Veeteelt juli 1/2 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

N R.11

J ULI 1/2

2014

I N D I T N U M M ER

ZWA RTB O N T K E U R IN G

Dagzege familie Bons een langgekoesterde droom VX11_Cover.indd 2

D O C H TERG RO EPEN

N SC M U HO 2 M U 0 M WIN 14 ER GS

JA A RG A N G 31

RO O D BO NTKEURI NG

Sterke optredens voor Dubbelslag voor Hermanussen Goldmar, Wonder en Talentino met Brasilera en Wilma 300 30-06-14 12:57

VX11_p02.indd 2

27-06-14 10:02

“IK HEB NU MEER TIJD OM OOK OP ANDERE ZAKEN TE FOCUSSEN” Serge Stroo, Damme (België)

OVERTUIGD VAN

Met Ovalert haalt Serge beter resultaat in minder tijd. Het neemt hem werk uit handen waardoor hij nu meer tijd heeft voor zijn landbouw- en loonbedrijf. Ontdek de verhalen van andere veehouders die net als Serge overtuigd zijn van Ovalert.

BEKIJK DE FILMPJES OP ONZE WEBSITE!

WWW.OVALERT.NL WWW.OVALERT.BE

CRVARN0206 5 Campagne Advertenties A4.indd 2

23-06-14 14:13

NRM 2014 Werd mede mogelijk gemaakt door de NRM-partners

Bedankt voor uw massale belangstelling tijdens de NRM.

Dankzij uw aanwezigheid werd de NRM met recht:

hĂŠt trefpunt voor melkveehouders!

www.nrm.nl

259-14 NRM adv bedankt VT.indd 1

30-06-14 13:52

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 8 17 71 77 79 82 88 90

Van de redactie Veeteeltvenster Even geen boer: obstakelrun Uit de dierenartspraktĳk: verslikking Koepad Koeienbloempjes Boerengeluk: jongvee naar buiten Voer voor boer Agenda

R E P O R TA G E S 18 Dirk De Coster kiest bewust voor witblauw dubbeldoel 68 Mestverwerkingsplicht een goede zaak volgens Paul Litjens MAATSCHAPPIJ 22 Zuivelproeverĳ NieuwVers ZUIVEL 76 DDB berekent kostprĳs melk 83 Internationale melkprĳsvergelĳking BEURS 78 Voorbeschouwing beurs Libramont INTERVIEW 74 Topfokker en bestuurder Berend Hietberg is een eeuw oud 80 ‘Jersey-goeroe’ Russel Gammon zoekt in Europa outcrossbloedlĳnen

24 26 29 30 34 38 42 44 47 48 50 53 54 59 60 62 65 66

NRM-SPECIAL Intropagina Nabeschouwing Sfeerimpressie voorbereiding 1 Vaarzen zwartbont Middenklasse zwartbont Senioren zwartbont NRM-velfies Vaarzen roodbont Sfeerimpressie voorbereiding 2 Middenklasse roodbont Senioren roodbont Sfeerimpressie beurs Dochtergroepen zwartbont Sfeerimpressie bezoekers NRM-nieuwspagina Dochtergroepen roodbont Sfeerimpressie in de ring Honderdtonners

Hoofdartikel Voorspellers

De in totaal negen voorspellers spelen een beperkte rol in fokwaardeschatting.

Serie KringloopWĳzer Graslandproductie

Meer bemesten bĳ meer opbrengst klinkt logisch, maar dat betekent opbrengst meten.

NRM 2014 Nabeschouwing Met Bons-Holsteins Koba 191 en Barendonk Brasilera 12 kreeg de veertiende NRM fraaie dagkampioenen. De massale belangstelling voor keuring, beurs en dochtergroepen zorgde voor een prachtige sfeer in de Ĳsselhallen.

Anita Baeyens

Paul Litjens

‘Veel bedrĳven hebben holstein en vleesvee, wĳ hebben de twee in één koe.’ 18

’Als intensief bedrĳf moet je verantwoording dragen voor het mestoverschot.’ 68

EINS BONS-HOLST 191 KOBA

FOTOGRAAF:

ALEX ARKINK

T ZWARTBON KAMPIOENE R ALGEMEEN XVIEW JASPE VADER: WILCO TEINS, BONS-HOLS EIGENAAR: OTTOLAND GESPONSOR

D DOOR:

NU BIJ

VEETEELT: K AMPIOENES NRM 2014 NRM-POSTER

FOTOGRAAF:

ALEX ARKINK

NK BARENDO 12 BRASILERA

ROODBONT KAMPIOENE ALGEMEEN SIC STADEL CLAS VADER: POOS , K HOLSTEINS BARENDON ) EIGENAAR: BEERS (N.BR.

EELT.NL

WWW.VEET

30-06-14

M2014.indd

PosterNRMkampNR

VX11_Inhoud.indd 5

09:49

V E E T E E LT

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

30-06-14 17:03

VX11_p06.indd 6

30-06-14 16:55

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap NRM 2014: een smeltkroes aan genen De kampioenen van de middenklasse presenteren zich tĳdens het NRMdefilé: Brasilera 12 en Koba 195 Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ, Jelle Feenstra, Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

n het NRM-nabeschouwingsnummer is het interview met Russel Gammon over de jerseyfokkerĳ een vreemde eend in de bĳt. Of eigenlĳk toch ook weer niet. De jersey is aan een sterke opmars bezig en jerseystieren eisen in de Verenigde Staten inmiddels al 12 procent van de spermamarkt op. Die opmars gaat ten koste van de holsteinkoe, die we in Zwolle in de Ĳsselhallen tĳdens de NRM alle lof toezwaaiden. Maar de jersey zet voer dan ook efficiënter om in melk dan de holstein, is vruchtbaarder en past zich prima aan de klimaatomstandigheden aan. Vooral die goede voerefficiëntie en daarmee een lagere methaanuitstoot legt de populariteit van de jersey geen windeieren. Alleen dan de kalfjes. De kalversector haalt er de neus voor op en euthanasie van nuchtere kalveren is in Noord-Amerika spĳtig genoeg vaak een veel gekozen oplossing. Net zo’n vreemde eend in de bĳt is de reportage van Dirk De Coster en Anita Baeyens. Zĳ melken koeien van het witblauwdubbel-

doelras, nota bene een tegenhanger van de melktypische jersey. Daar waar de jersey prat gaat op veel melk uit voer, zetten de koeien van De Coster een deel van het ruwvoer om in vlees. Een premie voor dit inmiddels zeldzame ras helpt De Coster in het bedrĳfsresultaat, maar de kengetallen bĳ de boekhouder geven echt geen aanleiding om voor een ander ras te kiezen. Wellicht ligt de voerefficiëntie lager, maar aan markt voor de overtollige kalveren is geen gebrek. Zowel jerseybloed als witblauwbloed was tĳdens de veertiende NRM-editie niet of in elk geval niet zichtbaar aanwezig. Wel toonden drie rasgroepen aan wat een kruising met holsteinkoeien op kan leveren en waren op de beurs de resultaten van een driewegkruising te zien. Dat is het mooie van de brede NRM-formule: er is plaats voor rundveeverbetering in de volle breedte; het is prachtige een smeltkroes van genen. Nu alleen de witblauwdubbeldoelkoe en de jersey nog.

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Ingrid Zieverink (8), Els Korsten (29, 47, 53, 59, 65) en Foire de Libramont (78). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV.

Opmerkelĳk Loeien bepaalt inseminatiemoment Het optimale inseminatiemoment is volgens Duitse onderzoekers te bepalen aan de hand van het loeien van de koe. De onderzoekers hingen microfoons aan de halsband van zestien koeien. Aan de hand van deze geluidswaarnemingen wisten ze het ideale inseminatiemoment te bepalen. Hoe het zit met ‘stille tocht’ meldt het bericht helaas niet. Gelezen op www.regierung-mv.de

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX11_Edit.indd 7

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

30-06-14 14:32

V E E T E E LT V E N S T E R

Nieuw Vlaams Delta-testbedrĳf met 550 koeien CRV heeft nu ook in Vlaanderen een Delta-testbedrĳf. De fokkerĳorganisatie is met familie Peeters uit Geel overeengekomen dat ze jaarlĳks vĳftien CRV-vaarzen gaat melken. Deze vaarzen zĳn als pink al veelvuldig benut voor het fokprogramma en mogen zich in de maar liefst 550 koeien tellende veestapel gaan bewĳzen. Het bedrĳf, dat zeven meewerkende familieleden telt, werkt veel met protocollen en scoort volgens CRV mooie technische resultaten. Het bedrĳf van familie Peeters is het eerste Vlaamse Delta-testbedrĳf. In totaal heeft CRV nu zes testbedrĳven nadat recentelĳk ook het bedrĳf van familie Nooĳen uit Coevorden werd toegevoegd. Walrich Delta Riant (v. Bolton) slaagde glansrĳk op een van de Delta-testbedrĳven

Stiervader Bolton domineert Spaanse ICO-lĳst In het Spaanse ICO-klassement hebben de Boltonzonen Torrel en Behobia stuivertje gewisseld. Behobia blĳft met 3614 ICO zĳn halfbroer Torrel voor, die op 3512 ICO uitkomt. Als stiervader domineert Bolton de Spaanse top tien. Naast Behobia en Torrel veroveren ook nieuweling Gener MP Bolet, Behobia’s volle broer Balmoral Bikila en Etxalde Biarriz een plek bĳ de hoogste tien.

Met een derde plaats is Thos Planet Lion de hoogste nieuweling in de Spaanse lĳst. Thos is een Planetzoon uit de Spaanse Toystorydochter Thos Toystory Laia. In de top tien duiken met Nodi Xacobeo Xubileo en Venturo Xacobeo Dixie ook de eerste zonen van de Spaanse stiervader Xacobeo (v. BW Marshall) op. Zĳ blĳven hun vader voor, die op basis van informatie van inmiddels meer dan 12.000

dochters nog altĳd op de zestiende plek prĳkt met 2945 ICO. Xacobeo staat precies één plek hoger dan de Nederlandse Vendairy Wonder. De tegelĳkertĳd in Spanje en Nederland geteste Shottlezoon komt uit op 2919 ICO. Op een regionale show in Asturië presenteerde de Spaanse ki-organisatie Ascol onlangs een dochtergroep van VandairyWonder.

Cato 160 opnieuw fleckviehkoe van het jaar

Cato 160 won ook in 2012 de verkiezing fleckviehkoe van het jaar

VX11_Venster.indd 8

V E E T E E LT

JULI

1/2

Net als in 2012 is Cato 160 van Marcel Harbers en Marian Ruesink uit Borculo uitgeroepen tot fleckviehkoe van het jaar. De zes keer gekalfde Roibosdochter is 7,5 jaar oud en geeft momenteel zo’n 50 kg melk per dag. Cato produceerde in haar vĳfde lactatie in 305 dagen 11.487 kg melk met 4,44% vet en 3,72% eiwit, goed voor een lactatiewaarde van 112. ‘Ze is voor mĳ de ideale koe. Zo wil ik er wel een stal vol van’, geeft eigenaar Marcel Harbers aan. ‘Cato geeft makkelĳk en zonder problemen veel melk. Dat zĳn koeien die we voor de toekomst nodig hebben.’ Koeien die aan de door het fleckviehstamboek georganiseerde verkiezing meedoen, moeten aan verschillende voorwaarden voldoen. Zo mag het aantal inseminaties per dracht niet boven de 1,5 uitkomen, mag het celgetal niet hoger zĳn dan 100 en moet de lactatiewaarde minstens 100 zĳn.

2014

30-06-14 14:30

K O RT

Fokwaarde voor economisch efficiënte koe bĳ CRI Met de augustusdraai zal de Amerikaanse fokkerĳorganisatie CRI haar stieren op basis van een nieuwe index rangschikken. Het nieuwe kengetal wil fokkers helpen om economisch efficiëntere koeien te fokken. Het cĳfer krĳgt de naam Ideal Commercial Cow of ICC-index en wordt uitgedrukt in dollars. Met behulp van dit nieuwe kengetal kunnen fokkers fokken op winstgevendheid en efficiëntie van koeien. De index

is onder meer gebaseerd op economische indicatoren en bevat onderdelen als productie-efficiëntie, gezondheid, vruchtbaarheid, melksnelheid en afkalfgemak. De ICC-index wordt uitsluitend door CRI gepubliceerd. Vĳf onderliggende fokwaarden voorzien de veehouders van extra informatie om de fokkerĳ op specifieke managementonderdelen toe te spitsen.

Canada introduceert index voor mastitisresistentie Vanaf de augustusdraai publiceert het Canadian Dairy Network (CDN) officiële indexen voor mastitisresistentie. De index combineert gegevens voor klinische en subklinische mastitis. De index voor mastitisresistentie combineert drie cĳfers: klinische mastitis in de eerste lactatie, klinische mastitis in latere lactaties en het celgetalverloop in de eerste drie lactaties. De erfelĳkheids-

graad wordt geschat op 12 procent. De gegevensverzameling rondom klinische mastitis loopt al sinds 2007. Sindsdien registreert veertig procent van de melkcontrolebedrĳven het voorkomen van acht belangrĳke infecties. De combinatie van die gegevens over het voorkomen van klinische mastitisgevallen met de celgetalgegevens vormt nu de basis voor de nieuwe index.

94 punten voor Bonheur In Frankrĳk is Instinctdochter Bonheur met 94 punten ingeschreven. De Franse koe van maatschap Du Grand Gue kreeg in haar vĳfde lactatie 95 punten voor robuustheid, 97 punten voor frame, 95 punten voor frame en 88 punten voor

beenwerk. Bonheur werd in februari uitgeroepen tot algemeen kampioene op de holsteinshow tĳdens de jaarlĳkse landen tuinbouwbeurs Salon International de l’Agriculture in Parĳs.

Bonheur won in februari het algemeen kampioenschap op de SIA

NI E U W S

Tsjechische productiestĳging In Tsjechië hebben de holsteinkoeien hun gemiddelde melkproductie opnieuw verbeterd. In 2012 doorbraken de bĳna 190.000 melkcontrolekoeien voor het eerst de grens van 9000 kg melk. Dit jaar deden ze er nog een schepje bovenop en kwamen ze uit op 9330 kg melk met 3,74% vet en 3,31% eiwit in 305 dagen. Dat resulteerde in 349 kg vet en 309 kg eiwit. Dat is een stĳging van 14 kg vet en eiwit ten opzichte van 2012. In 1993 lag de gemiddelde melkproductie in Tsjechië nog op 4417 kg melk met 4,10% vet en 3,19% eiwit.

Meer dan 400.000 koeien in Oostenrĳk Voor het tweede jaar op rĳ telt Oostenrĳk meer dan 400.000 melkcontrolekoeien. Het aantal melkcontrolekoeien nam met bĳna 4000 stuks toe tot 405.077 dieren, bĳna 78 procent van alle Oostenrĳkse melkkoeien. De bĳna 22.000 aangesloten melkveebedrĳven melken gemiddeld 18,4 melkkoeien met een productie van 7200 kg melk met 4,14% vet en 3,40% eiwit. De productie van de bĳna 37.000 zuivere holsteins ligt daar met 8483 kg met 4,09% vet en 3,27% eiwit flink boven. De levensproductie bĳ afvoer kwam in Oostenrĳk in 2013 gemiddeld uit op 27.470 kg melk, terwĳl de holsteins 30.383 kg melk bĳ afvoer noteerden.

Bĳna 9300 kg melk voor Italiaanse koe De Italiaanse melkkoeien hebben in 2013 9.293 kg melk geproduceerd met 3,71% vet en 3,32% eiwit. In 2012 lag de gemiddelde melkgift met 9320 kg melk op het hoogste niveau in de afgelopen tien jaar, zo meldt Anafi. In 2004 lag dat cĳfer nog op 8592 kg melk. Voor het eerst in het laatste decennium daalde het aantal melkkoeien onder de grens van 1,1 miljoen koeien. Het aantal melkkoeien per bedrĳf steeg daarentegen fors: van 74 stuks in 2004 ging het naar 91 melkkoeien in 2013.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX11_Venster.indd 9

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

30-06-14 14:30

Hoe breng ik het bedrijf verder na de opvolging?

265-14 Spread continuiteit.indd 2

26-06-14 14:28

et de g?

Een goed presterende veestapel is de basis. Het is je bron van inkomsten, een levenswerk dat je voortzet. Maar hoe doe je dat op jouw manier? En hoe bereid je je voor op de toekomst? CRV helpt met advies, dienstverlening en slimme oplossingen. Om je veestapel te managen en om de continu誰teit van het bedrijf te waarborgen. De veestapel maakt het verschil, ook voor jou als opvolger. Kijk voor meer info op www.CRVherdmanager.com/ned

265-14 Spread continuiteit.indd 3

26-06-14 14:29

H O O F D A RT I K E L

Kruisligging is genetisch gezien helemaal geen goede voo

Bescheiden rol voorspelle rs De fokwaardeschatting kan voor een index als mastitis niet zonder voorspellers. Maar voor het nieuwe kenmerk robotefficiëntie wordt toch de voorkeur gegeven aan praktĳkdata. Tĳd om de betekenis van voorspellers op een rĳ te zetten. De huidige fokwaardeschatting telt er negen, die maximaal negen procent betrouwbaarheid toevoegen. tekst Florus Pellikaan

ĳ een andere dan verwachte koers van fokwaarden van jonge stieren wĳst men in de praktĳk nogal eens beschuldigend naar voorspellers in de fokwaardeschatting. De rol van kenmerken die slechts zĳdelings betrekking hebben op de betreffende fokwaarde wordt dan echter te groot verondersteld. Het team Animal Evaluation Unit (AEU) van CRV, die de fokwaardeschatting uitvoert, heeft informatie paraat die een compleet beeld levert van feiten en fictie van voorspellers. Dat bepaalde kenmerken wat kunnen voorspellen over andere kenmerken van een koe is geen nieuws. Zo zegt, volgens Marianne Stoop, medewerkster fokwaardeschatting van AEU, celgetal bĳvoorbeeld wat over de uiergezondheid van een koe en heeft hoogtemaat een haast lineair verband met frame. In de fokkerĳ drukt men deze onderlinge verhouding uit in correlaties. Dit cĳfer varieert in de praktĳk (afhankelĳk van een negatief of positief verband) tussen –1 en 1 en geeft aan welk deel van de informatie van een kenmerk wat zegt over het andere kenmerk.

Meer en eerder informatie Het is wel belangrĳk om verschil te maken tussen fenotype (wat je ziet) en genotype (wat in de genen is vastgelegd). Het zou bĳvoorbeeld in de praktĳk mogelĳk kunnen zĳn dat koeien met een vlak kruis gemiddeld echt moeilĳker afkalven dan soortgenoten met hellende kruizen. Op dat moment hebben de twee kenmerken kruisligging en afkalfgemak dus invloed op elkaar en is er sprake van een fenotypische correlatie. Dit wil echter nog niet zeggen dat er tussen deze twee kenmerken ook een genetisch verband is, doordat een aantal van dezelfde genen bepalend is voor beide kenmerken. ‘In welke mate kenmerken genetisch iets zeggen over een ander kenmerk drukken we uit in de genetische correlatie. Is deze hoog, dan is het ene kenmerk een goede voorspeller voor het andere, omdat de genen die het ene kenmerk beïnvloeden ook (deels) het andere kenmerk beïnvloeden. Hoe hoger de correlatie, hoe ho-

V E E T E E LT

VX11_HoofdVoorspellers.indd 12

JULI

1/2

2014

27-06-14 12:50

oede voorspeller voor vruchtbaarheid en afkalfgemak

le rs in fokwaardeschatting ger de toevoeging van betrouwbaarheid voor het andere kenmerk’, vertelt Marianne Stoop. Team AEU berekent de genetische correlaties tussen fokkerĳkenmerken na iedere fokwaardeschatting. Het gebruik van voorspellers met een voldoende hoge genetische correlatie kan zeker nuttig zĳn in de fokwaardeschatting. ‘Voor fokwaarden waarvoor we pas laat data krĳgen, zoals levensduur, zĳn voorspellers interessant om toch eerder een redelĳk betrouwbare fokwaarde te hebben. Ook voor kenmerken met een lage erfelĳkheid, zoals vruchtbaarheid, kan het gebruik nuttig zĳn, omdat er dan heel veel informatie nodig is om een redelĳk betrouwbare fokwaarde te krĳgen. En voor kenmerken waarvoor moeilĳk metingen te doen zĳn, zoals mastitis, hebben voorspellers ook nut als extra of zelfs enige informatiebron’, aldus Stoop.

Robotefficiëntie gewoon meten Voorspellers worden niet alleen gebruikt om betrouwbaardere fokwaarden te kunnen publiceren, maar ook als correctiemiddel. ‘Door melkproductie mee te wegen in vruchtbaarheid, houden we rekening met de selectiedruk die er op een hogere melkproductie is. Zouden we de productie niet meenemen, dan schatten we vruchtbaarheid te hoog in.’ Toch is een groot gebruik van voorspellers veel minder heilzaam dan in eerste instantie misschien wordt gedacht. ‘Op dit moment werken we aan de introductie van de nieuwe fokwaarde robotefficiëntie. Deze fokwaarde lĳkt op melksnelheid en de correlatie tussen beide kenmerken is met 0,6 zelfs relatief hoog.’ De vraag rĳst dan waarom we robotefficiëntie nog zouden moeten meten. ‘Als we melksnelheid als enige voorspeller gebruiken, zal de betrouwbaarheid voor robotefficiëntie nooit hoger kunnen worden dan 36 procent’, weet Stoop. ‘Bĳ het gebruik van gemeten robotdata stĳgt de betrouwbaarheid van de fokwaarde zo naar 80 tot 85 procent. Daarom is en blĳft het altĳd beter om het kenmerk zelf te meten.’ Voor bĳvoorbeeld de eerder genoemde fokwaarde levensduur gebruikt AEU wel voorspellers omdat metingen van levensduur aan nakomelingen pas erg laat beschikbaar komen. Van de kenmerken scoren alleen beengebruik (0,24), uierdiepte (0,22) en celgetal (0,44) een voldoende hoge genetische correlatie om als voorspeller van levensduur te kunnen worden ingewogen.

4 procent betrouwbaarheid ‘Deze voorspellers kunnen overigens slechts maximaal 9 procent betrouwbaarheid toevoegen aan de fokwaarde levensduur omdat een dier ook al afstammingsinformatie heeft. Gemiddeld over alle stieren blĳft de bĳdrage van de voorspellers van levensduur zodra er dochterinformatie in de fokwaarde zit, echter steken op een plus van 4 tot maximaal 5 procent betrouwbaarheid’, vertelt

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_HoofdVoorspellers.indd 13

27-06-14 12:49

120

115

110

105

105 frame

vruchtbaarheid

H O O F D A RT I K E L

100 95

80 80

100

105

110

115

120

80 80

kruisligging

V E E T E E LT

VX11_HoofdVoorspellers.indd 14

JULI

1/2

100

105

110

115

120

hoogtemaat

Figuur 1 – Een lage genetische correlatie tussen de fokwaarde kruisligging en vruchtbaarheid van stieren met minimaal 87,5 procent holstein geboren tussen 2006 en 2007 met een minimale NVI-betrouwbaarheid van 85 procent (fokwaarden december 2013)

Stoop. Veel fokwaarden zĳn dus niet geschikt om als voorspeller voor andere fokwaarden te dienen omdat er nauwelĳks een genetisch verband is. En dat blĳkt niet altĳd te kloppen met beelden die in de praktĳk leven. ‘Kruisligging en vruchtbaarheid hebben over de hele populatie bezien een zeer lage genetische correlatie van 0,1’, verwĳst Marianne Stoop naar figuur 1 (waar de fokwaarden van de stieren uit de jaargangen 2006-2007 tegen elkaar zĳn uitgezet ter illustratie). Zowel stieren met een hoge fokwaarde als stieren met een lage fokwaarde voor kruisligging (x-as) scoren hoog voor vruchtbaarheid (y-as) en andersom. ‘Kruisligging en vruchtbaarheid hebben dus nauwelĳks gemeenschappelĳke genen. Je kunt dus op hellende kruizen fokken tot je een ons weegt, maar daarmee verbeter je de vruchtbaarheid in de veestapel niet.’ Naast kruisligging en vruchtbaarheid zĳn er meer kenmerken waartussen de genetische correlatie anders dan verwacht heel laag is, zoals kruisligging en achteruierhoogte (0,1), achteruierhoogte en benen (0,1-0,2) of kruisligging en geboortekenmerken (circa 0,10). ‘In het verleden heb-

Figuur 2 – Een hoge genetische correlatie tussen de fokwaarde hoogtemaat en frame van stieren met minimaal 87,5 procent holstein geboren tussen 2006 en 2007 met een minimale NVIbetrouwbaarheid van 85 procent (fokwaarden december 2013)

ben we kruisligging wel als voorspeller gebruikt voor afkalfgemak (correlatie 0,3)’, zegt Stoop. ‘Maar nu het geboorteverloop van alle kalveren wordt geregistreerd, zĳn we daarmee gestopt. Er komt nu zo veel informatie binnen voor het kenmerk zelf dat de voorspeller geen toegevoegde waarde meer heeft.’

Genomic selection geen invloed Een voorbeeld van kenmerken die wel hoge genetische correlaties hebben, zĳn frame en hoogtemaat met 0,90 (figuur 2). Door de punten in de grafiek, die staan voor fokwaarden van stieren, is een duidelĳk stĳgende trendlĳn te zien. Dat betekent dat stieren met een hoge fokwaarde voor hoogtemaat gemiddeld ook een hogere fokwaarde voor frame hebben dan stieren met een lage fokwaarde voor hoogtemaat. Ook klauwaandoeningen en benen hebben een grote genetische correlatie tot 0,60. In de fokwaardeschatting spreekt men overigens pas over een voorspeller als het kenmerk uit een heel andere gegevensgroep komt. Zoals bĳ het gebruik van productiekenmerken voor de fokwaarde

vruchtbaarheid. ‘De exterieurkenmerken worden bĳvoorbeeld niet per kenmerk, maar in de blokken bouw, benen en uier geschat. Binnen die blokken wisselen fokwaarden ook informatie uit, maar dit wordt niet als voorspellers betiteld.’ In de huidige fokwaardeschatting worden vanuit die definitie negen voorspellers gebruikt. Zo gelden productie en conditiescore bĳvoorbeeld als voorspellers van de fokwaarde vruchtbaarheid; beengebruik, uierdiepte en celgetal als voorspellers van de fokwaarde levensduur; beenscores als voorspellers van de fokwaarde klauwgezondheid en celgetal als voorspeller van uiergezondheid. ‘Bĳ deze fokwaarden zorgen de voorspellers voor meer informatie en meer betrouwbaarheid, maar de invloed is dus beperkt en is bĳ de meeste kenmerken hooguit een paar procent betrouwbaarheidstoename’, zegt Stoop. ‘Wanneer mogelĳk heeft het verzamelen van data voor nieuwe kenmerken nu en in de toekomst altĳd de voorkeur. Ook bĳ genomic selection geldt dat er eerst goede fokwaarden moeten zĳn voordat er genomics geschat kunnen worden. Een goede dataverzameling is en blĳft essentieel.’ l

2014

27-06-14 14:00

Ga voor een laag celgetal!

V E E T E E LT

VX11_p15.indd 15

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

26-06-14 14:08

VX11_p16.indd 16

25-06-14 16:28

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳn in de maatschappĳ. In deze editie: vrĳwilliger bĳ obstakelrun Naam: Woonplaats:

Frank van Helvoort Oisterwĳk

Leeftĳd: 43 Aantal koeien: 55

Frank van Helvoort: ‘Deelnemers moeten weten dat ze hier geweest zĳn’

Een erf vol obstakels tekst Jaap van der Knaap

e vier meter hoge zandhoop, de wanden van de sleufsilo, gestapelde strobalen en een dozĳn boomstammen. Het zĳn zomaar een aantal hindernissen die de 700 deelnemers van de ‘Tough Ten Miles Farmersrun’ moeten nemen op het erf van Frank van Helvoort. De melkveehouder uit Oisterwĳk bouwt op de laatste zaterdag van juni zĳn erf om tot een volwaardig parcours van, zoals hĳ het noemt, ‘een obstakelrun’. ‘Dit soort hardloopwedstrĳden met hindernissen zĳn momenteel erg populair. Dat zie je ook aan de deelnemers, ze komen uit alle hoeken van het land.’ De deelnemers aan de obstakelrun moeten een parcours van tien mĳl, ongeveer zestien kilometer, afleggen, en komen daarvoor twee keer over het land en erf van Van Helvoort. ‘Vorig jaar werd ik ervoor gevraagd. Je bent snel geneigd om zo’n verzoek vooral zakelĳk te benaderen: lopen de deelnemers mĳn gras niet plat? Hoeveel tĳd en werk gaat me dat kosten? Maar het gaat er vooral ook om dat je het leuk vindt. En dat vond ik meteen. Boer zĳn betekent meer dan alleen koeien melken op je erf. Je bent er ook voor je omgeving.’ Van Helvoort verzon zelf de obstakels. ‘Vooraf heb ik daarvan al zo veel lol, ik denk er al maanden over na wat ik zou kunnen doen. Zo zĳn er dit voorjaar nieuwe silowanden geplaatst. Toen dacht ik: daar kunnen ze mooi overheen klauteren, en de silo gooi ik dan vol met losse boomstammen, als een soort van mikado, waar de deelnemers overheen moeten lopen. Prachtig toch?’ De uitsmĳter vorig jaar bleek het modderbad. ‘Dat was een enorm succes, dat maak ik dus weer. Het voordeel van het boer zĳn is dat je veel mogelĳkheden hebt om mooie hindernissen te maken. Zo maakte ik het modderbad tussen twee graskuilen in. Met een frees woelde ik de grond diep los en vervolgens deed ik er flink water bĳ. Het leverde prachtige, zuigende modder op.’ De deelnemers zagen er na het parcours op het erf van Van Helvoort niet meer zo fris uit, maar er waren volop lovende reacties. ‘Ze moeten weten dat ze hier geweest zĳn’, vertelt Van Helvoort lachend. Dit jaar wil Van Helvoort dat de boerderĳ bĳ deelnemers alsook bĳ bezoekers van de wedstrĳd meer aandacht krĳgt. ‘Ik wil ze laten zien wat er allemaal gebeurt op een boerderĳ, dus bezoekers kunnen een kĳkje nemen in de stal. Daarnaast stuur ik de deelnemers dwars door de melkput heen. Daarin zet ik een laag water om het extra moeilĳk te maken. Ik doe er nog wat melk doorheen, zodat het echt een ‘melk-put’ wordt. Zo zien ze van dichtbĳ waar de melk geproduceerd wordt.’

V E E T E E LT

VX11_EvenGeenBoer.indd 17

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 15:03

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Dirk De Coster en Anita Baeyens blĳven ondanks groei van het bedrĳf maximaal inzetten op hun witblauwe dubbeldoelkoeien

Melken met een dubbel doel Met een nieuwe ligboxenruimte voor 67 melkkoeien en een 24 stands-draaimelkstal investeerden Dirk De Coster en Anita Baeyens in groei van hun bedrĳf. Maar de dubbeldoelkoeien blĳven daarbĳ horen. Bĳ schommelende melkprĳzen betekent de vleeswaarde van de koeien een echte meerwaarde. tekst Annelies Debergh

foto-impressie www.veeteelt.nl

et landschap in het Vlaams-Brabantse Pajottenland is bezaaid met traditionele vierkantshoeves. Met een grote kudde dubbeldoelkoeien met daartussen af en toe traditioneel holsteinvee achter op het bedrĳf valt ’t Goteringenhof van Dirk De Coster (45) en Anita Baeyens (46)

uit Kester op in de omgeving. Bĳ nader zicht blĳkt het slechts om een dertigtal holsteinkoeien te gaan, met bĳna 130 stuks is de kudde dubbeldoelkoeien wel vier keer zo groot. ‘We melken volgens de mpr-uitslag gemiddeld 159 koeien’, zo begint Dirk. ‘Naast een dertigtal hol-

steinkoeien is de rest van de koeien allemaal witblauwdubbeldoel.’ Het aantal blĳkt niet zomaar gekozen. ‘Een bedrĳf kan maximaal voor 125 koeien een vĳfjarige premie krĳgen voor zeldzame rassen. Tot voor kort kregen we per dier een premie van 100 euro. Als alles verloopt zoals gepland, dan wordt die premie binnenkort naar 175 euro opgetrokken.’ In totaal ontvangt het bedrĳf voor alle dieren vanaf zes maanden premie, concreet betekent dat een aantal van 175 premiegerechtigde dieren op dit bedrĳf. ‘De grens in bloedvoering zit op 87,5 procent’, aldus Dirk.

Twee typen koeien in één ’t Goteringenhof van Dirk en Anita is één van de 29 Vlaamse bedrĳven die nog aan de slag is met premiegerechtigde

De kudde witblauwe dubbeldoelkoeien met enkele zwartbonte accenten

Van links naar rechts: – Dirk De Coster en Anita Baeyens – ‘t Goteringenhof fungeert ook als zorgboerderĳ en ontvangt plattelandsklassen – De wachtruimte is voldoende ruim om beide groepen samen te brengen voor het melken – De nieuwe stal biedt ruimte aan 67 melkkoeien, een wachtruimte en in de aanbouw een 24 stands-rotormelkput

V E E T E E LT

VX11_DirkDeCoster.indd 18

JULI

1/2

2014

27-06-14 16:05

witblauwe dubbeldoeldieren. De keuze is bewust. Zeker met het zicht op het einde van het melkquotumtĳdperk hadden de bedrĳfsleiders voor een ander ras kunnen kiezen. ‘Een aantal van onze collega’s kruisen volop in met het zicht op een hogere melkproductie per koe in 2015’, erkent Dirk. De overgang naar een melkrĳker ras houdt hĳ in het achterhoofd, maar is nog nooit echt aan de orde geweest. ‘We zitten in een boekhoudgroep en kunnen dan de cĳfers goed vergelĳken’, stelt de melkveehouder. ‘Het is weliswaar de premie die het model in evenwicht houdt, maar we zĳn er ook van overtuigd dat bĳ schommelende melkprĳzen de vleeswaarde duidelĳk hoger ligt. De vleesprĳzen voor dubbeldoelkoeien zĳn de voorbĳe jaren toch wat hoger gaan liggen.’ Anita glimlacht en treedt haar man bĳ. ‘In Vlaanderen hebben veel bedrĳven zowel holstein als witblauw vleesvee, wĳ hebben de twee in één koe.’ De 159 melkkoeien leveren een rollend jaargemiddelde van 5202 kg melk met 3,72% vet en 3,43% eiwit. De gemiddelde leeftĳd van de melkveestapel ligt met

vier jaar en negen maanden in de lĳn van het Vlaamse gemiddelde. De koeien kalven af volgens een vast afkalfpatroon, dat loopt van augustus tot en met november. ‘De afkalfleeftĳd van de vaarzen ligt rond de 25 maanden’, voegt Dirk aan de gegevens toe. Ondanks de jonge leeftĳd bĳ afkalven geeft dat geen extra geboorteproblemen. ‘Vroeger hadden we vaker een keizersnede dan nu’, legt hĳ uit. ‘Sinds de classificatie van fokstieren volgens het dikbiltype zĳn fokkers in staat enigszins te sturen in het geboortegemak. ‘Zo kunnen we toch wat meer paren in de richting van gemakkelĳk kalven. Een keizersnede is nu echt een uitzondering. Het voorbĳe jaar hebben we er slechts een moeten laten uitvoeren, en dan nog was het bĳ een vaars.’

Aandacht voor de moederlĳnen Op dit bedrĳf huist nog steeds veel passie voor de dubbeldoelfokkerĳ. Zo insemineert deze veehouder alle koeien via kunstmatige inseminatie. Door gebruik van het stieradviesprogramma is inteelt in de fokkerĳ op een eenvoudige manier te vermĳden. De stierkeuze valt ondanks de beperkte groep fokkers mee, zo geeft Dirk ook aan. ‘Er zĳn nog altĳd genoeg bloedlĳnen voor handen.’ De keuzemogelĳkheden zĳn voor een groot deel te danken aan een samenwerking tussen het Studie- en Documentatiecentrum voor Vlaamse Rassen (SDVR) en het grensoverschrĳdende fokprogramma BlueSel in de regio’s Vlaanderen, Wallonië en Noord-Frankrĳk. ‘BlueSel bezoekt telkens de betere koeien in de drie regio’s en beslist vervolgens op basis van de bloedlĳnen welke koeien uiteindelĳk geselecteerd worden voor het fokken van nieuwe stieren. Door uitwisseling tussen BlueSel en SDVR komt telkens weer nieuw bloed ter beschikking van de dubbeldoelfokkers.’ Voor de selectie van in te zetten ki-stieren kĳkt Dirk met name naar de moederlĳnen. ‘De voorouders van een stier

Dirk De Coster en Anita Baeyens Dirk en Anita De CosterBaeyens melken 130 dubbeldoelkoeien en 30 zwartbonten in hun nieuwe 24 standsdraaimelkstal. Aantal koeien: Melkproductie: Hoeveelheid land:

130 dubbeldoelkoeien en 30 holsteinkoeien 5202 3,72 3,43 61 hectare

zĳn belangrĳk. Ik kĳk altĳd naar de prestaties van de moeder en de grootmoeder. Op die basis beslis ik of ik een stier al of niet wil inzetten.’ Het inseminatielĳstje telt stieren als Vasco, Azuur, Gember, Favanne en Charel. In de huidige veestapel heeft met name het bloed van de stieren Sire en Tibo van het Waterblok en ook Hertog en Vasco goed werk afgeleverd. ‘Vasco draait al een paar jaar mee en die gebruiken we nog steeds. Met goede stieren gaan we vaak lang door.’ Van de eigen fokkerĳ vertrokken al vier stieren richting ki. ‘We hadden Cesar, Azuur, Charel en Hertog op de ki’, somt de fokker op. En ook nu zĳn er vier stiermoeders voor ki-doeleinden in beeld. Zo zĳn op dit moment de koeien Aterry (v. Francis), Atina (v. Ulrik), Dorusdochter 3140 en Leotelg 1097 in beeld. ‘Rond die vier zĳn afspraken gemaakt over de te maken paringen. Als het een stierkalf wordt, dan gaat die weer naar de ki.’

Nieuwe 24 stands-draaimelkstal Dat de fokkerĳ van de dubbeldoelkoeien nog levendig is op het bedrĳf mag ook uit het management blĳken. Zo investeerde het bedrĳf onlangs in een nieuwe melkstal en extra ligboxenruimte om de groei van het aantal koeien beter op te kunnen vangen. ‘Het melken was de beperkende factor geworden’, geeft Anita aan. Ze wĳst op de oude 2 x 6 visgraatmelkstal. ‘We hebben in die visgraatmelkstal enkele jaren wel zeven uur per dag gemolken. Dat was echt te lang.’

V E E T E E LT

VX11_DirkDeCoster.indd 19

Kester

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 16:05

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Een 24 standsrotor voorziet in snel melken

De overgang naar een 24 standsrotor was groot, vindt Anita. ‘We moeten het nu bĳna gewoon worden om in anderhalf uur klaar te zĳn met melken. Als één man melkt dan neemt het anderhalf uur in beslag. Melk je met twee dan komen we uit op een uur en een kwartier melken. Het gaat nu veel sneller. Melken is leuk, maar het mag ook niet te lang duren.’ De keuze voor een 24 standsrotor was snel gemaakt. ‘Eerst zĳn we een paar keer gaan melken in andere melkstallen. Zo zie je in de praktĳk goed wat de beperkingen zĳn en wat de voordelen zĳn van elk melksysteem’, legt Dirk uit. De zĳ-aan-zĳmelkstal viel onder meer op die manier af. ‘Er zit te veel variatie in onze koeien, zowel in bouw als in uiers. Dat zou met melken tussen de achterbenen, zelfs met het indexeren van de koeien, nooit hebben gewerkt voor onze dubbeldoelkoeien.’ De 24 standsrotor bleek uiteindelĳk ideaal, zodat ook iemand alleen het melken aan zou kunnen. Dirk somt de voordelen op en noemt daaronder de korte loopafstanden. ‘Nu kunnen we de koeien nog zĳdelings melken en blĳven we ook voldoende tĳd hebben om zorg te besteden aan het reinigen en het voorbehandelen van de spenen.’ Behalve een voldoende ruime wachtHet jongvee is in de oude stallen gehuisvest

V E E T E E LT

VX11_DirkDeCoster.indd 20

JULI

1/2

Tussen de dubbeldoelkoeien zitten vier potentiële stiermoeders

ruimte en een dubbel separatiehek bevat de nieuwbouw nog een ruimte van 67 ligboxen. De oude ligboxenstal voorziet in nog eens 90 ligboxen. ‘Als het afkalfseizoen start, willen we graag in twee groepen werken. Dan krĳgen de verse koeien toegang tot de nieuwste stal. Zo hebben ze iets meer comfort.’

Naar twee productiegroepen Met twee groepen bestaat ook de mogelĳkheid om het rantsoen meer gericht op de productie te sturen. ‘We proberen het eigen ruwvoer altĳd zo veel mogelĳk te benutten’, legt Dirk uit. Hĳ verbouwt in totaal 28 hectare gras en 33 hectare mais. Het rantsoen van de koeien telt behalve mais en gras nog een maximum van tien kilo perspulp. Het krachtvoer wordt allemaal via de krachtvoerautomaat gegeven. ‘Vroeger zat eiwit in het basisrantsoen, maar daar zĳn we mee gestopt. Zowel het evenwichtige als eiwitrĳke krachtvoer gaat nu via de krachtvoerautomaat. De automaat staat er toch en door met twee soorten te werken kunnen we de koeien individueel bĳsturen.’ Met de recente investering in meer ligruimte en een nieuwe melkstal staan verdere groeiplannen voorlopig op een laag pitje. ‘Bedrĳven kunnen altĳd groeien, maar uiteindelĳk blĳf je wel gebon-

den aan factoren als arbeid en grond’, zo klinkt Dirk nuchter. Hĳ ziet meer in een verdere optimalisatie van het bedrĳf. ‘We willen het graag zelf en goed kunnen blĳven doen. Dat vinden we belangrĳk en dus hebben we geen extreme plannen.’ Daarbĳ beklemtoont Anita ook het sociale aspect. ‘We vinden sociale activiteiten ook nog belangrĳk.’ De melkveehoudster was zelf een van de eerste zorgboerinnen in Vlaanderen en daarnaast ontvangt ze ook plattelandsklassen. De deur staat ook altĳd open voor de eigen buurt. ‘We vinden het belangrĳk om ook met de buren in dialoog en gesprek te gaan over de activiteiten op de boerderĳ.’ Anita vertelt dat omstaanders het beweiden nauwkeurig volgen. ‘Als de koeien een keer later buiten gaan, dan gebeurt het wel dat we daar ook reactie op krĳgen. En laatst was een nieuwsgierige buur tĳdens het melken naar de nieuwe melkstal komen kĳken.’ Ze beklemtoont het nut van draagvlak creëren bĳ de consument en geeft aan dat de koeien jaarrond ook overdag opstallen bĳvoorbeeld nooit een optie zou zĳn. ‘Het is wel belangrĳk dat je dat allemaal kan meegeven met de burger. Omstaanders waarderen dat en het bewĳst ook later weer zĳn nut.’ l

Veel lucht- en lichtinlaat in het nieuwe ligboxengedeelte

2014

27-06-14 16:05

VX11_p21.indd 21

26-06-14 16:05

Z U I V E L

Rauwe melk verdient kansen volgens culinair journalisten

Lekker, onderscheidend én met een verhaal Zet zuivelaars, marketingdeskundigen en retailers bĳ elkaar en er ontstaan nieuwe kansen voor zuivelproducten. NieuwVers organiseerde een zuivelproeverĳ om zo innovatieve producten te ontdekken en te begeleiden naar het winkelschap. tekst Alice Booij

’W

aar blĳft de rauwe melk?’ Na het proeven van verschillende soorten ĳs, kaas, yoghurt én rauwe melk loopt Felix Wilbrink, culinair journalist bĳ De Telegraaf, over van enthousiasme voor boerenzuivel. ‘Rauwe melk is een schitterend product: puur, heerlĳk en het zit als zuivelproduct het dichtst bĳ de bron. Ik proef bĳna de wei rondom de boerderĳ.’ Wilbrink weet dat de wetgeving de verkoop van rauwe melk heel lastig maakt. ‘Zorg er dan voor dat je de wet aanpast, blĳf zeuren. Je kunt alles testen, dan moet je rauwe melk toch ook binnen een half uur kunnen testen?’

Helpen professionaliseren Wilbrink was met twee culinaire collega’s gevraagd door de organisatie NieuwVers om boerenzuivelproducten te komen proeven; (potentiële) zelfzuivelaars hadden hun producten ingezonden om via NieuwVers met hulp van specialisten rondom de marketing en afzet hun product in het winkelschap te krĳgen. ‘We willen mooie producten helpen promoten’, legt NieuwVers-organisator Dorine Ruter uit. ‘We zien dat zelfzuivelaars druk zĳn met hun koeien en met het maken van zuivel, maar ze kunnen wel wat hulp gebruiken bĳ de positionering en afzet. We proberen ze te helpen een marktwaardig product te ontwikkelen, dit op de juiste manier te positioneren en via passende verkooppunten bĳ de consument te brengen.’ Duurzaamheids- en zuivelexpert Klaas Jan van Calker

verwoordt het zo: ‘Je kunt een goede melkveehouder zĳn en een goed product afleveren, maar je moet ook de vermarkting kunnen oppakken. Dat is niet voor iedereen weggelegd en wĳ willen de zuivelaars een steuntje in de rug geven.’ Alhoewel het aantal zelfzuivelaars daalt, denkt Van Calker dat er zeker toegevoegde waarde te halen is. ‘Je hoeft niet te groeien met je bedrĳf. Verbreding of verdieping, bĳvoorbeeld door zelfzuivelen, is ook een goede optie.’ Voorwaarde is wel dat de producten onderscheidend zĳn. ‘Bĳvoorbeeld door smaak of een andere manier van produceren. Anders wordt het product makkelĳk ingeruild.’ Naast de culinair journalisten en het inhoudelĳk team van specialisten schoven ook commerciële experts aan om hun mening te geven. ‘De consument wil altĳd nieuwe dingen’, lichtte retailkenner Monny Querido toe. ‘Grondstoffen, marketing en afzetkanaal moeten daarom samenwerken. Dit is het platvorm ervoor.’

Kanshebbers Tussen de aangeboden zuivelproducten zaten interessante kanshebbers, vat Ruter samen. Zo is de Ghee (een boter geschikt om te frituren en te braden) van Weerribben Zuivel uniek en ook nog vanuit een duurzame achtergrond geproduceerd met een biologische bedrĳfsvoering. Ook werd de Wilde Weide Kaas als kansrĳk gezien. ‘Die wordt gemaakt van melk van

Monny Querido: ‘Zuivel moet altĳd lekker zĳn’ Een eerste vereiste voor een nieuw zuivelproduct is de smaak. ‘Het moet altĳd lekker zĳn en als het even kan nog lekkerder dan andere producten. Dan wil de consument er wel meer voor betalen’, geeft Monny Querido, ervaren retailer, aan. Daarnaast helpt een goed verhaal, is

de ervaring van Querido. ‘Is het product onderscheidend? En zo ja, waarom dan? Laat dat onderzoeken en bewĳs het’, aldus Querido, die aangeeft dat gezond geen issue is bĳ het in de markt zetten van nieuwe producten. ‘Als het gezond moet zĳn, neem ik wel een aspirine.’

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_VerkiezingNieuwversNu.indd 22

27-06-14 15:06

Jeroen Thĳssen: ‘Halfvol kan mĳ niet bekoren’ Bĳ een kaasboerderĳ stopt hĳ regelmatig om een pond kaas te kopen. ‘Je proeft dat het gras is gegroeid op oude zeeklei, heerlĳk smeuïg. Nee, halfvol is aan mĳ niet besteed.’ Jeroen Thĳssen, culinair journalist bĳ Trouw,

adviseert zelfzuivelaars dan ook om voort te borduren op het Nederlandse kaassucces. ‘We zĳn daarmee wereldberoemd geworden. Wat mĳ betreft is er nooit genoeg boerenkaas, laad maar vol die schappen.’

blaarkoppen die op kruidenrĳke weilanden lopen. Een product dat zĳn weg al wel gevonden lĳkt te hebben’, geeft Ruter aan. Ook melkveehouders die nog geen concreet product hebben ontwikkeld, waren aanwezig. Zoals melkveehouder Pieter Koonstra die kort geleden een vrĳloopstal in gebruik nam. ‘Hoe ziet je verdienmodel eruit?’, vroegen bezoekende politici hem. Koonstra moest erover nadenken. ‘Ik heb extra geïnvesteerd in de stal en de warmteterugwinning om de woning te verwarmen, maar er niet over nagedacht hoe we dat weer gaan terugverdienen. Wellicht kan ik een vrĳloopmelk ontwikkelen?’ Ook het Pure Graze-concept met vĳftig melkveehouders zoekt naar een goede manier om de meerwaarde van zĳn producten om te zetten in klinkende munt. Hierbĳ produceren koeien melk uit gras, lopen ze jaarrond buiten en werken de veehouders honderd procent antibioticavrĳ. Interessant noemt Ruter het. ‘Maar als je bĳvoorbeeld antibioticavrĳ wilt produceren, is het wel zaak dat goed te borgen en te bewaken en transparant te werken. Dat is de uitdaging voor een overkoepelend merk met meerdere melkveehouders.’

Concentreren op smaak ‘Jullie sector heeft een marketingprobleem’, stelde Loethe Olthuis, culinair journalist bĳ de Volkskrant. ‘Ik zie en hoor zoveel passie en gedrevenheid bĳ het verzorgen van de dieren, de grond en de productie. Het kan zo in het achtuurjournaal, maar het is onbekend.’ In die drive pleitte ze er ook voor om nog meer te concentreren op smaak. ‘Proef en vergelĳk en doe wat om de smaak nog beter te maken. Ga net zo lang door tot je zegt “dit is het, zo moet het smaken”’, bevestigt Wilbrink. ‘Want dat is waar het om draait: smaak.’ l

Klaas Jan van Calker: ‘Makkelĳker innovaties implementeren’ Zelfzuivelaars kunnen een veel directere relatie opbouwen met hun klanten, noemt duurzaamheids- en zuivelspecialist Klaas Jan van Calker als grote voordeel. ‘Een boerenwinkel heeft de kortste lĳntjes.’ Daarbĳ is er behoefte aan lokaal geproduceerde producten. ‘Juist daarin schuilt de kracht van zelfzuivelaars, even-

als in het implementeren van sommige innovaties.’ Voor de zelfzuivelaar is het wel zaak een product te maken dat ook aansluit bĳ de consument. ‘Een aantal kĳkt te veel binnen de eigen wereld, waarom produceer je per se dat product? Ga na met welk product je consumenten zou kunnen aanspreken.’

V E E T E E LT

VX11_VerkiezingNieuwversNu.indd 23

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 16:10

V EETEE LT

VX11_NRMIntroplaat.indd 24

MEI

2013

01-07-14 12:11

NRM

2014

INHOUD

Van de dochtergroepen tot de honderdtonners, van de beurs tot de individuele keuring. Veeteelt doet uitgebreid verslag van de NRM in Zwolle. Op de volgende pagina’s vindt u analyses, achtergronden en sfeerreportages. Ga voor video’s en fotoseries naar www.veeteelt.nl

26 Nabeschouwing NRM 29 Impressie: voorbereiding 1 30 Zwartbont jong 34 Zwartbont midden 38 Zwartbont oud 42 Veeteeltvelfie-wedstrĳd 44 Roodbont jong 47 Impressie: voorbereiding 2 48 Roodbont midden 50 Roodbont oud 53 Impressie: beurs 54 Dochtergroepen zwartbont 59 Impressie: bezoekers 60 NRM-nieuws 62 Dochtergroepen roodbont 65 Impressie: in de ring 66 Honderdtonners

VE E T E E LT

VX11_NRMIntroplaat.indd 25

M E I

2 0 1 3

01-07-14 12:11

NRM

NABESCHOUWING

2014

Ondanks uitvallers bĳ diverse dochtergroepen alle lof voor de stap naar ibr-veilige NRM

NRM-formule staat als een huis Het hart van de Nederlandse rundveeverbetering klopte twee dagen lang in de Ĳsselhallen in Zwolle. De veertiende NRM gaat in de boeken als een editie met fraaie kampioenes, een hoog niveau van dochtergroepen en een steeds belangrĳker wordende vakbeurs. tekst Jaap van der Knaap

De beide serniorenkampioenes tĳdens het defilé: Moerhoeve Marina 238 en Bons-Holsteins Koba 191

V E E T E E LT

VX11_NRMNabeschouwing.indd 26

JULI

1/2

2014

01-07-14 18:21

‘T

opkoeien, topbeurs en toppubliek’. Het was een krachtige samenvatting die Louwrens van Keulen kort na afloop van de veertiende NRM-editie gaf. Er zullen weinigen zĳn die de woorden van de projectleider van de NRM zullen betwisten. Het niveau van de individuele keuring was sterk en zeker bĳ de dochtergroepen was de kwaliteit hoger dan voorgaande jaren. De vakbeurs heeft zich sterk ontwikkeld en voorziet duidelĳk in een behoefte. Melkmachineleveranciers kiezen inmiddels liever voor een stand op de NRM dan voor een plaatsje op de beurs AgroTechniek Holland komend najaar. En dan ook nog eens de grote aantallen bezoekers die zorgden voor een geweldige atmosfeer. Volgens Van Keulen waren het er zelfs meer dan de tienduizend van de vorige editie.

Ibr-veilige keuring goede zet De prima sfeer werd veroorzaakt door goede randvoorwaarden als het weer, de niet beslist noodzakelĳke landwerkzaamheden en de gunstige melkprĳs, maar ook omdat er meer rust in het NRMprogramma was gebracht. De pauze was bĳvoorbeeld een half uur langer. Dat voorkwam lange rĳen bĳ de eetstandjes en het voorkwam een vluchtige rondgang over de beurs. Daarnaast kon er als vanouds gerekend worden op een strak tĳdschema, waardoor goed in te schatten was of je als bezoeker voor melktĳd weer thuis kon zĳn. Het tĳdstip van het defilé klopte exact met het draaiboek waardoor het nieuwe defilé en het zingen van het volkslied nog massaal werd bĳgewoond. Een goede zet, zeker voor het imago, is de stap naar een ibr-veilige keuring. Bĳ de individuele keuring zorgde dit slechts voor een handvol uitvallers en viel de schade mee. Een grotere vrees bestond

er voor de gevolgen voor de dochtergroepenpresentaties. Daar waren inderdaad verliezers. Onder andere CRV, GGI en KI Samen moesten door afvallers vanwege een ibr-positieve uitslag noodgedwongen de dochtergroepsamenstelling wĳzigen. Maar ondanks dat daarmee niet de sterkste formatie de ring ingestuurd kon worden, wilden de organisaties niet weer terug naar de oude situatie. Importeurs en ki’s zĳn het erover eens dat bĳ een nationale show een zo hoog mogelĳke gezondheidsstatus hoort. Er borrelde in Zwolle wel de vraag op of het tonen van dochtergroepen nog past bĳ de huidige fokkerĳontwikkelingen. Hoe zinvol is het om groepen melkgevende dieren te tonen wanneer genoomstieren meer en meer de inseminatiemarkt gaan beheersen? Dit jaar al was de scheidslĳn tussen fokstiergroep en proefstiergroep tĳdens de NRM erg diffuus en vergelĳken was lastig. Krĳgt de verkoop van een stier nog echt een impuls na het tonen van een dochtergroep? Het is aannemelĳk dat bĳ toekomstige NRM-edities het huidige aantal groepen niet meer geëvenaard gaat worden.

NRM versus EK Maar dat de NRM-formule staat als een huis, is ook dit jaar bewezen. De drommen mensen die zich op beide dagen uitstekend vermaakten op de beurs en in de veehallen zĳn het bewĳs. Zo kon de rubriek honderdtonners opnieuw op veel sympathie rekenen. Ondanks het mindere aantal aanwezige honderdtonners dan twee jaar geleden, blĳft het een bĳzondere competitie waarbĳ de deelnemers alleen al trots waren om hun topkoe te mogen tonen. Die trots om te mogen deelnemen, is ook merkbaar bĳ de individuele keuringen, ondanks dat het voor een aantal fokkers

al vanzelfsprekend is dat ze dieren afvaardigen. Sommige kampioenen waren vooraf al getipt, daar waar andere juist vriend en vĳand verrasten. Zelfs de buitenlandse juryleden waren aangenaam verrast. De zwartbontjury Paul Hannan meldde dat hĳ met een vooroordeel – Nederland heeft vooral kleine indexkoeien – was vertrokken vanuit Ierland, maar dat hĳ nu wel beter weet. Nederland kan volgens smaakmaker Hannan met de kampioenen van de NRM 2014 beslist de strĳd aan op het EK in Frankrĳk over twee jaar.

Koning(in) voor lustrumeditie? Daar sneed de Ier een gevoelig punt aan: de datum van het EK over twee jaar staat vast op 17, 18 en 19 juni. Dat moment kan wel eens in de wielen rĳden van de NRM, traditiegetrouw aan het eind van de junimaand. Het is namelĳk maar de vraag of het veterinair mogelĳk is dat koeien op beide shows kunnen acteren. Dat zou kunnen betekenen dat fokkers een keuze moeten maken: het EK of de NRM. Het NRM-bestuur buigt zich komende tĳd over de kwestie, maar het zou natuurlĳk bĳzonder spĳtig zĳn wanneer de toppers niet meedoen in de binnenlandse strĳd. Als het bestuur ervoor kiest om de datum te laten staan, dan van hieruit een suggestie voor de vĳftiende NRM-editie in 2016. Bĳ een lustrum hoort iets bĳzonders. Wat zou het mooi zĳn wanneer net als in 2006 weer een koning (en koningin!) de prĳzen overhandigt. Als je dan als deelnemer moet kiezen tussen het EK of de NRM, dan zou ik het wel weten. l Veeteelt maakte van de NRM prachtige videoreportages. Van de Veeteeltverhalen die zĳn voorzien zĳn van een filmicoontje filmpjes te zien op www.veeteelt.nl

Grote rubrieken vulden de keuringsring tĳdens de NRM 2014

V E E T E E LT

VX11_NRMNabeschouwing.indd 27

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 18:21

NRM

2014

IMPRESSIE

VOORBEREIDING

Kees Gorter: ‘NRM prachtig podium om de sector te laten zien’ Voor Kees Gorter verliep deze NRM anders dan voorheen. Dit jaar was hĳ namelĳk voor het eerst voorzitter van de Stichting NRM. ‘Als voorzitter voel je toch meer spanning in de aanloop naar de NRM. Gaat alles wel goed, komen er wel voldoende dieren en bezoekers, gaat het goed met de ibr-status? Dat zĳn vragen die je bezighouden. Maar als dan op vrĳdagmorgen bĳ de opening al zo’n duizend mensen op de tribune een plekje zoeken en een uur later de tribunes stampvol

zitten, dan valt die spanning wel weg.’ Gorter heeft het meest genoten van de collectiviteit van de sector. ‘De NRM is een prachtig podium om de sector te laten zien. Dat podium hebben we met zĳn allen goed benut, met een brede kĳk op dochtergroepen, een mooie beurs en koeien van een geweldig niveau. Iedereen heeft zich geweldig ingezet om als gehele sector twee prachtige dagen rondom de koe te organiseren. Als NRM-voorzitter ben ik dan ook zeer voldaan.’

V E E T E E LT

VX11_NRMsfeer-voorbereiding1.indd 29

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 15:34

NRM

ZWARTBONT

2014

JONG

Anita 66 verzekert zich van de juniorentitel

Beloftevolle opmars van de Anitaâ&#x20AC;&#x2122;s Pieter en Sietse Talsma sleepten met Anita 66 hun eerste NRM-titel in de wacht. De Aftershockdochter was samen met haar moeder vertegenwoordigd op de NRM. Deze Anita 54 wist eind vorig jaar de provinciale show van Friesland te winnen. Met de NRM-titel verzilvert Anita 66 een opwaartse trend wat exterieur betreft. Betovergrootmoeder Anita 2 (v. Benefit) noteerde 85 punten voor haar algemeen voorkomen, overgrootmoeder Anita 4 (v. Royalist) 87 punten, grootmoeder Anita 22 (v. Allen) 88 punten en moeder Anita 54 (v. Goldwyn) 90 punten. Dat belooft dus nog wat voor Anita 66.

Anita 2 (v. Benefit) Anita 4 (v. Royalist) Anita 22 (v. Allen) Anita 54 (v. Goldwyn) Anita 66 (v. Aftershock)

Anita 66 (v. Aftershock), kampioene jong Voorspelde productie: 2.03 305 8539 3,92 3,30

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMZwartbontJong.indd 30

01-07-14 12:15

Bruidskoe wint reservetitel, Talsma’s pakken het goud

Daar komt de bruid Nooit eerder wonnen ze eremetaal op een NRM. De families Talsma en Van der Haar konden hun geluk niet op toen ze Anita 66 en Honny 14 zagen triomferen. Van der Haar was in 14 edities NRM nooit absent geweest en eindelĳk werd zĳn geduld beloond. tekst Tijmen van Zessen

video-impressie www.veeteelt.nl

aul Hannan en Gabriel Blanco del Campo zĳn druk in overleg. Ze zoeken de zwartbontvaarzen die zich mogen rekenen tot de zes beste vaarzen van Nederland. Het Iers-Spaanse duo heeft daarmee een zware taak op de NRM, want het niveau is ĳzersterk. Al in de eerste rubriek komt het tot een close finish tussen de krachtpatser De Rith Cinderella 36 (v. Snowman) en Tellingen Esmeralda 64 (v. Windbrook). Adrion van Beek uit Breda ziet hoe Roelof en Ina Krikken uit Echten met Esmeralda de 1aplek behalen dankzĳ even wat meer fraaiheid in de hals en het front. Cinderella klasseert zich voor Van Beek op 1b.

Vaders mooiste De kop was eraf en in de tweede rubriek moest de uit de kluiten gewassen Siddochter Bieuw Sophie zien af te rekenen met Giessen Cinderella 62 (v. Atwood). Patrick Maassen uit Veenhuizen had in Sophie een vaars met een hoge en sterk aangehechte uier. Ze had droog beenwerk dat op stand even meer parallel Tabel 1 – Top drie rubrieken zwartbont jong

naam koe

vader

m.vader

eigenaar, woonplaats

jong Rubriek 1 (geboren december 2011-maart 2012) 1a Tellingen Esmeralda 64 Windbrook Shottle R. J. Krikken, Echten 1b De Rith Cinderella 36 Snowman Goldwyn mts. Van Beek-Peeters, Breda 1c Giessen Charity 66 Gold Chip Man-O-Man T. van Vliet, Nieuwlande

Honny 14 (v. Seaver), reservekampioene jong Voorspelde productie: 2.00 305 9549 3,41 3,26

mocht staan. Maar dankzĳ haar fraaie schouderpartĳ, bovenbouw én kruisconstructie gaf ze klop aan de kwalitatief sterk geuierde Atwooddochter van Theo van Vliet uit Nieuwlande. Met name in de twee laatste rubrieken nam het niveau alleen nog maar toe. Achter de winnaar van de derde rubriek schuilt bovendien een bĳzondere geschiedenis. Honny 14 (v. Seaver) werd in december cadeau gedaan aan René en Anita van der Haar uit Den Velde. Honny was hun bruidskoe. Vader Gerrit Jan had haar in Duitsland gekocht, bĳ het bekende fokbedrĳf Ekenhorst. Op de NRM kreeg Honny de allures van een echte bruid. In de dochtergroep van Seaver was ze al als mooiste aangewezen. Honny stapte kordaat op kogelharde benen, droeg een brede en hoge achteruier en blonk uit in evenredigheid. Daarmee maakte ze in haar rubriek al korte metten met de sterk stappende Wonderdochter Glamour 3 van de familie Meppelink uit Dalen. Ook de jeugdige en complete Veenhuizer Gold One – een Goldwyndochter uit keuringscrack Damion Winnie – Bieuw Sophie (v. Sid), winnares rubriek 2 Voorspelde productie: 2.02 305 8970 3,95 3,23

jong Rubriek 2 (geboren oktober 2011-december 2011) 1a Bieuw Sophie Sid Goldwyn mts. P. en T. Maassen, Veenhuizen 1b Giessen Cinderella 62 Atwood Duplex T. van Vliet, Nieuwlande 11c Future Dream H. Darina Snowman Goldwyn J. Wijnker, Avenhorn jong Rubriek 3 (geboren september 2011-oktober 2011) 1a Honny 14 Seaver Pagewire G. J. en R. van der Haar, Den Velde (Ov.) 1b Glamour 3 Wonder Teus mts. B. en H. Meppelink, Dalen 1c Veenhuizer Gold One Goldwyn Damion J. Uineken, Dalen jong Rubriek 4 (geboren september 2010-september 2011) 1a Anita 66 Aftershock Goldwyn mts. S. en P. Talsma, Warga 1b Stuurman Lynx Atwood Damion B. A., E. en Y. P. Lawerman, Hiaure (Fr.) 1c Bons-Holsteins Ella 186 Laurin Mailing Bons-Holsteins, Ottoland Voor een overzicht van alle uitslagen: www.veeteelt.nl/nieuws/nrm-uitslagen

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMZwartbontJong.indd 31

01-07-14 12:15

NRM

2014

ZWARTBONT

JONG

moest er, tot spĳt van eigenaar Jannes Uineken uit Dalen, aan geloven en eindigde op de derde rubrieksplaats.

‘Nog nooit zo’n beste klasse’ In de finale rekende Honny af met Esmeralda, Cinderella en Sophie, maar ze had de winst nog niet binnen. Ze kwam oog in oog te staan met Anita 66 en Stuurman Lynx. Atwooddochter Lynx trok ten strĳde met een vast aangehechte uier. Maar de hoge zitbenen van de vaars van familie Lawerman uit Hiaure waren haar in de krachtmeting met Honny fataal. Anita 66 (v. Aftershock) was echter uit ander hout gesneden. De harmonieuze vaars van Sietse en Pieter Talsma uit Warga was met haar melktypische en stĳlvolle skelet een lust voor het oog, met name voor dat van de Spaanse scherprechter. Maar de Ier was ook niet zuinig met zĳn superlatieven: ‘Ik heb nog nooit zo’n beste klasse gejureerd’, sprak hĳ tĳdens het plaatsen van de door Anita gewonnen rubriek. Met haar brede en hoog aangehechte achteruier, haar vaste vooruier en de balans in haar hele lĳf was ze een gelĳkwaardige opponent voor Honny. De extra welving in haar ribbenpartĳ deed Blanco del Campo besluiten om Anita 66 als kampioene aan te wĳzen en Honny als reservekampioene. Voor de families Talsma en Van der Haar was het hun eerste titel ooit op een NRM. Gerrit Jan van der Haar veegde kort na de climax een traan van zĳn wang: ‘Hé, mooi man. Nog nooit hebben we een NRM overgeslagen en nu hebben we een kampioen.’ l

Honny 14 in actie tĳdens het juniorenkampioenschap

In de eerste rubriek beet Tellingen Esmeralda 64 het spits af met een rubrieksoverwinning

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMZwartbontJong.indd 32

01-07-14 12:17

VX11_p33.indd 33

01-07-14 12:01

NRM

2014

ZWARTBONT

MIDDEN

Middenkampioene Koba 195 met aan haar zĳ Vink Blesje 149 die eervol werd vermeld

Kobafamilie al vaker behangen met eremetaal op NRM De Kobafamilie van Nico en Lianne Bons scoorde niet voor het eerst op een NRM. De moeder van Koba 195 was in 2008 al eens reservekampioene in de seniorenklasse. Deze Koba 152 (v. Integrity) kwam in 2010 opnieuw in de nationale schĳnwerpers te staan toen ze samen met haar dochter Koba 167 (v. Stormatic) op de NRM vertegenwoordigd was. Ze werd derde, vlak achter haar dochter. Ook op andere shows, waaronder die van Libramont, wisten de Koba’s zich al eens in de kĳker te spelen met eremetaal. Bons-Holsteins Koba 195 (v. Jasper), kampioene midden Productie: 2.08 433 12.839 4,24 3,57

Bons-Holsteins Koba 58 (v. Silver) Bons-Holsteins Koba 89 (v. Berend 4) Bons-Holsteins Koba 116 (v. Stardust) Bons-Holsteins Koba 152 (v. Integrity) Bons-Holsteins Koba 195 (v. Jasper)

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMZwartbontMidden.indd 34

01-07-14 14:24

Bons-Holsteins Koba 195 streelt het oog ‘like a beautiful woman’

Droom van de jury De spanning in de middenklasse zwartbont draaide vooral om de vraag wie er reservekampioene zou worden. Jasperdochter BonsHolsteins Koba 195 was in de Ĳsselhallen in Zwolle voor iedereen een maatje te groot. tekst Tijmen van Zessen

video-impressie www.veeteelt.nl

n de eerste rubriek van de middenklasse zwartbont had elk dier een andere stier als vader. De variatie aan vaderdieren sprong in meer rubrieken in het oog. Het ontbrak de generatie van de middenklasse aan een stier die zĳn stempel drukt. Jordan beet het spits af met een dochter uit de stal van Kees Versluis uit Ameide. De Witboom Greet 77 etaleerde fraaie overgangen in een melktypisch skelet. Die kwaliteit in haar lĳf liep over naar haar uier, die voorzien was van een correcte speenplaatsing. Jansje 509 (v. Barend 779) paste er met haar vast aangehechte uier, evenredigheid in bouw en fraaie kruisconstructie prima bĳ. De koe van Kees en Arie Wouter de Groot uit Everdingen stapte op sterk beenwerk. Greet was in de schouder net even fraaier afgewerkt en zag zich verzekerd van een plaats bĳ de laatste zes. Daartoe hoorde ook HBC Damion Ortensia van Schep Holsteins uit Zandhuizen. De Damiondochter manifesteerde zich als een koe met veel balans en een vast aangehechte uier. Ze combineerde melktype en kracht op een evenwichtige manier en stapte op oerdegelĳk beenwerk. Vanwege een hogere achteruier kon ze Blitzdochter Margriet 35 van zich afschudden. De

Tabel 1 – Top drie rubrieken zwartbont midden

naam koe

vader

m. vader

Hendrika 39 (v. Goldwyn), reservekampioene midden Productie: 2.11 345 11.855 4,23 3,51

krachtige koe van Bart en Lars van Loenhout uit Prinsenbeek was voorzien van een fraaie kruisvorm. Ortensia wist ook af te rekenen met Oelhorst Rose Ali 238 (v. Legend), vooral dankzĳ meer kracht in haar bovenbouw. De melktypische Ali wist de jury evenwel te charmeren. De koe van Freek en Bert Luttikhedde uit Ambt Delden werd door het Ierse jurylid Paul Hannan treffend omschreven als een ‘dairy machine’.

Net als goede wĳn Tĳdens het uitzoeken van de finalisten mengden zich echter meer ‘dairy machines’ in de strĳd. Zoals HBC Sheila 4, een door Schep Holsteins gefokte Goldwyndochter uit de koefamilie van Nico Bons kan zĳn geluk niet op als Koba 195 triomfeert

eigenaar, woonplaats

midden Rubriek 5 (geboren oktober 2010-april 2011) 1a De Witboom Greet 77 Jordan Allen C. Versluis, Ameide 1b Jansje 509 Barend 779 Ice Pack fa. De Groot, Everdingen 1c Rita 37 Damion Rudolph A. Mooijman, Westerwijtwerd midden Rubriek 6 (geboren april 2010-september 2010) 1a HBC Damion Ortensia Damion Air Magna Schep Holsteins, Zandhuizen 1b Oelhorst Rose Ali 238 Legend Baxter mts. Luttikhedde, Ambt Delden 1c W Margriet 35 Blitz Goldwyn L. en N. van Loenhout, Prinsenbeek midden Rubriek 7 (geboren oktober 2009-maart 2010) 1a Hendrika 39 Goldwyn Royal A. A. M. Verwaijen, Beilen 1b HBC Sheila 4 Goldwyn Shottle Schep Holsteins, Bergambacht 1c De Wijde Blik Liberty 7 Duplex Roumare G. en H. Nijman, Stegeren midden Rubriek 8 (geboren juni 2009-oktober 2009) 1a Bons-Holsteins Koba 195 Jasper Integrity Bons-Holsteins, Ottoland 1b Vink Blesje 149 Laurin Mr Sam A. B. Vink, Ottoland 1c HBC Alexander-Daydream Alexander Shottle vof De Bruin, Giessenburg Voor het overzicht van alle uitslagen: www.veeteelt.nl/nieuws/nrm-uitslagen

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMZwartbontMidden.indd 35

01-07-14 14:25

NRM

2014

ZWARTBONT

MIDDEN

Windy-Knoll-View Pledge. De koe uit Bergambacht presenteerde zich als een rasmelkkoe met een mooie kruisconstructie, maar viel net buiten de finale. Haar halfzusje Hendrika 39 (v. Goldwyn) wist wel door te dringen tot de laatste ronde. De langgerekte koe van Alex Verwaĳen uit Beilen kreeg veel sympathie van de jury. ‘Het is met deze koe net als met goede wĳn. Naarmate je er meer van nuttigt, gaat het steeds beter smaken’, stak Hannan de loftrompet. Hĳ wees op de melkaderen die bĳ Hendrika tot over het hele lĳf te zien waren. ‘This is milk’, sprak hĳ veelzeggend. Hendrika stapte op sterke klauwen en pronkte met een sierlĳke schouderpartĳ en muurvaste uier.

Vedettes uit Ottoland Verwaĳen zag dat zĳn koe met twee vedettes uit Ottoland moest afrekenen. De eerste was kwam uit de stal van Bart Vink. Hĳ had in Vink Blesje 149 (v. Laurin) een spĳkerharde koe met sterk beenwerk. Ze straalde veel uiterlĳke melkrĳkheid uit en was voorzien van een harde bovenbouw en een uitgebalanceerde kruispartĳ. Haar uier zat vast aangehecht, maar de lichte bolling verried dat er voldoende, zo niet meer dan voldoende melk in zat. Met haar hoge achteruier had ze HBC Alexander-Daydream het nakĳken gegeven. De Alexanderdochter van Wout, Wouter en Daniël de Bruin uit Giessenburg fascineerde met een sterke bovenbouw. Die andere vedette uit Ottoland kwam uit de stal van Nico en Lianne Bons. Terecht vroeg Hannan om applaus toen hĳ de door Bons-Holsteins Koba 195 (v. Jasper) gewonnen rubriek toelichtte: ‘Dit is de droom van een jury. Kĳk naar die ach-

HBC Damion Ortensia (v. Damion), winnares van rubriek 6 Productie: 2.02 373 10.637 3,52 3,71

teruier van deze twaalf maanden verse koe. Kĳk naar de kwaliteit in bot, de goede benen en de prachtige stĳl op haar lĳf. Deze koe oogt als een mooie vrouw, en ik kan het zeggen, want mĳn vrouw zit op de tribune.’ De Ier was dermate lyrisch over de Jasperdochter dat het goud haar nauwelĳks nog kon ontgaan. Bons had met Koba een koe met subliem beenwerk en een dito uier. Koba verdiende de titel in de middenklasse, waar Hendrika het reservelint kreeg opgespeld. Een eervolle vermelding was er voor de spĳkerharde Laurindochter van Vink. l

De Witboom Greet 77 (v. Jordan) voert de jongste rubriek in de middenklasse aan

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMZwartbontMidden.indd 36

01-07-14 14:25

VX11_p37.indd 21

01-07-14 13:54

NRM

2014

ZWARTBONT

OUD

Koba 191 met Ella 158 aan haar flank; de dubbelslag van Nico en Lianne Bons

De Kobateller staat inmiddels op vier NRM-pr캐zen Nooit eerder wisten twee volle zussen op een NRM het hoogste podium te betreden. Koba 195 (in de middenklasse) en Koba 191 (in de seniorenklasse) kregen het voor elkaar, een unieke prestatie. De teller voor de Kobafamilie van Nico en Lianne Bons staat nu op vier NRM-pr캐zen. De moeder van beide zussen, Koba 152, was in 2008 al eens reservekampioene in de seniorenklasse van de NRM. Twee jaar later wist Koba 167 (v. Stormatic) dat kunstje te herhalen. Ook z캐 is een dochter van Koba 152. De familie l캐kt inmiddels een patent te hebben op NRM-titels. Bons-Holsteins Koba 191 (v. Jasper), kampioene oud Productie: 3.10 394 16.290 4,22 3,44

Bons-Holsteins Koba 58 (v. Silver) Bons-Holsteins Koba 89 (v. Berend 4) Bons-Holsteins Koba 116 (v. Stardust) Bons-Holsteins Koba 152 (v. Integrity) Bons-Holsteins Koba 191 (v. Jasper)

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMZwartbontOud.indd 38

01-07-14 14:00

ins

Uniek moment in de NRM-historie: twee volle zussen winnen nationale titel

Zoeter dan zo kun je een NRM niet winnen Nog nooit wist Nico Bons na een NRM een algemeen kampioene mee naar huis te nemen. Tot dit jaar. Na de winst in de middenklasse sloeg Bons in Zwolle een dubbelslag in de seniorenklasse. Zoeter dan zo kan een winst niet smaken. tekst Tijmen van Zessen

video-impressie www.veeteelt.nl

et stof was nauwelĳks neergedaald. Na een aantrekkelĳke middenklasse was het de beurt aan de senioren in de koninginneklasse. In de arena van de Ĳsselhallen in Zwolle liep de temperatuur letterlĳk en figuurlĳk op. Een tamelĳk vlekkeloos optreden van het Iers-Spaanse jurytandem kreeg in de eerste seniorenrubriek toch een smetje. O Mandochter New Moore Esmeralda 38 verdiende meer dan de 1d-klassering. De complete koe van familie Withaar uit Nĳeveen combineerde melktype en kracht. Voor een O Mandochter was ze zelfs opvallend melktypisch. Die uiterlĳke melkrĳkheid kwam ook tot uitdrukking in haar uier, die fĳn was van textuur. Haar beenwerk idem dito, ze stapte trefzeker op droge en glasharde benen door de ring. Met name de vastheid in haar overgang van voor- naar midden- en van midden- naar achterhand kwam sterker uit de verf dan bĳ de 1b en 1c in de rubriek. De 1b-geplaatste Geertje 302 (v. Laudan) van de familie Van Dooren uit Terschuur had wel een fraai gevormde uier en ook Paramountdochter Noorder Karika van Jan Willem Schoonhoven Tabel 1 – Top drie rubrieken zwartbont oud

naam koe

vader

m. vader eigenaar, woonplaats

oud Rubriek 9 (geboren augustus 2008-mei 2009) 1a Bons-Holsteins Koba 191 Jasper Integrity Bons-Holsteins, Ottoland 1b Geertje 302 Laudan Lightning mts. Van Dooren, Terschuur 1c Noorder Karika Paramount Shottle vof Schoonhoven-v.d.Werfhorst, Noordeinde

ins

oud Rubriek 10 (geboren augustus 2007-juli 2008) 1a Bons-Holsteins Ella 169 Stormatic Boss Iron Bons-Holsteins, Ottoland 1b Nippon Gorgeous Goldwyn Dundee T. van Vliet, Nieuwlande 1c Giessen Praline 2 Mr Burns Durham T. van Vliet, Nieuwlande

ins

)

oud Rubriek 11 (geboren oktober 2004-juni 2007) 1a Bons-Holsteins Ella 158 Mailing Bonatus Bons-Holsteins, Ottoland 1b Wilhelmina 401 James Jolt T. van Dijk, Giessenburg 1c Spirit Precilla Spirit Storm T. van Vliet, Nieuwlande Voor het overzicht van alle uitslagen: www.veeteelt.nl/nieuws/nrm-uitslagen

Bons-Holsteins Ella 158 (v. Mailing), reservekampioene oud Productie: 5.11 453 14.184 4,48 3,82

uit Noordeinde imponeerde met haar lange uierbodem. Over de 1a bestond echter geen twĳfel. Bons-Holsteins Koba 191 – een volle zus van middenklaskampioene Koba 195 – stak in een uitstekende vorm. Ze droeg haar vast aangehechte uier hoog, had een prima speenplaatsing en een magnifiek stĳlvol skelet. Het frame van de Jasperdochter was van top tot teen in balans en ze liet zich elegant door de ring leiden op spĳkerharde benen en klauwen. Voor een kritisch oog zou ze wellicht niet verder door de koten hoeven doorveren, maar het gebruik van de benen was in orde. Nico en Lianne Bons uit Ottoland hadden al veel prĳzen in de wacht gesleept, maar nog nooit een algemeen kampioenschap op de NRM. Werd die langgekoesterde wens vandaag bewaarheid?

Slotoffensief Voordat in Ottoland de vlag uit kon, moest er nog worden afgerekend met een serie geduchte concurrenten uit de laatste twee rubrieken. In de voorlaatste rubriek zette Theo van Vliet uit Nieuwlande de aanval in met Giessen Praline 2 (v. Mr Burns) en Nippon Gorgeous (v. Goldwyn). De balans en beenkwaliteit van Praline wekten bewondering en er was ook sympathie voor de stĳlvolle en subliem geuierde Gorgeous. Nico Bons werd er niet zenuwachtig van, want het was Bons-Holsteins Ella 169 (v. Stormatic) die de Drentse aanval afsloeg. Ze had eigenlĳk geen fouten en met haar spĳkerharde benen en de harmonie in haar frame tekende ze voor de 1a-klassering. In de laatste seniorenrubriek kwam Van Vliet nog eenmaal met een slotoffensief. Spiritdochter Spirit Precilla was een routinier in de keuringsring en droeg haar uier nog altĳd hoog en vast. Ze kreeg klop van een koe met een nóg grotere staat van dienst: Wilhelmina 401 (v. James). De koe van Teus en Lia van Dĳk uit Giessenburg won onder meer al eens de HHH-show en

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMZwartbontOud.indd 39

01-07-14 14:00

NRM

2014

ZWARTBONT

OUD

De sterkste klasbakken van de seniorenklasse staan klaar voor een verlossende tik van de jury

gaf zich zomaar niet gewonnen. Een levensproductie van nagenoeg honderdduizend kilo melk gaf haar vast aangesloten en hooggedragen uier extra cachet. En dan haar frame, de wigvorm en capaciteit die Wilhelmina etaleerde, was imponerend. Ze maakte korte metten met Precilla, maar Nico Bons kon opnieuw opgelucht ademhalen. Want het was Bons-Holsteins Ella 158 (v. Mailing) die Wilhelmina naar de kroon stak. Vooral Ella’s ophangband was beter zichtbaar, maar voor de Spaanse jury gaf de hoogte in de achteruier bĳ Ella de doorslag. Toch was het een dubbeltje op z’n kant; voor beide vedettes stak hĳ de inmiddels goed ingespeelde loftrompet. ‘Hier staan twee koninginnen. Kĳk naar die melkrĳkheid en kracht in deze koeien, en dat na zoveel kalvingen.’ De ontknoping in de laatste rubriek resulteerde in een hattrick voor Bons en een kampioenschapskeuring die voor hem niet

meer kon mislukken. Op functioneel gebied konden zĳn pupillen elkaar de baas. De absolute melkrĳkheid, de laatste show, het gouden draadje moest het verschil gaan maken.

Eervol met hoofdletters Hoe marginaal de verschillen ook waren, het was helder dat Bons-Holsteins Koba 191 naar huis kon met de seniorentitel. Een uniek moment in de NRM-historie, want nooit eerder vielen twee volle zussen tegelĳk in de prĳzen. De reservetitel was voor de Mailingtelg, voor Ella 158. De eervolle vermelding – met hoofdletters – ging verdiend naar Wilhelmina. En het algemeen kampioenschap? In Ottoland kan de vlag van zolder. De langgekoesterde wens van Nico Bons ging in vervulling. Naast het seniorenkampioenschap won Koba 191 ook het algemeen kampioenschap van de NRM 2014. l

Achteraanzicht van rubriek 9 met aan kop Bons-Holsteins Koba 191, gevolgd door Geertje 302, Noorder Karika en New Moore Esmeralda 38

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMZwartbontOud.indd 40

01-07-14 14:00

VX11_p41.indd 41

01-07-14 10:19

NRM

VELFIE-WEDSTRIJD

2014

Creatieve Velfies in de prĳzen Met bĳna vierhonderd ingestuurde Veeteelt-selfies ofwel kortgezegd Velfies had Veeteelt over animo voor de NRM-actie geen klagen. ‘Maar de foto’s zĳn ook nog eens erg origineel en velen hebben geen moeite gespaard om een mooie Velfie te maken’, vertelt René Horsman. Samen met zĳn collega-vormgevers bĳ Veeteelt André Fris en Esther Onida vormde hĳ de jury. Deelnemers konden in drie categorieën meedoen: Velfie@home, Velfie@NRM en Velfie@Veeteelt. De categorie Velfie@Veeteelt – waarvoor deelnemers een foto konden maken op de Veeteeltstand tĳdens de NRM – leverde de meeste inzendingen op. De jury heeft hier gekozen om wat ruimer om te gaan met de spelregels van een Velfie: niet alle foto’s werden op de stand door de deelnemers zelf gemaakt. Winnaar in

deze categorie werd Maurice van Veldhuizen. ‘Hĳ heeft slim gebruikgemaakt van de attributen en dat leuk gecombineerd met de achtergrond. Met zĳn guitige blik is het een origineel beeld geworden’, vertelt Horsman. Ook de categorie Velfie@home leverde mooie plaatjes op. De winnares van deze categorie Judith van Dĳk is wat de Veeteeltvormgevers betreft ook direct ‘algemeen kampioene’. ‘Het lĳkt alsof de koe snapt dat er even een Velfie gemaakt moet worden. De kop scheef en dromerig intiem. De blauwe lucht als achtergrond maakt de hele compositie af’, aldus Esther Onida. De Velfie@NRM is gewonnen door Ineke Bronninkreef, die de mest niet schuwde om deze foto van de eigen koe op de NRM te maken. De drie categoriewinnaars winnen een iPad mini.

Alle foto’s terugzien? Bekĳk de fotoalbums op www.facebook.com/veeteelt VE L F I E @ NR M

V E L F IE @V E E T E E LT

res categoriewinna ef re Ineke Bronnink

ar categoriewinna izen ldhu Maurice van Ve

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_VelfieActieUitslag.indd 42

01-07-14 17:46

VE L F I E @ VE E T E E LT

V E L F IE @H O M E

categoriewinna re Judith van D캐k s

r uizen

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_VelfieActieUitslag.indd 43

01-07-14 17:46

NRM

2014

ROODBONT

JONG

De jongste vaarzenrubriek opende de roodbontkeuring sterk

Barendonk Wilma 300 nieuwe loot aan succesvolle familie De Barendonk Wilma’s van de familie Hermanussen uit Beers zĳn geen onbekende verschĳningen in de keuringsring. Zo eiste Wilma 208 twee jaar geleden op de NRM nog de reservetitel bĳ de senioren op. Vaarzenkampioene Barendonk Wilma 300 stamt uit dezelfde lĳn. In Beers kwamen zeven volle zussen uit de combinatie Classic x Wilma 116 (v. Tulip) aan de melk. Een daarvan is de al genoemde Wilma 208, terwĳl haar volle zus Wilma 199 de overgrootmoeder is van de kersverse vaarzenkampioene Wilma 300.

Barendonk Wilma 116 (v. Tulip) Barendonk Wilma 199 (v. Classic) Barendonk Wilma 238 (v. Kian) Barendonk Wilma 268 (v. Zabing) Barendonk Wilma 300 (v. Mr Savage)

Barendonk Wilma 300 (v. Mr Savage), kampioene jong Voorspelde productie: 2.01 305 8452 3,62 3,47

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMRoodbontJong.indd 44

01-07-14 15:32

Barendonk Wilma 300 volgt stalgenote Brasilera op, Evert Korenberg wint reservetitel met eigen Zeedieker Mon-Chri 20

Zilver met een gouden randje Hĳ zal er vast nog vaak aan terugdenken. Evert Korenberg sleepte met zĳn eigen Zeedieker Mon-Chri 20 het zilver in de wacht. De titel ging naar Barendonk Wilma 300, een waardige opvolgster van stalgenote Brasilera. tekst Inge van Drie

video-impressie www.veeteelt.nl

et is niet meer louter Classic wat de klok slaat bĳ roodbont. Dat was duidelĳk te merken in de vaarzenrubrieken op de NRM. In de jongste rubriek was het vergeefs zoeken naar een nazaat van de Stadelzoon die al jarenlang de keuringsuitslagen bĳ roodbont domineert. Zou Jotan die rol over kunnen nemen? De Jordanzoon was op de NRM na Classic in ieder geval wel de best vertegenwoordigde stier met zeven nakomelingen. Twee daarvan gaven in de openingsrubriek acte de présence. Van dat duo maakte Zeedieker Mon-Chri 20 de sterkste indruk met haar fraaie skelet, haar vast aangehechte uier en het fĳne botwerk. De Jotandochter – haar Bacculummoeder is een halfzus van de bekende Jordandochter Zeedieker Mon-Chri 1 – presenteerde zich in Zwolle aan de hand van haar kersverse eigenaar Evert Korenberg, die jarenlang bedrĳfsleider was bĳ Landbouwsluis. Dit voorjaar verkocht het bedrĳf zĳn veestapel. Korenberg nam de Jotandochter en haar tante Mon-Chri over en stalde ze bĳ Hans Puttenstein in Kamperveen.

Roodbonte Coba uit zwartbonte koefamilie Mon-Chri nam het in de jongste rubriek op tegen onder meer Oelhorst Coba 312 (v. Infrarouge). Uit de overwegend zwartbonte Cobakoefamilie fokten Freek en Bert Luttikhedde uit Ambt Delden een sterke, robuuste vaars, die – zo bleek uit haar krachtige lĳf en de sterk en hoog opgehangen melkklier – haar hoge productie moeiteloos aankon. Toch moest ze het qua stĳl afleggen tegen Mon-Chri. Maar de jongste rubriek vaarzen, die de keuring sterk opende,

had nog meer fraais in petto. Wat te denken van Barendonk Wilma 300, met haar twee jaar en bĳna vier maanden de jongste vaars van de keuring. De dochter van Mr Savage – een als stiervader ingezette roodfactor Shottlezoon – was een grote, lange vaars met mooie verhoudingen in haar lichaam, een fraaie kruispartĳ en een sterke uier. Ook haar beenwerk was onberispelĳk; de jonge vaars zette haar benen kaarsrecht naar voren. Dankzĳ een sterkere bovenbouw rekende de pupil van de familie Hermanussen uit Beers uiteindelĳk af met Mon-Chri. Het hoge niveau van de jongste vaarzenrubriek konden de oudere vaarzen niet helemaal bĳbenen. De rubriek miste een uitgesproken kopnummer. Jurylid René Lubberdink koos uiteindelĳk voor Antje 85 als rubriekswinnares vanwege haar sterke beenwerk. De Classicdochter van Freek-Jan en André Ordelman uit Gelselaar was weliswaar niet de vaars met de meeste uitstraling, maar ze was wel heel compleet en ze stapte soepel door de ring op harde en droge benen. Antje rekende in haar rubriek af met de meer stĳlvolle Huntje Holstein Ampel 372, een fraai geuierde dochter van Crackholm Secure – over variatie in vaders gesproken – van Henk Oudenampsen uit Laren. De ruim ontwikkelde, ondiep geuierde Barendonk Emma 220 (v. Jotan) van Barendonk Holstein kwam op de derde plaats.

Geen spoor van twĳfel In de finale kwamen de oudere vaarzen er niet aan te pas. De eervolle vermelding ging naar Oelhorst Coba 312, maar zonder een spoortje van twĳfel kroonden de Deense melkveehouder Niels Erik Haahr en zĳn collega René Lubberdink Barendonk Wilma 300 tot kampioene. De Mr Savagedochter werd daarmee de opvolgster van stalgenote Barendonk Brasilera 12, die twee jaar geleden de vaarzentitel mee naar Beers nam. Ook Evert Korenberg hoefde niet met lege handen naar huis. Met zĳn nu echt eigen pupil Mon-Chri veroverde hĳ het zilver, dat voor Korenberg ongetwĳfeld een gouden randje had. l Zeedieker Mon-Chri 20 (v. Jotan), reservekampioene jong Voorspelde productie: 2.00 305 8395 4,04 3,18

Tabel 1 – Top drie rubrieken roodbont jong

naam koe

vader

m.vader eigenaar, woonplaats

jong Rubriek 12 (geboren november 2011-maart 2012) 1a Barendonk Wilma 300 Mr Savage Zabing Barendonk Holsteins, Beers (N.Br.) 1b Zeedieker Mon-Chri 20 Jotan Bacculum E. Korenberg, Genemuiden 1c Oelhorst Coba 312 Infrarouge Mr Burns mts. Luttikhedde, Ambt Delden jong Rubriek 13 (geboren maart 2011-oktober 2011) 1a Antje 85 Classic Blitz F., G. en D. Ordelman, Gelselaar 1b Huntje Holstein Ampel 372 Secure Kian J. H. Oudenampsen, Laren (Gld.) 1c Barendonk Emma 220 Jotan Classic Barendonk Holsteins, Beers Voor het overzicht van alle uitslagen: www.veeteelt.nl/nieuws/nrm-uitslagen

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMRoodbontJong.indd 45

01-07-14 15:32

Agro Air Concepts

de leverancier voor luchtwassers in de melkveehouderij

• Nu ook voor stallen met geheel open zijkanten. • Ideale kringloopgedachte: van emissie kunstmest maken. • Ook erkenning voor geitenstallen.

Voor informatie: Arkervaart_ProWeide_Advertentie_Veeteelt 14-05-12 13:01 Pagina 1 Peter ten Hoeve, tel.: 06-30 16 25 77 agroairconcepts.nl

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koei Het beste voor uw koei Het uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koei koei Koecomfort Het beste beste voor voor uw koeien op maat Het beste voor

KEMPEN JURO

Het beste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koei

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende box box Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk Renovatie (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende box Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende box box Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed Waterbe Dual Waterbed !! Dual Waterbe Waterbed Dual Waterbed !! Dual Waterbe Dual Waterbed !! Dual Waterbe

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende box

Prijs Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach € 9 Door besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkrach snel teru Meest eindeloos blijvende Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Meest duurzaam duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach

Meest duurzaam koematras, eindeloos Behoud vanop uw koeien en reduceren op blijvende dierenartskosten. Door besparing strooisel enmet arbeid verdient het zich zichveerkrach snel teru teru Door strooisel en arbeid verdient het zichveerkracht. snel terug. Door besparing op strooisel en arbeid verdient het snel Meestbesparing duurzaamopkoematras, met eindeloos blijvende Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende Door besparing op strooisel en arbeid verdient het zichveerkrach snel teru Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach aAa-code: 432 516 Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Door op en het zich snel snel terug. Behoud vanop uwstrooisel koeien en op dierenartskosten. Door besparing enreduceren arbeid verdient het zich zich snel snel teru teru Door besparing besparing op strooisel strooisel en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug. kappa casëine B Door besparing strooisel en arbeid verdient het Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij (meer Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Behoud van uwkaas) koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Afstamming: • Crackholm FEVER • Design VG-89 Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen. Vraag, geheel naar • Henderson VG-85 Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel Conclusie: Meerwaarde meerprijs ! Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij • Tops Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen. Moeder 130.000 kgM 3,61%E daggemid.: 35,5 kgM Recht liggen // Schone Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Ook beschikbaar bij: Semex en /Repro Plus B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Holland International

AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Holland // International International Woltersweg 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Eiberkamp 2 33 Holland B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard

Voor informatie of bestelling: Tel: +31(0)594-501700 9351 VTAduard LEEK B.V. Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG – Tel. 050-5732777 / International – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Ben Meijerink,Holland Tel.: +31 (0) 6 13485036 / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard E-mail: info@kidetoekomst.nl Website: www.kidetoekomst.nl

www.uierverzorging.nl

V E E T E E LT

JULI

1/2

2014

ProWeide is een volledige voersoort voor melkkoeien met een actieve weidegang. De voederwaarde van gras komt, in VX11_p46.indd 46

01-07-14 11:45

NRM

2014

IMPRESSIE

VOORBEREIDING

Rommert Politiek: ‘De vererving van de stier haal je uit het boekje’ Hĳ stond aandachtig te kĳken naar de dochtergroepen. Fokkerĳprofessor Rommert Politiek bouwde in de vorige eeuw een staat van dienst op als grondlegger van de Nederlandse veeverbetering. Nu observeerde hĳ, 87 jaar oud en gesteund door zĳn rollator, de resultaten van de hedendaagse fokkerĳ. Bĳ de vraag wat hĳ vindt van de dochtergroepen fronst hĳ een moment de wenkbrauwen om vervolgens tot een antwoord te komen: ‘Het is een geweldig mooi gebeuren hier, met al dat vee bĳ elkaar. Maar bedenk wel, met dochtergroepen in

de ring proberen ze propaganda te maken. En het exterieur telt zwaar. Terwĳl je de vererving van een stier zo uit het boekje kunt halen. Maar ik heb er niks op tegen hoor, het is wel mooi.’ De oud-hoogleraar is nog altĳd betrokken bĳ de veeverbetering. De aardverschuiving die genomic selection met zich meebracht, is hem niet ontgaan. ‘In de vererving van een stier zĳn duizenden genen betrokken. Die kun je nooit allemaal vangen. Toch is het gelukt om bruggen te slaan tussen genen en eigenschappen. Daarmee spoor je tegenvallers eerder op.’

V E E T E E LT

VX11_NRMsfeer-voorbereiding2.indd 47

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 14:44

NRM

2014

ROODBONT

MIDDEN

Het erelint hangt om de borst van de kersverse NRM-kampioene Brasilera

NRM-kampioene dankt naam aan Braziliaanse bezoekers In een stal vol Barendonk Wilma’s en Barendonk Emma’s is haar naam opmerkelĳk: Barendonk Brasilera 12. De Classicdochter van de familie Hermanussen uit Beers dankt haar naam aan een groep Braziliaanse bezoekers. Tĳdens het bezoek van de Brazilianen tien jaar geleden kalfde Sis 102 – dochter van Bois le Vin en dus verantwoordelĳk voor een vleugje montbéliardebloed in de algemeen kampioene roodbont. Haar Sloganvaarskalf, die de overgrootmoeder van Brasilera 12 zou worden, kreeg vervolgens de naam Barendonk Brasilera.

Barendonk Sis 102 (v. Bois le Vin) Barendonk Brasilera (v. Slogan) Barendonk Brasilera 1 (v. Lenox) Barendonk Brasilera 3 (v. Taco) Barendonk Brasilera 12 (v. Classic)

Barendonk Brasilera 12 (v. Classic), alg. kamp. Productie: 2.00 305 9072 3,95 3,39

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMRoodbontMidden.indd 48

01-07-14 16:05

Brasilera 12 doet er een schepje bovenop en wint algemeen kampioenschap

Drie op een rĳ voor Classic Lang niet alle koeien konden hun reputatie waarmaken in de middenklasse roodbont. Barendonk Brasilera 12 lukte dat wel. Ze won het algemeen kampioenschap en kreeg als secondante een koe met een kwart brownswissbloed. tekst Inge van Drie

video-impressie www.veeteelt.nl

recies een jaar geleden was ze er ook bĳ. Op de CRV KoeExpo in Zwolle won Jipsing Rieka 49, dochter van de eigen stier Jipsing Elson, als verrassende nieuwkomer de vaarzentitel. Op de NRM bewees de koe van Rob Zwart uit Amersfoort, die op stal staat bĳ de familie Van Noord in Wĳster, geen eendagsvlieg te zĳn. Rieka was mooi uitgegroeid tot een niet overdreven grote, maar wel harmonisch gebouwde tweedekalfskoe met een prima kruis en een hoge achteruier. Dat beloonde de jury met een 1b-positie, nog vóór de jeugdige, goed geuierde Barendonk Emma 217 van de familie Hermanussen uit Beers. Dat de nog iets als een vaars ogende Curtisdochter nu al een derde plek in de rubriek scoorde, was sowieso bĳzonder. Emma had nog geen drie weken geleden voor de tweede keer gekalfd. In de rubriek liepen bovendien gerenommeerde keuringscracks als Els 286 (v. Burnstyn), Barendonk Wilma 273 (v. Jotan) en Heerenbrink Jenny 205 (v. Jotan). Stuk voor stuk koeien die in het verleden prĳzen in de wacht sleepten, maar in Zwolle genoegen moesten nemen met een plek tussen de coulissen. Dat gold niet voor Hiltje 388. De Friese pupil van Klaas en Lutske Reitsma-Kloosterman uit Broeksterwoude, die met Leonard en Pickel twee Zwitserse stieren in haar pedigree heeft, maakte op de HHH-show al indruk en deed dat nu opnieuw. De evenredig gebouwde Hiltje was nauwelĳks op foutjes te betrappen. Met haar sterke uier met nauw geplaatste spenen en stĳlvolle lĳf eiste ze de 1a-positie op.

Ook in dochtergroep Norwin actief

de andere fraaie koe presenteerde zich aan het publiek. In dat geweld moest de reservekampioene vaarzen van 2012, Erve Boershuis Ria 585 (v. Mr Red Talent) van Hans Hammink uit Almelo, genoegen nemen met een plek in de middenmoot. Beter verging het Zabingdochter Wilma 41, ook finaliste in 2012. De egaal roodbruine tint van de derdekalfskoe van Halbe Huitema uit Gauw verraadde haar afkomst. Haar moeder is een dochter van brownswissvererver Amaranto. De Zabingdochter maakte indruk met haar lenige lĳf, de kwalitatief sterke uier en haar spĳkerharde beenwerk. Ze was daarmee Grashoek Blutchen 51 van de familie Engelen uit Grashoek de baas, die een dag eerder al goede sier had gemaakt in de dochtergroep van vader Norwin met haar prachtige ribbenpartĳ.

Friese roodbonten Toch lukte het Wilma 41 niet de rubriekszege op te eisen. Wilma was letterlĳk en figuurlĳk een maatje te klein voor Barendonk Brasilera 12. De Classicdochter van Barendonk Holstein had zich na het behalen van de NRM-vaarzentitel in 2012 ontwikkeld tot een koe van formaat. ‘Ze is nu echt Brasilera zoals ze moet zĳn’, luidde het commentaar van fokker Jan Hermanussen na afloop. Brasilera was groot, lang, breed en zwaar geworden en combineerde kracht met een mooie wigvorm. Ook de achteruier was als vanouds hoog en voorzien van een prima ophangband, al was de vooruier, en met name de voorspeenplaatsing, niet helemaal onberispelĳk. Maar de jury maalde er terecht niet om en plaatste haar op kop van de rubriek. De finale naderde. Dat Brasilera kampioene zou worden, daar twĳfelde intussen niemand meer aan. Spannender was de strĳd om de reservetitel tussen de – nota bene Friese – roodbonten Hiltje en Wilma. Uiteindelĳk trok Wilma aan het langste eind dankzĳ een kalving extra en iets meer wigvorm. Voor Brasilera was de koek nog niet op. Ten opzichte van 2012 deed de Classicdochter er nog een schepje bovenop. De Brabantse vedette sleepte – als derde Classicdochter op rĳ – het algemeen kampioenschap op de NRM in de wacht. l Wilma 41 (v. Zabing), reservekampioene midden Productie: 2.11 305 11.707 3,15 3,09

Was de jongste rubriek in de middenklasse al om van te smullen, bĳ de oudste rubriek werd het alleen maar beter. De ene na Tabel 1 – Top drie rubrieken roodbont midden

naam koe

vader

m. vader eigenaar, woonplaats

midden Rubriek 14 (geboren juni 2010-mei 2011) 1a Hiltje 388 Leonard Pickel mts. Reitsma-Kloosterman, Broeksterwoude 1b Jipsing Rieka 49 Elson Red Rock R. Zwart, Amersfoort 1c Barendonk Emma 217 Curtis Stadel Barendonk Holsteins, Beers (N.Br.) midden Rubriek 15 (geboren augustus 2009-maart 2010) 1a Barendonk Brasilera 12 Classic Taco Barendonk Holsteins, Beers (N.Br.) 1b Wilma 41 Zabing Amaranto mts. R. en H. Huitema, Gauw 1c Grashoek Blutchen 51 Norwin Lenox S., G. R. en B. Engelen, Grashoek Voor het overzicht van alle uitslagen: www.veeteelt.nl/nieuws/nrm-uitslagen

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMRoodbontMidden.indd 49

01-07-14 16:06

NRM

2014

ROODBONT

OUD

In spanning wacht Thomas De Brabander, die Moerhoeve Marina 238 voorbrengt, het oordeel van de jury af

Moerhoeve Marina’s nu ook op landelĳk podium succesvol Op regionale keuringen in het zuiden sleepte John van der Aa al menig titel in de wacht, waar zĳn Moerhoeve Marina’s een groot aandeel in hadden. Met de overwinning van Moerhoeve Martina 238 vestigt de fokker uit Sint-Michielsgestel zĳn naam nu ook op een landelĳk podium. Seniorkampioene Marina stamt uit een diepe roodbonte koefamilie. Met achtereenvolgens Classic, Tribute, Stallone, Solist en Beuys in de stamboom beschikt de Classicdochter over een originele pedigree met roodbontstieren uit binnen- én buitenland. Moerhoeve Marina 238 (v. Classic), kamp. oud Productie: 4.08 305 9743 4,49 3,41

Marina 127 (v. Beuys) Moerhoeve Marina 154 (v. Solist) Moerhoeve Marina 180 (v. Stallone) Moerhoeve Marina 200 (v. Tribute) Moerhoeve Marina 238 (v. Classic)

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMRoodbontOud.indd 50

01-07-14 16:03

John van der Aa wint met Moerhoeve Marina 238 zĳn eerste NRM-titel

Melkopdruk geeft doorslag Bĳ de senioren legde de jury het accent op melkopdruk. Dat leverde Moerhoeve Marina 238 en Grashoek Maria 4 winst op. Voor Sabina 26, kleindochter van oud-Europees kampioene Sabina 17, restte een eervolle vermelding. tekst Inge van Drie

video-impressie www.veeteelt.nl

e beste roodbontkoeien komen vanouds uit de zuidelĳke en de oostelĳke provincies van Nederland. Maar op deze NRM-editie lieten ook de roodbonten uit het noorden van het land zich nadrukkelĳk gelden. Zo vochten in de middenklasse twee Friese roodbonten een robbertje om de reservetitel. Bĳ de senioren was het de Groningse Glinzer Gerie 129 die de eer van het noorden hoog hield. De Blitzdochter van Jan Thomas en Betty Vos uit Godlinze was twee jaar geleden nog reservekampioene in de middenklasse achter de latere algemeen kampioene Brook Marie 61. Ook dit keer sleepte Gerie met haar fraaie lange en sterke lĳf een ticket voor de finale in de wacht. Maar een rubrieksoverwinning zat er niet in. De Groningse Blitzdochter moest voorrang verlenen aan een tweetal koeien dat meer melktype vertoonde. Eén van die twee was Grashoek Maria 4. De Warsteinerdochter van Bas, Gerbert, Ralph en Bas Engelen was Gerie de baas in melkrĳkheid, openheid en beenwerk. Oogde Maria al als een rasechte melkkoe, dat gold haast nog meer voor haar tegenspeelster Moerhoeve Marina 238, die een bomvolle uier meetorste. De Classicdochter van John van der Aa uit Sint-Michielsgestel imponeerde met haar ruime ontwikkeling, mooie wigvorm en droge beenwerk en eiste de rubrieksoverwinning op, de derde alweer voor vader Classic.

Classictrio op kop in oudste rubriek Zou Classic nog in staat zĳn om voor een vierde 1a-plek te zorgen? Dat bleek een peulenschil. De Stadelzoon, die in de jongste rubrieken de concurrentie dichterbĳ zag komen, domineerde als zo vaak de afgelopen jaren de oudste rubriek. Hĳ leverde zelfs het koptrio met in willekeurige volgorde Doortje 3991 van

Jan de Groot uit Zalk, Sabina 26 van Herman en Ria Schrĳver uit Terwolde en J&G Trilux 18 van Jan en Gerrie Hoegen uit Ermelo. Dat betekende dat de algemeen kampioene van de HHH-show Reiertjeshoeve Geertje 407 (v. Talent) van Ko en Lennert de Haan uit Beerta niet terug hoefde te komen voor de kampioenskeuring, evenmin als de seniorkampioene van de NRM in 2012, OV Nueva (v. Sputnic) van Marco Nieuwenhuis uit Klarenbeek. De drie Classiczusjes maakten het elkaar onderling knap lastig. Koos de jury voor de vlot stappende en sterk gebouwde Doortje? Of ging de voorkeur naar de lange en brede Trilux, de algemeen kampioene van de NRM van 2010? En dan was er ook nog Sabina 26, die in de vorm van haar leven was. Ze had van het drietal de meeste uitstraling. Met haar oplopende bovenlĳn, de mooie verhoudingen en haar puike uier pakte ze uiteindelĳk de rubrieksoverwinning. Doortje belandde op de tweede plek voor Trilux, die weliswaar indruk maakte met haar vast aangehechte uier, maar die de laatste bloei op haar uier miste.

Veertien jaar na NRM-zege Sabina 17 Even gloorde er hoop voor Herman en Ria Schrĳver. Zou het ze lukken om veertien jaar na het succes met Sabina 17 – nota bene de grootmoeder van Sabina 26 – opnieuw een NRM-titel te bemachtigen? De Classicdochter kon zeker rekenen op fans langs de zĳlĳn. De spanning steeg, want anders dan bĳ de vaarzen en de middenklasse was het bĳ de senioren niet van meet af aan duidelĳk wie met de titel naar huis zou gaan. Niels Erik Haahr en René Lubberdink legden in de kampioenskeuring het accent op koeien met melkopdruk. Dat betekende dat de eervolle vermelding naar Sabina ging. Voor de titels bleven Moerhoeve Marina 238 en Grashoek Maria 4 over. Van het duo beschikte Maria misschien wel over de beste uier, maar bĳ Marina was de overgang van de schouder naar de ribben net een tikje fraaier. Dat laatste gaf de doorslag. Het goud ging naar Marina 238, zodat John van der Aa voor het eerst in zĳn leven een NRM-titel bemachtigde. De familie Engelen stond al vaker op het NRM-podium, voor het laatst in 1998, maar ook zĳ verwelkomde trots en met een traan het zilver van Maria. l Grashoek Maria 4 (v. Warsteiner), reservekampioene oud Productie: 4.02 292 12.165 3,44 3,14

Tabel 1 – Top drie rubrieken roodbont oud

naam koe

vader

m. vader

eigenaar, woonplaats

oud Rubriek 16 (geboren september 2007-mei 2009) 1a Moerhoeve Marina 238 Classic Tribute vof Van der Aa, St. Michielsgestel 1b Grashoek Maria 4 Warsteiner Classic S., G., R. en B. Engelen, Grashoek 1c Glinzer Gerie 129 Blitz Lightfoot mts. J. T. en B. Vos, Godlinze oud Rubriek 17 (geboren juli 2004-augustus 2007) 1a Sabina 26 Classic Lightning 1b Doortje 3991 Classic Lightning 1c J&G Trilux 18 Classic Rubens

vof Schrijver, Terwolde fam. J. de Groot, Zalk J. en G. Hoegen, Ermelo

Voor het overzicht van alle uitslagen: www.veeteelt.nl/nieuws/nrm-uitslagen

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMRoodbontOud.indd 51

01-07-14 16:03

Bezoek onze website!

• FORUM BERICHTEN • ACTUELE • AGENDA EN FILM • FOTO • BLOGS

www.veeteelt.nl

V E E T E E LT

VX11_p52NED.indd 52

JULI

1/2

2014

30-06-14 10:36

NRM

2014

IMPRESSIE

BEURS

Sietske Klooster: ‘Op zoek naar wisselwerking met veehouders’ ‘De manier waarop we met onze melk omgaan, zegt veel over ons, over ons land, onze cultuur, onze omgang met dieren.’ Aan het woord is industrieel ontwerpster en choreografe Sietske Klooster. In de stand van SAC, leverancier van melkapparatuur, praat zĳ met bezoekers over melk, in haar MelkSalon. ‘Melk is een anoniem bulkproduct geworden, terwĳl elke melkveehouder een heel eigen manier van produceren heeft.’ Sietske beschrĳft haar MelkSalon als ontwerpend onderzoek naar een nieuwe

melkcultuur. ‘Ik ontwerp gebeurtenissen. Bĳvoorbeeld door de melk van twee verschillende veehouders naast elkaar te laten proeven. Dan proef je verschil en ga je kĳken waar die verschillen vandaan komen.’ Sietske zoekt sectorbreed naar wisselwerking. Op de NRM hoopt ze verder uit te vinden wat boeren, maar ook hun koeien belangrĳk vinden bĳ het melken. ‘Mĳn ontwerpen ontstaan niet achter de computer, maar door een wisselwerking met de sector, zoals hier op de NRM.’

V E E T E E LT

VX11_NRMsfeer-beurs.indd 53

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 14:44

NRM

2014

DOCHTERGROEPEN

ZWARTBONT

Jurylid Paul Hannan zoekt de fraaiste dochter van Cricket, die overtuigde met ruim ontwikkelde koeien met ondiepe uiers

Rudi Menkveld: ‘Ik denk dat de Leonidasdochters nog zullen uitzwaren’ De demonstratie van de dochtergroepen op de NRM was voor Rudi Menkveld en Ilona de Haan best bĳzonder. De fokkers uit Zeewolde zagen met extra belangstelling uit naar de collecties van Leonidas (v. Goldwyn) en Talentino (v. Talent). Beide stammen rechtstreeks af van Kiandochter Annet 3348, afkomstig uit hun stal. ‘We hadden het idee om Annet tussen de groepen van Talentino en Leonidas op de stand te zetten. Maar ze kan elk moment kalven, dus dat leek ons niet verstandig’, vertelt Ilona de Haan. Voor Leonidas was het zĳn debuut op de NRM. De fokkers kĳken met een goed gevoel terug op de presentatie: ‘Het was een uniforme groep met jeugdige dieren met beste uiers en benen’, omschrĳft Rudi. ‘Op dit moment lĳkt het kwartje meer richting het Goldwyntype te zĳn gevallen, terwĳl bĳ Talentino meer de invloed van Kian zichtbaar is. Maar ik denk dat de dochters van Leonidas nog zullen uitzwaren. Dat laatrĳpe zit wel in deze familie.’ Rudi vond het mooi om te ervaren dat het nog altĳd mogelĳk is om in het ‘genomicstĳdperk’ een stier te fokken uit een oudere koe. ‘Ik heb het idee dat je de laatrĳpe koeien nog wel eens mist met het testen op genomics.’ Rudi Menkveld en Ilona de Haan

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMZwartbontDochtergroepen.indd 54

01-07-14 14:27

Nakomelingen van Goldmar, Wonder, Gofast, Norwin en Fever laten prima indruk achter in de Ĳsselhallen in Zwolle

Hoog niveau zwartbonte dochtergroepen De collecties van zwartbonte verervers waren tĳdens deze NRM van het hoogste niveau in jaren. Ook waren er veel overeenkomsten tussen de over het algemeen uniforme groepen. Toch zĳn er altĳd verschillen te ontdekken en zag het publiek nu stĳlvolle Atwoods, krachtige Goldmars en fĳntypische Leonidasdochters. tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

Fraaie kruizen, brede uiers en nauwe speenplaatsing voor de Wonders

oorgaans levert een uitgebreide dochtergroependemonstratie in de publieke opinie één of enkele indrukwekkende winnaars en een vergelĳkbaar aantal tegenvallende verliezers op. Juist deze groepen krĳgen dan achteraf de meeste aandacht en de rest verdwĳnt redelĳk snel in de anonimiteit. Hoe anders was het deze NRM, waarbĳ er niet een zwartbonte groep met kop en schouders boven de andere uitstak. En nog belangrĳker, er was geen enkele groep die met zĳn dochters in de ring van de Ĳsselhallen compleet door het ĳs ging. Deze prestatie was een groot compliment voor de fokkerĳorganisaties die met lef een collectie de arena instuurden. Zeker ook nu in het genoomtĳdperk links en rechts gezaagd wordt aan het belang van het tonen van dochtergroepen. Naast dat het niveau van de zwartbonte groepen misschien wel het hoogst in jaren was, viel ook op dat veel collecties op elkaar leken. De verklaring daarvoor zou wel eens kunnen liggen in de dominantie van sommige bloedlĳnen. Kĳkend naar vaders en moedervaders komt Goldwyn zeven en O Man vĳf keer voor in de veertien stieren waarvan een collectie werd getoond. Ofwel vĳftig procent van de stieren voerde dichtbĳ Goldwynbloed en ruim dertig procent voerde dichtbĳ O Manbloed.

Sterk debuut Goldmar en Wonder Ondanks dat er nauwelĳks dochtergroepen uitsprongen en de bloedlĳnen voor uniformiteit tussen de groepen zorgden, waren er ook nu natuurlĳk wel verrassingen. En zoals gewoonlĳk zĳn die dan te vinden bĳ de debuterende groepen waarbĳ het publiek nog geen beeld heeft. Zo’n verrassing was Midwolder Goldmar. De Goldwynzoon stamt, net als bĳvoorbeeld Delta Atlantic, uit de inmiddels beroemde Remarlindafamilie. De door Arjan en Saskia van Erp uit Midwolda gefokte stier debuteerde tĳdens de aprildraai als hoogste nieuwkomer. Zĳn vĳf vaarzen waren ruim ontwikkeld, lang en

De stĳlvolle Atwooddochters konden een vlak kruis niet verbergen

bĳzonder uniform in correctheid van kruisbouw. Met een gemiddelde openheid en passende bespiering lieten ze zien te passen bĳ het gemiddelde Nederlandse bedrĳf. De uiers van de dochters van Goldmar, die volgens inzender CRV binnenkort vrĳ beschikbaar komt, waren daarnaast lang en vast aangehecht. Het gebruik van de benen was het enige waarvoor hĳ geen ‘uitstekend’, maar een ‘prima voldoende’ scoorde. Ook Vendairy Wonder debuteerde tĳdens de laatste indexdraai. Na Goldmar was hĳ de tweede hoogste nieuwkomer en ook hĳ gaf dat een goed vervolg met zĳn dochtergroep in Zwolle. Hĳ had weliswaar tĳdens de Vekis Spring Sale al wat van zĳn kunnen getoond, maar tĳdens de nationale keuring mocht hĳ zich pas echt meten met soortgenoten. De door familie Van de Ven uit Vinkel gefokte Shottlezoon van de jonge fokkerĳorganisatie AI Total deed dat overtuigend met fĳntypische kwaliteitsvaarzen. Twee waren nog een fractie overbouwd, maar ze hadden allemaal voldoende capaciteit en waren vooral voorzien

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMZwartbontDochtergroepen.indd 55

01-07-14 14:27

NRM

DOCHTERGROEPEN

2014

van fraaie, brede en licht hellende kruizen. Tussen het droge beenwerk, waar de Wonders bĳzonder vlot op stapten, hingen brede en voldoende hoog aangehechte uiers. Alleen de nauwe achterspeenplaatsing bleek een duidelĳk punt van aandacht.

Fraai geuierde Gofastdochters Twee stieren waarvan de dochters in bouw bĳvoorbeeld veel op elkaar leken, waren Newhouse Gofast en Delta Atlantic, respectievelĳk een Goldwyn- en een Ramoszoon uit een O Manmoeder. Het duo van CRV had al eens een dochtergroep getoond; Gofast op de laatste CRV Koe-Expo vorig jaar zomer en Gofast tĳdens de jongste HHH-show in december. Beide duo’s lieten tĳdens de NRM een collectie ruim ontwikkelde vaarzen zien die goed in elkaar staken en zeker geen tekort aan kracht hadden. De dochters van Atlantic waren grover en hadden nog meer capaciteit dan de wat fĳnere dochters van de door Jan en Pauline Nieuwenhuizen uit Zevenhoven gefokte Gofast. Maar het grootste verschil tussen beide stieren was te vinden in het onderdeel uier en daarin zal het lactatiestadium een rol hebben gespeeld. De dochters van Gofast overtuigden met beaderde en hoog aangehechte uiers, de Atlantics daarentegen misten de bloei op de melkklieren, die ook niet zo correct waren afgewerkt. In het iets grovere beenwerk waren de dochters van beide stieren opnieuw uniform vanwege een prima stap.

Leonidas versus Atwood De goed oplettende toeschouwer kon de dochtergroepen overziend toch ook nog wel onderlinge verschillen benoemen. En dat is gezien het verschil in fokdoelen tussen veehouders maar goed ook. Twee stieren waarvan de dochters

ZWARTBONT

uit totaal ander hout waren gesneden, zĳn bĳvoorbeeld Gansey’s Leonidas en Maple-Downs-I G W Atwood, ondanks dat allebei de groepen een compliment verdienden voor de uniformiteit. KI Kampens Goldwynzoon Leonidas, die zich op de NRM via moederszĳde vergezeld wist van halfbroer Talentino (zie kader), showde een vĳftal jeugdige en erg fĳntypische vaarzen. Stuk voor stuk waren ze daarbĳ voorzien van hoog opgehangen, vast aangehechte uiers met fĳne spenen. De roodfactorstier maakte duidelĳk dat hĳ beschermd moet worden voor lichaamsgewicht en daarom past op brede, grove koeien die op allerlei onderdelen de afwerking en kwaliteit missen. Net als in zĳn prille exterieurfokwaarde was in de groep zichtbaar dat de Leonidasdochters iets paralleler mochten stappen. De van geboorte Amerikaanse stier Atwood liet een vĳftal capaciteitrĳke en stĳlvolle vaarzen de ring betreden. De vererver van importeur WWS is in diverse landen, waaronder Nederland, de hoogste exterieurstier en dat liet hĳ duidelĳk zien. Maar liefst drie van de vĳf dochters moesten de volgende dag ook aantreden in de individuele keuring. Aan showtype geen gebrek in de ruim ontwikkelde Atwoods, die in massa niet leken op vadersvader Goldwyn. Alle waren ze bovendien voorzien van vast aangehechte uiers met sterke ophangbanden. Ondanks een ongetwĳfeld goed uitgevoerde voorselectie kon de groep echter niet verbloemen dat vader Atwood oplopende kruizen vererft en daarin echt bescherming behoeft. Maar voor wie nog eens kans wil maken op individueel succes op de NRM is Atwood zeker een optie. Twee stieren die binnen de groep van veertien verervers de meeste moeite hadden om zich positief te onderscheiden, waren Aurora Jeroen en De-Su 521 Bookem. Jeroen liet een vĳftal gemiddeld ontwikkelde vaarzen zien die eenvoudig waren afgewerkt. Veel meer mag gezien zĳn afstamming met Bertil en

Stĳlvolle Feverdochters met hoge achteruiers

V E E T E E LT

JULI

VX11_NRMZwartbontDochtergroepen.indd 56

1/2

2014

01-07-14 14:27

Fraai gebouwde Gofastdochters met puike uiers en iets grof beenwerk

O Man overigens ook niet worden verwacht. Ondanks kleine schoonheidsfoutjes in het uierbeeld lieten de dochters van de gehaltevererver van CRV met een bovengemiddelde conditie overigens geen twĳfel bestaan over hun functioneren in een commercieel systeem.

Drie Norwins weer in groep Inzender WWS kon lef niet worden ontzegd door als tweede inzending te kiezen voor Bookem. De als genoomstier veel ingezette stiervader telde nog maar 23 melkgevende dochters waaruit kon worden geselecteerd. Dat meewegend is het best knap dat de vĳf vaarzen aan de hand van hun hoogte- en breedtematen en diepe borst in ieder geval wel duidelĳk maakten dat ze hun hoge producties prima aankunnen. De verse vaarzen misten alleen, in ieder geval nu, nog wel evenredigheid van bouw en afwerking in de uiers. De enige zwartbonte stier die na twee jaar opnieuw met een dochtergroep de NRM-ring betrad, was RH Norwin. Bovendien waren ook nog eens drie van de vĳf dochters van de Stormin Normanzoon van KI Samen wederom present. Ten opzichte van twee jaar geleden waren zĳn dochters nog verder doorgegroeid. De harmonische, fraai gewelfde en opengebouwde melkskeletten spraken in combinatie met de kwaliteitsrĳke uiers tot de verbeelding en deden jurylid Paul Hannan net voor de pauze voor het eerst om een applaus vragen. Het vĳftal kon met een hakkige achterbeenstand echter niet helemaal de ondergemiddelde beenscore (97) van Norwin verbloemen, al waren de benen droog en van goede kwaliteit.

Kleine verschillen Fever en Seaver De grens tussen proefstier- en fokstiergroepen valt door het gebruik van genoomstieren steeds meer weg. Vandaar dat er in overleg werd gekozen om zo ongeveer het aantal Nederlandse dochters als richtlĳn te houden bĳ de volgorde van de groepen. Met inmiddels ruim 300 dochters op Nederlandse bodem trad de Duitse Lonar van importeur GGI met zĳn fokstierdochters na de pauze aan. Vorig jaar liet de Laudanzoon tĳdens de nationale keuring van de oosterburen al een groep zien die destĳds erg jeugdig en haast iets tenger overkwam. Hoewel de Nederlandse dochters van de Laudanzoon meer volume leken te hebben, blĳft gewicht een belangrĳk punt om te beschermen. De Lonardochters stellen daar functionele uiers, maar vooral heel

veel botkwaliteit en hardheid tegenover. Dat blĳkt, getuige de hoge secundaire cĳfers die Lonar heeft, misschien nog wel minstens zo belangrĳk als gewicht. Na de middagpauze waren er nog altĳd debuterende groepen waar met veel belangstelling naar werd uitgekeken. Bĳvoorbeeld naar de groepen van de Canadese Goldwynbroers Crackholm Fever en R-E-W Seaver van Semex. Vanaf het moment dat ze hun eerste cĳfers kregen, trokken de stieren gelĳk op, maar werd het verervingspatroon als verschillend gezien. Ook in Zwolle kwam dat tot uiting, zĳ het minder extreem dan verwacht. Fever toonde zoals gedacht een vĳftal ruim ontwikkelde dieren met fraai uitgebalanceerde frames, veel eerste rib en brede kruizen. Seaver, die als de krachtpatser onder de Goldwynzonen werd gezien, bleek met twee dochters in zowel de dochtergroep als de individuele keuring, waaronder vaarzenre-

NRM-publiek kiest wederom voor Norwin Bĳna tweehonderd personen gaven via het antwoordkaartje in Veeteelt of via de poll op internet de getoonde collecties rapportcĳfers in een schaal van 1 tot 5. Roodfactorstier RH Norwin kwam daarbĳ net als twee jaar geleden als hoogste uit de bus. Met gemiddeld een score van 3,9 bleef hĳ Vendairy Wonder, Morningview Legend, Ralma O-Man CF Cricket en R-E-W Seaver, die alle 3,5 scoorden, ruim voor. Veel van de overige stieren hadden een score van rond de 3. Daarmee vond ook de gemiddelde recensent het niveau van de dochtergroepen hoog, waardoor er alleen aan

V E E T E E LT

VX11_NRMZwartbontDochtergroepen.indd 57

RH Norwin Vendairy Wonder Morningview Legend Ralma O-Man CF Cricket R-E-W Seaver Crackholm Fever Maple-Downs-I G W Atwood Midwolder Goldmar Newhouse Gofast Lonar De-Su 521 Bookem Gansey’s Leonidas Delta Atlantic Aurora Jeroen

3,9 3,5 3,5 3,5 3,5 3,4 3,3 3,2 3,2 3,1 3,1 2,9 2,8 2,4

Tabel 1 – Waardering dochtergroepen NRM

Aurora Jeroen een ‘kleine onvoldoende’ werd uitgedeeld.

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 14:27

NRM

DOCHTERGROEPEN

2014

ZWARTBONT

Fraaie melkskeletten met een fractie royale uiers voor de Legends

servekampioene Honny 14, ook in showexterieur wel degelĳk wat te kunnen. Het zorgde voor een niet geheel uniforme groep doordat drie van zĳn dochters vooral uitblonken in het open ras- en melktype en de twee hekkensluiters vooral de veronderstelde kracht lieten zien. De uiers van de dochters van zowel Fever als Seaver waren van achter breed, waarbĳ de Fevertelgen nog net wat meer hoogte en bodemvrĳheid hadden. Het beenwerk van de dochters van beide stieren was plat, waarbĳ de Seavers met de meeste overtuiging door de ring stapten.

Bevestiging van oudgedienden Ten slotte was het de beurt aan twee oudgedienden die allebei al meer dan 7000 Nederlandse dochters hebben: de O Manbroers Morningview Legend en Ralma O-Man CF Cricket. Zoals met dergelĳke dochteraantallen verondersteld mag worden, stelden beide stieren een prima collectie tweedekalfsdieren voor. Legend was al eens de meestgebruikte importstier en in Zwolle

had de van origine Amerikaanse vererver, die door Ingenieursbureau Heemskerk wordt geïmporteerd, een nieuwe verrassing in petto. Zĳn prima stappende dochters waren in de tweede lactatie uitgegroeid tot koeien met een indrukwekkende melkuitstraling in het skelet. Daarbĳ waren de lange melkklieren weliswaar wat royaal en van voren niet allemaal even vast aangehecht, maar ze waren beter dan de 103 voor uiers op papier deed vermoeden. Ook Cricket stelde zeker niet teleur. Zoals bĳ zĳn vaarzengroep vorig jaar zomer tĳdens de CRV Koe-Expo al werd verondersteld, waren zĳn nakomelingen ook daadwerkelĳk doorgegroeid tot lange, ruim ontwikkelde koeien met een imposant voorkomen. De nog erg ondiepe uiers waren fraai beaderd en vast aangehecht. De iets hakkige achterbeenstand in de vererving was in de groep nauwelĳks terug te zien. Hiermee kreeg de NRM 2014 een waardige afsluiting van de kwalitatief prima presentatie van de dochtergroepen zwartbont. l

De erg harmonisch gebouwde Norwindochters met kwaliteitsuiers stapten een fractie hakkig

V E E T E E LT

JULI

VX11_NRMZwartbontDochtergroepen.indd 58

1/2

2014

01-07-14 14:28

NRM

2014

IMPRESSIE

BEZOEKERS

Sendaula Yasin en Besigye Mugisha: ‘Rode hf’s voor Oeganda’ In de lounge voor buitenlandse bezoekers overleggen Sendaula Yasin en Besigye Mugisha met elkaar. Zĳ zĳn voor het veehouderscollectief Reline uit Oeganda op de NRM om naar koeien te kĳken, maar vooral om zaken te doen. Beide melkveehouders zĳn onder de indruk van de dieren die ze hier hebben gezien. ‘Geweldige koeien, de fysieke verschĳning is indrukwekkend’, zegt Yasin. Hĳ legt uit dat ze vooral interesse hebben in de roodbonte holsteins. ‘Deze dieren hebben door hun huidskleur minder last van hittestress.’ Maar in hun

land zĳn zwartbonte dieren populairder. ‘Dat is alleen een kwestie van prestige’, geeft Mugisha aan. ‘De rode dieren lĳken qua kleur te veel op de lokale dieren, daarom wil iedereen zwartbont. Maar economisch gezien zĳn de rode holsteins gewoon beter.’ Yasin zou deze rode holsteins graag melken op zĳn bedrĳf met honderd koeien. ‘Dan kan ik toe met de helft van de dieren.’ Overigens zĳn de heren ook onder de indruk van de showorganisatie. Ze willen in eigen land ook shows organiseren en kĳken in Zwolle hoe het moet.

V E E T E E LT

VX10_NRMsfeer-bezoekers.indd 59

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 12:09

NRM

NIEUWS

2014

Gemiddeld 8900 euro op Holland Masters Sale Tĳdens de Holland Masters Sale wisselden 55 dieren van eigenaar

Livestream NRM goed bekeken

Harm-Jan Veenhuis wint Veeteelt-NRM-prĳsvraag

De NRM was dit jaar voor het eerst live te volgen via een livestream op internet. De beelden zĳn goed bekeken, meldt de NRM-organisatie. De beelden die op de grote schermen boven de ring te zien waren, waren ook beschikbaar voor de kĳkers op internet. Op beide dagen trok de livestream ruim 1600 kĳkers. Driekwart keek via een pc, 14 procent op een mobiele telefoon en 11 procent op een tablet. Liesbeth Hermanussen, eigenaresse van de algemeen kampioene roodbont, maakte goed gebruik van de liveverbinding. Hun zoon Jens verblĳft in Canada en keek mee via internet. Liesbeth maakte van de gelegenheid gebruik om Jens toe te spreken en hem zo te betrekken in de feestvreugde van de winst.

Harm-Jan Veenhuis uit Paterswolde heeft de NRM-prĳsvraag van Veeteelt gewonnen. Zĳn voorspelling van 35.467 kg melk zat het dichtst bĳ het juiste antwoord op de vraag naar de gemiddelde levensproductie bĳ afvoer van de bedrĳven (met minimaal tien afgevoerde koeien) die deelnamen aan de individuele keuring van de NRM. Het juiste antwoord was 35.341 kg melk. De NRM-deelnemers scoren daarmee royaal boven het landelĳk gemiddelde (30.751 kg melk in 2012-

Beelden van de NRM waren online te bekĳken

V E E T E E LT

VX11_NRMNieuws.indd 60

JULI

1/2

2013). De variatie in voorspellingen op de antwoordkaartjes was enorm: van minder dan 10.000 tot meer dan 80.000 kg melk. Met zĳn antwoord wint Veenhuis een Luna-koeborstel van Lely. De tweede prĳs, drinkers van Milkbar, gaat naar Bo Quirĳnen uit het Vlaamse Merksplas. Zĳ vulde 35.200 kg melk in op haar antwoordkaartje. In totaal vĳftien personen ontvangen binnenkort als troostprĳs een Sprayfo Life Startpakket van Sloten.

Familie Ramakers wint Agroscoopbokaal ForFarmers Hendrix reikte tĳdens de NRM de Agroscoopbokaal uit aan de familie Ramakers, Hoogenweg. Volgens de gegevens van het monitoringsprogramma Agroscoop realiseerden zĳ de hoogste gemiddelde levensproductie van de afgevoerde koeien over de afgelopen drie jaar, met 54.835 kg melk. Het gemiddelde van de klanten van ForFarmers Hendrix bedraagt 31.359 kg melk, dat is 608 kg hoger dan het landelĳk gemiddelde. ForFarmers Hendrix reikt de bokaal jaarlĳks uit aan een deelnemer van Agroscoop die op een bepaald onderdeel uitzonderlĳk heeft gepresteerd.

De 55 veilingnummers van de Holland Masters Sale tĳdens de NRM hebben gemiddeld 8900 euro opgebracht. In de propvolle veilinghal in de Ĳsselhallen was de hoogste prĳs voor een eerstekeus vaarskalf uit de combinatie All Nure Numero Uno Pepita maal Morningview Mcc Kingboy. Rĳnhof Holsteins uit Midden-Beemster werd voor 35.000 euro de nieuwe eigenaar. Genoomstier Kingboy (v. Mc Cutchen) tekende ook voor het vaderschap van het tweede hoogste veilingsnummer. Een eerstekeus vaarskalf uit de combinatie Kingboy maal Rose Supershot bracht 32.000 euro op. Het kalf is een halfzus van de genoomstier Supershot, een van de hoogst genoteerde genoomstieren op basis van GTPI.

Dit jaar zĳn de melkveebedrĳven beoordeeld op levensproductie. De familie Ramaker streeft al geruime tĳd naar een duurzame veestapel met rendement op de lange termĳn. Ze fokken op robuuste koeien met sterk beenwerk die veel ruwvoer kunnen verwerken. ‘We besteden veel aandacht aan zowel voeding, fokkerĳ als management’, vertelt Johan Ramaker. ‘De koeien moeten lang meegaan. Een duurzame veestapel is uiteindelĳk ook goed voor de portemonnee.’ Het winnen van de Agroscoopbokaal is voor de familie Ramaker een bevestiging dat hun werkwĳze resultaat oplevert.

2014

01-07-14 14:01

Eerste onverdachtcertifcaat Staphylococcus aureus Tĳdens de NRM reikte de Gezondheidsdienst voor Dieren de eerste certificaten uit voor de onverdachtstatus Staphylococcus aureus. Op een minisymposium vroeg de GD extra aandacht voor de mastitiskiem S. aureus. Jan Swaag, melkveehouder in Barsingerhorn (Noord-Holland), vertelde dat hĳ jaloers is op de melkveehouders in de zaal die het certificaat voor de onverdachtstatus van S. aureus ontvangen. Ondanks de vele maatregelen die hĳ heeft genomen om de uiergezondheid (succesvol) te verbeteren, is hĳ er nog niet in geslaagd om S. aureus uit te bannen op zĳn bedrĳf. Uiergezondheidsdeskundige Jantĳn Swinkels van de GD feliciteerde alle melkveehouders in de zaal die de onverdachtstatus hebben behaald. ‘Deze veehouders laten zien dat het mogelĳk is deze kiem succesvol aan te pakken. Ik weet dat het niet gemakkelĳk is, maar het is wel haalbaar. De certificaten die we vandaag uitreiken, zĳn een erkenning voor het goede werk.’

Swinkels benadrukte dat de bestrĳding van S. aureus een samenspel is van het beperken van overdracht van de kiem, van het opsporen en behandelen of opruimen van besmette dieren en de weerstand van de koeien. ‘Daarom zĳn de bestrĳding van S. aureus en het verbeteren van de uiergezondheid niet alleen een taak van de melkveehouder, maar ook van bĳvoorbeeld de zuivelsector, de veevoerindustrie en de leveranciers van melkapparatuur.’ Het eerste certificaat voor de onverdachtstatus S. aureus werd uitgereikt aan melkveehouder Jan Jaap van Nes. De veehouder uit Dwingeloo vertelde in het juninummer van Veeteelt al dat hĳ geen bĳzondere werkwĳze heeft om dit te bereiken. Toch heeft hĳ al vĳf jaar lang geen S. aureus in zĳn tankmelk gehad, een unieke prestatie. Protocollair, regelmatig en nauwkeurig werken lĳkt een belangrĳke bĳdrage te leveren aan dit succes.

Bloggende familie Van ’t Hof: ‘Nog nooit zo vaak gefeliciteerd’ Maar liefst zeven koeien zond de familie Van ’t Hof in voor de NRM, met als hoogtepunt het reservekampioenschap bĳ de honderdtonners voor hun Stadeldochter Jacoba 19. In aanloop naar de show in Zwolle hield de familie uit Oosterwolde (Gld.) een weblog bĳ voor Veeteelt, waarin zĳ hun persoonlĳke verhaal vertelden over alle voorbereidingen richting de nationale show. In aanloop naar de NRM en tĳdens de NRM zelf werden Gerrit en Jantje, hun zoon Hendrik en zĳn vrouw Annerike overladen met reacties van mensen die de blog hadden gelezen. ‘We waren best verrast door alle positieve reacties. Dat maakte het schrĳven nog leuker. Mĳn vader Gerrit was bovendien nog nooit zo vaak gefeliciteerd als nu’, aldus Hendrik van ’t Hof, die refereert aan de 65e verjaardag van zĳn vader vlak voor de NRM. Het blogschrĳven is de familie Van ’t Hof meegevallen. Hendrik van ’t Hof: ‘Het schrĳven kostte niet heel veel extra tĳd en Annerike maakte er de foto’s bĳ. Uit de reacties merkten we dat mensen ook de foto’s erg leuk vonden; je kon de voorbereiding zo echt meemaken.’

Gerrit van ‘t Hof met Jacoba 19

K O RT

CRV toont andere kĳk op de veestapel Een enorme loopbrug in het CRV-paviljoen gaf de bezoekers letterlĳk een andere kĳk op de dochtergroepen die CRV toonde. Bertil Muller, woordvoerder van CRV, legt uit: ‘In de huidige melkveehouderĳ komt steeds meer de focus op de veestapel als geheel te liggen. We kĳken dus anders naar de veestapel, figuurlĳk. Dat CRV veehouders hierbĳ ondersteunt, proberen we te laten zien met deze brug door mensen letterlĳk anders naar de veestapel te laten kĳken. We kĳken nog steeds naar de individuele koe, maar uiteindelĳk moet ze wel tot waarde komen in de veestapel als geheel.’

Ruim 3000 broodjes Als grootste exposant op de NRM heeft CRV een eigen catering voor de medewerkers en dierverzorgers. OudCRV-medewerker Harry Knol en zĳn gezin zĳn de drĳvende kracht hierachter. Tĳdens de twee NRM-dagen en twee opbouwdagen smeren zĳ ruim 3000 broodjes en zetten ze bĳna 2500 koppen koffie. Ook zorgt Harry’s vrouw Janny voor de witte kleding van de dierverzorgers.

NRM live op tv De NOS was op vrĳdagochtend op bezoek bĳ de NRM. Voor het programma NOS Zomerochtend sprak reporter Michiel Breedveld met CRV-woordvoerder Bertil Muller, met veehouder Gerrit van ’t Hof en roodbontjurylid René Lubberdink over koeien. De uitzendingen zĳn terug te zien via Uitzending gemist op www.npo.nl.

Bezoek uit 34 landen Nog niet eerder ontving CRV bezoekers van zoveel nationaliteiten op de NRM. De gasten uit 34 landen bezochten niet alleen de NRM, maar ook diverse bedrĳven in heel Nederland. CRV organiseert daarvoor diverse excursies op de dagen voorafgaand aan de NRM. CRV probeert de bezoekers een goed beeld te geven van de Nederlandse koe en wat die koe in hun land kan betekenen. Nieuw waren bezoekers uit Egypte, Marokko, Oeganda en Bangladesh.

V E E T E E LT

VX11_NRMNieuws.indd 61

NI E U W S

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 14:01

NRM

2014

RAS-

DOCHTERGROEPEN

ROODBONT

Fraaie lichaamsbalans van Kodakdochters wekte sympathie

Van drie werelden het beste bĳ elkaar brengen Op de vakbeurs van de NRM presenteerde Koole & Liebregts een collectie kruislingkoeien. De bonte verschĳning stond symbool voor het Procross-concept, een driewegkruising tussen de rassen holstein, montbéliarde en Scandinavisch roodbont. ‘De productie ligt in dit kruisingssysteem even hoog, zo niet hoger dan bĳ zuivere holsteinkoeien. Bovendien zĳn de gezondheidskenmerken beter dankzĳ de heterosis’, vertelt Walter Liebregts. Er zĳn volgens hem inmiddels een paar honderd Nederlandse bedrĳven met Procross-dieren. ‘Het zĳn vaak grote bedrĳven die minder liefhebberĳ hebben in individuele fokkerĳ en die baat hebben bĳ koeien die weinig arbeid vragen.’ Wordt het kruisen vaak niet als excuus gebruikt om fouten in het management te repareren? Liebregts: ‘Je zult als boer altĳd je best moeten blĳven doen, ook met kruislingen. Alleen bereik je het gewenste resultaat zo met meer gemak.’ De gemiddelde productie van de Procross-groep bedroeg 11.000 kg melk

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMRoodbontDochtergroepen.indd 62

01-07-14 12:07

Verdienstelĳk debuut voor Etaregge Brooklyn, maar mooi uitgegroeide Talentino’s maken meeste indruk bĳ roodbontgroepen op NRM

Variatie troef bĳ roodbont Brooklyn kan tevreden terugblikken op zĳn eerste optreden met een dochtergroep. Toch maakte Talentino de meeste indruk bĳ de gevarieerde roodbontpresentatie. De toenemende belangstelling voor kruisen vertaalde zich op de NRM Alger Meekma

in het optreden van drie prima rasgroepen.

Brooklyn toonde vĳf royaal bemeten dochters met ruime skeletten

tekst Inge van Drie

ters genoeg lengte en breedte en voldoende hellende kruizen, maar een aantal nakomelingen miste duidelĳk ribdiepte. Ook de uierbalans was een punt van aandacht, net als de kwaliteit van het overigens wel goed gebruikte beenwerk.

video-impressie www.veeteelt.nl

et contrast was opnieuw groot. In totaal veertien dochtergroepen van zwartbontstieren, waarvan twee voorzien van de roodfactor, maakten op de NRM hun opwachting in de ring. Veel kariger was het aanbod bĳ de roodbontstieren. Met zes dochtergroepen – zelfs een minder dan in 2012 – kwamen de roodbontveehouders er in Zwolle enigszins bekaaid van af. Ook qua nieuwswaarde konden de roodbontgroepen zich niet meten met de zwartbontgroepen. Van de meeste op de NRM vertegenwoordigde roodbontstieren was al vaker een dochtergroep te zien.

Maat en ruimte voor Brooklyns Etaregge Brooklyn maakte wel zĳn debuut op de NRM. Naar het optreden van de Mr Burnszoon uit de familie van de Amerikaanse Dixie-Lee Aspen was reikhalzend uitgekeken. De door Gerard, Annie en Henri Busger op Vollenbroek uit Enter gefokte stier debuteerde tĳdens de aprildraai met aantrekkelĳke cĳfers: 247 NVI, 103 kg vet en eiwit en 113 exterieur. Kon de pupil van CRV de hooggespannen verwachtingen waarmaken? Voor frame lukte dat zeker. Voor veehouders die op zoek zĳn naar maat en ruimte in hun koeien, is Brooklyn een prima kandidaat. De nummer twee roodbont voor NVI presenteerde vĳf royaal ontwikkelde vaarzen met lange, ruime skeletten en prima kruizen. Ook het beenwerk was prima in orde. Op de kopkoe na stapten de bont gespikkelde vaarzen, die een mooie hoek in hun benen lieten zien, met ruime pas door de ring. Kreeg Brooklyn dan louter lof toegezwaaid? Nee, al maakte de Mr Burnszoon zeker een verdienstelĳk debuut, een klein smetje op het optreden van de Brooklyndochters vormde het uierbeeld. Die kritiek gold niet zozeer de achteruiers als wel de vooruierlengte en de vooruieraanhechting van een aantal vaarzen. Was de groep van Brooklyn zeker uniform, lastiger was het om een lĳn te ontdekken in de groep van HJR Windstar. Precies een jaar geleden toonde CRV op de CRV Koe-Expo al een niet al te enthousiast ontvangen groep vaarzen van de Spencerzoon. Windstar, gefokt door Frans Rovers uit Deurne uit de volle zus van O Manzoon Fiction, zon daarom op revanche, maar slaagde daar op de NRM niet helemaal in. Een fraaie kopkoe opende de collectie tweedekalfskoeien, gevolgd door werkkoeien zonder veel franje. Weliswaar toonden de middelgrote Windstardoch-

Trekjes van grootvader Kian Evenals bĳ Brooklyn en Windstar bestond ook de formatie van Talentino uit dochters uit de proefperiode. Toch was de selectieruimte aanzienlĳk ruimer. De Talentzoon, een halfbroer van de bĳ zwartbont optredende Leonidas en gefokt door de familie Veneklaas Slots uit Zeĳerveld, is onder meer vanwege zĳn goede bevruchting in de wachtperiode flink gebruikt, zodat er inmiddels meer dan 600 dochters aan de melk zĳn. KI Kampen koos ervoor een groep met oudere dieren te presenteren, die bestond uit één tweede- en vier derdekalfskoeien. De kiorganisatie liet daarmee zien dat de Talentinodochters kunnen uitgroeien tot zware, ‘behangen’ koeien, ofwel koeien met veel massa, kracht en een royale conditie. Qua skelet toonde het vĳftal meer trekjes van grootvader Kian dan van vader Talent. Het beenwerk oogde, passend bĳ het type koe, een tikje grof, maar het belemmerde de Talentinodochters niet in hun beweging. Al met al liet de groep een uitstekende indruk achter, ook dankzĳ de harmonische bouw en de kwalitatief sterke uiers met nauw geplaatste spenen, al hoefden de achterspenen beslist niet dichter bĳ elkaar te staan. Van heel andere makelĳ was de verzameling dochters van Topspeed Kodak, afkomstig uit de stal van Jan Wigboldus uit Garmerwolde. De meestgebruikte stier van het afgelopen ki-jaar – hĳ noteerde zelfs meer inseminaties dan zĳn zwartbontcollega’s – is op papier met 104 exterieur geen hoogvlieger. Toch slaagde de Kevinzoon van CRV er met zĳn eerste groep uit de fokperiode in sympathie op te wekken. Dat dankte Kodak niet zozeer aan de geringe stokmaat van zĳn compact gebouwde dochters als wel aan hun mooie lichaamsbalans. De uiers waren solide en vast aangehecht en de op papier lange spenen waren in de praktĳk alleen bĳ de kopkoe zichtbaar. Ook de soepele pas op de iets meer dan gemiddeld gekromde benen lĳkt erop te duiden dat de Kodakdochters in ligboxenstallen goed uit de voeten kunnen.

Afwisselend vaderbeeld Aan variatie was bĳ de roodbontgroepen geen gebrek: van de compacte Kodakdochters tot de ruim gebouwde Brooklyntelgen,

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMRoodbontDochtergroepen.indd 63

01-07-14 12:08

NRM

RAS-

2014

DOCHTERGROEPEN

ROODBONT

Talentino en Malando als beste uit de bus Bĳna 200 bezoekers gaven na het zien van de dochtergroepenpresentatie hun mening over de optredens van de in totaal 23 dochter- en rasgroepen. Via een antwoordkaartje of online konden ze elke groep een score geven van 1 (laag) tot en met 5 (hoog). Bĳ roodbont kwamen Talentino en Malando als beste uit de bus. Beide stieren scoorden een gemiddelde van 3,7. Van de rasgroepen kreeg de brownswissgroep de hoogste waardering (3,0). Tabel 1 – Waardering dochtergroepen NRM

naam stier

score

Talentino J&G Malando Delta Fidelity Topspeed Kodak rasgroep brown swiss Etaregge Brooklyn rasgroep mrij HJR Windstar rasgroep fleckvieh

3,7 3,7 3,5 3,1 3,0 2,9 2,6 2,4 2,0

van de werkkoeien van Windstar tot de krachtpatsers van Talentino. Ook in het vaderbeeld was er veel afwisseling. Zes verschillende stieren tekenden voor het vaderschap. Minder afwisselend was het beeld bĳ de moedersvaders, waar bĳ drie stieren Kian in de stamboom opdook. Behalve voor Brooklyn en Talentino gold dat ook voor J&G Malando. De Gogozoon van KI Samen stamt uit de, inmiddels al elf jaar oude, Kiandochter J&G Meisi 5 van Jan en Gerrie Hoegen uit Ermelo. Malando toonde in de ring een met name in type uniforme groep krachtige vaarzen met ietwat gesloten frames. Is Malando op papier een vererver van hellende kruizen met 109 voor kruisligging, in de groep neigden de kruizen eerder naar de vlakke kant. Op uierfoutjes waren de vlot stappende Malandodochters niet te betrappen, al was het door de verschillen in uiers wel lastig om een uniform uierbeeld te schetsen. Variatie in uiers etaleerde ook de groep van Delta Fidelity, een van de meestgebruikte roodbontstieren van de afgelopen jaren. CRV kon voor het samenstellen van de groep daarom

Alex Arkink

CRV toonde voor het eerst mrĳ-koeien uit louter holsteinmoeders

kiezen uit een groot aantal dochters. De fokwaarde van de Kianzoon uit Lightningdochter Bles bevat informatie van inmiddels meer dan 23.000 dochters. Met name in achteruierhoogte kon de groep niet helemaal overtuigen, maar indruk maakten de atletische Fidelitydochters zeker wel met de mooie overgangen van voor- naar middenhand in hun gerekte skeletten. Buiten kĳf stond dat het beenwerk opnieuw het sterkste punt van de Fidelitydochters bleek. Hun fĳne, droge benen zetten ze recht naar voren en ze stapten met royale passen door de ring. Ook aan veehouders die kruisen, dacht de organisatie. In totaal drie rasgroepen demonstreerden hun kunnen in de ring. Gezien het aantal inseminaties is dat een logische keus. Van alle inseminaties in Nederland gaat het bĳ inmiddels twaalf procent om een inseminatie in het kruisingssegment. Fleckvieh is op dit moment het meestgebruikte kruisingsras in Nederland. De animo voor het ras zal door het optreden van de groep fleckviehkruislingen, van verschillende vaders en afkomstig uit holsteinkoeien, op de NRM zeker niet minder worden. Het vĳftal dat CRV in de ring toonde, combineerde kracht én melkopdruk, beschikte over prima uiers en stapte op wat grof beenwerk vlot door de ring.

Mrĳ-koeien uit holsteinmoeders Ook van mrĳ presenteerde CRV – voor het eerst – een groep koeien uitsluitend uit holsteinmoeders. De ki-organisatie wil daarmee het kruisen van holsteins met mrĳ promoten. Nu al wordt van alle inseminaties met mrĳ meer dan een kwart op holsteins uitgevoerd. In de ring kwam een in leeftĳd variërend vĳftal met mooie verhoudingen in hun wigvormige lĳven en prima beenwerk. Qua melkopdruk konden de mrĳ-koeien niet helemaal op tegen de fleckviehkoeien. GGI legde in haar kruisingsgroep, die bestond uit twee zuivere brownswisskoeien en drie brownswisskruislingen, de nadruk op levensproductie. Van het fraaie vĳftal in de ring had één koe vier keer gekalfd, drie koeien vĳf keer en één koe zes keer. De sterk gebeende, hard gebouwde en duurzame brownswisskoeien noteerden een gemiddelde levensproductie van ruim 55.000 kg melk met 3,6% eiwit. l

Tot zware koeien uitgegroeide Talentinodochters toonden meer trekjes van grootvader Kian dan van vader Talent

V E E T E E LT

JULI

VX11_NRMRoodbontDochtergroepen.indd 64

1/2

2014

01-07-14 12:08

NRM

2014

IMPRESSIE

SFEER

RING

Paul Hannan: ‘Geweldige sfeer en voortreffelĳke organisatie’ Paul Hannan, het Ierse jurylid op de NRM, stapt zwetend de ring uit na de keuring van de middengroep zwartbont. Maar wel met een enorme glimlach op zĳn gezicht. De melkveehouder is blĳ met wat hĳ in de ring mocht beoordelen. ‘Ik zie hier geweldige koeien lopen, beter zelfs dan ik had verwacht.’ Het is voor hem de eerste keer dat hĳ in Nederland jureert, maar hĳ heeft al veel internationale ervaring, zoals in Spanje, Denemarken en Engeland.

Vooral de grootte en de melkrĳkheid van de Nederlandse koeien op de NRM spreekt hem aan. ‘De kwaliteit is echt geweldig, bĳ zwart, maar ook bĳ rood.’ Maar ook de sfeer in en rond de ring zorgen voor die grote glimlach. Hĳ vergelĳkt het zelfs met de sfeer bĳ een voetbalwedstrĳd van Manchester United. ‘Ook de organisatie is voortreffelĳk, vooral de timing is ongelofelĳk. Bĳ ons thuis zouden we halverwege de middag al een uur achter liggen op schema.’

V E E T E E LT

VX11_NRMsfeer-ring.indd 65

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 14:48

NRM

2014

HONDERDTONNERS

Reservekampioene Stouwdamshof Jacoba 19 (l.) en kampioene Glinzer Greetje 102 (r.)

Gabriel Blanco del Campo: ‘Deze koeien moeten het fokdoel zĳn’ Het was een van de meest indrukwekkende rubrieken van de NRM, aldus jurylid Gabriel Blanco del Campo, die samen met Niels Erik Haahr de beoordeling van de honderdtonners op zich nam. ‘Dit type koeien is waar we naartoe moeten in de fokkerĳ, dit moet het fokdoel zĳn. Het zĳn koeien die probleemloos zeven, acht lactaties meegaan.’ De hoofdinspecteur van het Spaanse holsteinstamboek keurde ze met zeer veel plezier. De keuze was moeilĳk. ‘Ook degene die we achteraan plaatsten, hebben we verteld dat zĳ geweldige koeien hadden. We hebben uiteindelĳk gekozen voor de koeien die in het totale plaatje het meest in balans zĳn. De kampioenen zĳn koeien die op alle kenmerken het best scoorden.’ Ook in Spanje bestaat er een duurzaamheidsrubriek. ‘Hieraan kunnen koeien met een levensproductie vanaf 70.000 kilo meedoen. Over een aantal jaar ook een 100.000 kilogram-rubriek organiseren, dat is voor ons een mooi streven.’ Het Spaanse jurylid Gabriel Blanco del Campo jureerde met veel plezier de rubriek honderdtonners op de NRM

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_NRMHonderdtonners.indd 66

01-07-14 14:07

Honderdtonners maken indruk met duurzaam exterieur en pittige karakters

De glans van Glinzer Greetje 102 Opnieuw zorgde de honderdtonnerrubriek voor volle tribunes in de Ĳsselhallen in Zwolle. De twee buitenlandse juryleden spraken hun lof uit voor alle deelnemende dieren, maar verkozen de zeer stĳlvolle Glinzer Greetje 102 tot de mooiste ‘old lady’. tekst Jorieke van Cappellen

;video-impressie www.veeteelt.nl

e volle tribunes bewezen het. Hoewel de keuring van de honderdtonners pas voor de tweede keer werd georganiseerd, had de honderdtonnerrubriek op de NRM opnieuw een onweerstaanbare aantrekkingskracht op de bezoekers. Het woord ‘oud’ leek bĳna misplaatst voor de productietoppers die in Zwolle de ring betraden. Ze maakten stuk voor stuk indruk, met nog bikkelharde benen, de kwaliteitsvolle uiers, en dit dikwĳls gecompleteerd met een zichtbaar pittig karakter. Hoewel de rubriek op de eerste dag van de NRM werd gekenmerkt door een aantal uitvallers – oorspronkelĳk stonden er 22 dieren vermeld in de catalogus – vormden de uiteindelĳk 14 deelneemsters die de ring betraden een imponerende aanblik. En dat 100.000 kg melk produceren dikwĳls onopvallend gaat, bleek wel uit het feit dat vĳf koeien deze dag hun ‘showdebuut’ meemaakten. Zo was de familie Nĳhof-Schuinesloot nooit eerder op de NRM geweest. Ze waren echter zo onder de indruk van de vorige editie, dat ze ook besloten mee te doen met één van de zeven honderdtonners die hun bedrĳf al telde: Old Sneker 78 (v. Lord Lily). ‘Het is goed om te laten zien hoe duurzaam de Nederlandse veestapel is’, zo citeerde speaker Alice Booĳ de familie Nĳhof.

Zware kluif voor de buitenlandse juryleden Anders dan op de NRM van 2012, waarbĳ een top drie werd aangewezen, werden op deze NRM-editie alle koeien daadwerkelĳk op volgorde geplaatst. Juryleden Gabriel Blanco del Campo uit Spanje en Niels Erik Haahr uit Denemarken hadden een zichtbaar zware kluif aan de beoordeling van de 14 veelgeefsters. Uiteindelĳk kozen zĳ voor de koeien met de meeste baTabel 1 – Top drie honderdtonners

naam koe

vader

m.vader eigenaar, woonplaats

1 Glinzer Greetje 102 Rudolph Tornedo 2 Stouwdamshof Jacoba 19 Stadel Lica 3 Ynskje 75 Dante Rudolph

mts. Vos-van der Schoor, Godlinze (Gr.) fam. Van ‘t Hof, Oosterwolde (Gld.) mts. D. en J. van Dooren, Terschuur (Gld.)

Voor het overzicht van alle uitslagen: www.veeteelt.nl/nieuws/nrm-uitslagen

Kampioene honderdtonners: Glinzer Greetje 102 (v. Rudolph)

lans in het frame en de beste uiers. Daarin ontspon zich een spannende strĳd tussen de drie laatst overgebleven dieren. Ynskje 75 van de familie Van Dooren uit Terschuur werd als nummer drie opgesteld. De twaalfjarige Dantedochter produceerde met haar goed bewaarde 90 puntenuier 118.660 kg melk met 4,43% vet en 3,52% eiwit. Daarnaast viel haar spĳkerharde beenwerk op.

Winnares met ‘bling bling’ Jacoba 19 van de familie Van ’t Hof uit Oosterwolde viel als enige roodbonte in het deelnemersveld niet alleen op vanwege haar kleur. De bĳna dertienjarige excellente Stadeldochter is een dochter van de algemeen kampioene roodbont op de NRM in 2002, Jacoba 8 (v. Lica). Bĳzonder was dat Van ’t Hof ook een tweede dochter van Jacoba 8 toonde: de zwartbonte Rudolphdochter Jacoba 15. De fraaitypische Jacoba 15 produceerde al ruim 166.000 kg, maar eindigde niet bĳ de laatste drie. Halfzus Jacoba 19 is hoogdrachtig van haar elfde kalf. Ze imponeerde met haar krachtige uitstraling en de sterk bewaarde uier. De productie van 107.196 kg melk was haar nog nauwelĳks aan te zien en na een spannende finale kreeg ze het reservelint. Dankzĳ meer melkuitstraling en scherpte was het uiteindelĳk de stĳlvolle Glinzer Greetje 102 die de overwinning opeiste. De excellente Rudolphdochter, in eigendom van Jan Thomas en Betty Vos en gefokt door vader Daan uit Godlinze, combineerde veel upstanding en ribdiepte met een geweldige achteruier. De bĳna elfjarige Greetje gaf in haar leven inmiddels 101.472 kg melk met 4,41% vet en 3,32% eiwit en het einde lĳkt nog lang niet in zicht. Greetje begon als vaars heel gewoon, vertelde Jan Thomas. ‘Met het ouder worden werd ze steeds mooier, ze kreeg steeds meer “bling bling”. Pas na zes kalvingen werd Greetje ontdekt in de keuringsring. Haar glans heeft ze nog duidelĳk niet verloren met de bekroning tot kampioene in Zwolle. l

V E E T E E LT J U N L II 11 // 22 22 00 11 40

VX11_NRMHonderdtonners.indd 67

01-07-14 14:07

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Paul Litjens: ‘Ik vind dat je als intensief melkveebedrĳf verantwoording moet dragen voor het mestoverschot’

Antwoord op de nieuwe mestwetgeving Hĳ vindt het goed dat intensieve bedrĳven worden verplicht een deel van hun mest te verwerken. Paul Litjens melkt zelf ruim een miljoen kilo melk op 36 hectare en vond een passend antwoord op de nieuwe mestwet. De nieuwe regels zorgden indirect ook voor een koerswĳziging in de bedrĳfsontwikkeling. tekst Tijmen van Zessen

et is een komen en gaan op het erf van Paul (37) en Monique (35) Litjens. Opraapwagens van de loonwerker rĳden het laatste deel van de tweede snede gras naar de kuil, Pauls vader

VX11_Litjens.indd 68

V E E T E E LT

JULI

1/2

voorziet het jonge gras van een nieuwe kunstmestgift en ondertussen zuigt een vrachtwagen zich vol met mest. Zo intensief als de werkzaamheden op het erf, zo intensief is ook de bedrĳfsopzet

van Paul Litjens. In het Limburgse Leunen produceert hĳ jaarlĳks 1.100.000 kilo melk op 36 hectare, ruim dertigduizend kilo melk per hectare.

Aanhaken bĳ mestfabriek Voor Paul was het bĳ de bekendmaking van de nieuwe mestwet direct duidelĳk dat zĳn bedrĳf verplicht een deel van het mestoverschot moest verwerken. ‘Het kwam voor mĳ niet als een verrassing. Ik zag het al aankomen, mede dankzĳ het bestuurswerk dat ik doe bĳ LLTB, Rabobank en FrieslandCampina. Ik vind de verplichting tot mestverwerking goed. We hebben in het verleden gemerkt dat initiatieven op vrĳwillige basis niet werken’, vertelt Paul.

2014

01-07-14 17:26

Paul en Monique Litjens De intensieve regio waar het bedrĳf van Paul en Monique Litjens ligt, maakt uitbreiden in grond (te) kostbaar. Het stel investeerde wel in een serieuze tweede tak.

Aantal koeien: Melkproductie: Aantal hectare: Jaarlĳkse mestafzet:

Leunen

120 1.100.000 kilo 36 1200 kuub

In plaats van de kat uit de boom te kĳken, nam Paul Litjens contact op met adviesbureau Pĳnenburg om te zoeken naar de meest passende oplossing voor zĳn bedrĳf. Die werd gevonden in een deelneming in het project Merensteĳn, de mestverwerkingsfabriek die Mestac opricht in Ysselsteyn.

De stal is diverse keren verbouwd en uitgebreid

Merensteĳn is een coöperatieve vereniging waar veehouders met een mestoverschot zich kunnen inkopen om de afzet en verwerking van hun mest voor langere termĳn te organiseren. Litjens zal vanaf volgend jaar vĳftig procent van zĳn mestoverschot moeten verwerken en kocht zich daarom in voor een volume van 600 kuub. ‘We zitten hier in een intensieve hoek van het land en dan vind ik dat je moet aanhaken bĳ zo’n initiatief. Ik vind dat je als intensief bedrĳf ook moet opdraaien voor de gevolgen, dat is een kwestie van je verantwoordelĳkheid nemen.’ Litjens neemt de kostprĳsstĳging van de mestverwerking voor lief. In zĳn huidige situatie is hĳ jaarlĳks bĳna 11.000 euro kwĳt aan mestafzet, dat wordt vanaf volgend jaar naar verwachting minstens 13.000 euro of maximaal 15.000 euro (tabel 1, pagina 70). In de berekening is het voordeel van de BEX (bedrĳfsspecifieke excretie), de derogatie en het uitbesteden van de jongveeopfok meegenomen. De investering in een mestsilo geeft de veehouder ook financieel gewin doordat hĳ de mest kan opsparen tot het gunstigste afvoermoment. Bovendien geeft het hem de kans om de mest op het ideale moment aan te wenden.

Mest ruilen Uiteindelĳk zĳn de kosten van de mestverwerking afhankelĳk van de mogelĳkheid voor het afsluiten van een vervangende verwerkingsovereenkomst (een VVO). Met een VVO kan Litjens zĳn verwerking uitruilen met een varkenshouder. Deze constructie is financieel gunstig voor beide partĳen. Het verwerken van varkensmest is namelĳk per kilogram fosfaat goedkoper dan het verwerken van rundveemest. De varkenshouder laat extra varkensmest verwerken en ontvangt van Litjens 1,50 euro per kilogram fosfaat. Op deze manier betaalt de varkenshouder een prĳs die gelĳk is of lager dan de ophaalbĳdrage voor reguliere afzet. Litjens heeft geen kosten voor het fysiek laten verwerken van mest. In plaats daarvan kan hĳ de mest kwĳt in het reguliere circuit. ‘Voor die paar duizend euro die ik meer ga betalen, kan ik zelf niet investeren in een systeem van mestverwerking. Ik ben nu voor langere termĳn ontzorgd in mĳn mestafzet en het inleggeld van zeven euro per kuub vind ik te overzien’, stelt Litjens. Adviseur Joost Pĳnenburg is inmiddels aangeschoven en knikt instemmend: ‘Het zĳn wel geldbedragen, maar het effect op de kostprĳs valt mee, de discussie

Van boven naar beneden: - Litjens investeerde als tweede tak in kinderopvang en buitenschoolse opvang - Mestsilo geeft buffer in mestafzet - Jaarlĳks verlaat 1200 kuub mest het melkveebedrĳf

omtrent mestverwerking is vooral beladen met emotie.’ Paul Litjens doet niet krampachtig over de intensieve opzet van het bedrĳf. Nuchter stelt hĳ vast dat extensiveren in zĳn regio geen optie is. ‘In dit gebied vind je alle vormen van Nederlandse landbouw: vollegrondsgroente, bomen, asperges, akkerbouw, varkens, kippen, het is er allemaal. Ik kan met die intensieve teelten niet concurreren, een teler van sla betaalt al snel tweeduizend euro huur per hectare. Ook het kopen van grond met het idee daarmee de mestafzet recht te trekken, kan economisch niet uit. Daarmee zeg ik niet dat grond kopen een slechte keuze is, maar grond koop je met geld dat je overhebt, niet met geld van de bank.’ Los van het feit dat een intensief bedrĳf in Noord-Limburg bepaald geen uitzondering is, ziet Litjens ervan af om zĳn bedrĳf veel forser te intensiveren. De mestverwerkingsplicht heeft daar mede aan bĳgedragen. Paul Litjens verwacht na het einde van de quotering nog zo’n

V E E T E E LT

VX11_Litjens.indd 69

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

01-07-14 17:26

B E D R I J F S R E P O RTA G E

De uitloop naar buiten is bestemd voor de droogstaande koeien

tien procent te groeien om daarmee de capaciteit van zĳn melkrobots volledig te benutten. Nu hĳ de opfok van jongvee uitbesteedt, is daarvoor ook ruimte in de stal. ‘Tot drie jaar terug dacht ik nog dat ik er een derde en vierde melkrobot bĳ wilde plaatsen, maar we hebben besloten om de risico’s op het bedrĳf te spreiden en te investeren in een tweede tak. Mĳn vrouw richt zich nu helemaal op de kinderopvang en buitenschoolse opvang (bso). We draaien nu vĳftien maanden en zitten al voor zeventig procent vol. Er staan twaalf medewerkers op de loonlĳst, die samen zeven fte vertegenwoordigen.’

Vliegende start bso Het spreiden van de risico’s is volgens Litjens verstandig omdat een intensief bedrĳf in het noorden van Limburg bĳ voorbaat op een lichte achterstand staat ten opzichte van bedrĳven elders in het land. ‘Het ruwvoer en de mestafzet zĳn hier duurder en dan wordt het bedrĳf niet efficiënter door er een derde en vierde robot bĳ te zetten.’

Litjens investeerde zeven ton in ‘de mukkenstal’, zoals de accommodatie van de gloednieuwe bedrĳfstak is genoemd. Met een subtiele verwĳzing naar de Limburgse omschrĳving van het onderkomen voor de jongste kalveren. In 2013 kreeg de nieuwbouw een prĳs voor de architectuur, het prille begin van de volwaardige bedrĳfstak geniet een vliegende start. ‘Wat omzet betreft kan ik me nu meten met een bedrĳf met driehonderd koeien. Deze manier van ondernemen is minder kapitaalintensief. De kosten zĳn vooral variabel in plaats van vast. Om een idee te geven: de kosten van één fte liggen hoger dan de complete rentelasten op de investering.’ Litjens wil zich onderscheiden door de vaste kosten zo laag mogelĳk te houden. Voor een intensief bedrĳf is dat cruciaal, want dat is kwetsbaarder bĳ schommelingen in melken voerprĳzen. Daalt de melkprĳs plotseling, dan lopen de vaste kosten gewoon door. ‘Ik focus me op factoren die ik wel kan beïnvloeden. Daarom hebben we geen nieuwe jongveestal gebouwd, maar zĳn we het jongvee gaan

Tabel 1 – Kostprĳsstĳging door mestverwerkingsplicht (bron: Pĳnenburg Agrarisch Advies)

regionale mestafzet (zonder mestverwerking) 1200 m3 x 9 €/m3 =

€ 10.800 gem. prijs per m3 mestafzet: € 9,00

regionale mestafzet en VVO’s via Merensteyn 1200 m3 x 9 €/m3 = 950 kg fosfaat x 1,5 €/kg fosfaat = 600 m3 x 1 € afschrijving inleg = Contributie Mestac

€ 10.800 € 1.425 € 600 € 200 € 13.025

gem. prijs per m3 mestafzet: € 10,90

regionale mestafzet en verwerken 600 m3 x 9 €/m3 3 600 m x 15 €/m3 verwerken 3 600 m x 1 € afschrijving inleg contributie Mestac

= = =

€ 5.400 € 9.000 € 600 € 200 € 15.200

gem prijs per m3 mestafzet: € 12,70

kostprijsstijging kostprijsstijging per kg melk (bij 1.100.000 kg)

maximaal € 4.400 € 0,0040

VX11_Litjens.indd 70

V E E T E E LT

JULI

1/2

verwacht € 2.225 € 0,0020

uitbesteden. Als ik nu wat minder jongvee nodig heb, verkoop ik er een aantal en stoppen vanaf dat moment de opfokkosten. Maar van de lege plekken in een jongveestal lopen de kosten door. Bovendien benut ik de mestruimte van het jongvee nu met melkvee.’

Spantjesbouw Veel collega-bedrĳven onderschatten het effect van de vaste lasten, met name van de rentekosten, stelt Litjens: ‘Ga maar na; of je nu vier procent rente betaalt bĳ een financiering van 1,8 euro per liter melk of anderhalf procent rente bĳ een financiering van 0,9 euro per liter melk. Dat maakt een groot verschil.’ De melkveehouder noemt deze cĳfers voor zĳn specifieke situatie liever niet, omdat deze door de investering in de tweede tak niet representatief zĳn. Paul Litjens wil zĳn investeringen altĳd zo veel mogelĳk uit de cashflow betalen. Het is de strategie achter de stapsgewĳze uitbreidingen van zĳn stal, of zoals Litjens het zelf noemt: uitbreiden via spantjesbouw. De oorspronkelĳke ligboxenstal is in dertig jaar al een keer of vĳf verbouwd en uitgebreid. Wie uit cashflow kan groeien, bereikt op enig moment een vliegwieleffect: de omzet groeit, maar de vaste lasten blĳven relatief laag. Volgens Litjens is dat ook de reden dat hĳ niet moeilĳk doet over de ogenschĳnlĳk hoge kostenstructuur van het bedrĳf. Wie van een afstand naar het bedrĳf kĳkt, vermoedt een hoge kostprĳs: jongvee uitbesteden, veel loonwerk, veel aankoop ruwvoer, veel mestafzet, een automatisch melksysteem. De exacte kostprĳs heeft Litjens niet paraat; vanwege de investering in de tweede tak zĳn de boekhoudcĳfers niet representatief. Litjens voelt zich goed bĳ het besluit de melkveehouderĳ niet verder te intensiveren. ‘Ik heb ook ontdekt dat er meer is dan koeien melken alleen. Ik wil ruimte houden voor ons gezin en ook buiten het bedrĳf mĳn blik blĳven verruimen.’ l

2014

01-07-14 17:26

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K J E F

L A U R E Y N S

Aan de hand van praktĳkvoorbeelden schrĳven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderĳ. Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dĳkhuizen, werkzaam bĳ de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bĳ een beschrĳving van ziektebeeld tot behandeling.

Ontsteking van de longen door propyleenglycol

Verslikt in propyleenglycol H

et ging om een holsteinmelkkoe, zo vertelde de veehouder. Ze was plots uit de melk gegaan, wilde niet meer eten en ademde erg snel. Het dier had een maand geleden gekalfd. Deze koe was van nature erg nerveus en de veehouder had moeite gehad om haar met propyleenglycol tegen ketose te behandelen de voorbĳe weken. De melkveehouder dacht zelf aan een longontsteking en hĳ had haar al behandeld met antibiotica en een ontstekingsremmer. Toen ik de koe nader onderzocht, bleek de ademhalingsfrequentie meer dan verdubbeld. De hartfrequentie lag met 112 slagen per minuut zeer hoog en de lichaamstemperatuur was met 40,9 graden Celsius abnormaal hoog. Bĳ het beluisteren van de longen waren zowel links als rechts abnormale geluiden te horen, met name onderin de longen. Aan de linkerkant was zelfs een klikkend geluid te horen. Op basis van dit ziektebeeld en de voorgeschiedenis dacht ik aan verslikkingspneumonie. Ik besloot de koe intraveneus met antibiotica te behandelen, meteen ook met een zeer hoge dosis. Deze behandeling duurde vier dagen en daarbĳ werd gedurende drie dagen ook een ontstekingsremmer toegediend. Bĳ de eerste twee terugbezoeken was er nog steeds vrĳ hoge koorts en geen eetlust. Pas de derde dag was de koorts gezakt tot 39,6 graden Celsius, maar het dier at nog steeds niet. Een dag later was de eetlust terug. De ademhaling was nog steeds versneld en de pols was te hoog, maar het dier gaf een betere indruk. Pas op de vierde dag zakte de lichaamstemperatuur onder de 39 graden. Na een week was ook de ademhalingsfrequentie weer normaal. In totaal kreeg het dier veertien dagen lang antibiotica toegediend, vanaf dag vĳf diende de veehouder deze toe in de nek. Wellicht had de koe door zich te verzetten wat propyleenglycol in de longen binnengekregen waardoor een ontsteking optrad.

De encyclopedie verslikkingspneumonie Verslikkingspneumonie is een ontsteking van de longen, veroorzaakt door een vloeistof die of voedsel dat per ongeluk in de longen terechtkomt. In dit geval kreeg de nerveuze koe wellicht een kleine hoeveelheid propyleenglycol binnen bĳ het toedienen. Bĳ besmetting van de longen met vast voedsel zĳn de vooruitzichten op genezing slechter, onder meer door een snellere bacteriegroei. De vooruitzichten zĳn bĳ verslikkingspneumonie altĳd minder goed tot slecht. De aandoening voorkomen kan door de kop licht op te heffen bĳ

het toedienen van een vloeistof als propyleenglycol. De kop mag daarbĳ niet te strak naar boven worden gehouden, anders kan het dier onvoldoende vlot slikken. De hoeveelheid opgegoten vloeistof mag niet meer dan één liter bedragen. De fles of injector moet in de mondhoek worden gehouden. De veehouder moet de fles of injector rustig laten leeglopen en erop letten dat het dier regelmatig slikt. Als een dier bĳ het toedienen toch onrustig wordt of zich te veel verzet of als de vloeistof terugloopt uit de muil, dan kan de veehouder het beste even stoppen. Even later kan het toedienen hervat worden. Wanneer een dier meer dan een liter vloeistof dient te krĳgen, dan moet een slokdarmsonde gebruikt worden. Op die manier kan de vloeistof rechtstreeks in de maag worden ingebracht.

V E E T E E LT

VX11_DAP.indd 71

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 15:23

SERIE KRINGLOOPWIJZER G R A S L A N D P R O D U C T I E

Eigen mestnorm begint met meten grasproductie

Grasoogst signaleren

VEESTAPEL MEST

Meer bemesten bĳ een hogere opbrengst van het grasland. Het

GEWAS

ligt voor de hand, maar zover is het nog niet. De KringloopWĳzer berekent de grasproductie op een melkveebedrĳf.

BODEM

tekst Tĳmen van Zessen

ie meer gras oogst, mag meer bemesten. Het klinkt meer dan logisch. De groei van gewassen vraagt om voedingsstoffen (mest, mineralen) en die voeding komt uit mest. Bĳ een tekort aan mineralen uit mest haalt het gewas de voedingsstoffen uit de bodem. De buffer aan voedingsstoffen in de bodem is echter niet eindeloos. Meer bemesten bĳ een hogere opbrengst ligt dus voor de hand, maar zover is het nog niet. Met de KringloopWĳzer kan een melk-

De KringloopWĳzer geeft inzicht in de mineralenstromen en levert veel kengetallen op. Maar wat betekenen ze eigenlĳk? Veeteelt legt het uit in een serie, samen met Michel de Haan en Barend Meerkerk, betrokken bĳ de ontwikkeling van de KringloopWĳzer. Deel 1: Mestproductie Deel 2: Ammoniak Deel 3: Graslandproductie Deel 4: Maisproductie Deel 5: Bedrĳfsoverzicht (uiteindelĳk resultaat)

veehouder aantonen dat zĳn grond meer produceert en dus meer behoefte heeft aan voeding (mest). De forfaitaire norm – de gebruiksnorm – gaat op dit moment uit van een standaard onttrekking van 90 kilo fosfaat per hectare grasland. Zestien pilotbedrĳven van het project Koeien & Kansen hebben de graslandproductie afgelopen jaren geregistreerd. Met behulp van de KringloopWĳzer is daar de gemiddelde onttrekking aan fosfaat uit afgeleid. Er zĳn bedrĳven die minder

Nog veel te winnen op gebied van graslandproductie De gemiddelde drogestofopbrengst van een hectare grasland ligt op 10.600 kilo. Althans, op de 235 bedrĳven waarvan tot dusver de gegevens zĳn verzameld in de KringloopWĳzer. In het huidige seizoen, waarin de groei ongekende vormen aanneemt, steekt dit opbrengstniveau wat schril af. Barend Meerkerk en Michel de Haan ervaren dat veehouders de opbrengst van grasland gemakshalve

al snel afronden op hele tonnen. ‘Twaalf ton droge stof gras van een hectare is al heel wat, dan doe je echt goed mee. Bĳ tien ton moet er gemiddeld toch al zestig kilo droge stof gras per dag groeien, dat zie je lang niet overal’, relativeert Barend Meerkerk de beleving die veel veehouders ervaren. Volgens Meerkerk is er voor veehouders nog veel te winnen. Opbrengstverschil-

Figuur 1 – Variatie in drogestofopbrengst grasland (kg/hectare) 18.000

grasopbrengst (kg ds/ha)

16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0

5.000

10.000

15.000

20.000

kg melk/ha

V E E T E E LT

VX11_SerieKringloopwijzer3.indd 72

JULI

1/2

25.000

30.000

35.000

len tussen bedrĳven van tien procent zĳn geen uitzondering. Natuurlĳk vormt de grondsoort een factor van belang, maar daar blĳft het niet bĳ. ‘Er zĳn een aantal vuistregels die een verschil kunnen maken. Denk aan het bemesten tĳdens de groei en bĳ de juiste omstandigheden, ik noem dat met de wind in de rug bemesten. Denk aan het beweidingssysteem: hoe meer standweiden, hoe minder gras. Bĳ beweiden moet je vooruitdenken, weten waar je over drie weken de koeien laat grazen’, stelt de projectmedewerker bĳ de ontwikkeling van de KringloopWĳzer. Hĳ vervolgt zĳn opsomming: ‘En denk aan het winnen van een goede eerste snede, liefst vier ton droge stof per hectare; massa is kassa. Later in het seizoen is het raadzaam juist op tĳd te maaien om zo de groei erin te houden, dus gras dan niet ouder laten worden dan vĳf tot zes weken, ook al staat er soms wat minder.’ Meerkerk besluit zĳn betoog met de stelling dat een investering in gewasbescherming geen weggegooid geld is.

2014

27-06-14 15:20

De graslandproductie op het formulier van de KringloopWĳzer

De berekening van de grasproductie op een melkveebedrĳf De KringloopWĳzer levert een reeks aan kengetallen. Deel 3 van de serie KringloopWĳzer staat stil bĳ de productie van het grasland. Op het formulier staan deze cĳfers onder het blokje van de ammoniakemissie. Naast de kolom met de bedrĳfseigen resultaten staat een kolom met streefwaarden. Met kleur en lettertekens is direct in beeld hoe het bedrĳf presteert ten opzichte van de streefwaarden. Het programma berekent de graslandproductie door de totale hoeveelheid aangekocht ruwvoer en krachtvoer in mindering te brengen op de totale opna-

me door de veestapel. Deze opname is afhankelĳk van de mestproductie (zie deel 1), de melkproductie en het aantal dieren. Het restant dat overblĳft uit deze berekening is ruwvoerproductie van eigen land, inclusief de opname via weidegang. Het programma splitst deze ruwvoerproductie in een deel gras en een deel mais. Verder corrigeert de KringloopWĳzer voor verliezen tĳdens vervoedering en conservering. Fosfaat is in alle berekeningen het mineraal waar het programma mee rekent. ‘Fosfaat is leidend omdat het een stabiel mineraal is, het vervluchtigt niet. De be-

rekeningen zĳn daarmee het betrouwbaarst’, legt Michel de Haan uit, projectmedewerker bĳ de ontwikkeling van de KringloopWĳzer. Via verhoudingsgetallen berekent het programma vervolgens hoeveel kilo droge stof, stikstof en kvem er met het gras is geoogst. Het bedrĳf op bovenstaand formulier realiseert een opbrengst van 63 kilo fosfaat. In theorie mag dit bedrĳf dus minder bemesten, de streefwaarde is 90. De Haan: ‘De overheid zegt in de huidige pilot waarschĳnlĳk nog dat je dan gewoon die 90 kilo fosfaat mag bemesten, de huidige gebruiksnorm.’

onttrekken dan de norm, maar zeven van de vĳftien wisten meer te oogsten dan waarvoor bemest mocht worden.

rend of de KringloopWĳzer beter kan en bouwen nieuwe inzichten in het programma’, zegt De Haan. Via meetweken op de bedrĳven van Koeien & Kansen worden de uitkomsten regelmatig gevalideerd. De Wageningse onderzoeker Jouke Oenema houdt zich daarmee bezig: ‘De foutmarge is nu ongeveer vĳf procent. Valideren is ontzettend belangrĳk om aanpassingen te kunnen doen waar nodig. Er gaat nog wel een paar jaar overheen voordat we met bedrĳfseigen fosfaatnormen kunnen bemesten.’ Oenema vindt dat de graslandopbrengst nog behoorlĳk omhoog kan: ‘Op de eerste plaats is het verdunnen van drĳfmest met water tĳdens toedienen een goede manier. Dat beperkt de ammoniakemissie en daarmee komt meer stikstof beschikbaar voor de plant.’ De onderzoeker meent dat een perceelsgerichte bemesting ook bĳdraagt aan een hogere opbrengst. Voor veel veehouders is dit nog geen standaard werkwĳze. ‘Stop de bodemanalyse niet in een la, maar kĳk waar de knelpunten zitten. Het ene perceel vraagt om meer stikstof, het andere om fosfaat en het derde is gebaat bĳ een hogere pH.’ l

Bedrĳfseigen fosfaatnorm Onlangs kwam er groen licht voor een nieuwe pilot met ditmaal 150 praktĳkbedrĳven die meer mogen bemesten als de onttrekking hoger is. ‘Het is belangrĳk om op meer bedrĳven praktĳkervaring op te doen. Uiteindelĳk moet dat leiden tot een erkenning waarbĳ de overheid bedrĳven die meer oogsten dan waarvoor ze nu mogen bemesten, beloont met een hogere gebruiksnorm’, blikt Michel de Haan vooruit. De projectmedewerker hecht eraan al te hooggespannen verwachtingen te temperen: ‘Die 90 kilo is niet uit de lucht gegrepen. Het is nog een hele tour om meer dan die 90 kilo fosfaat te oogsten. Niet voor niets is het nog altĳd negen bedrĳven binnen Koeien & Kansen niet gelukt om zo veel fosfaat met gras van het land te winnen.’ Voor de betrouwbaarheid van de berekeningen uit de KringloopWĳzer worden onder andere de gegevens van Koeien & Kansen gebruikt. ‘We kĳken voortdu-

V E E T E E LT

VX11_SerieKringloopwijzer3.indd 73

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 15:20

P O RT R E T B EREND

Leeftĳd: Carrière:

Verder:

H I E T B E RG

100 melkveehouder, fokker van mrĳ-koeien, Groninger paarden, varkens bestuurder en keurmeester, gemeenteraadslid, lid van mannenkoor

Topfokker en bestuurder Berend Hietberg is een eeuw oud

‘Ik heb een prachtige tĳd gehad’ VX11-portret Hietberg.indd 74

27-06-14 15:16

Een harde leerschool in de jonge jaren levert kennelĳk mensen met karakter en bestuurlĳke mentaliteit. Neem een man als Herman Wĳffels – recent nogal in het nieuws – maar ook een Berend Hietberg uit Wĳhe. Hĳ vierde pas zĳn honderdste verjaardag. tekst Reimer Strikwerda

ĳ wenkt al vanachter het raam van zĳn aanleunwoning aan de kronkelende Waterstraat tussen Broekland en Wĳhe wanneer we de auto parkeren. Zoon Kees en schoondochter Todien zĳn met Engelse gasten het land door, maar dat is voor Berend Hietberg geen reden het bezoek uit te stellen. Hĳ heeft enkele dagen eerder zĳn honderdste verjaardag gevierd. Uit de stapel felicitaties pakt hĳ die van Wiebe de Boer, de vroegere directeur van het Nederlands Rundvee Stamboek en van Arie Landeweerd, destĳds inspecteur bĳ het stamboek. Ook al de jongsten niet meer, maar nog vol herinneringen aan de gloriedagen van vroeger. En hun berichten van nu worden gekoesterd. Hietberg gaat allerminst gebukt onder zĳn hoge leeftĳd, hĳ voorziet ons eigenhandig van koffie en cake. Maar vooral zĳn verhalen over vroeger en nu getuigen van zĳn vitaliteit en zĳn ĳzersterke geheugen – zo nodig ondersteund door een blik in het plakboek dat zĳn zeven jaar geleden overleden vrouw een boerenleven lang bĳhield.

de in zĳn lange leven. Inderdaad, waar was hĳ niet actief ? In de politiek voelde hĳ zich al vroeg geroepen het protestants-christelĳke geluid van de CHU te laten klinken in de overwegend katholieke agrarische wereld. Hĳ was decennialang raadslid van de gemeente Raalte, waar hĳ pas op 35-jarige leeftĳd trouwde, omdat eerst alle jongere kinderen het huis uit moesten. Vader Hietberg boerde in Raalte toen de roodbonte mrĳ-koeien voor het eerst van zich deden horen: een jaar voor Berend Hietbergs geboorte op de nationale tentoonstelling in Den Haag bĳvoorbeeld. En hĳ streefde naar het beste vee. Dat gold eveneens voor zĳn paarden en zĳn varkens: ook de jonge Berend boekte daarmee zowel lokaal als op de nationale keuringen opzienbarende successen. Vooral zĳn Groninger paarden waren beroemd. Niet alleen omdat ze nationale titels wonnen, maar ook omdat ze met hun zwaaiende staarten voor de maaimachine liepen, terwĳl couperen de ‘mode’ was. Op de fiets ging Hietberg in het Groninger moederland op zoek naar nieuw ma-

‘Aan een half oog heb je genoeg om te zien of het een goede koe of een goed paard is’ Hĳ blikt terug op zĳn jeugd: met zestien jaar was hĳ wees – moeder was gestorven bĳ de geboorte van de jongste zus en vader was verongelukt bĳ een val in de schuur. Berend was de oudste en hĳ moest met behulp van familie het bedrĳf runnen. Dat hield in dat hĳ na de lagere school nog net de tĳd vond om wat landbouwcursussen te volgen, meer niet.

Zegeningen van nieuwe tĳd ‘Maar ik denk dat ik door die ervaring op jonge leeftĳd inspiratie heb opgedaan om in mĳn latere jaren in diverse besturen te kunnen meedraaien’, zo blikt Hietberg terug op die beslissende perio-

teriaal. Hĳ kan prachtig vertellen over zĳn jonge jaren, toen hĳ uiteindelĳk startte met vĳftien koeien, een fors bedrĳf in de omgeving. ‘We hadden twee knechten en een dienstmeid’, herinnert hĳ zich de situatie van toen. Om vervolgens de zegeningen van de nieuwe tĳd in herinnering te roepen: de introductie van het elektrisch licht en de waterleiding, de komst van de jakobsladder en de aanschaf van de melkmachine. En van de auto natuurlĳk. Samen met zĳn jongere broer Johannes kocht Berend Hietberg bĳ Haarman in Schalkhaar een onooglĳk mrĳ-pinkje, dat na de splitsing van het bedrĳf uit zou groeien tot de stammoeder van beide be-

Rozanna 4, één van de drie beroemde volle zusters van vader Paul (ki Heino), eind jaren vĳftig voorgeleid door Berend Hietberg

drĳven. Bĳ Johannes Hietberg in Raalte waren het de Juliana’s, met in hun midden als uitblinkster Norma, die niet alleen meermalen nationaal kampioene werd, maar ook werd uitgekozen voor de Nederlandse keurcollectie van 1958 in Brussel. Daarin stond ook Rozanna 3 van Berend Hietberg, afkomstig uit diezelfde onopvallende pink Katrien 9.

Koninklĳke Rozanna’s Jarenlang streden de beide broers om de toppositie, niet alleen op lokaal gebied, maar ook op de lustrumkeuringen van het NRS, waar Berend in 1959, in 1964 en in 1969 met de Rozanna’s de 1a-plaats bĳ de bedrĳfscollecties won. In dat laatste jaar met zo veel kwaliteit en uniformiteit dat het eigenlĳk geen vraag was wie de medaille van de koningin mee naar huis mocht nemen. Berend Hietberg gold bovendien als een kenner. ‘Aan een half oog heb je genoeg om te zien of het een goede koe of een goed paard is’, zo geeft hĳ nog aan. Hĳ heeft enige twĳfel of de beeldbepalers van nu die praktische kĳk nog allemaal hebben. En hĳ is al helemaal niet ingenomen met de teloorgang van het mrĳras. Hĳ heeft twĳfels bĳ de moderne roodbonten, die opgepoetst op de keuring mooi ogen, maar bĳ nader inzien te weinig botten tonen en tekortschieten in weerstand, zo vreest de oude meester. Hĳ stond ook bĳ de wieg van de ki – van Heino, met de preferente Paul als blikvanger – en hĳ was jarenlang gewaardeerd voorzitter, zowel van de eigen vereniging als van het provinciale overleg in KIBO-verband. Hĳ nam op vele fronten afscheid toen de fusies kwamen: de grote eenheden konden hem vaak niet echt bekoren. Maar in zĳn praatstoel aan de Waterstraat bĳ Wĳhe terugblikkend: ‘Ik heb in een prachtige tĳd geleefd.’ l

V E E T E E LT

VX11-portret Hietberg.indd 75

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 15:16

Z U I V E L

Studie DDB: een kilo melk maken in Nederland kost 47,85 cent

‘De Nederlandse melkprĳs is structureel te laag’ Een historisch hoge melkprĳs in 2013? Nee, vindt voorzitter Sieta van Keimpema van de Dutch Dairymen Board (DDB). Haar organisatie liet berekenen dat een kilo melk maken in Nederland ruim 7 cent meer kost dan het in 2013 inclusief toeslagen opbracht. Tĳd om de zuivelketen en de Europese politiek in beweging te brengen. tekst Jelle Feenstra

r. Karin Jürgens van het Duitse Büro für Agrarsoziologie und Landwirtschaft (BAL) deed voor de Dutch Dairymen Board onderzoek naar de productiekosten van een kilogram melk in Nederland. Ze presenteerde vorige week in Nĳkerk de resultaten. Die kostprĳs over 2013 komt uit op 47,85 eurocent per kilo melk. De gemiddeld uitbetaalde melkprĳs in hetzelfde jaar eindigde op 37,4 cent per kilo. Inclusief 3,33 cent per kilo aan toeslagen haalde een melkveehouder in 2013 dus 40,73 cent aan inkomen uit een kilo melk en toeslagen. Dat is een gat van ruim 7 cent (zie tabel 1). Het Duitse onderzoeksbureau berekende in januari 2013 al de kostprĳs van een kilo melk in Duitsland. In januari 2014 volgden de resultaten voor Frankrĳk en nu dus Nederland. België is het volgende land waar een berekening voor wordt uitgevoerd. In alle landen komt naar voren dat de Tabel 1 – Opbrengsten en kosten melkproductie in Nederland in 2013 in eurocent per kilo, bron: Büro für Agrarsoziologie und Landwirtschaft (BAL)

categorie

eurocent per kg

melkprĳs toeslagen totaalopbrengst

37,40 3,33 40,73

productiekosten arbeidsvergoeding totaalkosten

37,16 10,69 47,85

verschil opbrengst/kosten

–7,12

De 54.000 euro is gebaseerd op 2400 uren werken tegen een uurloon van 22,50 euro. Reken je dat om, dan moet de boer 10,69 cent per kilo melk hebben om zĳn inzet fatsoenlĳk vergoed te krĳgen. Inclusief die arbeidsvergoeding komen de productiekosten voor een liter melk van een melkveehouder op 47,85 cent per kilo melk. Reken je de arbeid niet mee, dan was de melkprĳs in 2013 kostendekkend: 37,4 cent tegen een kostprĳs van 37,16 cent per kilo melk. Van Keimpema: ‘Dat is precies wat de accountantskantoren doen: de arbeidsuren van de melkveehouder worden amper meegenomen in hun berekeningen, waardoor het lĳkt of het goed gaat in de melkveesector. De werkelĳkheid is helaas veel bitterder.’

Margeverdeling moet anders Sieta van Keimpema: ‘Nu ook al voor trekker naar de bank’

melkprĳs lang niet kostendekkend is. Volgens DDB is dat de reden dat sinds het jaar 2000 37 procent van de Nederlandse melkveebedrĳven de deuren sloot. In Duitsland stopte sinds de eeuwwisseling eveneens 37 procent van de melkveehouders, terwĳl het aantal melkveehouders in Frankrĳk in dezelfde periode halveerde. ‘De melkprĳs is structureel te laag, waardoor de sector vergrĳst. Alleen een kostendekkende melkprĳs kan die trend doorbreken’, denkt Sieta van Keimpema, voorzitter van de DDB.

Arbeid amper vergoed In de studie van het Duitse BAL zĳn alle directe en indirecte kosten voor het produceren van melk meegenomen. Ook is gerekend met een marktconforme arbeidsvergoeding voor de melkveehouder. Zĳn competenties en verantwoordelĳkheden zĳn gewogen in een database van twee miljoen arbeidscontracten. Op basis daarvan concludeert BAL dat het hoofd van een melkveebedrĳf rond de 54.000 euro per jaar moet verdienen.

Met de onderzoeken van Duitsland, Frankrĳk, Nederland en straks ook België willen EMB, de European Milk Board, en DDB de Europese zuivelindustrie, politici, melkveehouders en consumenten wakker schudden. ‘In de zuivelketen wordt genoeg verdiend om iets aan de margeverdeling te doen’, vindt Van Keimpema. Daarnaast wil DDB de politiek bewegen tot een economisch duurzaam landbouwbeleid, dat met weidende koeien de ronkende motor voor de Nederlandse economie blĳft. ‘Niet door hogere toeslagen, maar door een betere marktpositie voor melkveehouders te realiseren.’ De recent opgezette Europese melkmarktmonitoring koppelen aan de kostprĳsberekening en producentenorganisaties ook in Nederland de kans geven om zelf de prĳs te zetten, zouden volgens de voorvrouw stappen in de goede richting zĳn. Van Keimpema: ‘Tot halverwege de jaren tachtig zat in de melkprĳs de arbeidsvergoeding voor de boer verdisconteerd. Dat is om onbegrĳpelĳke redenen losgelaten. Ooit ging de boer alleen voor grondaankoop naar de bank. Nu stapt hĳ voor de aankoop van een trekker ook al naar de bank. Wat moet dat worden als de melkprĳs na het verdwĳnen van de quotering straks een vrĳe val maakt?’ l

V E VE ET EE TE EL ET L JT A JNUULAI R 1I / 12 / 2 0 21 04 0 9

VX11_KeimpenaZuivelbarometer.indd 76

27-06-14 15:43

K O E PA D

In het Groningse Schildwolde is op 76-jarige leeftĳd Jaap de Boer overleden. Op het destĳds bekende fokbedrĳf van zĳn vader en oom leerde hĳ het vak: op de regionale keuringen in Groningen en ook op de NRS-jubileumshows werden (bĳvoorbeeld met dochters van Blitsaerd Keimpe) mooie resultaten behaald. Hĳ zette het bedrĳf met succes voort en gaf het als een van de holsteinpioniers en eerste deelnemers aan het stieradviesprogramma in Nederland nieuwe impulsen.

Jaap de Boer

LEI: ‘40 procent van arbeid veehouder vergoed’ LEI Wageningen UR berekent jaarlĳks de kostprĳs van een liter Nederlandse melk. Volgens LEI had een klein melkveebedrĳf in 2012 een kostprĳs van 53 cent, een middelgroot melkveebedrĳf komt uit op 44 cent en een groot melkveebedrĳf komt op 38,5 cent. De LEI-berekening is inclusief een redelĳke uurvergoeding voor de boer en een vergoeding voor inbreng van land en kapitaal. Over 2012 komen deze drie posten opgeteld uit op bĳna 13 cent per liter melk. LEI gaat uit van een arbeidsuurvergoeding van 25 euro en rekent dat die melkveehouder jaarlĳks 3200 uren maakt. Daarmee

zou hĳ jaarlĳks 80.000 euro moeten overhouden, met toeslagen erbĳ een inkomen van ruim een ton. ‘De werkelĳkheid is dat boeren in de laatste twaalf jaar gemiddeld 40 procent van hun arbeid vergoed kregen. Daar nemen ze blĳkbaar genoegen mee’, zegt LEI-rekenmeester Jakob Jager. Hĳ stelt dat het nooit anders is geweest. En dat het waarschĳnlĳk ook nooit anders wordt. ‘Als de melkprĳs stĳgt naar 44 cent en de boer alle kosten inclusief arbeid betaald krĳgt, stĳgen de kosten. Alles wordt dan duurder, met name ook grond. Of er komt zo veel melk dat de prĳs fors naar beneden gaat.’

De door hem in Duitsland gekochte Triple Treathdochter Hellen werd thuis en elders de stammoeder van diverse kampioenskoeien. De Boer was bĳ de Groninger ki-vereniging betrokken als lid van de aankoopcommissie. Ook was hĳ jarenlang als bestuurder actief bĳ de Noord-Nederlandse zuivelindustrie. Met enkele provinciegenoten richtte Jaap de Boer eind jaren tachtig Veecom op. Eerst werd sperma geimporteerd van holsteinstieren uit de Verenigde Staten, daarna richtte men zich op de Italiaanse markt. De Boer bleef, nadat zĳn melkveebedrĳf was omgevormd tot akkerbouwbedrĳf, als bedachtzame en ervaringsrĳke adviseur nauw betrokken bĳ Veecom en tot voor enkele jaren bezocht hĳ in dat kader jaarlĳks de show in Cremona en Italiaanse veebedrĳven.

V E E T E E LT

VX11_KeimpenaZuivelbarometer.indd 77

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 15:43

B E U R S

Behalve machines en toeleveranciers ook allerhande koeienrassen te zien op jaarlĳkse landbouwbeurs ‘Foire de Libramont’

Landbouwbeurs Libramont mikt op 200.000 bezoekers

Een beursterrein van wel 30 hectare groot en een lĳst van 1800

programma is verder doorspekt met diverse fokveeshows,

groep Altez en maakt er een gewoonte van om ook elk jaar zelf op de beurs aanwezig te zĳn. ‘We richten ons daarbĳ niet alleen op de volledige Belgische markt, maar ook op buurlanden als Nederland, Luxemburg en aangrenzende delen van Duitsland en Frankrĳk.’

waaronder ook shows van allerhande koeienrassen.

Buitenbeurs op 30 hectare

exposanten. Op de ‘Foire de Libramont’ is elk jaar opnieuw een mix aan producten uit de hele agrarische wereld te zien. Het

tekst Annelies Debergh

itte pagodetenten in serie opgesteld met tientallen trekkers en shovels tussenin. Het zĳn maar enkele van de typische ingrediënten van de landbouwbeurs in Libramont of de ‘Foire de Libramont’. Met zĳn opvallende omvang van ruim dertig hectare beursterrein valt op de jaarlĳkse landbouwbeurs in het hartje van de provincie Luxemburg veel te zien en dat alles in een zomerse, noem het bĳna maar vakantiesfeer. Traditiegetrouw valt de landbouwbeurs middenin de zomer, dit jaar op 25, 26, 27 en 28 juli, en wordt het geheel – naar tweejaarlĳkse gewoonte – afgesloten met de ‘Dag van het gras’ op 29 juli. De diverse tentoongestelde machines worden die dag aan het werk gezet met een grote demonstratie van allerlei hooi-

V E E T E E LT

VX11_Libramont+Bloem.indd 78

JULI

1/2

bouwmateriaal voor nieuwsgierige toeschouwers. Vorig jaar klokte het aantal bezoekers in Libramont op een totaal van ruim 200.000 af.

Contact met bestaande klanten Maar dat is lang niet alles. Tussen de talloze machines tekenen ook enkele agrarische bouwbedrĳven present als standhouder op de Waalse beurs. Voor het agrarisch bouwbedrĳf Altez en met name de divisie Agrinbo-Geerkens staat deelname aan de beurs in Libramont onder meer voor contacten met bestaand maar ook vernieuwd cliënteel, uit elk van de agrarische sectoren. ‘Op de beurs staan voor elk segment van de markt specialisten op de stand’, legt Johan Colpaert uit. Hĳ is CEO bĳ de

Libramont ligt niet alleen centraal voor het treffen van klanten uit de verschillende regio’s, de beurs is ook uniek als echte buitenbeurs op 30 hectare. De stand van Altez is herkenbaar gemaakt door een greep uit het productassortiment van het bouwbedrĳf en is voor de bezoekers goed te vinden. ‘We zĳn er vier dagen lang paraat en staan in een zelfgemaakt gebouw dat daar voor de gelegenheid is opgetrokken.’ Voor de vĳftiende keer paraat in Libramont is het toeleveringsbedrĳf Agrologic dat klein materiaal voor de veehouderĳ levert. Het van oorsprong West-Vlaamse bedrĳf richt zich met deelname aan de beurs vooral op de talrĳke Waalse klanten. ‘Als buitenevenement is de beurs van Libramont een ander type beurs. Je treft er klanten in een zomerse sfeer, niet alleen Waalse klanten, maar ook steeds meer Vlaamse klanten’, meldt Trees Loncke, CEO bĳ Agrologic. ‘Het valt op dat

2014

27-06-14 13:51

K O E I E N B L O E M P J E S

Vlaamse bezoekers vaak een meerdaags bezoek brengen en in de buurt logeren.’ De omvang van de beurs is een van de genoemde aspecten waarom Agrologic op de beurs blĳft afkomen. ‘Deelname aan deze beurs is een beetje traditie geworden’, zo zegt Trees Loncke. Ze meldt ook bezoeken van steeds meer mensen buiten de landbouwsector. ‘Maar er komen ook steeds meer buitenlanders naar Libramont.’ Eenzelfde indruk heeft Diane Ceustermans, marketingverantwoordelĳke bĳ GEA Farm Technologies België. ‘We ontmoeten steeds meer Vlaamse klanten op de beurs, maar het blĳft vooral een ontmoetingsplaats voor onze Waalse klanten’, geeft ze aan. GEA Farm Technologies is vrĳwel op alle beurzen in Libramont aanwezig geweest de voorbĳe jaren. ‘Door er dagelĳks te staan onderhouden we contacten met bestaande klanten’, zegt Ceustermans. ‘Met promoties en acties worden klanten naar de stand getrokken. Het is vanzelfsprekend de bedoeling om er ook nieuwe klanten te ontmoeten, maar de bestaande contacten zĳn even belangrĳk.’

Walter Willet, Amerikaans voedingsepidemioloog: ‘Uit onderzoek bĳ 120.000 verpleegsters blĳkt dat dames die vier glazen melk per dag drinken net zo vaak hun heup breken als collega’s die het op één beker houden. Dus: stop met het melken van de koe, neem haar mee voor een wandeling.’ (dV)

Maarten Spaander, toekomstig melkveehouder te Berkhout: ‘Om een goede stier op een goeie koe te zetten en daar dan een vaarskalf van te krĳgen, dat het in de melkput ook nog eens goed doet… Ja, dat geeft een goed gevoel.’ (Bo)

Aarnt Jan Heilersig, melkveehouder te Markelo: ‘Dat eiwit en exterieur niet vaak samengaan, komt waarschĳnlĳk omdat de basis voor de exterieurfokkerĳ in het verleden in de Verenigde Staten en Canada is gelegd. Daar wordt minder op gehalten gelet. Het aantal stieren dat een goed exterieur combineert met een goed eiwitgehalte is daarom beperkt.’ (NO)

Ruim 1800 exposanten Machineproducenten, bouwbedrĳven, melkmachineproducenten, het is slechts een klein greepje uit de exposantenlĳst die ruim 1800 deelnemers telt. Behalve de toeleveringsbedrĳven uit de agrarische sector is er ook veel ruimte voor talloze fokveeshows met verschillende rassen. Zo valt de fokveeshow voor holsteinkoeien op vrĳdag 25 juli en de nationale witblauwprĳskamp op 26 juli 2014. Wie de beurs wil bezoeken, kan dat doen van 25 tot en met 29 juli in het hart van de Waalse stad Libramont. l Meer informatie is te vinden op de website www.foiredelibramont.be

Tommy Wieringa, schrĳver: ‘Mocht zomerweidegang ooit wettelĳk afgedwongen worden, dan moet de boer ook worden verplicht om een paar schaduwbomen te planten op zĳn land. Misschien zelfs daarmee beginnen. Er is geen reden te veronderstellen dat dieren minder last van de brandende zon zouden hebben dan wĳ.’ (NvN)

Alex Borst, bedrĳfsboer Koepon te Garnwerd: ‘Genomicstieren hebben bĳ ons enorm beste vaarzen gebracht, met super producties erbĳ.’ (Hp)

Maarten van Rossem, historicus: ‘Ik weet eigenlĳk niet of ik de stier van Paulus Potter een meesterwerk vind. Daar heb ik mĳn twĳfels over. Maar als ik schrĳver was, zou ik schrĳven over de wonderlĳke ervaringen van die kikker in dit schilderĳ.’ (Ku)

Rudy Menkveld, melkveehouder te Zeewolde: ‘We gebruiken nog altĳd zwartbont om onze red-holsteins beter te maken. Er zĳn tĳden geweest dat er amper red-holsteinstieren voorhanden waren die de door ons gewenste capaciteit fokten. Bĳ zwartbont zĳn er wel continu stieren die ruim gebouwde dochters fokken. En ook wat betreft achteruierkwaliteit is zwartbont een stap verder.’ (Hp)

Anton Schut, fokker van Friese paarden te Hengelo (Gld.): Kees Romĳn, voorzitter vakgroep Melkveehouderĳ LTO: ‘We hebben er baat bĳ dat onze koeien ouder worden, want dan hoeven we minder jongvee aan te houden. Daar is nog veel fosfaat mee te winnen. Dat geldt ook voor het veevoer. We moeten de veevoerbranche blĳven prikkelen om met goede, fosfaatarmere krachtvoerproducten op de markt te komen.’ (LC)

‘Van de rundveefokkerĳ heb ik geleerd dat je moet fokken met het beste maal het beste en dat zo snel mogelĳk. Daarbĳ plaats ik de kanttekening dat dit in een gesloten stamboek niet altĳd opgaat. Om een gesloten fokkerĳ gezond te houden moet je wel eens een hengst nemen die exterieurmatig of qua gebruikseigenschappen minder is dan je puur foktechnisch zou willen gebruiken.’ (Ps)

Jan Kolff, melkveehouder te Woudrichem: ‘Je ziet het al aan de kalveren en als de vaarzen later aan de melk komen, wordt dat beeld bevestigd. Genomics werken.’ (Hp)

Arie Hamoen, voorzitter veecommissie NRM: ‘Of de fokkerĳresultaten beter worden na een bezoekje aan de NRM, dat durf ik niet te beweren.’ (Mm)

Nico Bons, melkveehouder te Ottoland: ‘Ik denk dat we in de toekomst iets vaker keuzen gaan maken aan welke keuring we in Nederland blĳven deelnemen. Het buitenland wekt steeds meer interesse. Ook voor de marketing van embryo’s en showdieren is het voor ons interessant om ons gezicht eens op andere keuringen te laten zien.’ (Hp)

Kasper Hettinga, docent zuivelkunde Wageningen UR: ‘Beweging is het belangrĳkst. Daardoor stimuleer je botaangroei. Maar om dat proces te voltooien heb je ook calcium nodig. En dus melk, want daar halen we twee derde van ons calcium uit.’ (dV)

Bronnen: Boerderĳ (Bo), Nieuwe Oogst (NO), Leeuwarder Courant (LC), HIplus! (Hp), Kunstuur (Ku), Phryso (Ps), Nieuwsblad van het Noorden (NvN), de Volkskrant (dV), Sir Edmond, Melkvee Magazine (Mm)

V E E T E E LT

VX11_Libramont+Bloem.indd 79

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 13:51

I N T E RV I E W

‘Jersey-goeroe’ Russel Gammon zoekt in Europa naar outcrossbloedlĳnen

Comeback van ‘groene’ koe Het had niet veel gescheeld of de jerseykoe zou in de luwte van de hf zĳn verworden tot een ras in de marge. Met het toenemende belang van voerefficiëntie heeft het kleine, harde ras de wind in de zeilen. Russel Gammon, al meer dan 35 jaar betrokken bĳ de fokkerĳ van jerseys, ziet een zonnige toekomst. ‘Het ras heeft altĳd zĳn eigen eigenzinnige kop gevolgd.’ tekst Alice Booij

‘T

huis hadden we guernseykoeien. Maar toen ik me ging verdiepen in de jersey, was ik meteen onder de indruk. Ze kalven gemakkelĳk en zĳn heel productief, vooral als je het in combinatie ziet met hun beperkte hoogtemaat.’ De Canadees Russel Gammon (58) is al bĳna 35 jaar betrokken bĳ de jerseykoe en een

VX11-Russel.indd 80

V E E T E E LT

JULI

1/2

waarachtige ambassadeur geworden. Bĳna 30 jaar werkte hĳ als secretaris voor het jerseystamboek in Canada waarbĳ hĳ ook zes jaar vicepresident van het internationale Jersey Bureau was. Eind 2011 maakte hĳ de overstap naar Semex Canada en is daar verantwoordelĳk voor het jerseyfokprogramma. ‘De jersey heeft al-

tĳd aan haar eigen fokkerĳ vastgehouden: hoge gehalten, efficiënt, met altĳd goed beenwerk en sterke klauwen’, aldus Gammon, die een rondreis door Europa maakte op zoek naar potentieel fokmateriaal. ‘Als we in de fokkerĳ achter de strategie van de hf waren aangelopen, was het ras ten dode opgeschreven geweest. Nu heb-

2014

27-06-14 13:53

ben we een toekomst, en wat voor een. De jersey is bezig aan een echte comeback.’ Hoe is de ontwikkeling van de jersey in de VS? ‘Tot aan 1990 werden er tussen de 500.000 en 600.000 doses sperma van jersey jaarlĳks verspoten. Tot er een verandering kwam in het systeem van melkuitbetaling. Bĳ een aantal zuivelverwerkers werden gehalten belangrĳker en veranderde de uitbetaling. Daarbĳ is er meer aandacht gekomen voor lokaal geproduceerd voedsel. Daar profiteert de jersey van, want voor zelfzuivelaars is de jersey een kans om je te onderscheiden. Zo is het aantal verkochte doses sperma geëx-

Omdat de jersey klein is, heeft ze minder onderhoudsvoer nodig. Daardoor is ze ook milieuvriendelĳk. Het betekent meer koeien per hectare en meer melk per kilo droge stof. De jersey is een groene koe. Nog een pluspunt is dat jerseys zich makkelĳk aanpassen aan verschillende systemen en klimaten. Ze doen het goed in heet weer, maar ook bĳ nat weer. Ze komen goed uit zichzelf naar een melkrobot en ze hebben natuurtalent voor grazen.’ De afgevoerde koeien en stierkalveren zĳn echter niet veel waard, een achilleshiel? ‘Het gaat om de melk, veehouders accep-

‘Als ki zorg je voor outcross, maar veehouders willen alleen de hoogste stier’ teren dat ze met de kalveren niets kunnen. In Noord-Amerika is dat geen issue. Aan de andere kant is er gesekst sperma, daar is veel vraag naar. En we zien dat jerseyhouders, met name in Europa, creatief worden, het vlees is mals en het jerseykalfsvlees is spectaculair lekker. Het vindt zĳn weg. Veel trends beginnen in Europa en waaien dan over naar Noord-Amerika, de aandacht voor dierenwelzĳn is er zeker een van.’ Hoe is de jersey de laatste jaren veranderd? ‘De jersey is productiever geworden. Vanaf 1950 is daar al aan gewerkt omdat de jersey een soort rĳkeluis-showkoe dreigde te worden. “Ze gaat weg, ze produceert niet genoeg”, redeneerden veehouders. Naast het behoud van al haar goede eigenschappen is er in de fokkerĳ sterk ingezet op het verhogen van de melkproductie. Nu zie je dat de jersey vooral op grote, commerciële melkveebedrĳven kansen krĳgt.’ plodeerd tot 2,8 miljoen in 2013, dat is twaalf procent van het totaal in de VS. Ik denk dat het de komende jaren naar 20 tot 25 procent gaat stĳgen.’ Zĳn er nog meer eigenschappen waardoor de jersey aan populariteit wint? ‘De voederconversie is een sterk punt.

Waarop ligt het accent in de fokkerĳ? ‘Efficiëntie en duurzaamheid. De jersey is een kleine koe die minder schadelĳk is voor het milieu en het weiland minder vertrapt. Melk blĳft belangrĳk, met behoud van de hoge gehalten en gezondheid, vooral vruchtbaarheid wordt belangrĳker. Veehouders willen een koe die

ze niet opmerken in de veestapel, eentje die nooit ziek is en altĳd vreet. Minder problemen betekent meer gezinsleven. In die ontwikkeling past de jersey.’ Wat is het minste punt van de jersey? ‘Het celgetal, gelukkig is er variatie in de populatie, dus dan zĳn er mogelĳkheden om te verbeteren.’ Heeft de selectie op genomics de jerseyfokkerĳ geholpen? ‘Ja, het helpt ons om een betere selectie te maken bĳ de jonge stieren. Daarbĳ heeft genomics ook kennis rondom de haplotypen opgeleverd. We kwamen in het DNA van bepaalde haplotypen geen dubbele tegen. Het bleek dat die als embryo vroeg afsterven. We hadden toen we begonnen met genomics ook de overtuiging dat genomics zou zorgen voor meer bloedspreiding, maar dat lĳkt niet te lukken.’ Waarom niet? ‘Als ki’s zorg je wel voor outcross-stieren. Veehouders zeggen dat ze die willen gebruiken, maar vervolgens wil iedereen de hoogste genomicstier en die komt eigenlĳk altĳd uit dezelfde stieren en koefamilies. En als er dan eens een hoge outcross-stier is, dan wordt hĳ zo intensief benut dat er in no time weer kans is op inteelt.’ Wat doet u om meer bloedspreiding te krĳgen? ‘Daarvoor ben ik in Europa. We typeren dieren uit andere landen, andere populaties, wellicht zitten er potentiële stiermoeders tussen. We combineren deze goede jerseykoeien met de genetica uit Noord-Amerika en zo hopen we dat er vers bloed kan binnenkomen.’ Zĳn er verschillen tussen jerseys in diverse landen? ‘De Noord-Amerikaanse, Deense en Nieuw-Zeelandse populaties zĳn zo verschillend dat je haast van heterosis mag spreken wanneer je die met elkaar kruist.’ En op de geboortegrond van de jersey, het eiland Jersey? ‘De populaties in Denemarken en ook in Noord-Amerika komen oorspronkelĳk van Jersey. Maar het eiland dat ooit de bron was, is qua genetica momenteel de minste. Tot 2008 hield Jersey de grens dicht voor sperma en embryo’s, totdat de mensen daar zelf ook in de gaten kregen dat ze achteruit boerden. Inmiddels halen ze de schade weer in.’ l

V E E T E E LT

VX11-Russel.indd 81

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

27-06-14 13:53

B O E R E NGE L UK

H E T

G E L U K S M O M E N T

VA N

T O N

R E I J E R S

Jongvee in de weide

‘Koeien horen buiten, dus jongvee ook. Het maakt me altĳd blĳ wanneer de kalveren weer voor het eerst naar buiten gaan. De eerste uren zĳn dan het meest spannend; er gaat wel eens een kalf te water of door het draad. Kalveren schieten vaak alle kanten op, het zĳn dan net raketten.’ ‘Weiden is goed voor de gezondheid en ontwikkeling van jongvee. En je ziet dat de kalveren het leuk vinden: ze springen en dartelen door het land. Daar kan ik wel van genieten.’ ‘De jongste kalveren breng ik in het land elke twee dagen een

V E E T E E LT

VX11_Boerengeluk.indd 82

JULI

1/2

emmer brok. Daardoor worden ze mak en ik kan ze dan goed observeren. Ik roep ze als ik ze voer. Het is een mooi moment als ze dan van veraf met zĳn allen komen aanrennen.’ ‘We hebben een deel van het oudere jongvee midden in een nog niet volgebouwde woonwĳk lopen. Ik vind het leuk dat wanneer ik tussen de pinken loop, er altĳd wel twee, drie mensen zĳn die me even aanschieten en melden dat het zo mooi is dat koeien er het gras kort houden.’ Ton Reĳers (51) melkt 200 koeien in Arnhem

2014

27-06-14 12:48

Z U I V E L

Lage landen domineren Europese melkprĳsvergelĳking van LTO

FrieslandCampina slaat gat De melkfabrieken uit de lage landen doen het goed in de Europese melkprĳsvergelĳking van LTO. Het gat tussen FrieslandCampina en de spelbepalende zuivelfabrieken in Europa wordt groter. tekst Jelle Feenstra

e melkprĳzen van zestien Europese zuivelondernemingen stegen in 2013 gemiddeld met 11,9 procent: van € 33,92 naar € 37,95 per 100 kg melk. Daarmee worden de tot dusver hoogst uitbetaalde prĳzen sinds de start van de melkprĳsvergelĳking in 1999 – in 2008 € 34,95 en in 2011 € 35,12 – ruimschoots overtroffen. De prĳzen zĳn exclusief btw bĳ een jaarleverantie van 500.000 kg melk met 4,2% en 3,4% eiwit. Het Finse Hämeenlinnan en het Italiaanse Granorolo voeren de melkprĳsvergelĳking over 2013 aan. Zĳ betaalden respectievelĳk € 45,18 en € 41,87 per 100 kg melk. De twee fabrieken zĳn door hun specifieke nationale situatie amper te vergelĳken met andere Europese melkfabrieken. De Italianen zitten voornamelĳk op speciaalmarkten in een importerend melkland, terwĳl de Finnen door hun afgelegen ligging vooral op een afgeschermde markt opereren. De derde plaats van FrieslandCampina, de vierde plaats van DOC Kaas en de vĳfde plaats van Milcobel mogen dan ook worden beschouwd als topposities op de ranglĳst van in totaal 16 melkfabrieken.

Opmars Milcobel spectaculair

FrieslandCampina eveneens derde. Het bedrĳf betaalde van 2007 tot en met 2013 gemiddeld € 34,44. DOC Kaas betaalde over dezelfde periode gemiddeld € 33,11 en neemt daarmee de zesde plaats in. Milcobel staat tiende met een gemiddeld uitbetaalde prĳs van € 32,68.

Tussenstand 2014 schil tussen de nummer drie, FrieslandCampina, en de nummer vier nooit meer dan 40 cent. Het oplopende verschil zit vooral in de steeds grotere nabetaling die FrieslandCampina aan haar leden doet. Op de Europese melkprĳsranglĳst over de laatste zeven jaar (zie tabel) staat

De kans is groot dat de gemiddeld uitbetaalde Europese melkprĳs in 2014 nog iets beter wordt dan 2013. Bovendien is sprake van een goed ruwvoerseizoen en ligt de voerprĳs iets lager. Nederland stevent daardoor wel opnieuw af op een superheffingsboete van zo’n € 130 miljoen. l

Tabel 1 – Melkprĳsranglĳst van LTO, prĳs in euro’s per 100 kg melk

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Hämeenlinnan O. Granarolo FrieslandCampina Arla Foods DK Danone DOC Kaas Sodiaal Union Bongrain Lactalis Milcobel Alois Müller Dairy Crest Glanbia DMK (Nordmilch) Kerry Agribusiness First Milk gemiddeld

FI IT NL DK FR NL FR FR FR BE DE UK IE DE IE UK

gem.

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

41,90 38,95 34,44 33,67 33,25 33,11 33,07 33,04 32,73 32,68 32,60 31,78 31,65 31,31 31,26 29,12 32,41

37,61 — 33,61 31,70 30,79 35,68 30,49 30,68 30,48 35,37 34,92 29,70 32,95 32,15 32,70 27,34 34,95

44,43 41,05 35,36 36,42 35,91 30,97 35,58 35,47 35,27 32,65 34,34 32,73 33,54 31,42 33,03 31,03 34,95

39,52 34,75 26,22 27,51 29,65 23,47 29,66 29,58 29,34 25,25 24,56 27,88 22,67 23,43 22,71 21,24 27,53

39,22 34,92 32,82 32,38 32,20 32,41 31,71 31,81 31,65 31,96 30,79 28,75 29,72 30,39 29,00 25,60 31,58

43,28 40,40 37,15 35,13 34,55 36,86 34,34 34,34 34,17 34,18 35,04 31,76 34,14 33,75 33,61 29,25 35,12

44,06 40,73 35,01 34,21 33,66 33,40 33,57 33,48 32,82 30,63 31,22 35,15 30,90 31,04 30,45 32,42 33,92

45,18 41,87 40,95 38,34 35,99 38,97 36,13 35,94 35,35 38,68 37,33 36,50 37,63 36,99 37,32 33,99 37,95

FrieslandCampina behoort in Europa tot de best betalende zuivelorganisaties

Het is voor het vierde opeenvolgende jaar dat FrieslandCampina de derde positie bekleedt. De zuivelreus uit Amersfoort betaalde in 2013 inclusief weidetoeslag € 40,95 voor 100 kg melk. Dat is bĳna 2 cent meer dan de nummer 4, DOC Kaas. De melkfabriek uit Hoogeveen betaalde € 38,97 en deed het veel beter dan in 2012, toen het op de achtste plaats eindigde. Ronduit spectaculair is de opmars van het Belgische Milcobel, dat met een melkprĳs van € 38,68 van de zestiende naar de vĳfde plaats klom. Dat komt vooral omdat de prĳzen van melkpoeder in 2013 goed waren. In 2010, 2011 en 2012 bedroeg het ver-

V E E T E E LT

VX11_LTOMelkprijs.indd 83

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

30-06-14 17:17

VX11_p84.indd 84

30-06-14 13:02

O N R O E R E N D

G O E D

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

DRINGEND GEVRAAGD EN AANGEBODEN

- KOOPMELK

• KOOPMELK • LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA

- LEASEMELK

• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

AANGEBODEN: • CULTUURGROND: OLDEBERKOPERWEG NOORDWOLDE DALKRUID NIJVERDAL NOORDELIJKE HOOFDDIJK NIJVERDAL

4.32.30 HA 3.00.00 HA 2.42.12 HA

verkocht • NIJVERDAL: (WOON)BOERDERIJ MET CA. 16 HA PRIMA CULTUURGROND • NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

LANDBOUWFOLIE RECYCLING 2011 2009 3

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

Wij betalen voor grotere hoeveelheden landbouwfolie!!! Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315 info@dalyplastics.nl

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

www.plasticrecycling.nl

Hittestress

Reken er voor goed mee af met ons mist koeling systeem

ADVERTEER MET UW MEEST ACTUELE INFORMATIE! Daly VT feb 2012.psd 1

21-01-13 09:20

Een éénmalige investering vanaf € 45,00 per dierplaats neem contact op met Otto Vink 06-14407560 www.tsg-holland.com

Worldwide Climate Engineers

BEL OP DINSDAGOCHTEND: +31 (0)26 38 98 806 EN 48 UUR LATER LEZEN DE VEEHOUDERS UW AANBOD!

Windschermen • Pare-vent • Windbreaks • Windschirme

• Windbreekgaas voor een tochtvrije ventilatie • Wetenschappelijk getest, 10 jaar garantie • Nieuw- of verbouw van stallen, alles op maat, gratis advies. • Vaste, demonteerbare en oprolbare installaties • Wegschuifgordijnen en afsluitgordijnen

Hand- en computergestuurde systemen.

e-mail info@vervaeke.be • www.vervaeke.be

België Tel. (+32) 51 68 97 73 • Fax (+32) 51 68 99 92 • GSM (+32) 475 43 56 78 VEETEELT 21-05-2014.indd 1

13/05/14 14:13

V E E T E E LT

VX11_p85AOG.indd 85

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

30-06-14 12:54

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer! Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a. Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 2,75 Wit zaagsel € 3,25 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS

Eenvoudigste, comfortabelste, goedkoopste! René: +31(0)651692890 Wout: +31(0)31778590 Rob: +31(0)630569255 Gerrit: +31(0)651272470 Film en referentieadressen op: WWW.KOEMATRAS.EU

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3

Br.Sw. x HF v: Vincent

Eig.: Mts. Van Schot, Oude Pekela

Prod. 1.11 305 dgn. 8.471 kgM 4,26% V 3,57% E vsp

Vincent

Uitstekende NL-dochters Xsires crossbreeding b.v. Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

Livestock Show Equipment Erica Rĳneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

ERKENDE ET-TEAMS

www.dairystars.com

Aanbod direct van uw collega.

EIWIT TOPPER

TORRER Embryo’s - Dekstiertjes - Vee Tom Schonenberg 06-519-9380

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken)

ndd 1

V E E T E E LT

11 juli_koeriertjes2014.indd 86

JULI

1/2

•Veel kracht en inhoud •Super benen •Celgetal 108 •Dochtervruchtbaarheid 101

Torrer maakt inkruisen overbodig! VEECOM

31-05-2012 13:53:24

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-432343/421729 Fax. 0598-432806 www.veecom.nl E-mail: info@veecom.nl

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

aAa 534126

+ 0,28% EIWIT

2014

30-06-14 13:27

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

‘DENK VANUIT HET DIER!’

• verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com

FOKVEEVEILING ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN • Hoge producties • Hoge gehaltes • Hoge gezondheids-Nu met websho p! kenmerken • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies • Top exterieur

rstra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com 0 gram

t hebben voor toepassing ng

stra Feed Ingredients BV rstra.com mte

@speerstra.com

rstra.com 0 gram

mte 0 gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

Cloppenburg

Woensdag 20 maart Aanvang: 10.00 uur

• Cowfit-en showmaterialen 450 afgekalfdetondeuses, vaarzen, • Scheermachines, 37 dekstieren, en messen slijpen 7 stuks jongvee.

• Voedingsproducten ibr-vrij en advies bvd-vrij lepto-vrij

Contact: Johan Bergsma, tel.: 0654253636

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

www.speerstra.com

ERKENDE ET-TEAMS

Bos rubber, dé rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen. dierenarts Al jaren een begrip! tel.: Vijf jaar0344-682727 100% garantie. DE Tel. CROB embryotransfer 0224-57 14 68 fax: 0344-682288 www.bosrubber.nl

• Scherp geprijsd • • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies

www.dekstieren.nl Voor afspraak en informatie: Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

+€100,– per koe per jaar Te koop:

ENKELE BESTE DEKSTIEREN Tel. 06-51608017

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

BETER Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl

www.dairystars.com

Laat zien wat u te koop heeft!

Embryo’s, dekstiertjes, fokvee en sperma. Tom Schonenberg 06-51979380

Bernd Emme, tel.: 0049170/3313931 Catalogus: www.weu.de FOKVEEVEILING Tel.: 00494403/93260

Lingen Dinsdag 8 juli 10.00 uur

255 afgekalfde vaarzen 10 jonge runderen/ koekalveren 25 mestkalveren Cloppenburg Dinsdag 29 juli 10.00 uur 25 stieren 380 afgekalfde vaarzen 6 mestkalveren Verden Woensdag 30 juli 11.00 uur

GOED

BEST

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

35 stieren 300 afgekalfde vaarzen 40 jonge runderen/ Melkwinning koekalverenJ.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: Beste kwaliteit! Bekende vaders! - Adviesmoderne en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal IBR-, BVD-vrij - Lepto-, Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk Contact:advies bij problemen (geschillen) Bernd Emme door tel.:veroorzaakt 0049170/3313931 de melkinstallatie - Optimalisatie Vanaf 01-02-2014 melkstal/melkrobot vertegenwoordiging (meten tijdens melken) Nederland: Bert Meijering

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl www.embryosale.com

VOLG VEETEELT OP FACEBOOK voor alle leuke nieuwtjes

J.A. (Johan) Grolleman Catalogus: 038-4606033 / 06-45312042 www.masterrind.com www.melkwinningja.nl info@masterrind.com

EU-erkend ET-team (nl-126)

OMDAT NIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN HANS HURKMANS ET-SPECIALIST

Voor afspraak en informatie: Info en opgave donoren Tel.: 31 (0)529 470999 06-38919783 • 0492-340920 www.wennemars.nl www.HurkmansET.nl

MASTERRIND GmbH, woensdag 27 maart 26160 Bad Zwischenahn, in de IJsselhallen te Zwolle Feldlinie 2a tel.: 00494403/93260 Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

www.facebook.nl/ veeteelt

T AJ A U RL TI 11 / 2 V E VE ET EE TE EL TE L M 2 0 21 03 1 4

11 03juli_koeriertjes2014.indd mrt 1_koeriertjes2013.indd87 65

8 67 5

30-06-14 05-03-13 13:28 13:16

V O E R

V O O R

B O E R

Al 850 bvd-dragers in Vlaanderen in 2014 GEZONDHEID – In het voorbĳe halfjaar zĳn al 850 dragers van bvd opgespoord in Vlaanderen. Dat blĳkt uit voorlopige cĳfers van Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ), die een analyse maakte van de eerste jaarhelft in 2014. De 850 bvd-dragers waren afkomstig van een totaal van 757 rundveebedrĳven. In

totaal werden 318 bvd-dragers via oorbiopten opgespoord. Een totaal van 140 bvd-dragers werd aan de hand van het aankooponderzoek van DGZ opgespoord. Nog eens 69 bvd-dragers kwamen aan het licht door analyse van de verworpen foetus in het kader van het abortusprotocol.

Het opsporen van bvd-dragers gebeurt in Vlaanderen het lopende kalenderjaar nog vrĳwillig. Vanaf 1 januari 2015 start het verplicht nationaal bestrĳdingsprogramma tegen bvd. Elk pasgeboren kalf zal dan binnen zeven dagen na geboorte op het bvd-virus onderzocht moeten worden.

Voorjaarskuilen: eiwit in jaren niet zo hoog VOEDING – De eerste graskuilen van

2014 hebben een prima voederwaarde. Dat meldt BLGG AgroXpertus op basis van cĳfers van de eerste duizend voorjaarskuilen. Het gehalte aan ruw eiwit (gemiddeld 187 g/kg droge stof) is in jaren niet zo hoog geweest. Ook voor vem (940) en verteerbaarheid (79,7%) scoren de eerste kuilen bovengemiddeld. Door de lange periode waarin de eerste kuilen zĳn gemaakt, is er veel variatie in de kuilen. Zo varieert het drogestofpercentage (gemiddeld 36,6) tussen de 16 en 66 procent. BLGG AgroXpertus waarschuwt wel voor de hoge melkzuurproductie en de lage pH van de voorjaarskuilen. ‘In combinatie met de hoge verteerbaarheid zorgt dat voor extra risico op pensverzuring. Dat geldt met name voor de aprilkuilen met een drogestofpercentage lager dan 40’, zegt Gerard Abbink, productmanager veehouderĳ. Het hoge eiwit van de voorjaarskuilen staat in contrast met het lage eiwit in vers gras van dit moment. Dat blĳkt uit

droge stof pH azijnzuur-ds melkzuur-ds vem dve oeb NH3-fractie ruw eiwit totaal suiker ndf ndf verteerbaar

2014

2013

366 4,7 11 58 940 73 49 8,9 187 74 456 77,5

319 4,4 15 67 906 64 35 9,8 166 61 489 73,1

Tabel 1 – Uitslag eerste 1000 kuilen (bron: BLGG AgroXpertus)

de versgrasmonsters van Agrifirm. Het huidige ruw eiwit is slechts 173 gram per kilogram droge stof wat op sommige weidebedrĳven zorgt voor erg lage ureumgehalten in de melk. De hoge melkzuurproductie en de lage pH van de voorjaarskuilen zorgen voor extra risico op pensverzuring

Hulpmiddelen voor hogere levensduur GEZONDHEID – Om melkveehouders te ondersteunen bĳ het sectordoel van het verlengen van de levensduur van hun melkvee, zĳn nieuwe hulpmiddelen ontwikkeld. Dit gebeurde in opdracht van de Duurzame Zuivelketen. Dierenartsen, melkveehouders, bedrĳfsadviseurs en kengetallenspecialisten werkten samen met ZLTO en Wageningen UR aan twee tools die veehouders ondersteunen bĳ hun diermanagement. De eerste tool is een nieuw kengetallenoverzicht. Het combineert alle beschikbare kengetallen die betrekking hebben op gezondheid, welzĳn en le-

De hulpmiddelen voor het verhogen van de levensduur moeten geïmplementeerd worden in bestaande managementsystemen

VX11_VVB.indd 88

V E E T E E LT

JULI

1/2

vensduur in één oogopslag. Gemakkelĳk voor de veehouder, maar ook voor de adviseurs. Het tweede hulpmiddel is een plan waarmee de veehouder stapsgewĳs kan werken aan verbetering van zelfgekozen bedrĳfsdoelen. Het kengetallenoverzicht helpt om te zien of de doelen worden bereikt. ‘Nu de twee nieuwe hulpmiddelen in het leven zĳn geroepen, is het de bedoeling dat ze worden geïmplementeerd in bestaande (management)systemen’, vertelt Rik Vlemminx, namens ZLTO betrokken bĳ het project. ‘Melkveehouders en adviseurs die direct willen starten, kunnen dat doen op basis van het rapport dat over dit project is verschenen’, geeft hĳ aan.

2014

30-06-14 15:02

Daling antibioticagebruik zet door in 2013

Order van 44 robots

Ideale robotgraaskoe: leider of asociaal? MELKWINNING – Onderzoekers van de Dairy Campus in Leeuwarden proberen uit te zoeken welk type karakter van een koe het beste past bĳ beweiden en robotmelken. Volgens de onderzoekers is het voor koeien best lastig om hun koppelgenoten in het land te verlaten om naar de stal te lopen en daar de melkrobot te bezoeken. Welk type koe doet dat het beste: een leiderkoe of een asociale koe? Welke karakter typeert daarmee de ideale robotgraaskoe? Het onderzoek naar ‘robotgraaskoeien’ maakt deel uit van het grote Europese project Auto Grass Milk.

EU exporteert meer dan VS

Knut verkiest koe boven schaap nuten de knutten afgezogen bĳ verschillende koeien en schapen. Dat leverde per dag een gemiddelde vangst van 900 knutten op bĳ de koe en 100 knutten bĳ het schaap. Hieruit bleek dat er per dag een enorme hoeveelheid knutten op landbouwhuisdieren landen en zich voeden. Zelfs bĳ een gering percentage besmette knutten is er toch een redelĳke kans dat een besmetting wordt overgebracht. De voorkeur van knutten voor rundvee komt overeen met de snelle verspreiding van het blauwtongvirus in de periode 20062008.

ECONOMIE – Met een omzet van 120 miljard euro was de Europese Unie (EU) in 2013 de grootste landbouwexporteur in de wereld. Dat blĳkt uit cĳfers uit het rapport Agricultural Trade van de Europese Commissie. De EU volgt hiermee de Verenigde Staten (VS) op, die in 2013 voor 115 miljard euro aan landbouwgrondstoffen en -voedsel verkochten. Brazilië volgde met 65 miljard euro. De exportgroei van de EU kwam voornamelĳk door de verkoop van tarwe en gerst. Naast grootste exporteur is de EU ook de grootste importeur met 101,5 miljard euro. De VS en China volgen op afstand met beide 84 miljard euro.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX11_VVB.indd 89

N I E U W S

MELKWINNING – Het Duitse melkveebedrĳf Osterland Agrar in Frohburg wordt met de bestelling van 44 melkrobots het grootste bedrĳf ter wereld op het gebied van robotmelken. Het bedrĳf in de Duitse deelstaat Saksen plaatste de mega-order bĳ de Nederlandse robotfabrikant Lely. De installatie is gepland vanaf oktober 2014 tot circa midden 2015. Met de 44 melkrobots kan het bedrĳf vanaf 2015 2.500 koeien melken. De robots zullen in zes nieuwe stallen geïnstalleerd worden.

GEZONDHEID – Het antibioticagebruik in de Nederlandse dierhouderĳ is in 2013 opnieuw gedaald. Vergeleken met 2009 ligt het gebruik inmiddels 57,7 procent lager, blĳkt uit de jaarlĳkse rapportage van de SDa, de Autoriteit Diergeneesmiddelen. Opvallend is dat de rundveehouderĳ dit jaar geen daling wist te realiseren. De afname kwam het afgelopen jaar vooral voor rekening van de varkenshouderĳ (–30%) en de vleespluimveehouderĳ (–29%). Volgens Hetty van Beers, directeur bĳ SDa, hangt dit samen met het al lage gebruik onder rundveehouders (gemiddeld drie dierdagdoseringen per jaar). Ook de kleine spreiding in antibioticagebruik op rundveebedrĳven is een aanwĳzing dat verder reduceren met antibiotica lastig is. Niettemin verwacht Van Beers dat de uitvoering van de Richtlĳn Selectief Droogzetten zal leiden tot een afname van het antibioticagebruik onder melkveehouders. De richtlĳn werd in januari van dit jaar voltooid en mist daarmee nog een uitwerking op de cĳfers van 2013. De SDa acht de tĳd rĳp voor meer diersoortspecifieke doelstellingen voor antibioticagebruik. De ontwikkeling van resistentie per diersoort is daarbĳ leidend. In vorige rapportages was de resistentie tegen antibiotica in de rundveehouderĳ het laagst. De Nederlandse overheid heeft als doelstelling dat het antibioticagebruik in 2015 met 70 procent is gereduceerd ten opzichte van 2009. Van Beers kan niet zeggen of de tot nu toe behaalde reductie voldoende is. ‘Dat is aan de overheid.’

GEZONDHEID – Knutten, de verspreiders van blauwtong en het schmallenbergvirus, verkiezen runderen boven schapen. Dat blĳkt uit een vergelĳkend veldonderzoek op de Veluwe van het Centraal Veterinair Instituut (CVI). In het onderzoek bleken runderen negen keer meer knutten aan te trekken dan schapen. Het verschil in voorkeur van de kleine steekinsecten helpt bĳ het ontwikkelen van bestrĳdingsstrategieën en verspreidingsmodellen voor door knutten overgebrachte ziekten. Tĳdens het onderzoek werden op zeven momenten per dag van in totaal 21 mi-

K O RT

J U L I

1 / 2

2 0 1 4

30-06-14 15:03

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

3-5 juli 4 juli 8 juli 8 juli 10 juli 15 juli 16 juli 19 juli 21 juli 23 juli 23 juli 25-28 juli 26 juli 26 juli 29 juli 31 juli 4 augustus 5 augustus 7 augustus 8 augustus 8 augustus 9 augustus 9 augustus 9 augustus 9 augustus 13 augustus 15 augustus 17 augustus 21 augustus 23 augustus 23 augustus 29 augustus 30 augustus 3-7 september 6 september 6 september 7 september 10-13 september 13 september 16-19 september 17 september 19 september 19-20 september 21 september 30 september4 oktober 4 oktober 16 oktober 28-30 oktober

Deense nationale show te Herning (Denemarken) Luxemburgse nationale show te Ettelbrück (Luxemburg) Melkveeprĳskamp te Kontich (Antw.) Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Melkveeprĳskamp Noordhoek en Noorderkempen te Loenhout (Antw.) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Provinciale fokveedag West-Vlaanderen te Wulpen (W.Vl.) Interprovinciale fokveedag te Bogaarden (Vl.Br.) Veeprĳskamp Oosterkempen te Geel ten Aard (Antw.) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Landbouwbeurs te Libramont (Wallonië) Fokveedag te Ambt Delden (Ov.) Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Fokveedag te Markelo (Ov.) Landbouwshow te Opmeer (N.H.) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Grote veeprĳskamp te Zevendonk (Antw.) Keuring Agri Fair te Wierden (Ov.) Rundveeshow Noord te Beilen (Dr.) Fokveedag Noord-Veluwe te Oldebroek (Gld.) Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) Fokveedag te Vriezenveen (Ov.) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Rundveeprĳskamp te Oosterzele (O.Vl.) Veeprĳskamp te Beveren (O.Vl.) Provinciale fokveedag Antwerpen te Oostmalle (Antw.) Dairy Fair Mariënwaerdt te Beesd (Gld.) Fokveedag Espelo/Holten te Holten (Ov.) Cow Valley te Scherpenzeel (U.) Fokveedag te Apeldoorn (Gld.) Europese jongefokkersschool te Battice (Wallonië) Zeewolde bĳ de pinken te Zeewolde (Fl.) Vebo te Rĳpwetering (Z.H.) Fokveedag te Eeklo (O.Vl.) AgroTechniek Holland te Biddinghuizen (Fl.) Fokveedag Bathmen/Laren te Laren (Gld.) Space te Rennes (Frankrĳk) UK Dairy Day, Telford (Groot-Brittannië) Midsummer Dairy Show te Schĳndel (N.Br.) Thuringia Holstein Open te Erfurt (Duitsland) Saksische Holsteindagen te Altmittweida (Duitsland) World Dairy Expo te Madison (Verenigde Staten) Fokveedag te Hoornaar (Z.H.) Veekeuring Fryslân te Oenkerk (Fr.) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Hardenberg (Ov.)

Ned er lan d Agrifirm Feed....................92 AgroAir.............................46 ALH Genetics....................84 Alta Genetics Inc...............21 AI Total .............................33 BUC Holland.....................46 B.V. Lava3 ........................15 CRV........................3, 10, 11 De Heus .............................2 ForFarmers Hendrix ..........37 Gantvoort, ’t.....................85 GD ...................................91 Genes Diffusion ................16 Heemskerk .................21, 52 KI Kampen........................28 Lely ..................................15 MBS Beton .......................85

NRM, Participanten ............4 Quotum ABC....................85 Semex ................................6 Speerstra ..........................46 TS Group Holland .............85 VDK products ...................15 Vervaeke ..........................85 WWS................................41 Meehechter: Orffa Bĳsluiter: Poster NRM-kampioenes aangeboden door DeLaval en Veeteelt

VOORUITBLIK

Mel kp r ijzen en h o n d erdtonners Augustus 1 (15 augustus) – Het eerste halfjaar van 2014 is achter de rug. Hoe ging het in die periode met de melkprĳzen? In Veeteelt een overzicht. In het augustusnummer ook aandacht voor de resultaten van een analyse onder honderdtonners. Wat kenmerkt ze? Natuurlĳk doet Veeteelt ook uitgebreid verslag van de nieuwste stierindexen.

R assen keu ze g r as en ATH Augustus 2 (28 augustus) – De special in het tweede augustusnummer staat in het teken van graslandmanagement. Hoe kies je als melkveehouder de juiste grasrassen? Ook werpen we alvast een blik vooruit op de beurs AgroTechniek Holland in Biddinghuizen.

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 90

V E E T E E LT

VX11_Agenda.indd 90

JULI

1/2

2014

30-06-14 16:26

VX11_p91.indd 91

30-06-14 09:56

VX11_p92.indd 92

30-06-14 09:57