Veeteelt augustus 2 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 31

N R.13

A U GUSTUS 2

2014

I N D I T N U M M ER

P R O F IE L

PRO D U C TIE

BED RIJFSOVERNAME

De honger van Nico Bons naar succes in de showring

Koe geeft meer melk na kalf met hoger geboortegewicht

Overname vraagt steeds vaker creatief ondernemerschap

VX13-cover.indd 2

25-08-14 14:11

VX12_p02NED.indd 2

11-08-14 10:14

VX12_p40.indd 40

13-08-14 13:09

VX13_p04.indd 4

25-08-14 11:24

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 8 17 27 38 41 51 52 54

Van de redactie Veeteeltvenster Even geen boer: fierljeppen Koeienbloempjes Markt: grond Koepad Diergezondheidsnieuws Voer voor boer Agenda R E P O R TA G E S

18 Erik Back transformeerde van topmelker naar een topsaldoboer 44 Marcel en Marlies Jacobs jagen hun dromen na in Denemarken KEURINGEN

26 Provinciale fokveedag Antwerpen 29 Fokveedag Espelo/Holten

Profiel Nico Bons

Voor de gedreven Nico Bons is deelnemen aan keuringen topsport.

Special Bedrĳfsovername

Alternatieve bedrĳfsvormen en financieringsconstructies meer in beeld bĳ bedrĳfsoverdracht.

BEURS

40 Agrotechniek Holland toont heden en toekomst ZUIVEL

43 Gecorrigeerde melkprĳsvergelĳking

Hoofdartikel Meer melk na kalf met hoger geboortegewicht Produceert een koe meer melk als ze afkalft van een vaarskalf ? Amerikaans onderzoek zegt van wel, een Nederlandse analyse beweert het tegenovergestelde.

12 Erik Back:

Teka Kappers:

’Resultaat, daar zit de kick ’Crowdfunding levert onze van het boeren; ik wil elk zuivel potentiële klanten en jaar een beter resultaat.’ 18 ambassadeurs op.’ 30

Marcel Jacobs: ’De kwaliteit van het voer bepaalt wat er onder aan de streep overblĳft.’ 44

V E E T E E LT

VX13-inhoud.indd 5

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 11:53

VX12_p17.indd 17

11-08-14 12:12

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap De rol van passie bĳ bedrĳfsovername Noord-Hollandse vedettes Carla 344 (v. Dropshot) en Ant 264 (v. Albiorix) thuis bĳ John Wester uit Opmeer. Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman, Merel Schouten en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

uim honderd koeien, vĳftig à zestig hectare grond en een tien jaar oude stal. Het is een willekeurig voorbeeld van een bedrĳf dat op het punt staat overgenomen te worden door een nieuwe generatie. Maar die gangbare omvang zorgt al wel snel voor een financieringslast van een paar miljoen euro. En wat te denken van nog grotere bedrĳven? Zĳn die nog wel over te nemen? Het is de vraag die centraal staat in de special over bedrĳfsovername in deze uitgave. De grotere bedrĳven vragen steeds meer om nieuwe financieringsvormen op maat. Wat drĳft jonge veehouders om toch te tekenen voor die enorme schuldenlast om vervolgens zeven dagen in de week hard aan het werk te moeten? Er is maar één antwoord: liefde voor het vak, passie. Afgelopen jaar en ook nu kan er een prima boterham in de melkveehouderĳ verdiend worden, maar over het algemeen geldt dat de wens om een bedrĳf over te nemen niet ingegeven wordt door grote verdiensten. Het is de lief-

de voor het vak, het werken met de natuur, de koe en de machines wat jonge mensen aanmoedigt om toch veehouder te worden. Die liefde kan ver gaan, zo blĳkt uit het verhaal van Marcel en Marlies Jacobs. Zĳ gaven een goed bestaan in Nederland op om in Denemarken hun doel, zelfstandig boeren, te verwezenlĳken. Ver weg van familie en vrienden, maar wel een heel bewuste keuze. Ver gaat ook de passie van Nico Bons, die deze zomer eindelĳk zĳn grote wens, de nationale titel tĳdens de NRM, in vervulling zag gaan. Niet iedereen begrĳpt zĳn perfectionisme in de voorbereiding op een keuring, maar dat hĳ een gepassioneerd veehouder is, staat buiten kĳf. En juist passie maakt het overnemen van een bedrĳf de moeite waard. Natuurlĳk moeten veehouders blĳven rekenen en zĳn er kostendekkende prĳzen nodig. Maar laten we oppassen dat die steeds zakelĳker wordende instelling, zeker bĳ de grotere bedrĳven, er niet voor zorgt dat de passie uit de sector verdwĳnt.

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelĳk Cold Water Challenge in draaimelkstal Op social media is het een grote hit: giet een emmer water over je hoofd, zet een filmpje ervan op Facebook, Twitter of YouTube en nomineer anderen om hetzelfde te doen. De familie Albring uit het Duitse Westerstede gaf een originele draai aan deze Cold Water Challenge: zĳ lieten zich in hun draaimelkstal natspuiten. Gezien op http://youtu.be/x3rc-JFHGXw

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van AgroTechniek Holland (40), Els Korsten (17), Harry Schuiling (23) en Ferry Verheĳ (25). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX13-editorial.indd 7

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 12:33

V E E T E E LT V E N S T E R

Planetzonen pakken kop in Frankrĳk Planetzoon Ehman Isy heeft in het Franse ISU-klassement de koppositie veroverd. In zĳn eerste draai op basis van dochterinformatie noteert Ehman een fokwaarde van 183 ISU. Omgerekend scoort de Planetzoon 256 NVI en 111 totaal exterieur. De stamboom van Ehman zit vol Amerikaanse stieren met achtereenvolgens Planet, Buckeye en O Man. Ehman heeft een royale voorsprong op de nummer twee, halfbroer Edelweiss,

die zĳn cĳfers fors verbeterde. Van de Planetzoon uit een Roumaremoeder zĳn inmiddels 179 dochters aan de melk, die hun vader een ISU-score van 178 bezorgen. Dat is een stĳging van 12 punten ten opzichte van de aprildraai. Door de sterke cĳfers van Ehman en Edelweiss moet de koploper van de aprildraai, Mascolzoon Bridgeport, ondanks een 1 punt gestegen ISU (177), nu genoegen nemen met de derde plaats.

Goed nieuws is er ook voor de veelgebruikte Cypripede. De Franse Boltonzoon noteert in de augustusdraai een plus van 6 ISU en komt uit op 173 ISU. Zĳn fokwaarde is gebaseerd op inmiddels ruim 2300 dochters. Voor Duga Isy verliep de augustusdraai beter dan de aprildraai. Na een vrĳe val in april verbeterde de Stol Joczoon uit keuringskoe Benzouka zĳn ISU met 7 punten (163 ISU).

Jimm. Holstein Hellen 589 ingeschreven met 94 punten Shottledochter Jimm. Holstein Hellen 589 van John de Vries uit Boĳl is ingeschreven met 94 punten voor exterieur. De stamboekinspecteurs van CRV gaven

de algemeen zwartbontkampioene van de NRM in 2012 96 punten voor frame, 94 punten voor robuustheid en uier en 92 punten voor beenwerk.

Na haar succes als jonge tweedekalfskoe op de NRM in 2012 werd Hellen met 92 punten beoordeeld. De Vries spoelde haar daarna zeven keer, wat resulteerde in 77 embryo’s. Na een lange tweede lĳst, waarin Hellen ruim 22.000 kilogram melk produceerde, kalfde ze afgelopen juni voor de derde keer. ‘Ze is uitgegroeid tot een grote, maar vooral heel krachtige koe met een sterke bovenbouw’, vertelt hoofdinspecteur Arie Hamoen. ‘Ze combineert die power met een ontzettend hoge achteruier.’ Eerder werd Bons-Holsteins Koba 191 (v. Jasper), de algemeen kampioene van de afgelopen NRM, ook ingeschreven met 94 punten. Twee koeien met deze score in een jaar tĳd is uitzonderlĳk, aangezien Wilhelmina 358 van Teus van Dĳk in 2008 de voorlaatste koe was die haar score tot 94 punten verhoogde. Shottledochter Jimm. Holstein Hellen 589 ingeschreven met 94 punten (archieffoto)

Kruisingsstier Reladon maakt dochterdebuut Kruisingsstier Reladon heeft in augustus zĳn eerste op dochterinformatie gebaseerde fokwaarden gekregen. Hĳ scoort op basis van ruim 500 dochters 133 NVI op zwartbontbasis, met een negatieve melkvererving (–311 kg), een plus voor vet (+0,13%) en eiwit (+0,14%) en 3 euro Inet. Voor exterieur komt Reladon uit op 106 totaal, met 97 uier en 115 beenwerk. Voor uiergezondheid (106) en vruchtbaarheid (105) noteert hĳ bovengemiddelde scores, terwĳl hĳ voor kalvervitaliteit (88) flink negatief scoort. Reladon is de afgelopen jaren volop ingezet door Nederlandse melkveehouders. In het jongste afgesloten boekjaar reikte de stier tot bĳna 9500 eerste inseminaties, een jaar eerder waren dat er zelfs ruim 11.200. Reladon is gefokt door Jack Houbraken uit Bergeĳk. Hĳ is een zoon van de Franse montbéliardestier Redon uit de met 88 punten ingeschreven Fitlistdochter Woeste Polder Anoeska 30 (62% holstein, 25% brown swiss en 12% mrĳ).

V E E T E E LT

VX13-venster.indd 8

AUGUSTUS

Reladon noteerde afgelopen jaar nog bĳna 9500 eerste inseminaties

2014

26-08-14 16:24

K O RT

Honderd ton voor Sneeker 247 In Zevenhoven is Newhouse Sneeker 247 aan het begin van haar vierde lactatie de grens van 100.000 kg melk gepasseerd. De met 89 punten ingeschreven O Mandochter van Jan en Pauline Nieuwenhuizen produceerde in 2655 dagen 101.033 kg melk met 4,41% vet en 3,56% eiwit, goed voor gemiddeld 38,1 kg melk per dag. De inmiddels tien jaar oude Sneeker 247 speelt een belangrĳke rol in de Zuid-HolInvloedrĳke Newhouse Sneeker 247 passeert 100.000 kg melk

landse Newhouse-stal. Zowel de O Mandochter zelf als een flink aantal vrouwelĳke nakomelingen zĳn foktechnisch intensief benut. De familie leverde meerdere fokstieren, waaronder Newhouse Gofast (Goldwyn x Sneeker 247), Newhouse Banker (Goldwyn x Sneeker 307) en genoomstier Newhouse Skyfall (GForce x Sneeker 364). Eigenaar Jan Nieuwenhuizen was niet meteen overtuigd van de kwaliteit van de O Mandochter. ‘In het begin was ik maar matig enthousiast. Ze was wat dik en gaf in eerste instantie maar 25 liter’, zo tekende Veeteelt in 2013 op uit de mond van Jan Nieuwenhuizen. Maar het tĳ keerde; langzaam maar zeker kwamen de talenten van Sneeker 247 aan het licht. ‘Ze begint weliswaar rustig, maar ze houdt het wel lang vol. In haar derde lĳst gaf ze na ruim 600 dagen in lactatie nog 35 kg melk per dag.’ Door het veelvuldige spoelen maakte de O Mandochter drie lange lĳsten. In haar derde lactatie reikte ze in 803 dagen tot een productie van 33.458 kg melk met 4,38% vet en 3,51% eiwit.

Duitse fokwaarde voor robotmelken Duitsland heeft tĳdens de augustusdraai een fokwaarde voor robotmelkers gelanceerd. In de zogeheten RZRobot wegen melksnelheid, achterspeenplaatsing en speenlengte het zwaarst mee met elk twintig procent. Stieren met een te negatieve score voor deze kenmerken krĳgen geen fokwaarde voor robotmelken. In de fokwaarde voor robotmelkers spelen daarnaast celgetal (15%), beenwerk (15%) en uier (10%) een rol. De nieuwe fokwaarde is een initiatief van het Duitse holsteinstamboek in samenwerking met het rekencentrum vit

en Duitse veeverbeteringsorganisaties. Stol Joczoon Sterngold is met 132 RZRobot de hoogst scorende zwartbontstier. Ook Goldday (130) komt hoog uit de bus. Bĳ roodbont voert September Stormzoon Vincente (135) de lĳst aan vóór Elayozoon Edway (131). In Nederland werkt ook het GES aan een fokwaarde robotgeschiktheid. GES maakt daarvoor gebruik van data van melkrobots en kĳkt onder meer naar de frequentie van het robotbezoek, de bezoekduur en de snelheid van gewenning aan de robot bĳ vaarzen.

Créol Toy meest ingezet in Frankrĳk In Frankrĳk was Créol Toy afgelopen jaar veruit de meestgebruikte stier. Franse melkveehouders voerden het afgelopen jaar 40.200 eerste inseminaties met de Toystoryzoon uit, meldt het Franse holsteinstamboek. Créol Toy heeft daarmee een royale voorsprong op de nummer twee Avic Sho. Deze Shottlezoon noteerde 22.584 eerste inseminaties. De koploper van vorig jaar, Bĳan Off, moet genoegen nemen met een derde plek met 21.512 eerste inseminaties. Met

20.761 eerste inseminaties en een vĳfde plaats is Famous Man (v. Man O Man) de populairste genoomstier. Hĳ is één van de vier genoomstieren in de top tien. Franse veehouders kiezen in hoofdzaak voor Franse stieren. Van het totaal aantal eerste inseminaties kwam 91,3 procent voor rekening van Franse stieren. Van de importstieren scoort Maczoon Avalon het hoogst met 7183 eerste inseminaties. Stonewall volgt hem met 6960 eerste inseminaties.

Productierecord VS Brownswisskoe Paris heeft in de VS een nieuw record gevestigd voor kilogrammen vet en eiwit. De zestien jaar oude koe gaf in haar leven al 14.954 kg vet en eiwit. De met 92 punten ingeschreven Glad Ray EJ Paris van Henry Dairy Farms en Wayne Sliker is daarmee Amerikaans recordhoudster voor alle rassen. Paris produceerde tot nu toe 195.498 kg melk. Daarmee verbrak ze het Amerikaanse levensproductierecord binnen haar ras met bĳna 30.000 kg. Ze loopt nog bĳna 15.000 kg melk achter bĳ de recordhoudster van de VS, de holsteinkoe Koepke K.

Zwitsers exportrecord Swissgenetics heeft in het boekjaar 2013-2014 een exportrecord geboekt. De Zwitserse fokkerĳorganisatie exporteerde 557.000 doses sperma, zo’n duizend stuks meer dan in het tot nu toe succesvolste jaar 2011-2012. Het brownswissras neemt het grootste deel van de export voor zĳn rekening met dertig procent van het totaal aantal geexporteerde doses. Oostenrĳk is het belangrĳkste afzetland voor Zwitserland. Frankrĳk en Italië zĳn als afzetmarkt in opkomst.

Denen op 10.000 kg De Deense holsteins hebben in juni 2014 voor het eerst de grens van 10.000 kg melk aangetikt. Het rollend jaargemiddelde van de 360.000 holsteinkoeien kwam op dat moment uit op 9995 kg melk met 4,03% vet in 365 dagen. Omgerekend naar meetmelk (4,0% vet) is dat 10.030 kg melk. De Deense stamboeken zĳn daarmee weer een stap verder in hun streven om in 2018 een gemiddelde melkproductie van 11.000 kg melk over alle rassen te realiseren, zonder toe te geven op gehalten, vruchtbaarheid en gezondheid. Het holsteinras heeft momenteel nog een voorsprong op de andere rassen van minstens 600 kg. In het jongste afgesloten boekjaar, dat liep van 1 oktober 2012 tot en met 30 september 2013, noteerden de Deense holsteins 9661 kg melk met 4,09% vet en 3,38% eiwit in 365 dagen.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX13-venster.indd 9

NI E U W S

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 16:24

Hoe haal ik meer rendement?

277-14 Veeteelt-NL-rend.indd 1

22-08-14 10:26

Een goed presterende veestapel is de basis. Het is uw bron van inkomsten, uw levenswerk. Maar hoe maakt u de productie efficiĂŤnter? En hoe houdt u de gezondheid van uw dieren op peil en de kosten in de hand? CRV helpt met advies, dienstverlening en slimme oplossingen. Zodat u snel en gericht kunt sturen op optimaal presterende dieren. De veestapel maakt het verschil, ook als u meer rendement wilt behalen. Meer weten? Bezoek www.crv4all.nl, bel 088 00 24 440 of volg ons op twitter @crv4all

277-14 Veeteelt-NL-rend.indd 2

22-08-14 10:26

H O O F D A RT I K E L

Zwaarder kalf zet moeder aan tot extra melkproductie; elke

Meer melk bĳ hog er Produceert een koe meer melk als ze afkalft van een vaarskalf? Amerikaans onderzoek zegt van wel, een Nederlandse analyse beweert het tegenovergestelde. Het verschil in productie blĳkt het gevolg van een hoger geboortegewicht. tekst Tijmen van Zessen

et Amerikaanse Sexing Technologies adverteerde ermee: koeien die een vaarskalf ter wereld brengen, produceren meer melk. Het bedrĳf zag de informatie als een extra verkoopargument voor gesekst sperma. Uit een Amerikaanse analyse op meer dan twee miljoen lactaties bleek dat koeien per lactatie ongeveer honderd kilo melk extra produceerden na het krĳgen van een vaarskalf. Dat effect groeit naarmate er over opeenvolgende lactaties vaarskalveren worden geboren. Twee opeenvolgende lactaties een vaarskalf betekent volgens de Amerikaanse analyse in totaal 450 kilo extra melk. Katie Hinde, onderzoeker aan de Harvard University, was belast met de studie. Zĳ heeft een evolutionaire uitleg bĳ het ‘verwennen’ van vrouwelĳke kalveren met extra melk. Het voedingsvoordeel zou bedoeld zĳn om vrouwelĳke dieren eerder en sneller te laten voortplanten. Een vrouwelĳk kalf zorgt in de baarmoeder van de koe voor een hormonale reactie die melkproductie bevordert.

Mannelĳk jong drinkt meer melk De Amerikaanse cĳfers wekten de interesse bĳ CRV en bĳ Marleen Visker, onderzoeker bĳ Wageningen University. ‘De uitkomsten van het onderzoek waren dit voorjaar aanleiding om uit te zoeken of in Nederland en Vlaanderen ook geldt dat koeien meer melk geven als ze een vaarskalf krĳgen. In dat geval zou het gebruik van gesekst sperma verder aan betekenis kunnen winnen’, zegt Frido Hamoen, manager marketing voor CRV. In samenwerking met Wageningen UR ontstond het initiatief om onder Nederlandse koeien een soortgelĳke analyse uit te voeren. Onder begeleiding van Visker boog de Chinese studente Yu Wang zich over de data van 1.615.742 lactaties bĳ 861.261 melkkoeien, die tussen 2007 en 2013 hadden afgekalfd. En zo hoopgevend als de verwachtingen waren, zo teleurstellend waren de uitkomsten. In de Nederlands/Vlaamse veestapel blĳkt het effect namelĳk omgekeerd (figuur 1). De eerste lactatie is er nauwe-

V E E T E E LT

VX13-hoofd.indd 12

AUGUSTUS

2014

25-08-14 16:50

ctie; elke vĳf kilo kalf staat voor tweehonderd kilo melk

og er geboortegewicht Het geslacht van een kalf heeft nauwelĳks effect op de melkproductie van het moederdier

lĳks een waarneembaar effect van het geslacht van het kalf op de melkproductie van de moeder. Vanaf de tweede lactatie is er zelfs honderd kilo minder melkproductie per lactatie als koeien afkalven van een vaarskalf. ‘We kunnen onze uitkomsten verklaren door ze te vergelĳken met andere diersoorten en met de mens. Van rendieren is bekend dat een mannelĳk kalf meer melk drinkt. De moeder produceert daarom meer melk, dat is evolutionair zo gegroeid. Ook bĳ mensen werkt het zo. Jongens hebben als baby 25 procent meer energie nodig en daarom is de afgifte van moedermelk hoger na de geboorte van een jongen’, zegt Yu Wang. De studente legde zich bĳ deze verklaring echter niet neer en corrigeerde de dataset voor de effecten geboorteverloop, geboortegewicht, draagtĳd, lactatielengte en het genetisch effect voor melkproductie (via de fokwaarden van de ouders van het kalf). Na een nieuwe rekenexercitie kwam er een diffuus beeld naar voren, waarin de eerste lactatie een licht hogere productie te zien gaf na de geboorte van een vaarskalf, terwĳl met name de derde lactatie het omgekeerde beeld liet zien (figuur 2). ‘Door de grote aantallen data waren de verschillen wel significant, maar omdat de verschillen zo klein zĳn, zĳn ze niet relevant voor de melkveehouder’, zegt Mathĳs van Pelt, onderzoeker fokwaarden bĳ de Animal Evaluation Unit van CRV.

Geboortegewicht wel relevant In de marge van het onderzoek kwamen wel relevante effecten voor geboortegewicht naar voren. De onderzoekers gaan zelfs zo ver dat de aangetroffen melkproductieverschillen in de niet-gecorrigeerde (eerste) analyse vrĳwel volledig op het conto komen van de verschillen in geboortegewicht. ‘Bĳ een identiek geboortegewicht van een vaarskalf en een stierkalf is het effect van het geslacht van het kalf op de melkproductie verwaarloosbaar’, stelt Van Pelt. Yu Wang deelde de data met geboortegewichten in zeven categorieën in, elke categorie komt overeen met een vĳf kilo hoger geboortegewicht (figuur 3). ‘Elke vĳf kilo extra geboortegewicht staat gelĳk aan tweehonderd kilo melk per lactatie’, concludeert Wang. Van Pelt vult haar aan: ‘In de eerste lactatie is dat effect kleiner, maar in de tweede lactatie zie je inderdaad dat een koe duizend kilo meer melk produceert als het kalf 55 kilo weegt in plaats van 25 kilo. In de latere lactaties is dat effect iets kleiner, maar vergelĳkbaar.’ De hoogste productie realiseren koeien bĳ een kalf met een geboortegewicht van 55 kilo, maar die categorie beslaat slechts één procent van de totale populatie. Worden de kalveren nog zwaarder, dan keert de wal

V E E T E E LT

VX13-hoofd.indd 13

AU G U ST U S

2 0 1 4

25-08-14 16:50

-40 -60 -80 -100 -120

eerste tweede derde vierde vĳfde lactatie lactatie lactatie lactatie lactatie

Figuur 1 – Effect van een vaarskalf op de melkproductie van de moeder (kg/305 dagen) (bron: WUR)

het schip; afkalfproblemen zorgen dan voor een daling van de melkproductie. Is deze analyse een pleidooi voor het streven naar zwaardere kalveren? Van Pelt: ‘Als je een hogere levensproductie wilt, dan is het fokken op een zwaarder kalf niet onverstandig. Tegelĳkertĳd zien we dat het kenmerk duidelĳk een optimum heeft. Als de koe een keizersnede moet meemaken, is de melkproductie ongeveer driehonderd kilo lager.’

Tegenstrĳdig met Amerikanen Nog even terug naar de Amerikaanse cĳfers (figuur 4). Het is merkwaardig dat in de Amerikaanse analyse de (doorgaans lichtere) vaarskalveren aanleiding geven tot een hogere melkproductie, terwĳl de Nederlandse studie het omgekeerde laat zien. Katie Hinde stelt in haar studie dat meer melk produceren voor een zwaarder kalf niet waarschĳnlĳk is. Dit heeft verband met het feit dat kalveren direct na de geboorte bĳ de moeder worden weggehaald. Een biologische reactie tussen moeder en kalf bestaat niet meer en is dus geen logische verklaring voor de

effect vrouwelĳk kalf 30 25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15

eerste tweede derde vierde vĳfde lactatie lactatie lactatie lactatie lactatie

Figuur 2 – Effect van een vaarskalf op de melkproductie van de moeder na correctie voor geboorteverloop, geboortegewicht, drachtduur, lactatieduur en genetisch effect (kg/305 dagen) (bron: WUR) eerste lactatie

tweede lactatie

verschil melkproductie na geboorte vaarskalf versus stierkalf (kg in 305 dgn.)

-20

verschil melkproductie na geboorte vaarskalf versus stierkalf (kg in 305 dgn.)

effect vrouwelĳk kalf 0

effect vrouwelĳk kalf 175 150 125 100 75 50 25 0

eerste tweede derde vierde vĳfde lactatie lactatie lactatie lactatie lactatie

Figuur 4 – Effect van een vaarskalf op de melkproductie van de moeder in de Verenigde Staten van Amerika (kg/305 dagen) (bron: Harvard University)

derde lactatie

10000 305-dagen productie (kg)

verschil melkproductie na geboorte vaarskalf versus stierkalf (kg in 305 dgn.)

H O O F D A RT I K E L

9000

8000

7000 22,5 - 27,4

27,5 - 32,4

32,5 - 37,4

37,5 - 42,4

42,5 - 47,4

47,5 - 52,4

52,5 - 57,4

geboortegewicht (kg)

Figuur 3 – Effect van geboortegewicht op de melkproductie van de moeder (kg/305 dagen) (bron: WUR)

gevonden melkproductieverschillen. Meer melk produceren voor een groter en zwaarder kalf is daarom volgens de Amerikanen niet waarschĳnlĳk. Maar welke verklaring klopt er nog als zowel een hogere als lagere melkproductie na het krĳgen van een vaarskalf plausibel is? De Amerikanen hebben nota bene de impact van geboortegewicht in hun analyse niet gecorrigeerd. Hadden ze dat wel

gedaan (waren de vaarskalveren even zwaar geweest als de stierkalveren) dan viel het productievoordeel voor de vaarskalveren nog hoger uit. Van Pelt: ‘We kunnen de verschillende uitkomsten eigenlĳk niet verklaren. De Amerikaanse data zĳn weliswaar ouder dan de Nederlandse, maar dat verklaart het verschil niet. Ook de genetische samenstelling van beide populaties is vergelĳkbaar. Het enige wat ik kan bedenken zĳn de verschillen in klimaat- en houderĳomstandigheden tussen Nederland en Amerika.’ l

Conclusies – In Nederland geeft een vaarskalf bĳ het moederdier geen aanleiding tot een hogere melkproductie. – In Amerika concluderen onderzoekers dat een vaarskalf wel aanleiding geeft tot een hogere melkproductie bĳ het moederdier. – Productieverschillen tussen moeders van zonen en dochters blĳken in Nederland het gevolg van verschillen in geboortegewicht.

V E E T E E LT

VX13-hoofd.indd 14

AUGUSTUS

2014

25-08-14 16:50

V E E T E E LT

VX13_p15.indd 15

AU G U S T U S

2 0 1 4

25-08-14 15:11

CRV BV (CRV) is een internationale onderneming op het gebied van rundveeverbetering. Hieronder verstaat CRV de ontwikkeling, de productie en de verkoop van genetische producten en informatieproducten, maar ook dienstverlening, zoals fokkerijbegeleiding, melkproductieregistratie en kunstmatige inseminatie. De producten en diensten van CRV worden wereldwijd afgezet in meer dan 50 landen, voornamelijk bij rundveehouders. Er werken ruim 1300 mensen in Nederland en het hoofdkantoor is gevestigd in Arnhem. De afdeling KI/ET ondersteunt veehouders met ki/et-dienstverlening en -advies in het realiseren van de optimale veestapel door het permanent verbeteren van vruchtbaarheid en fokkerijresultaten. Met goed opgeleide medewerkers en in verbinding met klanten en collega’s nemen we iedere dag onze verantwoordelijkheid voor de verbetering van de veestapel.

IN VERBAND MET UITBREIDING VAN ONS TEAM ZIJN WE ZOEK NAAR TWEE

HOOFDEN KI/ET Functie-inhoud – Mede invulling geven aan ontwikkelingen rondom veestapelmanagement voor ki/et – Zorgdragen voor de balans tussen klant-, CRV-, team- en individueel belang – Richting en leidinggeven aan ki-teams – Verantwoordelijk voor de doorontwikkeling van teams en medewerkers – Sturen op kwaliteit, efficiency en het uitvoeren van richtlijnen – Medeverantwoordelijk voor de toegevoegde waarde van kidienstverlening voor onze klant – Medeverantwoordelijk voor verdere ontwikkeling van de ki/et-afdeling

Profiel – Hbo-werken -denkniveau – Enkele jaren ervaring met sturing geven aan teams in verandering – Inspirerend, gericht op vernieuwing – Uitstekende coachen communicatievaardigheden – Een verbindende persoonlijkheid met een sterk verantwoordelijkheidsbesef – Competenties: klantgerichtheid, samenwerken, resultaatgerichtheid, delegeren, coachen Aanvullende informatie – Regio Noord en regio Zuid-Oost – Standplaats Arnhem (1 dag per week) – Fulltime dienstverband

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ebe van der Molen, manager KI/ET, via telefoonnummer 06-13016787. Heeft u belangstelling? Stuur dan uiterlijk 12 september 2014 uw sollicitatiebrief en curriculum vitae (bij voorkeur per e-mail) naar: CRV BV, t.a.v. Karen Veenhuis (HR-adviseur), Postbus 454, 6800 AL Arnhem. E-mail: jobs@crv4all.com Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

BETTER COWS | BETTER LIFE

316-14 VACA Hoofd KI ET.indd 1

CRV4ALL.COM

25-08-14 09:30

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳn in de maatschappĳ. In deze editie: ﬁerljeppen Naam: Woonplaats:

Jaco de Groot Kamerik

Leeftĳd: 28 Aantal koeien: 200

Jaco de Groot: ‘Mĳn vader is mĳn beste supporter, zonder hem kan ik dit niet’

Sprong over de boerderĳ tekst Tĳmen van Zessen

en ferme aanloop, een razendsnelle greep naar de polsstok en dan klimmen tot je op een hoogte van tien meter over het water zweeft. Fierljeppen is een volkssport van de Friezen. Maar te midden van uitzinnige Friezen won de Utrechter Jaco de Groot onlangs een nationale wedstrĳd fierljeppen. In It Heidenskip was hĳ met een sprong van 20,38 meter de concurrentie de baas. ‘Fierljeppen is in Friesland al 56 jaar een volkssport. In Holland is de sport twee jaar later ontstaan, maar dan onder de naam polsstokverspringen. Ik heb oude foto’s gezien van wedstrĳden langs een dĳk in Jaarsveld, waar drie- tot vierduizend man publiek stond’, vertelt Jaco. Hĳ beoefent de sport alweer zeventien jaar. ‘Eerder deed ik ook wel aan voetbal, maar dat is een teamsport. Hier kan ik meer m’n ei in kwĳt, ik hou ervan om zelf arbeid te leveren.’ Jaco de Groot runt samen met zĳn ouders het melkveebedrĳf BoerBert in Kamerik. Met tweehonderd koeien produceert het biologische bedrĳf ongeveer 1,3 miljoen kilo melk per jaar. Wekelĳks besteedt Jaco zeker tien tot vĳftien uur aan zĳn favoriete sport en tot voor kort kwam daar ook nog eens vĳf uur vrĳwilligerswerk bĳ. De Groot was zes jaar voorzitter van de plaatselĳke vereniging voor polsstokverspringers. ‘Jaarlĳks organiseren we vĳf wedstrĳden voor onze honderd leden. Al met al een kwestie van goed voorbereiden en taken verdelen. Er moet contact zĳn met de gemeente, er is een feesttent en je moet boekjes en ander promotiemateriaal laten maken. Er komt heel wat bĳ kĳken.’ Ondertussen gaan de werkzaamheden op het melkveebedrĳf gewoon door. ‘Mĳn vader is mĳn beste supporter, ook al komt hĳ bĳna nooit kĳken bĳ een wedstrĳd’, zegt Jaco veelbetekenend. ‘Zonder zĳn inzet thuis zou ik niet kunnen sporten. Ik heb alle wedstrĳden kunnen meedoen, ook tĳdens het inkuilen. Op dit moment staat de sport voor mĳ op één.’ Desondanks is het bedrĳf de afgelopen jaren fors gegroeid. Van zeventig koeien op zestig hectare in 2006 tot tweehonderd koeien op 160 hectare nu. Jaco legt uit dat er op tal van terreinen is gekozen voor flexibiliteit in de bedrĳfsvoering. Als voorbeeld noemt hĳ de ruwvoederwinning. ‘Sinds drie jaar maken we jaarlĳks tweeduizend ronde balen met een eigen machine. Op die manier hoeven we niet gelĳktĳdig thuis te zĳn, de balen kun je ook ophalen als het regent. ’ Tot zĳn 35e jaar wil Jaco professioneel blĳven sporten. Voor de afwisseling én voor de kick. ‘Je hangt zomaar tien meter boven de grond, dat is gaaf. Zonder iets aan te raken overbrug je een afstand van twintig meter, eigenlĳk spring ik zo over de boerderĳ heen.’

V E E T E E LT

VX13-even geen boer.indd 17

AU G U ST U S

2 0 1 4

25-08-14 15:55

B E D R I J F S R E P O RTA G E

De loonwerker neemt het voeren voor zĳn rekening

Erik Back verbeterde zĳn saldo acht cent per kilo melk door schaalverkleining

Prat gaan op resultaat Melkveehouder Erik Back ontdekte de keerzĳde van intensivering, productieverhoging en schaalvergroting. Hĳ besloot het roer rigoureus om te gooien en transformeerde zich van een topmelker tot een top saldoboer. tekst Tĳmen van Zessen

video-impressie www.veeteelt.nl

ie een bezoek brengt aan de manager ICT van Delta Lloyd Groep verwacht niet direct een afspraak op een melkveebedrĳf in Lutten. Toch is melkveehouder Erik Back (39) wekelĳks

32 uur in vaste dienst bĳ de financiële dienstverlener. Daarnaast is hĳ 16 uur per week actief als voorzitter van LTO Overĳssel, is hĳ lid van de districtsraad van FrieslandCampina en is hĳ actief in

de lokale politiek. Zĳn echtgenote Netty (36) heeft ondertussen een fulltimebaan buitenshuis. ‘Vol? Nee joh, ik maak meestal tachtig uur per week en soms ook wel honderd. Als je het maar naar je zin hebt, dan geeft dat niet. Het is wel belangrĳk om keuzes te maken en het bedrĳf zo te organiseren dat het werkt.’ Aan het woord is een energieke en zelfverzekerde Erik Back. Zĳn bedrĳf telt 140 stuks melkvee plus bĳbehorend jongvee. Op een areaal van zestig hectare melkt hĳ hiermee grofweg 1,2 miljoen kilo melk per jaar. Om het werk rond te zetten maakt de veehouder veel gebruik van loonwerk. Kunstmest strooi-

Van links naar rechts: – Nagenoeg alle koeien kalven zonder hulp af in de afkalfstal – Sinds 2011 melkt Back met een robot – De stierkalveren verblĳven buiten de jongveestal – Back fokt volgens een driewegkruising tussen holstein, fleckvieh en brown swiss

V E E T E E LT

VX13-bedr.repo Back.indd 18

AUGUSTUS

2014

25-08-14 17:36

Links de ligboxenstal, rechts de nieuwe jongveestal met mechanische klimaatbeheersing Erik en Netty Back Melkveehouder Erik Back is elke week minstens 32 uur niet op zĳn bedrĳf. Toch is hĳ een perfectionist met een winnaarsmentaliteit.

Aantal koeien: Melkproductie: Aantal hectare: Omzet en aanwas:

Lutten

140 1.200.000 kilo 60 8 cent per kilo melk

en en schudden doet hĳ zelf, maar bĳvoorbeeld het voeren is in handen van de loonwerker. Twee melkrobots verzorgen het melken, Eriks vader houdt toezicht en twee losse krachten zĳn 25 uur per week inzetbaar om de dagelĳkse routine te verzorgen. ‘Heel veel mensen zeggen dat ik een keuze zou moeten maken voor óf het boerenvak óf het werk buitenshuis. Maar het boerenbestaan is te mooi om er afscheid van te nemen en tegelĳkertĳd zou ik gillend gek worden als ik hier elke dag alleen zou moeten rondlopen. Tĳdens de bouw of renovatie van een stal krĳg ik wel voldoende uitdaging, maar tegelĳkertĳd ben ik alweer bezig met een volgend plan.’

Dagelĳks negen uur melken Erik Back wist op het moment dat hĳ naar de has ging – in 1994 – dat hĳ boer wilde worden. Het melkveebedrĳf telde op dat moment 55 hoogproductieve koeien. ‘We molken drie keer daags en waren op enig moment de nummer 19 in het lĳstje van Nederlandse topmelkers. We investeerden in embryo’s en

werkten in de fokkerĳ samen met het Amerikaanse Twin Dairy Farms.’ De eerstvolgende stap was een nieuwe ligboxenstal, in 1994. Die maakte de weg vrĳ voor een verdubbeling, maar ook intensivering van het bedrĳf. In 2004 molk het bedrĳf uiteindelĳk 180 koeien. ‘Netto leverde het echter te weinig op. We moesten heel veel mest afvoeren, voer aankopen en melk leasen. Bovendien kun je het werk ook niet meer alleen aan en had ik op een bepaald moment een heel koppeltje melkers. Elke maand hadden we werkoverleg om de melkbeurten in te vullen; we waren negen uur per dag aan het melken. Dat was allemaal geen winst, maar zorgde wel voor veel spanning.’

Driewegkruising In 2004 besloot Erik Back het roer om te gooien. Hĳ wilde het bedrĳf weer in balans brengen. Hĳ wilde een bedrĳfsvoering die bĳ hem en bĳ zĳn levensstĳl paste. Back stopte met de embryo’s, schaalde terug naar 140 koeien en hĳ wilde een gezonde veestapel met hogere gehalten in de melk. In die periode kwam Back in contact met Xsires, die hem een driewegkruising met fleckvieh, holstein en brown swiss adviseerde. Back sloot zich aan bĳ de kruisingsproef en zag de melkproductie dalen van 11.000 kilo per koe begin 2004 naar 8000 kilo nu. De gehalten stegen wel, het vet van 4,00% naar 4,80% en het eiwit van 3,40% naar 3,75%. Per saldo betekent dat een daling van 130 kilogram vet en eiwit per koe? ‘Dat klopt’, erkent Back. ‘Maar bĳ die hoge productie slĳt je koe

knetterhard. Met de huidige productie belast ik de koe minder en houd ik bovendien een drie tot vier keer hogere restwaarde aan het dier over. Daarnaast zĳn de dierenartskosten aanmerkelĳk lager, vorig jaar betaalde ik in totaal 4600 euro, dat is minder dan een halve cent per kilo melk.’ In 2011 schakelde Back over op automatisch melken. Back is tevreden met de ommezwaai op zĳn bedrĳf. ‘Ik ben veel uren weg, ik moest iets kiezen dat bĳ mĳ past. Het totale systeem klopt nu. De dieren zĳn gezond, rustig en kalven gemakkelĳk af, ik zie maar vĳf procent van de kalveren ter wereld komen. De rest kalft ’s nachts of als ik er niet ben. Natuurlĳk kost mĳn afwezigheid ook wel eens geld. Onlangs was er ’s avonds laat een kalf geboren, maar dan gun ik me geen tĳd om het nog biest te geven en naar zĳn hokje te brengen. Normaal gesproken haalt het kalf de biest wel bĳ de moeder. Maar de volgende morgen bleek dat de moeder op het kalf had gelegen en het kalf dood was. Dan baal je in eerste instantie, maar al snel richt ik me dan op de cĳfers. Het sterftepercentage onder kalveren is met vier tot acht procent benedengemiddeld laag. Ik schat dat ik op jaarbasis één tot twee centen saldo laat liggen.’

Selecteren in koeien Nadat Back het roer omgooide, steeg het saldo jaar in jaar uit. Inmiddels is de saldoverbetering opgelopen tot acht cent per kilo melk, waarbĳ Back corrigeert voor de melkprĳseffecten. Vooral

V E E T E E LT

VX13-bedr.repo Back.indd 19

AU G U ST U S

2 0 1 4

25-08-14 17:36

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Drinkautomaat reduceert de arbeidsbelasting

vee. In deze afdeling zorgen een klimaatcomputer en een weerstation voor een beheersbaar klimaat en houdt een mestrobot de roosters schoon. Het dak van de stal is voorzien van zonnepanelen. De stierkalveren verblĳven in iglo’s buiten de stal, evenals de witblauwe vaarskalveren.

Met het terugbrengen van de balans in het bedrĳf koos Back ook voor het uitbe-

steden van de jongveeopfok. Maar op dat besluit kwam hĳ terug. ‘Er kwamen dieren terug die te licht waren en toen er in januari 2010 een koppel kalveren doodging, hakte ik de knoop door om een nieuwe jongveestal te bouwen. Voorheen hielden we de jongste kalveren in een oude stal. Bĳ de eerste vochtige dag in oktober kon ik ze allemaal antibiotica spuiten vanwege luchtwegproblemen. De hygiëne was minder op orde en de infectiedruk hoog, dus ook diarree kwam regelmatig voor. De kosten en het extra werk waren vervelend, maar de frustratie was het ergst. Het moest dus anders.’ Back koos opnieuw voor een rigoureuze bedrĳfsverandering. Hĳ besloot een mechanisch geventileerde en volledig geïsoleerde jongveestal te bouwen. Het gedeelte met de jongste aanwas is voorzien van verwarming en de strohokken zĳn ruim (40 m2 per afdeling). Een drinkautomaat zorgt voor de melkvoeding, terwĳl de nuchtere kalveren in eenlingboxen aan de speenemmer staan. Achter de hygiënesluis is een ruimte waar de kunstmelk volgens strak protocol wordt klaargemaakt. Een geïsoleerde tussenwand en een aparte mestkelder scheiden de jongste dieren van het oudere jong-

Infectiedruk omlaag door schoon te werken

Hygiënesluis beperkt de insleep van ziekten

Weerstation stuurt klimaatcomputer aan

de acht cent omzet en aanwas draagt bĳ in de plus. Een afkalfleeftĳd van de vaarzen van 24 maanden en een tussenkalftĳd van 365 dagen zorgen voor een geboortepercentage van inmiddels 130 procent. Vĳftig procent van de veestapel krĳgt een Belgisch-witblauwstier als partner. ‘Ik schrok van alle kalveren die geboren werden en kon ineens vaarzen kwĳt voor export. Ik ontdekte dat je in de fokkerĳ veel harder vooruitgaat als je aan de kant van de koe kunt selecteren. Een koe met een wĳde voorspeenplaatsing voer ik gewoon af. Dankzĳ een hoge restwaarde betaalt ze veelal haar eigen vervanging direct terug.’ De ogen van Erik Back fonkelen van pret als hĳ praat over de resultaten van zĳn bedrĳfsvoering. Vorig jaar behoorde hĳ tot de tien procent best draaiende boeren uit de benchmark van zĳn accountant. ‘Resultaat, daar zit de kick van het boeren. Ik eis van mezelf elk jaar een beter resultaat. Ik wil winnen, ga niet voor halve maatregelen, maar wil het perfect hebben.’

Mechanische ventilatie

De eerste veertien dagen verblĳven de vaarskalveren in eenlingboxen

V E E T E E LT

VX13-bedr.repo Back.indd 20

AUGUSTUS

Geen diarree meer Al met al kostte de stal 2300 euro per dierplaats, ofwel 322.000 euro. Aan een terugverdientĳd heeft Back niet gerekend: ‘Een terugverdientĳd of rendement kan ik niet becĳferen. Dit deed ik uit overtuiging. Ik weet wel dat ik sinds 2010 maar één keer een kalf heb hoeven spuiten met antibiotica; de dierdagdosering ligt voor de totale veestapel op 0,99. De dagelĳkse arbeidsbehoefte bĳ het jongvee komt niet boven de dertig minuten, mede dankzĳ de stappentellers die de tochtwaarneming voor rekening nemen. Maar het meeste rendement haal ik uit de diergezondheid. Diarree komt niet meer voor en de dieren ontwikkelen zich snel, waardoor ze eerder kunnen afkalven. Het resultaat is lagere kosten voor de opfok en meer ruimte voor niet gedwongen afvoer.’ l

2014

25-08-14 17:00

Het beste dichtbij

Voer voor vooruitgang Door dichtbij u en uw bedrijfsdoel te staan, zijn wij in staat exact te leveren waar uw dieren én u als ondernemer om vragen. ‘Krachtvoer’ en advies op maat. Resulterend in een maximaal rendement voor uw bedrijf!

Rundvee

www.abzdiervoeding.nl/rundvee

ABZ13001-01 advertentie_Veeteelt_180mmx125mm.indd 1

17-02-14 11:59

V E E T E E LT

VX13_p21.indd 21

AU G U S T U S

2 0 1 4

26-08-14 09:03

P R O F I E L NI CO

B O NS

Gedreven keuringsdeelnemer Nico Bons bereidt keuringsdeelname maandenlang tot in details voor

Extreme passie voor de showring Wie keuringen zegt, zegt Nico Bons. De melkveehouder zag zĳn wens om de NRM te winnen dit jaar uitkomen. Volgens mensen Leeftijd: Opleiding: Passie: Hoogtepunt:

in zĳn omgeving bedrĳft Bons keuringsdeelname als topsport,

38 mas Gorinchem deelname aan fokveeshows algemeen kampioenschap tijdens de NRM 2014

maar vergeet hĳ daardoor wel van zĳn successen te genieten. tekst Jaap van der Knaap

ttoland, zo maar een mooie zomeravond. Het is al schemerig wanneer melkveehouder Nico Bons met grote passen het land inloopt en het landhek opent bĳ de pinken. Het jongvee kent het ritueel inmiddels en rent op een drafje richting de ligboxenstal. Daar ligt voor het voerhek heerlĳk ruikend hooi, het rantsoen voor de nacht. ‘Ik ken niemand die tĳdens het weideseizoen iedere avond de pinken binnenhaalt om ze hooi bĳ te voeren voor voldoende karkasontwikkeling en pensvulling. Nico Bons is iemand die niets aan het toeval overlaat. Alles draait op zĳn bedrĳf om

het fokken van dieren die maximaal presteren in de keuringsring.’ De uitspraak van Albert van Nieuwpoort, namens De Heus voervertegenwoordiger bĳ Bons, is veelzeggend. De 38-jarige Bons is een perfectionist en behaalde deze zomer met Bons-Holstein Koba 191 het hoogste podium tĳdens de NRM. Deze zege was beslist geen toevalstreffer. Sterker nog, er ging een maandenlange voorbereiding aan vooraf. Daardoor ging een lang gekoesterde droom eindelĳk in vervulling. Al vĳftien jaar staat de bedrĳfsvoering op het bedrĳf Bons-Holsteins volledig in het teken van keuringsdeelname. Het zorgde

voor talrĳke zeges op keuringen, nationaal en zelfs internationaal in Libramont en Parĳs. Nu het doel van het algemeen kampioenschap tĳdens de NRM is bereikt, ligt de lat alweer hoger: winst tĳdens een Europees kampioenschap.

Meer dan een wedstrĳd Waar komt die enorme gedrevenheid van Bons vandaan? Niet direct van zĳn ouders, zo weet Harry Schuiling van Semex, die regelmatig contact heeft met Bons. ‘Zĳn vader was meer een zakelĳke veehouder, zĳn moeder juist heel erg punctueel. Toen zĳn broer in 1999 door een

Nico Bons: ‘Er wordt veel te gemakkelĳk gezegd dat een cowfitter van een 85 puntenkoe een excellente koe kan maken’ Bron: Veeteelt 2004

V V EE EE TT EE EE LL TT JAAUNGUUAS RT I U 1S / 22 22 00 10 49

VX13_ProfielNicoBons.indd 22

26-08-14 11:33

bedrĳfsongeval het bedrĳf niet kon overnemen en zĳn vader kort daarop plotseling overleed, stonden Nico en zĳn moeder Dikkie er ineens alleen voor. Nico’s moeder zorgde voor balans tussen de passie van Nico en de dagelĳkse werkelĳkheid. Want het bedrĳf met zestig koeien en veertig hectare land moest natuurlĳk wel blĳven draaien.’ Het woord ‘passie’ valt. Nico was wellicht niet eens boer geworden, als er geen ruimte was om zĳn passie, het meedoen aan keuringen, uit te oefenen. Die bĳzondere passie van Bons was fotograaf Ferry Verheĳ opgevallen toen hĳ de fokveedag van Hoornaar bezocht. Het intrigeerde hem en hĳ kreeg groen licht om rondom een keuringsdeelname een film te maken over Bons. In deze documentaire vertelt hĳ openhartig dat hĳ zonder de mogelĳkheid om aan keuringen deel

Nico Bons aan de hand van zĳn vader bĳ de bouw van de stal in de jaren tachtig

Het bedrĳf Bons-Holsteins in Ottoland gefotografeerd in de zomer van 2014

In 2002 verrees de nieuwe stal, met extra ruime boxen voor de showkoeien

Nico en Lianne, kort na het huwelĳksaanzoek midden in de NRM-ring

Internationaal succes in Libramont 2013: Bons-Holstein Ella 153 (v. CB Allen)

Blĳ met de lang gekoesterde wens: het algemeen kampioenschap op de NRM 2014

te nemen inderdaad zou stoppen met boeren. ‘Achteraf was ik ook wel verbaasd hoe makkelĳk Nico zĳn gevoelens uitte voor de camera’, vertelt Verheĳ. ‘Ik ben een buitenstaander, misschien dat hĳ daarom zo open reageerde, maar het interview was beslist geen opwelling.’ Bons heeft volgens Verheĳ een passie die moeilĳk in banen is te leiden. ‘Hĳ heeft steeds een hoger doel, hĳ is daar heel hongerig in. Meedoen aan een keuring is voor hem meer dan een wedstrĳd. Ik wilde hem in mĳn film proberen te begrĳpen, die passie zichtbaar maken voor een breder publiek.’ Verheĳ denkt dat de ambitie om te willen winnen wellicht terug is te leiden naar het onverwachte overlĳden van Nico’s vader. ‘Nico was nog jong, het overlĳden maakte veel indruk. Hĳ had niet direct de intentie om boer te worden en daarom heeft hĳ een vorm gezocht om toch voldoening te halen uit het boerenvak.’

Ziek van de stress Nico Bons groeide op met een oudere broer en zus. Broer Kees was de beoogd opvolger en Nico was lange tĳd nauwelĳks geïnteresseerd en op jonge leeftĳd zelfs bang voor koeien. Na de mavo volgde hĳ de mas in Gorinchem en tĳdens een stage in 1994 in Canada werd het vuurtje voor fokkerĳ en keuringsdeelname echt aangewakkerd. Na afronding van zĳn studie ging Bons aan de slag als cowfitter en kwam hĳ in dienst van ki-organisatie Genes Diffusion. Die werkzaamheden waren niet meer te combineren toen hĳ noodgedwongen aan de slag ging op de

ouderlĳke boerderĳ. Hĳ had inmiddels kapster Lianne van Meeteren leren kennen. Hĳ beloofde haar ten huwelĳk te vragen als hĳ een NRM-kampioene bezat. Dat geduld had Lianne niet. In 2000 vroeg ze hem daarom zelf, midden in de NRMring, ten huwelĳk. ‘Zowel Lianne als zĳn moeder Dikkie zĳn belangrĳke steunpilaren voor Nico’, weet Jan Kolff. De melkveehouder uit Woudrichem raakte een aantal jaren geleden bevriend met Bons. ‘De maandenlange voorbereidingen op een keuring en de uiteindelĳke stress op de dag zelf vragen veel van zĳn naaste omgeving. De dag na de keuring moet Nico zichzelf bĳeenrapen’, vertelt Kolff. ‘Gelukkig steunen Lianne en zĳn moeder hem voor 200 procent. Zonder hen, en de drie kinderen inmiddels, had hĳ dit allemaal niet bereikt.’ Opvallend is dat Bons op de dag van de keuring niet eens lĳkt te genieten van zĳn succes. In de beginjaren was hĳ zelfs ziek van de stress, moest hĳ op de keuringsdag zelfs overgeven van de zenuwen. ‘Tĳdens de keuring moet je Nico niet storen. Hĳ is dan enorm gefocust en kan kortaf zĳn in zĳn reacties. Sommigen vinden hem dan erg bot. Hĳ bedoelt dat niet zo, hĳ is gewoon enorm gefocust’, aldus Kolff. ‘Het zou goed zĳn als Nico eens op een pak hooi in de stal ging zitten om van zĳn succes te genieten’, vindt Teus van Dĳk uit Giessenburg. Een aantal maal zorgden koeien van Van Dĳk, bĳ wie Bons ook stage liep, ervoor dat Bons net naast de hoogste plaatsing greep. ‘Nico is een top-

V E E T E E LT

VX13_ProfielNicoBons.indd 23

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 11:33

P R O F I E L NI CO

B O NS

EK-kampioene dichtbĳ

Vrolĳke pias

‘Nico is enorm gedreven. Hĳ eet, drinkt en slaapt koeien. Daar waar andere keuringsdeelnemers topkoeien kopen, fokt Nico ze zelf. In vier, vĳf generaties koeien is het stalgemiddelde 9 punten in exterieur gestegen via eigen fokkerĳ. Dat is echt uniek in de wereld. Ik ken zĳn koe Koba 191 alleen van foto’s, maar zĳ toont wel aan dat zĳn ambities om ooit een EK-kampioene te fokken dichterbĳ is dan iedereen denkt.’

‘Ik had Nico eens zien optreden tĳdens een bruiloft. Met een sketch had hĳ de lachers op zĳn hand. We hebben hem toen gevraagd om ook zoiets te doen op de slotavond van onze keuring. Dat kon hĳ echt goed, de vrolĳke pias uithangen. Hĳ had een klein orgeltje bĳ zich en een raar pak aan en zong op bekende wĳsjes hilarische liedjes. Hĳ heeft zoiets volgens mĳ nog een paar keer gedaan, maar is er inmiddels mee gestopt. Jammer eigenlĳk, hĳ had er wel talent voor.’

John Gribbon, Brits oud-hoofdinspecteur en internationaal jurylid

Jan de Groot, voormalig voorzitter van fokveedag Hoornaar

Emigratieplannen

Niet over de grens

‘Tĳdens zĳn stage heeft hĳ hier leren cowfitten door alle droge koeien van een toplĳn te voorzien. Toen merkte ik al zĳn drang naar perfectionisme. Nico leerde hier dat hard werken beloond wordt, we hadden in die tĳd een aantal keuringssuccessen. Hĳ heeft lang overwogen om te emigreren, vanwege zĳn voorliefde voor het Canadese type koe. Maar financieel en in aantal koeien gaat hĳ daar niet op vooruit. Bovendien zou hĳ dan helemaal opnieuw moeten beginnen qua fokkerĳ. Ik weet dat hĳ zegt dat hĳ ooit zĳn veestapel verkoopt als hĳ zĳn doelen heeft bereikt, maar ik betwĳfel of hĳ het echt kan.’

‘Nico heeft de lat voor zichzelf hoog gelegd. Als we niet winnen – en op de nationale show lukte het lange tĳd niet – dan geven we niet de jury de schuld, maar kĳken we of we onszelf iets kunnen verwĳten. Waar hebben we het laten liggen?’ ‘Natuurlĳk is er stress tĳdens de keuring, maar dat hoort erbĳ. Nico kan daar inmiddels beter mee omgaan dan vroeger, hĳ is al relaxter dan een paar jaar geleden. Nico staat open om iets nieuws te proberen bĳ het presenteren, maar hĳ zal nooit over de grens gaan. Elke koe van Nico is tot nu toe op een natuurlĳke manier in de ring gepresenteerd. Nico weet dat je een reputatie maar één keer kunt beschadigen.’

Ed Bos, achterneef en stageboer in Cambridge, Canada

Mike Halliwell, vaste Britse cowfitter van Bons-Holsteins

sporter, gruwelĳk fanatiek. Je ziet vaak bĳ topsporters dat ze meer genieten van de voorbereidingen dan van de dag zelf. En omdat hĳ zo gefocust is, vergeet hĳ wel eens zĳn omgeving. Op sociaal vlak laat hĳ wel wat liggen. Zĳn overenthousiasme is zĳn valkuil.’ Bons kent zĳn tekortkomingen en heeft

daarom een aantal mensen om zich heen verzameld om hem zo nu en dan een spiegel voor te houden. Harry Schuiling is een van hen. ‘Nico is een gevoelsmens. Hĳ kan zich kritiek enorm aantrekken. Daar hebben we het wel eens over’, aldus Schuiling. ‘Maar hĳ kan niet zonder de competitie in de ring. Hĳ zou inderdaad

meer moeten genieten, liep hĳ maar eens een week met zĳn hoofd in de wolken.’

Geen slechte verliezer Volgens Jan de Groot, voormalig voorzitter van de fokveedag Hoornaar, werkt het fanatisme van Bons ook door op anderen. De Groot zag Bons als jongeling achter-

Nico Bons: ‘De ontlading op een keuringsdag na zoveel voorbereidingen 9

is te groot. Als ik dan thuis kom denk ik: “Was dit het dan?”’ Bron: De Dirk, speciale uitgave fokveedag Hoornaar 2013

V V EE EE TT EE EE LL TT JAAUNGUUAS RT I U 1S / 22 22 00 10 49

VX13_ProfielNicoBons.indd 24

26-08-14 11:34

aan eindigen op de regionale fokfeedag. ‘Nico wint veel, maar is ook geen slechte verliezer. Hĳ klaagt niet over de jury, hĳ komt het volgende jaar gewoon weer terug met een nog betere koe.’ Bons bracht nieuwe ideeën in bĳ het fokveedagbestuur die hĳ opgedaan had in het buitenland. ‘Sommige ideeën, zoals het aanstellen van een “ringman” bĳ de jury, hebben we echt gebruikt’, aldus De Groot. Bons was degene die als een van de eerste een cowfitter uit Canada liet overvliegen en zĳn koeien ook aan de balie, op de stand, op een fraaie manier presenteerde in een dik strobed met naamborden en foto’s boven de koeien. Deze manier van presentatie zorgde voor navolging, niet in de laatste plaats bĳ leden van de Young Breeders, die Bons dikwĳls helpen. De Groot: ‘Nico heeft het presenteren van koeien naar een hoger plan gebracht.’ De vele prĳzen die Bons behaalde in Hoornaar zorgden ook voor jaloezie. ‘Als je wint, heb je niet altĳd vrienden’, stelt De Groot. ‘De successen van Nico zorgden

Aan het werk als internationaal jurylid in Vlaanderen

Harry Schuiling deelt mee in de vreugde na opnieuw een overwinning

Bons-Holsteinkoeien werden als een van de eerste gepresenteerd op een stand

Blĳ met een schilderĳ van Marleen Felius van NRM-reservekampioene Koba 152

Nico met rivaal Teus van Dĳk, ter ere van 100 jaar fokveedag Hoornaar gefotografeerd

Het koningskoppel op de NRM: kampioene Koba 191 en reservekampioene Ella 158

wel eens voor – hoe zal ik het netjes noemen – “stille scepsis”. Sommige mensen begrĳpen het overenthousiasme van Nico niet, zien niet wat hĳ er allemaal voor doet en laat. Maar dat hĳ uiteindelĳk veel succes heeft, zal niemand kunnen ontkennen.’ Sinds 2013 maakt Nico officieel deel uit van het Europees jurycorps. Hĳ was op tal van regionale keuringen al scherprechter, maar het moment van aanwĳzen tot internationaal jury voelde voor hem wel als erkenning. Inmiddels zette hĳ in België en recent in Ierland op grote keuringen de koeien op volgorde en werd hĳ gevraagd door het Canadese holsteinstamboek om deel te nemen aan de jurydagen. ‘Het geeft Nico de nodige verbreding, hĳ leert andere mensen kennen. Het is echt een verrĳking en bevestigt dat hĳ ook echt weet hoe een goede koe eruit hoort te zien’, vertelt Kolff.

Kopen is geen optie Alle dieren op het bedrĳf in Ottoland zĳn zelf gefokt. ‘Kopen is geen optie’, weet Schuiling. ‘Zelf fokken, opfokken en optimaal presenteren, dat is het heilige doel van Nico. De honderd procent eigengefokte veestapel staat buiten discussie.’ Bons boekte grote progressie in exterieur: in 1999 lag het stalgemidddelde nog op 80,3 punten, na de laatste bedrĳfsinspectie deze zomer bedraagt het 89,3 punten, mede dankzĳ 29 excellente koeien. Meedoen aan keuringen betekent een maandenlange, zo niet jarenlange voorbereiding. De showkoeien worden individueel gevoerd en wekelĳks gewassen, terwĳl het jongvee op een rantsoen van louter (aangekocht) hooi wordt grootgebracht. ‘De vaarzen mogen van Nico op tweeënhalfjarige leeftĳd afkalven, ze

krĳgen veel tĳd om te groeien’, zegt Van Nieuwpoort, die samen met Bons de jongveeopfok verfĳnde om maximale groei te realiseren. ‘Juist op die volwassen leeftĳd gaat er veel hooi doorheen. Maar dat is zĳn keuze, ook al zorgt dat voor hoge voerkosten.’ Ook de stal die Bons in 2002 bouwde, werd aangepast met extra brede boxen, een showbox en veel ruimte per koe. Buren verklaarden hem voor gek: in de stal zouden met gemak 30 koeien meer kunnen, erg efficiënt leek het allemaal niet. De passie van Nico vraagt daarom niet alleen veel van hemzelf, het kost ook geld. Een aantal sponsoren draagt bĳ aan de kosten tĳdens de keuring, maar vooral de verkoop van fokvee en embryo’s moet de passie betaalbaar houden. En dat lĳkt te lukken. De verkoop van fokvee leverde Nico in 2012 een omzet en aanwas op van meer dan veertien cent per kg melk, zo vertelt hĳ tĳdens presentaties aan fokstudieclubs. Voor de verkoop van embryo’s maakt hĳ dankbaar gebruik van Facebook, waarop hĳ inmiddels bĳna 1900 internationale ‘vrienden’ heeft. Ook de grote aantallen fokstudieclubs die de stal in Ottoland jaarlĳks bezoeken zĳn een bewust onderdeel van het marketingplan. ‘Het zou allemaal nog wel een stuk zakelĳker kunnen’, vindt Kolff. ‘Nico heeft excellente koeien die nog nooit op een keuring zĳn geweest. Hĳ is voorzichtig begonnen om daar eens wat geld voor te vragen.’ Kolff ziet wel dat Bons meer aandacht krĳgt voor financiën, wellicht doordat hĳ vorig jaar het bedrĳf overnam van zĳn moeder. ‘Ik sluit niet uit dat hĳ in de nabĳe toekomst eens echt een topper verkoopt. En dat maakt echt niet uit; volgend jaar heeft hĳ weer een nieuwe aan het halster.’ l

V V EE EE TT EE EE LL TT JAAUNGUUAS RT I U 1S / 22 22 00 10 49

VX13_ProfielNicoBons.indd 25

26-08-14 11:33

K E U RI N G

Op ’t Roodt en Van Hoof verdelen zwartbontprĳzen op 80e fokdag Antwerpen

Rode Sara verrast in Oostmalle Ondanks een beperkt deelnemersveld was de kwaliteit van de Antwerpse koeien opnieuw uitstekend. Zwartbont was in de breedte het sterkst, maar de rode Sara stak al haar rood- en zwartbonte concurrenten de loef af voor het dagkampioenschap. tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

Z Hydra (v. Goldsun), kampioene vaarzen Voorsp. prod.: 2.00 305 8253 3,33 3,36

Sara 1807 (v. Savard), alg. kampioene Productie: 2.10 386 10.547 4,83 3,55

elfs de burgemeester van de gemeente Malle merkte het op tĳdens de uitreiking van de prĳzen op de Antwerpse jubileumkeuring: het aantal dieren loopt terug. Hĳ deed tĳdens de tachtigste editie dan ook een oproep aan zowel de landbouwpolitiek als veehouders om het terrein in Oostmalle weer meer gevuld te krĳgen. Met name roodbont had te lĳden onder het krimpende deelnemersveld. De kleurslag zwartbont had met 62 melkgevende dieren wel een volwaardige keuring en al helemaal als de kwaliteit meeweegt in het oordeel. De aansprekende kwaliteit begon al bĳ de vaarzen. Daaraan leverden Patrick en Jo Van Hoof en Linda Boonen uit Mortsel met drie van de zes dieren een grote bĳdrage. Ondanks het numerieke overwicht gaf de concurrentie zich niet direct gewonnen. Shottledochter Fabiana 1 van Guy en Koen Op ’t Roodt uit Olen gooide met succes haar ontwikkeling en ribdiepte in de strĳd. Ze stootte door meer lengte in de uier de stĳlvolle Gorgeous 2 (v. Sanchez) van Van Hoof van de derde plek. Maar voor de prĳzen kwam Fabiana tekort, waardoor het toch een dubbelslag voor Van Hoof werd.

Franse reservekampioene

Diamant Ria (v. Shottle), kamp. senioren Productie: 3.03 370 12.851 4,67 3,59

V E E T E E LT

VX13-Antwerpen+bloem.indd 26

AUGUSTUS

Vanuit de eerste rubriek was het Van Hoofs Hydra die solliciteerde naar het goud. De jeugdige Goldsundochter was met haar fraai gewelfde ribben en haar fenomenale uier een lust voor het oog. Alleen het beenwerk moest ze overtuigender gebruiken. Haar uitdaagster was Duf Gaieté die afgelopen zomer nog reservekampioene tĳdens de Franse nationale werd. De Jordandochter stapte juist wel sterk, maar was door haar lactatiestadium niet voorzien van een optimale uiervulling. Hierdoor won Hydra.

In de middenklasse was het Op ’t Roodt die met drie van de zes dieren overwicht had. Een dubbelslag leek er echter al snel niet in te zitten. De Denzelhalfzussen en stalgenotes Diamant Finlay en Diamant Helena moesten het hoofd buigen voor Dustie (v. Denzel) van familie Ceursters-Verheyen uit Merksplas. De chique en breed geuierde Denzeldochter had in de finale echter te veel melk in de uier, waardoor haar goede kansen vervlogen. De laatste troef van Op ’t Roodt kwam daardoor in beeld: Shottledochter Diamant Beyonce, die met een spĳkerhard frame en sterk beenwerk indruk maakte. De achteruier van Beyonce mocht alleen hoger en juist die was prima verzorgd bĳ Twin Tucky 127 (v. Sanchez) van opnieuw Van Hoof. In combinatie met het stĳlvolle frame ging Tucky er met de titel vandoor.

Op ’t Roodt beste groep Bĳ de senioren was het eindelĳk wél de beurt aan Op ’t Roodt. Florina (v. Goldwyn) van Alfons Hoefkens uit Kontich was de enige koe van een andere eigenaar in de finale. Ondanks veel hardheid was Florina niet breed genoeg om het trio Diamantkoeien te verontrusten. De strĳd tussen de stalgenoten werd beslist in het voordeel van Diamant Ria. De jeugdige Shottledochter was het meest compleet met een sterke uier en ruime stap. Ze was fraaier afgewerkt in uier dan de omvangrĳke reservekampioene Diamant Goldwyn (v. Goldwyn). De eervolle vermelding ging naar de ruim ontwikkelde, maar wat royaal geuierde Mr Burnsdochter Diamant Berny. Onder aanvoering van deze succesvolle senioren stelde Op ’t Roodt ook de beste groep bedrĳfsloten samen. Bĳ roodbont kwalificeerden zich, vanuit twee kleine rubrieken, vier dieren voor

2014

26-08-14 12:07

K O E I E N B L O E M P J E S

de vaarzenfinale. Van meet af aan was duidelĳk dat de twee deelnemers uit de oudste rubriek niet voor de prĳzen konden strĳden. De uitgezwaarde Pieta 398 van Leo en Jim Pluym uit Lille miste de bloei en de krachtig gebouwde Nora 104 (v. Thunder) van familie Buyens uit Gierle ontbrak het aan fĳne afwerking. Fanny 8908 (v. Savard) van opnieuw Pluym en Sofie (v. Soccer P) van familie MertensVerheyen uit Turnhout bleven over en ze waren bĳzonder aan elkaar gewaagd. Fanny was opener gebouwd. Sofie had de hoogste achteruier. Het duo was zo aan elkaar gewaagd dat ze via het bordjessysteem op een gelĳk puntenaantal eindigde, waardoor de arbiter de strĳd moest beslissen. Dat gebeurde in het voordeel van Sofie.

Unaniem kampioene Ook in de middenklasse was de rol van twee koeien in de finale snel uitgespeeld, namelĳk die van Nena 20 (v. Red Reflex) van Buyens en Joske (v. Jotan) van Pluym. De diepe Nena kon in achteruier niet meekomen en de fraaitypische Joske miste uierbalans. Sara 1807 (v. Savard) van Pluym en Petina (v. Classic) van Elisabeth Van Dĳck en Jos Vanhooydonck uit Brecht deelden de lakens uit. Ook in de onderlinge volgorde was geen discussie gezien het unanieme oordeel van de vier juryleden. De diepgeribde Sara won vorig jaar al de titel bĳ de jonge koeien op Agriflanders en nu was ze met haar fraai beaderde uier en prima stap opnieuw de beste. Het zilver ging door haar lange uier en fraaie melkskelet naar Petina. Bĳ de roodbonte senioren won de ruim ontwikkelde Classicdochter Nekita van Buyens als enige deelneemster zonder al te veel inspanning. Wat vervolgens nog restte was het dagkampioenschap, dat ten deel viel aan de enige unaniem gekozen kampioene: de rode Sara. l

Halbe Huitema, melkveehouder te Gauw: ‘De koeien die bovenaan eindigen in de keuringsring moeten ook de koeien zĳn die elke boer het liefst in zĳn stal terugziet. Als je niet zo jureert, neemt de animo voor keuringen zeker af.’ (NO)

per genoeg om de opfokkosten van diezelfde vaars te dekken. Ik zie op bedrĳven die bewust hun jongveebezetting sterk terugdringen, dat het ook lukt de koeien ouder te laten worden.’ (Bo)

Claudia de Wit, dierenarts en zelfzuivelaar te Montfoort: ‘Ik houd van koeien met mooie hoofden. Ik weet hoe dat komt. De kalfjes zĳn mĳn domein. Je ziet pittige sprankelende droomogen, blessen en kollen. Die uitdrukking raken ze nooit meer kwĳt; na een paar jaar hebben ze nog steeds een pittige of een slome kop.’ (Bv)

Joop Olieman, secretaris NVO: ‘Je moet concluderen dat vanuit de genomicsfokkerĳ ook goede stieren voortkomen. Al een paar draaien op rĳ komen er enkele nieuwe stieren sterk door, nadat ze dochterinformatie meegewogen krĳgen. Daarin wordt vooruitgang geboekt.’ (NO)

‘Probeer alles in verhouding te zien. Een goede koe is nooit te groot, als ze maar klopt. Juist macht en maat zĳn belangrĳke zaken die aan het ras toegevoegd kunnen worden.’ (Dl)

Michel de Haan, projectleider rekenprogramma Jonkos: ‘Door de druk van jongvee worden koeien te snel afgevoerd. De melkopbrengsten uit de eerste lactatie zĳn am-

‘Het maken van combinaties ligt ten grondslag aan het succes. En dus veel kĳken inderdaad. Dat is overigens een nadeel van de meeste paringsprogramma’s, er wordt niet naar koeien gekeken. Fokkerĳ is compensatie. Daarbĳ moet je soms voor stieren kiezen, die je anders niet zou gebruiken.’ (Mm)

Halbe Huitema: ‘Welke kleur een koe heeft, maakt mĳ helemaal niets uit. Ze moet functioneel en fraai zĳn, daar draait het om. Ik wil met mĳn koeien naar de keuring kunnen. Dan mag er niets aan mankeren. Daar draait het om, niet om de kleur.’ (NO)

Paul Polman, directeur Unilever:

Bertus Hoekman, melkveehouder met lakenvelders te Oosthem:

‘Het fokken van exterieurkoeien is leuk en levert misschien wel wat op, maar we moeten het vooral met melken verdienen. Het exterieur staat daarom ook ten dienste van de melkproductie.’ (NO)

Roelof Krikken, melkveehouder te Echten

Hans Beenackers, melkveehouder te Molenschot: ‘De melkrobot past prima bĳ weidegang. In een melkput moet je bĳ weidegang altĳd de koeien twee keer per dag ophalen. Als je de robot en weidegang slim combineert, ben je daar juist vanaf.’ (Bo)

Ivo Hermanussen, melkveehouder te Beers:

‘Margarine heeft een ernstig imagoprobleem. Bĳ boter is de associatie: het komt van de koe, dus is het een natuurproduct. Maar margarine wordt gemaakt van plantaardige zonnebloemolie en is óók een natuurlĳk product.’ (NRC)

Frans Lenssinck, onderzoeker Robot & Weiden: ‘Gelukkig kun je koeien veel leren en ze hebben tegelĳkertĳd veel behoefte aan vaste patronen. Daarom zĳn melkveehouders met veel routine in de bedrĳfsvoering doorgaans het meest succesvol in het combineren van weidegang met een robot.’ (mk)

Ynte Schukken, directeur GD: ‘Als GD zĳn we objectief en kennisgedreven. We baseren ons niet op gevoel, maar zĳn daarmee niet gevoelloos. Noem het ingebouwde objectiviteit. Als we uitspraken doen, dan baseren we die op bevindingen die we in de praktĳk opdoen of ontdekken via toegepast onderzoek.’ (Hk)

Linda de Jong, melkveehoudster te Beusichem: ‘Mĳn ideale topkoe moet functioneel gebouwd zĳn, want levensduur is een steeds belangrĳker criterium. Een grote en gezonde uier, natuurlĳk, daar gaat het ook om, want een hoge melkproductie is essentieel. En zeker niet als laatste: sterke benen en klauwen. Maar: het dier moet mooi zĳn, uitstraling hebben.’ (Bv)

Bronnen: Nieuwe Oogst (NO), Boerderĳ (Bo), Boerderĳ vandaag (Bv), De Lakenvelder (Dl), NRC Handelsblad (NRC), melk (mk), Veldpost (Vp), Melkveemagazine (Mm) en Herkauwer (Hk) V E E T E E LT

VX13-Antwerpen+bloem.indd 27

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 12:07

CRV BV (CRV) is een internationale onderneming op het gebied van rundveeverbetering. Hieronder verstaat CRV de ontwikkeling, de productie en de verkoop van genetische producten en informatieproducten, maar ook dienstverlening, zoals fokkerijbegeleiding, melkproductieregistratie en kunstmatige inseminatie. De producten en diensten van CRV worden wereldwijd afgezet in meer dan 50 landen, voornamelijk bij rundveehouders. CRV heeft vestigingen in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Tsjechië, Spanje, Brazilië, Nieuw-Zeeland, Australië, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Er werken ruim 1300 mensen in Nederland en het hoofdkantoor is gevestigd in Arnhem.

CRV IS VOOR DE AFDELING PRODUCTIELOCATIES OP ZOEK NAAR EEN

STIERVERZORGER Functie-inhoud – Uitvoeren van werkzaamheden rondom spermawinning conform vastgelegde richtlijnen (leiden van de stieren naar productiestal en voorbereiden van de stier m.b.t. spermawinning) – Alle voorkomende werkzaamheden rondom stierverzorging (voeding, medicatie, observeren) – Naleven van veiligheidsprotocollen zoals vermeld in het handboek ‘Veilig werken met stieren’ – Uitvoeren van werkzaamheden conform de gestelde SPF-eisen Profiel – Mbo-werken -denkniveau – Ervaring met stierverzorgingswerkzaamheden – Kennis van en ervaring op een rundveehouderijbedrijf is een vereiste – Kennis van Microsoft Office (Word, Excel) – Competenties: samenwerken, discipline en kwaliteitsgerichtheid

Aanvullende informatie – Standplaats: Beers – Woonachtig in omgeving Beers of bereidheid tot verhuizen – Fulltime dienstverband – Bereidheid tot het draaien van weekenddiensten Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jan Willemse, Teamleider stal, via telefoonnummer 06-53 93 41 68. Heeft u belangstelling? Stuur dan uiterlijk 12 september 2014 uw sollicitatiebrief en curriculum vitae (bij voorkeur per e-mail) naar: CRV BV t.a.v. Denise Prevaes (HR-adviseur), Postbus 454, 6800 AL Arnhem. E-mail: jobs@crv4all.com

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

BETTER COWS | BETTER LIFE

316-14 VACA Stierverzorger.indd 1

CRV4ALL.COM

25-08-14 09:32

K E U R I N G

Drie keer goud voor Jan Steegink, twee plakken voor broer Wim

Familiefeest voor Steeginks Met de ‘covergirls’ van de Jotanadvertentie deed Jan Steegink een serieuze gooi naar de prĳzen op de fokveedag in Espelo-Holten. Hĳ grossierde in titels, maar het vaderbeeld was heel divers. In de zwartbontring streek een tiendekalfskoe met de eer. tekst Tijmen van Zessen

video-impressie www.veeteelt.nl

wee van de acht modellen uit de advertentie van Jotan maakten hun opwachting op het keuringsterrein. In de middenklasse roodbont sprak met name Heerenbrink Jenny 202 van Jan Steegink uit Okkenbroek aan met haar fraai gelĳnde, evenredige frame. De vaste aanhechting van haar uier bracht haar ver, maar niet ver genoeg. Haar stalgenote Soetten Botter Samata 1 was stĳlvoller, toonde meer upstanding en had meer geluk met haar lactatiestadium. De Blitzdochter nam het op tegen Granada 18 (v. Redwood) van Gerrit Meĳerink uit Holten. Granada etaleerde een harmonisch skelet en droeg een met kwaliteit doorspekte uier. Genoeg munitie om Samata van het lĳf te schudden en ook Geertruida 75 (v. Jotan) moest eraan geloven. De krachtpatser van Wim en Diny Steegink uit Holten droeg een hoge en voor een Jotandochter bĳna ongewoon brede achteruier. Vanwege een krachtiger beengebruik was Granada haar de baas. Maar Meĳerink was nog niet af van de Steeginks. Wims broer Jan Steegink nam met Heerenbrink Volina 65 (v. Rubens) het goud in handen: de lengte en breedte in haar kruis gaf de jury voldoende overtuiging voor de winst. De tienjarige Coba 2996 presenteerde zich zoals je een Kiandochter zou tekenen. Een laatrĳpe, flink uitgezwaarde koe met sterk beenwerk en een prima bewaarde uier. Eigenaar Jan Steegink zag hoe zĳ in de seniorenklasse afrekende met de langgerekte Redgolddochter Groot Bromhaar Beatrix 138. Frank en Wil van Rossum uit Nieuw Heeten konden trots zĳn op deze krasse knar met krachtige ledematen. Ondanks haar 1c-klassering wist ze zich bĳ de laatste vier te scharen. Ze maakte in de finale zelfs korte metten met Lawn Boydochter Spechthorst Dina 462, een 1a-koe van Jan

Bronninkreef uit Holten. Voor het zilver kwam ze net tekort. Dat was voor Jordendochter Johanna 18, een kolossale kanjer van Wim Steegink. En Coba? Zĳ werd kampioene: ‘Ze is een voorbeeld van hoe je een oude koe wilt zien’, prees de jury Henry ten Have.

Ad Bertha 104 (v. Flip), kampioene senioren zwartbont Productie: 11.06 296 8833 4,74 3,50

Acht kalvingen verschil Bĳ de vaarzen schoof Jan Steegink de fraai geuierde Ralstormdochter Heerenbrink Freekje 593 naar voren. Vanwege meer jeugd en puike benen kwam Wim Steegink langszĳ met Almightydochter Geertruida 78. Haar stalgenote Niemeiers Rose 1 (v. Curtis) was een zeer complete verschĳning met een beste kruisbouw en muurvaste uier. Onder meer haar fraaie schouderconstructie bracht haar het kampioensrozet ten koste van Jotandochter Mina 276 van Gerrit Veneklaas. De Holtenaar had met Mina een onberispelĳk geuierde reservekampioene. De meer bescheiden zwartbontcompetitie had twee klasses. In de juniorenarena schermde de familie Pakkert uit Lettele met Oelhorst Ak Iknilo. Danillodochters met een goede kruisligging zĳn niet dik gezaaid, maar dit was er een. Ze droeg een ondiepe uier, maar miste de laatste rib. Die was er wel bĳ stalgenote Molenhoeve Rhonda 1 (v. Sanchez), een brede vaars die recht vooruit stapte. Maar de titel was – ook bĳ zwart – weer voor Jan Steegink: Heerenbrink Jolanda 21 (v. Destry) was met name harder in de bovenbouw dan reservekampioene Rhonda. Veel leeftĳdsverschil was er op het seniorenpodium. De tiendekalfsraskoe Ad Bertha 104 (v. Flip) kreeg de voorkeur boven de tweedekalfs Goldwyntelg Molenhoeve Shottle Rhonda 1. Kees Oosten en Jolanda Boode uit Holten kwamen zo aan hun eerste prĳs, terwĳl Pakkert de tweede reservetitel bemachtigde. l

Heerenbrink Volina 65 (v. Rubens), kampioene middenklasse roodbont Productie: 2.05 361 11.208 4,59 3,69

Coba 2996 (v. Kian), kampioene senioren roodbont Productie: 3.02 303 10.654 4,06 3,51

V E E T E E LT

VX13-Espelo.indd 29

AU G U STU S

2 0 1 4

26-08-14 13:48

S P E CI AL B E D R I J F S O VE RN AM E

Alternatieve bedrĳfsvormen en financieringsconstructies vaker in beeld bĳ bedrĳfsoverdracht

Overname vraagt meer ondernemerschap In de praktĳk komen ze nu nog niet vaak voor: bedrĳfsoverdrachten die worden gerealiseerd met alternatieve ondernemingsvormen en financieringsconstructies. Maatschappen, familieleningen en krediet van de bank vormen nog altĳd de basis voor het gros van de overnames in de melkveehouderĳ. Schaalvergroting en een veranderende rol van banken en familieleden maken het overnameproces echter ingewikkelder. Dat nodigt uit tot creatief ondernemerschap. tekst Wichert Koopman

r was een tĳd dat agrarische bedrĳven bĳna vanzelfsprekend werden doorgeschoven van de ene naar de andere generatie. Eén gesprek met de bank en de overname was beklonken. Zo eenvoudig is het niet meer. Bedrĳfsovername is een ingewikkeld traject geworden dat veel vraagt van overdrager en opvolger. Tĳdens zĳn studie in Wageningen inventariseerde Erik Smale in opdracht van bankconcern ING de knelpunten en kansen voor bedrĳfsovernames in de toekomstige melkveehouderĳ. Nu werkt hĳ parttime bĳ adviesbureau Boerenverstand en zit hĳ thuis in maatschap op het ouderlĳk melkveebedrĳf.

Minder dan marktwaarde Smale schetst in zĳn afstudeeronderzoek een aantal ontwikkelingen die de financiering van bedrĳfsoverdrachten steeds lastiger maken. Door schaalvergroting en stĳging van grondprĳzen wordt de behoefte aan kapitaal voor de overname van een bedrĳf groter. Daarbĳ komt dat de rentabiliteit op vermogen in de melkveehouderĳ laag is

V E E T E E LT

VX13-special bedr.overn..indd 30

AUGUSTUS

en dat de prĳs van de grond nauwelĳks een relatie heeft met de bedrĳfseconomische waarde. Om een rendabele bedrĳfsvoering rond te kunnen zetten, zal een opvolger altĳd minder voor een bedrĳf kunnen betalen dan de marktwaarde. Dit vraagt om begrip en goede afspraken met de andere leden van het boerengezin. In het verleden was het min of meer vanzelfsprekend dat het bedrĳf onder schappelĳke voorwaarden door de ouders werd toebedeeld aan een van de kinderen. Anno 2014 kĳken familieleden vaak veel kritischer en zakelĳker mee in het overnameproces. Ten slotte noemt Smale in zĳn rapport de veranderende rol van de bank. Deze lĳkt zich bĳ het financieren van overnames de laatste jaren kritischer op te stellen. ‘Melkveebedrĳven zullen er altĳd blĳven en dat betekent dat er ook altĳd mogelĳkheden zullen worden gevonden om bedrĳven over te dragen’, relativeert Smale zĳn eigen analyse. Maar het betekent volgens hem wel dat nagedacht moet worden of de maatschap als ondernemingsvorm en bancair krediet als

2014

26-08-14 13:00

V E E T E E LT

VX13-special bedr.overn..indd 31

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 13:00

S P E CI AL B E D R I J F S O VE RN AM E

Nieuwe ondernemings- en fi

enige bron van externe financiering in de toekomst nog wel de beste oplossingen zĳn om bedrĳfsovernames mogelĳk te maken.

Actief financieren De opstelling van banken bĳ de financiering van bedrĳfsoverdrachten is sinds de kredietcrisis aan het veranderen. De kredietinstellingen hebben zelf te maken met steeds strengere eisen aan hun financiële stabiliteit. ‘Daardoor zullen we ook anders om moeten gaan met de verstrekking van krediet aan bedrĳven’, vertelt Cor Bruns, sectormanager agrarische productie bĳ ING. ‘De melkveehouderĳ is voor ons als bank nog altĳd een voorspelbare en relatief veilige sector om te financieren. Maar het rendement is laag en geld zit voor lange tĳd vast. Daar moeten we rekening mee houden bĳ het beoordelen van financieringsaanvragen.’ Bruns geeft aan dat aflossingsvrĳ krediet helemaal zal verdwĳnen en dat de maximale looptĳd van leningen beperkt zal worden tot 25 jaar. ‘We gaan korter en meer actief geld verstrekken’, legt hĳ uit. ‘Dat wil zeggen dat we bĳ de financiering minder kĳken naar zekerheden en meer naar de aflossingscapaciteit in relatie tot de waarde en levensduur van de bedrĳfsmiddelen. Je kunt grond als zekerheid hebben, maar als de melkrobot na tien jaar versleten is, moet je wel financiële ruimte hebben om een nieuwe te kopen.’ De sectormanager weerlegt de suggestie dat de bank zich de laatste jaren te voorzichtig opstelt. ‘De melkveehouderĳ in

V E E T E E LT

VX13-special bedr.overn..indd 32

AUGUSTUS

Nederland is in vergelĳking tot andere landen al behoorlĳk zwaar gefinancierd. En nog altĳd groeit de omvang van het krediet dat we in de sector uit hebben staan.’ Ook Jan van Beekhuizen van Rabobank Nederland wil er geen misverstand over laten bestaan. ‘Wĳ willen als bank nog graag mooie melkveebedrĳven financieren.’ Ook de Rabobank kĳkt nu echter wel anders naar het verstrekken van krediet bĳ overnames dan in het verleden en tilt ook zwaarder aan de aflossingscapaciteit. De groeiende omvang van bedrĳven hoeft volgens de sectormanager veehouderĳ geen belemmering te zĳn voor een succesvolle overdracht. ‘Mits er een goed rendement gerealiseerd wordt, zĳn ook grote bedrĳven prima over te nemen. Het toekomstperspectief in de melkveehouderĳ is nog altĳd goed.’ Hĳ benadrukt echter wel dat het groter en complexer worden van bedrĳven hogere eisen stelt aan het ondernemerschap van de veehouder. Via het Rabobank Opvolgers Perspectief ondersteunt de bank bedrĳfsopvolgers om zich hierin te ontwikkelen.

Bank als regisseur Hoewel Van Beekhuizen nog maar weinig concrete voorbeelden kent van ondernemers die bĳ de overdracht hebben gekozen voor alternatieve vormen van financiering, voorziet hĳ wel dat de rol van de bank bĳ bedrĳfsovernames langzaam gaat veranderen. ‘In plaats van uitsluitend financier zullen we meer de regisseur worden die partĳen bĳ elkaar

In de 33 jaar dat Piet van Ĳzendoorn boert en onderneemt op biologischdynamisch bedrĳf Zonnehoeve in Zeewolde groeide de polderboerderĳ uit tot een grote, veelzĳdige agrarische onderneming. Naast een melkvee- en akkerbouwtak maken een bakkerĳ, tuinderĳ, paardensportcentrum en verschillende vormen van zorg onderdeel uit van het bedrĳf. Daarnaast is Zonnehoeve deelnemer in de Hofwebwinkel, een goedlopende bestelsite voor duurzame voeding. Tot drie jaar geleden beheerden Piet en zĳn vrouw Marja Molenaar de boerderĳ in maatschap en werden de verschillende takken geleid door bedrĳfsleiders in loondienst. Nu kent het bedrĳf een vernieuwende rechtsvorm die het mogelĳk maakt de onderneming geleidelĳk over te dragen aan meerdere opvolgers. Melkveehouder Teka Kappers (31) is een van de voormalige bedrĳfsleiders die nu mede-ondernemer is binnen Zonnehoeve. Hĳ is enthousiast over de nieuwe structuur die volgens hem niet alleen de continuïteit waarborgt, maar ook veel mogelĳkheden biedt voor de ontwikkeling van het bedrĳf.

Altĳd ontwikkelen Om overdracht aan meerdere opvolgers mogelĳk te maken zĳn alle roerende en onroerende bezittingen van Zonnehoeve losgekoppeld van personen en ondergebracht in een besloten vennootschap. Deze bv is stille vennoot in een cv die wordt gevormd door vĳf maten die ieder verantwoordelĳk zĳn voor een tak van het bedrĳf. De maten bouwen middels winstdeling eigen vermogen op waarbĳ een verrekening plaatsvindt met privé-onttrekkingen. ‘Op deze manier wordt het voor nieuwe mensen mogelĳk om ook zonder kapitaal in te stappen in het bedrĳf’, legt Kappers uit. ‘Natuurlĳk vraagt deze vorm van samenwerking om vertrouwen en een goede communicatie. Niet iedereen wil en kan zo werken. Kritische vragen van je mede-ondernemers moet je echter niet persoonlĳk opvatten, maar plaatsen in het bedrĳfsbelang. Van met elkaar meedenken wordt het bedrĳf sterker.’ Maten die willen uittreden, kunnen alleen geleidelĳk hun opgebouwde vermogen opeisen om te voorkomen dat er te veel kapitaal ineens aan het

2014

26-08-14 13:00

ngs- en financieringsvorm waarborgt continuïteit Zonnehoeve bedrĳf wordt onttrokken. ‘Bĳ het ontwerpen van een nieuwe bedrĳfsstructuur was het uitgangspunt dat Zonnehoeve als geheel, onafhankelĳk van personen, altĳd door moet kunnen blĳven draaien en ontwikkelen’, legt Kappers uit. ‘Ik denk dat we de vorm daarvoor gevonden hebben.’ Uiteindelĳk is het de bedoeling om de huidige bv-structuur voor de bezittingen in te ruilen voor een coöperatie die wordt beheerd door een bestuur. De aandelen in de bv worden dan omgezet in certificaten die niet verhandelbaar zĳn zonder toestemming van dit bestuur. Zo wordt de voortgang van het bedrĳf nog beter gewaarborgd. Er zĳn daarnaast plannen om ook mensen van buiten de kans te geven om door middel van de aankoop van certificaten te investeren in het bedrĳf om zo minder afhankelĳk te worden van krediet van de bank.

Een mooie test voor de betrokkenheid van burgers bĳ boerenbedrĳf Zonnehoeve is de uitvoering van een plan voor het realiseren van een eigen zuivelverwerking. Nu nog levert het bedrĳf de biologisch-dynamische melk aan FrieslandCampina. Kappers is echter niet tevreden over de prĳsvorming. ‘Wĳ vinden dat onze inspanningen voor het maken van een mooi product onvoldoende worden beloond’, geeft hĳ aan. Een aantal jaren speelde de veehouder met de gedachte om meer waarde uit de melk te halen door het zelf te gaan verwerken en vermarkten. Een voormalig stageloper bracht hem op het idee om zĳn plan met crowdfunding te financieren.

Betrokken financiers Geholpen door een marketingcampagne van verzekeringsconcern De Amersfoortse werd de actie een groot succes. Duizenden particuliere financiers zorgden

er met bĳdragen variërend van vĳf tot meer dan duizend euro voor dat de benodigde 56.000 euro voor het realiseren van een verwerkingsruimte binnen 60 dagen was toegezegd. Hun rendement krĳgen de financiers niet in geld, maar in de vorm van vlees en brood of arrangementen op boerderĳ Zonnehoeve, zoals excursies, lezingen en maaltĳden. Kappers is blĳ met het resultaat van de campagne. Waardevoller nog dan het opgehaalde geldbedrag – om de totale begroting rond te krĳgen zal nog steeds ook een banklening moeten worden afgesloten – vindt hĳ de lange lĳst met namen en contactgegevens van burgers die door te investeren aangeven betrokken te willen zĳn bĳ het bedrĳf. ‘Crowdfunding is voor ons een heel mooie manier van financieren’, vindt de ondernemer. ‘Alle mensen die geld hebben gestoken in het project zĳn potentiële klanten en ambassadeurs voor ons zuivelproject.’

Teka Kappers: ‘Zonnehoeve moet als geheel, onafhankelĳk van personen, altĳd door kunnen blĳven draaien en ontwikkelen‘

V E E T E E LT

VX13-special bedr.overn..indd 33

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 13:00

S P E CI AL B E D R I J F S O VE RN AM E

Crowdfunding: financieren via de menigte Een vorm van alternatieve financiering die razendsnel aan populariteit wint, is ‘crowdfunding’. Het betekent letterlĳk: financieren door de menigte. Bĳ deze manier van financieren verzamelen ondernemers geld voor het realiseren van hun plannen via een grote groep kleinere investeerders. De financiers ontvangen voor hun inbreng vaak een hoog rendement, maar de projecten zĳn dan ook niet zonder risico. Ook artiesten en sporters maken gebruik van crowdfunding om hun ambities waar te maken. In dit geval heeft de investering vaak meer het karakter van een donatie. Internet speelt bĳ crowdfunding een belangrĳke rol. Websites als geldvoorel-

V E E T E E LT

VX13-special bedr.overn..indd 34

AUGUSTUS

kaar.nl en Symbid.nl brengen ondernemers en investeerders via het web bĳ elkaar. In 2011 financierden bedrĳven voor 750.000 euro via de crowd, in de eerste helft van 2014 al voor 23 miljoen. In de landbouw maken tot nu toe vooral ondernemers met multifunctionele bedrĳven gebruik van crowdfunding. Bestaande en nieuwe klanten verbinden zich met hun investering aan de ontwikkeling van het bedrĳf en ontvangen hun rendement vaak in de vorm van producten of diensten van het bedrĳf. Gert Bloemendal en Ben Brus zĳn specialisten op het gebied van bedrĳfsovernames in het nidden- en kleinbedrĳf bĳ Alfa Accountants en adviseurs. Ze zien

de belangstelling voor crowdfunding snel groeien. ‘Het is een vorm van financiering die vooral goed kan werken bĳ opvallende en aansprekende projecten waar mensen zich met plezier aan verbinden’, geven ze aan. De financiering van complete bedrĳfsovernames via de menigte is op dit moment volgens hen nog een brug te ver. Maar uitsluiten dat het in de toekomst wel zo ver komt, durven ze ook niet. ‘In de Verenigde Staten is crowdfunding al jaren een geaccepteerde manier om geld bĳ elkaar te krĳgen. Daar is al 15 procent van het krediet dat uitstaat bĳ bedrĳven van crowdfunding af komstig. Waarom zou dat hier niet kunnen?’

2014

26-08-14 13:00

Erfpachtfinanciering heeft voor- en nadelen Erfpachtfinanciering kan een oplossing zĳn om bedrĳfsovername of uitbreiding mogelĳk te maken zonder hulp van de bank. Bĳ erfpachtfinanciering verkoopt de eigenaar het zogenaamde bloot-eigendom van zĳn grond tegen 70 procent van de vrĳe waarde aan een belegger. De resterende 30 procent van de waarde van de grond vertegenwoordigt het erfpachtrecht, wat betekent dat de voormalig eigenaar het recht krĳgt om de grond voor langere tĳd – ten minste 26 jaar – te gebruiken tegen betaling van een canon die

2,6 procent van de grondwaarde bedraagt. Na afloop van de erfpachtperiode heeft de gebruiker het recht om de grond terug te kopen. Bekende en grote verstrekkers van erfpachtfinanciering zĳn verzekeringsconcern ASR en Fagoed, dat grond beheert in opdracht van grote institutionele beleggers zoals pensioenfondsen. Erfpachtfinanciering heeft voor- en nadelen. Met de verkoop van het bloot-eigendom van grond kan geld worden vrĳgemaakt om investeringen te doen of een overname te financieren zonder het ge-

bruiksrecht van de grond kwĳt te raken. De canon van 2,6 procent zorgt voor relatief lage financieringslasten, maar deze worden wel elk jaar hoger omdat wordt geïndexeerd voor inflatie. Het erfpachtrecht is verkoopbaar en kan worden ingebracht als zekerheid voor een hypotheek. Het is een aantrekkelĳk vooruitzicht om de grond op termĳn terug te kunnen kopen, maar daarvoor moet op dat moment wel geld zĳn. Als dat geld er niet is, loopt de gebruiker het risico de grond alsnog kwĳt te raken.

brengt om samen de financiering van een bedrĳfsoverdracht mogelĳk maken’, zo geeft de sectormanager aan. Familieleningen zĳn van oudsher de belangrĳkste geldbron bĳ overnames. Ook in de toekomst zullen familieleden van de bedrĳfsopvolger vaak financieel betrokken blĳven bĳ de onderneming. Maar deze betrokkenheid kan wel anders vorm krĳgen. Er zal naar verwachting meer een scheiding plaatsvinden tussen het familiekapitaal en de dagelĳkse exploitatie van het bedrĳf, bĳvoorbeeld doordat broers en zussen een deel van de grond van hun ouders in eigendom krĳgen en beschikbaar stellen aan de bedrĳfsopvolger. Daarbĳ kan worden afgesproken dat de ondernemer op termĳn de grond alsnog van zĳn familieleden kan kopen. Daarnaast ziet Van Beekhuizen mogelĳkheden om buitenstaanders te laten participeren in bedrĳven. Agrarisch ondernemers die hun bedrĳf staken bĳvoorbeeld. ‘Ze kunnen hun grond verkopen en het geld beleggen of op de bank zetten, maar ze kunnen er ook voor kiezen jonge melkveehouders te helpen door de grond of het vermogen in te brengen in hun onderneming en zo fiscaal voordelig en met weinig risico een acceptabel rendement te realiseren’, suggereert de sectormanager. Ook samenwerking tussen bedrĳven kan een mogelĳkheid zĳn om de overname van een groot melkveebedrĳf mogelĳk te maken. Zo zou een melkveehouder een samenwerking met een kapitaalkrachtige akkerbouwer aan kunnen gaan, waarbĳ de grond in de akkerbouwexploitatie wordt ingebracht en er voer voor terugkomt. Het zou volgens Van Beekhuizen een goede constructie zĳn om bedrĳven over te nemen en uit te breiden zonder dat er veel kapitaal nodig

is. Hĳ stelt echter vast dat deze manier van bedrĳfsontwikkeling een heel nieuwe benadering is van het ondernemerschap in de agrarische sector.

keken wil niet zeggen dat alternatieven geen kans maken. Zo is fiscalist Edwin Sloot van Flynth Accountants betrokken bĳ de overname van een aantal grote melkveebedrĳven in Flevoland waar serieus nagedacht wordt over opsplitsing van het grondeigendom. ‘Hierbĳ is het uitgangspunt dat de opvolger het bedrĳf met de grond overneemt die minimaal nodig is voor zĳn bedrĳfsvoering’, legt Sloot uit. ‘De resterende grond kan dan worden verkocht aan de broers of zussen, waarbĳ wordt vastgelegd dat de bedrĳfsopvolger over een bepaalde periode het (erf)pachtrecht krĳgt. Na afloop van deze periode heeft de opvolger meestal meer financiële ruimte en alsnog de kans de grond te kopen. Zo’n oplossing heeft als voordeel dat niet al het benodigde vermogen in één keer op tafel hoeft te komen, maar dat de opvolger toch voldoende zekerheid heeft dat hĳ zĳn bedrĳf rond kan blĳven zetten.’ Behalve broers en zussen zouden ook financiers van buiten de familie op basis van dit soort constructies kunnen participeren in een bedrĳf. Institutionele beleggers als Fagoed en ASR (zie kader) werken op deze manier, maar ook voor vermogende particulieren kan grond een aantrekkelĳke belegging zĳn. ‘Het directe rendement is weliswaar laag, maar de eigenaar heeft wel zicht op waardestĳging’, geeft Sloot aan. ‘Een alternatief als geld op een spaarrekening zetten levert op dit moment heel weinig op, waarbĳ ook nog het risico bestaat van inflatie.’

Liever geen zetbaas Hans Verweĳ, adviseur en mediator bĳ LTO Noord Advies, ziet zeker mogelĳkheden om door splitsing van het gebruiksrecht en eigendom van grond bedrĳfsoverdrachten gemakkelĳker te maken. Maar verder dan het bespreken van de mogelĳkheden is hĳ in de praktĳk nog nooit gekomen. ‘Zakelĳk gezien kan het een goede optie zĳn. Maar bĳ bedrĳfsovername speelt emotie een heel belangrĳke rol. Overdragers houden de grond het liefst in de familie en opvolgers die geen eigenaar kunnen worden van de grond voelen zich al snel “zetbaas” op een pachtboerderĳ’, constateert Verweĳ. Ook andere adviseurs die dagelĳks bedrĳfsovernames begeleiden, stellen vast dat veel over nieuwe vormen van financiering en ondernemingsconstructies wordt gesproken, maar dat deze vormen in de praktĳk nog maar nauwelĳks worden toegepast. Ze benadrukken dat een gezond rendement altĳd het uitgangspunt zal moeten blĳven bĳ de beoordeling van de haalbaarheid van een overname. Zonder rendement kan er niks. ‘Als de bank niet mee wil, zul je je als ondernemer nog eens goed achter de oren moeten krabben en kritisch naar je eigen plan moeten kĳken’, verwoordt Ramon Klaassens van Klaassens Advies zĳn visie en die van veel van zĳn collega’s. ‘Goede ondernemers met goede overnameplannen krĳgen bĳ de bank nog altĳd financiering’, zo is zĳn ervaring. Dat in de landbouw nu nog traditioneel naar eigendom en financiering wordt ge-

Investeren in ‘eigen vermogen’ Jonge ondernemers ondersteunen in het proces van bedrĳfsovername is een van de speerpunten voor het NAJK. Bestuurslid Sander Thus kĳkt met meer dan gemiddelde belangstelling naar de ont-

V E E T E E LT

VX13-special bedr.overn..indd 35

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 13:00

S P E CI AL B E D R I J F S O VE RN AM E

Rechtsvormen op een rĳ De eenmanszaak en de maatschap zĳn in de melkveehouderĳ de meest voorkomende rechtsvormen voor bedrĳven. Andere ondernemingsvormen zoals de commanditaire vennootschap (cv) en de besloten vennootschap (bv) kunnen aantrekkelĳk zĳn om een scheiding te maken tussen de bedrĳfsvoering en het vermogen in een bedrĳf. Eenmanszaak

De eenmanszaak is de meeste simpele rechtsvorm. In de eenmanszaak is één persoon aansprakelĳk voor alle handelingen en financiën van de onderneming, ook al werkt het bedrĳf met personeel. Er is bĳ een eenmanszaak geen scheiding tussen privévermogen en bedrĳfsvermogen, wat als nadeel heeft dat schuldeisers ook aanspraak kunnen maken op privébezit van de ondernemer. Maatschap

Als meerdere personen, bĳvoorbeeld echtgenoten of familieleden, samen één bedrĳf voeren kan de maatschap een geschikte ondernemingsvorm zĳn. De maten binnen een maatschap werken onder een gemeenschappelĳke naam en gelĳkwaardig samen. Een maat kan geld, arbeid of goederen inbrengen. De winst wordt gedeeld. Afspraken worden meestal vastgelegd in een maatschapsakte. De maten van de maatschap zĳn alleen persoonlĳk aansprakelĳk voor de verplichtingen die zĳ zelf aangaan, tenzĳ ze

wikkelingen rondom alternatieve financiering, maar beschouwt ze nuchter. ‘De faciliteiten om agrarische bedrĳven over te dragen zĳn in Nederland nog altĳd relatief goed. Tot nu toe lopen bedrĳfsovernames zelden stuk omdat ze niet financierbaar zĳn. Toch loopt een groot deel van de overnames niet goed omdat ze niet goed worden voorbereid, de kennis ontbreekt of de communicatie slecht is. Wĳ benadrukken naar onze

V E E T E E LT

VX13-special bedr.overn..indd 36

AUGUSTUS

elkaar in de maatschapsakte een volmacht geven of samen besluiten een handeling of transactie te verrichten. In dat geval zĳn maten voor een gelĳk deel aansprakelĳk. De maatschap is een goede constructie om toekomstige bedrĳfsopvolgers de gelegenheid te geven in het bedrĳf te ‘groeien’. Verantwoordelĳkheden kunnen langzaam worden overgedragen en de jonge ondernemer kan door het inbrengen van zĳn arbeid via winstdeling een eigen vermogen opbouwen. Vennootschap onder firma (vof)

De vennootschap onder firma (vof) lĳkt als ondernemingsvorm op de maatschap. Ook binnen de vof leveren meerdere personen inbreng van geld, arbeid of goederen en wordt de winst gedeeld. Anders dan in een maatschap zĳn de vennoten in de vof persoonlĳk aansprakelĳk voor alle bedrĳfsschulden, ook als een andere vennoot deze heeft gemaakt. De vof wordt af en toe toegepast in de melkveehouderĳ vanwege fiscale voordelen. Commanditaire vennootschap (cv)

De commanditaire vennootschap is een bĳzondere vorm van de vof. De cv heeft zogenaamde beherende en stille vennoten. De beherende vennoten hebben de dagelĳkse leiding over het bedrĳf, de stille vennoten zĳn alleen financieel betrokken door de inbreng van kapitaal. De vennoten maken met elkaar afspra-

leden vooral het belang van een bewuste overname en bieden daarvoor onder andere de cursus Bewust Ondernemen aan.’ Dat het maken van duidelĳke keuzes en een goede communicatie cruciaal zĳn voor een succesvolle overname is ook de ervaring van Rik Vlemminx van ZLTO die samen met collega’s via het coachingstraject JOOST jongeren begeleidt in het overnameproces. ‘Bedrĳfsoverna-

ken over een vergoeding voor het kapitaal en de verdeling van de winst. Beherende vennoten zĳn persoonlĳk aansprakelĳk voor de schulden van de cv. De stille vennoot kan alleen zĳn ingebrachte kapitaal kwĳtraken. Besloten vennootschap (bv)

De besloten vennootschap is in tegenstelling tot de eerder genoemde bedrĳfsvormen een rechtspersoon. Dat wil zeggen dat de bv en niet de personen die de bv voeren aansprakelĳk zĳn voor de schulden. De ondernemers zĳn als directeuren in dienst van de bv en hebben de dagelĳkse leiding. Het kapitaal is onderverdeeld in aandelen die het eigendom zĳn van aandeelhouders die gezamenlĳk de zeggenschap hebben. Bĳ kleine bv’s is de directeur vaak de enige aandeelhouder. Directeuren van een bv zĳn in principe niet persoonlĳk aansprakelĳk, tenzĳ er sprake is van onbehoorlĳk bestuur. De bv wordt als rechtsvorm om fiscale redenen sporadisch toegepast in de melkveehouderĳ. Overige vormen

Naast de hier beschreven vormen kent het bedrĳfsrecht ook de naamloze vennootschap, de vereniging, de stichting en de coöperatie als rechtsvormen. Deze komen in de melkveehouderĳ echter niet of nauwelĳks voor.

mes zullen in de toekomst steeds uitdagender worden’, denkt de adviseur. ‘Dat stelt hoge eisen aan het ondernemerschap en de communicatieve vaardigheden van toekomstige melkveehouders. We zien dat jongeren steeds bewuster de afweging maken om een bedrĳf wel of niet over te nemen. Investeren in jezelf als persoon hoort bĳ het ondernemerschap. Ook dat noemen wĳ opbouw van “eigen vermogen”.’ l

2014

26-08-14 13:00

VX13_p37.indd 37

25-08-14 15:10

M A R K T G R O N D

Rabobank-directeur Wim Thus: ‘Grondprĳs stĳgt jaarlĳks twee à drie procent, dat blĳft zo’

Altĳd blĳ met grond De nieuwe mestwet wakkert de vraag naar grond verder aan. In de eerste helft van 2014 steeg de prĳs van landbouwgrond met De marktberichten van agrarische producten en grondstoffen staan wekelĳks in de krant. Maar hoe ontwikkelt de markt zich op de middellange termĳn? Welke indicatoren moet de melkveehouder in het vizier houden? Deze editie van rubriek ‘Markt’ gaat over grond.

5000 euro per hectare. Sinds de crisis zĳn banken minder scheutig met financieren, maar dat heeft op de grondprĳs geen effect. tekst Tĳmen van Zessen kadertekst Herma van den Pol

et de nieuwe mestwetgeving koerst de melkveehouderĳ aan op het behoud van een grondgebonden karakter. Wie wil groeien in melkproductie, heeft grond nodig voor de productie van voer en voor de plaatsing van mest. Groeien zonder grond kan alleen als het surplus aan mest via mestverwerking het bedrĳf verlaat. Maar uiteindelĳk borgt het nationale fosfaatplafond de expansieruimte van de Nederlandse melkveehouders. De mestwet geeft aanleiding tot een behoorlĳke interesse in landbouwgrond, ervaart Pier Bakker, rentmeester bĳ Agri Vastgoed. ‘Een boer heeft altĳd interesse in grond, maar we merken nu dat boeren echt bereid zĳn om te investeren in grond. Niet tegen elke prĳs, want boeren onderhandelen nu met meer verstand dan in 2008. Toen liepen de melkprĳzen op en was het een gekkenboel op de grondmarkt. Maar de meeste bedrĳven hebben geleerd van de melkprĳsdaling

in 2009. Die maakte duidelĳk dat er ook momenten zĳn van financiële krapte.’ Volgens Bakker zĳn er ook nu wel geruchten van extreme prĳzen voor landbouwgrond, maar dat zĳn doorgaans geen grote blokken. ‘Een prĳs van zestigà zeventigduizend euro per hectare grasland leest wel lekker natuurlĳk, maar het zĳn alleen kleine hoekjes grond die daarvoor weggaan.’

Altĳd te duur De prĳsontwikkeling voor landbouwgrond is weergegeven in figuur 1. Dit jaar lĳkt de prĳsontwikkeling een piek neer te zetten. ‘Ten opzichte van de eerste helft van 2013 is de prĳs van landbouwgrond in de eerste helft van dit jaar met vĳfduizend euro gestegen’, weet Arjan van der Waaĳ, voorzitter van de vakgroep agrarisch en landelĳk vastgoed bĳ de NVM. Hĳ onderschrĳft dat de nieuwe mestwet impact heeft op de grondmarkt.

‘Ik merk dat agrariërs grond gaan zien als het nieuwe quotum. Investeren in grond geeft zekerheid. Grond is waardevast, wie ooit grond kocht, is er op langere termĳn altĳd goed mee geweest.’ Toch stelt Bakker dat veehouders niet voor elke prĳs overstag gaan. Maar hĳ kan niet zeggen waar de grens ligt. ‘Er zĳn meerdere aspecten die een rol spelen bĳ de prĳsvorming van grond. Valt het perceel binnen de huiskavel? Wat is de grondsoort? En wat gebeurt er na aankoop met de bewerkingskosten?’ Bakker verwacht op middellange termĳn een stabiele grondprĳs. Veel zal afhangen van het rendement in de melkveehouderĳ. ‘Rationeel gesproken is grond altĳd te duur, maar rationeel denken is in de handel niet altĳd mogelĳk. Grond is ook emotie. Ik ken weinig boeren die achteraf spĳt hebben dat ze grond hebben gekocht, maar ik ken er wel die achteraf spĳt hebben dat ze het

Agrarische sector houdt stevige grip op grondprĳs In Nederland heeft de agrarische sector een stevige vinger in de pap in de ontwikkeling van de grondprĳs. In omringende landen is dat niet anders. Zo kon het dat de opkomst van de biogasinstallaties in Duitsland de grondprĳzen naar nieuwe hoogtes heeft laten stĳgen. De combinatie biogas en melkveehouderĳ maakt dat in de Duitse deelstaat Beieren de hoogste prĳzen neergelegd moeten worden voor grond. De prĳzen in West-Europa staan in schril contrast met de prĳzen in andere landbouwgebieden wereldwĳd. Zo kon in Nieuw-Zeeland van april tot juni een hectare grasland gekocht worden voor

16.807 euro, zette Ierland over 2013 een prĳs weg van 9400 euro per hectare en wordt in de VS door de Universiteit van Missouri een gemiddelde prĳs van 2432 euro genoemd voor grasland. In deze prĳs zit echter ook een groot deel van de minder vruchtbare prairiegronden. De ontwikkelingen in de agrarische sector zetten de toon bĳ het verloop van de grondprĳzen. Zo blĳkt in de VS de waarde van grasland sneller toe te nemen dan die van akkerbouwgrond, als gevolg van de positieve ontwikkeling in de melkveehouderĳ en de vleesveehouderĳ. In het centrale deel en het oosten van Europa zĳn het met name de pensioenfondsen

die prĳzen opdrĳven door te investeren in grond. Nu Fonterra de melkprĳs verlaagd heeft, is de kans groot dat grondprĳzen in Nieuw-Zeeland gaan dalen. Iets wat ook in Ierland waarschĳnlĳk is nu de zuivelmarkt in zwaar weer beland is. Alleen in landen zoals Nederland, waar grond schaars is, hebben actuele ontwikkelingen minder vat op de prĳzen. Wanneer de prĳs daalt, wordt grond niet verkocht en wordt de prĳs op die manier in stand gehouden. K A P I T AWWW.DCA.NL A L

V V EE EE TT EE EE LL TT JAAUNGUUAS RT I U 1S / 22 22 00 10 49

VX13_markt.indd 38

25-08-14 14:15

grasland

grond

V I S I E

VA N

MELKVEEHOUDER

totaal

G E R B E N I E M H O F F, R A D E W I J K

60.000

prĳs in euro per hectare

D E

50.000

40.000

30.000 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

jaar

Figuur 1 – Gemiddelde prĳs voor onverpachte landbouwgrond per hectare in Nederland (bron: CBS)

niet kochten.’ Bakker kan zich op dit moment moeilĳk voorstellen dat de grondprĳzen fors zullen gaan oplopen, met name omdat banken terughoudender zĳn met financieren.

Kwetsbaar zonder grond Rabobank is marktleider als het gaat om kredieten voor Nederlandse boeren. Wim Thus, afdelingsdirecteur food en agri bĳ Rabobank, ziet in de voorzichtigheid van banken geen aanleiding voor een consolidatie van de grondprĳzen. ‘Over de afgelopen dertig jaar is de prĳs voor landbouwgrond gemiddeld twee tot drie procent per jaar gestegen. Ik verwacht dat dat zo zal blĳven. Tussen 2014 en 2020 is er zelfs alle aanleiding om te veronderstellen dat die trend doorzet. Ik verwacht tot 2020 een stĳging van de grondprĳzen met tien tot twintig procent.’ Toch aarzelt Thus om de nieuwe mest-

wetgeving direct als drĳver voor de grondmarkt aan te wĳzen. Hĳ ziet net als Bakker dat bedrĳven tegen grenzen aanlopen waar het gaat om financieringscapaciteit. ‘Grond is wel zo duur, dat op enig moment de wal het schip keert. Zet een hectareprĳs van zestig- tot tachtigduizend euro maar eens af tegen twee à drie procent rente. Voer aankopen en mest afzetten is dan al snel aantrekkelĳk. Anderzĳds merk ik ook dat grond steeds belangrĳker wordt. Een melkveebedrĳf dat zĳn eigen voer niet kan produceren en de mest niet op eigen grond kwĳt kan, is kwetsbaar. Bovendien is het nog maar de vraag of er op termĳn voldoende mestverwerkingscapaciteit zal zĳn om te voldoen aan de mestverwerkingsplicht.’ Bedrĳven die zelfvoorzienend zĳn in ruwvoer, kunnen tegen een stootje. En ook bedrĳven die twintig procent van hun benodigde voervoorraad moeten ko-

Voor de volgende generatie ‘Van de grond die wĳ kochten, dacht ik altĳd dat die te duur was, maar achteraf ben ik er hartstikke blĳ mee. Het prĳspeil van grond ligt op een hoog niveau en ik denk dat dat zo blĳft. De ambitie in de veehouderĳ is te groot voor een lagere prĳs. Het geeft maar aan dat schaalvergroting voor de meeste bedrĳven niet eenvoudig is. Daaraan verandert het einde van de melkquotering niets. Met mestafzet zĳn er wel mogelĳkheden, maar die houden ook een keer op.’ ‘Grond koop je voor de langere termĳn, bĳna voor de volgende generatie. Ik denk dat prĳzen verder kunnen stĳgen. Vroeger dacht je dat vĳftigduizend euro echt een maximumprĳs was, maar die grens is inmiddels overschreden.’

pen, zitten wat Thus betreft in de ‘veilige zone’. Maar op het moment dat meer dan de helft van het ruwvoer elders moet worden aangetrokken, zal de houding van de bank veranderen. ‘Dan kĳken we nog kritischer naar het ondernemingsplan en naar de ondernemer. Hoe heeft hĳ zĳn voerposities afgedekt en hoe is de afzet van mest geregeld?’ Een financiële buffer is voor deze categorie bedrĳven raadzaam, maar of dat nu twee, drie of vĳf cent per kilogram melk moet zĳn, varieert van bedrĳf tot bedrĳf. Van der Waaĳ voorziet dat grond een schaars artikel blĳft, de voorzichtige houding van banken doet daar niets aan af. ‘De rente is extreem laag, ondernemers die financiering krĳgen, lenen het geld bĳna voor niets. Vergeleken met de ons omringende landen zĳn de grondprĳzen in Nederland weliswaar hoog, maar de Nederlandse boer is een topondernemer en de grond is uitmuntend qua productiviteit. Dat vind je terug in de markt.’ l

V E E T E E LT

VX13_markt.indd 39

AU G U ST U S

2 0 1 4

25-08-14 14:16

B E U R S

Beurs toont koelvest voor koeien om energie uit lichaamswarmte op te slaan

Landbouwbeurs toont heden en toekomst Bezoekers aan de Agrotechniek Holland-beurs zien niet alleen wat er vandaag te koop is, maar ook wat in de toekomst op een boerenbedrĳf kan staan. Het zĳn innovaties die net even een stapje verder gaan dan windenergie en zonnepanelen. tekst Jorieke van Cappellen

Koelvest voor koeien op Energiepaviljoen In het Energiepaviljoen op de Agrotechniek Holland-beurs presenteren Wageningen UR Livestock Research en de Dairy Campus in Leeuwarden verschillende manieren van toekomstige energieopwekking op en rond het boerenbedrĳf. ‘In het energiepaviljoen willen we door middel van animaties een idee geven van de mogelĳkheden van energieopwekking, -opslag en -toepassing van een melkveebedrĳf over tien jaar’, vertelt onderzoeker Maarten Vrolĳk van Wageningen UR. Een van de opvallendste innovaties is de Body Koe-ler, een soort koelvest dat koeien helpt om bĳ hoge buitentemperaturen toch hun ideale lichaamstemperatuur te behouden. De extra warmte wordt via de Body Koe-ler periodiek afgegeven, bĳvoorbeeld tĳdens het vreten aan het voerhek. Vrolĳk wĳst daarnaast op andere soorten energie. ‘Tĳdens het vreten duwen koeien veel tegen het voerhek. Is het mogelĳk om deze bewegingsenergie op te vangen en wat kun je

er vervolgens mee?’ Het gaat om weinig energie per keer, maar vermenigvuldig dit met het aantal dieren en aantal vreetminuten per dag en het wordt interessant, aldus Vrolĳk. ‘Nieuwe vormen van energieopslag zĳn ook interessant, om opwekken en toepassen meer los te kunnen koppelen.’ Zĳn dergelĳke ontwikkelingen niet wat te futuristisch voor de doorgaans nuchtere melkveehouder? Vrolĳk: ‘Twee jaar geleden presenteerden we op deze beurs de Stal van de Toekomst, met zelfrĳdende mestrobots en melkrobots. Er waren zeker mensen die riepen: “Hoe kom je daar nu weer bĳ?” Maar de meeste bezoekers vragen wat je nu precies bedoelt en hoe het werkt. Er is wel degelĳk interesse om verder te kĳken dan wat vandaag en morgen kan. Bovendien kan er in tien jaar tĳd ontzettend veel veranderen. Kĳk maar naar de ontwikkeling en toepassing van smartphones en tablets. In een paar jaar tĳd is een tv in een huishouden bĳna overbodig geworden.’

e Agrotechniek Holland-beurs (ATH) in Biddinghuizen heeft zich na twee succesvolle edities definitief op de beursagenda gevestigd. ’s Lands grootste landbouwbeurs, gericht op akkerbouwers, loonwerkers en melkveehouders, biedt bezoekers vier dagen lang het allernieuwste op het gebied van landbouwtechniek.

Diepstrooisel en koematras ineen Aan de voorzĳde een koematras, aan de achterzĳde een diepstrooiselbox. Dat is het Combi-boxdek van Beerepoot Stalinrichtingen. De innovatie is te zien op de ATH en genomineerd voor de Bronzen Sikkel, de beursprĳs voor meest innovatief product. ‘Het Combi-boxdek is voor die groep bedrĳven die nog niet kiezen voor gescheiden mest in de boxen. Voor deze groep is diepstrooisel vaak een dure oplossing omdat er een duurdere strooiselsoort in moet’, aldus Jelle Nauta, mede-eigenaar van Beerepoot Stalinrichtingen. Het ligbed kan, afhankelĳk van strooisel en stalsituatie, tot 50 procent strooisel besparen. Daarnaast bespaart het volgens Nauta arbeid. Het Combi-boxdek is voor plaatsing in nieuwe stallen, maar ook in bestaande stallen is het Combi-boxdekprincipe goed te monteren.

V V EE EE TT EE EE LL TT JAAUNGUUAS RT I U 1S / 22 22 00 10 49

VX13-voorb. ATH.indd 40

25-08-14 14:35

K O E PA D

Ook voor de derde editie, die plaatsvindt van 10 t/m 13 september, heerst het optimisme bĳ beursmanager Willem Bierema. ‘Vier jaar geleden was alles nieuw, voor de bezoeker en voor de organisatie. Maar na twee edities en veel ervaring rĳker zie je dat het concept van de beurs zich richting de eindvorm manoeuvreert’, aldus Bierema. De beursmanager doelt hierbĳ op de opzet en zo optimaal mogelĳke inrichting van het terrein. ‘Om de verschillende doelgroepen zo goed mogelĳk te bedienen, is dit jaar gekozen voor een opzet met niet twee, maar drie velden, namelĳk veehouderĳ, akkerbouw en een mixzone, waarbĳ technieken en innovaties

Agrotechniek Holland-beurs 2014 Datum en locatie: woensdag 10 tot en met zaterdag 13 september 2014 op het evenemententerrein Walibi World in Biddinghuizen. Beursterrein dagelĳks geopend van 10.00 uur tot 17.00 uur. Ticketprĳzen aan de kassa 19,50 euro, online 17,50 euro. Kinderen t/m 12 jaar gratis. Studenten gratis mits aangemeld via school. www.agrotechniekholland.nl.

App bestuurt robot Lely Control, ontwikkeld door fabrikant Lely, is een gratis app voor smartphones waarbĳ de mestrobot (Lely Discovery) of aanschuifrobot (Lely Juno) op een afstand van maximaal 15 meter met de smartphone te besturen is. ‘Voor de aanschuifrobot en mestrobot is een vaste route geprogrammeerd, maar soms moet het apparaat snel verplaatst worden, bĳvoorbeeld als er een trekker door de voergang moet’, vertelt commercieel productspecialist bĳ Lely Wybren Jongbloed. ‘Met de app kan dit op afstand, zonder dat je de roosters op hoeft of van de trekker moet springen. Ook hoef je nu niet meer achter de robots aan te lopen tĳdens het programmeren van de routes.’ De app leverde Lely een nominatie voor de innovatieprĳs de Bronzen Sikkel op. ‘In de toekomst verwachten we steeds meer handige toepassingen met apps. Het levert de boer vooral arbeidsgemak op.’

voor beide werelden elkaar overlappen.’ Centraal op het terrein is de megahal, waarin aanbieders van stal- en melktechniek te vinden zĳn.

Extra demonstratieterrein Op de beurs zal te zien zĳn dat ook in de landbouw sensoren en gps-techniek niet meer weg te denken zĳn. In het Energiepaviljoen krĳgt de bezoeker een blik op de allernieuwste technologie. Bierema: ‘We tonen trekkers met de nieuwste gpstechnologie en een robottrekker zonder cabine die volledig automatisch op een afgebakend perceel kan werken.’ Hoewel dit vooral interessant is voor de grote akkerbouwbedrĳven en loonwerkers, geeft Bierema aan dat een dergelĳke technologie vaak zĳn oorsprong heeft in de veehouderĳ. ‘Denk aan het automatisch melken en voeren dat al gemeengoed is in de melkveehouderĳ.’ De beursorganisatie kreeg kortgeleden de beschikking over 43 hectare extra beursterrein. Daarvan wordt dit jaar de helft gebruikt, waardoor het aantal livedemonstraties van machines groter dan ooit zal zĳn. Voor melkveehouders wordt grasteelt en voederbouw steeds belangrĳker. Bierema: ‘Alle grote fabrikanten van weidebouwmachines zĳn aanwezig op de beurs. Voor 2014 kwam het iets te vroeg, maar voor 2016 is de wens om een hooien weidebouwterrein in te richten. Hiervoor maken we tĳdig een teeltplan voor het demonstratieterrein’, aldus Bierema.

Krimpende sector Het trekkerparcours is inmiddels een ‘evergreen’ op de Agrotechniek Holland beurs. Na vooraf opgeven kunnen bezoekers zelf een trekkerparcours afleggen op de nieuwste trekkers. Willem Bierema: ‘Bĳ het trekkerparcours is dit jaar een speciaal verkeerspaviljoen aangelegd met informatie over het nieuwe Trĳbewĳs. Bezoekers kunnen daar vast enkele bĳzondere verrichtingen uitvoeren die ook in het T-examen zitten.’ Net als bĳ vorige edities verwacht Bierema dat het trekker rĳden heel wat bezoekers zal trekken. Waar bĳ de vorige editie nog 52.000 bezoekers kwamen, moet de organisatie wel reëel zĳn, vindt Bierema. ‘Het aantal boeren groeit niet. Integendeel. We organiseren een beurs voor een sector die jaarlĳks drie tot vĳf procent krimpt. We zĳn tevreden als we deze editie van de Agrotechniek Holland-beurs een bezoekersaantal van tegen de 50.000 bezoekers halen.’ l

Op 1 januari 2015 treedt Ate Lindeboom (63) terug als directeur Operations & Development bĳ CRV. Lindeboom, die met pensioen gaat, wordt opgevolgd door Alfred de Vries (53). Lindeboom werkte 41 jaar lang in de veeverbetering en was de grondlegger van het Delta-nucleusfokprogramma. In 2001 trad hĳ toe tot de directie van CRV, waar hĳ betrokken was bĳ belangrĳke acquisities en zich inspande voor de toepassing van genomic selection en voor uitbreiding van het aanbod aan managementproducten en -diensten. Zĳn opvolger Alfred de Vries geeft als manager Genetische Producten sinds 2007 leiding aan de fokkerĳ-, R&D- en productieafdelin-

Ate Lindeboom

gen. De Vries werkte voor zĳn overstap naar CRV onder meer bĳ Topigs en heeft veel kennis van genetica en datamanagement. Op 94-jarige leeftĳd is Andries Osinga overleden. Als jonge boer op ‘Lutke Pingjum’ voerde hĳ al een progressief bedrĳfsbeleid, op wat oudere leeftĳd ontpopte hĳ zich in Friesland als een begenadigd bestuurder met een vaak verrassend progressief zicht op de toekomst. Bĳ de Friese ki met nog 17 verenigingen trad hĳ een wereld binnen die niet meer tot rust kwam tot hĳ als voorzitter de provinciale bond als eenheid kon presenteren en deze kon laten samensmelten in het nieuwe FRS. Als eerste voorzitter daarvan gunde Osinga de achterban nauwelĳks rust, want zelfs fervente tegenstanders wist hĳ ervan te overtuigen dat het Friese fokbeleid geen isolatie meer kon verdragen. Hĳ was een van de belangrĳke trekkers van het nieuwe NRS in 1984. Intussen had hĳ ook als voorzitter van ETH de principiële drempels voor embryotransplantatie weten te verlagen.

V E E T E E LT

VX13-voorb. ATH.indd 41

Andries Osinga

AU G U ST U S

2 0 1 4

25-08-14 14:36

WARZÉE SA

VERVAARDIGEN VAN LANDBOUW- EN BOUWMACHINES IN BELGIË

Demonstratie instrooien van rundveestallen

donderdag 4 september om 13.30 uur

LAGATIE Xavier, Cappoenstraat 1 B-8660 De Panne, BELGIË

WARZÉE SA +32 (0)83 61 23 93 www.warzee-sa.be

standnr. 5.08

V V EE EE TT EE EE LL TT JAAUNGUUAS RT I U 1S / 22 22 00 10 49

VX13_p42.indd 42

25-08-14 16:20

Z U I V E L

Foute eiwitvermelding: melkprijs DOC niet 36,41 maar 41,01 euro

Hollandse melk: 42,30 euro De Nederlandse zuivelfabrieken betaalden in het eerste half jaar van 2014 een voorschotmelkprijs van 42,30 euro per 100 kilo melk. Dat is 0,39 eurocent hoger dan de eindmelkprijs inclusief ledenreservering over 2013, zo blijkt uit de nationale melkprijsvergelijking, die ten opzichte van het vorige Veeteeltnummer op enkele punten is gecorrigeerd. tekst Jelle Feenstra

elemaal zonder kinderziektes was de nationale melkprijsvergelijking die in het vorige Veeteeltnummer is gepresenteerd, helaas niet. Wat fout ging, was de eiwitprijs van DOC Kaas. Die stond op 22,22 euro. Er had 26,28 euro moeten staan. Ook de maximale duurzaamheidstoeslag die een boer bij DOC kan krijgen, was te laag neergezet. Deze bedraagt geen 0,50, maar maximaal 1,00 euro per 100 kilo melk. Dit betekent dat de melkprijs voor een DOC Kaas-bedrijf met 700.000 kg melk, 4,40% vet en 3,50% eiwit niet uitkomt op 36,46 euro per 100 kilo melk, maar op 41,01 euro per 100 kilo melk. Dat is de prijs exclusief btw.

Vaste halfjaarkosten De cijfers leverden hier en daar discussie op met fabrieken, onder andere over het berekenen van de vaste kosten per half jaar. Die zijn in de nieuwe tabel op deze pagina aangepast. De nu vermelde vaste kosten per jaar bedragen de helft van de bedragen die de vorige keer zijn vermeld. Daardoor gaat de voorschotprijs voor alle fabrieken een tikkeltje omhoog. De meeste lezers hadden zelf al gezien dat in het verhaal de leverantieomvang boven de melkbriefjes in Veeteelt was omgewisseld. Waar jaarleverantie 700.000 kg melk boven staat, moest 1,1 miljoen kg staan en omgekeerd. Verder sloop in de toelichting bij tabel 2 nog een fout. Daar stond 4,50 procent vet in plaats van 4,40. Sommige fabrieken vinden een melkprijsvergelijking over een half jaar onzinnig, omdat onmogelijk harde conclu-

jaarleverantie 700.000 kg melk vetwaarde eiwitwaarde lactosewaarde variabele kosten vastekosten/jaar seizoenheffingtoeslag voorschot melkgeld kwantumtoeslag heffing PZ heffing MKZ nabetaling extra opbrengst totaal melkgeld

RFC

Cono

DOC

15,08 24,00 3,09 –0,87 –0,13 –1,53 39,49 0,96 –0,05 — — 0,60 41,13

15,95 28,55 — –5,50 –0,17 0,54 39,20 — –0,05 — — 3,75 43,07

16,49 26,28 — –3,35 — — 39,42 0,64 –0,05 — — 1,00 41,01

jaarleverantie 1,1 miljoen kg melk

RFC

Cono

DOC

vetwaarde eiwitwaarde lactosewaarde variabele kosten vaste kosten/jaar seizoenheffingtoeslag voorschot melkgeld kwantumtoeslag heffing PZ heffing MKZ nabetaling extra opbrengst totaal melkgeld

15,08 24,00 3,09 –0,87 –0,09 –1,53 39,59 1,16 –0,05 — — 0,60 41,39

15,95 28,55 — –5,50 –0,11 0,54 39,33 — –0,05 — — 3,75 43,14

16,49 26,28 — –3,35 — — 39,42 1,09 –0,05 — — 1,00 41,46

sies te trekken zijn. Die constatering is juist. Het doel van een halfjaarvergelijking is om een indicatie te krijgen van de markt en het melkprijsniveau in het eerste half jaar. Alle opmerkingen en suggesties nemen we mee in de eerstvolgende melkprijsvergelijking, die over heel 2014 gaat. Deelnemende zuivelfabrieken krijgen, zoals dat bij de melkprijsvergelijking in het eerste augustusnummer ook is gebeurd, de cijfers ruim van tevoren toegestuurd. l

melkfabriek Delta- NoorMilk derland Nemelco Leerdam Milcobel 17,62 27,99 — –3,20 –0,17 — 42,06 — –0,05 — — 1,50 43,68

15,84 25,20 3,24 –1,90 –0,28 — 41,81 0,17 –0,05 — — 0,65 42,86

16,13 26,28 — –3,40 –0,02 — 38,97 1,27 –0,05 — — 0,50 40,72

15,73 23,24 — — –0,10 — 38,77 1,66 –0,05 — — 1,00 41,48

melkfabriek Delta- NoorMilk derland Nemelco Leerdam Milcobel 17,62 27,99 — –3,20 –0,11 — 42,19 — –0,05 — — 1,50 43,75

15,84 25,20 3,24 –1,90 –0,18 — 42,01 0,31 –0,05 — — 0,65 43,10

18,59 26,45 — –4,25 –0,04 0,65 41,37 1,73 –0,05 — — 1,00 44,09

16,13 26,28 — –3,40 –0,01 — 38,99 1,53 –0,05 — — 0,50 40,98

15,73 23,24 — — –0,07 — 38,84 1,80 –0,05 — — 1,00 41,66

De twee ‘melkbriefjes’ geven aan wat zuivelverwerkers betalen bij jaarleveranties van respectievelijk 700.000 en 1,1 miljoen kilogram melk met 4,40 procent vet en 3,50 procent eiwit. Bij het voorschotmelkgeld wordt de kwantumtoeslag opgeteld. De kwantumtoeslag is voor alle fabrieken berekend over de totale jaarleverantie. Dit omdat de ene fabriek de kwantumtoeslag berekent over het hele jaar, de andere over de totale maandleverantie en sommige over de voortschrijdende maandleveranties. Hierdoor is de vermelde kwantumtoeslag niet het bedrag dat al daadwerkelijk is betaald. Toch is het in deze berekening wel volledig meegenomen, omdat het vermelde bedrag bij de eindafrekening wel bij de boer terechtkomt. In de post ‘extra opbrengsten’ zijn de maximale premies voor kwaliteit, weidegang en duurzaamheid die boeren bij een fabriek kunnen krijgen, opgenomen.

Tabel 1 – Melkprijsvergelijking eerste half jaar 2014 bij verschillende jaarleveranties in euro’s per 100 kilogram melk

V E E T E E LT

VX13-melkprijsRectificatie.indd 43

18,59 26,45 — –4,25 –0,06 0,65 41,32 1,34 –0,05 — — 1,00 43,67

AU G U ST U S

2 0 1 4

25-08-14 15:46

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Marlies Jacobs: ‘In Nederland hadden we het goed, dan kies je bewuster voor emigratie’

Elke dag genieten Ze lieten hun geboortegrond achter zich voor een leven met koeien. Marcel en Marlies Jacobs verhuisden in 2006 naar Denemarken. Ze kochten een goedlopend melkveebedrĳf, pal voordat de crisis in de Deense melkveehouderĳ om zich heen sloeg. tekst Tĳmen van Zessen

an Wisconsin naar Oost-Duitsland en van Zweden uiteindelĳk naar Denemarken. Marcel en Marlies Jacobs boeren inmiddels acht jaar in het Deense Nibe. De droom om te boeren was diep geworteld bĳ Marcel. Maar zĳn wieg stond niet op een boerenerf en dan valt dat niet mee in Nederland. Waar en wanneer hĳ maar kon, greep Marcel de gelegenheid om met koeien te werken. Bĳ de Agrarische Bedrĳfsverzorging, maar bĳvoorbeeld ook als begeleider van de koeien van Herman Schrĳver. En ook Marlies – destĳds in Nederland werkzaam op een accountantskantoor – kreeg steeds meer kriebels van koeien. Ze was wel in voor een avontuur in het buitenland.

Terugkerende collega’s Het gedreven duo ging echter niet over één nacht ĳs. Voordat ze hun geboortegrond in de gemeente Voorst zouden achterlaten, werden meerdere landen bezocht en overwogen. Marcel: ‘We

zochten een gezinsbedrĳf met pakweg honderd koeien, zonder personeel. Uiteindelĳk waren er in Denemarken meer financieringsmogelĳkheden. We hebben ook geluk gehad. Er zĳn in die periode – in 2006 – nog zo’n zeven tot acht Nederlanders begonnen in dit gebied, maar de helft is alweer terug.’ Marlies knikt en vervolgt: ‘Als je de grond voor driehonderdduizend Deense kroon koopt en het jaar erop is diezelfde grond nog maar de helft waard, dan zakt je eigen vermogen weg en ben je voor de bank niet meer solvabel. Nieuwe investeringen kun je dan wel op je buik schrĳven.’ Gelukkig kochten Marcel en Marlies een goedlopend bedrĳf zonder ‘lĳken in de kast’. ‘Het bedrĳf was van een Nederlander en wĳ hebben de eerste maand het werk met hem samen kunnen doen. Dat is eigenlĳk het beste’, vertelt Marlies. Op 12 april 2006 werd het bedrĳf overgedragen. ‘We molken ’s morgens nog samen met de toenmalige eigenaar en ’s avonds

Vĳf keer per dag krĳgen de koeien een vers portie voer

V E E T E E LT

VX13-bedr.repo Jacobs DK.indd 44

AUGUSTUS

molken we voor onszelf. Voor het eerst.’ Het eerste jaar werkten Marcel en Marlies hoofdzakelĳk volgens de gebaande paden van de voormalige eigenaar. ‘Je kent niks. Neem het bouwplan, dat hebben we gewoon gelaten zoals het was. Na een jaar keken we wat ons beviel en wat we anders wilden.’ Het areaal beslaat 109 hectare zandgrond, waarvan ruim honderd in eigendom. Het grootste deel is bestemd voor de teelt van mais en gras. Marcel en Marlies vernieuwen het grasland elke vĳf jaar. ‘Daarnaast zaaien we een mengsel van erwten, gerst en BG4. We oogsten dit als GPS in juli en daarna is het grasland’, vertelt Marlies. De combinatie van gerst en erwten zorgt voor een voordelige eiwitaanvulling in het rantsoen. Naast gras- en maiskuil krĳgen de koeien soja en maismeel aan het voerhek en maximaal zes kilo krachtvoer uit de automaat. Dat is voldoende voor een dagproductie van 31 kilo melk per koe en ruim tienduizend kilo melk per lactatie. ‘Een goede ruwvoerkwaliteit is het belangrĳkst als je hard wilt melken’, stelt Marcel beslist. ‘We melken nu op een kuil van 1029 vem; de kwaliteit van het voer bepaalt wat er onder aan de streep overblĳft.’

Vĳf keer per dag voeren Binnen de stalmuren zetten Marcel en Marlies vrĳ snel het eigen accent. Er kwamen diepstrooiselbedden en elke koe kreeg een eigen ligplek. Marcel voert de koeien maar liefst vĳf keer per dag, om een zo hoog mogelĳke voeropname te bereiken. ‘Ik laad de ladewagen één keer per dag, maar verdeel het over vier of vĳf momenten. We zitten op dit moment op een opname van 110 procent ten opzichte van de norm.’ Tegen half vĳf ‘s morgens start Marcel met melken

2014

25-08-14 15:06

Het melkveebedrĳf van Jacobs biedt ruimte aan 140 koeien plus bĳbehorend jongvee

In hoeverre die extra voeropname daadwerkelĳk wordt omgezet in melk, is voor Jacobs ook een vraag. ‘Wĳ zĳn soms meer liefhebbers dan ondernemers. Daarom hoeven wĳ ook niet zo nodig driehonderd koeien te melken. We zĳn er trots op dat we samen het werk voor 140 koeien plus bĳbehorend jongvee kunnen rondzetten. Zonder hulp van derden.’

Celgetalkampioenen Marcel en Marlies zĳn ’s morgens al vroeg uit de veren. Om kwart over vier gaat de wekker en even later start Mar-

cel het melken. Het melken luistert nauw bĳ Marcel. Hĳ melkt met melkershandschoenen, dipt standaard na elke melking en waakt ervoor dat de koeien met open slotgaten gaan liggen. Tĳdens het melken reinigt Marlies de boxen en drie keer per week desinfecteren ze de boxen met Staldren, om zo de infectiedruk laag te houden. De inspanningen werpen hun vruchten af; Jacobs kreeg van zĳn zuivelfirma een predicaat voor het realiseren van het op één na laagste celgetal van Denemarken. De afgelopen drie maanden lag het tankmelkcelgetal gemiddeld op 64.000 cellen per millili-

Vierdekalfsdochter van Deuce, ingeschreven met 88 punten en goed voor een 1b-klassering op de Agro Nord Show

Marcel en Marlies Jacobs Ze joegen hun dromen na. Marcel en Marlies Nibe Jacobs hadden in Nederland geen melkveehouderĳ, maar zagen niettemin uiteindelĳk in Denemarken Denemarken de kans om een bedrĳf voort te zetten. Inmiddels zĳn ze kampioenen in het laag houden van het celgetal. Aantal koeien: Melkproductie: Hoeveelheid land: Tankmelkcelgetal:

140 1.500.000 kilo 109 hectare 64.000

ter. ‘We begonnen acht jaar geleden met een celgetal van 380.000’, weet Marlies, die de in acht genomen hygiëne ziet als sleutel voor het succes. ‘Bedrĳven die beneden de 200.000 scoren, krĳgen een twee procent hogere melkprĳs. Wĳ hebben wel eens voorgesteld om ook een staffel in te voeren bĳ 100.000.’ Naast deze financiële prikkel zĳn de strenge regels rond het toedienen van antibiotica een belangrĳke drĳfveer om de uiergezondheid te bewaken. Voordat een koe met mastitis kan worden behandeld, moet er een dierenarts langskomen om de diagnose en het behandelplan vast te stellen. Het lage celgetal schept kansen voor het antibioticavrĳ droogzetten. Marlies: ‘We zetten jaarlĳks nog maar twintig koeien droog met antibiotica. Voor de meeste koeien gebruiken we alleen Orbeseal. Vaarzen met een celgetal lager dan 100.000 zetten we droog zonder antibiotica, bĳ koeien ligt die grens op 200.000. Koeien die mastitis hebben gehad, zetten we wel droog met antibiotica.’ Volgens Marlies is de melkproductie bĳ droogzetten cruciaal. Een productie beneden de tien kilo melk per koe per dag is noodzakelĳk om droog te kunnen zetten zonder antibiotica. ‘Wĳ gebruiken daarom een separatiestal voor de koeien die droog gaan. Ze krĳgen er alleen stro en water.’

Tachtig procent genoomstieren Met veeverbetering is de uiergezondheid ook voor de langere termĳn naar een ho-

V E E T E E LT

VX13-bedr.repo Jacobs DK.indd 45

AU G U ST U S

2 0 1 4

25-08-14 15:07

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Tachtig procent van de kalfjes is nakomeling van een genoomstier

ger plan te tillen. Toch legt Marcel daar niet het accent. Zĳn doel is het fokken van een koe met 85 punten, die 11.000 kilo melk kan produceren. Marcel zit inmiddels in het bestuur van het stamboek Dansk Holstein en is een fervent liefhebber van keuringen. Tĳdens de Agro Nord Show behaalden Marcel en Marlies een 1b-klassering met een 88 punten vierdekalfsdochter van Deuce (zie foto). ‘Ik kĳk bĳ elke stier naar de koefamilie die ervoor zit, het liefst zie ik een aantal generaties excellent achter elkaar. Verder geef ik niet toe op uier en beenwerk.’ Marcel is nauwgezet in het maken van een paring en sterk gericht op het individu. Toch is tachtig procent van de stieren die hĳ inzet genoomstier, vooral omdat het absolute niveau van deze stieren vaak hoger is. ‘We kiezen nu de stieren

uit waarvan we na 2015 de dochters melken. Meer productie per koe is dan het doel, maar dat mag niet ten koste gaan van het exterieur.’ Jacobs ziet in Denemarken nog weinig effect van de jarenlange op levensduur gerichte fokkerĳ. De Deense koe wordt nog steeds niet oud, signaleert hĳ. De regels rond antibioticagebruik zĳn volgens hem mede debet daaraan. ‘Als een koe voor de tweede keer mastitis krĳgt, gaat ze meestal weg. Ook bĳ ons is het vervangingspercentage hoger dan we willen, het ligt nu op 35 procent.’ Jacobs melkt op dit moment oudere koeien van Die Hard, Shottle, Mascol en Roy. Vanuit Nederland nam hĳ dertig rietjes Taco mee en zĳn roodbonthart zorgde ervoor dat er ook nakomelingen lopen van Sonlight, Tequila en Fidelity.

De veestapel bestaat voor ongeveer tien procent uit roodbonten. De huidige inseminaties komen voor rekening van JU Stefan, Maddock P, Ohare P, VH Mandel, Soccer P, VH Boogie, Brawler en Alfalfa.

Twee auto’s voor de deur De veestapel staat op dit moment met gemiddeld 83 punten voor algemeen voorkomen in de boeken. Het fokdoel ligt daarmee in het vizier. ‘We zĳn liefhebbers van mooie koeien en genieten elke dag weer. Daarom schrikken we ook niet van een werkweek van negentig uur’, vertelt Marcel. Marlies knikt instemmend: ‘Dit is een bewuste keuze geweest. In Nederland hadden we het goed. Twee auto’s voor de deur en elk een goede baan. Dan kies je ook bewuster voor een emigratie.’ l

De ligboxen staan haaks op het voerpad, inmiddels is er voor elke koe een ligplek

V E E T E E LT

VX13-bedr.repo Jacobs DK.indd 46

AUGUSTUS

2014

26-08-14 12:00

Bezoek onze website!

• FORUM BERICHTEN • ACTUELE • AGENDA EN FILM • FOTO • BLOGS

www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX13_p47NED.indd 47

AU G U S T U S

2 0 1 4

26-08-14 09:13

Professionele klauwverzorgingsboxen voor melkveehouder en klauwbekapper Voordelen:

• Veilig en efﬁciënt werken • Ergonomische werkhouding • Manuele of hydraulische bediening • Uitstekende ﬁxatie van de klauw zonder afknellen pezen en aders

Exclusief importeur België:

Laborim bvba, hannelore@laborim.be, Tel.: 0032/473 93 80 13

en!

Nummer 1 in Denemark - en del af GRANLY GRUPPEN

V E E T E E LT

VX13_p47.indd 47

AU G U S T U S

2 0 1 4

26-08-14 09:11

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

Voor al uw showartikelen en meer!

Duitse zuivelverwerker zoekt Nederlandse melkveehouders/ leveranciers Voor inl. tel.: 06 - 19313250 Nederlands gesproken

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a. Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

Livestock Show Equipment Erica Rĳneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

dochter Prestangen

Noors Roodbont

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

voor harde en efficiënte koeien

Xsires crossbreeding b.v. Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

Eenvoudigste, comfortabelste, goedkoopste!

BEDRIJFSBORDEN

EIWIT TOPPER

TORRER

VOF V.S.E. ADVOKAAT

Film en referentieadressen op: WWW.KOEMATRAS.EU

www.simmeragri.nl Tel.: 0518 432873

FLV RONALDO

aAa 534126

Ronaldo Afst: Imposium x Huptal - Moeder Sonne: Nr. 1 melkkoe Nederland 2012 (bron NRS). 5.11 308 14.217 5,29 4.11 4.11% eiwit en ruim 14 ton melk aAa code: 546 321

+ 0,22% EIWIT

DE NUMMER QUA PRĲS KWALITEIT VOOR RUNDERSPERMA, STIKSTOFVATEN, COWIPES EN DIGISTAR PRODUCTEN

•Veel kracht en inhoud •Super benen •Celgetal 107 •Vererft de A2A2-variant

Torrer maakt inkruisen overbodig!

ndd 1

Voor informatie en/of bestellingen bel: Ben Meijerink, +31(0)6 13485036 www.kidetoekomst.nl

www.dairystars.com

Aanbod direct van uw collega. 31-05-2012 13:53:24

VEECOM

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-432343/421729 Fax. 0598-432806 www.veecom.nl E-mail: info@veecom.nl

V E E T E E LT

13 aug2_koeriertjes2014.indd 48

AUGUSTUS

René: +31(0)651692890 Wout: +31(0)31778590 Rob: +31(0)630569255 Gerrit: +31(0)651272470

Nu € 9,per rietje

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS

Een greep uit ons assortiment:

Embryo’s - Dekstiertjes - Vee Tom Schonenberg 06-519-9380

2014

26-08-14 14:28

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel • verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com 0 gram

t hebben voor toepassing ng stra Feed Ingredients BV rstra.com mte @speerstra.com

rstra.com 0 gram

mte 0 gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

Verden Dinsdag september ruime2 keuze in 11.00 uur

EXCLUSIEVE DEKSTIEREN 30 stieren

230 afgekalfde • Hoge productiesvaarzen 40 jonge runderen/ • Hoge gehaltes koekalveren • Hoge gezondheidsCloppenburg kenmerken Woensdag 3 september 10.00 uur • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies 25 stieren 279exterieur afgekalfde vaarzen • Top

rstra.com

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

FOKVEEVEILING

www.speerstra.com

ERKENDE ET-TEAMS

3 koeien 1 koekalf 11 mestkalveren • Scherp geprijsd

• Beste kwaliteit! moderne vaders! •Bekende Dekgarantie Lepto-, IBR-, BVD-vrij • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies Contact: Bernd Emme tel.: 0049170/3313931

www.dekstieren.nl Vanaf 01-02-2014 vertegenwoordiging Nederland: Bert Meijering

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

+€100,–

GOED

Pensverzuring?

Embryo’s, dekstiertjes, fokvee en sperma. Tom Schonenberg 06-51979380

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

450 afgekalfde vaarzen,

Alleen de goedkoopste durft zijn 37 dekstieren, prijs erbij te vermelden 7 stuks jongvee. Af pakhuis, excl. btw

ibr-vrij Gemengd zaagsel bvd-vrij Bijna stofvrij € 2,75 lepto-vrij Wit zaagsel € 3,25 Contact:

Franco huis Johan Bergsma, Ook gestort tel.:los 0654253636 mogelijk per 43 m3 Bernd Emme, Tevens gezeefde witte of tel.: 0049170/3313931 gemengde vezel in pakken ofCatalogus: los gestortwww.weu.de per 43 m3 Tel.: 00494403/93260

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl www.embryosale.com

MASTERRIND GmbH, 26160 Bad Zwischenahn, Feldlinie 2a tel.: 00494403/93260

Kijk op gezondepens.nl

Laat zien wat u te koop heeft!

(Bio)brandstofkorrels FOKVEEVEILING Cloppenburg (pellets) Nu ook leverbaar: 20 maart wit Woensdag zaagsel LAVA mix Aanvang: 10.003uur ligboxstrooisel

Catalogus: www.masterrind.com info@masterrind.com per koe per jaar

BETER

www.dairystars.com

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX

BEST

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken) J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

OMDAT NIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

woensdag 27 maart in de IJsselhallen te Zwolle Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

V EVEETE ETEELETL TA UMGAUA SRTTU 1 S

13 03aug2_koeriertjes2014.indd mrt 1_koeriertjes2013.indd 49 65

2 2 0 21 03 1 4

4 69 5

26-08-14 05-03-13 14:28 13:16

O N R O E R E N D

G O E D

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

DRINGEND GEVRAAGD EN AANGEBODEN - KOOPMELK - LEASEMELK - VVO (FOSFAATRUIMTE)

• KOOPMELK • LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

AANGEBODEN: • CULTUURGROND: OLDEBERKOPERWEG NOORDWOLDE NOORDELIJKE HOOFDDIJK NIJVERDAL

4.32.30 HA 2.42.30 HA

• NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

Arkervaart_ProWeide_Advertentie_Veeteelt 14-05-12 13:01 Pagina 1

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

LANDBOUWFOLIE RECYCLING 2011 2009 3

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

Wij betalen voor grotere hoeveelheden landbouwfolie!!! Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315 info@dalyplastics.nl

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

www.plasticrecycling.nl

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koei Het beste voor uw koei Het uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koei koei Koecomfort Het beste beste voor voor uw koeien op maat Het beste voor

Het beste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koei

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende boxe boxe Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk Renovatie (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende boxe Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende boxe boxe Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed Dual Waterbed !! Dual Waterbed Dual Waterbed !! Dual Waterbed Dual Waterbed !! Dual Waterbed

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxe

Daly VT feb 2012.psd 1

21-01-13 09:20

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkracht snel terug Meest duurzaam eindeloos blijvende Meest duurzaam koematras, met eindeloos Door blijvende veerkracht. Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkracht. Meest koematras, veerkracht. Behoud vanop uw koeien en reduceren op blijvende dierenartskosten. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich snel terug terug Door besparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. Door besparing opkoematras, strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkracht snel Meest duurzaam koematras, met eindeloosDoor blijvende veerkracht. Meestbesparing duurzaam eindeloos blijvende op strooisel arbeid verdient het snel terug Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Behoud vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. Conclusie: zonder Behoud van uw koeien en op dierenartskosten. Door het zich snel snel terug. Behoud van uw op Door besparing op strooisel enreduceren arbeid verdient hetmeerprijs zich snel snel terug terug Door besparing besparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! Behoud dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Behoud van van uw uw koeien koeien en en reduceren reduceren op op dierenartskosten. Conclusie: zonder meerprijs Behoud vanMeerwaarde uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen. Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel Conclusie: meerprijs Conclusie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !! Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs Meerwaarde zonder meerprijs Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – ADVERTEER MET UW Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– MEEST ACTUELE INFORMATIE! Eiberkamp 2 33 Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl EN 48 UUR LATER LEZEN www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl DE VEEHOUDERS UW AANBOD! www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Tel: +31(0)594-501700 9351 VTAduard LEEK B.V. Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG – Tel. 050-5732777 / International – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – BEL OP DINSDAGOCHTEND: +31 (0)26 38 98 806

www.uierverzorging.nl

V E E T E E LT

AUGUSTUS

2014

ProWeide is een volledige voersoort voor melkkoeien met een actieve weidegang. De voederwaarde van gras komt, in VX13_p50AOG.indd 50 combinatie met ProWeide brok, optimaal tot zijn recht.

26-08-14 12:49

DIERGEZONDHEIDSNIEUWS In samenwerking met:

Koeien en melkveehouder profiteren van inzetten pĳnstillers Pĳn rondom de bevalling kan langdurige napĳn bĳ vrouwen veroorzaken, maar ook een rol spelen bĳ de band tussen moeder en kind. Bĳ koeien hebben moeilĳke verlossingen ook nadelige effecten op de koe en het kalf. Koeien die zwaar afkalven, hebben meer kans op baarmoederontsteking en mastitis en lopen een verhoogd risico op afvoer. Kalfjes die met hulp geboren zĳn, hebben meer kans op verwondingen en overleven minder vaak. Daarnaast kost het deze kalveren meer moeite om biest op te nemen en dat heeft nadelige gevolgen voor de weerstand.

Verloop geboorteproces Moeilĳke geboortes zĳn deels te voorkomen door stieren te selecteren die lichtere kalveren vererven. Ook het bĳhou-

den van het verloop van het geboorteproces – met als doel koeien of koefamilies te identificeren die problemen hebben rondom afkalven – draagt bĳ aan het verminderen van moeilĳke geboorten in de toekomst. Is er toch een zware verlossing, dan kan op advies van de dierenarts pĳnstilling, naast een goede verzorging, bĳdragen aan verbetering van het welzĳn en de productiviteit. Pĳnstillers worden steeds meer ingezet en dan met name bĳ mastitis. Bĳ ernstige mastitis geven bĳna alle veehouders ook een pĳnstiller en een ontstekingsremmer. Koeien met mastitis die behandeld zĳn met een pĳnstiller herstellen sneller. Studies laten zien dat ook een milde vorm van mastitis pĳnlĳk is. Onderzoekers zagen dat een aanvullende pĳnstiller bĳ milde mastitis zorgt voor een sneller herstel van het celgetal. Het zorgt ook voor een verminderde kans op afvoer en dus voor een langere levensverwachting.

Hoger drachtigheidspercentage Uit voorlopige resultaten van nieuw onderzoek blĳkt dat pĳnstilling bĳ mastitis ook positieve gevolgen heeft voor de vruchtbaarheid. Tĳdens een congres in Australië werden resultaten getoond van een recent onderzoek waaraan ook Nederlandse melkveebedrĳven deelnamen. Daaruit bleek dat het drachtpercentage na eerste inseminatie hoger lag bĳ koeien met milde mastitis als deze koeien ook behandeld waren met een pĳnstiller. Het is opnieuw een voorbeeld waarbĳ zowel de koe als veehouder profiteren van de inzet van pĳnstillers en ontstekingsremmers.

Nationaal mastitissymposium: mastitis beheersen en melkkwaliteit verbeteren Van 4 tot en met 6 augustus is de National Mastitis Council (NMC) georganiseerd in Gent. Voor het eerst vond het congres buiten de Verenigde Staten plaats. De bĳeenkomst was een groot succes met 650 mastitisexperts uit 50 landen. Er werden lezingen gehouden, workshops georganiseerd en er werd kennis uitgewisseld, met als doel het beheersen van mastitis op melkveebedrĳ-

ven en het verbeteren van de melkkwaliteit. Ook Boehringer Ingelheim was vertegenwoordigd. Verantwoord antibioticagebruik was een terugkerend thema tĳdens de NMC. Het laten onderzoeken van melkmonsters, weten welke kiemen een rol spelen en welke antibiotica tegen deze kiemen werkzaam zĳn, is waardevol. Vraag uw dierenarts naar de UbroBox, onderdeel van UbroCare.

GASTCOLUMN BOUWEN SCHEIJGROND RUNDVEEDIERENARTS BIJ DIER-N-ARTSEN IN OOSTEIND

Grenzeloze melkproductie? De melkveehouderĳ bevindt zich op dit moment in een razend interessante periode vanwege de afschaffing van het melkquotum. Welke doelstellingen hebben melkveehouders nu de grenzen van de melkproductie vanaf 2015 verlegd worden en welke strategie wordt hierbĳ gekozen? Voor ons als dierenartspraktĳk is het belangrĳk om te bepalen welke ondersteuning wĳ kunnen bieden bĳ de keuzes die veehouders maken. Ik ben er zelf van overtuigd dat een rendabele melkproductie, zeker ook binnen de nieuwe productiegrenzen, alleen bereikt kan worden door een efficiënt producerende melkkoe. Deze melkkoe moet per definitie gezond zĳn. In onze praktĳk zĳn er veehouders die meer koeien gaan melken in de huidige stal. Ook kennen wĳ veehouders die de productie per koe willen verhogen. Zĳn deze strategieën haalbaar zonder dat dit ten koste gaat van de diergezondheid? Als deze plannen onbezonnen worden uitgevoerd, kon het wel eens zo zĳn dat de beoogde doelstellingen niet gehaald worden omdat de dieren het simpelweg niet aankunnen. In onze bedrĳfsadvisering richten we ons op methoden om de diergezondheid op het bedrĳf te borgen. Als zaken toch uit de hand lopen, willen we hier zo snel mogelĳk mee aan de slag. Dit is voor een dierenarts een enorme uitdaging. Ik hoop met veehouders op te stomen naar een rendabele, efficiënte en gezonde melkproductie.

V E E T E E LT

VX13_Boehringer.indd 51

AU G U ST U S

2 0 1 4

26-08-14 09:16

V O E R

V O O R

B O E R

P R O D U C T N I E U W S

Tweede snede bevat hoogste vem in vĳf jaar tĳd VOEDING – De tweede snede gras-

Snel balen afrollen VOEDING – Met de nieuwe machine van War-

zee SA uit Wallonië kunnen ronde balen hooi, voordroogkuil en stro afgerold worden. De afroller DE250 is een lichte en sterke machine die volgens Warzee in enkele minuten ronde balen tot 800 kilogram kan afrollen. Warzee meldt dat de machine goed kan werken met droge en natte producten. Het chassis van dit model is aanpasbaar aan elke type voertuig. Daarnaast vereenvoudigt zĳn lage constructie het laden van de baal. Momenteel zĳn er al afrollers aan het werk in Nederland en Vlaanderen en prĳzen beginnen vanaf 5000 euro, exclusief btw. Meer informatie op www.warzee-sa.be

kuil bevat dit jaar een uitzonderlĳk hoge voederwaarde van 901 vem per kilogram droge stof. Het is de hoogste vem in vĳf jaar tĳd, blĳkt uit de eerste 700 geanalyseerde graskuilen van BLGG AgroXpertus. De hoge vem is te danken aan een bovengemiddelde verteerbaarheid. De verteerbaarheid is 72,7 procent en ligt meer dan 2 procent boven het vĳfjarig gemiddelde. Daarentegen is het ruweiwitgehalte met 159 gram per kilogram droge stof vrĳ laag. Volgens BLGG AgroXpertus is dit mogelĳk het gevolg van de hoge

eiwitgehalten in de eerste snede van dit jaar. Opvallend is ook de hoge hoeveelheid suiker van 111 gram per kilogram droge stof. Dat is 13 gram hoger dan het vĳfjarig gemiddelde van 98 gram per kilogram droge stof. BLGG AgroXpertus concludeert dat de tweede snede gemiddeld genomen perfect is voor de koe. De verteringssnelheid van 4,7 NDF per uur (kdNDF) is optimaal en er is voldoende penseiwit (WRE), gemiddeld 70,6 gram per kilogram droge stof. Gezonde kuilen waarmee een goede melkproductie haalbaar is, zo verwacht BLGG AgroXpertus.

Kunststof vloer praktĳkklaar HUISVESTING – ‘Ik wilde het com-

fort van het weiland naar de stal brengen’, vertelt Jacob Noord, de initiatiefnemer van de nieuwe High Welfare Floor. De melkveehouder ontwikkelde samen met diverse partners een dichte kunststof vloer die comfortabel ligt en waarop de koeien goed grip hebben. De vloer bestaat uit vier lagen die zorgen voor het comfort en grip, maar ook de urine doorlaten, zodat die kan worden opgevangen. De vaste mest wordt verzameld en afgestort door een mestrobot van JOZ, één van de partners in het pro-

ject. ‘Zowel de vloer als de robot werken goed op diverse testlocaties’, vertelt Noord. Tot nu toe liggen de testvloeren vooral in afkalfstallen, maar Noord ziet de vrĳloopstal als belangrĳkste toepassing. Naast dierwelzĳn noemt hĳ ook de scheiding van mest en urine als voordeel. ‘Hiermee kunnen veehouders hun stikstof en fosfaat veel gerichter aanwenden.’ ‘Natuurlĳk blĳven we zowel de vloer als de robot doorontwikkelen,’ legt Noord uit, ‘maar beide zĳn vanaf 2015 verkrĳgbaar voor praktĳkbedrĳven.’

Luchtig aanschuiven VOEDING – De zelfrĳdende voeraanschuiver

van Wasserbauer helpt veehouders om voortdurend ruwvoer aan te bieden aan het melkvee. De Oostenrĳkse robot werkt met een speciale vĳzel die het voer al rĳdend richting het voerhek brengt. De vĳzel raapt het voer van de vloer en toucheert het als het ware, waardoor het weer als een luchtig geheel aan het voerhek ligt. De machine weegt 700 kilogram en kan maximaal dertig routes per dag rĳden. Veehouders kunnen het apparaat bedienen via een touchscreen, pc of op hun smartphone. De magneten waarover de ‘ButlerGold’ zich voortbeweegt, zĳn slechts vier millimeter dik en zitten op elke twee meter in de voergang verwerkt. De Butler is te koop voor 17.500 euro.

V E E T E E LT

VX13-vvb.indd 52

AUGUSTUS

2014

26-08-14 17:01

FrieslandCampina anticipeert op gevolgen Russische boycot

K O RT

NI E U W S

Nominatie voor stalverlichter

ECONOMIE – FrieslandCampina heeft

HUISVESTING – Agrarisch handels- en

maatregelen getroffen om de directe gevolgen van de Russische boycot zo veel mogelĳk te beperken. Zo is de productie van kaas voor de Russische markt stilgezet, laat de zuivelverwerker op zĳn website weten. Daarnaast zoekt FrieslandCampina naar alternatieve afzet en produceert het bedrĳf meer melkpoeder om de kaasmarkt te ontlasten. De verstoringen op de zuivelmarkt leggen extra druk op die markt. De noteringen voor melkpoeder en boter daalden in juli en augustus. FrieslandCampina verwacht dat ook haar garantieprĳs voor september zal dalen. Op dit moment liggen de marktprĳzen nog ver boven de EU-interventieniveaus, dus ondersteuning voor melkveehouders is nog niet in zicht. Nederlandse zuivelbedrĳven exporteren jaarlĳks ongeveer 50 miljoen kilo kaas naar Rusland. FrieslandCampina exporteerde in 2013 voor 190 miljoen euro naar Rusland.

adviesbureau Wĳsman, dat agrarische bedrĳven voorziet van stalverlichting, is genomineerd voor de Nationale Business Succes Award 2014. De Nationale Business Succes Award is de grootste ondernemersprĳs van Nederland. Handels- en adviesbureau Wĳsman is blĳ met de nominatie, zo laat het in een persbericht weten. ‘Dit is een erkenning van onze jarenlange inzet om agrariërs te voorzien van goede stalverlichting waar zowel de agrariër als de dieren jarenlang plezier van hebben. Uiteraard zullen wĳ in de toekomst op deze weg doorgaan om nog meer agrariërs van de juiste goede stalverlichting te voorzien.’ In het tv-programma ‘De Succesfactor’ van RTL 7 en RTL Z kwam Wĳsman aan bod in de uitzending van zondag 17 augustus.

FrieslandCampina verwacht een daling van de garantieprĳs in september

De vestiging van FrieslandCampina in Rusland draait gewoon door, zo laat de zuivelverwerker weten. Deze fabriek verwerkt Russische melk en is daarom niet getroffen door de boycot.

Appels en peren als veevoer VOEDING – Het Vlaamse ILVO onder-

zocht de mogelĳkheid om het overschot aan appels en peren als gevolg van de Russische boycot, als veevoer te gebruiken. Onderzoekers van het Instituut voor Landbouw en Visserĳonderzoek vinden de appels en peren vooral geschikt voor herkauwers. Ze bevatten namelĳk veel suiker en energie en zĳn goed verteerbaar. Hierdoor zĳn appels en peren voedertechnisch te vergelĳken met suikerbieten (tabel 1).

droge stof (g/kg) chemische samenstelling (g/kg ds) ruw eiwit ruw vet ruwe celstof suikers verteerbaarheid os voederwaarde (op ds) vem vevi dve (g) oeb (g) sw

Minder animo voor zonnepanelen

ILVO geeft een maximum voor het voeren van appels en peren. Een rund van 500 kilogram of meer mag volgens het instituut maximaal 15 kilogram geplette appel en/of peer. De suikers fermenteren namelĳk bĳna volledig tot alcohol, wat risico geeft op alcoholvergiftiging. Het is ook mogelĳk om de appels en peren in te kuilen met bĳvoorbeeld kuilmais in een verhouding van 60:40 of samen met gehakseld stro in een verhouding van 30:70.

appelen

peren

voederbieten

157

165

140

26 19 75 642 88

16 15 146 558 87

80 10 61 552 90

1120 1238 95 –135 0,60

1098 1205 87 –134 0,60

1062 1175 101 –97 1,05

van de veehouders heeft dit jaar investeringsplannen in zonnepanelen, blĳkt uit de RundveeScanner 2014 van AgriDirect. Het percentage melkveehouders met investeringsplannen in zonnepanelen daalt hiermee met meer dan 4 procent. In 2013 wilde namelĳk 18,7 procent van de melkveehouders zonnepanelen aanschaffen en in 2012 lag dit zelfs op meer dan 20 procent. Opvallend is dat in alle provincies het percentage voor investeringsplannen is gedaald. De sterkste daling is in Utrecht, waar momenteel 12,4 procent van de melkveehouders plannen heeft om in zonnepanelen te investeren. Noord-Holland en Zeeland hebben relatief gezien met 18,5 procent de meeste veehouders met plannen om zonnepanelen aan te schaffen. Ruim tien procent van de Nederlandse melkveebedrĳven beschikt momenteel over zonnepanelen. Dit was in 2013 nog 7,8 procent en in 2012 zelfs maar 3,3 procent.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX13-vvb.indd 53

let o

ECONOMIE – Nog maar 14,1 procent

Tabel 1 – Voederwaarde van appels, peren en voederbieten (bron: CVB-Veevoedertabel 2011) voederwaarde

ALS DA OP O BL

AU G U ST U S

2 0 1 4

25-08-14 14:23

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

29 augustus 30 augustus 2 september 3 september 3-7 september 4 september 4 september 6 september 6 september 7 september 10 september 10-13 september 11 september 13 september 16 september 16-19 september 17 september 17 september 19 september 19-20 september 20 september 21 september 24 september 27 september 30 september4 oktober 1 oktober 4 oktober 7 oktober 9 oktober 16 oktober 22-25 oktober 28-30 oktober 30-31 oktober 7-16 november 11-14 november 18-20 november 25-28 november 12 december 13 december 16-18 december 16-18 december

Cow Valley te Scherpenzeel (U.) Fokveedag te Apeldoorn (Gld.) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Europese jongefokkersschool te Battice (Wallonië) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Gras- & Maismanifestatie te Vredepeel (L.) Zeewolde bĳ de pinken te Zeewolde (Fl.) Vebo te Rĳpwetering (Z.H.) Fokveedag te Eeklo (O.Vl.) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) AgroTechniek Holland te Biddinghuizen (Fl.) Gras- & Maismanifestatie te Marwĳksoord (Dr.) Fokveedag Bathmen/Laren te Laren (Gld.) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Space te Rennes (Frankrĳk) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) UK Dairy Day, Telford (Groot-Brittannië) Midsummer Dairy Show te Schĳndel (N.Br.) Thuringia Holstein Open te Erfurt (Duitsland) NK veebeoordelen te Doetinchem (Gld.) Saksische Holsteindagen te Altmittweida (Duitsland) Fokveedag te Workum (Fr.) Fokveedag Oost-Gelderland te Eibergen (Gld.) World Dairy Expo te Madison (Verenigde Staten) Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) Fokveedag te Hoornaar (Z.H.) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Veekeuring Fryslân te Oenkerk (Fr.) Nationale Italiaanse show te Cremona (Italië) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Hardenberg (Ov.) Konvent te Oldenburg (Duitsland) Royal Winter Fair te Toronto (Canada) EuroTier te Hannover (Duitsland) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Gorinchem (Z.H.) Agromek te Herning (Denermarken) Tulip Holstein Sale te Zwolle (Ov.) HHH-show te Zwolle (Ov.) Agro Expo te Assen (Dr.) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Venray (L.)

Ned er lan d ABZ Diervoeding ..............21 Beerepoot Agri .................15 BUC Holland.....................51 CRV..........10, 11, 16, 28, 55 De Heus .............................4 Fullwood ..........................15 Gantvoort, ’t.....................51 Heemskerk .................21, 47 Innoseeds .........................56 InQpharm Animal Health..37 Lely ..................................37 Limagrain ...........................2 MBS Beton .......................51 OCI ....................................6 Pure Graze........................42 Quotum ABC....................51 Speerstra ..........................37

Spinder .............................42 Swissgenetics ....................42 Warzee .............................42 WWS..................................3 Meehechter: Schippers Bladel Bĳsluiter: FVR Trading

VOORUITBLIK

Vo ereff iciën t ie en Veet eel tG RAS September 1 (11 september) – De special in het eerste septembernummer staat in het teken van voerefficiëntie, een kengetal dat aan belang wint. In het laatste deel van de serie KringloopWĳzer komt het samenvattende bedrĳfsoverzicht aan bod. Bĳ deze Veeteelt verschĳnt ook de tweede VeeteeltGRAS.

K lau wg ezo n d h eid en b laarkop

2015 Agriflanders te Gent (O.Vl.) Swiss Expo te Lausanne (Zwitserland) Duitse nationale show te Oldenburg (Duitsland) ALH at Home Sale (Fr.) Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.)

15-18 januari 15-18 januari 10-11 juni 12 juni 8 augustus

September 2 (25 september) – Aandacht voor klauwgezondheid van de melkkoeien is er volop, maar bĳ jongvee ontbreekt het vaak aan klauwbaden en een mestschuif. Hoe verbeter je de klauwgezondheid bĳ jongvee? In het jaar van de blaarkop bezoekt Veeteelt een blaarkopbedrĳf.

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 54

V E E T E E LT

VX13-agenda.indd 54

AUGUSTUS

2014

25-08-14 14:17

‘DIE LAGERE TUSSENKALFTIJD MERK IK DIRECT IN MIJN PORTEMONNEE’ Jaap Formsma, Scherpenzeel

OVERTUIGD VAN

Jaap Formsma wist precies wat er nodig was. De tussenkalftijd moest omlaag. Bovendien kon de vruchtbaarheid nog beter. Met Ovalert is dat gelukt. Ontdek de verhalen van andere veehouders die net als Jaap overtuigd zijn van Ovalert.

BEKIJK DE FILMPJES OP ONZE WEBSITE!

WWW.OVALERT.NL WWW.OVALERT.BE

CRVARN0206 5 Campagne Advertenties A4.indd 4

22-08-14 10:29

VX13_p56.indd 56

25-08-14 11:31