 telers meldden 100 hectare grond aan. Het initiatief richt zich op de teelt en de verwerkingsmogelĳkheden van de Noordwest-Europese soja. Uitgangspunt voor de praktĳktest is dat sojateelt in Nederland over vĳf jaar commercieel aantrekkelĳk moet zĳn. In 2014 haalden de 25 procent beste telers een opbrengst van 3,4 ton per hectare

Ontstekingsremmer als pour-on-middel Het pĳnstillende en koortsverlagende Finadyne is vanaf nu verkrĳgbaar als pouron-middel. Volgens fabrikant MSD Animal Health is Finadyne Transdermaal daarmee het eerste ontstekingsremmende geneesmiddel dat zonder injectie bĳ runderen toegediend kan worden. Dit nieuwe middel is voorlopig alleen toegelaten voor de behandeling van luchtwegproblemen bĳ rundvee. ‘In combinatie met een antibioticum is één behandeling met Finadyne Transdermaal voldoende voor een kalf met longontsteking’, vertelt William Veekens, businessunitmanager herkauwers van MSD. ‘Het middel werkt snel. Dat is belangrĳk om blĳvende schade van het longweefsel te voorkomen.’

Veekens verwacht dat er op termĳn meer toepassingsgebieden voor het middel worden geregistreerd. Op dit moment ziet hĳ vooral voordeel in het gebruik bĳ jongvee met luchtwegproblemen, met name als ondersteuning van een antibioticumbehandeling. Het pour-on-middel dringt snel door de huid heen en wordt dan in de bloedbaan opgenomen. Van het middel moet 1 milliliter per 15 kilogram lichaamsgewicht worden ingezet en het is rood van kleur. ‘Dat maakt het gemakkelĳk om de goede dosering in de fles te bepalen. Ook is daardoor goed te zien welke dieren al zĳn behandeld’, vertelt Veekens. Op aangeven van de dierenarts mag de veehouder het middel zelf toedienen. De

Finadyne Transdermaal enkel toegelaten voor behandeling van luchtwegproblemen

prĳs van het middel is vergelĳkbaar met een behandeling van het injecteerbare Finadyne.

Nieuwe stap in vleesvervangers met ‘bloedhamburger’ Professor Patrick Brown, hoogleraar aan de Stanford University (VS), slaagde erin om een plantenhamburger te maken met de typisch licht metaalachtige smaak van bloed die het kenmerk is van rood vlees. De hamburger werd ontwikkeld binnen het Amerikaanse project ‘Impossible Foods’. De financierder van dit project is niet ‘Bloedhamburger’ kost 10.000 maal minder dan kweekburger

VV12_vvb.indd 36

V E E T E E LT V L E E S

DECEMBER

minder dan Bill Gates, de oprichter van Microsoft. Gates proefde de hamburger en twitterde vervolgens enthousiast aan 17,8 miljoen volgers: ‘I’ve tasted it and it’s pretty convincing. You hardly notice the plant blood.’ De Amerikaanse ‘bloedhamburger’ kost op dit moment in volle ontwikkelingsfase 20 dollar. Dat is 10.000 maal minder dan de 200.000 dollar voor de Nederlandse kweekburger van professor Mark Post van Universiteit Maastricht.

201 4

11-12-14 11:35

E C O N O M I E

Toeslagprĳzen

Veeprĳzen

B RON: WAGE NI NGE N UR L I VE S TO CK RE S EA R C H ( N L . )

ST IER EN Tabel 1 – Energie- en eiwittoeslagprĳzen rundveevoeders (in eurocenten, excl. btw)

kvem kg dve-toeslag kvevi kg dve-toeslag

5,5

tendens

8,8 121,7 11,6 97,4

S 2013

5,0 euro/kg koud geslacht excl. btw

18 november 2014

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .)

S 4,86

4,5

E 2013 E 3,99

4,0

R 2013

3,5

U 3,32 U2013 R 3,04

3,0 2,5 2,0

minimum-/maximumprĳs 1

K O EIEN 5,0

25 30 week

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .) minimum-/maximumprĳs S 2013 S 4,41

euro/kg koud geslacht excl. btw

4,5

Prĳsmonitoring B RON: LEI- W UR ( NL . )

Tabel 2 – Prĳsmonitoring van rundvee naar rundvlees Nederland

augustus 2014 september 2014 tendens

index API af boerderĳ

index PPI verwerking

index CPI consument

125,10 116,00

105,60 106,80

109,40 108,10

4,0

E 2013

3,5

E 3,79 U 2013 U 3,24

3,0 R 2013 R 2,25

2,5 2,0

25 30 week

Voor de meest actuele veeprĳzen: ga naar www.veeteeltvlees.nl

Vleesprĳsindex B R ON : F OD -E C ON OMIE ( B .) 120

vereenvoudigde ratio referentieratio (18 m.) ondergrens bovengrens

110 100

2005 = 100

80 70 60 50 40 ‘06 ‘07 ‘07 ‘08 ‘08 ‘09 ‘09 ‘10 ‘10 ‘11 ‘11 ‘12 ‘12 ‘13 ‘13 ‘14 ‘14 jul jan jul jan jul jan jul jan jul jan jul jan jul jan jul jan okt maand/jaar

V E E T E E LT V L E E S

VV12_vvb.indd 37

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 11:35

C O L O F O N

AGENDA Keuringen en prijskampen

Longhorns bĳ Jan Graumans en Annie Christianen, Rĳsbergen Foto: Kristina Waterschoot

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV en verschĳnt maandelĳks.

redactie

hoofdredacteur Guy Nantier redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Inge van Drie, Florus Pellikaan, Jaap van der Knaap, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ, Hanne Vandenberghe hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, telefoon 09 363 92 11 fax 09 363 92 06 E-mail veeteelt@crv4all.com

10 januari: 11 januari: 16 januari: 18 januari: 24 januari: 25 januari: 31 januari: 31 januari: 14 maart: 25 juli: 30 juli: 11-13 september: 18-20 september: 7-9 oktober: 30 oktober: 9 december:

Jaarmarktkeuring witblauw te Hannuit Jaarmarktkeuring Haspengouw te Sint-Truiden Agriflanders CRV Koe-Expo witblauw te Gent Jaarmarktkeuring witblauw te Libramont Jaarmarktkeuring witblauw te Ciney Fokveedag witblauw te Geel Nationale keuring witblauw te Doornik Vlaamse fokveebeurs witblauw te Affligem Vleesveekeuring witblauw en verbeterd roodbont te Hulshorst Nationale keuring witblauw te Libramont Vleesveekeuring Enter Nationale keuring Charolais Le Mans (Frankrĳk) Nationale keuring blonde d’Aquitaine te Saint Gaudens (Frankrĳk) Nationale keuring limousin te Clermont-Ferrand (Frankrĳk) NVM te Zwolle Agribex nationale keuring witblauw te Brussel

Ve i l i n g e n 7 januari: 5 februari: 13 februari: 28 maart: 17 april:

CSB-veiling limousin te Ciney RJ-veiling limousin te Lanaud (Frankrĳk) Veiling Blonde Génétique te Casteljaloux (Frankrĳk) COT-veiling te Laren Veiling Blonde Génétique te Casteljaloux (Frankrĳk)

Beurzen, studievergaderingen, demodagen 15-18 januari: 21 feb-1 maart: 25-26 maart:

Agriflanders te Gent Landbouwsalon SIA te Parĳs (Frankrĳk) Biovakbeurs ‘Expo4bio’ te Brussel

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 47,10, overige landen € 91,50. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) E-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 820 fax (+31)(0)26 38 98 824 E-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen zĳn foto’s van OS Limousin (5), Ellen Goovaerts (10), www. naturalmachines.com (11), Agrifirm (36) en MSD Animal Health (36) . Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed kan door de redactie geen aansprakelĳkheid worden aanvaard voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 1570-3312

V E E T E E LT V L E E S

VV12_agenda.indd 38

VOORUITBLIK

Ma i st eelt Januari (21 januari) – De teelt van mais op erosiegevoelige gronden in Vlaanderen wordt een hele uitdaging. Verschillende teelttechnieken werden getest. De striptilltechniek blĳkt de meeste kans op succes te hebben vanwege een aanvaardbare opbrengst voor de boer. Achtergrondinformatie over de verschillende technieken en praktĳkgegevens komen in het komende nummer aan bod. Eveneens in het januarinummer een update van de recente maisontwikkelingen. Verder in het nummer een overzicht van de nieuwe fokstieren in de verschillende Franse vleesrassen. Uiteraard ontbreekt de CRV Koe-Expo tĳdens Agriflanders te Gent niet in het nummer. De redactie brengt verslag uit in woord en beeld.

DECEMBER

201 4

11-12-14 11:51

A N D E R S

V E E T E E L T V lee s

VV12_anders bekeken.indd 39

B E K E K E N

D E CE M B E R

2 0 1 4

11-12-14 09:12