Veeteelt februari 2 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 31

N R.3

F EBR UAR I 2

2014

I N D I T N U M M ER

G R AS L A N D

G EZO N D H EID

REPORTAGE

Opbrengst perceel bepalend voor dosering mest

Verplichte nationale bvd-bestr캐ding broodnodig

Forse verschillen in regelgeving tussen bedr캐ven in grensstreek

VX03-cover.indd 2

18-02-14 08:51

Kenners weten waarom!

zeer vroeg

vroeg

LG 30.211:

LG 30.218:

LG 30.224:

met 5% betere celwandverteerbaarheid

met 7% betere celwandverteerbaarheid

met 12% betere celwandverteerbaarheid

De meeste melk in het zeer vroege segment!

Nederlands betrouwbaarste en meest gevraagde maïsras!

middenvroeg

Nu al 20% méér voer van een hectare!

Met het oog op 2015, het jaar dat u meer melk mag produceren, wordt het belang van productieve en voerefficiënte maïs nog groter. Wie meer kVEM van een hectare wil halen en meer melk uit een kilogram drogestof, kiest voor de hoogwaardige rassen van LG Animal Nutrition. Bij deze maïs draait het om meer dan alleen zetmeel en verzilvert u ook de extra energie uit de restplant. LG Animal Nutrition-rassen zijn er voor elke teeltsituatie en regio: LG 30.211 voor het noorden en westen of bij late zaai, de nieuwe massale LG 30.224 voor het zuiden en oosten en LG.30.218 als nationale alleskunner.

Gratis koe bij uw maïs!

Bestel vandaag nog uw LG-snijmaïs bij uw handelaar of loonwerker en ontvang voor elke 10 eenheden LG-maïs een prachtige koe* cadeau! Kijk snel op www.lganimalnutrition.nl hoe u mee kunt doen en ook nog eens kans maakt op een CRV-waardebon van A 250,- vrij te besteden aan rietjes sperma van een stier naar keuze. *schaal 1:20 EEN RUWVOER VOOR CTIE DU RO KP EL PM TO

LIMA1318 A4 fc maiscampagne.indd 1

05-12-13 15:00

KUILMAÏSRESULTATEN 2013 ONDERSTAANDE TABEL BETREFT DE SAMENBUNDELING VAN DE RESULTATEN VAN HET CIPF, LCV, CPL Végémar en Carah

Variëteiten

Droge stof opbrengst (rel.)

Droge stof gehalte (%)

Stengelrot (5 plaatsen) (%)

Builenbrand (7 plaatsen) (%)

Zetmeelgehalte (%)

Verteerbaarheid (rel.)

VEM (rel.)

Energetische opbrengst KVEM/ha (rel.)

102,6 103,9 102,6 101,4 98,8 101,9 99,1 99,6 99,7 98,6 97,8 97,7 98,5 95,3 93,8

36,3 35,6 36,1 36,0 37,4 35,5 34,5 35,9 37,0 36,7 36,7 36,0 37,2 36,2 37,2

0,6 0,7 0,3 5,9 1,5 0,7 0,1 0,3 0,4 0,2 0,6 0,5 1,1 0,6 1,9

3,2 1,2 1,0 1,9 0,3 0,2 2,0 0,4 0,1 3,0 0,9 0,4 1,0 0,5 1,6

37,6 36,7 37,9 38,0 38,8 37,6 37,6 37,3 36,8 39,6 38,1 37,4 35,9 40,9 40,3

100,7 99,2 100,0 100,2 102,4 99,1 101,1 100,1 99,9 100,9 101,4 99,5 98,7 102,4 102,3

100,4 99,1 100,1 99,9 101,9 99,2 100,9 100,3 100,2 101,1 101,2 99,9 98,9 102,1 102,2

103,1 102,9 102,7 101,3 100,7 101,1 100,0 99,9 99,9 99,7 99,0 97,6 97,4 97,2 95,9

106,2 105,2 104,0 104,7 103,6 102,0 100,9 102,9 100,8 104,7 100,5 102,4 100,7 99,6 99,3 101,3 98,8 98,6 100,4 96,2 99,9 97,0 95,2 91,9

33,7 34,5 34,8 35,4 35,0 35,3 34,9 34,6 34,7 34,1 34,9 33,8 35,7 35,1 35,3 35,1 34,3 35,8 31,7 35,2 33,2 34,0 36,2 33,9

1,3 0,9 0,7 1,0 0,3 0,3 0,5 0,3 0,9 2,2 0,8 0,3 0,8 0,4 0,2 0,3 2,4 0,9 1,6 0,9 0,3 1,3 3,2 0,3

0,4 1,2 0,5 0,2 4,2 0,6 0,6 0,2 1,2 1,3 1,0 0,6 0,7 0,4 2,5 7,3 0,8 0,9 0,7 0,3 1,5 2,4 0,3 10,1

36,8 36,2 35,0 37,6 35,4 38,0 37,7 29,6 37,6 34,2 36,8 35,2 37,5 37,5 37,3 33,4 37,7 38,8 33,6 36,8 34,9 35,2 40,6 33,0

100,6 100,0 100,3 99,7 99,4 101,4 100,9 98,1 100,3 94,8 100,4 96,8 98,4 99,7 99,4 96,0 99,8 100,1 97,4 100,9 95,4 98,2 100,2 95,1

100,3 99,8 100,3 99,7 99,6 100,9 100,8 98,3 100,3 95,9 99,8 97,7 99,0 100,0 99,8 97,3 99,6 99,8 97,8 100,5 96,4 98,6 100,3 96,3

106,5 105,0 104,3 104,3 103,1 102,9 101,7 101,1 101,1 100,4 100,3 100,0 99,7 99,6 99,1 98,5 98,4 98,4 98,2 96,7 96,2 95,6 95,5 88,5

zeer vroege rassen CATHY (Limagrain) SY COMANDOR TOKALA (Limagrain) SY FEEDITOP P8057 LG 30.233 (Limagrain) NITRO ES KIRA ES HERACLES LG 30.211 (Limagrain) KAJUNS DKC3301 P7524 SUNSHINOS ES THALASSO

vroege rassen LG 30.223 (Limagrain) LG 30.220 (Limagrain) MALLORY (Limagrain) LG 30.217 (Limagrain) LG 30.240 (Limagrain) LG 30.218 (Limagrain) MESSAGO LG 30.238 (Limagrain) PORFAVOR XXILO P8000 LG 30.249 AMBROSINI ES CLUEDO KIPARIS TETRAXX P7905 RICARDINIO SKALI CS LG 30.224 P8200 MAS 18.T COLISEE PIRRO

100 = getuigen: Ambrosini, ES Kira, Nitro, en P8000. De vroegrijpheidsklasse van elke variëteit is gebaseerd op basis van proeven over 3 jaar. De resultaten voor voederwaarden steunen op analyses van stalen van 5 locaties (Ath, Essen, Melle, Naast en Nazareth). De resultaten van ES Thalasso (geëlimineerd te Bocholt), LG 30.238 (geëlimineerd te Ath) en MAS 18.T (geëlimineerd te Bocholt) steunen op gemiddeldes van 8 locaties. De resultaten van DKC3301 (geëlimineerd te Poperinge en Villers l’evêque) en Skali CS (geëlimineerd te Bocholt en Poperinge) steunen op gemiddeldes van 7 locaties. De resultaten van Sunshinos (geëlimineerd te Bocholt, Poperinge en Villers l’evêque) steunen op gemiddeldes van 6 locaties. Deze synthese werd gebaseerd op basis van proefresultaten van CIPF, LCV, CARAH en CPL-VEGEMAR. Plaatsen: Ath, Bocholt, Essen, Gallaix, Melle, Naast, Nazareth, Poperinge en Villers l’Evêque.

www.limagrain.be

VX02_p02VLA.indd 2

03-02-14 13:44

Dakota...

• 1935 kg melk; 58 kg vet en 61 kg eiwit • 546 LVD • De stier voor het quotumloze tijdperk

WWS_2014_01_Advertentie_Veeteelt.indd 1 VX01_p03.indd 3

13-01-14 08:38 14-01-14 10:44

een gezonde start

met het Kaliber® Jongvee Plan

Het Kaliber ® Jongvee Plan is een uitgebalanceerd jongvee-opfokprogramma voor een gezonde start bĳ de ontwikkeling van uw kalveren. Het programma zorgt uiteindelĳk voor DUURZAME MELKKOEIEN met een HOGERE LEVENS PRODUCTIE. En dat is weer goed voor uw rendement! Wilt u ook een optimale start voor uw kalveren? Neem dan contact op met één van onze specialisten of kĳk op WWW.DE-HEUS.NL

WWW.DE-HEUS.NL dhv13010_marketing_kaliber_veeteelt_210x297.indd 1

06-09-13 16:41

IN H OUD

R u b r i e k e n

7 Van de redactie 8 Veeteeltvenster 17 Even geen boer: Jehova’s getuigen 25 Koeienbloempjes 60 Voer voor boer 62 Agenda R e p o r t a g e

18 Forse verschillen in regelgeving tussen vier bedrijven in grensstreek K e u r i n g

24 Wintershow FVZH te Noordeloos V o e d i n g

28 Ruwvoerserie: graslandcheck 48 Droge koe vreet minder dan gedacht F o k k e r i j

Epen (Nederland)

Aken (Duitsland)

Sint-Pieters-Voeren (Vlaanderen)

Sippenaeken (Wallonië)

Special grasland Eén Europa Verschil rond de grens Bemesten per perceel

Verschillen in de grensstreek worden niet minder bij afschaffen van de quota.

Betere en hogere voeropbrengsten beginnen bij een sterke bodemkwaliteit.

30 Kruisen heeft een vaste plaats verworven in het fokkerijlandschap M a n a g e m e n t

52 Grote variatie in afvoerpercentages op Nederlandse bedrijven Th e ma b i j e e n k o m s t

54 Zorg om melkkwaliteit blijft bij vrijloopstallen

Jos Vanderheijden:

Hoofdartikel Nationale bvd-bestrijding broodnodig

De gevolgen van bvd op bedrijfsniveau zijn flink onderschat, zo concludeert dierenarts Jef Laureyns in zijn doctoraatsonderzoek. Bestrijden van de ziekte kan alleen via een nationale en systematische aanpak.

Jan Hendriksen:

’De datum 1 april 2015 ‘Geen ras is verkeerd. zal voor ons echt als Pak het ras dat het beste bevrijdingsdag voelen.’ 20 bij je past.’ 31

Bouke Meijer: ‘We zien het aan alle kanten: de bodem met respect behandelen levert geld op.’ 40

V E E T E E LT

VX03-inhoud.indd 5

f e b r u ar i

2 0 1 4

18-02-14 12:04

U bent toch zeker niet gek?

Waarom meer dan €16,- betalen voor de beste fokstieren? Topexterieur met eiwit!

Talentino Talent x A 90 Kian x AB 87 Lentini • Prod. 98% +701 -0.25 +0.16 186 NVI • Ext. 94% 107 108 110 108 111 Totaal • Super uiers en benen • Normale geboortes (geboorte gemak 102) • aAa 312 en super bevruchter

ar!

Bewezen duurzaam en vruchtba

Talentinodochter Alie 386

Big Winner Win 395 x A 90 Lucky Leo x A 90 Pinkpop • Prod. 99% +102 +0.40 +0.19 204 NVI • Ext. 92% 101 105 105 106 106 Totaal • Bijzonder laatrijp (110) en vruchtbaar (104) • Uit de 100-tonners van Mr. Duurzaamheid Jos Knoef • aAa 516

Enorme stijging deze draai!

Big Winnerdochter Kingfarm Holsteins Alida 444

Red Torpedo Blitz x AB 87 Lichtblick x A 90 Stadel • Prod.: 87% +633 -0.02 -0.02 173 NVI • Ext. 81% 111 109 109 108 112 Totaal • No.1 Blitzzoon van Nederland • Gezonde uiers, celgetal 104 • aAa 243 Red Torpedodochter Annie 174

K.I. Kampen | De Bese 1 | 7722 PD Dalfsen Tel.: 0529 – 431967 | Fax: 0529 – 434979 Internet: www.ki-kampen.nl | E-mail: info@ki-kampen.nl

KI Kampen feb2 2014.indd 6

17-02-14 16:24

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Bemest grasland zoals je koeien voert Het voorjaar lonkt voor Willem’s Hoeve Rita 670 (v. Cricket) van Dick, Anneke en Wim de Jong uit Buren. Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ, Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

a om met bemesting van het land zoals je omgaat met de krachtvoergift bĳ koeien. Dat is de boodschap die te lezen is in de graslandspecial in dit nummer. Gek eigenlĳk. Koeien worden al sinds jaar en dag op de norm gevoerd door hoogproductieve koeien meer krachtvoer te geven dan laagproductieve koeien. Maar bĳ percelen (gras)land is op de norm bemesten nog nauwelĳks gangbaar. Sterker nog, percelen die weinig opbrengen, worden dikwĳls het jaar erop extra bemest om de productie te laten stĳgen. En juist dat lĳkt met het steeds strengere mestbeleid onverstandig. De mest die uitgereden of gestrooid mag worden, benut je het beste door percelen die veel opbrengen, ook voldoende goed te bemesten. Maak deze nieuwe inzichten om te beginnen niet te lastig en creëer twee groepen percelen binnen het bedrĳf, zo luidt het advies in de grasspecial. Start met een groep percelen met een hoge gewasopbrengst waarbĳ de eerste drĳfmestgift hoger mag liggen,

en met een groep laagproductieve percelen waar de mestgiftkraan dichter kan blĳven. Op die manier wordt mest beter benut en worden opbrengsten geoptimaliseerd. De hoeveelheid ruwvoer die beschikbaar is op een melkveebedrĳf, wordt vanaf 2015 een belangrĳke factor voor hoeveel melk er geproduceerd wordt. Dat besef krĳgt steeds meer vorm en de honger naar kennis over opbrengstverhoging van gewassen is dan ook groot. En er liggen kansen; de variatie in opbrengst is groot. Om die variatie in beeld te krĳgen, hoef je eigenlĳk niet eens opbrengsten te gaan wegen; wie zondagmiddag een rondje fietst, ziet enorme hoogte- en kleurverschillen in mais- of graspercelen. Helaas wordt nog maar al te vaak de potentie van een perceel niet optimaal benut. De nieuwe bemestingsadviezen zullen niet voldoende zĳn om alle extra koeienbekken te gaan voeden na 2015, maar alle beetjes die helpen om dit nieuwe bedrĳfsquotum zo ver mogelĳk op te rekken, zĳn welkom.

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

Opmerkelĳk Zwitsers op zoek naar schele koeien De universiteit van het Zwitserse Bern roept melkveehouders op koeien die scheel kĳken, aan te melden voor onderzoek. Afgelopen jaar kregen de onderzoekers al 35 meldingen van schele koeien en onderzoek moet uitwĳzen of scheelheid erfelĳk is. Of het uiteindelĳk zal leiden tot een fokwaarde voor schele koeien, is onbekend. Gelezen in Swissherdbook bulletin

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Vet Suisse-Fakultät Bern (7), Van Maanen bv (42), Tractorfan.nl (43), DSV zaden Nederland (44), Agro Metius (45), eLEAF (45), Sweep Agrarisch Advies (60) en Keydollar (61). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX03-editorial.indd 7

F E B R U A R I

2 0 1 4

18-02-14 10:36

V E E T E E LT V E N S T E R

Spaanse Ashlyn Vray wint in Italiaanse Verona

Ashlyn Vray won in 2013 de reservetitel senioren op het EK in Fribourg

Op de Dairy Show in het Italiaanse Verona is Ashlyn Vray uitgeroepen tot algemeen kampioene. De Goldwyndochter van Ponderosa Holsteins uit Spanje was eerder op de dag al kampioene bij de senioren. In haar categorie was Ashlyn Vray de sterkste vóór Vanzetti Drake Ninnaoh (v. Drake) van de familie Beltramino. De Drakedochter won de reservetitel. Ashlyn Vray is geen onbekende in holsteinland. Vorig jaar was ze reserve bij de senioren op het EK in Fribourg en onlangs werd de Goldwyndochter als eerste Spaanse koe ooit beloond met 96 punten. Met Giessen Cinderella 50 (v. Atwood) trad op de jaarlijkse Dairy Show ook een Nederlands gefokte pupil aan. De Atwooddochter, in eigendom van Societa Africola Al.Be.Ro uit Piacenza, won bij de junioren. Met haar zege was Cinderella 50 Alexanderdochter C.M.E Alexander Giulietta, in gemeenschappelijk eigendom van Errera Holsteins, Al.Be.Ro, Posal Farms en Dusty Schirm, de baas.

VH Grafit blijft aan kop Deense indexen VH Grafit blijft de Scandinavische indexenlijst domineren. De stier kreeg sinds vorige draai 600 extra dochters aan de melk. Met ruim 800 dochters aan de melk verliest de Goldwynzoon licht van 33 tot 31 NTM. De tweede en derde plek onder de Deense fokstieren worden gedeeld door de stieren VH Peder (v. Planet) en VH Basil (v. RGK Bob).

Grafit, die als genoomstier intensief was benut, stamt via Tir-An Oman Neblina uit de Amerikaanse koefamilie van Tui Onyx Nick. Zijn grootmoeder, de populaire stiermoeder BW Marshall Neblina, was in eigendom van Jannes Uineken uit Dalen. Van VH Grafit prijken ook twee zonen in de genoomtop 10 met VH Gavin en

VH Goblin. De hoogste genoomstier is VH Miracle (v. Massey) op 40 NTM, gevolgd door twee Man-O-Manzonen. Bij de Scandinavische fokstieren is de hoogste nieuwkomer deze indexdraai VH Basten (Banker x Lambada) met 26 NTM. De stier beschikt over een afwijkende pedigree, die volledig is gebaseerd op Deense genetica.

Drie buitenlandse juryleden actief op de NRM De jury op de NRM bestaat uit drie buitenlanders en één Nederlander. De Spaanse hoofdinspecteur Gabriel Blanco del Campo en de Ierse melkveehouder Paul Hannan keuren tijdens de NRM de zwartbontkoeien. Voor Blanco del Campo is het zijn tweede optreden als jurylid tijdens de NRM. Ook in 2004 maakte de Spanjaard deel uit van het jurykorps. Paul Hannan keurt voor het eerst in Nederland. De Ier melkt op zijn Lisnaltybedrijf 130 koeien, waaronder een kleine vijftig excellente koeien. Tijdens de roodbontkeuring komen de Deen Niels Erik Haahr en de Nederlandse melkveehouder René Lubberdink in actie. Haahr, een van de partners in het bekende fokbedrijf Tirsvad-Anderstrup Holstein, trad op het Europees kampioenschap in Fribourg ook op als jurylid

V E E T E E LT

VX03-venster.indd 8

februar i

tijdens de roodbontkeuring. Haahr jureert voor het eerst op de NRM. Dat geldt niet voor zijn collega René Lubberdink. De melkveehouder uit Barchem, die in het verleden als stamboekinspecteur bij

NRS werkte, kwam ook in touw als jurylid op de NRM in 2000. De NRM vindt plaats op 27 en 28 juni in de IJsselhallen in Zwolle.

2014

18-02-14 13:17

K O RT

NI E U W S

CRI stalt deel stieren in Canada CRI gaat een deel van de stieren huisvesten in Canada. De Amerikaanse ki-organisatie heeft daarvoor een overeenkomst gesloten met Foundation Genetics in Listowel (Ontario). Door een deel van de stieren in Canada te stallen spreidt CRI de veterinaire risico’s. CRI en Foundation Genetics werken niet samen op het gebied van vermarkting van sperma.

Veertig procent van de omzet van Avoncroft komt uit het grazing-segment

CRV krĳgt Britse tak Fokkerĳorganisatie CRV heeft honderd procent van de aandelen van de Britse kiorganisatie Avoncroft Genetics overgenomen. Met CRV Avoncroft – de nieuwe naam van het bedrĳf – wil CRV haar positie op de Britse markt versterken. ‘Avoncroft was exclusief distributeur voor CRV en het bedrĳf maakte de laatste jaren winst. De aandeelhouders kwamen op leeftĳd en zochten een oplossing voor de lange termĳn. Wĳ wilden het netwerk in Groot-Brittannië graag behouden en hebben daarom besloten het bedrĳf over te nemen’, legt CRV-woordvoerder Bertil Muller uit. De focus in Groot-Brittannië ligt in eerste instantie op het verkopen van sperma en het geven van fokkerĳadvies. Muller: ‘We willen het advieswerk uitbouwen en op termĳn ook meer diensten aanbieden.’

CRV Avoncroft heeft tien medewerkers in dienst en verkoopt in Groot-Brittannië zowel holsteinstieren uit het Europese fokprogramma van CRV als holstein- en jerseystieren uit het ‘grazing’-fokprogramma van CRV in Nieuw-Zeeland. ‘Veertig procent van de omzet van Avoncroft komt uit het grazing-segment. Er zĳn in Groot-Brittannië veel melkveehouders die hun bedrĳfsvoering op Nieuw-Zeelandse leest schoeien: met lage kosten en veel gras in het rantsoen’, aldus Muller. CRV was al eerder eigenaar van Avoncroft. In 2000 nam CRV het bedrĳf over, maar na de mkz-crisis in 2001 kwam het bedrĳf in zwaar weer. In 2004 maakte een groep medewerkers van Avoncroft een doorstart. De nieuwe directeur van CRV Avoncroft is Barry Ward.

Scandinavische top tien stiergebruik telt negen genoomgeteste stieren De top tien meestgebruikte holsteinstieren in Scandinavië in 2013 bestaat voor negentig procent uit genoomstieren. D Mason (Mascol x O Man) is met ruim 38.000 verkochte doses en een achtste plaats de enige stier in de top tien waarvan in 2013 al genoeg fokstierdochters aan de melk waren voor een op dochterinformatie gebaseerde fokwaarde. Veruit de populairste stier in Scandinavië het afgelopen jaar was VH Miracle. Van de door Anderstrup Holstein gefokte Masseyzoon verkocht VikingGenetics in Denemarken, Zweden en Finland in totaal bĳna 82.000 doses. In zĳn geboor-

teland Denemarken moest Miracle qua populariteit wel VH Lumb (Legend x Ränneslöv) voor laten gaan. De Legendzoon, die is gefokt door de Nederlandse emigrant Roland Oosterink uit Skjern, kwam in Denemarken uit op bĳna 49.000 verkochte doses. Bekeken over heel Scandinavië eindigde Lumb met 66.000 doses op de tweede plek achter Miracle. In het buitenland was D Sol de bestverkochte stier van VikingGenetics. Van de Scandinavisch roodbontstieren was VR Cigar het meest in trek met bĳna 50.000 verkochte doses.

Irene koe van het jaar In Zwitserland is Jordan Irene, de regerend Europees kampioene bĳ roodbont, door collega-veehouders uitgeroepen tot koe van het jaar. Dat meldt Schweizerbauer.ch. In maart vorig jaar sleepte de Jordandochter van de broers Schrago uit Middes op het EK in Fribourg de kampioenstitel in de wacht. De tienjarige, inmiddels weer drachtige Irene is ingeschreven met 96 punten en heeft tot nu toe 67.339 kg melk geproduceerd met 4,67% vet en 3,46% eiwit. Vier van haar zonen staan bĳ Swissgenetics.

Record genoomtesten Holstein Canada registreerde in 2013 een recordaantal genoomgeteste dieren. Het Canadese holsteinstamboek noteerde 14.712 DNA-geteste holsteinrunderen, een toename van 41,3 procent ten opzichte van 2012. Het stamboek meldt eveneens een toename van het aantal gekeurde dieren. In totaal classificeerde de Canadese inspecteurs 266.578 dieren, 5,4 procent meer dan in 2012.

Doek valt voor Gretta Begin februari is het doek gevallen voor de veertienjarige Pachecas James Gretta. De drievoudig winnares van de Spaanse titel was een dochter van de Canadese stier Shoremar James uit een Grandmoeder. Ze werd geboren op het fokbedrĳf Las Pachecas uit Cádiz en kwam later in handen van fokbedrĳf Benera uit Cantabria.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX03-venster.indd 9

F E B R U A R I

2 0 1 4

18-02-14 12:03

U zoekt

em b r y o ’s

uit de beste

koe f amilie s

www.embryosale.com

D A MM E L A A N 3 1 | 9104 G S D A M WOU D E | TEL.: 0511-424243 F A X: 0 5 1 1 -4 2 3 5 2 5 | INFO@ A LH -G EN ETICS.N L | WWW.EM BRY OSA LE.COM

ALH 2014 | 01 Adv VT.indd 2-3

? k a a m s Meer

Luister!

Magnesia-Kainit® is de eerste keuze – wanneer het gaat om de optimale bemesting van grasland met kalium, magnesium, natrium en zwavel. De volledig in water oplosbare meststof (met als samenstelling 11% K 2O, 5% MgO, 27% Na2O en 10% SO3 ) wordt direct door het gras opgenomen en is voor de biologische landbouw toegestaan. De werking ervan spreekt voor zich: z Bevordert de grasopname

door een verhoogde smakelijkheid

z Verbetert de gezondheid en de

vruchtbaarheid door een verbeterde mineralenvoorziening

z Verhoogt de

melkproductie uit ruwvoeders

Kies voor Magnesia-Kainit ® – hét succesrecept voor een smaakvol gras.

K+ S Benelux bv · Telefoon +31 76 5645040 · info@kalibenelux.com · www.kalibenelux.com Een onderneming van de K+ S Gruppe

VX03_p10,11.indd 10 Magnesia-Kainit_Meer_smaak_210x148+3_NL_14.indd 1

17-02-14 16:09 18.12.13 10:42

www.alh-genetics.nl R O P IM

IV L

WWW.ALH-GENETICS.NL

C O

Y R

experience

years

Like ons op:

03-02-14 08:40

Bespaar 1Â liter per ha.

ENERGIEZUINIGE MAAIBALK De modulair opgebouwde maaibalk met centrale aandrijfas zorgt voor een beduidend lagere vermogensbehoefte. Onafhankelijk onderzoek toont een besparing van gemiddeld 1 liter per hectare aan.

Vraag het gratis informatiepakket aan via nederland@lely.com

HARVEST RESULTS.

www.lely.com

10:42

VX03_p10,11.indd 11

NL14021-Bespaar 1L per ha-180x125.indd 1

innovators in agriculture

17-02-14 16:09

2/13/2014 1:57:23 PM

H O O F D A RT I K E L

Jef Laureyns ziet een goede informatiecampagne als essentie el on

Verplichte nationale bvd- be Binnenkort start België met verplichte bvd-bestrijding. De gevolgen van bvd op bedrijfsniveau zijn flink onderschat, zo concludeerde dierenarts Jef Laureyns recent in zijn doctoraatsonderzoek. Bestrijden van de ziekte kan alleen via een nationale en systematische aanpak van de ziekte. tekst Annelies Debergh

e ziekte bvd ofwel boviene virusdiarree is ingewikkeld. Een infectie kan zich in verschillende klinische vormen op een bedrijf uiten. Juist dat veelvoud aan ziekteverschijnselen en de verregaande gevolgen voor de algemene diergezondheid trokken dierenarts Jef Laureyns aan om een doctoraatsonderzoek aan bvd te wijden. ‘De ziektesymptomen van bvd zijn erg uiteenlopend. Daardoor beseffen veehouders vaak te weinig dat het bvd-virus de oorzaak van de gezondheidsproblemen is.’ Jef Laureyns onderzocht onder meer de noodzaak van een verplicht bestrijdingsprogramma. ‘Zowel in Vlaanderen als in het buitenland blijkt vrijwillige bestrijding niet te werken. Ook de beschikbaarheid van steeds beter wordende vaccins heeft Jef Laureyns: ‘Doeltreffende onvoldoende bijgedragen communicatie belangrijk onderdeel in het terugdringen van van nationale bvd-bestrijding’ het aantal bvd-besmette bedrijven.’ Alleen in landen met een nationaal en verplicht bestrijdingsprogramma kon bvd uitgebannen worden. ‘De Scandinavische landen zijn er zo in geslaagd om in korte tijd van de ziekte af te komen.’

Het moederdier maakt de ziekte door, herstelt en ontwikkelt antistoffen tegen de ziekte. Maar voor het kalf heeft de bvd-infectie doorgaans verregaande gevolgen. ‘Vindt een infectie plaats tussen de 75 en 150 dagen dracht, dan kan het kalf last hebben van afwijkingen, onder meer aan de kleine hersenen en ogen. In dat geval gaat het om “sterrenkijkers”, blinde kalveren of kalveren met een wazige lens. Ook kalveren die sterven tijdens of kort na de geboorte, zijn vaak een gevolg van een bvd-infectie tijdens de dracht.’ Bvd-dragers ontwikkelen tussen de leeftijd van zes maanden en twee jaar soms de dodelijke ziekte mucosal disease. ‘Maar niet alle dragers sterven voor de leeftijd van twee jaar’, benadrukt Jef Laureyns. ‘Bij het doorvoeren van het Zwitserse bvd-bestrijdings-

Bvd-dragers opsporen aan de hand van oorbiopten

Bvd-dragers door besmetting in dracht Bij de verspreiding van bvd-infecties op en tussen bedrijven spelen levenslang geïnfecteerde runderen een belangrijke rol. Het gaat om dieren die in de baarmoeder zijn besmet geraakt met bvd. Of het kalf al of niet een bvd-drager wordt, hangt af van het stadium van de dracht waarin de infectie optreedt. ‘Wanneer de vrucht besmet raakt tussen de 30 en 125 dagen dracht, dan blijft het kalf een levenslange of persisterend drager van bvd’, legt Jef Laureyns uit.

V E E T E E LT

VX03-hoofd.indd 12

febr u ari

2014

17-02-14 16:44

ntie el onderdeel van het Belgisch bvd-bestrijdingsprogramma

d- bestrijding broodnodig programma bleek tien procent van de bvd-dragers ouder dan twee jaar. Een misvatting is dat deze dieren herkenbaar zijn. Een aantal vertoont geen ziektetekenen, terwijl andere, naast groeivertraging, ook aan andere chronische aandoeningen lijden.’

Ongemerkte economische schade Uit praktijkervaringen blijkt dat bvd moeilijk te herkennen is en ongemerkt veel economische schade teweeg kan brengen. Jef Laureyns onderzocht een aantal praktijkgevallen. Hij beschrijft in een casus een bloederkalf dat na onderzoek een bvd-drager bleek. ‘Het twee dagen oude kalf vertoonde ernstige spontane huidbloedingen die toch weer herstelden. Het spontane herstel en de jonge leeftijd riepen vragen op. Het kalf bleek bvd-drager.’

In een tweede casus werden meerdere koeien kort na het kalven ziek. ‘Een koe met bloederige diarree kwam naar de faculteit Diergeneeskunde in Merelbeke voor verder onderzoek en bleek besmet met bvd.’ Toen daarop alle runderen van het bedrijf werden onderzocht op bvd, bleek dat een bvd-drager was gehuisvest naast de box van de pasgekalfde koeien. ‘Hoewel bvd type 2 vaak genoemd wordt als oorzaak van erge bloederige diarree, werd hier alleen bvd type 1 teruggevonden, vaak omschreven als de mildere vorm van bvd.’ Aan de hand van het tankmelkcelgetal van 406 Vlaamse melkveebedrijven probeerde Laureyns een

VVEEEETTEEEELLTT j faenb ur au ra i r i1 /22 22001049

VX03-hoofd.indd 13

17-02-14 16:45

H O O F D A RT I K E L

Ook Nederland denkt actief na over nationaal bestrijdingsplan In Nederland voert een werkgroep met LTO, CRV, Veepro en de vlees- en kalversector gesprekken over een nationaal bestrijdingsprogramma. De werkgroep richt zich op de ziekten ibr en bvd. ‘Op langere termijn is de lagere gezondheidsstatus van Nederland niet houdbaar’, legt Jos Buiting, stamboekmanager bij CRV, uit. ‘De landelijke aanpak van ibr en bvd is niet alleen nodig vanwege de economische schade op de bedrijven. Het past ook in het duurzaamheidsstreven van de sector, het is goed voor het imago en het ver-

sterkt de handelspositie binnen Europa.’ Bvd veroorzaakt niet alleen in het veld tientallen miljoenen euro’s schade. Er is ook de export van vaarzen, in Nederland een belangrijk aspect. ‘Jaarlijks exporteert Nederland veertig- tot vijftigduizend vaarzen’, gaat Buiting verder. ‘Wanneer meerdere omringende landen vrij zijn van ibr en bvd wordt export een probleem. Dan kun je moeilijkheden verwachten als je met een vrachtwagen vol exportvaarzen die vrije landen door wilt rijden.’ Op dit ogenblik is de sector bezig met het

uitwerken van een aantal scenario’s. ‘Het gaat er onder meer om hoe rigoureus we de ziekten willen aanpakken en hoe we bedrijven kunnen betrekken om aan de slag te gaan met de diergezondheidsstatus.’ Volgens Jos Buiting zijn de plannen erop gericht dat Nederland tegen 2020 de diergezondheidsstatus artikel 10 verwerft. ‘Dat is al snel, maar we kunnen dit niet al te ver uitsmeren. We willen ongeveer gelijk met de ons omringende landen vrij zijn.’

inschatting te maken van mogelijke subklinische schade door bvd. De 243 bedrijven die niet vaccineerden tegen bvd, werden geselecteerd. Om te zien of bedrijven al dan niet vrij waren van bvd, werden de hoeveelheden antistoffen in de tankmelk bepaald. ‘Slechts 11,3 procent van de bedrijven kon als bvd-vrij worden beschouwd’, concludeert Jef Laureyns. ‘Die vrije bedrijven hadden een significant lager tankmelkcelgetal dan de bvd-besmette bedrijven.’ In een ander onderzoek kregen de bedrijven een vragenlijst voorgelegd. Zo werd informatie verzameld over de bestrijding van de ziekte in de praktijk. ‘De meeste bedrijven, 63 procent, kenden de bvd-status van het bedrijf niet. Op 71 procent van de bedrijven werd gevaccineerd zonder voorkennis van de bvd-status en dus zonder het voorafgaand opsporen en verwijderen van bvd-dragers uit de veestapel.’ Voor de vaccinatie van het vee haalden de veehouders verschillende redenen aan. Zo gaf 53 procent van de veehouders een eerdere bvd-infectie als reden op. Bij 35,5 procent werd het vee gevaccineerd om bvd-problemen te voorkomen.’ Ook in de vaccinatiestrategie bleken grote verschillen te zitten. ‘Opvallend was dat 71 pro-

cent van de veehouders die vaccineerden tegen bvd, geen kennis had van de bvdstatus van het bedrijf. Dat terwijl het devies luidt om eerst de dragers te verwijderen vooraleer men start met vaccineren.’

dat er spoedig extra regels worden toegevoegd, omdat de uitroeiing van de ziekte niet al te veel tijd in beslag zou nemen. De toevoeging van een verplichte bvd-test bij aankoop van runderen zou het programma sterker maken, omdat de handel van bvd-dragers de belangrijkste oorzaak is van overdracht tussen bedrijven en omdat op deze manier ook runderen afkomstig uit andere landen automatisch zouden onderzocht worden.’ Behalve het verwijderen van bvd-dragers is er ook het grote belang van een goede bioveiligheid om herinfectie te voorkomen. ‘Vaccinatie kan deel uitmaken van een goede bioveiligheid. Met vaccinatie kunnen bedrijven zich beter beschermen tegen een mogelijke herinfectie. Ook het monitoren van de bvd-status blijft nodig. Bedrijven worden zo getest op de aanwezigheid van antistoffen tegen het virus.’ Belangrijk voor het welslagen van de nationale bvd-bestrijding is een adequate informatiecampagne, zo benadrukt Jef Laureyns. ‘Veehouders en dierenartsen moeten op de hoogte blijven van de werking en de vooruitgang van het programma en het moet hen uitgelegd worden hoe deze ingewikkelde ziekte kan onder controle gehouden worden.’ l

Verplichting is noodzaak Uit deze bevindingen concludeert Jef Laureyns dat een vrijwillig bestrijdingsprogramma onvoldoende werkt. ‘De enige juiste weg naar bvd-bestrijding in België bestaat uit een nationaal verplicht programma. Een doeltreffende communicatie naar de sector is daar ongetwijfeld een onontbeerlijk onderdeel van.’ Zoals het programma er nu voor ligt, moeten veehouders vanaf 1 januari 2015 alle kalveren aan de hand van oorbiopten testen op bvd-dragerschap. ‘Bvd-dragers zullen niet meer verhandeld kunnen worden en moeders van dragers moeten verplicht getest worden.’ Vanaf 1 januari 2016 zullen bedrijven verplicht worden om bvd-dragers van het bedrijf te verwijderen, om vanaf 1 januari 2017 te beginnen met een vrijwillige certificering van vrije bedrijven. Op dat moment zal veehandel alleen mogelijk zijn als de gezondheidsstatus van het dier ook bekend en gunstig is. ‘Het is belangrijk

Oorbiopt toont de bvd-status van het dier aan

V E E T E E LT

VX03-hoofd.indd 14

fe b r u ari

2014

17-02-14 16:45

Hoeveel verjaardagen vieren uw koeien? De levensduur van melkkoeien is een belangrijke factor in het bedrijfsresultaat. Nieuw onderzoek toont aan dat als Novem 20 al bij milde mastitis naast een antibioticum wordt ingezet, het risico op afvoer met 43% wordt verlaagd1.

• Langwerkende ontstekingsremmer en pijnstiller • 1 injectie werkt 3 dagen2 • Versnelt de genezing en herstelt de eetlust • Lager celgetal én lager afvoerpercentage1

Novem® 20 De herstelversneller

1) McDougall S. et al.(2009) Effect of treatment with the nonsteroidal anti-inflammatory meloxicam on milk production, somatic cell count, probability of re-treatment, and culling of dairy cows with mild clinical mastitis. J.Dairy Sci.92-4421-4431 2) K. Okkinga et al. (1998) Productnaam: Novem 20. Regnr./Kan.status: REG NL 10219 URA. Werkzame bestanddelen: Meloxicam 20mg/ml. Indicaties bij rundvee: Acute respiratoire infecties in combinatie met geschikte antibiotica. Diarree in combinatie met orale rehydratietherapie. Aanvullende therapie bij acute mastitis, in combinatie met een antibioticum therapie. Voor de verlichting van post-operatieve pijn bij kalveren na het onthoornen. Doeldier: Rundvee en varkens. Voornaamste bijwerking(en): Een geringe kortdurende zwelling op de plaats van injectie na subcutane toediening wordt in minder dan 10% van het rundvee, behandeld in het klinisch onderzoek, gezien. Indien u andere bijwerkingen vaststelt, gelieve uw dierenarts hiervan in kennis te stellen. Contra-indicatie(s): Niet gebruiken bij dieren die lijden aan een verminderde lever-, hart- of nierfunctie en hemorragische aandoeningen, of als er aanwijzingen zijn voor ulcerogene gastro-intestinale lesies of individuele overgevoeligheid voor het product. Bij rundvee niet gebruiken bij dieren met diarree jonger dan één week. Dosering: Rundvee: Een éénmalige subcutane injectie van 0,5 mg meloxicam/kg lichaamsgewicht (dat wil zeggen 2,5 ml/100 kg lichaamsgewicht), in combinatie met een geschikte antibioticum therapie of orale rehydratie therapie, indien passend. Wachttijd rundvee: vlees 15 dg, melk 5 dg. Boehringer Ingelheim bv - Telefoon: +31 (0)72 5662411 - E-mail: vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com - Verdere informatie is op aanvraag beschikbaar.

19730 BI Novem20 VERJAARDAG A4_V4.indd 1

09-01-13 17:18

Diakur®

plus

• Vezels voor een natuurlijke balans in de darmﬂora • Elektrolyten die in 3 fasen vrijkomen • Optimaal energiegehalte Flexibel in gebruik

In plaats van melk

ofwel

Afwisselend met melk

Opgelost in de melk

Emmer van 10 kg

Maxibox van 24 zakken

Emmer van 3 kg

Spreek erover met uw dierenarts

COLOFON SCS Boehringer Ingelheim Comm.V Animal Health Arianelaan 16

Info: Kristine Van der Meirsch

B-1200 Brussel

Tel.: 02 773 34 56

www.boehringer-ingelheim.com

vetmedica@boehringer-ingelheim.com

pub bovilac Diakur nl.indd 2 VX10_p40VLA.indd 22

20/01/11 10:47 19-06-2012 11:36:14

k j i l r WONDER baa

Ven Dairy WONDER *CV Shottle x Goldwyn x Durham x Lead Mae familie KI Code. 765593

• Extreme productie index • Meer dan 100 kg Vet + Eiwit • Super exterieur • Internetactie: bij 25 doses Wonder een gratis SIKU miniatuur trekker cadeau. Website code: wonderbaarlijk

Hood MOM EMMETT KI Code 766595 - (Man-O-Man x Baxter) MILK

DPR

PTAT SCS SCE GTPI

+1232 +0.11 +0.07 +1.1 +5.7 +2.08 2.74 6.7 +2309

• Unieke combinatie van melk en positief Eiwit • Super fitness kenmerken • Pinkenstier • +4 voor bevruchting

Tel. 038 4604311 Email. info@ai-total.nl www.ai-total.nl VX01_p21.indd 21

Reproplus NW. & N. Holland Tel. 0582-574059 Reproplus Westkw., LL. & Nveld. Tel. 0594-612582 KI Service Libertas Tel. 06-13238087 KI Service Clemens Tel. 0599-648221 KI Service Zuid-West Friesland Tel. 0514-582453 KI IJssel-Delta Tel. 06-15217283

KI Service Solides Fertiplus Tel. 06-25530678 Tel. 0573-453081 KI Service Salland Tellus Focus Tel. 06-22789974 Tel. 06-20401130 & 06-53167772 KI Service Twente KI Service Propos Tel. 06-51433018 Tel. 0492-344766 Van Engelen KI Service KI de Vallei Tel. 06-46115216 Tel. 06-23272462 VSE Jan Advokaat BV Tellus Tigra Tel. 06-53884044 Tel. 0516-491492 KI ServiceVFreyr E E T E E L T J A N Jan U A de R IGraaf 1 / 2 2 0 1 4 21 Tel. 0547-361683 Tel. 06-51143661

13-01-14 11:27

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳn in de maatschappĳ. In deze editie: Jehovah’s getuige Naam: Henk en Helga van Ommeren Woonplaats: Loenen

Leeftĳd: 47 en 47 Aantal koeien: 120

Henk van Ommeren: ‘Je gaat voor de mensen die wél willen luisteren’

Boodschap aan de deur tekst Jorieke van Cappellen

‘J

e kunt deze rubriek misschien beter “Even geen Jehovah’s getuige” noemen dan “Even geen boer”’, grapt Henk van Ommeren. De melkveehouder uit Loenen doelt daarmee op het feit dat hĳ ruim vier dagen in de week langs de deuren in de omgeving gaat voor verspreiding van zĳn geloof, ofwel ‘velddienst’. In 2004 kwamen Henk en zĳn vrouw Helga in aanraking met het geloof van de Jehovah’s getuigen. Henk raakte per toeval in gesprek met een kuilmonsternemer die ook Jehovah’s getuige was. Henk: ‘Van huis uit ben ik Nederlands-hervormd. Toch heb ik mĳ nooit echt verbonden gevoeld met wat er in de kerk gepredikt werd.’ Helga vult aan: ‘Ik zocht naar antwoord op levensvragen. Wat gebeurt er met een mens na de dood? Wat is het doel van het leven op aarde?’ Het geloof van de Jehovah’s getuigen is het enige geloof dat alle geloofsvragen beantwoordt vanuit de Bĳbel. ‘Als je de Bĳbel goed bestudeert, kun je alle antwoorden op levensvragen erin lezen’, vertelt Helga. ‘Jehovah’s getuigen geloven dat de wereldmaatschappĳ zoals deze nu bestaat zal verdwĳnen en dat God, maar wĳ noemen zĳn echte naam Jehovah, de wereld zal regeren. Mensen die naar Jehovah luisteren en handelen, zullen uitzien naar eeuwig leven.’ De velddienst is een verplichting van elke Jehova’s getuige. ‘Het is een opdracht van Jezus, voor elke christen’, zegt Henk. Van half tien ’s morgens tot vier uur ’s middags zĳn Henk en Helga, samen met andere Jehovah’s getuigen, circa vier keer per week op pad. In de eigen omgeving en in een vaste regio in Apeldoorn. Henk: ‘Wĳ zien de velddienst als een voorrecht en een verplichting. Want elk uur dat ik investeer is ten gunste van de medemens, die straks ook het geluk van het paradĳs en van het eeuwige leven mag proeven.’ Beiden maken vaak mee dat de deur waar ze aanbellen dichtblĳft, of dat de bewoner hen wegwuift. Een dichte deur vindt Henk niet erg. ‘Je gaat voor de mensen die wél willen luisteren. En die zĳn er zeker.’ Naast de velddienst is Henk ook ouderling. ‘Ouderlingen ondersteunen geloofsgenoten om Jehovah in liefde te blĳven dienen.’ De geloofsovertuiging kreeg ook gevolgen voor de bedrĳfsvoering. ‘Uit praktisch oogpunt fokken we nu zelfredzame, sterke koeien. We zĳn immers veel weg’, zegt Henk. ‘En economische winst najagen, wat ik vroeger belangrĳk vond, doen we ook niet meer. We boeren meer met de natuur. We gebruiken geen kunstmest, hebben de koeien deels in een potstal en gebruiken amper antibiotica.’ Henk is blĳ dat dochter Marinte in het bedrĳf is gekomen. ‘Zo kunnen we de taken verdelen. Op deze manier bezig zĳn met ons bedrĳf en met ons geloof heeft ons leven alleen maar verrĳkt.’

V E E T E E LT

VX03-even geen boer.indd 17

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 13:08

R E P O RTA G E

V E R SC H I L L E N

B I N N E N

D E

E U

Johan Achten: ‘Verschillen tussen lidstaten worden door uitbreiding Europa in de toekomst nog groter’

Gelĳke monniken, diverse kappen Vier veehouders binnen een straal van tien kilometer met heel verschillende productieregels. Nederland, Vlaanderen, Wallonië en Duitsland blĳken aan de hand van de verhalen van vier veehouders niet als één Europa door de wereld te kunnen. Toch blĳkt top-ondernemen niet van regels af te hangen. tekst Florus Pellikaan

J O S

• • •

VA N D E R H E I J D E N ,

E M IS S IE A R M ME S T A A NW E ND E N W ITTE D I E S E L L E A S E M E L K 2 6 CE NT / K G

• • •

E P E N ,

oor de recente accĳnsverhogingen voor diesel hebben pomphouders in de Nederlandse grensstreek de afgelopen tĳd regelmatig het nieuws gehaald. Maar het zĳn niet alleen pomphouders die met verschillen tussen landen te maken hebben. Ook voor melkveehouders is de concurrentiepositie niet overal gelĳk en dat terwĳl allerlei maatregelen, zoals veranderingen in het gemeenschappelĳk landbouwbeleid en de afschaffing van het melkquotum, dat op het eerste oog wel lĳken te beogen. Veeteelt maakte daarom een rondje in de grensstreek langs vier veehouders in Nederland, Vlaanderen, Wallonië en Duitsland om zo de verschillen in beeld te brengen. Enerzĳds zĳn er de kleine verschillen, zoals het wel of niet mogen gebruiken van rode diesel. Zo’n klein detail zorgt overigens al voor een verschil van veertig euro per hectare aan hakselkosten van snĳmais. In het oog springend is ook de giertank met ketsplaat die Nederland

N E D E R L A N D

P. 20

PLOEGEN ON DER VOORWAAR DEN GR ON DPR I JS 45. 000-60. 000 EUR O/ HA 250 KG ST I KST OF/ HA GR ASLAN D

Epen (Nederland)

R E N É

• • •

L O N D O N ,

S I N T- P I E T E R S - V O E R E N ,

E M IS S IE A R M ME S T A A NW E ND E N RO DE D I E S E L EMISSIERECHTEN 800 EURO/KOE

• • •

V L A A N D E R E N

P. 21

MEST UI T R I JDEN VAN AF 16 FEB R . GR ON DPR I JS 35. 000 EUR O/ HA 250 KG ST I KST OF/ HA GR ASLAN D

Sint-Pieters-Voeren (Vlaanderen)

V E E T E E LT

VX03-een europa.indd 18

FEBR UAR I

2014

17-02-14 15:55

en Vlaanderen al jaren geleden in de ban hebben gedaan en die in Wallonië en Duitsland nog altĳd zĳn werk doet. In Wallonië zelfs al vanaf 16 januari. De rondgang langs de vier veehouders leert dat financieel en bedrĳfstechnisch het melkquotum op dit moment voor invloedrĳke verschillen zorgt. Boven het quotum melken kostte op het Nederlandse bedrĳf afgelopen jaar 26 eurocent per kilo aan leasekosten, terwĳl de Waalse buurman voor 2,5 eurocent per kilo uit de brand was. In Vlaanderen is verleasen van melk alleen mogelĳk bĳ een overmachtsituatie, zoals bĳ dierziekte. Daardoor wordt er zeer weinig verleased.

Mentaliteit van grote invloed Met de ophanden zĳnde afschaffing van het quotum zullen de verschillen echter niet kleiner worden, zo verwacht Johan Achten, zaakvoerder van Adviesbureau Liba. ‘Quotum was toch min of meer het uniform vastleggen van groeimogelĳkhe-

P. 22 • • •

P E T E R

den. Als dat wegvalt, gaan de verschillen in weten regelgeving per land een nog grotere rol spelen. Bĳ het gemeenschappelĳk landbouwbeleid zie je hetzelfde. Vroeger liet Europa niet zoveel verschillen toe. Maar door de uitbreiding van Europa moeten de toegelaten verschillen wel groter worden’, stelt Achten. ‘Ieder land geeft aan het gemeenschappelĳk landbouwbeleid steeds meer zĳn eigen invulling. Vervolgens zie je in een lidstaat ook binnen provincies of gemeenten nog weer grote verschillen. In de ene gemeente is het veel gemakkelĳker een vergunning te krĳgen dan in de andere.’ Een verklaring voor de verschillen tussen de lidstaten ligt volgens Achten ook in de mentaliteit van de veehouders, adviseurs en bestuurders. ‘In Nederland is de mentaliteit voor grootschalige melkveehouderĳ positief net als in Denemarken en Engeland. Maar de weg om een grootschalig bedrĳf te realiseren is, zeker met quotum, moeilĳk. In Wallonië zĳn veel mogelĳk-

heden, maar de mentaliteit is daar meer zoals in Frankrĳk. Melkveehouderĳ is vaak een neventak en men zou het quotum ook wel willen behouden.’ Vlaanderen zit volgens Achten gemiddeld een beetje tussen Wallonië en Nederland in met dikwĳls nog gemengde bedrĳven. Een belangrĳk nuancering bĳ de reportage is dat de typering van de verschillen tussen de bedrĳven kenmerkend is voor de grensstreek. Verderop in de betreffende lidstaten kunnen andere randvoorwaarden gelden. Volgens Achten liggen bĳvoorbeeld verder in Wallonië de productiekosten duidelĳk hoger. Hoe duidelĳk en soms ook hoe groot de verschillen tussen de bedrĳven bleken te zĳn, alle ondernemers hadden zich binnen de randvoorwaarden fors ontwikkeld. Het is te danken aan de ondernemerskwaliteiten van alle veehouders dat ze ongeacht de regels meer dan verdubbeld zĳn. Want regels blĳken tenslotte ook weer kansen te bieden. l

E N

D U I T S L A N D

M O N I K A

C H O R U S ,

BOVENGRONDS MEST UITRIJDEN PACHTPRIJS GRAS 400 EURO/HA QUOTUM 6 CENT/KG VOOR 2 JAAR

• • •

A K E N ,

10.000•EURO EMI SSI BOUWKOSTEN/KOEPLAATS EAR M MEST AANWEND EN GRONDPRIJS 50.000-80.000 EAR M MEST EURO/HA AANWEND EN • EMI SSI 170 KG•STIKSTOF/HA EMI SSI EAR MGRASLAND MEST AANWEND EN

Aken (Duitsland)

P. 23 • • •

FA M I L I E

VA N

S C H A I J K ,

S I P P E N A E K E N ,

BO V E NG R O NDS MEST UI T R I JDEN RODE DIESEL L E A S E ME L K 2, 5 C EN T / KG

• • •

WA L L O N I Ë

MEST UITRIJDEN VANAF 16 JAN. GRONDPRIJS 25.000-30.000 EURO/HA 230 KG STIKSTOF/HA GRASLAND

Sippenaeken (Wallonië)

V E E T E E LT

VX03-een europa.indd 19

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 15:56

R E P O RTA G E J O S

V E R S C H I L L E N

B I N N E N

D E

E U

VA N D E R H E I J D E N

Samen met zĳn ouders Jef (60) en Elian (57) runt Jos Vanderheĳden (32) een melkveebedrĳf met recreatietak in het Limburgse Epen op het randje van Nederland. 120 776.500 kg (excl. 414.000 kg lease) Afgeleverde melk: 1,24 miljoen Grondgebruik: 60 ha (38 ha eigendom) Aantal koeien: Melkquotum:

‘1 april zal voor ons echt als bevrĳdingsdag voelen’ O

p slechts een steenworp afstand van de grens met Wallonië runt familie Vanderheĳden een melkveebedrĳf. In tien jaar tĳd groeiden ze van 3,6 ton quotum tot de 1,24 miljoen kilo melk die dit jaar wordt afgeleverd. ‘We hebben een nieuwe stal over de oude heen gebouwd en het idee was om de financieringskosten te verdunnen door meer te gaan melken. Maar door het quotum is dat lastig’, vertelt Nederlander Jos Vanderheĳden. De Zuid-Limburgse veehouder stak dit superheffingsjaar circa 110.000 euro in leasemelk (26 cent/kilo), wat in schril contrast staat met de omliggende gebieden. ‘Elders heeft men het nauwelĳks meer over quotum en hier is het de grootste kostenpost. Maar ik kan het nu uit de liquide middelen betalen, dus dat geeft me hoop voor de marge in 2015. 1 april zal voor ons echt als bevrĳdingsdag voelen.’ Spĳt van de ingeslagen weg van forse groei heeft Jos Vanderheĳden allerminst. ‘Door de bouw van de stal zĳn we nu alweer een stap verder en richten we op dit

V E E T E E LT

VX03-een europa.indd 20

FEBR UAR I

moment de voormalige varkensstal in voor jongvee en droge koeien. En we hebben een natuurbeschermingsvergunning voor 215 melkkoeien met tachtig procent jongveebezetting op zak. Zonder de bouw zouden we die niet hebben’, vertelt Vanderheĳden. ‘Het gekke is overigens wel dat wĳ ook door omliggende Natura 2000gebieden in Vlaanderen en Wallonië dieraantallen hebben moeten inleveren, terwĳl ze er in België zelf nog geen rekening mee houden.’

Na 2015 een voordeel Alhoewel de quotumkosten er voor Jos Vanderheĳden nu flink inhakken, is hĳ wel blĳ dat Nederland geen 100 procent grondgebonden groei vraagt. ‘Op dit moment zitten we ruim in het voer en ik verwacht dat de kosten voor mestafvoer op termĳn sterk zullen dalen. Ook kunnen wĳ een mestoverschot regionaal afzetten. Daarom wil ik graag tien tot twintig procent van de voerbehoefte vrĳ gaan invullen, zodat je eventueel ook een keer wat

minder koeien kunt melken als de markt je daartoe dwingt.’ Vanderheĳden ziet nog wel meer, vooral kleine, verschillen en dikwĳls zĳn die in het nadeel van Nederland. ‘Mestafvoer en de diesel zĳn duurder en je mag hier ook alleen onder strikte voorwaarden ploegen in verband met erosie. Tweehonderd meter verderop in Wallonië zĳn die voorwaarden er niet. Het gebied is hetzelfde, alleen staat er een streep op de landkaart.’ Ook de financiering is volgens Vanderheĳden in Nederland onder andere door het quotum het hoogst van alle vier de beschreven gebieden. Dat daagt het ondernemerschap uit, maar geeft ook risico’s. ‘Als we door bĳvoorbeeld een lage melkprĳs moeten duiken, komt Nederland niet het verst. Maar de druk op grond en quotum die we als Nederlanders zelf hebben gecreëerd, zorgt ook voor kansen. Het is de reden dat we derogatie en de Kringloopwĳzer hebben en dat kan na 2015 wel eens een voordeel voor ons zĳn door meer mestruimte per hectare.’

2014

17-02-14 15:56

R E N É

L O N D O N

Een Vlaams eiland klem tussen Nederland en Wallonië. Dat is de Voerstreek, waar René London (49) met zĳn vrouw Béatrice Hanssen (48) het bedrĳf runt in SintPieters-Voeren. Aantal koeien: Medewerkers: Afgeleverde melk: Grondgebruik:

250 2 2,3 miljoen 136 ha (64 ha eigendom)

‘Vlaanderen is uniek in de wereld met melkveerechten’ E

en individueel bedrĳf mag in Vlaanderen maximaal 1,4 miljoen kilo melkquotum hebben en leasemelk is gelimiteerd op 20.000 kilo per bedrĳf. Doordat het nationale quotum van Vlaanderen echter de laatste acht jaar niet vol is gekomen, praten veel Vlaamse veehouders niet meer over quotum en zĳn ze fors doorgegroeid. ‘Ik wil altĳd bĳ de beteren horen en als je daarnaast plezier in je vak hebt, groei je automatisch’, vertelt Vlaming René London, die samen met zĳn vrouw Béatrice Hanssen 250 koeien melkt. ‘Mĳn ambitie is altĳd tien procent groei geweest en in de jaren dat we mochten groeien, is dat ook wel aardig gelukt’, vertelt London. De laatste acht jaar hebben de Vlaamse melkveehouders flink kunnen profiteren van de quotumonderschrĳding in Wallonië, waardoor het nationale quotum niet vol kwam. ‘Toch zĳn we altĳd met de rem erop gegroeid, want het quotum was er nog, dus moest je ermee rekenen.’ Dit jaar dreigt de superheffing, omdat het

nationale quotum nu mogelĳk wel vol komt. ‘Het is een vervelende zaak, die we zullen moeten aanvaarden, maar die voor flink gegroeide bedrĳven, zoals dat van ons, een zure appel zal zĳn.’

Unieke emissierechten Alhoewel quotumkosten de laatste jaren dus geen rol meer spelen, worden Vlaamse veehouders bĳ uitbreiding sinds 2002 wel geconfronteerd met nutriëntenemissierechten (NERS). De prĳs daarvan ligt momenteel op ongeveer 800 euro per koe inclusief bĳbehorend jongvee. ‘Vlaanderen is uniek in de wereld met deze rechten voor melkvee, maar op dit moment zĳn er gelukkig rechten genoeg te koop.’ Quotum en emissierechten zĳn niet de enige punten waarin Vlaanderen van landgenoot Wallonië verschilt. ‘Mĳn dichtsbĳzĳnde buren zĳn Walen. Soms rĳden we tegelĳk mest, ik met de injecteur en de buurman gewoon bovengronds. Ook mogen ze in Wallonië al vanaf 16 januari mest rĳden. Bovendien

mag onze mest niet naar Wallonië, terwĳl het gebied hier vol zit en er in Wallonië behoefte aan mest is. Door al deze kleine uitzonderingen ligt de kostprĳs hier twee cent hoger dan in de kop van Wallonië.’ Aan de andere kant heeft Vlaanderen weer derogatie en Wallonië niet. De maximale nitraatgehalten in de grond zĳn in Vlaanderen en zeker in de Voerstreek wel weer een uitdaging. Bĳ overschrĳding mag als eerste sanctie het jaar erop minder worden bemest en is op termĳn zelfs het verlies van derogatie mogelĳk. Op dit moment zorgt deze regel bĳ London echter niet voor problemen. Na het bouwen van een nieuwe melkstal in het komende jaar bepaalt London of hĳ nog door wil groeien tot zĳn einddoel van 300 koeien. ‘Het hangt af van de vraag naar zuivel en eventuele bedrĳfsopvolging. Het liefst groei ik met grond, omdat de marge als de grond zĳn waarde behoudt, hier in Vlaanderen enkele centen groter is dan bĳ de aankoop van voer en afvoer van mest.’

V E E T E E LT

VX03-een europa.indd 21

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 15:56

R E P O RTA G E

V E R S C H I L L E N

B I N N E N

D E

E U

PETER EN MONIKA CHORUS

Net over de grens runnen Peter (45) en Monika (44) Chorus een melkveebedrĳf met ongeveer 80 koeien. Ook werkt Peter nog op beperkte schaal voor een inseminatieclub. Aantal koeien: Aantal stuks jongvee: Afgeleverde melk: Grondgebruik

80 70 700.000 kg 80 ha (30 ha eigendom)

‘Land is hier het nieuwe quotum mét concurrentie’ O

p zestienjarige leeftĳd kwam Peter Chorus in het ouderlĳke bedrĳf, dat door ziekte van zĳn vader had stilgestaan in de ontwikkeling. Hĳ begon met 30 koeien en 16 hectare land en volgde ook nog een opleiding tot erkend melkveehouder. ‘In Duitsland word je anders ontvangen en krĳg je meer voor elkaar als je deze titel voert’, verklaart Chorus de reden dat hĳ de opleiding volgde. Later combineerde hĳ het melkveebedrĳf met werk als melkcontroleur en inseminator. Hierdoor kon hĳ Gut Orth Holsteins ontwikkelen tot de huidige 80 melkkoeien met 80 hectare land. Gevraagd naar welke problemen Chorus ervaart bĳ het ontwikkelen van het bedrĳf, noemt hĳ zonder te twĳfelen de concurrentie tussen veehouders als eerste. ‘Iedereen kĳkt hier naar elkaar en is snel jaloers. Dat geeft veel druk op de grondmarkt. Iedere dag ben ik daarom bezig om contacten te leggen voor meer grond in de toekomst, want je kunt ook zo weer wat pachtgrond verliezen.’

V E E T E E LT

VX03-een europa.indd 22

FEBR UAR I

Een groot areaal is ook nodig doordat in Duitsland maximaal 170 kilo stikstof per hectare mag worden aangewend. Ook moet er grondgebonden worden gegroeid met maximaal twee koeien per hectare of met mestafzet volgens contract naar een collega met grond. ‘Land wordt beslist het nieuwe quotum. Ook omdat er in Duitsland iedere dag vier voetbalvelden worden bebouwd.’ Dat verklaart de momenteel hoge grondprĳzen van 50.000 tot 80.000 euro per hectare. Over melkquotum wordt volgens Chorus op dit moment nauwelĳks meer gesproken. ‘Het nationaal quotum komt niet meer vol. We konden dit jaar voor de laatste twee jaar quotum kopen voor zes cent per kilo melk.’

Erg hoge bouwkosten De actuele melkprĳs is in Duitsland met 40 cent zeker niet de hoogste van de vier gebieden. Volgens Chorus komt dit door de grote concurrentie die er in Duitsland tussen de vele melkfabrieken is.

‘Fabrieken beconcurreren elkaar binnen de landsgrenzen in plaats van dat ze concurreren in het buitenland. Het concept van FrieslandCampina staat me veel meer aan. Ze staan sterk in de internationale markt en dragen een heel goed verhaal uit naar de maatschappĳ. Daar wordt hier echt met respect naar gekeken.’ Wanneer Chorus zĳn bedrĳf verder uitbreidt, zĳn de bouwkosten een typisch Duitse belemmering. ‘De bouweisen voor betonbewapening en staalconstructie zĳn erg streng, terwĳl het hier natuurlĳk niet harder waait dan twee kilometer verderop in Wallonië. Ook moet je minimaal zes maanden mestopslag hebben en moet er per 30 koeien één afkalfstal en per 60 koeien één ziekenstal zĳn.’ Hierdoor lopen de bouwkosten volgens Chorus inclusief melkstal al snel op tot rond de 10.000 euro. In Duitsland is het ook nog toegestaan om bovengronds mest uit te rĳden, al wordt er in sommige deelstaten op dit moment wel gesproken over injecteren.

2014

17-02-14 15:56

J A N , Y V O N N E E N G U U S VA N S C H A I J K

Geboren in Nederland, gestart in Vlaanderen en uiteindelĳk een groot melkveebedrĳf in Wallonië, dat is de geschiedenis van Jan (49), Yvonne (50) en Guus (20) van Schaĳk-van der Loop. Aantal koeien: Medewerkers: Afgeleverde melk: Grondgebruik:

370 1 3,27 miljoen kg 115 ha (65 ha eigendom)

‘Nu meer kansen om boer te worden dan 25 jaar terug’ T

ot vĳfentwintig jaar geleden leek voor de Nederlanders Jan en Yvonne van Schaĳk boer worden een eeuwige droom te blĳven. Tot een klant Jan van Schaĳk als bedrĳfsadviseur meenam naar Wallonië voor een mogelĳke bedrĳfsverplaatsing. ‘Toen ik hoorde dat het bedrĳf voor 4500 euro te pachten was, begonnen wĳ er weer in te geloven dat we toch boer konden worden’, vertelt Jan van Schaĳk. Uiteindelĳk werd een melkveebedrĳf met bindstal in het Vlaamse Teugen gekocht met 370.000 kilo quotum en 14 hectare grond, dat voor 100 procent werd gefinancierd. Verder uitbreiden dan vĳf ton quotum lukte op die plek niet. Ze besloten daarom te verhuizen naar een melkveebedrĳf in het naastgelegen Sippenaeken, net over de Waalse grens. ‘Door hard te werken en altĳd goedkope en eenvoudige oplossingen te zoeken hebben we vervolgens kunnen doorgroeien’, vertelt Van Schaĳk en wĳst daarbĳ op de huidige 370 melken kalfkoeien. ‘De grootste rem vormde altĳd het quotum-

plafond. We hebben allerlei bedrĳfsconstructies gehad om toch zo veel mogelĳk quotum te verwerven.’ Ten opzichte van de Vlaamse collega’s heeft familie Van Schaĳk nu het voordeel melk te kunnen leasen. ‘Dit jaar hebben we 1,6 miljoen kilo geleased voor 2,5 cent per kilo. Het is een goedkope verzekering voor als het nationale quotum vol komt. Eigenlĳk boeren we hier al zonder quotum, maar dan voor een 2,5 cent lagere melkprĳs’, zegt Jan van Schaĳk.

Grote behoefte aan mest Dat familie Van Schaĳk in Wallonië boert, omschrĳven ze zelf als puur geluk. ‘Eerst was de wetgeving gewoon één, de verschillen zĳn pas later gekomen. Het had daarom ook gekund dat we nu in Vlaanderen hadden geboerd,’ vertelt Yvonne. ‘Maar dan had de nieuwe stal er misschien nog niet gestaan en hadden we minder over het quotum heen kunnen melken, omdat je daar altĳd de superheffing in reservering moet hebben voor

het geval het nationale quotum wel vol komt’, vult Jan aan. Mest is voor familie Van Schaĳk geen enkele beperking. ‘Op dertig kilometer is vanuit akkerbouw erg veel behoefte aan mest. Voor drie tot vier euro kun je zoveel kwĳt als je wilt, de akkerbouwer betaalt de helft van het transport.’ Dierrechten of andere beperkingen voor dierlĳke mest (naast de 230 kilo stikstof per hectare voor grasland en 115 voor akkerland) zĳn er niet. ‘Dat is ook begrĳpelĳk, want Wallonië is heel extensief en er is een tekort aan mest’, vertelt Guus. ‘Het verbaast ons daarom dat er geen ZuidLimburger is die net over de grens heeft gebouwd. En voor starters zĳn er verderop in Wallonië heel veel kansen. Ze stelen daar de mest bĳna uit de put en voer is er genoeg, alleen het groeiseizoen is wat korter.’ Jan vult aan: ‘In Wallonië zĳn gewoon weinig beperkingen. Ik denk dat de mogelĳkheden om boer te worden nu echt groter zĳn dan 25 jaar geleden omdat je geen quotum hoeft te kopen.’

V E E T E E LT

VX03-een europa.indd 23

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 15:56

K E U R I N G

Dagzege voor hoogproductieve Wilhelmina 401 in Noordeloos

Driemaal is scheepsrecht Tijdens de Zuid-Hollandse wintershow was de strijd in de middenklasse het meest spannend, vanwege een sterke bezetting. De hoofdprijs van de zestiende editie van de wintershow ging andermaal naar een telg uit de stal van Teus van Dijk. tekst Jaap van der Knaap

Jonker Martha 626 (v. Garrett) kampioene vaarzen Prod.: 2.02 202 4930 4,12 3,56 lw 101

video-impressie www.veeteelt.nl

n 2011 en 2013 behaalde Wilhelmina 401 al de seniorentitel tijdens de ZuidHollandse FVZH-wintershow. Maar tot de hoofdprijs, het dagkampioenschap en daarmee de eervolle Piet Ponsprijs, kwam het niet. De gitzwarte Jamesdochter van Teus van Dijk uit Giessenburg zon dit jaar op revanche. Met een dagproductie van zeventig kg melk straalde ze melk uit van kop tot staart. Haar gewelfde middenhand, fijne vel en vooral haar enorm brede uier dwongen respect af bij jurylid Adrion van Beek. Vanzelfsprekend stond Wilhelmina in de finale in de strijd om de seniorentitel.

Duo Goldwyn maal Shottle HBC Goldwyn Daydream (v. Goldwyn), kampioene middenklasse Prod.: 2.02 655 16.691 4,45 3,51 lw 116

Wilhelmina 401 (v. James) dagkampioene en kampioene oudere koeien Prod.: 7.02 641 28.112 4,12 3,75 lw 140

V E E T E E LT

VX03-FVZH+bloempjes.indd 24

f e b ru a ri

Eenmansjury Van Beek had ook de sterke Jonker Martha 595 (v. Jonker Floyd) van Kees de Jong uit Noordeloos en de fraaigeuierde Wekken-Holstein Carla 109 (v. Hole in One) van Cees van der Wekken uit Maasdam opgeroepen voor de finale, maar zij waren een maatje te licht voor de podiumplaatsen. Wilhelmina 457 (v. September Storm) uit de stal van Van Dijk deed met haar sterk gedragen uier en diepe ribbenpartij nog wel een serieuze poging voor een ereplaats. Margriet 333 van Wout, Wouter en Daniël de Bruin uit Giessenburg stak daar een stokje voor. De bekende Goldwyndochter Margriet had net als Wilhelmina 401 eind 2013 gekalfd. Margriet bezat nog veel jeugd en toonde een sterke ophangband, maar in tegenstelling tot Wilhelmina miste Margriet de melk-uitstraling die je van een verse koe mag verwachten. Zonder twijfel kreeg Wilhelmina de seniorentitel en Van Beek wees Margriet aan als reservekampioene. Of Wilhelmina zich de dagzege mocht toe-eigenen, hing vooral af van de middenklasse. Als vanouds was daar de strijd het meest spannend. Dit jaar door onder meer een sterk optreden van De Witboom

Monica 14 van Cees Versluis uit Ameide. Hoe langer je keek naar de Denzeldochter, des te meer je haar compleetheid in bouw en beenwerk ging waarderen. In de finale trof ze De Winkels Koba 62 (v. Bolivia) van Henk Jan van Driel uit Hedel, die voor het eerst in Noordeloos dieren toonde. Koba’s wapenfeit was haar vierkant opgehangen uier, maar ze was door het gevorderde lactatiestadium wel erg zwaar geworden in haar voorhand. De aansluiting van de voorhand naar de middenhand kostte Geertje 536 (v. Bolivia) van Van Dijk een podiumplaats. Geertje had ook al zo’n puike uier met veel lengte, maar ze was in haar schouderpartij niet onberispelijk. Het waren HBC Sheila 4 en HBC Goldwyn Daydream die uiteindelijk de prijzen pakte in de middenklasse. Beide tweedekalfskoeien van Schep Holsteins uit Bergambacht waren van de combinatie Goldwyn maal Shottle. Ondanks dezelfde bloedvoering waren er wel degelijk verschillen. Daydream was groot, open gebouwd en had zware voorkwartieren. Sheila 4 was fijner gebouwd, wat vooral sterk tot uiting kwam in het droge, sterke beenwerk. Door die fijnheid in het skelet miste ze de diepte en breedte in de middenhand en dat bleek een belangrijk argument om Daydream kampioen te maken en Sheila reservekampioene.

Showmanship-competitie De strijd om de beste fokstudieclubs was in Noordeloos vervangen door een competitie ‘showmanship.’ Bij de jongeren tot twintig jaar leverde het winst op voor Hendrik de Groot uit Herwijnen. Wilco van Mourik uit Nieuwland behaalde de zege bij de jongeren tot 25 jaar. De voorbrengwedstrijd was een prima pauzenummer, maar uiteindelijk was het publiek vooral gekomen voor de individuele koeienstrijd. Zo was de nog erg verse

2014

17-02-14 10:02

K O E I E N B L O E M P J E S

Frida 150 van Jaap Swank uit Nieuw-Beijerland beslist het bekijken waard in de vaarzenfinale. De Windbrookdochter was erg jeugdig, stapte vlot en aan haar hoge achteruier zaten korte spenen. Vaarzenfinaliste Geertruida 35 (v. Goldwyn) van Arjo Hoogerbrugge uit Woubrugge had juist lange spenen, maar wist haar jeugd al wat meer te combineren met een diepere middenhand. De sterkste troef van JK Cinderella 1 was haar hoog gedragen uier. De Snowmandochter van Jan Kolff uit Woudrichem straalde veel melk uit, maar kon op stand niet verbloemen dat ze wel wat ruimte in de voorhand ontbeerde. De Adelaar Gretha 155 was daarin sterker, maar de krachtige Boliviadochter van de familie Reijm uit Streefkerk had een minder sterke ophangband.

Buitenlandse allure ‘Ik vraag me af dit wel een Nederlandse vaars is’, prees jury Adrion van Beek Jonker Martha 626 toen hij haar rubriekswinnaar maakte. ‘Ze is zo lang in haar lijf en heeft zo’n bijzonder sterke vooruieraanhechting, dat zie je normaal gesproken vooral op keuringen in het buitenland.’ Een Nederlands fokproduct is Martha 626, verzekerde eigenaar De Jong, maar de afstamming had wel toelichting nodig. Martha is wellicht geen dochter van Garrett, waarmee ze als reservekampioene van Hoornaar 2013 bekend werd, maar een Cricketdochter. Voor Van Beek maakte het niet uit; hij kroonde Martha tot kampioene en wees Frida 150 aan als reservekampioene. Vormden vaarzenkampioene Martha en middenklasse kampioene Daydream vervolgens een serieuze bedreiging voor Wilhelmina 401 voor het behalen van het dagkampioenschap? Welnee, het was voor niemand een verrassing dat Wilhelmina de verlossende tik kreeg en na drie seniorentitels nu eindelijk ook de Piet Ponsprijs opeiste. l

Geert Kuiper, melkveehouder te Oldeholtwolde en schaatscoach: ‘Koeien houden of schaatsers trainen, in beide situaties moet je goed observeren. Je kijkt of je koeien niet ziek zijn. Moet dat dier worden gedekt, gaat die koe bijna kalven? Schaatsers kunnen praten, dat maakt het soms makkelijker, maar hun problemen zijn complexer. Als het met een koe echt niks wordt, kun je haar laten afschieten. Van een schaatser kun je afscheid nemen, maar dat punt komt pas veel later.’ (AD)

en, met de vlekken om de ogen is zij de pandabeer onder de koeien. Mijn opa had vroeger zo’n dertig van deze prachtige dieren op stal staan. Over de moderne melkkoeien zei mijn opa: “Ach dat zijn geen koeien meer, dat zijn kapstokken”.’ (dB)

Wytze Nauta, initiatiefnemer Bio-KI: ‘Ik vraag mij vaak af waarom biologische veehouders alles biologisch doen, behalve fokkerij. Het zit gewoon niet in hun hoofd. De grotere ki-bedrijven, waar men vaak ook lid van is, komen op het bedrijf, maken een praatje en verkopen zo hun waar.’ (Bv)

Hans Luijerink, kalvermester te Overdinkel:

Aalt Dijkhuizen, vertrekkend bestuursvoorzitter Wageningen UR: ‘We leren steeds meer over de genen van planten en dieren. Die kennis veroorzaakt een revolutie. Het zal de voedselproductie enorm gaan beïnvloeden, zowel in productiviteit als in kwaliteit. Als we weten welke genen dat doen, kunnen we sneller selecteren. In de veefokkerij zien we daar een begin van.’ (NO)

Gerard Hoff, melkveehouder te Vriezenveen: ‘Een koe met een goed exterieur kan de rest ook aan.’ (dV)

Tjibbe Joustra, voorzitter Onderzoeksraad voor de Veiligheid: ‘In mijn jeugd hoefde je echt niet van de fiets af te stappen als je door een trekker werd ingehaald.’ (BA)

Nanouk Weijnen, koeienschilderes te Budel-Dorplein: ‘Ik heb iets met blaarkopkoei-

vensduur pas nadat de dochters van een stier zijn afgevoerd. Het gewicht dat we bij het selecteren aan een kenmerk geven hangt af van het economisch belang van het kenmerk, niet van de betrouwbaarheid.’ (HI)

‘We zullen de komende jaren marge naar ons toe moeten trekken. Het mooist is een betere opbrengst van het vlees, maar supermarkten draaien ons liever de duimschroeven aan. Dus blijven de nukaprijs, de voerkosten en technisch goed draaien over.’ (Bo)

Alexander van der Lely, directeur Lely Industries: ‘Door arbeid te vervangen door robots heeft de moderne boer veel meer informatie tot zijn beschikking. Ook daar kan hij zijn bedrijf efficiënter mee managen. Wanneer een koe het beste gemolken kan worden, bijvoorbeeld. Dat heeft zo’n robot in de gaten. We hopen dat onze machines een nieuwe generatie melkveeboeren aantrekken, want de oude garde raakt op.’ (NRC)

Dick de Ruiter, melkveehouder te Warga: ‘Melk is zo’n belangrijk deel van je opbrengsten, daar mag je niet mee gokken.’ (BA)

Reurt Boelema, hobbyfokker te Bunne: Hessel Agema, melkveehouder en weidevogelbeheerder te Kollumerpomp: ‘Niet alles hoeft op de top te zijn. Dan branden je koeien te snel op. Door aandacht te schenken aan koegezondheid, duurzaamheid en biodiversiteit kan je net zo goed uitstekende resultaten behalen.’ (Bv)

Jaap Brinkman, foktechnicus CRV: ‘De beperkte betrouwbaarheid van levensduur binnen het fokprogramma is inherent aan het kenmerk. Echt meten kun je le-

‘Iedereen die de duidelijke witte band ziet weet dat hij een lakenvelder voor zich heeft en dat de lakenvelder een écht oud-Hollands ras is. Blijkbaar wakkert dat chauvinistische gevoelens aan, we willen dat behouden en beschermen.’ (Ll)

Geert Kuiper: ‘Je laat op een boerderij meer achter dan je familie. Je bent altijd benieuwd hoe het met de koeien gaat. Dat wordt wel steeds makkelijker, dankzij internet kan ik vanaf mijn laptop in Sotsji zelfs de robot bedienen.’ (AD)

Bronnen: Algemeen Dagblad (AD), Nieuwe Oogst (NO), de Voor (dV), Boerderij Ambitie (BA), de Blaarkopper (dB), Boerderij vandaag (Bv), Boerderij (Bo), Holstein International (HI), NRCweekend (NRC) en Landleven (Ll) V E E T E E LT

VX03-FVZH+bloempjes.indd 25

f ebruari

2 0 1 4

17-02-14 10:02

UW VEE VERDIENT HET ! Betimax RDS

Volledige galvanisatie Disselvering Anti-slipbodem Opening over de hele breedte

PROFITEER VAN DE WINPACK CONDITIES Tel : 0032 43 77 35 45 â&#x20AC;&#x201C; www.joskin.com

STIJGENDE WINST MET GEZONDER VEE Wetenschappelijk bewezen (gegarandeerd effect) Stimuleert de groei van micro-organismen in de pens Vermindert pensverzuring Verbetert de vertering Verhoogt de melkproductie Verbetert de voerefficiency met 5-7 % Verlaagt (kracht)voerkosten gezondepens.nl

V E E T E E LT

VX03_p26.indd 26

FEBR UAR I

T +31 (0)514 569 001 mail@speerstra.com

2014

17-02-14 11:04

EfficiĂŤn tere stiksto fbenut ting: interes sant bij BEX en krin gloopwi jzer!

Ook meer gras in de kuil?

Kies dan voor vloeibare bemesting met Powerbasic meststoffen. Powerbasic 120 (N 24-0-0 + 7,5 SO3 ) is een vloeibare meststof speciaal ontwikkeld voor de teelt van gras. Zowel de versopbrengst als de drogestofopbrengst zijn hoger dan met andere meststoffen. En voor meer Selenium en Kobalt in de kuil is er Powerbasic SeCo. Daarmee verhoogt u op efficiĂŤnte en voordelige wijze het mineralengehalte in het ruwvoer! Ga voor meer informatie naar www.powerlinemeststoffen.nl en vind een dealer bij u in de buurt.

www.powerlinemeststoffen.nl

V E E T E E LT

VX03_p27.indd 27

f e b r u a r i

2 0 1 3

17-02-14 11:09

GESPONSORDE SERIE RUWVOERMANAGEMENT

De melkproductie in Nederland zal na 2015 stapje voor stapje toenemen. Daarvoor is meer voer nodig van goede kwaliteit. Het wordt een uitdaging om meer gras van eigen land te halen. In samenwerking met Innoseeds belicht Veeteelt in een serie de mogelĳkheden om dit te realiseren.

Deel 1: Farmwalk in het vroege voorjaar Deel 2: Rassenlĳst als richtsnoer Deel 3: Verbetering in verteerbaarheid Deel 4: Doelgericht doorzaaien

‘A

ls je meer wilt weten over de kwaliteit van het grasland, zul je als boer, net als je koeien, met de kop naar de grond moeten. Veel boeren lopen wel een rondje door het land, maar zien niet wat er werkelĳk gebeurt. Grasland beoordelen kun je niet vanaf het kavelpad en met de handen in de zakken. Je moet actief aan de slag.’ Bert Philipsen, onderzoeker bĳ Wageningen UR Livestock Research, gaat vaak met veehouders het veld in. Zo begeleidt hĳ vanuit Stichting Weidegang studiegroepen van boeren die in het groeiseizoen wekelĳks met elkaar een zogenaamde ‘farmwalk’ maken op het bedrĳf van een van de deelnemers. Regelmatig gaat de spade mee om niet alleen in maar ook onder de zode te kunnen kĳken. En met een grashoogtemeter wordt de opbrengst van percelen gemeten. ‘Door met elkaar te bespreken wat we zien, delen we heel effectief kennis’, ervaart de graslandspecialist.

Doorzaaien of opnieuw inzaaien Een eerste farmwalk in het vroege voorjaar levert al veel informatie op over de kwaliteit van het grasland en de bodem, merkt Philipsen. Wat voor grassen staan er? Hoe is de zodedichtheid? Hoe goed is de beworteling? Hoe is het gesteld met de structuur en de vochthuishouding van de grond? En hoe is de ontwatering? Het zĳn allemaal vragen die tĳdens zo’n rondgang aan de orde komen. Bewust keuzes maken en gericht actie ondernemen als daar aanleiding voor is. Het zĳn adviezen die in het betoog van Philipsen vaak terugkomen. Dit geldt bĳvoorbeeld ook ten aanzien van doorzaaien of opnieuw inzaaien. ‘De botanische samenstelling is hierbĳ nog steeds het uitgangspunt’, geeft hĳ aan. ‘Ik beschouw doorzaaien nog vooral als een methode om een open zode te repareren. En herinzaai kan pas effectief zĳn als je voor de nieuwe zode optimale omstandigheden creëert.’ Ook Leo Tjoonk, sectorspecialist rund-

V E E T E E LT

VX03-innoseeds.indd 28

FEBR UAR I

Eerste graslandcheck geeft inzicht in kwaliteit van bodem en zode

Farmwalk in het vroege voorjaar Een ‘farmwalk’ is meer dan een rondje lopen met de handen in de zakken. Goed kĳken, meten en voelen helpt om keuzes ten aanzien van het graslandbeheer bewust te maken. Met inzicht in de botanische samenstelling kan bĳvoorbeeld bepaald worden of doorzaaien of opnieuw inzaaien nodig is. veehouderĳ bĳ Agrifirm, vindt het vroege voorjaar een heel goed moment om de kwaliteit van het grasland met een graslandcheck kritisch te beoordelen. ‘Aan het eind van de winter kun je goed zien hoe het gesteld is met de ontwatering van een perceel, de schade door mollen en ander ongedierte en de dichtheid van de zode.’ Ook de botanische samenstelling kan worden bekeken, maar wat Tjoonk betreft is dit iets wat continu aandacht verdient. ‘Als je in het voorjaar nog moet beslissen of je een perceel opnieuw wilt inzaaien of doorzaaien, ben je eigenlĳk te laat. Zeker op zand- en lössgrond waar je alleen in het voorjaar de zode mag vernietigen voor herinzaai’, vindt Tjoonk. ‘In de nazomer heb je nog een goed beeld van de productiviteit van een perceel in het voorafgaande seizoen. Het vroege najaar is ook de meest geschikte periode om door te zaaien. De bodem is op temperatuur, vocht is er meestal voldoende en de groei van de oude grasmat komt langzaam tot stilstand. Dit alles vergroot de kans dat het nieuwe gras aanslaat.’

Kosten en baten Om te bepalen of opnieuw inzaaien financieel aantrekkelĳk is, heeft Wageningen UR de Herinzaaiwĳzer ontwikkeld. Dit hulpmiddel – het is online in te vullen op de website van WUR – voorspelt de ontwikkeling van de productiviteit en voederwaarde van een nieuw ingezaaide zode over een periode van tien jaar. Door de voorspelde productie te

vergelĳken met de oude situatie en die te koppelen aan een voederwaardeprĳs voor energie en eiwit kan worden berekend of het loont om te investeren in herinzaai. ‘Omdat veel factoren een rol spelen, is het heel moeilĳk om de kosten en baten van graslandvernieuwing goed tegen elkaar af te wegen’, vertelt Idse Hoving, ontwikkelaar van de Herinzaaiwĳzer. ‘Bestaand grasland scheuren en opnieuw inzaaien kost niet alleen direct geld, maar ook indirect, omdat stikstof en koolstof verloren gaan door de afbraak van organische stof. Dit gaat dan weer ten koste van de productiviteit van het nieuwe grasland.’ In figuur 1 is in beeld gebracht hoe de bruto grasproductie en de netto kvemproductie van een nieuw ingezaaid perceel grasland zich ontwikkelen. ‘Herinzaai kost in het eerste jaar opbrengst door een verlies van groeidagen’, legt Hoving uit. ‘Vervolgens piekt de productie, om daarna langzaam af te nemen als gevolg van een verslechterende botanische samenstelling. Daarbĳ daalt de netto kvem-productie nog iets harder dan de bruto productie omdat minder goede grassen niet alleen minder productief zĳn, maar ook een lagere voederwaarde hebben.’ De voorspellingen van de Herinzaaiwĳzer zĳn gebaseerd op een groot aantal veldproeven. De afname van de kwaliteit van de zode kan in de praktĳk heel anders uitpakken. ‘Met goed graslandbeheer kan herinzaaien heel lang worden uitgesteld.’ l

2014

14-02-14 17:03

DE VISIE VAN

bruto drogestofproductie

drogestofopbrengst (kg/ha)

12.000

netto kvem-productie

10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0

10 100%

20 tĳd (jaar) aandeel goede grassen en klaver

30 30%

Figuur 1 – Opbrengst grasland neemt in de loop van de jaren fors af

HENRI CAENEN RUWVOERADVISEUR VOOR VLAANDEREN

Kies bewust ‘Je zet als veehouder op advies van een spermaverkoper toch ook niet zomaar een willekeurige stier in op al je koeien? Waarom zou je dan zonder na te denken kiezen voor het graslandmengsel dat bĳ een handelaar of loonwerker op voorraad staat?’ ‘Graslandbeheer krĳgt bĳ veel veehouders nog niet de aandacht die het verdient. Dat begint al in het vroege voorjaar met een rondgang door de weide. Afhankelĳk van de leeftĳd en botanische samenstelling van de grasmat moet een beslissing worden genomen over het doorzaaien of helemaal opnieuw inzaaien van percelen. Ligt een perceel al wat langer en is het aandeel goede grassen gezakt tot minder dan 60 procent, dan is herinzaai sowieso noodzakelĳk. Is grasland jonger en is het met de botanische samenstelling minder slecht gesteld, maar laat de dichtheid van de zode te wensen over, dan is doorzaaien met Herstelgras iSeed een betere keuze.’ ‘Doorzaaien kan vroeg in het voorjaar als de bestaande grasmat nog in rust is, maar ook na de eerste snede. Het oude gras staat dan vaak even stil in de groei en dat kan jonge kiemplantjes de kans geven om zich te vestigen. Met iSeed wordt extra stikstof meegegeven voor een snelle begingroei. Wel is het van belang om het geven van drĳfmest uit te stellen om te voorkomen dat het jonge gras wordt verstikt. Nog mooier is het om door te zaaien in september.’ ‘Voor percelen die toe zĳn aan herinzaai zĳn er verschillende opties. Om de voederwaarde van gras op een hoger peil te brengen hebben we het energiemengsel Milkmax (Melkgras) ontwikkeld. Dit mengsel bevat rassen met de hoogste verteerbaarheid, waardoor koeien tot een kwart liter meer melk per procent extra verteerbare ndf uit gras kunnen produceren.’ ‘Voor bedrĳven met een ruwvoertekort hebben we Powermax (Massagras). Hierin zĳn juist rassen verwerkt met de hoogste drogestofopbrengst. In alle mengsels verwerken we de beste rassen van de rassenlĳst. Zo profiteren veehouders bĳ herinzaai altĳd optimaal van de genetische vooruitgang in de graszaadveredeling.’

V E E T E E LT

VX03-innoseeds.indd 29

F E B R U A R I

2 0 1 4

14-02-14 17:03

F O K K E R I J

Fokplan is resultaat van bedr캐f, ondernemer, fokdoel en type koe

F1 en daarna?

De meeste heterosis ontstaat door te kruisen met rassen die niet verwant z캐n aan hf

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /22 22001049

VX03-kruisen.indd 30

17-02-14 12:59

Wat begon als een hype lijkt een blijvertje te zijn in de Neder-

gemakkelijkst, maar wat komt er na de F1? Een driewegkruising

willen ook koeien met wat minder formaat. Bovendien krijg je met brown swiss, net als met jersey, heel aparte kleuren in de veestapel. Er zijn veehouders die dat niet willen.’

geeft een hoge heterosis, maar welke rassen passen het best en

Alpenrassen en Scandinaviërs

landse veehouderij: kruisen. De eerste keer kruisen is daarbij het

welke stieren moet je dan selecteren? tekst Alice Booij

raag aan Les Hansen hoe veehouders te werk moeten gaan met kruisen en de Amerikaanse professor van de Universiteit in Minnesota heeft een pasklaar antwoord. ‘Ik zou kiezen voor een driewegkruising. Met vier rassen heb je wellicht nog wat meer heterosis, maar het is niet gemakkelijk om vier verschillende rassen te vinden die ver genoeg van hf afstaan en ook allemaal in je fokdoel passen. Drie rassen is overzichtelijker.’

Weinig verwantschap met hf De afgelopen jaren leidde Hansen onderzoeken met honderden kruislingkoeien op commerciële melkveebedrijven. Hij kreeg zo een goed idee van de rassenkeuze in kruisingschema’s. ‘Wanneer je in een

low-input-graassysteem werkt, zoals in Nieuw-Zeeland, werkt jersey goed. Een jersey is wat kleiner en verbetert de vruchtbaarheid en levensduur ten opzichte van hf’, zegt hij. ‘Maar in de vrij intensieve systemen, zoals in Amerika en ook Nederland, werken andere rassen beter.’ Die andere rassen zijn: Alpenrassen, brown swiss, montbéliarde en fleckvieh en aan de andere kant de Scandinavische rassen, zoals Zweeds en Noors roodbont. ‘Ze staan in verwantschap heel ver van hf af, waardoor de heterosis maximaal is.’ De persoonlijke voorkeur van Hansen gaat niet uit naar de eiwitrijke en sterk gebeende brown swiss. ‘Die is groot en heeft veel frame. Veehouders die kruisen,

In de eerste kruising na hf geeft Hansen de voorkeur aan een van de Scandinavische rassen. ‘Daarmee breng je er meteen gemakkelijke geboorten in, vruchtbaarheid door heterosis en een kleinere koe.’ De Alpenrassen zou hij bij voorkeur inzetten op de F1’s. ‘Het afkalven is wel een aandachtspunt bij montbéliarde en fleckvieh, maar de Scandinaviërs hebben een heel elastisch kruis, ook al zijn de koeien wat kleiner geworden.’ Nog een reden om een Scandinavische stier als eerste kruislingstier te gebruiken, is het feit dat de F1 in type en functionaliteit nog het meest op hf lijkt. ‘Dat maakt de acceptatie voor kruisen gemakkelijker. Bij de Alpenrassen kan het even duren om dat type koe mooi te vinden, vooral als je bent opgegroeid in een hf-cultuur.’ Hansen noemt het jongvee van de montbéliarde- of fleckviehkruislingen ‘vleesvee’. ‘Ze kalven in een vrij zware conditie af en met een flinke voorhand. Ze maken pas echt een mooie uier na het kalven en

Jan Hendriksen: ‘Geen afvoer door vruchtbaarheid en uiergezondheid’

Hf x fleckvieh x brown swiss, dat is de kruising waar Jan Hendriksen uit Blankenham voor heeft gekozen in zijn veestapel met 170 melken kalfkoeien. ‘Geen ras is verkeerd, pak het ras dat het best bij je past. Iedereen heeft zo zijn eigen voorkeur, maar gebruik wel de beste stieren uit dat ras.’ Het is voor de melkveehouder een zoektocht geweest welk type kruising het beste bij hem past. Hendriksen startte door mee te doen aan een kruisingsproef met fleckvieh. ‘Ik houd wel van bespiering, dus deze kruisingskoe stond me prima aan.’ Hij had toen nog geen plan van hoe het verder zou moeten na de eerste kruising. ‘Ik heb gekozen voor

Noors roodbont op de F1, omdat de kalveren daarvan heel gemakkelijk geboren worden.’ Inmiddels melkt hij de kalveren uit de combinatie hf x fleckvieh x Noors roodbont. ‘Ze hebben een prima productie, maar ik vind ze te klein. Ik heb nog wel steeds een hf-bril op. Daarom heb ik brown swiss als derde ras toegevoegd.’ De cyclus is inmiddels weer rond door het aan de melk komen van de F3-kalveren, de dochters van hf-stieren. ‘Hf moet erbij blijven om de uiervorm en de productie te verbeteren. Maar ik let dan helemaal niet meer op de vruchtbaarheid en gezondheidskenmerken van zo’n stier. Met de heterosis heb ik dat helemaal opgelost.’ De kengetallen op het bedrijf spreken tot de verbeelding. De 170 koeien produceren gemiddeld 9000 kg melk met 4,40% vet en 3,60% eiwit, een tussenkalftijd van 370 dagen en een laag celgetal. ‘Vruchtbaarheid of uiergezondheid zijn bij ons geen redenen meer voor afvoer.’ Ondanks dat hij 40 procent van zijn koeien insemineert met Belgisch witblauw, heeft Hendriksen nog de ruimte om

vaarskalveren of drachtige vaarzen te verkopen. ‘In de eerste lactatie valt minder dan vijf procent van de vaarzen uit, waardoor het vervangingspercentage gewoon laag is.’ Het betekent dat de melkveehouder vrij weinig jongvee opfokt. ‘Dat is weer een voordeel als je naar de toekomst kijkt; met onze BEX komen we hierdoor heel goed uit.’ Ook over de voerefficiëntie is hij positief. ‘Het zijn koeien die gedurende de lactatie niet veel in conditie veranderen, daarmee haal je een goede efficiëntie.’ Had hij die resultaten ook met hf kunnen halen? ‘Met hf zouden we ook goed kunnen boeren, maar op het gebied van gezondheid en vruchtbaarheid hadden we niet op korte termijn deze resultaten gehaald’, geeft hij aan. Hij voegt er wel aan toe dat het management ook met kruislingen goed op orde moet zijn. ‘Ook kruislingen hebben goed ruwvoer nodig. Sterker nog: bij matig ruwvoer produceert een hf wel door, ten koste van zichzelf. Een kruisling zal dalen in productie. Een matig management mag dus geen excuus zijn om met kruisen te beginnen.’

V E E T E E LT

VX03-kruisen.indd 31

fe b r u a r i

2 0 1 4

17-02-14 12:59

F O K K E RIJ

verliezen dan ook hun babyvet. In de tweede lactatie staat er trouwens wel een echt fraaie en sterke melkkoe, maar je moet er eerst doorheen kunnen kijken’, is Hansens ervaring. Over de raskeuze in de derde kruising heeft Hansen geen enkele twijfel. ‘Zonder twijfel is dat hf, hf is superieur in melkproductie en in uiers. Dat heb je dan ook weer nodig.’

Melkrijkheid behouden Juist die melkrijkheid noemt Walter Liebregts van sperma-importeur Koole & Liebregts belangrijk bij de keuze van de rassen. ‘Bij veehouders is de drang om veel te melken groot, groter dan vijf jaar geleden’, signaleert hij. ‘Ze willen geen 8000, maar 9000 of 10.000 kilo melk per koe, mits het probleemloos kan.’ Hij noemt het ras, het systeem van kruisen en de stieren de drie keuzes die belangrijk zijn voor succes. ‘Wil je een uniforme veestapel, kies dan voor een tweewegkruising. Ga je voor het maximale economische voordeel, ga dan voor de driewegkruising.’ Naast hf kiest hij voor montbéliarde en Zweeds roodbont. ‘Hoe hoger de inteelt in de verschillende rassen is, hoe groter de heterosis.’ Hansen voegt daaraan toe dat deze heterosis niet in de fokwaarden tot uiting komt. ‘Je krijgt als veehouder dus meer dan de fokwaarde belooft.’ De juiste stier kiezen uit elk ras is een kwestie van fokdoel, aldus Liebregts. ‘Kies de stier die in je fokdoel past. Dat fokdoel kan bijvoorbeeld zijn: streven naar meer eiwit of streven naar betere benen. Bin-

nen de rassen is er variatie genoeg, maar houd wel vast aan de melkrijkheid.’

Van fokdoel naar kruisingsplan Hans Kerkhof van sperma-importeur Xsires benadrukt dat het ideale kruisingsschema voor elke veehouder weer anders is. ‘Je moet je eerst afvragen welk type koe je wilt hebben en wat er bij jou en je bedrijf past. Pas als je daarop een antwoord hebt, kun je een kruisingsplan maken.’ Volgens Kerkhof is het ontbreken van zo’n plan een van de grootste valkuilen bij het kruisen. ‘Een F1 is eigenlijk altijd wel succesvol, zo’n paring kan iedereen wel maken, maar dan is het zaak om een goed doordacht kruisingsschema te hebben. In de praktijk blijkt dat er met het maken van de goede keuzes geen teleurstellingen zijn.’ Kerkhof ziet in de Nederlandse praktijk dat er vooral voor een driewegkruising gekozen wordt. De volgorde van de verschillende rassen maakt volgens hem niet uit. ‘Het is maar net wat je wilt. Is het belangrijkste geboorteverloop, kies dan een Noorse roodbonte of een fleckvieh wanneer het een zware koe moet zijn.’ Ook Marieke de Weerd van CRV geeft aan dat er vele wegen leiden naar de ideale koe voor elk bedrijf. ‘We zien in de praktijk alle denkbare mogelijkheden met kruisen, er is geen kruisingsschema dat eruit springt.’ Bijna elke veehouder heeft er de afgelopen jaren wel over nagedacht of kruisen een optie is om de veestapel te verbeteren. ‘We zien dat het aantal inseminaties van andere rassen niet toeneemt door meer

bedrijven, wel door meer koeien per bedrijf.’ Daarbij signaleert ze ook dat veel bedrijven die kruisen dat met een gedeelte van de veestapel doen. ‘Bij 35 procent van de kruisende bedrijven gaat het om 10 tot 20 procent van de koeien.’

F1-dieren melken Omdat veel bedrijven ‘zoekende’ zijn, springen ook de CRV-fokkerijadviseurs bij, zo geeft De Weerd aan. ‘Ze geven achter de koe per dier advies welke stier van welk ras het beste zou passen. Hiervoor gebruiken ze het fokdoel van de veehouder, de gezondheids- en productiegegevens van het dier en natuurlijk het exterieur.’ Bij een veehouder die een zelfredzame koe wil fokken, krijgt een koe die zeer melktypisch is en de productie lastig aankan, bijvoorbeeld een fleckviehstier als advies. ‘De veehouder bepaalt zelf het ras, wij informeren bijvoorbeeld ook over het mrij-ras, dat qua rendement met een hoog eiwitgehalte en een hogere omzet en aanwas zeker wat te bieden heeft. Binnen kruisen wordt mrij onderbelicht.’ De Weerd wil naast alle bekende kruisingsvormen ook nog de optie noemen om alleen F1-dieren te gaan melken. ‘Die werken zonder twijfel goed in de praktijk. Wanneer je deze dieren insemineert met een Belgisch witblauwe en een gedeelte van de veestapel zuiver hf houdt, kun je deze met gesekst sperma de volgende generatie F1-dieren laten leveren. Het is een systeem dat zeker bij veehouders zal passen die focussen op rendement en geen gevoelens hebben voor kleur, afstamming of bloedvoering.’ l

Een driewegkruising levert steeds een hoge heterosis, maar vraagt kennis van drie verschillende rassen

VVEEEETTEEEELLTT j fe a nb ur au ra i r i1 /22 22001049

VX03-kruisen.indd 32

17-02-14 12:59

(LIBRAMONT EXHIBITION & CONGRESS) BELGIË

jury Mélanie Boulet (CA)

Tel.: +32 477 32 83 14 - info@nuitdelaholstein.be - www.nuitdelaholstein.be

LIVE

STREAM ING

Volg ons op :

VZW

Onze partners: partners / Nuit-de-la-Holstein

PROVINCE de LUXEMBOURG

NH-19/02/2014Veeteelt.indd 1

2/02/14 16:37

Het beste dichtbij

Voer voor vooruitgang Door dichtbij uw dier en bedrijfsdoel te staan, zijn wij in staat exact te leveren waar uw dieren én u als ondernemer om vragen. ‘Krachtvoer’ en advies op maat. Resulterend in een maximaal rendement voor uw bedrijf!

ABZ13001-01 advertentie_Veeteelt_180mmx125mm.indd 1

VX03_p33.indd 33

Rundvee

www.abzdiervoeding.nl/rundvee

V E E T E E LT

f e b r u a r i

04-02-14 10:34

2 0 1 4

17-02-14 11:15

GEZONDE CIJFERS HALEN WORDT VANAF NU MAKKELIJKER Better Life Gezondheid & Better Life EfficiĂŤntie: de nieuwe fokkerijgetallen van CRV

470-13 Campagne-meisje.indd 1

31-01-14 10:14

Gezonde cijfers haal je niet zomaar. Daar zijn behalve gezond boerenverstand ook concrete gegevens voor nodig: in één oogopslag weten welke stier goed scoort op gezondheid en efficiëntie. CRV helpt u daar graag bij. Met Better Life Gezondheid en Better Life Efficiëntie, twee nieuwe en waardevolle fokkerijgetallen waarmee

u uw veestapel gericht verbetert op gezondheid en efficiëntie. Voor uw gemak en om u zo optimaal mogelijk te ondersteunen hebben we aantrekkelijke Better Lifestierenpakketten samengesteld in SAP en Stierwijzer. Meer weten? Kijk dan op onze website.

WWW.CRV4ALL.NL - WWW.CRV4ALL.BE

470-13 Campagne-meisje.indd 2

31-01-14 10:14

Foto: Alex Arkink

ATLANTIC, DE GEZONDSTE STIER VAN DE KLAS U wilt zich geen zorgen maken over de gezondheid van uw veestapel, maar hoe weet u welke stier dat biedt? De fokwaarden vertellen u veel, maar niet welke stier het beste scoort op gezondheid. Better Life Gezondheid van CRV doet dat wel. Better Life Gezondheid is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Atlantic scoort 10% op het gebied van gezondheid: een oogstrelend exterieur en een lange levensduur. Een prachtcombinatie die leidt tot een indrukwekkende levensproductie.

ATLANTIC (Ramos x O Man) ki-code: 97-8797 aAa: 234165

(zb-basis)

NVI GEZONDHEID EFFICIﾃ起TIE LEVENSDUUR KG MELK

301 10 4 778 523

Meer informatie over Better Life Gezondheid vindt u op onze website.

BETTER COWS | BETTER LIFE

467-13 Atlantic-Kodak.indd 1

13-01-14 09:39

Foto: Alex Arkink

KODAK, UITBLINKER IN EFFICIËNTIE U wilt een veestapel met een hoge levensproductie, zonder extra werk. U heeft het immers al druk genoeg. Maar hoe weet u welke stier dat biedt? De fokwaarden vertellen u veel, maar niet concreet welke stier het beste scoort op efficiëntie. Better Life Efficiëntie van CRV doet dat wel. Better Life Efficiëntie is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Kodak scoort een mooie 8% op efficiëntie. Het resultaat? Kodakdochters die onopvallend zijn in de stal en opvallen in melkopbrengst en gezondheidskenmerken.

KODAK

(Kevin x Stadel) ki-code: 97-7222 aAa: 516342

(rb-basis)

NVI EFFICIËNTIE GEZONDHEID LEVENSDUUR KG MELK

203 8 6 589 711

Meer informatie over Better Life Efficiëntie vindt u op onze website. CRV KLANTENSERVICE NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

467-13 Atlantic-Kodak.indd 2

13-01-14 09:39

S P E CI AL GRAS L AN D

E N

B E ME S T I N G

Beter en meer ruwvoer in de kuil beg

Het accent mo et die voor ieder perceel gelĳk is. Nu mestnormen een landbouwkundig optimale bemesting bemoeilĳken, is het echt tĳd om te kiezen: waar komt mest het meest tot zĳn recht? Veehouders doen er goed aan om hun percelen in te delen in ‘productiegroepen’, net zoals dat bĳ koeien gebeurt. Percelen met een hoge bodemkwaliteit leveren meer opbrengst en verdienen daarom voldoende bemesting.

V E E T E E LT

VX03_specialgrasland.indd 38

FEBR UAR I

e kwaliteit van de graskuilen die melkveehouders oogsten, is afhankelĳk van veel omstandigheden. De impact van de bodem zien veehouders daarbĳ wel eens over het hoofd. Uit een Figuur 1 – Relatie PAL en eiwitopbrengst uit gras op veen (bron: Louis Bolk Instituut) 120 100 80 60 40 20 100

tekst Tĳmen van Zessen

PAL (mg P2O5 /100 g)

Melkveehouders komen niet langer weg met een bemesting

150

200

N-opbrengst op veen (kg/ha)

2014

17-02-14 14:52

kuil begint met een sterke bodemkwaliteit

oet op de bodem analyse van BLGG AgroXpertus en het Louis Bolk Instituut blĳkt echter dat de bodem de basis legt voor een goede kwaliteit ruwvoer. Naarmate de kwaliteit van de bodem verbetert, stĳgen ook de

kwaliteit en de opbrengst van het ruwpaciteit) is een maat voor het vermogen voer (figuur 1 t/m 4). De correlatie tussen waarin bodems in staat zĳn om voede totale eiwitopbrengst (N-opbrengst) dingsstoffen te binden en na te leveren. xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx en de CEC is sterk. CEC (catio n exchange Dit kengetal is volgens productmanager xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxx capacity) ofwel kationenuitwisselingscaveehouderĳ Gerard Abbink van BLGG

Figuur 2 – Relatie CEC en eiwitopbrengst uit gras op veen (bron: Louis Bolk Instituut)

Figuur 3 – Relatie P-totaal en eiwitopbrengst uit gras op zand (bron: BLGG AgroXpertus)

Figuur 4 – Relatie CEC en eiwitopbrengst uit gras op zand (bron: BLGG AgroXpertus)

250

800

500 400 300 200 100 100

200

300

400

500

600

N-opbrengst op veen (kg/ha)

700

800

200

CEC (mmol/kg)

600

P-totaal (mg/l)

CEC (mmol/kg)

700

150

100 50

100

150

N-opbrengst op zand (kg/ha)

200

70 60 50 40 50

100

V E E T E E LT

VX03_specialgrasland.indd 39

200

150

N-opbrengst op zand (kg/ha)

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 14:28

S P E CI AL GRAS L AN D

E N

B E ME S T I N G

Een vruchtbare bodem is herkenbaar via visuele beoordeling (bodemconditiescore, BCS) en via chemisch grondonderzoek (CEC)

AgroXpertus cruciaal als veehouders meer en beter ruwvoer willen winnen. ‘De CEC moet een kengetal worden dat voor melkveehouders net zo belangrĳk is als de bsk. Wie veel melk wil produceren van een hectare, zal meer het accent moeten leggen op de bodem. Het mestbeleid is straks beperkend voor de melkproductie, het draait dan om een zo hoog mogelĳke benutting van de beschikbare mineralen’, zegt Abbink. In samenwerking met Joachim Deru, on-

derzoeker bĳ het Louis Bolk Instituut, analyseerde Abbink de bodems van twintig percelen op veengrond en twaalf percelen op zandgrond. Ze zochten naar de correlatie tussen de totale eiwitopbrengst van deze percelen en de eigenschappen van de bodem.

Kalk verhoogt CEC De sterke correlatie tussen CEC en eiwitopbrengst maakt het voor veehouders aantrekkelĳk om de CEC te verhogen.

Abbink: ‘Het is dan vooral van belang om de pH te verhogen. Bekalken is dus op korte termĳn de beste remedie om het opbrengend vermogen van de grond te stimuleren.’ De onderzoekers wĳzen wel op de natuurlĳke verschillen tussen grondsoorten. Veengrond heeft van nature een sterk vermogen om voedingsstoffen te binden en scoort daarom een hogere CEC dan zandgrond. ‘Oogst je tien ton droge stof gras van een zandgrond met

Bouke Meĳer: ‘Behandel de bodem met respect, dat levert geld op’ In het koude voorjaar van vorig jaar kwam de drĳfmesttank van Bouke Meĳer niet vóór april in actie. De melkveehouder uit Witteveen gaat steeds bewuster om met zĳn bodem en de omstandigheden in het seizoen. ‘Waarom mest uitrĳden in februari als het gras vanwege de kou nog geen voedingsstoffen opneemt? Dat is toch lariekoek? Je kunt de mest maar één keer aanwenden, dan vind ik het zaak om dat ook op het goede moment te doen’, stelt Meĳer beslist. De melkveehouder bemest niet eerder dan dat het wortelstelsel van de plant in staat is om voedingsstoffen op te

V E E T E E LT

VX03_specialgrasland.indd 40

FEBR UAR I

nemen. Daarom houdt hĳ de temperatuur en de vochtvoorraad in de bodem nadrukkelĳk in de gaten. ‘We bemesten niet voordat de bodem een temperatuur bereikt van circa zeven graden Celsius. Ik grĳp regelmatig naar de grondboor om de bodem te onderzoeken.’ De toegenomen aandacht voor de omstandigheden in de bodem werpt haar vruchten af op het bedrĳf van Meĳer. ‘In twintig jaar tĳd is onze intensiteit gestegen van 12.000 kilo melk per hectare naar 20.000 kilo melk per hectare. Toen kwamen we voer tekort en nu voeren we de melkkoeien het hele jaar rond van de

eerste snede. Wat dat betreft is er een geweldige sprong gemaakt.’ Om de mest te kunnen bewaren tot het geschikte moment van uitrĳden, investeerde Meĳer in extra mestopslag. De eerste mest laat hĳ uitrĳden met het sleepslangsysteem om versmering van de bodem te vermĳden. ‘Wĳ zien het aan alle kanten: de bodem met respect behandelen levert geld op.’

Bouke Meĳer grĳpt regelmatig naar de grondboor om de bodem te onderzoeken

2014

17-02-14 14:52

Fosfaattoestand in bodem Nederland De fosfaattoestand van de bodem wordt uitgedrukt in een PAL-getal (grasland) en een Pw-getal (bouwland). De hoeveelheid fosfaat in de bodem is een belangrĳke voorspeller in het opbrengend vermogen van de grond.

Legenda

Fosfaatklassen reparatie laag neutraal hoog geen

Bron: BLGG AgroXpertus

een CEC van 50 mmol per kg, dan heb je goed je best gedaan, maar haal je die opbrengst op een veen- of kleibodem met een CEC van 300, dan had er meer ingezeten’, geeft Abbink als voorbeeld. Naast een hoge CEC was voor de eiwitopbrengst ook de fosfaattoestand van de bodem maatgevend (PAL-getal, figuur 1 en kaartje rechtsboven, en P-totaal, figuur 3). Deru legt uit: ‘De correlatie met deze bodemeigenschap was hoger dan 0,7. Op veengrond gaat het dan vooral

CEC-bodemvruchtbaarheid in Nederland Het kleihumuscomplex of de CEC (kationenuitwisselingscapaciteit, in het Engels de cation exchange capacity) is een maat voor het vermogen van de bodem om nutriënten en water vast te houden en gedurende het seizoen na te leveren.

Legenda

Bodemvruchtbaarheid CEC (mmol/kg) 0-50 50-75 75-100 100-150 150-200 200-300 > 300

Bron: BLGG AgroXpertus

V E E T E E LT

VX03_specialgrasland.indd 41

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 14:53

S P E CI AL GRA SLAN D

E N

B E ME S T I N G

om de beschikbaarheid van fosfaat, de voorraad is daar al snel voldoende. Op zand is niet de beschikbaarheid het knelpunt, maar de totaal aanwezige hoeveelheid fosfaat.’ Het onderscheid in grondsoorten is voor meer bodemkengetallen van belang. Waar op zand bĳvoorbeeld iedere procent organische stof telt, gaat het op veen om de kwaliteit van de – in overvloed aanwezige – organische stof. De landkaartjes op de vorige pagina geven een indruk van de bodemkwaliteit (CEC en PAL/P-totaal) in Nederland.

Productiegroepen maken Met hun rekenwerk willen Abbink en Deru veehouders bewuster maken van de verschillen tussen hun percelen. Die verschillen worden volgens Abbink onderschat. ‘Ik heb voorbeelden gezien waar het verschil in eiwitopbrengst tussen het beste en het minste perceel uitkwam op het dubbele. Wil je een zo hoog mogelĳke benutting van de mest, dan zul je daar rekening mee moeten houden’, geeft hĳ aan. ‘De praktĳk is nu zo dat de meeste veehouders nog op alle percelen dezelfde dosering aan mest uitrĳden. Dat is misschien wel makkelĳk, maar ze geven de koeien toch ook niet allemaal dezelfde krachtvoergift? Daar wordt wel rekening gehouden met verschillen in productie.’ Belangrĳk verschil tussen graslandproductie en melkproductie is de mate van nauwkeurigheid waarmee die producties geregistreerd worden. De melkproductie van een koe is vrĳ nauwkeurig te meten via de mpr, maar voor de drogestofopbrengst van een individueel perceel is dat lastiger. Biedt precisielandbouw met gps-apparatuur daarbĳ geen uitkomst (zie kaders pagina 44 en 45)? Abbink: ‘Het gebruik van gps-apparatuur is op lange termĳn wel ideaal, maar op korte termĳn is de bodembenutting fors te verbeteren door gebruik te maken van de informatie die veehouders nu al hebben.’ Hĳ doelt daarbĳ op de bodemmonsters die verplicht zĳn voor de derogatie. Abbink pleit ervoor eenvoudig te beginnen door, net als bĳ koeien,

V E E T E E LT

VX03_specialgrasland.indd 42

FEBR UAR I

Gewasbedekking

Een hoge gewasbedekking duidt op een beter functioneren van de bodem

Kleur

De kleur van de bodem is een maat voor de hoeveelheid organische stof, een donkere kleur duidt op meer organische stof

P Zuurgraad

Een optimale zuurgraad stimuleert de beschikbaarheid van voedingsstoffen uit de bodem

Bodemstructuur

Een gunstige bodemstructuur zorgt voor een goede vertering van mest en reguleert water, lucht en wortelgroei

Conditie scoren in de bodem Wie een inschatting wil van de bodemkwaliteit op zĳn bedrĳf, zou daarvoor de bodemconditiescore (BCS) kunnen gebruiken. Op de site mĳnbodemconditie.nl kunnen veehouders een formulier downloaden om de BCS te berekenen. De benodigde gegevens verzamelt de veehouder door een schop in de grond te steken en zelf naar de bodem te kĳken. ‘Het gaat om een visuele beoordeling van de bodem op basis van acht kenmerken. Je moet de BCS zien als

een aanvulling op de bestaande chemische en biologische bodemanalyses’, legt Frank Verhoeven, adviseur bĳ Boerenverstand, uit. ‘Er bestaat een nauwe relatie tussen wat je ziet en wat je meet. Meer wortels en een donkere kleur staan voor een hoger organischestofgehalte.’ De bewuste acht kenmerken zĳn: zuurgraad (pH), bodemstructuur, regenwormen, aantal gekleurde vlekken, beworteling, kleur, ploegzool en gewasbedekking. Door deze kenmerken te

2014

17-02-14 16:00

Ploegzool

Een ploegzool belemmert water en luchtbeweging in de bodem

Beworteling

De beworteling is een indicatie voor de biologische activiteit in de bodem; een goede beworteling verhoogt de weerstand van het gewas

Vlekken

Vlekken in de bodemkuil duiden op oxidatie van metalen, veel vlekken wĳzen op een gebrek aan lucht in de bodem

Regenwormen

Regenwormen geven inzicht in het bodemleven

scoren met een 0 (onvoldoende), 1 (matig) of 2 (goed) en vervolgens te vermenigvuldigen met een wegingsfactor, ontstaat een beeld van de bodemconditie. De maximale score is 42. ‘Op permanent grasland scoor je al snel boven de 20, daar moet de bodem wel heel beroerd zĳn wil je laag scoren. Op maisland ligt dat anders, daar zie je vaak verlies aan organische stof en de aanwezigheid van verdichte lagen. De uiteindelĳke score kan nog aftrek krĳgen als plasvorming,

scheuren, spoorvorming of vertrapping zichtbaar zĳn.’ Verhoeven vindt de beworteling van een bodem erg belangrĳk. Naarmate die dieper is, zĳn gewassen beter bestand tegen droogte en beter in staat om voedingsstoffen op te nemen. De BCS is in 2009 ontwikkeld door de Nieuw-Zeelander Sheppard in opdracht van wereldlandbouworganisatie FAO. Het biedt veehouders volgens Verhoeven een praktisch inzicht in het functioneren van de bodem.

twee productiegroepen te maken: één groep percelen met een hoge CEC en fosfaattoestand en een groep percelen die daarin lager scoren. ‘Doseer bĳvoorbeeld op de hoogproductieve percelen dertig kuub drĳfmest voor de eerste snede en op de laagproductieve percelen twintig kuub en hanteer nog dezelfde kunstmestgift. Ten opzichte van een investering in gps-techniek is dat een goedkope manier om de benutting van de bodem te verhogen.’

Normen streng genoeg? De Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen denkt ook na over een zo efficiënt mogelĳke verdeling van beschikbare meststoffen. Als na 2015 de ruwvoerproductie moet stĳgen bĳ een gegeven stikstofgebruiksruimte, komt het ruweiwitgehalte van de graskuilen verder onder druk te staan. Bert Philipsen is als onderzoeker verbonden aan de commissie. ‘Als stikstof gaat knellen, dan is het marginale effect per kilo stikstof groter. Daarmee bedoel ik dat een verlies aan ruweiwitgehalte en aan ruwvoeropbrengst zich sneller voordoet als alle percelen hetzelfde worden bemest’, legt hĳ uit. ‘Mag je onbeperkt bemesten, dan maakt het allemaal niet zo veel uit, dan bemest je gewoon over het geheel wat ruimer. Maar als de normen scherper worden, is het echt tĳd om te differentiëren in bemesting. Ik zeg wel eens: voor veehouders die alle percelen nog hetzelfde bemesten, zĳn de normen blĳkbaar nog niet streng genoeg.’ Philipsen ondersteunt zĳn betoog met een rekenvoorbeeld. Hĳ maakt onderscheid tussen percelen op basis van het stikstofleverend vermogen (NLV). ‘Ik ken bedrĳven waar soms tot 100 kilo NLV verschil bestaat tussen percelen. Dat staat gelĳk aan 80 kilo zuivere stikstof en elke kilo stikstof staat gelĳk aan 7 kilo drogestofopbrengst. In dit voorbeeld is dat dus bĳna 600 kilo droge stof per hectare die je wint als je die 80 kilo stikstof zou bemesten op het perceel met de lagere NLV.’ Waar Philipsen ervoor kiest deze percelen extra te bemesten, adviseert Abbink

V E E T E E LT

VX03_specialgrasland.indd 43

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 14:53

S P E CI AL GRA SLAN D

E N

B E ME S T I N G

Strengere mestnormen en hogere voerprĳzen duw in de rug voor satellietla ndbo Even internet raadplegen om te kĳken of er al gras gemaaid kan worden. Het klinkt futuristisch, maar het is vĳf jaar geleden al geïntroduceerd. Het bedrĳf Basfood (inmiddels eLEAF) was de initiatiefnemer van het project MĳnAkker. Voor 12,50 euro per hectare kregen agrariërs satellietinformatie over de hoeveelheid vocht in de bodem, de verdamping van het gewas, het stikstofgehalte en de biomassaproductie. De techniek ‘remote sensing’ moest daarmee adviezen geven over het ideale oogst- of bemestingsmoment en op termĳn zouden er kansen zĳn voor een koppeling met gps-gestuurde kunstmeststrooiers.

Maar het project MĳnAkker is stopgezet. ‘Het bleek na een aantal jaren nog steeds niet rendabel, waardoor eLEAF het tĳdelĳk heeft stopgezet. De verstorende werking van wolken geeft onzekerheid of er informatie geleverd kan worden’, verduidelĳkt Maurits Voogt van eLEAF. ‘Daarnaast heeft een boer behoefte aan advies, en de vertaalslag van informatie naar actie bleek lastig. Maar Remote Sensing is een relatief nieuwe technologie die de sector zal veranderen.’ De huidige stand van de techniek is inmiddels zo ver dat veehouders plaatsspecifieke bemestingsadviezen kunnen krĳgen. Op grond van eerder uitgevoerd

bemestingsonderzoek krĳgen telers een strooikaart die de verdeling van de meststof over het perceel aangeeft. Deze kaart is digitaal in te lezen door een kunstmeststrooier met een gps-plaatsbepaling en een computer die variabele giften kan aansturen. Geert Hermans is vanuit ZLTO betrokken bĳ het project waarin deze techniek is getest. ‘In de akkerbouw zĳn telers er verder mee dan in de melkveehouderĳ, maar ook voor melkveehouders heeft de techniek veel perspectief. Het kan de ruwvoerproductie verhogen door een meer optimale teelt. Op termĳn voorzie ik dat ook drĳfmest via precisiebemesting is aan te wenden op basis van

juist om percelen met een matige bodemkwaliteit minder te bemesten. Daar komen de mineralen namelĳk het minst tot hun recht. Volgens Philipsen is hier geen sprake van een tegenstelling, het gaat om een nuanceverschil. ‘Stikstof, ofwel NLV, blĳft leidend in de bemesting, dat is ook het uitgangspunt in de adviezen van BLGG.’

Dynamisch bemesten Abbink beaamt dat stikstof leidend blĳft, maar wil wel de fosfaatonttrekking door het gewas compenseren. ‘Het klopt dat stikstof op een stikstofarme grond, een grond met een lage CEC, meer respons geeft. Maar wil je ten minste de fosfaatonttrekking door het gewas op de goede percelen aanvullen, dan is het de vraag hoeveel mest er nog over is voor de minder goede percelen.’ Philipsen denkt ook na over deze bena-

Stikstof moet wel leidend blĳven in de bemesting

Rassenmengsel benut bodem optimaal De groei van het grasland afstemmen op de aanwezige voedingsstoffen in de bodem. Dat is het idee achter een nieuw graszaadmengsel van het bedrĳf DSV zaden Nederland (voorheen bekend onder de naam Euro Grass). Door te kiezen uit een range van rassen en mengsels benut het mengsel Country MilkMore tĳdens het gehele groeiseizoen zo veel mogelĳk stikstof. ‘Dan moet je denken aan laat doorschietend Engels raai, een vroeg ras als timothee, maar ook de vroege variant van Engels raaigras’, vertelt Jos Deckers, verkoopdirecteur bĳ DSV zaden.

V E E T E E LT

VX03_specialgrasland.indd 44

FEBR UAR I

‘Omdat de groeipieken van deze grassen elkaar overlappen, is er een langere periode waarin de grasmat stikstof en andere voedingselementen opneemt uit de bodem.’ De kans op overwoekering van late grassen door de vroege grassen is volgens Jos Deckers gering. ‘De rassen met een voorjaarspiek starten alleen eerder, een snede verder zĳn het weer de latere rassen die zich sterker ontwikkelen.’

Langduriger stikstof benutten door range van grasrassen

2014

17-02-14 14:54

ietla ndbouw de behoefte in de bodem. Als veehouders mest moeten afvoeren, is het zaak om de mest die ze nog wel mogen aanwenden, zo zorgvuldig mogelĳk aan te wenden.’ Een gps-apparaat op de trekker kost al snel vĳftienduizend euro. Volgens Hermans hikken veehouders nu nog vaak aan tegen de kosten van moderne technieken in de precisielandbouw. Maar door strengere gebruiksnormen en hogere ruwvoerprĳzen zal dat veranderen. ‘In hun stal werken melkveehouders al volop met automatisering en sensoren, nu nog op het land.’ Satellietopname van een landbouwgebied

dering. ‘Dan kom je uit op dynamische bemesting. Je moet daarvoor de exacte productie per perceel kunnen registreren, net zoals we bĳ koeien de individuele melkproductie registreren. Maar zover zĳn we bĳ grasland nog lang niet. Krĳgen we die sleutel wel in handen, dan gaat de opbrengst van het grasland

kvem-benutting per ha

Figuur 5 – Kvem-benutting per hectare naar bedrĳfsintensiteit (bron: Dirksen Management Support) 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0

10.000

20.000 30.000 40.000 50.000 intensiteit (kg melk/ha)

sowieso met vĳftien tot twintig procent omhoog. Je kunt dan op perceelsniveau verbanden leggen tussen bemesting en opbrengst.’

Drie keer zo veel voer kopen Een sleutel die veehouders al wel in handen hebben is het kengetal kvem-benutting per hectare. Hoewel het op perceelsniveau niets zegt, is het volgens Frank Verhoeven van adviesbureau Boerenverstand het beste wat nu voorhanden is. Hĳ relateert het kengetal aan de melkproductie per hectare om extensieve en intensieve bedrĳven te vergelĳken (figuur 5). ‘Het laat zien in hoeverre een boer in staat is melk te maken met zĳn grond. Door de aankoop van voer in mindering te brengen op de totaal benodigde kvembehoefte van de veestapel, blĳft over de op het bedrĳf geproduceerde ruwvoerhoeveelheid.’ Het blĳkt dat er melkvee-

bedrĳven zĳn die slechts 4000 kvem per hectare produceren, waar andere 12.000 kvem produceren. Verhoeven: ‘Dat bedrĳf van 4000 kvem moet dus drie keer zo veel voer kopen voor dezelfde melkproductie.’ De meest intensieve bedrĳven slagen erin om meer voer te winnen van eigen land. Deels komt dat door een groter aandeel mais in het bouwplan, stelt Verhoeven. ‘Mais geeft de hoogste drogestofopbrengst, denken veehouders vaak. Maar het is beter om je te concentreren op gras, op het telen van eiwit. De continuteelt van mais is schadelĳk voor de bodemkwaliteit.’ De melkveehouderĳ krĳgt volgens Verhoeven steeds nadrukkelĳker de opdracht om ‘meer uit minder te halen’. Hĳ vindt het, net als Abbink en Philipsen, belangrĳk dat veehouders daarom meer differentiëren met hun bemesting. l

Tien procent kunstmest besparen met gps Precisielandbouw met satellietbeelden (linksboven) is voor veel melkveehouders wellicht nog een brug te ver. De toepassing van gps daarentegen begint steeds meer in te burgeren. De firma Agrometius heeft in totaal tot dusver 1400 RTK-gps-besturingssystemen verkocht (in Nederland en België). ‘De instapmodellen zĳn de Easyguide 250 en de CFX 750’, vertelt Steven De Meyer, werkzaam voor de Belgische afdeling van het bedrĳf. ‘Voor kunstmeststrooien is dit model ideaal, de bestuurder van de trekker kĳkt tĳdens de werkgang op een display. Daarop moe-

ten de pĳltjes en een werklĳn samenvallen. Wil je nog nauwkeuriger werken, dan is elektrische sturing een goede optie; een nauwkeurigheid van tussen de 0 en 15 centimeter is haalbaar. Deze techniek kost 7500 euro, inclusief montage.’ Afhankelĳk van de perceelsoppervlakte, de perceelsvorm en de chauffeur is volgens De Meyer een kunstmestbesparing mogelĳk van tien procent. ‘Bovendien mag je bĳ een betere verdeling van mest een homogener product verwachten.’ Een pĳltje op het display geeft aan of de chauffeur de juiste werkgang maakt

V E E T E E LT

VX03_specialgrasland.indd 45

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 14:54

HET DRAAIT OM RESULTAAT • • • • •

Meest efficiënte stikstofmeststof voor het hoogste rendement Met 4% magnesiumoxide De best strooibare, homogene harde korrels Laagste CO2-footprint van Europa Herkenbaar aan de oranje korrel

www.nutrinorm.nl OCI0081_AD_gras_Veeteelt_210x297_W.indd 1

www.oci-agro.nl 14-01-14 15:42

Ga voor een laag celgetal! ... wordt DSV

agina 1

COUNTRY MilkMore, meer melkeiwit uit gras

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koeien ?? Het beste voor uw koeien ?? ste uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koeien koeien ?? ?? Koecomfort ste voor voor uw koeien op maat Het beste voor

ste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koeien ??

COUNTRY MilkMore is een Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? ?? Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij of nieuweboxen range grasmengsels Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk uw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? Zwevende of ?? voor maaien enof bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende boxen ofweiden. Grupstal ?? ?? Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende boxen Grupstal Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk Met rassen uit het succesvolle uw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ?? kweekprogramma van Euro Grass waarin al decennia wordt geselecteerd op voederwaarde. Samen met een hoge Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. opbrengst, smakelijkheid en besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zich snel terug. Meest duurzaam eindeloos blijvende veerkracht. duurzaam koematras, met eindeloos Door blijvende veerkracht. Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkracht. Meest koematras, blijvende veerkracht. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. stikstofbenutting Door op strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het het zich zich snel terug. terug. zorgt dit voor sparing opkoematras, strooisel en arbeid verdient hetbesparing zichveerkracht. snel op terug. Door besparing strooisel snel duurzaam met eindeloos blijvende Meest duurzaam eindeloos blijvende veerkracht. Door besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zich snel terug. duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. houd van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder Behoud vanop uwstrooisel koeien en en reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. meer melkeiwit sparing het zich snel snel terug. Behoud van uw koeien op Door besparing enreduceren arbeid verdient hetmeerprijs zich snel terug.! uit gras. sparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. usie: Meerwaarde zonder meerprijs ! oud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Meerwaarde zonder meerprijs !! Conclusie: Behoud vanMeerwaarde uw koeien en reduceren op dierenartskosten. houd van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: zonder meerprijs

Dual Waterbed !! lll Waterbed Waterbed !! Dual Waterbed !! !! Dual Waterbed !! Waterbed !! Dual Waterbed !!

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen. Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel usie: meerprijs usie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !! Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !! Meerwaarde zonder meerprijs

Behoud Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen // Schone Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Tel. Tel. 050-5732777 050-5732777 Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777 www.dsv-zaden.nl

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

koeien met as komt, in VX08_p47.indd VX03_p47.indd

V E E T EV E LE TE T fE eE bL rT u M a Er Ii 12 22 00 11 24

47 47

4477

08-05-2012 09:23:16 17-02-14 11:56

V O E D I N G

Voeropnamecapaciteit op de dag van afkalven daalt met 25 procent

Droge koe vreet minder dan gedacht Een koe heeft in de droogstand een tien procent lagere voeropnamecapacitieit dan voorheen werd aangenomen, zo blĳkt uit nieuw wetenschappelĳk onderzoek van Wageningen UR. Voor melkveehouders en adviseurs zĳn de resultaten een handreiking voor nog specifiekere droogstandsrantsoenen. tekst Jorieke van Cappellen

ver de voeropname van lacterende koeien is veel bekend. Over de periode tussen twee lactaties des te minder. ‘Door het groeiende kalf en door hormonale veranderingen weten we dat een koe in de droogstand minder voer opneemt, maar hoeveel minder wisten we eigenlĳk niet’, vertelt Ronald Zom, onderzoeker voeding van herkauwers bĳ Wageningen UR Livestock Research. Tot nu toe werd de voeropnamecapaciteit van droge koeien geschat met het zogenaamde koemodel. Dat is een voeropnamemodel van melkgevende koeien waarbĳ de gegevens werden gebruikt om een

schatting te maken van de voeropnamecapaciteit in de droogstand (extrapolatie). Wageningen UR besloot echter de daadwerkelĳke voeropnamecapaciteit in kaart te brengen. Het onderzoek naar exactere gegevens over de voeropnamecapaciteit van droge koeien duurde twee jaar en werd gefinancierd door het Productschap Zuivel. Waarom werd er pas nu onderzoek naar gedaan? ‘In het verleden werd de droogstand als een minder belangrĳke periode gezien. Het was vooral een rustperiode tussen twee lactaties. Maar we weten dat heel veel metabolische stoornissen, zoals leververvetting

en melkziekte, hun oorsprong vinden in een niet goed verlopen droogstand’, zegt Zom. ‘Het rantsoen speelt daar een enorm grote rol in. Tegenwoordig zien we de droogstand juist als basis voor een geslaagde volgende lactatie. Wageningen UR Livestock Research heeft daarom recent veel onderzoek uitgevoerd met droogstaande koeien. Dit heeft waardevolle gegevens opgeleverd omtrent de voeropname van melkvee in de droogstand. Hiermee kunnen we de veehouder helpen in het verbeteren van het droogstandsmanagement.’

Energieniveau op peil houden Voor het onderzoek werden al bestaande datasets met voeropnamegegevens van 1100 holsteinkoeien van proefbedrĳven van Wageningen UR Livestock Research gebruikt. Deze dataset met daarin de werkelĳke voeropname van deze koeien, zowel als melkgevende koe als als droge koe, werd vergeleken met de aangenomen voeropname in het koemodel. Zom zet de conclusies uiteen: ‘De werkelĳke voeropnamecapaciteit van droge koeien bleek aan het einde van de droog-

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /22 22001049

VX03-voeropname.indd 48

17-02-14 14:09

voeropnamecapaciteit (uitgedrukt in eenheden verzadigingswaarde)

schatting o.b.v. koemodel (extrapolatie) nieuw model met correctie extra afkalfdip vanaf 2 dagen voor afkalven

16 15 14 13 12 240

245

250

255 260 265 dagen drachtig

270

275

Figuur 1 – De voeropnamecapaciteit van droge koeien (bron: WUR Livestock Research)

stand gemiddeld tien procent lager dan werd aangenomen in het koemodel. De afname is exponentieel; de voeropname neemt naar het einde van de droogstand steeds sterker af.’ (Zie figuur 1). Op de dag voor het afkalven en de dag waarop de koe kalft, is een extra opnamedip zichtbaar. ‘Op die dagen neemt een koe bovenop de tien procent nog eens extra 15 procent minder voer op, dus in totaal 25 procent minder voer.’ Er bleek geen verschil te zitten in leeftĳdsgroepen. De afname van de voeropnamecapaciteit is net zo sterk bĳ vaarzen als bĳ oudere koeien. De afname van de voeropnamecapaciteit is niet wenselĳk. ‘Voor een voldoende energieniveau om melk te maken en voor de groei van het kalf is het belangrĳk dat een koe voldoende voer blĳft opnemen’, aldus Zom, die aangeeft dat het zinvol is om naar het einde van de droogstand de energiedichtheid van het rantsoen te vergroten. Dat wil zeggen: het

aantal vem per eenheid verzadigingswaarde te vergroten. Zom: ‘Gras heeft een verzadigingswaarde van 1,0, mais is echter energierĳker en heeft een verzadigingswaarde van 0,8. Een koe kan van mais dus meer opnemen dan van gras voordat ze verzadigd is.’ Een andere optie is het voeren van meer krachtvoer, dat een relatief lage verzadigingswaarde (0,3) en een hoge energiewaarde kent. Bĳ een te hoog aandeel krachtvoer ligt echter pensverzuring op de loer, waarschuwt Zom. ‘Zeker wanneer koeien onder invloed van afkalfstress minder ruwvoer opnemen.’ De adviezen zullen melkveehouders in de praktĳk niet onbekend in de oren klinken. Zom knikt. ‘Melkveehouders weten dat droge koeien richting het afkalven minder voer opnemen. Zĳ doen er alles aan om het voer zo smakelĳk mogelĳk te houden, of kiezen bĳvoorbeeld voor een energierĳker ruwvoer en het bĳvoeren van krachtvoer. Ook wordt veertien dagen voor afkalven regelmatig alvast overgegaan op het rantsoen voor de melkgevende koeien.’ Volgens Zom geven de nieuwe cĳfers over de voeropnamecapaciteit wel een betrouwbaarder beeld dan de oude aannames. ‘Melkveehouders zullen misschien nog iets aandachtiger naar het droogstandsrantsoen kĳken.’

Herkauwactiviteit meten Zom benadrukt dat de geschatte tien procent lagere voeropnamecapaciteit een gemiddelde waarde is. In het onderzoek bleken de verschillen in de dagelĳkse

voeropnamecapaciteit tussen individuele koeien erg groot. ‘Wil je gezondheidsproblemen bĳ koeien als gevolg van een te lage voeropname voorkomen, dan zou je de koeien een individueel rantsoen moeten voeren.’ In de praktĳk is dat, zeker bĳ grote koppels, niet haalbaar. ‘Je zou een krachtvoerbox bĳ de droge koeien kunnen plaatsen om individueel met krachtvoer te kunnen sturen. Bĳ grote groepen zie je soms dat melkveehouders twee rantsoenen hebben voor de droge koeien, een “far-off”- en een “close-up”-rantsoen.’ Het toenemende gebruik van sensoren in de melkveehouderĳ kan een veehouder ook veel informatie verschaffen over individuele voeropname’, aldus Zom. ‘Door de vreet- en herkauwactiviteit van de koeien te volgen, zou je kunnen zien welke koe extra aandacht nodig heeft.’

Te optimistisch De nieuwe bevindingen over de voeropnamecapaciteit van droge koeien worden binnenkort gepubliceerd, zodat deze kunnen worden meegenomen in de advisering en het samenstellen van rantsoenen voor droogstaande melkkoeien. Zom: ‘Het onderzoek toont het belang aan van een uitgekiend rantsoen in de droogstand, maar ook de waarde van onderzoek dankzĳ grote datasets met voeropnamegegevens. De aangenomen voeropnamecapaciteit geschat op basis van het oude koemodel bleek toch echt wel iets te optimistisch te zĳn. Aan het einde van de lactatie werd deze dus tien procent te hoog ingeschat.’ l

V E E T E E LT

VX03-voeropname.indd 49

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 14:09

RUN

EE PAA DV

SCH

VRIJE KEUZE VOOR IEDER DIER EN EEN GROOT ASSORTIMENT VOOR IEDERE VEEHOUDER

• Vervaardigd uit hetzelfde pure zout als • Geen geur-, kleur-, of egd smaakstoﬀen toegevoegd • Al meer dan 60 jaar dé tie liksteen voor consumptie naar behoefte

facebook.com/KNZlikstenen tenen

VRIJE KEUZE ZOUT- & MINERAALLIKSTENEN. RAALLIKSTENEN.

V E E T E E LT

VX03_p50.indd 50

FEBR UAR I

KKNZ® NZ® LIKSTENEN T +31 7744 2444171 ww www.knz.nl ww.knz.nl

2014

18-02-14 09:12

Veel veehouders investeren momenteel in Ovalert-vruchtbaarheidsmanagement. Waar anderen vooral stappen tellen, gaat Ovalert een stap verder. Ovalert biedt u namelijk verrassend meer controle en informatie, en managet de volledige vruchtbaarheidscyclus van uw veestapel. Ovalert is efficiënter, biedt u dankzij de integratie met bijvoorbeeld SAP en VeeManager optimaal inzicht én u kunt alles zelf inregelen. Sperma Inclusief in Ovalert: een maandabonnement per koe en de zekerheid van de beste CRV-stier voor uw koeien. Kortom, concrete voordelen. En dat levert op! WILT U WETEN WAT INVESTEREN IN OVALERT U KAN OPLEVEREN? Neem dan contact op met de CRV Klantenservice voor een afspraak met een van onze vertegenwoordigers: (088) 00 24 440.

NIEUW IN OVALERT: VANAF NU OOK MET HALSBAND-RESPONDER

OVALERT.NL

467-13 Ovalert-NED.indd 1

13-01-14 09:42

NIEUW IN OVALERT: VANAF NU OOK MET HALSBAND-RESPONDER

OVALERT.BE

467-13 Ovalert-VLA.indd 1

13-01-14 09:42

M A N A G E M E N T

Afvoerpercentages op Nederlandse bedrĳven variëren van 6 tot 57 procent

Weinig afvoer is mogelĳk Onderzoekers uit Wageningen en Utrecht hebben het gedwongen afvoerpercentage op melkveebedrĳven nader onderzocht. Zĳ concludeerden dat de gedwongen afvoer van melkkoeien lager is dan algemeen werd aangenomen. tekst Wilma Steeneveld, Norhariani Mohd Nor, Henk Hogeveen

en belangrĳk kritiekpunt op de melkveehouderĳ is de jonge leeftĳd bĳ afvoer van melkkoeien. In 2012 was die leeftĳd in Nederland vĳf jaar en acht maanden. Is daar verbetering in mogelĳk? Minder melkkoeien afvoeren zorgt er immers ook voor dat er minder jongvee hoeft te worden opgefokt. Minder jongvee opfokken is interessant als men kĳkt naar het huidige mestbeleid. Daarnaast kost het opfokken van een vaars gemiddeld 1540 euro (hierin zĳn alle kosten meegenomen, ook de arbeid) en daardoor geeft minder jongvee opfokken ook direct economische voordelen. Melkveehouders moeten een balans vinden in het aantal op te fokken vaarzen en het aantal afgevoerde melkkoeien. Daarnaast is het jaarlĳks percentage ge-

dwongen afvoer een indicator voor de duurzaamheid van het bedrĳf. Wellicht wordt dit percentage in de toekomst gebruikt als kengetal voor duurzaamheid. Maar hoeveel koeien worden er eigenlĳk per jaar gedwongen afgevoerd op Nederlandse melkveebedrĳven? Aangenomen wordt dat gemiddeld 30 tot 35 procent van de melkkoeien jaarlĳks gedwongen wordt afgevoerd, maar een nadere analyse naar dit percentage is niet uitgevoerd.

Beschikbare gegevens Onderzoekers uit Wageningen en Utrecht hebben nader onderzoek gedaan naar de afvoer van koeien. Het doel van dit onderzoek was om inzicht te krĳgen in gedwongen afvoer op Nederlandse

Tabel 1 – Kengetallen van melkveebedrĳven met verschillende gedwongen afvoerpercentages gedurende de jaren 2007-2010. Met een * is aangegeven welke kengetallen significant verschillend zĳn tussen de bedrĳven met verschillende afvoerpercentages

bedrĳfskengetallen

Bedrĳven die jaarlĳks weinig dieren afvoeren, hebben weinig problemen met vruchtbaarheid en uiergezondheid

V E E T E E LT

VX03-jongveeopfok.indd 52

FEBR UAR I

bedrĳfsgrootte aantal koeien melkproductie 305 dagen-melkproductie (kg) 305 dagen-vetproductie (kg) 305 dagen-eiwitproductie (kg) leeftĳd aanwezige koeien (jaar, maanden) levensproductie (kg) levensproductie bĳ afvoer (kg) leeftĳd bĳ afvoer (jaar, maanden) vruchtbaarheid tussenkalftĳd (dgn.) aantal inseminaties per geïnsemineerde koe % non return 56 dagen na 1e inseminatie afkalﬂeeftĳd vaarzen (maanden) uiergezondheid gemiddeld koecelgetal (x 1000 cellen/ml) % verhoogd celgetal % nieuw celgetal

gedwongen afvoerpercentage (%) < 20 20-30 > 30 73

8.107 438 351 5.01 23.368 33.482 6.04

8.341 438 353 4.09 22.332 31.111 6.00

8.277 439 354 4.05 19.527 26.423 5.05

* * * *

418 1,84 67,9 26,8

421 1,88 67,7 26,8

423 1,82 69,4 27,1

* *

218 19,7 8,7

225 20,6 9,0

237 22,1 9,6

* * *

2014

17-02-14 10:42

aantal melkveebedrĳven

600 500 400 300 200 100 0

0 0 1 5 5 0 5 0 < 1 11-1 16-2 21-2 26-3 31-3 36-4 > 4 gem. gedwongen afvoer (%)

Figuur 1 – Gemiddeld gedwongen afvoerpercentage van melkkoeien op 1903 Nederlandse melkveebedrijven in de periode 2007 tot en met 2010

melkveebedrijven en om te onderzoeken wat de kenmerken zijn van bedrijven met relatief weinig gedwongen afvoer. Voor dit onderzoek zijn I&R-data en gegevens uit de CRV-database van 2000 willekeurig geselecteerde Nederlandse melkveebedrijven gebruikt, voor de jaren 2007 tot en met 2010. Alle bedrijven hadden in het jaar 2007 minimaal dertig melkkoeien. De I&R-data zijn gebruikt om te bepalen hoeveel melkkoeien er per jaar op een bedrijf gedwongen werden afgevoerd. Een gedwongen afvoer is gedefinieerd als een koe die is geslacht binnen dertig dagen na afvoer van het melkveebedrijf. In totaal zijn 93 bedrijven verwijderd uit de dataset omdat ze zijn gestopt in de onderzochte periode of omdat het handelsbedrijven waren die veel melkkoeien aan- en afvoerden. De analyses zijn dus uitgevoerd op 1903 melkveebedrijven. De aanvullende informatie zoals bedrijfsgrootte, productieniveau, uiergezondheids- en vruchtbaarheidsinformatie is afkomstig uit de CRV-database.

Grote variatie in afvoer Gemiddeld voerden de onderzochte bedrijven over de jaren 2007 tot en met 2010 25,4 procent van de koeien gedwongen af. Dit percentage is beduidend lager dan de aanname dat gemiddeld 30 tot 35 procent van de koeien jaarlijks gedwongen wordt afgevoerd. Mogelijk ligt dit verschil in de selectie van de onderzochte bedrijven. Via de strenge selectie zijn alleen praktiserende melkveebedrijven meegenomen in deze analyse. Gestopte melkveebedrijven en handelsbedrijven zijn niet meegenomen, terwijl deze bedrijven wel worden meegenomen in landelijke berekeningen. Het gemiddelde afvoerpercentage per bedrijf liet een grote variatie tussen bedrijven zien (zie figuur 1), het varieerde tussen 6 procent en 57 procent. Een vijfde van de melkveebedrijven (365) had

Dr. ir. W. Steeneveld,

Norhariani Mohd Nor, MSc,

Dr. ir. H. Hogeveen, universitair

onderzoeker bedrijfseconomie,

promovendus gezondheidszorg

hoofddocent gezondheidszorg

Wageningen Universiteit

landbouwhuisdieren FD, UU

landbouwhuisdieren, FD, UU

een gedwongen afvoerpercentage lager dan 20 procent, maar ook 136 melkveebedrijven (7%) hadden een gedwongen afvoerpercentage hoger dan 36 procent. Uit figuur 1 is ook af te lezen dat de helft van de melkveebedrijven (955) erin slaagde om een gemiddelde gedwongen afvoer van minder dan 25 procent te realiseren. Dit lage gerealiseerde afvoerpercentage is geen incident; het percentage is het gemiddelde van vier jaren en de bedrijven zijn dus in staat om gedurende meerdere jaren relatief weinig koeien gedwongen af te voeren. Het is dus mogelijk om een relatief laag gedwongen afvoerpercentage te behalen. Dit betekent dat er voor Nederlandse melkveebedrijven met hogere afvoerpercentages dus nog verbeteringen zijn te realiseren. Uit de gegevens bleek dat er in de jaren 2007 en 2008 duidelijk minder melkkoeien werden afgevoerd dan in de jaren 2009 en 2010. Waarschijnlijk komt dit door de relatief hoge melkprijs in 2007 en 2008 waardoor melkveehouders minder geneigd waren om koeien af te voeren. Verder was duidelijk te zien dat bedrijven die groeien minder koeien afvoeren dan bedrijven die gelijk blijven in het aantal koeien op het bedrijf.

Betere kengetallen De kenmerken van de melkveebedrijven met gedwongen afvoerpercentages in verschillende klasses zijn weergegeven in tabel 1. Bedrijven met een laag gedwongen afvoerpercentage hadden significant minder koeien dan bedrijven met hogere gedwongen afvoerpercentages. De bedrijven met een afvoerpercentage lager dan 20 procent hadden gemiddeld 73 melkkoeien, terwijl de bedrijven met een afvoerpercentage van meer dan 30 procent gemiddeld 88 melkkoeien hadden. De 305 dagenproductie (melk, vet en eiwit) was niet verschillend tussen bedrijven met verschillende gedwongen afvoerpercentages. De veelgehoorde stelling dat veel afvoer leidt tot een snellere

genetische vooruitgang, is niet terug te zien in een verschil in melkproductie tussen bedrijven met lage en hoge gedwongen afvoerpercentages. Logischerwijs hadden de bedrijven met een laag afvoerpercentage (< 20%) een hogere levensproductie van aanwezige koeien en afgevoerde koeien. De levensproductie bij afvoer op deze bedrijven was bijna 33.5000 kg melk, de bedrijven met de hoogste afvoerpercentages (> 30%) realiseerden een levensproductie van bijna 26.500 kg. De bedrijven met een laag afvoerpercentage (< 20%) hadden bovendien betere kengetallen voor vruchtbaarheid en uiergezondheid, ze hadden bijvoorbeeld een tussenkalftijd van gemiddeld 418 dagen. De bedrijven met een afvoerpercentage van meer dan 30 procent daarentegen hadden een tussenkalftijd van 423 dagen. Ook alle celgetalkengetallen waren beter op bedrijven met lage afvoerpercentages. Dit laat een mooi verband zien tussen een laag percentage gedwongen afvoer en een goede uiergezondheid en vruchtbaarheid. l

Conclusies – Gemiddeld wordt op Nederlandse melkveebedrijven jaarlijks 25,4% van de koeien gedwongen afgevoerd. – Er is een grote variatie in gedwongen afvoerpercentage. Dit betekent dat er voor Nederlandse melkveebedrijven met hoge afvoerpercentages nog verbeteringen zijn te behalen. Melkveebedrijven met lage af– voerpercentages waren relatief kleiner dan bedrijven met hoge afvoerpercentages. – De melkproductie op bedrijven met lage en hoge afvoerpercentages was vergelijkbaar. – De bedrijven met een laag afvoerpercentage (< 20%) hadden betere vruchtbaarheids- en uiergezondheidskengetallen.

V E E T E E LT

VX03-jongveeopfok.indd 53

f e b r u a r i

2 0 1 4

17-02-14 10:43

T H E M A B I J E E N K O M S T

Melkkwaliteit is nog steeds zorgenkindje van de vrĳloopstal

Vrĳloopstal raakt vogelvrĳ Het imago van de welzĳnsvriendelĳke vrĳloopstal liep vorig jaar een fikse deuk op door zorgen over de melkkwaliteit. Tĳdens een symposium over vrĳloopstallen werden die zorgen nog niet weggenomen. Het stalconcept heeft nog een lange weg te gaan, maar blĳft aantrekkelĳk voor de koe. tekst Tĳmen van Zessen

Paul Galama:

Frank Driehuis:

‘Mest uit vrĳloop- ‘Sporen verwĳdestal verbetert de

ren uit melk vergt

bodem’

grote investering’

‘W

e zitten hier met heel veel mensen vrĳwillig in een kleine ruimte, maar zou een koe daar ook voor kiezen?’ De vraag stellen is hem beantwoorden; Paul Galama opende het symposium over vrĳloopstallen op ludieke wĳze. De projectleider in het onderzoek naar vrĳloopstallen wees een bomvolle zaal belangstellenden op het voornaamste voordeel van de vrĳloopstal: uitstekend welzĳn en een dito diergezondheid. Enkele uren later maakte Galama de balans op na een middag vol presentaties en discussies. Er stonden exact evenveel plusjes als minnetjes op zĳn sheet. Meest zorgwekkende minnetje was die

V E E T E E LT

VX03-symposium.indd 54

FEBR UAR I

van de melkkwaliteit. Compost als ligbedding geeft aanleiding tot hogere aantallen thermofiele bacteriën in melk. Voor de volksgezondheid vormen deze bacteriën weliswaar geen gevaar, maar met name in lang houdbare zuivel, zoals koffiemelk zorgen de sporen van deze bacteriën voor bederf.

Export loopt risico Frank Driehuis, onderzoeker bĳ NIZO Food Research, nam de aanwezigen mee in het onderzoek naar de thermofiele sporen in melk. ‘De meest risicovolle groep zĳn de zogeheten X-TAS-bacteriën, deze overleven een twintig minuten lange verhitting van 115 graden Celsius. In de gft-com-

postbodems waren zeer hoge aantallen van deze bacteriën aanwezig.’ De X-TAS-bacteriën vermenigvuldigen zich het snelst bĳ een temperatuur van 55 graden Celsius, een temperatuur die in vrĳloopbodems voorkomt. De technische mogelĳkheden om sporenvormende bacterien de kop in te drukken zĳn beperkt, omdat compostering een thermofiel (warmtevormend) proces is. Grondiger voorbehandelen bĳ het melken heeft wel effect, maar verwĳdert volgens Driehuis nooit meer dan negentig procent van de sporen. Ook het verwĳderen van de sporen uit de melk is technisch ingewikkeld. ‘Er wordt wel over nagedacht, maar het vergt behoorlĳk grote investeringen’, zegt Driehuis. Jouke Postma, medewerker bĳ FrieslandCampina, gaf desgevraagd een negatief advies voor het gebruik van compost in stalbodems. ‘We krĳgen echt klachten uit de warmere landen waar we naartoe exporteren. Onze exportposities lopen daarmee een risico.’ Sinds vorig jaar haalt FrieslandCampina de melk voor lang houdbare zuivel – circa vĳf tot acht procent van het totale volume – niet meer bĳ bedrĳven die compost gebruiken. In composterende houtsnipperbodems bestond meer variatie in aantallen X-TAS-bac-

teriën. In het algemeen waren de hoeveelheden lager dan bĳ gft-compost, maar door de compostering in de bedding nemen de X-TAS-bacteriën in aantal wel toe. In zaagsel, digestaat en in gescheiden mest waren niet of nauwelĳks aantoonbare hoeveelheden X-TAS-bacteriën.

Knelpunt in bemesting De mestkwaliteit van vrĳloopstallenmest (humest) is gunstig en ongunstig tegelĳk. Galama zette een plusje vanwege het hoge organischestofgehalte van de humest. ‘Het product is daarmee geschikt als bodemverbeteraar.’ Tegelĳkertĳd is de lage direct beschikbare hoeveelheid stikstof een nadeel van humest. In de praktĳk betekent dit dat veehouders met een vrĳloopstal meer moeite hebben om rond te komen met de bemesting. De stikstof uit humest komt te langzaam vrĳ om in het voorjaar de grasgroei vlot op gang te helpen, terwĳl de ruimte voor kunstmest ook op bedrĳven met vrĳloopstallen aan grenzen is gebonden. Sommige bedrĳven voeren daarom een deel van de humest als compost af en voeren drĳfmest aan. Het knelpunt zou volgens Kees Peĳs, melkveehouder met een vrĳloopstal in EttenLeur, aangepakt moeten worden door een aanpassing van de werkingscoëfficiënt. Daarmee ontstaat extra ruimte om mest te plaatsen. ‘Wĳ hebben een andere mestsoort, onze mest zit dichter bĳ compost dan bĳ drĳfmest.’ Toch is het de vraag in hoeverre dit een verschil maakt: humest heeft een ongunstige verhouding tussen stikstof en fosfaat, waardoor bedrĳven met een vrĳloopstal sneller tegen mestafvoer aanlopen. l

2014

18-02-14 12:02

INTEELT OPLOSSEN? GA PROCROSSEN! ProCROSS is een eenvoudig, bewezen en succesvol kruisingprogramma. Het combineert de 3 melkrijkste rassen; Holstein, VikingRed (ZweedsRood) en Montbéliarde. Hoe te beginnen? A. Uw Holstein koeien insemineert u met een Montbeliarde stier. De F1 uit deze combinatie insemineert u met VikingRed. (HF x MON x VR). B. Uw Holstein pinken insemineert u met een VikingRed stier. De F1 hieruit insemineert u met een Montbéliarde stier. (HF x VR x MON)

EEN PROCROSS VEESTAPEL RESULTEERT IN: • • • • • •

Betere vruchtbaarheid: inseminatiegetal koeien 1,7 Kortere tussenkalftijd: 365 dagen Betere uiergezondheid: minder antibiotica Hoge melkproducties, u levert zeker geen productie in Betere voerefficiëntie door minder jongvee en een constanter lichaamsgewicht van de melkkoeien Meer arbeidsvreugde en minder probleemkoeien die aandacht vragen

Vergelijking van de in Nederland gerealiseerde fokwaarden van kruisingsrassen. Per ras zijn de 6 hoogste NVI stieren gemiddeld.

Kg vet en eiwit

Kg melk

Montbéliarde

+ 22

+547

VikingRed

+ 15

+ 272

Brown Swiss

-2

+ 33

Jersey

-9

- 1198

Noors Roodbont

- 25

- 98

Fleckvieh

- 26

-301

MRIJ

- 53

- 889

Bron: GES fokwaarden dec. 2013, fokwaarden op RHF basis na aftrek van heterosis effect.

HF MON

STEEDS MEER VEEHOUDERS SCHAKELEN OVER OP PROCROSS:

Er zijn nu 40 ProCROSS dieren waarvan er 32 al meerdere lactaties hebben afgesloten.

De uitval van de ProCROSS koeien is veel lager en ze vragen veel minder aandacht. De belangrijkste kengetallen staan in de tabel hieronder: LW

Celgetal

TKT

ProCROSS

103

360

100% Holstein

132

423

K&L is exclusief distributeur van ProCROSS in Nederland. Kijk op www.procross.info voor meer informatie en neem voor vragen contact op met één van onze fokkerijspecialisten.

NVS00096 - adv Procross Inteelt oplossen - veeteelt magazine (crv publishing) 210x297_fc.indd 1

0572 39 47 78 INFO@PROCROSS.INFO WWW.PROCROSS.INFO

NVS00096

Toon Hulshof in Lievelde melkt met robots 140 koeien. Zijn 305 dagen productie is 11.120 kg melk met een NO van 2825 en een BSK van 53.

14-02-14 15:08

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer! Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a. Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

te n!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 2,90 Wit zaagsel € 3,40 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS De eenvoudigste, meest comfortabele en goedkoopste koematras Bel: René: +31(0)651692890 Gerrit: +31(0)651272470 Bekijk de informatiefilm en referentieadressen op: www.koematras.eu

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3 Livestock Show Equipment Erica Rĳneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

Braut:

Internationaal gekozen tot de nr. 1 stier om in te kruisen! Xsires crossbreeding b.v. Tel.: 0566-622765

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

93 7019

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

GOLDFARM aAa 312546

Goldwyn x Sabbiona Cruda ex. 93 (v. Storm) Te koop:

ENKELE BESTE DEKSTIEREN Tel. 06-51608017

Perfect op O-Man bloed! Topexterieur 2.25 Uiers 2.47 Benen 2.85 Celgetal 109 Eiwit + 0.22% Pinkenstier (Bron Anafi)

ndd 1

VEECOM

31-05-2012 13:53:24

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-421729/432343 Fax. 0598-432806 E-mail: info@veecom.nl Website: veecom.nl

V E E T E E LT

03 feb2_koeriertjes2014.indd 56

FEBRUAR I

2014

18-02-14 16:27

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

FOKVEEVEILING

• verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com

t hebben voor toepassing ng Feed Ingredients BV stra.com stra speerstra.com

mte

stra.com gram

mte gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN • Hoge producties • Hoge gehaltes • Hoge gezondheidskenmerken • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies • TopOpruwen exterieur van

stra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com gram

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

FOKVEEVEILING Verden

Speciaal voor het - Kuilschuif verwijderen van grond - Sneeuwschuif van uw rijkuil en sleufsilo www.speerstra.com - Vuilschuif Nu ook extra zware uitvoering

Verkrijgbaar bij ieder mechanisatiebedrijf

ERKENDE ET-TEAMS www.agribis.nl - 0624772818

GRASLANDdierenarts HOOGTEMETER

tel.: 0344-682727 Nauwkeurig droge stof DE CROB embryotransfer metenfax: tijdens uw “farmwalk“ 0344-682288 met Jenquip plaatmeters uit Nieuw Zeeland:

• Handmatige: eenvoudig & effectief LOK EN EC10: BERT •FREEK Electronische metingen worden per SCHUTTE perceel opgeslagen dierenartsen en met USB kabel Dronten geladen in software. tel.: 0321-317275

vloeren?

Bel Van Vloot bv voor: • Scherp geprijsd Het beste resultaat • voor de beste prijs! • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies Erik Vloothuis

www.dekstieren.nl 0031(0)653506924 www.vanvlootbv.nl vloothuis@hetnet.nl

VOLG VEETEELT OP FACEBOOK OED voorGalle leuke nieuwtjes

Pensverzuring?

Kijk op: www.jenquip.co.nz

Informatie en aanvragen Nederland: Tel.: 06-23152881 Embryo’s, dekstiertjes, fokvee dewitrene@planet.nl

en sperma. Tom Schonenberg 06-51979380

275 vaarzen Contact: 10 Johan stuks Bergsma, jongvee/ vaarskalveren tel.: 0654253636 54 mestkalveren Bernd Emme, Beste kwaliteit! tel.: 0049170/3313931 Bekende moderne vaders! Catalogus: www.weu.de Lepto-, IBR-, BVD-vrij Tel.: 00494403/93260 Contact: Bernd Emme tel.: 0049170/3313931

Vanaf 01-02-2014 vertegenwoordiging Nederland: Bert Meijering

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl WWS_2014_01_Koeriertje_Veeteelt 13 www.embryosale.com

per koe per jaar

Kijk op gezondepens.nl

Laat zien wat u te koop heeft!

Aanvang: 10.00 uur 40 stieren 350 vaarzen 450 vaarzen, 60afgekalfde stuks jongvee/ 37 dekstieren, vaarskalveren 7 stuks jongvee. Lingen ibr-vrij Woensdag 5 maart bvd-vrij 10.00 uur lepto-vrij

+€100,–

BETER

Beide geleverd inclusief software en Nederlandse handleiding. www.dairystars.com

Cloppenburg Dinsdag 4 maart 11.00 Woensdag uur 20 maart

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

BEST

Catalogus: www.masterrind.com info@masterrind.com MASTERRIND GmbH, 26160 Bad Zwischenahn, Feldlinie 2a tel.: 00494403/93260 Melkwinning J.A. Bos rubber, dé rubberspecialist kanenujongveematrassen. helpen als voor koeonafhankelijk Al jaren eenadviseur begrip! bij: Vijf jaar 100% garantie. - Advies en begeleiding Tel. 0224-57 14 68 aanschaf melkrobot/melkstal www.bosrubber.nl - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken) J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

MOGUL

• Dorcy x Marsh • 2350 TPI • Complete pinkenstier Sperma bestellen:

OMDAT NIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN

www.facebook.nl/ Voor afspraak en informatie: Tel.: 31 (0)529 470999 veeteelt www.wennemars.nl

wws

0513 672 200 woensdag 27 maart in de IJsselhallen te Zwolle Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

www.wwsires.nl

V E E T E E LT F E B R U A R I 2 2 0 1 4 V E E T E E LT M A A RT 1 2 0 1 3

03 feb2_koeriertjes2014.indd 57

57 65

18-02-14 11:23

O N R O E R E N D

G O E D

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

GEVRAAGD - KOOPMELK EN AANGEBODEN - LEASEMELK

• KOOP- EN LEASEMELK • TOESLAGRECHTEN

BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

• PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

AANGEBODEN: • NIJVERDAL: (WOON)BOERDERIJ MET CA. 16 HA PRIMA CULTUURGROND

ent evenem Het top ers k k fo lstein voor ho

41ste Schau der Besten 26. februari 2014

18.30 uur Top-Genetik-Veiling

27. februari 2014

26 en

14 27 februari 20

Erstmals auch mit

Tieren au 9.30 uur aanvang Weser-Ems s • Individuele keuring • Dochtergroepen presentatie • Verkiezing „Miss Schau der Besten“ Op beide dagen uitgebreide vakbeurs

halle Verden

Niedersachsen

Die Veranstaltung wird unterstützt von:

MASTERRIND GmbH, 27283 Verden, Osterkrug 20 TEL 0 42 31. 679-0, FAX0 42 31. 6 7 9 - 7 8 0 , INTERNET www.masterrind.com

• NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND • ANNEN: MELKVEEBEDRIJF 80 TOT 100 HA, PRIMA ONTWIKKELINGSMOGELIJKHEDEN • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN • TOESLAGRECHTEN: DIVERSE WAARDES BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling! VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

Bezoek onze website!

• FORUM BERICHTEN • ACTUELE • AGENDA EN FILM • FOTO • BLOGS

www.veeteelt.nl

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /22 22001049

VX03_p58AOG NED.indd 58

18-02-14 13:41

O N R O E R E N D

G O E D

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

GEVRAAGD - KOOPMELK EN AANGEBODEN - LEASEMELK

• KOOP- EN LEASEMELK • TOESLAGRECHTEN • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA

BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD

• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

AANGEBODEN: • NIJVERDAL: (WOON)BOERDERIJ MET CA. 16 HA PRIMA CULTUURGROND

ent evenem Het top ers k k fo lstein voor ho

41ste Schau der Besten 26. februari 2014

18.30 uur Top-Genetik-Veiling

27. februari 2014

26 en

14 27 februari 20

Erstmals auch mit

Tieren au 9.30 uur aanvang Weser-Ems s • Individuele keuring • Dochtergroepen presentatie • Verkiezing „Miss Schau der Besten“ Op beide dagen uitgebreide vakbeurs

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

halle Verden

Niedersachsen

Die Veranstaltung wird unterstützt von:

MASTERRIND GmbH, 27283 Verden, Osterkrug 20 TEL 0 42 31. 679-0, FAX0 42 31. 6 7 9 - 7 8 0 , INTERNET www.masterrind.com

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

Doorzaaien met Vredo Agri Twin voor intensief graslandonderhoud Na een strenge winter, de eerste snede of in het najaar is het noodzakelijk de weide van een frisse grasmat te voorzien. Met de brede Agri Twin bieden wij u de hoogste capaciteit om op het juiste tijdstip uw weiden te optimaliseren. Het graszaad wordt in de grond opgesloten, wat een snelle kieming en worteling van het graszaad garandeert en voor een gezonde grasmat zorgt. De Agri Twin is ook geschikt voor niet kerende grondbewerking in de akkerbouw en kan bijvoorbeeld eenvoudig een groenbemester zaaien in een mais- of graanstoppel.

F E O KPR

DRU

Doorzaaien van grasland of groenbemester in één bewerking met vredo agri twin 5,8 m werkbreedte

Lieven Everaert

Als rendement en resultaat voor u belangrĳk zĳn!

Lieven Everaert

N A Z A R E T H - 0 47 8 4 3 9 9 9 0

N A Z A R E T H - 0 47 8 4 3 9 9 9 0 58

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /22 22001049

DOORZAAIEN VAN GRASLAND OF GROENBEMESTER

DOORZAAIEN VAN GRASLAND OF GROENBEMESTER VX03_p58AOG VLA.indd 58

IN ÉÉN BEWERKING MET VREDO AGRI TWIN IN ÉÉN BEWERKING

MET VREDO AGRI TWIN

18-02-14 13:40

Immuunsysteem natuurlijk in balans

Personeel gezocht!

en Denemarken Agrarisch vakpersoneel voor o.a. Nederland, Duitsland Per direct zoeken wij Herd Managers voor o.a. onderstaande bedrijven: Melkveebedrijf Rostock (DE) circa 800 koeien Melkveebedrijf Bremerhaven (DE) circa 400 koeien Melkveebedrijf omgeving Dresden (DE) circa 1200 koeien Melkveebedrijf omgeving Dokkum (NL) circa 180 koeien Momenteel bieden wij voor Noord- Oost Friesland (NL): Allround medewerker (melken, voeren, managen en landwerk) Meer vacatures: www.provms.nl 0031 (0)6 120 49 011

...natuurlijk gezonder! Aanvullend voeder ter ondersteuning van de algemene gezondheid van rundvee VetrinolTM bevat een gepatenteerd knoflookextract afgeleid van 100% gestandaardiseerd en gestabiliseerd allicine.

InQpharm Animal Health Europe B.V. Bestellingen en klantenservice: 030 89 05 799

info-eu@inqpharm.com - www.vetrinol.com

V E E T E E LT

VX03_p59.indd 59

F E B R U A R I

2 0 1 4

17-02-14 13:29

V O E R

V O O R

B O E R

P R O D U C T N I E U W S

Robuuste biestmeter Het bepalen van de biestkwaliteit met een cilinder en traditionele glazen biestmeter wordt dikwijls als omslachtig ervaren. Om veehouders toch voldoende tot het bepalen van de biestkwaliteit te kunnen stimuleren, ontwikkelde Berdine Sweep een nieuw type biestmeter: de Colostro-Balls. Dit omvat een pakketje van zes ballen met een rode, oranje en groene kleur, die elk afhankelijk van de dichtheid van de biest boven komen drijven. De dichtheid is synoniem voor de hoeveelheid antistoffen in de biest. Het voordeel van de Colostro-Balls is dat ze gewoon in de emmer waarin de biest wordt gemolken kunnen worden gebruikt. Ook zijn de ballen niet breekbaar en gemakkelijk schoon te maken. Het pakketje met zes ballen kost 50 euro en is te bestellen bij MS Schippers.

Boerengilde: afvoerleeftijd koe naar zeven jaar De gemiddelde afvoerleeftijd van de koeien omhoog brengen naar zeven jaar. Dat is een concrete doelstelling van het in Leeuwarden opgerichte Boerengilde. Waar de levensduur bij afvoer in Nederland nu gemiddeld 5,9 jaar is, streeft het eerste Boerengilde van Nederland naar zeven jaar. Vier Friese melkveehouders gaan met behulp van begeleidingssysteem KoeKompas stapsgewijs hun voeding, waterverstrekking, huisvesting, diergezondheidszorg en kalveropfok verbeteren. Ook verdiepen ze zich in methoden om de natuurlijke weerstand van koeien te verhogen.

De gildeboeren kiezen niet voor intensivering, maar voor een ambachtelijke manier van boeren. Dat is lucratief als zuivelpartijen en supermarkten de melk voor een kleine meerprijs op de markt zetten. Initiatiefnemer Catharinus Wierda spreekt van perspectiefvolle gesprekken met supermarkten en verwerkers, het meest concreet met A-Ware en NoorderlandMelk. Het Boerengilde begint klein, maar wil zich als een olievlek over Nederland verspreiden. De ambitie is om in groepen van maximaal 25 veehouders te groeien naar minimaal honderd in vier jaar.

Drachttest via melk ook in Nederland beschikbaar Drachtigheidsbepaling via melk komt binnenkort ook in Nederland beschikbaar. VVB Veluwe IJsselstreek introduceert de dienst vanaf 1 maart en CRV komt over enkele maanden met de service op de markt. In Vlaanderen was de test sinds begin vorig jaar al beschikbaar via MCC Vlaanderen. De drachtdiagnose via melk gebeurt aan de hand van een eiwit dat bij dracht wordt aangemaakt door de placenta. Vanaf 35 dagen dracht is dit via de melk al vast te stellen. Voorwaarde is dat een koe minimaal 60 dagen heeft gekalfd. VVB Veluwe IJsselstreek werkt voor de drachtbepaling via mpr samen met Veterinair Laboratorium Gelderland (VLG). De veehouder

geeft zelf op het mpr-formulier aan welke dieren op dracht moeten worden onderzocht. VVB Veluwe IJsselstreek stuurt de monsters door naar VLG en de uitslag wordt later via mail gecommuniceerd. De kosten per monster bedragen circa vier euro. CRV werkt op dit moment de mogelijkheden uit die veehouders bij het gebruik van MPR Dracht hebben. Zo kan worden aangegeven op welk moment van de mogelijke dracht de test moet plaatsvinden en of deze herhaald moet worden. De resultaten van de drachtmeting worden verwerkt in de mpr-uitslag. CRV beraadt zich nog op de kosten van de drachtigheidsbepaling via melk.

Nieuwe techniek van mest scheiden Sinds kort is er een mestscheider op de markt met een relatief hoge capaciteit bij een relatief laag verbruik aan elektriciteit. De mestscheider van de firma Keydollar haalt een capaciteit van drie kuub dikke fractie per uur bij een verbruik van 7,5 kW per uur. Volgens de leverancier is de machine uniek door een zeer grote as-diameter van de vijzel. Dit verhoogt de capaciteit zonder dat het een grote energetische inspanning vergt. De machine kost 32.771 euro.

VX03-vvb.indd 60

V E E T E E LT

FEBR UAR I

2014

18-02-14 16:12

Grasseizoen verlengen met graan De productie van grasland verhogen door het seizoen te verlengen. Dat is de gedachte achter een proef waarin onderzoeker Frank Lensinck graan zaait in de graszode. ‘Als je nuchter nadenkt, dan is het eigenlĳk zonde dat het grasseizoen in de winter twee maanden stil staat. Iedereen roept dat we tien procent meer gras moeten oogsten. Dat kan door het verhogen van de productie tĳdens het seizoen, maar waarom niet door het verhogen van de productie buiten het seizoen? Bĳvoorbeeld door het seizoen te verlengen met een tĳdelĳk gewas.’ In Zegveld test Lensinck drie hectare graan, die september vorig jaar is gezaaid op een graszode. De opzet is één à

twee ton kilo droge stof extra te oogsten per hectare. ‘In Engeland is er meer ervaring mee, daar grazen ze het groene graan eind februari of begin maart. Het creëert groeitrappen in de beweiding en vervolgens start je eind maart met de bemesting voor de eerste snede. Dat is qua stikstofefficiëntie helemaal zo raar nog niet.’ Door het verlengen van het groeiseizoen spoelen volgens Lensinck bovendien minder mineralen uit. Wie de graansnede liever inkuilt, kan volgens hem het best 15 februari een bemesting toepassen en half april oogsten. ‘Er staat nu zo’n tien centimeter graan, dus dat kan nog precies.’

Graan in de graszode verlengt het grasseizoen

BLGG AgroXpertus: minder stikstof in drĳfmest van rundvee De rundveedrĳfmest uit 2013 bevatte opnieuw minder stikstof dan in de voorgaande jaren, concludeert BLGG AgroXpertus uit geanalyseerde mestmonsters. Het gemiddelde stikstofgehalte in rundveedrĳfmest was in 2013 ongeveer 4 kg stikstof per kuub. Ter vergelĳking: in 1998 lag het gemiddelde stikstofniveau op 4,5 kg per kuub. De relatie met de dalende ruweiwitgehalten in graskuilen is duidelĳk voor BLGG AgroXpertus. Een slechtere benutting van stikstof zorgt voor minder ruw eiwit in de kuilen. Andersom zorgt minder ruw eiwit in de kuilen ook voor minder stikstof in de mest van koeien. Voor 2014 verwacht BLGG geen verdere daling van het stikstofgehalte in de mest. Productmanager Gerard Abbink:

‘Het seizoen 2013 kende een betere stikstofbenutting dan in 2012. De gehalten aan ruw eiwit in de kuilen waren afgelopen jaar mede daardoor gemiddeld hoger. Daardoor laten de gemiddelde gehalten voor 2014 waarschĳnlĳk geen verdere daling zien.’ Net als bĳ de ruweiwitgehalten in kuilen vindt BLGG grote verschillen in stikstofgehalten van rundveedrĳfmest tussen bedrĳven. Maar ook de verschillen tussen productiegroepen op hetzelfde bedrĳf zĳn groot. BLGG raadt daarom aan om mest te analyseren. Abbink: ‘Ga er als boer niet vanuit dat er 4 kg stikstof in je drĳfmest zit. Dit kan tot fouten leiden, bĳvoorbeeld als de mest uit de jongveestal maar 3 kg stikstof per kuub bevat.’

K O RT

Nederland telt 1,6 miljoen koeien

ALS

In 2013 is het aantal melken kalfkoeien in Nederland ten opzichte van 2012 met 4 procent gestegen tot bĳna 1,6 miljoen. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het aantal van 1,6 miljoen melkkoeien komt overeen met de melkveestapel in 1996. In totaal telt Nederland nu 4,1 miljoen runderen (melkvee en vleesvee).

DA OP O BL

Melkveehouder positief gemutst De stemming op melkveebedrĳven is in het vierde kwartaal van 2013 voor de vĳfde maal op rĳ gestegen. Dit blĳkt uit de meting van de Agro Vertrouwensindex van het LEI, die werd ingevuld door ruim 500 agrariërs. Melkveehouders zĳn positief gestemd over de toekomst. De melkprĳzen bevinden zich al enige tĳd op een historisch hoog niveau, terwĳl de voerprĳzen iets zĳn gedaald. Ook bedrĳven in de pluimveehouderĳ en vollegrondstuinbouw zĳn positiever over de huidige bedrĳfssituatie. De stemming in de akkerbouw is stabiel en daalde iets in de glastuinbouw en in de varkenshouderĳ.

Melkaanvoer blĳft hoog Ook in januari is de aanvoer van melk bĳ de Nederlandse zuivelfabrieken hoog gebleven. Het Productschap Zuivel becĳferde dat de Nederlandse melkveehouders vorige maand 5,1 procent meer melk leverden dan in dezelfde periode vorig jaar. In vergelĳking tot de eerdere maanden die bĳ het lopende quotumjaar behoren, daalde de cumulatieve melkaanvoer door de maand januari wel. Tot en met december werd er in totaal 6,2 procent meer melk dan vorig jaar aangeleverd, inclusief de melkaanvoer van januari daalde dit naar 6,1 procent. Hiermee blĳft Nederland afstevenen op een recordhoge superheffing voor te veel geleverde melk.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX03-vvb.indd 61

NI E U W S

F E B R U A R I

2 0 1 4

18-02-14 16:12

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

22 februari Groninger Rundvee Show te Bedum (Gr.) 22 februari-2 maart SIA te Parijs (Frankrijk) 26-27 februari Schau der Besten te Verden (Duitsland) 1 maart Wintershow Drenthe te Pesse (Dr.) 4 maart Wintershow Flevoland te Dronten (Fl.) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) 4 maart 4 maart Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) 5 maart Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) W 5 maart intershow Noord-Holland te Middenmeer (N.H.) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) 6 maart 5 maart Agro Nord Dairy Show te Aars (Denemarken) 7 maart Wintershow UFF te Houten (U.) 8 maart Zuid-Nederlandse wintershow te Asten-Heusden (N.Br.) Excellentschau te Leer (Duitsland) 12 maart Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) 12 maart Nacht van de Holstein te Libramont (Wallonië) 15 maart Wintershow Twente te Vriezenveen (Ov.) 15 maart Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) 19 maart 22 maart Fokveedag te Putten (Gld.) 22-23 maart Zwitserse nationale show te Bulle (Zwitserland) 25 maart Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Vekis Spring Sale te Nunspeet (Gld.) 28 maart 4 april Avondbloesemshow te Zoelen (Gld.) 5 april NK veebeoordelen voor studenten Dairy Grand Prix te Maishofen (Oostenrijk) 5-6 april 10-12 april Eurogénétique te Epinal (Frankrijk) Nationale Champions League te Avenhorn (N.H.) 19 april 13-15 juni Franse nationale show te Fougères (Frankrijk) NRM te Zwolle (Ov.) 27-28 juni Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) 2-3 juli Deense nationale show te Herning (Denemarken) 3-5 juli 4 juli L uxemburgse nationale show te Ettelbrück (Luxemburg) Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.) 26 juli Landbouwbeurs te Libramont (Wallonië) 25-28 juli Fokveedag te Markelo (Ov.) 31 juli 4 augustus Landbouwshow te Opmeer (N.H.) Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) 9 augustus AgroTechniek Holland te Biddinghuizen (Fl.) 10-13 september Space te Rennes (Frankrijk) 16-19 september 30 septemberWorld Dairy Expo te Madison (Verenigde Staten) 4 oktober 30 oktober Konvent te Oldenburg (Duitsland) R 28-30 oktober undvee & Mechanisatie Vakdagen te Hardenberg (Ov.) Royal Winter Fair te Toronto (Canada) 7-16 november 11-14 november EuroTier te Hannover (Duitsland) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Gorinchem 18-20 november (Z.H.) 25-28 november Agromek te Herning (Denermarken) 12 december Tulip Holstein Sale te Zwolle (Ov.) HHH-show te Zwolle (Ov.) 13 december 16-18 december R undvee & Mechanisatie Vakdagen te Venray (L.)

Ned er lan d ABZ diervoeding................33 Agrifirm feed.....................64 AI Total..............................16 Akzo Nobel........................50 ALH Genetics...............10, 11 AWE..................................33 Boehringer-Ingelheim........15 BUC Holland......................47 CRV...........34, 35, 36, 37, 51 Daly Plastics.......................59 De Heus..............................4 DSV...................................47 Ebbers...............................59 Gantvoort, ’t......................58 Heemskerk..................26, 50 InQpharm..........................59 Joskin................................26 K+S Benelux bv.................10 KI Kampen...........................6

Koole & Liebregts..............55 Lely...................................11 Limagrain............................2 Masterrind.........................58 OCI...................................46 ProVMS.............................59 Quotum ABC.....................58 Ruma VSM........................59 Speerstra...........................26 Strooiselbedrijf Sinnige.......47 Van Iperen.........................27 WWS...................................3 Zoetis................................63 Opleggers: VUXXX Bosch Beton Meehechter: Schippers

VOORUITBLIK

Vlo eren en r u wvo er Maart 1 (6 maart) – Waar let je als melkveehouder op bij de aanschaf van een nieuwe vloer? Die vraag staat centraal in de special Boeren met beton. In de ruwvoerserie is er aandacht voor de rassenlijst. Ook gaat Veeteelt op reportage bij een bedrijf dat opnieuw start met melken na meer dan tien jaar niet te hebben gemolken.

In ku ilen en NR M-win n a ars Maart 2 (20 maart) – Het belang van de kwaliteit en de kwantiteit van ruwvoer neemt in rap tempo toe. Wat kunnen inkuilmiddelen betekenen op dat vlak? De special geeft een antwoord op die vraag. In Veeteelt ook de aftrap van de serie Kampioenen in de kijker. Hoe is het de NRMkampioenen van 2012 vergaan?

Voor alle regionale, nationale en internationale evenementen rond de koe:

w w w. veeteelt. n l 62

V E E T E E LT

VX03-agenda.indd 62

februari

2014

18-02-14 13:00

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

B elg ië ABZ diervoeding................33 Agrifirm feed.....................64 AI Total..............................16 Akzo Nobel........................50 ALH Genetics...............10, 11 AWE..................................33 Boehringer-Ingelheim........15 BUC Holland......................47 CRV...........34, 35, 36, 37, 51 Daly Plastics.......................59 De Heus..............................4 DSV...................................47 Ebbers...............................59 Gantvoort, ’t......................58 Heemskerk..................26, 50 InQpharm..........................59 Joskin................................26 K+S Benelux bv.................10 KI Kampen...........................6

Koole & Liebregts..............55 Lely...................................11 Lieven Everaert..................58 Limagrain............................2 Masterrind.........................58 OCI...................................46 ProVMS.............................59 Quotum ABC.....................58 Ruma VSM........................59 Speerstra...........................26 Strooiselbedrijf Sinnige.......47 Van Iperen.........................27 WWS...................................3 Zoetis................................63 Oplegger: Bosch Beton

VOORUITBLIK

Voor alle regionale, nationale en internationale evenementen rond de koe:

w w w. veeteelt. n l 62

V E E T E E LT

VX03-agenda.indd 62

februari

2014

18-02-14 13:00

De beste manier om mastitis te voorkomen is allereerst om het niet binnen te laten....

Tot 50% van de spenen vormt geen natuurlijke keratine plug1

Infecties tijdens de droogstand leiden vaak tot mastitis in de volgende lactatie En gemiddeld kost een geval van mastitis € 2102

Bescherm uw koeien met OrbeSeal tijdens de droogstand*… dat verlaagt het risico op mastitis in de volgende lactatie!

* B ij koeien die verdacht worden van subklinische mastitis dient OrbeSeal gecombineerd te worden met een antibioticumdroogstandinjector. Vraag uw dierenarts om advies. OrbeSeal is uitsluitend verkrijgbaar bij uw dierenarts.

661500_PFA_[F]_ORBESEAL Strip 210x297_Adv.indd 1

OrbeSeal®, Suspensie voor intramammaire toediening bij het rund (melkkoeien) bij droogzetten. Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik. - REG NL 10082 –UDA •Werkzaam bestanddeel: Elke injector bevat 4 g pasta welke 65% bismuth subnitraat bevat, in een minerale olie als drager. •Doeldier: rund (melkkoeien) •Indicaties: Preventie van nieuwe intramammaire infecties gedurende de gehele droogstandperiode. Bij koeien die beschouwd worden als zijnde vrij van subklinische mastitis kan OrbeSeal op zichzelf gebruikt worden voor droogzetmanagement. Selectie van de koeien voor behandeling met OrbeSeal dient gebaseerd te zijn op veterinaire klinische beoordeling. Selectiecriteria kunnen gebaseerd zijn op het mastitis- en celgetal-verleden van de individuele koeien of erkende testen voor het aantonen van subklinische mastitis of bacteriologische monstername. Zie bijsluiter. •Dosering en toedieningswijze: Dosering: Breng de inhoud van één injector OrbeSeal in de speen van elk kwartier in, direct na de laatste melkbeurt van de lactatieperiode (bij het droogzetten). Speen of uier na het inbrengen van het product niet masseren. Toediening: Uitsluitend voor intramammaire toediening. Er dient voor gezorgd te worden dat er geen pathogenen ingebracht worden in de speen. Daar OrbeSeal geen antimicrobiële werking heeft, is het essentieel dat er bij het inbrengen een strikt aseptische techniek toegepast wordt. Lees vóór gebruik de bijsluiter. •Contra-indicaties: Gebruik niet alleen dit product bij koeien met subklinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij koeien met klinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij lacterende koeien. Indien per ongeluk ingebracht bij een lacterende koe, kan er een kleine (tot tweevoudige) tijdelijke verhoging van het somatische celgetal waargenomen worden, maar de seal kan er handmatig uit gestript worden en er zijn geen aanvullende maatregelen noodzakelijk. Pas geen ander intramammair product toe ná de toepassing van Orbeseal. •Wachttermijn: (Orgaan)vlees en melk: nul dagen. •Bijwerkingen, speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen: zie bijsluiter. •Bewaren: Geen speciale voorzorgen voor de bewaring. Buiten het bereik en zicht van kinderen bewaren. •Nadere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder: Zoetis B.V.- Postbus 37 - 2900 AA Capelle a/d IJssel, Nederland (e-mail: info.nl@zoetis.com).

CATS 13.ORB.23.6

1. Dingwell, R.T., et al. Association of cow and quarter-level factors at drying-off with new intramammary infections during the dry period. Preventive Veterinary Medicine 63 (2004) 75-89. 2. Huijps, K., Lam, T.J.G.M., Hogeveen, H. 2008. Cost of mastitis: facts and perception. J. Dairy Res. 75: 113-120.

07-03-13 09:39

Voorkomen is beter dan genezen

Vaccinatie, een keuze?

Een noodzaak! Vaccinatie vermindert het risico op uitbraken en leidt dus tot een efficiĂŤnter gebruik van antibiotica. Praat erover met uw dierenarts

Voor meer informatie, surf naar www.zoetis.be en klik door naar de sectie rundvee. Zoetis Belgium S.A. Mercuriusstraat 30 1930 Zaventem www.zoetis.be

04121303_voorkomen_adv_DEF.indd 1

4/12/13 16:24

VX03_p26.indd 26

18-02-14 16:45