Veeteeltvlees oktober 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 13

N R.10

O KTO BE R 2014

I N D I T N U M M ER

NAGRA TU USR-LKIJK L AV E EL R UXE

AAUUTO TOMMAATISERIN TISA TIEG

FO KKERI J

Potentie Plan vangras-klaver aanpak dikbillen enorm zonder maar teelt keizersnede is lastig

Kalverdrinkautomaten voor igloâ&#x20AC;&#x2122;s of eenlingboxen

Ki-stier Adajio hofleverancier excellenten witblauw

VV10-cover.indd 2

16-10-14 15:02

I NHOUD

RUBRIEKEN

3 4 5 19 28 30 31

Van de redactie Vleestelex/Ingezonden brief Koepad Uit de dierenartspraktĳk Voer voor vleesboer Agenda Anders bekeken MANAGEMENT

8 Het natuurlĳk zoogritme is nu ook gerobotiseerd voor de eerste, individuele levensweken van het kalf R E P O R TA G E S

12 Blonde d’Aquitaines passen goed op het bedrĳf van de gebroeders Boot 24 Louis Heeren, na kampioenenmaker in witblauw nu ook in limousin KEURINGEN

14 Eric van de Pol en Frank van Erp tweemaal succesvol op nationale witblauw te Schĳndel FOKKERIJ

16 20

Plan van aanpak ‘dikbillen zonder keizersnede’ klaar Minder excellenten witblauw in Vlaanderen, ietsje meer in Nederland

INTERVIEW 26 Jetty Middelkoop: ‘Als boer in de stal werk je boven een gasfabriek’

Louis Heeren: ’Witblauwen zĳn mooie, gespierde dieren, maar ze zĳn wel delicaat.’ 24

Reageren op dit editorial kan via een brief aan de redactie, via e-mail (guy.nantier@crv4all.com) of via het discussieplatform veeteeltforum.nl (topic ‘goudzoekersgeluk’).

Guy Nantier Natuurlĳke Luxe wordt goudzoekersgeluk

e recent gehouden fokveedag te Mesch en de nationale keuring te Schĳndel maakten één zaak pĳnlĳk duidelĳk. De believers en non-believers van het project Natuurlĳke Luxe (of dikbillen zonder keizersnede) kunnen in het witblauwras niet meer door dezelfde deur. Op beide manifestaties blonk ofwel de ene partĳ ofwel de andere partĳ uit in afwezigheid. Dat beide groepen elkaar het zonlicht niet gunnen, bleek ook uit de mini-opiniepeiling op onze website over één stamboek met meerdere fokdoelen. Bĳ afgerond 50 procent van de stemmers kon dit geen genade vinden. Inmiddels is het fokplan Natuurlĳke Luxe officieel neergelegd (zie op pagina 16-17). Vraag is of het project wel een eerlĳke kans zal krĳgen van de politiek. Uit het recent gehouden debat in de Nederlandse Tweede Kamer over dierenwelzĳn bleek immers dat de eigen partĳ van de staatssecretaris is opgeschoven

Management Kalverrobots

richting de Partĳ van de Dieren en een resultaatsverbintenis eist tegen 2018. Zo niet, dan volgt een volledig fokverbod. Benchmark over het onderwerp bĳ een professioneel geleid stamboek, het Franse limousinstamboek, leert onder andere dat het aantal moeilĳke geboorten – ondanks stevige inspanningen voor een vlot geboortegemak en afkalfgemak in het ras – de afgelopen vĳftien jaren met één derde gestegen is. Onderliggende reden is dat via selectie op de skeletontwikkeling (dat een correlatie van 0.64 heeft met de inwendige bekkenopening), het formaat van de kalveren sneller stĳgt dan de bekkendoorgang. Een substantieel resultaat eisen tegen 2018 is dus onrealistisch. Het is gewoon ook niet eerlĳk. De deelnemers aan het project moeten dus hopen op goudzoekersgeluk in het Franse en over de rassen heen gevoerde genoomonderzoek voor vlotte kalvingen.

Exterieur Mooiste witblauwen

Automatisering van de melkgift tĳdens de individuele opfok goed voor boer en kalf.

Ki-vader Adajio is in zowel Vlaanderen als Nederland hofleverancier van excellenten.

V E E T E E LT V L E E S

VV10-inhoud.indd 3

O K T OB E R

2 0 1 4

txt m

16-10-14 16:03

V L E E S T E L E X I N G E Z O N D E N

B R I E F

‘De toekomst wĳst uit dat het limousin- en blauwe stamboek moeten samengaan’ Ik zie bĳ het limousinstamboek en het blauwe vleesveestamboek hetzelfde gebeuren. De leden zĳn bĳna allemaal hobbyisten met een goede bron van inkomsten, die dieren fokken die ze zelf mooi vinden. En dat kan ook omdat ze economisch niet afhankelĳk zĳn van de vleesveehouderĳ. Door het gemis aan een economische drĳfveer mis je de ideale partner voor veeverbetering. Immers de belangrĳkste reden voor de stamboekfokkerĳ van vleesdieren is uiteindelĳk het economische rendement te verbeteren (lees ‘om het verlies zo beperkt mogelĳk te houden’), uiteraard binnen de maatschappelĳke en milieutechnische context waar wĳ in Nederland mee te maken hebben. Een van de meest aansprekende voorbeelden hiervan vind ik het tĳdperk dat de holstein friesian werd geïntroduceerd in Nederland. De mensen die toen snel zĳn omgeschakeld, hebben daar veel baat bĳ gehad, doordat hun melkgeld steeg en doordat ze een groter melkquotum kregen. De fokkerĳ had hier echt impact op het inkomen en de waarde van het be-

drĳf. Voor de vleesveehouderĳ geldt hetzelfde, echter door het gemis aan dit economisch mechanisme is het bĳna onmogelĳk de laatste vleesveehouders te overtuigen om een andere type dier te gaan fokken. Toch wil ik een poging doen. Er is een stĳgende behoefte aan Nederlands rundvlees (in Nederland gefokt, gemest en geslacht). Dat zie je in de supermarkt en aan de vraag van bĳvoorbeeld Bief Select en vleesvee-integratie Twente. Zĳ hebben behoefte aan goede karkassen, niet zozeer een limousinkarkas of blauw karkas. Nee, zĳ zoeken een karkas met de classificatie U2+ of E2+. De slogan van het Britse limousinstamboek is niet voor niets ‘the carcass breed’. Met andere woorden, het gaat om het karkas en niet om de huidskleur. Daar komt bĳ dat natuurlĳk afkalven ook een eis wordt, het is alleen de vraag wanneer. Bovendien levert natuurlĳk kalven en hoornloos zĳn een reductie van dierenartsen medicĳnkosten. De Nederlandse limousin moet haar vleeskwaliteiten verbeteren. De Belgische blauwe daarentegen moet vooral het natuur-

lĳk afkalven verbeteren. Nu is het een voor de hand liggende optie om limousinkoeien te kruisen met blauwe of andersom. In Groot-Brittannië hebben de commerciële vleesveehouders daar al goede ervaringen mee. De Britse limousin geeft conformatie, afkalfgemak en levensduur mee aan de dieren, de Britse blauwe geeft extra conformatie mee. En er wordt geen routinematige keizersnede toegepast. Juist de kruising tussen limousin en blauw werkt. De toekomst van de vleesveehouderĳ in Nederland is gebaat bĳ een substantiële verbetering in de fokkerĳ op het gebied van afkalven en constante conformatie. Dan is het niet zo gek om ook te pleiten voor een fusie tussen het limousinstamboek en het Belgische-blauwestamboek. Zĳ kunnen, in samenspraak met de vleesindustrie, een revolutionair fokprogramma opzetten dat focust op constante karkassen, natuurlĳk afkalven en hoornloos. Alfred Jansen, oud-voorzitter limousinstamboek

COT-veilingtopper brengt 3700 euro op BAC Ibis was met 3700 euro de duurst verkochte stier op de COT-veiling 27 september. Dat bedrag is flink lager dan in maart van dit jaar toen de topper voor 4900 euro naar Duitsland vertrok. De door Henk Spaansen aangekochte

BAC Ibis is een door Roel en Bert Wiekema uit Ruinen gefokte zoon van Dizier du Moulin uit de preferente koe Becane (v. Neuville). BAC Ibis kreeg van de stamboekinspecteur 87 punten voor algemeen voorkomen. De stier realiseerde

tĳdens de opfokperiode een groei van 1279 gram per dag of een groei-index van 107 punten. Het veilinggemiddelde lag op 2510 euro tegenover 3810 euro in maart laatstleden.

Strĳker en Olde Keizer nationaal herefordkampioenen Richard Strĳker uit Ruinen zette op de nationale herefordkeuring het algemeen kampioenschap vrouwelĳk vee achter zĳn naam. Harry Olde Keizer uit Losser

wist het algemeen kampioenschap bĳ de stieren binnen te halen. De 17e nationale herefordkeuring te Dalfsen was meteen een schot in de roos

Luuk, nationaal kampioen stieren

Astrid, nationaal kampioen vrouwelĳk

VV10-telex.indd 4

V E E T E E LT V L E E S

OK TO BER

voor nieuwkomer Richard Strĳker. Zĳn eerste deelname aan de keuring werd beloond met het algemeen kampioenschap vrouwelĳk vee met de vĳftien maanden oude pink Klompsteeg Astrid (v. Rmr 1 Pilot P). Het reservekampioenschap ging naar Horstinge Edenhope (v. Moeskær Santos) van Henk Kuipers uit Erm. Harry Olde Keizer behaalde voor het derde jaar op rĳ de titel bĳ de stieren met de ruim vier jaar oude stier Haerster’s Luuk (v. Præstebro Burrito). Het reservekampioenschap ging naar Ivo (v. Schroorsma 132) van Bertus Faber uit Marrum.

2014

16-10-14 16:50

K O E PA D

Succesvolle veiling witblauw te Ciney

Norwitch vervoegt de ki-stallen van BBG

Op de septemberveiling van het centraal opfokstation witblauw te Ciney werden alle stiertjes reeds in de eerste ronde verkocht. De gemiddelde veilingprĳs bedroeg 4979 euro. Twee stieren kregen een topprĳs van 7000 euro achter de naam: Roger de la Roussette en Norwitch de Bronheit. Roger de la Roussette (Mannequin x Graphite) werd gefokt door Jean-Marc

Boquel uit Sommethonne en gekocht door een Antwerpse fokker. De stier met een exterieurscore van 87,3 punten realiseerde een dagelĳkse groei tĳdens de testperiode van 1,7 kg met een voerefficiëntie van 3,7 kg/kg. Op 13 maanden woog de stier 607 kg voor een schofthoogtemaat van 123 cm. Norwitch de Bronheit (Benhur x Rautabaga) werd aangekocht door het ki-station BBG. De stier werd gefokt door Andre Hogge-Brabants uit Vaux-Sur-Sure. Op exterieurvlak kreeg de stier een totaalscore van 87 punten met op onderdelen 90 punten voor hoogtemaat, 87,5 punten voor bespiering en 79 punten voor beenwerk. Norwitch realiseerde een dagelĳkse groei van 2 kg met een voerefficiëntie van 3,2 kg/kg. Op 13 maanden woog de stier 585 kg voor 122 cm schofthoogte. De eerstkomende veiling is op woensdag 5 november om 14.00 uur.

Teus Dekker is gekozen tot voorzitter van het limousinstamboek. Dekker werd bĳ de verkiezing verkozen boven Kees Hietberg, die ad interim de voorzittershamer van Frans Veltman had overgenomen. Dekker (50) heeft een bestuursplan, zowel bestuurlĳk als foktechnisch, neergelegd. Hĳ wil meer professionaliteit in het Nederlandse limousinfokkerĳgebeuren en de banden met de Franse en Britse stamboeken versterken om onder andere het genomicstĳdperk niet te missen. Teus Dekker

Tarieven genetische analyses witblauw gewĳzigd Het laboratorium voor genetisch onderzoek van de faculteit Diergeneeskunde van de universiteit van Luik heeft enkele wĳzigingen in de tarieven en aanvraagmodaliteiten voor genetische testen doorgevoerd. Deze wĳzigingen hebben te maken enerzĳds met het invoeren van de nieuwe SNAPC4-test om het achtste genetisch defect op te kunnen sporen en anderzĳds met een vereenvoudiging van de modaliteiten voor de klant. Bĳ het aanvragen van genetisch onderzoek via uw dierenarts zĳn er in

totaal drie keuzemogelĳkheden (de vermelde prĳzen zĳn exclusief btw): – Het pakket met alle genetische analyses. De prĳs hiervoor bedraagt 126,5 euro. – Eén individueel genetisch onderzoek. Prĳs: 63,25 euro per onderzoek. Uitzondering: bĳ de genetische testen voor het krommestaartensyndroom of CTS wordt steeds zowel CTS (SQT) colos als CTS (SQT) onderzocht. Beide testen worden beschouwd als één test, zodat het tarief eveneens 63,25 euro bedraagt.

– Eén individueel genetisch onderzoek met optie ‘indien negatief, dan alle testen’. Het individuele onderzoek wordt dan eerst uitgevoerd en wanneer dit negatief blĳkt, worden alle overige testen verricht. In dat geval wordt er voor het volledige pakket een kleine extra bĳdrage aangerekend van 6,33 euro, wat de prĳs brengt op 132,83 euro (normale prĳs: 126,5 euro). Stalen (ongestold) bloed voor deze onderzoeken kunnen steeds bĳ DGZ worden binnengebracht.

Nieuwe exterieurtoppers blonde d’Aquitaine De recente uitdraai van de Nederlandse fokwaarden voor exterieur in het blonde d’Aquitaineras plaatst drie nieuwe stieren in de schĳnwerpers. De eerste stier is Nigaudzoon Tresor. Zĳn fokwaarde voor algemeen voorkomen is 107 berekend op 19 nakomelingen van 11 bedrĳven. De betrouwbaarheid is met 50 procent wel aan de lage kant. Op onderdelen scoort de stier 107 voor ontwikkeling, 106 voor rastype, 105 voor bespiering en 101 voor beenwerk.

De tweede stier is Cauet Roz (v. Ublond). Hĳ valt met een score van 106 punten voor algemeen voorkomen net buiten de top tien. Ook zĳn betrouwbaarheid is met 57 procent nog vrĳ laag. Op onderdelen scoort de stier voor ontwikkeling, rastype, bespiering en beenwerk respectievelĳk 106, 105, 104 en 102 fokwaardepunten. Op plaats één prĳkt nog steeds de stier Vegano (v. Goliath) met een score van 109 exterieurpunten.

Cauet Roz behaalt net geen toptienplaats met zĳn eerste fokwaarden exterieur

V E E T E E LT V L E E S

VV10-telex.indd 5

O K T OB E R

2 0 1 4

16-10-14 16:50

V L E E S T E L E X

Jelle Goossens, medewerker Vredeseiland:

‘Wie dieper graaft in de voedingsketen constateert dat alle partĳen gevangenen zĳn van hetzelfde systeem van wurgende prĳsdruk’ U IT

T IJ D S C H R IF T

M O*

Nieuwe exterieurfokwaarden limousinstieren Het Limousinstamboek Nederland gaf recent de nieuwe fokwaarden voor exterieur vrĳ. Koningshoeve Plato (v. Koningshoeve Joop), gefokt door de Koningshoeve BV uit Spaarnwoude, behoudt met een fokwaarde av 110 de koppositie. De top drie wordt vervolledigd met twee stieren uit de centrale

opfok: Arie LCO (v. Serieux LCO) en Coos LCO (v. Simon). Negen stieren kregen een eerste fokwaarde. De betrouwbaarheid van de fokwaardecĳfers ligt wel nog aan de lage kant. Emiel van Arwerd (v. Vulkaan) van R. Smit uit Krewerd en Esperanto van ’t Hoogeveld (v. Mas du Clo)

naam

fokker

vader

m.vader

Emiel van Arwerd Esperanto van ‘t Hoogeveld Ebbel van ‘t Hoogeveld Edwin lco Delux Freek Elpaso lco Vannier

R. Smit, Krewerd mts. Buist-van der Goot, Eelde mts. Buist-van der Goot, Eelde E. J. Dijk, Dalfsen vof Claeys-Mathijs, Biervliet J. H. J. ter Braak, Rietmolen mts. G. Zagt-den Boer, Loosdrecht vof Claeys-Mathijs, Biervliet

Vulkaan Mas du Clo Hoousard Sunny lco Archibeau Beau Uriel Romeo

Heureux Housard Utah Reinier Harfondru Simon lco Oclahoma Delta

van maatschap Buist uit Eelde voeren de lĳst met nieuwkomers aan met een fokwaarde voor algemeen voorkomen van 107 punten. De volledige lĳst met de fokwaarden 2014 op onderdelen is te raadplegen op de website www.limousin-stamboek.nl

% betr.

ontw.

type

besp.

benen

51 55 51 55 61 60 54 50

107 105 106 104 104 102 103 96

106 107 104 104 104 103 103 102

106 111 104 103 104 102 101 103

104 105 103 106 100 106 102 102

107 107 106 105 104 103 103 100

Afscheid van drie productietoppers witblauw CRV meldt afscheid genomen te hebben van de drie witblauwe productietoppers: Harpon de l’Orgelot (geb. 2004), Fleuron de Maffe (geb. 2006) en Icare (geb. 2006). Harpon en Fleuron zĳn nog voldoende beschikbaar. Van Icare (v. Ogival) vonden 320.000 doses, conventioneel en gesekst sperma, hun weg naar de veehouders. CRV nam afscheid van Harpon

Icare was vooral in het segment gebruikskruising erg populair. Harpon (v. Apache O.) was met zĳn 1395 kg een zwaargewicht in het CRV-aanbod voor de raszuivere veehouderĳ. Sinds december 2005 zĳn er van hem 158.694 doses, conventioneel en gesekst sperma, verkocht. Ook Fleuron de Maffe (v. Dafydd) was met zĳn 1433 kg een zwaargewicht. Van Fleuron werden tot nu toe 124.564 doses verkocht.

Wereldrecord karkasgewicht blonde d’Aquitaine De bĳna zesjarige Taolennzoon Diabolo liet op 11 september laatstleden aan de slachthaak te Perpignan (Frankrĳk) een karkasgewicht van 1120 kilogram optekenen. Een nieuw wereldrecord voor het blonde d’Aquitaine, opgetekend door een deurwaarder. Het levend gewicht van Diabolo op het moment van de slacht bedroeg 1730 ki-

VV10-telex.indd 6

V E E T E E LT V L E E S

OK TO BER

logram. Ook dat is een wereldrecord. Diabolo werd geboren op 15 november 2008 bĳ Earl Dubosc te Viella en was in eigendom van Jacques Barre uit Mauvezin. Op de nationale keuring in Baraqueville in 2013 behaalde de stier nog een tweede plaats in zĳn rubriek en woog toen 1633 kilogram.

2014

16-10-14 16:50

H O O F D A RT I K E L

Kalverrobots in de eerste levensweken maken geen fouten en l

Natuurlĳk zoogrit m Voeren van kalveren aan de melk vergt veel arbeidstĳd. Door automatisering – ook in de eerste, cruciale levensweken – is daar flink op te besparen zonder de gezondheid van de kalveren in gevaar te brengen. Integendeel, automaten maken bĳ correct gebruik geen fouten. tekst Guy Nantier

eveneens techniek en gebruiksadvies op maat. ‘Voor Belgisch witblauw werken wĳ met drie typen melkpoeders aangepast aan de fysiologische behoefte van het kalf: een startmelkpoeder, een 50 procent opfokmelkpoeder en een 0 procent afspeenpoeder’, legt Dohogne uit. ‘Maar de kwaliteit van de melkpoeder is slechts één onderdeel van het totale resultaat. Kritische succesfactoren zĳn om er maar enkele op te noemen, ook het stalklimaat, de levensruimte voor het kalf, de box- of stalbodem, de gezondheid van het kalf, de strikte hygiëne en ontsmetting van de boxen of stal, de fokkerĳselectie op drinkvermogen, de waterkwaliteit en de kwaliteit van het ruwvoer. Het totale plaatje moet kloppen. Daar kĳken wĳ in ons gebruiksadvies ook naar.’ De kalverdrinkautomaten die vandaag de dag op de markt zĳn,

riekwart van de kalveren in de intensieve vleesveehouderĳ wordt gescheiden van de moeder opgefokt: de eerste levensdagen individueel in een kalveriglo of eenlingbox, daarna in een groepshuisvesting. Het voeren van de kalveren aan de melk is een arbeidsintensief karwei. Op veel groeiende vleesveebedrĳven wordt arbeid echter een knelpunt. Door de stĳgende werkdruk verloopt de individuele opvolging van de dieren daardoor minder scherp. Het geChristian Dohogne: ‘De opfok van vaar bestaat dat de techniwitblauwkalveren gebeurt niet op sche en bĳgevolg econode sofa maar in de stal’ mische resultaten daar onder lĳden. Automatisering van het arbeidsproces kan ontzorgen. ‘Ik weet dat kalverdrinkautomaten een slechte reputatie hebben bĳ veehouders en dierenartsen,’ vertelt Christian Dohogne van melkpoederfabrikant Mamylac. ‘Maar dat ligt niet zozeer aan de automaat zelf danwel aan een verkeerd gebruik ervan. Kĳk, een kalverdrinkautomaat werkt zoals een vergrootglas. In goede condities en bĳ een corRenaat De Boeck: ‘Combinatie van rect gebruik behaal je sutechniek, specifiek melkpoeder voor pergoede resultaten. Bĳ witblauw en advies werkt perfect’ verkeerd gebruik is het resultaat erg slecht.’ Mamylac, dat meer dan veertig jaar gespecialiseerd is in de aanmaak van melkpoeders voor Belgisch witblauwe kalveren, levert naast het melkproduct

VV10-Hoofd.indd 8

V E E T E E LT V L E E S

OK TO BER

201 04 9

16-10-14 14:47

uten en leveren een arbeidsbesparing op van twintig werkdagen

it me gerobotiseerd zĳn gericht op kalveren die in een groep gehuisvest worden. Eén automaat kan daarbĳ twee groepen tot maximaal dertig kalveren per groep bedienen. Afhankelĳk van de geraadpleegde bron spreekt men van een totale arbeidsbesparing gedurende de melkopfok van twee tot drie uur per kalf.

Techniek voor eenlingboxen Voor de kalveren die tĳdens de eerste twee levensweken individueel gehuisvest zĳn in eenlingboxen, ontwikkelde Mamylac in de jaren zeventig al de Mamy Norma, een uiterst eenvoudig systeem. Kostprĳs: 1500 à 2000 euro. Christian Dohogne: ‘Eén Mamy Norma kan tot tien kalveren voeren. De installatie bevat een centrale mengeenheid die via

een eenvoudig systeem van plastic leidingen is verbonden met drinkspenen in de kalverboxen. Op elke leiding die naar een kalverbox leidt, is een terugklepventiel, zodat de melk als gevolg van de zuigbeweging van het kalf nooit terugloopt. Het systeem is flexibel en kan op bĳna iedere eenlingbox gemonteerd worden.’

Jurgen Maes: ‘Het gebruik van Gabrovet tegen diarree en cryptosporidiose is verleden tĳd’

De Mamy Norma werd al in de jaren zeventig ontwikkeld

VE EV T E E LT TE VE L TE E JSA N OU KA T O R IB E1 R/ 22 02 1 00 4 90 9

VV10-Hoofd.indd 9

16-10-14 14:47

H O O F D A RT I K E L

De ‘kalfmoeder’ van Urban Ook het Duitse bedrĳf Urban heeft een automaat ontwikkeld waarmee kalveren in iglo’s of eenlingboxen automatisch melk kunnen krĳgen, de Kälbermama Lifestart. Met de Kälbermama Lifestart kunnen de kalveren in de eerste levensweken onbeperkt melk drinken. De drinkpunten (maximaal 32), voorzien van elk twee spenen, worden bevoorraad vanuit een centrale mengeenheid. Die mengeenheid beschikt over een touchscreen, maar kan ook aangestuurd worden via een tablet of smartphone. Als optie kunnen ook storingen of statusaanmeldingen via sms worden verstuurd. De Kälbermama Lifestart, waarvan Urban nog geen prĳsopgave wil doen, is vanaf begin 2015 in Duitsland verkrĳgbaar. De introductie in Nederland en België is naar verwachting medio 2015.

De centrale mengeenheid maakt de opstartmelk in de juiste verhouding melkpoeder-water in porties van 250 milliliter aan, op een temperatuur van 3839°C, zo veel keer als nodig. De kalveren bepalen geheel zelfstandig wanneer en hoeveel ze opnemen per drinkmoment. ‘Zoals bĳ een echte zoogmoeder’, becommentarieert Dohogne de werking. ‘Verder zitten er geen alarmsysteem of andere toeters en bellen op. De opfok gedurende de eerste levensdagen zĳn van cruciaal belang. Een visuele controle door de veehouder blĳft hoe dan ook elke dag nodig. Een goede opfok van witblauwkalveren gebeurt niet op de sofa, maar in de stal.’

Diarree verdwenen

De Calfrail in close-up

V E E T E E LT V L E E S

VV10-Hoofd.indd 10

OK TO BER

Renaat De Boeck (50) baat een gespecialiseerd melkvee- en gesloten vleesveebedrĳf uit in het OostVlaamse Opdorp. Op jaarbasis zĳn er 180 kalvingen waarvan de helft bĳ Belgisch witblauw. ‘Voorheen werkte ik met melkpoeder en restmelk in drinkemmers’, vertelt De Boeck. ‘Op een gegeven moment had ik vier kalveren op de faculteit Diergeneeskunde te Gent voor onderzoek. De plotse diarreeproblemen in combinatie met de mogelĳkheid om de oude varkensstal om te bouwen tot “kalvernursery” hebben mĳ doen besluiten om de opfok anders aan te pakken.’ De Boeck gebruikt nu vĳf jaar de Mamy Norma voor zĳn witblauwkalveren in kalverboxen. De rundveehouder is gecharmeerd door de eenvoud en het gebruiksgemak ervan. ‘Ik heb de leidingen en spenen laten monteren op zelf vervaardigde kalverboxen.’ De Boeck bevestigt dat elke dag een visuele controle van de kalveren onontbeerlĳk blĳft om kort op de bal te kunnen spelen als er wat fout gaat. ‘Ook kalibreer ik elke week het toestel, zodat de juiste mengverhoudingen gerespecteerd blĳven.’ In de groepshuisvestingsfase werkt de Oost-Vlaming met de kalverdrinkautomaat Mamy Tronic van Mamylac. Deze heeft een grote slĳtvastheid vanwege de materiaalkeuze in propyleen, polyester

2014

16-10-14 14:47

en roestvrĳ staal. De Mamy Tronic kan ook twee melkpoeders mengen: één voor de fokmelkpoeder en één voor de afspeenmelkpoeder. De combinatie van de techniek met de speciaal voor witblauw uitgedokterde melkpoeders van Mamylac en het advies op maat, werkt volgens de rundveehouder perfect. ‘Zowel in ontwikkeling als in groei van de kalveren is het een verschil van dag en nacht met vroeger. En de diarreegevallen zĳn verdwenen.’

Vlotheid in de kalveren Ook Jurgen Maes (32) uit Sint-Niklaas werkt nu zo’n drie jaar met de Mamy Norma en de Mamy Tronic. Maes baat een gesloten witblauwvleesveebedrĳf uit met tachtig kalvingen per jaar en een vleesvarkensbedrĳf. De ouders van Jurgen hielden een natuurlĳk zoogsysteem aan voor de koeien. Kalveren van eerstekalfsvaarzen werden wel met melkpoeder en de drinkemmer grootgebracht om de groei van de

vaarzen niet te breken. Later werden ook de koekalveren gescheiden opgefokt. ‘De resultaten waren teleurstellend’, geeft Maes aan. ‘Vlotheid en groei in de kalveren ontbraken. Ik ben alternatieven gaan bekĳken en ben uiteindelĳk terechtgekomen bĳ de Mamy Norma en Mamy Tronic.’ Maes gebruikt de volle kunststof kalverboxen van Mamylac. ‘Deze zĳn gesoldeerd en perfect te onderhouden. Na de colostrumgift leg ik vanaf dag twee wat opstartmelkpoeder op de speen om het kalf te lokken en te trainen. Als ik zie dat het poeder weg is, weet ik dat het kalf gedronken heeft.’ Jurgen Maes werkt eveneens met het speciale melkpoederprogramma witblauw en geeft aan dat hĳ zo’n 45 kilogram verbruikt per kalf tot het een volledige herkauwer is op drie maanden. ‘De vlotheid in de kalveren is terug alsook de groei’, getuigt hĳ. ‘Dat zĳn de fundamenten voor een goede vleesproductie. En het gebruik van Gabrovet tegen diarree en cryptosporidiose is nu ook ver verleden tĳd.’ l

Klaus Bölle: ‘Een besparing van 20 werkdagen per 100 kalveren’ Siegfried (51) en Klaus (24) Bölle bezitten in maatschap een melkveebedrĳf in het Zuid-Duitse Singen-Hausen. Het bedrĳf is in korte tĳd gegroeid van 50 naar 200 stuks holsteinvee. De jaarproductie van de 200 melkproducenten ligt op 9000 kg melk met 4,20 procent vet en 3,50 procent eiwit. Op het ondereind van de melkveestapel wordt ingekruist met Belgisch witblauw. Klaus Bölle: ‘Arbeid was door de groeisprong een knelpunt geworden. Daar moest een oplossing voor gevonden worden.’ De individuele melkopfok in iglo’s met drinkemmers van zowel de raszuivere als de kruislingkalveren hebben zĳ sinds twee jaar uitbesteed aan de kalverrobot Calfrail van Förster Technik. De overdekte kalverrobot kan tot 32 kalveren voeden vanuit een centraal mengstation dat eveneens de twee kalverdrinkautomaten in de groepshuisvesting bevoorraadt. Het centrale mengstation kan tot maximaal vier robots of vier kalverdrinkautomaten of een combinatie van beide, beleveren met melk. Op het bedrĳf gaat de kalverrobot zesmaal per dag langs de kalveriglo’s en bootst op die manier het natuurlĳke ritme van een kalf na om te drinken bĳ de koe. De eerste melkbeurt is om 5.30 uur, de laatste om 20.30 uur. De tĳd tussen de melkronden is drie uur. De Calfrail kan geheel volgens specifieke wensen van de veehouder worden geprogrammeerd met een minimum van vier en een maximum van acht melkronden. Het centrale mengstation werkt met melkpoeder, met verse melk of met een

combinatie van beide. De begintemperatuur van de aangemaakte melk is instelbaar in relatie tot de lengte van de Calfrail. Op het niveau van het kalf ligt de temperatuur tussen de 38°C en 40°C afhankelĳk van de plaats van het kalf aan het begin of einde van de Calfrail. Het aanmaken van de melkporties volgens de fysiologische streefwaarden bĳ de kalveren gebeurt volautomatisch. Het melkpoeder wordt tot op de gram nauwkeurig afgesteld via een geïntegreerde weeginstallatie. Met de afstandsbediening kan de veehouder de instellingen van de robot zelf eenvoudig raadplegen en wĳzigen. Attentielĳsten met de drinkprestaties van

de kalveren zĳn op het computerscherm of via een app op een smartphone te raadplegen. ‘De arbeidsbesparing bedraagt per honderd kalveren zo’n twintig werkdagen. De installatie van de kalverrobot kostte ons zo’n 8000 euro. De centrale voereenheid voor verse melk én melkpoeder met de twee kalverdrinkautomaten kostten zo’n 10.000 euro’, zegt Bölle. De Calfrail-robot van Förster Technik wordt internationaal gelanceerd op Eurotier 2014 en is beschikbaar via en compatibel met Lely-, DeLaval-, Fullwood- en GEA-producten. De werking van de Calfrail kan worden bekeken op: www.youtube.com/calfrail

V E E T E E LT V L E E S

VV10-Hoofd.indd 11

O K T OB E R

2 0 1 4

16-10-14 14:47

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Zeeuwse vleesveehouders Pieter en Harry Boot houden vleesverwerking in eigen hand

Pieter en Harry Boot De gebroeders Boot kiezen in hun slagerĳ bewust voor de verkoop van lokaal geproduceerd varkens- en kippenvlees naast het vlees van hun eigen stieren. Aantal zoogkoeien: Aantal meststieren: Ras: Akkerbouwareaal: Aantal slachtingen:

Met eigen slagerĳ elk deel benutten Wat in de jaren zeventig begon als tweede tak, is uitgegroeid

Kerkwerve

tot een volwaardig slagerĳbedrĳf. Van een akkerbouwbedrĳf dat meststieren ging houden, ontwikkelde de familie Boot het bedrĳf

50 100 blonde d’Aquitaine 50 ha 2 per week

tot een vleesbedrĳf met verwerking van het hele rund. tekst Ivonne Stienezen

foto-impressie www.veeteeltvlees.nl of www.veeteeltvlees.be

kenshouder, twaalf stuks per week, en kippenvlees uit de regio. Al het vlees wordt voorverpakt verkocht. ‘Onze klanten vinden dat een fĳne manier: het gemak van zelf kiezen in de koelvitrine of het vriesvak, met daarnaast de bediening die kan helpen bĳ vragen. Ook is het mogelĳk vleespakketten van 12 of 23 kilogram te bestellen. Qua prĳsniveau zitten we tussen keurslager en supermarkt in’, legt Harry uit. ‘Veel vaste klanten uit de regio nemen bĳ elk bezoek een voorraad vlees mee. In het zomerseizoen verkopen we ook veel aan toeristen en lopen de barbecuepakketten goed. Daarnaast leveren we ook aan andere landwinkels in de regio.’

e winkel op het erf is het eerste wat opvalt aan het bedrĳf van de broers Harry (35) en Pieter (32) Boot. Het nieuwe pand in oude stĳl is al van verre te zien met in grote letters ‘Vleesboerderĳ Boot’ op het dak. Vanaf de parkeerplaats valt daarna de blik op de open stal met meststieren, voor het merendeel blonde d’Aquitaines. Forse jongens, die lekker rustig in het stro liggen. ‘Het grootste deel van deze dieren hebben we gekocht. We kopen er meestal tussen de 75 en 90, maar ook onze eigen blondestiertjes mesten we hier af. We hebben inmiddels 50 zoogkoeien, maar willen doorgroeien naar zo’n 80’, vertelt Pieter. Hĳ is op het bedrĳf op het Zeeuwse Schouwen-Duivenland verantwoordelĳk voor het vee en de akkerbouwtak, Harry voor de verwerking van het vlees. In de jaren zeventig begonnen de ouders van Harry en Pieter, akkerbouwers in Kerkwerve, met het houden van vlees-

stieren als tweede tak. Toen de vleesprĳzen daalden, besloten ze het vlees te verwaarden via vleespakketten. Inmiddels is deze tak van vleesverwaarding uitgegroeid tot een volledig slagerĳbedrĳf.

Het bedrĳf is van grote afstand zichtbaar

In grote koel- en vriesvitrines ligt het vlees uitgestald

VV10-Boot.indd 12

V E E T E E LT V L E E S

OK TO BER

Werk voor elf fte Wekelĳks laat de familie Boot twee van de eigen stieren slachten. Vervolgens komen de dieren in kwarten weer terug op het bedrĳf, waar alle onderdelen worden verwerkt. In totaal is er in de slagerĳ werk voor elf fte, Harry zelf niet meegerekend. ‘We verwerken het gehele rund, van biefstuk tot slavinken en worst’, vertelt Harry. Hĳ is in 2005 in het bedrĳf gestapt. Na een carrière in de transportsector begon hĳ met de slagervakopleiding, om de vleesverwerking op het ouderlĳk bedrĳf vorm te kunnen geven. Het bedrĳf verwerkt niet alleen het eigen rundvlees, maar ook varkens van een lokale var-

Stier blĳft thuis ‘Het liefst fokken en mesten we stamboekdieren. De blonde d’Aquitaines passen goed bĳ ons bedrĳf, zowel qua dier als qua vlees. Ze worden niet te snel vet, Stieren deels gefokt, deels aangekocht

201 04 9

16-10-14 15:56

kocht

De zoogkoeien en kalveren lopen tĳdens het weideseizoen in natuurgebied de Slikken van Flakkee

kunnen veel ruwvoer verwerken, kalven gemakkelĳk, zĳn goed te sturen in de voeding, hebben voldoende lengte en gewicht en een perfect stukje mager vlees’, vervolgt Pieter. De zoogkoeien lopen tĳdens het weideseizoen in natuurgebied de Slikken van Flakkee, in een gebied van ongeveer 200 hectare. De koeien met kalveren en vaarzen gaan daar naartoe als ze drachtig zĳn bevonden. Dat betekent dat de dekstier gewoon thuis kan blĳven. Tot 1 november blĳven de dieren in de Slikken. ‘De kalveren halen we meestal eind september, begin oktober al binnen. Als we langer wachten is er te weinig te vreten en krĳgen ze een te grote terugslag. We voeren ze in principe niet bĳ, daarvoor ligt het gebied te ver weg’, stelt Pieter. De piek in het afkalfseizoen ligt in januari. De koeien kalven dus binnen af en worden ook in de koeienstal gedekt. ‘Dat betekent dat we meer spreiding in de leeftĳd van de meststieren krĳgen. De stiertjes die we aankopen, zĳn vooral rond april/mei geboren. Omdat we in het natuurgebied niet dagelĳks controleren, is het ook fĳn dat onze eigen kalveren al wat ouder zĳn voordat ze naar buiten gaan. Ze kunnen dan wel tegen een stootje.’ Zo’n zes jaar geleden kocht de familie Boot de eerste koeien voor de eigen aan-

fok. Daarvóór kochten ze alle meststieren aan. ‘We begonnen met dertien of veertien koeien. Maar eigenlĳk zĳn we er te gemakkelĳk aan begonnen’, geeft Pieter toe. ‘Inmiddels heb ik veel geleerd, onder andere via de begeleiding van het stamboek. Maar ik leer ook nog steeds bĳ. Het eerste jaar gebruikte ik bĳvoorbeeld een stier uit het mesthok als dekstier. Dat doe ik echt niet meer. Je hebt geen idee wat het karakter is van zo’n dier, hoe het afkalven verloopt en wat voor eigenschappen hĳ vererft. Dus nu investeer ik in een goede fokstier.’ Op dit moment staat Don Dumoulin (v. Cancan) in de stal. Hĳ is voor algemeen voorkomen ingeschreven met 89 punten. ‘Zo’n stier levert zĳn geld wel op. Ook het investeren in goede meststiertjes loont. Die leveren gewoon meer en beter vlees.’

Constante vleeskwaliteit Bĳ het selecteren in de koeien let Pieter op karakter, soort, raszuiverheid, beenwerk en lengte. Uitstootkoeien gaan weg voor de slacht, die verwerken ze niet in de eigen slagerĳ. ‘De vleeskwaliteit is gewoon anders dan van de meststieren, de consument wil graag een constante kwaliteit’, legt Harry uit. Die consument was trouwens een belangrĳke reden voor de broers om te beginnen met de zoogkoei-

en. ‘De kinderen willen graag de kalfjes zien, dus voor het complete verhaal fokken we ook eigen slachtdieren. We proberen zo veel mogelĳk te kĳken vanuit het oog van de consument.’ De oorspronkelĳke akkerbouwtak is ook nog steeds een belangrĳk onderdeel van het bedrĳf. ‘Al onze mest kunnen we kwĳt op eigen grond. Naast mais en tarwe als eigen veevoer, verbouwen we suikerbieten, uien, knolselderĳ en graszaad. Het hooi van dat graszaad voeren we natuurlĳk ook’, verklaart Pieter.

Drie verschillende rantsoenen Voor de stieren maakt Pieter drie verschillende rantsoenen; voor de opstartfase, voor de afmestfase en voor de periode daar tussenin. In alle rantsoenen is mais een belangrĳke component. ‘Op dit moment slachten we stieren van zeventien, achttien maanden oud met een geslacht gewicht van 500 kilogram. Dit is wel de jongste slachtleeftĳd die we hanteren, door het jaar heen variëren de slachtleeftĳden. Daarom proberen we met ons eigen afkalfseizoen in januari ook zo veel mogelĳk leeftĳdspreiding te krĳgen’, legt Pieter uit. ‘Dit is wel de lastigste leeftĳd om ze slachtrĳp te krĳgen. Ik hoor het direct van Harry als het niet lukt, want alles zien we meteen terug in de slagerĳ.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV10-Boot.indd 13

O K T OB E R

2 0 1 0 4 9

16-10-14 15:56

K E U R I N G

De line-up van kandidaten voor de titel Miss Toekomst

Eric van de Pol en Frank van Erp tweemaal succesvol op nationale keuring

Schĳndel gezellig onderonsje De nationale keuring in Schĳndel kon op weinig publieke belangstelling rekenen, maar dat gegeven temperde het enthousiasme bĳ de deelnemers niet, aldus het organiserend stamboek. De Zeeuw Eric van de Pol en de Noord-Brabander Frank van Erp waren het meest succesvol met twee nationale titels. tekst Guy Nantier

foto-impressie www.veeteeltvlees.nl of www.veeteeltvlees.be

et Nederlandse keuringsseizoen voor het Belgisch-witblauwras werd in Schĳndel in mineur afgesloten. De nationale keuring kon slechts rekenen op net geen zeventig aanmeldingen. Ook de publieke belangstelling was zo goed als nul. ‘Ja, een plus van driehonderd man was best aardig geweest’, becommentarieerde Ronald Wolters, secretarispenningmeester van het stamboek, na afloop van het gebeuren. ‘Maar de sfeer en ambiance onder de deelnemers was goed. Daar doen we het voor.’

Spannende strĳd Aan de locatie zal het niet gelegen hebben. De organisatie kon terugvallen op de prima accommodaties van de Midsummer Dairy Show die de dag ervoor had plaatsgevonden.

V E E T E E LT V L E E S

VV10-keuring BWB.indd 14

OK TO BER

Tabel 1 – Rubriekwinnaars nationale keuring witblauw te Schĳndel (kampioenen vetgedrukt)

categorie stieren

naam dier

Wodan van de Gouden Polder Hakim van de Werler Effectief van de Broake vrouwelijk Gaille van het Waterland Pip Hetty 12 van de Biezen Paula Schutten Gemma Oletta Van Boszicht Mandy Donatella du Haut d’Arquenne Hetty 11 van de Biezen Gaelle van de IJzer Savita van de Gouden Polder zoogstellen Savita van de Gouden Polder bedrijfsgroepen vrouwelijk jong vrouwelijk oud

geb.datum vader

m.vader

eigenaar, woonplaats

26-03-2014 24-10-2013 14-12-2013 18-06-2014 25-04-2014 10-03-2014 14-02-2014 13-11-2012 10-09-2013 27-05-2013 14-02-2013 07-04-2012 12-02-2011 13-02-2010

Colos Germinal Germinal Germinal Adajio Imperial Adajio Orateur Messager Samourai Canadian Club Gaston Timothy Eternel

E. van de Pol, Waterlandkerkje J. Vis, Hulshorst G. Endeman, Haarlo Baho bv, Dreumel R. Wolters, Lievelde Vleesveebedrijf Van Erp, Aarle Rixtel R. Wolters, Lievelde A. Reurink, Oldebroek R. Wolters, Lievelde E. van Mierlo, Someren Baho bv, Dreumel Vleesveebedrijf Van Erp, Aarle Rixtel Baho bv, Dreumel E. van de Pol, Waterlandkerkje E. van de Pol, Waterlandkerkje R. Wolters, Lievelde F. van Hest, Moergestel

Or Argan Vaincu Sheriff Attribut Origan Attribut Argan Nippon I. If G. Benhur Imperial Germinal Colos

2014

16-10-14 15:16

Hetty 12 van de Biezen (v. Origan), kampioene vaarskalveren en Miss Toekomst

De line-up van twaalf kandidaten voor de titel van Miss Toekomst was mooi om te zien. Het werd een spannende finale. Een extra rondje stappen door Gaille van het Waterland (v. Sheriff) van Bart Hoogeveen uit Dreumel, Hetty 12 van de Biezen (v. Origan) van Frank van Erp uit Aarle-Rixtel en Bertha 351 (v. Adajio) van maatschap Hunnekens uit Grashoek bracht geen uitsluitsel. Finaal behaalde Hetty 12 de titel vanwege net dat ietsje meer type en meer finesse in de bespiering dan de concurrenten. Hetty werd later ook uitgeroepen tot kampioene bĳ de vaarskalveren. Bĳ de pinken ging de overwinning naar Schutten Gemma (v. Argan) van AndriesJan Reurink uit Oldebroek. Gemma zette een mooie hoogtemaat neer in de ring en veel vleesexpressie in de achterhand op fĳn en goed beenwerk. De krachtige Donatella du Haut d’Arquenne (v. Benhur) van Bart Hoogeveen uit Dreumel volgde haar voorbeeld en mocht de driekleur bĳ de jonge vaarzen omgorden.

Savita in herhaling De diep gebilde en vlot stappende Hetty 11 van de Biezen (v. Imperial) van Van Erp behaalde voor het tweede jaar op rĳ een nationale titel. Dit maal in de categorie oudere en gekalfde vaarzen. En net als vorig jaar in Zwolle moest Bananarama 2 van de Bremberg (v. Adajio) van Frank van Hest uit Moergestel vrede nemen met de reservestek. Bĳ de koeien ging Savita van de Polder (v. Colos) in herhaling en behaalde voor het tweede jaar op rĳ het Nederlands kampioenschap bĳ de koeien. Op den Berg Vital Wodan van de Gouden Polder (v. Or), kampioen stierkalveren en Mister Toekomst

Schutten Emma (v. Argan), kampioene pinken

Donatella du Haut d’Arquenne (v. Benhur), kampioene jonge vaarzen

Hetty 11 van de Biezen (v. Imperial), kampioene oudere en gekalfde vaarzen

Savita van de Gouden Polder (v. Colos), kampioene koeien

(v. Heros) van maatschap Den Berg uit Sint-Oedenrode miste scherpte in de vleespartĳen om de concurrentie met Savita aan te kunnen. Eric van de Pol won met de koe eveneens het kampioenschap ‘beste in Nederland gefokt vrouwelĳk dier’. De fokstal van Ronald Wolters was minder fortuinlĳk te Schĳndel. Ondanks drie rubrieksoverwinningen kon de fokker uit Lievelde met geen enkele individuele titel huiswaarts keren. De overwinning bĳ de bedrĳfsgroepen jong vrouwelĳk werd hem wel toegekend. Bĳ de bedrĳfsgroepen vrouwelĳk oud was de overwinning voor Frank van Hest.

schap naar Hakim van de Werler (v. Argan) van Hans Vis uit Hulshorst. Het jaarlingstiertje heeft een prachtige en volle achterhand, maar is iets grover in het vel. Bĳ de oudere stieren ging de driekleur naar Van de Broake Effectief (v. Vaincu) van Gerben Endeman uit Haarlo. Een harmonisch gebouwde stier, die volgens de leeftĳd hoogtemaat mist. Ook bĳ Effectief is het beenwerk op stand niet optimaal.

Beenwerk werkpunt

Bĳ de stieren verschenen nieuwe namen op het nationale palmares. Wodan van de Gouden Polder kaapte de titel weg bĳ de stierkalveren en werd later op de dag ook benoemd tot Mister Toekomst. Deze zoon van ki-stier Or de Beaujeu is een super stiertje in grootte, lengte en breedte maar wel matig in het beenwerk. Bĳ de jonge stieren ging het kampioen-

De Nederlandse fokker Bernard Beusmans en zĳn Belgische collega Roger Monbaliu waren de keurmeesters van dienst. Beusmans en Monbaliu keurden een jaar terug ook op de nationale te Zwolle. Hoe kĳken zĳ terug op de keuringsdag? Roger Monbaliu: ‘De kwaliteit was zeker niet minder dan in Zwolle. De in bespiering en in type aansprekende kopnummers kunnen vandaag wel niet verbloemen dat in de breedte van de rubrieken het beenwerk bĳ de stieren en in het ouder vrouwelĳke fokvee een werkpunt is.’l

Hakim van de Werler (v. Argan), kampioen jonge stieren

Effectief van de Broake (v. Vaincu), kampioen oudere stieren

Nieuwe namen

V E E T E E LT V L E E S

VV10-keuring BWB.indd 15

O K T OB E R

2 0 1 4

16-10-14 15:17

F O K K E R I J

LTO en stamboeken bieden staatssecretaris Dĳksma plan van aanpak aan

Naar vĳftig tot zestig procent natuurlĳk afkalven Over zestien tot eenentwintig jaar zal zestig procent van de Belgisch witblauwen en de helft van de verbeterd roodbonten binnen de stamboeken natuurlĳk afkalven. Dat staat in het plan van aanpak ‘Naar meer natuurlĳke geboorten’ van LTO en de stamboeken voor verbeterd roodbont en Belgisch witblauw, dat woensdag 15 oktober aan staatssecretaris Sharon Dĳksma is aangeboden. ‘Wacht je als fokker tot 2018, dan ben je te laat. De wetgeving is de stok achter de deur.’ tekst Alice Booij

e staatssecretaris van het ministerie van Economische Zaken was speciaal naar het bedrĳf van de familie Tupker in Baarn gekomen om uit handen van de voorzitters van LTO vleesveehouderĳ en de stamboeken voor verbeterd roodbont en Belgisch witblauw het plan van aanpak ‘Naar meer natuurlĳke geboorten’ in ontvangst te nemen. ‘Ik ben enthousiast over het stuk, dit is een goede, geloofwaardige basis om verder mee aan de slag te gaan’, aldus staatssecretaris Sharon Dĳksma, die van de gelegenheid gebruikmaakte om een kĳkje te nemen op Hoeve Ravenstein, waar de helft van de Belgische blauwen van de familie Tupker op een natuurlĳke manier kalft. ‘We zien hier dat het kan. Het vraagt een omslag in denken.’ Dat de sector zelf de handschoen oppakt met dit plan van aanpak is positief, oordeelde Dĳksma. ‘De beste overtuigingskracht komt uit de sec-

tor zelf. Bovendien is dit het beste antwoord naar de samenleving. Het komt er nu op aan om het ook waar te maken.’

Fokwaarde bekkenmaten De focus in het plan van aanpak ligt vooral op fokkerĳ. Met het meten van bekkenmaten door middel van de pelvimeter kan er een selectie worden gemaakt van dieren die natuurlĳk kunnen kalven. Afgelopen winter zĳn van ongeveer 700 Belgische blauwen en verbeterd roodbonten de bekkenmaten gemeten en komende winter gaan de stamboeken volop aan de slag om meer te meten. ‘Alles op vrĳwillige basis’, benadrukt Johan van der Ven, voorzitter van het verbeterdroodbontstamboek. ‘Anders gaan de hakken in het zand.’ ‘Maar,’ voegde Jan van de Wiel, voorzitter van het Belgisch-witblauwstamboek toe, ‘we zien dat het enthousiasme onder de leden toeneemt.’

Plan van aanpak in een notendop – Het streven is voor Belgisch witblauw zestig procent natuurlĳke kalvingen in 2030. – Voor verbeterd roodbont – met een kleinere populatie – is het streven vĳftig procent natuurlĳk afkalven in 2035. – Op vrĳwillige basis worden van 2000 dieren bekkenmaten gemeten en geregistreerd. – CRV maakt hiervan fokwaardeschattingen. – In 2016 wordt op basis van de data de ambitie geëvalueerd. – In 2018 volgt er overleg met de staatssecretaris over de voortgang en eventuele bĳsturing. – In 2020 wordt een eindevaluatie opgesteld. Het volledige plan van aanpak kunt u lezen op www.veeteeltforum.nl/vleesveefokkerĳ

V E E T E E LT V L E E S

VV10-natuurlijke luxe.indd 16

OK TO BER

CRV is bezig om de data die uit de bekkenmetingen komt, om te zetten naar fokwaarden voor koeien én stieren. ‘Van de verbeterdroodbontstieren en de Belgisch-witblauwstieren die in Nederland beschikbaar zĳn, zĳn de bekkenmaten ook bekend’, lichtte Jos Buiting, manager CRV-stamboek, toe. ‘Hiermee werken we nu aan een fokwaarde, zodat vleesveehouders die in hun fokkerĳ kunnen gebruiken.’ Voor een eventuele inzet van genomics zĳn nog heel veel meer data nodig, zo gaf hĳ desgevraagd aan. ‘Dan praat je over 10.000 tot 15.000 metingen.’ Gevolg van de fokkerĳ-insteek is dat het resultaat ook wat langer op zich laat wachten. De stamboeken en LTO schatten in dat ze vier tot vĳf generaties nodig hebben voordat een structureel effect zichtbaar is, zo valt te lezen in het plan van aanpak. ‘We hebben de tĳd’, zo gaf Dĳksma aan. ‘Ik ben nog staatssecretaris tot 2017.’ Bovendien zei de bewindsvrouw ook financiën te willen vrĳmaken om de vleesveefokkers te ondersteunen. ‘Ook wĳ willen een bĳdrage leveren om dit plan van aanpak tot een succes te maken.’

Aandacht in België Dĳksma benadrukte dat de ingreep van de keizersnede niet ter discussie staat. ‘Maar van een gewoonte moeten we echt af.’ Nederland loopt voorop in dierenwelzĳn, zo gaf ze aan en voegde daaraan toe dat ze contact heeft met haar Europese collega’s over de keizersnedeproblematiek. ‘Andere landen mogen niet te ver achterblĳven, ook België niet dus. Ik weet

2014

20-10-14 10:06

Jan Tupker: ‘Op zoek naar info van stieren’

dat de keizersnede in België politiek gezien geen discussie is, maar ik houd mĳn collega’s op de hoogte van de vorderingen en benadruk het grote belang voor de samenleving en de verduurzaming van de landbouw.’ Het speelveld voor vleesveehouders in Nederland en België moet zo veel mogelĳk gelĳk blĳven, benadrukte de staatssecretaris. ‘We moeten zo veel mogelĳk dezelfde stappen zetten.’ De beperking van het plan van aanpak

Van de jaarlĳks vĳftig kalvingen op het bedrĳf van Jan Tupker in Baarn verloopt de helft natuurlĳk. ‘Als je veel huisverkoop doet, moet je ook nadenken over de geboorten’, verklaart Tupker, die met zĳn bedrĳf Hoeve Ravenstein naast vlees ook groente uit de eigen moestuin in de boerderĳwinkel op het landgoed Groeneveld verkoopt. ‘Wil je duurzaam en maatschappelĳk verantwoord werken, dan past de keizersnede daar niet bĳ.’

Zĳn inzet bĳ de start van het project ‘Natuurlĳke Luxe’ was meer natuurlĳke geboorten met behoud van ‘het goede’. ‘We lopen er tegenaan dat er weinig tot geen gegevens van stieren zĳn. We zoeken een stier uit op basis van intuïtie en info van de fokker’, aldus Tupker. De vleesveehouder heeft geluk gehad met zĳn keuzes, zo geeft hĳ zelf aan. ‘Maar als je een keer fout zit, worden we in ons fokdoel jaren teruggeworpen.’

ligt vooral in de reikwĳdte. Van de 8000 Belgische witblauwen en verbeterd roodbonten in Nederland waar het plan betrekking op heeft, is slechts een gedeelte aangesloten bĳ de stamboeken. ‘Hoe moet het met de andere fokkers?’, sprak voorzitter van het witblauwstamboek Van de Wiel zĳn zorg uit. ‘We kunnen het paard wel naar het water leiden, maar niet dwingen om ook te drinken’, antwoordde Dĳksma, die wel aangaf dat de

route in het plan van aanpak ook de route voor de overheid is. ‘Voor veehouders die het niet oppakken, is de wetgeving de stok achter de deur. Denk je: “Ik slaap rustig vĳf jaar verder” en wacht je tot 2018, dan snĳd je jezelf in de vingers.’ Ze noemde het bedrĳf van Tupker als voorloper een voorbeeld. ‘De Tweede Kamer dringt aan op verandering. Ik geloof in het plan, hier laten ze zien dat het kan en de sector krĳgt een paar jaar de tĳd.’ l

Johan van der Ven (l.), Jan van de Wiel en Leon Moonen (r.) overhandigen staatssecretaris Sharon Dĳksma het plan van aanpak

V E E T E E LT V L E E S

VV10-natuurlijke luxe.indd 17

O K T OB E R

2 0 1 4

20-10-14 10:06

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K R E N É

B E M E R S

Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelĳkse praktĳk schrĳven drie dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderĳ. Om en om beschrĳven John Campe, Piet De Meuter en René Bemers maandelĳks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelĳke preventiemaatregelen.

Melkstress door te weinig melkopname kan leiden tot maagzweren

Kalverstress T

ĳdens het uitvoeren van enkele drachtcontroles vroeg de veehouder mĳ om ook nog even naar een zoogkalf van een week of acht te kĳken. Het kalf was volgens de eigenaar sloom en stond met een opgetrokken buik. Na het schoonmaken en ontsmetten van de scanner haalde ik mĳn stethoscoop uit de auto en volgde de veehouder naar het kalf in de weide. Tĳdens het onderzoeken van het kalf viel inderdaad de opgetrokken buik als eerste op. Bĳ de auscultatie van het hart en longen kon ik niks afwĳkends vaststellen. Ook de lichaamstemperatuur was normaal. De slĳmvliezen waren mooi roze. Wel waren er opvallend weinig darmgeluiden te horen. Na het opwekken van ontlasting kwam er een klein beetje droge gelige ‘melkverteerde’ mest af. Dit zĳn altĳd lastige patiënten om een juiste diagnose bĳ te stellen. Onderzoek van de moederkoe leverde geen verdere bĳzonderheden op. Mĳn vermoeden ging vervolgens uit naar de andere, oudere kalveren die melk stalen bĳ de moederkoe waardoor het eigen kalf te weinig melk kreeg. Het kalf kreeg hierdoor zo veel stress dat maagzweren het gevolg was. Aangezien er voor runderen geen middelen op de markt zĳn tegen maagzweren moest ik via de cascade-regeling een middel voorschrĳven dat bĳ paarden wordt gebruikt. Het cascade- of watervalsysteem biedt aan de behandelende dierenarts de mogelĳkheid om af te wĳken van het strikte gebruik van in het land geregistreerde geneesmiddelen. Voorschrĳven met behulp van de cascade-regeling betekent een minimaal te respecteren wachttĳd van zeven dagen voor melk en 28 dagen voor vlees. Na twee dagen zag de veehouder al verbetering en na vĳf dagen was het kalf weer de oude.

De encyclopedie maagen dunnedarmulcus In tegenstelling tot bĳ de mens is over maagzweren (of beter maagen dunnedarmulcera) bĳ dieren weinig bekend. Ook het belang van een infectie met Helicobacter spp, zoals bĳ de mens, is nog onontgonnen gebied bĳ dieren. De diagnose van maagen dunnedarmulcera is bĳ dieren eveneens lastig vast te stellen. In de praktĳk worden er bĳ paarden en gezelschapsdieren endoscopie-

en uitgevoerd, maar bĳ runderen is dat toch wat ingewikkelder. Belangrĳke oorzaak in het ontstaan van maagzweren is stress. Stress is echter een vaag, alomvattend begrip en soms lastig te onderbouwen. Bĳ kalveren moet je onder andere denken aan huisvesting, ziekten, voedingsstoornissen en ook het verkeerd doseren van pĳnstillers of corticosteroiden (ontstekingsremmers). Meestal betreft het een combinatie van meerdere factoren. In het hierboven beschreven geval was de beschikbaarheid van melk bĳ de moeder een probleem. Het voeren van een kalverkorrel is belangrĳk om de groei bĳ minder melk en het spenen (ook een stressmoment) beter te borgen.

V E E T E E LT V L E E S

VV10-dap Campe.indd 19

O K T OB E R

2 0 1 4

16-10-14 14:28

F O K K E R I J

Minder excellente witblauwen in Vlaanderen, ietsje meer in Nederland

Adajio hofleverancier Vlaanderen telt er na de exterieurkeuring in het afgelopen werkjaar 24 ‘excellenties’ bĳ. Dat is iets minder dan de dertig stuks van vorig jaar. De Nederlandse fokkerĳ verwelkomt zeven nieuwe beauty’s, een plus van twee dieren. Ki-stier Adajio is in beide landen hofleverancier. tekst Guy Nantier

in november vorig jaar. Geert Demasure: ‘Om de hogere ibr-status I3 te behalen hebben we vorig jaar grote kuis gehouden onder de oude koeien. Sirene II hoorde in het rĳtje.’ Haar zeven jaar oude stalgenote en dit jaar met 90,6 punten ingeschreven Positive de Somme (v. Occupant) viel hetzelfde lot te beurt. ‘Bĳzonder jammer, omdat beide dieren ook vrĳ waren van de zeven erfelĳke gebreken.’

Bĳ eerste keuring excellent

‘D

rastisch, maar het gaat nu eenmaal niet anders’, vertelt Geert Demasure uit Avelgem. De West-Vlaamse fokker is of liever was de eigenaar van de hoogst gepunte koe in Vlaanderen tĳ-

dens het tĳdvak september 2013-augustus 2014. De vĳf jaar oude Sirene II de Somme (v. Debordant) kreeg een totaalscore van 91,1 punten. Zĳ werd echter door de veehouder vrĳwillig afgevoerd

Demasure nam wel voorzorgsmaatregelen voordat de dieren naar het afmesthok en vervolgens de slachtbank gingen. Sirene II en Positive werden gespoeld en na afgemest te zĳn op exterieur herpunt.

Tabel 1 – Excellent ingeschreven vrouwelĳke dieren Belgisch-witblauwras in Vlaanderen en Nederland in 2013-2014 (bron: CRV)

naam dier Vlaanderen Sirene II de Somme Hallucinant van de IJzer Hyacinthe van de Rekkelinge Gazelle van de IJzer Positive de Somme Flora van de Pannemeers Fuchsia van Daisel Godin van de IJzer Nigelle de l’Estangue Lies van ‘t Selhuys Gantoise de Mahoney Esthonia van Knokke Cientje van de Canadien Ilvy van de Hondelee Prestation de Centfontaine Guusje Hinkel-Pinkel ter Reybroeck Finesse van de IJzer Gratie van de Pannemeers Hasna de Bieviene Adolphine van Knokke Etta van het Vinkenhof Hemeraude van de IJzer Esterel van Zeldonk Candidate van ’t Goed ter Wallen Nederland Gaelle van de IJzer Van het Oudeland Geenalisa Van Hoogcruts Ester Bananarama 2 v.d. Bremberg Easy Eloise van Krakehoeve Nellie

vader

moedersvader

geb.datum

Debordant de Biourge Manitou de Belle Eau Canon de Frimbuis Imperial de L’Ecluse Occupant Adajio de Bray Heroique de l’Ecluse Adajio de Bray Paysan de Fontena Machinal de Fooz Adajio de Bray Gamin des 3 Frontières Cubitus du Pré Rosine Noceur de Fooz Boursier de Glimes Harisson de la Platte Jackpot ter Reybroeck Odilon Langoureux de Fooz Adajio de Bray Imprudent de Somme Harpon de L’Orgelot Benhur du Champ Bouval Gaius van de Sijsloberg Barbier

Operateur de Fontena Bambino van de IJzer Bruegel d’au Chêne Eternel de Dieu Seul Biscuit d’Embise Eternel de Dieu Seul Occupant Dandi de Sainte Hélène Grillon de l’ Airalle Obus de Somme Fakir de l’Hez Kernai Radar van Terbeck Brutal de St. Fontaine Panache de Centfontaine Lasso van ‘t Kookshof Emigre de St. Fontaine Soiffard des Pahys Dandi de Sainte Hélène Occupant Canadian Club vd Kerkenhofstede Goldorak de Fontena Elan de St. Fontaine Timothy van de Stokerij Arlequin des Peupliers Bivouac du Vivier

17-06-2008 12-01-2012 05-07-2006 24-04-2011 23-10-2006 25-07-2010 03-11-2010 19-08-2011 17-02-2008 12-11-2012 30-06-2011 06-06-2009 25-06-2007 22-03-2013 02-10-2008 03-01-2011 07-09-2012 25-11-2010 27-03-2011 12-03-2012 11-03-2005 10-10-2009 22-02-2012 24-09-2009 01-10-2008

93,0 95,0 90,0 100,0 90,0 100,0 83,0 98,0 100,0 93,0 85,0 88,0 100,0 83,0 100,0 85,0 95,0 100,0 88,0 83,0 100,0 93,0 100,0 98,0 98,0

91,7 91,2 91,0 90,5 91,2 90,8 91,5 90,8 90,8 90,3 91,5 90,5 90,8 90,8 91,0 90,5 90,3 90,2 90,5 90,7 90,5 89,8 90,2 90,3 90,0

89,6 88,4 88,4 88,9 87,3 87,9 87,9 87,4 88,1 87,3 85,7 87,4 86,0 87,0 87,3 88,0 86,6 87,9 88,0 87,3 86,9 88,0 89,6 88,1 86,4

86,0 90,0 90,0 92,0 91,0 86,0 88,0 89,0 85,0 92,0 92,0 89,0 90,0 96,0 83,0 91,0 92,0 88,0 84,0 95,0 88,0 90,0 85,0 89,0 94,0

85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 90,0 90,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 80,0 80,0 85,0

91,1 90,8 90,7 90,7 90,6 90,6 90,5 90,4 90,3 90,3 90,2 90,2 90,2 90,2 90,2 90,2 90,1 90,1 90,1 90,1 90,1 90,1 90,0 90,0 90,0

ja ja

Germinal de Fooz Adajio de Bray Occupant du Fond de Bois Adajio de Bray Sjaka-Zoeloe van Zwaanhof Etna de l'Ecluse Adajio de Bray

Timothy van de Stokerij Sjaka-Zoeloe van Zwaanhof Galopeur des Hayons Wellington van de Bremberg Flash d'Izier Canond de Frimbuis Dartagnan du Castillon

12-02-2011 03-08-2011 24-02-2006 10-05-2012 27-06-2009 22-05-2009 22-10-2012

88,0 90,0 98,0 95,0 85,0 95,0 88,0

91,2 90,3 90,2 91,2 90,7 90,3 90,2

87,4 88,1 87,4 86,0 87,9 88,3 86,4

89,0 92,0 95,0 89,0 91,0 85,0 94,0

85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0 85,0

90,6 90,4 90,4 90,3 90,2 90,1 90,1

ja ja ja

V E E T E E LT V L E E S

VV10-mooiste BWB.indd 20

OK TOBER

schofth. besp.

type beenw.

av totaal herk. eigenaar, woonplaats

ja ja ja ja ja ja

ja ja ja ja

ja ja

G. Demasure Geert, Avelgem De Mahoney bvba, Pittem M. Noeyens, Minderhout H. Vermote, Pollinkove G. Demasure Geert, Avelgem José Ally-Dufour, Kanegem L. Goddeeris, Beerst H. Vermote, Pollinkove De Clercq lv, Smetlede Ronny van de Weyer, Geel De Mahoney bvba, Pittem P. en M. Demuynck, Knokke-Heist R. Vulsteke, Langemark Luc van Ceulebroeck, Zwijnaarde F. en A. Vandermeulen, Tienen H. De Smet, Oordegem L. Lips, Lotenhulle H. Vermote, Pollinkove José Ally-Dufour, Kanegem V. Vanopdenbosch, Bever P. en M. Demuynck, Knokke-Heist E. Vandewalle, Eernegem H. Vermote, Pollinkove J. P. Bral, Oedelem Declerck lv, Deinze Baho, Dreumel J. P. de Vos, Ooltgensplaat G. J. L. Jacobs, Slenaken F. J. C. van Hest, Moergestel J. P. de Vos, Ooltgensplaat Vleesveebedrijf Krakehoeve, Weert A. Soede, ter Aar

2014

16-10-14 15:09

ens uit Minderhout. De nu acht jaar oude Hyacinthe kocht Noeyens twee jaar terug als drachtige koe bĳ Luc Careel in Deinze. ‘Het is op aanraden van een aantal collega’s die vonden dat Hyacinthe zeker 90 punten waard was, dat we onze dieren voor het eerst hebben laten keuren’, geeft Noeyens aan. En aldus geschiedde met het gekende resultaat. Noeyens vertelt er graag bĳ dat zĳn eerste excellente koe deze lente meer dan 1000 kg woog. ‘Een echte madame: groot, zwaar met beresterk beenwerk.’ De Antwerpse veehouder heeft haar al gespoeld met Boursier de Glimes (v. As de Trefle) en Benhur du Champ Bouval (v. Fetiche). ‘Nu is ze drachtig van Emblème du Pont de Messe (v. Crack). Komende winter wordt ze extra in de watten gelegd, zodat we zeker nog een jaartje meer van haar kunnen genieten.’

Elk jaar een excellente koe Hyacinthe van de Rekkelinge (v. Canon) is drachtig van Emblème du Pont de Messe.

‘Beide dieren bleken toch wel heel bĳzonder te zĳn’, vertelt Demasure. ‘Sirene II woog meer dan 1000 kg na afmest. Positive was met meer dan 900 kg minder zwaar dan Sirene II, maar excelleerde meer in type.’ Van Sirene II heeft Demasure al nakomelingen van Adajio en Crack. Van Positive de Somme zĳn er nakomelingen van Joker en Jackpot.

Ook de tweede in de rangschikking, Hallucinant van de Ĳzer (v. Manitou) van de gebroeders Cocquyt uit Pittem, behaalde de excellentstatus na herpunting. Hyacinthe van de Rekkelinge op plaats drie kreeg wel meteen bĳ haar eerste keuring de status. De met 90,7 punten ingeschreven dochter van Canon du Frimbuis is eigendom van Marcel Noey-

Nellie (v. Adajio de Bray), geboren en getogen in Nederland en ingeschreven als excellent

De eerste drie plekken in Nederland worden ingenomen door dieren die ook een herkeuring kregen. Die top drie wordt aangevoerd door de Nederlands vaarzenkampioene 2013 en reservekampioene bĳ de gekalfde vaarzen 2014, Gaelle van de Ĳzer. Gaelle (Germinal, 90 punten x Emeraude van de Ĳzer, 90 punten) werd in België gefokt door Hans Vermote uit Pollinkhove en staat nu op stal bĳ Bart Hoogeveen te Dreumel. Aangekocht werd ook de vierde in de rĳ, Bananarama 2 van de Bremberg (v. Adajio). Zĳ werd door Bart Willems uit het Belgische Sint-Joris-Winge gefokt en is momenteel fokactief bĳ Frank van Hest uit Moergestel. Wél in Nederland geboren en getogen én met 90,1 punten excellent verklaard bĳ haar eerste inschrĳving is Nellie van de Zuid-Hollandse fokker Albert Soede uit ter Aar. De Adajiodochter uit Annemieke (v. Dartagnan), av 89, zet hiermee de teller van het hobbymatig gehouden fokbedrĳf op vier excellente koeien op acht fokmoeders; een score van vĳftig procent. Een unieke prestatie. ‘Sinds 2010 hebben we elk jaar een excellent gepunte koe,’ vertelt Albert Soede aan de telefoon. ‘En we hopen op nog meer. Ik heb in het vat drie embryo’s zitten van de Belgische kampioensvaars Eclipse de Saint Fontaine met Sheriff en met Adajio.’ Nellie, die nu zeven jaar oud is, wordt volgende week geïnsemineerd met Davidson. ‘Nellie is groot, bezit luxe en is ĳzersterk op de benen’, zegt Soede. ‘Mĳns inziens past Davidson daar bĳzonder goed op.’

V E E T E E LT V L E E S

VV10-mooiste BWB.indd 21

O K T OB E R

2 0 1 4

16-10-14 15:09

F O K K E R I J

naam dier Vlaanderen Helium van Daisel Ivo Udo de Centfontaine Ultimo van de IJzer Hazard van de Pannemeers Khalife d’Herbuchenne Iniësta van het Chipohof Harry van de Uilenvlucht Officiel van ’t Goed ter Wallen Hannibal van de Schoolhoeve Indigo van Zeldonk Icarus van Daisel Hamed Indy van Zeldonk Herald van het Vinkenhof Interpol Igor van het Vinkenhof H. Freud van Knokke Ilvo Hadajio de Villegas de Clercam Heerser ter Reybroeck Nederland Crisis van Schilberg Frero van Boszicht Plannet van Krakehoeve Elk 33 van de Plashoeve Menno van de Plashoeve Rian 22 van de Plashoeve Nintendo Evert van de Plashoeve Elk 37 van de Plashoeve

vader

moedersvader

geb.datum schofth. besp. type beenw.

av totaal herk. eigenaar, woonplaats

Solway View Dynamite Eliot Indiana du Mont Benhur du Champ Bouval Panache de Centfontaine Empereur de Maffe Imperial de l’Ecluse Empire d’ Ochain Obus de Somme Nodule des Volees Colibrie van Zeldonk Origan de Fooz Adajio de Bray Colibrie van Zeldonk Liberal d’Ochamps Sheriff de Centfontaine Langoureux de Fooz Machinal de Fooz Neigfel van de Wildebeek Adajio de Bray Imperial de l’Ecluse

Occupant Birger Occupant Timothy van de Stokerij Adajio de Bray Janvier 8515 de Warichet Lasso van ‘t Kookshof Boursier de Glimes Ubidet d’aux Houx Fleuron de Maffe Gitan du P’tit Mayeur Occupant Indulgent 2795 de Somme Tison de Wihogne Coquin de Sainte Hélène Empire d’Ochain Harpon del’Orgelot Accord de Wihogne Delegue de Wihogne Germinal de Fooz Istamboul de l’Orgelot

24-10-2012 07-09-2012 25-03-2012 03-03-2013 13-10-2012 20-05-2012 19-03-2012 16-03-2012 18-09-2009 11-02-2013 01-01-2013 18-06-2013 04-07-2012 24-01-2013 25-07-2012 28-02-2013 10-03-2013 18-10-2012 25-08-2012 26-10-2012 17-03-2012

98,0 95,0 80,0 90,0 88,0 90,0 78,0 98,0 80,0 100,0 100,0 75,0 85,0 90,0 90,0 78,0 90,0 83,0 80,0 80,0 83,0

88,5 88,0 90,0 88,0 89,5 87,7 89,5 86,7 89,0 86,2 84,8 89,3 87,8 85,3 86,7 87,5 86,3 85,5 87,0 86,3 87,2

84,7 84,0 85,3 85,4 84,9 85,9 86,0 85,1 84,7 84,1 85,4 85,4 82,7 83,4 83,3 84,9 83,4 84,7 82,4 84,3 83,6

86,0 90,0 89,0 92,0 74,0 87,0 85,0 93,0 89,0 83,0 93,0 79,0 86,0 94,0 84,0 89,0 78,0 87,0 90,0 88,0 70,0

75,0 75,0 80,0 75,0 80,0 75,0 80,0 70,0 80,0 75,0 70,0 80,0 75,0 75,0 70,0 75,0 75,0 75,0 70,0 70,0 75,0

88,7 88,6 88,5 88,4 88,2 88,1 88,0 88,0 ja 87,9 87,3 ja 87,2 87,2 87,0 86,8 86,7 86,7 86,5 86,1 86,0 85,9 85,8

C. Van Caillie, Zedelgem G. en B. Van Laere, Bassevelde G. en B. Van Laere, Bassevelde H. Vermote, Pollinkhove J. Ally-Dufour, Ruiselede G. Van Tieghem, Wortegem-Petegem Andries Lv, Humbeek gebr. Theunis, Glabbeek Declerck lv, Gottem Hivo vzw, Torhout J. Pp Bral, Oedelem Lp Goddeeris, Beerst Delco bvba, Lo J. P. Bral, Oedelem D. Vanhee, Zandvoorde Delco bvba, Lo E. Vandewalle, Eernegem P. en M. Demuynck, Knokke-Heist M. Raemdonck, Sleidinge P. Schroeder, Grimbergen L. Lips, Lotenhulle

Adajio de Bray Imperial de l’Ecluse Panache de Centfontaine Remco Adamo Altes Adajio de Bray Adamo David van Boszicht

Eternel de Dieu Seul Fetiche d’Izier Etna de l’Ecluse Unicus van Phaenocryst Unicus van Phaenocryst Unicus van Phaenocryst Adjectif de Rocourt Unicus van Phaenocryst Unicus van Phaenocryst

05-05-2012 08-01-2012 09-09-2012 20-03-2013 20-01-2013 04-02-2013 27-02-2013 08-02-2013 17-06-2013

90,0 78,0 70,0 80,0 80,0 83,0 68,0 78,0 68,0

89,0 89,7 88,3 83,8 83,5 82,7 85,2 82,8 81,3

84,7 85,7 81,6 79,3 79,7 77,4 80,7 78,1 75,1

83,0 85,0 87,0 89,0 90,0 93,0 89,0 88,0 82,0

75,0 80,0 75,0 70,0 65,0 70,0 70,0 65,0 65,0

88,3 88,0 84,7 83,7 83,4 83,3 82,6 82,5 79,2

J. Jans, Val-Meer (B.) H. M. Janssen, Weert G., L. en H. Peters, St. Odiliënberg gebr. Morsink, Enter mts. J. en A. Kersten-Vermeulen, Beringe gebr. Morsink, Enter H. J. Hietland-Straalman, Markelo mts. J. en A. Kersten-Vermeulen, Beringe gebr. Morsink, Enter

Tabel 2 – Excellent ingeschreven stieren Belgisch-witblauwras in Vlaanderen en Nederland in 2013-2014 (bron: CRV)

Pedigree openbreken Dit jaar geen stieren met negentig punten of meer in Vlaanderen of Nederland. De hoogst genoteerde stier in Vlaanderen (en Nederland) is met 88,7 punten Helium van Daisel. Deze Solway View Dynamitezoon werd gefokt door Lieven Goddeeris uit het West-Vlaamse Beerst. Vorig jaar voerde het fokbedrĳf al de rangschikking aan, toen in de categorie vrouwelĳk vee met nationaal kampioene 2011, Breeze van Daisel (v. Occupant). Moeder van Helium is Bavaria van Daisel, een halfzus van Breeze via vader Occupant. Bavaria is onder meer de moeder van de 90 puntenkoeien Fuchsia (v. Heroique) en Gana van Daisel (v. Empire) en van de stier Icarus van Daisel (v. Origan), die in de lĳst staat genoteerd met 87,2 punten. ‘Bavaria doet qua prestaties niet onder voor Breeze’, vertelt Lieven Goddeeris. ‘Zowel in Brussel als in Libramont behaalde ze reekswinst. In Brussel kwam ze in de finale één stem bĳ de jury tekort om nationaal kampioene te worden.’ Net als haar stalgenote werd Bavaria met succes veelvuldig gespoeld met verschil-

V E E T E E LT V L E E S

VV10-mooiste BWB.indd 22

OK TOBER

lende vaders. ‘Een zeer vruchtbare topkoe.’ Over het gebruik van zeer veel verschillende vaders zegt Goddeeris: ‘Het is zo moeilĳk om in te schatten wat het

uiteindelĳk resultaat zal zĳn. De paring met Dynamite? Bavaria is van het zuiverste vleestype. We wilden haar pedigree openbreken en zo spreiding in genetica

Crisis van Schilberg (v. Adagio) voert terug op kampioenekoe Ophelia van de Gouden Polder

2014

16-10-14 15:09

Helium van Daisel (Dynamite x Occupant) voert de ranking aan van de in 2013-2014 hoogst genoteerde stieren

realiseren.’ Vorig jaar werd Bavaria afgevoerd na een ongeluk. Goddeeris slaagde er via ovum-pick-up en in-vitrofertilisatie in Nederland toch nog in om zes embryo’s met vader Adajio te winnen uit de eierstokken.

Te snel verkocht De met 88,3 punten hoogst beoordeelde stier in Nederland, Crisis van Schilberg, staat momenteel gestald in het Belgische Val-Meer bĳ Johan Jans. De Adajiozoon werd geboren bĳ Guido Lemmens te Noorbeek. De fokker had drie embryo’s gekocht bĳ Eric van de Pol uit Waterlandkerkje uit diens Nederlandse kampioenskoe van 2008, Ophelia van de Gouden Polder (v. Eternel). Lemmens zegt over haar: ‘Deze 89 puntenkoe fokte zo sterk op het bedrĳf dat ik er absoluut embryo’s van wilde.’ Ophelia is de moeder van meervoudig kampioene Savita van de Gouden Polder (v. Colos van Daisel) en grootmoeder van ki-stier Urance van de Gouden Polder (v. Langoureux), die bĳ ki BBG gestald staat. De embryoaankoop door Lemmens resulteerde in twee kalveren: Crisis van

Schilberg en Divina van Schilberg. Met Crisis behaalde Guido Lemmens het reservekampioenschap stieren te Mesch in 2013, waarna hĳ verkaste naar het Limburgse heuvelland bĳ Willie Kusters uit Margraten. Hier dekte de stier een tiental vaarzen en werd daarna doorverkocht naar de huidige eigenaar in België. ‘De stier met een diepe afstamming had een overmaat aan gestalte en breedte met correct beenwerk’, vertelt Kusters. De drachtige vaarzen verkocht hĳ over heel Nederland. ‘De hieruit geboren kalveren blĳken nu allemaal luxe. Achteraf bekeken had ik de stier misschien nog een extra jaartje moeten inzetten.’

Toppers op onderdelen Twee stieren kregen vorig keuringsseizoen de maximumscore van 100 punten voor hoogtemaat: Hannibal van de Schoolhoeve (v. Nodule des Volées) van de landbouwschool Hivo in Torhout en Indigo van Zeldonk (v. Colibrie van Zeldonk) van Jean-Pierre Bral uit Oedelem. Colibrie is ook de vader van Indy van Zeldonk, de met 94 punten hoogst gepunte stier op het onderdeel been-

werk. De exterieurkenmerken die hierbĳ in aanmerking worden genomen, zĳn: het schouderbeen, de voor- en achterbenen, de voor- en achterkoten en het spronggewricht. Afwĳkingen, zoals spat ter hoogte van het spronggewricht of overkoting, worden hierbĳ ook in rekening gebracht. Colibrie van Zeldonk (v. Long des Waleffes) is eveneens de vader van ki-stier Falco van Zeldonk, die bĳ BBG carrière maakt en ook 94 punten scoort op beenwerk. Voor de beste deelscore in bespiering moeten we dit jaar ten huize Van Laere in Bassevelde zĳn. Udo de Centfontaine (v. Indiana de Mont) scoort op schouderbespiering, rugbespiering, dĳen zĳaanzicht en dĳen achteraanzicht een totaal van 90 punten. De stier met het beste vleestype vinden we terug in Vlaams-Brabant bĳ de familie Andries te Humbeek. Imperialzoon Iniesta van het Chipohof, recent nog kampioen op de interprovinciale keuring te Leuven, scoort 86 punten op het onderdeel dat een weergave is van de skeletopbouw: borstbreedte, bekkenbreedte, ribronding en staartimplant. l

V E E T E E LT V L E E S

VV10-mooiste BWB.indd 23

O K T OB E R

2 0 1 4

16-10-14 15:09

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Louis Heeren verving een jaar geleden zĳn witblauwe fokveestapel door limousins

Kampioenenmaker Louis Heeren uit Zoutleeuw doet al meer dan twintig jaar mee Louis Heeren Bĳ gebrek aan opvolging is het fokbedrĳf van Louis Heeren uit Zoutleeuw in afbouw en omschakeling. De witblauwen worden er vervangen door limousins. Beroep: Ras: Aantal stuks: Aantal ha:

aan prĳskampen. Meerdere witblauwe kampioenen uit de fokkerĳ ‘van de Pelsberg’ kwamen uit de stal. Op de keuring in Libra-

Zoutleeuw

mont maakte de fokker echter nieuwe naam in het limousinras. tekst Hanne Vandenberghe

veefokker/akkerbouwer limousin 37 80 ha

‘V

anmorgen heb ik mĳn dieren gewogen’, begint Louis Heeren (57) uit het Vlaams-Brabantse Zoutleeuw trots. ‘En nummer 3948 is op dertig dagen tĳd na spenen 44 kilogram bĳgekomen.’ Het typeert de vleesveehouder, die het belangrĳk vindt om alles goed te registreren. In de wetenschap ‘meten is weten’ tracht hĳ met de gegevens zĳn veestapel steeds verder te verbeteren. Nummer 3948 is de elf maanden oude stier Impact van ’t Heerbroek, die op de nationale keuring te Libramont in de prĳzen viel. De Epsonzoon kreeg er de titel van beste mannelĳk dier gefokt in België toegewezen.

bedrĳven gezien te hebben, wisten ze waar de beste dieren zaten. Heeren kocht twintig zoogkoeien bĳ één van de vĳf veehouders. ‘Je ziet aan mĳn veestapel dat die Franse veehouder veel belang hechtte aan rustige dieren. Als ik een kudde in een nieuwe wei moet steken, dan volgen de koeien mĳ als kuikens die hun moedereend volgen. De natuurlĳke kalvingen en het perfecte beenwerk zorgen er bovendien voor dat een moederdier erg lang meegaat. Bĳ limousins zĳn tien kalvingen geen uitzondering.’

Tegenwoordig is de vleesveehouder minder gebonden aan het bedrĳf en heeft hĳ meer vrĳe tĳd. ‘Was ik dertig jaar eerder begonnen met het fokken van limousins, zag ik er nu misschien vĳftien jaar jonger uit’, grapt Heeren. ‘En misschien had ik nu 350 dieren op het bedrĳf. Toch heb ik zeker geen spĳt van het houden van witblauwe dieren.’ Momenteel staan er 37 dieren op het bedrĳf in Zoutleeuw. Naast de twintig Franse zoogkoeien kocht Heeren in juni 2014 de zeven jaar oude stier Cachou. De

Op Libramont behaalde Iris van ’t Heerbroek als jongste dier de titel bĳ de vaarzen

Van witblauw naar limousin Dertig jaar terug had Heeren een tachtigtal dieren op zĳn bedrĳf, alle Belgisch witblauw. In een periode van twintig jaar groeide dit aantal stelselmatig. Tien jaar terug stond de teller op 250 stuks. Omdat de fokker geen opvolger had, minderde hĳ de veestapel gaandeweg tot hĳ in 2013 de boeg volledig omgooide. ‘Ik zie graag witblauwen’, legt Heeren uit. ‘Het zĳn mooi gespierde dieren, maar ze zĳn wel delicaat. Keizersnedes, schurft, kromme poten, dikke tong. Ze zorgen ervoor dat de opfok niet eenvoudig is. Ik was het beu om elke nacht op te staan.’ In september 2013 trok Heeren met Bernard Guibaud van GIE Liredoc, verkoopsorganisatie van limousinfokvee, naar Frankrĳk op zoek naar een nieuwe veestapel. Gedurende twee dagen bezochten ze vĳf bedrĳven met limousins. Na de

V E E T E E LT V L E E S

VV10-Heeren Limo.indd 24

OK TO BER

201 04 9

16-10-14 15:50

Impact van ’t Heerbroek pakte op Libramont de titel van beste mannelĳk dier gefokt in België

stier fokt goede kalveren die licht zĳn bĳ de geboorte en een goede uitgroei hebben. De vaarskalveren worden opgefokt en ook de stierkalveren blĳven op het bedrĳf met als bedoeling de beste te verkopen voor de fokkerĳ. De rest van de stierkalveren die minder geschikt zĳn, wordt afgemest en op achttien maanden verkocht voor particuliere slachting. Uitbreiding hoeft niet meer voor Heeren. ‘Twintig à vĳfentwintig zoogkoeien op het bedrĳf is mooi voor mĳ’, zegt hĳ.

Kampioenenmaker alle rassen Op de keuringen in het Belgisch-witblauwras was de fokkerĳbenaming ‘van de Pelsberg’ alom gekend. Na de omschakeling naar limousin gaf Heeren zĳn dieren een andere familienaam mee: ‘van ’t Heerbroek’. Naast het succes van Impact pakte de Vlaams-Brabander te Libramont nog twee titels. Met Iris van ’t Heerbroek (v. Bavardage) behaalde Heeren de titel bĳ de vaarzen. Daarnaast werd ze benoemd tot beste vrouwelĳk dier gefokt in België. Als jongste dier (10,5 maanden) haalde ze het van heel wat oudere vaarzen in haar reeks. ‘Voor mĳ was het de eerste keer dat ik deelnam aan een keuring met limousin. Eerder had ik al behoorlĳk wat succes-

sen behaald op keuringen met mĳn witblauwen, maar dat het nu zo snel en zo goed zou gaan met de limousins had ik niet gedacht’, vertelt Heeren. ‘Op een keuring met limousin moet je eigenlĳk net het omgekeerde denken dan op een keuring van witblauwen. Limousinkampioenen mogen niet te veel naar het vlees neigen. Vooral de grote kas is belangrĳk. Een breed achterste dat niet te gespierd is, is ideaal. Ook de staart moet zo laag mogelĳk ingeplant zitten. Aan de roodbruine kleur en de lichte kringen rond de ogen en snuit als typische raskenmerken moet uiteraard volledig voldaan zĳn.’

Goede moederlĳnen zĳn basis ‘Nu ik een prĳskamp van limousins meegemaakt heb, weet ik ook beter wat er verwacht wordt’, aldus Heeren. ‘De jury gaf uitgebreid uitleg bĳ elk dier waarom het precies op die plaats stond, iets wat ik vroeger in het witblauw nog nooit had meegemaakt. Een nieuwe ervaring was ook dat alle deelnemers de uitspraak van de jury onmiddellĳk respecteerden. Zelfs de voorzitter van het limousinstamboek benadrukte de correcte beoordeling. Achteraf bekeken had ik nog enkele andere dieren kunnen meenemen. Ik ben vrĳ zeker dat ik een

prĳs meer zou hebben behaald.’ Is Heeren dan een kampioenenmaker? ‘Nee,’ relativeert hĳ, ‘alles begint met een goede basis met goede moederlĳnen. In alle rassen.’

Veel minder kosten ‘Met mĳn dieren verdien ik niets op de prĳskampen, maar de deelname zorgt voor meer bekendheid onder de veehouders. Hierdoor willen ze net graag bĳ jou hun dieren kopen’, vertelt Heeren. De opbrengsten voor het vlees liggen iets lager dan bĳ het Belgisch witblauw, maar ook de kosten zĳn veel lager. ‘Vroeger kwam de dierenarts dagelĳks langs, nu zie ik hem enkel bĳ vaccinaties of het ontwormen. De dieren hebben ook geen last van schurft, scheren in de winter hoeft dus niet.’ Het rantsoen bestaat enkel uit gras en voordroog. Vanaf het spenen op 9 à 10 maanden krĳgen de mannelĳke dieren dagelĳks 1 kilogram krachtvoeder per 100 kilogram levend gewicht. De vrouwelĳke dieren krĳgen de helft. Dit krachtvoer bestaat voor 40 procent uit gerst van eigen productie, wat de kostprĳs natuurlĳk ook drukt. ‘En ik kan mĳn dieren op de slechtste wei uit de streek zetten, toch gedĳen ze hier prima’, sluit Heeren af. l

V E E T E E LT V L E E S

VV10-Heeren Limo.indd 25

O K T OB E R

2 0 1 0 4 9

16-10-14 15:50

I N T E RV I E W

Jetty Middelkoop: ‘Mest- en silogassen geen prioriteit op agrarische scholen’

Het gaat nog veel te vaak mis Elk jaar weer gebeuren er tientallen ongevallen op boerenbedrĳven met mesten silogassen, niet zelden met een dodelĳke afloop voor mens of dier. Jetty Middelkoop maakt zich, naast haar werk als adviseur gevaarlĳke stoffen bĳ de brandweer van Amsterdam Amstelland, persoonlĳk sterk voor meer bewustwording onder boeren. ‘Als boer in de stal werk je boven een gasfabriek.’ tekst Jorieke van Cappellen

et is haar niet in de koude kleren gaan zitten. Jetty Middelkoop, werkzaam als adviseur gevaarlĳke stoffen bĳ de brandweer van Amsterdam Amstelland, beschrĳft ogenschĳnlĳk gewone gebeurtenissen op boerenbedrĳven, zoals het even onder het zeil van de kuil kruipen of het mest mixen, die uiteindelĳk fataal afliepen. Als expert was Middelkoop betrokken bĳ het technisch onderzoek naar het mest-silodrama in het

V E E T E E LT V L E E S

VV10-interview Middelkoop.indd 26

OK TOBER

Friese Makkinga in 2013, waarbĳ drie mensen omkwamen door het inademen van mestgassen. In 2014 verongelukten twee personen in het Vlaamse Izenberge bĳ het schoonmaken van een mestput. Middelkoop woont in Soest, maar heeft haar wortels in de Krimpenerwaard. Ze ziet het als haar persoonlĳke missie de gevaren van mesten silogassen beter onder de aandacht te brengen, want ‘het gaat nog veel te vaak mis.’ Middelkoop

geeft op vrĳwillige basis voorlichting bĳ brandweerkorpsen en studieclubs, verricht metingen en houdt een ongevallenregister bĳ. Waarom voelt u zich zo betrokken bĳ het onderwerp mesten silogassen? ‘Als adviseur gevaarlĳke stoffen verricht ik metingen bĳ ongevallen waar gevaarlĳke gassen vrĳkomen, zoals bĳ brand in fabrieken of asbest. Ik heb mĳn roots in

2014

16-10-14 14:32

de polder en heb affiniteit met het boerenleven. Het fenomeen mestgassen intrigeert mĳ, net als andere gassen in de natuur. Plantenresten zĳn ademend organisch materiaal. Soms zĳn die voor ons gevaarlĳk.’ Het gaat te vaak mis zegt u. Hoe vaak is dat? ‘Jaarlĳks gebeuren er ten minste drie ongevallen met mest- of silogassen, waarbĳ personen ernstig gewond raken of overlĳden. Het gaat hier om geregistreerde ongevallen door de arbeidsinspectie. Maar ze gebeuren veel vaker, want de arbeidsinspectie registreert alleen ongevallen waarbĳ werknemers betrokken zĳn.

Over welke gevaarlĳke gassen spreken we? ‘Het gaat om giftige, brandbare en verstikkende gassen. In mest is het gas waterstofsulfide, ofwel H2S, zeer gevaarlĳk. Dit gas schakelt in korte tĳd je neuszenuw uit, waardoor je het niet meer ruikt. Ook dieren kunnen bedwelmd raken. Dode vogels in de stal wĳzen op een plaatselĳk hoge H2S-concentratie. In gras- of maiskuilen vormt zich door fermentatie een grote hoeveelheid CO2, dat zuurstof verdringt. Kuilen gaan er letterlĳk bol van staan. Daarnaast zie je bĳ kuilen soms roodbruine, nitreuze gassen onder het plastic uitkomen en is het gras om de kuil dood. In combinatie met

‘Praten over de gevaren van gassen is heel belangrĳk voor meer bewustwording’ vocht vormt dit gas salpeterzuur. Blootstelling aan dit bĳtende salpeterzuur veroorzaakt chemische brandwonden. Inademing kan levensbedreigend zĳn.’ Boeren weten dat mest- of silogassen gevaarlĳk zĳn. Waarom gaat het toch zo vaak mis? ‘Mest- en silogassen zĳn stille sluipmoordenaars, één ademteug kan fataal zĳn. Hoe vaak gebeurt het niet dat iemand onbeschermd “even snel” een mestopslag zoals een kelder, silo of tankwagen binnengaat? Reddingsmaterieel is niet voorhanden, dus wat doet jouw familielid of medewerker? Die probeert je uit de silo te halen. Het is een heel menselĳke reactie, maar zo gevaarlĳk. Makkinga en Izenberge zĳn enkele van de vele voorbeelden waarin redders ook slachtoffers werden.’

Zelfstandig ondernemers, zoals boeren of hun familieleden, vallen hierbuiten. Op voorlichtingsavonden komen er ook verhalen los. Iedereen kent wel een voorval uit de buurt waarbĳ een boer onwel werd of koeien in elkaar zakten op de roosters. Erover praten doen boeren liever niet, want je wilt niet worden aangekeken op fouten of gedoe krĳgen met burgers of overheid. Praten is juist heel belangrĳk voor meer bewustwording.’

Wat moet je als boer dan wel doen? ‘Bel eerst de hulpdiensten. Vang ze op en zorg dat ze erbĳ kunnen. Hoe moeilĳk dat ook is, ga niet die kelder of silo in. De kans dat je er niet meer uitkomt, is levensgroot. Beter is het natuurlĳk om het nooit zover te laten komen. Hierin geldt ook een verantwoordelĳkheid voor diegene die de mestopslag ingaat. Denk niet: “Ik doe even een touw om mĳn lĳf, dan kunnen ze me er zo uit halen.” Een levenloos lichaam is voor een helper haast niet te tillen en dan kan het voor jou te laat zĳn.’

Maar er bestaan toch richtlĳnen voor veilig werken met gevaarlĳke gassen? ‘Zeker zĳn die er. Er bestaat een richtlĳn “Werken in besloten ruimten”, die ook van toepassing is op mestopslagen. Maar in de praktĳk zĳn boeren en loonwerkers daar niet van op de hoogte. Verbeteringen kunnen zo simpel zĳn. Het allerbeste is om geen mensen of dieren in de stal te hebben tĳdens het mixen. In Nederland zĳn mixgaten altĳd open. In Ierland zit er standaard een rooster om de mixslang dat het mestgat afdekt. Een onwel geworden persoon kan dan in elk geval niet in de mestput vallen. En ik vind het onbegrĳpelĳk dat er nog geen uitvindingen bestaan waarmee je vanaf een veilige afstand kunt zien dat de mest onder de roosters goed gemixt wordt, zodat je zelf niet met je neus boven de roosters hoeft te hangen. Er zĳn genoeg inventieve boeren die daar iets op kunnen verzinnen.’ Wordt het gevaar niet juist minder met de komst van meer emissiearme stallen? ‘Emissiearm wil niet zeggen dat er zich minder mestgassen onder de vloer vormen. Door de nauwe spleten ontsnapt ook gas. Bĳ mest mixen is juist het mestgat de enige opening waaruit het gas in bulk kan ontsnappen. Je moet beseffen dat je boven een gasfabriek werkt. Stallen en mestopslagen worden groter. Door strengere wetgeving ligt mest langer opgeslagen. Weet wat je doet en wĳs je medewerkers er ook op. Roken of lassen in de stal zonder goede ventilatie of afdekking van de dichtstbĳzĳnde roosters is echt een no-go.’ Het silodrama in Makkinga maakte in de sector diepe indruk. Hoe gaat de sector hiermee om? ‘Studieclubs komen vaak uit eigen beweging naar mĳ toe. Echt les over dit onderwerp hebben ze nooit gehad. Het is bizar dat er op agrarische opleidingen nauwelĳks aandacht wordt besteed aan mesten silogassen. En dat terwĳl de onderzoeksraad betere voorlichting als aanbeveling in het rapport over Makkinga opnam.’ ‘Ik ben blĳ dat loonwerkersorganisatie Cumela de voorlichting sinds dit jaar serieus oppakt met onder meer een voorlichtingsfilm. LTO volgt slechts schoorvoetend. Ik heb het idee dat LTO niet wil dat de sector in een negatief daglicht komt. Maar over deze zaken moet je praten. Van boer tot boer en van belangenbehartiger tot boer. Anders blĳft de oester dicht.’ l Jetty Middelkoop heeft een eigen website met registratie van ongevallen, veel praktische informatie en video’s over mesten silogassen: www.hazmatcat.nl

V E E T E E LT V L E E S

VV10-interview Middelkoop.indd 27

O K T OB E R

2 0 1 4

16-10-14 14:32

V O E R

V O O R

V L E E S B O E R

Na vĳf maanden 2000 klanten voor Deeleenkoe.be Het concept van samen met anderen een dier kopen en het vlees verdelen, is dankzĳ het digitale tĳdperk aan een stevige opmars bezig. Het allereerste ‘crowdbutcheringplatform’ in België Deeleenkoe.be heeft vĳf maanden na de

lancering al tweeduizend klanten. Negentig van de tweeduizend klanten plaatst binnen drie maanden een nieuwe bestelling, aldus initiatiefnemer David De Keyser. Op 21 september werd het online platform uitgebreid met een vari-

ant, namelĳk Deeleenvarken.be. De bedoeling is om op termĳn op basis van het concept crowdbutchering via één centrale website verschillende soorten eerlĳk vlees (rund, varken, kip, et cetera) aan te bieden.

Resultaten proef: snel schudden maakt beter hooi Bĳ een proef van het praktĳknetwerk ‘Heerlĳk, helder hooi’ kwam naar voren dat zo snel mogelĳk schudden na het maaien de meeste droogwinst oplevert. Het drogestofgehalte varieerde tussen 83 en 88 procent. Het droogst was het hooi dat ’s morgens vroeg was gemaaid, met kneuzer, en dat meteen werd geschud. Het viel op dat wel of niet kneuzen geen verschil opleverde in drogestofpercentage, maar wel in suikergehalte. Met kneuzen was er sprake van 123 gram suiker per kilo droge stof, zonder kneuzen 142 gram. De proef is uitgevoerd op acht testveldjes van KTC Zegveld, die gemaaid werden op 15 juli en op 18 juli als hooi werden geoogst. Het hooi is getest op vroeg en laat maaien, wel en niet kneuzen en meteen of later schudden.

Zogende witblauwe kalveren geven groeivoorsprong niet weg: niet op speenleeftĳd, niet op latere leeftĳd Vaarzen die als kalf gezoogd werden, hebben niet alleen een significant hoger gewicht op speenleeftĳd, ook op een leeftĳd van vĳftien maanden ouderdom wegen ze nog zwaarder dan niet-gezoogde vaarskalveren. Dat blĳkt uit vervolganalyse door de Waalse veeverbeteringsorganisatie AWE op 75 pilotbedrĳven. Uit de eerste analyses bleek dat zoogkalveren op een leeftĳd van vier maanden ouderdom een hogere groei realiseerden dan kalveren in gescheiden opfok: gemiddeld +21 kg voor een zoogkalf van een koe en +16 kg voor een zoogkalf van een primipares (eerstekalfsvaars). Het gewichtsverschil op vĳftien maanden ouderdom is voor vaarskalveren

weliswaar minder groot dan op speenleeftĳd, maar toch nog altĳd significant: gemiddeld +9 kg gemiddeld voor een zoogkalf van een koe en +7 kg voor een zoogkalf van een eerstekalfsvaars. Eenzelfde conclusie kon getrokken worden voor de doorgroei van de stierkalveren tot op een gestandaardiseerde slachtrĳpe leeftĳd van negentien maanden: gemiddeld +13 kg voor een stier van een koe en +9 kg voor een stier van een eerstekalfsvaars. Een andere belangrĳke vaststelling door AWE: de stierkalveren die het zwaarst wogen op vier maanden ouderdom, wogen ook het zwaarst op negentien maanden, ongeacht de wĳze van opfok of de pariteit van de moeder.

Vrouwelĳke en mannelĳke zoogkalveren behouden groeivoorspong na spenen

VV10-vvvb.indd 28

V E E T E E LT V L E E S

OK TO BER

2014

16-10-14 15:07

E C O N O M I E

Toeslagprĳzen

Veeprĳzen

B RON: WAGE NI NGE N UR L I VE S TO CK RE S EA R C H ( N L . )

ST IER EN Tabel 1 – Energie- en eiwittoeslagprĳzen rundveevoeders (in eurocenten, excl. btw)

23 september 2014

5,5

10.5 106.0 12.5 87.2

S 2013

5,0

tendens euro/kg koud geslacht excl. btw

kvem kg dve-toeslag kvevi kg dve-toeslag

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .)

S 4,78

4,5

E 2013

E 3,99

4,0 3,5

R 2013

U 3,32

U2013

3,0

R 3,04

2,5 2,0

minimum-/maximumprĳs 1

K O EIEN 5,0

25 30 week

euro/kg koud geslacht excl. btw

B RON: LEI- W UR ( NL . )

Tabel 2 – Prĳsmonitoring van rundvee naar rundvlees Nederland

juli 2014 aug 2014 tendens

index API af-boerderĳ

index PPI verwerking

index CPI consument

125.10 120.80

105.60 105.30

109.40 109.30

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .) minimum-/maximumprĳs

4,5

Prĳsmonitoring

S 2013

S 4,26

4,0

E 2013

E 3,71

U 2013

3,5 U 3,24

3,0 2,5 2,0

R 2013

R 2,25 1

25 30 week

Voor de meest actuele veeprĳzen: ga naar www.veeteeltvlees.nl

Vleesprĳsindex B R ON : F OD -E C ON OMIE ( B .) 120

vereenvoudigde ratio referentieratio (18 m.) ondergrens bovengrens

110 100

2005 = 100

80 70 60 50 40 ‘05 l ‘05 ‘06 l ‘06 ‘07 l ‘07 ‘08 l ‘08 ‘09 l ‘09 ‘10 l ‘10 ‘11 l ‘11 ‘12 l ‘12 ‘13 l ‘13 .‘14 jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju aug maand/jaar

V E E T E E LT V L E E S

VV10-vvvb.indd 29

O K T OB E R

2 0 1 4

16-10-14 15:07

C O L O F O N

AGENDA Keuringen en prijskampen

Geen vier, maar drie op een rĳ bĳ de gebroeders Horlings te Ruinen Foto: Harrie van Leeuwen

25 oktober: 25 oktober: 1 november: 1 november: 1 november:

Nationale keuring piemonteseras te Mariënheem Nationale keuring blonde d’Aquitaineras te Mariënheem Nationale keuring verbeterdroodbontras te Putten Nationale keuring charolaisras te Putten Nationale keuring limousinras te Putten

2015 16 januari: 31 januari: 31 januari: 25 juli: 18-19 september: 9 december:

Agriflanders Koe-Expo witblauw te Gent Fokveebeurs witblauw te Affligem Nationale keuring witblauw te Doornik Nationale keuring witblauw te Libramont Nationale keuring blonde d’Aquitaine te Saint Gaudens (Frankrĳk) Agribex nationale keuring witblauw te Brussel

Ve i l i n g e n 5 november: 7 november:

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV en verschĳnt maandelĳks.

redactie

hoofdredacteur Guy Nantier redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Inge van Drie, Florus Pellikaan, Jaap van der Knaap, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ, Hanne Vandenberghe hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

RSV-veiling witblauw te Ciney Veiling Blonde Génétique te Parthenay (Frankrĳk)

Beurzen, studievergaderingen, demodagen 15-18 januari: 21 februari-1 maart: 25-26 maart: 9-11 mei: 24-27 juli: 8-13 december:

Agriflanders te Gent Landbouwsalon SIA te Parĳs (Frankrĳk) Biovakbeurs ‘Expo4bio’ te Brussel Aquitanima te Bordeaux (Frankrĳk) Landbouwbeurs te Libramont Landbouwbeurs Agribex te Brussel

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, telefoon 09 363 92 11 fax 09 363 92 06 E-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 47,10, overige landen € 91,50. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) E-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 820 fax (+31)(0)26 38 98 824 E-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen zĳn foto’s van Dutch Hereford Society (4), AWE (5), Jean-Marie Mangen (6). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed kan door de redactie geen aansprakelĳkheid worden aanvaard voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 1570-3312

V E E T E E LT V L E E S

VV10-Agenda.indd 30

VOORUITBLIK

D i e rg ezo n d h eid November (19 november) – De verleiding is tegenwoordig groot om goedkope bĳproducten uit de voedingsindustrie bĳ te voeren. Alle adviezen geven aan de rantsoenaanpassingen geleidelĳk aan door te voeren, zodat de gezondheid van het dier niet in gevaar komt. Maar wat is ‘geleidelĳk’ en wat zĳn de gevaren? Dat leest u in komende uitgave van VeeteeltVlees.

OK TO BER

In het novembernummer ook een portret van Teus Dekker, de nieuwe voorzitter van het limousinstamboek. Verder een verslag in woord en beeld van de Nederlandse nationale keuringen in het blonde d’Aquitaine- en piemonteseras te Mariënheem en de nationale keuringen limousin, charolais en verbeterd roodbont te Putten.

2014

16-10-14 15:33

A N D E R S

V E E T E E L T V lee s

VV10-anders bekeken.indd 31

B E K E K E N

o k t o ber

2 0 1 4

16-10-14 15:05