Veeteelt oktober 1 2014

JA A RG A N G 31

N R.16

OKTO BE R 1

2014

I N D I T N U M M ER

M PR -S TA T IS T IE K E N

SPEC IA L JO N G V EEO PFO K

IN TERVI EW

Levensproductie Nederland op een haar na 31.000 kg melk

Stress voorkomen is groei verbeteren

Jetty Middelkoop: ‘Met mesten silogas gaat het te vaak mis’

VX16_cover.indd 2

03-10-14 15:55

u gaat op zoek naar nieuwe mogelijkheden

wij helpen u in de juiste richting Dieren gezond houden en ze tegelijkertijd optimaal laten renderen. Dat is de gezamenlijke uitdaging waar u en wij voor staan. En daar werken we graag hard aan. Elke dag weer. Voortdurend hebben wij de nieuwste inzichten op het gebied van het omzetten van voeding in dierlijke eiwitten voor u beschikbaar. Deze kennis vergaren we op onze eigen onderzoeksbedrijven en door samenwerking met wetenschappelijke instituten.

Hierdoor kunnen onze adviseurs met u vooruit kijken en meedenken. Want alles kan altijd beter. ZO HELPEN WIJ U GRAAG VOORUIT!

WWW.DE-HEUS.NL dhv13010_corporate_vlot_adv_veeteelt_210x297.indd 1 VX16_p02.indd 2

04-07-13 14:36 03-10-14 13:04

VX14_p03.indd 3

08-09-14 11:20

Lely Center Promelk feliciteert de familie Schoonvelde met hun nieuwe stal! Deze stal werd vorig jaar oktober gerealiseerd. Hier staan nu vier Lely Astronaut melkrobots in.

Wij nodigen u namens de familie Schoonvelde uit om de stal te bekijken. Het bedrijf dat lid is van de European dairy farmers heeft een sterke focus op efficiëntie voor arbeid, voeren en fokkerij. Er wordt al 10 jaar driewegkruising toegepast tussen Noorsroodbont, Fleckvieh en Holstein. De EDF cijfers en resultaten van het inkruisen worden met u gedeeld.

Open dag

Vrijdag 17 oktober van 10:00 tot 17:00 uur (Tussen 11 en 14 uur biedt Xsires u op deze dag de unieke mogelijkheid om het resultaat van 10 jaar kruisen achter het voerhek te bekijken.) en zaterdag 18 oktober van 11:00 tot 15:00 uur.

Het thema van deze dag is 'efficiëntie van arbeid, voeren en fokkerij'.

Deze dag word mede georganiseerd door: Xsires Crossbreeding B.V. • Agrifirm Meppel • Huisjes Mechanisatie en stalinrichting • Trippel AAA Accountants, Administrateurs en Adviseurs • Bouwbedrijf Elpenhof De Wijk.

Het adres is: Schoonveldeweg 2, 7958 PH Koekange.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Lely Center Promelk B.V. in Zuidwolde.

Tel: 0528-372030

EVOLVE. www.lely.com

NL14140-Open dag4Zuidwolde A4_v2.indd 1 VX16_p04.indd

innovators in agriculture

17-Sep-14 13:11:49 07-10-14 09:20

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 Van de redactie 8 Veeteeltvenster 19 Even geen boer: vrijwilligster bij Zonnebloem-reizen 31 Boerengeluk: sloten 33 Koeienbloempjes 51 Koepad 53 Uit de dierenartspraktijk: zere tussenklauwspleet 64 Voer voor boer 66 Agenda R E P O R TA G E S

20 Henk Schoonvelde is meer ondernemer dan koeienboer 45 Wim Bos melkt in de eerste vijfboxmelkrobot van Nederland 54 Johan Verlodt uit Drongen boet nooit in op exterieur

Interview Jetty Middelkoop

24

Met mest- en silogassen gaat het in de praktijk nog te vaak mis, merkt Jetty Middelkoop.

Special Jongveeopfok

37

Goede biest, het voorkomen van stress en pensontwikkeling zijn speerpunten in jongveeopfok.

KEURINGEN

27 World Dairy Expo te Madison 32 Fokveedag te Hoornaar VOEDING

28 Agrifirm introduceert voerconcept dat moet afrekenen met selectie FOKKERIJ

50 Genetica-onderzoek brengt verschillen tussen runderrassen in beeld ZUIVEL

59 Weidepremie FrieslandCampina

Henk Schoonvelde

Hoofdartikel Meer melk en een hoger levenstotaal De jongste mpr-statistieken tonen een hoger rollend jaargemiddelde en een toegenomen levensproductie, zowel in Nederland (pag. 12) als in Vlaanderen (pag. 46).

12 Wim Bos

’In het weekend moet ’Positiebepaling ophaalstraks één man 400 koeien koeien scheelt een half uur kunnen verzorgen.’ 20 zoeken per dag.’ 45

Johan Verlodt ’Door zelf te insemineren kan ik het inseminatietijdstip beter bepalen.’ 54

V E E T E E LT

VX16_inhoud.indd 5

O KT O B E R

1

2 0 1 4

5

07-10-14 15:39

VX14_p06.indd 6

09-09-14 11:19

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Het spel van ondernemen Actie op het land: de maisoogst is in volle gang Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Hanne Vandenberghe, Alice Booij, Merel Schouten en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

M

eer koeien, meer melk, lagere gehalten en een hogere levensduur. Het is de korte samenvatting van het recent afgesloten mpr-jaar in Nederland en Vlaanderen. Het zijn mooie cijfers die allemaal goed te verklaren zijn. De goede melkprijs stimuleerde om meer melk te leveren en een hogere melkproductie betekent doorgaans een verdunning van de melk, lees lager vetgehalte. Ook meer koeien en het langer aanhouden van koeien draagt bij aan meer melk per bedrijf om maximaal te profiteren van de goede melkprijs.

Het reageren op marktsituaties zoals een hoge melkprijs is relatief nieuw voor de melkveesector. De melk- en voerprijzen waren decennialang een redelijk vast gegeven, net als de begrensde melkproductie. Maar met het einde van het quotumtijdperk in zicht gaat het spel van het ondernemen pas echt beginnen. Het zo efficiënt mogelijk omzetten van ruwvoer in melk, het maximaal benutten van de stalruimte en een hoge

voerproductie per hectare met zo min mogelijk mineralenverlies bepalen het inkomen op het boerenerf vanaf 2015.

Wie het spel echt goed wil spelen, zal ook gas terug moeten nemen bij lagere melkprijzen of hoge voerprijzen. Dat zijn spelregels waar bedrijven in landen zonder melkquotum veel ervaring mee hebben, maar de Nederlandse en Vlaamse nauwelijks. De vraag is daarom of ze het kunnen. Veehouders van de lage landen zijn gedreven, zien het als een uitdaging om altijd maar meer melk te produceren. Een jaar noodgedwongen een pas op de plaats maken, zoals het afvoeren van een aantal extra koeien of minder krachtvoer omdat de productiekosten te hoog zijn, dat is aan velen niet besteed.

Maar het hoort straks wel bij het ondernemerschap. Als het goed is, zal dat terug te zien zijn in de mpr-cijfers. De stabiele, gestaag opgaande lijn van de mpr-statistieken van afgelopen 25 jaar zal een veel grilliger verloop krijgen de komende decennia.

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelijk Klingelende koeienbel laat koeien korter liggen Het is een vertrouwd geluid in de Alpen: het klingelen van koeienbellen. Dat levert ook nadelen op, blijkt uit onderzoek: koeien met een bel om liggen per dag drie uur minder dan koeien zonder bel. Dat ligt niet aan het gewicht van de 5,5 kilo zware bel, maar aan het geluid. Als de klepel vastgezet wordt, is er geen verschil met koeien zonder bel. Gelezen op www.schweizerbauer.ch

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Els Korsten (20-23, 37-43), Mark Pasveer (46, 47), Kor Oldenbroek (50), NAJK (51) en DeLaval (64).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX16_editorial.indd 7

O K T O B E R

1

2 0 1 4

7

07-10-14 15:38

V E E T E E LT V E N S T E R

Niet Seisme, maar Tequila wint in Madison In Madison heeft de driejarige StransJen-D Tequila het algemeen kampioenschap tijdens de roodbontkeuring opgeeist. De Directordochter van Milksource Genetics uit Kaukauna kreeg op de World Dairy Expo de meeste tegenstand van de roodbonte seniorkampioene Luck-E Advent Kandie.

De vijfjarige, zelfgefokte Adventdochter Kandie van Matt Engel van Luck-E Holsteins uit Hampshire rekende na een spannende seniorfinale af met de gedoodverfde favoriete Blondin Redman Seisme. Amper een maand geleden werd de Redmandochter van Milksource Genetics ingeschreven met 97 punten. Seis-

me, die in 2012 en 2012 het algemeen kampioenschap in Madison won, moest nu vanwege minder flankdiepte genoegen nemen met een eervolle vermelding tijdens het algemeen kampioenschap en de eerste plek in de rubriek koeien met een productie meer dan 125.000 Amerikaanse ponden melk.

Bij de jonge koeien wees jury Callum McKinven als secondante van Tequila de driejarige Meadow Green Absolute Fanny (v. Absolute) aan als reservekampioene. De Absolutedochter is in gezamenlijk eigendom van Triple-T Holsteins, T&L Cattle, Mike Berry en Pat Conroy uit North Lewisburg.

Driejarige Strans-Jen-D Tequila wint roodbontkeuring in Madison

Bons-Holsteins Ella 158 derde 94 puntenkoe in 2014 Na het behalen van de seniortitel op de fokveedag in Hoornaar is Bons-Holsteins Ella 158 ingeschreven met 94 punten. De Malingdochter van Nico en Lianne Bons is daarmee al de derde koe die dit jaar 94 punten behaalt. Eerder noteerden stalgenote Bons-Holsteins Koba 191 (v. Jasper) en Jimm. Holstein Hellen 589 (v.

Shottle) van John de Vries uit Boijl – de algemeen kampioenen van de laatste twee edities van de NRM – die score.

Bons-Holsteins Ella 158 kreeg 95 punten voor frame, 94 punten voor robuustheid, 93 punten voor uier en 94 punten voor beenwerk. De Mailingdochter sleepte eerder dit jaar op de NRM de reservetitel senioren in de wacht.

Bons-Holsteins Ella 158 na seniortitel in Hoornaar ingeschreven met 94 punten

EK 2019 in Belgische Libramont Na vijftien jaar keert het Europees kampioenschap voor holsteinkoeien terug in België. In 2019 vindt het tweedaagse evenement plaats in het Waalse Libramont. Dat heeft de European Holstein and Red Holstein Confederation (EHRC) besloten. In 2004 vond het EK voor het laatst plaats in België, destijds in Brussel. De organisatie van het EK in 2019 is in handen van AWE en beursorganisatie Libramont.

Door het EHRC is ook het voorlopige programma van het eerstvolgende EK in 2016 in het Franse Colmar vastgesteld. Op vrijdag 17 juni vind de roodbontkeuring plaats inclusief de keuring van de roodbonte landengroepen. De dag erna, op zaterdag 18 juni, komen de zwartbonte koeien en landengroepen in de ring. Aanvoer en afvoer van de koeien is mogelijk op 14 en 19 juni.

Het laatste EK vond in maart 2013 plaats in het Zwitserse Fribourg, waar de Nederlandse Southland Alex. Carola 11 (v. Alexander) van Southland Holsteins uit Teteringen reservekampioene vaarzen werd.

Het EK keert in 2019 terug op Belgisch grondgebied

8

V E E T E E LT

VX16_venster.indd 8

O K TO BER

1

2014

07-10-14 17:28

K O RT

CRV lanceert fokwaarden voeropname en ketose Met het toevoegen van fokwaarden voor voeropname en ketose verbetert CRV de fokkerijgetallen Better Life Efficiëntie en Better Life Gezondheid. CRV lanceerde de primeur op de World Dairy Expo in Madison (VS). Vanaf december publiceert CRV deze fokkerijgetallen voor haar holsteinstieren.

In samenwerking met Wageningen UR Livestock Research en mede gefinancierd door het Productschap Zuivel ontwikkelde CRV een fokwaarde voor voeropname.

De ontwikkeling van de fokwaarde is mede gerealiseerd door voeropnamegegevens die zijn verzameld op de Dairy Campus van Wageningen UR. Die gegevens zijn gekoppeld aan de genoominformatie van de koeien. Aan de hand van

de genoominformatie konden de voeropnamegegevens ook worden gekoppeld aan stieren. CRV integreert deze fokwaarde in het fokkerijgetal Better Life Efficiëntie.

De fokwaarde voor het terugdringen van ketose ofwel slepende melkziekte ontwikkelde CRV op basis van praktijkgegevens uit de melkproductieregistratie.

Deze fokwaarde integreert CRV in het fokkerijgetal Better Life Gezondheid.

Daarmee kunnen veehouders kiezen voor stieren die positief bijdragen aan de gezondheid van de veestapel.

Met de fokkerijgetallen Better Life Efficiëntie en Better Life Gezondheid helpt CRV veehouders om gemakkelijker te fokken op efficiënte en gezonde koeien.

Jansje 103 oudste koe Jansje 103 van Leen en Marian Groeneveld uit het Groningse Tolbert is gehuldigd als oudste koe van Nederland. De Chairmandochter, die al meer dan 170.000 kg melk produceerde, is woensdag 8 oktober 22 jaar geworden. Volgens LTO is Jansje daarmee de oudste melkgevende koe van Nederland. De met 88 punten ingeschreven Jansje passeerde al in 2009 de 10.000 kg vet en eiwit na een productie van 151.586 kg melk met 3,43% vet en 3,18% eiwit in 4919 dagen.

In Veeteelt stond de Jansjefamilie al in 2010 in de schijnwerpers toen de vierde generatie Jansje op rij 100.000 kg melk produceerde.

Eerder dit jaar riep LTO melkveehouders op hun oudste koe aan te melden. Die oproep leverde 45 reacties op. LTO organiseerde de verkiezing voor de vierde

keer. De organisatie onderstreept met deze zoektocht het streven van de melkveesector om de gemiddelde leeftijd van melkkoeien te verhogen.

Jansje 103 produceerde meer dan tien ton kilo vet en eiwit in haar leven

Duitse dochtergroepen Tijdens de keuring Blickpunt Rind in het Duitse Paaren staat onder meer een optreden van de dochtergroep van Guarini op het programma. De Goldwynzoon toont een groep vaarzen uit de fokperiode. Behalve van Guarini komen in Paaren ook dochters van Lonar (v. Laudan) en Samburu (v. Shottle) in de ring. Van Lonar presenteerde GGI afgelopen jaar ook een dochtergroep op de NRM. Samburu was in 2011 de meestgebruikte stier in Duitsland.

De keuring vindt plaats op donderdag 16 oktober.

Badiola Lubasca Spaans kampioene In Spanje is Badiola Mordoc Lubasca nationaal kampioene geworden. De vaars van het gelijknamige Badiolabedrijf – dochter van een eigen stier – kreeg voornamelijk concurrentie van haar stalgenoten.

In de middenklasse won namelijk Badiola Megadonna (v. Shottle), terwijl de moeder van Megadonna, Badiola Goldwyn Megate (v. Goldwyn), de reservetitel bij de senioren opeiste. Het Badiolabedrijf eiste ook de overwinning bij de senioren op met Damiondochter Badiola Damion Koketa.

Dijs Lauria wint opnieuw

ST verbetert gesekst sperma Door een verbeterde productiemethode doet gesekst sperma wat betreft bevruchting niet meer onder voor conventioneel sperma. Dat blijkt uit een Duitse proef met meer dan 6000 inseminaties.

Sexing Technologies (ST), producent van gesekst sperma, deed de proef in samenwerking met GGI. In de proef met het verbeterde gesekst sperma is onderzoek gedaan met 2, 3 en 4 miljoen zaadcellen per rietje. Bij alle afvullingen waren de bevruchtingscijfers hoger dan van gesekst sperma gescheiden volgens de

oude methode. Alleen de afvulling van 4 miljoen zaadcellen per rietje gaf bevruchtingsresultaten die vergelijkbaar zijn met die van conventioneel sperma.

Sexing Technologies produceert het Sexed Ultra-sperma op de locatie van Transworld Genetics. AI Total vermarkt in Nederland de stieren van Transworld Genetics, waardoor AI Total Sexed Ultrasperma nu al kan aanbieden. Voor verdere marktintroductie is het wachten op de resultaten van vergelijkbare veldproeven in Amerika en Europa.

In Frankrijk is Dijs Lauria bezig aan een goed keuringsseizoen. De tweedekalfs Detoxdochter won tijdens de Sommet d’Elevage het algemeen kampioenschap, nadat ze nauwelijks een maand eerder al de reservetitel won op de Space in Rennes. Lauria won op de show in Clermont-Ferrand ook de titel bij de jonge koeien. Lauria stamt uit een diepe Canadese koefamilie; haar overgrootmoeder is de Canadese fokkoe Delaberge Durham Lucille.

Bij de senioren ging de overwinning naar Dolmandochter Etna van het bedrijf Du Marjon, terwijl Atwooddochter Havana van de familie Morel de vaarzentitel in de wacht sleepte.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX16_venster.indd 9

NI E U W S

O K T O B E R

1

2 0 1 4

9

07-10-14 17:34

Spinder

ee n m vou on d ta ige ge

Profit ligboxafscheiding

• Perfecte afstemming op de koe • Stabiele en robuuste constructie Bezoek ons

op

NNOVER EUROTIER HA 64 stand 13-E november! van 11 tot 14

Reitsmastraat 48, Harkema Postbus 22, 9280 AA Harkema Tel. 0512 - 36 91 63 Fax: 0512 - 36 42 44 www.spinder.nl sales@spinder.nl 15-4-2013 14:02:30

EE PAA DV

W

I

LD

AA

P

RD

RUN

recl397n.indd 1

SCH

ONDERSTEUN DE GROEI EN ONTWIKKELING VAN UW JONGVEE • Vervaardigd uit hetzelfde pure zout als • Geen geur-, kleur-, of smaakstoffen toegevoegd

Jongvee heeft vitaminen, mineralen en sporenelementen nodig om tot gezonde, productieve koeien uit te groeien. Verstrekken van de liksteen KNZ® JUNIOR is een uitstekende manier om een bijdrage te leveren aan deze behoefte.

• Aangevuld met spoorelementen én vitamines

facebook.com/KNZlikstenen

Bezoek ons op de Rundvee- en Mechanisatie Vakdagen in Hardenberg en Gorinchem en maak kans op een geweldige fiets in KNZ stijl. U krijgt bij een bestelling vanaf 10 of 30 likstenen bovendien een leuk geschenk!

VRIJE KEUZE ZOUT- & MINERAALLIKSTENEN. KNZ® LIKSTENEN | T +31 74 24 44 180 | www.knz.nl

10

VX16_p10.indd 1

V E E T E E LT

O K TO BER

1

2014

07-10-14 16:12

CRV BV (CRV) is een internationale onderneming op het gebied van rundveeverbetering. Hieronder verstaat CRV de ontwikkeling, de productie en de verkoop van genetische producten en informatieproducten, maar ook dienstverlening, zoals fokkerijbegeleiding, melkproductie-registratie en kunstmatige inseminatie. De producten en diensten van CRV worden wereldwijd afgezet in meer dan 50 landen, voornamelijk bij rundveehouders.

CRV heeft vestigingen in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Tsjechië, Spanje, Brazilië, Nieuw-Zeeland, Australië, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Er werken ruim 1300 mensen in Nederland en het hoofdkantoor is gevestigd in Arnhem.

CRV IS VOOR DE AFDELING VERKOOP OP ZOEK NAAR EEN

VERTEGENWOORDIGER Functie-inhoud – Verantwoordelijk voor omzetdoelstellingen bij nieuwe en bestaande klanten – Verkoopgesprekken voeren en bezoekrapportages opstellen – Innovatieve verkoopacties initiëren, uitwerken en realiseren – Bouwen en onderhouden van langdurige relaties en netwerkcontacten – Opstellen en uitvoeren van rayonplan op basis van trends en marktontwikkelingen – Vervullen van sleutelpositie in samenwerking tussen collega’s

Profiel – Hbo-werk- en -denkniveau, verkoopervaring is een pre – De klant staat centraal. Je benadert klanten proactief, waardoor je snel achterhaalt wat hun behoefte is. Je inlevingsvermogen maakt dat jij de klant op inspirerende en creatieve wijze weet te motiveren om voor CRV-oplossingen te kiezen. Je bent een professionele sparringpartner en denkt intensief met de veehouder mee op ondernemersniveau – Uitstekende commerciële en communicatieve vaardigheden – Competenties: klantgerichtheid, samenwerken, resultaatgerichtheid, marktgerichtheid, ondernemerschap Aanvullende informatie – Werkgebied: Friesland – Fulltime dienstverband – Een assessment kan deel uitmaken van de sollicitatieprocedure

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Anne Bosma, Hoofd Verkoop, tel.: 06-51337372.

Heb je belangstelling?

Stuur dan uiterlijk 24 oktober 2014 je sollicitatiebrief en curriculum vitae (bij voorkeur per e-mail) naar: CRV BV t.a.v. Wim Haans (HR-adviseur), Postbus 454, 6800 AL Arnhem. E-mail: jobs@crv4all.com Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

BETTER COWS | BETTER LIFE

364-14 VT Vertegenwoordiger.indd 1

CRV4ALL.COM

06-10-14 09:52

H O O F D A RT I K E L

Nederlandse mpr-koeien noteren een record voor levens tota

Levensproductie op een h Een record voor levensproductie, een toename van het rollend jaargemiddelde, een verbetering van de tussenkalftijd en weinig bedrijven die stopten met mpr. Dat zijn in een notendop de belangrijkste conclusies uit het jongste mpr-jaar. tekst Inge van Drie

A

l jaren spant de Nederlandse melkveehouderij zich in voor het realiseren van een hogere productieve levensduur. Die inspanningen sorteren effect, zo blijkt uit de jongste mpr-statistieken van CRV. Of het nu ligt aan een beter management, een gewijzigd afvoerbeleid of meer nadruk op levensduur in de fokkerij, feit is dat Nederland voor het derde jaar op rij progressie boekt voor levensproductie.

Sterker nog, niet eerder lag de levensproductie zo hoog. De bijna 270.000 afgevoerde koeien in het boekjaar 2013-’14, dat loopt van 1 september tot en met 31 augustus, kraakten net niet de grens van 31.000 kg melk. Ze kwamen in hun leven tot een productie van 30.999 kg melk met 4,36% vet en 3,52% eiwit (figuur 1). Dat resulteert in 2443 kg vet en eiwit. Dat is 16 kg meer dan in het vorige boekjaar en 13 kg meer dan in 2008, het topjaar voor levensproductie tot nu toe.

Waar is die stijging aan te danken? Enerzijds waren de koeien langer in productie. De productieve levensduur nam toe met zeven dagen naar 1284 (tabel 2). Anderzijds produceerden de koeien die het bedrijf verlieten ook meer melk per dag. De levensproductie per dag steeg met 0,1 naar 27,4 kg melk.

Laagste tussenkalftijd sinds 2008 Niet alleen de levensproductie had afgelopen jaar de wind in de zeilen. Dat geldt ook voor het rollend jaargemiddelde. Na twee tegenvallende mpr-jaren boeken de Nederlandse koeien nu weer winst. Weliswaar is de productie nog niet op het niveau van Tabel 1 – Rollend jaargemiddelde van de Nederlandse koeien

jaar

aantal bedrijven

aantal koeien/bedrijf

lft.

kg melk

% vet

% eiwit

kg vet

kg eiwit

kg vet en eiwit

ejr

15.155 15.301 15.606 17.557 19.658

90 87 82 70 65

4.08 4.08 4.07 4.09 4.08

8.376 8.217 8.335 8.197 7.807

4,33 4,39 4,38 4,37 4,45

3,53 3,55 3,54 3,51 3,51

363 361 365 358 347

296 291 295 288 274

659 652 660 646 621

2115 2096 2120 2072 1983

2013-2014 2012-2013 2011-2012 2006-2007 2003-2004

12

V E E T E E LT

VX16_hoofdverhaal.indd 12

O K TO BER

1

2014

Bijschrift nog aanpassen!

06-10-14 14:12

vens totaal en een toename van het rollend jaargemiddelde

n haar na 31.000 kg melk kg melk

% vet

% eiwit

32.000

5,00

30.000 4,50

26.000

4,00

percentage

kg melk

28.000

24.000 3,50 22.000

20.000 2012-’13

2013-’14

2011-’12

2010-’11

2009-’10

2008-’09

2007-’08

2006-’07

2005-’06

2004-’05

2003-’04

2002-’03

2001-’02

2000-’01

1999-’00

3,00

Figuur 1 – Ontwikkeling levensproductie van stamboekkoeien per jaar van afvoer

het recordjaar 2011, maar de melkplas zit weer in de lift. Het rollend jaargemiddelde kwam uit op 8376 kg melk met 4,33% vet en 3,53% eiwit. Dat is goed voor 659 kg vet en eiwit en een economisch jaarresultaat van 2115 euro (tabel 1).

De 7 kg winst voor vet en eiwit is vooral te danken aan een hogere melkplas (+159 kg). De gehalten daalden juist. Het eiwitgehalte daalde met 0,02, terwijl het vetgehalte maar met maar liefst 0,06 afnam tot 4,33. Mogelijk is er vanwege de hoge melkprijs harder gevoerd, wat vooral een positief effect had op de liters melk en minder op de gehalten. De daling van de gehalten kan ook een fokkerijeffect zijn.

Veehouders lijken bij de stierkeus de laatste jaren meer nadruk te leggen op kilogrammen vet en eiwit en minder te focussen op de gehalten.

Goed nieuws is ook te melden op het gebied van vruchtbaarheid. Na jaren van oplopende cijfers bleef de tussenkalftijd de afgelopen jaren al stabiel.

Dit jaar is de tussenkalftijd zelfs verbeterd. De tussenkalftijd nam met een dag af tot 416 dagen. Sinds 2008 was die niet meer zo laag.

Een van de in het oog springende conclusies van dit mpr-jaar is de geringe afname van het aantal mprbedrijven. In totaal leverden 15.155 bedrijven een bijdrage aan de mpr-statistieken. Dat zijn er 149 minder dan vorig mpr-jaar, een daling van minder dan 1 procent. In voorgaande mpr-jaren lag de afname van mpr-bedrijven op ongeveer 2,5 procent per jaar. Dat zou kunnen samenhangen met het einde van de melkquotering in 2015. Bedrijven die

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_hoofdverhaal.indd 13

13

06-10-14 14:12

H O O F D A RT I K E L

jaar

aantal*

dagen opfok

prod. dagen na laatste levensd.** proefmelking

dagen levensd.***

aantal gem. tus- melkdagen kalvingen senkalftijd per tkt

dagen droog melkdagen kg melk per per tkt totaal melkdag

2013-2014 269.883 790 1.284 32 2.106 3,5 416 356 60 1.134 27,4 2012-2013 230.781 791 1.277 33 2.101 3,4 417 356 61 1.128 27,3 2011-2012 247.359 793 1.266 33 2.092 3,4 417 356 62 1.116 27,4 2006-2007 227.656 799 1.295 41 2.135 3,5 413 349 65 1.136 26,3 2001-2002 296.633 802 1.147 43 1.992 3,2 402 337 65 1.004 25,3 1996-1997 334.377 801 1.133 43 1.977 3,3 393 326 68 979 23,8 * = aantal koeien met maximaal 150 dagen tussen laatste proefmelking en afmelding *** = dagen tussen geboorte en laatste afvoerdatum (som van dagen opfok, productieve ** = dagen tussen eerste kalfdatum en datum laatste monstername levensduur en dagen na laatste proefmelking) Tabel 2 – Levensduur afgevoerde stamboekkoeien per jaar van afvoer

van plan waren om hun bedrijf te beëindigen, zijn mogelijk al eerder versneld gestopt op een moment dat het quotum nog relatief veel waard was. Ook is er in het afgelopen jaar een aantal nieuwe mpr-bedrijven bijgekomen.

Die nieuwe mpr-bedrijven en het nabije einde van de melkquotering hebben ook effect op het aantal mpr-koeien. Onder meer vanwege het extra jongvee dat veehouders aanhielden met het oog op groei van hun bedrijf, was dat aantal vorig jaar al gegroeid naar een historische 1,33 miljoen. Dit jaar kwamen er nog ruim 30.000 bij, zodat het totaal aantal

mpr-koeien inmiddels 1,36 miljoen bedraagt. Die toename is extra opmerkelijk omdat het aantal afgevoerde koeien afgelopen jaar – wellicht vanwege de dreigende overschrijding van het melkquotum – flink hoger lag dan in het voorgaande jaar. In totaal bijna 270.000 koeien verlieten het bedrijf, bijna 40.000 meer dan in het boekjaar 2012-’13.

Grasrijke provincies blinken uit Het aantal koeien per mpr-bedrijf steeg afgelopen jaar met gemiddeld 3 tot 90 stuks. Ter vergelijking: in 2005 lag dat gemiddelde op 65 koeien. Dat betekent

dat de gemiddelde bedrijfsomvang in minder dan tien jaar tijd met 25 koeien per bedrijf is toegenomen.

Traditiegetrouw is Flevoland de provincie met de grootste bedrijven (tabel 4).

Gemiddeld tellen de bedrijven daar nu al meer dan 120 koeien. Ook Groningen en Friesland doorbreken opnieuw de grens van 100 koeien per bedrijf, terwijl Drenthe met gemiddeld 99 koeien die grens nadert. Utrecht is de enige provincie met minder dan 80 koeien per mpr-bedrijf.

De Zeeuwse koeien doorbreken als enige de grens van 9000 kg melk. Alle provincies noteren een plus voor economisch

Voor het eerst in meer dan tien jaar tijd meer dan 600.000 zwartbonte holsteins De toename van het aantal Nederlandse mpr-koeien manifesteert zich ook in de rasgemiddelden. Zo kwamen de zwartbonte holsteins voor het eerst in meer dan tien jaar tijd uit op meer dan 600.000 mpr-dieren. Ook de mrij-koeien zijn steeds beter vertegenwoordigd in de mpr-statistieken. Noteerde CRV twee jaar geleden nog de productie van ruim

7000 zuivere mrij-koeien, afgelopen jaar was dat opgelopen naar ruim 7500 mrijkoeien.

Op het fh-ras na noteren alle rassen meer koeien, met de Zweeds roodbontkruislingen en de fleckviehkruislingen als procentueel grootste stijgers. Die toename in dieraantallen had voor de Zweeds-roodbontkruislingen ook een

keerzijde. Hun economisch jaarresultaat nam als een van de weinige rasgroepen af met 21 euro tot 1973 euro. Desondanks horen de kruislingen van Zweeds roodbont net als die van brown swiss wel tot de productiefste kruislingen.

De grootste winst in melkproductie boeken de montbéliardekruislingen met een plus van 40 euro ejr.

Tabel 3 – Lactatiegemiddelden naar ras (1 september 2013-31 augustus 2014)

ras

aantal koeien

lft.

dgn.

kg melk

% vet

% eiwit

kg vet

kg eiwit

kg vet en eiwit

ejr

648.905 174.528 601.038 122.246 7.515 7.978 727 705 1.865 644 1.178 7.473 260 5.520 960 15.128 4.538

3.10 3.10 3.10 3.09 4.03 4.03 4.03 4.03 4.02 4.01 3.10 3.09 4.00 3.06 3.09 3.05 3.05

355 346 356 349 330 333 345 314 321 348 328 332 340 334 313 317 327

9.658 8.599 9.717 8.904 6.787 7.331 6.631 5.750 6.629 5.984 7.551 8.217 7.538 8.248 6.700 7.704 7.980

4,32 4,54 4,31 4,54 4,46 4,50 4,52 4,35 4,40 5,90 4,22 4,31 4,72 4,49 4,31 4,39 4,56

3,52 3,62 3,51 3,62 3,68 3,64 3,59 3,58 3,56 4,11 3,52 3,52 3,67 3,60 3,52 3,56 3,58

417 390 419 404 303 330 300 250 292 353 319 354 356 370 289 338 364

340 311 341 322 250 267 238 206 236 246 266 289 277 297 236 274 286

757 701 760 727 552 597 538 456 528 599 584 643 632 667 525 612 650

2142 2036 2146 2091 1655 1772 1546 1402 1598 1781 1759 1926 1825 1990 1628 1890 1973

zwartbont totaal roodbont totaal hf zwartbont hf roodbont mrij mrij 50-75% fh blaarkop blaarkop 50-75% jersey montbéliarde montbéliarde 50-75% brown swiss brown swiss 50-75% fleckvieh fleckvieh 50-75% Zweeds roodbont 50-75%

14

V E E T E E LT

VX16_hoofdverhaal.indd 14

O K TO BER

1

2014

06-10-14 14:12

provincie

aantal bedrijven

aantal koeien per bedrijf

lft.

kg melk

187 256 2.038 485 2.813 2.637 786 981 2.285 905 779 1.003

96 121 96 94 82 82 83 99 103 75 109 80

4.05 4.07 4.05 4.05 4.08 4.08 4.10 4.08 4.09 4.10 4.08 4.11

9.044 8.944 8.726 8.448 8.353 8.339 8.451 8.323 8.211 8.252 8.174 8.077

Zeeland Flevoland Noord Brabant Limburg Overijssel Gelderland Noord-Holland Drenthe Friesland Utrecht Groningen Zuid-Holland

% vet % eiwit 4,27 4,26 4,33 4,34 4,38 4,35 4,28 4,34 4,33 4,29 4,33 4,27

kg vet

kg eiwit

kg vet en eiwit

ejr

387 381 378 366 366 363 361 361 356 354 354 345

318 313 309 298 296 295 297 293 291 290 286 283

705 694 687 664 662 658 658 654 647 644 640 628

2261 2228 2209 2132 2128 2115 2114 2097 2076 2065 2053 2015

3,52 3,50 3,54 3,52 3,54 3,54 3,52 3,52 3,54 3,51 3,50 3,51

Tabel 4 – Rollend jaargemiddelde per provincie (1 september 2013-31 augustus 2014)

naam, woonplaats

aantal leeftijd in koeien dagen

E. H. Navis, Harreveld (Gld.) J. Hekman, Punthorst (Ov.) E. en J. R. Pleizier, Nijkerk (Gld.) mts. H. J. en V. H. G. M. Bonnes, De Lutte (Ov.) K. J. A. Eshuis, Hardenberg (Ov.) mts. Lekkerkerker, Harmelen (U.)* mts. J. F. en E. Ruijter, Urk (Fl.) vof J. Schouten, Oudesluis (N.H.) mts. G., W., R. en J. Nijentap-Reimert, Dalfsen (Ov.) mts. Koot, Bodegraven (Z.H.)

14 13 10 10 13 25 13 20 17 10

2.946 3.254 3.233 2.874 3.239 3.019 2.956 3.263 3.233 3.310

dagen droog

prod.dagen

kg melk

% vet

% eiwit

kg vet

259 305 293 283 369 229 319 246 273 353

1.931 2.165 2.181 1.846 2.114 2.017 1.915 2.159 2.177 2.174

66.752 71.441 62.108 62.957 63.129 65.250 62.170 59.422 62.332 59.994

4,73 4,22 4,64 4,47 4,37 4,20 4,36 4,62 4,35 4,59

3,57 3,51 3,54 3,57 3,55 3,42 3,58 3,65 3,51 3,51

3.159 3.015 2.879 2.813 2.758 2.743 2.709 2.746 2.712 2.757

kg kg vet en eiwit eiwit 2.384 2.509 2.196 2.245 2.239 2.231 2.226 2.170 2.187 2.106

kg melk per dag

aantal lactaties

34,6 33,0 28,5 34,1 29,9 32,4 32,5 27,5 28,6 27,6

5,5 5,8 6,2 5,1 6,0 5,2 5,5 4,6 5,5 6,2

5.543 5.524 5.075 5.058 4.997 4.974 4.935 4.916 4.899 4.863

Tabel 5 – Top tien bedrijven met hoogste levensproductie bij afvoer op basis van kilogram vet en eiwit (minimaal tien afgevoerde dieren, 1 september 2013-31 augustus 2014, * = driemaal daags melken)

jaarresultaat, met de grasrijke provincies Noord-Holland (+51 ejr), Zuid-Holland (+45 ejr), Utrecht (+38 ejr) en Friesland (+37 ejr) als uitblinkers. Mogelijk is dat een effect van het goede weidegras in het lopende weideseizoen.

Robotmelkers bezetten top vijf In het klassement van bedrijven met de hoogste melkproductie (tabel 6) bezet de familie Van Raijmakers-van Zeeland uit Milheeze de koppositie. De Noord-Brabantse melkveehouders danken hun topnotering niet zozeer aan een heel hoge melkplas als wel aan hoge gehalten. Hun 128 koeien, die met een automatisch

melksysteem gemolken worden, noteren een rollend jaargemiddelde van 11.160 kg melk met 4,54% vet en 3,71% eiwit, goed voor een ejr van 2986 euro.

De lijstaanvoerders zijn niet de enigen in de top tien met een melkrobot. Opvallend is dat vijf robotbedrijven de eerste vijf plekken in het klassement met hoge producties innemen. Ook zijn grote bedrijven relatief goed vertegenwoordigd; vijf bedrijven in de top tien melken meer dan 100 koeien. Een daarvan is het bedrijf van Newhouse-fokker Jan Nieuwenhuizen uit Zevenhoven, die als enige voor het tweede jaar op rij in de top tien prijkt.

Ook het klassement van bedrijven met de hoogste levensproductie bij afvoer (tabel 5) heeft een nieuwe koploper in de persoon van Erik Navis uit Harreveld. De 14 koeien die hij afgelopen jaar afvoerde, kwamen tot een gemiddelde levensproductie van 66.572 kg melk met 4,73% vet en 3,57% eiwit, goed voor 5543 kg vet en eiwit. Ze deden dat in relatief korte tijd (1931 dagen) dankzij een hoog daggemiddelde (34,6 kg melk per dag).

Navis wordt op de voet gevolgd door Johan Hekman uit Punthorst. Zijn 13 afgevoerde koeien produceerden in hun leven 71.441 kg melk met 5524 kg vet en eiwit. l

Tabel 6 – Top tien actieve mpr-bedrijven voor ejr met minimaal zes erkende monsternames in het mpr-jaar 2013-2014 (* = driemaal daags melken, ** = melkrobot)

naam, woonplaats vof Raijmakers-van Zeeland, Milheeze (N.Br.)** J. J. A. en E. F. M. van de Wouw-van Balkom, Moergestel (N.Br.)** A. E. Kraaijeveld, Ommen (Ov.)** D. W. Wijnveen, Winterswijk Woold (Gld.)** vof gebr. Posch, Westwoud (N.H.)** mts. W., J. en R. W. de Vries, Suameer (Fr.)* mts. J. F. en E. Ruijter, Tollebeek (Fl.)** J. J. M. Nieuwenhuizen, Zevenhoven (Z.H.)* P. A. M. Wielens, Haaksbergen (Ov.) mts. A. E. M. en A. M. van Zoest-Spruit, Nieuwkoop (Z.H.)

aantal koeien

lft.

kg melk

% vet

% eiwit

128 132 62 115 197 81 60 122 22 54

3.10 4.03 3.11 4.02 4.01 5.01 3.10 4.10 4.02 4.10

11.160 11.855 11.685 12.058 11.086 12.014 11.486 12.201 10.815 11.340

4,54 4,12 4,21 4,19 4,42 4,00 4,28 4,10 4,54 4,26

3,71 3,59 3,60 3,41 3,70 3,55 3,58 3,38 3,73 3,65

V E E T E E LT

VX16_hoofdverhaal.indd 15

kg vet kg eiwit 507 489 492 505 490 480 492 500 491 483

414 426 421 411 410 426 411 413 403 414

O K T O B E R

1

ejr

tkt

2986 2948 2943 2921 2916 2910 2907 2906 2901 2899

386 419 444 420 387 426 414 475 428 452

2 0 1 4

15

06-10-14 14:12

H O O F D A RT I K E L

aantal koeien

provincie

naam, woonplaats

Friesland

mts. W., J. en R. W. de Vries, Suameer* T. N. Agricola, Scharsterbrug H. en E. Vernooy, Oosterwolde J. Bosscha, Wijnjewoude Boonstra Agro bv, Roordahuizum* mts. M., M. en M. Gerards-van de Wouw, Sellingen* J. H. H. Wolthuis, Lutjegast melkveehouderij D. van der Meulen, Blijham** mts. J. R. en A. G. Feitsma-Burggraaf, Niehove** mts. J. T. en B. Vos-van der Schoor, Godlinze vof Gorte, Wapserveen** mts. J. A. en H. Addink-Driezen, Eesergroen** mts. W. en R. W. Blauw-Post, Eursinge** mts. J. L. en W. B. Kooijmans-Mensink, Oosterhesselen R. Jorritsma, Diever A. E. Kraaijeveld, Ommen** P. A. M. Wielens, Haaksbergen J. E. M. Welles, De Krim G. J. Nijland, Holten mts. Stegink-Haarman, Bathmen D. W. Wijnveen, Winterswijk Woold** G. J. M. van Eck, Erlecom** mts. J. H. en J. Smalbraak-Doldersum, Winterswijk Woold W. van de Kamp, Putten R. ter Maat cv, Halle** vof Konru, Kamerik** W. J. van de Bunt, Nieuwer ter Aa mts. T. en H. van Leeuwen-de Jong, Kamerik mts. Van der Wind-van de Bosch, Woudenberg** J. L. Verlaan, Benschop vof gebr. Posch, Westwoud** P. G. M. Pater, Ursem mts. G. en E. van Langen-Louwe, Heerhugowaard vof Wenneker en zn., Nederhorst den Berg fa. T. van Stralen, Ursem J. J. M. Nieuwenhuizen, Zevenhoven* mts. A. E. M. en A. M. van Zoest-Spruit, Nieuwkoop A. Bikker, Noordeloos J. van Bergen, Oostvoorne gebr. Donk, Nieuwland P. den Boer, Zierikzee agrarisch bedrijf Molenburg vof, Ossenisse mts. A. C. en J. M. A. Blok-Verbeek, Nieuwdorp veehouderij Vos-Hectors vof, Tholen** L. P. M. Louws en M. A. A. Louws-de Jong vof, Rilland** vof Raijmakers-van Zeeland, Milheeze** J. J. A. en E. F. M. van de Wouw-van Balkom, Moergestel** melkveebedrijf Overenk bv, Sint Anthonis* A. P. A. Steenbergen, Berlicum Jorhill vof, Landhorst** vof Vaessen, Heerlen** G. W. P. J. van de Venne, Haler** G. J. A. Ubachs, Epen R. P. A. J. Ketelaars, Nederweert** J. H. J. M. Pijls, Puth mts. J. F. en E. Ruijter, Tollebeek** mts. P. en W. A. Bosscha-Alves, Bant** J. M. P. M. en M. J. A. C. van Tiggelen, Espel melkveebedrijf Van der Wal vof, Urk A. M. + C. M. C. Ruijter-van der Geest, Tollebeek**

Groningen

Drenthe

Overijssel

Gelderland

Utrecht

Noord-Holland

Zuid-Holland

Zeeland

Noord-Brabant

Limburg

Flevoland

81 72 97 46 424 161 119 93 97 78 131 66 115 85 55 62 22 72 19 121 115 73 76 29 42 64 64 67 83 65 197 24 36 31 38 122 54 71 19 78 42 97 69 88 158 128 132 255 71 56 104 61 58 138 63 60 58 46 63 78

lft. kg melk 5.01 4.05 5.00 4.07 4.11 4.02 4.03 4.06 4.04 4.10 4.03 4.03 4.08 4.05 4.02 3.11 4.02 5.04 4.07 3.11 4.02 4.08 3.11 3.10 5.05 4.07 4.06 4.09 4.07 4.08 4.01 5.03 5.00 4.08 4.03 4.10 4.10 4.09 4.08 4.00 4.00 4.07 4.07 4.02 4.04 3.10 4.03 4.01 3.11 4.03 4.06 3.11 4.10 4.00 4.05 3.10 4.01 4.03 4.08 5.00

12.014 10.932 11.188 11.238 11.272 11.112 10.335 9.976 10.495 9.941 10.508 10.818 10.496 11.143 9.988 11.685 10.815 11.750 10.124 11.413 12.058 12.225 11.346 10.808 11.598 11.413 12.045 9.809 12.139 10.690 11.086 10.550 10.962 10.324 11.430 12.201 11.340 10.872 11.007 10.678 11.821 10.834 11.240 10.180 11.027 11.160 11.855 11.827 11.432 11.475 11.812 10.193 11.472 10.827 10.620 11.486 12.308 11.727 11.087 10.611

% vet

% eiwit

4,00 4,30 4,28 4,18 4,22 4,27 4,27 4,32 4,41 4,38 4,39 4,30 4,43 4,12 4,72 4,21 4,54 4,06 4,76 4,12 4,19 3,94 4,32 4,53 4,02 4,32 3,91 4,85 3,91 4,47 4,42 4,52 4,40 4,60 4,06 4,10 4,26 4,25 4,09 4,39 4,09 4,57 4,05 4,43 4,06 4,54 4,12 4,14 4,25 4,23 4,04 4,75 4,12 4,26 4,22 4,28 3,93 3,94 4,26 4,40

3,55 3,66 3,49 3,55 3,43 3,47 3,56 3,72 3,36 3,64 3,62 3,53 3,58 3,43 3,57 3,60 3,73 3,59 3,82 3,57 3,41 3,42 3,48 3,59 3,42 3,52 3,42 3,83 3,29 3,54 3,70 3,80 3,64 3,75 3,54 3,38 3,65 3,70 3,71 3,64 3,54 3,52 3,42 3,58 3,40 3,71 3,59 3,45 3,54 3,53 3,47 3,78 3,40 3,56 3,58 3,58 3,33 3,49 3,49 3,52

kg vet kg eiwit 480 470 479 469 476 475 442 431 463 436 462 465 465 459 471 492 491 477 482 470 505 482 490 490 467 494 471 475 475 478 490 477 482 475 465 500 483 462 450 468 483 495 455 451 448 507 489 490 486 485 477 484 473 461 448 492 484 462 472 467

426 400 391 398 387 386 368 371 353 362 381 381 375 382 357 421 403 422 386 408 411 418 395 388 397 402 412 376 400 378 410 401 399 387 404 413 414 402 408 389 419 382 384 364 375 414 426 408 405 405 410 385 390 386 380 411 410 409 387 374

ejr

tkt

2910 2813 2788 2785 2756 2756 2605 2601 2597 2578 2721 2715 2704 2684 2666 2943 2901 2896 2828 2825 2921 2870 2834 2829 2756 2876 2815 2775 2769 2750 2916 2859 2846 2800 2790 2906 2899 2799 2781 2769 2898 2817 2675 2624 2622 2986 2948 2870 2863 2857 2837 2827 2750 2725 2665 2907 2835 2788 2752 2700

426 436 410 386 419 434 412 378 401 433 406 388 391 404 389 444 428 416 399 387 420 405 397 378 423 400 397 393 405 414 387 429 407 403 410 475 452 479 401 404 401 405 404 381 421 386 419 403 434 405 508 393 421 398 385 414 477 442 395 413

Tabel 7 – Top vijf bedrijven voor ejr per provincie in het mpr-jaar 2013-2014 (* = driemaal daags melken, ** = melkrobot)

16

V E E T E E LT

VX16_hoofdverhaal.indd 16

O K TO BER

1

2014

06-10-14 14:13

V E E T E E LT

VX16_p17.indd 17

O K T O B ER

1

2 0 1 4

17

06-10-14 11:06

VX16_p18.indd 18

06-10-14 11:12

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zijn in de maatschappij.

In deze editie: vrijwilligster Zonnebloem-reizen Naam: Woonplaats:

Gerda Tijs Heeten

Leeftijd: 59 Aantal koeien: 160

Gerda Tijs: ‘Als je hier eenmaal aan begint, dan word je ermee besmet’

Onvergetelijke vakantie tekst Merel Schouten

B

ij binnenkomst ligt de vakantiegids van de Nationale Vereniging de Zonnebloem al klaar. Gerda Tijs uit Heeten bladert erin en wijst verschillende vakanties aan die zij al meemaakte als vrijwilligster op de vakanties van de Zonnebloem. ‘Deze vakanties zijn specifiek voor mensen die fysiek beperkt zijn door ouderdom, ziekte of een handicap’, vertelt de melkveehoudster, die tijdens de vakanties een helpende hand biedt en ervoor zorgt dat de gasten een goede verzorging krijgen en vooral een leuke tijd hebben.

‘Als je hier eenmaal aan begint, dan word je ermee besmet’, lacht Gerda, die dit werk al meer dan tien jaar doet. Haar werkervaring komt hierbij goed van pas, ze werkt als verpleegster in de thuiszorg en in een verzorgingshuis.

De laatste jaren gaat de veehoudster vooral mee met de bootreizen, waarbij de speciaal aangepaste boot zes dagen lang langs mooie plekken in binnen- en buitenland vaart. ‘De bedoeling is dat de mensen er echt even uit zijn en het helemaal naar hun zin hebben’, vertelt ze. ‘Er is volop entertainment en de gasten kunnen zelf kiezen wat ze willen. Ze kunnen bijvoorbeeld mee met een middagexcursie of relaxen op de boot, en in de avond zijn er spelletjes of muziek.’

Een reis is een hele onderneming voor de gasten, die vaak maar weinig van huis weggaan. Ze vinden het meestal ook spannend, vertelt Gerda. ‘Maar na verloop van tijd voelen ze zich steeds meer thuis. Dan komen de stoere en sterke verhalen los.’ Ook bijzondere levenservaringen worden gedeeld. Gerda vindt het indrukwekkend om allerlei mensen en verhalen tegen te komen. ‘Vooral de mensen die in de laatste fase van hun leven zitten, blijven je bij. De Zonnebloem biedt dan de mogelijkheid om met hun partner samen nog een mooie vakantie te vieren’, vertelt ze. ‘Ik haal heel veel voldoening uit dit werk. Daarnaast zijn de mensen je ook ontzettend dankbaar.’

Met een Zonnebloemreis verdwijnt Gerda wel elke keer een aantal dagen van het bedrijf. ‘Maar dat is geen probleem, ik verzorg normaal de kalveren en mijn zoon doet dit wanneer ik niet kan’, vertelt ze. Daarnaast vindt ze het belangrijk om elkaar de vrijheid te gunnen om dingen buiten de boerderij te doen. ‘Zo loopt mijn man ook elk jaar de Nijmeegse Vierdaagse. Er is meer dan alleen de boerderij.’

Gerda kijkt nu al uit naar de volgende vakantie, dan gaat ze voor het eerst mee met de kerstreis naar Duitsland in december. Ze lacht. ‘Het lijkt me erg leuk om de vele kerstmarkten daar te bezoeken met de gasten.’

V E E T E E LT

VX16_even geen boer.indd 19

O K T O B E R

1

2 0 1 4

19

06-10-14 16:43

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Henk Schoonvelde: ‘Het doel is dat in het weekend straks één man vierhonderd koeien kan verzorgen’

Ondernemen is een spel

Een sterke, zelfredzame koe past bij de arbeidsefficiënte insteek van ondernemen

20

V E E T E E LT

O K TO BER

VX16_bedrijfsrep Schoonvelde.indd 20

1

2014

06-10-14 17:23

Een simpel systeem met een focus op economische efficiëntie in alle bedrijfsaspecten. Dat is de strategie van Henk Schoonvelde. Het resultaat: een hoge voerefficiëntie door een korte tussenkalftijd en een hoge arbeidsefficiëntie door robotmelken en driewegkruisingen. tekst Florus Pellikaan

E

en open dag met een thema, het ziet er op het eerste oog wat onwennig uit. Maar het detail in de uitnodiging illustreert de ondernemende melkveehouder Henk Schoonvelde ten voeten uit. Hij verhief zijn motto ‘efficiëntie van arbeid, voeding en fokkerij’ tot thema van de open dag. De verklaring is de ondernemersinslag waarmee Henk Schoonvelde (40) – de helft van zijn tijd werkzaam binnen de boerderij en de andere helft actief als mede-eigenaar van fokkerijorganisatie Xsires – met het melkveebedrijf bezig is. ‘Ik zou net als mijn broer, die een safaripark in Tanzania heeft, ook zo een ander bedrijf kunnen hebben, zoals een hotel. Op afstand zie ik ook al vrij snel of iets wel of niet goed draait. Ondernemen is een spel en dat trekt me’, vertelt Henk Schoonvelde.

‘We hebben ook wel eens een deel van ons quotum verkocht en later weer teruggekocht. En al meer dan tien jaar zijn we lid van European Dairy Farmers (EDF), waarbij je je via technische en economische resultaten kunt spiegelen aan collega-ondernemers in Europa. Sommige mensen leven helemaal als boer, wij niet. Ik ben meer ondernemer dan koeienboer.’

Eerst uitgebreid in grond Wie door de introductie van Schoonvelde denkt dat hij geen kwaliteiten als koeienboer heeft, slaat de plank echter mis. Vanuit goede technische en economische resultaten besloot hij twee jaar geleden een nieuwe stal te bouwen en een schaalvergrotingsslag te slaan.

‘Sinds 1300 boert familie Schoonvelde al op deze plek, het is voor mij een waardevolle familietraditie geworden. Ondanks dat ook het buitenland en andere ondernemingen me trokken, heb ik in 1997 besloten om het ouderlijk melkveebedrijf, waar ik al jaren op meewerkte, over te nemen. Dat is dan wel weer de zachte kant van het verhaal’, vertelt Schoonvelde glimlachend. Hij heeft het melkveebedrijf in eigendom met zijn vrouw Ilse Schoonvelde (36), die in het onderwijs werkt.

Op het moment van de overname bedroeg de bedrijfsomvang 1 miljoen kilo melk en

70 hectare grond. Op dit moment bedraagt het melkquotum 1,8 miljoen en is 135 hectare in eigendom. ‘Het is een bewuste strategie geweest om zo lang mogelijk in de oude gebouwen door te boeren en zo veel mogelijk grond te kopen.

Binnen EDF kwam iedere keer weer naar voren dat grond de dobber voor de toekomst is.’

De volgende stap die Schoonvelde voor ogen had, was voorsorteren op het einde van de quotering. In 2009 had hij daarom al het plan een nieuwe stal te bouwen.

‘Maar er bouwden toen zo veel mensen dat je wist dat het quotum de boete voor deze stap zou zijn, dus zijn we blijven investeren in grond. Vorig jaar hebben we de stal gebouwd en we kunnen nu een jaar oefenen om daarna direct aan de uitbreiding te kunnen verdienen.’

Beleving met robot heel anders De Drentse ondernemer heeft bij het ontwerp van de nieuwe stal nog het langst nagedacht over het al dan niet automatiseren van het melkproces. In eerste instantie was het doel om met een swingovermelkstal goedkoop te gaan melken.

‘Maar eigenlijk kende ik het spelletje van goedkoop melken al. In 2009 lukte het ons om in de oude gebouwen voor een kritieke opbrengstprijs van 18 eurocent te produceren. Ik twijfelde of het alleen focussen op goedkoop melken me nog wel twintig jaar zou motiveren. Vooral ook omdat dit extra eigen arbeid kost.’

Schoonvelde streeft juist naar een systeem waarbij één persoon het bedrijf kan draaien. ‘Alle melksystemen voor 200 koeien en meer zijn meermanssystemen.

Wanneer een medewerker dan de tweede persoon is, zoals in ons geval, dan moet je al twee medewerkers hebben, omdat ze niet ieder weekend werken. Het gevolg is dat je zelf nog altijd de sigaar bent.’

Daarom besloot Schoonvelde ook melkrobots serieus te overwegen. ‘Binnen EDF waren er meerdere leden die financieel heel goed met robots draaiden. Iets hogere kosten met meer omzet past ook bij de tijd die vanaf 2015 komt. Maar het bleek bij robotmelken net als bij inkruisen: de

Henk Schoonvelde en Tiemen Stegeman Ter gelegenheid van de vorig jaar nieuw in gebruik genomen ligboxenstal organiseren Henk en Ilse Schoonvelde samen met hun kinderen Gijs en Fleur in Koekange een open dag.

Aantal koeien: Aantal stuks jongvee: Quotum: Rollend jaargemiddelde: Grond: Arbeid

215 200 1,8 miljoen kg 9725 4,20 3,59 ejr 2438 135 ha eigendom 2 vak

negatieve geluiden zingen lang rond. Robotmelken en werken met personeel passen gewoon heel goed bij elkaar omdat je normale werktijden kunt hanteren.’

Met inmiddels een jaar ervaring is Schoonvelde blij dat hij voor robots heeft gekozen. ‘Als ik nu op zondagmorgen naar de stal ga, voel ik me als iemand die zijn hond gaat uitlaten. Ik zet de radio hard aan en maak mijn rondje door de stal zonder vies of moe te worden. Die beleving is voor mij toch heel anders dan twee uur in alle vroegte melkstellen onderhangen en vervolgens moe aan de ontbijttafel zitten.

En als ik nu een keer een weekend vrij wil, kan mijn medewerker het ook alleen.’

Schoonvelde heeft vier dagen per week medewerker Tiemen Stegeman in dienst.

Kostprijs door stal 7 cent hoger Met een dagproductie van 26 liter per koe verliet Henk Schoonvelde de oude en fors overbezette stal, om in de nieuwe te stijgen richting 34 liter. ‘Doordat we de vaarzen en tweedekalfskoeien hebben gescheiden van de oudere koeien, produceren de vaarzen veel meer’, zegt Schoonvelde en verwijst naar de 50,4 bsk die de vaarzen gemiddeld scoren. Om hoge quotumkosten te voorkomen, heeft hij door een lagere krachtvoergift de productie nu teruggebracht naar 31 liter per dag.

Het streven is om de gemiddelde productie naar 11.000 liter te brengen als het quotum eraf is.

De stal is gebouwd met werkplezier en arbeidsefficiëntie als uitgangspunten.

Naast de melkrobots zijn de zijkanten bij-

V E E T E E LT

VX16_bedrijfsrep Schoonvelde.indd 21

Koekange

O K T O B E R

1

2 0 1 4

21

06-10-14 17:23

B E D R I J F S R E P O RTA G E

De stal is voorzien van de emissiearme Groene Vlag-vloer met waterbedden in de ligboxen

voorbeeld wel voorzien van gordijnen en is het dak geïsoleerd. Inclusief erfverharding, het opnieuw aanleggen van nutsvoorzieningen en verbouwingen in de oude stal kostte de nieuwbouw 4200 euro per koeplaats. ‘Onze kritische opbrengstprijs is door de stalbouw met zeven cent per kilo melk naar 27 cent gestegen. Het alternatief was niet groeien en schuldloos honderd koeien melken, maar ik denk dat het me niet genoeg voldoening zou geven. Bovendien kan de kritische kostprijs door omzetstijging in de toekomst wel weer terug naar 20 cent’, verzekert Schoonvelde.

De melkveehouder is namelijk bezig met de aanvraag van een vergunning voor het uitbreiden van de stal naar vierhonderd koeien. ‘Het voordeel van deze indeling met twee groepen koeien met elk twee robots is dat je zo weer een gedeelte met twee robots aan de stal kunt zetten. Zoals het nu met 220 koeien draait, moet straks één man in het weekend 400 koeien kunnen verzorgen.’

Alles draait in de bedrijfsvoering dan ook om simpel en goed plannen. Op één moment in de week worden koeien drooggezet en de koeien die de week erna droog moeten, gaan op hetzelfde moment alvast in een speciale groep met droogstandsrantsoen. Op de dag van droogzetten worden de koeien ook bekapt. De kalfjes krijgen al sinds jaren melk via de drinkau-

22

V E E T E E LT

O K TO BER

VX16_bedrijfsrep Schoonvelde.indd 22

1

tomaat. ‘Het meeste variabele werk zit in de werkzaamheden rond afkalven, insemineren en de attentiekoeien. Om dit te stroomlijnen streven we een vlak afkalfpatroon na en hebben we ingezet op sterke en zelfredzame koeien.’

Dat investeren in een hoge arbeidsefficientie rendeert, laat Schoonvelde met cijfers zien. Het arbeidsinkomen per vak ligt op 125.000 euro (waarbij de totale arbeid op 2 vak is vastgesteld). ‘Als je dan een medewerker voor 50.000 euro per jaar hebt, hou je zelf ook nog wat over.’ Het landwerk wordt voor 85 procent uitbesteed en het voeren van de melkkoeien is mogelijk de volgende stap. ‘Als je rekent met een arbeidskostprijs van 25 tot 30 euro per uur is het snel efficiënt om uit te besteden.’

Liever dierrechten De Drentse melkveehouder, die de koeien niet weidt, moest bij de stalbouw ook voldoen aan de ammoniakregels en investeerde in de Groene Vlag-vloer. Het comfort van de roosters bevalt goed, al is er snel iets meer sprake van damslapers vanwege de zachte kunststof. In de boxen liggen waterbedden, die het nipt hebben gewonnen van diepstrooiselboxen. ‘We twijfelden bij diepstrooisel over de hoeveelheid werk. Ik weet ook niet of we uiteindelijk de goede afweging hebben gemaakt, maar de koeien liggen prima.’

Nog even terug naar het emissiearme bou-

wen, dat Henk Schoonvelde maar niet krijgt uitgelegd aan de vele buitenlandse excursiegasten die zijn bedrijf vanwege het inkruisen bezoeken. ‘In Italië ligt er vijf centimeter stront op de dichte vloer en blazen er dikke ventilatoren over. Die veehouder snapt niet waar we hier met luchtklepjes in de roosterspleten mee bezig zijn. Maar de burger snapt het ook niet. We hebben al sinds de jaren tachtig een mestprobleem en het is nog altijd niet opgelost. Ik had liever dierrechten gehad’, stelt Schoonvelde. ‘Inwisselbare dierrechten dan welteverstaan. Dan kun je de burger garanderen dat er in totaal niet meer dieren komen en er zijn hier in de buurt genoeg varkenshouders die een gat in de lucht springen als je hun varkensrechten wilt overnemen. Ik kan me niet anders voorstellen dan dat er nu gesloten melkveestallen met luchtwassers komen. Anders zitten er vanwege natuurgebieden heel veel bedrijven op slot.’

Tussenkalftijd 379 dagen In de operationele bedrijfsvoering focust Schoonvelde op een korte tussenkalftijd.

Momenteel ligt die op 379 dagen. De reden voor een korte tussenkalftijd is voor Schoonvelde duidelijk. ‘Een verse koe heeft een voerefficiëntie van 1,6 tot 1,7 en een oudmelkte een van 1 tot 1,2. Door een korte tussenkalftijd ga je dus efficiënter met het voer om en dat is waar het in de toekomst om draait.’ Het huidige krachtvoerverbruik ligt op 23,5 kilo per kilo meetmelk inclusief meel in de voermengwagen.

De korte tussenkalftijd is gemakkelijker te realiseren met de fokkerijkeuze die Schoonvelde eind jaren negentig maakte door de zuivere holsteinveestapel in te kruisen met andere rassen. ‘De holsteinkoeien gingen ons steeds meer werk kosten. En terugdenkend kwamen we tot de conclusie dat we nooit meer zulke goede holsteinkoeien hadden gehad als toen we onze fh-koeien hadden ingekruist met holsteins. Daar kwamen heel beste koeien van, die zonder voermengwagen de honderd ton volmaakten. Daarnaast kwamen bedrijven die iets deden met kruisen van bijvoorbeeld holstein en mrij, er in de rap-

2014

06-10-14 17:23

Het koppel is ingedeeld in een groep jonge en een groep oude koeien die beide door twee robots worden gemolken

porten van EDF en LEI altijd goed uit.’

Schoonvelde had tijdens zijn stage in Amerika ook al ervaring opgedaan met jersey-holsteinkruislingen. En bij Alta werkte hij na zijn studie als jerseyspecialist. ‘Zo kwam ik in de kruisingswereld terecht en zag ik bij Walter Bosgoed heel goede resultaten met driewegkruisingen.

Vervolgens ben ik in Duitsland gaan kijken en heb ik samen met Hans Kerkhof mijn eerste flechviehsperma in Oostenrijk van de stier Rumba gekocht.’

Meer uniformiteit met drieweg Binnen het eigen bedrijf bouwde Schoonvelde vervolgens het kruisen uit, wat ook de interesse wekte van andere veehouders. Samen met Kerkhof is hij vervolgens de fokkerijorganisatie Xsires gestart die is gespecialiseerd in driewegkruisingen en actief is binnen de Benelux en Duitsland.

Inmiddels melkt Schoonvelde al de vierde generatie driewegkruislingen met een holsteinvader uit achtereenvolgens Noors

roodbont, fleckvieh en weer holstein.

‘Hoe langer je driewegkruising toepast, hoe uniformer de veestapel wordt. Bij F1-kruislingen heb je nog erg veel spreiding en lijkt de ene op vader en de andere op moeder. Bij driewegkruising ontstaat er met telkens tachtig procent heterosis een constante lijn met heel slijtvaste dieren.’

De driewegkruising is bij Schoonvelde het resultaat van meerdere opties uitproberen. ‘We hebben ook fleckviehkruislingen nogmaals met een fleckviehstier geïnsemineerd, maar dan gaan ze te weinig produceren. Nu hebben we van alle drie de rassen een melk-, kracht- en allroundstier in voorraad en daarmee corrigeren we wat de koe nodig heeft.’

Dierdagdosering 2,3 De resultaten die Schoonvelde met de kruislingen boekt, spreken voor zich. Zo ligt het aantal dierdagdoseringen inclusief jongvee en droogzetters op 2,3 en be-

draagt het percentage geboorten 111 procent. Dat de productie ook goed voor elkaar is, illustreert Schoonvelde met enkele voorbeelden. Een vaars aan het voerhek met fleckvieh maal Noors roodbont als bloedvoering staat voorspeld op 12.293 kg melk met 3,51% vet en 3,38% eiwit. Niet veel verder staat een vijfdekalfskoe met een voorspelde lijst van 13.050 kg melk, 3,78% vet en 3,63% eiwit.

‘Door mijn ondernemersinsteek heb ik minder emotie bij koeien dan sommige anderen. Ik snap de voorliefde van veehouders voor holstein en als je er echt meer tijd en inspanning in wilt steken, kun je er goed mee boeren. Wij gebruiken holstein ook dankbaar in de driewegkruising. Maar wij houden van een simpel systeem en dan passen dit soort kruislingen heel erg goed. We doen nooit aan drachtcontrole, 95 procent van de koeien kalft zelf af en de vervanging ligt op 20 procent. Daardoor is op alle vlakken een hoge efficiëntie te halen.’ l

Open dag op 17 en 18 oktober Henk en Ilse Schoonvelde stellen de nieuwe stal open voor bezoek op vrijdag 17 en zaterdag 18 oktober. De vrijdag is vooral voor de collegamelkveehouders en er zullen tussen 11.00 en 14.00 uur een flink aantal kruislingen aan het voerhek worden

tentoongesteld. Op zaterdag zijn ook burgers welkom.

De beide open dagen starten om 11.00 uur en duren op vrijdag tot 17.00 en op zaterdag tot 15.00 uur. Ook zijn er diverse standhouders aanwezig. Het adres is: Schoonveldeweg 2, 7958 PH Koekange.

V E E T E E LT

VX16_bedrijfsrep Schoonvelde.indd 23

O K T O B E R

1

2 0 1 4

23

06-10-14 17:23

I N T E RV I E W

Jetty Middelkoop: ‘Mest- en silogassen geen prioriteit op agrarische scholen’

Het gaat nog veel te vaak mis Elk jaar weer gebeuren er tientallen ongevallen op boerenbedrijven met mest- en silogassen, niet zelden met een dodelijke afloop voor mens of dier. Jetty Middelkoop maakt zich, naast haar werk als adviseur gevaarlijke stoffen bij de brandweer van Amsterdam Amstelland, persoonlijk sterk voor meer bewustwording onder boeren. ‘Als boer in de stal werk je boven een gasfabriek.’ tekst Jorieke van Cappellen

H

et is haar niet in de koude kleren gaan zitten. Jetty Middelkoop, werkzaam als adviseur gevaarlijke stoffen bij de brandweer van Amsterdam Amstelland, beschrijft ogenschijnlijk gewone gebeurtenissen op boerenbedrijven, zoals het even onder het zeil van de kuil kruipen of het mest mixen, die uiteindelijk fataal afliepen. Als expert was Middelkoop betrokken bij het technisch onderzoek naar het mestsilodrama in het

24

V E E T E E LT

VX16_interview Middelkoop.indd 24

O K TO BER

1

Friese Makkinga in 2013, waarbij drie mensen omkwamen door het inademen van mestgassen. In 2014 verongelukten twee personen in het Vlaamse Izenberge bij het schoonmaken van een mestput.

Middelkoop woont in Soest, maar heeft haar wortels in de Krimpenerwaard. Ze ziet het als haar persoonlijke missie de gevaren van mest- en silogassen beter onder de aandacht te brengen, want ‘het gaat nog veel te vaak mis.’ Middelkoop

geeft op vrijwillige basis voorlichting bij brandweerkorpsen en studieclubs, verricht metingen en houdt een ongevallenregister bij.

Waarom voelt u zich zo betrokken bij het onderwerp mest- en silogassen?

‘Als adviseur gevaarlijke stoffen verricht ik metingen bij ongevallen waar gevaarlijke gassen vrijkomen, zoals bij brand in fabrieken of asbest. Ik heb mijn roots in

2014

06-10-14 16:47

de polder en heb affiniteit met het boerenleven. Het fenomeen mestgassen intrigeert mij, net als andere gassen in de natuur. Plantenresten zijn ademend organisch materiaal. Soms zijn die voor ons gevaarlijk.’

Het gaat te vaak mis zegt u. Hoe vaak is dat?

‘Jaarlijks gebeuren er ten minste drie ongevallen met mest- of silogassen, waarbij personen ernstig gewond raken of overlijden. Het gaat hier om geregistreerde ongevallen door de arbeidsinspectie.

Maar ze gebeuren veel vaker, want de arbeidsinspectie registreert alleen ongevallen waarbij werknemers betrokken zijn.

Over welke gevaarlijke gassen spreken we?

‘Het gaat om giftige, brandbare en verstikkende gassen. In mest is het gas waterstofsulfide, ofwel H2S, zeer gevaarlijk.

Dit gas schakelt in korte tijd je neuszenuw uit, waardoor je het niet meer ruikt.

Ook dieren kunnen bedwelmd raken.

Dode vogels in de stal wijzen op een plaatselijk hoge H2S-concentratie. In gras- of maiskuilen vormt zich door fermentatie een grote hoeveelheid CO2, dat zuurstof verdringt. Kuilen gaan er letterlijk bol van staan. Daarnaast zie je bij kuilen soms roodbruine, nitreuze gassen onder het plastic uitkomen en is het gras om de kuil dood. In combinatie met

‘Praten over de gevaren van gassen is heel belangrijk voor meer bewustwording’ vocht vormt dit gas salpeterzuur. Blootstelling aan dit bijtende salpeterzuur veroorzaakt chemische brandwonden.

Inademing kan levensbedreigend zijn.’

Boeren weten dat mest- of silogassen gevaarlijk zijn. Waarom gaat het toch zo vaak mis?

‘Mest- en silogassen zijn stille sluipmoordenaars, één ademteug kan fataal zijn.

Hoe vaak gebeurt het niet dat iemand onbeschermd “even snel” een mestopslag zoals een kelder, silo of tankwagen binnengaat. Reddingsmaterieel is niet voorhanden, dus wat doet jouw familielid of medewerker? Die probeert je uit de silo te halen. Het is een heel menselijke reactie, maar zo gevaarlijk. Makkinga en Izenberge zijn enkele van de vele voorbeelden waarin redders ook slachtoffers worden.’

Zelfstandig ondernemers zoals boeren of hun familieleden vallen hierbuiten. Op voorlichtingsavonden komen er ook verhalen los. Iedereen kent wel een voorval uit de buurt waarbij een boer onwel werd of koeien in elkaar zakten op de roosters. Erover praten doen boeren liever niet, want je wilt niet worden aangekeken op fouten of gedoe krijgen met burgers of overheid. Praten is juist heel belangrijk voor meer bewustwording.’

Wat moet je als boer dan wel doen?

‘Bel eerst de hulpdiensten. Vang ze op en zorg dat ze erbij kunnen. Hoe moeilijk dat ook is, ga niet die kelder of silo in. De kans dat je er niet meer uitkomt, is levensgroot. Beter is het natuurlijk om het nooit zover te laten komen. Hierin geldt ook een verantwoordelijkheid voor diegene die de mestopslag ingaat. Denk niet: “Ik doe even een touw om mijn lijf, dan kunnen ze me er zo uit halen”. Een levenloos lichaam is voor een helper haast niet te tillen en dan kan het voor jou te laat zijn.’

Maar er bestaan toch richtlijnen voor veilig werken met gevaarlijke gassen?

‘Zeker zijn die er. Er bestaat een richtlijn “Werken in besloten ruimten”, die ook van toepassing is op mestopslagen. Maar in de praktijk zijn boeren en loonwerkers daar niet van op de hoogte. Verbeteringen kunnen zo simpel zijn. Het allerbeste is om geen mensen of dieren in de stal te hebben tijdens het mixen. In Nederland zijn mixgaten altijd open. In Ierland zit er standaard een rooster om de mixslang dat het mestgat afdekt. Een onwel geworden persoon kan dan in elk geval niet in de mestput vallen. En ik vind het onbegrijpelijk dat er nog geen uitvindingen bestaan waarmee je vanaf een veilige afstand kan zien dat de mest onder de roosters goed gemixt wordt, zodat je zelf niet met je neus boven de roosters hoeft te hangen.

Er zijn genoeg inventieve boeren die daar iets op kunnen verzinnen.’

Wordt het gevaar niet juist minder met de komst van meer emissiearme stallen?

‘Emissiearm wil niet zeggen dat er zich minder mestgassen onder de vloer vormen. Door de nauwe spleten ontsnapt ook gas. Bij mest mixen is juist het mestgat de enige opening waaruit het gas in bulk kan ontsnappen. Je moet beseffen dat je boven een gasfabriek werkt. Stallen en mestopslagen worden groter. Door strengere wetgeving ligt mest langer opgeslagen. Weet wat je doet en wijs je medewerkers er ook op. Roken of lassen in de stal zonder goede ventilatie of afdekking van de dichtstbijzijnde roosters is echt een no-go.’

Het silodrama in Makkinga maakte in de sector diepe indruk. Hoe gaat de sector hiermee om?

‘Studieclubs komen vaak uit eigen beweging naar mij toe. Echt les over dit onderwerp hebben ze nooit gehad. Het is bizar dat er op agrarische opleidingen nauwelijks aandacht wordt besteed aan mest- en silogassen. En dat terwijl de onderzoeksraad betere voorlichting als aanbeveling in het rapport over Makkinga opnam.’

‘Ik ben blij dat loonwerkersorganisatie Cumela de voorlichting sinds dit jaar serieus oppakt met onder meer een voorlichtingsfilm. LTO volgt slechts schoorvoetend. Ik heb het idee dat LTO niet wil dat de sector in een negatief daglicht komt.

Maar over deze zaken moet je praten. Van boer tot boer en van belangenbehartiger tot boer. Anders blijft de oester dicht.’ l Jetty Middelkoop heeft een eigen website met de registratie van ongevallen, veel praktische informatie en video’s over mest- en silogassen: www.hazmatcat.nl

V E E T E E LT

VX16_interview Middelkoop.indd 25

O K T O B E R

1

2 0 1 4

25

06-10-14 16:47

Start met Kalvolac De gezonde, duurzame en voordelige start

Arjan Coppelmans Melkveehouder in Beerzerveld, Overijssel

U wilt graag een optimale kalveropfok met een maximaal resultaat. Dat levert u immers duurzame melkkoeien op. Kies daarom voor Kalvolac van Nutrifeed, de jongdiervoederspecialist van FrieslandCampina. De enige hoogwaardige kalvermelkpoeders op basis van Ăşw melk.

En die basis is gezond, duurzaam en voordelig. De juiste gezonde ingrediĂŤnten, een kortere opfokperiode en lagere opfokkosten: drie keer de beste start voor uw kalveren.

<<

Lees meer over de start van Arjan en andere melkveehouders op www.nutrifeed.nl en bekijk hoe het u 10.000 euro op kan leveren.

Voor meer informatie kijk op www.nutrifeed.nl

NUTVEG0079 Start met Nutrifeed adv a4_staand.indd 1 VX16_p26.indd 26

12-08-14 09:02 06-10-14 13:18

K E U R I N G

Canadese fokkers succesvol tijdens Amerikaanse World Dairy Expo in Madison

Hailey wint weer RF Goldwyn Hailey is een van de weinige koeien die tweemaal de Amerikaanse World Dairy Expo wist te winnen. De vijfdekalfs Goldwyndochter zegevierde overtuigend en zorgde voor een dubbel succes voor haar Canadese eigenaar Gen-Com Holsteins. tekst Jaap van der Knaap

O

p voorhand was de Canadese RF Goldwyn Hailey de gedoodverfde favoriet voor de eindzege tijdens de World Dairy Expo. Kort na de geboorte van haar vijfde kalf kreeg de achtjarige Goldwyndochter deze zomer 97 punten en zegevierde ze op een aantal Canadese keuringen. Maar wie Hailey een dag voorafgaand aan de keuring in Madison zag, zou haar nog niet tippen voor de titel. Ze was scherp en haar beenwerk was superdroog, maar haar uier moest zich nog wel flink vullen, met name in de hoogte en aanhechting van de achterkwartieren. Haar eigenaar Gen-Com Holstein uit Notre-Dame-Du-Bon-Conseil stelde bezorgde vragenstellers gerust: Hailey geniet van keuringsaandacht en zal zich fraai presenteren, ook met een goedgevulde uier. Dat deed ze immers ook in 2012, toen ze ook met de hoofdprijs naar huis ging.

En ja, een dag later bleek Hailey ongenaakbaar. Haar uier zat tjokvol, de achterkwartieren waren breed en gevuld en Charwill Attic Marcy, kampioene jonge koeien

wat straalde ze nog veel jeugd uit. Jurylid Paul Trapp roemde haar kwaliteit in de benen, die overigens even minder sterk waren in de koten, maar zonder enige twijfel maakte hij haar seniorenkampioene en even later algemeen kampioene.

Driemaal Goldwyn Hailey kreeg de meeste tegenstand van Lovhill Goldwyn Katrysha van Jeff Butler uit Chebanse. De vijfjarige had een mooie ribwelving en een sterke achteruier, maar een kortere uierbodem dan Hailey.

Jacobs Goldwyn Valana zorgde ervoor dat er drie Goldwyndochters op het podium stonden. De Canadese Valana van Ferme Jacobs uit Cap-Sante was groot en open gebouwd, maar haar te volle uier bezat een mindere ophangband.

Niet onopgemerkt was ook de rubriekszege van Butz-Butler Gold Barbara. De kampioene jonge koeien van vorig jaar was op geen foutje te betrappen. Barbara, in gezamenlijk eigendom van drie bedrij-

ven, kon in de finale geen rol van betekenis spelen omdat ze een maatje te klein bleek. Ook de twaalfjarige en in skelet imponerende Stone-Front Iron Pasta van Duckett en Karsbergen uit Rudolph was een oud-kampioene die zich dit jaar niet meer kon meten met de top.

Canadese fokkers waren erg succesvol in Madison. Bij de jonge koeien showde Jacobs Atwood Vedette van Ferme Jacobs haar balansrijke frame met lange kruispartij. Vedette wees dankzij haar kracht Brookvilla Goldwyn Brooks van Doeberiener, Heath en Kueffner uit West Salem naar de derde positie. De hoofdprijs was voor Charwill Attic Marcy. De Atticdochter combineerde ontwikkeling, kracht en een diepe ribbenpartij met veel melkuitstraling in haar brede uier. De winst van Marcy betekende voor Gen-Com na de zege van Hailey de tweede hoofdprijs. De vraag rijst nu of er een koe is die Hailey kan stoppen en haar kan weerhouden van de tweede titel op rij in het Canadese Toronto volgende maand. l

RF Goldwyn Hailey, seniorenkampioene

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN KT UO AB R EI R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_World Dairy Expo.indd 1

27

07-10-14 13:32

V O E D I N G

Met behulp van schudbakken zeeft de voervoorlichter het rantsoen en stelt zo de mate van selectie vast

Voerfirma Agrifirm introduceert voerconcept dat moet afrekenen met selectie

Elke hap hetzelfde Koeien die kunnen selecteren in een gemengd rantsoen brengen zichzelf in de problemen. Door het krachtvoer ertussenuit te smullen lopen ze het risico op pensverzuring. Volgens Agrifirm speelt dit op zeventig procent van de Nederlandse melkveebedrijven die gemengd voeren. En dat moet anders. tekst Tijmen van Zessen

V

eehouders die het rantsoen voor hun koeien mengen, doen dat in de meeste gevallen onvoldoende nauwkeurig. Op zeventig procent van de Nederlandse melkveebedrijven waar een gemengd rantsoen aan het voerhek ligt,

28

krijgen koeien de kans om te selecteren in het voer. Die conclusie trekt voerfirma Agrifirm op basis van eigen onderzoek.

Selectie betekent dat de koe aan het voerhek een ander rantsoen opneemt dan berekend en geladen in de voer-

mengwagen. De oorzaken en gevolgen zijn divers, maar vast staat wel dat het de diergezondheid en voerefficiëntie ondermijnt. Agrifirm lanceert daarom een nieuw voerconcept: Gemengd Voeren 2.0. In dit concept begeleidt de voervoorlichter zijn klant stap voor stap naar een rantsoen waarin selectie niet of nauwelijks mogelijk is.

Fijn gras en grove mais Het doel van het nieuwe voerconcept is dat elke hap die een koe aan het voerhek opneemt op elk moment van de dag gelijk is. ‘Een rantsoenberekeningsprogramma is mooi, maar als de koe niet opneemt wat je berekent, dan levert het je niets op’, stelt Marco van Boheemen, productmanager rundvee bij Agrifirm.

Op het moment dat een koe bijvoorbeeld krachtvoergrondstoffen kan selecteren uit het rantsoen, zal ze minder opnemen van het aangeboden ruwvoer. Pensverzuring is dan meestal het gevolg. ‘Pensverzuring leidt tot een gevoelige penswand en daarmee neemt de weerstand van de koe af. Klauwproblemen, mastitis en vruchtbaarheidsproblemen zijn hier

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_Agrifirm.indd 28

07-10-14 13:39

indirect het gevolg van’, zegt Marco van Boheemen.

In een pilot met negen klanten waar selectie in het rantsoen een probleem was, testte Agrifirm zijn nieuwe aanpak. Gemiddeld genomen steeg de voerefficiëntie met 0,13 per bedrijf. Afhankelijk van de melkprijs is dat op jaarbasis goed voor tweehonderdvijftig tot driehonderd euro per koe. Na het achterhalen van de oorzaken van selectie draagt de voervoorlichter een aantal oplossingen aan. ‘De lengte van de voerdeeltjes in het rantsoen mag niet te veel variëren. Dat betekent dat je het gras relatief fijn moet hakselen en de mais relatief grof. Ook de structuuraanvulling in het rantsoen mag in deeltjeslengte niet te veel afwijken van de overige ruwvoersoorten’, vertelt Van Boheemen.

smulsiroop of water zijn effectieve manieren.

Soms is het (deels) weglaten van de structuuraanvulling een goede zet om selectie te voorkomen, zo bleek uit de pilot.

Van Boheemen: ‘Als de mest te dun is, gaat de eerste gedachte al snel uit naar het toevoegen van lang stro, voor extra structuur en pensprik. Maar vaak is dunne mest het gevolg van selectie. Dan is het dus zaak om de selectie te voorkomen. Als koeien niet meer selecteren nemen ze alle structuuraanvulling ook werkelijk op. Overtollig stro kan beter uit het rantsoen worden gehaald. Door het weglaten van stro verhoog je de voederwaarde van het rantsoen.’ Het resultaat is volgens Agrifirm een hogere voerefficiëntie en meer melk.

Plak verhogen

Het advies om water aan het rantsoen toe te voegen doet denken aan het voerconcept ‘compact voeren’, een voersysteem dat in Denemarken in opgang is.

Toch wil Hendrik Arends, sectormanager rundvee, een één-op-éénvergelijking voorkomen. ‘Het doel is hetzelfde, maar de weg ernaartoe is anders. Compact voeren komt in het kort neer op langer mengen en veel water toevoegen. Wij le-

Een andere parameter is de plak in het rantsoen. Voldoende plak zorgt voor een blijvende verdeling van de voedermiddelen, met name krachtvoerachtige voersoorten. Agrifirm ontwikkelde een kengetal om de mate van plak te kwalificeren.

De mate van plak is te verhogen door het toevoegen van vochtige bijproducten zoals tarwegistconcentraat. Maar ook

Pensprik overboord

veren een dienst met advisering en kijken daarbij naar het rantsoen, de mengvolgorde, de mengtijd, de deeltjeslengte en de mate van plak.’

Met het benadrukken van de term plak lijkt de term prik wat uit het beeld te verdwijnen. Is die eigenschap niet meer belangrijk? Van Bohemen knikt en legt uit: ‘Pensprik is een leuke gedachte, maar ook commercieel ingegeven. Voor een gezonde penswerking draait het vooral om de druk op de penswand. Er zitten in de penswand geen receptoren die prik waarnemen. Structuur in de vorm van celwanden blijft onverminderd belangrijk, een koe is een herkauwer. Ons advies komt erop neer om het voer beter te mengen, te zorgen voor gelijke deeltjesgrootte van mais en gras en te zorgen voor plak met de krachtvoercomponent in het rantsoen. Maak het maar tot stamppot. Veehouders zullen ervaren dat de selectie afneemt, waardoor de herkauwactiviteit tussen individuele dieren minder varieert.’

Volgens Arends leidt het voerconcept in algemene zin tot stabiliteit. De negen pilotbedrijven ervaren meer rust in de stal, minder selectie aan het voerhek, homogenere mest en een stijging van de melkproductie of gehalten. l

Simon Heijkoop: ‘Een beter resultaat, alleen door anders te mengen’ ‘De eerste verandering die we doorvoerden, was het verhogen van het aantal omwentelingen van de voervijzel in de wagen. Door wat meer gas te geven mengen we nu met twaalf omwentelingen per minuut in plaats van met acht. Het effect was een beter gesneden en gemengd product en al snel egalere mest bij de vaarzen’, vertelt Michiel Heijkoop.

Samen met zijn vader Simon runt hij in Oud-Alblas een melkveebedrijf.

De familie Heijkoop nam deel aan de pilot voor het nieuwe voerconcept van Agrifirm. De voerefficiëntie steeg sinds de deelname in de pilot van 1,39 naar

1,45. Naast het intensiever mengen wijzigde Heijkoop de laadvolgorde van de voermengwagen. Door een voormengsel te maken met de helft van de mais, het meel en het graszaadhooi blijven de krachtvoerdeeltjes beter plakken in het totale rantsoen.

Simon Heijkoop kijkt tevreden terug op de aanpassingen: ‘Het mooie van deze methode is dat het niet kostenverhogend werkt.’ Door anders te mengen met dezelfde voersoorten verbeterde het resultaat. Sinds kort voegt Heijkoop weer tarwegistconcentraat aan het rantsoen toe. Zijn voervoorlichter Wilco de

Bruin noemt de toegenomen plak in het voer als belangrijk argument: ‘De nieuwe maisoogst is vrij droog, waardoor het rantsoen wel wat plak kon gebruiken.’

V E E T E E LT

VX16_Agrifirm.indd 29

O K T O B E R

1

2 0 1 4

29

07-10-14 13:39

33

DB02_p33NED.indd 33

15-09-14 09:14

B OE R E N G E L U K

H E T

G E L U K S M O M E N T

VA N

A N T O N

D I R K S E N

Sloten geeft afwisseling in de dag ‘Als ik de hele dag alleen maar koeien moest melken, stopte ik er morgen nog mee. Niet dat ik een hekel aan melken heb, maar ik hou van afwisseling. Na melken en voeren is het heerlijk om bijvoorbeeld een paar uur te gaan sloten. Het land knapt ervan op als de dichtgegroeide sloten weer schoon en strak en daarmee winterklaar zijn.’

‘Onze 60 hectare grond bestaat uit 48 percelen en dus veel sloten. Eerst snij ik de kanten af om de sloot vervolgens op te schonen. Het is fijn om op het land bezig te zijn en daarom doen we

alle landwerk zelf, ook ronde balen persen en greppelen bijvoorbeeld. Hier komt nooit een loonwerker en dus ook geen loonwerkfactuur.’

‘Landwerk hoort voor mij bij het boer zijn. Niet dat ik heel technisch ben, maar ik hou van de wisselende werkzaamheden en doe nooit iets hele dagen. Als ik rond de middag start met sloten en een blauwe reiger pikt achter me een visje uit de bagger, dan geeft het landwerk me veel arbeidsvreugde.’

Anton Dirksen (48) melkt 60 koeien in Uitdam

V E E T E E LT

VX16_boerengeluk.indd 31

O K T O B E R

1

2 0 1 4

31

07-10-14 14:01

K E U R I N G

Algemeen NRM-kampioene zet zegetocht voort in Hoornaar

Koba en Ella klasse apart Prachtige koeien, misschien wel de laatste fraaie nazomerzaterdag in 2014 en 12.500 bezoekers. Het was opnieuw smullen geblazen in Hoornaar, waar Nico Bons voor de derde keer op rij de Dirk de Groot-bokaal voor de dagzege in ontvangst nam. tekst Inge van Drie

‘Z Margriet 387 (v. Goldwyn), kamp. vaarzen Prod.: 2.00 34 1210 3,31 3,08 lw 110 l.l.

Bons-Holsteins Koba 191 (v. Jasper), alg. kamp.

Prod.: 3.10 394 16.290 4,22 3,44 lw 125

Annie 127 (v. Joyboy), kamp. jonge koeien Prod.: 2.06 348 9555 4,49 3,41 lw 117

32

V E E T E E LT

VX16_hoornaar en bloempjes.indd 32

O K TO BER

1

video-impressie www.veeteelt.nl

e is akelig perfect. Elk bot ligt precies op de goede plek.’ Jurylid Jaap Jacobi stak na het behalen van de titel in de middenklasse op de fokveedag in Hoornaar de loftrompet over Bons-Holsteins Koba 191. Eerder dit jaar won Koba al het algemeen kampioenschap op de NRM, dus logischerwijs waren alle ogen op de Jasperdochter gericht. ‘Maar het moet nog wel weer gebeuren’, gaf Lianne Bons midden in de ring aan.

In de middenklasse, een van de sterkst bezette categorieën in Hoornaar, kreeg Koba geduchte tegenstand. Van HBC Darla 55 bijvoorbeeld. De Shottledochter van Schep Holsteins uit Bergambacht bewoog zich met souplesse door de ring en haar hoge achteruier zorgde voor een fraai achteraanzicht. Darla klopte onder meer De Crob Rita 6685 van dierenarts Mies Pabon en veehouder Henk Jan van Driel uit Hedel. De puik geuierde Aftershockdochter was hard in de bovenbouw. Vanwege mooiere overgangen in haar skelet eindigde Rita wel voor BonsHolsteins Aaltje 98, een grote, ranke en stijlvolle Talentdochter van Bons.

Maar Rita miste de macht van haar oudere tegenspeelsters, zoals Darla en ook Bons-Holsteins Ella 175. Ella, net als stalgenote Koba een Jasperdochter, sprak aan dankzij prachtige verhoudingen en sterk beenwerk. Omdat Ella nog wat vrouwelijker oogde dan Darla, ging de reservetitel in de middenklasse naar Ella. Dat betekende een dubbelslag voor Bons, want Koba 191 haalde het goud binnen. Met haar ribwelving, sterk gevormde kruis en excellente uier was ze in de middencategorie een klasse apart.

Over naar de vaarzen, waar Windbrook zijn visitekaartje als exterieurvererver afgaf. De Canadese FBI-zoon scoorde twee 1a-plekken, een 1b- en een 1c-positie in de vier vaarzenrubrieken. Van dat

viertal was Geertje 567 de sterkste representante. De telg van Teus van Dijk uit Giessenburg maakte dankzij haar ondiepe uier, brede kruis en lange lichaam korte metten met de jeugdige, beloftevolle De Witboom Greet 81 (v. Sid) van Kees Versluis uit Ameide en de ruim bemeten, vast geuierde Bons-Holsteins Dikkie 177 (v. Sanchez) van opnieuw Bons.

Ook Martin de Groot uit Tienhoven deed in de vaarzenfinale een duit in het zakje met Watermolen Shamrock Pala. Ondanks het prima kruis en de droge benen moest de Shamrockdochter zich gewonnen geven. Niet Pala, maar Geertje 567 pakte in Hoornaar het zilver. En het goud? Dat ging naar de familie De Bruin uit Giessenburg met Margriet 387. De Goldwyndochter was lang van kop tot staart, prachtig van uier en sterk in beenwerk.

Honderdtonner Wilhelmina 401 Met twee rubrieken van vijf koeien kende de seniorenklasse de minst sterke bezetting. Dat betekende niet dat het publiek zich hoefde te vervelen. In de ring verschenen klasbakken als Dora G 608 (v.

Roy) en Lijsje 179 (v. Tiamo) van Kees en Arie-Wouter de Groot uit Everdingen, Wilhelmina 401 (v. James) van Van Dijk en Bons-Holsteins Ella 158 (v. Mailing) van Bons. De sterk geuierde Dora moest als eerste afhaken. Stalgenote Lijsje was een vijfdekalfskoe met veel lengte en kracht, maar qua fijnheid en afwerking moest ze haar meerdere erkennen in de kersverse honderdtonner Wilhelmina 401.

Aan haar melkrijke frame en fraai beaderde, lange uier was nauwelijks af te lezen dat de Jamesdochter inmiddels al tien jaar is. Hoe fraai ook, Wilhelmina moest dit keer genoegen nemen met de reservetitel. Opnieuw sleepte Bons een titel in de wacht, ditmaal met Ella 158, een koe met extra vermogen, een fraaie

2014

07-10-14 13:43

K O E I E N B L O E M P J E S

lichaamsbalans en veel bodemvrijheid in de uier.

Rood sterker bezet Het zwaartepunt in Hoornaar ligt vanouds bij de zwartbontkeuring. Dat was ook dit jaar zo, maar met ruim veertig dieren in de catalogus was de roodbontkeuring sterker bezet dan andere jaren. Bij de jonge koeien speelde Annie 127 van de familie Pellikaan uit Meerkerk zich al snel in de kijker. De Joyboydochter, die op de laatste HHH-show de vaarzentitel won, was weliswaar niet de grootste finaliste, maar met haar fraaie bouw en ijzersterke melkklier eiste ze eenvoudig de titel op. Annie rekende in de finale af met Conny 234 van Bakker/Zwijnenburg uit Ottoland, een sterk geuierde Fidelityvaars met veel ribwelving.

Nipt buiten de prijzen viel de krachtig gebouwde Rubensposy 4 (v. Savard) van Van Dijk.

Niet alleen Van Dijk deed als zwartbontveehouder een gooi naar de prijzen bij roodbont. Dat gold ook voor Nico Bons. Bijna boekte hij een dubbelslag bij de roodbonte senioren met Bons-Holsteins Aaltje 94 (v. Talent) en BonsHolsteins Aaltje 93 (v. Savard).

Bijna, want Johanna 145 stak er een stokje voor. Dankzij haar lange en sterk opgehangen uier hield de Lawn Boydochter van Pellikaan de melkrijke Aaltje 93 van het zilver af. Maar het even vlakke kruis belette Johanna nog een tree hoger te eindigen.

De titel ging daarom naar Aaltje 94, die kracht en melkrijkheid mooi combineerde en een sterke achteruier liet zien.

De dagzege in Hoornaar? Jacobi had met zijn toelichting eerder op de dag al min of meer een voorschot gegeven.

Die titel was voor Bons-Holsteins Koba 191, al kwam stalgenote Ella 158 nog gevaarlijk dichtbij. Voor de derde keer op rij legde Bons daarmee beslag op de Dirk de Groot-bokaal. l

Wilfried de Jong, schrijver en sportprogrammamaker: ‘Tegenwoordig resoneert de lat van het doel omdat het een holle pijp is. Vroeger, in de tijd van de houten lat, klonk het alsof een boer met een vlakke hand een klap op de flank van een koe gaf. Een korte, droge klets.’ (NRC)

Wilbert Hilkens, sectormanager ABN Amro: ‘Ik verwacht dat het aanbod van nuchtere kalveren in de EU op de middellange termijn zal afnemen door de stijgende melkproductie per koe. Koeien worden ouder en er is genetische vooruitgang.’ (NO)

tussen de koeien. De koeien, daar moet je het toch mee verdienen.’ (Bo)

Frans Zeinstra, melkveehouder te Noordbergum: ‘Ik wil de vaarzen graag laten afkalven als ze ongeveer twee jaar oud zijn. Dat bereik je alleen als je begint met gezonde kalveren, die goed groeien.’ (Bo)

Bert Luttikhedde, melkveehouder te Ambt-Delden: ‘Een hoge index is mooi, maar als dat niet gepaard gaat met een mooie koe, dan vind ik er niks aan. Het meedoen aan keuringen vonden we altijd mooi en dat hebben we zelfs weer wat opgevoerd. We zijn meer op exterieur gaan selecteren, zeker in lijnen waar onvoldoende index bij is.’ (Hp)

Jan van Weperen, melkveehouder te Oosterwolde:

John van der Aa, melkveehouder te Sint-Michielsgestel: ‘Ik zie mijn beste koeien liever thuis gezond oud worden.

Dat is mooier dan een beker en mooie woorden bij de prijsuitreiking van een keuring.’

(NO)

Peter Hoogenboom, voorzitter slagersorganisatie KNS: ‘Een slager moet zijn passie voor zijn vak en product meer uitdragen en meer tonen waar zijn product vandaan komt.

De consument is op zoek naar het verhaal achter het product.’ (Bo)

Piet Boer, bestuursvoorzitter FrieslandCampina: ‘Als we weidegang niet in de benen houden, krijgen we niet alleen politiek en maatschappelijk de wind vol op de kop, maar komt ook de afzet in het buitenland onder druk.’ (As)

Aalt Dijkhuizen, voorzitter Agri&Food: ‘In de BSE-tijd werd er heel weinig rundvlees gekocht. Dat vond ik echt een dieptepunt.

Maar het rundvlees is niet volledig van tafel geveegd. Er zijn maatregelen genomen en het vertrouwen is weer terug. Nederland staat er internationaal om bekend dat we het hier goed in de vingers hebben.’

(Ba)

‘We weten wat nodig is voor de gewenste conditie van onze dieren. Zo zouden we als boeren ook wat meer naar ons eigen lichaam moeten kijken.’

(Bv)

Dirk Veer, melkveehouder te Oostwoud: ‘Bedrijven worden steeds groter en dus wordt koeherkenning steeds belangrijker. In 2016 loopt de vrijstelling op koudmerken af. Dat moet verlengd worden.’ (NO)

Arjen Boer, melkveehouder te Enumatil: ‘De Groninger blaarkop is een koe met unieke eigenschappen.

Dat weten nog te weinig mensen.’ (Vp)

Maurits te Braake, melkveehouder te Tjuchem: ‘De koeien die bij ons de hoogste levensproducties halen, hebben een brede voorhand en zijn in alle opzichten robuust.’ (Hp)

Jurjen Keulen, toekomstig melkveehouder te Follega:

Kees Kortleve, melkveehouder te Noordeloos: ‘De Monica’s zijn koeien met een fijn draadje. Bij de stierenkeus hou ik er rekening mee dat ze voldoende sterk blijven op de lendenen en in het kruis. We zijn bang voor te arme koeien, ze moeten zich bij ons gemakkelijk overeind kunnen houden.’

(Hp)

Herman Rompa, directeur Rompa Leder te Rijen: ‘Weet je hoe leerlooien is ontdekt? Op een gegeven moment bemerkte een boer dat het deel van de huid van zijn koe waarmee die tegen een eikenboom krabde, veel mooier was dan de rest.’ (dV)

‘Het liefst ben ik gewoon bezig

Bronnen: NRC Handelsblad (NRC), Nieuwe Oogst (NO), Boerderij (Bo), Agrarische Schouw (As), HI plus! (Hp), Boerderij vandaag (Bv), Veldpost (Vp), Boerderij Ambitie (Ba), de Volkskrant (dV) V E E T E E LT

VX16_hoornaar en bloempjes.indd 33

O K T O B E R

1

2 0 1 4

33

07-10-14 13:43

Hoe haal ik meer rendement?

277-14 Veeteelt-NL-rend.indd 1

03-10-14 09:10

Een goed presterende veestapel is de basis. Het is uw bron van inkomsten, uw levenswerk. Maar hoe maakt u de productie efficiĂŤnter? En hoe houdt u de gezondheid van uw dieren op peil en de kosten in de hand?

CRV helpt met advies, dienstverlening en slimme oplossingen. Zodat u snel en gericht kunt sturen op optimaal presterende dieren. De veestapel maakt het verschil, ook als u meer rendement wilt behalen.

Meer weten? Bezoek www.crv4all.nl, bel 088 00 24 440 of volg ons op twitter @crv4all

277-14 Veeteelt-NL-rend.indd 2

03-10-14 09:10

Hoezo, geen goede én goedkope stieren beschikbaar in Nederland?

Twee topstieren, dochtergetest en super bevruchters voor slechts € 16,00 per dosis uit voorraad leverbaar bij de ki met de beste prijs/kwaliteitsverhouding.

Roodfactor met eiwit!

Gansey’s Leonidas Rf

Goldwyn x A 90 Kian x AB 87 Lentini

• Prod. 89% +288 +0.12 +0.15 197 NVI • Ext. 82% 107 105 111 106 111 Totaal • Super gezonde uiers (celgetal 109) • Pinkenstier (geboorte gemak 104) • Persistente (108) en laatrijpe vaarzen (106) • Fantastische dochtergroep op NRM • Robotgeschikt • aAa 132 Auke 107, dochter van Gansey’s Leonidas Rf

rs!

Machtige koeien met super uie

Talentino Talent x A 90 Kian x AB 87 Lentini

• Prod.: 99% +602 -0.24 +0.18 183 NVI • Ext.: 95% 106 109 110 108 111 Totaal • Koeien met capaciteit, voorhand (104), inhoud (105) • Met afstand de beste Red Holsteingroep op de NRM • Gezonde klauwen: (klauwgezondheid 102) • Persistente (104) en laatrijpe vaarzen (106) • aAa 312

Talentinodochter Heerenbrink Alie 386

K.I. Kampen | De Bese 1 | 7722 PD Dalfsen Tel.: 0529 – 431967 | Fax: 0529 – 434979 Internet: www.ki-kampen.nl | E-mail: info@ki-kampen.nl

KI kampen sept1 2014.indd 36

07-10-14 09:12

S P E C IA L

J O N G V E E O P F O K

Jongvee is de melkkoe van morgen.

Goede biest, voeren om te groeien en de focus op pensontwikkeling en vruchtbaarheid betekenen investeren in een lang en productief leven.

38 Biest is levensreddend. Het zorgt voor gezondheid en groei en legt daarmee de basis voor een productief leven.

40 In de melkperiode draait het om overgangen: van biest naar melk, van melk naar ruwvoer. Hoe voorkom je stress?

42 Van maximale groei naar optimale vruchtbaarheid. Welk rantsoen past het best b캐 deze verschillende fasen?

V E E T E E LT

VX16_special intro.indd 1

O K T O B E R

1

2 0 1 4

37

07-10-14 13:47

S P E CI AL

J O N G V E E O P F O K

B I E S T P E R I O D E

Elke veehouder weet het: biest

Biestperiode

moet veel, vlug en vaak. Maar

Een pasgeboren kalf moet de eerste 24 uur 6 liter biest krijgen voor een voortvarende start. Dat zorgt voor een goede gezondheid, meer groei en uiteindelijk een hogere productie.

wat is veel, hoe snel is vlug en hoe vaak is genoeg? Duidelijk

BIEST

is wel dat een goede biest-

RUWVOER

MELK

voorziening minder uitval en aa

r

en 8w

2j

ek

en ek 2w

ge

tekst Alice Booij

bo 2 d orte ag en

medicijngebruik oplevert.

Kwaliteit biest te meten in bloed van kalveren tussen twee en vijf dagen

Biest levensbelangrijke basis E

en mens krijgt via de placenta nog vóór de geboorte immuniteit van de moeder mee. Kalveren niet, hun immuniteit bij de geboorte is nul. De allereerste biest moet daarom van de hoogste kwaliteit zijn. Nog voordat ziekteverwekkers binnenkomen, moeten de antistoffen in de biest hun weg hebben gevonden via lebmaag en darm naar het bloed.

Dat betekent dus dat het kalf zo snel mogelijk biest moet krijgen. ‘De zuigreflex van het kalf is meteen na de geboorte het sterkst’, geeft Anja Smolenaars, dierenarts bij GD, aan. ‘Hoe sneller je een kalf na de geboorte voert, hoe beter het drinkt.’ Henk van der Horst, jongveeopfokspecialist van Denkavit adviseert om elk kalf de biest van de eigen moeder te geven. ‘Om een eventuele besmetting met para-tbc of salmonella te traceren.’

Binnen zes uur melken De eerste biest van de koe bevat de meeste antistoffen, geeft Smolenaars aan. ‘Beperk de eerste melking niet tot 2 liter, maar melk de koe volledig uit en voer deze biest de eerste 24 uur en als er nog over is ook nog de dagen erna. Biest bevat extra energie en antistoffen. Ook na 24 uur helpt het bij het voorkomen van diarree.’ Ze geeft aan dat de hoeveelheid biest met de eerste melking niet meer dan een liter of acht hoeft te zijn. ‘Bij 20 liter is de kwaliteit over het algemeen minder.’

38

Eile van der Gaast, productmanager Sprayfo bij Sloten, adviseert om de koe binnen zes uur na het kalven te melken.

‘Daarna loopt de kwaliteit van biest terug. De voedingsstoffen en ook de immunoglobulinen in de biest gaan dan weer terug naar de koe, het proces wordt omgekeerd.’

Eerste keer twee tot vier liter Vooral op bedrijven waar ook gewerkt wordt met vaccinatie van droge koeien is dit snelle werken een belangrijk punt.

‘Je vaccineert de koeien, zodat de biest meer antistoffen bevat, zorg dan ook dat je de koe snel melkt, de biest checkt op kwaliteit en het kalf snel voert.’

Met één fles van twee liter krijgen de kalveren genoeg biest de eerste keer. Tenminste, zo denkt de meerderheid erover.

Sloten adviseert meer: liefst vier liter in het eerste uur. ‘Bij goede kwaliteit biest volstaat 2,5 tot 3 liter binnen het eerste uur na de geboorte, maar om veehouders te stimuleren zo snel mogelijk zo veel mogelijk biest van goede kwaliteit

Tabel 1 – Geadviseerde biestverstrekking

bedrijf

wanneer

liter/kalf

hoe vaak/dag hoelang

Denkavit binnen 1 uur 2 liter, 6 liter in 24 uur 3 x per dag GD binnen 2 uur 3 liter, 6 liter in 24 uur 3 x per dag Vetvice binnen 2 uur 2 liter 3 x per dag 15% lich.gew. in 24 uur Sloten binnen 1 uur 4 liter, 6 liter in 24 uur 3 x per dag

doel

2-3 dagen hoge IgG waarde in bloed 2-3 dagen zo veel mogelijk antistoffen 3 dagen betere bescherming infecties 3 dagen

vanaf dag 1 goede weerstand

Tabel 2 – Invloed van biestverstrekking op groei en gezondheid van kalveren (bron: École Nationale Vétérinaire, Toulouse 2009, Denkavit)

IgG in bloed gem. groei 0-4 wkn. (kg/dag) voederconversie per kilo groei diarree (dagen per kalf) uitval (%) dierenartskosten ($) % kalveren (totaal 633)

nihil

slecht

0-5 0,73 2,9 8,7 33 12,50 8

5-10 0,81 2,6 6,1 11 9,85 13

biestverstrekking matig

goed

super

11-15 0,85 2,5 4,7 7 7,40 20

16-25 0,90 2,0 5,0 3 7,07 31

> 25 0,92 1,9 4,0 4 6,20 28

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_special biest.indd 38

07-10-14 13:40

te geven adviseren wij 4 liter’, geeft Van der Gaast aan. Dat veehouders hiervoor een sonde voor gebruiken, begrijpt hij.

‘Wanneer je met de sonde voert, komt de melk per definitie in de pens. Dat is bij de eerste voeding geen punt. Bij de volgende voedingen is dat anders.’ Jan Hulsen van Vetvice bevestigt dit. ‘Overstromen van de pens mag, er is nog geen pensflora.’ Hoe meer biest er in het kalf gaat, hoe beter het is. ‘Het kalf moet uiteindelijk 15 procent van het lichaamsgewicht aan biest opnemen de eerste 24 uur, beter nog binnen 12 uur.’

Terwijl Smolenaars aangeeft dat het kalf zo veel mogelijk van de eerste biest mag opnemen – ‘ze stoppen vanzelf wel als ze vol zitten’ – geeft Van der Horst aan liever de controle erover te houden. ‘Ze kunnen ook te veel drinken, als je controle wilt houden, zorg dan voor een gecontroleerde hoeveelheid.’

Om ervoor te zorgen dat de eerste melk ook bij warm weer hygiënisch blijft, geeft hij de tip om er yoghurt aan toe te voegen. ‘Met 5 procent yoghurt verhoog je de microbiologische kwaliteit en dus de houdbaarheid. Ook biest kan rotten.’

Bewaar de eerste biest voor een volgende voeding door die direct te koelen, of liever nog aan te zuren, adviseert Jan Hulsen. ‘Doe je dit niet, dan voer je met de

Juiste hoeveelheid, kwaliteit én temperatuur ’s Middags 15.00 uur. Een vaars kalft.

Jans Brinkman haalt een portie coloQuick-biest uit de vriezer, laat het ontdooien en een uur later heeft het kalf 4 liter biest. ‘Terwijl we de vaars pas ’s avonds melken.’ Het is een van de voordelen van het coloQuick-biestsysteem, zo geeft de melkveehouder met 210 melk- en kalfkoeien uit het Drentse Amen aan.

‘Eerder werkten we met colaflessen waarin we de biest invroren. Het duurde uren voordat dat ontdooid was’, herinnert Brinkman zich. ‘Dan ging ik tussendoor even wat anders doen en dan vergat ik het ook weer.’ Voor zo’n 4200 euro schafte hij de coloQuick aan. ‘Nu testen we de biest met een biestmeter voordat we het invriezen.

Er is veel verschil tussen koeien en

biest meteen ook een lading ziektekiemen.’

De biestkwaliteit houdt de kalverspecialisten volop bezig. ‘Je wilt zeker weten dat het kalf genoeg antistoffen binnenkrijgt. Daarnaast geeft de biestkwaliteit informatie over de droogstand.’ De tradi-

Zuigreflex is het sterkst vlak na de geboorte

dankzij het meten krijgen de kalveren altijd de beste biest.’ Daarbij is de hoeveelheid en de juiste temperatuur gegarandeerd. ‘Zo krijgen de kalveren meteen een goede start.’

tionele biestmeter, die de biestdikte meet, is breekbaar en niet altijd nauwkeurig. ‘Het apparaat is geijkt op kamertemperatuur, dat is anders dan lichaamstemperatuur’, aldus Hulsen.

Biestkwaliteit meten Een digitale refractometer, oftewel Brixmeter, voldoet beter, geeft Van der Horst aan. ‘Die is verkrijgbaar vanaf 160 euro en met een paar druppels biest weet je of de kwaliteit goed is.’ Een andere, nog betere optie is het onderzoeken van bloed van kalveren van twee tot vijf dagen oud.

‘Aan de hand van deze uitkomsten kun je beleid maken over kalveropfok en droogstandsmanagement.’

Ook Hulsen geeft aan dat de hoeveelheid immunoglobuline, de IgG-waarde bij kalveren, nog veel te weinig gemeten wordt. ‘Elke veehouder zou de dierenarts één keer per jaar een meting moeten laten uitvoeren.’ Te veel veehouders denken te licht over de biestvoorziening.

‘Biest geeft een betere bescherming tegen infecties. Het wordt onderschat wat een infectie aan energie kost’, aldus Hulsen. Van der Horst voegt eraan toe dat een goed biestmanagement de basis is voor een gezond kalf. ‘Het helpt bij het opstarten van het darmproces en werkt positief op de voedselbenutting.’

Wanneer het biestmanagement goed en volgens plan verloopt, kan het kalf een stootje verdragen, stelt Van der Gaast.

‘Dan heeft het kalf een dijk van een basis.

Dan kun je daarna bijna alles doen wat je wilt, dan gaat het gewoon goed.’ l

V E E T E E LT

VX16_special biest.indd 39

O K T O B E R

1

2 0 1 4

39

07-10-14 13:40

S P E CI AL

J O N G V E E O P F O K

M E L K P E R I O D E

Na de belangrijke biestperiode

Melkperiode

neemt de kunstmelk het over

Eigenlijk is de melkperiode de tussenfase naar een rantsoen met ruw- en krachtvoer. Naast hard groeien gaat het dan ook vooral om het ontwikkelen van een gezonde pens.

op weg naar een leven met ruw- en krachtvoer. Het draait

BIEST

in deze periode vooral om

RUWVOER

MELK

soepele overgangen naar aa

r

en 8w

2j

ek

en ek 2w

ge

tekst Alice Booij

bo 2 d orte ag en

het volgende rantsoen.

Meer aandacht voor het voorkomen van stress rondom spenen

Melkschema is maatwerk D

e tijd dat het voerschema voor de melkperiode achter op de zak stond afgedrukt en door alle veehouders keurig werd toegepast, is verleden tijd. De ene veehouder gaat voor de goedkoopste opfok, de ander wil vaarzen die op 21 maanden kalven. ‘Het kan allebei, maar vraagt een verschillend voerschema’, geeft Herbert Bouwers, directeur van Alpuro Breeding aan. ‘Het is maatwerk, afhankelijk van het doel van de veehouder en het management.’ Een hoger of lager eiwitgehalte in de melkpoeder, langer of korter melk voeren zijn afwegingen die ieder bedrijf op basis van de bedrijfsspecifieke doelstellingen maakt.

Richard ter Beek, verkoopleider van AgruniekRijnvallei, noemt in zijn advies drie verschillende voerprogramma’s: een gemakkelijk programma, een veilig programma en een met hoge groei als resultaat. ‘Afhankelijk van de keuze is er ook een optimaal speenmoment: dat varieert van acht tot twaalf weken leeftijd.’

Rustig opbouwen Jean Cranshof van Aveve wijst erop dat het er vooral om gaat de verschillende voerovergangen zo geleidelijk mogelijk te laten verlopen. ‘Bij de start van kunstmelk begin je met 2 keer per dag 2 liter en dan bouw je het langzaam op.

De lebmaag is nog klein en alle melk moet er wel inpassen.’ Werken met een drinkautomaat heeft wat dit betreft een

40

positief effect op overgangen. ‘Alle dagen krijgen de kalveren automatisch wat meer bij de opbouw van het schema of juist wat minder bij de afbouw naar het spenen.’

Doorgroeien met krachtvoer Het doel van de melkperiode is dat het kalf klaar moet zijn om ruw- en krachtvoer te verwerken. ‘Bij een opname van 2 kilo krachtvoer per dag kun je gaan afbouwen’, adviseert Bouwers. ‘Bij 3 kilo krachtvoeropname kun je spenen.’ Het gewicht ligt dan rond de 100 kilo.

AgruniekRijnvallei hanteert een borstomvang van één meter bij het speenmoment van het kalf. ‘En een krachtvoeropname van minimaal 1,5 tot 2 kilo per dag.’ Nutrifeed hanteert liever minimaal 1,5 kilo krachtvoeropname per dag als moment om te spenen. ‘Het gaat er uiteindelijk om dat de kalveren zonder melk soepel kunnen doorgroeien’, verklaart Symon de Jong van Nutrifeed.

‘Dat kan alleen wanneer ze voldoende krachtvoer opnemen.’

Naast kunstmelk krijgen kalveren eigenlijk al meteen ruwvoer, zodat ze snel kracht- en ruwvoer gaan opnemen. ‘Bied dan ook meteen vers water aan’, adviseert Cranshof. ‘De melk komt in de lebmaag, het ruw- en krachtvoer in de pens en daar is voor de vertering ook water voor nodig.’

Hooi, luzerne of stro?

Bouwers geeft de voorkeur aan een combinatiebrok, waar ook ruwvoer in zit.

‘Dat is gemakkelijk en het voorkomt fouten met te veel krachtvoer of ruwvoer met te weinig structuur.’ Ter Beek kiest voor krachtvoer, gecombineerd met gehakseld tarwestro. ‘Kalveren hebben meteen behoefte aan structuur en nemen het stro al snel op.’ Als het niet in de voerbak ligt, gaan de kalveren aan het stro in de stal pluizen. ‘Dat is in verband met coccidiose niet goed.’

Ter Beek geeft aan dat stro bovendien het voordeel heeft dat kalveren er niet te veel van opnemen. ‘Ze moeten ook brok vreten, dat zorgt voor groei.’ De Jong

Tabel 1 – Advies melkperiode

bedrijf

start

hoe lang

beste speenmoment

hoeveelheid melkpoeder groei

Alpuro Nutrifeed Aveve AgruniekRijnvallei

dag 4 dag 3 dag 4 na 1,5 dagen

8-12 weken 8-9 weken 8-9 weken 9-11 weken

bij 2,5 kg krachtvoer bij 1,5 kg krachtvoer min. 1,5 kg krachtvoer 1 m borstomvang

40-45 kg 35 kg 35-45 35 kilo

800 g/dag dubbel geboortegew.

800-900 g/dag 800-900 g/dag

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_special melkperiode.indd 40

07-10-14 13:44

Drinken en meteen wegen Een kalverdrinkautomaat kan uitgerust worden met een weegplateau om zo de groei van de kalveren bij te houden. Gerrit Aanstoot van Holm & Laue, dat onder meer kalverdrinkautomaten verkoopt, schat dat zo’n 5 procent van de Nederlandse drinkautomaten is uitgerust met een weegunit, die zo’n 1250 euro extra kost. ‘Het weegplateau bevindt zich onder de voorbenen van het kalf. Telkens als een kalf komt drinken, wordt het gewicht bepaald.

Met een omrekening wordt het totale gewicht van het kalf berekend.’

Door dagelijks deze gewichten bij te

houden krijgen veehouders inzicht in de ontwikkeling van het kalf. ‘In de melkperiode moeten de kalveren ongeveer één kilo per dag groeien. De variatie ligt tussen 900 en 1100 gram per dag’, is de ervaring van Aanstoot. Door de groeicurve te combineren met het voerprogramma kan de melkgift ook aangepast worden. ‘Normaal wordt op dag 45 de melkgift afgebouwd en rond dag 75 kunnen de kalveren dan gespeend worden. Bij een hogere groei kun je dit traject sneller inzetten, bij een lagere groei kun je nog wat langer melk doorvoeren.’

Zorg, naast melk, ook voor vers water om ruw- en krachtvoer in de pens te verteren

Kou vraagt 10 procent hogere concentratie De kalversterfte op melkveebedrijven is in het eerste en vierde kwartaal hoger dan in de andere kwartalen, zo signaleert GD jaarlijks. ‘Ondervoeding is een van de redenen’, geeft GD-dierenarts Anja Smolenaars aan.

‘Wanneer de temperatuur onder de circa 10 graden komt, hebben de kalveren meer energie nodig om zich warm te houden.’ Ze adviseert om de kunstmelkconcentratie met 10 procent te verhogen. ‘Maar dat betekent

dat de dieren ook meer water nodig hebben. Ze kunnen bijvoorbeeld tussen de middag water bijgevoerd krijgen.’

Voor veehouders die koemelk aan hun kalveren geven, luidt het advies: één liter per dag meer. Daarnaast noemt Smolenaars ook dat genoeg en droog stro van belang is. ‘De dieren kunnen dan warm en droog liggen, waardoor ze ook bij sneeuw prima buiten in iglo’s kunnen verblijven.’

geeft de voorkeur aan luzerne of hooi en juist niet aan stro. ‘Stro is misschien goedkoop en prikkelt de penswand, maar er zit helemaal geen voedingswaarde in.’ Hooi kan wellicht wat te veel suiker bevatten en daarom gaat de voorkeur uit naar luzerne. ‘Dat is altijd smakelijk en is wat hoger in eiwit.’

Liever optimale groei Aan het einde van de melkperiode is er zo’n 35 tot 45 kilo melkpoeder in het kalf verdwenen. ‘Dat is ook weer afhankelijk van de doelen van de veehouder, maar met goede melkpoeder moet het lukken rond de 40 kilo’, geeft De Jong aan, die het doel dat een kalf zo veel mogelijk grammen per dag moet groeien, wat nuanceert. ‘Het doel bij spenen is een verdubbeling van het geboortegewicht. Het klinkt wel stoer als je een groei van meer dan 1000 gram per dag realiseert tot spenen, maar het gaat niet om maximale, maar om optimale groei’, geeft hij aan. ‘Je wilt vooral ook de pensontwikkeling stimuleren, daarmee komen de kalveren na het spenen niet in een dip.’

Ter Beek geeft aan dat het spenen een heel belangrijk moment is in het jonge kalverleven. ‘Ik zie te vaak dat de groei bij zo’n overgang stagneert, dat mag en hoeft niet.’

Kalveren die stilstaan in groei krijgen ook sneller te maken met ziekten, zoals luchtwegproblemen, geeft Ter Beek aan. ‘Voorkom grote veranderingen, doe geen dingen tegelijk en ga harder voeren als de kalveren van de melk afgaan’, luidt zijn advies. Het ruwvoer verandert in die periode ook van hooi of stro naar een meer melkveeachtig rantsoen. ‘Dat komt qua vem en eiwit heel dicht bij de behoefte van het kalf’, zo geeft hij aan.

‘Maar bouw het rustig op en af en verander één ding tegelijk. Verander niet én het voeren én de huisvesting én haal ze niet ook nog van de melk af. Dat betekent stress.’

Stress voorkomen Cranshof noemt veertien dagen als wenselijke tussenperiode. ‘Laat ze eerst wennen aan een nieuw rantsoen, ga ze later spenen en nog later verhuizen. Stress heeft een grote invloed op de gezondheid en de groei.’ Ook de biestvoorziening noemt Cranshof nog eens extra.

‘We kunnen er niet genoeg op hameren: je kunt in de melkperiode doen wat je wilt, maar bij een onvoldoende biestverstrekking krijg je onherroepelijk problemen.’ l

V E E T E E LT

VX16_special melkperiode.indd 41

O K T O B E R

1

2 0 1 4

41

07-10-14 13:45

S P E CI AL

J O N G V E E O P F O K

R U W V O E R P E R I O D E

Insemineren op 14 tot 15

Ruwvoerperiode

maanden leeftijd betekent een

De ruwvoerperiode in de opfok kenmerkt zich door een maximale groei. Daarna breekt een fase aan van afremmen om de pinken voor te bereiden op drachtig worden en afkalven, op weg naar een lang en productief leven.

gewicht van 375 kilo en dus 900 gram groei per dag. Een

BIEST

stevige ambitie die eisen stelt

RUWVOER

MELK

aan het rantsoen, met extra aa

r

en 8w

2j

ek

en ek 2w

ge

tekst Alice Booij

bo 2 d orte ag en

aandacht in de puberteit.

Puberteit vraagt terugschakelen naar minder intensief rantsoen

Van groei naar vruchtbaarheid A

ls kalveren nog maar pas geboren zijn, kunnen ze meteen kennismaken met ruw- en krachtvoer. Een beetje hooi in het hok en wat krachtvoer of muesli erbij. Als het aan de opfokspecialisten ligt, blijven hooi en brok de eerste vijf tot zes maanden van het kalverleven in het rantsoen. Vooral vanwege het voorkomen van een besmetting met para-tbc. ‘Bovendien zorgt hooi voor pensvolume en ontwikkeling van de pensspier, krachtvoer is nodig om de penspapillen te stimuleren’, geeft jongveespecialist Edwin van Werven van De Heus aan, terwijl hij cijfers uit het jongveeopfokplan van De Heus met duizend kalveren erbij haalt. ‘Uit de lineaire beoordeling van de bedrijfsinspectie blijkt dat deze kalveren als vaars 7 procent meer inhoud hebben dan kalveren die niet met hooi zijn opgefokt.’

Als krachtvoer adviseert Van Werven licht verteerbaar krachtvoer met veel zetmeel. ‘Dat vormt propionzuur en stimuleert de groei van de penspapillen.’

Het betekent al gauw 2,5 tot 3 kilo krachtvoer per kalf per dag, met een totaal van 17 procent eiwit in het rantsoen. Opfokspecialist Marco van Boheemen van Agrifirm adviseert liever luzerne naast onbeperkt brok. ‘Het is constanter van samenstelling dan hooi, bevat genoeg eiwit en weinig suiker.’

Luzerne is een goed alternatief, geeft jongveeopfokspecialist Albert Hilbrands

42

van ForFarmers Hendrix aan. ‘Mits de jonge kalveren dagelijks verse luzerne krijgen, anders eten ze de ene dag structuur en de andere dag alleen eiwit met kans op dunne mest. Hooi is gemakkelijker voor veehouders.’

Naast structuur en smakelijkheid mag het rantsoen de eerste vier maanden niet te veel suiker bevatten, noemt Hilbrands nog extra. ‘Te veel suiker werkt laxerend. Hoe ouder kalveren worden, hoe gemakkelijker ze suiker kunnen verwerken.’ Te veel suiker is vaak een probleem bij voedingsdiarree, geeft Van Boheemen aan. ‘Waar vroeger te veel eiwit als oorzaak werd gezien, is nu duidelijk dat te veel suiker diarree veroorzaakt.’

Melkveerantsoen ter discussie Vanaf vijf maanden kan er overgestapt worden op graskuil, met een hogere energiedichtheid, om zo 1000 tot 1200 gram groei per dag te halen. ‘Een melkkoeienrantsoen is te zwaar, te veel “boerenkool” en bevat over het algemeen te weinig eiwit’, geeft Van Werven aan.

Hilbrands vindt dat bepaalde koeienrantsoenen juist wel goed passen. ‘De energiedichtheid van een melkveerantsoen is hoog. Dat past goed bij jongvee met een kleine maaginhoud. Voorwaarde is een hoog drogestofgehalte en een rustige verteerbaarheid.’ Izak van Engelen van ABZ Diervoeding onderschrijft dit: ‘Qua structuur, energie en eiwit past het koeienrantsoen perfect.’ Maar niet iedereen heeft een voermengwagen, erkent hij. ‘Kijk wel uit met herfstkuilen.

Pinkenkuil zeggen veehouders dan, maar dat zijn ze absoluut niet. Ze zijn te nat, te slap en hebben te weinig suiker.’

Voor bedrijven met een ruwvoertekort is er een goed alternatief: stro en krachtvoer. ‘Succes is eigenlijk gegarandeerd.

Dan heb je ook nog eens voldoende mineralen en zeker geen vervetting.’

Tot een leeftijd van acht tot negen maanden kan de groei eigenlijk niet gek genoeg gaan. Eruit halen wat erin zit, luidt dan het motto. Hilbrands adviseert een rantsoen van 950 vem en 17 procent eiwit. ‘Voer eventueel wat soja bij als het

Tabel 1 – Advies ruwvoerperiode opfok

veevoerfabrikant De Heus Agrifirm ForFarmers Hendrix ABZ Diervoeding

start % eiwit % eiwit % eiwit ruwvoer tot 9 mnd. na 9 mnd. na dracht zo snel mogelijk zo snel mogelijk zo snel mogelijk zo snel mogelijk

17 18 17 16

16 15 15-16 14

groei

inseminatiemoment

15 900 g/dag 370-380 kg 15 5 cm/mnd. 1,30-1,40 m hoogte 14 900 g/dag 375-400 kg 14 850-900 g/dag 1,30 m hoogte

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_special ruwvoerperiode.indd 42

07-10-14 14:02

Rond de leeftijd van 9 maanden verandert de stofwisseling en dat vraagt ook een rantsoenaanpassing

d rantsoen met kuil en brok te weinig eiwit bevat’, geeft Van Werven aan. ‘Liever soja dan raap, want dat is een betere kwaliteit. Het gaat vaak maar om 150 of 200 gram per dier en dat is relatief de goedkoopste groei zonder dat de dieren vervetten.’

Afremmen in puberteit De lastigste tijd in de jongveeopfok noemen de specialisten de puberteit. De stofwisseling van de kalveren verandert

rond de leeftijd van negen maanden. Ze worden vruchtbaar en daarmee krijgen ze ook aanleg voor vetaanzet. ‘Daarmee neemt de kans op dracht af. Vervetting en een eiwitoverschot kunnen in de puberteit leiden tot verminderde vruchtbaarheid’, noemt Hilbrands als mogelijke problemen. ‘Aan de andere kant wil je wel dat de skeletontwikkeling blijft doorgaan, dus zorg voor een goede vemeiwitverhouding.’

Van Werven: ‘Veehouders moeten hier

Tegen ibr enten: minder luchtwegproblemen Sinds de verplichte enting tegen ibr in Vlaanderen signaleren de dierenartsenpraktijken er minder problemen bij kalveren met luchtweginfecties, aldus Evelien Forrez van DGZ. ‘We zien ook dat entingen tegen pinkengriep en bvd opgang vinden en daarmee verhoogt de weerstand van de dieren.’

Luchtwegproblemen behoren overigens bij oudere kalveren – met name in het najaar – nog steeds tot de meest

schadelijke ziekten. Volgens Forrez luidt het advies om stress en weerstandvermindering te voorkomen, want juist bij stress of verminderde weerstand kunnen ziekteverwekkers toeslaan. In de huisvesting is het bovendien belangrijk dat er een scheiding van leeftijden is. ‘Kalveren van twee weken mogen geen neus-aan-neuscontact maken met kalveren van drie maanden oud’, voegt Forrez nog toe.

eerder schakelen, er wordt te lang te hard doorgevoerd.’ Het advies is verdunnen naar 850 vem en 15 procent eiwit.

‘Rond de leeftijd van één jaar kan de krachtvoergift naar nul.’

Van Engelen is voorzichtig met eiwit. ‘Ik zie liever 14 procent in het rantsoen. Te veel eiwit werkt negatief op de eicelkwaliteit.’ Hij heeft de ervaring dat de pinken dan ook de tocht minder goed laten zien. ‘Voor je het weet ben je weer een maand later. Daarom adviseren we ook om bij dertien maanden al te beginnen met insemineren.’

Bij ABZ Diervoeding werken ze voor het bepalen van het beste inseminatiemoment het liefst met de hoogtemaat. ‘Je moet een pink beoordelen op glans, conditie en pensontwikkeling. Het moet geen gemest dier worden met veel kilo’s’, legt Van Engelen uit. Agrifirm onderschrijft dat. ‘Kleine, vette dieren halen de kilo’s wel, maar dat wil je niet.

Aan de andere kant zijn er ook sterk ontwikkelde, maar jongere pinken die je juist wel wilt insemineren’, licht Van Boheemen toe. ‘We beoordelen de jongveeopfok op groei in hoogtemaat. Daarmee krijg je ook nog eens meer uniforme koppels.’

Afhankelijk van de genetische basis van de veestapel varieert het beste moment van insemineren bij 1,30 tot 1,40 meter.

‘Met een krijtstreep op de stalmuur is in één oogopslag te bepalen of een pink geinsemineerd kan worden.’

Weidegang na dracht Uiteindelijk heeft de drachtige pink een conditiescore van 2,5 tot 2,75, weegt ze tussen 370 tot 400 kilo bij inseminatie en heeft ze een borstomvang van 164 tot 165 centimeter. Pas dan is ook weidegang een optie, vindt Van Werven. ‘Wanneer je wilt dat de pinken op 24 maanden kalven, past weidegang niet in de eerste 15 maanden. Bovendien is opstallen makkelijker met de tochtdetectie én economisch gezien aantrekkelijker.’

Eenmaal drachtig luidt het rantsoenadvies: probeer de conditiescore gelijk te houden met een transitierantsoen, geeft Hilbrands aan. Met 15 procent eiwit en 850 vem, aldus Van Werven. ‘De ontwikkeling van de pink en het embryo zijn afhankelijk van eiwit’, zegt ook Van Boheemen. ‘En huisvest de laatste twee maanden voor het kalven de pinken bij de droge koeien’, voegt Van Engelen toe.

Het doel is kalven op 24 maanden, 570 kilo gewicht en een hoogtemaat variërend van 1,42 tot 1,50 meter. Klaar voor een lang en productief leven. l

V E E T E E LT

VX16_special ruwvoerperiode.indd 43

O K T O B E R

1

2 0 1 4

43

06-10-14 17:51

Kenofix ™

Beschermende drie in één barrière spray

1 2 3

Antiseptisch (EN 1656)

Tweede huid technologie (slijtvaste en ademende film)

Voorkomt staart- en oorbijten (bevat een bitterstof agent)

Actie!

Jongveeopfok Bedrijfse

ige

n aanpak  Gema : Bij een bestelling van k  Veiligh eid 700 kilo kalverkorrel en  Hoge g roei 300 kilo melkpoeder krijgt u een kalverbodywarmer cadeau!

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Richard ter Beek, 06-22503625 of met de verkoopbinnendienst, 0317-499520. De actie loopt tot en met 31 december 2014.

www.cidlines.com

AgruniekRijnvallei Voer B.V., www.agruniekrijnvallei.nl

adv_kalverbody_88x125mm.indd 1

VX16_p44.indd 44

03-10-14 12:24

06-10-14 15:56

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Wim Bos: ‘Positiebepaling van ophaalkoeien scheelt een half uur zoeken per dag’

Overzichtelijk robotmelken De bestaande stal van familie Bos in Zuidbroek is recent voorzien van de eerste vijfboxmelkrobot van Nederland. En door constante gps-bepaling zijn gedrag en positie van elke koe exact bekend. tekst Florus Pellikaan

M

video-impressie www.veeteelt.nl

et twee man 2,5 miljoen liter melk produceren met 280 koeien in de bestaande ligboxenstal. Dat is het doel van Wim (33) en zijn ouders Tonny en Mieke Bos (60 en 58) in Zuidbroek. ‘Om dat qua arbeid rond te zetten heb je automatisering hard nodig’, verklaart Wim Bos de investering in de melkrobots.

Bos overwoog meerdere typen robots en uiteindelijk viel de keuze op de GEA MIone-vijfboxmelkrobot. ‘De bestaande ligboxenstal is zo gebouwd dat alle koeien in één voergroep zitten. Wat betreft de schone en vieze route was het eigenlijk alleen mogelijk om het robotmelken te concentreren op één plek in de stal. Het voordeel van dit meerboxsysteem is dat je heel overzichtelijk één beeldscherm, één vacuümpomp en één compressor hebt.’

Inmiddels draait het melksysteem met voor- en naselectie ruim drie maanden en beginnen de koeien langzaam te wennen.

‘Veranderingen in een bestaande stal gaan toch langzamer dan in een nieuwe

stal. De bezoekcijfers liggen nu zo rond de 2,3 tot 2,4 melkingen per dag. Ik reken gewoon een jaar om alles optimaal draaiend te krijgen’, vertelt Bos. Net als in een melkstal hebben de koeien voorkeuren voor het melken op een bepaalde plaats. ‘De voorste en achterste boxen worden iets minder bezocht. Het scheelt maximaal tien tot twintig bezoeken per dag.’

25 gps-meetpunten aan dak Niet alleen de vijfboxmelkrobot is uniek in Nederland, Bos investeerde ook in Cowview van GEA, dat alleen nog maar op een testbedrijf draaide. Door middel van constante gps-bepaling registreert Cowview het gedrag van de koe. Niet alleen het aantal stappen, maar ook of de koe zich aan het voerhek bevindt, loopt of in de ligbox ligt en hoe vaak en hoe lang ze dit doet. Op basis van verhoogde of verlaagde activiteiten zijn attentielijsten uit te draaien. ‘Na drie maanden kan

In de vijfbox kiezen de koeien relatief iets minder vaak voor de buitenste robots

Wim Bos Afgelopen jaar schafte Wim Bos als eerste een vijfboxmelkrobot en Cowview aan.

Veeteelt volgde op meerdere momenten de installatie. Wat zijn nu de ervaringen van Bos?

Aantal koeien: 220 Aantal stuks jongvee: 160 Hoeveelheid melk: 1,75 miljoen kilo Rollend jaargem.: 9024 4,30 3,50 bsk 43,2

ik al zeggen dat het programma een koe twee dagen voordat wij haar kreupel zien lopen al opmerkt’, zegt Bos. ‘En wanneer een verse koe minder loopt, minder vaak naar het voerhek gaat en minder lang aan het voerhek staat, duidt dat bijna altijd op slepende melkziekte. Vanachter de computer kan ik haar bij de volgende melkbeurt laten separeren om haar vervolgens fysiek te controleren en eventueel te behandelen. Dat bespaart veel tijd.’

De constante bepaling van het gedrag van de koe gebeurt via 25 meetpunten aan het dak van de stal. Hierdoor is ook de exacte positie van een koe te bepalen op computer of smartphone. ‘Je kunt wanneer een koe in een dubbele rij ligboxen ligt, zelfs zien aan welke kant ze ligt.’

Bos is enthousiast over de arbeidsbesparing van Cowview: ‘Door bijvoorbeeld de positiebepaling van ophaalkoeien voor de robot bespaar ik een half uur per dag.

Want ga in een koppel van ruim tweehonderd koeien maar eens zoeken.’ l Via gps is te zien waar een koe zich bevindt

V E E T E E LT

VX16_vijfbox melkrobot.indd 45

Zuidbroek

O K T O B E R

1

2 0 1 4

45

06-10-14 17:25

M P R - S TA T I S T I E K E N

Groeiende Vlaamse bedrijven realiseren ook groei in rollend jaargemiddelde

Vlaamse koeien boeken record voor levensproductie Dit boekjaar weten de Vlaamse mpr-bedrijven de opgaande trend opnieuw op te pakken, na de daling in productiekengetallen vorig jaar. Opmerkelijk is wel de sterke daling die te zien is in het vetgehalte van de Vlaamse melk. tekst Ivonne Stienezen

E

r is weer groei. Dat is de belangrijkste conclusie bij het bestuderen van de Vlaamse mpr-gegevens van het boekjaar 2013-‘14. Goed nieuws na de tegenvallende resultaten van een boekjaar eerder. Het economisch jaarresultaat (ejr), de levensproductie, het totaal aantal koeien en het aantal koeien per bedrijf laten allemaal een stijging zien.

Melkplas nooit zo hoog Tabel 1 – Rollend jaargemiddelde per provincie (1 september 2013-31 augustus 2014)

provincie Antwerpen West-Vlaanderen Limburg Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant Vlaanderen 2013-’14 Vlaanderen 2012-’13 Vlaanderen 2011-’12 Vlaanderen 2010-’11 Vlaanderen 2009-’10 Vlaanderen 2008-’09

46

aant. bedr.

koeien/ bedrijf

lft.

kg melk

% % vet eiwit

387 783 191 708 97

92 55 87 61 74

4.02 4.05 4.03 4.04 4.05

8.651 8.509 8.287 8.286 7.334

4,09 4,09 4,16 4,12 4,07

2.166 2.215 2.469 2.727 2.802 2.961

67 63 59 57 55 53

4.04 4.04 4.05 4.06 4.07 4.07

8.392 8.236 8.317 8.327 8.175 8.059

4,10 4,18 4,17 4,17 4,18 4,22

kg vet

kg eiwit

kg v. + e.

ejr

3,47 3,43 3,48 3,45 3,41

354 348 344 341 298

300 292 288 286 250

654 640 632 627 548

2091 2041 2024 2004 1750

3,45 3,44 3,44 3,44 3,42 3,41

344 344 347 347 342 340

289 283 287 286 280 275

633 627 634 633 622 615

2026 2005 2026 2022 1983 1960

Het aantal koeien per bedrijf komt uit op een gemiddelde van 67. Ook het totaal aantal mpr-koeien is na de daling van vorig jaar weer gestegen en ligt nu op ruim 145.000. In het laatste quotumjaar is het aantal stoppende bedrijven fors lager dan in voorgaande jaren, het aantal mprbedrijven is met 49 stuks gedaald. Ook in Nederland is deze trend zichtbaar.

De melkproductie komt dit boekjaar, dat loopt van 1 september 2013 tot en met 31 augustus 2014, over de dip van vorig jaar heen. De melkplas is met gemiddeld 8392 kg melk per koe nog nooit zo hoog geweest in Vlaanderen. Het economisch jaarresultaat stijgt naar 2026 euro en is

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_mpr Vlaanderen.indd 46

06-10-14 17:27

jaar

aant. koeien

2013-’14 2012-’13 2013-’14 2012-’13 2013-’14 2012-’13

44.395 41.966 13.708 13.031 487 517

ras hf zwartbont* hf roodbont* witrood

lft. dgn.

3.06 3.06 3.07 3.06 4.02 4.01

kg melk

% % vet eiwit

359 10.007 4,09 362 10.071 4,10 356 8.948 4,30 356 8.963 4,32 323 5.667 4,04 317 5.697 4,09

kg kg kg vet eiwit v. + e.

3,43 3,43 3,50 3,49 3,35 3,35

409 413 385 387 229 233

343 345 313 313 190 191

753 758 698 700 419 424

ejr 2097 2097 1971 1970 1244 1273

Tabel 2 – Overzicht rasgemiddelden per boekjaar (* = minimaal 50 procent hf-bloed)

naam, woonplaats P. Claeys, Zomergem P. De Backer, Waarschoot Lahousse-Zomerbloemhof lv, Elverdinge J. Dobbels, Kortemark M. Heylen, Geel* K. en D. Faes, Meer P. en S. De Muer, Lotenhulle D’Hooghe lv, Zele F. Moeyaert, Langemark D. en R. De Cleene, Eksaarde*

aantal koeien

lft.

kg melk

% vet

% eiwit

kg vet

kg eiwit

ejr

53 51 109 55 56 84 67 59 27 110

4.05 3.10 4.01 4.02 4.11 4.05 3.11 3.11 3.09 4.01

11.912 11.698 12.111 12.237 11.419 11.387 11.597 10.041 11.450 11.005

4,40 4,09 4,04 3,90 4,02 4,13 3,90 4,61 4,01 4,15

3,57 3,50 3,34 3,36 3,63 3,49 3,52 3,79 3,45 3,52

524 478 489 477 459 470 453 462 459 457

425 409 405 412 415 397 408 381 395 387

3054 2842 2839 2825 2822 2776 2761 2744 2728 2707

Tabel 3 – Rollend jaargemiddelde top tien mpr-bedrijven in Vlaanderen (*= melkrobot)

daarmee terug op het niveau van 20112012. De ejr stijgt niet verder door vanwege het lage vetpercentage in de Vlaamse melk, waardoor de kilogrammen vet relatief achterblijven bij eerdere jaren. Het vetpercentage laat een duikeling zien van 0,08 procent en komt uit op 4,10 procent. Het eiwitpercentage groeit licht en is dit boekjaar 3,45 procent.

Vetpercentage blijft achter De grootste groei in het rollend jaargemiddelde is te vinden in de kleinste melkprovincie, Vlaams-Brabant. Daar groeit het gemiddelde bedrijf met acht dieren, de gemiddelde grootte is daar nu 74 dieren per bedrijf. Ook qua melkproductie laat deze provincie de grootste plus zien. Waar de andere provincies rond de 150 kg melk per koe meer melken, weet Vlaams-Brabant een plus van 366 kg melk per koe te realiseren. Dat resultaat is ook in het ejr terug te vinden, Vlaams-Brabant maakt een sprong in het ejr van 82 euro. Daarmee loopt deze provincie in op de rest, maar blijft nog wel 341 euro achter bij Antwerpen, de provincie met het hoogste ejr. VlaamsBrabant is wel de enige provincie waarvan het economisch jaarresultaat onder de 2000 euro blijft.

De duikeling van het vetpercentage is logischerwijs ook terug te vinden bij de provincies, waarbij Antwerpen de grootste daling noteert met 0,09 procent. De hoge melkprijzen waren waarschijnlijk de belangrijkste reden voor het dalende

vetpercentage. Veel melkveehouders hebben extra hard gevoerd om de productie op te voeren en zo maximaal te profiteren van de gunstige melkprijzen.

Het aantal kilogrammen melk is inderdaad gestegen, maar het vetpercentage is achtergebleven.

De stijging van het aantal koeien zien we ook terug in het aantal holsteinkoeien, zowel bij zwart- als bij roodbont. Het aantal Belgische witroden dat deelneemt aan de mpr, is na een kleine opleving vorig jaar opnieuw gedaald. Ook het ejr dat zij behaalden, is voor het derde opeenvolgende jaar gedaald. Die daling wordt

veroorzaakt door een kleinere melkplas en een lager vetpercentage.

Bij de zwartbonte holsteins is het ejr gelijk gebleven aan dat van vorig jaar, ondanks een lagere melkproductie en een lagere vet- en eiwitopbrengst, maar wel gerealiseerd in minder dagen. De roodbonte holsteins stijgen één euro in ejr.

Traditioneel scoort goed Waar in Nederland de grote bedrijven en bedrijven met een melkrobot de toplijsten op basis van ejr domineren, blijven in Vlaanderen de meer traditionele bedrijven voor de beste resultaten zorgen.

Tabel 4 – Ontwikkeling levensproductie van stamboekkoeien op moment van afvoer

jaar 2013-’14 2012-’13 2011-’12 2010-’11 2009-’10

kg melk

% vet

% eiwit

kg vet

kg eiwit

kg vet + eiwit

28.599 27.608 28.017 28.325 28.534

4,14 4,15 4,15 4,17 4,17

3,42 3,42 3,42 3,41 3,40

1.183 1.146 1.164 1.180 1.190

978 944 957 965 971

2.161 2.090 2.121 2.145 2.161

Tabel 5 – Levensduur afgevoerde stamboekkoeien per jaar van afvoer (1 september 201331 augustus 2014)

jaar 2013-’14 2012-’13 2011-’12 2010-’11 2009-’10

dgn. keren opfok gekalfd 800 805 810 817 823

3,1 3,1 3,1 3,2 3,3

gem. melkdgn. dgn. laat- productieve dgn. na dgn. kg melk/ tkt. per tkt. ste lact. levensd.* laatste proefm. levensd.** melkdag 418 418 418 420 421

359 359 359 359 360

284 287 284 283 273

1.177 1.142 1.165 1.192 1.219

2.009 1.981 2.008 2.044 2.079

27,4 27,2 27,1 26,8 26,5

* = dagen tussen eerste kalfdatum en datum laatste monstername ** = dagen tussen geboorte en laatste afvoerdatum (som van dagen opfok, productieve levensduur en dagen na laatste proefmelking)

V E E T E E LT

VX16_mpr Vlaanderen.indd 47

32 34 33 35 37

O K T O B E R

1

2 0 1 4

47

06-10-14 17:27

M P R - S TA T I S T I E K E N

Vorig jaar stonden nog vier bedrijven in de lijst met meer dan honderd koeien, dit jaar is dat aantal nog maar twee.

Maelfait opnieuw op kop Behalve de top drie is de volledige lijst bezet met nieuwelingen. De top drie is zelfs exact gelijk aan die van vorig jaar.

Patrick Claeys uit Zomergem staat voor de derde maal op rij op de eerste plek.

Met 53 koeien realiseerde hij een ejr van 3054 euro. Dat is 216 euro lager dan vorig boekjaar, maar nog steeds voldoende om Paul De Backer uit Waarschoot en de familie Lahousse van de Zomerbloemhof uit Elverdinge voor te blijven.

De veestapel van lijstaanvoerder Claeys scoort ook goed voor levensproductie. In

de top tien van melkveehouders met de hoogste levensproductie bij afvoer bekleedt hij namelijk de negende plek met een productie van 46.789 kilogram melk en 3640 kg vet en eiwit. De aanvoerder van de lijst is Filip Maelfait uit Hulste. Zijn afgevoerde koeien produceerden in hun leven in totaal 56.269 kg melk met 4,00% vet en 3,35% eiwit. Dat resulteerde in 4138 kg vet en eiwit. De melkveehouder uit het West-Vlaamse Hulste is overigens een oude bekende, in het boekjaar 20072008 was hij ook lijstaanvoerder in het levensproductieklassement.

Record voor levensproductie Niet alleen is de levensproductie bij afvoer op het best scorende bedrijf hoger

dan vorig jaar, ook de gemiddelde levensproductie bij afvoer voor heel Vlaanderen is gestegen. Na drie jaren van daling stijgt de levensproductie naar een record van 28.599 kg melk. Ook het aantal productieve dagen en het aantal dagen levensduur laten na jaren van dalingen weer een plus zien. Dat wordt onder meer gerealiseerd doordat de afgevoerde koeien als vaars jonger hebben afgekalfd, op een leeftijd van 800 dagen.

De gemiddelde tussenkalftijd van de koeien die in 2014 werden afgevoerd, lag op 418 dagen, wat gelijk is aan 20122013. Het aantal kilogrammen melk per melkdag is gestegen naar 27,4 en is daarmee exact gelijk aan de productie in Nederland. l

Tabel 6 – Top tien bedrijven met hoogste levensproductie bij afvoer op basis van kilogrammen vet en eiwit (minimaal tien afgevoerde dieren, 1 september 2013-31 augustus 2014, * = melkrobot)

naam, woonplaats F. Maelfait, Hulste M. Lapere, Wervik W. en E. Van Loocke, Oudenburg I. Poignie, Koolskamp B. Lemiegre, Pittem M. Wouters, Leke P. Degroote, Geluwe P. Dequeecker, Wulveringem* P. Claeys, Zomergem K. Goossens, Meerhout

aantal koeien

leeftijd (dgn.)

dagen droog

11 10 17 12 12 12 15 14 13 12

2.791 2.787 2.641 2.445 2.729 2.998 2.896 2.951 2.160 2.275

266 266 142 185 218 245 346 285 151 188

prod. dagen kg melk 1.706 1.669 1.687 1.508 1.640 1.888 1.824 1.823 1.225 1.410

56.269 53.342 51.965 50.487 52.637 50.877 52.884 54.001 46.789 45.918

% vet % eiwit 4,00 4,22 4,28 4,33 3,97 4,24 3,90 3,61 4,32 4,15

3,35 3,31 3,27 3,44 3,36 3,28 3,32 3,28 3,46 3,54

kg vet kg eiwit kg v. + e.

2.250 2.252 2.222 2.184 2.088 2.156 2.065 1.948 2.023 1.906

1.888 1.768 1.700 1.735 1.771 1.669 1.754 1.770 1.617 1.627

4.138 4.020 3.922 3.919 3.859 3.825 3.819 3.718 3.640 3.533

kg melk/ aantal dag lact.

33,0 32,0 30,8 33,5 32,1 26,9 29,0 29,6 38,2 32,6

5,0 5,4 4,7 4,4 4,5 4,9 5,6 5,7 3,8 4,1

ejr

tkt

2822 2776 2704 2633 2597 2522 2354 2343 2204 2199 2839 2825 2728 2682 2660 3054 2842 2761 2744 2707 2448 2447 2437 2435 2406

435 402 392 389 400 486 413 411 406 417 395 398 375 449 418 401 401 413 426 412 407 390 405 413 386

Tabel 7 – Top vijf mpr-bedrijven voor ejr per provincie in het mpr-jaar 2013-’14 (*= driemaal daags melken, **= melkrobot)

provincie

naam, woonplaats

Antwerpen

M. Heylen, Geel** K en D. Faes, Meer Mertens-Deboel lv, Minderhout G. Lemmens, Reet W. Augustijns-Breugelmans, Wuustwezel U. Cosyns, Herne J. Van den Houte, Brussegem** K. Penninck, Tollembeek J. Vanderstappen, Merchtem D. Aelbrecht, Opwijk Lahousse-Zomerbloemhof lv, Elverdinge J. Dobbels, Kortemark F. Moeyaert, Langemark G. Vindevoghel, Anzegem D. en K. Vanheule-Wicke, Poperinge P. Claeys, Zomergem P. De Backer, Waarschoot P. en S. De Muer, Lotenhulle D’Hooghe lv, Zele D. en R. De Cleene, Eksaarde** J. en P. Heggen-Vanderlinden, Teuven W. en M. Corstjens-Hulsbosch, Bocholt* R. Agten-Bergs, Sint Huibrechts Lill H. Boutsen-Hulsbosch, Wijchmaal* Schildermans lv, Neerpelt

Vlaams-Brabant

West-Vlaanderen

Oost-Vlaanderen

Limburg

48

aantal koeien

lft.

kg melk

% vet

% eiwit

56 84 138 120 84 59 102 81 90 71 109 55 27 42 139 53 51 67 59 110 107 103 93 92 109

4.11 4.05 3.10 3.11 4.04 4.03 4.02 4.06 4.04 4.04 4.01 4.02 3.09 5.00 4.03 4.05 3.10 3.11 3.11 4.01 4.00 3.11 4.01 4.03 3.10

11.419 11.387 11.360 10.942 10.273 10.400 9.997 9.600 9.507 9.016 12.111 12.237 11.450 11.181 10.984 11.912 11.698 11.597 10.041 11.005 10.160 10.123 9.936 10.454 9.436

4,02 4,13 3,99 4,14 4,21 4,14 4,06 4,12 3,92 4,18 4,04 3,90 4,01 4,01 4,03 4,40 4,09 3,90 4,61 4,15 4,02 4,09 4,21 3,89 4,26

3,63 3,49 3,46 3,41 3,63 3,46 3,35 3,50 3,37 3,45 3,34 3,36 3,45 3,48 3,52 3,57 3,50 3,52 3,79 3,52 3,50 3,47 3,46 3,41 3,64

kg vet kg eiwit 459 470 453 453 433 430 406 395 372 377 489 477 459 449 442 524 478 453 462 457 408 414 418 407 402

415 397 393 373 372 359 335 336 321 311 405 412 395 389 387 425 409 408 381 387 356 351 344 357 343

VVE EE ET TE EE EL LT T j O an K T uO aB r Ei R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_mpr Vlaanderen.indd 48

06-10-14 17:27

LEG IN 5 STAPPEN DE BASIS VOOR EEN OPTIMALE VEESTAPEL!

RMV Hardenberg Stand 548

www.sprayfo.nl/eerste5stappen

V E E T E E LT

VX16_p49.indd 49

O K T O B ER

1

2 0 1 4

49

06-10-14 13:37

F O K K E R I J

Genetica-onderzoek brengt verschillen tussen runderrassen haarfijn in beeld

DNA oude rassen ontrafeld Het DNA-profiel van blaarkop, mrij, roodbont Fries vee, fh en hf vertoont veel overlap, maar bevat voor elk ras gemiddeld voor één procent unieke DNA-stukjes. Dat is voor onderzoekers het bewijs dat het in stand houden van zeldzame rassen noodzakelijk is. tekst Jaap van der Knaap

Fries-Hollandse koe

Roodbont Friese koe

Groninger blaarkopkoe

Mrij-koeien

50

H

oe groot zijn de verschillen tussen de blaarkop, de mrij-koe en de holsteinkoe? Wijken ze alleen af in melkproductie, haarkleur en bouw of zijn er nog andere verschillen? Het is een vraag die de Stichting Zeldzame Huisdierrassen (SZH) en het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) dikwijls voor de voeten krijgen geworpen wanneer ze een pleidooi houden voor het behoud van zeldzame huisdierrassen. ‘Het in stand houden van oude runderrassen gaat verder dan een emotioneel verhaal dat oude rassen behoren tot het erfgoed van Nederland’, zo geeft Myrthe Maurice, fokkerijmedewerker van SZH, aan. ‘Oude rassen zorgen voor variatie in genetica.

Daarmee behoud je de mogelijkheid om oude genen te benutten wanneer er een eigenschap per abuis weggefokt is uit bijvoorbeeld het holsteinras.’

Tot dit jaar was onbekend hoe onderscheidend de genetica van oude runderrassen daadwerkelijk is. Maar dankzij de techniek van een gedetailleerde DNAanalyse die ook voor genomic selection wordt gebruikt, is er meer inzicht ontstaan, vertelt Kor Oldenbroek, werkzaam als senior onderzoeker bij het CGN.

Bloedvermenging Fries roodbont Kor Oldenbroek kreeg de opdracht om de genetische samenstelling van het roodbont Fries veeras in kaart te brengen. ‘Binnen het roodbont Fries vee zijn verschillende fokkerijlijnen. Het is een klein ras en om inteelt binnen het fokprogramma te voorkomen, is het belangrijk om de verwantschapsgraad van de dieren te weten. Met behulp van CRV kregen we toegang tot de genoomtest van de universiteit in Luik en konden we het genenpakket van 68 Friese roodbonten met elkaar vergelijken.’

De uitkomst bracht uiteindelijk aan het licht dat er binnen het roodbont Fries vee weliswaar vijf verschillende bloedlijnen bestaan, maar dat deze veel overlap vertonen en duidelijk tot hetzelfde ras behoren. De Stichting Roodbont Fries Vee gebruikt deze informatie inmiddels om het fokprogramma verder uit te werken.

Inzet genoomchip Het onderzoek bleek een opstapje om te kijken in hoeverre het ras genetisch afwijkt van het holsteinras en ook hoe het afwijkt van andere zeldzame runderrassen. ‘Door de DNA-patronen van dieren van verschillende rassen naast elkaar te leggen, kun je zien welke stukken DNA verschillen. Juist die verschillen maken elk ras uniek’, aldus Maurice.

Naast de 68 roodbonte Friese dieren (zowel stieren uit de genenbank als levende koeien) werden er genoomtests uitgevoerd (met de 50K genoomchip) van 97 Groninger blaarkoppen, 137 mrij-, 64 fhen 989 holsteindieren. Bij alle rassen zorgden de onderzoekers ervoor dat de onderzochte dieren een gevarieerde afstamming bezaten.

De onderzoeksresultaten werden verwerkt in zogenoemde clusteranalyses.

‘De uitslagen van de genoomtest van alle dieren zijn per ras gebundeld’, legt Maurice uit. ‘Daardoor kun je eenvoudig zien of rassen echt van elkaar verschillen, of dat het genenpakket van een ras overlap heeft met andere rassen.’

Figuur 1 is het eindresultaat van deze clusteranalyse. ‘De figuur laat in één oogopslag zien dat de blaarkop en de mrij écht genetisch verschillend zijn’, zo meldt Oldenbroek zichtbaar verheugd.

‘Het toont ook aan dat er bij het Friesroodbontvee vermenging heeft plaatsgevonden met het fh-ras alsook met hol-

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /1 2 2 20 01 04 9

VX16_genetica oude rassen.indd 50

06-10-14 14:07

K O E PA D

DNA-profiel 2

0,05

0,00

–0,05 –0,04

–0,02

0,00

0,02

DNA-profiel 1

Figuur 1 – Clusteranalyse voor holstein (zwart), roodbont Fries vee (groen), mrij (paars), blaarkop (lichtbruin) en fh (roze) (bron: Ina Hulsegge)

stein. Met andere woorden: er zijn een aantal Fries roodbonte dieren die ook fh- of holsteinbloed voeren. Daar is in het verleden, bewust of onbewust, ingekruist met andere rassen.’

Uit figuur 1 blijkt ook dat fh en holstein (de puntenwolken (clusters) liggen op dezelfde horizontale lijn) meer verwant zijn met elkaar dan de blaarkop, de mrij en de holstein, die een nog duidelijker afwijkend wolkenpatroon vormen. In het Nederlandse holsteinras vind je een aantal generaties terug nog fh-dieren.

Elk ras voor één procent uniek Hoe belangrijk is deze uitslag nu eigenlijk? ‘De uitslag is uniek’, stelt Maurice.

‘We hebben nu aangetoond dat elk ras een uniek stukje DNA bevat en dat deze rassen afwijken van de holsteinkoe. Het is voor ons het bewijs dat het in stand houden van de zeldzame rassen de moeite waard is.’

Op de vraag hoe groot deze afwijking is, weet Oldenbroek het antwoord: ‘Bij elk van deze vier zeldzame rassen is ongeveer één procent van het DNA uniek. Dat zit niet in de genenpool die gevormd wordt door de andere rassen inclusief de

holstein friesian. Wanneer er een ras uitsterft, raak je dus echt iets unieks, ook in DNA-samenstelling, kwijt.’

Het stukje uniek DNA van elk van de rassen kan in de toekomst nuttig zijn in de veefokkerij, aldus Maurice. ‘De holsteinkoe wordt nu vooral gefokt op melkproductie-eigenschappen. Maar stel dat de wens ontstaat dat koeien straks allemaal minimaal tien jaar oud moeten worden.

De genen die daarvoor wenselijk zijn, kunnen onbedoeld, door middel van fokkerij op hoge melkproductie, zijn verdwenen. Dan is het goed dat er nog rassen zijn die wellicht deze eigenschappen en daarmee deze genen nog wel bezitten. Je kunt dan deze rassen vervolgens benutten door via fokkerij alsnog deze eigenschappen weer in een populatie te krijgen.’

Haplotypes en vruchtbaarheid Oldenbroek heeft een actueel voorbeeld.

‘In de VS zijn recent dankzij genomic selection in het holsteinras zogenoemde haplotypes ontdekt die een sterk negatief effect op de vruchtbaarheid van melkkoeien hebben. Dat zijn eigenschappen op een stukje DNA die de vruchtbaarheid beïnvloeden. Wellicht is er een ander ras waarbij op dat specifieke stukje DNA-streng deze eigenschap niet voorkomt.’ De oude Nederlandse rassen zijn bijvoorbeeld van nature vruchtbaarder dan het holsteinras.

De uitslag van het genoomonderzoek bij de vier zeldzame runderrassen is een eerste stap voor beide onderzoekers. Oldenbroek: ‘We gaan verder kijken naar dat stukje afwijkend DNA. Wat is daar te zien, welke eigenschappen liggen daar?

We willen het stukje DNA heel graag verder in kaart brengen. We hebben bij het CGN een genenbank vol met uniek oud erfelijk materiaal opgebouwd, die door de opkomst van het DNA-onderzoek nog veel interessanter is geworden. Dit is voor ons pas het begin.’ l

Het holsteinras heeft baat bij het in stand houden van zeldzame runderrassen

Eric Pelleboer is eind september verkozen tot de nieuwe voorzitter van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK). Pelleboer (1984) was tot op heden vicevoorzitter van het dagelijks bestuur en verantwoordelijk voor de portefeuille akkerbouw. Hij runt samen met zijn ouders een akkerbouwbedrijf in de Noordoostpolder.

Eric Pelleboer neemt de voorzittershamer over van melkveehouder John Hilhorst, die twee jaar voorzitter was. Hilhorst heeft zich onder meer sterk gemaakt voor het behoud van de één-op-éénrelatie in het mestbeleid. Hilhorst gaat zich nu richten op de bedrijfsontwikkeling van zijn melkveebedrijf in het Gelderse Laag-Keppel.

Eric Pelleboer

Liesbeth Hermanussen

Liesbeth Hermanussen-Thijssen (56) is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. De melkveehoudster uit Beers dankt de koninklijke onderscheiding aan haar verdiensten voor de gemeente Cuijk op recreatief, cultureel en maatschappelijk gebied. Zo is ze vanaf de oprichting in 1999 bestuurslid van ‘Het Verrassende Platteland van Cuijk’. Ook was ze initiatiefnemer van ‘Ons Plattelands Rondje’.

Op landgoed De Barendonk beheert Hermanussen een uitgebreide recreatietak en samen met haar man Jan Hermanussen is ze eigenaar van melkveebedrijf Barendonk Holsteins.

De Brabantse fokkers sleepten de afgelopen jaren op keuringen verschillende kampioenstitels in de wacht.

Anne Schaafsma is per 1 september 2014 parttime lector Food Safety & Health bij Hogeschool VHL in Leeuwarden. Schaafsma combineert het lectorschap met zijn baan bij FrieslandCampina.

Op dezelfde datum is Peter de Jong, afkomstig van NIZO food research, van start gegaan als lector zuivelprocestechnologie.

V E E T E E LT

VX16_genetica oude rassen.indd 51

O K T O B E R

1

2 0 1 4

51

06-10-14 14:38

52

VX16_p52.indd 52

V E E T E E LT

O K TO BER

1

2014

06-10-14 11:20

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K J E F

L A U R E Y N S

Aan de hand van praktijkvoorbeelden schrijven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderij. Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dijkhuizen, werkzaam bij de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bij een beschrijving van ziektebeeld tot behandeling.

Verroeste spijker oorzaak van manke poot bij pink

Zere tussenklauwspleet E

en melkveehouder contacteerde mij voor een pink met een manke poot. Het dier was anderhalf jaar oud en liep samen met een groep andere drachtige pinken in de wei en had al een paar dagen last van de rechterachterpoot.

Bij aankomst kon ik de pink onmiddellijk opmerken in de groep.

Het jonge dier was duidelijk kreupel en steunde amper op de rechterachterpoot.

Van korte afstand was te zien dat de huid boven de klauw gezwollen was en rood oogde. Bij nader onderzoek bleek dat de pink een lichaamstemperatuur van 39,8 graden Celsius had. Het dier had dus overduidelijk en zelfs hoge koorts.

Op het eerste gezicht zou je bij deze verschijnselen meteen denken aan panaritium of tussenklauwontsteking, ook wel poldervoet genoemd. Toen de veehouder en ik het dier hadden vastgezet, pakten we de klauw op voor nader onderzoek. Dat gaf meteen een heel ander beeld, het bleek immers niet om tussenklauwontsteking te gaan. In de tussenklauwspleet van de rechterachterpoot zat een grote spijker van een ouderwets model. De spijker stak door de huid, diep in de tussenklauwspleet.

Met veel moeite kon de dikke verroeste spijker verwijderd worden uit de tussenklauwspleet. De wond werd meteen lokaal ontsmet. Omdat de spijker dwars door de huid zat, kreeg het dier vervolgens nog een antibioticum toegediend om verdere infectie van huid en pezen te voorkomen. Na het wegnemen van de spijker is het dier weer vlot hersteld.

De encyclopedie aandoening tussenklauwspleet Panaritium of tussenklauwontsteking is een aandoening aan de klauwen die dieren erg kreupel kan maken. De aandoening wordt gekenmerkt door een typisch ziektebeeld met roodheid en zwelling. De aandoening gaat bovendien ook altijd gepaard met een verhoogde lichaamstemperatuur.

Een behandeling van panaritium of tussenklauwontsteking bestaat uit het toedienen van een antibioticum. Het is belangrijk om bij het vermoeden van een tussen-

klauwontsteking toch nog even de klauw op te tillen en de klauw te controleren alvorens over te gaan tot een behandeling met antibioticum.

In sommige gevallen blijkt echter een andere oorzaak te bestaan voor de roodheid en de zwelling van de tussenklauwspleet. Zo is er soms geen sprake van een infectie, maar veroorzaakt juist een vreemd voorwerp in de tussenklauwspleet zulke symptomen.

Het kan daarbij gaan om bijvoorbeeld houtachtig materiaal, steentjes of metalen voorwerpen. In dat geval volstaat het meestal om het vreemde voorwerp uit de tussenklauwspleet te verwijderen. In het geval van een wond kan lokaal ontsmetten uitkomst bieden.

Kwetsuren als gevolg van vreemde voorwerpen zijn nooit helemaal uit te sluiten. Het is wel belangrijk om vreemde voorwerpen, zoals metaaldraad of bindtouw, zo veel mogelijk op te ruimen om de kans op kwetsuren te voorkomen.

V E E T E E LT

VX16_DAP.indd 35

O K T O B E R

1

2 0 1 4

53

06-10-14 14:18

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Johan Verlodt haalt winst bij zwart- en roodbonten op provinciale keuring

Nooit inboeten op exterieur Voor Johan Verlodt was de fokveedag in Eeklo een succes. Hij behaalde er vier titels. De melkveehouder uit Drongen heeft een passie voor de perfecte stierkeuze. ‘Niet enkel de keuring, maar ook de zoektocht naar verbetering is een uitdaging.’ tekst Hanne Vandenberghe

A

ls je de woning van Johan Verlodt (43) en Peggy De Smet (42) uit Drongen binnenkomt, zie je onmiddellijk de liefde voor de fokkerij. Een beker hier, wat foto’s daar, overwinningsbandjes; ze zijn niet weg te denken uit het interieur.

‘Het is een uit de hand gelopen hobby’, begint Verlodt. ‘Vroeger keek ik graag naar keuringen of hielp ik wel eens een vriend om zijn koeien prijskampklaar te maken, maar sinds 2007 doe ik één of twee keer per jaar met mijn eigen dieren mee. Jaarlijks doe ik mee aan het OostVlaamse provinciaal kampioenschap en

54

V E E T E E LT

VX16_bedrijfsrep Verlodt VL.indd 54

O K TO BER

1

ook in Brussel of Gent zijn we meestal van de partij.’

Hoofdrol in Eeklo Op de fokveedag in Eeklo bemachtigde Verlodt vier titels. Voor Jordandochter Vicky was het de vijfde keer dat ze provinciaal kampioen werd bij de roodbonten. De goede genen worden blijkbaar doorgegeven, want haar dochter Violette (v. Classic) veroverde het algemeen kampioenschap roodbont. Ook bij de zwartbontkeuring keerde Verlodt met twee kampioenen naar huis. Louise (v. Savard)

haalde de overwinning bij zwartbont jong binnen en Outsidedochter Laura greep de titel bij de volwassen koeien.

Tijdens het gesprek blijkt de passie voor de perfecte stierkeuze. Verlodt spreekt ook niet over Vicky, Violette en Louise, maar over respectievelijk Jordan, Classic en Savard, de vaders van zijn kampioenen. ‘Hij kent de stamboom van de koeien als geen ander’, vertelt zijn vrouw Peggy. ‘En als hij eenmaal bezig is over zijn koeien, krijg je er moeilijk een speld tussen.’

Een fokveedag is steeds een groot gebeuren. ‘Ik heb een aantal kameraden die vaak komen helpen om de koeien showklaar te maken. Dan helpen ze de koeien scheren en wassen’, zegt Verlodt dankbaar. ‘Onze kinderen Justine, Helena en Henri weten dat ik die dag op de tippen van mijn tenen loop. Het is de spanning die het ook zo leuk maakt. Kijken naar de concurrentie, vergelijken met mijn eigen toppers en wachten op het resultaat, dat zorgt voor een gewel-

2014

06-10-14 14:10

bonten. Bij de roodbonten hebben Lad-P, Adonis en Jotan mijn voorkeur.’ De veestapel bestaat uit dochters van onder andere Outside, Jordan-Red, Rudolph en Survivor. Bij het jongvee zijn Damion, Durable, Norwin rf, Lauthority en Sid de meest voorkomende vaders.

De selectie naar koeien met exterieur en het gebruik van showstieren vertaalt zich in de technische resultaten. ‘Een eiwit- en vetgehalte van respectievelijk 3,20 en 3,99 procent is laag, maar dit is ergens wel een normaal gevolg’, weet Verlodt. ‘Maar als je een dier twee keer per dag moet melken, heb je graag een koe met een goed uiterlijk. Via het rantsoen kunnen we de gehaltes wel wat compenseren en naar het gemiddelde toe trekken. Echter dit zorgt voor een toename van de kostprijs, die volgens mij niet volledig terug te verdienen is.’

Het rantsoen van de melkkoeien bestaat uit gras, mais, perspulp en bierbostel, aangevuld met krachtvoeder en eiwitkern. Voor de keuring worden de koeien niet uit de groep gehaald om apart gevoederd te worden. Volgens Verlodt hebben de dieren dan eerder de neiging om stil te vallen qua productie.

Ruimere stierkeuze bij zwart dig gevoel. Niet enkel de keuring, maar ook de zoektocht naar verbetering is een uitdaging. Het is altijd boeiend om te zien welke koe uit die ene kruising komt.’

De stierkeuze gebeurt via de triple-Amethode. ‘Het systeem zorgt voor balans bij de dieren. Fok je te eenzijdig, dan kom je in de problemen.’ Verlodt kiest vanwege de betrouwbaarheid ook steeds voor fokstieren die uit goede koefamilies komen.

‘Mijn ideale koe is breed van haar neus tot en met haar kruis, heeft diepe ribben en is scherp op de schouders’, weet Verlodt. ‘Goede uiers en goed beenwerk zijn minstens even belangrijk.’ Het succes van Verlodt op keuringen ligt aan het feit dat hij nooit inboet op exterieur. Bij de stierkeuze wordt amper rekening gehouden met de melkproductie. ‘De andere selectiecriteria staan gericht op een groot karkas en dit zorgt automatisch voor veel ruwvoedermelk.’

De veestapel bestaat voor zeventig procent uit zwartbonte koeien. De overige

Johan Verlodt en Peggy De Smet Op de keuring in Eeklo was een hoofdrol weggelegd voor Johan Verlodt en Peggy De Smet. Ze behaalden er vier overwinningen.

Aantal koeien: Grond: Melkproductie:

Drongen

35 (45 stuks jongvee) 26 ha (15 ha gras, 9,5 ha mais, 1,5 ha tarwe) 9326 3,99 3,20

dertig procent zijn roodbonte koeien. ‘Ik ben opgegroeid tussen het roodbont, maar geleidelijk aan is er meer zwartbont in de veestapel geslopen. Bij de zwartbonten is de stierkeuze immers veel ruimer dan bij de roodbonten.’

De klassiekers als ‘meer liters bij zwartbont’ en ‘hogere gehalten bij roodbont’ kloppen, maar op het vlak van vruchtbaarheid ziet Verlodt geen opmerkelijke verschillen. Bij de stierkeuze hoeven de

Een spoeling van Savarddochter Louise met Atwood leverde 22 embryo’s op

Goed uiterlijk van belang Voor bijna elke koe of vaars wordt een aparte stier gebruikt. ‘Tegenwoordig ben ik fan van Atwood vanwege zijn super uierververving en topexterieur. Ook Fever, Norwin rf, Dorcy, Goldsun en Aftershock vind ik uitstekend bij de zwart-

V E E T E E LT

VX16_bedrijfsrep Verlodt VL.indd 55

O K T O B E R

1

2 0 1 4

55

06-10-14 14:11

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Classicdochter Violette veroverde het algemeen kampioenschap op de provinciale keuring in Eeklo

kleuren overigens niet te overeen te komen. Een zwartbonte stier op een roodbonte koe kan gerust. ‘Iets aparts kweken is altijd leuk.’

De borstomtrek bepaalt het tijdstip van de eerste inseminatie. ‘Leeftijd kan een vertekend beeld geven van de ontwikkeling van een koe. Het is vooral het gewicht dat aantoont of een dier voldoende ontwikkeld is. Vanaf een borstomtrek van 166 centimeter, vergelijkbaar met een gewicht tussen de 360 en 380 kilogram, kunnen ze geïnsemineerd worden.’

Het insemineren is iets wat Verlodt zelf doet. ‘Ik doe het al meer dan twintig jaar en een veehouder kent zijn dieren nog altijd zelf het best. Door zelf te insemineren bespaar ik enerzijds wat kosten, anderzijds kun je nog beter het beste inseminatietijdstip nastreven, waardoor de kans op dracht verder toeneemt.’ In 2013 bedroeg de tussenkalftijd 398 dagen op het bedrijf.

22 embryo’s van Louise Kampioene Louise toont volgens Verlodt het ideaalbeeld van een melkkoe. ‘Ze is breed, melktypisch, heeft een breed kruis met gepaste kruisligging en haar benen en uier zijn super.’ In augustus werd ze gespoeld met Atwood. Op het moment van spoelen gaf Louise 59,8 liter

56

V E E T E E LT

VX16_bedrijfsrep Verlodt VL.indd 56

O K TO BER

1

melk. ‘Bij zo’n melkproductie heb je eerder het gevoel dat het resultaat pover zal zijn. Echter, we hadden 22 goede embryo’s.’

Voorlopig zitten alle embryo’s nog in de diepvries. ‘Ik zou graag de helft van de embryo’s zelf gebruiken om mijn eigen veestapel te verbeteren, maar daar is geen haast bij. Als de vaarzen waarbij een embryo moet worden ingeplant, nog niet honderd procent zijn, dan keert onze et-dierenarts Peter De Swaef graag eens terug.’ Het is tien jaar geleden dat er een koe werd gespoeld.

Volgens Verlodt is het belangrijk dat je een goede koefamilie hebt en niet enkel een eenmalig excellent dier. Louise kreeg in augustus 90 punten. Haar moeder Linda (v. Mr Sam) staat ingeschreven met 87 punten.

Bedrijf in balans Verlodt streeft naar koeien die in balans zijn, maar op bedrijfsniveau vindt hij het ook belangrijk dat het melkveebedrijf in balans is. ‘Ons bedrijf is eerder aan de kleine kant, maar ik vind het belangrijk dat we ons ruwvoer zelf kunnen produceren en dat we de mest op onze eigen grond kwijt kunnen. Deze twee factoren, ruwvoedervoorziening en mestafzet, zullen de beperkende factoren zijn in de toekomst. Ook de opvolging van de die-

ren is uitermate belangrijk, zo hoor ik ook van andere veehouders. Bij een uitbreiding zal de vraag naar arbeid nooit dalen. Volgens mij wordt dit soms onderschat.’

Nieuwe inrichting bindstal Twee jaar geleden renoveerde Verlodt zijn melkveestal. De bindstal voor 42 melkkoeien kreeg een nieuwe inrichting. De boxen waren te kort en te smal geworden. Op dit moment hebben de boxen een breedte van 1,35 meter en een lengte van 1,83 meter. ‘Er zijn nog enkele vrije plaatsen die volgend jaar vol moeten zitten. De koeien worden gemolken via een pijpleiding en de afname van de melkstellen gebeurt automatisch. We hebben ook een koetrainer, waardoor de ligplaatsen properder blijven.’

De resultaten van het tankmelkonderzoek spreken boekdelen. Voor de derde keer ontving Verlodt een erkenning van MCC, die verkregen wordt bij een minimum aan coli’s (minder dan 10), cellen (minder dan 150) en kiemen (minder dan 10). ‘Dippen en proper werken is vanzelfsprekend belangrijk. Doordat onze koeien steeds zo droog mogelijk liggen, is de kans op besmetting ook kleiner.’ Zowel FrieslandCampina als de ijssalon die wekelijks een hoeveelheid melk afneemt, kunnen tevreden zijn. l

2014

06-10-14 14:11

Het beste dichtbij

Voer voor vooruitgang Door dichtbij u en uw bedrijfsdoel te staan, zijn wij in staat exact te leveren waar uw dieren én u als ondernemer om vragen. ‘Krachtvoer’ en advies op maat. Resulterend in een maximaal rendement voor uw bedrijf!

Rundvee

www.abzdiervoeding.nl/rundvee

ABZ13001-01 advertentie_Veeteelt_180mmx125mm.indd 1

17-02-14 11:59

V E E T E E LT

VX16_p57.indd 57

O K T O B ER

1

2 0 1 4

57

06-10-14 11:24

58

V E E T E E LT

VX16_p58 2.indd 58

O K TO BER

1

2014

06-10-14 11:38

Z U I V E L

FrieslandCampina verdubbelt weidepremie en komt met duurzaamheidspremie

1,5 cent per kilo te verdienen Een weidende melkveehouder die maximaal scoort op duurzame bedrijfsontwikkeling krijgt over 2015 waarschijnlijk 1,5 cent per kilo melk meer dan een opstaller die niets aan duurzaamheid doet.

Dat blijkt uit een rekensom op basis van het kwaliteits- en duurzaamheidsprogramma van FrieslandCampina, Foqus planet. tekst Jelle Feenstra

E

en melkveebedrijf dat melk levert met 670.000 kilogram melk en dat de koeien minimaal 120 dagen zes uur per dag laat weiden, krijgt bij FrieslandCampina vanaf 2015 niet 3350 maar 6700 euro aan weidepremie. Daar gaat 0,35 euro per 100 kilo melk aan inhouding vanaf, waarna netto een weidepremie van 4355 euro overblijft. De verdubbeling (bruto) van de weidepremie is een van de aanpassingen in het kwaliteits- en duurzaamheidsprogramma Foqus planet.

Naast een weidepremie kunnen melkveehouders van FrieslandCampina vanaf 2015 ook een duurzaamheidstoeslag krijgen. Hoe hoog de duurzaamheidstoeslag wordt, hangt af van de geleverde kilogrammen melk en het totaal aantal behaalde punten op duurzame ontwikkeling. Melkveehouders kunnen punten scoren op levensduur, ibr, bvd, celgetal,

energie en natuur en landschap (vorm van agrarisch natuurbeheer). De waarde van deze punten kan pas worden berekend aan het einde van het jaar, als bekend is wat iedereen heeft gescoord.

Begin 2016 is dat bekend. De duurzaamheidstoeslag wordt dan ook pas in het voorjaar van 2016 uitgekeerd.

Een boer kan maximaal 210 punten halen. De maximale vergoeding die daarvoor staat, is 0,60 euro per 100 kilo melk.

Daar moet aan inhouding – elk bedrijf betaalt mee aan de duurzaamheidstoeslag – nog 0,25 euro per 100 kilo melk vanaf. Blijft over een netto-duurzaamheidstoeslag van 0,35 euro per 100 kilo melk.

Verschil maximaal 1,5 cent Een melkveebedrijf met 670.000 kilogram melk ontvangt bij de maximale

FrieslandCampina gaat met het nieuwe Foqus planet goed management financieel belonen

duurzaamheidsscore dus een netto-toeslag van 2345 euro. Dit bedrag opgeteld bij de weidepremie levert dit melkveebedrijf dus zo’n 6700 euro aan weide- en duurzaamheidspremie. Dat is ruim 10.000 euro meer dan een collega met dezelfde bedrijfsomvang die de koeien op stal houdt en nagenoeg niets doet aan duurzame ontwikkeling. Die verliest door inhoudingen namelijk melkgeld, terwijl er aan toeslagen niks binnenkomt.

Omgerekend ontvangt dit bedrijf dan zo’n 1,5 cent per kilo melk minder.

Als alle boeren zwaar boven of zwaar ondergemiddeld scoren, zien de scenario’s er iets anders uit. Maar de hierboven geschetste is vrij realistisch.

Teugels aangetrokken Het nieuwe kwaliteits- en duurzaamheidsprogramma wordt de komende weken op de najaarsvergaderingen voorgelegd aan de leden. Doorgaans verandert er na zo’n ronde niet zo veel meer. Het nieuwe programma gaat per 1 januari 2015 van start en bestaat uit drie onderdelen: basiseisen, duurzame ontwikkeling en weidegang.

Op alle fronten worden de teugels aangetrokken. Neem de basiseisen, de standaardeisen rondom hygiëne, kwaliteit en veiligheid van melk, diergezondheid en dierwelzijn. Bedrijven die hier niet aan voldoen, krijgen de mogelijkheid herstel aan te tonen binnen vier weken. Doen ze dat niet, dan is er geen coulance en wordt de melk niet meer opgehaald. Nieuw is ook dat van alle controles in 2015 ongeveer vijf procent onaangekondigd plaatsvindt.

Of de weidegangpremie, die in januari 2016 wordt uitgekeerd, een vooruitgang is, hangt vooral af vanuit welk perspectief je oordeelt. Weiders zullen stellen dat ze er ten opzichte van nu slechts 0,15 euro per 100 kilo melk op vooruitgaan. Melkveehouders die blijven opstallen, zijn de 0,35 euro aan inhouding echter ook kwijt en beuren dus straks netto 1 euro per 100 kilo melk minder dan de weiders. De premie voor deeltijdweidegang gaat van 0,125 euro naar 0,46 euro per 100 kilo melk. Trek je daar 0,35 euro inhouding vanaf, dan blijft de deeltijdweidepremie voor boeren die dat al deden, nagenoeg gelijk. l

V E E T E E LT

VX16-Friesland Campina.indd 59

O K T O B ER

1

2 0 1 4

59

07-10-14 16:54

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

Voor al uw showartikelen en meer!

Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a.

Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

Livestock Show Equipment Erica Rijneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

Driewegkruislingen

Het resultaat van 10 jaar inkruisen

OPEN DAG

Duitse zuivelverwerker zoekt Nederlandse melkveehouders/ leveranciers Voor inl. tel.: 06 - 19313250 Nederlands gesproken

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS

VOLG VEETEELT OP FACEBOOK

Eenvoudigste, comfortabelste, goedkoopste!

René: +31(0)651692890 Wout: +31(0)31778590 Rob: +31(0)630569255 Gerrit: +31(0)651272470 Film en referentieadressen op: WWW.KOEMATRAS.EU

voor alle leuke nieuwtjes!

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

17 en 18 oktober bij Henk Schoonvelde in Koekange Voor meer info: www.xsires.com

Xsires crossbreeding b.v.

Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

EIWIT TOPPER

TORRER aAa 534126

Bos rubber, dé rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen.

Al jaren een begrip!

Vijf jaar 100% garantie.

Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl

+ 0,22% EIWIT

•Veel kracht en inhoud •Super benen •Celgetal 107 •Vererft de A2A2-variant

Torrer maakt inkruisen overbodig!

ndd 1

VEECOM

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-432343/421729 Fax. 0598-432806 www.veecom.nl E-mail: info@veecom.nl

60

V E E T E E LT

16 okt1_koeriertjes2014.indd 60

OK TO BER

1

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken)

31-05-2012 13:53:24

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

2014

07-10-14 15:41

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX

• verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

(Bio)brandstofkorrels FOKVEEVEILING Cloppenburg (pellets) Nu ook leverbaar: 20 maart wit Woensdag zaagsel LAVA mix Aanvang: 10.003uur ligboxstrooisel

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com

rstra.com

ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN

• Cowfit-en showmaterialen • Hoge producties • Scheermachines, tondeuses,

• en Hoge gehaltes messen slijpen • Hoge gezondheids• Voedingsproducten en advies kenmerken • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies • Top exterieur

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com 0 gram

t hebben voor toepassing ng stra Feed Ingredients BV rstra.com mte @speerstra.com

rstra.com 0 gram

t

mte 0 gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

www.speerstra.com

ERKENDE ET-TEAMS

EU-erkend ET-team (nl-126) dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

HANS HURKMANS ET-SPECIALIST

Info en opgave donoren 06-38919783 • 0492-340920 FREEK LOK EN BERT www.HurkmansET.nl SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

• Scherp geprijsd • • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies

www.dekstieren.nl

+€100,–

Contact:

Franco huis Johan Bergsma, Ook gestort tel.:los 0654253636 mogelijk per 43 m3 Bernd Emme, Tevens gezeefde witte of tel.: 0049170/3313931 gemengde vezel in pakken ofCatalogus: los gestortwww.weu.de per 43 m3 Tel.: 00494403/93260

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl www.embryosale.com

Te koop:

Tel. 06-51608017

D GOECALF COSY

BODYWARMER

Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl

BEST Voor bestellingen en/of informatie Tel.: 0524 - 561 109 E-mail: info@kalfsupport.nl www.kalfsupport.nl OMDAT NIET

ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN Embryo’s, dekstiertjes, fokvee en sperma.

Tom Schonenberg 06-51979380

ibr-vrij Gemengd zaagsel bvd-vrij Bijna stofvrij € 2,75 lepto-vrij Wit zaagsel € 3,25

ENKELE BESTE DEKSTIEREN

BETER

Laat zien wat u te koop heeft!

450 afgekalfde vaarzen,

Alleen de goedkoopste durft zijn 37 dekstieren, prijs erbij te vermelden 7 stuks jongvee.

Af pakhuis, excl. btw

per koe per jaar

Voor een gezonde kalveropfok

www.dairystars.com

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

Uw leverancier voor:

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij:

inkuilmiddel ADVANCE Maïs

- Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal © ® - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie 40- VEM meer door Optimalisatie snelle conservering melkstal/melkrobot (metenRemt tijdens melken) broei

J.A. (Johan) Grolleman Hogere 038-4606033 / 06-45312042 NDF verteerbaarheid www.melkwinningja.nl

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Ventilatiegordijnen/- nokken •• Ventilatiegordijnen Wij zijn uw leverancier voor: Wij zijn éénlinghokken uw leveranciervolgens voor: Kunstof europese •• Ventilatienokken leverancier voor: Uw Ook leverancier voor: Stalinrichting nieuwgebruikt •• Stalinrichting nieuw enen gebruikt koppelbaar te leveren.

• richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

Kunststof naadloze • Ventilatiegordijnen/nokken

Kunststof naadloze robotruimtes

opfok van uw jongvee • Ventilatiegordijnen Kunstof éénlinghokken volgens europese •• Ventilatienokken b innen... te leveren. richtlijnen.

Ook koppelbaar • Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

robotruimtes

Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem tel. 0573-254983 fax 0573-251452 Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem www.greutink.nl

tel. 0573-254983 fax 0573-251452 Kunststof eenlingboxen www.greutink.nl

of buiten...

Kunststof eenlingboxen

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor: Stalinrichting nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting nieuw gebruikt Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

Ventilatiegordijnen/nokken •• Ventilatiegordijnen Stalinrichtingnieuw nieuw-en en gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Kunstof éénlinghokkennokken volgens europese •• Ventilatienokken Ventilatiegordijnen/•• Ventilatiegordijnen Ook koppelbaar te leveren.

• Kunstof éénlinghokken volgens europese • richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

• Ventilatienokken Ook koppelbaar te leveren.

• richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

met inkuilmiddel woensdag 27 maart © ® ADVANCE Tel.: 0521 51 30te42Zwolle in de IJsselhallen www.meermelkperhectare.nl Aanvang 09.15 uur Maïs Entree € 7,50

Ook uw leverancier voor

ventilatie, ligboxen,stalinrichting matrassen, Verder allerhande allerhande stalinrichting nokken, zowel nieuw als enVerder ventilatiegordijnen en nokken en ventilatiegordijnen en nokken gebruikt zowel nieuw als gebruikt zowel nieuw als gebruikt Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem tel.

0573-254983 fax 0573-251452 tel. 0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl www.greutink.nl

V EV EE TE ET EE LE TL TO M K TA OA BR ET R 1 1 2 021031 4

6 61 5

Naamloos-6 1 Naamloos-6 1

16 03okt1_koeriertjes2014.indd mrt 1_koeriertjes2013.indd 6165

07-10-14 05-03-13 14:31 13:16

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

FOKVEEVEILING Cloppenburg Dinsdag 21 oktober 10.00 uur

GOED

BETER

BEST

Omdat niet alle mengers hetzelfde zijn

20 stieren 330 vaarzen 40 jonge runderen/ koekalveren 3 mestkalveren 8 koeien

ERKENDE ET-TEAMS

VOLG VEETEELT OP FACEBOOK voor alle leuke nieuwtjes

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

Beste kwaliteit!

Bekende moderne vaders!

Lepto-, IBR-, BVD-vrij

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

Contact: Bernd Emme tel.: 0049170/3313931 Vanaf 01-02-2014 vertegenwoordiging Nederland: Bert Meijering Catalogus: www.masterrind.com info@masterrind.com

MASTERRIND GmbH, 26160 Bad Zwischenahn, Feldlinie 2a tel.: 00494403/93260

Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

www.facebook.nl/ veeteelt

Opgavebon Koeriertjes Een koeriertje is een goedkope en makkelijke manier van adverteren.

De kosten per regel zijn voor: Zwart-wit: € 5,25, steunkleur: € 6,25, full colour: € 7,25 Onderstaande bon uiterlijk 14 dagen vóór verschijning van het nummer waarin u wilt plaatsen zenden aan: Veeteelt, postbus 454, 6800 AL Arnhem. Telefonische opgave is ook mogelijk onder nummer (+31) (0)26 38 98 806 of per fax via (+31) (0)26 38 98 824.

Tekst: één letter of leesteken per hokje, na elk woord een hokje openlaten. u kunt uw koeriertje ook via e-mail zenden naar: advertenties@crv4all.com

62

Naam:

Straat:

Postcode:

Plaats:

Land:

Tel.:

V E E T E E LT

16 okt1_koeriertjes2014.indd 62

O K TO BER

1

2014

07-10-14 15:44

O N R O E R E N D

G O E D

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

DRINGEND GEVRAAGD EN AANGEBODEN - KOOPMELK - LEASEMELK - VVO (FOSFAATRUIMTE)

• KOOPMELK • LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

• PLUIMVEERECHTEN (KOOP/LEASE)

AANGEBODEN: • CULTUURGROND: OLDEBERKOPERWEG NOORDWOLDE NOORDELIJKE HOOFDDIJK NIJVERDAL

4.32.30 HA 2.42.30 HA verkocht • NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN • VERVANGENDE VERWERKINGS OVEREENKOMSTEN (VVO) 1200 kg FOSFAAT

ADVERTEER MET UW MEEST ACTUELE INFORMATIE!

BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

LANDBOUWFOLIE RECYCLING 2011 2009 3

BEL OP DINSDAGOCHTEND: +31 (0)26 38 98 806 WijLATER betalen voor grotere EN 48 UUR LEZEN hoeveelheden landbouwfolie!!!

Informatie: Tel. 0575 - 568 310 DE VEEHOUDERS UW AANBOD! Fax 0575 - 568 315 info@dalyplastics.nl

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

www.plasticrecycling.nl

Daly VT feb 2012.psd 1

21-01-13 09:20

22 oktober

SPECIAL VOERTECHNIEK

U kunt uw advertentieruimte reserveren t/m 14 oktober Bel: +31 (0)26 38 98 820/823 of e-mail: advertenties@crv4all.com

V E E T E E LT

VX16_p63AOG.indd 2

O K T O B E R

1

2 0 1 4

63

07-10-14 16:18

V O E R

V O O R

B O E R

P R O D U C T N I E U W S

Kortere tussenkalftijd loont GEZONDHEID – Koeien die veel

Kalfkoe op smartphone HUISVESTING – Vanaf de smartphone kijken of

er een koe kalft. Dat kan met de IP-camera FMC-IP1 van DeLaval. De nieuwe observatiecamera maakt via een beveiligde wifi-verbinding contact met de wifi-router van de veehouder.

Via de App Store en via Google Play is gratis software te downloaden om de beelden te bekijken. De waterdichte camera is toegerust met nachtzicht en bewegingssensoren, waardoor het systeem zich ook leent voor erfbewaking. De bruto-adviesprijs ligt op 399 euro, exclusief btw.

melk produceren, hebben een langere tussenkalftijd, terwijl hoogproductieve bedrijven juist een kortere tussenkalftijd laten zien. Dat blijkt uit een analyse van de melkproductieregistratie in het Duitse Sachsen. Het vakblad Elite concludeert daarmee dat eerder insemineren in de lactatie lonend is.

Het onderscheid tussen een individuele koe en het beeld op bedrijfsniveau heeft te maken met de kwaliteit van de bedrijfsvoering op hoogproductieve bedrijven. Veehouders die het in de vingers hebben om een hoogproductieve veestapel te organiseren, hebben het beleid rondom de reproductie vaak ook goed voor elkaar.

Volgens Elite is eerder insemineren lonend vanwege een hogere voerefficiëntie aan het begin van de lactatie. In de eerste lactatiehelft produceert een koe gemiddeld 1,8 kilo melk per kilo droge stof, maar in de tweede lactatiehelft daalt dit naar zo’n 1,4 kilo melk. De gemiddelde lactatielengte op een melkveebedrijf is daarom een belangrijke maat voor de efficiëntie van de melkproductie.

De bevindingen in het Duitse blad komen overeen met conclusies die Veeteelt in december 2011 publiceerde. Toen bleek uit een studie van Wageningen Universiteit dat insemineren binnen tien weken voor negentig procent van de koeien het meest economisch uitpakt.

Eerder insemineren om tussenkalftijd te verkorten

FrieslandCampina wil fabriek in Sleidinge sluiten

Vliegen afzuigen GEZONDHEID – Er is een oplossing voor lastige

koeien in de melkput als gevolg van steekvliegen. Het Amerikaanse bedrijf Spalding Laboratories ontwierp een selectiepoort die, voorafgaand aan het melken, vliegen van koeien afzuigt. Vooral op bedrijven die intensief beweiden, is de techniek succesvol. De vliegen worden zowel van de romp alsook van het beenwerk opgezogen. Spalding verkocht inmiddels meer dan 80 machines. De kostprijs per installatie is 7500 dollar (6000 euro).

Meer informatie: www.ja4a2.spalding-labs.com

64

VX16_vvb.indd 64

V E E T E E LT

O K TO BER

1

ECONOMIE – Zuivelcoöperatie FrieslandCampina is van plan de productie van de fabriek in Sleidinge grotendeels over te brengen naar de locatie in Aalter. Dat maakte de directie van FrieslandCampina bekend aan de ondernemingsraad en medewerkers. De sluiting zou gevolgen hebben voor 134 vaste medewerkers.

In Sleidinge worden hoofdzakelijk het melkdrankje Yazoo en huismerken voor de Europese markt gemaakt. De voorgenomen sluiting is een gevolg van de afgenomen vraag naar zuiveldranken door ongunstige marktomstandigheden in Europa, meldt de zuivelfabrikant.

Ook voldoen de technologie en ver-

pakkingen van de producten in Sleidinge niet langer aan de wensen van de huidige consument.

Hierdoor kampt Sleidinge de laatste jaren met een structurele onderbezetting.

De vakbonden laten in een reactie weten dat de sluiting van Sleidinge niet onverwacht komt. Katrien Bousson, countrymanager FrieslandCampina Belgium, realiseert zich volgens eigen zeggen dat de mededeling hard zal aankomen bij medewerkers en hun gezinnen.

‘We gaan voor een constructieve dialoog met onze sociale partners.

We verwachten dat er zeker twintig medewerkers mee zouden kunnen naar onze locatie in Aalter.’

2014

07-10-14 17:00

Verhoogd risico op pensverzuring in komend stalseizoen

K O RT

NI E U W S

Wegwijzer voor rantsoen

ALS

VOEDING – Veehouders die op een

eenvoudige wijze het rantsoen van hun koeien willen samenstellen, hebben er met de website MijnRantsoenwijzer.nl een hulpmiddel bij. Frank Verhoeven van adviesbureau Boerenverstand wil met de website voorkomen dat de basiskennis over voeren verloren gaat: ‘Doordat veel voerfirma’s werken met eigen kengetallen dreigt die basiskennis te vervagen.’ In vier stappen leert de website bezoekers het voer fysiek te beoordelen, te kiezen voor een rantsoensamenstelling en controle uit te oefenen op onder meer de mest, herkauwactiviteit en het ureumgetal.

Kijk op www.mijnrantsoenwijzer.nl

DA OP O BL

let o

Nieuwe marktpijlers ECONOMIE – De Europese Commissie

Meer dan vijftig procent van de graskuilen heeft een te hoge verteringssnelheid VOEDING – Uit analyses van BLGG AgroXpertus blijkt dat meer dan vijftig procent van de graskuilen van 2014 een te hoge verteringssnelheid heeft. Het voorkomen van pensverzuring wordt volgens BLGG AgroXpertus daarom dé grote uitdaging voor het komende stalseizoen.

De vijftig procent kuilen met een te hoge verteringssnelheid betreffen vooral de minder droge voorjaars- en zomerkuilen. De verwachting is dat de najaarskuilen ook een hoge voederwaarde en verteerbaarheid zullen hebben. Dit zorgt voor hogere melkproducties, maar ook voor een lager vetgehalte in de melk en een groter risico op pensverzuring.

BLGG AgroXpertus adviseert veehouders om de kwaliteit van de overige kuilen tijdig in beeld te brengen, om samen met de voeradviseur een goed rantsoen samen te stellen. Voor de energie- en eiwitaanvulling is het verstandig om vooral voeders met bestendige energie en bestendig eiwit te kiezen.

Een ander advies is om de mais bij een wat hoger drogestofpercentage in te kuilen voor meer bestendig zetmeel. Financieel gezien is het volgens BLGG AgroXpertus raadzaam om structuur zo veel mogelijk vanuit eigen ruwvoeders aan te vullen. Ook uit oogpunt van de mineralenkringloop is dit gunstig.

DLV-app geeft bemestingsplan ECONOMIE – Een nieuwe app helpt melkveehouders bij het maken van een bemestingsplan voor alle grassnedes. De app van DLV komt eind november beschikbaar.

Na drie klikken geeft de online tool een bemestingsplan voor alle grassnedes.

Het advies is gebaseerd op grondonderzoek van de percelen en houdt rekening met de nawerking van drijfmest. Het advies blijft binnen de wettelijke grenzen van het mestbeleid. De nieuwe app, met de naam ‘shit-app’, garandeert een opbrengstverhoging van 160 euro per hectare, zo laat DLV weten.

‘Door secuur te bemesten kunnen melk-

veehouders de mineralenstroom op hun bedrijf efficiënter benutten,’ zegt Herrold Lammertink, verantwoordelijk voor het onderdeel mest en mineralen binnen DLV. ‘Hierdoor kunnen zij met dezelfde hoeveelheid drijfmest en kunstmest meer opbrengsten behalen.’

De app werkt samen met de site van mijNperceel, die eind november online gaat. Deze site integreert voor DLV-klanten de gegevens van de Mestwetplanner en Optimest, waardoor alle gegevens van de klant beschikbaar zijn.

DLV stelt mijNperceel gratis beschikbaar. De shit-app werkt op elke smartphone of tablet.

publiceert sinds kort twee nieuwe marktinstrumenten: de EC Commodity Price Dashboard en de EU Milk Market Observatory. Maandelijks publiceert de site www.ec.europa.eu deze documenten. Ze voorzien de monitoring van melkvolumes en prijzen, zowel van de wereldmarkt als van de EU-lidstaten.

Kijk op www.ec.europa.eu

Overheidssteun aan boeren daalt ECONOMIE – De omzet van boerenbe-

drijven is in 2013 minder afhankelijk geworden van overheidssteun. Vorig jaar was 18 procent van de ontvangsten afkomstig van publieke middelen, in 2012 was dat 19 procent. Dit blijkt uit rapportages van de OECD, de organisatie voor economische samenwerking. In de jaren tachtig waren boeren nog voor 37 procent van hun omzet afhankelijk van overheden.

In totaal ontvingen voedselproducenten in 2013 wereldwijd een bedrag van 194 miljard euro. De verschillen per land zijn enorm. In Nieuw-Zeeland, Australië en Chili is minder dan drie procent van de broodwinning bij boeren afkomstig van de staat. In Noorwegen, Zwitserland, Japan, Korea en IJsland is dit meer dan de helft.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX16_vvb.indd 65

O K T O B E R

1

2 0 1 4

65

07-10-14 17:00

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

9 oktober 14 oktober 15 oktober 15 oktober 16 oktober 21 oktober 22 oktober 22-25 oktober 28-30 oktober 30-31 oktober 4 november 6 november 7-16 november 11-14 november 25-27 november 25-28 november 10-13 december 12 december 13 december 16-18 december 16-18 december 19 december

Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Veekeuring Fryslân te Oenkerk (Fr.) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Woerdse markt te Woerden (U.) Nationale Italiaanse show te Cremona (Italië) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Hardenberg (Ov.) Konvent te Oldenburg (Duitsland) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Royal Winter Fair te Toronto (Canada) EuroTier te Hannover (Duitsland) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Gorinchem (Z.H.) Agromek te Herning (Denemarken) Noord-Nederlandse Landbouwbeurs te Leeuwarden (Fr.) Tulip Holstein Sale te Zwolle (Ov.) HHH-show te Zwolle (Ov.) Agro Expo te Assen (Dr.) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Venray (L.) Winteravondshow Zuidwesthoek te Wanneperveen (Dr.)

2015 Highlight Sale te Hamm (Duitsland) CRV Koe-Expo te Gent (O.Vl.) Agriflanders te Gent (O.Vl.) Swiss Expo te Lausanne (Zwitserland) Osnabrücker Schwarzbunttage te Osnabrück (Duitsland) 21 februari-1 maart SIA te Parijs (Frankrijk) 22-26 februari Sima te Parijs (Frankrijk) 25 februari Wintershow Zwolle te Zwolle (Ov.) 25-26 februari Schau der Besten te Verden (Duitsland) 11 maart Excellentschau te Leer (Duitsland) 28 maart Nationale Zwitserse show te Bulle (Zwitserland) 10-11 juni Duitse nationale show te Oldenburg (Duitsland) 12 juni ALH at Home Sale (Fr.) 20 juni CRV Koe-Expo te Den Bosch (N.Br.) 8-9 juli Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) 8 augustus Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) 16 september UK Dairy Day te Telford (Groot-Brittannië) 9 januari 15 januari 15-18 januari 15-18 januari 31 januari

Ned er lan d ABZ Diervoeding ..............57 Agrifirm Feed....................68 Agruniek Rijnvallei ............44 AI Total .............................18 Akzo Nobel.......................10 Alpuro Breeding................17 Boehringer Ingelheim........30 BUC Holland.....................58 Cid Lines...........................44 CRV......................11, 34, 35 De Heus .............................2 Denkavit ...........................44 Gantvoort, ’t.....................63 Heemskerk .................49, 58 Holm & Laue ....................52 InQpharm.........................52 KI Kampen........................36 Lava3 ...............................52

MBS Beton .......................58 Nutrifeed ..........................26 NZ Dairy Careers ..............17 Quotum ABC....................63 Ruma VSM .......................58 Semex ................................6 Sloten ...............................49 Speerstra ..........................17 Spinder .............................10 Swiss Genetics ..................57 VDK .................................10 Weelink Staltech ...............63 WWS..................................3 Xsires ..................................4 Zoetis ...............................67 Bijsluiter: VUXXX

VOORUITBLIK

Vo er t ech n iek en ext er ieurci j fers Oktober 2 (23 oktober) – In Denemarken voert een groep veehouders volgens het compact-voeren-concept. In Nederland wordt er met scepsis naar gekeken, maar hoe werkt het eigenlijk? In het tweede oktobernummer ook aandacht voor de mooiste en de productiefste koeien van Nederland en Vlaanderen.

Uierg ezo n d h eid en Eu roTi er November 1 (6 november) – Sinds 1 januari 2012 werken veehouders met een bedrijfsgezondheids- en behandelplan.

Is de uiergezondheid daardoor verbeterd? Die vraag staat centraal in de uiergezondheidsspecial. Ook blikt Veeteelt vooruit op de EuroTier in het Duitse Hannover.

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 66

V E E T E E LT

VX16_agenda.indd 66

O K TO BER

1

2014

07-10-14 16:56

OrbeSeal: bewezen bescherming tegen mastitisinfecties tijdens de droogstand

Enkeltherapie met OrbeSeal BESCHERMEN in vergelijking met NIET BESCHERMEN Afname nieuwe mastitisinfecties tijdens de droogstand1

-67%

Mijn eerste keus bij selectief droogzetten

Afname klinische mastitis na afkalven2

-30%

Dubbeltherapie met OrbeSeal Afname nieuwe mastitisinfecties tijdens de droogstand3

-50% 1 2

Krömker et al., 2013 Krömker et al., 2010

Afname klinische mastitis na afkalven4

-40% 3 4

Berry en Hillerton, 2007 Mütze et al., 2012

Minder nieuwe infecties tijdens de droogstand én minder klinische mastitis aan het begin van de volgende lactatie: OrbeSeal bewijst al meer dan tien jaar dat het kan.

• werkt als een natuurlijke keratineprop • eenvoudig in gebruik • geen wachttijd • in enkel- én dubbeltherapie Overleg met uw dierenarts welke droogstandstrategie het best past op uw bedrijf.

OrbeSeal®, Suspensie voor intramammaire toediening bij het rund (melkkoeien) bij droogzetten. •Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik – REG NL 10082 –UDA. •Werkzaam bestanddeel: Elke injector bevat 4 g pasta welke 65% bismuth subnitraat bevat, in een minerale olie als drager. •Doeldier: Rund (melkkoeien). •Indicaties: Preventie van nieuwe intramammaire infecties gedurende de gehele droogstandperiode. Bij koeien die beschouwd worden als zijnde vrij van subklinische mastitis kan OrbeSeal op zichzelf gebruikt worden voor droogzetmanagement. Selectie van de koeien voor behandeling met OrbeSeal dient gebaseerd te zijn op veterinaire klinische beoordeling. Selectiecriteria kunnen gebaseerd zijn op het mastitis- en celgetal-verleden van de individuele koeien of erkende testen voor het aantonen van subklinische mastitis of bacteriologische monstername. Zie bijsluiter. •Dosering en toedieningswijze: Dosering: Breng de inhoud van één injector OrbeSeal in de speen van elk kwartier in, direct na de laatste melkbeurt van de lactatieperiode (bij het droogzetten). Speen of uier na het inbrengen van het product niet masseren.

Toediening: Uitsluitend voor intramammaire toediening. Er dient voor gezorgd te worden dat er geen pathogenen ingebracht worden in de speen. Daar OrbeSeal geen antimicrobiële werking heeft, is het essentieel dat er bij het inbrengen een strikt aseptische techniek toegepast wordt. Lees vóór gebruik de bijsluiter. •Contra-indicaties: Gebruik niet alleen dit product bij koeien met subklinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij koeien met klinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij lacterende koeien. Indien per ongeluk ingebracht bij een lacterende koe, kan er een kleine (tot tweevoudige) tijdelijke verhoging van het celgetal waargenomen worden, maar de seal kan er handmatig uitgestript worden en er zijn geen aanvullende maatregelen noodzakelijk. Pas geen ander intramammair product toe ná de toepassing van Orbeseal. •Wachttermijn(en): (Orgaan)vlees en melk: nul dagen. •Bijwerkingen: Geen bekend. •Speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen: Zie bijsluiter. •Bewaren: Geen speciale voorzorgen voor de bewaring. Buiten het bereik en zicht van kinderen bewaren. •Nadere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder: Zoetis B.V.-Postbus 81055-3009 GB Rotterdam-Nederland (e-mail: info.nl@zoetis.com).

veeteelt.indd 1

Zoetis B.V. Postbus 81055 • 3009 GB Rotterdam www.zoetis.nl • info.nl@zoetis.com © 2014 Zoetis B.V.

14.ORB.23.12

BEHANDELEN + BESCHERMEN in vergelijking met BEHANDELEN

13-03-14 08:45

GEMENGD VOEREN 2.0

GEEN RANTSOEN SELECTIE

Voerselectie door koeien heeft veel negatieve gevolgen. Denk aan pensverzuring

GEMENGD VOEREN 2.0

en schommelingen in melkproductie en mestconsistentie. Uit onderzoek blijkt dat selectie plaatsvindt bij maar liefst 70% van de bedrijven die gemengd voeren.

De strategie Gemengd Voeren 2.0 brengt het verbeterpotentieel in kaart en pakt de oorzaak van selectie aan. Via specifieke aanpassingen in het rantsoen, de laadvolgorde en het mengproces hebben uw koeien op elk moment van de dag exact hetzelfde rantsoen. Op deze manier verhoogt u de voerefficiĂŤntie en stijgt de melkproductie per saldo. Meer melk uit voer dus!

AFF ADV GEMENGD VOEREN 2.0 09-14.indd 1 VX16_p68.indd 2

schakel in succes

29-09-14 17:25 03-10-14 13:10