Veeteeltvlees juni 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 13

NR. 6

J UN I 2014

I N D I T N U M M ER

TO E K O MS T VIS IE

FO KKERIJ

D IERG EZONDHEI D

LTO zet bakens uit voor vleesveehouder캐

Opu-ivp-techniek brengt versnelling in fokker캐

Vliegenbestr캐ding start vaak veel te laat

VV06_Cover.indd 2

12-06-14 14:29

MELKTAXI: KALVEREN VOEREN WORDT EEN PLEZIER!

TORREX VOOR VLEES VAN Voordelen: • Programmeerbaar verwarmingselement = altijd de juiste temperatuur • Programmeerbare doseerpomp = altijd de juiste hoeveelheid • Krachtige mixer = perfect opgelost melkpoeder • Elektrische aandrijving (2 x voor- en achteruit) = arbeidsvreugde • Optioneel: pasteurisatie voor volle melk • Gemakkelijk te reinigen dankzij het reinigingsprogramma • Gezondere kalveren

TOPKWALITEIT

Verkrijgbaar in 80 L, 150 L of 260 L

Interesse?

Vraag gratis een vrijblijvende demonstratie aan: info@distrifarm.be Tel 056/75 31 70 Exclusief importeur: DISTRIFARM bvba

Bezoek onze website!

Dé voedingsaanpak vleesvee

Ga voor meer informatie naar: www.forfarmershendrix.nl

• ACTUELE BERICHTEN • AGENDA • VLEESPRIJZEN • DISCUSSIEPLATFORM www.veeteeltvlees.nl of www.veeteeltvlees.be 2

V E E T E E LT V L E E S

VV06_p02NED.indd 2

JUNI

2014

Boeren met ambitie

20140512 FFHX ADV TORREX 88x256 mm staand.indd 1

12-5-2014 11:23:56

12-06-14 15:03

I NHOUD

RUBRIEKEN

3 4 9 28 30 31

Van de redactie Vleestelex Uit de dierenartspraktĳk Voer voor vleesboer Agenda Anders bekeken R E P O R TA G E S

10 Ardense smaak met Vlaams vakmanschap bĳ de familie Hanselaer te Zele 24 Roel van Dĳk zet met zĳn afgemeste Belgische blauwen in op streekproduct DIERGEZONDHEID

20 Vliegenbestrĳding start vaak te laat FOKKERIJ

6 Opu-ivp brengt fokkerĳ in hogere versnelling 26 Frank Steukers, serie witblauwadviescommissie ECONOMIE

14 Met de Week van het Vleesvee onderstrepen Nederlandse bedrĳven het belang van consumenten in eigen regio 16 Bank en hulporganisatie pleiten voor een copernicaanse omwenteling voor meer rendement 22 Visietekst LTO zet krĳtlĳnen uit voor een mooie toekomst van de Nederlandse vleesveehouderĳ

Roel van Dĳk ‘Ik wil na twaalf weken weer naar een nieuwe kop kĳken.’ 24

Reageren op dit editorial kan via een brief aan de redactie, via e-mail (guy.nantier@crv4all.com) of via het discussieplatform veeteeltforum.nl (topic ‘efficiëntiegroei’).

Guy Nantier Groeien in efficiëntie is het credo

n het verweer moet je marketeer zĳn. Dit schreef ik al eens eerder op deze plek neer naar aanleiding van talrĳke bedreigingen waarmee de sector steeds weer werd (wordt) geplaagd. Met de Week van het Vleesvee in Nederland gaf men aan producentenzĳde een passende reactie op de recent aan het licht gekomen vleesfraude. Meer dan dertig vleesveebedrĳven over heel Nederland met heel verschillende rundveerassen hebben hun staldeuren breed opengezet tĳdens het weekend van 14 en 15 juni (zie verslag in dit nummer). Guus Laeven, federatievoorzitter van de Nederlandse vleesveestamboeken, verwoordde het initiatief als volgt: ‘Vleesveehouders laten met het initiatief zien dat vleesvee een passie is, dat ze zich continu bekommeren om het welzĳn van de dieren, de gezondheid, het milieu en de vleeskwaliteit. Dat resulteert in een mooi en gezond product. En dat alles in de ei-

Fokkerĳ Opu en ivp

Laboratoriumtechnieken spelen een steeds grotere rol in fokkerĳ.

gen streek waar deze bedrĳven het landschap met vleesvee verfraaien en alzo bĳdragen aan het behoud van de natuur.’ Goed zo Nederland. Het is voor het toekomstig rendement inderdaad goed om na te denken over de toegevoegde waarde voor de eigen achtertuin, ja het is zelfs van levensbelang. In die toegevoegde waarde staat niet het eten van vlees binnen een gezond en gevarieerd voedingspatroon ter discussie, wél de hoeveelheid. In de retail denkt men daar zo over: een teruglopend volume hoeft niet direct zorgwekkend te zĳn. Liever 70 gram per persoon verkopen met winstmarge dan 100 gram zonder verdienste. Aan producentenzĳde moet daarom het credo zĳn: een goed verhaal maar met groei in efficiëntie, niet in volume. Dit kan enkel met meer professionalisering. Zo kĳken bank en hulporganisatie er ook tegenaan in een dubbelinterview verder in dit nummer.

Economie Marge opkrikken

Amateuristische aanpak in de vleesveehouderĳ houdt de veehouders in armoede.

V E E T E E LT V L E E S

VV06_Inhoud.indd 3

J UN I

2 0 1 4

12-06-14 15:36

V L E E S T E L E X

De Wilde en Claeys-Cowporation grossieren in excellente limousins De Nederlandse limousins hebben er acht excellente koeien en acht preferente stammoeders bĳ. De met 90 punten en meer ingeschreven koeien zĳn Elcke (v. Mozart), Emprise (v. Champion) en Fostine (v. Caporal) van Gert Jan de Wilde uit Anerveen, alsook Vanessa (v. Sander), Esmee (v. Bacchus), Eclaire (v. Bacchus) en Duviene (v. Adelaar) van Claeys-Cowporation. De preferente stammoeders zĳn Theresia (v. Irakou) van Adri Mol uit Hoek, Urbel (v. Mas du Clo) van Limousinhof te Biervliet, Pirella (v. Dauphin) van maatschap Smit uit Anwerd, Petronella (v. Géant) van De Wilde, Ramona Ho (v. Evert) en Abia (v. Utah) van maatschap Buist uit Eelde en Vera (v. Ruben) en Omanda (v. Gouverneur) van maatschap Bensink-Allersma uit Bunne. De Nederlands gefokte Eclaire (v. Bacchus) kreeg 90 punten voor exterieur

Fokstal Van ’t Herent succesvol te Bocholt

Uiterst links: Jamiro (v. Sheriff), kampioen stierkalveren

Tĳdens de veeteeltshow voor het witblauwras op de landbouwschool Biotechnicum te Bocholt legden Raymond en Lutgarde Thĳs uit Neerpelt beslag op de helft van de kampioenstitels. De drie maanden oude Jamiro van ’t Herent (v. Sheriff) won het tricolorelint bĳ de stierkalveren. Stalgenote Indi van ’t Herent (v. Adajio) volgde bĳ de vaarzenmiddengroep. Net als Jamiro is Indi afkomstig uit moeder Ann van ’t Herent. Deze Etnadochter is geen onbekende in het keuringscircuit met haar provinciale titel te Aldenbiesen en haar deelname aan de nationale keuring op Agribex in 2011. Verder was er eindwinst voor de jonge vaars Izah van Tervoort (v. Germinal) van Benny Neven uit Wellen en voor Chianti van Bellis (v. Heroique) van Jos Warnants uit Kortessem.

Tweeddale Hamish algemeen kampioen te Carlisle Op de befaamde lenteshow en veiling in het Britse Carlisle veroverde Tweeddale Hamish het algemeen kampioenschap bĳ de stieren. De 26 maanden oude stier behoort toe aan Redhead & Watson uit Berwick-upon-Tweed. Hamish is langs vaderszĳde een kleinzoon van Blak du Baty d’Eprave en langs moederszĳde een kleinzoon van Empire d’Ochain. In de daaropvolgende veiling kreeg Hamish het tweede hoogste bod van 15.500 euro achter zĳn naam. In het vrouwelĳk vee ging het kampioenschap naar de tweejarige vaars Blue Mount Honey (v. Boherard Cantona) van Deric Noble uit Lanarkshire. Tweeddale Hamish

V E E T E E LT V L E E S

VV06_Telex.indd 4

JUNI

2014

12-06-14 14:27

Marc Van der Lee, woordvoerder Vion:

‘Consumenten kunnen de smaak van vlees niet missen. De meeste vegetarische producten moeten eruitzien als vlees, smaken naar vlees en hetzelfde mondgevoel geven als vlees.’ UIT

V L E E S M A G A Z IN E ,

M E I

2 0 1 4

Gingerspice kampioene ‘alle rassen’ te Balmoral Op de Noord-Ierse Royal Ulster-show te Balmoral veroverde Milbrook Gingerspice het algemeen kampioenschap bĳ de limousins. Gingerspice (v. Wilodge Vantastic) werd geboren in januari 2011 en is eigendom van William Smith uit Oldcastle. Gingerspice won vorig jaar ook al het nationaal limousinkampioenschap te Tullamore. In het witblauwras kreeg de Gitan du P’tit Mayeurdochter Springhill Golden Girl van de gebroeders Martin uit Newtownards het algemeen kampioenschap toegewezen. Algemeen reservekampioen werd Timoney Garnet (v. Empire d’Ochain) van Trevor Dodds uit Newry. Gingerspice veroverde op de Royal Ulster-show ook de kampioenstitel voor alle rassen. Hiermee zette het limousinras voor het derde jaar op rĳ dit kampioenschap achter de naam. Milbrook Gingerspice (v. Vantastic), algemeen kampioene in het limousinras

Geboortegemak Franse blondes zwakt af Over een periode van zes jaar is het geboortegemak in het blonde d’Aquitaineras met twee indexpunten gedaald. Dat valt op te maken uit de evolutie van de gemiddelde Franse fokwaarden die het Franse stamboek opmaakte over de periode 2005-2010 (zie tabel 1). Groei en skeletontwikkeling kenden over dezelfde periode een duidelĳk stĳgende tendens.

Voor bespiering en finesse is de tendenscurve minder duidelĳk. Andere, gelĳklopende vaststelling door het stamboek: 464 bedrĳven of 41 procent van de 1100 stamboekleden heeft in 2013 minimaal één afkalving gehad met keizersnede; bĳ 133 fokbedrĳven of 12 procent liep het percentage keizersneden zelfs op tot meer dan 5 procent.

Tabel 1 – Gemiddelde indexen per geboortejaar van de stieren met kwalificatie INS, RRJ, en IBOVAL en stieren zonder stamboekkwalificatie

geboortejaar geboortegemak

groei

bespiering

skeletontw.

fijnheid

speenindex

IFNAIS 97,2 95,5 97,9 96,8 95,5 95,0

CRsev 98,1 98,3 99,3 102,3 104,0 104,2

DMsev 94,4 91,5 97,3 99,1 96,0 100,9

DSsev 101,2 103,4 101,4 103,9 108,7 108,8

Fos 98,3 97,1 101,3 100,6 97,5 97,2

ISEVR 94,0 92,6 97,2 101,0 101,9 104,1

2005 2006 2007 2008 2009 2010

V E E T E E LT V L E E S

VV06_Telex.indd 5

J U N I

2 0 1 4

12-06-14 16:33

H O O F D A RT I K E L

Sybrand Merton: ‘Tĳd is bela ngrĳ

Opu-ivp brengt fokk er Laboratoriumtechnieken spelen een steeds grotere rol in de fokkerĳ. Door genomics weten ki-organisaties en fokkers al vroeg of ze veel nakomelingen willen van een dier. Ivf, ofwel opu-ivp, biedt daarvoor veel mogelĳkheden. tekst Ivonne Stienezen

e vooruitgang in fokkerĳ is voor een groot deel afhankelĳk van de lengte van het generatie-interval. Hoe sneller generaties elkaar opvolgen, hoe sneller de vooruitgang. Om het generatie-interval kort te houden, worden verschillende vruchtbaarheidstechnieken ingezet. Een belangrĳke daarvan is opu-ivp, dat staat voor ovum pick-up en in-vitroproductie van embryo’s (zie kader ‘Wat is opu-ivp?’). Bioloog Sybrand Merton promoveerde onlangs op de ontwikkelingen in deze techniek. Zĳn werk bĳ CRV – Merton werkt inmiddels bĳ kwaliteitsborgingsorganisatie Qlip – leverde de gegevens op die hĳ voor het onderzoek gebruikte. ‘De kracht van ons onderzoek is het grote aantal dieren waarop opu-ivp onder praktĳkomstandigheden is toegepast. We hebben daarmee onder meer kweektechnieken fors verbeterd’, legt Merton uit. De techniek van opu-ivp is overigens niet nieuw. Merton vertelt dat door de komst van genomic selection de techniek opnieuw wint aan populariteit (tabel 1). ‘Een tweede revolutie’, noemt hĳ het. ‘Door genomic selection weet je op vroege leeftĳd van welke donoren je embryo’s wilt. Met opu-ivp kun je het snelst veel nakomelingen krĳgen van die donoren. Dat zie ik als het grootste voordeel van deze techniek. Tĳd is immers een belangrĳke factor in de fokkerĳ.’

Aantal eiblaasjes erfelĳk Merton verwacht niet dat er nog grote verbeteringen mogelĳk zĳn in de kweektechniek, maar naar verfĳning wordt continu gezocht. Niet alleen bĳ CRV, maar ook bĳ het Nederlandse bedrĳf Hurkmans ET en het Amerikaanse Trans Ova Genetics. Mark Allen, marketingdirecteur bĳ Trans Ova, vertelt dat Trans Ova in het onderzoeksprogramma voortdurend bezig is met het verhogen van het aantal embryo’s en het aantal drachten. Trans Ova is een grote speler op de Amerikaanse markt met drie eigen laboratoria en ruim twintig zogenaamde satellietbedrĳven waar de eicellen voor klanten (par-

V E E T E E LT V L E E S

VV06_Opu ivp.indd 6

JUNI

2014

12-06-14 14:30

bela ngrĳke factor in de fokkerĳ’

kk erĳ in extra versnelling ticulieren en fokkerĳorganisaties) worden geoogst. Op dit moment hangt het succes van opu-ivp vooral af van het aantal eicellen dat per sessie wordt geoogst. ‘Het aantal eiblaasjes, ofwel follikels, op een eierstok is deels genetisch bepaald’, legt Merton uit. ‘Een dier dat veel eicellen levert, blĳft dat ook doen. Uit ons onderzoek blĳkt overigens dat dieren met meer follikels op een eierstok niet vruchtbaarder zĳn bĳ een normale dracht.’ Ook voeding heeft een grote invloed op het aantal follikels, maar daarover is weinig bekend. Merton heeft dat ook niet onderzocht. ‘Voeding is eigenlĳk nog een grote “black box” en effecten bestrĳken soms meer generaties. Zo weten we wel dat de voeding van de moeder van het donordier rond en na de conceptie, het moment dat de eicellen van de donor worden aangelegd, invloed heeft op de eicelproductie van de donor.’

Meer combinaties Naast de snelheid van opu-ivp noemt Merton andere voordelen: ‘Je kunt bĳ elke sessie kiezen voor een andere stier, zo kun je dus meer combinaties maken. En bĳ donoren die niet reageren op een hormoonstimulatie bĳ et, zo’n twintig procent, is opuivp het alternatief.’ Hans Hurkmans van Hurkmans ET noemt dezelfde voordelen van ivp, maar vult aan: ‘Ook bĳ drachtige dieren is het mogelĳk om eicellen te oogsten met opu-ivp.’ Hurkmans heeft een servicebedrĳf voor de productie van embryo’s. Hĳ ziet dat het aantal sessies voor et en ivp groeit. Omdat zĳn klanten betalen per sessie, kiezen ze bĳ opu-ivp veelal voor hormoonstimulatie, dat levert per sessie de meeste embryo’s op (zie kader ‘Spoelen of prikken?’). Ook Trans Ova werkt op die manier. De embryoteams van CRV produceren veel embryo’s voor het eigen fokprogramma. Ook CRV kiest daarbĳ vaker voor opu-ivp. In 2009-2010 was het aantal geproduceerde embryo’s voor het fokprogramma ruim 6200, waarvan 25 procent via opuivp. In 2012-2013 werden bĳna 8800 embryo’s geproduceerd, waarvan 33 procent via opu-ivp. Om zo veel mogelĳk embryo’s te winnen, kiest CRV veelal voor prikken zonder hormonen. Tabel 1 – Wereldwĳde embryoproductie bĳ rundvee via et (in vivo) of via opu-ivp (in vitro), bron: International Embryo Transfer Society, IETS)*

embryo’s in vivo embryo’s in vitro

2008

2009

2010

2011

2012

746.000 331.000

702.000 377.000

732.000 450.549

732.862 453.471

699.586 443.533

* Niet alle geproduceerde embryo’s worden gemeld bij IETS

V VE EE ET TE EE EL LT T JVAL NE U E SA RJ IU N 1 I/ 22 02 10 40 9

VV06_Opu ivp.indd 7

12-06-14 14:30

H O O F D A RT I K E L

Wat is opu-ivp? De afkorting opu-ivp staat voor ovum pick-up en in-vitroproductie. Het betekent dat de eicellen (eicel = ovum) die continu groeien op de eierstokken van koeien, worden opgezogen en ‘in vitro’, letterlĳk ‘in glas’, dus onder laboratoriumomstandigheden, worden gerĳpt, bevrucht en opgekweekt tot embryo’s. Voor het ‘aanprikken’ van de eicellen wordt gebruikgemaakt van echografie. Op het beeld van de scanner komen de eiblaasjes (follikels) in beeld en met een holle naald worden de blaasjes van de donor vervolgens aangeprikt en opgezogen. Het aanprikken van de eicellen is mogelĳk op elk moment van de cyclus. Het kan met of zonder stimulatie door hormonen. Ook is het mogelĳk om bĳ

drachtige koeien op deze manier eicellen te oogsten, tot ongeveer honderd dagen dracht. Bĳ pinken is het zonder hormoonstimulatie mogelĳk om te beginnen vanaf het moment dat ze voor het eerst tochtig worden, met stimulatie kan dit al eerder. De aangeprikte eicellen moeten eerst nog verder rĳpen, ongeveer een dag, voordat ze bevrucht kunnen worden. De eicellen van meer dieren, ongeveer vĳf, kunnen met één rietje sperma worden bevrucht. Na de bevruchting worden de embryo’s ongeveer zes dagen verder opgekweekt in het laboratorium voordat ze worden teruggeplaatst in een ontvangsterkoe. De ontvangster moet zeven dagen daarvoor tochtig zĳn geweest (natuurlĳk of door hormoonstimulatie).

Ook veehouders kunnen de CRV-specialisten inhuren voor het produceren van embryo’s van eigen dieren. Ook dit aantal sessies neemt gestaag toe. ‘Bĳ veehouders is hormoonstimulatie wel mogelĳk’, geeft CRV-onderzoeker Erik Mullaart aan. ‘Onze specialisten komen met hun apparatuur en het laboratorium op wielen naar het rundveebedrĳf. Veehouders hoeven dan niet met hun dieren te slepen.’ Hurkmans ET werkt ook op locatie, maar Hurkmans geeft er de voorkeur aan dat de donoren op zĳn donorstation worden gestald. ‘Dat is logistiek gezien veel praktischer.’ Hurkmans ziet voor ivp ook kansen voor de verwaarding van duur of exclusief sperma. Een goed voorbeeld is de holsteinstier Supershot. Fokkerĳorganisatie Cogent biedt de eerste duizend rietjes sperma aan voor 865 euro per stuk. Vanaf 1 augustus komt het sperma regulier beschikbaar. De eerste kopers hebben dan een voorsprong van drie maanden. ‘Voor het gebruik op één koe is zo’n rietje veel te duur’, vindt Hurkmans. ‘Bĳ ivp kun je eitjes van meer donoren met één rietje bevruchten. Dus als je dat dure sperma voor zes of zeven koeien gebruikt, met de kans op meer embryo’s per koe, dan kan zo’n investering uit.’ Daarom bood Hurkmans klanten aan om de kosten onderling te delen.

Ki blĳft gangbaar

Spoelen of prikken? Voor de productie van embryo’s zĳn twee gangbare technieken in gebruik: embryotransplantatie (et) en opu-ivp. In de praktĳk wordt et meestal aangeduid met ‘spoelen’ en ivp met ‘prikken’. Bĳ et rĳpen door hormoonstimulatie meer eicellen dan normaal. De koe wordt geïnsemineerd met twee tot drie rietjes en de embryo’s die in de koe ontstaan, worden uit de baarmoeder gespoeld en zĳn klaar voor plaatsing in een ontvangster of om in te vriezen. Bĳ ivp worden de eicellen aangeprikt en in het laboratorium bevrucht en opgekweekt. Bĳ ivp is het mogelĳk om twee keer per week eicellen te oogsten, gedurende een lange periode. Bĳ et zitten er minstens zes weken tussen twee sessies. Daardoor is het mogelĳk om via ivp in korte tĳd meer embryo’s van een

V E E T E E LT V L E E S

VV06_Opu ivp.indd 8

JUNI

donor te kweken en steeds voor een andere stier te kiezen. Hans Hurkmans van Hurkmans ET geeft aan wat de gemiddelde resultaten van spoelen en prikken zĳn. ‘Een etsessie levert gemiddeld zes embryo’s op, het drachtigheidspercentage is gemiddeld 55 procent. Ovu-ivp zonder hormoonstimulatie levert gemiddeld twee embryo’s op, met hormoonstimulatie is veelal een dubbele hoeveelheid mogelĳk. Het drachtigheidspercentage is gemiddeld 50 procent.’ Bĳ deze gemiddelde resultaten liggen de kosten bĳ spoelen op ongeveer 75 tot 80 euro per embryo, bĳ prikken op 150 euro per embryo. Maar Hurkmans benadrukt dat dit gemiddelde resultaten zĳn. ‘Een individuele sessie kan slechtere, maar ook betere resultaten opleveren.’

Hurkmans, Allen en Merton verwachten niet dat embryo’s ki gaan vervangen op het boerenerf. ‘Het is veel lastiger en duurder om genoeg embryo’s te maken voor de gehele veestapel dan genoeg sperma’, stelt Merton. ‘Maar in fokprogramma’s is het gebruik van embryo’s niet meer weg te denken. Wereldwĳd gebruiken alle grote fokkerĳorganisaties embryo’s, als je niet meedoet, loop je achter.’ ‘In de toekomst, misschien over tien of vĳftig jaar, is het mogelĳk om hele generaties in het laboratorium te kweken’, schetst Merton. ‘Door te werken met stamcellen uit embryo’s zal het mogelĳk zĳn om zowel eicellen als spermacellen te maken. Daaruit groeien embryo’s, waarvan weer nieuwe stamcellen en vervolgens nieuwe eicellen en zaadcellen kunnen worden gemaakt, die weer kunnen uitgroeien tot nieuwe embryo’s.’ Op deze manier zouden generatie-intervallen kunnen worden gerealiseerd van slechts enkele weken. ‘En dat bepaalt uiteindelĳk hoe snel we vooruitkomen met de fokkerĳ’, zegt Merton. ‘Het is toekomstmuziek die er wel voor zorgt dat de fokkerĳ volledig in het laboratorium zou plaatsvinden.’ l

2014

12-06-14 14:31

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K

P I E T

D E

M E U T E R

Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelĳkse praktĳk schrĳven drie dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderĳ. Om en om beschrĳven John Campe, Piet De Meuter en René Bemers maandelĳks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelĳke preventiemaatregelen.

Vrĳ plotse dood door scherpe ĳzerdraad in het hartzakje

Scherp in bĳ jong dier M

idden in het kalfseizoen contacteerde een vleesveehouder me voor griepproblemen op zĳn bedrĳf. In een groep waar de afgelopen week al enkele griepgevallen waren, zat een kalf van ongeveer driehonderd kilo dat acuut ziek was geworden. Het kalf ademde erg moeizaam, zo gaf de veehouder aan. Toen ik op het bedrĳf kwam, viel het jonge dier meteen op door zĳn erg kreunende, bĳna klagende ademhaling. Nader onderzoek toonde dat het dier behoorlĳk hoge koorts had van ongeveer 40 graden Celsius. Ondanks de kreunende ademhaling was bĳ het beluisteren van de longen geen specifieke longruis te horen. De pĳnproeven gaven echter niet echt een positieve indruk. Omdat ik geen vertrouwen had in de toestand van het dier, besloot ik het jonge rund toch maar met pĳnstillers en antibiotica in het bloed te behandelen. Helaas, het kalf was al na drie uur dood. Het was opvallend dat een dier dat ’s morgens nog goed had gevreten, na slechts een aantal uren ziekte al was gestorven. Met dat verloop in het achterhoofd besloot ik een sectie uit te voeren om de precieze doodsoorzaak te achterhalen. Bĳ die sectie vond ik al snel een stukje gebogen ĳzerdraad die door de wand van de netmaag precies tot in het myocard of hartzakje prikte. Deze priem in het hart had zo – zonder enige ontsteking — het dier het leven gekost. Wellicht was het ĳzer afkomstig uit een partĳ hooi van een afgelegen weiland. De veehouder heeft daarop die bepaalde partĳ hooi afgevoerd om nieuwe gevallen te voorkomen.

De encyclopedie scherp in ‘Scherp in’ is een aandoening waarbĳ ĳzerdraad of een ander scherp voorwerp in de magen van een rund terechtkomt. Het scherpe voorwerp kan dan door de honingraatstuctuur en het sterke samentrekken van de netmaag bĳ het begin van de penscontractiecyclus de dunne netmaagwand aanprikken. De duidelĳkste symptomen ontstaan als het draadje door de wand heen prikt en op die manier buikvliesontsteking veroorzaakt. Het kan echter ook gebeuren dat het draadje door de wand heen het hartzakje aanprikt en daar een hartzakontsteking veroorzaakt. De symptomen lĳken op

die van een acute peritonitis of buikvliesontsteking. Het dier heeft pĳn, een verhoogde buikspanning, positieve pĳnproeven. Het dier kreunt, heeft een stĳve of voorzichtige gang en heeft koorts. De aandoening komt niet vaak voor bĳ dieren van een jonge leeftĳd zoals in bovenstaand geval. Vaak duurt het ziekteverloop langer en treft deze aandoening vooral oudere dieren. Bĳ oudere dieren kan het opschieten van een magneetbolus in de pens voorkomen dat het scherpe voorwerp naar andere magen migreert. Dit dier had nog geen magneetbolus. Magneetbolussen worden vanaf de leeftĳd van vĳftien maanden geadviseerd, zelf houd ik de grens op 300 kg lichaamsgewicht, eigenlĳk vanaf ongeveer een jaar. In de loop van het weideseizoen is het in elk geval raadzaam om alert te zĳn op zwerfafval of stukken ĳzerdraad in de weide. Ook bĳ de ruwvoerwinning is het goed om aandacht te hebben voor vreemde voorwerpen.

V E E T E E LT V L E E S

VV06_DAP.indd 9

J UN I

2 0 1 4

12-06-14 14:19

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Steven Hanselaer: ’Enkel zonder ongemakken kan een rund optimaal uitgroeien’

Ardense smaak Bĳna de helft van het geproduceerde vlees in België betreft vrouSteven en Jos Hanselaer Op het Bookhamershof zweert de familie Hanselaer al 35 jaar voor topkwaliteit vlees bĳ vrouwelĳke witblauwrunderen uit de Belgische Ardennen. Activiteiten: Ras: Aantal stuks:

welĳke runderen. In dat segment speelt de Vlaamse familie HanZele

mesterĳ en fokkerĳ Belgisch witblauw 2000 vrouwelĳke afmestdieren en 100 fokkoeien

selaer uit Zele een niet onbelangrĳke rol met zeventig slachtingen per week. Ze hebben een uitgesproken voorkeur voor dieren uit de Ardennen en mesten de dieren af in drie stappen. tekst Guy Nantier

e laadklep van de veetransporteur gaat naar beneden. Tweeënveertig vrouwelĳke runderen tussen drie en zes jaar oud worden gelost en netjes aangebonden in de ingestrooide opvangstal. Daarna start onmiddellĳk het scheren van de dieren, het wassen, de behandeling tegen schurft en luizen, het ontwormen, het bloed tappen, de vaccinatie tegen ibr, het tuberculineren en, indien nodig, het onthoornen. Ook krĳgen de dieren een magneet op tegen scherp in de pens. Het geheel is standaardprotocol op het afmestbedrĳf ‘de Bookhamershof’ van de familie Hanselaer in het Oost-Vlaamse Zele. ‘Zo gaat het hier bĳ elke aanlevering’, vertelt Steven Hanselaer. ‘Daar wĳken wĳ geen millimeter van af. Het vormt de basis voor een gezond, kwalitatief superieur eindproduct.’ Om elk ongemak voor het rund te vermĳden worden de dieren nadien om de zes weken tot op slachtleeftĳd gewassen, geschoren en behandeld tegen schurft en gaan ze wekelĳks door een pootbad tegen klauwinfecties. ‘Enkel zonder ongemakken kan een rund optimaal uitgroeien.’

Om de dieren gezond te houden worden zĳ bĳ aankomst en om de zes weken geschoren, gewassen en behandeld tegen schurft

Familiale business Jaarlĳks worden op het bedrĳf in Zele zo’n 2000 magere vrouwelĳke dieren aangevoerd uit de Ardennen. Deze worden door vader Jos Hanselaer (59) aangekocht bĳ een vaste veehouderskring. ‘Vader is de aankoper,’ legt Steven (33) de bedrĳfsstructuur uit, ‘en de probleemoplosser. Ikzelf ben samen met mĳn

VVEEEETTEEEELLTTVVLLEEEESS J O U KN TI O2B0E1R4 2 0 0 9

VV06_bedrijfsrep Hanselaer.indd 10

12-06-14 14:22

Ardense witblauwen in een van de drie sorteerparken. Wit, kalkachtig poeder moet de loopvloer droog houden tegen mortellaro

vriendin Melissa De Vleeshouwer en één arbeider verantwoordelĳk voor het levend vee. Dat zĳn, naast de afmestdieren, ook een kleine honderd zoogkoeien waarmee we zelf fokken.’ Moeder Hanselaer doet de bedrĳfsboekhouding. Stevens broer Stĳn is verantwoordelĳk voor de uitsnĳzaal in Anderlecht, zus Liesbeth verzorgt er de administratie en broer Jeff verzorgt de public relations voor de familiale business. Hĳ bezit tevens een eigen restaurant waar uiteraard witblauwvlees op de menukaart staat. Maar terug naar het vee. Vader en Steven Hanselaer zweren al sinds jaar en dag bĳ graatmagere dieren uit de Ardennen voor hun afmestactiviteiten. Jos Hanselaer: ‘Ardense runderen zĳn beduidend interessanter om mee te werken, omdat deze in de eerste levensjaren enkel hooi en gras hebben gekregen. Die runderen zie je zo veranderen als ze krachtvoerachtigen krĳgen. Voor de aankoopprĳs hoef je het niet te doen. Vandaag zĳn ze eigenlĳk te duur geworden.’

Raszuivere origine geeft groei Vader Hanselaer verhaalt dat vroeger boer en afnemer de veemarkten in Bastogne en Neufchâteau als referentiemarkt hadden. ‘Die prĳsregulering in functie van vraag en aanbod is er nu niet meer. Dat speelt bĳ rechtstreekse afname in het nadeel.’ Ook bĳ runderen van het Belgisch-witblauwras zweren vader en zoon. Alhoewel ze heden ten dage nog af en toe een kruising parthenais x witblauw binnenhalen, was dit enkele jaren terug bedui-

dend meer. ‘De hype van het kruisen lĳkt gelukkig voorbĳ. Wĳ hadden er niet zo’n goede ervaringen mee. Tegenover raszuivere witblauwen mis je al vlug honderd kilogram levend gewicht voor eenzelfde leeftĳd en boet je snel vĳf procent en zelfs meer in qua slachtrendement. Raszuivere origine geeft groei.’

Regelmatig scheren Vader Hanselaer laat zich daarbĳ ontvallen dat de ki-stieren Langoureux de Fooz en Heros du Peroy heel dankbare afmestdieren geven. Zoon Steven voegt eraan toe: ‘Voor de eigen fokkerĳ gebruiken we de ki-stieren Naif de Hotte en Edifiant du Pont de Messe.’ Na drie à vier weken quarantaine verhuizen de dieren naar een van de drie sorteerparken met weidebeloop. Hier hebben de dieren volop ruimte om te bewegen en krĳgen ze ruwvoer zoals voordroog, mais en voederbieten, geen krachtvoer. ‘Het is een inloopperiode. We pogen qua ruwvoer ook zo veel mogelĳk zelfvoorzienend te zĳn.’ Het vervolgtraject geschiedt in ingestrooide groepsboxen met een bezetting van zeven tot negen dieren. De dieren, zo’n dertig à veeertig per week,worden geselecteerd op basis van hun evolutie in de sorteerparken. ‘De dieren die naar de eigenlĳke afmestfase gaan, moeten voldoende pensontwikkeling hebben.’ Stokpaardje van Steven zĳn de bronstige dieren. Die worden steevast onmiddellĳk afgezonderd in individuele boxen gedurende twee dagen om de rust in de box te bewaren en ongeluk-

ken met koppelgenoten te vermĳden. De mest wordt om de twee dagen verwĳderd uit de loopgang aan de voederkrib die wordt ingestrooid met een kalkachtige poeder, een bĳproduct van een steenslĳpbedrĳf in de Gentse kanaalzone. ‘Het product houdt de loopvloer droog en voorkomt mortellaro’, zegt Steven. ‘De dieren regelmatig scheren om ze gezond te houden, de stallingen netjes houden, dagelĳks 20 ton voer mengen, de dieren controleren en uniforme groepen maken. Dat is in het kort samengevat wat wĳ dagdagelĳks doen.’

Vĳf voerregimes De afmest verloopt in twee stappen: de vleesaanzet en de afwerking. In de afwerking spelen lĳnzaadschilfers een belangrĳke rol. Over de voerregimes wil Steven verder niet veel kwĳt. ‘Dat is ons bedrĳfsgeheim. Wel kan ik zeggen dat er elf ingrediënten, die met een mengvoerwagen worden afgewogen en gemengd, in de rantsoenen zitten: kuilmais, ccm, lĳnschilfers, draf, perspulp, pulp, aardappelsnippers, aardappelen, stro, hooi en soja.’ Volgens Steven is het belanrĳk dat de overgang tussen de drie voerregimes – ruwvoer, vleesaanzet en afwerking – geleidelĳk aan geschiedt. Hĳ maakt dan ook vĳf rantsoenen waarvan twee overgangsrantsoenen. ‘De meest kritieke fase is de overgang van vleesaanzet naar afwerking. De penswerking moet op gang worden gehouden. Daartoe verstrekken we onder meer gisten.’ De dieren wegen bĳ slachtrĳpheid tus-

V E E T VE E EL T V E EL LE TE V S LO E EK ST OJ U B EN RI

VV06_bedrijfsrep Hanselaer.indd 11

2 0 1 04 9

16-06-14 10:12

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Gedurende de afmestfase worden de dieren gehuisvest in groepsboxen van zeven tot negen dieren. Bronstige dieren worden steevast afgezonderd

sen de 520 en 550 kilogram geslacht. ‘Jonge dieren doen over het hele traject, van aanvoer tot slacht, gemiddeld vier à vĳf maanden, koeien gemiddeld zo’n 110 dagen.’

Innovatieve rĳpingskamer Zodra de dieren slachtrĳp zĳn, gaan ze richting het slachthuis te Anderlecht waar ook de uitbeen- en versnĳdingszaal Havian van de familie Hanselaer is gevestigd. Wekelĳks worden er zo’n 70 dieren geslacht, uitgebeend en versneden.

Zo’n veertig dieren komen van het eigen afmestbedrĳf, de overige dieren komen van veehouders die volgens ‘de Hanselaermethode’ werken. Van daaruit gaat het vlees – op been of versnĳdingsklaar – via een eigen transportvloot naar een vaste kring van dorpsslagers en keurslagers en restaurateurs. ‘Bĳ de huidige marktprĳs van 5,2 euro per kilogram geslacht is het onmogelĳk de extra toegevoegde waarde die wĳ creëren uit de verkoop te halen op een veemarkt. Wĳ werken daarom rechts-

Met deze driejarige vaars gaat de familie Hanselaer voor de hoogste podiumplek bĳ het vrouwelĳk slachtvee te Ath

V E E T E E LT V L E E S

VV06_bedrijfsrep Hanselaer.indd 12

JUNI

reeks met slagers en restauranthouders die bereid zĳn een hogere prĳs te betalen.’ Om zĳn afnemers nog beter van dienst te zĳn, beschikt Havian sinds januari 2012 over een rĳpingskamer. Hier wordt de punt in been of côte à l’os ‘gerĳpt’ gedurende zes weken bĳ een constante temperatuur en een optimale luchtvochtigheid. Jos Hanselaer: ‘De langere rĳping geeft een surplus in termen van intensere smaak aan het vlees.‘

Vakmanschap uitdragen De familie Hanselaer is een begrip in de afmestwereld, in het bĳzonder in de categorie vrouwelĳk slachtrĳp vee. Zo is ze sinds dertig jaar steevast aanwezig op de Vette Os te Antwerpen en de prĳskampen te Zomergem en te Ath, de drie grootste events voor slachtvee in België. De laatste paar jaren staat de familie er aan de absolute top. Vorig jaar kaapte Hanselaer de kampioenstitel in Antwerpen weg met een slachtkoe van 992 kilogram. Dit jaar waren ze de beste met een slachtdier van 905 kilogram op voet. Jos Hanselaer: ‘Aan de haak leverde de vaars 665 kilogram geslacht op. Een rendement van bĳna 74 procent. Dat is bĳ mĳn weten nog nooit eerder behaald.’ Ook voor de komende slachtveekeuring in het Waalse Ath, in het kader van de week van het vlees, hebben Jos en Steven wat speciaals aangemeld: een driejarige vaars van om en nabĳ de 800 kilogram op voet met uitbundige vleespartĳen in de achterhand. Steven Hanselaer: ‘We gaan voor de hoogste podiumplek. Het moet ons vakmanschap onderstrepen en onze klantenkring bevestigen in hun goede keuze. Voor minder doen we het niet.’ l

2014

12-06-14 14:23

Te koop: wegens bedrijfsbeĂŤindiging: Belgisch witblauwe vaarzen, kalveren en dekstieren. Ibr- en bvd-vrij. Regio Leerdam. Tel.: 06-51578282

Te koop: dekrijpe zoogkoeien. Piemontese zelfkalvend. Geen status. Kalveren van 6 maanden lopen nog bij de moeder Tel.: 06-10868973

Wilt u ook een vleesveesnipper plaatsen? Bel dan voor informatie naar tel.: 026-3898806 of stuur een e-mail naar advertenties@crv4all.com

V E E T E E LT V L E E S

VV06_p13.indd 13

J U N I

2 0 1 4

12-06-14 14:39

D E

W E E K

VA N

H E T

V L E E S V E E

Nederlandse vleesveehouders geven kĳkje in de stal tĳdens de Week van het Vleesvee

Passie en trots Meer dan 35 vleesveebedrĳven met verschillende rassen en verspreid over heel Nederland hielden tĳdens de Week van het Vleesvee open dagen voor het grote publiek. Het was een initiatief van de Federatie Vleesveestamboeken Nederland. ‘Burgers uit de eigen regio zĳn immers meer dan ooit van levensbelang voor het voortbestaan van de vleesveehouderĳ,’ zo luidt het bĳ federatie voorzitter Guus Laeven. Een impressie op drie bedrĳven over passie en trots. tekst Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen, Tĳmen van Zessen

FA M I L I E

VA N

T E L G E N ,

L E LY S TA D

Op Hoeve Vredeveld zĳn bezoekers welkom en is het eigenlĳk dagelĳks ‘open dag’ Ras: Aantal dieren: Aantal kalvingen: Aantal hectare:

Vanwege de open dag neemt Marc de bezoekers hier ook mee naartoe. ‘Eigenlĳk had ik de nieuwe stier al bĳ dit koppel willen jagen, maar vanwege de open dag doe ik dat maar na het weekend.’ Jaarlĳks laat de familie Van Telgen acht dieren slachten voor verkoop in de eigen boerderĳwinkel. Dat loopt goed, er is

hereford 40 14 40

inmiddels een behoorlĳk vaste klantenkring opgebouwd. Om te zorgen voor een zo constant mogelĳke vleeskwaliteit, worden de meeste stierkalveren afgemest als os. ‘Op deze manier is de kwaliteit vergelĳkbaar met het vlees van de vrouwelĳke dieren’, legt Marc uit.

Het bedrĳf van Marc en Astrid van Telgen-Groot in Lelystad heeft bĳna dagelĳks ‘open dag’. Het bedrĳf Hoeve Vredeveld telt niet alleen 40 herefords, maar doet ook dienst als zorgboerderĳ, heeft een boerderĳwinkel en zelfs een tak met kinderopvang. ‘Omdat we overdag altĳd open zĳn, was het voor ons logisch om mee te doen aan de open dag’, vertelt Astrid. ‘Maar we hebben er niet veel ruchtbaarheid aan gegeven, dus het aantal extra bezoekers voor de open dag was beperkt. Wel hebben we collega-herefordfokkers over de vloer gehad.’ Een klein koppel van de herefords loopt altĳd op het bedrĳf, vooral vanwege de zorgboerderĳ. De rest van de dieren loopt in een natuurgebied in de polder.

V E E T E E LT V L E E S

VV06_WeekVanHetVleesvee.indd 14

JUNI

2014

16-06-14 15:00

REMCO DE HEUS EN GERT SNITSELAAR, WERKHOVEN

Gert Snitselaar: ‘Ik geloof in het concept om de consument erbĳ te betrekken’ Hoewel hĳ nog geen jaar geleden startte met zĳn vleesveebedrĳf, meldde Gert Snitselaar (31) uit Werkhoven zich direct aan voor de open dag. Ruim 150 mensen kwamen uiteindelĳk een kĳkje nemen op het kersverse vleesveebedrĳf. ‘Ik wil me inzetten voor een goed, betrouwbaar en duurzaam Nederlands product, dat geproduceerd wordt op een bedrĳf waar een consument ieder moment van de

FA MI L I E

dag binnen kan lopen’, klinkt Snitselaar gepassioneerd. ‘Ik geloof in het concept om de consument erbĳ te betrekken.’ Op hetzelfde erf heeft Snitselaar ook een grote ontstoffings- en verpakkingslĳn van hooi en stro voor knaagdieren. ‘De restproducten hiervan zet ik in op het vleesveebedrĳf. Dit vergroot de marge bĳ het vleesvee en dergelĳke kringlopen spreken de consument aan.’

H I S S IN K ,

Ras: Aantal dieren: Aantal kalvingen: Hoofdtak:

blonde d’Aquitaine en dikbil 385 (excl. 200 rosés) 60 productie van kleinverpakkingen hooi en stro

De jonge vleesveehouder is momenteel bezig met het aanvragen van het tweesterrenlabel voor een van de stallen. Ook vervangt hĳ de laatste dikbildieren in verband met de keizersnedediscussie en startte hĳ met eigen vleesverkoop. Tĳdens de open dag had Snitselaar zich voorbereid op kritische vragen. ‘Maar ik merk bĳ consumenten geen grimmige houding, eerder misvattingen en gebrek aan kennis. Ze denken bĳvoorbeeld dat blondes het kruisingsresultaat van holstein en dikbil zĳn. Of weten niet welke rassen wel of niet natuurlĳk afkalven.’

N I J B R O E K

Gerrit Hissink: ‘De vleesveesector staat te vaak negatief in de publiciteit’ ‘De Romeinen hebben dit ras als trekdier laten overkomen uit Azië. Kĳk maar naar die zware voorhand, dat maakte deze runderen geschikt voor zwaar werk op het land. Maar de marchigiana werd ook benut voor de melk en het vlees.’ Aan het woord is Gerrit Hissink (64). De vleesveehouder uit Nĳbroek vertelt een bezoeker over de herkomst van het ras waar hĳ zo graag mee fokt. Begin mei bezocht hĳ nog een nationale show in de Italiaanse regio Marche, de streek waar het ras is gefokt tot wat het nu is. Samen met zĳn zoon Wouter (19) heeft Hissink in totaal zo’n twintig marchigiana’s. Zaterdag 14 juni stelden ze in het teken van de Week van het Vleesvee hun zoogkoeienbedrĳf open voor publiek. ‘We willen de mensen laten zien dat we goed omgaan met ons vee. De vleesveesector

Ras: Aantal dieren: Aantal kalvingen: Aantal hectare:

staat te vaak negatief in de publiciteit, wĳ willen open zĳn over de wĳze hoe vleesvee wordt gehouden’, zegt Gerrit Hissink. De veehouder verwacht dat bezoekers daarmee inzien dat ze een vertrouwd stukje vlees op tafel krĳgen. Wouter is van plan om te gaan studeren aan het CAH Vilentum in Dronten. Hĳ wil de vleesveehouderĳ van zĳn ouders voortzetten en combineren met een inkomen buitenshuis. ‘Ik wil graag naar de vĳftien moederdieren, op dit moment zitten we rond de tien. We gaan meer fokken met Italiaanse ki-stieren; in de toekomst wil ik op keuringen meedoen met de top. Maar eerst moeten we een nieuwe schuur zetten. We denken aan een hellingstal.’

V E E T E E LT V L E E S

VV06_WeekVanHetVleesvee.indd 15

marchigiana 20 7 7

J U N I

2 0 1 4

16-06-14 15:00

I N T E RV I E W

Amateuristische aanpak in de vleesveehouderĳ houdt veehouders in armoede

Copernicaanse omwenteling nodig in de vleessector Het gaat niet zo best in de vleesveehouderĳ. Jan de Keyser van kredietverstrekker Fortis en Ricci Focke van hulporganisatie Boeren op een Kruispunt laten hun licht schĳnen over de gezondheidstoestand van de sector. Er is voor het veilig stellen van de toekomst een radicale omwenteling nodig. tekst Annelies Debergh, Guy Nantier

et jaar 2005 is het laatste geregistreerde jaar met een normale rentabiliteit in de rundveesector. In 2012 had ongeveer tachtig procent van de vleesveehouders geen positief inkomen. Maar hoe kĳkt een bank tegen de sector aan en hoe beleeft een hulporganisatie voor boeren in nood de lage rentabiliteit in vleesveehouderĳ? VeeteeltVlees zette Jan de Keyser en Riccy Focke tegenover elkaar aan tafel. Jan de Keyser is in het dagelĳkse leven agra-

V E E T E E LT V L E E S

VV06-interview keyser,focke.indd 16

JUNI

risch directeur bĳ BNP Paribas Fortis en staat zo nauw in contact met de groeibedrĳven en dynamische bedrĳven in de

landbouwsector. Tegelĳk neemt Riccy Focke het als directeur van hulporganisatie Boeren op een Kruispunt op voor de

Jan de Keyser: ‘Naast een goede omvang moet ook de verkoop op het bedrĳf geprofessionaliseerd zĳn’

2014

12-06-14 16:35

bedrĳven die moeite hebben om hun verhaal financieel rond te krĳgen en die te kampen krĳgen met allerhande leed. Ook Riccy Focke beschikt over een bancaire achtergrond.

Moeilĳke evaluatie 2013 De vraag om het voorbĳe jaar 2013 te evalueren, blĳkt moeilĳk. Als eerste tracht Jan de Keyser dit te doen. ‘Banken beoordelen de landbouw niet op sectorniveau’, begint hĳ. De Keyser legt uit hoe dat dan wel gebeurt. ‘Banken monitoren een aantal bedrĳven die representatief zĳn voor de gezonde groeiers in de sectoren, want we zĳn eigenlĳk geïnteresseerd in die bedrĳven die we gefinancierd hebben.’ Wanneer Jan de Keyser toespitst op de

Riccy Focke: ‘Belgisch-witblauwvlees is het beste product om te verkopen, maar uiterst moeilĳk om geld aan te verdienen’ eerste geld in de lade komt. Wanneer de overnemer de kosten bĳ de overname heeft onderschat, dan komt een dergelĳk bedrĳf al snel in liquiditeitsproblemen.’ Riccy Focke van Boeren op een Kruispunt kĳkt vanuit een andere hoek tegen de vleesveehouderĳ aan. Hĳ beaamt net als Jan de Keyser dat vleesveehouders van alle sectoren het meest emotioneel gebonden zĳn met hun productiefactoren. ‘Vleesvee is passie en liefde en dat is geen economie.’ Focke gaat rechttoe rechtaan nog een stap verder. ‘Het Belgisch-witblauwras levert het meeste kwaliteitsvlees, het vlees is bovendien gezond en mals. Het is het beste product om te verkopen, maar uiterst moeilĳk om er – als producent – geld aan te verdienen.’

voor duidelĳk betere cĳfers aan het einde van de rit.’ De trend voor 2013 is volgens De Keyser dan ook positief. ‘Het laatste jaar was voor vleesveehouders beter dan het jaar voordien.’

Afrikaanse economie Riccy Focke kĳkt sceptisch naar de bedrĳfsresultaten in de totale vleesveehou-

Professionals versus hobbyisten

Riccy Focke

vleesveesector, dan weerklinkt zĳn antwoord erg duidelĳk. ‘Vleesveehouderĳ scoort het laagst in rendement op het eigen vermogen. Het is een zeer extensieve en emotioneel gebonden sector met een bovengemiddelde vraag naar kapitaal. We zien dat vooral de jonge bedrĳven het verschrikkelĳk lastig hebben om de lange cyclus van kalf tot afzetproduct te dragen.’ Hĳ verklaart zich nader. ‘Het duurt doorgaans twee jaar voor het

Als het over rentabiliteit van de sector gaat, maakt Focke een eenvoudige rekensom. ‘Vreemd vermogen kost drie tot vier procent, maar dat rendement halen slechts enkele uitzonderingen – variabele kosten, bank en arbeidsloon afgetrokken – met het houden van vleesvee op gronden van meer dan 35.000 euro per hectare’, klinkt het nuchter. ‘Dat gebeurt dus wanneer passie en liefde spelen in plaats van economie.’ Jan de Keyser kĳkt wel positief naar de vleesveehouderĳ, met name de professionele vleesveehouderĳ. Die staat er volgens hem anders in. Hĳ wĳst op de groep ondernemers die wel geld verdienen aan vleesveehouderĳ. ‘Er zĳn bedrĳven waar dat rendement wel gehaald wordt. Ik spreek weliswaar over een klein segment, maar die bedrĳven hebben schaalgrootte en ze bezitten ook marktmacht.’ Juist in het aspect marktmacht schuilt volgens De Keyser het verschil met de hobbybedrĳven. ‘Aan de opbrengstzĳde zit een groot verschil. Er zĳn bedrĳven die erin slagen om hun dieren beter te vermarkten met meer rendement. Vaak zĳn op die bedrĳven ook de technische resultaten beter. Die bedrĳven hebben een kortere tussenkalftĳd, hebben meer levende kalveren en krĳgen hun product ook nog eens beter verkocht. Dat zorgt

Jan de Keyser

derĳ. ‘Met de huidige kosten krĳgen we de klassieke vleesveehouderĳ vandaag niet rondgerekend.’ Toch meldt Focke dat er weinig problemen en vragen komen vanuit de vleesveehouderĳ bĳ Boeren op een Kruispunt. Het hobbymatige karakter dat aan de vleesveehouderĳ vastkleeft, is daar debet aan. ‘In tĳdschriften zie je vooral artikelen over hobbyboeren. Dat toont hoe het de sector vergaat. In Vlaanderen zĳn er 9000

V E E T E E LT V L E E S

VV06-interview keyser,focke.indd 17

J UN I

2 0 1 4

12-06-14 14:33

I N T E RV I E W

zoogkoebedrĳven actief waarvan twee derde minder dan twintig dieren telt. Slechts 1500 bedrĳven houden meer dan veertig zoogkoeien. De voorbeeldbedrĳven die een economische activiteit uit vleesvee halen, komen zelden in beeld. Ze zĳn een minderheid, ze bestaan bĳ wĳze van spreken amper.’ Dat er weinig hulpvragen uit de vleesveehouderĳ komen, verwondert Riccy Focke niet. ‘Op de bedrĳven wordt een vorm van Afrikaanse economie bedreven. Als er liquiditeiten nodig zĳn, dan

vleesveehouders geen winstkansen meer zĳn in de sector. Hĳ gaat uit van de kracht van het aantal. Jan de Keyser: ‘Omvang is een bepalende factor in het rendement. “Weeg ik zwaar genoeg in de markt?” is dé vraag die menig veehouder zich zou moeten stellen. Iemand met omvang weegt op de bank, op zĳn voerfabriek, heeft meer mogelĳkheden en weegt zwaarder op de periferie zoals de veehandelaar of de dierenarts. De omvang maakt ook het grote verschil aan de opbrengstzĳde. Naast een goede om-

‘Voor investeringskredieten baseren we ons op de gemiddelden van de sector die we verder verfĳnen met de eigen bedrĳfsresultaten. De btw-listing bĳvoorbeeld is een bruikbaar instrument om inzicht te krĳgen in de financiële stromen van een bedrĳf. We nemen ook de “afstamming” van de investeerder mee in het verhaal. Vaak gaat het over bedrĳven die al langer een relatie hebben met de bank. Er moet ook een eigen financiele buffer zĳn van minstens twintig procent. De slotsom is dat het een vrĳ com-

worden er dieren verkocht. Het grote voordeel van vleesvee is dat de veestapel vanzelf weer aangroeit. Twee jaar later heerst er dan het gevoel dat het kapitaal weer even groot is.’ Volgens Riccy Focke is de problematiek in de sector eenvoudig te herleiden. ‘Zolang er veel veehouders zĳn die hun dieren verkopen zonder ze eerst te wegen en zonder vooraf ook duidelĳke prĳsafspraken te maken, kan er gewoon niet verdiend worden in de sector. De voorgespiegelde kans op winst – ‘ooit eens’ – weerhoudt mensen om van spoor te veranderen en houdt de gezinnen in problemen.’ Jan de Keyser spreekt tegen dat er voor

vang moet ook de verkoop geprofessionaliseerd zĳn.’ Focke merkt wel op dat schaalvoordelen ook schaalnadelen kunnen inhouden: als je aan het verliezen bent met ‘veel’ vleesvee, kan het heel snel gaan. Kĳk maar naar een paar voorbeelden in andere sectoren. ‘Het ene jaar een succesbedrĳf, het volgende jaar een ramp.’

plex verhaal is, dit in tegenstelling tot andere landbouwsectoren.’ Volgens Riccy Focke gebeurt veel binnen gemengde structuren waar het voeren van een bedrĳfsboekhouding vaak te wensen overlaat. Riccy Focke schat dat slechts twintig procent van de bedrĳven een betrouwbare bedrĳfsboekhouding voert. ‘Bovendien zit nog 48 procent van onze landbouwbedrĳven in het forfaitair belastingsstelsel. Met een volledige boekhouding zou er een beter financieel inzicht kunnen ontstaan. Maar dat krĳg je fiscaal niet verdedigd in Vlaanderen.’ Hĳ adviseert: ‘Reken voor uzelf en niet met mensen die te ver van uw bedrĳf staan. Hou bĳ investeringskredieten – grond,

V E E T E E LT V L E E S

VV06-interview keyser,focke.indd 18

JUNI

Financieel inzicht onvoldoende Op de vraag of er ook wel voldoende financiële kennis in de vleesveesector aanwezig is, klinken de beide heren negatief. Hoe kunnen banken zich dan een goed beeld vormen over investeringsplannen van bedrĳven? Jan de Keyser:

2014

12-06-14 14:33

stal, machines, veestapel, voeders, productierechten – een eigen financiële buffer van vĳftig procent voor ogen.’

Meer beroepskennis nodig Dat technische cĳfers evenzeer belangrĳk zĳn, zeker bĳ investeringsplannen, beaamt Jan de Keyser volmondig. Hĳ maakt wel een kanttekening. ‘Als we kĳken naar andere sectoren, dan is met een grote betrouwbaarheid het inkomen te schatten aan vaste parameters, zoals het aantal biggen per zeug, het aantal gepro-

duceerde kilo’s tomaten of appels. In de rundveehouderĳ zĳn parameters moeilĳk meetbaar. Als een veehouder een slecht jaar achter de rug heeft, dan zĳn er een hoop excuses voor de ondermaatse resultaten. Er bestaan nog veel uitvluchten. In andere sectoren komen ondernemers veel sneller bĳ zichzelf uit.’ Wat betreft de technische beroepskennis komt ook de rol van de periferie ter sprake. ‘Ik geloof in de vernieuwende rol van de dierenartsen’, zegt De Keyser. ‘De dierenarts neemt daarin een zekere verantwoordelĳkheid op en kan een verbindende factor zĳn.’ Riccy Focke beklemtoont: ‘In de praktĳk zien we situaties waarin het korteter-

mĳnrendement van erfbetreders primeert boven het duurzaam rendement van de boer.’ Jan de Keyser pareert en zegt bĳvoorbeeld dierenartsen te kennen die meedenken met de boer. Focke: ‘Dat zĳn dan wellicht de dierenartsen die zich blĳven vervolmaken in bedrĳfsbegeleiding van vleesveehouders.’ Jan de Keyser maakt zĳn punt verder af: ‘Een voorwaarde ook om technisch beter te scoren, is voldoende transparantie in de sector krĳgen. In de intensieve sectoren gaat het topsegment heel open met cĳ-

heid geeft. Tot slot moet de periferie, zowel voor als achter het bedrĳf, haar verantwoordelĳkheid opnemen.’ Riccy Focke: ‘Achttien procent van onze bedrĳven, in alle sectoren, hebben drie jaar na mekaar een negatief inkomen. Niemand die op die bedrĳven komt, zegt dat de boer zo niet verder kan en iets rendabeler kan gaan doen. Als straks het melkquotum vrĳkomt, dan gaan de gemengde bedrĳven hun vleesveenutriëntenemissierechten gebruiken voor melkkoeien.’

fers om. Vleesveehouders delen nog altĳd erg weinig met elkaar.’

Riccy Focke denkt niet dat de daaropvolgende krimp van de vleesstapel een positief effect zal hebben op de prĳs van het afzetproduct. ‘Ik maak mĳ grote zorgen, want de plaats in de schappen zal opgevuld worden met geïmporteerd vlees. Als een sector te klein wordt, verliest ze draagkracht. De mooiste kansen liggen bĳ mensen die de markt zelf in handen nemen: eigenhandige verkoop van fokmateriaal, rechtstreekse verkoop naar slagers die je foto in de winkel hangen, thuisverkoop, “crowdbutching”. Het aantal dieren is dan niet meer belangrĳk, de eerlĳke marge die per dier wordt gerealiseerd, des te meer. En dat was nu al jarenlang het knelpunt, toch?’ l

Welles-nietestoekomst Heeft de roodvleesproductie nog een toekomst rekening houdende met de steeds wĳzigende maatschappelĳke inzichten rond het eten van vlees en dierwelzĳn? Volgens Jan de Keyser is er desondanks toekomstperspectief. Hĳ wĳst op enkele bĳzondere marktinitiatieven van ondernemers uit de vleesveesector en enkele succesverhalen van thuisverkoop. ‘We moeten ervoor zorgen dat de ondernemer voldoende technische kennis heeft, voldoende groot is en kan steunen op een overheid die voldoende rechtszeker-

V E E T E E LT V L E E S

VV06-interview keyser,focke.indd 19

J UN I

2 0 1 4

12-06-14 14:33

D I E R G E Z O N D H E I D

Wilko Dubbink: ‘Een larvendodend middel richt zich op 80 procent van de vliegenpopulatie’

Vliegenbestrĳding start vaak te laat De kans op veel vliegen is volgens deskundigen dit jaar door het vroege voorjaar groot. Het bestrĳden van alleen volwassen vliegen is echter te eenzĳdig om de druk te verminderen. Verder onderzoek naar vliegenbestrĳding in de toekomst is nodig. tekst Florus Pellikaan

p 9 maart tikte de thermometer dit jaar voor het eerst de twintig graden Celsius aan. Bĳna een maand eerder dan gemiddeld. En het bleef niet bĳ deze warme dag, maar het gehele voorjaar was warmer en daardoor vroeger dan andere jaren. Ook de eerste vliegen leken zich dit jaar eerder aan te dienen. ‘We hebben in Nederland geen meetpunt voor insecten, dus we kunnen over de huidige mogelĳk grotere vliegenpopulatie geen uitspraken doen gebaseerd op cĳfers’, vertelt Willem Takken, hoogleraar medische en veterinaire entomologie (insectenwetenschap) aan de Wageningen Universiteit. ‘Maar omdat we geen winter hebben gehad, zullen er weinig vliegenlarven als pop door de kou zĳn gestorven. In het voorjaar komen naargelang de temperatuur de poppen uit. Gezien de warmte is het niet ondenkbaar dat er echt eerder vliegen zĳn.’

Extra generaties vliegen Bĳ een temperatuur van circa zestien graden duurt het generatie-interval van een vlieg volgens Takken ongeveer een maand. Bĳ hogere temperaturen kan dit korter zĳn. Afhankelĳk van hoe de zomer verloopt, is het door het vroege voorjaar mogelĳk dat we dit jaar één of twee generaties meer vliegen krĳgen en dat zal invloed hebben op de omvang van de populatie. ‘Een vlieg legt in zĳn volwassen leven van twee tot drie weken zeker tweehonderd eitjes, waardoor de vliegenpopulatie in enkele generaties exponentieel kan groeien.’ Ondanks een eventuele vroege komst

van de vlieg is er op dit moment nog geen opleving in de handel van vliegenbestrĳdingsmiddelen merkbaar. Dat stelt Wilko Dubbink, hoofd verkoop bĳ Bio Enterprise, toeleverancier van agrarische producten aan handelspartĳen. ‘Veehouders beginnen pas met bestrĳden als er sprake is van overlast, omdat vliegenbestrĳding nu eenmaal vaak als een kostenpost wordt gezien.’ Henk Kuĳk, dierenarts bĳ farmaceut MSD Animal Health, vult aan: ‘En daardoor is de vliegenbestrĳding bĳ veel veehouders een beetje hapsnapbeleid. Maar als de overlast groot is, ben je eigenlĳk al te laat.’

Verspreiden ziekteverwekkers De deskundigen benadrukken dat vliegenbestrĳding als meer dan een kostenpost moet worden gezien. ‘Doordat vliegen steken en hinderlĳk fladderen zorgen ze ervoor dat koeien minder aan rust en natuurlĳk gedrag toekomen. Dat kost voeropname en daarmee productie’, stelt Linda van Wuĳckhuise, dierenarts bĳ de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). ‘Bovendien kunnen vliegen via de poten en mond ziekteverwekkers verspreiden. Bekend zĳn wrang en de oogontsteking houw. Maar vliegen kunnen ook diarree en andere vormen van mastitis overbrengen.’ Ook sluit Van Wuĳckhuise niet uit dat vliegen een rol spelen bĳ de verspreiding van de zogenoemde weidekoorts, met als symptomen langdurige koorts, dalende melkgift en soms dikke gewrichten en verwerpen. Bestrĳden van vliegen is dus wel degelĳk

van belang, maar de deskundigen wĳzen allereerst op goede preventiemaatregelen. ‘Voerresten, mest en geknoeide melk zĳn kweekplaatsen voor nieuwe vliegen’, stelt Van Wuĳckhuise. ‘Vliegen in stallen zĳn niet helemaal te voorkomen, want alleen de geur van koeien trekt al vliegen aan. Maar door hygiënisch te werken is vliegenoverlast zeker te verminderen.’ Nu onder invloed van premies en maatschappelĳke druk mogelĳk meer koeien naar buiten gaan, wil dat zeker niet zeggen dat koeien minder last van vliegen

V EVEETEETEELETL TJ V A LN EUEAS R JI U1N/ I2 22001049

VV06_Vliegenbestrijding.indd 20

12-06-14 14:21

Plaatsen waar vliegen voorkomen op het rund De afbeelding toont de voorkeursplaatsen van de diverse vliegensoorten die bĳ het rund voorkomen (bron: MSD Animal Health)

kleine weidesteekvlieg (Haematobia irritans) paardenluisvlieg (Hippobosca equina) stal- of steekvlieg (Stomoxys calcitrans)

Voor het bestrĳden van vliegen zĳn twee succesvolle manieren: voorkomen dat een larf een vlieg wordt door een larvendodend middel en volwassen vliegen bestrĳden in de stal of op het dier. Dubbink: ‘In de melkveehouderĳ is de omzet van pour-ons en oorflappen voor bestrĳding op het dier verreweg het grootst en die groeit sectorbreed ook nog steeds. De producten zĳn zeker effectief tegen de overlast voor het dier, maar om de vliegendruk echt onder de knie te houden zĳn ze te eenzĳdig. Een larvendodend middel is de belangrĳkste schakel in de vliegenbestrĳding. Het richt zich op 80 procent van de vliegenpopulatie die niet zichtbaar is en als eitje, larf of pop in bĳvoorbeeld de mestkelder verblĳft.’

Resistentie op de loer zouden hebben. ‘Het is zelfs zo dat in heel luchtige, lichte en hygiënische stallen soms minder vliegen op dieren voorkomen dan in de wei. Het is ook een vergissing om te denken dat vliegen van buiten massaal mee naar binnen komen en omgekeerd’, stelt Henk Kuĳk. ‘Bĳvoorbeeld de huisvlieg, die niet bĳt, is typisch een vlieg die binnen voorkomt, terwĳl de kleine weidesteekvlieg vooral buiten op de dieren te zien is. Iedere vlieg heeft ook zĳn eigen voorkeursgebied op het lĳf van de koe’, zegt Kuĳk (zie afbeelding rechtsboven).

Het aantal vliegenbestrĳdingsmiddelen is de laatste tien jaar fors uitgedund. ‘Middelen tegen volwassen vliegen in de stal zĳn er met een stuk of twintig producten nog ruim voldoende. Ook met twee soorten pour-ons en oorflappen is er op het dier nog voldoende langwerkende bestrĳding mogelĳk. De larvenbestrĳding is wat mogelĳkheden betreft het kritieke punt’, vertelt Dubbink. Neporex mag op het moment van schrĳven niet meer worden verkocht. ‘Hopelĳk komt het weer terug, maar momenteel is er voor de larvenbestrĳding nog één werkzame stof beschikbaar.’

herfst- of oogvlieg (Musca automnalis) zweet- of bosvlieg (Hydrotaea irritans) huisvlieg (Musca domestica en Fannia canicularis)

Alhoewel de praktĳk zich op dit moment met de bestaande middelen nog redt, luidt hoogleraar Takken de noodklok. ‘Insectenbestrĳding loopt in de veehouderĳ ten opzichte van bĳvoorbeeld de akkerbouw gigantisch achter. Er wordt nauwelĳks onderzoek naar gedaan, hooguit door de industrie, maar dat is commercieel ingegeven. Wanneer er in Nederland, net als in Denemarken, resistentie optreedt, is er totaal geen vliegenbestrĳding meer mogelĳk.’ Takken breekt dan ook een lans voor sectorbreed onderzoek naar vliegenbestrĳding, waarbĳ wat hem betreft de mogelĳkheden van natuurlĳke bestrĳding worden onderzocht. ‘De tuinbouw maakt veel gebruik van parasitaire insecten voor de bestrĳding van vliegen en in Israël blĳkt dat ook bĳ de veehouderĳ goed te werken, ook in een open stal.’ Daarnaast loopt volgens Takken een internationaal onderzoek naar een bacterie die op biologische wĳze vliegen doodt. ‘De West-Europese veehouderĳ zou hier ook in moeten investeren.’ Ongeacht de mogelĳke komst van natuurlĳke bestrĳdingsmogelĳkheden, is het volgens de deskundigen niet ondenkbaar dat de chemische vliegenbestrĳding op termĳn met regels te maken krĳgt. Het is bĳvoorbeeld al bekend dat veehouders vanaf 2015 voor het gebruik van muizen- en rattengif een cursus moeten volgen. l

V E E T E E LT V L E E S

VV06_Vliegenbestrijding.indd 21

J U N I

2 0 1 4

12-06-14 14:21

E C O N O M I E

LTO roept in visietekst op tot samenwerking in regionale ketens

‘De markt schreeuwt om ons vlees’ Marktkansen samen benutten en positieve punten meer uitdragen, dat zĳn de boodschappen uit de toekomstvisie van LTO vleesvee. Voorzitter Leon Moonen: ‘We zĳn in Nederland voor 56 procent zelfvoorzienend in rundvlees. En toch verdwĳnt er prachtig rundvlees in het grĳze circuit. Dat moet veranderen.’ tekst Alice Booij

VV06_LTOVisie.indd 22

V E E T E E LT V L E E S

JUNI

fficieel is de LTO-toekomstvisie vleesveehouderĳ in Nederland nog niet uit. Het was de bedoeling het eerste exemplaar aan staatssecretaris Sharon Dĳksma uit te reiken in de Week van het Vleesvee, die van 12 tot en met 15 juni werd gehouden. Heel toepasselĳk, echter de bewindsvrouw had een overvolle agenda en daarmee schuift de eerste uitreiking door naar juli. Toch wil LTO-vakgroepvoorzitter vlees-

2014

16-06-14 13:40

vee Leon Moonen al wel uit de doeken doen wat er in de visie met de titel ‘Eerlĳk is (h)eerlĳk’ staat geschreven. ‘De visie dient als leidraad voor ons LTO-beleid tot 2019’, zo geeft hĳ de contouren aan. ‘Dat is vĳf jaar, tot aan de nieuwe Gmemeenschappelĳk Landbouw Beleid (GLB). Het is dan ongetwĳfeld weer tĳd voor nieuwe bespiegelingen.’

Eerste toekomstvisie Nog nooit eerder publiceerde LTO vleesveehouderĳ een toekomstvisie. Dat werd dus hoog tĳd, vond Moonen. ‘We moeten als sector een houvast hebben, een handvat voor onze inzet, aandachtsgebieden waar we energie in steken en een doel voor de toekomst.’ Driekwart jaar heeft het bestuur er samen met zĳn leden aan gewerkt. ‘We hebben het aan de leden voorgelegd en na kritische vragen en discussies zĳn er zaken aangepast en fĳngeslepen, net zolang tot

Leon Moonen: ‘Vlees voor een paar euro per kilo uit het buitenland halen is niet zo moeilĳk, maar wat als daar niets aan milieu wordt gedaan?’

er een plan lag dat breed gedragen is.’ Hĳ noemt de toekomstvisie een ‘kapstok met allemaal haken’ waar verschillende onderwerpen aan zĳn gehangen. De rode draad in de visie is de markt. ‘Niet zozeer een thema waar we als LTO wat aan kunnen doen, maar wel belangrĳk voor alle onderwerpen waar we op inzetten. Uiteindelĳk bepaalt de markt.’ Naast verschillende marktpartĳen zĳn ook bedrĳfsleven en overheid gevraagd naar verwachtingen en ontwikkelingen en zo zĳn er vier thema’s ontstaan in de visie. ‘Die vier thema’s zĳn duur-

zaamheid, ruimtelĳke ordening, innovatie en internationaal’, somt Moonen op. Leidend is natuurlĳk de markt en Moonen maakt de balans op. ‘Het verbaast me dat we in Nederland maar voor 56 procent zelfvoorzienend zĳn in rundvlees en dat er kwaliteitsvlees in het grĳze circuit verdwĳnt.’ Zo’n grĳs circuit betekent een anoniem verhaal en is zeker geen meerwaarde in de vorm van een hogere prĳs. ‘Dat moet veranderen.’ Om daar beweging in te krĳgen, wil LTO een verdere samenwerking stimuleren tussen ketenpartĳen, bĳvoorbeeld tussen vleesveehouders en slagers. ‘We willen ze met elkaar in gesprek brengen om zo korte regionale ketens op te zetten. Er komt vraag naar Nederlands rundvlees’, luidt de overtuiging. ‘En ja, dan komt er ook een betere prĳs.’ Het Nederlandse rundvlees is van een hoge kwaliteit en vleesveehouders zouden dat echt veel meer moeten uitdragen. ‘We hebben een mooie sector met een exceptioneel laag antibioticagebruik, veel dierenwelzĳn én een verhaal’, vat Moonen samen. ‘Dat moeten we aan onze omgeving vertellen en laten zien; in geen enkel ander land kunnen ze dat waarmaken.’ Over die internationalisering maakt LTO vleesvee zich dan ook terecht zorgen. ‘De Europese consument moet het doen met vlees uit Noord- en Zuid-Amerika. Maar wat weten we daar eigenlĳk van?’ In Brussel probeert hĳ het wel onder de aandacht te krĳgen. ‘Ik wil dezelfde condities voor dierenwelzĳn, antibioticagebruik en registratie. Vlees voor een paar euro per kilo binnenhalen is niet zo moeilĳk, maar wat als er voor dat vlees niets aan milieu wordt gedaan?’ De lobby is daarmee heel belangrĳk. ‘Daar kunnen we niet tegen concurreren, we moeten onder de aandacht blĳven brengen dat er duidelĳk verschil is met vlees dat in Nederland is geproduceerd.’

Marktconcepten ontwikkelen Ondertussen legt LTO de focus op de Nederlandse consument. Want die is bereid meer te betalen voor duurzaam geproduceerd vlees, citeert Moonen uit onderzoek van Foodlog. ‘We hebben meerwaarde en kunnen dat ook realiseren. De helft van de consumenten wil en kan meebetalen om die 56 procent rundvleesproducten van een goede prĳs te voorzien.’ Ook bĳ de overheid proeft Moonen bereidheid hierop in te spelen. ‘Er komt vanuit het ministerie geld beschikbaar

om nieuwe marktconcepten op te zetten, het is aan ons om dat op te pakken.’ Hĳ realiseert zich dat niet iedere vleesveehouder even gemakkelĳk een slagerĳ binnenloopt. ‘Maar dat zĳn wel stappen die je met drie of vier boeren samen kunt zetten. Je hebt het perfecte verhaal voor de consument en die wil de slager ook “verleiden”.’ Hoe gaan we de consument van de kiloknallers afhalen? Deze vraag heeft LTO bĳ het opstellen van de visie dan ook volop beziggehouden. ‘We moeten ook accepteren dat er mensen zĳn met een smalle beurs die niet iedere dag vlees kunnen eten. Maar als we ons onderscheiden, moet die plus uit de markt te halen zĳn.’ Eén van die overtuigende argumenten voor de consument in de houderĳ van vleesvee is duurzaamheid, benadrukt Moonen. ‘We werken met een zacht ligbed en stro’, noemt hĳ als voorbeelden. ‘Voor bodemleven, broedvogels en structuur van de grond is deze stromest van grote waarde.’ Kenmerken die ook benadrukt moeten worden in het kader van milieuvriendelĳk werken. ‘De veel toegepaste hellingstallen hebben een veel lagere ammoniakemissie dan potstallen bĳvoorbeeld.’ Hĳ noemt ook de natuurbegrazing een dikke plus voor de vleesveehouderĳ. ‘En de keizersnede is misschien een lastig onderwerp, maar dat wordt ambitieus opgepakt door de sector met als doel meer natuurlĳke geboorten.’

Stal bĳ natuurgebied Het zĳn typische eigenschappen van de vleesveehouderĳ die niet alleen bĳ consumenten, maar ook bĳ de overheden dicht bĳ huis onder de aandacht gebracht moeten komen. ‘Het moet ook mogelĳk zĳn om dicht bĳ natuurgebieden stallen te bouwen’, zegt Moonen. ‘En dan wel graag volgend jaar een vergunning en niet drie jaar wachten en vier kilo papier inleveren voordat er een stal gebouwd kan worden’, vervolgt hĳ. Daarbĳ voorziet hĳ ook dat er de komende jaren innovatieve bĳzondere staltypes zullen komen, ook weer een uitdaging om de overheid hiervan te overtuigen. ‘Er is een omslag in denken nodig bĳ politici.’ Ook daarvoor is openheid nodig, benadrukt de LTO-vakgroepvoorzitter. ‘We moeten laten zien wat we doen. De Week van het Vleesvee is hiervoor een prachtig middel. Die gaan we straks goed evalueren en zeker voor volgend jaar weer goed op de agenda zetten.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV06_LTOVisie.indd 23

J UN I

2 0 1 4

16-06-14 13:41

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Roel van Dĳk zet met zĳn afgemeste Belgische blauwen koeien in op streekproduct

Vol gas voeren Roel en Toke van Dĳk Naast 90 melkkoeien mesten Roel en Toke van Dĳk uit Rhenen Belgische blauwe koeien af. Ze verkopen het vlees onder de naam Vleesboerderĳ Het Binnenveld.

Een nieuwe strostal met een capaciteit van 300 koeien, verkoop aan huis en promotie als streekproduct. ‘De staldeuren openzetten en vertellen over je product’, luidt het motto van Roel Rhenen

Belgisch witblauw Aantal dieren: 30 Capaciteit af te mesten dieren: 300 Ras:

aar liefst 717 kilo woog de algemeen vrouwelĳke kampioen van de paasveekeuring in Schagen. Haar mester Roel van Dĳk glimlacht er nog bĳ. ‘Het was een superdag. We doen al zeven jaar mee in Schagen, nu haalden we het hoogste kampioenschap.’ Een andere zwartbonte – iets fĳnere – vaars, die kampioene op de paasveekeuring in Rhenen werd, liet de weegschaal doorslaan naar 628 kilo. ‘Ze zĳn beide naar

van Dĳk van Vleesboerderĳ Het Binnenveld. ’We hebben zelfs een vegetariër in de stal gehad die met biefstuk het erf afreed.’ tekst Alice Booĳ

een slager gegaan die speciaal voor de paasdagen bĳ mĳ een koe koopt. Ik ben nu alweer op zoek naar de koe die ik volgend jaar ga meenemen. De kick blĳft.’ De passie voor vleesvee heeft Van Dĳk al van jongs af. ‘Mĳn vader had het ook en ook mĳn werk is niet compleet zonder dikbillen.’ Naast de ruim 90 melkkoeien mest hĳ jaarlĳks zo’n 130 koeien af. ‘We willen alleen de hoogste kwaliteit’, vertelt hĳ over de Belgische blauwen die

in de nieuwe (helling-stro)stal van 2013 lopen. ‘We kunnen opschalen naar 300 afgemeste dieren per jaar.’ Het streven is om minimaal de helft van de magere koeien uit Nederland te halen. ‘Het liefst heb ik koeien uit Nederland, maar zo veel goede dieren kan ik niet vinden. De koeien uit België zĳn beter, gewoon een klasse zwaarder en ja, ook duurder.’ Maar de marges zĳn de afgelopen jaren ook beter geworden. ‘Al-

V EV ET EET E LE TE V L TL V E EL SE E O S KJ TUON BI E 2R 0 21 04 0 9

VV06_van dijk.indd 24

12-06-14 15:06

hoewel het verschil tussen een dikbil en een melkkoe natuurlĳk te klein is, dat lĳkt nergens op. De waardering voor het luxe vlees is veel te laag.’

Coöperatie met accountmanager De vleesveehouder steekt sterk in op het vermarkten van zĳn vlees als streekproduct op markten en bĳ de huisverkoop. Van Dĳk is medeoprichter van coöperatie ‘Boerenhart’ in de Gelderse Vallei, waarbĳ verschillende agrarische ondernemers hun krachten bundelen om de producten direct bĳ de consument af te zetten. ‘Samen kun je meer’, zegt Van Dĳk. ‘Niet alleen voor het maken van promotiemateriaal zoals websites en folders, maar ook voor het bemensen van kraampjes op streekmarkten en het organiseren van afzet. Ik heb geen tĳd om elke maand bĳ restaurants langs te gaan om vlees te verkopen, maar dat moet je wel doen om in beeld te blĳven. Als coöperatie kunnen we een accountmanager aantrekken die dat gaat doen.’ De vleesveehouder streeft naar afgemeste koeien met minimaal 450 kilo geslacht gewicht. ‘Hoe zwaarder, hoe beter. Dat betekent meer vlees voor hetzelfde werk.’ De leeftĳd van de dieren maakt hem niet zoveel uit. ‘Als het maar zware, fĳne koeien zĳn, met snel afmesten komt er jong vlees op, ook bĳ een oudere koe.’

De afstamming of fokkerĳachtergrond van zĳn koeien vindt hĳ niet van belang. ‘Nee, daar heb ik geen verstand van en het interesseert me ook niet. Een fokker en een mester zĳn twee heel verschillende mensen’, analyseert hĳ. ‘Fokkerĳ duurt me te lang, ik wil na twaalf weken weer naar een nieuwe kop in de stal kĳken.’

Gezonde dieren groeien hard Om de hoge gewichten te bereiken, mest Van Dĳk de koeien in tien tot twaalf weken af. ‘We voeren vol gas’, omschrĳft hĳ de strategie. Het begint bĳ binnenkomst op het bedrĳf met een strak protocol. ‘We scheren de ruggen eruit, geven ze een jongveemineralenbolus, ontwormen de koeien en behandelen ze tegen schurft. Pas als de dieren gezond zĳn, kunnen ze hard groeien.’ De mestperiode start hĳ rustig. ‘De koeien krĳgen ruwvoer, waaronder hooi en de eerste twee weken bouw ik de krachtvoergift langzaam op tot uiteindelĳk 12 tot 14 kilo allmash van Bovimex. Je moet durven voeren.’ Met de paasveekandidaten gaat Van Dĳk nog een stapje verder. ‘Dan ga ik wel tot 20 kilo krachtvoer per koe per dag. De lat ligt hoog, dus ze moeten voor honderd procent goed klaar zĳn.’ Daarnaast krĳgen de koeien ook brood en broodkruimels van een nabĳgelegen bakkerĳ. ‘De koeien zĳn er gek

op.’ Met natte bĳproducten zou het rantsoen wel wat goedkoper kunnen. ‘Maar met deze kleine aantallen houd ik de kwaliteit niet goed en dan moet ik soms wel een derde weggooien.’

Zelf zien en horen De consument krĳgt steeds meer belangstelling voor voedsel, signaleert Van Dĳk. ‘Die wil weten waar voedsel vandaan komt, zelf zien en horen hoe het zit. Bĳ ons mogen ze komen kĳken.’ Zo zet Vleesboerderĳ Het Binnenveld elke maand twee koeien vanuit de winkel direct naar consumenten af, een afzet die groeit. En dat terwĳl de boerderĳwinkel maar één dag in de week is geopend, op zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur. ‘Zolang we geen rĳ tot aan de weg hebben staan, denken we er niet over om die openingstĳden te verruimen.’ Wel stoppen Roel en zĳn vrouw Toke energie in het openstellen van het bedrĳf. ‘Ik ben heel open, ook als het over minder makkelĳke onderwerpen gaat, zoals de keizersnede. Het is prima uit te leggen, zo is mĳn ervaring.’ Dat de koeien in de nieuwe stal heel rustig en dik in het stro liggen, spreekt de bezoekers aan.‘ Hĳ heeft daarover nog een bĳzondere anekdote. ‘We kregen een keer een vegetariër op ons bedrĳf, maar die ging wel met biefstuk naar huis aan het einde van het bezoek.’ l

In de nieuwe strostal kunnen jaarlĳks 300 koeien afgemest worden

V EV E T E E T E LE TE V L TL V E EL SE E O S KJ TUON BI E 2R 0 21 04 0 9

VV06_van dijk.indd 25

12-06-14 15:06

S E R I E

V E R S C H I L L E N

B I N N E N

D E

E U

B W B - A D V I E S C O M M I S S I E

Eind november 2013 werd de rascommissie Belgisch witblauw binnen VRV ofﬁcieel geïnstalleerd. In deze serie stellen we de zes commissieleden voor die het Vlaamse witblauwstamboek adviseren in de opdrachten. Deel 1: Kristof De Fauw (editie maart) Deel 2: Lieven Lameire (editie april) Deel 3: Marc Raemdonck (editie mei) Deel 4: Frank Steukers (editie juni) Deel 5: Georges Van Laere (editie juli) Deel 6: Bart Willems (editie augustus)

Voor Frank Steukers staat het buiten kĳf dat vruchtbaarheid in het ras topprioriteit is

Focus op aanwas Het ‘gezicht’ van de voormalige CRV-rascommissie witblauw, Frank Steukers, adviseert nu onder de vlag van het Vlaamse

e recente aanstelling als lid van de adviescommissie van het Vlaams Belgisch-witblauwstamboek betekent voor veehouder en leraar veehouderĳ en landbouweconomie Frank Steukers eigenlĳk een doorstart. Tot dan was de Limburger lid en voorzitter geweest van de rascommissie Belgisch witblauw binnen CRV. Die rascommissie is opgeheven sinds de opstart van het Vlaams stamboek binnen VRV. Met de collega-veehouders in de rascommissie had hĳ een blauwdruk gemaakt voor de rascommissie binnen het grote geheel van CRV. De eerste opdracht bestond erin om het aanspreekpunt te zĳn voor veehouders en fokkers in Vlaanderen en in nauw contact en overleg te zĳn met het Waalse stamboek te Ciney. Als tweede opdracht diende de commissie adviezen te verstrekken met betrekking tot de productontwikkeling en de dienstverlening binnen CRV. Een hogere penetratie in Vlaanderen van de verschillende stamboekactiviteiten was een derde actiepunt. En tot slot was er het bedenken en het creëren van een economische en maatschappelĳke meerwaarde voor het stamboekvee.

Niet alles is gelukt Vanwaar die doorstart? Frank Steukers: ‘Er is enerzĳds de politieke realiteit in België. Landbouw – en dus ook stamboe-

witblauwstamboek. Er is tot tevredenheid vooruitgang geboekt. Maar een nieuw doel dient zich aan: vruchtbaarheid. tekst Guy Nantier

kaangelegenheden – is een Vlaamse materie geworden, en geen Belgische meer. De oprichting van een Vlaams stamboek was bĳgevolg een wettelĳke noodzaak, maar dat viel slecht in Wallonië.’ En anderzĳds? ‘Anderzĳds liep het overleg tussen de rascommissie en het Waalse stamboek niet echt lekker’, legt Steukers uit. ‘We moeten er niet flauw over doen. De bedoeling was en is wat mĳ betreft nog steeds om in alle openheid nauw samen te werken met het moederstamboek in Wallonië. Maar dan wel op een volwaardige en volwassen manier met respect voor eenieders uitgangspunten. Dat is niet gelukt omdat men bezuiden Brussel ons slechts een tweederangsrol wou toedichten.’ De veehouder noemt als voorbeeld de te enge visie rond het berekenen van de karkasindexen. ‘In Vlaanderen wilden we verder gaan dan enkel een fokwaarde voor karkasgewicht voor afmeststieren en ook kwaliteitsaspecten meenemen.’ Steukers blikt niettemin tevreden terug op de afgelopen periode binnen de rascommissie. ‘Er werd al veel gerealiseerd

Met een bĳkomende hellingstal gaat het bedrĳf naar 90 kalvingen

op het vlak van dienstverlening,’ zegt de leraar en veehouder en hĳ somt op: ‘Het stieradvies inteelt is nu online beschikbaar, de inteeltcoëfficiënt wordt op de stamboekkaart gepubliceerd en het managementprogramma VeeManager voor vleesvee werd verder uitgebouwd. En er werden Vlaamse karkasindexen ontwikkeld.’

Vruchtbaarheid op één Ook over het in de steigers zetten van een label ‘beschermde geografische oorsprong’ of BGA is de Limburger tevreden en hoopvol. ‘We hebben op een positieve manier meegewerkt aan het dossier. Kĳk, als veehouders zĳn we te veel met het boerenvak bezig. De toegevoegde waarde geven we daardoor al te vaak uit handen.’ Nu het testen op de zeven gekende erfelĳke gebreken bĳna is ingeburgerd, staat het voor Frank Steukers buiten kĳf dat vruchtbaarheid en vruchtbaarheidsmanagement het verbeterpunt nummer één is geworden. Zelf heeft hĳ tot schade op het bedrĳf een tussenkalftĳd gehad van 450 dagen vanwege witvuilers. De oor-

De beste moederlĳnen stammen af van Tison de Wihogne

VVE EE ETTE EE EL LTTVVL LE EE ES S J O UK N TI O2 B0 E1 R4 2 0 0 9

VV06_BWB4Steukers.indd 26

12-06-14 14:25

D E E L

Kerniel

4 :

Leeftĳd: Activiteiten: Bedrĳfsareaal: Bwb-fokkerĳ sinds: Aantal kalvingen: Fokdoel: Favoriete stier:

F R A N K

S T E U K E R S

52 leraar veehouderĳ en landbouweconomie, veehouderĳ 47 ha ruwvoer (mais, weiland, spelt en voederbieten) 1994 70 hoogtemaat en gewicht Tison de Wihogne (v. Torrero), ki-stier BBG

‘Bullseye en Ovalert zĳn twee handvatten voor het management. Nu nog de genetische componenten vinden met genomics’ zaak blĳft tot op heden onbekend ondanks het inschakelen van verschillende specialisten. De tussenkalftĳd ligt op het bedrĳf inmiddels opnieuw op 400 tot 420 dagen. ‘De lange tussenkalftĳd is verdwenen zoals die gekomen is’, verhaalt Steukers. ‘Bĳzonder. Ooit was de tussenkalftĳd hier 380 dagen. Dat was top. Daar moeten we opnieuw naartoe. CRV heeft op het vlak van management al een handvat aangereikt door het symbool Bullseye op de stierenkaart te plaatsen voor de namen van stieren die bovengemiddeld goede bevruchters zĳn. Met Ovalert, het vruchtbaarheidsmanagementpakket, is een tweede voorzet gedaan. Nu nog de genetische componenten vinden met genomics.’

SAP doorontwikkelen Een andere uitdaging ziet de veehouder in het doorontwikkelen van het huidige stieradvies (SAP) inteelt. ‘Op basis van de exterieurbeoordeling van de koeien en de exterieurfokwaarden van stieren moet hiermee een meerwaarde voor de stamboekwerking te realiseren zĳn. En tot slot: het pwf-systeem voor ki-stieren moet efficiënter en sneller.’ Want het einddoel is voor Steukers duidelĳk. Hĳ formuleert het als volgt: ‘Een witblauwe ruwvoerverwerker die probleemloos opgroeit zoals een Franse vleeskoe, maar met de kwaliteiten van een witblauwe.’ l Eigengemaakte kalverboxen

V E E T EVE EL ET TVELEELETSV LOEKETS O JBUE NR I 22000194

VV06_BWB4Steukers.indd 27

12-06-14 14:25

V O E R

V O O R

V L E E S B O E R

Dierwelzĳn is contraproductief voor milieu Dierwelzĳn en de CO2-voetafdruk conflicteren. Dat vertelde gewezen voorzitter Aalt Dĳkhuizen van Wageningen UR bĳ de opening van het VIV Europe-congres. Volgens Dĳkhuizen richt dierwelzĳn zich op meer ruimte per dier en langzamere groei. ‘Beide aspecten verhogen de CO2-voetafdruk.’ Volgens Dĳkhuizen is een hoge productiviteit op de beschikbare landbouwgrond de enige manier waarop genoeg voedsel geproduceerd kan wor-

den om de mensheid te (blĳven) voeden. Een hoge productiviteit is bovendien gunstig als het gaat om de CO2-voetafdruk van de productie. ‘De uitstoot per eenheid product vermindert’, aldus Dĳkhuizen. De benodigde hoge productiviteit kan volgens Dĳkhuizen alleen maar bereikt worden als er gebruikgemaakt wordt van nieuwe technologieën, zoals genomics, precisielandbouw en het voorkomen van na-oogstverliezen.

Rode klaver geeft minimaal tien procent meeropbrengst Een mengsel van gras met rode klaver geeft zonder kunstmestgift minimaal tien procent meeropbrengst ten opzichte van maximaal bemest grasland zonder klaver. Dat is inzichtelĳk gemaakt binnen het project Klaverklimaat. De totaalopbrengst van grasklaver was op zand met 10,9 ton droge stof 1,6 ton hoger dan de opbrengst van gewoon gras. Op klei was het verschil zelfs ruim 2 ton. De dve-opbrengst was bĳ een mengsel van gras en rode klaver op zand ruim 200 kilo per hectare hoger, voor klei was die ruim 250 kilo hoger per hectare. De eiwitopbrengst per hectare ligt bĳ rode klaver minimaal 200 kg hoger

Crowdbutching nieuwe hype in vleesland

Via internet is grafisch goed te volgen hoeveel van het rund al verkocht is

Crowdbutching is het samen kopen, delen, slachten en eten van het vlees van een koe. In Nederland ging deze vorm van groepsaankoop via de website www. koopeenkoe.nl van start in januari. Er zĳn op die manier al ruim 120 koeien vermarkt. Het Nederlands initiatief kent in België navolging met de website www.deeleenkoe.be. Sinds de lancering begin mei is al een handvol koeien van het Belgischwitblauwras verkocht. Hoe werkt ‘crowdbutching’? Via een website kunnen consumenten een deel van de koe kopen. Als de hele koe is verkocht, wordt het dier geslacht en wordt ieder deel als vleespakket aan huis geleverd. Elk pakket is gelĳk. Niemand koopt de slechte delen. Er gaan 30 tot 35 pakketten van gemiddeld 10 kilogram uit een koe. De prĳs van het vlees is gelĳk aan de prĳs van de grootdistributie: ongeveer 13 euro per kilo.

Bvd-bestrĳding gaat niet ver genoeg Volgens het Wetenschappelĳk Comité van het Belgisch voedselagentschap FAVV gaat de ophanden zĳnde verplichte bvd-bestrĳding niet ver genoeg. Het comité ondersteunt wel het initiatief voor een bvd-bestrĳdingsplan, aangezien de virale ziekte grote consequenties heeft op het gebied van diergezondheid, dierwelzĳn en economisch rendement van de rundveehouderĳ. Maar het comité is van mening dat het Koninklĳk Besluit in zĳn huidige vorm weinig garanties biedt voor een doeltreffende bestrĳding van bvd vanwege het ontbreken van echte risicobeperkende maatregelen voor de verspreiding. Persistent geïnfecteerde kalveren en runderen isoleren of in quarantaine plaatsen is volgens de wetenschappers weinig tot niet efficiënt bĳ het bestrĳden van bvd. Ze dringen aan op de vroegtĳdige detectie en snelle opruiming van bvd-dragers, iets wat nu ontbreekt. Deze dragers vormen een zeer groot risico op bvd-virusoverdracht.

VV06_VVVB.indd 28

V E E T E E LT V L E E S

JUNI

2014

12-06-14 15:58

E C O N O M I E

Toeslagprĳzen

Veeprĳzen

B RON: WAGE NI NGE N UR L I VE S TO CK RE S EA R C H ( N L . )

ST IER EN Tabel 1 – Energie- en eiwittoeslagprĳzen rundveevoeders (in eurocenten, excl. btw)

3 juni 2014

5,5

tendens

12,3 115,8 15,0 90,9

S 2013

5,0 euro/kg koud geslacht excl. btw

kvem kg dve-toeslag kvevi kg dve-toeslag

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .)

S 5,07

4,5

E 4,29

4,0

E 2013

U 3,63

R 2013

3,5

U2013

3,0

R 3,21

2,5 2,0

minimum-/maximumprĳs 1

K O EIEN

25 30 week

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .)

5,0 S 4,48

euro/kg koud geslacht excl. btw

4,5

Prĳsmonitoring B RON: LEI- W UR ( NL . )

Tabel 2 – Prĳsmonitoring van rundvee naar rundvlees Nederland

februari 2014 maart 2014 tendens

index API af-boerderĳ

index PPI verwerking

index CPI consument

120,8 125,3

107,9 109,0

114,8 113,4

S 2013

E 3,94

4,0

E 2013 U 2013

3,5

U 3,55

3,0 R 2,67 R 2013

2,5 2,0

minimum-/maximumprĳs 1

25 30 week

Voor de meest actuele veeprĳzen: ga naar www.veeteeltvlees.nl

Vleesprĳsindex B R ON : F OD -E C ON OMIE ( B .) 120

vereenvoudigde ratio referentieratio (18 m.) ondergrens bovengrens

110 100

2005 = 100

80 70 60 50 40 ‘05 l ‘05 ‘06 l ‘06 ‘07 l ‘07 ‘08 l ‘08 ‘09 l ‘09 ‘10 l ‘10 ‘11 l ‘11 ‘12 l ‘12 ‘13 r ‘14 jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ap maand/jaar

V E E T E E LT V L E E S

VV06_VVVB.indd 29

J UN I

2 0 1 4

12-06-14 15:58

C O L O F O N

AGENDA Keuringen en prijskampen 29 juni: 2-3 juli: 6 juli: 12 juli: 19 juli: 23 juli: 25 juli: 25 juli: 26 juli: 26 juli : 31 juli: 2 augustus: 2 augustus: 8 augustus: 17 augustus:

Résistant d’au Chêne, eig.: ki BBG/CRV Foto: Harrie van Leeuwen

CRV-fokveedag witblauw Oost-Vlaanderen te St.-Lievens-Houtem Nationale show Belgisch-witblauwras, Birmingham (UK) CRV-fokveedag witblauw Limburg te Aldenbiesen Regiokeuring West Belgisch witblauw te Sluis CRV-fokveedag witblauw West-Vlaanderen te Wulpen Fokveeshow witblauw Oosterkempen te Geel ten Aard Nationale limousinkeuring te Libramont Nationale blonde d’Aquitainekeuring te Libramont Nationale charolaiskeuring te Libramont Nationale Belgisch-witblauwkeuring te Libramont Vleesveekeuring te Enter Vleesveekeuring te Stroe Grote Prĳs Keukens Redant te Erpe-Mere Fokveeshow vleesvee te Zevendonk Fokveeshow Belgisch witblauw te Beveren

Ve i l i n g e n COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV en verschĳnt maandelĳks.

redactie

hoofdredacteur Guy Nantier redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Inge van Drie, Florus Pellikaan, Jaap van der Knaap, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, telefoon 09 363 92 11 fax 09 363 92 06 E-mail veeteelt@crv4all.com

6 september: 17 september: 26 september: 27 september:

Veiling ‘Grand Cru’ limousinras te Limoges Veiling gegenotypeerde limousinvaarzen te Rennes Veiling Blonde Génétique te Casteljaloux (Frankrĳk) COT-veiling

Beurzen, studievergaderingen, demodagen 3-4 juli: 25-28 juli: 9-12 september: 25 september: 1-3 oktober:

Livestock Event te Birmingham (UK) Landbouwbeurs te Libramont Landbouwbeurs Space te Rennes (Frankrĳk) Open dag Blonde-opfokstation Casteljaloux (Frankrĳk) Veehouderĳbeurs Sommet de l’Elevage te Clermont-Ferrand (Frankrĳk)

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 47,10, overige landen € 91,50. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) E-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 820 fax (+31)(0)26 38 98 824 E-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen zĳn foto’s van Cowporation (4), Wayne Hutchinson (4) en BLCS (5).

VOORUITBLIK

S p e c ial ab erd een an g u s Juni (19 juni) – Het Schotse angusras geldt als een van de oudste en meest verspreide vleesrassen in de wereld. In het juninummer schenkt de redactie speciale aandacht aan dit van nature hoornloos ras dat menig consument in binnen- en buitenland weet te bekoren. Wat is de oorsprong van het ras en is het ras vrĳ van shorthornbloed? Wat zĳn de selectiecriteria? Over welke fokwaarden kunnen de veehouders beschikken? Hoe ver staat genomics in het ras? Deze en nog meer vragen worden in het komende nummer van VeeteeltVlees beantwoord.

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed kan door de redactie geen aansprakelĳkheid worden aanvaard voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 1570-3312

V E E T E E LT V L E E S

VV06_Agenda.indd 30

JUNI

2014

12-06-14 15:39

A N D E R S

V E E T E E L T V lee s

VV06_AndersBekeken.indd 31

B E K E K E N

J U N I

2 0 1 4

12-06-14 14:24

GOVEUR VAN HET VINKENHOF

KI-CODE: 76-7863

(Sauveur x Apache)

• OUTCROSS EN KILO’S: MAKKELIJKE BLOEDVOERING • ZEER VEEL GEWICHT EN GESTALTE • 1E KALVEREN BLINKEN UIT IN LENGTE, GROEI EN VOLDOENDE FIJNHEID

BETTER COWS | BETTER LIFE

211-14 Ad VV-JUL.indd 1

CRV4ALL.NL, CRV4ALL.BE

12-06-14 12:34