Rijk aan monumenten

Ir. Jonathan Jukema, directeur Monumentenfonds

Voor een klein land heeft Curaçao een hoge dichtheid aan monumenten. Een groot deel van Willemstad is dan ook door de Unesco tot werelderfgoed uitgeroepen. ,,Op dit moment zijn er 870 panden die de status hebben van beschermd monument. Wij werken samen met de University of Curaçao, het Kadaster en het ministerie van VVRP aan een inventarisatie en beschrijving van de staat van onderhoud van al deze panden”, aldus de directeur van de Stichting Monumentenfonds Curaçao (MfC), ir. Jonathan Jukema.

,,In werkelijkheid zijn er meer monumenten, want nog niet alle daarvoor in aanmerking komende panden zijn al aangewezen. Die zijn dus nog niet beschermd. Bovendien is de lijst voortdurend in beweging. Er vallen panden af, bijvoorbeeld omdat ze in zo’n slechte staat verkeren dat ze niet meer

gerestaureerd kunnen worden. Maar er komen ook steeds monumenten bij. Wat nu gebouwd wordt kan over vijftig jaar vanwege de bijzondere bouwstijl monumentale waarde worden toegedicht.”

Doorgeefluik MfC kon 27 jaar geleden mede dankzij een door Nederland beschikbaar gesteld startkapitaal worden opgericht. ,,Wij krijgen jaarlijks een bijdrage van de overheid van Curaçao van ongeveer een miljoen gulden. Wij zijn eigenlijk een doorgeefluik: het geld dat wij van de overheid ontvangen is volledig bestemd voor het verstrekken van subsidie aan eigenaren die hun monument willen restaureren.” Als nonprofit organisatie moet MfC zichzelf echter wel financieel bedruipen. ,,Dat doen wij met de inkomsten van rente op leningen en het in rekening brengen van een bescheiden bedrag voor de aanvullende diensten die wij verlenen. Zo faciliteren wij eigenaren bij het aanvragen van een monumentenvergunning om te mogen restaureren. Wij zorgen ervoor dat alle benodigde informatie bij de Uitvoeringsorganisatie ROP komt en controleren of de berekeningen kloppen. Daarnaast garanderen wij een deskundige begeleiding tijdens de restauratiewerkzaamheden die door MfC worden gefinancierd.”

Woonfunctie Zowel particulieren als bedrijven komen in aanmerking voor een subsidie en/of lening. ,,Wij beoordelen of het restauratieplan en de financieringsaanvraag voldoen aan de eisen die in de monumentenverordening en de vigerende subsidieregeling worden gesteld. De subsidie is uitsluitend bedoeld voor de monumentale elementen. Dat kunnen de muren, het dak, de ramen of de vloeren zijn, maar bijvoorbeeld niet eigentijdse voorzieningen als airco’s of een wifi-netwerk.” Panden met een woonbestemming komen in aanmerking voor een hogere subsidie. ,,De overheid wil de binnenstad revitaliseren door te stimuleren dat de bovenverdiepingen een woonfunctie krijgen. We hebben een half jaar geleden tijdens een ‘Invest in Willemstad’ event een groep investeerders en

Panden voor en na de door het Monumentenfonds gesubsidieerde restauratie.

projectontwikkelaars uit Nederland ontvangen die kansrijke objecten hebben bekeken. Daar moeten goede dingen uit voortkomen.”

Wisselend MfC kent jaarlijks tussen de tien tot vijftien aanvragen toe met een gemiddeld totaal investeringsbedrag van een paar miljoen. De subsidie die de overheid in het fonds stopt is tot nu toe voldoende. ,,We hebben geen wachtlijst. Als het economisch minder gaat zien we dat in het aantal aanvragen. Op dit moment moeten we meer ons best doen om klanten te werven, want ons doel is en blijft het redden van monumenten.” Jukema schat dat van de 870 monumenten tot nu toe ongeveer de helft is gerestaureerd en in goede staat verkeert. ,,Daarvan is weer de helft - zo’n 225 monumenten - met financiering van het fonds gerestaureerd. De andere helft is door de eigenaren zelf gerestaureerd. Particuliere organisaties zoals de Stichting Monumentenzorg en NV Stadsherstel beheren en exploiteren eveneens monumentale panden en zijn klant van MfC. Zij kunnen, anders dan wijzelf, panden aankopen.”

Platform ,,Er is een monumentenplatform waar wij met de andere organisaties uit de erfgoedsector informatie uitwisselen en gezamenlijk nadenken over niet alleen het stimuleren van het behoud van monumenten, maar ook de bewustwording van de gemeenschap en de bijbehorende informatievoorziening over het belang van het gebouwde erfgoed in historische stadswijken. Wij zien soms dat een pand door het te restaureren

als katalysator dient voor de revitalisering van een hele wijk. De spinoff kan groot zijn. Pietermaai is een goed voorbeeld.” Toezicht houden of eigenaren die subsidie hebben ontvangen hun gerestaureerde monument goed onderhouden is geen taak van MfC. ,,Er wordt wel eens over gedacht om, net als in Nederland, een monumentenwacht in het leven te roepen.

Van de 870 monumenten is de helft gerestaureerd

Wat wel gebeurt is dat de overheid een eigenaar van een verwaarloosd monument aanspreekt. Als deze de restauratie niet doet kan de overheid daartoe besluiten en wordt de rekening naar de eigenaar gestuurd. Dit gebeurt in de praktijk echter nauwelijks.”

Kantoor MfC houdt met zijn zeven medewerkers zelf ook kantoor in een monument, in Scharloo. ,,De Raad van Commissarissen heeft ingestemd met de aankoop van het pand. Wij willen het gaan restaureren. Of wij bij onszelf een aanvraag gaan indienen voor een subsidie? Dat was nog niet bij mij opgekomen. Het lijkt mij uit oogpunt van integriteit niet wenselijk dat wij onszelf een financiering toekennen.”