Veeteelt april2 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 31

N R.7

APR IL 2

2014

I N D I T N U M M ER

GE Z O N D H E ID

M ELKWIN N IN G

M ILI EU

Fenomeen aardstralen bl캐ft intrigeren

Ergonomie centraal b캐 vergroten melkcapaciteit

Sturen op melk met minder broeikasgassen

VX07_cover.indd 2

14-04-14 17:35

Advertorial

De hele dag koeverkeer Met 2,5 melkingen in de zomerperiode en 125 koeien op twee robots werkt het gemakkelijk, geeft Sicco aan. “Een Grazeway-beweidingsbox is wel een vereiste. Koeien moeten eerst gemolken worden voor ze naar buiten gaan.” Nog een vereiste is het vrijhouden van de ingang van de stal. “De koeien kunnen vrij in- en uitlopen, je moet er niet met de trekker bijvoorbeeld nog langs moeten”, adviseert Sicco die ook aangeeft dat hij het jongvee ook weidegang geeft. “De drachtige pinken kunnen ‘s zomers binnen en buiten lopen, zo leren ze het meteen.” Voor Sicco stond het 12 jaar geleden bij de aanschaf van robots vast dat hij de koeien erbij zou gaan weiden. “Ik vind het gewoon mooi.” De melkveehouder heeft wel een tijdje gezocht naar het beste beweidingssysteem. “Rust in de koppel is heel belangrijk, bovendien hebben we klei-veengrond, dus bij snel omweiden met slecht weer vertrappen de koeien teveel.” Zodoende kwam hij terecht bij standweiden op drie blokken van zo’n 8 hectare, waar hij regelmatig met de grashoogtemeter doorloopt. “Wanneer er 1200 kilo drogestof in een perceel staat, gaan de koeien daarin.” Het afgeweide perceel maait hij en maakt er ruwvoer voor de pinken van. “Zo probeer ik het hele seizoen smakelijk gras te houden.”

Beweiden en robotmelken, Sicco Hylkema past het al 12 jaar met succes toe. “Het is mooi om te zien, gezond voor de koeien en de kostprijs ligt ook nog eens lager”, aldus de melkveehouder die zijn koeien in de zomer zelfs dag en nacht laat weiden. “Een Lely Grazeway beweidingsbox is wel een vereiste.” Vanuit zijn huiskamer in Oudega (swf) kan Sicco Hylkema zijn weidende koeien prachtig bewonderen. “Ze zijn nooit allemaal tegelijk buiten. Je ziet er eens eentje uit de koppel weglopen de stal in om gemolken te worden, anderen blijven juist weer langer in de stal hangen. ”Koeien kunnen je heel veel leren, weet Sicco nu hij inmiddels 12 jaar robotmelken combineert met weidegang. “In de zomer, wanneer de koeien dag en nacht buiten lopen, haal ik ze ‘s morgens tussen 7.00 en 8.00 uur en ‘s avonds tussen 17.00 en 19.00 uur binnen. De rest van de dag kunnen ze doen wat ze willen. Mooier kan je het als koe eigenlijk niet krijgen.”

NL14070-DE-Tesimonial beweiden-Veeteelt-180x256.indd 4

VX07_p02.indd 2

In de stal kan hij dan variëren met bijvoeren. “Afhankelijk van het aanbod aan gras, draait de loonwerker er meer of minder voor.” De Lely Juno schuift het voer automatisch aan en zorgt ervoor dat er op elk moment van de dag voor elke koe genoeg voer is. “We hebben in de stal 60 vreetplekken, de Juno neemt ons zo heel veel werk uit handen.” Het sturen in deze bijvoeding noemt hij ‘een dagelijks terugkerende activiteit’. “Het ureum is bepalend en het weer is baas, geen dag is hetzelfde.” Met het weiden heeft hij in ieder geval de soja helemaal uit het rantsoen gehaald en voert hij minder krachtvoer. “Ja, dat scheelt zeker in de kosten, al gauw enkele centen per liter melk.”

Sicco Hylkema melkt 125 koeien met twee Lely Astronaut A2 melkrobots. Met de Lely Grazeway beweidingsbox stuurt hij de weidegang en een Lely Juno zorgt er in de stal voor dat er altijd vers voer voor de 60 vreetplekken ligt. De gemiddelde productie ligt op 9000 kilo melk met 4,45% vet en 3,50% eiwit.

4/15/2014 1:21:51 PM

15-04-14 17:03

Planet wijst u de weg

Wargo N-Jd BOOKEM Dollar, VG 85

Trifecta OBSERVER Shavon-ET, VG 86

Ladys-Manor SHAMROCK Design-ET, VG 85

DE BESTE ZONEN VAN PLANET VINDT U BIJ ONS: • BOOKEM: productie, exterieur en gezondheid • SPUR: 116 exterieur • SHAMROCK: golden cross: Planet x Shottle • PLAN: veel levensduur • OBSERVER: 72 kg vet en eiwit

WWS_2014_04_Adv.Veeteelt.indd 1 VX06_p62.indd 62

02-04-14 09:28 02-04-14 09:48

Als u eenmaal begint te rekenen, komt u uit bij VMS van DeLaval

E) uit Essen (B vrouw Guy Boden men met zijn sa kt el m met a pr Su Guy Boden S eien met 3 VM Anja 160 ko ing. activiteitmet

Met VMS zijn de veeartskosten gehalveerd en is de productie met meer dan 10% gestegen

Scan de QR-code voor meer informatie over het bedrijf van Guy en Anja Boden of kijk op www.delaval.nl/boden NL: DeLaval BV - Steenwijk - 0521 537 500 - info.nl@delaval.com www.delaval.nl BE: DeLaval NV - Gent (Drongen) - 09 280 91 00 - delaval.belgium@delaval.com www.delaval.be

VMS - als u eenmaal_A4_fc_apr2014_02.indd 1 VX07_p04.indd 4

15-4-2014 8:39:29 15-04-14 09:56

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 Van de redactie 8 Veeteeltvenster 15 Even geen boer: taalles voor vluchtelingen 33 Koeienbloempjes 53 Kampioenen in de kĳker 56 Boerengeluk: afrasteren 60 Voer voor boer 62 Agenda R E P O R TA G E S

16 Fokker van koe van het jaar familie Abbink gaat voor hoog eiwit in gras en veestapel 54 Gavin O’Brien boert met lage kosten in Australië GEZONDHEID

24 Fenomeen aardstralen wetenschappelĳk nog nooit aangetoond D I E R R E P O R TA G E

28 Roodbonte Etaregge Brooklyn uit roemrĳk geslacht RUWVOER

30 Grasveredelaars houden vast aan klassieke veredeling van gras 38 Ruwvoerserie: doelgericht door zaaien KEURING

32 Avondbloesemshow te Zoelen

LT BIJLAG E BIJ VEETEE

Interview

Special

Wouter van der Weĳden Grootschalig melken

Directeur CLM pleit voor een betere weerstand bĳ koeien en een kalverimportverbod.

Efficiënt melken in grote melkstallen vraagt om voldoende comfort voor koe en melker.

Hoofdartikel Sturen op melk met minder broeikasgassen Wat is de carbon footprint van een liter melk? Naast de aanvoer van veevoeders en het gebruik van kunstmest neemt het primaire melkveebedrĳf de grootste uitstoot voor zĳn rekening. Hoe ver is de sector met het in kaart brengen van de carbon footprint?

APRIL 2014

GRAS EXTRA

GRAS, HET GRO

Wim Abbink:

Gavin O’Brien:

‘Mrĳ-koeien zĳn sterke dieren die ook doorgaan als het even tegenzit.’ 16

‘In mei gaan alle koeien droog en kunnen we een normaal leven leiden.’ 54

ENE GOUD 04-04-14 15:51

VX07GRAS_Cover2.indd

NU BIJ VEETEELT: VeeteeltGRAS Extra, een bijlage met de belangrijkste ontwikkelingen rondom graslandmanagement

V E E T E E LT

VX07_inhoud.indd 5

AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 15:13

HET DRAAIT OM RESULTAAT • • • • •

Meest efficiënte stikstofmeststof voor het hoogste rendement Met 4% magnesiumoxide De best strooibare, homogene harde korrels Laagste CO2-footprint van Europa Herkenbaar aan de oranje korrel

www.nutrinorm.nl OCI0081_AD_gras_Veeteelt_210x297_W.indd 1

www.oci-agro.nl 14-01-14 15:42

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Gebrek aan graskennis in de Lage Landen Bons-Holstein Ella 180 (v. Stormatic) van René van der Wind uit Woudenberg geniet tussen de bloesem Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

k kan het me niet herinneren, maar ik geloof niet dat ik ooit les heb gehad over het optimale inschaarmoment, laat staan over de opbrengstbepaling van gras op een perceel. Kennis over gras op agrarisch onderwĳs kwam niet veel verder dan theoretische bemestingsplannen doorrekenen. Ik werd op mĳn tekortkoming in graskennis later nog eens fĳntjes gewezen toen ik mĳn neef in Nieuw-Zeeland opzocht. Hĳ is op-entop grasboer en daagde me tĳdens het ophalen van de koeien uit om de grasopbrengst van het perceel in te schatten. Ik had geen idee. Ik schatte maar iets, maar ik zat natuurlĳk hopeloos naast het goede antwoord. Voor mĳn neef is de exacte opbrengstbepaling het verschil tussen veel of weinig melk per koe, het uiteindelĳk verschil tussen winst of verlies voor zĳn bedrĳf. Hĳ trok een grasspriet uit het land en liet me zien waarom juist deze lengte, juist deze kleur en juist dit bladstadium het optimale inschaarmoment betekenden. Ik wist niet wat ik hoor-

de. Met zo veel passie en kennis had ik nog nooit in Nederland of Vlaanderen een veehouder horen spreken over gras. Afgelopen tĳd heeft de melkveehouderĳsector hier in de Lage Landen wel erkend dat de kennis over graslandmanagement is weggezakt. De jonge generatie veehouders leerde koeien weiden vooral van hun vaders en opa’s en niet op school. Toch is die kennis wel voorhanden, maar dan vooral in graslanden zoals Ierland en Nieuw-Zeeland. Voor die kennisuitwisseling is wel een vertaalslag nodig naar de situatie hier, maar er zĳn inmiddels prachtige initiatieven gestart door bĳvoorbeeld Wageningen UR. Of het genoeg is om veehouders te leren het graslandmanagement weer in de vingers te krĳgen? Wordt er wel genoeg geïnvesteerd in fundamenteel grasonderzoek? Ik betwĳfel het, terwĳl de sector de kennis goed gebruiken kan. Ook hier in de Lage Landen hebben we op-en-top grasboeren nodig om in de toekomst geld te blĳven verdienen.

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelĳk Koeien op commando naar de melkrobot ‘Karla! Melktĳd!’ Het lĳkt echt te kunnen; koeien individueel roepen om naar de melkrobot te gaan. Een Duitse studie toonde aan dat je koeien kunt leren om in actie te komen bĳ het horen van hun naam. Ze kregen pas krachtvoer als ze hun naam hoorden. Zelfs na hervattting van het onderzoek, na een stop van vier weken, herkenden de koeien hun naam. Gelezen op www.lid.ch

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van LSCV (9), Tesco (12), Els Korsten (53-55), ForFarmers Hendrix (60), Bayer (60) en Piet Jan Thibaudier (60). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX07_editorial.indd 7

AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 15:31

V E E T E E LT V E N S T E R

Vaars wint algemeen kampioenschap op Eurogénétique Op de vĳfentwintigste editie van de Eurogénétique in het Franse Epinal heeft vaarzenkampioene Goldblack du Tombuy het algemeen kampioenschap in de wacht gesleept. Het was niet de eerste overwinning in 2014 voor de Lauthorityvaars van de bedrĳven Du Tombuy en Derrière la Tour. Tĳdens de SIA in Parĳs veroverde ze ook de vaarzentitel, terwĳl ze op de Swiss Expo in het Zwitserse Lausanne een rubrieksoverwinning behaalde. In Epinal rekende Goldblack bĳ de vaar-

zen af met stalgenote Garmisch du Tombuy (v. Sanchez). In de middenklasse won Duf Faena. De Goldwyndochter van Novalait en Duf Holstein werd op het podium geflankeerd door Coum Felia (v. Sensation) van De la Coumière. Bĳ de senioren bemachtigde Duplexdochter Gut-Chloe van Gutzwiller het goud vóór Fradon Burns Joli van Ollinger, Burteaux en De l’Espérance. Goldblack du Tombuy won ook de vaarzentitel op de SIA

Topgenoomstieren steeds vaker voor exclusieve groep De eerste rietjes sperma van de hoogste genoomstieren worden steeds vaker aan een selecte groep beschikbaar gesteld. Zo heeft ki-organisatie Alta een aparte website gemaakt voor Alta1stClass (Numero Uno x Zahbulls Dorcy Glamour), de nummer 1-genoomstier op basis van GTPI die op dit moment beschikbaar is. Via de website worden duizend doses beschikbaar gesteld die per tien kunnen worden afgenomen voor 750 euro per rietje. De kopers van de eerste duizend rietjes wordt beloofd dat pas vanaf juli meer rietjes, voor een lagere prĳs, be-

schikbaar komen. Eerder gaf ki-organisatie Cogent al aan dat de eerste rietjes van haar stier Cogent Supershot vanaf augustus exclusief beschikbaar zouden komen voor 865 euro. ‘We hebben voor deze manier van vermarkten gekozen om iedereen die met topgenetica werkt, dezelfde kans te geven om nakomelingen van Alta1stClass te fokken’, zo vertelt Paul Hunt, operationeel directeur van Alta. ‘Voor de eerste kalveren van Alta1stClass met hoge genoomfokwaarden zullen straks wellicht ook hoge bedragen worden betaald.

Daarom is de prĳs die wĳ vragen voor deze eerste rietjes gerechtvaardigd. We merken veel belangstelling, al weet ik niet of we echt alle duizend doses zullen verkopen.’ Hunt merkt op dat de huidige fokkerĳwereld snel verandert. ‘Of deze manier van verkoop van de echte exclusieve topstieren de toekomst is, durf ik niet te stellen. Vandaag werkt het, maar wellicht zorgen nieuwe ontwikkelingen morgen er alweer voor dat we een andere manier van marketing zullen moeten toepassen.’

Oogst inspectie: negen excellente koeien John de Vries Jimm. Holstein Hennie 302 van John de Vries uit Boĳl is met 93 punten ingeschreven. De Goldwyndochter won tĳdens de laatste NRM de reservetitel bĳ de oudere koeien.

Kort na haar NRM-succes werd Hennie ingeschreven met 92 punten, om die score als verse vierdekalfskoe nu te verhogen naar de exclusieve score van 93 punten. Voor frame kreeg de Gold-

wyndochter 93 punten, voor robuustheid 95 en voor zowel uier als benen 92 punten. Naast Hennie 302 schreven de inspecteurs bĳ De Vries nog acht koeien met de excellentstatus in. Jimm. Holstein Jennie 94 was daarvan de enige die ook al eerder het predicaat excellent had gekregen. De Mascoldochter verhoogde nu haar score van 91 naar 92 punten voor algemeen voorkomen. Maar liefst zeven koeien uit de stal van De Vries werden voor het eerst goed bevonden voor de excellentstatus. Jimm. Holstein Hennie 312 (v. Mr Samuelo) kreeg daarbĳ direct 91 punten. Voor Hellen 588, dochter van de eigengefokte Mr Black, Hennie 305 (v. Outside), Hennie 311 (v. Talent), Hennie 315 (v. Mr Samuelo), Leentje 60 (v. Mascol) en Jennie 83 (v. CB Allen) lagen 90 punten in het verschiet. Als verse vierdekalfskoe verhoogt Hennie 302 exterieurscore naar 93 punten

V E E T E E LT

VX07_veeteeltvenster.indd 8

APRI L

2014

15-04-14 12:58

K O RT

Leanne Aantjes wint veebeoordelen voor studenten Leanne Aantjes uit Streefkerk heeft de landelĳke veebeoordelingswedstrĳd voor studenten gewonnen. Op het bedrĳf van de familie De Groot in Everdingen was ze met 248 punten de sterkste deelnemer. Aantjes vertegenwoordigde Wageningen Universiteit en behaalde 21 punten meer dan Roel van Heugten uit Neer, die uitkwam voor HAS Den Bosch. Koos van Eck uit Schalkwĳk eindigde op

het melkveebedrĳf van De Groot als derde, hĳ kwam net een puntje tekort voor het zilver. Van Eck kwam met zĳn medestudenten wel uit voor de succesvolste school van het toernooi. De agrarische hogeschool CAH Vilentum – voorheen CAH Dronten – noteerde als team 455 punten, 29 punten meer dan de deelnemers van Wageningen Universiteit.

Het podium van het veebeoordelen voor studenten werd van links naar rechts bezet door Roel van Heugten, Leanne Aantjes en Koos van Eck

NI E U W S

Canadese Barbara wint koeverkiezing In Canada is Rainyridge Talent Barbara uitgeroepen tot koe van het jaar. De Talentdochter kreeg de meeste stemmen tĳdens een verkiezing van het Canadese holsteinstamboek. De met 95 punten ingeschreven Barbara – die haar succes zelf niet meer meemaakt – trad als keuringswinnares in de voetsporen van haar overgrootmoeder Rainyridge Tony Beauty. Barbara won in 2010 onder meer de rubriek vĳfjarigen in zowel Madison als Toronto. Ze produceerde in drie lĳsten 45.920 kg melk. Barbara dankt haar verkiezing ook aan haar succesvolle nakomelingen. Van de elf dochters die momenteel aan de melk zĳn, scoren er negen AB en één excellent. Ook staan haar nazaten hoog in de genoomlĳsten, zoals kleindochter Calbrett Supersire Barb (3391 GLPI), die in gezamenlĳk eigendom is van Diamond Genetics, Drakkar Holsteins en Anderstrup Holsteins.

Supercomputer kost zeven ton

89 punten voor Helenia Windbrook De Vlaamse winnares van de vaarzentitel op de Nacht van de Holstein in Libramont is ingeschreven met 89 punten. Windbrookdochter Helenia van de famillie Matthys uit Kaprĳke kreeg 89 punten voor frame, robuustheid en uier en 88 punten voor beenwerk.

Na Glitter ten Ruysschaert (v. Seaver) van Geert Mazereel uit Reninge en Gappie (v. Damion) van de familie Terrĳn uit Bogaarden is Helenia dit jaar de derde Vlaamse zwartbontvaars met 89 punten. In het boekjaar 2012-2013 kregen in totaal vier zwartbontvaarzen 89 punten.

Boltonzoon Dyonne in Franse top drie In Frankrĳk heeft Bridgeport de leiding in het ISU-klassement overgenomen van Via Thelo. De Franse Mascolzoon uit Trentdochter Tempolive heeft met 176 ISU een voorsprong van vier punten op Via Thelo, waarvan inmiddels ruim 5400 dochters aan de melk zĳn. Goed nieuws is er voor Boltonzoon Dyonne. De nazaat van de Amerikaanse Crockett-Acres Elita klimt op naar de derde plek met 168 ISU en 2,3 exterieur. Ook zĳn halfbroer Cypripede (Bolton x Shottle), die zo’n 900 dochters erbĳ kreeg in zĳn fokwaarde, noteert een plus en komt uit op 167 ISU. Voor Duga Isy verliep de aprildraai min-

der goed. De Franse Stol Joczoon uit de bekende keuringskoe Benzouka (v. Shottle) maakte een vrĳe val. In november noteerde hĳ nog 174 ISU en 2,2 exterieur, nu komt hĳ uit op 156 ISU en 1,7 exterieur. In de genoomlĳst prĳkt Islander aan kop met 198 ISU en 2,8 exterieur. Islander is een zoon van Gourceau (v. Man-O-Man) uit Planetdochter Esmeralda. Het Franse rekencentrum publiceerde voor het eerst in april nieuwe fokwaarden. Presenteerde het rekencentrum voorheen indexen in februari, juni en oktober, nu wordt het Interbull-schema (april, augustus, december) gevolgd.

Dieronderzoekers van Wageningen Universiteit en vier grote dierveredelingsbedrĳven hebben een nieuwe ‘supercomputer’ in gebruik genomen. De zogenoemde High Performance Computing (HPC) is noodzakelĳk om de door DNA-technologie toenemende hoeveelheid data te kunnen verwerken. De aanschaf van de HPC, waarmee een bedrag van 700.000 euro is gemoeid, is een initiatief van Wageningen UR en de dierveredelingsbedrĳven Hendrix Genetics, COBB Europe, CRV en Topigs, die zĳn verenigd in het Breed4Food-consortium.

Oostenrĳkse winnares Op de tweejaarlĳkse Oostenrĳkse nationale show in Maishofen heeft Oklahoma het algemeen kampioenschap in de wacht gesleept. De Velvetdochter van Elisabeth Riegler uit Langenwang stak eerder op de dag ook bĳ de senioren al haar concurrenten de loef af. Het dichtst bĳ kwam Depad (v. Damion) van Rupert Wenger uit Maishofen, die Oklahoma ook in de seniorfinale flankeerde.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX07_veeteeltvenster.indd 9

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 16:12

H O O F D A RT I K E L

Nieuwste versie Kringloopwijzer toont excr

Sturen op melk met min Wat is de carbon footprint van een liter melk? Naast de aanvoer van veevoeders en het gebruik van kunstmest is het vooral het primaire melkveebedrijf dat de grootste uitstoot voor zijn rekening neemt. Hoe ver is de sector met het in kaart brengen van de carbon footprint van melk? tekst Jorieke van Cappellen

e productie van één liter melk veroorzaakt een uitstoot van 1,0 tot 1,8 CO2-equivalenten, waarvan grofweg 50 procent via methaangas, 20 procent via lachgas en 30 procent via koolstofdioxide. Het zijn gegevens waar melkveehouders zich niet dagelijks mee bezig zullen houden, maar die steeds meer aandacht in de sector zullen krijgen. Melk produceren levert lachgas op. Bacteriën zetten nitraatstikstof uit meststoffen om in lachgas in de grond die nodig is voor de productie van melk. Daarnaast wordt bij de productie van melk methaan gevormd, een broeikasgas dat voornamelijk via vertering door pensbacteriën ontstaat. Ook wordt veel kooldioxide (energie) verbruikt bij de fabricage van kunstmest, het drogen en het transport van grondstoffen. In de nieuwste versie van de Kringloopwijzer kunnen melkveehouders op een eenvoudige manier zelf de broeikasgasemmissies op het eigen melkveebedrijf inzichtelijk maken. In de Kringloopwijzer gaat de totale emissie van broeikasgassen op een individueel melkveebedrijf namelijk uitgedrukt worden in methaan, lachgas en kooldioxide. Samen kunnen ze opgeteld worden door er kooldioxideequivalenten van de maken. Methaan is grofweg 25 keer zo ‘zwaar’ als kooldioxide en lachgas is bijna 300 keer zo zwaar als kooldioxide.

Geen issue op melkveebedrijf ‘Een melkveehouder krijgt via de Kringloopwijzer een indruk van de totale uitstoot van methaan, lachgas en CO2 op zijn bedrijf’, vertelt Michel de Haan, onderzoeker bij Wageningen UR. ‘De melkveehouder kan daar nu nog niet zo veel mee, omdat het nog een totaalemissie is en omdat broeikasgassen nog geen issue zijn bij de bedrijfsvoering’, zegt De Haan. ‘Theoretisch gezien is het echter al mogelijk om de uitstoot van broeikasgassen per onderdeel van het bedrijf te berekenen.’ Of dat in de toekomst ook werkelijkheid gaat worden, hangt volgens De Haan af van de vraag vanuit de zuivelketen en eisen vanuit

V E E T E E LT

VX07_hoofdverhaal.indd 10

APR I L

de overheid. ‘De focus van de keten ligt nu nog vooral op stikstof, fosfaat en wellicht binnenkort op ammoniak. Daar wordt de boer op afgerekend. Het onderwerp broeikasgassen speelt bij de melkveehouder nog geen grote rol, want er zit nog geen sturing vanuit overheid of de zuivel op en daarmee ook geen afrekening of beloning.’ Bij het terugdringen van broeikasgassen uit de zuivelketen zullen zuivelverwerkers en hun afnemers in toenemende mate die sturende rol gaan spelen. Zo stelt FrieslandCampina zich tot doel om klimaatneutraal te groeien en stimuleert de zuivelverwerker onder andere het opwekken van groene energie op melkveebedrijven. In het streven om de milieuimpact van zijn producten in 2020 te halveren, stelt foodgigant Unilever op zijn beurt duurzaamheidseisen aan zuivelfabrieken. Verenigd in het initiatief de Duurzame Zuivelketen stelden NZO, LTO, zuivelverwerkers en andere sectorpartijen daarom het doel op om in 2020 30 procent minder broeikasgassen uit te stoten ten opzichte van 1990.

2014

14-04-14 17:23

oont excretie van broeikasgassen op bedrĳf

minder broeikasgassen

Bĳ de uitstoot van broeikasgassen is onderscheid te maken in de weg van grondstoffen naar het melkveebedrĳf (off-farm emissie), de uitstoot op het bedrĳf zelf (on-farm emissie) en de uitstoot bĳ de verwerking van melk tot zuivel en transport

V E E TV EE EE LTTE EJ LATN U AP A RR II L 1 2/ 2 2 02 10 40 9

VX07_hoofdverhaal.indd 11

14-04-14 17:23

H O O F D A RT I K E L

Minder emissie niet overal een issue De wereldwĳde melkveehouderĳ is verantwoordelĳk voor bĳna 2 miljoen ton CO2-equivalenten ofwel 4 procent van de totale wereldwĳde uitstoot van broeikasgassen. Dit blĳkt uit onderzoek dat wereldvoedselorganisatie FAO deed in 2010. De figuur toont de uitstoot van broeikasgassen per werelddeel. ‘In Nederland en Europa gebruiken we, in vergelĳking met veel andere landen, ontzettend veel energie bĳ de productie van melk en ook van vlees’, vertelt Theun Vellinga, onderzoeker van Wageningen UR. ‘Daarmee behalen we dan ook een heel hoge output.’ De hoogste uitstoot per kilogram melk is te vinden in landen met een lage melkproductie per koe. Dat zĳn vooral Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara en Zuid-Azië. Vellinga legt uit: ‘In landen in Afrika en Azië staat voedselzekerheid veel hoger op de politieke agenda dan broeikasgassen. Tegelĳk valt hier wel veel te bereiken met vermindering van broeikasgassen.’

Het terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen is vooral iets wat in geïndustrialiseerde landen speelt, analyseert Vellinga. ‘De Verenigde Staten hebben bĳvoorbeeld nog geen concrete doelstellingen opgesteld. Maar in Nieuw-Zeeland vindt juist het meeste onderzoek plaats naar broeikasgassen uit de melkveehou-

‘Internationaal vragen marktpartĳen steeds vaker om de CO2-voetafdruk van producten’, vertelt projectleider van de Duurzame Zuivelketen Petra Tielemans. ‘Nederland is erg goed in het efficiënt produceren van melk en zuivel en die goede marktpositie moeten we daarom behouden. De reductie van broeikasgassen is voor de Duurzame Zuivelketen daarom erg belangrĳk.’

uitstoot die tussen de 1,0 en 1,8 kilogram CO2-equivalenten per kilogram melk ligt. Theun Vellinga, onderzoeker bĳ Wageningen UR, vertelt: ‘De grote sprongen zĳn gemaakt, in twintig jaar hebben we de uitstoot van broeikasgassen al met 20 procent gereduceerd, vooral door een betere stikstofbenutting en deels door een hogere melkproductie van koeien met hetzelfde voer. We zĳn efficiënter gaan produceren.’ Vellinga deed voor Wageningen UR en de wereldvoedselorganisatie FAO diverse studies naar de uitstoot van broeikasgassen in de veehouderĳ. ‘Het lastige is dat er op geen enkel punt in de keten nog een grote klapper is te maken. Voor die

Reductie van twintig procent De uitstoot van broeikasgassen varieert tussen bedrĳven, volgens een nulmeting die de Duurzame Zuivelketen door Wageningen UR liet uitvoeren. Van alle melkveebedrĳven heeft 90 procent een

V E E T E E LT

VX07_hoofdverhaal.indd 12

APR I L

voetafdruk per product kostte, besloot Tesco in 2012 weer te stoppen met het keurmerk.

wereld

Sub-Sahara Afrika

Oceanië

Russische Federatie

Oost-Europa

Oost-Azië

West-Azië en Noord-Afrika

Zuid-Azië

Centraal en Zuid-Amerika

Noord-Amerika

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

West-Europa

broeikasgassen/kg melk (CO2-equivalenten)

Figuur 1 – De wereldwĳde uitstoot van broeikasgassen per kg melk (bron: WUR)

Carbon footprint op het melkpak De Britse supermarktketen Tesco startte vĳf jaar geleden met het vermelden van de CO2-uitstoot van melk op zĳn melkpakken en op andere producten. Hiermee wil de keten zĳn klanten bewust laten worden van de CO2-uitstoot van het product. De bedoeling was dat naast melk alle 70.000 producten van Tesco het keurmerk zouden krĳgen. Een lang leven was het CO2-keurmerk op het melkpak namelĳk niet beschoren. Vanwege de enorme tĳdsinvestering die het berekenen van de CO2-

derĳ. ‘Omdat Nieuw-Zeeland afhankelĳk is van de export, is een goed imago daar enorm belangrĳk’, aldus Vellinga. ‘In Nieuw-Zeeland is de uitstoot van broeikasgassen door de landbouw bovendien het hoogst en dat komt ook doordat de melkveehouderĳ er steeds intensiever wordt.’

laatste 10 procent is meer inspanning nodig dan voor de 20 procent die al is gehaald. Alleen door op elk punt in de keten actief te werken aan het verminderen van de uitstoot, kan de uitstoot nog een aantal procenten naar beneden.’

70 procent uitstoot op bedrĳf Feit is dat op het primaire melkveebedrĳf de meeste broeikasgassen worden uitgestoten, namelĳk bĳna 70 procent. Volgens Vellinga is daar dan ook nog de grootste reductie te behalen. ‘Door maatregelen voor een nog efficiëntere benutting van stikstof en een hogere efficiëntie in veevoeding kunnen we de uitstoot met nog eens 10 tot 15 procent beperken.’ Ook een langere levensduur door een lager vervangingspercentage en dus minder jongvee draagt volgens Vellinga bĳ aan een lagere uitstoot.’ Anderzĳds brengt de voorspelde 20 procent stĳging van de melkproductie tot aan 2020 weer een nieuwe milieubelasting met zich mee. Petra Tielemans: ‘De Duurzame Zuivelketen heeft zich tot doel gesteld om de groei van de melkveesector, ook na 2015, klimaatneutraal plaats te laten vinden. Hier ligt een belangrĳke uitdaging voor de sector.’ Vellinga vult aan: ‘Een oplossing is deze uitstoot te compenseren met het produceren van schone energie op het eigen bedrĳf, bĳvoorbeeld door zonnepanelen,

2014

14-04-14 17:23

windenergie of mestvergisting.’ Vellinga geeft aan dat mestvergisting in dit rijtje wel de duurste en minst efficiënte oplossing is. De carbon footprint of ecologische voetafdruk van melk wordt voor een derde bepaald door de productie van veevoer. Op hun beurt beseffen ook producenten van veevoeders de noodzaak van duurzamer geproduceerde grondstoffen. In opdracht van de diervoederindustrie ontwikkelde Wageningen UR Livestock Research in samenwerking met Blonk Consultants in 2011 het rekenprogramma Feedprint. Het is een online tool voor mengvoerbedrijven waarmee de carbon footprint van tal van diervoeders exact is te berekenen. Theun Vellinga, ook projectleider van Feedprint, legt uit: ‘De emissies per grondstof in Feedprint zijn onder meer gebaseerd op de hoeveelheid kunstmest en dierlijke mest die nodig was bij de teelt van het gewas en op de opbrengst per hectare.’ Ook is er per grondstof berekend wat er voor nodig was om het te verwerken en om deze in Nederland te krijgen. ‘Denk hierbij aan het verstoken van olie en diesel voor het transport over land en per schip.’ Verschillen binnen en tussen grondstoffen zijn direct te zien. Zo heeft sojaschroot uit Argentinië een lagere carbon footprint dan sojaschroot uit Brazilië, want over land legt sojaschroot uit Argentinië doorgaans een kortere afstand af. De afstand overzee geeft relatief lage emissies omdat er per schip zeer grote hoeveelheden grondstoffen getransporteerd kunnen worden. Gedroogde producten hebben vanwege het energieintensieve droogproces een hogere carbon footprint dan natte producten.

Uitstoot CO2 op gemiddeld melkveebedrijf De Nederlandse landbouw is verantwoordelijk voor tien procent van de totale uitstoot van broeikasgassen in Nederland. Van die tien procent komt 4 procent voor rekening van de melkveehouderij. Bijna 70 procent van de uitstoot van broeikasgassen komt vanuit het primaire melkveebedrijf. Bij deze zogeheten on-farm emissie neemt methaangas uit pensfermentatie 50 procent van de uitstoot op het primaire melkveebedrijf voor zijn rekening, gevolgd door circa 30 procent CO2 en 15 tot 20 procent lachgas. Wereldwijd is er ook een sterke variatie in de uitstoot van broeikasgassen.

Het aantal veevoederbedrijven dat in Nederland met Feedprint werkt, is momenteel nog op één hand te tellen. ‘Stap één, het inzichtelijk maken van de carbon footprint, is er. Stap twee, het in de praktijk brengen van de berekeningen, brengt nog praktische problemen met zich mee. Een product als bietenpulp bijvoorbeeld heeft een zeer lage carbon footprint. Maar er wordt niet meer bietenpulp geproduceerd omdat de vraag ernaar toeneemt’, aldus Vellinga.

Europese erkenning Volgens Henk Flipsen, directeur van de overkoepelende organisatie voor mengvoerbedrijven Nevedi en bestuurder van de Europese organisatie Fefac, heeft met Feedprint inzichtelijk gemaakt wat de carbon footprint van grondstoffen is. ‘Op termijn gaat dit zijn uitwerking krijgen in alle dierlijke producten, waaronder

De druk van de melkproductie op het milieu wordt uitgedrukt in de ‘carbon footprint’ (CO2-voetafdruk of ecologische voetafdruk). De carbon footprint wordt uitgedrukt in CO2-equivalenten. Methaan is hierin 25 keer krachtiger (sterker vervuilend) dan CO2. Lachgas is omgerekend 298 keer sterker dan CO2. Ruim 25 procent van de uitstoot wordt bepaald door externe productiemiddelen ofwel de off-farm emissie. Hieronder valt de aanvoer van aangekocht krachtvoer en ruwvoer en kunstmest. Ten slotte komt tien procent voor rekening van transport, verwerking en verpakking van melk.

zuivel. De Europese organisatie voor de diervoederindustrie heeft hiertoe projecten uitgevoerd en voert nog uit met FAO en de wereldwijde organisatie voor de diervoederindustrie IFIF. Momenteel ligt er een geharmoniseerd model dat geheel afgestemd is met de Europese Commissie. Flipsen: ‘Belangrijk is dat de betrokken partijen in de dierlijke productieketens het eens worden over de uitgangspunten voor de data die worden gebruikt in de uitgewerkte rekentools.’ De gegevens uit Feedprint worden ook gebruikt voor de berekeningen voor de Kringloopwijzer. Michel de Haan blikt vooruit: ‘Ideaal zou het zijn als straks een specifieke emissiefactor per voersoort is te berekenen. ‘Hiervoor is het belangrijk om per voersoort de chemische samenstelling per kilogram droge stof te weten. Zo krijgen we de koolstofkringloop van een bedrijf steeds beter in kaart.’ l

CO2-uitstoot meelwormen even hoog als uitstoot soja Mengvoerbedrijf Boerenbond Deurne uit Deurne maakt sinds 2013 gebruik van Feedprint om de uitstoot van CO2 bij de aankoop van grondstoffen in kaart te brengen. ‘Het is voor onze klanten niet voldoende om te zeggen dat je duurzaam bent. Je moet het ook laten zien’, motiveert Koen Molenaar, hoofd Innovatie en Duurzaamheid, de reden om te werken met Feedprint. Boerenbond Deurne produceert 450.000 ton veevoer voor herkauwers en varkens, dat voornamelijk wordt afgezet in Zuid-Nederland. De rekentool is volgens Koen Molenaar momenteel vooral een handige vergelijkingstool. ‘Wij zitten ook in een project voor duurzame

eiwitproductie in Europa. Hierin wordt veel gepraat over meelwormen als eiwitbron, maar het droogproces dat hierbij hoort, kost evenveel CO2-uitstoot als het ophalen van soja uit Brazilië. Je krijgt inzicht in wat de productie van een bepaalde grondstof aan uitstoot veroorzaakt.’ Molenaar heeft nog twijfels bij de praktische invulling van Feedprint. ‘Wij kopen grondstoffen zoals tarwe en soja aan via grote handelsbedrijven. Dat betekent dat kennis, bijvoorbeeld over van welke percelen de tarwe exact komt of wat het bemestingsniveau van de soja was, uit andere schakels in de keten komt. Dit bemoeilijkt het berekenen van de carbon

footprint.’ Molenaar: ‘De mindset van bedrijven in de veevoederindustrie is bovendien nog erg gericht op concurrentie in plaats van coöperatie. Samenwerking tussen alle schakels is heel belangrijk om betrouwbare gegevens te krijgen. Bij eigengeteeld ruwvoer gaat het berekenen van de CO2-uitstoot gemakkelijker. ‘Van eigen gras en mais zijn veel gegevens bekend en daarmee geeft Feedprint een goede weergave van de milieudruk van deze teelten. Dit is iets waar we meer mee gaan doen.’ Ook boeren kunnen zelf aan de slag met Feedprint. Het programma is op te vragen via www. wageningenur.nl/nl/show/Feedprint.htm

V E E T E E LT

VX07_hoofdverhaal.indd 13

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 17:23

melkt beter! DĂŠ voedingsaanpak melkvee!

Onze voedingsaanpak Feed2Milk staat voor probleemloos melken met gezonde koeien. De focus ligt op een optimale (ruw)voerbenutting en de beste melkproductie. Dat zorgt immers voor de hoogste voerwinst. Feed2Milk melkt beter!

Ga voor meer informatie naar: www.forfarmershendrix.nl

Boeren met ambitie WT ADV Veeteelt 180 x 256 + 3mm.indd 1

VX07_p14.indd 14

10-04-14 14:51

14-04-14 11:21

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳn in de maatschappĳ. In deze editie: taalles voor vluchtelingen Naam: Woonplaats:

Jantsje van der Veen Oostermeer

Leeftĳd: 36 Aantal koeien: 95

Jantsje van der Veen: ‘Dit werk maakt me ervan bewust hoe goed we het hebben’

Met handen en voeten tekst Ivonne Stienezen

oor vluchtelingen die in beroep zĳn tegen de uitspraak van hun asielaanvraag, zĳn weinig voorzieningen. De baptistengemeente Bethel in Drachten bekommert zich om deze groep mensen, onder andere door taallessen voor hen te verzorgen. Melkveehoudster Jantsje van der Veen is één van de vier vrĳwilligers die deze taallessen geven. ‘Deze mensen, mensen zoals jĳ en ik, zitten in een land waar ze de taal en cultuur niet kennen en niets mogen. Ze hebben hier in Nederland niemand die hen mist. Dat grĳpt me het meest aan’, vertelt Jantsje. ‘Hierdoor realiseer ik me extra hoe goed we het zelf hebben. We hebben elkaar, onze familie en vrienden en onze vrĳheid.’ Samen met drie andere vrĳwilligers verzorgt Jantsje sinds twee jaar taallessen. ‘Het sociale stuk is daarbĳ heel belangrĳk, eigenlĳk zĳn de lessen meer een middel dan een doel.’ Jantsje is van huis uit lerares voor het basisonderwĳs. Haar ervaring kan ze bĳ de taallessen natuurlĳk goed gebruiken. ‘We maken gebruik van bestaande materialen, bĳvoorbeeld informatieboekjes uit het basisonderwĳs of filmpjes van het Klokhuis. Het mag niet te kinderlĳk zĳn, want je hebt wel met volwassenen te maken, maar het niveau qua taal en spelling mag ook niet te hoog zĳn. Het gaat toch vooral met handen en voeten’, vertelt Jantsje. ‘In de lessen probeer ik ook de actualiteit en de Nederlandse cultuur mee te nemen. Zo hebben we lessen gedaan over windmolens, schaatsen, het koningshuis en de verkiezingen.’ Dat er meer is dan het werk op de boerderĳ, is belangrĳk bĳ de familie Van der Veen. ‘Mĳn man Jan organiseert het werk zo dat er tĳd is voor het gezin, maar ook voor de maatschappĳ.’ Op de boerderĳ springt Jantsje alleen bĳ in drukke tĳden, maar ze heeft met een gezin met drie kinderen op de basisschool voldoende bezigheden. Naast de taallessen is ze betrokken bĳ het kinderwerk in de kerk en is ze raadslid sinds afgelopen gemeenteraadsverkiezingen. De afsluiting van het vorige cursusjaar was op de boerderĳ van Jantsje en Jan. ‘Dat was echt een groot succes, de leerlingen hebben geholpen met melken en op de pony gereden’, glundert Jantsje. ‘Ik probeer een naaste te zĳn’, dat is kort samengevat de motivatie van Jantsje voor dit werk. ‘Het persoonlĳk contact met deze mensen, de betrokkenheid met elkaar, dat is voor mĳ belangrĳk. Ik kĳk er steeds naar uit om ze weer te ontmoeten. Ik ben blĳ dat ik een stukje met ze mee mag lopen en ik hoop dat ze goed op deze periode kunnen terugkĳken, ongeacht waar ze terechtkomen.’

V E E T E E LT

VX07_even geen boer.indd 15

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 15:12

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Fokkers mrĳ-koe van het jaar Simmy 36 gaan voor veel eiwit in gras én melk

Eiwitrĳk gras voor eiwitrĳke melk

Diana, Gerard en Wim Abbink Diana, Gerard, Wim en Martin Abbink (Martin niet op de foto) waren blĳ verrast dat hun Simmy 136 mrĳ-koe van het jaar werd.

Aantal koeien: Melkquotum: Melkproductie: Hoeveelheid land:

De roodbonte veestapel van de familie Abbink is nog niet buiten Winterswĳk

80 630.000 kg 8100 4,49 3,70 45 ha zandgrond

te vinden. Tot aan de eerste kuilsnede krĳgen de koeien vers gras in de stal. Een optimale benutting van eiwit uit gras is het streven. Een nieuwe bemestingsstrategie moet daar ook aan bĳdragen. tekst Ivonne Stienezen

video-impressie van Simmie 36 www.veeteelt.nl

De roodbonte veestapel bevat gemiddeld nog zo’n 25 procent mrĳ-bloed

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Abbink.indd 16

APR I L

2014

14-04-14 17:24

im Abbink zoekt even in het koppel en haalt dan Simmy 136 richting het voerhek. Eind maart werd de Donnerdochter uitgeroepen tot mrĳ-koe van het jaar. Voor de familie Abbink was het een prettige verrassing. ‘Het was vooral leuk om mee te maken hoe de koe in het zonnetje werd gezet tĳdens de mrĳ-dag.’ Qua uiterlĳk is Simmy geen typische mrĳ, ze is niet fors bevleesd, net als de meeste van haar stalgenoten. ‘We fokken koeien die passen binnen ons bedrĳfssysteem’, vertelt Wim (61). Samen met zĳn vrouw Diana (56) en twee zoons Martin (30) en Gerard (24) melkt hĳ tachtig koeien in Winterwĳk-Meddo. ‘Simmy is een prima koe, maar we hebben meer koeien die aan haar kunnen tippen’, stelt Wim. ‘Ze heeft goed beenwerk en geeft veel eiwit met een voldoende melkplas’, benoemt hĳ haar pluspunten. ‘Het enige minpunt is dat ze langzaam melkt. Maar Simmy 136 werd door de studievereniging MRĲ Oost uitgeroepen tot mrĳ-koe van het jaar

daardoor heeft ze wel een laag celgetal. Ze staat altĳd links vooraan in de melkstal. Dat is het enige waardoor ze echt opvalt in de stal. Doordat ze altĳd vooraan staat, kan ik haar makkelĳk als eerste aansluiten en is ze gelĳk klaar met de rest.’ Simmy is ingeschreven met 83 punten. Ze produceerde in haar tweede lĳst in 311 dagen 7145 kg melk met 4,88% vet en 3,98% eiwit. Gemiddeld in drie lĳsten scoort ze 3,87% eiwit.

Mrĳ-koeien met eigen karakter De koefamilie van Simmy is al sinds de jaren tachtig op het bedrĳf van Abbink. De vader van Wim kocht de eerste Simmy. ‘Het zĳn allemaal sterke koeien, dieren met een bĳzonder karakter’, vertelt Wim. Van oorsprong waren het allemaal mrĳ-koeien, maar inmiddels voert de veestapel van de familie Abbink ook veel holsteinbloed. Simmy 136 heeft nog 75 procent mrĳ-bloed, maar gemiddeld hebben de koeien op het bedrĳf nog zo’n 25 procent mrĳ-bloed. ‘We kĳken niet naar de bloedvoering, maar naar de gebruikskenmerken. Zo hebben we ook wat Zweeds roodbont ingezet vanwege de goede gezondheidskenmerken, maar daarvan zĳn nog geen vaarzen afgekalfd.’ Abbink heeft nog altĳd wel een voorliefde voor het mrĳ-ras. ‘Het zĳn sterke dieren met een eigen karakter en ze gaan ook door als het even tegenzit.’ Voor de stierkeuze is eiwitgehalte het belangrĳkste. Een stier die geen forse plus heeft voor eiwit, wordt op het bedrĳf niet gebruikt. ‘Goede eiwitstieren zĳn helaas niet zo dik gezaaid’, stelt Wim. Verder kĳken de vee-

houders naar uier, beenwerk, vruchtbaarheid en vetgehalte. Gebruikte stieren zĳn onder meer: Marvin, Brolin, Peterslund, Redman, Cherokee, Fidelity en Kodak. Op de pinken wordt sinds een paar jaar vaak een eigen stier gebruikt. De laatste was een Luczoon met 80 procent mrĳ-bloed. De eerste vaarzen daarvan zĳn net aan de melk. ‘Die lĳken het heel goed te doen, maar de stier is helaas niet meer.’ Ook de ontwikkeling wordt bewust meegewogen in de stierkeuze. ‘Fidelitydochters vinden we eigenlĳk te groot. Ze geven goed melk, maar hebben ook duidelĳk meer onderhoudsvoer nodig. Uiteindelĳk willen we per hectare zo veel mogelĳk melk produceren voor zo weinig mogelĳk geld.’ Gerard maakt daarom geregeld een berekening van de voerefficiëntie, die lag afgelopen jaar op 1,35, maar steeg door een betere kuil door naar 1,4. Net als zĳn broer heeft Gerard een baan buiten de deur. Martin werkt als zzp’er, onder meer voor loonwerkers, Gerard is productmanager veehouderĳ bĳ BLGG AgroXpertus.

Bemesting aanpassen Bĳ BLGG is Gerard altĳd op zoek naar de praktische invulling van de wetenschappelĳke kennis voor de boer. Dat brengt hĳ ook op het ouderlĳk bedrĳf in de praktĳk. Afgelopen jaar is bĳvoorbeeld voor BLGGproeven de grasopbrengst van alle percelen gemeten, door net voor het maaien versgrasmonsters te nemen en de opbrengst te bepalen. ‘Het kostte wel veel tĳd, maar het geeft veel inzicht in de opbrengst van elk perceel’, geeft Wim aan.

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Abbink.indd 17

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 17:24

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Voorafgaand aan de weideperiode krĳgt de veestapel vers gras in de stal, nu is het nog kuilgras met mais

‘Die opbrengst is niet altĳd wat het lĳkt te zĳn, weten we nu.’ De opbrengst varieerde tussen de zes en twaalf ton droge stof per hectare. Het perceel van die zes ton had in de zomer last van engerlingen, maar de opbrengst was vooral te linken aan de bodemvruchtbaarheid. Door de steeds krappere bemestingsnormen groeit het gras ook niet meer optimaal. ‘Dat merken we aan de melkproductie. Het rollend jaargemiddelde ligt op dit moment op 8100 kg melk met 4,49% vet en 3,70% eiwit. Doordat het eiwit in de kuilen lager is dan normaal, is de productie gedaald. Ook omdat we niet hebben gecompenseerd met extra krachtvoer. In 2009 lag de productie nog op 8560 kg met 4,54% vet en 3,63% eiwit.’ De opbrengstmetingen zĳn de basis voor een ander bemestingsregime dit jaar. Inmiddels is Gerard aangeschoven bĳ het gesprek en licht dat toe: ‘Bĳ de koeien geldt dat je niet het maximale rendement uit het krachtvoer haalt als je alle koeien dezelfde hoeveelheid krachtvoer geeft.’ Dat principe gaan de veehouders ook toepassen op het land. De eerste kunstmestgift gaan ze in twee delen toedienen. De hoogproductieve percelen krĳgen meer drĳfmest per hectare. ‘Op die manier willen we de eiwitpotentie van de goede percelen maximaal benutten. Ook willen we de slechtere percelen eerder gaan maaien, zodat het aandeel eiwit in dat gras zo hoog mogelĳk is. We zĳn niet tevreden over de huidige kwaliteit, dus dan moet je wat veranderen. In november zullen we weten of deze aanpak heeft gewerkt.’ De koeien van de familie Abbink krĳgen wel weidegang, maar doorgaans pas na een periode van zomerstalvoeren. En ook na het weideseizoen wordt een periode

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Abbink.indd 18

APRI L

vers gras in de stal gevoerd. Daartussenin halen de koeien het gras zelf uit de wei. ‘Dat is de beste manier om het eiwit in het gras te benutten’, legt Gerard uit. ‘Meestal gaan de koeien na de eerste kuilsnede naar buiten, zo begin juni. De percelen op afstand gebruiken we tot die tĳd voor het stalvoeren.’ Het jongvee gaat helemaal niet meer naar buiten. Dit bevalt goed, het jongvee krĳgt geen zomerwrang, groeit beter door en is goed ontwikkeld bĳ het afkalven. ‘We hebben geen problemen met vaarzen die moeten leren grazen. Ze kennen vers gras natuurlĳk al wel van het stalvoeren. Ook longwormen zorgden niet voor problemen, alhoewel de laatste paar zomers wel behoorlĳk droog waren,’ vult Wim aan.

Taken verdeeld over hele familie De taakverdeling is helder bĳ de familie Abbink. Gerard, die nu nog bĳ zĳn ouders woont, voert de kalveren en het jongvee voordat hĳ ’s ochtends naar zĳn werk gaat. Martin, die met zĳn gezin een paar kilometer verderop woont, zorgt voor het voeren. Doordat hĳ zelfstandige is, kan hĳ meestal wel regelen dat hĳ niet te vroeg hoeft te beginnen. Wim is degene die meestal melkt. ‘Ik ben de enige fulltimer op het bedrĳf’, grapt hĳ. Diana en Gerard doen samen de boekhouding. Diana werkt daarnaast ook nog buiten de deur. De fokkerĳ is een taak die Gerard en Wim samen voor hun rekening nemen. ‘We hebben daarin wel dezelfde gedachtelĳn’, geeft Gerard aan. Ze werken met SAP, de grootste waarde daarvan vinden ze het beperken van inteelt. SAP maakt per koe een uitdraai voor mrĳ-basis, holsteinbasis en Zweeds roodbont. Dat betekent dat we

in de praktĳk kunnen kiezen uit negen stieren per koe, keus genoeg dus’, vindt Gerard.

Langzaam groeien Voor volgend jaar staat een uitbreiding van de stal op de planning. De belangrĳkste reden dat familie Abbink gaat bouwen, is de te kleine melkstal. De 2 x 5 visgraat uit 1978 is inmiddels wel verouderd en wat klein voor de tachtig koeien. ‘Als we dan toch gaan bouwen, vergroten we ook maar gelĳk de stal,’ zegt vader Wim. De keuze voor het melksysteem heeft hĳ aan de twee opvolgers overgelaten, zĳ moeten daar straks mee melken. De keuze is gevallen op een swingoversysteem, dubbel 20 of 22 stands, dat moet nog worden bepaald. Als de uitbreiding klaar is, telt de stal 200 ligplaatsen, inclusief ligplaatsen voor droge koeien en jongvee. Als het vloertype is gekozen, kan de milieuvergunning worden aangevraagd. Het is niet de bedoeling om de stal direct vol te zetten. ‘We willen langzaam opschalen, steeds een beetje groeien, met eigen jongvee. We moeten het zelf ook kunnen bĳbenen. Het verdwĳnen van het quotum is voor ons geen reden om nu uit te breiden. Dat is toch een dooie mus, daar komen wel weer andere kosten voor in de plaats,’ is de overtuiging van Gerard. De uitbreiding is natuurlĳk ook gericht op de overname door de beide zonen. ‘Met meer dan honderd koeien kun je het werk sowieso al niet meer in je eentje. Dus waarom dan niet samen verder?’ Eventueel kan één van de twee een baan buitenshuis houden. Volgens Wim vullen zĳn zoons elkaar prima aan. ‘Gerard is meer van het papierwerk en het management, Martin is meer een doener.’ l

2014

14-04-14 17:24

Dairymaster, de Nr. 1 in Swing-Over en buitenmelker melkstallen!

Dairymaster buitenmelker

MobiStar ﬂexibele melkstal

Dairymaster Swing-Over

• 1-persoonsmelksysteem • Hoge capaciteit: tot 250 koeien per uur met 1 melker bij 50 standen

• ‘s ochtends geleverd, ’s avonds melken • Capaciteit tot 90 koeien per uur • Eenvoudig inpasbaar in veel verschillende opstellingen

• Hoge capaciteit: tot 180 koeien per uur bij 2x26 standen • Geen afvallende melkstellen door luchtzuigen

Voor meer informatie, dealers of referentieadressen bij u in de buurt, mail naar info@europedairysystems.com

Tel: 088 324 7900 www.europedairysystems.com

Bezoek onze website!

• FORUM BERICHTEN • ACTUELE • AGENDA EN FILM • FOTO • BLOGS

www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX07_p19NED.indd 19

AP R IL

2 0 1 4

15-04-14 09:48

I N T E RV I E W

Wouter van der Weĳden: ‘Stop met de import van kalveren en versterk de natuurlĳke weerstand van dieren’

Niet langer spelen met vuur Hĳ pleit voor een plus op de melkprĳs voor melkveehouders met een bovengemiddelde natuurlĳke weerstand in hun veestapel. Wouter van der Weĳden is een van de auteurs van een rapport van het platform Landbouw, Innovatie en Samenleving. Het platform adviseert de natuurlĳke weerstand van koeien te versterken en wil af van de import van kalveren. tekst Tijmen van Zessen

et advies om de kalverhouderĳ in Nederland te halveren, maakte de tongen los in die sector. Als voorzitter van het platform Landbouw, Innovatie en Samenleving (LIS) kreeg Wouter van der Weĳden een stroom van reacties. Het platform deed onderzoek naar landbouwgerelateerde infectieziekten en presenteerde onlangs zĳn adviezen. Het riep de veehouderĳ onder meer op de natuurlĳke weerstand van dieren te

V E E T E E LT

VX07_interview vd Weijden.indd 20

APRI L

versterken. Maar ook om te stoppen met de import van kalveren. Wouter van der Weĳden, mede-oprichter en directeur van de Stichting CLM (Centrum voor Landbouw en Milieu), legt uit waarom. Wat is uw grootste bezwaar tegen de import van kalveren uit het buitenland? ‘In Nederland houden we enorm veel dieren op een kleine oppervlakte. Dan is het niet verstandig om ook nog grote

aantallen dieren te importeren. De risico’s op insleep van ziekten zĳn daarvoor te groot. De mkz in 2001 kwam via import van kalveren naar Nederland en ook de varkenspest in 1997 kwam via varkenstransport. De kalversector importeert jaarlĳks 860.000 dieren uit dertien tot vĳftien verschillende landen. Dagelĳks zĳn er transporten naar Nederland. En die komen niet van één bedrĳf, maar soms wel van tientallen bedrĳven.

2014

15-04-14 12:00

Dat is spelen met vuur in het biologische kruitvat dat Nederland is.’ Waarom pleit u voor een halvering van de kalversector in Nederland? ‘We zĳn absoluut niet tegen de kalversector, we vinden zelfs dat er een flinke kalversector in Nederland moet blĳven om een goede afzet voor stierkalveren van melkveebedrĳven te behouden.’ ‘Waar we mee moeten stoppen is de import. De kalversector draait voor meer dan de helft op import. Naast het risico op ziekte-insleep is er nog het probleem dat de regels voor dierenwelzĳn tĳdens het transport slecht worden nageleefd. Bovendien geeft het importeren van kalveren van verschillende bedrĳven en re-

gaat ons om een risico dat nog aanvaardbaar is. De praktĳk leert dat veel besmettelĳke ziekten via diertransporten ons land binnenkomen. Daar moeten we dus mee stoppen. De krimp is overigens voor een deel op te vangen door de toename van in Nederland geboren kalveren. Als het melkquotum afloopt, neemt het aantal koeien en kalveren toe.’ U stelt voor om de helft van de kalversector te verplaatsen naar Polen of Oost-Duitsland. Verwacht u dat daar dezelfde garanties gegeven kunnen worden op het vlak van dierenwelzĳn en milieu? ‘We willen dat kalveren zo veel mogelĳk worden opgefokt in de regio’s waar ze worden geboren. Omdat de helft van de

‘Louter fokken en selecteren op melkproductie is vragen om problemen’ import uit Duitsland komt, zal daar in elk geval een slachterĳ moeten komen. Waarom kunnen daar niet dezelfde garanties worden gegeven? Het zullen vooral Nederlandse partĳen zĳn die daar de regie voeren. Kalverintegratie VanDrie Group is een innovatief bedrĳf; die moet in staat zĳn dat te organiseren. In Nederland is veel kennis en expertise op het terrein van kalverhouderĳ. Ik kan me voorstellen dat zo’n tien kalverhouders worden betrokken bĳ de opzet van die bedrĳven.’

gio’s aanleiding tot een hoger gebruik van antibiotica in de sector. Het antibioticagebruik in de kalverhouderĳ is ondanks een reductie sinds 2007 nog altĳd hoog.’ De vakgroep kalverhouderĳ van LTO stelt dat uw advies is gebaseerd op een nulrisicosamenleving. Nul risico is toch een utopie? ‘Nul risico is inderdaad een utopie en daar pleiten wĳ dan ook niet voor. Het

Het rapport waaraan u schreef stelde verder dat de veehouderĳ – ook de melkveehouderĳ – de natuurlĳke weerstand van dieren moet versterken. Waarom is dat belangrĳk? ‘We moeten het natuurlĳke afweersysteem koesteren omdat het ons minder afhankelĳk maakt van antibiotica en omdat het de werking van vaccinaties kan versterken. Dat is althans wat ik hoor ik van immunologen. Er bestaan twee systemen die mens en dier beschermen tegen ziekten. Het specifieke systeem mobiliseert specifieke witte bloedlichaampjes en afweerstoffen na een infectie of vaccinatie. Bĳ een volgende aanval van deze ziekteverwekker is het dier dan min of meer immuun. Het af-

weersysteem heeft namelĳk een geheugen en kan daardoor weer snel dezelfde afweerstoffen aanmaken.’ ‘Het algemene systeem heet aangeboren te zĳn, maar kan door goed management wel worden versterkt. Het biedt een natuurlĳke weerstand tegen een breed spectrum van ziekteverwekkers. Dat systeem hebben we steeds harder nodig, want het antibioticagebruik moet verder omlaag.’ Het project Weerbaar Vee heeft miljoenen euro’s gestoken in het versterken van de natuurlĳke weerstand en zoekt naar biomerkers die immuniteit voorspellen. Is deze aandacht volgens u nog niet voldoende? ‘Ik heb geen recente informatie over de resultaten van dit project, maar die aandacht is zeker positief. Ik begreep wel dat het nog een heel proces is om de juiste indicatoren voor natuurlĳke weerstand in melk te vinden.’ ‘Los daarvan vind ik dat melkveehouders en veeverbeteraars alert moeten zĳn dat ze met fokken en selecteren op hoge melkproductie de natuurlĳke weerstand niet ondermĳnen. Louter fokken en selecteren op melkproductie is vragen om problemen. Bĳ kippen hebben we gezien hoe dat fout kan gaan: snelgroeiende kippen hebben meer antibiotica nodig.’ Is uw zorg om de natuurlĳke weerbaarheid weggenomen als blĳkt dat dankzĳ metingen in melk een fokwaarde weerbaarheid realiteit wordt? ‘Het is een valkuil om te denken dat je met genetica alles aan kunt. Ook de huisvesting, verzorging en voeding van de koeien, en misschien ook weidegang, hebben effect op de natuurlĳke weerstand. Bĳvoorbeeld in een stal met te krappe ligboxen en een gladde vloer heeft een koe permanente stress, dat ondermĳnt de weerstand.’ Vindt u dat melkveehouders mogen worden afgerekend op de natuurlĳke weerstand van hun koeien, ook nu het nog een kenmerk is dat niet meetbaar is? ‘Eerst moet de natuurlĳke weerstand meetbaar worden gemaakt. Als dat lukt, dan zou de zuivelindustrie veehouders met een hoge natuurlĳke weerstand in hun veestapel kunnen gaan belonen. Er zĳn immers twee voordelen: de koeien blĳven langer gezond en ze hebben minder antibiotica nodig. Naast een weidepremie zou er dan een premie voor natuurlĳke weerstand komen. Ik hoop dat dit binnen drie tot vĳf jaar haalbaar is.’ l

V E E T E E LT

VX07_interview vd Weijden.indd 21

AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 12:00

Wei doen het al jaren! WEIDEGANG EN SUCCESVOL ROBOTMELKEN In 2013 produceerden 880 Nederlandse Lely Astronaut gebruikers samen 630 miljoen kg weidemelk. Dit bewijst dat robotmelken en beweiden prima samengaan. Wilt u weten hoe? Vraag onze experts naar de mogelijkheden.

Neem contact op met uw Lely Center of mail naar nederland@lely.com.

EVOLVE. www.lely.com

VX07_p22.indd 22 NL14061-FS-Astronaut-Wei doen het al jaren-Veeteelt-180x125-JDV.indd 1

innovators in agriculture

15-04-14AM 09:52 4/3/2014 11:58:02

Veel veehouders investeren momenteel in Ovalert-vruchtbaarheidsmanagement. Waar anderen vooral stappen tellen, gaat Ovalert een stap verder. Ovalert biedt u namelijk verrassend meer controle en informatie, en managet de volledige vruchtbaarheidscyclus van uw veestapel. Ovalert is efficiënter, biedt u dankzij de integratie met bijvoorbeeld SAP en VeeManager optimaal inzicht én u kunt alles zelf inregelen. Sperma Inclusief in Ovalert: een maandabonnement per koe en de zekerheid van de beste CRV-stier voor uw koeien. Kortom, concrete voordelen. En dat levert op! WILT U WETEN WAT INVESTEREN IN OVALERT U KAN OPLEVEREN? Neem dan contact op met de CRV Klantenservice voor een afspraak met een van onze vertegenwoordigers: (088) 00 24 440.

NIEUW IN OVALERT: VANAF NU OOK MET HALSBAND-RESPONDER

OVALERT.NL

467-13 Ovalert-NED.indd 1

13-01-14 09:42

G E Z O N D H E I D

Fenomeen aardstralen wetenschappel캐k nog nooit aangetoond

Werking broncorrector bl캐ft mysterie

De broncorrector bevat een combinatie van edelmetalen en brengt ongel캐kmatige spanning als gevolg van aardstraling weer in balans

V V EE EE TT EE EE LL TT A A PP R R II LL 22 22 00 11 44

VX07_aardstralen.indd 24

14-04-14 11:02

Overtuigend wetenschappelĳk bewĳs voor de werking van het instrument is nooit gevonden. Niettemin kochten honderden Nederlandse en Vlaamse melkveehouders al een broncorrector om zogenaamde aardstraling te neutraliseren. Onverklaarbare gezondheidsproblemen bĳ mens en dier verdwĳnen vaak na installatie van het apparaat. Wetenschappers reageren sceptisch. tekst Wichert Koopman

et verhaal van de familie Vossebeld uit Wesepe is illustratief. Wat met een regiment aan deskundigen niet kon worden opgelost, lukte wel met een zogenaamde broncorrector. Onverklaarbare gezondheidsproblemen bĳ het vee werden overwonnen na het bezoek van een wichelroedeloper en de plaatsing van een pvc-pĳp met een inhoud van edelmetalen.

Voeding uit vrĳe energie Al 63 jaar verkoopt de Nederlandse familie Bron een instrument dat de vermeende negatieve effecten van zogenaamde aardstraling zou kunnen neutraliseren. Wereldwĳd zĳn er inmiddels 15.000 van verkocht, waarvan enkele honderden op Nederlandse melkveebedrĳven. Brons Bodem Exploratie BV is uitgegroeid tot een familiebedrĳf waarmee zeven broers en zussen en een neef hun inkomen verdienen. ‘De broncorrector is een gepatenteerd instrument. De pvc-buis bevat een combinatie van edelmetalen, waaronder een antenne die exact op het magnetische noorden moet worden afgesteld’, vertelt Albert Bron. ‘Het instrument wordt gevoed door de vrĳe energie van het aardmagnetisch veld, waardoor het zonder verdere voeding zĳn werk kan doen’, aldus de woordvoerder, die vertelt dat

alle broncorrectoren door de familie zelf worden gemonteerd, afgesteld en getest. Afhankelĳk van het bereik – oplopend van 3,8 naar 314 hectare – kost de aanschaf en installatie van een broncorrector tussen de 3000 en 14.000 euro. Daarbĳ geeft de firma Bron wel een vorm van garantie. ‘Als de klant na een jaar niet tevreden is, halen we het apparaat gewoon weer op en geven we tachtig procent van het geld terug’, verklaart Albert Bron. Dit gebeurt volgens de leverancier overigens maar zelden. ‘Bĳ 97 procent van de klanten blĳft de broncorrector staan.’

Onbalans maakt ziek Henk Pauw uit het Drentse Garminge is wichelroedeloper en wederverkoper van broncorrector. De voormalig veehouder wordt regelmatig uitgenodigd op melkveebedrĳven waar onverklaarbare problemen met de gezondheid van het vee spelen. ‘Als ik uit de auto stap, merk ik het al’, vertelt hĳ. ‘Meestal is op dit soort bedrĳven een sterk patroon van aardstralen aanwezig. Dat voel ik direct met mĳn handen en ik kan het ook zichtbaar maken met een wichelroede.’ Aardstraling is volgens Pauw kosmische straling die op weg naar het binnenste van de aarde wordt weerkaatst door ondergrondse wateraders maar bĳvoor-

Veel geld voor bewĳs Met een proef die de aanwezigheid van aardstralen bewĳst of de werking van een broncorrector aantoont, is veel geld te verdienen. Stichting Skepsis biedt 10.000 euro, in de Verenigde Staten is zelfs een miljoen dollar beschikbaar’, vertelt Jan Willem Nienhuys. Nienhuys is secretaris van Skepsis, een stichting die door wetenschappers is opgericht om wonderbaarlĳk theorieën en ongefundeerde claims te onderzoe-

ken en aan de kaak te stellen. ‘Ik ben een aantal keren benaderd door mensen die hun vermogen om aardstralen te kunnen voelen wilden laten testen’, vertelt de scepticus. ‘Nadat ik hen had uitgelegd dat ze dit ook zelf eenvoudig dubbelblind konden doen, hoorde ik meestal niets meer. Of ze schreven me dat ze zelf tot de conclusie waren gekomen dat het allemaal suggestie was.’

V E E T E E LT

VX07_aardstralen.indd 25

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 11:01

G E Z O N D H E I D

Mieke Vossebeld: ‘We kenden onze koeien niet meer terug’ Een bedrĳfsverplaatsing van Haaksbergen naar Wesepe, eind jaren negentig, bracht de familie Vossebeld aanvankelĳk weinig geluk. ‘Al vrĳ snel na de verhuizing werden de koeien ziek. De melkproductie zakte, de dieren werden sloom en dor in het haar en voelden koud aan. Het leek wel of ze helemaal geen weerstand meer hadden.’ Mieke Vossebeld, die het bedrĳf met 95 melkkoeien met bĳbehorend jongvee samen met haar man Gerhard en zoon Patrick beheert, vertelt het verhaal na zoveel jaar inmiddels zonder emotie. Maar de tegenslag ging hen niet in de koude kleren zitten. Een leger aan deskundigen betrad het Sallandse erf. Voeding, drinkwater, mineralenvoorziening, huisvesting, gezondheidsstatus… alles werd onderzocht en

aangepast. Niets hielp. ‘We wisten zo langzamerhand niet meer wat we moesten doen’, bekent de veehoudster. Een artikel in een vakblad zette de familie op het spoor van de broncorrector. ‘We zĳn eigenlĳk veel te nuchter voor dit soort dingen en konden aanvankelĳk ook niet geloven dat het kon werken. Maar we wilden alles proberen om de problemen op te lossen’, vertelt ze. ‘We benaderden wichelroedeloper Henk Pauw om eens langs te komen. Hĳ had direct in de gaten wat er aan de hand was. De grote hoeveelheden aardstralen en wateraders die op ons bedrĳf aanwezig waren, ondermĳnden alle weerstand van de koeien. Hĳ adviseerde ons zo snel mogelĳk een broncorrector te plaatsen.’ De familie vond de aanschaf aanvankelĳk

een grote investering voor een instrument waarvan ze de werking niet begrepen. Het aanbod van Pauw om de broncorrector na een jaar weer op te halen als ze niet tevreden waren, trok hen echter over de streep. Het apparaat is altĳd blĳven staan. ‘Een paar weken na plaatsing van de broncorrector zagen we de koeien opknappen. Ze werden weer actiever en de productie steeg. Een paar maanden later kenden we onze eigen koeien niet weer terug. De rust die de koeien nu uitstralen, is gewoon heel apart’, vertelt Vossebeld. De veehouders gaan sindsdien weer met plezier naar de stal. ‘Wĳ snappen ook niet hoe het kan, maar we willen de broncorrector voor geen goud meer kwĳt.’

beeld ook door allerlei mineralen, aardgas of aardolie. ‘Deze weerkaatsing veroorzaakt een onbalans in het aardmagnetisch veld, waardoor mens en dier niet goed kunnen aarden en langzaam maar zeker steeds meer lading rond hun lichaam opbouwen. Dit heeft op den duur een negatief effect op hun algehele welzĳn en gezondheid’, legt hĳ uit. ‘De broncorrector brengt alle ongelĳkmatige spanning weer in balans en zorgt ervoor dat levende wezens hun opgebouwde lading langzaam maar zeker weer kwĳt kunnen raken’, verklaart

Pauw. ‘Daarna wordt het weerstandsvermogen van mens en dier alleen maar beter.’

bronnen’, zo geeft hĳ desgevraagd aan. Bĳ de claim dat de broncorrector zonder vorm van voeding verstoringen in een potentiaal, aardmagnetisch veld actief zou kunnen opheffen plaatst de geofysicus vraagtekens. ‘Daar is hoe dan ook energie voor nodig en als de broncorrector die zou kunnen onttrekken aan het aardmagnetisch veld, dan zou dat heel goed nieuws zĳn. Dan hadden we namelĳk in één keer wereldwĳd ons energieprobleem opgelost’, aldus De Groot. Dat dieren gevoelig kunnen zĳn voor het aardmagnetisch veld is volgens de wetenschapper wel aangetoond. Duiven bezitten bĳvoorbeeld een orgaantje dat hen in staat stelt om zich op basis van dit veld te oriënteren ‘Maar er is nooit bewezen dat het aardmagnetisch veld invloed zou hebben op het welzĳn of de gezondheid’, zo geeft hĳ aan. ‘Zo is er bĳ mĳn weten geen verschil tussen het welbevinden van koeien op de evenaar of in Noorwegen, terwĳl er tussen beide plaatsen op aarde wel een groot verschil bestaat tussen de sterkte van het aardmagnetisch veld.’ De verklaring voor het feit dat veel veehouders zeggen baat te hebben gehad bĳ de installatie van een broncorrector op hun bedrĳf kan volgens De Groot vooralsnog niet worden gevonden in de natuurkunde. ‘Wat niet wegneemt dat het fenomeen me wel intrigeert. We hebben apparatuur waarmee we betrekkelĳk eenvoudig metingen aan het aardmagnetisch veld kunnen uitvoeren. Ik zou in de buurt van een broncorrector heel graag eens onderzoek doen.’ l

Heel graag meten Dr. Lennart de Groot van Universiteit Utrecht kan veel van de beweringen van de verkopers van de broncorrector wetenschappelĳk niet staven. ‘Als het bĳvoorbeeld waar zou zĳn dat kosmische straling zou worden weerkaatst door aardolie of gas, dan zouden we daar natuurlĳk allang gebruik van maken bĳ het zoeken naar deze fossiele energie-

Wetenschappers kunnen veel van de beweringen over de broncorrector niet staven

V E EV TE EE ET LE TE LJTA N AU PR A IRLI 21 / 22 0 12 40 0 9

VX07_aardstralen.indd 26

14-04-14 11:02

Corrigeert aardstraling Meer dan 60 jaar ervaring

Garantie op resultaat Gratis en vrijblijvend onderzoek

een Voor re hoge le e algeh nd a t s r e we

BRONCORRECTOR.com

V E E T E E LT

VX07_p27.indd 27

AP R IL

2 0 1 4

14-04-14 10:16

S T I E R S P E C I A L

Jarenlang investeren levert Etaregge-fokker Gerard Busger op Vollenbroek nummer twee roodbont op

E TA R E G G E B R O O K LY N (MR BURNS X KIAN)

Betr. NVI 79% (cĳfers op roodbontbasis) % e.

kg v.

+1324 –0,12 +0,08

kg m.

% v.

+49

Exterieurindex 84% betr. frame

111

robuustheid

106

uier

109

benen

110

totaal

113

hoogtemaat

113

voorhand

100

inhoud

107

openheid

109

kruisligging

104

kruisbreedte

102

beenstand achter

108

beenstand zĳ

NVI

lvd.

+54 +338 +247

Inet

+381

100

112

107

beengebruik

107

vooruieraanhechting

105

voorspeenplaatsing

103

speenlengte

101

uierdiepte

108

achteruierhoogte

111

ophangband

105

achterspeenplaatsing

101

conditiescore

102

vruchtbaarheid

klauwgezondheid

afkalfgemak

karakter

melksnelheid

levensv. geboorte

levensv. afkalven

102

geboortegemak

100

persistentie

107

laatrĳpheid

Mr Burnszoon Etaregge Brooklyn nestelde zich op de tweede

broek met de aankoop van een embryo uit Dixie-Lee Aspen. tekst Inge van Drie

ie de stalnaam Etaregge intypt op de website van CRV, vindt bĳna zeventig stieren. Jarenlang houden Gerard, Annie en inmiddels ook zoon Henri Busger op Vollenbroek uit Enter zich al bezig met fokkerĳ. Eind jaren tachtig leverden ze al een paar stieren aan kiorganisaties. Maar voor een echte doorbraak moesten ze geduld hebben. In april werd het lange wachten beloond. Tĳdens de indexdraai ontpopte Etaregge Brooklyn zich tot de revelatie bĳ roodbont. De Mr Burnszoon nestelde zich direct op de tweede plaats voor NVI. ‘We wisten al dat hĳ het goed zou gaan doen. Maar dat hĳ zo hoog scoort, is wel bĳzonder om mee te maken’, aldus Busger op Vollenbroek, die zĳn veestapel twee jaar geleden inkromp van zeventig naar veertig dieren om zich meer op topfokkerĳ te kunnen concentreren. De basis voor het succes van Brooklyn legde de fokker halverwege de jaren ne-

uiergezondheid

Hĳ ontpopte zich in de aprildraai tot de revelatie bĳ roodbont.

plaats. De basis voor dat succes legde Gerard Busger op Vollen-

klauwhoek

aAa-code

kg e.

Brooklyn beloont lange wachten

gentig met de aankoop van een embryo uit Dixie-Lee Aspen. Aspen voert terug op Yarsons Apollo Haven Amber, die ook aan het hoofd staat van de Vero Annefamilie van René de Jong. Onder meer de Verostieren Crown, Goliath en Anchorman stammen uit deze lĳn.

Inzet Kian gouden greep Terug naar Aspen, de met 92 punten ingeschreven Mascotdochter die succes boekte als stiermoeder met haar veelbenutte zoon Dixie-Lee Aaron. Uit Aspen werd in Enter Fataldochter Etaregge Aspen Asha geboren, die 86 punten kreeg en in haar leven bĳna 68.000 kg melk produceerde met 3,71% eiwit. Haar Dennisdochter Etaregge Den Asmira produceerde net als haar moeder melk met veel eiwit. In totaal gaf ze 51.757 kg melk met 3,81% eiwit. Foktechnisch speelde vooral haar Kiandochter Etaregge Kian Asmira 4 zich in de kĳker. ‘Wĳ

423615

De 85 punten Fidelityzusjes Marilyn en Marcella komen uit de volle zus van Brooklyn

Brooklyns makkelĳk te herkennen Tussen andere koeien pik je de Brooklyndochters er zo uit, vindt Marcel Hellegers, die als fotoscout voor CRV een kleine dertig dochters zag. ‘Ze zĳn makkelĳk te herkennen. Niet alleen vanwege hun gespikkelde, bonte aftekening, maar ook omdat ze groter, langer en dieper zĳn dan de gemiddelde koe.’ De Brooklyndochters stappen volgens Hellegers goed op iets rechtere benen en ze hebben kwalitatief sterke uiers met hoge en brede achterkwartieren.

V E E T E E LT

VX07_Etaregge Brooklyn.indd 28

APR I L

2014

14-04-14 12:20

hadden een zwartbonte veestapel met grote koeien. Daar paste Kian met zĳn eiwit en degelĳkheid prima op. Het was een gouden greep om hem in te zetten.’ Kiandochter Asmira 4 groeide uit tot een fraaie vaars. ‘Ze was groot, sterk, lang en krachtig. Niemand geloofde dat het een Kiandochter was’, vertelt Busger op Vollenbroek. Henk Verheĳ, foktechnisch specialist van CRV, kan zich dat wel voorstellen. ‘De gemiddelde Kiandochters zĳn wat compact. Pas als ze een paar keer gekalfd hebben, groeien ze uit tot fraaie koeien. Maar Asmira had als vaars al allure. Het was echt een vaars zoals elke veehouder in de stal wenst.’ De Kiandochter kreeg 86 punten en kreeg Mr Burns als partner. Een ideale combinatie, aldus Verheĳ. ‘Kian geeft laatrĳpe nakomelingen, die degelĳk, compact en mobiel zĳn en voor hoge gehalten zorgen. Mr Burns is juist een melkstier met heel grote, wat extreme dieren.’ In de fokwaarde van Brooklyn is van beide stieren wat te herkennen: het frame (111) en de melkplas (+1324 kg) van Mr Burns, het sterke beenwerk (110) en het eiwitgehalte (+0,08) van Kian.

Volle zussen Brooklyn Voor dat eiwitgehalte staat ook de koefamilie garant. Zo kwam moeder Asmira uit op een levensproductie van 51.215 kg melk met 4,06% eiwit. In de Etareggestal hebben haar nazaten inmiddels een behoorlĳke invloed, onder meer via twee volle roodbonte zussen van Brooklyn, Margrit en Margo. Margo bleek op basis van merkers de betere, maar verongelukte een week na haar eerste kalving. Een pinkenspoeling met Arroyo (Spencer x Etazon Renate) leverde wel Aragon op, die in Duitsland een tĳd lang de hoogste roodfactorstier was voor RZG, en de 87 punten Etaregge A Maribel, de favoriet van Busger op Vollenbroek. ‘Alle dochters van Maribel testen goed; ze heeft een Goliathdochter met 376 NVI op roodbontbasis en een aantal hoog scorende dochters van Numero Uno’, vertelt Busger op Vollenbroek. In de vaarzenlĳst staat de teller voor Maribel nu op 12.898 kg met 3,57% vet en 3,79% eiwit

De moeder van Brooklyn, Etaregge Asmira 4, produceerde 51.215 kg melk met 4,06% eiwit

in 391 dagen. CRV zet dit jaar haar Alchemyzoon in, net als een Ellmauzoon die via een Fidelity- en Shottledochter uit Asmira 4 stamt. Eerder zette CRV ook Manitou (Mr Savage x Fiction) in, een kleinzoon van Etaregge A Margrit. In tegenstelling tot Margo bleef Margrit wel in leven. De 86 punten Mr Burnsdochter werkt aan haar tweede lĳst na een door het vele spoelen lange eerste lactatie. ‘Ze bleef maar doorgeven. In zo’n 900 dagen heeft ze bĳna 24.000 kg melk met 4,15% eiwit geproduceerd.’ Uit Margrit komen twee fraaie Fidelityzusjes: Marilyn en Marcella, opnieuw uitblinkers voor eiwitproductie. ‘Ik heb een sterk vertrouwen in deze familie. Ze hebben een enorme drang om melk te geven en houden het gemakkelĳk vol. Ze vreten veel, ze geven veel melk en ze zĳn

Etaregge Fid A Marilyn (v. Fidelity)

Alternatief voor O Manbloed CRV toont mogelĳk een dochtergroep van Brooklyn op de NRM, laat Verheĳ weten. ‘Het is afwachten hoe zĳn fokwaarde vruchtbaarheid zich gaat ontwikkelen, maar verder is Brooklyn een complete, allround stier. Met zĳn afwĳkende bloedvoering en sterke productievererving past hĳ ook goed op zwartbont. Hĳ biedt een goed alternatief voor het vele O Manbloed.’ l Dixie-Lee Aspen (v. Mascot)

Dixie-Lee Aaron (v. Luke)

Etaregge Aspen Asha (v. Fatal) Etaregge Den Asmira (v. Dennis) Etaregge Kian Asmira 4 (v. Kian)

Etaregge Burns A Margrit Etaregge Burns A Margo (v. Mr Burns) (v. Mr Burns) Etaregge Fide A Marcella (v. Fidelity)

nooit ziek’, vertelt de Twentse fokker. Henk Verheĳ verbaast het niet dat uit deze familie nu een topstier rolt. ‘Fokkerĳ is een beetje stratego. Je moet kĳken wat uniek is, je kansen spreiden en op tĳd schakelen. Dat heeft Busger op Vollenbroek altĳd goed gedaan en daar plukt hĳ nu de vruchten van.’

Etaregge Brooklyn (v. Mr Burns)

Etaregge A Maribel (v. Arroyo)

Etaregge Aragon rf (v. Arroyo)

Etaregge Fide A Monique (v. Fidelity)

Etaregge Gold Moviestar (v. Goliath)

Etaregge Alhambra (v. Alchemy)

Etaregge Eduard (v. Ellmau)

V E E T E E LT

VX07_Etaregge Brooklyn.indd 29

Etaregge Shottle Asmira (v. Shottle)

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 12:20

R U W V O E R

Grasveredelaars in Europa houden vast aan klassieke veredeling van gras

Met gmo veredeling versnellen

Wat is genetische modificatie? Genetische modificatie bĳ planten is het veranderen van de genetische opmaak van een plant op een manier die in de natuur niet mogelĳk is. Dat kan op verschillende manieren. Zo kan een gen uit een heel andere soort worden ‘ingebouwd’, om een nieuwe eigenschap bĳ een plant te introduceren. Hierdoor kunnen rassen worden gemaakt met eigenschappen die in de soort niet voorkomen, zoals een ras met resistentie tegen bepaalde insecten door middel van een eiwit dat uit een bacterie komt. Er kunnen ook genen worden ingebouwd die al in de soort voorkomen, bĳvoor-

beeld een variant van een bestaand gen waardoor de plant ongevoelig wordt voor bestrĳdingsmiddel, of een gen voor ziekteresistenties uit andere rassen. Dat laatste is nuttig in die gewassen waar dit via conventionele veredeling tientallen jaren zou duren, zoals in aardappel of appel. Ten slotte kun je ook eigenschappen veranderen door een gen slechts uit te schakelen, bĳvoorbeeld om de productie van allergenen te verhinderen. De regels in de EU gelden voor al deze drie manieren, omdat ze zĳn gebaseerd op het gebruik van een bepaalde techniek, niet op het eindresultaat.

VVE EE ET TE EE EL LT T J A P N RU I AL R 2I 12 /0 21 42 0 0 9

VX07_gmo in gras en mais.indd 30

14-04-14 11:00

Terwĳl in alle andere werelddelen genetisch gemodificeerde gewassen volop worden geteeld en geëxporteerd, blĳft in Europa de teelt verboden. Toch lĳkt de negatieve sfeer rondom gmo onder druk van een groeiende en meer welvarende wereldbevolking langzaam te verdampen. Grasveredelaars houden echter vast aan de klassieke veredeling. tekst Alice Booij

ypocriet, dat woord is volgens René Smulders van het Plant Research International (PRI) in Wageningen goed op zĳn plaats als het gaat over genetisch gemodificeerde (gmo) gewassen. ‘De soja en mais die we importeren en aan de koeien voeren, bestaat voor het overgrote deel uit gmo-gewassen. Maar dezelfde gewassen in Europa telen is verboden.’ De roep om gmo-gewassen ook in Europa en Nederland te mogen telen, wordt echter steeds groter. ‘Omdat het een prima manier is om de teelt te helpen en de kwaliteit te verhogen, terwĳl de doemscenario’s vol negatieve aspecten rondom gmo-gewassen niet zĳn uitgekomen’, aldus Smulders, die als voorbeeld gmomais noemt. ‘De gmo-rassen die nu geteeld worden, hebben een herbicidetolerantie, wat de onkruidbestrĳding voor boeren een stuk gemakkelĳker maakt. Er is ook gmo-mais die resistent is tegen lastig te bestrĳden insecten, zoals de maisboorder. Hierdoor wordt de opbrengst voor de boer stabieler.’ Smulders merkt echter op dat veredelaars terughoudend zĳn. ‘De toelating is een politiek proces.’ De Nederlandse regering pleit nu voor een nieuw systeem van toelating in de EU, waarbĳ elk land zelf zou kunnen beslissen over teelt op het eigen grondgebied van gmo-rassen die veilig zĳn bevonden voor import. De hoop is dat dit een uitweg biedt, maar geen idee hoe lang dat gaat duren.’

Investeringen in het buitenland Voorlopig zĳn de investeringen in de ontwikkeling van gmo-gewassen verplaatst naar het buitenland, waar veredelaars met open armen ontvangen worden. ‘Ze willen van hun investeringen ook rendement zien, maar het is de vraag wanneer dat in Europa gaat gebeuren’, geeft Smulders aan. Bovendien gebeurt er wat betreft gentechnologie niet zoveel in de grasteelt. ‘Het is wereldwĳd geen belangrĳk gewas’, aldus Smulders,

die naast soja en mais katoen en koolzaad als gewassen noemt met een hoog aandeel gmo-rassen. ‘Het zĳn teelten die van belang zĳn in Noord- en Zuid-Amerika, Australië, Zuid-Afrika en China.’

Niet nodig in gras Edward Ensing, voederspecialist bĳ Barenbrug, is echter helder over de toegevoegde waarde van gmo-technieken bĳ het veredelen van gras. ‘Gmo-technieken zĳn niet nodig. We hebben nog genoeg andere manieren om gras te veredelen, die minder kostbaar zĳn en minder risico opleveren.’ Met risico bedoelt Ensing vooral het commerciële risico. ‘Als de klant of de consument het niet wil, forceren wĳ niets, ook al vinden wĳ dat de techniek goed is.’ Gras is geen gewas met een snelle genetische vooruitgang, geeft hĳ aan. ‘Mais verbetert elk jaar 2 tot 3 procent. Bĳ gras ligt dat op 0,5 procent.’ Een tempo dat met de ‘ouderwetse’ veredeling nog prima is bĳ te houden. ‘We hebben een genenbank van 110 jaar oud. Als we antwoorden zoeken, kunnen we die eigenlĳk altĳd uit oude genetica halen.’ Daarbĳ helpt het om de DNA-structuur van gras te kennen. ‘Die hebben we in beeld en wanneer een bepaalde genetische volgorde staat voor een gewenste eigenschap, helpt het ons met het zoeken naar rassen voor verder kweekwerk.’ Zou gmo-gras die genetische vooruitgang wellicht kunnen versnellen? ‘Dat scheelt hooguit twee jaar, dat weegt niet op tegen de hogere kosten. Genetisch modificeren is een dure techniek.’ Ook ‘grote’ problemen die het gebruik van gmo-rassen in de grasteelt zouden rechtvaardigen, zĳn er niet, voegt de specialist eraan toe. ‘Wanneer je bĳ aardappelen een phytophtoraresistent ras zou kunnen ontwikkelen, scheelt dat veel bespuitingen, daar sta ik wel open voor. Bĳ gras hebben we dat niet.’ Collega Jos Deckers van DSV-zaden sluit

zich erbĳ aan dat de nadelen van de gmo-rassen groter zĳn dan de voordelen. ‘We halen in de klassieke veredeling nog genoeg vooruitgang, we maken geen gebruik van gentechnologie. Het introduceren van nieuwe kenmerken in gras via gmo’s is wellicht technisch mogelĳk, maar vraagt grote researchinspanningen waarvan het onzeker is of deze terugverdiend kunnen worden.’ Bovendien noemt hĳ nog een argument dat het ontwikkelen van gmo-grasrassen moeilĳk maakt. ‘Gras vermeerdert zich door kruisbestuiving. Dat betekent dat gmo-gras zich ook kan vermenigvuldigen buiten het perceel in de vrĳe natuur, dat is wel een extra drempel om eraan te beginnen.’ Mais is voor gmo-veredeling een makkelĳker gewas. ‘Mais is een hybride. Die kan alleen zichzelf bevruchten en groeit niet in het wild, dat maakt de ontwikkeling van een gmo-maisras gemakkelĳker’, zegt Deckers, die zich goed realiseert dat het imago van gmo-planten niet goed is. ‘Je wilt als melkveesector niet dat dit imago ook overslaat op melk.’

Groei buiten Europa Gras met een verbeterde kroonroestresistentie of een hogere efficiëntie voor stikstof en fosfaat. Jos Groot Koerkamp, commercieel manager bĳ Limagrain, ziet de voordelen van gmo-gras wel voor zich. ‘Je kunt zo het kweekwerk versnellen. Stel je voor dat je Engels raaigras zo kunt ontwikkelen dat het op droogtegevoelige grond in Zuid-Europa verbouwd kan worden.’ Met het onderzoek naar gmo-gras heeft Groot Koerkamp in het verleden wel ervaring opgedaan. ‘Er zĳn in 2001 proeven gedaan met een uitgestelde bloei en is er gewerkt aan een steilere bladstand, wat gunstig is bĳ maaien.’ Overigens was Limagrain met het herbicidetolerante ras Chardon dicht bĳ een introductie van gmo-mais in 2000. ‘Er was veel vraag vanuit de praktĳk, maar door de maatschappelĳke discussie en het Europese moratorium is het nooit tot verkopen gekomen.’ Eigenlĳk is er nog steeds niets veranderd, geeft Groot Koerkamp aan. ‘In andere werelddelen ontwikkelt men gewoon door en groeit het areaal, in Europa lopen we achter.’ Hĳ geeft echter aan een kentering te verwachten. ‘De wereld gaat om voedsel vragen’, voorspelt Groot Koerkamp. ‘Ik ga het nog meemaken dat we zaad gaan verkopen van gmo-rassen. Maar dat kan nog wel tien jaar duren.’ l

V E E T E E LT

VX07_gmo in gras en mais.indd 31

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 11:00

K E U R I N G

Veel finalisten met Shottlebloedvoering tĳdens Avondbloesemshow in Zoelen

Rita als Betuwe’s mooiste De Avondbloesemshow Midden-Betuwe trekt altĳd veel publiek naar Zoelen. Het succesvolle concept van een avondkeuring werd dit jaar versterkt door het optreden van een dochtergroep van AltaShare. Ook kon het publiek actief meejureren. tekst Jaap van der Knaap

D De Crob Rita 6685 (v. Aftershock), kampioene jong Prod: 2.01 376 10.512 3,47 3,07 lw 88

Malderick Annele 627 (v. Shottle), kampioene midden Prod.: 2.01 326 10.296 3,61 3,17 lw 106

Willem’s Hoeve Rita 0246 (v. Goldwyn), kampioene oud Prod.: 3.08 519 19.259 3,96 3,31 lw 116

e genen van Picston Shottle waren veelvuldig aanwezig tĳdens de Avondbloesemshow in Zoelen. Zo bestond het finalekwartet van de middenklasse voor drie kwart uit dochters van de gespikkelde Mtotozoon Shottle. Toch zorgde die grote Shottle-invloed niet voor een uniform finalekwartet. Neem De Rith Cinderella 23A van Dick van Deelen uit Zoelen. De volwassen Cinderella (v. Shottle) was stĳlvol en bezat een diepe middenhand, maar door haar late lactatiestadium miste haar soepele melkklier de laatste melkuitstraling. Halfzus Anker-Holstein Bil Hetty 3 (v. Shottle) van Wim en Joost van den Anker uit Maurik was juist veel jeugdiger, had nog niet die laatste ribdiepte, maar stapte wel vlot door de ring. Dat Shottle niet louter gespikkelde dieren vererft, maar ook dieren met een gitzwarte aftekening, bewees Malderick Annele 627. De Shottledochter van Jos en Ans van Rooyen uit Maurik straalde van kop tot staart melk uit, maar bezat desondanks wel breedte en balans in het skelet. De eenmansjury Jacob Wĳnker noemde terecht dat haar uier wel erg vol zat, maar wat zat haar ophangband er nog scherp in en wat was de achteruier breed en vooral hoog aangehecht. Stĳlvol stapte ze naar de eindzege. Hennie 682 stak nog wel een stokje voor een dubbelslag voor Shottle in de middenklasse. De roodbonte Loustardochter van Coby en Gerard Sturkenboom uit Buurmalsen bezat een sterke tred en vooral meer melkuitstraling in uier en frame, waardoor ze de reservetitel opeiste ten koste van Hetty en Cinderella.

Cinderellafamilie aan zet Ook De Rith AltaShare zorgde tĳdens de tiende bloesemshow voor Shottlegenen. De leden van de fokkersclub Midden-

V E E T E E LT

A PR I L

VX07_show Zoelen en bloempjes.indd 32

Betuwe proberen ieder jaar een beloftevolle jonge stier gezamenlĳk in te zetten om tĳdens de bloesemshow daarvan een dochterschare te presenteren. Dit jaar viel de eer te beurt aan de late Shottlezoon Share, afkomstig uit de Cinderellakoefamilie. Share kreeg in Canada al een fokwaarde die hem plek 50 bezorgde in de LPI-lĳst. In Zoelen kwamen zeven gemiddeld grote, sterke vaarzen in de ring met stuk voor stuk een sterke helling in het kruis. Het beenwerk leek wat grof in het bot, maar werd vlot gebruikt. In het uierbeeld waren de breedte en de ophangband in de achteruiers sterker verzorgd dan de vooruieraanhechting. Terug naar de keuring, waarbĳ nadrukkelĳk de vele toeschouwers betrokken werden bĳ de plaatsing van de kampioenen via een veebeoordelingswedstrĳd van de zes vaarzenfinalisten. De grote en extreem lange Barnkamper Marilyn 390 (v. Dempsey) van Leo, Artje en Linda de Jong uit Beusichem hoorde daar zeker bĳ. Ook Share Cinderella 1 (v. Iota), een nichtje van AltaShare en in eigendom van Van Deelen, liep zich met haar jeugdige voorkomen in de kĳker. Ze bleek nog een maatje te licht voor een serieuze gooi naar het eremetaal. Dat gold ook voor Anker-Holstein Boxer Destiny, een sterk geuierde, nog iets cilindrische Boxerdochter van Van den Anker. Stalgenote De Rith Cinderella 34, een Damionzus van AltaShare, was completer, bezat veel balans en ribwelving en streed serieus mee om de titel vanwege een breed gedragen uier en krachtige stap. Maar Wĳnker koos voor de kwaliteit van twee vaarzen die elk al meer dan vĳftien maanden aan de melk waren. Dat late lactatiestadium was te zien in de uierbloei en de royale conditie van zowel De Crob Rita 6685 (v. Aftershock) als Willem’s

2014

14-04-14 12:21

K O E I E N B L O E M P J E S

Hoeve Baily 653 (v. Atwood). Baily van Dick, Anneke en Wim de Jong uit Buren was een echte krachtpatser dankzĳ haar breedte- en dieptematen en bezat een sterke bovenbouw en een fraai beaderde uier. Rita van dierenarts Mies Pabon en melkveehouder Henk Jan van Driel uit Hedel was fĳner gebouwd en bezat nog wat meer jeugd. Rita kreeg de uierprĳs, maar een opmerking over het tekort aan kracht van de stap was op zĳn plaats. Vanwege de betere uier koos Wĳnker toch voor Rita en kreeg Baily het reservelint.

Reyer den Hartog, melkveehouder te Kollum:

Miss Betuwe

Roel Veerkamp, coördinator GES:

Barnkamper Marilyn 194 was naar Zoelen afgereisd om te strĳden voor een derde overwinning. De Shottledochter van De Jong uit Beusichem haalde al op twee eerdere edities van de bloesemshow de eindzege en verdedigde haar titel met haar diepe middenhand en krachtige uitstraling. Maar meer dan een vierde plaats in de seniorenfinale zat er niet in. De roodbonte Woutje 157 (v. Redross) van Sturkenboom was weliswaar lichter, maar had wel een fĳner beaderde melkklier en kreeg de derde plaats toebedeeld. De extreem lange Willem’s Hoeve Rita 0246 (v. Goldwyn) van De Jong uit Buren en de zes keer gekalfde Riet 45 (v. Fitlist) van Van de Gun streden om de titels. Riet oogstte lof voor haar nog altĳd hoog gedragen, soepele uier, terwĳl Rita haar openheid combineerde met voldoende breedte en wigvorm en krachtig beenwerk. Rita trok aan het langste eind, de waardering voor de beste uier van Riet eindigde in de reservetitel. Traditiegetrouw mocht het publiek de koe aanwĳzen voor de titel ‘Miss Betuwe’. Het was – toch wel verrassend vanwege haar lactatiestadium – vaarzenkampioene De Crob Rita 6685 die met de eindzege naar huis ging. l

‘Onze koeien komen nooit in de wei. En ze dansen helemaal niet eens per jaar. Dat doen ze bĳna elke dag. Na het melken komen ze terug in de stal. En dan gaan ze even dollen.’ (dV)

Marianne Thieme, fractievoorzitter Partĳ voor de Dieren:

Cor van Laarhoven, melkveehouder te Loon op Zand:

‘De koe in de wei wordt geofferd aan “cowmunities”, waarin duizenden koeien jaarrond op stal moeten staan en met kunstmatige vruchtbaarheidshormonen voortdurend drachtig gehouden worden om maar zo veel mogelĳk melk te kunnen leveren.’ (Bv)

‘Een hoogproductieve koe vraagt meer zorg, maar als je die goed kunt managen, kun je het hoogste saldo halen. Mrĳ’s zĳn makkelĳke koeien.’ (Mm)

Martĳn Boelens, directeur Lely Group:

‘Ik denk dat over vĳf jaar alle vaarskalveren standaard genomisch getypeerd worden. Typeren is dan geen vraag meer, maar een feit.’ (Bo)

Gert Hofmeĳer, melkveehouder te Heino: ‘Ik kan goed overweg met de mrĳ-koe omdat die tegen een stootje kan.’ (Bv)

Bram den Hollander, weidecoach: ‘In de praktĳk blĳkt dat boeren hun dieren altĳd goed in de gaten houden en op tĳd ingrĳpen. Dat zouden ze ook moeten doen met hun grasland. Twee of drie keer per week het land in en dan goed kĳken hoe het gras ervoor staat en op basis daarvan beslissingen nemen. Te vroeg of te laat van perceel wisselen kost altĳd geld.’ (Bv)

Geert-Jan van der Wal, melkveehouder te Urk: ‘Elke koe heeft een eigen karakter. De een is wat eigenwĳs, de ander rustig. We hebben vier runderfamilies in de stal rondlopen, bepaalde eigenschappen zie je generatie op generatie terugkomen. Zo houden sommige koeien er niet van in een klein hok te zitten. Accepteer dat het zo is en laat zo’n beest los.’ (Vm)

‘De melkrobot is niet alleen goed voor de boer, maar ook voor de koe. De dieren hoeven niet meer te wachten op hun melkbeurt zoals vroeger, maar kunnen de melkrobot bezoeken wanneer ze willen, al is het midden in de nacht. Daardoor ervaren ze minder stress, zĳn ze gezonder en leveren meer melk.’ (dV)

Liat Ben Sira, onderzoeker in ziekenhuis te Tel Aviv:

Gerbert Engelen, melkveehouder en ki-directeur te Grashoek: ‘Geduld in de fokkerĳ wordt vaak beloond. Maar dat geduld is er tegenwoordig helaas nog maar weinig.’ (HI)

Wim Schrĳver, melkveehouder te Dalfsen:

‘De kauwende bewegingen van een baby dienen niet als tepelmassage, maar om onderdruk in de babymond op te bouwen, en ook om de melk op tĳd door te slikken. De zogende babymond is een afzuigpomp, geen boerenhand om een koeienspeen.’ (NRC)

‘Bĳ het robotmelken kun je al je aandacht op de koe richten en word je niet afgeleid door het melken.’ (NO)

Krĳn Jan Polinder, melkveehouder te Nunspeet: ‘Een keuring is mooi, maar het is belangrĳk dat we 365 dagen per jaar van de koeien kunnen genieten. Dat ze veel melk geven, daar hebben we de koeien immers voor. Dat onze koe Sĳke 512 kampioene werd, is daarbĳ de kers op de taart.’ (NO)

Dirk-Jan Verdonk, dierenwelzĳnsorganisatie WSPA: Jelle Zĳlstra, onderzoeker Wageningen UR: ‘Een zieke koe kost veel geld en aandacht. Als je driehonderd koeien hebt, wil je dat niet meer. Die grote boeren willen geen koe die alleen maximaal melk geeft, zoals vroeger; ze willen een probleemloze koe. Daarop worden ze nu gefokt.’ (dV)

‘We zĳn niet tegen melkveehouders. Sterker nog, we worden vaak blĳ van de manier waarop melkveehouders met hun dieren omgaan en ik zie dat velen een band hebben met de koe en de koe in de wei.’ (Mm)

Anton Vermunt, melkveehouder te Veendam: ‘Koeien die buiten hebben gegraasd, ruiken anders: fris naar vers gras. Dat valt meteen op in de melkstal.’ (mk)

Bronnen: de Volkskrant (dV), Boerderĳ (Bo), Boerderĳ vandaag (Bv), Volkskrant Magazine (Vm), NRC Handelsblad (NRC), Melkvee Magazine (Mm), Holstein International (HI), Nieuwe Oogst (NO) en melk (mk)

V E E T E E LT

VX07_show Zoelen en bloempjes.indd 33

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 12:21

GEZONDE CIJFERS HALEN WORDT VANAF NU MAKKELIJKER Better Life Gezondheid & Better Life EfficiĂŤntie: de nieuwe fokkerijgetallen van CRV

470-13 Campagne-meisje.indd 1

31-01-14 10:14

Gezonde cijfers haal je niet zomaar. Daar zijn behalve gezond boerenverstand ook concrete gegevens voor nodig: in één oogopslag weten welke stier goed scoort op gezondheid en efficiëntie. CRV helpt u daar graag bij. Met Better Life Gezondheid en Better Life Efficiëntie, twee nieuwe en waardevolle fokkerijgetallen waarmee

u uw veestapel gericht verbetert op gezondheid en efficiëntie. Voor uw gemak en om u zo optimaal mogelijk te ondersteunen hebben we aantrekkelijke Better Lifestierenpakketten samengesteld in SAP en Stierwijzer. Meer weten? Kijk dan op onze website.

WWW.CRV4ALL.NL - WWW.CRV4ALL.BE

470-13 Campagne-meisje.indd 2

31-01-14 10:14

Foto: Alex Arkink

KODAK, UITBLINKER IN EFFICIËNTIE U wilt een veestapel met een hoge levensproductie, zonder extra werk. U heeft het immers al druk genoeg. Maar hoe weet u welke stier dat biedt? De fokwaarden vertellen u veel, maar niet concreet welke stier het beste scoort op efficiëntie. Better Life Efficiëntie van CRV doet dat wel. Better Life Efficiëntie is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Kodak scoort een mooie 8% op efficiëntie. Het resultaat? Kodakdochters die onopvallend zijn in de stal en opvallen in melkopbrengst en gezondheidskenmerken.

KODAK

(Kevin x Stadel) ki-code: 97-7222 aAa: 516342

(rb-basis)

NVI EFFICIËNTIE GEZONDHEID LEVENSDUUR KG MELK

198 7 6 624 543

Meer informatie over Better Life Efficiëntie vindt u op onze website.

BETTER COWS | BETTER LIFE

142-14 Kodak [VX06_p42].indd 1

02-04-14 15:15

Foto: Alex Arkink

ATLANTIC, DE GEZONDSTE STIER VAN DE KLAS U wilt zich geen zorgen maken over de gezondheid van uw veestapel, maar hoe weet u welke stier dat biedt? De fokwaarden vertellen u veel, maar niet welke stier het beste scoort op gezondheid. Better Life Gezondheid van CRV doet dat wel. Better Life Gezondheid is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Atlantic scoort 11% op het gebied van gezondheid: een oogstrelend exterieur en een lange levensduur. Een prachtcombinatie die leidt tot een indrukwekkende levensproductie.

ATLANTIC (Ramos x O Man) ki-code: 97-8797 aAa: 234165

(zb-basis)

NVI GEZONDHEID EFFICIËNTIE LEVENSDUUR KG MELK

318 11 5 745 562

Meer informatie over Better Life Gezondheid vindt u op onze website. CRV KLANTENSERVICE NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

142-14 Atlantic [VX06_p43].indd 1

11-04-14 10:06

GESPONSORDE SERIE RUWVOERMANAGEMENT

De melkproductie in Nederland zal na 2015 stapje voor stapje toenemen. Daarvoor is meer voer nodig van goede kwaliteit. Het wordt een uitdaging om meer gras van eigen land te halen. In samenwerking met Innoseeds belicht Veeteelt in een serie de mogelĳkheden om dit te realiseren.

Deel 1: Farmwalk in het vroege voorjaar Deel 2: Rassenlĳst als richtsnoer Deel 3: Verbetering in verteerbaarheid Deel 4: Doelgericht doorzaaien

laas Fekkes is loonwerker in het Noord-Friese Marrum. Zĳn specialiteit: het egaliseren en opnieuw inzaaien van graslandpercelen. Jaarlĳks krĳgt hĳ tussen de 600 en 800 hectare Friese kleigrond voor zĳn kilverbord. Sinds twee jaar biedt Fekkes zĳn klanten ook een minder ingrĳpende manier van graslandonderhoud aan. In 2012 kocht hĳ een 6,5 meter brede Evers Gras Profi en voerde er zelf verschillende aanpassingen op uit. De machine beschikt over tanden die onkruiden, slechte grassen en dood materiaal uit de zode krabben en de goede grassen prikkelen om uit te stoelen. Bovendien heeft de machine verschillende rollen voor een egaliserende werking. Daarnaast is er een zaaimachine op gebouwd om in dezelfde werkgang grasland door te kunnen zaaien. Vorig jaar bewerkte het loonbedrĳf meer dan 300 hectare met de machine, voor dit jaar staat de teller al op 225. In de meeste gevallen wordt ook gras bĳgezaaid. ‘Voor percelen die goed liggen, is het een mooie onderhoudsmethode’, vindt Fekkes. ‘We halen een capaciteit van gemiddeld vĳf hectare per uur en zaaien 20 tot 25 kilo graszaad per hectare. Daardoor blĳven de kosten beperkt. Omdat je geen zaaibed maakt, zal de opkomst minder goed zĳn dan bĳ herinzaai. We zien wisselende resultaten, maar er komt uiteindelĳk altĳd een deel van op. Ik verwacht dat de kosten in de meeste gevallen binnen een jaar zĳn terugverdiend.’

Zode op peil Veehouder Rinse de Groot uit Blessum heeft al 35 jaar ervaring met doorzaaien. Met zes collega’s is hĳ mede-eigenaar van een wiedeg met zaaimachine waarmee hĳ ieder voorjaar zĳn 40 hectare grasland op zware kleigrond een onderhoudsbeurt geeft. ‘Als het nodig is, zaai ik gras bĳ. Soms is dat twee jaar achter elkaar, soms zit er vier jaar tussen’, vertelt hĳ. Zĳn ervaringen zĳn heel positief. ‘Ik scheur zo min mogelĳk om verlies van organische

V E E T E E LT

VX07-Innoseeds.indd 38

APR I L

Niet techniek maar timing bepaalt het succes van graslandverjonging

Doelgericht doorzaaien Graslandverjonging in plaats van graslandvernieuwing. Met deze achterliggende gedachte experimenteren veehouders en loonwerkers met routinematig doorzaaien. Veel kennis moet nog worden ontwikkeld, maar de interesse groeit. stof te voorkomen en het bodemleven in stand te houden. Als je zuinig bent op het grasland en met doorzaaien regelmatig nieuw genetisch materiaal inbrengt, houd je de kwaliteit van de zode op peil en is nieuw inzaaien vaak helemaal niet nodig.’ Routinematig doorzaaien zoals Fekkes dat bĳ zĳn klanten introduceert en De Groot zelf uitvoert, wordt in Duitsland al veel algemener toegepast. Zo publiceerde de Lantwirtschaftskammer Hannover in 2004 al een verslag van een onderzoek waarbĳ verschillende methoden en momenten van doorzaaien met elkaar werden vergeleken. De proefvelden werden met tussenpozen van twee jaar drie keer doorgezaaid met 20 kilo graszaad (in sommige varianten gemengd met witte klaver). Dit gebeurde voor de helft van de proeven in de herfst en voor de andere helft in het voorjaar. Daarnaast werden verschillende technieken van doorzaaien met elkaar vergeleken. Na zes jaar zĳn de opbrengsten gemeten. Doorzaaien bleek een duidelĳk positief effect te hebben op de opbrengst. Daarbĳ maakte het niet uit welke techniek werd toegepast en ook de verschillen tussen voorjaars- en najaarsdoorzaai waren heel klein. Ten opzichte van de oude zode leverden de in het voorjaar doorgezaaide proefvelden gemiddeld 7 procent meer droge stof op, terwĳl de gemiddelde opbrengst op de najaarsproefvelden 10 procent hoger was dan de controle. Dit is weergegeven in figuur 1. Overigens zĳn de verschillen volgens de onderzoekers niet statistisch significant. De belangstelling voor regelmatig doorzaaien als methode om de kwaliteit van

een grasmat op peil te houden neemt ook in Nederland de laatste jaren toe. De kennis is echter nog beperkt. Een zestigtal veehouders experimenteert sinds vorig jaar binnen het Praktĳknetwerk ‘Van graslandvernieuwing naar graslandverjonging’ met verschillende machines, graszaadmengsels en momenten van doorzaaien. Op basis van de eerste ervaringen stelt netwerkbegeleider Wim van de Geest vast dat vooral de omstandigheden bepalen of doorzaaien succesvol is. ‘Het nieuwe zaad moet voldoende vocht krĳgen om te kunnen ontkiemen en doorgroeien en de concurrentiekracht van de oude zode mag niet te sterk zĳn’, zo geeft hĳ aan. ‘In de nazomer en herfst is de kans van slagen het grootst, maar het vroege voorjaar kan ook een geschikt moment zĳn. En vorig jaar lukte het goed na de zware eerste snede.’

Timing bepaalt succes Het effect van doorzaaien moet op de langere termĳn worden beoordeeld, zo hebben de deelnemers aan het netwerk inmiddels ervaren. De meeropbrengst wordt vaak pas in de latere snedes zichtbaar en soms zelfs pas in het tweede jaar. Bĳ doorzaaien in het vroege voorjaar liet de eerste snede in een aantal gevallen een lichte groeidepressie zien. Timing is volgens de netwerkbegeleider uiteindelĳk veel bepalender voor het succes van doorzaaien dan de gebruikte machine. ‘Wel lĳkt het erop dat eggen als bewerking naast zaaien in het voorjaar toegevoegde waarde heeft, omdat het de oude zode opschoont’, aldus Van de Geest. l

2014

14-04-14 12:17

relatieve drogestofopbrengst

DE VISIE VAN

120 110 100 90 80 oude zode

voorjaarsdoorzaai

najaarsdoorzaai

Figuur 1 – Gemiddelde opbrengsten ten opzichte van een onbehandelde zode na zes jaar doorzaaien in voorjaar en najaar (bron: LWK Hannover)

HENDRIK NAGELHOUD, PRODUCTMANAGER GRASZADEN

Sterker gras met iSeed ‘Om jonge grasplantjes een betere start te geven heeft Innoseeds een speciale coating voor zaaizaad ontwikkeld. iSeed-graszaad is omhuld met een huidje van stikstof- en fosfaatmeststoffen dat het kiemplantje in de eerste twee tot drie weken direct van voedingsstoffen voorziet. Dit zorgt met name voor een betere wortelontwikkeling. Fosfaat stimuleert de wortelgroei, de aanwezige stikstof het vlot doorgroeien van de kiemplant.’ ‘De eerste ervaringen met iSeed deden we op bĳ sportvelden. Daar zagen we de eerste maanden na inzaai tot twintig procent meer wortelvolume in vergelĳking met traditioneel niet-gecoat graszaad. Een jaar na inzaai was het verschil nog steeds zichtbaar en zelfs toegenomen.’ ‘Eenzelfde effect zien we voor de iSeed-graszaadmengsels die we hebben ontwikkeld voor het inzaaien van grasland. Een beter ontwikkeld wortelstelsel maakt het gras sterker en minder gevoelig voor betreding door koeienpoten, maar bĳvoorbeeld ook voor droogte en roest. Bovendien verbetert de opname van meststoffen en vermindert daardoor de uitspoeling. Meer ondergrondse wortelgroei resulteert dan ook in meer bovengrondse grasgroei. Bĳ herinzaai mag met het gebruik van iSeed in het eerste jaar vĳf procent meer opbrengst worden verwacht in vergelĳking met zaad zonder meststoffencoating.’ ‘Bĳ doorzaaien komt de meerwaarde van iSeed nog duidelĳker tot uitdrukking. Het zwaardere zaad maakt meer contact met de grond waardoor het beter ontkiemt. Met name als de omstandigheden om te kiemen minder gunstig zĳn, heeft het zaad hier voordeel van.’ ‘In experimenten die werden uitgevoerd door het praktĳknetwerk Graslandverjonging werden bĳ alle doorzaaimethoden meer kiemplantjes geteld als iSeed werd toegepast. Door de directe beschikbaarheid van meststoffen kunnen kiemplantjes de concurrentie met de bestaande zode bovendien beter aan. Het is dan ook verstandig om een eventuele mestgift voor de bestaande grasmat na het doorzaaien enkele weken uit te stellen om zo het nieuwe gras de gelegenheid te geven zich te ontwikkelen.’

V E E T E E LT

VX07-Innoseeds.indd 39

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 12:18

VX07_p40.indd 40

14-04-14 10:58

S P E C IA L

M E L K E N

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G

Zes veehouders met een bovengemiddelde bedrĳfsomvang vertellen waarom ze investeerden in een bepaald type melksysteem. Met één of twee man willen of kunnen melken blĳkt een belangrĳk argument.

42 Efficiënt melken in grote melkstallen vraagt om voldoende comfort voor koe en melker.

45 30

Binnenmelker: Jan van Weperen

47 30

Swingover: Berry Weerink

Zĳ aan zĳ: Jan Covens

49 30

Multiboxsysteem: Wim Bos V E E T E E LT

VX07_special intro.indd 41

Buitenmelker: Wim Bonestroo

Separate robots: Wilfried van Dĳck AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 12:02

S P E CI AL

M E L K EN

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G

Voor bedrĳven met grotere veestapels is de keuze voor een bepaald type melksysteem niet per definitie anders dan voor een gemiddeld bedrĳf. Alleen is de omvang van een gekozen melksysteem vaak groter. Bĳ een grotere melkcapaciteit is het belangrĳk om genoeg aandacht te schenken aan ergonomie in de melkstal. tekst Annelies Debergh

Efficiënt melken in grote melkstallen vraagt om voldoende comfort voor de koe en de melker

Melksysteem maximaal benutten H

oe anders dan op doorsneebedrĳven kĳken veehouders met grote melkveebedrĳven met tweehonderd koeien en meer tegen de keuze voor een bepaald melksysteem aan? Zĳn daar grote verschillen in? Is de keuze voor een klassieke melkstal, een draaimelkstal of een serie melkrobots een individuele keuze? Elk jaar opnieuw verzamelt het Melkcontrolecentrum of kortweg MCC Vlaanderen de gegevens van de nieuwe melkstallen in Vlaanderen. ‘We zien dat grotere melkveebedrĳven tot ongeveer 150 melkkoeien vaak kiezen voor twee tot drie melkrobots of een zĳ-aan-zĳ-melkstal’, begint Koen Lommelen, hoofd bedrĳfsadvisering bĳ MCC. Hĳ maakt een onderscheid met grotere bedrĳven. ‘De echt grotere bedrĳven gaan vaker in de richting van de grotere draaimelkstallen. Boven de tweehonderd koeien gaat het dan vaak om buitenmelkers waarin twee tot drie melkers aan de slag gaan.’ Ook Marleen Roosen, communicatiever-

antwoordelĳke bĳ BouMatic, spreekt bĳ melkveebedrĳven met meer dan 200 melkkoeien vooral over draaimelkstallen. ‘Bĳ die bedrĳven zĳn de draaimelkstallen het populairst omdat men grote veestapels daarmee ook relatief snel kan melken. Bovendien passen draaimelkstallen door hun hoge melkcapaciteit ook goed voor groeibedrĳven.’

Honderd koeien per manuur De vraag welke types melkstallen grotere bedrĳven kiezen kan ook Johan Grolleman als onafhankelĳk melkwinningsadviseur goed beantwoorden. ‘Grotere bedrĳven kiezen vaak voor zĳ-aan-zĳmelkstallen, al dan niet uitgevoerd als swingover of met snelle uitgang of rapid exit. Bĳ sommige melkveehouders gaat de voorkeur uit naar een draaimelkstal en dan kiezen melkveehouders het vaakst voor een buitenmelker.’ Afwegingen bĳ de keuze van een bepaald melkstaltype zĳn vaak de capaciteit per

uur of tĳdsefficiëntie en de duurzaamheid van het melksysteem, zo geeft Roosen van BouMatic aan. De groeimogelĳkheden en tot slot ook de investeringskosten tellen mee in de keuze voor een bepaald systeem. ‘Melkveehouders hebben soms de neiging om meer naar de mechanische eigenschappen van een draaistal te kĳken’, noemt ze als aandachtspunt. ‘Korte melktĳden zĳn belangrĳk, maar zĳn nauw verbonden aan het koecomfort en het comfort van de melker. Hoe hoger het comfort voor de koe en dat van de melker, hoe efficienter en rendabeler het melkproces kan plaatsvinden.’ In elk geval kiezen de grotere bedrĳven voor duidelĳk grotere uitvoeringen van de klassieke melkstaltypes. ‘In het algemeen bouwen melkveehouders steeds grotere melkstallen’, stelt Grolleman. ‘Vaak stellen melkveehouders de norm om binnen anderhalf uur klaar te zĳn met melken. Dan kun je je wel afvragen of dat de meest efficiënte manier van werken is en of dat het melkproces ten goede komt. Een melkstal waar de melker een rendement haalt van honderd koeien per uur melken is de meest efficiente manier van melken.’ Johan Grolleman heeft het over melkstallen met een 2 x 12 of 2 x 14 opstelling. ‘Bĳ een grotere melkstal is het vaak nodig om met duidelĳke afspraken of een duidelĳk melkprotocol te werken. In dat protocol is bepaald wie wat doet, zodat niemand elkaar in de weg loopt.’

VVEEEETTEEEELLTT J AA PNRUI A L R2I 21 0/ 1 2 42 0 0 9

VX07_special openingsverhaal.indd 42

15-04-14 10:24

Uiteindelĳk blĳft de melkstal waar één man in melkt volgens Grolleman doorgaans meer efficiënt. ‘Honderd tot honderdtwintig melkkoeien per uur is haalbaar als alle aspecten als voorbehandelen, melken en dippen worden meegerekend en ook worden gedaan. Er zĳn bedrĳven die een hogere capaciteit kunnen halen, maar die boeten dan vaak in op de kwaliteit van melken of laten bepaalde handelingen achterwege.’ Grolleman gaat uit van vĳf rondjes per uur. ‘Theoretisch gezien is vĳf rondjes draaien per uur goed haalbaar, ook in een 2 x 12. Maar velen halen dat net niet. Vaak gaat er met het wisselen van koeien tĳd verloren. In feite zit juist daar ook het voordeel van de swingoverstal. Die is berekend op drie rondjes melken per uur en dat kan wel makkelĳker in praktĳk worden omgezet.’ In een draaimelkstal ligt het nog anders, stelt Marleen Roosen. ‘Het is de bedoeling om een slim evenwicht te vinden tussen het aantal melkers, het aantal koeien en de beoogde melktĳd. Bĳ een te grote stal met te veel melkstanden, maar een gelĳk aantal melkers verminderen de prestaties van de installatie omdat de installatie veel sneller hoort te draaien.’

Wel of geen melkrobot Een melkrobot wordt op grotere bedrĳven vaak om een meer specifieke reden gekozen, zo geeft Marianne Blaauw van BouMatic Robotics aan. ‘Negen van de tien keer is het geen keuze tussen een

melkstal of melkrobot. We merken dat melkveehouders er vaak vooraf al voor hebben gekozen om met een melkrobot te gaan melken.’ Ze stipt meerdere redenen aan. ‘Dat kan zĳn door lichamelĳke klachten of omdat de melkveehouder een andere manier van leven wil en zĳn taken makkelĳker wil kunnen combineren met andere activiteiten.’ Daarbĳ komen de hogere onderhoudskosten van een melkrobot en een hoger wateren energiegebruik, zegt Koen Lommelen. Desalniettemin koos 33 procent van de Vlaamse melkveehouders die in 2013 investeerden, in een nieuw melksysteem voor automatisch melken. ‘Het moeilĳkste aspect aan de melkrobot blĳft toch de stapsgewĳze groei’, geeft Koen Lommelen aan. ‘Een extra melkrobot betekent meteen een groei met vĳftig tot zestig koeien. Bĳ een traditionele melkput kan de groei van het bedrĳf meer geleidelĳk verlopen.’ Ook Johan Grolleman wĳst op de stapsgewĳze groei met melkrobots. ‘Een melkrobot kan prima. Melkveehouders kunnen er in een stal met vier- tot vĳfhonderd melkkoeien goed mee werken als de stal ook goed georganiseerd is. Als je bĳ een veestapel van bĳna vĳfhonderd koeien ook in vier stalletjes moet werken, dan ben je het arbeidsvoordeel wel kwĳt. Bĳ automatisch melken is het nog belangrĳker om goed na te denken over het koeverkeer en meer bepaald de attentiekoeien. Bĳ een traditionele melkstal lopen alle koeien altĳd door dezelf-

de gang terug en is het koeverkeer rondom de zorgkoeien gemakkelĳker te organiseren. Bĳ een melkrobot is het nog belangrĳker om goed na te denken over de verdere groei van het bedrĳf.’

Aandacht voor ergonomie Wie dan toch voor de traditionele melkstal kiest, moet zich volgens Koen Lommelen goed de vraag stellen wat hĳ of zĳ wenst. ‘Je kunt investeren in een melkstal met veel sensoren en uitgebreide software, maar als je die uiteindelĳk onvoldoende gaat benutten, blĳft dat een verloren investering.’ Koen Lommelen wĳst op verschillende insteken bĳ de keuze van het melksysteem. ‘Een aantal veehouders kiest bewust voor meer meetapparatuur, terwĳl andere melkveehouders juist gaan voor snel en goedkoop veel koeien melken.’ Ergonomie krĳgt in de praktĳk nog te weinig aandacht. Dat ziet Johan Grolleman. ‘Een beweegbare putvloer en een goede begeleiding van het melkstel zĳn belangrĳk wanneer je grotere kuddes gaat melken.’ Het gebruik van vreemde arbeid is een bĳkomende reden. ‘Grotere bedrĳven werken vaak met medewerkers en dan moet je een beweegbare putvloer hebben.’ Ook de handelingssnelheid ligt bĳ een melkcapaciteit van honderd koeien per uur flink hoger. ‘Bĳ die melkcapaciteit is er nog amper sprake van rusttĳd. Als het dan fout gaat op vlak van ergonomie, heeft dat ook veel sneller gevolgen.’ l

V E E T E E LT

VX07_special openingsverhaal.indd 43

AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 10:24

S P E CI AL

M E L K E N

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G K L A A S , J A N E N J A N VA N W E P E R E N

Oosterwolde (Fr.) 500 DeLaval 40 stands binnenmelker Jaar van installatie: 2014 Capaciteit: 140-170 koeien/uur Catalogusprijs: 350.000 euro (incl. automatisering, activiteitsmeting en herkenning) Woonplaats: Aantal koeien: Melkinstallatie:

a 22 jaar is begin februari op het bedrĳf van familie Van Weperen in het Friese Oosterwolde afscheid genomen van de 2 x 10 visgraatmelkstal met snelwisselsysteem. Het melken van de 430 koeien kostte tot die tĳd ’s morgens met één melker bĳna vĳf uur en ’s middags met hulp in de stal van een tweede man ruim vier uur. ‘De belasting voor de melker werd daarmee zeker ’s morgens eigenlĳk te groot’, vertelt Jan van Weperen, die het bedrĳf samen met zĳn vader Klaas en oom Jan runt. Van Weperen wilde in de zoektocht naar een nieuwe melkinstallatie vasthouden aan een eenmansmelksysteem, maar dan met een grotere capaciteit van minimaal 150 koeien per uur. ‘Een eenmansmelksysteem is naar onze mening het meest efficiënt. Bĳ grote melksyste-

Jan van Weperen: ‘Een eenmansmelksysteem is het meest efficiënt’

Geen arbeidspiek creëren Bĳ 500 koeien klinkt een nieuwe 40 standsbinnenmelker in de volksmond niet als overcapaciteit. Toch koos familie Van Weperen heel bewust voor dit systeem. ‘Het is geen doel om de melkstal zo kort mogelĳk, maar zo efficiënt mogelĳk te gebruiken.’ tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

men met twee melkers is er ook iemand in de stal nodig en heb je voor drie personen dus een korte en grote arbeidspiek op hetzelfde moment. Het is voor ons geen doel om de melkstal waarin je investeert zo kort mogelĳk, maar zo efficient mogelĳk te gebruiken.’ Door deze keuze vielen swingover- en zĳ-aan-zĳmelkstallen al snel af. ‘Hierbĳ

moet die ene persoon veel lopen en is 130 tot 140 koeien per uur wel zo ongeveer het maximum’, stelt Van Weperen. De zoektocht leidde daardoor naar draaimelkstallen waarbĳ de melker op één plek kan blĳven staan. De keuze viel uiteindelĳk op een binnenmelker. ‘We hebben ook 40 tot 50 standsbuitenmelkers gezien waarin veehouders prima alleen molken, maar je ziet bĳ dat systeem slechts een kwart van de totale carrousel, je hebt geen overzicht. De rest moet je via een display of omroep volgen en dat gaf ons een minder goed gevoel.’

Koeien kunnen observeren Van Weperen koos opnieuw voor een visgraatopstelling. ‘Daarbĳ heb je nog iets meer mogelĳkheden om de koe te observeren wanneer ze bĳvoorbeeld weinig melk heeft. Vanwege de looplĳnen draait onze carrousel linksom, waardoor we ook de pensvulling kunnen zien.’ De ervaringen met het pas net uitgekomen type binnenmelker van DeLaval zĳn erg positief. ‘Afhankelĳk van hoe het loopt en wie er melkt, ligt de capaciteit nu al tussen de 140 en 170 koeien per uur. Dat is een kleine drie uur melken per keer. We werken hier met zeven melkers en degene die het vaakst melkt, doet vier tot vĳf beurten per week. Dan is deze melktĳd voor niemand een te grote belasting, ook niet als de veestapel nog verder groeit.’ Omdat één persoon het melken verzorgt, heeft Van Weperen wel gedwongen afscheid genomen van het dippen van de koeien. ‘Maar er staat nu een spraybox in de terugloopgang.’ l

V VE EE ET TE EE EL LT T J A N P RU IAL R 2I 12 /0 21 42 0 0 9

VX07_special 1 binnenmelker.indd 44

15-04-14 12:04

S P E C IA L

M E L K E N

Wim Bonestroo: ‘Via touchscreen controle over hele buitenmelker’

Erg korte looplijnen Op het laatste moment wĳzigde Wim Bonestroo de plannen voor een nieuwe melkstal naar een 44 standsbuitenmelker. ‘De koeien lopen er recht in en uit en de buitenmelker is snel en makkelĳk toegankelĳk zonder brug of onderdoorgang.’ tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

oms kan het oplopen van vertraging voor het realiseren van bouwplannen ook voordelen hebben, zo ondervonden Wim en Wĳmke Bonestroo uit Doornspĳk. ‘We wilden eigenlĳk bouwen voor 150 koeien met een 28 standsbinnenmelker. De bedrĳfsverplaatsing en de vergunningsprocedure lieten echter in totaal vĳf jaar op zich wachten.’ Intussen was de beoogde bedrĳfsomvang bĳgesteld tot 300 koeien, maar de 28 standsbinnenmelker was al gekocht en de stal getekend en vergund. ‘Het melken zou dan zes uur per dag gaan kosten en dat soort melktĳden wilden we niet meer. Rond die tĳd kwamen er echter steeds meer buitenmelkers en in de ruimte van de 28 standsbinnenmelker zou op 40 centimeter na ook een 44 standsbuitenmelker passen’, vertelt Bonestroo. Door het kantoor wat te verkleinen en een silotank in plaats van een traditionele melktank aan te schaffen, was de ruimte voor de buitenmelker geboren. ‘Achteraf zĳn we erg blĳ met de buitenmelker. De koeien hoeven nu geen gekke draaien te maken en lopen er recht in en recht uit. Via een touchscreen kunnen we controle houden over de gehele buitenmelker.’ Een ander voordeel is volgens Bonestroo dat aan een buitenmelker geen dure aanpassingen als een brug of onderdoorgang nodig zĳn om de carrousel snel en makkelĳk toegankelĳk te maken. Bonestroo heeft voor de keuze van het melksysteem ook andere dan een rotormelkstal overwogen. ‘Het voordeel van een carrousel is dat je erg korte looplĳnen hebt en als melker bĳna volledig op dezelfde plek kunt blĳven staan. De koeien komen naar je toe. De capaciteit die je hierdoor kunt halen, is enorm en

weegt voor mĳ op tegen bĳvoorbeeld hogere bouwkosten die je voor de grotere ruimte van een carrousel hebt.’

Liever groter gebouwd Het melken wordt in de 44 standsbuitenmelker met krachtvoerverstrekking door één persoon gedaan en een tweede persoon maakt onder andere in de stal de ligboxen schoon. Bonestroo dipt of sprayt de koeien niet voor ze de melkstal verlaten. Er is wel een retentiehek voor het geval een traagmelkende koe niet

WIM EN WIJMKE BONESTROO

Doornspijk 270 SAC-buitenmelker 44 stands Jaar van installatie: 2011 Capaciteit: 190 koeien/uur Catalogusprijs: 220.000 euro (afh. van opties) Woonplaats : Aantal koeien: Melkinstallatie:

uitgemolken is, waardoor deze nog een rondje meedraait. ‘Het enige nadeel is dat we eigenlĳk niet met twee man in deze melkstal kunnen melken. Dan zou de carrousel nog sneller moeten draaien, maar zĳn de koeien niet op tĳd uitgemolken. Achteraf hebben we er dan ook alleen maar spĳt van dat we niet een nog grotere buitenmelker hebben gebouwd, bĳvoorbeeld een 60 stands. Dan kun je met twee man melken en heb je gewoon minder fysieke belasting.’ Desondanks is de capaciteit van de buitenmelker met 190 koeien per uur groot, groter zelfs dan de leverancier voorspelde. ‘Het melken duurt ongeveer een uur en een kwartier. Binnen twee uur zĳn we sowieso klaar en schoon. We wachten voor bedrĳfsuitbreiding eerst 2015 af, maar tot 500 koeien is het melken in ieder geval niet meer de belemmering.’ l

V E E T E E LT

VX07_special 2 buitenmelker.indd 45

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G

AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 12:04

S P E CI AL

M E L K E N

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G HERMAN, GERARD, DENNIS EN BERRY WEERINK

Dalen 255 Dairymaster-swingover 30 stands Jaar van installatie: 2012 Capaciteit: 180-200 koeien per uur Catalogusprijs: circa 195.000 euro Woonplaats : Aantal koeien: Melkinstallatie:

ot goed anderhalf jaar terug molk familie Weerink 160 koeien met een 2 x 7 visgraatmelkstal. ‘We wisten dat het tĳdelĳk was, maar we zitten niet meer te wachten op twee keer minstens drie uur melken per dag. En daarom hebben we voor dit type melkstal op de nieuwe locatie gekozen’, verwĳst Berry Weerink naar de 30 stands-swingover, waar zestig koeien tegelĳk in staan. ‘We zĳn tot Denemarken aan toe bĳ melkstallen wezen kĳken. Ook robots hebben we nog even overwogen. Dat systeem werkt en klopt, maar de kosten voor aanschaf en onderhoud zĳn hoog. Ook een draaimelkstal melkt fantastisch, maar daar hangt ook een prĳskaartje aan en wĳ moesten scherp door de bocht. Dit systeem is goedkoop, goed en vooral ook heel erg snel.’ Berry melkt de koeien altĳd samen met

Dennis en Berry Weerink

Berry Weerink: ‘Met zestig stellen zouden we geen koe sneller melken’

Goedkoop, goed en snel Op een goedkope manier snel koeien melken. Het bracht de broers Dennis en Berry Weerink bĳ de swingovermelkstal. Om de fysieke belasting te beperken, hangen ze afwisselend de ene kant met links en de andere met rechts onder. tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

zĳn broer Dennis. ‘Dan hoef je jezelf niet constant het zweet op de rug te werken. Alleen de eerste dertig koeien worden door één persoon gemolken, terwĳl de ander de koeien in de wachtruimte jaagt en de boxen naloopt.’ Maar als er toch met twee personen wordt gemolken, waarom dan geen traditionele zĳ-aan-zĳmelkstal? ‘Met

zestig stellen zouden we geen koe sneller melken, omdat de melktĳd per koe de beperking is.’

Niet vroegtĳdig afhalen Dat door een traagmelkende koe 59 andere koeien kunnen staan te wachten ervaart Weerink niet als een probleem. ‘Wanneer we zo’n koe opmerken bĳ binnenkomst, proberen we die als eerste aan te sluiten. Bovendien gaat het vaak slechts om enkele minuten. Maar we laten een koe wel altĳd rustig uitmelken en halen het stel van een laatste koe in de rĳ er niet vroegtĳdig af. En wanneer je 180 tot 200 koeien per uur melkt inclusief voorbehandelen en dippen, valt het dus ook wel mee met die vertraging door taaie koeien. Iemand die dit wel een probleem vindt, zou ervoor kunnen kiezen om een groep te maken met traagmelkende koeien.’ De 30 stands swingover is 27 meter lang, maar dat ervaren de broers niet als een nadeel. ‘Ik kan me voorstellen dat er veehouders zĳn die niet zo veel willen lopen, maar wĳ ervaren het niet als een probleem. Om de fysieke belasting te beperken hebben we ons aangeleerd om de ene kant met links en de andere kant met rechts onder te hangen.’ Met deze melkstal verwacht familie Weerink klaar te zĳn voor de toekomst, ook als de huidige stal met ruimte voor ruim driehonderd koeien mogelĳk wordt gespiegeld. ‘De melkstal kan dit aantal koeien prima verwerken. We verbazen ons iedere keer weer over de snelheid waarmee het melken gaat.’ l

V VE EE ET TE EE EL LT T J A N P RU IAL R 2I 12 /0 21 42 0 0 9

VX07_Special5Swingover.indd 46

15-04-14 11:59

S P E C IA L

M E L K E N

Jan Covens: ‘We wilden onze melkkoeien bewust met twee melkers melken’

Zĳ aan zĳ melken Het melken met twee melkers was een duidelĳke keuze bĳ de familie Covens uit Brecht. In hun nieuwe 2 x 20 zĳ-aan-zĳmelkstal halen ze zo een capaciteit van 160 melkkoeien per uur. Door de keuze voor zĳ aan zĳ zĳn de vaarzen ook gemakkelĳk te melken. tekst Annelies Debergh

video-impressie www.veeteelt.nl

n oktober 2012 begonnen Jan en Dirk Covens uit Brecht aan de bouw van de nieuwe melkveestal. Een jaar later in augustus was de nieuwe 2 x 20 zĳ-aanzĳmelkstal van leverancier FullwoodPacko al in gebruik. Automatisch melken van de melkkoeien viel meteen af, zo begint Jan Covens. ‘Voor de bouw van de nieuwe melkveestal molken we in twee stallen en duurde het melken echt te lang. Maar we wilden in elk geval nog zelf melken, dus viel de robot al snel af bĳ onze keuze.’ De jonge melkveehouder legt uit waarom ze uiteindelĳk voor de zĳ-aan-zĳmelkstal kozen. ‘We wilden met twee personen melken. Bĳ een buitenmelker moet je met drieën zĳn om een optimale capaciteit te halen en dat leek ons te veel.’ Een andere overweging was de loodrechte stand van de koeien tĳdens het melken. ‘We wilden de melkkoeien bewust tussen de benen melken, omdat de vaarzen op die manier minder kunnen trappen.’ Tot slot was er ook het prĳskaartje, een niet onbelangrĳk aspect. ‘In deze uitvoering viel deze melkstand ons qua prĳs ook wel mee.’ Nog voor de aanschaf van dit melksysteem konden Jan en Dirk ervaringen met het melksysteem al even toetsen bĳ een melkveehouder in de buurt. ‘Die melkveehouder heeft een 2 x 18 en wĳ dachten dat een 2 x 20 voor twee melkers ook nog goed haalbaar moest zĳn. In extreme gevallen zou je ook alleen in deze melkstand kunnen melken. Dan moet je wel kunnen verdragen dat het melken veel meer tĳd in beslag neemt, maar het kan in elk geval wel.’ Met de melkstal behalen vader en zoon Covens momenteel een capaciteit van 160 melkkoeien per uur met twee mel-

kers. ‘De bedoeling is dat het bedrĳf nog wat groeit, want de stal is voorzien voor 200 melkkoeien. Maar zelfs bĳ een volle bezetting van de stal zou het melken niet zo veel meer tĳd moeten kosten.’

Maximaal anderhalf uur melken Het melken van net 170 melkkoeien inclusief reiniging van de melkstal neemt nu maximaal anderhalf uur in beslag. ‘We hebben de melkstal uitgerust met een dichte vloer. De uitgang en terugloopgang is voorzien van een rooster-

J A N

C O V E N S

Brecht 170 Fullwood Packo 2 x 20 zij aan zij Jaar van installatie: 2013 Capaciteit: 160 melkkoeien per uur Catalogusprijs: 175.000 euro Woonplaats : Aantal koeien: Melkinstallatie:

vloer, zodat de reinigingstĳd beperkt blĳft.’ Om de afvoer van de melk te bevorderen, is gewerkt met twee kleinere melkafvoerleidingen in plaats van één grote melkafvoerleiding. Bĳkomend voordeel is dat de benodigde hoeveelheid water voor de reiniging van de melkmachine iets lager ligt. Alle melkapparatuur is ondergebracht in een kelder onder de melkstand. Het betekende meer kosten, maar wel kosten die op termĳn renderen, zo denkt Jan Covens. ‘We hebben ervoor gekozen om alle melkapparatuur in een kelder onder te brengen, omdat alle mechanische onderdelen zo in een droge ruimte staan.’ Of het ook rustiger melkt? ‘We hebben het in de eerste plaats gedaan omwille van de duurzaamheid van de machine. Het lawaai speelde daarin geen rol.’ l

V E E T E E LT

VX07_special 6 zij aan zij.indd 47

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G

AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 11:58

S P E CI AL

M E L K E N

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G T O N N Y, M I E K E E N W I M B O S

Woonplaats: Aantal koeien: Melkinstallatie: Jaar van installatie: Capaciteit: Catalogusprijs:

Zuidbroek 220 GEA-melkrobot 5 box 2014 45-60 koeien/box/dag 315.000 euro

eder jaar ging het melkproces door een groeiende veestapel langer duren bĳ Wim Bos in Zuidbroek. Op dit moment draait de 2 x 10 zĳ-aan-zĳmelkstal met semi-snelwisselsysteem zeven uur per dag. ‘Dat vinden we veel te lang. Je raakt je concentratie kwĳt en staat gewoon met minder plezier te melken’, vertelt Wim Bos, die het bedrĳf in maatschap heeft met zĳn ouders. ‘In 2009 molken we 130 koeien en stonden we op een tweesprong. Mĳn vader zou in de toekomst minder op het bedrĳf gaan doen, maar een bedrĳf met 130 koeien is te klein voor twee man’, zegt Wim. ‘Daarom hebben we er toen al voor gekozen om wel te vergroten, maar op termĳn het melken te automatiseren.’ Inmiddels is de veestapel doorgegroeid tot 220 melken kalfkoeien en is de installatie van een vĳfboxmelkrobot van GEA in volle gang. ‘We willen met zo min mogelĳk arbeid zo veel mogelĳk

Wim Bos: ‘Zo veel mogelĳk koeien met zo min mogelĳk arbeid melken’

Lagere gebruikskosten Op het bedrĳf van Wim Bos wordt een vĳfboxmelkrobot van GEA geïnstalleerd. Het is een van de eerste bedrĳven in Nederland met deze installatie. In de bestaande stal past het multiboxsysteem beter met het oog op de schone en vuile route. tekst Florus Pellikaan

volg de installatie op www.veeteelt.nl

koeien melken. Daarnaast geloven we in automatisch melken. Je moet anders werken, maar een eigen ritme en loop voor de koeien lĳken ons erg positief.’ Bos heeft niet alleen een afweging gemaakt op gevoel, maar ook gerekend aan het automatisch melken. ‘Het gaat ons inclusief aanvullende programma’s 20.000 euro per jaar extra kosten. Een beetje zzp’er vervult op ons bedrĳf daar-

voor 250 melkbeurten. Dat betekent dat ik er dan nog 500 zelf moet doen. Bovendien is het makkelĳker om arbeid aan te trekken tussen acht en vĳf uur dan tĳdens gebruikelĳke melktĳden.’

Zeker 25 procent minder stroom Na de beslissing om automatisch te gaan melken, overwoog Bos zorgvuldig de systemen met losse robots en de multiboxsystemen. ‘Een multibox met één aansluitarm is beperkter in zĳn capaciteit, maar goedkoper in onderhoud, wateren stroomverbruik. Voor stroom scheelt het bĳvoorbeeld zeker 25 procent. Daarnaast was een systeem met losse robots in onze bestaande situatie erg lastig wat betreft de schone en vuile route.’ Bang voor grotere gevolgen met een multiboxsysteem bĳ een storing is Bos niet. ‘De boxen delen alleen de aansluitarm. Het hele melkproces doet iedere box zelf. Stel dat één box midden in de nacht storing heeft, dan kan ik die van afstand uitschakelen en melken vier boxen door. Alle koeien zitten hier toch in één productiegroep. Alleen als de aansluitarm stuk is, staat alles stil.’ Wim Bos is een van de eerste melkveehouders in Nederland bĳ wie de vĳfbox wordt geïnstalleerd. ‘Hiermee kunnen we tot 240 koeien melken en inclusief droge koeien dus doorgroeien tot 280 stuks. Dan zitten gebouwen, tank en robots tegelĳk vol’, vertelt Bos. Hĳ investeerde ook in Cowview van GEA, dat op basis van positiebepaling gedragsanalyse doet en attenties afgeeft. Ook is het mogelĳk om een bepaalde koe met behulp van gps in de stal op te sporen. l

V VE EE ET TE EE EL LT T J A N P RU IAL R 2I 12 /0 21 42 0 0 9

VX07_special 3 vijfbox GEA.indd 48

15-04-14 11:59

S P E C IA L

M E L K E N

Wilfried van Dĳck: ‘Weinig vreetplekken minder een probleem bĳ robotmelken’

Makkelĳker te managen Een meermansmelksysteem waarvan de pieken gelĳk vielen met die binnen het gezin. Om die reden liep Wilfried van Dĳck vast met traditioneel melken. Vier robots zorgen nu bovendien voor meer managementinformatie. tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

et destĳds drie jonge kinderen van acht, zes en vier jaar liepen Wilfried en Judith van Dĳck uit het Limburgse Broekhuizenvorst vast wat betreft het melken. ‘We molken in een 2 x 10 zĳ-aan-zĳmelkstal met snelwisselsysteem van een jaar of twaalf oud. Helemaal geen slecht of verouderd systeem dus’, blikt Wilfried van Dĳck terug. ‘Maar het melken was bĳ ons een meermanssysteem dat ik samen met mĳn vrouw invulde en waarbĳ één persoon molk en de ander de ligboxen en kalfjes deed. Toen de kinderen hobby’s begonnen te krĳgen, bleken de piekmomenten van het melken gelĳk te vallen met de piekmomenten in het gezin. En altĳd met vreemd personeel werken wilden we nog niet. Bovendien is het ook niet gemakkelĳk om voor bĳvoorbeeld vĳf avonden in de week een melker te vinden.’ Van Dĳck kocht in 2007 daarom drie A3 Lely-robots. ‘Sindsdien kan één persoon ’s morgens of ’s avonds het werk af. Wat je ook kiest, tegen die arbeidsverlichting kan geen ander melksysteem op. Daarnaast is er niet altĳd de druk van het vaste melktĳdstip. Bĳ een groeiend bedrĳf met bĳvoorbeeld een groeiend aantal afkalfkoeien is dat ook wat rustiger.’

Een ander voordeel van de robots is volgens Van Dĳck dat deze beter passen in de bestaande stal. ‘We hebben de 2 + 2-rĳige ligboxenstal uitgebreid naar een 4 + 3. Hierdoor hebben we weinig vreetplekken en dat is bĳ robotmelken minder een probleem dan bĳ traditioneel melken.’ Van Dĳck beaamt dat de onderhoudskosten bĳ robotmelken hoger liggen. ‘Maar

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G W I L F R I E D E N J U D I T H VA N D I J C K

Woonplaats : Broekhuizenvorst Aantal koeien: 220 Melkinstallatie: 4 Lely-melkrobots A4 Jaar van installatie: 2012 Capaciteit: 60-70 koeien/robot Catalogusprijs: totaal 375.000 euro

daar staan lagere bouwkosten tegenover. Een grote melkstal vraagt ook een behandelstraat en een grote seperatieruimte, die in een bestaande ligboxenstal vaak niet in te passen zĳn.’ Een groot voordeel van het robotmelken vindt Van Dĳck ook dat het makkelĳker is om de koeien te managen. ‘Een robot levert een schat aan informatie op. Als ik zie dat koeien bĳvoorbeeld te veel gewicht verliezen, starten ze te snel op. Of als er te weinig structuur in het rantsoen zit, gaat het aantal melkbeurten naar beneden. Door op een goede manier met attentielĳsten om te gaan, kun je nog sneller inspelen op de omstandigheden.’ Het koppel bestaat op dit moment uit twee productiegroepen, waarbĳ de versekoeiengroep ook de koeien bevat die extra aandacht nodig hebben. Het behandelen van bĳvoorbeeld een koe met mastitis doet Van Dĳck gelĳktĳdig met het rondje ophaalkoeien in de separatieruimte. l

Schat aan informatie In 2012 was het bedrĳf van Van Dĳck zodanig gegroeid dat een vierde robot nodig was. ‘Een gebruikte robot van hetzelfde type als we hadden, was bĳna niet voorhanden en bovendien vrĳ duur. Daarom hebben we vier nieuwe robots van het type A4 gekocht.’

V E E T E E LT

VX07_special 4 Lelyrobots.indd 49

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 16:09

VERHOOG UW RENDEMENT ! Scariflex R5S3

Hogere weide-rendementen Betere smakelijkheid van het gras Snelle opkomst van jong gras Met pneumatische zaaimachine 120L of 200L

NEW Scariflex R6S6

Tel : 0032 43 77 35 45 – www.joskin.com

LANDBOUWFOLIE RECYCLING LANDBOUWFOLIE RECYCLING 2014 2009 2011 3

Wij betalen voor grotere hoeveelheden landbouwfolie!!! Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315 info@dalyplastics.nl

www.plasticrecycling.nl

Ga voor een laag celgetal!

7 mei SPECIAL MELKVEEHOUDERĲ 3.1 Daly VT feb 2012.psd 1

VX07_p50.indd 50

V E E T E E LT

APR I L

U kunt uw advertentieruimte reserveren t/m 29 april Bel: +31 (0)26 38 98 820/823 of e-mail: advertenties@crv4all.com

2014

14-04-14 15:29

Advertorial

Iwan Galema kan 130 koeien in één uur melken

Mestsilo eraf, draaimelkstal erop Bedrijfsgegevens Iwan Galema melkt 140 melken kalfkoeien in Nijhuizum (Friesland) met behulp van zijn vader Theo. Sinds vier maanden heeft hij een Fullwood32 stands-buitenmelker in gebruik waarmee hij een capaciteit van 130 koeien per uur haalt. Opmerkelijk is ook de keuze voor een hittereiniging omdat de tank zo’n 100 meter van de melkstal en het tanklokaal is verwijderd. De gemiddelde productie is 8400 kg melk met 4,23% vet en 3,55% eiwit. Het kiemgetal ligt op 6, het celgetal rond de 200.000 cellen/ml.

en jaar geleden stond er nog een dertig jaar oude mestsilo, inmiddels draait er al bijna vier maanden een prachtige 32-stands-Fullwood-draaimelkstal rondom in het glas. “De fundering lag er al, dus dat scheelde in bouwkosten”, verklaart melkveehouder Iwan Galema uit het Friese Nijhuizum over de bijzondere metamorfose. “En de buitenmelker paste er precies op, het melkt prachtig”, vertelt de jonge veehouder, die het bedrijf kort geleden van zijn vader Theo heeft overgenomen. De nieuwe melkstal is in de plaats gekomen van melkrobots. “De techniek van automatisch melken is prima, maar ik ben geen robotman”, erkent Iwan. In de

nieuwe melkstal kan hij in één uur 130 koeien melken. Daarbij viel de keuze op dit melksysteem omdat Iwan het melken in zijn eentje kan rondzetten. “Ik start ’s morgens om zes uur, breng de koeien naar de wachtruimte, maak de boxen schoon en begin te melken. Tegen acht uur ben ik klaar.” Iwan koos ook heel bewust voor een buitenmelker. “Het is een veilige manier van melken met het aansluiten tussen de achterbenen.” Bovendien vindt hij het prettig om dicht bij de koeien te werken. “Ik zie ze allemaal stuk voor stuk binnenkomen en kan ook snel de wachtruimte inlopen, dat is bij een binnenmelker niet zo.” Vergeleken met een zij-aan-zijstal

streampulsetechniek Een grensverleggende manier van melken die uniek is op de markt. De speciaal voor deze techniek ontwikkelde apparatuur stelt Fullwood in staat om de machine optimaal af te kunnen stellen. De Fullwood-streampulsetechniek melkt de koeien vlot en volledig leeg met behoud van een goede uiergezondheid. Dit vertaalt zich voor u in meer melk, een

fullwood april2 advertorial.indd 51

goede melkkwaliteit, een kortere melktijd en een langere levensduur van uw koeien. Wilt u meer weten over deze techniek, kijk dan op www.fullwood.nl, daar vindt u een animatie die deze techniek verder toelicht. Uiteraard kunt u ook de Fullwood-dealer in uw regio benaderen.

hoeft hij bovendien weinig handelingen te verrichten. “Mijn werkplek is niet groter dan drie meter. Ik hoef niet heen en weer te lopen of hekken te bedienen. Het is eigenlijk simpel.” En dat geldt ook voor de extra’s in de melkstal. “Ik heb geen melkmeting en verstrek geen krachtvoer.” Wel hebben de koeien stappentellers. “Daar kan ik ook koeien mee separeren. Ik wil eenvoudig en degelijk melken.” Punt van aandacht bij de aanschaf was de reiniging van de melkinstallatie, omdat de tank 100 meter vanaf de melkstal staat. “Geen melkmachineleverancier durfde het aan”, geeft de veehouder aan. “Wanneer je heet water 100 meter rondspoelt, is het na één rondje koud.” Fullwood had de oplossing: hittereiniging. In de machinekamer, dicht bij de melkstal, staat een boiler die zo’n 350 liter water verwarmt naar 95 graden. “Met dit hete water wordt het hele systeem in 8 minuten schoongemaakt.” Niet alleen de melkveehouder, maar ook de koeien zijn snel gewend aan het ‘nieuwe’ melken met de streampulsetechniek. “Ze willen graag naar binnen, laten de melk vlot schieten, zijn goed leeg en de speenconditie is gezond. Ja het draait perfect.”

14-04-14 15:43

W ET

E L IJ K

SCHA

MEER MELK EN GEZONDER VEE

EZEN

AL JARENLANG DÉ NUMMER 1 gefermenteerde gist; voor een optimale pensgezondheid en voerefficiëntie

Wetenschappelijk bewezen; Stabiliseert het pensmilieu en gaat pensverzuring tegen Stimuleert de groei van micro-organisme in de pens Verhoogt de melkproductie Verbetert de vertering en voerefficiëntie Verlaagt (kracht) voerkosten Verbetert de algemene gezondheid Unieke claim; Hogere droge stof opname bij verse koeien

BEREKEN UW VOORDEEL OP

agina 1

GEZONDEPENS.NL

mail@speerstra.com

T +31 (0)514 569 001

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koeien ?? Het beste voor uw koeien ?? ste uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koeien koeien ?? ?? Koecomfort ste voor voor uw koeien op maat Het beste voor

ste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koeien ??

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ?? Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk w: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? uw: Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ?? Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed !! lll Waterbed Waterbed !! Dual Waterbed !! !! Dual Waterbed !! Waterbed !! Dual Waterbed !!

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk uw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ??

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkracht. snel terug. Meest duurzaam eindeloos blijvende duurzaam koematras, met eindeloos Door blijvende veerkracht. Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkracht. Meest koematras, veerkracht. Behoud vanop uw koeien en reduceren op blijvende dierenartskosten. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. terug. sparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. Door besparing opkoematras, strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkracht. snel uurzaam koematras, met eindeloosDoor blijvende veerkracht. Meestbesparing duurzaam eindeloos blijvende op strooisel arbeid verdient het snel terug. duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. oud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder Behoud vanop uwstrooisel koeien en en reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. sparing het zich snel snel terug. Behoud van uw koeien op Door besparing enreduceren arbeid verdient hetmeerprijs zich snel snel terug. terug.! sparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. usie: Meerwaarde zonder meerprijs ! oud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !! Behoud van vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. oud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: zonder meerprijs Behoud uw op Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen. Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel usie: meerprijs usie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !! Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !! Meerwaarde zonder meerprijs Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Tel. Tel. 050-5732777 050-5732777 Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

www.uierverzorging.nl

oeien met as komt, in VX07_p52.indd

V E E T E E LT

APR I L

2014

14-04-14 11:07

S E R IE

K A M P I O E N E N

I N

D E

K I J K E R

Op weg naar de NRM van 2014 blikt Veeteelt terug op de dertiende NRM in 2012. In de komende nummers aandacht voor de (reserve)kampioenen van toen. Wie wonnen er, hoe is het deze koeien sindsdien vergaan en gaan ze hun titel verdedigen?

B R O O K

M A R I E

6 1

M I D D E N K A M P I O E N E

R O O D B O N T

Hans Puttenstein: ‘Ik melk Marie met plezier vier keer’ In 2010 won ze al de vaarzentitel op de NRM. Twee jaar later deed Brook Marie 61 er nog een schepje bovenop en sleepte ze als middenklaskampioene ook het algemeen kampioenschap in de wacht. Of ze opnieuw succes gaat boeken op de NRM? Eigenaar Hans Puttenstein waagt zich nog niet aan voorspellingen. ‘We hebben haar in ieder geval opgegeven. We doen er alles aan om haar goed in vorm te krĳgen; ze wordt steeds mooier nu. Maar eigenlĳk heb ik met Marie al alles bereikt wat ik wilde bereiken. Ze heeft het algemeen kampioenschap op de NRM gewonnen en we hebben al veel nakomelingen van haar. Wat wil een mens nog meer?’ Na haar overwinning op de NRM in 2012 spoelde Puttenstein de Classicdochter intensief. Ze produceerde zestig embryo’s. In Kamperveen lopen inmiddels dochters van Jotan, Acme, Timon en Apple.

G L I N Z E R

G E R I E

1 2 9

Na een lange tweede lĳst door de verschillende spoelsessies kalfde Marie in november voor de derde keer. ‘Tĳdens het spoelen moesten we ons best doen haar op de melk te houden, nu blĳft ze maar melk produceren. Ze is voorspeld op een lĳst van meer dan 15.000 kg melk in 305 dagen.’ Dagelĳks geeft de Classicdochter nu nog zo’n 55 tot 60 kilo melk en werkt ze zestien kilo krachtvoer naar binnen. ‘Dat kan ze prima aan.’ Puttenstein melkt Marie vier keer per dag. ‘Tussen de middag en ’s avonds als ik naar bed ga melk ik haar nog een keer extra. Gisteravond was ik na een vergadering om twaalf uur thuis; dan stap ik met plezier nog even in de melkput. Marie is gewoon een heel fĳne koe. Als ik haar roep, komt ze meteen. Zo’n koe fok je maar één keer in je leven. Dan moet je er ook van genieten.’

R E S E RV E K A M P I O E N E

M I D D E N

R O O D B O N T

Jan Thomas Vos: ‘Kilo’s kwĳt en ophangband beter zichtbaar’ Bezoekers pikken haar er meteen uit. Door haar lengte en frame, maar ook door haar kleur is Glinzer Gerie 129 een opvallende verschĳning in de stal van Jan Thomas en Betty Vos uit Godlinze. ‘Ze is echt het uithangbord van onze stal. Gerie heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. In frame, in lengte, in diepte. Maar ze is nog niet op haar mooist; ik verwacht dat ze nog beter wordt’, geeft Vos aan. De Blitzdochter maakte bliksemsnel carrière. Nog maar nipt twee jaar oud won ze al de reservetitel bĳ de vaarzen op de Groningse wintershow. Een jaar later veroverde ze het algemeen kampioenschap in Bedum, een paar maanden later de reservetitel in de middenklasse op de NRM. ‘Een buitenstaander zou bĳ het behalen van de reservetitel misschien denken “jammer”. Daar hebben wĳ geen moment aan gedacht. Wĳ hadden er

nooit bĳ stilgestaan dat we kans zouden maken op een titel.’ Maar na de NRM ging niet alles van een leien dakje. Gerie verwierp haar vrucht en kreeg last van het schmallenbergvirus. ‘We hebben haar toen twee keer gespoeld. Dat resulteerde in een stiertje van Tableau en een vaarsje van Burnstyn.’ Gerie werd vervolgens drachtig van een eigen stier, waarna ze geruime tĳd droog stond en flink groeide. In december kalfde ze voor de derde keer. ‘Tot aan de keuring in Bedum heb ik haar apart gehouden. Maar ik was er eigenlĳk te veel mee bezig. Nu ze tussen het koppel loopt gaat het veel beter. Ze is kilo’s kwĳtgeraakt en de ophangband in haar uier is nu ook veel beter zichtbaar.’ Vos heeft Gerie opgegeven voor de NRM. ‘We beginnen weer met een schone lei. Ze moet zich gewoon bewĳzen. Maar dat ze er nog is, dat vind ik zelf al super.’

V E E T E E LT

VX07-kampioenen id kijker.indd 53

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 14:34

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Gavin O’Brien verkiest een goede nachtrust boven de hoogste winst

Basic boeren in Australië De uitdrukking ‘no worries’ – maak je geen zorgen – wordt wel eens bestempeld als het levensmotto van de inwoners van Australië. Boeren ‘down under’ worden echter voortdurend geconfronteerd met extremen in weer en marktomstandigheden. Gavin O’Brien kiest daarom voor een simpel bedrĳfssysteem tekst Wichert Koopman

‘P

retty basic’. Met een onmiskenbaar Australisch accent omschrĳft Gavin O’Brien in twee woorden zĳn bedrĳfsopzet. Samen met zĳn vrouw, ouders, een vaste en enkele losse medewerkers melkt hĳ 500 koeien op 200 hectare grond in het plaatsje Yeo, 150 kilometer ten westen van Melbourne. Een afdak voor de eenvoudige swingovermelkstal en een schuurtje voor de jongste kalveren zĳn de belangrĳkste gebouwen. Automatisering kent het bedrĳf niet en de mechanisatie is beperkt. Op de jongste kalveren na loopt het vee jaarrond buiten. De winters in dit deel van Australië zĳn met een dagtemperatuur van 13 graden Celsius gemiddeld dan ook mild, maar wel nat. De zomers zĳn droog, waarbĳ de gemiddelde dagtemperatuur zo’n 20 graden Celsius bedraagt. Voor één of enkele dagen kan het kwik soms echter flink stĳgen. Melk produceren gaat in Australië het ge-

makkelĳkst in de winter en het voorjaar als het gras volop groeit. Ondanks de droge zomers is het klimaat in de staat Victoria groeizaam. ‘Bĳ voldoende vocht explodeert soms de grasgroei als in het voorjaar de temperatuur plotseling stĳgt. Van het ene op het andere moment hebben we dan in plaats van te weinig te veel gras voor de koeien. We laten dan een deel van de percelen liggen om kuilgras of hooi te maken ter overbrugging van droge periodes’, legt O’Brien uit. Zo is zĳn bedrĳf met bĳna 20.000 kilo melk per hectare in de meeste jaren zelfvoorzienend voor ruwvoer. Gemiddeld groeit er 15 ton droge stof aan gras per jaar.

Hersteljaar na paniek Koeien melken in dit deel van de wereld betekent voortdurend inspelen op sterk wisselende omstandigheden, zoveel maakt het verhaal van O’Brien wel duidelĳk. Hĳ vertelt bĳvoorbeeld hoe zelfs

bĳ geharde ondernemers vorig jaar de paniek toesloeg. De gemiddelde melkprĳs was met 23 eurocent per liter laag en door de droogte was er een schreeuwend voertekort. ‘Uiteindelĳk werd hooi dat voor export naar Japan bestemd was, op de binnenlandse markt aangeboden’, vertelt hĳ. ‘Maar de prĳs was exorbitant hoog.’ Het lopende melkjaar, dat begin mei eindigt als alle koeien worden drooggezet, kende een positiever verloop. O’Brien bestempelt het als een ‘hersteljaar’. De melkprĳs komt uit op ongeveer 34 cent, de koeien begonnen wat schraal aan hun lactatie, maar bleven goed op de melk en er is voldoende voer gewonnen om de droge periode te overleven. Toch kende ook dit jaar extremen. Zo liep de temperatuur in januari – het midden van de Australische zomer en de periode dat de foto’s voor deze reportage werden geschoten – dagen achter elkaar op tot recordhoogtes van meer dan 40 graden.

Liever rustperiode dan toeslag De Australiër is van mening dat een simpel ‘low-input’-bedrĳfssysteem het beste antwoord biedt op de grillen van het weer en de markt. De koeien produceren hun melk zo veel mogelĳk op basis van weidegras. In de melkstal krĳgen ze, onafhankelĳk van productie of lactatiestadium, twee maal daags 2,5 kilo krachtvoer. Dit aanvullende voer bestaat voornamelĳk uit granen, maar afhankelĳk van het grasaanbod wordt dit soms gemengd met

Koeien melken in Australië is inspelen op extreme omstandigheden

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Australie.indd 54

APR I L

2014

14-04-14 15:33

Gavin O’Brien Met een koppel kalveren en 130 hectare grond als startkapitaal bouwde de van oorsprong Nieuw-Zeelandse familie O’Brien in twintig jaar tĳd in Australië een robuust melkveebedrĳf op. In het plaatsje Yeo, 150 kilometer ten westen van Melbourne, melken Gavin en Wendy O’Brien samen met hun (schoon)ouders Les en Dawn inmiddels 500 koeien in een ‘low input’-bedrĳfssysteem.

Yeo Australië

Melkproductie: Aantal koeien: Grond: Productie:

3,75 miljoen liter 500 met 200 stuks jongvee 200 ha, voornamelĳk gras 7500 4,34 3,43

eiwitbronnen als koolzaad of lupine. Als in een natte periode de kwaliteit van het weidegras te veel terugloopt, brengt O’Brien het rantsoen in balans met kwalitatief hoogwaardig hooi. De veehouder hanteert een seizoensmatig afkalfpatroon, zodat de productiecurve van de koeien zo veel mogelĳk gelĳk oploopt met de productiecurve van het gras. ‘Begin mei zetten we alle koeien droog en kunnen we even een normaal mensenleven leiden’, vertelt O’Brien lachend. Begin juli, het midden van de Australische winter, begint het afkalfseizoen. Ook ‘down under’ betalen de zuivelfa-

brieken een toeslag op de melkprĳs in periodes dat het aanbod van melk laag is. Sommige veehouders spelen hierop in door koeien ook in de zomer te laten afkalven. O’Brien ziet dat niet zitten. ‘Die toeslag is heel aantrekkelĳk, maar je moet ook veel moeite doen en kosten maken om de koeien in de droge tĳd volop melk te laten produceren. Dat doe ik mezelf en de koeien niet aan.’

Meer melk bĳ zelfde maat Melk wordt in Australië uitbetaald op basis van ‘milk solids’, dat wil zeggen kilogrammen vet en eiwit bĳ elkaar opgeteld. Afhankelĳk van het verloop van het groeiseizoen produceren de koeien op het bedrĳf van de O’Briens tussen de 570 en 600 kilo kilogrammen milk solids per lactatie. Bĳ een vetgehalte van 4,3% en een eiwitgehalte van 3,4% komt dat neer op 7400 tot 7800 kg melk. Voor de komende jaren zoekt de veehouder zĳn uitdaging in het verder optimaliseren van het huidige bedrĳfssysteem. ‘Ik streef naar een productie van 620 kilo milk solids per koe per jaar’, geeft hĳ aan. Ook fokkerĳ kan aan de ambities van de veehouder nog een belangrĳke bĳdrage leveren. Jaarlĳks koopt hĳ zeshonderd doses sperma van vĳf verschillende stieren. De dieren die hieruit niet drachtig worden, krĳgen een eigen stier als partner. De fokwaarden voor kilogrammen vet en eiwit en karakter zĳn de belangrĳkste kenmerken bĳ de stierkeuze. Daarnaast streeft O’Brien naar koeien met een gemiddelde hoogtemaat, met name om vertrapping in natte periodes te beperken. ‘Het maakt een groot verschil of er 500 koeien van 800 kilo rondlopen of 500 koeien van 500 kilo’, zo legt hĳ uit. De veehouder koopt sperma in bĳ CRV Australia. Naast stieren uit Nieuw-Zeeland stond in het verleden een Hollandse naam als Grandprix op de inseminatielĳst. Binnenkort kalven de koeien onder andere af van Big Winner.

Niet altĳd de hoogste winst Een verdere intensivering van de bedrĳfsvoering door meer koeien te gaan melken ziet de ondernemer niet zitten. ‘De verleiding is groot om in een groeizaam jaar of bĳ een hoge melkprĳs meer koeien te gaan melken. Maar vaak kom je jezelf het jaar erop tegen als je veel duur voer moet aankopen. Met 500 koeien op 200 hectare kan ons bedrĳf schommelingen in de voerproductie nu meestal goed opvangen. We halen misschien niet altĳd de hoogste winst, maar we kunnen ’s nachts tenminste wel rustig slapen.’ l

Van boven naar beneden: – Melken in een eenvoudige swingovermelkstal – Al het vee loopt j–aarrond buiten – Een afdak voor de melkstal is het belangrĳkste bedrĳfsgebouw – Voer wordt gewonnen om droge periodes te overbruggen

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Australie.indd 55

AP R I L

2 0 1 4

14-04-14 15:33

B O E RE N GE L UK

H E T

G E L U K S M O M E N T

VA N

WI L C O

T E N

H O V E

In het april 1-nummer plaatste Veeteelt per abuis een foto van William van Maurik in plaats van de foto van Wilco ten Hove. Hierbij alsnog de juiste foto van Wilco.

Afrastering controleren ‘Elk voorjaar gaan we met shovel of kruiwagen de wei in om de afrastering langs te lopen voordat de koeien naar buiten gaan. We plaatsen palen, controleren of er overal voldoende stroom op de draad staat en vervangen slechte poortgrepen. Ook de controle van de waterbakken pakken we gelĳk mee.’ ‘Ook al groeit ons bedrĳf naar 160 koeien en melken we met robots, weidegang vinden we belangrĳk. Zowel voor het financiële plaatje als voor het imago. Wĳ hebben ook een bed & breakfast en gasten waarderen het dat de koeien buiten lopen.’

V E E T E E LT

VX07_boerengeluk.indd 56

APRI L

‘Al met al kost het hele karwei van afrastering controleren me een dag of twee. Dan hebben we ruim 2500 meter draad langsgelopen. Maar ik doe het met plezier. Het voelt als de start van ons weideseizoen. Als ik buiten in het gras loop, verheug ik me er al op om de staldeuren te openen en de koeien naar buiten te zien gaan. In een wei die perfect voor ze in orde is gemaakt. Dan is voor mĳ het plaatje compleet.’ Wilco ten Hove (25) en zĳn vrouw Monique melken samen met Wilco’s ouders 120 koeien in Oosterwolde (Gld.)

2014

14-04-14 14:32

O N R O E R E N D

Quotum ABC

G O E D

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

GEVRAAGD - KOOPMELK EN AANGEBODEN - LEASEMELK

• KOOP- EN LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD

AANGEBODEN:

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

• CULTUURGROND: KLOOSTERWEG HENGELO (GLD.) 3e SCHANSWEG VINKENBUURT DALKRUID NIJVERDAL ZUIDERWEG VINKEGA

1.38.60 HA 13.50.00 HA 3.00.00 HA 6.50.00 HA verkocht

• NIJVERDAL: (WOON)BOERDERIJ MET CA. 16 HA PRIMA CULTUURGROND

vander

• NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND

Slikke rentmeesters

• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN

Weiden op goedkope grond Te koop in Frankrijk: Uniek vleesveebedrijf met paarden in dept. Allier: 70 ha land in eigendom, in 1 blok rond de gebouwen.LANDBOUWFOLIE Prachtige vrijeRECYCLING locatie. Woning, gastenverblijf 2009 2011 3 en alle bedrijfsgebouwen gerenoveerd. Limousineveestapel met 80 zoogkoeien + JV. Instapklaar! Paardenstal met 5 boxen + rijbak, mat / mach., benodigde premies en hoge bedrijfstoeslag. Vraagprijs: € 1.170.000,-.. Wij betalen Voor info bel Leo Dorresteijn tel. 0031-62 25 voor 44 grotere 484, dorresteijn@vdslikke.nl hoeveelheden landbouwfolie!!!

www.vdslikke.nl aanbod Frankrijk, 0111 671735 Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315

info@dalyplastics.nl

BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling! VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

www.plasticrecycling.nl

Daly VT feb 2012.psd 1

21-01-13 09:20

GRATIS ZAAIADVIES met de maismanager-app kijk snel op www.maismanager.nl

ADVERTEER MET UW MEEST ACTUELE INFORMATIE! BEL BEL OP OP DINSDAGOCHTEND: DINSDAGOCHTEND: +31 +31 (0)26 (0)26 38 38 98 98 806 806 EN EN 48 48 UUR UUR LATER LATER LEZEN LEZEN DE DE VEEHOUDERS VEEHOUDERS UW UW AANBOD! AANBOD!

V E E T E E LT

VX07_pAOG.indd 57

AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 15:56

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer! Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a. Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 2,90 Wit zaagsel € 3,40 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS De eenvoudigste, meest comfortabele en goedkoopste koematras Bel: René: +31(0)651692890 Gerrit: +31(0)651272470 Bekijk de informatiefilm en referentieadressen op: www.koematras.eu

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3 Livestock Show Equipment Erica Rĳneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

Vincent (Br.Sw.) Bijzonder beste Nederlandse dochters!

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Xsires crossbreeding b.v. Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w. xs i re s . c om in f o @xsi re s . c om

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

PUTTEN

www.hebobeton.nl

0513-416000 EIWIT TOPPER

TORRER aAa 534126

+ 0,29% EIWIT Bos rubber, dé rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen. Al jaren een begrip! Vijf jaar 100% garantie. Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl •Veel kracht en inhoud •Super benen •Celgetal 107 •Dochtervruchtbaarheid 101

www.dairystars.com

Torrer maakt inkruisen overbodig!

Aanbod direct van uw collega.

ndd 1

VEECOM

KALVERENHOTEL Klavorhenen. Tel.: 06-27122638 www.kalverenhotel.nl

Embryo’s - Dekstiertjes - Vee Tom Schonenberg 06-519-9380

V E E T E E LT

03 april2_koeriertjes2014.indd 58

APRI L

31-05-2012 13:53:24

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-432343/421729 Fax. 0598-432806 www.veecom.nl E-mail: info@veecom.nl

2014

15-04-14 13:15

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

KAVELPAD

• verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com

FOKVEEVEILING ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN • Hoge producties • Hoge gehaltes • Hoge gezondheidskenmerken • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies • Top exterieur

stra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com gram

t hebben voor toepassing ng Feed Ingredients BV stra.com stra mte speerstra.com

stra.com gram

mte gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

Cloppenburg

Woensdag 20 maart Aanvang: 10.00 uur

www.hebobeton.nl 450 afgekalfde vaarzen, 37 dekstieren, 0513-416000

7 stuks jongvee. ibr-vrij

VOLG bvd-vrij lepto-vrij VEETEELT OP Contact: Johan Bergsma, FACEBOOK tel.: 0654253636

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

www.speerstra.com

ERKENDE ET-TEAMS

• Scherp geprijsd • • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies

Bernd voor alleEmme, leuke tel.: 0049170/3313931 nieuwtjes! Catalogus: www.weu.de Tel.: 00494403/93260

www.dekstieren.nl FOKVEEVEILING

+€100,–

FREEK LOK EN BERT

dierenartsen 0513-416000

Dronten tel.: 0321-317275

35 stieren

3 koekalveren 5 mestkalveren

30 stieren 250 vaarzen 40 stuks jongvee/ koekalveren 5 koeien

GOED

Beste kwaliteit! Bekende moderne vaders! Lepto-, IBR-, BVD-vrij

Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl

• Cowfit-en showmaterialen • Scheermachines, tondeuses, en messen slijpen

www.dairystars.com • Voedingsproducten en advies

Laat zien wat u te koop heeft! Te koop:

ENKELE BESTE Embryo’s, dekstiertjes, fokvee DEKSTIEREN

en sperma. Tel. 06-51608017 Tom Schonenberg 06-51979380

Kiezen voor kwaliteit!

5 koeien per koe per jaar 365 vaarzen

SLEUFSILO’S

Verden Dinsdag 6 mei 11.00 uur

www.hebobeton.nl SCHUTTE

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl www.embryosale.com

Cloppenburg Dinsdag 29 april 10.00 uur

dierenarts ASFALT tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

ETER BContact:

Bernd Emme tel.: 0049170/3313931 Vanaf 01-02-2014 vertegenwoordiging Nederland: Bert Meijering

BEST

www.facebook.nl/ veeteelt Melkwinning J.A.

kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij:

- Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken)

www.hebobeton.nl

0513-416000

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

AFKALFSTAL

Catalogus: OMDAT NIET www.masterrind.com info@masterrind.com ALLE MENGERS MASTERRIND GmbH, HETZELFDE ZIJN 26160 Bad Zwischenahn, Feldlinie 2a Voor afspraak en informatie: tel.: 00494403/93260

woensdag 27 maart www.hebobeton.nl in de IJsselhallen te Zwolle

www.wennemars.nl

Entree € 7,50

Tel.: 31 (0)529 470999

0513-416000 Aanvang 09.15 uur

V E E T E E LT A P R I L 2 2 0 1 4 V E E T E E LT M A A RT 1 2 0 1 3

03 april2_koeriertjes2014.indd 59

59 65

15-04-14 13:16

V O E R

V O O R

B O E R

P R O D U C T N I E U W S

Eerste opbrengstmeter op grasmaaier VOEDING – Melkveehouder Piet Jan

Teatsealer met jodium GEZONDHEID – Diergeneesmiddelenfabrikant Bayer brengt sinds kort een nieuw teatsealproduct op de markt met de naam IntraSeal. De speenafsluiter is een lichtbruine suspensie, die bacteriële infecties van gezonde uiers tĳdens de droogstand voorkomt. Het product onderscheidt zich van vergelĳkbare producten door de toevoeging van jodium en de korte canule waarmee het product kan worden ingebracht. De jodium ondersteunt het schoon inbrengen van het product. Door de korte canule is het makkelĳker het product in te brengen zonder het slotgat te beschadigen.

Thibaudier meet dit voorjaar met zĳn grasmaaier de opbrengst op zĳn percelen. Volgens de veehouder uit Lemmer is hĳ daarmee de eerste melkveehouder in Europa. Thibaudier kocht een Pasture Reader waarmee veehouders in Australië en Nieuw-Zeeland al langer de graslandopbrengst meten. Hĳ installeerde de techniek op zĳn maaier en heeft inmiddels het eerste gras al geoogst voor de zomerstalvoedering van zĳn koeien. ‘Een sensor stuurt elke seconde tien geluidsgolven naar de grond en meet zo de opbrengst. Tot nu toe werkt het goed. Op de beton geeft de meter nul aan en in het land twaalf tot twintig centimeter. De apparatuur neemt daar zelf een gemiddelde van’, zo legt Thibaudier uit.

De Friese melkveehouder gaat in samenwerking met Wageningen Universiteit deze zomer onderzoeken of de opbrengsten kloppen met de metingen die gedaan zĳn om zo het systeem verder te ontwikkelen. Omdat ruwvoerprĳzen stĳgen en er grenzen zĳn aan de bemestingsruimte is het meten van opbrengsten op perceelsniveau volgens Thibaudier steeds belangrĳker. ‘Het is heel normaal dat we de individuele productie van onze koeien kennen, maar van de productie van onze percelen grasland weten we niets.’ Door meer inzicht te krĳgen in de verschillen tussen percelen denkt de melkveehouder gericht te kunnen werken aan het verbeteren van de opbrengst. Over de kosten van de Pasture Reader wil Thibaudier niets kwĳt.

Een sensor stuurt geluidsgolven naar de grond en meet zo de opbrengst

Stapelbare ruwvoervervanger VOEDING – Feedmix RV is een nieuwe ruwvoervervanger van ForFarmers Hendrix en FarmFeed Hedimix. Het rulle product bestaat uit tarwegistconcentraat gemengd met gangbare grondstoffen voor veevoeders. Het bevat vooral geleidelĳk afbreekbare koolhydraten en eiwit (49% droge stof, 1068 vem, 180 g/kg ruw eiwit, 23 g/kg zetmeel). ‘De ruwvoervervanger is een stapelbaar product dat los gestort wordt geleverd’, vertelt Robert Meĳer, productmanager melkvee. ‘Door gebruik van een nieuw conserveringsmiddel hoeft het niet te worden ingekuild, maar afdekken tegen neerslag is wel van belang. De houdbaarheid is minimaal vier weken.’ Het product is jaarrond verkrĳgbaar en de prĳs bedraagt 85 procent van de voederwaardeprĳs. Meer informatie op www.farmfeedhedimix.eu

V E E T E E LT

VX07_voer voor boer.indd 60

APRI L

Milcobel heeft ruimte voor 200 miljoen kg extra melk ECONOMIE – Zuivelcoöperatie Milcobel kan door uitbreiding van de capaciteit van haar fabrieken nog 200 miljoen kg extra melk gebruiken. De Vlaamse zuivelonderneming is daarom actief op zoek naar nieuwe melkleveranciers. ‘We hebben recent onze tweede lĳn voor de productie van mozzarellakaas in gebruik genomen, waarin we nu jaarlĳks in totaal 600 miljoen kg melk kunnen verwerken’, vertelt Eddy Leloup, woordvoerder van Milcobel. ‘Daarbĳ komt eind 2015 de nieuwe poedertoren op onze lo-

catie in Kallo gereed, waardoor we ook meer capaciteit krĳgen. We verwachten wel dat onze huidige leden door de groei van de bedrĳven meer melk gaan leveren, maar we kunnen per direct al wel nieuwe leveranciers gebruiken.’ Sinds 2009 staat Milcobel weer open voor nieuwe leveranciers, die voor het lidmaatschap zichzelf overigens wel moeten inkopen. Dat kost 5 euro per 100 kg melk wat in vĳf jaar moet worden voldaan. ‘We willen alleen ledenmelk verwerken, dat staat vast’, aldus Leloup.

2014

15-04-14 16:10

Pure Graze werkt aan eigen zuivellĳn MAATSCHAPPĲ – Pure Graze en Handelshuis Farmel zetten de eerste stappen naar zuivelproducten van Pure Grazemelk. Samen gaan ze op zoek naar een verwerker die Pure Graze melk, toetjes en kaas wil gaan maken. Farmel zorgt daarbĳ voor het aanleveren van de aparte melkstroom van de Pure Graze-melkveehouders. Pure Graze onderscheidt zich van zowel de gangbare als de biologische melkveehouderĳ. ‘We gaan verder dan biologisch’, stelt Pure Graze-eigenaar Ado Bloemendal. ‘Alles draait bĳ ons om be-

weiding in onze saladebuffetten.’ Die saladebuffetten bestaan uit verschillende grassen, klavers en kruiden. Daarnaast krĳgen de dieren geen snĳmais of krachtvoer en worden geen bestrĳdingsmiddelen, kunstmest en antibiotica gebruikt. Ook staat dierwelzĳn hoog in het vaandel. ‘Er zĳn inmiddels zo’n vĳftig melkveehouders die werken volgens het Pure Graze-concept en uiteindelĳk willen we voor hen een plus op de melkprĳs realiseren. Maar dat is afhankelĳk van het vinden van partners voor de verwerking en afzet van de zuivelproducten.’

Conditie in beeld via echo GEZONDHEID – Met een kleine echograaf

met een zeer hoge beeldresolutie is het voortaan mogelĳk om de lichaamsconditie van de koe te meten. Die vetmeting is een graadmeter voor het weer opstarten van de vruchtbaarheidscyclus van de koe en geeft aan of inseminatie kans van slagen heeft. ‘De vetmeting gebeurt op een heel specifieke plek tussen de heup- en zitbeenderen,’ legt Leo Vankrieken van HuVeSearch uit. ‘Onderzoek van het Franse INRA heeft uitgewezen dat deze plek een goede voorspeller is voor de lichaamsconditie. De vetmeting wordt digitaal doorgezonden naar onze centrale server die de informatie omzet naar bruikbare dierinfo voor de veehouder.’ Het principe op zich is eenvoudig. Een normale vetcurve stĳgt tot aan de droogstand, waarna deze stabiliseert tot het moment van afkalven. Daarna spreekt de koe haar vetreserves aan, waardoor Echograaf legt variatie in vetdikte vast

de vetcurve een dip vertoont. ’Bĳ een koe die tochtig is en in een dalende vetcurve zit, is de kans groot dat ze terugkomt en opnieuw geïnsemineerd moet worden.’ Om de relatie tussen de specifieke vetmeting en de conditiecurve vast te leggen, is de opbouw van een historie nodig. ‘Regelmatige metingen door de veehouder vanaf de droogstand zĳn nodig.’ Een koe met een conditiescore van 2,5 vertoont een vetdikte van 1 mm. ‘Voor de meting van die uiterst fĳne vetlaag is een echograaf met zeer hoge beeldkwaliteit nodig, zodat de variaties in vetdikte kunnen worden vastgelegd.’ De draagbare echograaf V9 komt aan het eind van 2014 op de markt en wordt in Europa vermarkt door HuVeSearch. De echograaf kost iets minder dan 4000 euro. De koppeling met de centrale database in Frankrĳk levert extra kosten op.

K O RT

NI E U W S

Kans voor klaver VOEDING – De nieuwe derogatieregels kunnen het gebruik van klaver een impuls geven. Dat verwacht DSV-zaden Nederland, voorheen Euro Grass. Bedrĳven die het areaal grasland moeten uitbreiden naar tachtig procent en nog maar 230 kilo stikstof uit drĳfmest mogen toepassen, kunnen baat hebben bĳ de stikstofbinding uit klaver. Deze varieert van veertig tot zestig kilo per ton droge stof klaver. Afhankelĳk van het klaveraandeel kan dat oplopen tot driehonderd kilo per hectare, stelt DSV.

ALS DA OP O BL

let o

Zaaiadvies in MaisManager-app VOEDING – De zaaimodule van de MaisManager-app is uitgebreid met een zaaiadvies om de precieze hoeveelheid benodigd zaaizaad te bepalen. De applicatie houdt daarbĳ onder meer rekening met het teeltdoel en het zaaitĳdstip. Met de vernieuwde ZaaiManager-module kan daardoor snel de optimale planten zaaidichtheid per maisperceel worden berekend. De MaisManager-app is een gezamenlĳk initiatief van Limagrain en CRV Uitgeverĳ en is al 2500 keer gedownload. De app is verkrĳgbaar via www.maismanager.nl of in de Google Play Store of Apple App Store

Gezocht: oudste boerenbedrĳf MAATSCHAPPĲ – Boeren en tuinders van wie het bedrĳf al vele generaties familiebezit is, worden door Hogeschool Windesheim, LTO Noord, NAJK en Rabobank opgeroepen zich te melden. De vier bedrĳven zĳn namelĳk op zoek naar het oudste agrarische familiebedrĳf in Nederland. Aanleiding voor de zoektocht naar oude familiebedrĳven is het ‘International Year of Family Farming’. Tĳdens een symposium ‘Boer zoekt roots’ op 20 november willen de initiatiefnemers bekendmaken welke boeren- of tuindersfamilie de oudste roots heeft. Aanmelden kan tot 1 juni via www.windesheim.nl/boerzoektroots

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX07_voer voor boer.indd 61

AP R I L

2 0 1 4

15-04-14 16:10

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

19 april 23 april 29 april 6 mei 8 mei 13 mei 18 mei 18 mei 20 mei 21 mei 21 mei 1 juni 13-15 juni 27 juni 27-28 juni 2-3 juli 3-5 juli 4 juli 8 juli 15 juli 19 juli 21 juli 23 juli 25-28 juli 26 juli 26 juli 31 juli 2 augustus 4 augustus 8 augustus 8 augustus 9 augustus 9 augustus 9 augustus 17 augustus 21 augustus 23 augustus 23 augustus 30 augustus 3-7 september 7 september 10-13 september 16-19 september 17 september 19-20 september 21 september 30 september4 oktober 4 oktober 30 oktober

Nationale Champions League te Avenhorn (N.H.) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveedag te Sint-Niklaas (O.Vl.) Veeteeltshow te Bocholt (L.) Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Intergemeentelĳke veeprĳskamp te Tielt (W.Vl.) Franse nationale show te Fougères (Frankrĳk) Holland Masters Sale te Zwolle (Ov.) NRM te Zwolle (Ov.) Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) Deense nationale show te Herning (Denemarken) Luxemburgse nationale show te Ettelbrück (Luxemburg) Melkveeprĳskamp te Kontich (Antw.) Melkveeprĳskamp Noordhoek en Noorderkempen te Loenhout (Antw.) Provinciale fokveedag West-Vlaanderen te Wulpen (W.Vl.) Interprovinciale fokveedag te Bogaarden (Vl.Br.) Veeprĳskamp Oosterkempen te Geel ten Aard (Antw.) Landbouwbeurs te Libramont (Wallonië) Fokveedag te Ambt Delden (Ov.) Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.) Fokveedag te Markelo (Ov.) Dierenshow Drenthe te Beilen (Dr.) Landbouwshow te Opmeer (N.H.) Grote veeprĳskamp te Zevendonk (Antw.) Keuring Agri Fair te Wierden (Ov.) Fokveedag Noord-Veluwe te Oldebroek (Gld.) Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) Fokveedag te Vriezenveen (Ov.) Veeprĳskamp te Beveren (O.Vl.) Provinciale fokveedag Antwerpen te Oostmalle (Antw.) Dairy Fair Mariënwaerdt te Beesd (Gld.) Fokveedag Espelo/Holten te Holten (Ov.) Fokveedag te Apeldoorn (Gld.) Europese jongefokkersschool te Battice (Wallonië) Fokveedag te Eeklo (O.Vl.) AgroTechniek Holland te Biddinghuizen (Fl.) Space te Rennes (Frankrĳk) UK Dairy Day, Telford (Groot-Brittannië) Thuringia Holstein Open te Erfurt (Duitsland) Saksische Holsteindagen te Altmittweida (Duitsland)

Ned er lan d Broncorrector....................27 BUC Holland.....................52 CRV..........23, 34, 35, 36, 37 Dairy Master.....................19 Daly Plastics......................50 DeLaval ..............................4 Denkavit ...........................63 Ebbers ..............................50 ForFarmers Hendrix ..........14 Gantvoort, ’t.....................57 Heemskerk .................22, 40 Joskin ...............................50 K+S Benelux bv ................27 Lely ..............................2, 22 Limagrain .........................57 MBS Beton .......................63 Mewitec ...........................51

Mueller .............................40 NRM ................................64 OCI ....................................6 Quotum ABC....................57 Ruma VSM .......................57 Speerstra ..........................52 Spinder .............................27 Strooiselbedrĳf Sinnige ......50 Trioliet ..............................52 Van der Slikke ...................57 VDK .................................52 WWS..................................3 Oplegger: VeeteeltGRAS Extra Meehechter: DSD

VOORUITBLIK

K r in g lo o p wijzer en d at a Mei 1 (8 mei) – In mei gaat Veeteelt van start met een vĳfdelige serie over de Kringloopwĳzer. Het eerste deel staat in het teken van mestproductie. De special met als thema Melkveehouderĳ 3.1 gaat over data. Het wemelt van gegevens in de melkveehouderĳ. Maar hoe zet je ze om in een nuttig product? En wie is de eigenaar van al die data?

K lim aat b eh eer sin g en mest Mei 2 (22 mei) – De special huisvesting staat in het teken van klimaatbeheersing. Wat moeten melkveehouders doen om te zorgen voor een optimaal klimaat in ligboxenstallen? De rubriek Markt gaat over mest. Ook is er aandacht voor onkruidbestrĳding in mais.

World Dairy Expo te Madison (Verenigde Staten) Fokveedag te Hoornaar (Z.H.) Konvent te Oldenburg (Duitsland)

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 62

V E E T E E LT

VX07_agenda.indd 62

APR I L

2014

15-04-14 15:33

NIEUW ! DENKAMILK VITALSTART TECHNOLOGY

Voor de eerste 14 dagen Ultieme combi van gezondheid en veiligheid Super smakelijk Volledig melkeiwit

THE

• • • •

ENERGY

MILK

DENKAMILK TALENT • • • •

Unieke oplosbaarheid Hoog gebruikersgemak Hoog energie gehalte voor goede groei Geproduceerd met de innovatieve Energy@milk technologie

Bekijk ons gehele Denkamilk assortiment op www.denkavit.nl. G R O E I E N

D O E

J E

S A M E N

Denkavit Nederland B.V. | T +31 (0)342 47 92 00 | E denkavit@denkavit.nl | www.denkavit.nl 770 Adv denkamilk 210x150.indd 1

10-04-14 12:31

V E E T E E LT

VX07_p63.indd 63

AP R IL

2 0 1 4

15-04-14 10:00

NRM 2014 Wordt mede mogelijk gemaakt door de NRM partners

ZWOL

IJsse

lhall

27 28 juni en

2014

Tot ziens op de NRM op 27 & 28 juni 2014 in de IJsselhallen in Zwolle!

www.nrm.nl

088-14 NRM adv partners VT.indd 1

15-04-14 10:26