Daneshju magazine 13

‫در این شماره می خوانید‪:‬‬ ‫ش المانها در نرم افزار انسيس‬

‫نق‬

‫چاي ؛ كاشت‪ ،‬داشت‪ ،‬برداشت‬ ‫ير داروها بر يادآوري خاطرات‬

‫تاث‬

‫نگاهي به امپراتوري روم‬

‫نشریه الکترونیکی سایت دانشجو‬ ‫شماره سیزدهم ـ تیر ‪1390‬‬

‫صاحب امتياز ‪ :‬بهنام كتابدار‬ ‫مدير مسؤل ‪ :‬امين مهتابي‬ ‫سردبير ‪ :‬علي لجم اوركي‬ ‫گرافيست ‪ :‬ايمان مهتابي‬

‫صفحه آرا‪ :‬سیده طاهره یعقوبی‬

‫مطالب از ‪:‬‬ ‫احسان حيدريان فرد‪ ،‬امين مهتابي‪ ،‬مهدي تيمورنيا‪ ،‬محمد هادي‬ ‫طهماسبي‪ ،‬آزاده الف‪ ،‬حسين پور فتحي‪ ،‬محمد باقر بزرگي‪ ،‬مرضيه‬ ‫يزدي‪ ،‬سيما ص‪ ،‬نصيري‪ ،‬الهه س‪ ،‬محمد سعيد جهان پناه‪ ،‬حامد‬ ‫توكلي دارستاني و علي لجم اوركي‬

‫پیک دانشجو‬ ‫‪E-mail : info@daneshju.ir‬‬

‫‪w w w.da neshj u.i r‬‬

‫تمام حقوق مادي و معنوي مطالب مختص‬ ‫سايت ‪ daneshju.ir‬است‪.‬‬ ‫استفاده از مطالب مجله تنها با ذكرمنبع امكان‬ ‫پذير است‪.‬‬

‫فهرست‬ ‫سرمقاله‪2..............................................................................................................................................................‬‬ ‫بررسی و معرفی سرویس های ذخیره سازی ابری معروف و رایگان‪3....................................................................‬‬ ‫نقش المانها درنرم افزار انسیس‪5....................................................................................................................‬‬ ‫دانستنی های علمی‪7........................................................................................................................................‬‬ ‫بررسی نحوه عملکرد دستگاه های پخش کننده موسیقی هنگام پخش موسیقی در ولوم های باال‪8..........‬‬

‫گاز طبيعي متراكم‪10...........................................................................................................................................‬‬ ‫بررسی اجمالی از صنایع شیمیایی پتروشیمی‪12...........................................................................................‬‬ ‫چای‪ ،‬کاشت‪ ،‬داشت‪ ،‬برداشت‪15........................................................................................................................‬‬ ‫فرآورده های تخمیری‪20.....................................................................................................................................‬‬ ‫تاثير دارو بر خاطرات انسان‪22...........................................................................................................................‬‬ ‫سندرم بیماری همولیتیک‪23.............................................................................................................................‬‬ ‫درمان ضایعات ناشی از حمله ی قلبی توسط نانوتکنولوژی‪24...................................................................‬‬ ‫افسانه ای به نام روم‪25........................................................................................................................................‬‬ ‫ستایش‪ ،‬درامی رستاخیزگونه‪26........................................................................................................................‬‬ ‫توریسم و مفاهیم مرتبط با آن‪28......................................................................................................................‬‬ ‫موالنا‪ ،‬تصوف و عشق‪32......................................................................................................................................‬‬ ‫گلستان نامه‪35......................................................................................................................................................‬‬ ‫اخبار پزشکی‪36.....................................................................................................................................................‬‬ ‫اخبار و تازه های کشاورزی‪38............................................................................................................................‬‬

‫اينك كه سيزدهمين شماره ماهنامه علمي‬ ‫دانشجويي پيك دانشجو را منتشر مي كنيم‪ ،‬شاد و پر‬ ‫انرژي تر از هميشه‪ ،‬اميد به تكرار حمايت هاي شما‬ ‫عزيزان خواننده داريم‪.‬‬ ‫قدم به قدم هايي كه توسط اعضاي تيم نشريه برداشته‬ ‫مي شود‪ ،‬بدون ذره اي ترديد ناشي از دم مسيحايي‬ ‫و وجدآور شماست‪ ،‬استقبال شما از شماره گذشته كه‬ ‫مختص رشته هاي فني و مهندسي بود ما را انگيزه اي‬ ‫مضاعف داد تا از همان روز انتشار به دنبال هر چه كيفي تر كردن مطالب شماره ي پيش رو‬ ‫باشيم‪.‬‬ ‫اين بار ما در گامي بلند تر نشريه اي با دايره ي وسيع تري از مطالب را براي تقديم به شما‬ ‫آماده كرديم كه چونان شماره قبل همگي حاصل كار اعضاي و همكاران تيم نشريه در تاليف‪،‬‬ ‫ترجمه و گردآوري مطالب بوده است‪.‬‬ ‫همچون شماره ي گذشته مطالبي از حوزه مهندسي‪ ،‬به همراه مطالبي آموزنده از علوم پزشكي‬ ‫كه در كنار مطالبي پيرامون هنر و علوم انساني رنگ و بوي جديد به شماره سيزدهم داده است‪.‬‬ ‫بي شك با استقبال مجدد شماست كه ما براي تالش بيشتر تشويق خواهيم شد‪.‬‬ ‫كماكان با تمام وجود منتظر هرگونه نظر‪ ،‬انتقاد و همچنين اعالم آمادگي براي همكاري شما‬ ‫با تيم نشريه هستيم‪.‬‬ ‫شاد‪ ،‬سالمت و موفق باشيد‬ ‫تيم نشريه‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫درود به ايزد بخشاينده و سپاس از همراهان هميشگي‬

‫‪2‬‬

‫بررسی و معرفی سرویس های‬ ‫ذخیره سازی ابری معروف و رایگان‬ ‫طی چند سال اخیر موضوع فضاها و پردازش های ابری جایگاه ویژه ای بین کاربران و دوست داران تکنولوژی های جدید پیدا‬ ‫کرده است ‪.‬‬ ‫در این مقاله فقط در مورد فضاهای ذخیره سازی شرکتهای معروف و تا حدودی رایگان صحبت میکنیم ‪.‬‬ ‫اول از همه مفهوم فضای ابری را کمی باز میکنیم ‪.‬‬ ‫هنوز به درستی معنی و مفهوم منابغ ذخیره سازی ابری معرفی نشده است ‪ .‬این به دلیل نوپا بودن این تکنولوژی است ‪ .‬اما ذخیره‬ ‫سازی اطالعات کاربران با تکیه بر منابع سخت افزاری خاص بر پایه شبکه ای بسیار گسترده (اینترنت) و تشکیل شده از چندین‬ ‫سرور در جای جای دنیا تا حدودی تعریفی از این تکنیک است‪.‬‬ ‫کمپانی های بزرگی همچون میکروسافت‪ ،‬گوگل‪ ،‬آمازون و سرویس جدید دراپ باکس در تالش هستند که بیشترین دسترسی‬ ‫و امکانات را به کاربران خود هدیه کنند‪.‬‬

‫در کنار این سیستم ‪ ،‬کمپانی معظم آمازون با راه اندازی سیستم کلود درایو (‪ )Cloud Drive‬خود با تکیه بر کاربران‬ ‫عالقه مند به موسیقی به جنگ میکروسافت میرود ‪ .‬در سیستم کلود درایو آمازون شما در ازای خرید آلبوم های موسیقی‬ ‫فضای شما نیز افزایش پیدا می کند ‪ .‬ضمنا برای کاربران آمریکایی خود بخش کلود پلیر (‪ )Cloud Player‬نیز در دسترس‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫اگر هم فضاهای مگابایتی شما را ارضا نمی کند‪ ،‬در ازای پرداخت فقط هزار دالر در سال‪ ،‬میتوانید یک ترابایت فضا را برای‬ ‫فایلهای خود اجاره کنید‪.‬‬ ‫این سیستم به شما اجازه اشتراک گذاری فایل را نمیدهد‪ .‬پس زیاد خوشحال نشوید !‬ ‫اما شاید برای کاربران ایرانی جذاب ترین و شناخته شده ترین سرویس‪ ،‬سرویس دراپ باکس (‪ )Drop Box‬باشد‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫به عنوان مثال میکروسافت سرویس الیو اسکای (‪)Live Sky‬خود را با فضای ‪ 25‬گیگا بایت فضای رایگان با سیستمهای ویندوز الیو‬ ‫و آنالین آفیس و همچنین ویندوز فان ‪ 7‬به صورت زیبایی ادغام کرده است‪ .‬اما در کنار همه این امکانات مشکالتی نیز وجود دارد‪.‬‬ ‫مثال این سرویس به شما اجازه آپلود فایلهایی با حجم بیشتر از ‪ 50‬مگا بایت را نمیدهد ‪ .‬همچنین این سیستم به شما اجازه ارتقای‬ ‫فضای کاربری خود را حتی در ازای پرداخت پول نمی دهد ‪.‬‬ ‫میکروسافت به جز این سیستم از سیستم جذاب دیگری نیز استفاده می کند ‪ .‬ویندوز الیو مش (‪ )Windows Live Mesh‬که به‬ ‫صورت اپلیکیشن روی سیستم نصب میشود و قابلیت ‪ Sync‬کردن هر پوشه ای را به شما می دهد‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫از نظر امنیت تمامی این سرویسها امن بوده و از طریق پورت‬ ‫های ‪ HTTPS‬فایلها و اطالعات کاربران رد و بدل می شود‪.‬‬ ‫اما در صورتی که کمی بیشتر تحقیق کنید و از اهل فن دوستان‬ ‫امنیت بپرسید‪ ،‬نسبت به اینگونه فضاها به هیچ عنوان حس خوبی‬ ‫ندارند! هنوز هم بحث امنیت اینگونه فضاها برای کارشناسان‬ ‫چالشی بزرگ است‪ .‬چون معموال سرورها به صورت متمرکز و‬ ‫‪100‬درصد تحت اختیار یک شرکت و دیتا سنتر خاصی نمی‬ ‫باشد و ممکن است اطالعات شما بر روی یک سرور در آمریکا و‬ ‫همزمان روی سروری در چین ذخیره شده باشد‪.‬‬

‫حتما از خود میپرسید پس سهم گوگل این وسط کجاست ؟‬ ‫گوگل هم از قافله عقب نمانده و با سرویس گوگل داکز‬ ‫(‪)Google Docs‬و جی درایو (‪ 1 )GDrive‬گیگ فضای‬ ‫مجانی به کاربران خود می دهد ( چقدر دست و دلباز ! ) ‪ .‬البته‬ ‫با پرداخت ‪ 20‬دالر ماهانه این فضا به ‪ 10‬گیگ و ‪ 250‬دالر‬ ‫در سال این فضا به حجم عظیم ‪ 1‬ترابایت ارتقا پیدا می کند ‪.‬‬ ‫سیستم گوگل داکز نیز همانند الیو اسکای میکروسافت و کلود‬ ‫درایو آمازون از طریق مرورگر اینترنت قابل دسترسی است و‬ ‫مانند دراپ باکس اپلیکیشن مخصوص ندارد ‪.‬‬ ‫این سیستم با سیستم گوگل درایو تفاوت دارد ‪ .‬در مورد گوگل‬ ‫درایو توضیح خاصی الزم نیست داده شود ‪ .‬چون این سیستم‬ ‫بعد از معرفی آنچنان گسترش پیدا نکرد و کاربران بنا به سلیقه‬ ‫خود میتوانند تغییراتی در این سیستم بدهند ‪.‬‬ ‫سرویسهای دیگری همچون ‪Sugar sync, Sun Cloud, A ,‬‬ ‫‪ Drive Box.net , I Drive‬و ‪ ...‬نیز به کاربران خود خدمات‬ ‫میدهد ‪ ،‬اما چون بحث در مورد فضاهای ابری شرکتهای معروف‬ ‫است ‪ ،‬ترجیح دادیم در مورد غول ها و مبتکران تکنیک های‬ ‫جالب بازاریابی و همچنین قابل دسترس بودن این خدمات در‬ ‫ایران بدون مشکالت تحریم و فیلترینگ صحبت کنیم ‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪Gizmodo.com‬‬ ‫‪Lifehacker.com‬‬ ‫‪Businessinsider.com‬‬ ‫ترجمه و گردآوری‪EhsanHF :‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫این شرکت در سال ‪ 2007‬تاسیس شد و خیلی زود توانست‬ ‫جایگاه مستحکمی بین کاربران ایجاد کند‪ .‬بدون خطر تحریم‪،‬‬ ‫کامال متعادل و مناسب‪ .‬شاید فضای ‪ 2‬گیگا بایتی بین حجم های‬ ‫باالی میکروسافت و آمازون در شروع کمی کودکانه باشد‪ ،‬اما شما‬ ‫با دعوت کردن هر یک از دوستان خود به این سیستم از طریق‬ ‫‪ 250 ،Referral Link‬مگابایت فضا در ازای هر دعوت به عنوان‬ ‫جایزه دریافت میکنید ‪ .‬البته قابلیت پرداخت هزینه و خرید فضا‬ ‫نیز در این سیستم وجود دارد‪ 200 .‬دالر در سال و ‪ 100‬گیگا‬ ‫بایت فضا برای شما‪.‬‬ ‫علت محبوبیت این سیستم در اپلیکیشن آن نهفته است ‪ .‬این‬ ‫برنامه محدود به هیچ سیستم عاملی نبوده و حتی اپلیکیشن آن‬ ‫بر روی موبایل های آندرویدی نیز از طریق مارکت آندروید قابل‬ ‫دسترسی است‪.‬‬ ‫با نرم افزاری که بر روی سیستم شما نصب میشود‪ ،‬شما توانایی‬ ‫‪ Sync‬کردن اطالعات خود را به صورت اتوماتیک دارید‪ .‬این برنامه‬ ‫با استفاده از چند تکنیک ساده در ویندوز کارهای جذابی برای شما‬ ‫انجام میدهد‪ .‬مثال نظارت سیستم خود از راه دور و بک آپ گیری‬ ‫اتوماتیک از فایلهای شما ‪.‬‬ ‫داونلود فایلهای شما به صورت مستقیم و همچنین به اشتراک‬ ‫گذاری فایلها بین دوستان خود نیز یکی از مزایای این برنامه است‪.‬‬ ‫این برنامه یک قابلیت هم خوب و هم بد را نیز دارد ‪ .‬فایلهای‬ ‫شما هنگامی که از روی نرم افزار یک صورت دستی پاک میشود‪،‬‬ ‫همچنان بر روی سرورهای این شرکت باقی میماند و قابل بازیابی‬ ‫خواهد بود‪ .‬البته الزم نیست نگران باشید‪ ،‬چون شما میتوانید از‬ ‫طریق وبسایت شرکت وارد اکانت خود شوید و این فایلها را کامال‬ ‫از بین ببرید‪ .‬این شرکت متعهد شده است که فایلهای پاک شده‬ ‫تحت هیچ شرایطی قابل بازیابی نباشد‪.‬‬ ‫اما نکته منفی در اینجاست که این شرکت شرایط قرارداد خود را‬ ‫چندی پیش تغییر داده است‪ .‬این شرکت در صورت درخواست‬ ‫دولتها برای دسترسی به اطالعات کاربران‪ ،‬این اطالعات را به صورت‬ ‫کامل و بدون کم و کاست در اختیار این دولتها قرار می دهد‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫برای اینکه انالیزی را بخواهیم انجام بدهیم نیاز داریم که در ابتدا مدل را المان بندی کنیم‪ .‬البته مبحث اجزاء محدود مبحث‬ ‫مهم و گسترده می باشد که دراین مقاله نمی گنجد ‪.‬همان طور که می دانید روش المانهای محدود روشی عددی است که با‬ ‫استفاده از آن می توانیم معادالت دیفرانسل و انتگرال ها را حل کنیم‪ .‬با استفاده از این المانها انالیز ساده تر و کوچکتر شده‬ ‫و به جای اینکه آنالیز را برای کل مدل انجام بدهیم برای یک جز کوچک از ان انجام می دهیم که همان خصوصیات مدل را‬ ‫دارا می باشد‪.‬‬ ‫در انسیس برای اینکه یک مدل را المان بندی کنیم نیاز داریم چند مسئله اساسی را بدانیم اول اینکه مدل ما چند بعدی هست‬ ‫و می خواهیم چه انالیزی را انجام بدهیم‪ .‬نیروهای که قرار هستند بر مدل وارد شوند و جنس مدل بسیار حائز اهمیت می‬ ‫باشند‪ .‬شرایط محیطی که مدل در آن شرایط قرار دارد مهم می باشد‪ .‬در واقع خیلی معیارها برای انتخاب المان مهم هستند‪.‬‬ ‫گاهی نیاز هست مقادیر ثابتی برای المانها در نظر گرفت‪ .‬دانش اینکه هر المان چه مقادیر ثابتی به خود می گیرد بسیار مهم‬ ‫می‪-‬باشد‪.‬کار با المانهای مختلف نیاز به تجربه دارد‪ .‬معموال قبال از هر آنالیزی با نرم افزار انیسس کاربر به این فکر می¬کند‬ ‫که چه المانی را باید در نظر بگیرد و آیا انتخابش درست می باشد یا خیر‪ .‬اشتباه در انتخاب المان باعث می شود نتایج انالیز با‬ ‫مقدار واقعی و صحیح تفاوت داشته باشد‪ .‬و مسلما در‬ ‫پروژه های عظیم این اشتباهات قابل بخشش نیست‪.‬‬ ‫بعضی مواقع می توانیم از چند المان مختلف برای‬ ‫یک مسئله استفاده کنیم اما این دلیل نمی شود این‬ ‫کار را انجام بدهیم چون همیشه باید به دقیق ترین‬ ‫جواب رسید‪.‬‬ ‫در مورد المان ها و اندازه و غیره مهمترین چیز در این‬ ‫زمینه تجربه کاربر هست که بسیار اهمیت دارد و این‬ ‫با انجام پروژه های مختلف و مقایسه جوابهای بدست‬ ‫آمده برای کاربر بدست می آید‪.‬‬ ‫بعد از انتخاب المان در مورد سایزبندی و اندازه المان‬ ‫بحث می شود‪ .‬معموال گفته می شود هر گاه المان‬ ‫بندی ریزتر باشد کار دقیق تر صورت می گیرد اما‬ ‫لزوما اینگونه نیست‪.‬‬ ‫پس بهترین راه برای آنکه بدانیم اندازه المان چه‬ ‫میزانی باشد استفاده از تجربیات دیگران و همچنین‬ ‫باال بردن دانش خودمان است‪ .‬مبحث المان ها بسیار مهم است و رابطه مستقیم با دانش و مهارت و تجربه کاربر دارد‪ .‬در‬ ‫ادامه توجه شما را به توضیحات دوست خوبم دکتر علیرضا جان نثاری جلب می نمایم‪ .‬ایشان ابتدا در مورد اندازه المان ها‬ ‫توضیحاتی دادند و در ادمه مثالی برای آشنایی بیشتر ذکر کردند‪.‬‬

‫اندازه المان‬

‫در یک مدل المان محدود بطور کلی اندازه کلی مدل تعیین کننده اندازه کلی المان ها و مش است‪ .‬بر اساس این تعریف کلی‪،‬‬ ‫اندازه کلی المانها از یک دهم اندازه کلی مدل تا یک صدم یا حتی کمتر از آن تعریف می شود‪ .‬به عنوان یک مثال عملی‪ ،‬برای‬ ‫شبیه سازی بدنه کامل خودرو اندازه کلی المانها بین ‪ 5mm‬تا ‪ 15mm‬انتخاب می شود‪ .‬یکی از شاخص های اصلی تعیین‬ ‫اندازه المانها از قدیم تاکنون محدودیت کامپیوترها در حجم داده ها‪ ،‬زمان تحلیل و دقت محاسباتی است که البته امروز این‬ ‫مشکل کمتر شده است‪ .‬در مدلهای کوچک و ساده مثل یک قطعه تکی این مشکل وجود ندارد اما در مجموعه های حجیم‬ ‫مثل خودرو‪ ،‬هواپیما و غیره هنوز هم این محدودیت عامل تعیین اندازه المانهاست‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫نقش المانها در‬ ‫نرم افزار انسیس‬

‫‪5‬‬

‫با تشکر از دوست گرامی دکتر علیرضا جان نثاری‬

‫نویسنده‪:‬‬ ‫امین مهتابی‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫نکته دوم در تعیین اندازه المانها‪ ،‬این است که ریز تر کردن‬ ‫المانها همیشه به مفهوم دستیابی به دقت بیشتر نیست‪.‬‬ ‫خطای ناشی از تک تک کردن هندسه مدل توسط المانها‬ ‫(‪ )discritization‬با ریز کردن کاهش می یابد اما بعد از‬ ‫اندازه ای این بقدری کوچک می شود که قابل چشم پوشی‬ ‫است و ریز کردن بیش ازآن تنها سبب افزایش حجم داده ها‬ ‫و زمان تحلیل و همینطور افزایش خطای محاسبات عددی‬ ‫تحلیل می شود‪ .‬عامل دیگری که سبب ایجاده محدودیت در‬ ‫کوچک کردن المانها است استفاده از گام زمانی در تحلیل‬ ‫های ‪ explicit‬یا صریح است‪ .‬در این تحلیل ها گام زمانی‬ ‫نقشی تعیین کننده در همگرایی و دقت نتایج تحلیل دارد و‬ ‫برای محاسبه آن نرم افزارها از سرعت صوت در ماده که تابعی از کوچکترین اندازه المان در مدل است استفاده می کنند‪ .‬کوچک‬ ‫شدن المانها به معنای کوچک شدن گام زمانی و آن نیز به مفهوم افزایش زمان تحلیل است که مطلوب نیست‪ .‬به عنوان یک‬ ‫مثال عملی‪ ،‬شبیه سازی تصادف یک خودرو که کمتر از دهم ثانیه اتفاق می افتد بر اساس کوچکترین اندازه المانی ‪10mm‬‬ ‫برای کل خودرو توسط یک کامپیوتر پر سرعت ممکن دو روز یا بیشتر طول بکشد حال اگر کوچکترین اندازه المان از ‪10mm‬‬ ‫به ‪ 5mm‬کاهش یابد این زمان بطور تقریبی ؟ برابر می شود!‬ ‫تطابق هندسی مناسب مدل المان محدود با مدل هندسی قطعه شاخص دیگر تعیین اندازه المانهاست‪ .‬هندسه جسم تعیین‬ ‫کننده توزیع تنش در جسم است بنابراین اگر در نواحی که تمرکز تنش وجود دارد و دارای حساسیت طراحی است المانها‬ ‫بخوبی رفتار و شکل هندسی جسم را شبیه سازی نکنند نتایج دارای خطای زیادی خواهد بود‪ .‬بطور معمول مدل المان محدود‬ ‫تفاوت های هندسی با هندسه جسم داراست‪ .‬برای مثال گوشه های گرد شده‬ ‫(‪ )fillet‬در مدل المان محدود در نواحی غیر حساس حذف شده و مدل نمی شوند‪.‬‬ ‫یا پیچ ها توسط اتصال ساده صلب و یا المانهای دو بعدی تیر مدل سازی می شوند‬ ‫که شباهتی به شکل هندسی پیچ ندارند‪ .‬مثال دیگر شبیه سازی تصادف خودرو از‬ ‫جلو است که به علت عدم اهمیت ناحیه عقب خودرو آن را توسط المان های بسیار‬ ‫درشتی مدل می کنند که (بجر خواص جرم) تقریبا شباهتی با هندسه خودرو ندارد‪.‬‬ ‫نکته اساسی در چنین مواردی دستیابی به تجربه و دانشی است که در آن جسم به‬ ‫نوحی مدل سازی شود که رفتار سازه ای (یا حرارتی و ‪ ) ...‬آن با رفتار جسم اصلی‬ ‫بطر کلی و در نواحی حساس تطابق داشته باشد هر چند شکل هندسی آن با جسم‬ ‫اصلی متفاوت است‪.‬‬ ‫بطور خالصه هر چند می توان اندازه المانها را بطور کلی تعریف کرد اما باید بر اساس‬ ‫ماهیت تحلیل و رفتار جسم حداقل در نواحی حساس نیاز برای انجام آن کسب‬ ‫تجربه دارد‪ .‬تکرار تحلیل با اندازهای المانی مختلف در نواحس حساس و بررسی‬ ‫تغییر در جوابها یکی از چندین روش ارزیابی صحت و دقت مدل المان محدود است‪.‬‬ ‫یک مثال ساده‪:‬‬ ‫تیر یک سر گیرداری که‬ ‫تحت یک نیروی کششی در انتهاست‬ ‫‪.1‬‬ ‫تحت یک نیروی خمشی در انتهاست‬ ‫‪.2‬‬ ‫در مورد اول می توان تیر را توسط یک المان تیر مدل کرد‪.‬‬ ‫در مورد دوم وجود حداقل دو المان ضروی است‪.‬‬ ‫چرا؟ صرف نظر از مسئله تمرکز تنش‪ ،‬در مورد اول تنش کششی تنها با هندسه (طول تیر) رابطه خطی ساده دارد بنابراین‬ ‫افزایش تعداد المانها (ریز کردن) تاثیری در نتایج ندارد‪ .‬در مورد دوم تغییر مکان و و تنش رابطه غیرخطی با طول تیر دارد‬ ‫که یک المان ساده نمی تواند آن را بخوبی شبیه سازی کند‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫دانستنی های علمی‬ ‫ویژگی لوله های آگفا‬

‫لوله ‪ PP‬فاضالبی اورینگی ‪Push-Fit PP Pipe‬‬

‫توضیحات آکفا ‪:‬‬ ‫لوله های ‪ PVC , PE‬و چدنی این امکان را ندارند‬

‫تهیه شده توسط‬ ‫مهدی تیمورنیا‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫•مقاوم در برابر فاضالب سرد و گرم داخل و خارج ساختمان در مقایسه با لوله ‪ PVC‬و لوله ‪PE‬‬ ‫•مقاوم در برابر خوردگی ‪ ،‬پوسیدگی ‪ ،‬زنگ زدگی و اکسیداسیون در مقایسه با لوله فلزی و لوله آزبست‬ ‫•طول عمر ‪ 50‬تا ‪ 100‬ساله هم برای لوله و اتصاالت و هم برای واشر آب بندی‬ ‫•انعطاف پذیری زیاد در مقایسه با لوله چدنی و لوله آزبست بویژه در اتصاالت هنگام حرکتهای زمین و ساختمان‬ ‫•مقاومت حرارتی زیاد در مقایسه با لوله ‪ PVC‬و لوله ‪PE‬‬ ‫•مقاومت شیمیایی باال خاصه در مقابل اسید سولفوریک بیوارگانیک موجود در فاضالب ها در مقایسه با لوله آزبست‬ ‫•مقاوم در برابر یخ زدگی و ضربه در مقایسه با لوله ‪ PVC‬لوله آزبست‬ ‫•سرعت و آسانی نصب در مقایسه با لوله ‪ PE‬و لوله آزبست وچدنی‬ ‫•سبکی و آسانی حمل ونقل در مقایسه با لوله آزبست و لوله چدنی‬ ‫•مقاومت در انتقال صدا و مهار آلودگی صوتی در مقایسه با انواع لوله ها‬ ‫•بیمه نامه ‪ 10‬ساله در مقایسه با انواع لوله ها‬ ‫•دوست محیط زیست در مقایسه با لوله ‪ PVC‬ولوله آزبست و لوله چدنی‬ ‫•سطح صیقلی و با حداقل رسوب در مقایسه با لوله چدنی و لوله آزبست‬ ‫•اصطحالک و زبری ناچیز و هیدرولیک بهینه در مقایسه با لوله چدنی و لوله آزبست‬ ‫•اتصال انشعاب خروجی فاضالب لوازم بهداشتی به شاخه افقی لوله قائم یا لوله اصلی طبق مبحث شانزدهم کتابچه‬ ‫مقررات ملی ساخنمان باید قابل جدا شدن باشد ‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫بررسی نحوه عملکرد دستگاه های پخش کننده موسیقی‬ ‫هنگام پخش موسیقی در ولوم های باال‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫همانطور که میدانید محدوده شنوایی انسان بین ‪ 20‬هرتز تا‬ ‫‪ 20‬کیلو هرتز هست که شنوایی راحتتر در محدوده ‪ 2000‬تا‬ ‫‪ 4000‬کیلو هرتز به وجود می آید‪.‬‬ ‫با این توصیف می توان فهمید که تمام موسیقی ها و صداهایی‬ ‫که ما میشنویم حتما در همین رنج قرار دارند‪.‬‬ ‫البته در عمل هیچوقت یک موسیقی تمام دامنه فرکانس باال‬ ‫را پوشش نمیدهد و در اکثر مواقع در پایینترین حد فرکانس به ‪ 100‬هرتز و در باالترین حد فرکانس به ‪ 10000‬هرتز میرسد‪.‬‬ ‫حتی این موضوع را با بررسی گزینه های اکوالیزر دستگاه های پخش کننده نیز میتوان متوجه شد که اکثرا در بازه ‪ 100‬تا‬ ‫‪ 10000‬هرتزی قرار دارند‪.‬‬ ‫زمانی که صدایی از بلند گویی پخش میشود یعنی یک موج سینوسی با فرکانس متغیر بر روی دو سر ورودی بلندگو اعمال‬ ‫شده است که با نوسان در دامنه به لزره در آمدن پرده دیافراگم را سبب میشود و با نوسان در فرکانس نوع صدای خروجی (زیر‬ ‫و بمی) را تغییر میدهد‪.‬‬ ‫همانطور که گفته شد اگر دامنه سیگنال را افزایش دهیم یعنی در واقع ولتاژ این موج سینوسی را افزایش داده ایم به تبع آنکه‬ ‫ولتاژ بیشتری روی سیم پیچ داخلی بلندگو قرار گرفته جریان بیشتری از سیم پیچ میگذرد که خود به وجود امدن یک میدان‬ ‫مغناطیسی قوی تری را در برابر آهن ربای داخلی را در پی دارد در این حالت که میدان مغناطیسی قوی تر است دفع و جذب‬ ‫بین سیم پیچ و آهن ربا شدید تر انجام میشود و با حرکت سریع سیم پیچ پرده دیافراگم متصل شده به سیم پیچ هم سریع‬ ‫میلرزد که در این حالت هر چه سرعت و دامنه نوسان پرده بیشتر شود حجم هوای بیشتری جا به جا میشود و در نتیجه صدا‬ ‫اصطالحا بلند تر میشود‪.‬‬ ‫وقتی صدای خروجی بلند تر میشود جریان کشی بلند گو از منبع بیشتر میشود درصورتی که مقدار مقاومت سیم پیچ و توان‬ ‫بلند گو کمتر از قدرت خروجی دستگاه باشد در زمان باال بودن حجم صدای خروجی بلندگو در پخش تمام سیگنال خروجی‬ ‫ناتوان خواهد شد و قسمتی از سیگنال سینوسی صوت برش میخورد که این موضوع در وهله اول از کیفیت صدا می کاهد و با‬ ‫ادامه پیدا کردن و باالتر رفتن حجم صدا نیز میتواند موجب سوختن سیم پیچ شود‪.‬‬ ‫در دستگاه های قدیمی برای پخش فرکانسهای مختلف موسیقی از یک بلند گو استفاده میشد ولی امروزه فرکانسها را برای پخش‬ ‫و طراحی بلندگوی خروجی به ‪ 3‬دسته فرکانسهای باالیی و فرکانسهای میانی و فرکانسهای پایینی تقسیم میکنند‪.‬‬ ‫نا گفته مشخص است که منظور از فرکانس میانی همان محدوده فرکانسی است که صحبتهای ما انسانها در آن قرار دارد که در‬ ‫اینجا بیشتر منظور صدای خواننده است‪ .‬صدایی که که نه زیر است نه بم و تمام بلندگو ها و اسپیکر ها و سایر ادوات خروجی‬ ‫صدا توانایی پخش آنرا دارند‪.‬‬ ‫فرکانسهای باالیی همان صدای تیز و زیری(تریبل) است که در اکثر موسیقی ها (بخصوص موسیقی های تکنو) استفاده میشود‬ ‫و چون فرکانس خیلی باالتر از فرکانس معمولی هست برای ارتقای کیفیت از یک خروجی جدا استفاده میشود و در صورت عدم‬ ‫استفاده از یک خروجی جدا در صدای خروجی تداخلی به وجود می آید که بعدا درباره آن توضیح میدهیم‪.‬‬ ‫فرکانسهای پایینی نیز همان صدای بمی هست که اصطالحا کوب صدا(بیس) نامیده میشود ‪ .‬در صورتی که برای پخش این‬ ‫فرکانس بلندگویی جدا در نظر گرفته نشود تداخل و افت کیفیت صدای خروجی بشدت ملموس خواهد بود‪.‬‬ ‫از آنجا که اگر تمام فرکانسها با دامنه یکسان پخش شوند در عمل صدای کوب شنیده نخواهد شد لذا برای پخش دامنه ها را‬ ‫متفاوت ایجاد میکنند یعنی دامنه صدای تریبل و خواننده و کوب در یک رنج قرار نخواهد گرفت معموال دامنه صدای کوب‬ ‫را باالتر در نظر میگیرند تا هنگام پخش تمام صدای خروجی را تحت الشعاع ود قرار دهد و به گوش شنونده هم زیبا تر به‬ ‫نظر برسد‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫شاید برای شما هم پیش آمده باشد وقتی در حال شنیدن به آهنگی هستید زمانیکه ولوم دستگاه را زیاد میکنید به تدریج‬ ‫متوجه میشوید که المپ کوچکی که روی دستگاه تعبیه شده هنگام پخش کوب صدا (بیس) در ولوم باال کمنور شده و به‬ ‫خاموشی نزدیک میشود به این معنا که نورش کم شده و بعد از پخش کوب مجدد نور المپ به حالت طبیعی بر میگردد و‬ ‫همزمان با این موضوع وقتی کوب پخش میشود بعد از آن می احساس سکوت در هنگام پخش موسیقی حس میشود بدین‬ ‫صورت که گویا بعد از بیس برای چند دهم ثانیه از دستگاه صدایی خارج نمیشود‪.‬‬ ‫خب مطالب باال با اندکی دقت قابل لمس هستند و این موارد به مشکل فنی دستگاه مربوط نمیشوند اکنون به بررسی علت‬ ‫پیدایش این موارد میپردازیم‪.‬‬

‫بررسی چگونی ایجاد تداخل ‪:‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫همانطور که در ابتدا گفته شد فرکانس تریبل در حدود ‪10000‬هرتز و فرکانس میانه بین ‪2000‬تا‪ 4000‬هرتز و فرکانس کوب‬ ‫حدود ‪ 100‬هرتز میباشد که ما بیشتر روی فرکانس کوب بدلیل کم بودن فرکانس و زیاد بودن دوره تناوب موج بحث میکنیم‪.‬‬ ‫وقتی میگوییم فرکانس ‪ 100‬هرتز هست یعنی دوره تناوب به ‪ 10‬میلی ثانیه میرسد و در واقع حداقل مقدار زمانی که بلندگو‬ ‫توسط پالسی ازاین موج اشغال میشود ‪ 10‬میلی ثانیه هست‪.‬‬ ‫این زمان با توجه به دوره تناوب موج در فرکانس ‪ 10000‬هرتز تریبل که ‪ 100‬میکرو ثانیه هست خیلی زمان طوالنی حساب‬ ‫میشود درواقع این زمان یک صدم موج بیس هست یعنی در زمان پخش موج بیس زمانی معادل ‪ 100‬برابر مقدار زمان الزم‬ ‫برای پخش تریبل بلندگو اشغال است و در این زمان هیچ موج دیگری امکان پخش ندارد در این خود باعث از بین رفتن‬ ‫موجهای دیگر هنگام پخش بیس میشود به موازات این موضوع نباید از اثری که موج بیس بر روی پرده دیافراگم بلندگو‬ ‫میگذارد غافل بود‪.‬‬ ‫وقتی موجی با فرکانس حدود ‪ 100‬هرتز و با دامنه ای باالتر از سایر امواح موسیقی به بلندگو میرسد پرده دیافراگم بشدت‬ ‫بلرزه در می اید بطوریکه میتوان گفت بلندگو در این حالت شدیدترین ارتعاش را(از نظر زیادی دامنه) تجربه میکند پس از‬ ‫ارتعاش ناشی از موج بیس پرده همچنان مرتعش هست تا اینکه به مرور این ارتعاش کم شده و دامنه نوسان به دامنه سایر‬ ‫موجهای موسیقی برسد تا ارتعاش پرده تحت کنترل سیگنالهای جدید قرار گیرد‪.‬‬ ‫البته به این شکل هم میتوان بیان کرد که با رسیدن یک سیگنال با دوره تناوب ‪ 10‬میلی ثانیه ای به دو سر بلندگو نوعی‬ ‫جاروب سیگنالی اتفاق می افتد و تمام سیگنال های با فرکانس بیشتر را در خود حل میکند و سپس با آنچه که در باال گفته‬ ‫شد پس از بیس برای مدت کوتاهی صدایی شنیده نمیشود(سیگنالی به بلندگو نمیرسد و بلند گو هم در حالت اماده برای‬ ‫پخش سیگنال نیست) ‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است تمام اتفاقات باال در زمانی در حدود چند میلی ثانیه اتفاق می افتند‪.‬‬ ‫و اما نکته ای که در رابطه با کم شدن نور المپ دستگاه هنگام پخش کوب(بیس) وجود دارد اینست که چون فرکانس در‬ ‫نزدیکتر کوب کمتر است سیگنال به حالت ‪ dc‬میشود و ولتاژ به دو سر بلندگو زمان بیشتری اعمال میشود و چون دامنه نیز‬ ‫بیشتر است توان دستگاه اینجا به چشم میاید و چون مصرف بلندگو در این حالت ماکزیمم هست و دستگاه پخش کننده به‬ ‫پیک جریان خروجی خود میرسد تمام جریان به سمت بلندگو برای تامین ارتعاشش میرود و المپ با افت ولتاژ روبرو شده‬ ‫و نورش کم میشود‪.‬‬ ‫در حالتی که صدا از چند خروجی بسته به فرکانس خارج میشود بدیهی است که صدا در یک غالب با سیستم صوتی میرسد‬ ‫و خود سیستم وظیفه تفکیک صوت بر حسب فرکانس را بر عهده دارد با استفاده از یک فیلتر پایین گذر فرکانسهای پایینتر‬ ‫از حدی مشخص را(فرکانس کوب) را جدا کرده و با تقویت کردن به بلندگوهای مخصوص پخش بیس میفرستد و به همین‬ ‫صورت با استفاده از یک فیلتر باال گذر فرکانسهای باالتری از یک حد خاص(فرکانس تریبل) را جدا کرده و با تقویتی جداگانه‬ ‫به سمت خروجی مربوطه هدایت میکند و در این حالت فرکانسی که تغییری رویش انجام نشده به سمت خروجی های‬ ‫معمولی میرود‪.‬‬ ‫شما اگر هنگام پخش موسیقی بلندگوی مربوط به بیس را از مدار خارج کنید منوجه خواهید شد که دیگر بیسی پخش‬ ‫نمیشود و در حالت بر عکس هم هیچ صدای معمولی از خروجی بیس پخش نمیشود‪.‬‬ ‫برای داشتن باالترین حد کیفیت صدا در خروجی بلند گو ها محاسبات پیچیده ای وجود دارد‪ .‬به این صورت که با توجه به‬ ‫شدت صدایی که میخواهیم داشته باشیم مقدار توان خروجی بلند گو ها(دسی بل خروجی) را بررسی میکنند سپس با توجه‬ ‫به توان خروجی و مقدار اهم داخلی بلند گو حداکثر مقدار دامنه سیگنال (ولتاژ) را محاسبه مبکنند و با توجه به آن و با توجه‬ ‫مقدار دامنه سیگنال اولیه مقدار تقویت تعریف میشود که با در نظر گرفتن میزان تقویت خواسته شده ‬ ‫محمدهاديطهماسبي‬ ‫در دستگاه تقویت کننده شروع به طراحی مدار میکنند‪.‬‬ ‫‪9‬‬

‫گاز طبيعي متراكم‬

‫(‪Compressed Natural Gas (CNG‬‬

‫گاز طبيعي يا متان‪ ،‬سبک ترين هيدروکربن موجود در زمين است‪ .‬فرمول شيميايي اين گاز ‪ CH4‬است بدين معنا که هر ملکول متان‬ ‫از ‪ 1‬اتم کربن و چهار اتم هيدروژن تشکيل شده است‪.‬‬ ‫متان همانند نفت و ذغال سنگ يک سوخت فسيلي محسوب مي شود با اين تفاوت که متان از تجزيه بدن موجودات زنده توسط‬ ‫باکتري هاي غير هوازي بوجود مي آيد‪.‬‬ ‫گاز طبيعي متراكم يا (‪ Compressed Natural Gas (CNG‬سوختي با مزيت هاي اقتصادي فراوان و جايگزين خوبي براي بنزين‬ ‫و حتي گازوييل است‪.‬گاز طبيعي نيز سوختي فسيلي است که به صورت گاز و يا گاز همراه با چاه هاي نفت يا مايعات حاوي گاز از چاه‬ ‫ها استخراج مي شود‪ .‬گاز طبيعي به طور عمده از متان(‪ )CH4‬تشکيل شده و داراي مقادير ناچيزي اتان (‪ ،)C2H6‬پروپان(‪،)C3H8‬‬ ‫بوتان (‪ )C4H10‬و پنتان (‪ )C5H12‬است‪ .‬متان‪ ،‬بي رنگ و بي بو است و با شعله اي کم رنگ و نسبتاً روشن مي سوزد‪.‬‬ ‫گاز طبيعي تميز ترين سوخت فسيلي است‪ ،‬زيرا به طور عمده فقط بخار آب و دي اکسيد کربن توليد مي کند ‪ .‬دماي احتراق خود به‬ ‫خود گاز طبيعي ‪ 649‬درجه سانتي گراد است که ‪ 315‬درجه سانتي گراد باالتر از دماي خود اشتعالي بنزين است‪.‬‬

‫بخش عمده تركيبات شيميايي ‪ CNG‬را گاز متان تشكيل مي دهد‪ ،‬در‬ ‫صورتي كه گاز ‪ LPG‬مخلوطي از پروپان‪ ،‬بوتان و اندكي تركيبات ديگر است‪.‬‬ ‫‪ CNG‬از متراكم كردن گاز طبيعي به دست مي آيد‪ ،‬اما ‪ LPG‬محصول‬ ‫تقطير و پااليش نفت خام در پااليشگاه ها است‪.‬‬ ‫فرق گاز طبيعي با ‪ CNG‬چيست؟‬ ‫متان حتي تحت فشارهاي باال نيز به صورت گاز باقي مي ماند‪ ،‬بنابراين ‪ CNG‬همان گاز طبيعي است كه ما روزانه آن را در‬ ‫‪ CNG‬با وجود فشار ‪ 3600 psi‬هنوز حالت گاز دارد‪ .‬البته گاز طبيعي را مي خانه‪ ،‬محل كار خود و يا كارخانجات با فشار پايين‬ ‫توان در تأسيسات خاصي و با پايين آوردن دما تا حد‪ 160‬درجه سانتيگراد استفاده مي‌كنيم‪ .‬بديهي است ذخيره‌سازي گاز در‬ ‫تبديل به مايع كرد كه آن را ‪ LNG‬مي ناميم‪.‬‬ ‫چنين فشاري به واسطه حجم زياد مورد نياز به صرفه‬ ‫نيست‪ .‬از طرفي به خاطر تراكم آن در صورت استفاده‬ ‫در خودرو‪ ،‬زمان‌هاي تجديد سوخت‌گيري فوق‌العاده‬ ‫كوتاه خواهد شد‪ .‬در صورتي كه گاز طبيعي (‪ )CNG‬تا‬ ‫فشار حدود ‪ 3600PSI‬تراكم شود‪ ،‬ما ‪ CNG‬خواهيم‬ ‫داشت‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫چه تفاوتي ميان ‪ LPG‬و ‪ CNG‬وجود دارد؟‬

‫‪10‬‬

‫ویژگیهای فیزیکی گاز طبیعی فشرده‬ ‫گاز طبیعی فشرده ‪ CNG‬مخفف ( ‪ ، ) Compressed Natural Gas‬ترکیبی از بیش از ‪ 90‬درصد متان و باقی اتان و سایر هیدروکربورها بوده‬ ‫و دارای واکنش شیمیایی به صورت زیر میباشد‪:‬‬ ‫‪CH4 + 2O2 ----------------------> CO2 + 2 H2O‬‬

‫‪ .2‬نقطه جوش‬

‫‪ .1‬وزن مخصوص‬ ‫‪ .3‬نقطه ذوب‬

‫نسبت وزن ‪ ،‬حجم معینی از بخار به وزن همان‬ ‫حجم هوا را وزن مخصوص گاز نامیده که این‬ ‫میزان جهت ‪ CNG‬برابر با ‪ 0/65‬میباشد‪.‬‬

‫نقطه ذوب دمایی است که در ان‬ ‫ماده از حالت جامد به حالت مایع‬ ‫تبدیل میشود که برای ‪ CNG‬این‬ ‫دما برابر با ‪ -182‬درجه سانتیگراد‬ ‫میباشد‪.‬‬

‫‪ .4‬ارزش حرارتی‬

‫‪ .5‬حد احتراق‬

‫ارزش حرارتی بنا به تعریف مقدار گرمایی است‬ ‫که در هنگام احتراق کامل یک واحد جرم از‬ ‫هر نوع سوخت آزاد میگردد‪.‬ارزش حرارتی‬ ‫سوخت ‪ CNG‬برابر با ‪Kcal/Kg 11954‬‬ ‫بوده که این میزان جهت بنزین بین ‪Kcal/‬‬ ‫‪ Kg 10500‬تا ‪ Kcal/Kg11200‬میباشد‪.‬‬

‫بنا به تعریف سرعت اشتعال به‬ ‫سرعت انتشار شعله احتراق درون‬ ‫یک گاز قابل انفجار گفته میشود‪.‬‬ ‫سرعت اشتعال به عواملی نظیر نوع‬ ‫مواد ترکیبی ‪ ،‬فشار و دمای گاز بستگی‬ ‫داشته و عموما این سرعت با افزایش‬ ‫فشار و دما افزایش می یابد‪ .‬سرعت‬ ‫اشتعال سوخت ‪ CNG‬برابر با ‪0/67‬‬ ‫متر بر ثانیه بوده و جهت بنزین برابر با‬ ‫‪ 0/83‬متر بر ثانیه میباشد که به واسطه‬ ‫سرعت اشتعال بیشتر بنزین نسبت به‬ ‫‪ CNG‬زمان جرقه در احتراق ‪CNG‬‬ ‫باید نسبت به سوخت بنزین کمی‬ ‫سریعتر باشد‪.‬‬

‫تهیه شده توسط‬ ‫حسین پورفتحی‬

‫میزان نسبت سوخت به هوا جهت احتراق مناسب یک سوخت در فشار ‪1‬‬ ‫اتمسفر بوده و دارای محدوده خاصی میباشد‪ .‬این محدوده جهت بوتان ‪1/8‬‬ ‫الی ‪ 8/45‬بوده و جهت سوخت بنزین بین ‪ 1/5‬تا ‪ 4/7‬میباشد‪ .‬باید توجه‬ ‫داشت كه احتراق متناوب زمانی صورت میگیرد كه حد احتراق در يك‬ ‫محدوده خاصی قرار داشته باشد‪ .‬به عبارت دیگر اگر درصد حجمی بوتان‬ ‫کمتر از ‪ 1/8‬درصد و یا بیشتر از ‪ 8/45‬درصد باشد احتراق صورت نمي گیرد‪.‬‬ ‫‪ .7‬نقطه جرقه‬ ‫هنگامی که یک سوخت به تدریج تا نقطه شعله‬ ‫وری گرم شود ‪ ،‬احتراق بدون منبع جرقه میتواند‬ ‫انجام شود‪ .‬بنا به تعریف نقطه احتراق به پایینترین‬ ‫دمایی گفته میشود که در ان عمل احتراق به‬ ‫خودی خود انجام میشود‪ .‬نقطه احتراق بنزین‬ ‫‪ 360-380‬درجه سانتیگراد و نقطه احتراق ‪CNG‬‬ ‫برابر با ‪ 680‬درجه سانتیگراد بوده که به همین‬ ‫دلیل ‪ CNG‬نسبت به بنزین از ایمنی باالتری‬ ‫برخوردار است‪.‬‬

‫‪ .8‬عدد اکتان‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫‪ .6‬سرعت اشتعال‬

‫نقطه جوش گاز دمایی است که در فشار‬ ‫‪ 1‬اتمسفر ‪ ،‬گاز از حالت مایع به حالت گاز‬ ‫در می اید‪ .‬مقدار این دما جهت ‪CNG‬‬ ‫برابر با ‪ -160‬درجه سانتیگراد بوده و جهت‬ ‫سوخت بنزین ‪ 35‬تا ‪ 232‬درجه سانتیگراد‬ ‫میباشد‪.‬‬

‫عدد اکتان نشان دهنده قابلیت احتراق خودبخود سوخت تحت فشار تراکم بوده که در رابطه با بنزین این‬ ‫عدد بین ‪ 80‬تا ‪ 98‬و جهت ‪ CNG‬این عدد برابر با ‪ 110‬تا ‪ 125‬میباشد‪ .‬عدد اکتان باالتر ‪ CNG‬اجازه‬ ‫طراحی نسبت تراکم باالتر در موتور را نسبت به حالت سوخت بنزین ایجاد نموده و افزایش نسبت تراکم‬ ‫منجر به افزایش توان و باال رفتن راندمان سوخت میگردد‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫بررسی اجمالی از صنایع شیمیایی پتروشیمی‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫محصوالت تولیدی پتروشیمی ها مواد شیمیایی هستند که از مواد نفتي (نفت خام) و گاز طبیعی ساخته شده اند‪ .‬تا هیدروکربن ها‬ ‫یعنی مولکولهایی که از یک اتم کربن یا بیشتر تشکیل شده اند و اتمهای هیدروژن به آن ها متصل هستند را بوجود بیاورند‪ .‬در حال‬ ‫حاضر ‪ ،‬نفت و گاز از اصلی ترین منابع اولیه میبانشند ‪ ،‬زیرا کم هزینه و به سهولت در دسترس هستند و و آنها را می توان به راحتی‬ ‫به اکثر مواد پتروشیمی اولیه ذکر شده در زیر تبدیل نمود‪.‬‬ ‫برای تولید محصوالت پتروشیمی در پاالیشگاهها در هر سال تنها حدود پنج درصد از نفت و گاز مصرفي مورد نیاز است‪ .‬محصوالت‬ ‫پتروشیمی تاثیر شدیدی بر غذا ‪ ،‬لباس ‪ ،‬سرپناه و اوقات فراغت ما دارند و برخی از مواد ‪ ،‬برای استفاده خاص مناسب هستن‪ ،‬در واقع‬ ‫بدلیل خصوصیات منحصر به فرد خود بهتر از مواد بوجود آمده در طبیعت هستند‪.‬‬ ‫محصوالت اولیه پتروشیمی ‪:‬‬ ‫محصوالت اولیه پتروشیمی شامل‪:‬الفین (اتیلن ‪ ،‬پروپیلن و بوتادین) و همچنین مواد آروماتیک ( شامل بنزن ‪ ،‬تولوئن ‪ ،‬زایلن) و متانول‬ ‫ميباشند‪.‬‬ ‫الفین ها مولکولهای اشباع نشده ای از کربن ‪ c‬و هیدرژن ‪ h‬هستند که بصورت زنجیره کوتاهی از دو‪،‬سه و یا چهار اتم کربن ظاهر‬ ‫میشوند‪.‬‬ ‫مواد آروماتیک دارای ساختار حلقه ای شامل شش اتم کربن میباشند‪.‬گروه ‪ oh‬موجود در متانول نشان دهدنده آن است که متانول‬ ‫یک نوع الکل میباشد‪.‬‬ ‫شکل (‪ )1‬محصوالت اولیه تولیدی از نفت خام و گاز طبیعی رو نشان میدهد‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫محصوالت واسطه و مشتقات آنها‪:‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫محصوالت واسطه ی تولیدی در پتروشیمی ها معموال با تبدیل شیمیایی محصوالت اولیه به محصوالت پیچیده تر‬ ‫تولید میشوند‪.‬‬ ‫مشتقات تولید شده از محصوالت اولیه از راههای مختلفی ساخته میشوند‪:‬‬ ‫به طور مستقیم از پتروشیمی اولیه‪ ،‬از طریق محصوالت میانی که حاوی کربن و هیدروژن هستند و محصوالتی که‬ ‫ترکیبی از کلر ‪ ،‬نیتروژن و یااکسیژن دارند‪ ،‬با انجام عملیات های مختلف‪ ،‬واسطه ها را بدست می آورند‪.‬در برخی موارد‬ ‫آنها محصوالت پایانی هستند ولی موارد دیگر برای رسیدن به ترکیب مورد نظر به مراحل بیشتری نیاز است‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین مراحل در تولید محصوالت واسطه ومشتقات آنها ‪ ،‬پلیمریزاسیون است که از آن در تولید پالستیک ‪،‬‬ ‫الیاف مصنوعی و الستیک استفاده می شود‬ ‫برخی از محصوالت واسطه عبارتند از‪:‬‬ ‫وینیل استات برای رنگ ‪ ،‬کاغذ ‪ ،‬نساجی و پوشش ‪،‬وینیل کلرید برای پلی وینیل کلرید (‪ ،)pvc‬تولید رزین‪ ،‬اتیلن‬ ‫گلیکول برای الیاف پارچه پلی استر و استایرن که یکی از مهمترین محصوالتی است که در ساخت الستیک و پالستیک‬ ‫مورد اسستفاده قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫پایان عمده و استفاده بازار‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫شکل (‪ )3‬پایان محصوالت و مصارف هر کدام در بازار را نشان می دهد‬

‫منبع‪http://www.elmhurst.edu/~chm/vchembo...petrochem.html :‬‬ ‫ترجمه‪ :‬محمد باقر بزرگی‬

‫‪14‬‬

‫چای‬ ‫کاشتداشت‬

‫برداشت‬

‫گیاه شناسی و بوم شناسی‬ ‫‪1-1‬جنبه تاریخی و جغرافیایی‬

‫مبدا گیاه چای در جنوب شرق آسیا بوده است‪ .‬این منطقه بزرگ به عنوان‬ ‫مرکز تنوع چای قلمداد می شود‪ .‬در این ناحیه وسیع دره های عمیق شامل‬ ‫دره های براهماپوترا (‪ )Brahamputra‬ایروادی (‪ )Irrawaddy‬و‬ ‫رودخانه های سالوین (‪ )Salween‬و مکونگ (‪ )Mekong‬در مرز بین‬ ‫هندوستان‪ ،‬چین و برمه است وجود دارد‪.‬‬ ‫امروزه گیاه چای در پنج قاره جهان کشت و کار می گردد اما رقم چینی‬ ‫را فقط می توان در چین و ژاپن پیدا نمود‪ .‬رقم آسام و هیبرید آن را در‬ ‫هندوستان‪ ،‬سریالنکا‪ ،‬آمریکا‪ ،‬جنوب آمریکا و حتی در روسیه و خاورمیانه‬ ‫می توان یافت‪.‬‬

‫‪ 2-1‬گیاه شناسی‬ ‫گیاه چای متعلق به جنس کاملیا (‪ )Camellia‬و از خانواده‬ ‫‪ teaceae‬است ‪.‬‬ ‫اولین بار این گیاه بوسیله کمپفر (‪ )Kaempfer‬در سال ‪1712‬‬ ‫که نام چای ژاپنی را بر روی آن گذاشت معرفی گردید‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1753‬لینه نام چای ژاپنی را به اسم ته آ سیننزیز(‪Thea‬‬ ‫‪ )Sinensis‬تغییر داد‪ .‬در سال ‪ 1959‬ته آ که بیان کننده جنس‬ ‫چای بود به کاملیا تغییر نام یافت و از این به بعد کاملیا به عنوان‬ ‫نام جنس چای به کار برده شد‪ .‬جنس کاملیا تقریبا دارای ‪ 82‬گونه‬ ‫می باشد که از بعد اقتصادی گیاه چای از همه مهم تر می باشد‪.‬‬ ‫گیاه چای دارای دو رقم اصلی به نام های سیننزیز (رقم چینی)‬ ‫با برگ های کوچک و رقم آسامیکا (رقم آسامی‪Camellia‬‬ ‫‪ ) asamica‬با برگ های بلند می باشد‪ .‬انواع دیگر چای نظیر‬ ‫کامبودین(‪ ،)Cambodiar‬ویلسون(‪ ،)Wilson‬کاملیا و‬ ‫همچنین تعداد زیادی از انواع دو رگه که ناشی از تالقی بین‬ ‫ارقام بوده و حاصل شده است‪ .‬انواع اکروتیپ و اکوتیپ که ناشی‬ ‫از سازگاری ارقام با شرایط خاص محیطی است نیز وجود دارند‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫گیاه چای که نام گیاه شناسی آن کاملیا سینزیز (‪)Camellia sinensis‬‬ ‫می باشد هزاران سال است‪.‬‬ ‫که توسط بشر شناخته شده است‪ .‬گیاه چای ‪ 2700‬سال قبل از میالد مسیح‬ ‫به وسیله چینی ها کشف گردید‪ .‬این گیاه به شکل بوته همیشه سبز است‪.‬‬ ‫زمانی که بوته چای در کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد بوته آن را با‬ ‫هرس کوتاه نگه می دارند تا شاخه های جوان از آن رشد نمایند‪.‬‬ ‫برگ های این شاخه ها چیده می شود و چای از آنها به دست می آید‪.‬‬ ‫اگر برگ چای چیده شده در شرایط تخمیر قرار گیرد چای سیاه و اگر در‬ ‫شرایط تخمیر قرار نگیرد چای سبز خواهد شد‪ .‬از دم نمودن چای سیاه محلول‬ ‫نارنجی یا سبز و گاهی اوقات محلول معطری حاصل می شود‪ .‬برخالف چای‬ ‫سیاه‪ ،‬دم نمودن چای سبز محلول زرد رنگ و معطری را حاصل می نماید‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫گیاه چای آسام (‪)Camellia sinensis‬‬ ‫بوته چای نوع آسامی درخچه ای است که تا به ارتفاع ‪ 15‬متر می تواند رشد نماید‪ .‬پوست تنه قهوه ای تا خاکستری می باشد‪ .‬تنه آن دارای رشد‬ ‫مستقیم و یا منشعب است و رشد آن در مراحل مختلف می باشد‪ .‬مراحل رشد بوسیله مرحله استراحت جدا می گردد‪ .‬با توجه به شرایط آب و هوایی‬ ‫مرحله استراحت نیز تغییر می کند‪ .‬گیاه چای دارای سیستم ریشه ای راست و منشعب است‪.‬‬ ‫اکثر بوته هایی که از بذر حاصل شده اند دارای سیستم ریشه ای بوده که حداقل تا ‪ 5/1‬متر در خاک نفوذ می کنند و می توانند تا عمق ‪ 3‬متر و‬ ‫بیشتر نفوذ نمایند‪ .‬رشد ریشه جانبی گیاه چای بستگی به رقابت ریشه و ماهیت خاک( شرایط فیزیکی‪ ،‬شیمیایی و بیولوژیکی) خاک دارد‪.‬‬ ‫گل آذین چای گرزن می باشد و کل شاخه و برگ های سبز به شکل انبوه م متراکم رشد می نمایند‪ .‬برگ معمولی در چای سبز دارای دمبرگ ها‬ ‫یکوتاه به طول ‪ 5‬تا ‪ 10‬میلی متر و برگ های دائمی می باشند‪.‬‬ ‫برگ های بیضوی یا سر نیزه ای شکل دارای طول ‪ 7-22‬سانتی متر و عرض ‪ 3-8‬سانتی متر است‪ .‬پهنک برگ در راس‪ ،‬به صورت شیب دار‬ ‫نوک تیز و در قاعده به صورت مورب می باشد‪ .‬برگ ها می توانند به صورت کرکدار یا بدون کرک‪ ،‬نازک و یا چرم مانند‪ ،‬و یا با توجه به سن برگ‬ ‫ها می تواند سبز و یا خیلی شفاف باشد‪ .‬گل های پایک دار (دارای دمگل) و از محور زاویه جانبی برگ با برگ های جوان روی شاخه های جوان به‬ ‫صورت منفرد یا خوشه ای با دو و یا سه گل ظاهر می گردد‪ .‬طول دمگل ‪ 8-10‬میلی متر بدون کرک و گاهی اوقات دارای کرک های بلند و نرم‬ ‫می باشد‪ .‬بر روی دمگل دو تا سه برگه پهن‪ ،‬گرد و محدب وجود دارد‪.‬‬ ‫گیاه چای دارای ‪ 5‬تا ‪ 6‬کاسبرگ می باشد‪ .‬کاسبرگ ها از جنس علفی هستند‪ .‬طول کاسبرگ ها ‪3‬تا ‪ 5‬میلی متر است‪ .‬کاسبرگ های صاف و یا‬ ‫کرکدار بر روی میوه باقی می مانند‪ .‬جام گل که سفید رنگ است از ‪ 7‬تا ‪ 8‬گلبرگ به وجو آمده است که تمام گلبرگ ها به قاعده مجتمع پرچم ها‬ ‫که به پهنای ‪ 1‬تا ‪ 2‬میلی متر است چسبیده اند‪ .‬گل های چای دارای تعداد زیادی پرچم است که تعداد آنها بیش از ‪ 200‬عدد است‪ .‬گل به صورت‬ ‫‪ 8-12‬میلی متر دارای تخمدان فوقانی و کرک دار می باشد‪ .‬میوه کپسول یک یا دو خانه ای و حتی ممکن است چهار خانه ای باشد که هر خانه‬ ‫دارای یک یا دو بذر است‪ 9 .‬تا ‪ 12‬ماه طول می کشد تا میوه برسد‪ .‬زمانی که میوه رسید نقاطی خاکستری رنگ سطح میوه را می پوشاند و این‬ ‫همزمان با باز شدن شکاف میوه است که در این زمان بذور از داخل میوه بر روی زمین است‪.‬‬

‫ریشه چای‬

‫چای چینی (‪)Camellia sinensis‬‬ ‫انوع دیگری از چای به نام رقم کامبوجی (‪)Cambodian‬‬ ‫وجود دارد که شبیه رقم آسامی می باشد‪ .‬انواع و گونه های‬ ‫دیگری از قبیل مانی پوری (‪ ،)Manipuri‬لوشای (‪)Lushai‬‬ ‫و بتجن (‪ )Betjan‬تویط‬ ‫چای کاران شناسایی شده است که این گونه ها به طور نسبی‬ ‫اکوتیپ های پایدار می باشند‪ .‬پدیده انتخاب احسن‪ ،‬اصالح‬ ‫کنندگان را قادر ساخت تا تعداد زیادی کلون فراهم نمایند‪.‬‬ ‫مجموعه این همگروه ها منبع تولید بذور متفاوت ژنتیکی بودند‬ ‫که باعث ایجاد باروری حداکثر و باعث تجمع خصوصیات مربوط‬ ‫به عطر و طعم هر همگروه بود‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫انواع دیگر چای‬

‫چای چینی درخچه ای است که قادر است تا ‪ 6‬متر رشد کند و دارای چند ساقه اصلی‬ ‫است‪ .‬بین چای چینی و چای آسامی از نظر خصوصیات برگ تفاوت هایی وجود دارد‪.‬‬ ‫برگ های چای چینی کوچکتر و سفت و چرم مانند است‪ .‬عرض برگ های چای چینی‬ ‫تقریبا ‪ 5/1‬سانتی متر و طول آن بین ‪ 4-10‬سانتی متر می باشد‪ .‬پهنک برگ به صورت‬ ‫بیضوی و نوک برگ به شکل گرد یا کشیده است‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫تصویری از بوته چای‬

‫‪ 3-1‬بوم شناسی چای (کاشت)‬ ‫چای در گستره وسیعی از نواع اب و هوا از قبیل آب و هوای استوایی تا‬ ‫آب و هوای مرطوب و معتدل می تواند رشد نماید‪ .‬رقم آسا کمتر از رقم‬ ‫چینی مقاوم به شرایط نا مساعد می باشد‪ .‬رقم چینی می تواند شرایط‬ ‫خشکی و سرما را تحمل نماید‪.‬‬ ‫چای در شرایط بارندگی باال با توزیع مناسب رشد می نمایند‪ .‬چای‬ ‫در نواحی گرمسیری که فصل خشک آن بیش از سه ماه نیست نیاز‬ ‫به ‪ 1500‬میلی متر آب در سال دارد‪ .‬مقدار بارندگی مناسب برای چای‬ ‫‪ 3000‬میلی متر در سال می باشد‪ .‬ولی در بعضی از نواحی چایکاری مقدار‬ ‫بارندگی ‪ 4000‬میلی متر می باشد‪.‬از جمله عواملی که در مخدودیت‬ ‫تولیدی چای نقش دارد‪ ،‬میزان درجه حرارت در زمستان (کمتر از ‪12‬‬ ‫درجه سانتیگراد) در مناطق درو از از نواحی گرمسیری است‪.‬‬ ‫درجه حرارت ایده آل برای رشد چای به صورت متوسط سالیانه بین ‪18‬‬ ‫و ‪ 20‬درجه سانتیگراد است‪ .‬چای درجه حرارت باالتر از ‪ 30‬درجه و پایین‬ ‫تر از ‪ 12‬درجه سانتیگراد را تحمل اما یخبندان را تحمل نمی کند‪ ،‬مگر‬ ‫در مورد نهال های به خصوصی که از انتخاب‪ ،‬خاصل شده اند‪.‬‬ ‫گیاه چای در درجه حرارت کمتر از ‪ 5‬درجه سانتیگراد از بین می رود‪.‬‬ ‫ارقام چینی چای نسبت به ارقام آسامی در مقابل درجه حرارت کم یا‬ ‫باالتر مقاوم تر است‪.‬‬ ‫گیاه چای به طور متوسط نیاز به ‪ 5‬ساعت نور خورشید در روز نیاز دارد‪.‬‬ ‫در شرایط آب و هوای ابری یا بارندگی مداوم و سنگین‪ ،‬عملکرد چای‬ ‫کاهش پیدا می کند‪.‬‬

‫تاریخچه کشت چای در ایران‬

‫بر اساس اسناد و مدارک موجود نخستین بار در سال ‪ 1262‬هجری‬ ‫شمسی مقارن سلطنت ناصرالدین شاه قاجار شخصی بنام حاج محمد‬ ‫حسین اصفهانی کشت چای در ایران را آغاز نمود‪ ،‬ولی بعللی نا معلوم‬ ‫موفقیتی کسب ننمود تا اینکه در سال ‪ 1279‬هجری شمسی مرحوم‬ ‫حاج محمد میرزا کاشف السلطنه چایکار که در آن زمان ‍ژنرال کنسول‬ ‫ایران در هند بود پس از مدتها کار و تالش روی مزارع چای در هند‬ ‫(حدود یکسال و نیم ) موفق شد اصول و فنون چایکاری را بیاموزد‪ .‬پس‬ ‫از آن با موافقت دولت وقت‪ ،‬دو هزار نهال را به ایران آورد‪ .‬بعد از مدتها‬ ‫تالش و تحقیق و بررسی‪ ،‬بهترین محل کشت آن را شهرستان الهیجان‬ ‫(استان گیالن) تشخیص داد‪ .‬پس از موفقیت کشت چای در الهیجان‪،‬‬ ‫کشت این گیاه در سایر شهرهای شمال نیز رواج یافت‪ .‬سطح زیر کشت‬ ‫چای در ایران ‪ 30000‬هکتار است که ‪ 88‬درصد آن در استان گیالن و‬ ‫‪12‬درصد در استان مازندرا ن واقع شده است‪.‬‬

‫گیاه چای بر روی انواع خاک های کواترنری و خاک های آبرفتی‬ ‫جوان و یا خاک هایی که سنگ مادری آنها گرانیت و گنایس است و‬ ‫سنگ هایی که از سنگ های اصل از خروج ماگما به وجود آمده اند یا‬ ‫دارای خاکستری آتشفشانی هستند به خوبی رشد می کنند‪ .‬به طور کلی‬ ‫معلوم شده است بهترین مکان برای کشت چای خاک های عمیق است‬ ‫که دارای ساختمان خوب و مناسب می باشد و از الیه های هوموس دار‬ ‫که به صورت مناسب تکامل یافته اند تشکیل شده باشد‪.‬‬ ‫گیاه چای در خاک های فشرده شده و قلیایی خوب رشد نمی کند‪.‬‬ ‫همچنین خاک هایی که دارای قلوه سنگ هستند و خاک های سنگریزه‬ ‫دار و یا خاک هایی که دارای الیه های نازک نشأت گرفته از خاکستر‬ ‫های آتشفشانی هستند و در فصل خشک رطوبت خود را زود از دست‬ ‫می دهند نیز مناسب کشت چای نیستند‪ .‬از کشت چای در خاک هایی‬ ‫که دارای زهکشی ضعیف و دارای فرآیند های تخریبی هستند باید‬ ‫اجتناب شود‪ .‬گیاه چای به خاک های اسیدی با درجه اسیدیته بین ‪4/5‬‬ ‫تا ‪ 5/5‬نیاز دارد‪.‬‬ ‫مشخص شده است که بهترین محل کاشت گیاه چای بر روی خاک‬ ‫های فرسایش نیافته بازالتی و یا بر روی خاک هایی که دارای سنگ‬ ‫و یا خاکستر های آتشفشانی است که دارای اسیدیته معادل یا کمتر از‬ ‫‪5/5‬می باشد‪ .‬خاک‌های شمال ایران عموم ًا برای چایکاری مناسبند‪ ،‬زیرا‬ ‫از لحاظ بافت فیزیکی و از نظر شیمیایی و‪ pH‬در حد ایده‌آل می‌باشند‪.‬‬

‫مناطق چایکاری ایران‬ ‫•معمو ًال از سطح دریا تا ‪ 1265‬متری‬ ‫•میزان بارندگی بین ‪ 1000‬تا ‪ 1400‬میلی‌متر در سال‬ ‫•حداقل رطوبت نسبی هوا ‪ 65‬درصد‬ ‫•دامنه میانگین دمای ماهانه ‪ 11- 20‬درجه سانتی‌گراد‬ ‫•از ‪ 36 -31‬تا ‪ 37- 25‬عرض شمالی و از ‪ 49- 15‬تا ‪ 51 -15‬طول شرقی‬ ‫•بوته‌های چای کشت شده اغلب بذری و هیبرید چینی‬

‫وجود گیاهان زیر مشخصه ای است که نشان می دهد خاک‬ ‫منطقه جهت کشت چای مناسب است‪:‬‬ ‫‪Borreria princeae-1‬‬ ‫‪Aframonum angustifolium-2‬‬ ‫‪Anthocleista grandiflora-3‬‬ ‫‪ Pteridium aquilinum-4‬سرخس عقابی ـ کرف‬ ‫‪.Uapacea SP-5‬‬

‫خصوصیات خاک هایی که چای در آن رشد می کند‪:‬‬ ‫حاصلخیزی خوب‬ ‫زهکشی خوب‬ ‫درجه اسیدیته بین ‪ 4/5‬تا ‪5/5‬‬ ‫دارای الیه های غنی از هوموس‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫آب و هوا‪:‬‬

‫خصوصیات خاک‪:‬‬

‫‪17‬‬

‫تکثیر چای‬ ‫تکثیر غیر جنسی (‪)Asexual propagation‬‬ ‫*خوابانیدن‬ ‫*پیوند‬ ‫*قلمه‬ ‫*کشت بافت‬ ‫متداولترین روش تکثیر غیر جنسی‪ ،‬تکثیر بوسیله قلمه می باشد‪ ،‬بر طبق بررسیهای انجام شده ‪ ،‬داشتن یک برگ برای قلمه‬ ‫کافی است‪ .‬باالترین ریشه زایی در قلمه هایی دیده می شود که از بخش های پایین شاخه گرفته شده است‪ .‬زیرا که آغازنده‬ ‫های ریشه در گیاهان از پایین به سمت باال کاهش پیدا می کند ‪.‬‬ ‫تحقیقات نشان داد ( کوبالیا‪ )1984،‬علیرغم وجود همگنی ژنی در گیاهان مادری‪ ،‬تفاوت در میزان ریشه زایی وجود دارد که به‬ ‫خواص فیزیولوژیکی قلمه های همان شاخه مربوط می شود‪.‬‬

‫زمان تهیه قلمه‬

‫در ایران زمان قلمه گیری از چای در دو زمان اوایل تیر و اوسط پاییزمی باشد‪.‬‬ ‫تحقیقات نشان داده است که قلمه هایی که در اواخر بهار و اوایل تابستان گرفته شده اند‬ ‫ریشه زایی بهتری نسبت به آنهایی که در پاییز گرفته می شوند ‪ ،‬دارند‪.‬‬ ‫شاید افزایش درصد ریشه زایی در بهار و تابستان نسبت به پاییز مربوط به بافت قلمه ها و‬ ‫رشد کافی قلمه ها روی بوته مادری باشد که از نظر فیزیولوژیکی شرایط الزم را برای ریشه‬ ‫زایی دارند ‪.‬‬ ‫قلمه های مرحله دوم تقریب ًا خشبی هستند و در پاییز چون قلمه ها از از شاخه های هرس‬ ‫شده در اواخر مرداد ماه بدست می آیند ‪ ،‬از نظر فیزیولوژیکی رشد کافی نکرده در نتیجه‬ ‫درصد ریشه زایی قلمه های چای کاهش می یابد‪.‬‬

‫در تکثیر جنسی از بذر استفاده می شود‪ ،‬میوه این گیاه پوشینه (‪ )capsul‬است‪ ،‬که حاوی ‪ 1‬تا ‪ 6‬دانه می باشد‪ .‬از بذر این‬ ‫کپسولها برای ازدیاد چای در روش جنسی استفاده می شود‪ .‬این بذرها باید کامال رسیده باشند‪ .‬برای ضد عفونی بذر می‬ ‫توان از کات کبود استفاده نمود‪ .‬کاشت بذر ممکن است در داخل زمین اصلی و یا خزانه انجام گیرد‪ .‬کاشت بذر در زمین‬ ‫اصلی زیاد متداول نبوده و فقط در معدودی از کشورها این عمل انجام می گیرد‪ .‬بذرها به فاصله ‪ 2‬تا ‪ 5‬سانتیمتر از یکدیگر‬ ‫کاشته می شوند‪ .‬فاصله ردیفها از یکدیگر ‪ 35‬سانتیمتر است‪ .‬مناسبترین عمق کاشت ‪ 3‬تا ‪ 5‬سانتیمتر و بهترین فاصله کاشت‬ ‫نیز ‪ 15‬تا ‪ 20‬سانتیمتر است‪ .‬بسته به‬ ‫شرایط آب و هوایی‪ ،‬نهال چای را‬ ‫می توان پس از ‪ 6‬ماه تا یک سال‬ ‫به زمین اصلی منتقل نمود‪ .‬موقع‬ ‫بذرکاری در شمال ایران از مهر ماه‬ ‫تا اوایل اسفند ماه می باشد‪ .‬پس از‬ ‫کاشت بذر‪ ،‬خزانه را آبیاری کرده و‬ ‫هنگامی که بذرها سبز شد و نشاء‬ ‫ها در خاک محکم گردید ‪،‬علفهای‬ ‫هرز ایجاد شده را وجین می نمایند‪،‬‬ ‫که عموما اولین وجین در بهار انجام‬ ‫می گیرد‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫تکثیر جنسی (‪)Sexual Propagation‬‬

‫‪18‬‬

‫‪ 4-1‬سر زنی‬ ‫سرزنی (‪ )Pluckin table‬برداشت دوره ای شاخه های جواتی است که در باالی سطح برش ظاهر می گردند و به صورت مکانیکی یا با دست‬ ‫انجام میگیرد‪ .‬این شاخه های جوان معموال از یک جوانه و یا سه برگ تشکیل شده اند‪.‬‬ ‫هدف از چیدن شاحه های تازه رشد یافته‪ ،‬ایجاد تعادل بین عملکرد و کیفیت گیاه می باشد‪ .‬معموال مواد شیمیایی که تععین کننده کیفیت چای هستند‪،‬‬ ‫در شاخه های تازه رشد یافته با مقدار زیاد تر وجود دارند‪.‬‬ ‫معیارهای سر زنی چای به وسیله کارخانه ای که تعیین کننده درجه برگ سبز چای تولید شده است مشخص می گردد‪ .‬این معیارها بر اساس نیاز‬ ‫بازار مشخص می گردد‪.‬‬

‫تشکیل سطح سر زنی‬

‫اصول چیدن‬

‫سر زنی باید زمانی شروع شود که بوته چای بعد از هرس مجدادا‬ ‫رشد کرده باشد‪ .‬تراکم و سطح برداشت شاخه تازه نمو یافته چای‪،‬‬ ‫باید طوری باشد که گیاه بتواند دوباره در خود ذخیره سازد مواد‬ ‫غذایی را آغاز نماید‪ .‬بعد از انجام هرس‪ ،‬شاخ و برگ باید تا ارتفاع‬ ‫‪ 20-30‬سانتی متر باالی سطح‬ ‫هرس‪ ،‬نموده باشد‪.‬‬ ‫بعد از این مرحله رشد‪ ،‬برداشت شاخه ها از ارتفاع ‪ 20-30‬سانتی‬ ‫متر سطح باالی هرس‪ ،‬انجام میگیرد‪.‬‬ ‫تجربیات نشان داده است که بهترین سر برداری باالی سطح‬ ‫هرس است‪.‬‬

‫الف) تنها شاخه هایی را بچینید که به وسیله شاخص های ارائه شده توسط‬ ‫مسول کارخانه‪ ،‬مورد تایید قرار گرفته باشند‪.‬‬ ‫ب) هیچ گاه شاخه هایی را خیلی جوان هستند نباید چید‪ ،‬در مقابل شاخه هایی‬ ‫که بالغ هستند باید برداشت شوند‪.‬‬ ‫ج) هرگز چیدن را در یک سطح ثابت انجام ندهید‪.‬‬ ‫د) جوانه های خواب را بچینید تا جوانه های جانبی بیدار شوند‪.‬‬ ‫ن) حداقل ‪75‬درصد از برگ های خواب را بچینید (جوانه به اضافه دو برگ و یا‬ ‫جوانه به اضافه ‪ 3‬برگ و ‪ 1‬برگ جوان)‪.‬‬ ‫و) سطح برش یا چیدن را به صورت افقی و به موازات سطح زمین‪ ،‬حفظ نمایید‪.‬‬

‫برداشت چای‬

‫زمان برداشت و طول مدت بهره برداری از چای‪ ،‬بستگی به عوامل مختلفی از قبیل سن بوته های چای‪ ،‬آب و هوا‪ ،‬محل کاشت و نوع بوته چای ‪ ،‬دارد‪.‬‬ ‫برداشت محصول از بوته های چای از سال دوم و گاهی سال سوم آغاز می گردد‪ .‬در سال اول و دوم حتی گاهی سال سوم مقدار محصول زیاد نیست‪ ،‬این‬ ‫عمل موجب تقویت بوته های چای شده و از تضعیف آن جلوگیری می نماید‪ .‬از سال سوم به بعد مقدار محصول بتدریج افزایش می یابد‪.‬‬ ‫جوانه های گیاه چای محتوی غلظت باالیی از مواد ضروری سازنده طعم چای می باشند و بیشتر غلظت آنها در جوانه ای است که در حال باز شدن است و‬ ‫در برگها کمتر و در ساقه به کمترین حد می رسد‪ .‬ثابت شده است که دو برگ و یک جوانه بهترین حالت چای است‪ ،‬بنابراین هدف از برداشت‪ ،‬کندن همه‬ ‫جوانه هایی است که دو برگ و یک جوانه یا سه برگ و یک جوانه بوجود آورده اند‪.‬‬

‫دو روش برای برداشت چای وجود دارد که عبارت اند از ‪:‬‬ ‫‪ .1‬برداشت دستی‬ ‫برداشت چای با دست بهتر است‪ ،‬زیرا این نوع برداشت می تواند ضامن دستیابی به شاخساره های استاندارد برای تولید کیفی ترین چای‪ ،‬حفظ سالمتی و تداوم‬ ‫قدرت رویشی بوته چای گردد‪.‬‬ ‫‪ .2‬برداشت مکانیکی‬ ‫در نواحی ویژه کشت چای (نظیر روسیه و آرژانتین) دستگاه برگ چین‪ ،‬به وسیله یک یا دو نفر یا اتصال دستگاه به تراکتور کار میکند‪ .‬برداشت مکانیکی باعث‬ ‫می شود که تعداد از کمتر کارگر استفاده شود و مقدار سطح برداشت در روز ‪ 2‬تا ‪ 3‬برابر سطح برداشت نواحی است که عمل برداشت بوسیله دست انجام می‬ ‫شود‪ (.‬در برگ چینی دستی ‪ ،‬شاخساره ها به طور انتخابی یا غیر انتخابی برداشت می شوند‪ .‬اما روش های مکانیکی بیشتر غیر انتخابی یا کمی انتخابی هستند)‪.‬‬ ‫در مجموع‪ ،‬برداشت مکانیکی دارای عملکرد کمتری نسبت به برگ چینی دستی است‪ .‬در سریالنکا‪ ،‬برداشت مکانیکی مداوم منجر به کاهش عملکرد تا حدود‬ ‫‪ 50‬درصد شده است‪ .‬زمانی که ماشین های برداشت فقط در طول ماه های حداکثر تولید محصول ( دوره های محصول انبوه) استفاده می شوند‪ ،‬می توان کاهش‬ ‫عملکرد را به ‪ 20‬تا ‪30‬درصد کاهش داد‪ .‬کاهش عملکرد در برداشت ماشینی نتیجه برداشت غیر انتخابی شاخساره ها‪ ،‬آسیب به شاخساره های جوان تر و شاخ‬ ‫و برگ غذاساز و نیز فاصله طوالنی دوره های برگ چینی است‪ .‬محصول برداشت شده به وسیله ماشین‪ ،‬شامل شاخساره های نیمه استاندارد‪ ،‬مانند برگ های‬ ‫خشبی و شاخساره های جوان تر است‪ .‬وجود شاخساره هایی با درجه های متفاوت از نظر رسیدگی و دامنه رطوبتی وسیع روی فرآوری چای تاثیر می گذارد و‬ ‫باعث کاهش کیفیت محصول نهایی می گردد‪.‬‬

‫تهیه شده توسط‬ ‫مرضیه یزدی‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫‪ 5-1‬روش های برداشت‬

‫‪19‬‬

‫فرآورده های تخمیری‬ ‫مقدمه‪:‬‬ ‫حفظ و نگهداری مواد غذایی بوسیله تخمیر یکی از قدیمی ترین روش هاست‪ .‬مثال رایج آن تخمیر شیر به وسیله مخمرهای مولد اسید الکتیک‬ ‫است که به میزان قابل توجهی در تولید فرآورده های تخمیری شیر مثل ماست‪ ،‬پنیر‪ ،‬خامه ترش‪ ،‬کفیر و غیره مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬ ‫عمل تخمیر بوسیله میکروارگانیسم ها صورت می گیرد‪ .‬باکتریها‪ ،‬کپک ها‪ ،‬مخمرها و یا مخلوط آنها می توانند موجب تخمیر شیر گردند‪.‬‬ ‫در اثر فعالیت میکروارگانیسم های مولد تخمیر تغییرات زیر حاصل می شود‪:‬‬ ‫•تولید اسید که در نتیجه تخمیر الکتوز ایجاد می شود‪.‬‬ ‫•ایجاد ترکیبات و مواد معطر مثل دی استیل و استالدیید‬ ‫•پروتئولیزولیپولیز‬ ‫•تولید گاز ‪ CO2‬و ‪H2‬‬ ‫•تولید الکل‬ ‫تولید فرآورده های تخمیری شیر‪ ،‬در ابتدا با رها کردن شیر به حال خود و افزودن محصول حاصل به شیر تازه صورت می گرفت‪ ،‬که در‬ ‫این صورت ویژگی محصول نهایی همیشه دستخوش تغییر بود‪.‬‬ ‫با پیشرفت علم‪ ،‬تحقیقات وسیعی روی میکروارگانیسم های مولد تخمیر شیر صورت گرفت و خواص و متابولیسم آنها مشخص گردید‪.‬‬ ‫در حال حاضر میکروارگانیسم های مولد تخمیر بنام استارتر کالچر ‪( Starter culture‬باکتریهای آغازگر) با ویژگی های کامال ً مشخص‬ ‫برای انواع فرآورده های تخمیری شیر به صورت تجارت تهیه می گردد‪.‬‬

‫طبقه بندی باکتری های آغازگر (‪)starter culture‬‬ ‫میکروارگانیسم هایی که به عنوان استارتر در صنعت شیر مصرف می شوند شامل باکتریها ‪ ،‬مخمرهاف کپک می باشند که به صورت خالص با مخلوط‬ ‫برای تولید فرآورده های مختلف مصرف می شوند‪.‬‬

‫از آنجایی که فرآورده های لبنی خصوصیات متفاوتی دارند برای تولید فرآورده های مختلف ممکن است از‬ ‫یک نوع باکتری یا مخلوطی از دو یا چند باکتری استفاده شود بعضی از انواع باکتریهای از تخمیر الکتوز‬ ‫فقط اسید الکتیک تولید می نمایند که به آنها هموفرمانتاتیو گویند مثل استرپتوکوکهای الکتیس‪ ،‬کرموریس‪،‬‬ ‫الکتوباسیلوس بولگاویلوس و هلونتیکوس‪.‬‬ ‫تعدادی از باکتری ها عطر و طعم مخصوص تولید می نمایند مثل استرپتوکوکوس دی استی الکتیس این‬ ‫گروه قادرند از سیترات ‪ ،‬دی استیل و ‪ CO2‬ایجاد نمایند‪.‬‬ ‫سایر باکتریهایی که در صنعت شیر به میزان کمتری مورد استفاده می باشند شامل ‪:‬‬ ‫‪ .1‬پروپیونیک باکتریوم – مولد سوراخ بزرگ در پنیر سوئیسی ‪ ،‬رنگ قرمز و طعم ویژه در پنیر ایجاد می نماید‪.‬‬ ‫‪ .2‬بریوی باکتریوم – موجب رنگ قرمز نارنجی در پنیر می شود‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫الف) باکتریهای مولد تخمیر ‪:‬‬

‫‪20‬‬

‫ب) کپک ها‬ ‫کپک ها به مقیاس وسیع در تولی انواع پنیر نیمه نرم استفاده می شود‪ .‬مهمترین آنها‬ ‫پنی سلیوم کامانبرتی (در تولید پنیر کامبروبری) در سطح پنیر رشد می نمایند و پنی‬ ‫سلیوم روکفورتی که در داخل پنیر رشد می نماید‪ ،‬پنیر بلوچیز‪ ،‬استیلتون از انواع آن‬ ‫است‪ .‬دیگر از انواع کپک ها ژئوتریکم کاندیدم است که در سطح فرآورده های تخمیری‬ ‫بصورت الیه مخملی ظاهر می شود‪.‬‬

‫ج ) مخمرها‬ ‫تخمیر مخمرها معمو ًال با اسید و گاز و الکل همراه است ‪ .‬استارتر کفیر که بصورت‬ ‫دانه کیفر شناخته می شود شامل کاندیداکفیر‪ ،‬ساکارومایسس کفیر‪ ،‬مایکوتوروالکفیر‪،‬‬ ‫مایکوتوروالالکتیس‪ ،‬مایکوتوروالالکتوزا و ‪ ...‬در کانادا تولید موفقیت آمیز کفیر با استفاده از‬ ‫استارتر خالص که شامل باکتریهای ماست ‪ ،‬الکتوکوکوس اییدوفیلوس ‪ ،‬استرپتوکوکوس‬ ‫الکتیس‪ ،‬لوکونوستوک‪ ،‬ساکارومایسیس سرویزیه (‪)Saccharomyces cervisiae‬‬ ‫صورت گرفته است ‪.‬‬

‫تکنولوژی باکتریهای آغازگر‬ ‫تولید فرآورده های تخمیری بر پایه استفاده از استارتر ‪ ،‬براساس خلوص و قدرت مایه ‪ ،‬محیط کشت مناسب آن‬ ‫یعنی شیر فاقد مواد بازدارنده استوار است ‪.‬‬

‫‪ .1‬کاهش یا کنترل فعالیت متابولیکی میکروارگانیسم (باکاهش دما تامین می گردد) ‪.‬‬ ‫‪ .2‬حذف مواد زائد که در اثر متابولیسم میکروارگانیسم حاصل می شود و در نتیجه به مرگ باکتری منجر می شود‬ ‫(با افزایش ‪)PH‬‬

‫منبع ‪:‬‬

‫‪http://www.eden-foundation.org/project/articles_fermentation_thesis.pdf‬‬ ‫نویسنده ‪ :‬سیما ص‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫مایه های مورد مصرف باید حداکثر تعداد ارگانیسم های زنده را دارا بوده کام ً‬ ‫ال فعال و فاقد آلودگی باشد و در شرایط‬ ‫کام ً‬ ‫ال بهداشتی تکثیر گردد‪ .‬روش معمول تکثیر آن بصورت زیر نشان داه می شود‪ .‬اصول زیر برای فعال نگهداشتن‬ ‫استارتر ضروری است‪:‬‬

‫‪21‬‬

‫تحقیقات جدید نشان میدهد که یاد آوری خاطرات دردناک و توانایی مغز در ضبط دوباره احساسات منفی با آنها تحت تاثیر متی راپون‬ ‫کاهش می یابد‪.‬‬ ‫دارو ممکن است مانع باز نویسی خاطرات بد شود‪ .‬یاد آوری خاطرات دردناک در مغز و همچنین احساسات منفی مرتبط با آنها هنگامیکه‬ ‫تحت تاثیر داروی مخدر متی راپون است کاهش میابد ‪.‬‬ ‫با توجه به تحقیقات انجام شده در دانشگاه مونترال (مرکز مطالعات استرس انسانها در بیمارستان لوییز لوفانتن)تیم چالش های تئوری‬ ‫اعالم کرده است که خاطرات را هنگامی که در مغز ذخیره شده اند نمیتوان تغییر داد‪ .‬متی راپون دارویی است که سطح کورتیزول را‬ ‫کاهش میدهد و آن هورمون استرس است و در درگیری حافظه فرا خوانده میشود‪.‬‬ ‫محققان بر این باورند که دستکاری کورتیزول نزدیک به هم میتواند موجب کاهش احساسات منفی و مسائل مربوط به آن ها شود‪.‬‬ ‫این تحقیقات نشان میدهد که هنگامیکه هورمون استرس ما کاهش میابد اثر ماندگاری دارد‪.‬‬ ‫دکتر سونیا لوپین سرپرست تیم تحقیقات اثر ماندگاری( شکل داستان از وقایع خنثی و منفی ) می گوید که سی وسه مرد شرکت کننده‬ ‫در این تحقیقات را که در گیر یاد گیری بودند بکار گرفته بود سه روز بعد آن ها به سه گروه تقسیم شدند شرکت کنندگان در گروه اول‬ ‫یک دوز از متی راپون گروه دوم دو دوز در حالی که به گروه سوم دارو نما داده شد ‪ .‬سپس از آنها خواسته شد که داستان عملکرد حافظه‬ ‫خود را ارزیابی کنند و چهار روز بعد زمانی که آن ها از دارو پاک بودند‪ ،‬ما در یافتیم که مردانی که دو دوز دارو دریافت کرده بودند از متی‬ ‫راپون در هنگام باز یابی حوادث منفی دچار اختالل شدند در حالیکه آنها هیچ اختاللی در یاد آوری خاطرات خنثی نداشتند‪.‬‬ ‫مارین توضیح داد که « ما شگفت زده شده بودیم از کاهش حافظه منفی در حالیکه سطح کورتیزول به حالت نرمال برگشته بود»‬ ‫ما دریافته ایم که این پژوهش می تواند به افراد مبتال به سندرم اختالل استرس بعد از ضربه استرس در رویداد های تکان دهنده کمک‬ ‫کند‪.‬‬ ‫با ارائه این کمک به آن ها فرصت بدهیم که احساسات و خاطرات طی دوره در مان خودشان را بنویسند‪.‬‬ ‫مارین گفت‪ :‬به هر حال مانع بزرگ این واقعیت است که متی راپون بصورت تجارتی تولید نشود با این حال یافته های امیدوار کننده ای‬ ‫از نظر درمان بالینی در آینده به وجود آمده است‪.‬‬ ‫در مطالعات آینده با این تر کیبات ما قادر خواهیم بود سطح کورتیزول را کاهش داده و در ک بهتری از مکانیزم مغز در درگیری تلفیق‬ ‫خاطرات منفی پیدا کنیم‪.‬‬ ‫این پژوهش در مجله غدد درون ریز و متابولیزم منتشر شده است‪.‬‬

‫منبع‪ :‬ساينس ديلي‬

‫ترجمه شده توسط آقای نصیری‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫تاثير دارو بر خاطرات انسان‬

‫‪22‬‬

‫سندرم بیماری همولیتیک اورمیک‪ hus‬در درجه اول از دوران کودکی شروع میشود و بطور کالسیک با آنمی همولیتیک‬ ‫‪ microangipathic‬ترومبو سیتوپنی و نارسایی حاد کلیه مشخص میشود‪ .‬در سال ‪ 1995‬گازر و همکارانش اولین بار توصیف‬ ‫سندرم همولیتیک اورمیک را به عنوان یک بیماری خود محدود شونده همراه با عالئم اولیه اسهال که منجر به بهبودی خود‬ ‫بخودی میشود را نموده است‪.‬‬ ‫با وجود آنکه شرح دوران کودکی این بیماری به تغییر معنی داری در طی سال ها با بینش های جدید و روند بیماری به تازگی با‬ ‫رسیدن به روشنای علم سندروم همولیتیک اورمیک ‪ HUS‬و پورپورای ترومبو تیک ‪microangiopathies‬انسدادی با دخالت‬ ‫‪ Thromboses microvascular‬انسدادی منجر به ترومبو سیتو پنی کم خونی همولیتیک میشود‪.‬‬ ‫اگر چه پژوهش های اخیر نشان میدهد که دو فر آیند زمینه ای بیماری ‪ HUS‬و پور پورای در طول تاریخ مورد توجه قرار داده‬ ‫است دو بیماری جدا گانه هستند‪.‬‬ ‫دو نوع عمده از ‪ HUS‬شناسایی شده اند که یک نوع شامل اسهال ‪ -D‬و توسعه غیر معمول ندارد ‪ -HUS D‬فرم کالسیک‬ ‫است و ‪95‬درصد از موارد ابتال به سندروم همولیتیک کودکان رخ میدهدو که این اسهال توسط سم تولید شده از اشریشیا کلی‬ ‫ایجاد میشود ‪.‬‬ ‫بطور اختصاصی ‪ H7:0175 E COLI‬بیش از ‪80‬درصد از عفونت به سندروم همولیتیک اورمیک همراه است سم ای کوالی روی‬ ‫سلول های اندوتلیال تاثیر میگذارد و ترومبو جنسیس را آزاد میکند پس از ورود به گردش خون از طریق مخاط معده و روده سم‬ ‫ترجیحا به سمت کلیه ها رفته سنتز مهار پروتئین موضعی میکند متعاقبا ترومبوز کلیه موجب فعال سازی انعقاد خون و تجمع‬ ‫پالکت ها در ترومبو سیتوپنی مصرفی‬ ‫‪ Microangiopathic‬میشود ‪.‬‬ ‫‪ H7:0157 E COLI‬در فلور طبیعی روده انسان بطور معمول یافت نمیشود اما در حا ل حاضر ‪1‬درصد در گاو سالم است بنا‬ ‫براین گوشت ممکن است هنگام ذبح و یا پردازش حیوانات آلوده گردد رایج ترین شکل انتقال این بیماری به کودکان در ایاالت‬ ‫متحده امریکا مصرف گوشت نپخته حاوی باکتری زنده است‪.‬‬ ‫خوردن میوه و آب پاستوریزه نشده و کلرینه نشده و انتقال فرد به فرد در مهد کودک ویا در دراز مدتبا راه های جدید تر انتقال‬ ‫ممکن است‪.‬‬ ‫آمار ‪ -HUS D‬با عفونت های مختلف همراه شده است ویروس ها‪ nontric -‬ها‪ -‬مواد مخدر ‪ -‬سرطان پیوند ‪-‬حاملگی و‬ ‫سایر زمینه های پزشکی مانند پینه خوردگی پوست و سندروم ‪ Antiphosphlipid‬عفونت ناشی از استرپتوکک پنومونیه‬ ‫(حدود‪40‬درصد)از موارد ‪ HUS‬مرتبط است رده هایی از داروها ضد سرطان و مواد مخدر با ‪ -HUS D‬عوارض بد خیمی داشته‬ ‫اند در سرطان پروستات معده لوزالمعده و فرم های خانوادگی ‪3‬درصد کودکان ‪ 7/4‬درصد‪.‬‬ ‫در مقابل سندروم همولیتیک اورمیک ترومبو سیتوپنیک با ا رائه یک آمار ‪ 5‬ساله کالسیک از کم خونی همولیتیک ترومبو‬ ‫سیتوپنیک عالئم عصبی برجسته تب و فرم خفیف تر از نارسایی کلیه با پاتوفیزیولوژی پور پورای ترومبوتیک متفاوت است ودر‬ ‫آن به عنوان آسیب سلولی اندوتلیال مخالف پور پورا تصور میشود با کمبود ‪ metalloprotteas ADAMS13‬در تنظیم در‬ ‫گیری ایجاد میشود و رسوب گسترده از ترومبوز عنی از پالکت در ‪ microvasculature‬دز ارگان های مختلف که مهمترین‬ ‫آن به قلب مغز و کلیه هاست میشود‪.‬‬ ‫این پژوهش نشان داده است که هر چند کمبود ‪ ADAM13‬به وضوح تشخیص پور پورای ترومبوتیک و ترومبو سیتوپنیک دز‬ ‫بیماران ‪ HUS‬در این یافته ها این دو بیماری به اشتراک گذاشتن یک پاتو فیزیو لوژی مشابه باشد و ممکن است انواع دیگری‬ ‫از همان طیف بیماری باشند‪.‬‬ ‫ترجمه شده توسط آقاي نصيري‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫سندرم بیماری همولیتیک‬

‫‪23‬‬

‫درمان ضایعات ناشی از حمله ی قلبی‬ ‫توسط نانوتکنولوژی‬

‫هنگامی که حمله ی قلبی رخ می دهد‪ ،‬بخشی از قلب دچار مرگ می شود‪.‬‬ ‫سلول های عصبی دیواره ی قلب و سلول های خاصی که سبب انقباض خود‬ ‫به خودی عضالت شده و این انقباضات را منظم می کنند‪ ،‬برای همیشه از بین‬ ‫می روند‪ .‬عمل جراحی نیز قادر به ترمیم ناحیه متاثر شده نخواهد بود‪ .‬نیازی‬ ‫به گفتن نیست که این راه برای ترمیم و درمان مهم ترین ارگان بدن انسان نا‬ ‫کار آمد است‪.‬‬ ‫بهترین شیوه برای درمان سکته ی قلبی پیدا کردن روشی است که بتوان‬ ‫منطقه مرده را زنده کرد‪ .‬در این زمینه تحقیقاتی در دانشگاه ‪ Brown‬در‬ ‫هند انجام گرفته است‪ .‬برای این منظور از نانوتکنولوژی بهره گرفته شد و در‬ ‫آزمایشگاه ساختاری داربست مانند متشکل از نانوالیاف های کربنی و نوعی‬ ‫پلیمر‪ ،‬ساخته شد‪ .‬نانوالیاف به کار رفته در این ساختار به صورت مارپیچهایی‬ ‫به قطر ‪ 60‬تا ‪ 200‬نانومتر هستند و توسط پلیمری ساخته شده از پلی الکتیک‬ ‫و گلیکو اسید به هم متصل شده اند‪ .‬آزمایشات نشان دادند که این ساختارها‬ ‫سلولهای قلبی تحت عنوان ‪ cardiomyocyte‬و نورون ها را بازسازی میکنند‪.‬‬ ‫به طور خالصه سبب زنده شدن بافتها وسلولهای مرده ی قلب میشود‪.‬‬

‫این ایده اگر موفقیت آمیز باشد میتواند به میلیونها انسان در سراسر جهان کمک‬ ‫کند‪ .‬در سال ‪ 2009‬در آمریکا حدود ‪ 785‬هزار نفر از حمالت قلبی حاصل از‬ ‫ضعف عضله ی قلبی که به علت حمله ی قلبی قدیمی ایجاد شده است‪ ،‬رنج‬ ‫می بردند‪ .‬پژوهشگران با استناد بر آمار انجمن قلب امریکا بیان میکنند که یک‬ ‫سوم زنان و یک پنجم مردانی که دچار سابقه ی حمله ی قلبی خواهند شد‬ ‫ظرف شش ماه بعدی احتمال حمله ی مجدد در آنها باز هم وجود دارد‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫این الیاف هدایت کننده های بسیار خوبی برای الکترونها هستند و بنابراین با‬ ‫ایجاد اتصالت الکتریکی سبب انتقال امواج بین سلولها و بافتهای قلبی شده و‬ ‫ادامه ضربان قلب میسر میشود‪ .‬محققان ساختار ساخته شده را برای آزمایش‬ ‫در لوله های شیشه ای حاوی سلولهای بافت قلب قرار دادند که متوجه شوند‬ ‫آیا این سلولها در سطح داربست جمع شده و رشد بیشتری میکنند؟ در این‬ ‫آزمایش بعد از ‪ 5‬روز تراکم سلولهای ‪ cardiomyocyte‬موجود در سطح‬ ‫‪ 6‬برابر بیشتر از نمونه های کنترل (که ساختار داربستی تنها شامل پلیمر‬ ‫می باشد) بود و در مورد نورونها نیز تراکم سلولی دو برابر شده بود‪ .‬همچنین‬ ‫داربست به علت دوام و انعطافی که دارد می تواند مشابه بافت قلب منقبض‬ ‫شود‪.‬‬

‫منبع‪biologynew :‬‬ ‫تهیه شده توسط الهه س‪.‬‬

‫‪24‬‬

‫افسانه ای به نام‬

‫روم‬

‫کوتاه از روم‬

‫تهیه شده توسط‬ ‫محمد سعيد جهان پناه‬

‫به وجود آمدن روم‬ ‫براساس داستان ها شهر روم توسط فردی به نام رومولوس در‬ ‫نیمه قرن هشتم قبل از میالد بنیان گذاشت و خود اولین شاه آن‬ ‫شد‪ .‬براساس همین داستان تمدن روم به ناگه متولد شد ‪.‬اما عکس‬ ‫داستان را باستان شناسان معتقدند‪ .‬باستان شناسان معتقدند که‬ ‫تمدن روم از چند ‪ 100‬سال قبل شروع به شکل گیری کرده بود و تا‬ ‫قبل از به وجود آمدن شهر روم در آنجا چندین آبادی کوچک وجود‬ ‫داشته وبه مرور زمان این آبادی ها بزرگتر شدند و با ترکیب در هم‬ ‫روم را به وجود آورده بودند‪.‬اما خوب تاریخ و افسانه در این زمان‬ ‫در روم شروع به آمیخته شدن با هم کردند ‪.‬‬ ‫در واقع گروهی از یونانیان مهاجر به غرب ایتالیا سفر کرده و در‬ ‫آنجا ساکن شدند‪.‬آنها داستان ها و اساطیر خود را برای مردم این‬ ‫سرزمین تعریف کردند‪ .‬ایتالیایی ها که از نظر فرهنگ و داستان‬ ‫خیلی عقب تر از یونانیان که در اوج فرهنگ به سرمی بردند بودند‬ ‫مجذوب داستان های یونایان شدند و بعد از آن کم کم به ساختن‬ ‫اساطیر و پیوند زدن خود در داستان های یونانی کردند‪.‬‬ ‫در ادبیات رومیان داستانهایی ساخته شد که در آنها رد پای‬ ‫خدایانی که می پرستیدند دیده می شد‪ .‬بعد از مدتی این داستان‬ ‫ها برای خودشان رنگ واقعیت گرفت و به آنها اعتقاد پیدا کردند!‬ ‫براساس این داستان ها آخرین بازمانده تروا به ایتایل پناه می برد و‬ ‫با کمک گرفتن از ژوپیتر(زئوس) موفق می شود که در آن سرزمین‬ ‫با یک شاهزاده رومی ازدواج کند‪ .‬از نسل او دو فرزند متولد می‬ ‫شوند که یکی از آنها به نام رومولوس شهر روم را بنا می کند و‬ ‫در آن امپراتوری بزرگی تشکیل می دهد‪ .‬داستان رومولوس بسیار‬ ‫طوالنی است و نمی شود در اینجا آن را بیان کرد‪.‬‬ ‫همان طور که گفته شد تاریخ پیچیده روم به دلیل آمیخته شدن‬ ‫بیش از حد با اساطیر باعث گردید تا معلوم نباشد که رومولوس‬ ‫واقعی که بوده و یا بهتر بگویم اصال بوده یانه؟!‬

‫این مطلب ادامه دارد ‪...‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫تمدن و فرهنگ روم بسیار دیر پا بود‪ .‬دست کم از ‪700‬‬ ‫سال قبل از میالد دولتی در شهر کوچکی به نام روم در‬ ‫نزدیکی ساحل غربی ایتالیا شروع به شکل گیری کرد‪.‬حدود‬ ‫‪ 100‬سال بعد روم به شکل جمهوری شروع به حکمرانی‬ ‫کرد و توانست فراتر از مرز های ایتالیا گسترش یابد و با‬ ‫آمیزه ای از هراس افکنی و سیاست بیشتر سرزمین های‬ ‫اطراف مدیترانه را به زیر سلطه خود ببرد‪.‬سرانجام نظام‬ ‫جمهوری روم قدرت حکومتی خود را از دست و جای‬ ‫خود را به نظام امپراتوری داد‪.‬امپراتوری در روم نه تنها‬ ‫باعث ضعیف شدن مصر نشد بلکه باعث گردید که بر باقی‬ ‫سرزمین های اطراف هم هجوم برده و آنها را نیز فطح‬ ‫کند‪.‬روم اینک کابوسی برای دیگر سرزمین ها شده بود!‬ ‫سرانجام این امپراتوری کبیر در قرن پنجم و ششم‬ ‫میالدی فرو پاشید‪.‬البته روم تا هزار سال بعد پابرجا ماند‬ ‫‪.‬چرا که بخش شرقی روم که یونان هم در آن بود هنوز به‬ ‫حیات خود ادامه می داد‪.‬در بخش غربی هم تنها امپراتوری‬ ‫رم نابود گردید ولی فرهنگ و همینطور نوع حکومت کردن‬ ‫در آن زنده ماند و کمک شایانی به تمام اروپا کرد تا با‬ ‫پیشرفتی بزرگ روبه رو شوند‪.‬بر همین اساس می توان‬ ‫گفت روم هیچ گاه نابود نشد ‪.‬بلکه پایه ای شد برای رشد‬ ‫کل اروپا و جهان‪.‬روم سرچشمه ایی شد تا اروپا از آن‬ ‫بنوشد و یاد بگیرد که قدرت و برندگی سیاست از قدرت‬ ‫شمشیر نیز بیشتر است‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫ستایش‬

‫ درامی رستاخیز گونه‬

‫این نوشتار تنها گذری است توصیف مند از کلیت این سریال کلیت‬ ‫و نیز البته تاملی است در باب ِ پایان موهوم و نا مشخص این‬ ‫سریال‪ .‬بی شک چنین نوشتار مجملی نمی تواند داعیه هیچ گونه نقد‬ ‫و تحلیل و کند و کا ِو علمی را داشته باشد‪.‬‬ ‫اصوالً در صدا و سیما و یا سینمای کشورمان‪ ،‬داستانی که بیاید‬ ‫هنجار گریز باشد کمتر بر روی صحنه آمده است‪ .‬تقریب ًا تمامی‬ ‫فیلم ها و سریالها قابل پیش بینی و چه بسا دارای پایانی مشابه بوده‬ ‫اند‪ .‬مخصوصا ژانر طنز که اکثرآ هر چه پخش شده کلیشه ای و‬ ‫مشابه بوده است‪ .‬یک رستاخیز یا هنجار گریزی و ‪ de form‬را‬ ‫درساختار و گره خوردگی و ابهام و سر درگمی ِ داستان های پخش‬ ‫شده مشاهده ننموده ایم‪ .‬اصوالً گره خوردگی ها مشابه و و اکثرا ً‬ ‫کلیشه ای می نماید‪ .‬هر فردی که بیننده ی چند ژانر از سریالهای‬ ‫پخش شده بوده باشد دیگرتقریب ًا اکثر ژانر های مشابه را قبل از‬ ‫پایان فیلم می تواند پیش بینی نماید‪ .‬اما ستایش تا حدودی به‬ ‫از اینها و متمایز نسبت به دیگر سریالهای مشاب ِه خود است‪ .‬در‬ ‫ِ‬ ‫داستان ستایش همه جوره با گره خوردگی های غیر منتظره و‬ ‫گذر‬ ‫سردرگمی در ظن و گمان و پیش بینی های مخاطب روبرو بوده ایم‪.‬‬

‫ِ‬ ‫شاهد وصال عاشق‬ ‫بر عکس اکثر سریالهایی که در پایانشان ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫پایان سریال دهان هر کس با شیرینی‬ ‫و معشوق هستیم و در‬ ‫و شکالت در عروسی شیرین می شود ‪،‬اما در «ستایش» روزگار‬ ‫طور دیگر رخ مینماید‪ .‬وصلت یک عاشق و معشوق آغاز حوادث‬ ‫است‪ .‬که شاید در نهایت منجر به خوردن شیرینی دیگری ‪،‬البته‬ ‫از نوع خرمایش شود‪.‬‬ ‫به نوعی از یک زاویه دیگر به برخی موضوعات نگریسته است‪.‬‬ ‫به نوعی پشت صحنه ی اکثر موضوعات اعم از روزمرگی ها تا‬ ‫ازدواج را ‪ ،‬با نمایی واقعی و رئالیست تر نمایانده است‪.‬شخصیت‬ ‫های سریال نیز شخصیت های کار شده ای هستند‪ .‬جناب «حشمت‬ ‫فردوس» شخصیتی که با تمام هیبت و حیمنه ی خویش یک فرد‬ ‫ترحم برانگیز برای مخاطب بشمار میرود‪.‬او تنها راه محبت ‪،‬‬ ‫تنها راه عشق ورزیدن و در نهایت تنها راه «شدن» را در» پول»‬ ‫میبیند‪ .‬شخصیتی کام ً‬ ‫ال دو گانه و دو پهلو‪ .‬شخصیتی گاه ًا مقتدر و‬ ‫ً‬ ‫متکبر و دیکتاتور منش و شخصیتی گاها مظلوم ‪ ،‬متاثر و بی تاثیر‪.‬‬ ‫در عین تکبر بی حد خود در موقعیت های ایجاب کننده تسلیم و‬ ‫تبع ًا دست به خواهش میزند‪.‬مقهور قضا می شود و تکبر را از سر‬ ‫مینهد‪ .‬حتی از منفور ترین شخصیت زندگیش یعنی «ستایش»‬ ‫ناچارا ً دست به التماس و خواهش میزند‪.‬که البته در عین ناباوری‬ ‫درخواستش با شجاعت تمام از سوی ستایش (سمبل زن مبارز و‬ ‫البته فداکار) رد می شود‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫اصوال در فیلم ها و سریال های پخش شده از سوی صدا و سیما کمتر‬ ‫با یک درام متمایز روبرو بوده ایم‪ .‬اکثر فیلمنامه ها تقریبا سطحی و‬ ‫کلیشه ای و مشابه بوده است‪ .‬یادم است سریال « وفا» با کارگردانی‬ ‫جناب محمدحسین لطیفی که چند سال پیش در ایام نو روز از شبکه‬ ‫ی سه سیما پخش می شد مورد استقبال خیل عظیم و بی نظیر مردم‬ ‫قرار گرفت و تقریبا یک درام واقعی و چه بسا پایان تراژیک گونه‬ ‫ای را در بر داشت‪.‬که همان تازه بودن و پایان متفاوتش ذوق خیلی‬ ‫ها را نسبت به خود بر انگیخت‪ .‬اکنون در این روزها شاهد سریال‬ ‫«ستایش» به کار گردانی جناب سعید سلطانی(کارگردان سریال‬ ‫پس از باران) از شبکه ی سه ی سیما می باشیم که تقریب ًا نظر اکثر‬ ‫مخاطبان تلویزیونی را به خود جلب نموده است‪.‬‬

‫سریال « ستایش» تا حدودی آمده حرفی برای گفتن دارد‪ .‬این‬ ‫یعنی اینکه سیر منسجم حوادث و اتفاقات در حال یک رستاخیز‬ ‫هنری حداقل در صدا و سیمای ایران است‪ .‬آمده قاموس و قانون‬ ‫انتظار بیننده ی ایرانی را در هم شکسته ‪ .‬کاری که در پایان‬ ‫سریال «وفا» نیز به گونه ای رخ داد‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫(حشمت فردوس) شخصیتی که هم محبوب بیننده است و هم مورد تنفر بیننده‪ .‬گاهی بیننده را وادار به تقدیر از خویش میکند‬ ‫و گاهی نیز تا سرحد اعصبانیت بیننده را به تنفر و بیزاری می کشاند‪ .‬تقابل خیر و شر نیز در این داستان بسیار جالب به تصویر‬ ‫کشیده شده است‪ .‬دو تقابل از یک جنس‪“ .‬ستایش” زنی که برای زندگی بخشیدن به شوهر وخانواده ی خویش در حال تکاپو و‬ ‫جست و خیز است‪ .‬از خوشی و آرامش و پول و مال خویش میگذرد تا بار دیگر شوهر خویش را درکنار خویش لبخند زنان باز‬ ‫جوید‪ .‬ودر طرف دیگر کاراکتر “انیس” ‪ ،‬زنی افسون و مفتون پیشه را مشاهده می نماییم که برای نابودی و به عصیان کشیدن‬ ‫خانواده ی خویش و اطرافیان از برای مال و منال‪ ،‬نهایت لجاجت و لجام گسیختگی را به نمایش می گذارد‪ .‬این تقابل به نوعی‬ ‫اثبات و نفی بی وقفه ی بسیاری از حرف و حدیث ها در باب زن در طول ازمنه ی متفاوت نیز می تواند باشد‪ .‬باید دید در‬ ‫ِ‬ ‫ستایش فداکار ‪ ،‬زنی مظلوم و مهربان و عفیف و شجاع و پاک دامن است یا مونس ‪ ،‬زنی لجام گسیخته ‪ ،‬خشن‪،‬‬ ‫نهایت َچربش با‬ ‫دو رو ‪ ،‬حریص و سخیف‪ .‬البته با تمام این ویژگی های منفور کننده ‪،‬انیس نیز دارای شخصیتی ترحم بر انگیز و دو پهلو است‬ ‫که با سکته ی نا بهنگام خویش‪ ،‬بیش از پیش حس ترحم مخاطب را بر می انگیزد‪.‬دیگر کاراکترها و شخصیت ها نیز از بعد‬ ‫روانشناسیک قابل تامل هستند که البته این نوشتار کوتاه قصدش جز توصیف کلی سریال چیز دیگری نیست‪.‬و نمی گنجد که‬ ‫بخواهیم تک تک شخصیت ها را رمز گشایی نماییم و در ابعاد متفاوت به تحلیل آن دست یازیم‪.‬‬ ‫همچنان که “طاهر” در ُکما به سر می برد ستایش و پدرش برای قاتل غیر مستقیم برادرشان نهایت سعی و تالششان را بکار‬ ‫میبندند و حتی الجرم از مال و پول و خانه و کاشانه ی خویش میگذرند‪ .‬این تالش ها و فداکاری ها انتظار مخاطب را برای زنده‬ ‫ِ‬ ‫ماندن “طاهر” بیش از پیش باال می برد‪ .‬اما اگر داستان می خواهد از دیگر سریالها مجزا باشد‪ ،‬رستاخیز گونه و متحول کننده‬ ‫باشد‪ ،‬باید طاهر به هر صورت به “ کمای همیشگی “ برود و دیگر بازگشت یا احیایی وجود نداشته باشد‪ .‬یا حتی اگر ستایش‬ ‫و یا هر شخصیت دیگری که نقش تقریب ًا مثبتی را ایفا میکند ‪،‬اگر جان خود را از دست دهد به تراژیک گونگی و متمایز گونگی‬ ‫داستان می افزاید‪.‬حقیر نگاه بد و منفی و “هابز” گونه به زندگی یا این سریال ندارم! اما اگر داستان میخواهد سیر صعودی و‬ ‫تقریب ًا متمایز و هنجار گریز خویش را حفظ نماید و الجرم تا حدودی پهلو به تراژدی بزند ‪ ،‬باید با توجه به تمام سختی هایی که‬ ‫ستایش و اطرافیانش برای احیای طاهر تاب می آورند‪ ،‬می بایست و باید طاهر مرده و بدور از احیا‪ ،‬صحنه ی داستان را ترک‬ ‫گوید‪.‬چنین نگاهی شاید از منظر خیلی ها ستمگرانه و غیر انسانی باشد اما همچنان که فیلم و ادب و هنر را نیمی خیال و وهم‬ ‫ِ‬ ‫ازآن سختی ها ‪ ،‬واقعیت ها و رئالیسم باشد‪ .‬زندگی همیشه باب میل ما نیست و‬ ‫و ایده آلیسم تشکیل میدهد ‪ .‬نیمی دیگر باید‬ ‫همیشه باب میل مخاطبان ایرانی نیز نباید بماند‪ .‬زندگی دارای فراز و نشیب هایی است که گاه ًا اتفاقات و حوادث ناگوار ‪ ،‬محیط‬ ‫ِ‬ ‫بینندگان خود را برای رویارویی با‬ ‫بر همه چیز می شوند‪ .‬فیلم یا سریال باید واقعیت ها را آنگونه که هست به تصویر بکشد تا‬ ‫هر گونه اتفاق غیر مترقبه ای آماده سازد‪ .‬داستان ستایش اگر نگاهی منطقی و اصولی و پزشکی به موقعیت بیما ِر در کما داشته‬ ‫باشد الجرم می بایست بر مرده بودن او صحه نهد‪.‬‬

‫مخاطب ایرانی با هیجان و استرسی بیش از پیش روبرو بود ‪،‬که شاید در کمتر داستانی آنرا تجربه نموده است‪ .‬ستایش برای‬ ‫احیای شوهرش دست به هر کاری میزند تا او را باز یابد و از نظر مخاطب ایرانی حیف است که با این مشقت ها‪ ،‬او(طاهر) از‬ ‫بین برود‪.‬اما منطق و یا ساختار تازه و متمایز داستان اینطور مینماید که ابدا ً امیدی به زنده بودن طاهر نیست‪ .‬اما روحیات و‬ ‫خلقیات ایرانیان می گوید باز امید است و بی شک معجزه رخ خواهد داد‪ .‬چنین تردید و دو راهی سردی ‪ ،‬به خاص بودن داستان‬ ‫بیش از پیش می افزاید‪ .‬حتی در واپسین دقایق عم ِر “طاهر” آن دم که ستایش به عیادت دشمن جانی و مالی خویش(انیس)‬ ‫رفته‪ ،‬وقتی او را خبر می کنند که بیاید اتفاقی رخ داده ‪ ،‬ستایش با گفتن ‪ :‬حتم ًا طاهر زنده شده! باز شور و شوق و جوش و خروش‬ ‫عظیمی در دل بیننده بوجود می آورد که یعنی امیدها سرانجام به حتمیت واصل شده! مخاطب با هیجانی وافر و امیدی کامل‬ ‫ِ‬ ‫خطوط متوازی ممتد را نمایان می سازد ‪ ،‬آبیست سرد بر‬ ‫این سخن را دال بر زنده بودن طاهر مینماید ‪.‬اما آن دم که دستگاه‬ ‫پیکره و دل و جان مخاطب و ثقلیتیست بر رستاخیز گونگی و الجرم تراژیگ گونگی سریال ستایش‪ .‬و اهلل اعلم ‪. . .‬‬

‫گردآورنده نویسنده‪:‬‬ ‫حامد توکلی دارستانی‬ ‫(دانشجوی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیالن)‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫که البته چنین شد و با فوت طاهر داستان سیر بی نظیر خود را طی نمود‪.‬اگر طاهر احیا میشد ‪ ،‬الجرم داستان و سریال نابود‬ ‫میشد‪ .‬زیرا باز به دنبال ارضای ذائقه ی کلیشه بین مخاطب می بود و بسیار رویایی و غیر علمی و غیر منطقی عمل می نمود‪.‬‬ ‫و چه بسا اگر هر سریال دیگری بود بی شک فرد به کما رفته احیا می شد! و اهلل اعلم‪..‬‬

‫‪27‬‬

‫توریسم و مفاهیم مرتبط با آن‬ ‫کشف سرزمينهاي جديد‪ ،‬تبادل آداب و رسوم و فرهنگ‪ ،‬توسعه علوم و توسعه تجارت تنها بخشي از فوايد گردشگري است‪.‬‬ ‫در این قسمت تعاریفی از توریسم (گردشگری) و سایر مفاهیم مرتبط با آن از قبیل توریست بیان شده و آن را بعنوان یک‬ ‫صنعت در نظر گرفته ایم که می تواند باعث پیشرفت اقتصادی کشورها شود‪ .‬در رابطه با این مبحث برخی مفاهیم هستند‬ ‫که نیاز به تعریف و تحلیل دارند‪ ،‬در این قسمت به تعریف محصوالت توریسم پرداخته ایم‪.‬‬

‫اولين بار در سال ‪ 1937‬صنعت توريسم به صورت جهانی تعريف شد‪.‬كميته آماردانان اتحاديه ملت ها[‪ ]1‬توريست بين المللي را به‬ ‫عنوان فردي تعريف كردند كه كشور ديگري را براي بيشتر از ‪ 24‬ساعت بازديد مي كنند و شامل كارگران‪،‬دانش آموزان و مهاجران نمي‬ ‫شد‪ .‬در سال ‪ 1950‬اتحاديه بين المللي سازمانهاي مسافرتي رسمي[‪ ]2‬تعريف قبلي را تكميل كرد و در مطالعات توريستي دانشجويان‬ ‫را به عنوان توريست معرفي كرد‪ IUOTO.‬همچنين دو اصطالح جديد نيز مطرح كرد‪:‬‬ ‫گردشگر بين المللي [‪ ]3‬كه عمدتاَ به صورت انفرادي كشور ديگري را به منظور تفريح و سرگرمي براي مدت كمتر از ‪ 24‬ساعت بازديد‬ ‫مي كند‪.‬اصطالح ديگر مسافران ترانزيت[‪ ]4‬است كه منظور مسافراني هستند كه سفر مي كنند اما در كشور مربوطه اقامت نمي كنند‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1963‬كنفرانس ‪ UN‬كه پيرامون توريسم تشكيل شده بود ميان توريست هايي كه ‪ 24‬ساعت يا بيشتر در كشوري اقامت مي‬ ‫كنند با گردشگران يا بازديد كنندگان روزانه[‪ ]5‬كه حداقل ‪ 24‬ساعت در كشوري اقامت مي كنند تفاوت قائل شدند و در سال ‪1968‬‬ ‫كميسيون آماري اتحاديه ملت ها[‪ ]6‬مسافران ترانزيت را نيز جزو بازديدكنندگان روزانه يا گردشگران قرار داد كه شامل توريست ها‬ ‫نمي شوند (اسميت‪.)2000 ،‬‬ ‫در فرهنگ آكسفورد واژه توريسم به معناي مسافرتي است كوتاه مدت كه در آن از مكان يا مكانهاي متعدد ديدن مي كنند‪ .‬به طور‬ ‫كلي واژه توريسم از واژه تور مشتق شده و به معناي سفري دايرهوار است كه از جايي مشخص شروع مي شود و سرانجام به همانجا‬ ‫بازمي گردد و از برنامه خاص سفر پيروي مي كند‪ .‬در كل حركت و جنبش توريست را مي توان در دو جزء خالصه كرد‪:‬جزء مقصد‬ ‫و ترانزيت كه در واقع عواملي وجود دارند كه حركت توريست را متعادل مي كند و شامل اثرات مستقيم فاصله بر تقاضا‪ ،‬فرصت های‬ ‫واسطه اي قابل دسترس‪ ،‬بودجه كلي زمان توريست و چگونگي صرف این زمان‪ ،‬متغير های زمان و فرهنگ اجتماعي توريست مي شود‬ ‫(مكرچر ‪ .)2002،‬آنچه پيرامون بحث توريسم قابل طرح است این مسئله است كه مقصد و فرهنگ توريست هر دو تغيير مي كنند و‬ ‫در توريسم توليد مي شوند‪.‬توريسم بخشي از فرايند انعكاسي است كه همه عامالن به آن از تجربيات خوب يا بد خود ياد مي گيرند‪.‬‬ ‫بنابراين همزمان با رشد و گسترش توريسم ذائقه و خواسته های توريست نيز تغيير مي كند‪ .‬هويت و شخصيت توريست در جريان‬ ‫هويت سازي و خودسازي در طول سفر شكل مي گيرد‪ .‬این خودسازي در جهت خالف بومي گرايي و در راستاي از بين بردن مرزها‬ ‫صورت مي گيرد‪ .‬در واقع بسياري از ويژگي های هويتي فرد توريست پس از ورود به كشوري ديگر تغيير مي كند و البته این عدم ثبات‬ ‫نتايج منفي در پي نخواهد داشت بلكه فرصتي است براي تغيير‪،‬منازعه و كشمكشي مثبت‪ .‬جغرافياي فرهنگي توريسم محدود به نقشه‬ ‫ثابت مقصد ها نيست بلكه پيرامون مجموعه اي از عاداتي است كه در هر كجا تغيير مي كند(كرانگ‪.)2002،‬‬ ‫جهانگردی یکی از بزرگ ترین تحرکات اجتماعی در تاریخ زندگی بشر محسوب می گردد‪ .‬این تنوع و تحرک اجتماعی می تواند منشا‬ ‫اثربخش ترین و عمیق ترین تاثیرات فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی باشد‪ .‬امروزه صنعت گردشگری به نسبت سرمایه گذاری و صرف‬ ‫هزینه ها نسبت به صنایع دیگر بیشترین درآمد را ایجاد می کند و به واقع منبعی تمام ناشدنی و بی انتها است‪ .‬صنعت توریستی از پویا‬ ‫ترین بخش های اقتصادی جهان امروز است‪ .‬بر اساس پیش بینی های صورت گرفته سازمان جهانی توریسم (‪World Tourism‬‬ ‫‪ )Organization‬ظرف سال های آتی از نظر درآمد‪ ،‬صنعت توریسم در راس هرم صنایع موجود دنیا قرار خواهد گرفت‪ .‬کارشناسان‬ ‫اعتقاد دارند سهم ایران از درآمد جهانی جهانگردی به جای ‪ 0/17‬درصد حدود ‪2‬درصد است‪ .‬در حالی که اگر منابع و جاذبه های آن‬ ‫چنان که شایسته است فراهم گردند و بسترها و زیرساخت ها تمهید گردد‪ ،‬شاید سهم ایران به ‪3‬درصد نیز افزایش یابد (ده بزرگی) ‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫تعاریف توریسم‪:‬‬

‫‪28‬‬

‫پس از تجزيه لغوي توريسم‪ ،‬بايد به جزء ديگر اين كلمه تركيبي يعني‬ ‫صنعت پرداخت‪:‬‬ ‫صنعت در لغت از ريشه صنع به معني ساختن چيزي‪ ،‬كار و پيشه كردن‪،‬‬ ‫كاركردن و آفريدن است‪.‬‬ ‫صنعت به معني پيشه و هنر‪ ،‬حيله‏گري‪ ،‬ظاهرسازي و جمله‏پردازي است‪.‬‬ ‫به راستي برگزيدن پيشوند صنعت براي گردشگري حاوي چه مفهومي‬ ‫است؟ و چگونه مي‏توان عمل گردش و سياحت را صنعت به حساب آورد؟‬ ‫گردشگري در تاريخ بشر سابقه چند هزار ساله دارد‪ ،‬البته مفهوم گردشگري‬ ‫با مفهوم مهاجرت كام ً‬ ‫ال متفاوت است چون همانگونه كه از نام آن برمي‏آيد‬ ‫گردش برگشت به نقطه شروع را در معني خود مستتر دارد‪ .‬در اسناد مكتوب‬ ‫و بجامانده در تاريخ جايگاه گردشگري مشخص است‪ .‬انبوه سفرنامه‏ها‪،‬‬ ‫سياحت‏نامه‏ها كه از قرون گذشته بجا مانده است بيانگر اهميت جهانگردي‬ ‫در فرهنگ بشر است‪ .‬جهانگردان دوران گذشته قالباً به دو دسته تقسيم‬ ‫مي‏شده‏اند جهانگردان انفرادي كه به منظور كشف مجهوالت‪ ،‬كسب تجربه و‬ ‫ارضاي كنجكاوي خود با سرمايه شخصي و همت خود جهان را درمي‏نورديدند‬ ‫و برخي از جهانگردان در استخدام حكومتها بوده‏اند و با پشتيباني مالي و‬ ‫برنامه‏اي مشخص اعم از سياسي‪ ،‬اقتصادي و فرهنگي به گردشگري مشغول‬ ‫مي‏شده‏اند‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫به طور كلي واژه توريسم از واژه تور مشتق شده و به معناي سفري دايره وار‬ ‫است كه از جايي مشخص شروع مي شود و سرانجام به همانجا بازمي گردد و‬ ‫از برنامه خاص سفر پيروي مي كند‪.‬در فرهنگ آكسفورد واژه توريسم به معناي‬ ‫مسافرتي است كوتاه مدت كه در آن از مكان يا مكانهاي متعدد ديدن مي كنند‪.‬‬ ‫تور ‪( Tour‬فرانسه) به معني چرخ‪ ،‬گردونه‪ ،‬دوران‪ ،‬دورگردي‪ ،‬گردش و سياحت‬ ‫است‪( .‬فرهنگ عميد)‪( Tour ،‬فرانسه) را دوره مأموريت ـ گردش نيز معني‬ ‫كرده‏اند‪ .‬واژه ‪Tourism‬گردشگري‪ Tourist ،‬گردشگر‪،‬‏‪ Tournament‬دوره‬ ‫گردش مسابقات در تمام معاني فوق‏الذكر مفهوم گردش لحاظ شده است صرف‏نظر‬ ‫از مفهوم عاميانه گردش به معني تفريح و گلگشت‪ ،‬در واقع مفهوم ‪Tourism‬‬ ‫يعني گردشگري مانند چرخ دوار يعني حركتي كه از يك نقطه آغاز و در همان‬ ‫نقطه به پايان رسد‪ .‬حركت چرخشي حول يك محور و بازگشت به نقطه شروع‪.‬‬ ‫اين مفهوم كه در چرخ صادق است‪ ،‬در سياحت نيز صادق است‪ ،‬يعني سياح يا‬ ‫جهانگرد يا گردشگر‪ ،‬در اكثر مواقع حركتي را از نقطه‏اي آغاز و پس از مدتي به‬ ‫محل نخست باز مي‏گردد‪ .‬اما آنچه جالب است تشابهات هجايي و لغوي است كه‬ ‫البته اينگونه شباهتها در ادبيات جهان بسيار زياد است‪.‬‬ ‫ريشه بسياري از لغات با يكديگر داراي شباهتهاي قابل توجهي هستند‪ .‬مث ً‬ ‫ال واژه‬ ‫ديوار كه در برخي ادبيات عاميانه (ديفال) نيز تلفظ شده‪ ،‬شباهت زياد به معادل‬ ‫انگليسي آن ‪ The wall‬دارد‪ .‬از آن جمله است ‪ Tour‬ـ در ادبيات فارسي واژه‏اي‬ ‫به همين معني و با همين هجا و آوا وجود دارد‪ ،‬كه طور تلفظ مي‏شود (به فتح ط)‬ ‫به معني پيرامون سراي و يا طوران (به فتح ط) به معني پيرامون چيزي گرديدن‪،‬‬ ‫گرد بر چيزي گشتن (دهخدا)‪.‬‬ ‫اين لغت براثر استفاده متمادي َدور و َدوران نيز تلفظ مي‏‪‎‬شود و در ادبيات‬ ‫امروزي دور (به ضم دال) و دوران(به فتح دال) معني گشتن و چرخيدن مي‏دهد‪.‬‬ ‫با قدري توجه تشابه آوايي في‏مابين دور و ‪ Tour‬در فرانسه قابل درك است‪.‬‬ ‫اينكه ‪ Tour‬از َدور گرفته شده يا بلعكس‪ ،‬فاقد اهميت است‪ .‬در زبان التين با‬ ‫مصدرسازي و تغييرات در آن دامنه لغات گستردگي قابل توجهي پيدا مي‏كنند كه‬ ‫اين بحث در مقوله زبان‏شناسي قابل پي‏گيري است‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫با اين همه امروز جايگاه كشور ما در توريسم جايگاه درخور شأن و تمدن‬ ‫و قدمت آن نيست‪ .‬آسيب‏شناسي اين پديده موضوع اين نوشتار نيست و‬ ‫نياز به بررسي و مطالعه دقيق و عميقي دارد‪ .‬اينقدر مي‪‎‬‏توان گفت كه به‬ ‫قول معروف توريست مانند آهو است و دشتي آرام را براي گلگشت انتخاب‬ ‫مي‏كند‪ .‬هرگونه ناامني و سختي آهو را فراري مي‪‎‬‏دهد‪ .‬محدوديتهاي ناشي‬ ‫از اختالفات فرهنگي‪ ،‬ناامني منطقه خليج فارس (جنگهاي منطقه‏اي) و‬ ‫عدم وجود امكانات در حد استانداردهاي بين‏المللي‪ ،‬برخي از عوامل عدم‬ ‫استقبال توريست از كشورمان است‪ .‬اما در اين ميان عدم وجود ساختاري‬ ‫منسجم و متولي مشخص‪ ،‬عدم رسيدگي به مراكز جذب توريست‪ ،‬عدم‬ ‫وجود كادر مجرب و متخصص در پايگاههاي هدف مانند مراكز باستاني و‬ ‫تاريخي‪ ،‬عدم ارائه سرويس مناسب به بازديدكنندگان‪ ،‬عدم امكان تعامل و‬ ‫ايجاد ارتباط با توريست‪ ،‬بدليل تفاوتهاي فرهنگي و زباني و از همه مهمتر‬ ‫عدم وجود درك صحيح از اهميت اين پديده در كشور برخي از تنگناهاي‬ ‫موجود فراروي توريسم در ايران است كه هريك از اين عوامل نياز به‬ ‫بررسي و پاتولوژي دقيق دارد و اين درصورتي ممكن است كه مسئولين‬ ‫امر در مرحله نخست نقش و اهميت پژوهشهاي اجتماعي را درك كنند و‬ ‫براي اين مهم سرمايه‏گذاري نمايند تا بتوانيم علي‏رغم محدوديتهاي خاص‬ ‫موجود از ظرفيتهاي موجود حداكثر بهره‏وري را براي كشورمان حاصل‬ ‫نماييم‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫كشف سرزمينهاي جديد‪ ،‬تبادل آداب و رسوم و فرهنگ‪ ،‬توسعه علوم و توسعه تجارت تنها بخشي از‬ ‫فوايد گردشگري است‪ .‬امروزه شايد بتوان توريسم را به دسته‏هاي مختلفي تقسيم كرد‪ .‬توريسم فرهنگي‪،‬‬ ‫سياسي‪ ،‬تجاري‪ ‌،‬تفريحي‪‌،‬علمي و‪ ...‬و اين يعني ساماندهي يك گردش با برنامه‪ .‬در تفكر ديني اسالم براي‬ ‫جهانگردي كاركردي خاص مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬در قرآن حداقل ‪ 6‬بار جهانگردي توصيه شده اما با‬ ‫هدف مشخص عبرت‏آموزي و آموزشي‪ .‬فسيروا في‏االرض فانظرو كيف كان عاقبه‏المكذبين (آل عمران ‪.)137‬‬ ‫در آيات ديگر نيز سفارش شده است كه در زمين بگرديد و ببينيد كه عاقبت مشركين‪ ،‬مجرمين‪ ،‬دروغگويان‬ ‫و تكذيب‏كنندگان خداوند چگونه بوده است‪( .‬االنعام ‪ 11‬ـ النحل ‪ 36‬ـ النحل ‪ 69‬ـ عنكبوت ‪ 20‬و الروم)‪.‬‬ ‫سياحان مورد توجه قرار گرفته و حاصل جهانگردي آنان به صورت سفرنامه‬ ‫اين سفارش توسط بسياري از ّ‬ ‫چراغ راه مردم گرديده است‪ .‬بسياري از دستاوردهاي رشته مردم‏شناسي امروزه مديون اين سفرنامه‏هاست‪.‬‬ ‫بسياري از مطالعات تاريخي و حتي مكاشفات باستان‏شناسي ريشه در اطالعات برخي از سفرنامه‏ها دارد‪.‬‬ ‫متون بجامانده از جهانگردان بسيار كاربردي و دقيق ثبت شده است و امروزه بعنوان يك گنجينه با ارزش‬ ‫تمدن بشري است‪ .‬جهانگردي در دوران گذشته يك عمل خاص محسوب مي‏شده و افرادي خاص كه از لحاظ‬ ‫اجتماعي و اقتصادي در شرايط مناسب بودند توان جهانگردي را داشتند كه اين افراد اكثرا ً مشاهده‏گران‬ ‫قدرتمندي بودند و وقايع و شرايط را به دقت ثبت مي‏كردند‪.‬‬ ‫امروزه بخش عمده‏اي از جهانگردي مشتمل بر سفرهاي تفريحي مردم عادي است كه به منظور استفاده از‬ ‫امكانات و مواهب مناطق مختلف جهان و كسب لذت‪ ،‬هزينه‏هاي گردشگري را متقبل مي‏شوند‪ .‬البته هنوز‬ ‫تعداد قابل توجهي توريست حرفه‏اي و اهل مطالعه و بررسي و عالقه‏مند به توسعه دامنه اطالعات وجود‬ ‫دارد كه سفرهاي توريستي خاصي را پي‏گيري مي‏كنند‪ .‬توريسم امروزه به يك ركن تجارت بدل شده است‬ ‫و درآمد سرشاري براي كشورهايي كه جاذبه توريستي دارند به همراه دارد‪ .‬امروزه كشورهاي مختلف دنيا‬ ‫با بهره‏گيري از مواهب طبيعي‪ ،‬آثار باستاني‪ ،‬تمدن كهن يا حتي تكنولوژي جديد‪ ،‬شهركهاي توريستي و‬ ‫امكانات تفريحي قطب توريسم شده و هر ساله از چهار گوشه جهان افرادي را به خود فرا مي‏خوانند تا با‬ ‫فروش كاال و خدمات سيل درآمد را به كشورشان جاري ‏كنند‪ .‬کشورهايي مانند چين‪ ،‬هند‪ ،‬تركيه‪ ،‬ايتاليا‬ ‫و غیره امروزه به شدت در اين تجارت كه خود آنرا صنعت مي‏نامند‪ ،‬سرمايه‏گذاري مي‏كنند‪ .‬كشور ما نيز‬ ‫داراي جاذبه‏هاي فوق‏العاده توريستي است‪ .‬جاذبه‏هاي باستاني مانند تخت جمشيد‪ ،‬بيستون‪ ،‬شهرهايي مانند‬ ‫اصفهان‪ ،‬شيراز‪ ،‬شهر سوخته كاشان و جاذبه‏هاي طبيعي مانند شمال كشور و حتي كويرهاي بكرو زيباي‬ ‫مركزي از جاذبه‏هاي توريستي كشور محسوب مي‏شوند‪.‬‬

‫‪30‬‬

‫محصوالت توریسم چیست؟‬

‫[‪)The Committee Of Statistical Experts Of The League Of Nations(OECD . ]1‬‬ ‫[‪. ]2‬‏‪)The International Union Of Official Travel Organizations(IUOTO‬‬ ‫[‪International Excursionist. ]3‬‬ ‫[‪Transit Travelers . ]4‬‬ ‫[‪Day Visitors. ]5‬‬ ‫[‪)UNSC) UN Statistical Commission .]6‬‬ ‫تهیه شده توسط‪ :‬آزاده‪.‬الف‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫با توجه به تعاريف کلي بيان دو نكته ضروري مي رسد؛ « چون توليد كنندگان و مصرف كننده نسبت به آنچه «محصول»‬ ‫جهانگردي را تشكيل مي دهد‪ ،‬غالب ًا تصورات متفاوتي دارند‪ ،‬درباره اينكه چه منابعي در جهانگردي به كار مي رود‪ ،‬شايد‬ ‫اختالف نظر وجود داشته باشد‪ ».‬بعضي از منابعي كه صنعت جهانگردي متقاضي آن است‪ ،‬كاالي عمومي يا حتي منابع رايگان‬ ‫هستند‪ .‬در حاليكه مي توان گفت كه در جهان امروز اگر منابع رايگاني هم باقي مانده باشد‪ ،‬تعداد آن انگشت شمار است ‪-‬يعني هر‬ ‫نوع فعاليت بشر در اين جهان عم ً‬ ‫ال تقاضايي را پديد مي آورد كه باالخره كسي باشد هزینه اش را بپردازد ـ اما بي شك بسياري از‬ ‫كاالهاي مورد تقاضا در جهانگردي كاالي عمومي هستند‪ .‬در یک دسته بندی کلی می توان محصوالت توریسم را به شرح زیر نام برد ‪:‬‬ ‫‪ .1‬خدمات اقامتی‬ ‫‪ .2‬خدمات غذا و آشامیدنی ها‬ ‫‪ .3‬حمل و نقل هوایی مسافران‬ ‫‪ .4‬حمل و نقل جاده ای مسافران‬ ‫‪ .5‬حمل و نقل ریلی مسافران‬ ‫‪ .6‬حمل و نقل دریایی مسافران‬ ‫‪ .7‬خدمات آژانس های مسافرتی‬ ‫‪ .8‬اجاره وسیله نقیله‬ ‫‪ .9‬خدمات کتابخانه ها‪ ،‬موزه ها‬ ‫‪ .10‬خدمات ورزشی‬ ‫‪ .11‬خدمات مالی‬ ‫‪ .12‬بیمه های عمومی‬ ‫‪ .13‬خدمات اجتماعی و مربوط به سالمتی‪...‬‬ ‫‪ .14‬سایر خدمات فرهنگی‬ ‫اين كاالها مي توانند تسهيالت موجود باشد‪ ،‬كه مورد بهره برداري كامل قرار نگرفته اند و فرد بدون كاهش استفاده ديگران از اين‬ ‫تسهيالت از آن استفاده مي كند (‪ .)1989,Samuelson‬به عبارت ديگر اين وضعيت نشاندهنده آن است كه ميزان‪ ،‬هزينه‪-‬فرصت‬ ‫به صفر رسيده است‪ .‬اگر خانواده اي با اتومبيل خود در فصل غير تعطيل به تعطيالت برود‪ ،‬مي تواند از شبكه راهها‪ ،‬پاركهاي عمومي‬ ‫يا ملي و سواحل استفاده كند و با تماشا كردن يا عكس برداري از مناظر آنها بهره برد‪ ،‬بي آنكه مانع استفاده ديگران شده باشد‪ .‬البته‬ ‫اگر همين خانواده در فصل تعطيلي به سفر مي رفت بر اثر ازدحام وسيله نقليه و تراكم جمعيت در مقصد و ضايع شدن منظر‪ ،‬هزينه‬ ‫فرصت چشمگيري پديد مي آمد‪.‬‬ ‫عرضه كنندگان سفر و جهانگردي نيز تركيبهاي مختلفي از همان منابع كميابي را به كار مي برند كه توليد كنندگان ديگر مورد‬ ‫استفاده قرار مي دهند‪ .‬تالش هاي گوناگوني براي تعيين و طبقه بندي منابعي كه از نظر آماري سهم چشمگيري در سفر و جهانگردي‬ ‫دارند انجام شده است‪ .‬چون توليد محصوالت جهانگردي نياز به كاربرد منابع يا عوامل توليد دارد‪ ،‬چگونگي رابطه منابع توليد و محصول‬ ‫بايد مورد بررسي قرار گيرد‪ .‬اقتصاددانان اين رابطه را تابع توليد ناميده اند‪.‬‬ ‫بابررسي تابع توليد عالوه بر تعيين كل منابع الزم براي توليد يك محصول‪ ،‬مي توان بع ساير روش هاي تركيب اين منابع پي برد‪.‬‬ ‫طبق نظريه كالسيك‪ ،‬با تكنولوژي معين و به فرض ثابت بودن ساير شرايط‪ ،‬ميزان كاربرد هر عامل توليد بستگي به بازده نهايي و‬ ‫قيمت آ ن دارد‪( .‬بول‪) :1991 ،‬‬

‫‪31‬‬

‫موالنا‪،‬‬ ‫تصوف‬ ‫و عشق‬ ‫مقدمه‬

‫گفتم ‪ :‬آخر‪ ،‬آينه‪ ،‬از بهر چيست *** تا بداند هر كسي‪ ،‬كاو جنس كيست‬ ‫آينه ي آهن‪ ،‬براي پوست هاست *** آينه ي سيماي جان‪‌،‬سنگي بهاست‬ ‫آينه ي جان‪ ،‬نيست اال روي يار *** روي آن ياري كه باشد زان ديار‬ ‫گفتم ‪ :‬اي دل آينه ي كلّي بجو *** رو به دريا كار بر نياد ز جو‬ ‫آينه ي كلّي تو را ديدم ابد *** ديدم اندر چشم تو‪ ،‬من نقش خود‬

‫سخن راندن از موالنا و نيز از عشق گفتن هر كدام بحثی مثنوی گونه را مي طلبد‪ .‬از سويي موالنا و آثارش چون نوري درخشان در آسمان ادب‬ ‫پارسي مي درخشند و از سوي ديگر عشق كه به گفته ي موالنا ‪:‬‬ ‫هر چه جز عشقست شد ماكول عشق *** دو جهان يك دانه پيش نول عشق‬ ‫اميدوارم توانسته باشم با گرد آوري و يكجا چيني درست مطالب از منابع در دسترس نوشتاري درخور را ارائه دهم‪ ،‬بحثي با تالقي موالنا و عشق‪،‬‬ ‫بحثي كه گستره ي آن مي تواند عرش را پوشش دهد‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫موالنا و عشق‬

‫در عرفان موالنا تنها چيزي كه در برابر هر تالشي براي تجزيه و تحليل مقاومت مي كند سخنان وجد آميز اوست درباره عشق‪ ،‬دقيقاً در همين‬ ‫مورد است كه نظر‪ ،‬با زندگي و تجربه وجه اشتراك بسيار ناچيزي دارد و تصديق كننده ي گفته هاي «مفيستوفلس» مي شود كه « همه ي نظريه‬ ‫ها سياه است و درخت زرين زندگي سبز‪».‬‬ ‫اگر اين عشق فقط با شوق و جذبه ي غنايي پيوند مي داشت‪ ،‬بي شك در آن بس چيزها مي بود كه بر تارهاي دل ما زخمه زند و در جان هيجان‬ ‫هايي برانگيزد كه كلمات قادر به بيان آن نباشند‪ .‬اما اين‪ ،‬همه ي آن چيزي نيست كه در موالنا مي يابيم‪ .‬او به ما مي گويد كه مرادش از عشق به‬ ‫وصف نمي آيد و هر كوششي براي تعريف آنهمانقدر عبث است كه سعي در تعريف نفس حيات‪.‬‬ ‫زندگي همچون عشق تعريف پذير نيست‪ ،‬و اين تعريف ناپذيري به سبب بداهت آنهاست نه برغم بداهت آنها‪.‬‬ ‫وي به ما مي گويد كه آنچه تا حدودي واسطه ي بيان عشق است موسيقي است نه منطق‪ ،‬و چون عشق ذاتاً ذوجنبتين است‪ ،‬موسيقي هم كه‬ ‫محمل آن است ذوجنبتين مي گردد «هم زهر است و هم ترياق»‪« ،‬خوش ترين آوازهاي ما آنهايي هستند كه گوياي غمبارترين انديشه هاي ما‬ ‫باشند‪».‬‬ ‫زي موسيقي در مي آيد ‪:‬‬ ‫عشق بزرگترين راز حيات است كه در جهان ظاهر به ّ‬ ‫سر پنهانست اندر زير و بم *** فاش گر گويم جهان بر هم زنم‬ ‫يا ‪:‬‬ ‫همچو ني زهري و ترياقي كه ديد *** همچو ني دمساز و مشتاقي كه ديد‬ ‫با وجود آنكه تجربه عشق توصيف ناپذير است‪ ،‬موالنا از اينكه نوعي فلسفه عشق را در اختيار خام ما گذارد‪ ،‬روي گردان نيست‪ ،‬و قصد ما در اينجا‬ ‫بررسي دقيق اين جنبه از كار اوست‪.‬‬ ‫عشق موالنا از اين جهت كه تجربه است و حاصل هيچ نظريه اي نيست‪ ،‬و از اين نظر كه امري است به غايت شخصي نمي توان آن را به نقد در آورد‪.‬‬ ‫عشق شايد بنياد انديشه‪ ،‬جهان بيني و عرفان موالنا باشد‪ ،‬چهمحرك خود موالنا در اين وادي عشق است‪ ،‬عشق الهي و معنوي‪.‬‬ ‫اين عشق در همه عالم هست و همه عالم را جاذبه ي عشق حفظ و نگهباني مي كند و اگرعشق را از عالم بازگيري نظام آفرينش فرو مي پاشد‪.‬‬ ‫و لذا آن چه كه سبب نظم و پايداري نظام افالك و آفرينش مي شود عشق است و بس‪ .‬خداوند نيز آفرينش را با عشق و به عشق آغاز كرده و او‬ ‫خود كه موجد عشق است نخستين معشوق و نخستين عاشق نيز هست‪ .‬به زعم موالنا از پري چاك زده است و آن برون ريزي پري اوست كه نظام‬ ‫هستي را خلق و ايجاد كرده است‪.‬‬ ‫آيين او عاشقانه و سلوكش بر مدار عشق تظيم شده است‪ ،‬هر چه گويد از عشق گويد و هر چه جويد با عشق جويد و جز از معشوق و محبوب‬ ‫هيچ نگويد‪.‬‬ ‫در نظر موالنا هر چيز كه با زبان‪ ،‬شرح و تفسير شود روشن و روشنگر مي شود ولي عشق بي زبان و بي سخن روشنتر است‪.‬‬ ‫مثنوي موالنا سرشار از رازهاي عشق و عاشق و معشوق است و حكاياتي بس شيوا از اين بابت دارد‪ .‬نخستين داستان مثنوي – پادشاه و كنيزك‪-‬‬ ‫سرآغاز عشق در مثنوي است‪ .‬عشقي دوسويه‪ ،‬از يك سو جسمانيو از يك سو الهي و معنوي‪ .‬اين سرآغاز به شرح و تفسير بيشتر محتاج است كه‬ ‫حكايات بسياري در طول دفاتر شش گانه ي مثنوي اين مهم را عهده دارند‪ .‬تنها آغاز مثنوي نيست كه با عشق آغاز ميشود بلكه انجام آن نيز عشق‬ ‫است‪ .‬ا ّما عشقي بي انتها و شايد غرضي عمدي در اين كار نهفته است كه مثنوي با داستان عشق شروع مي شود و در انتهاي آن نيز از عشق سخن‬ ‫مي رود‪ ،‬داستان دژ هوش ربا‪ .‬اما اين داستان آخرين مثنوي كه از عشق سخن مي گويد تمام نمي شود‪ ،‬نيمه كاره باقي مي ماند و شايد رمز آن‬ ‫در اين باشد كه ‪ :‬عشق آغاز دارد ولي انجام ندارد!‬ ‫به هر جهت بيشترين سخن موالنا در مثنوي و به ويژه با شور و حالي بيشتر در ديوان شمس همين عشق است‪ ،‬عشقي كه پاك است و آسماني‪.‬‬

‫‪32‬‬

‫عشق در بين اهل تصوف‬ ‫تصوف ايراني بر پايه ي عشق به حق بنياد يافته است و اظهار شوق براي تقرب به خدا و اعتقاد به پيوستن به درياي هستي‬ ‫الهي‪،‬مهمترين آرمان در اين مكتب به شنار آمده است‪ .‬در قرآن كريم كلمه «عشق» نيامده اما از كلمه « محبت» بسيار سخن رفته‬ ‫است و چون در محبت دو طرف وجود دارد‪ ،‬پس بايد در حق تعالي محبت باشد تا اين موهبت در وجود بنده ي او هم تمكن يافته باشد ‪.‬‬ ‫آيه سي و يكم از سوره آل عمران به محبت بارتعالي اشاره مي كند ‪:‬‬ ‫قل ان كنتم تحبون اهلل فاتبعوني يحببكم اهلل‪.‬‬ ‫اي پيامبر بگو كه اگر خدا را دوست داريد از من پيروي كنيد تا پروردگار‪ ،‬شما را دوست بدارد‪.‬‬ ‫در ادبيات فارسي‪ ،‬زيباترين جلوه ي عرفان‪ ،‬تجلي عشق الهي است و در نظر صوفيان تنها عشق به ذات حق است كه عشق‬ ‫حقيق و اليزال به شمار مي رود‪ ،‬عشق هاي ديگر اغلب مجازي و ناپايدار است و صوفي به چيزي كه نپايد دل نبندد‪ .‬به احتمال‬ ‫زياد عشق به خدا از فلسفه ي نوافالطونيان اقتباس شده و مدار همه ي انديشه ها و تعليمات عرفان اسالمي ايران قرار گرفته‬ ‫است‪ .‬اشراق و شهود هم از جلوه هاي عشق به ذات باري است و فناي در ذرات او غايت اين عشق جاودانه‪ .‬يگانگي با خدا و‬ ‫اتحاد عاشق و معشوق‪ ،‬وحدت وجود و بسي آرا و اصطالحات ديگر نيز منبعث از عقايد نوافالطونيان دانسته شده است‪ .‬نزد‬ ‫صوفيه عشق بزرگترين راز زندگي بلكه اساس تكوين عالم هستي است‪ .‬جهشي است به سوي كمال و زيبايي و خير و نيكي‪.‬‬ ‫نيز يكي از اصول اتحاد و يگانگي و محرك اصلي حركت و كوشش و ميل به بقا و كمال و مولود عنايت الهي است‪.‬‬ ‫موالنا در داستان وكيل صدر جهان از قول معشوق خطاب به عاشق چنين مي گويد ‪:‬‬ ‫حكت حق در قضا و در قدر *** كرد ما را عاشقان يكدگر‬

‫در نظر اينان با اينكه عشق حقيقي‪ ،‬عشق به جمال حق است‪ ،‬عشق هاي دنيوي (مجازي) هم اگر سبب تبديل اخالق شود‬ ‫و آدمي را به سوي كمال راهبر گردد‪ ،‬مقدمه خداشناسي و ظهور عشق الهي تواند بود‪ ،‬زيرا عشق به مخلوق مقدمه ي عشق‬ ‫به خالق است و البته در صورتي كه مقصود از آن پيوند ارواح و تكامل وجودد باشد نه درك لذايذ جسماني‪ .‬شايد اينگونه‬ ‫عشق هاست كه موالنا آنها را صيقل روان و زداينده ي آاليش هاي درون به شمار آورده است ‪:‬‬ ‫هر كه را جامه ز عشقي چاك شد *** او ز حرص و عيب كلي پاك شد‬ ‫شاد باش اي عشق خوش سوداي ما *** اي طبيب جمله علت هاي ما‬ ‫اي دواي نخوت و ناموس ما *** اي تو افالطون و جالينوس ما‬ ‫نيز در همين مورد مي فرمايد ‪:‬‬ ‫چنين عشقي در جست و جوي خال و خط زيبا و لب و دهان فريبا نيست‪ ،‬بلكه به دنبال آن جمال وصف ناشدني است‬ ‫كه موجب تجانس روح و روان عاشق مي شود‪ .‬خليفه كه حرمسرايي از صنم هاي ماهرو در كنار داشت‪ ،‬از قصه جنون و‬ ‫سرگشتگي مجنون در شگفت شد‪ .‬فرمان داد كه ليلي را به حضور آورند تا دريابد كه او را چه جمالي بي همتاست‪ ،‬و آنگاه‬ ‫كه در او اين نشان نديد و آن چهره ي دلربا و قامت رعنا نيافت‪،‬‬ ‫گفت ليلي را خليفه كان تويي *** كز تو مجنون شد پريشان و غوي‬ ‫از دگر خوبان تو افزون نيستي *** گفت خامش چون تو مجنون نيستي‬ ‫تو بر سيماي ظاهر نظر دوخته اي‪ ،‬اما مجنون به جمال درون او فريفته گشته‪ ،‬تو جام را مي بيني و او محتواي جام را‪،‬‬ ‫يعني آنچه را كه با ديده ي ظاهر نمي توان ديد‪ ،‬به آنچه در وراي اين زيباييهاي زودگذر است‪ ،‬به آنچه كه همين عشق‬ ‫هاي دنيوي را به ابديت مي رساند و هرگز غروب نمي كند‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫آنچه معشوق است صورت نيست آن *** خواه عشق اين جهان خواه آن جهان‬

‫‪33‬‬

‫درباره ي عشق بنده به پروردگار بسيار سخن رفته است‪ .‬اهل ظاهر مانند ابن جوزي و ديگران‪ ،‬در مورد امكان چنين عشقي احتياط كرده‬ ‫اند‪ .‬فقها از اين فكر انتقادهاي شديد نموده اند و حتي در قرون سيزدهم هجري جمعي را كه در عشق خود نسبت به پروردگار مبالغه روا مي‬ ‫داشتند‪ ،‬در اصفهان كشتند‪ .‬غزالي طوسي از معدود كساني است كه در احيا العلوم جواز عشق بنده را به خدا بيان كرده است ولي همه كس در‬ ‫خور وصول به اين مقام نينست زيرا ‪:‬‬ ‫جان نامحرم نبيند روي دوست *** جز همان جان ماصل او از كوي اوست‬ ‫اما عشق هرگز به وصف در نمي آيد و در حد عقل نمي گنجد ‪:‬‬ ‫با دو عالم عشق را بيگانگي *** اندر او هفتاد و دو ديوانگي‬ ‫سخت پنهان است و پيدا حيرتش *** جان سلطانان جان در حسرتش‬ ‫پس چه باشد عشق درياي عدم *** در شكسته عقل را آنجا قدم‬ ‫كاشكي هستي زباني داشتي *** تا ز هستان پرده ها برداشتي‬ ‫هر چه گويي اي دم هستي از آن *** پرده ي ديگر بر او بستي بدان‬ ‫سري سقطي (‪ 225‬م) گفت ‪« :‬فردا امتان را به انبيا خواننده و ليكن دوستان را به خداي بازخوانند‪».‬‬ ‫از جنيد نقل كرده ايند كه گفت ‪ « :‬يك روز دلم گم شده بود‪ .‬گفتم ‪ :‬الهي دلم بازده‪ .‬ندايي شنيدم كه ‪ :‬يا جنيد ما دل بان ربوده ايم تا با ما‬ ‫بماني‪ ،‬تو باز مي خواهي كه با غير بماني؟»‬ ‫در نظر صوفيه عشق بايد به مؤثر باشد نه به اثر‪ .‬چنين عشقي است كه جاويد مي ماند زيرا مولود اراده الهي است ‪ :‬جمله اجزاي جهان زان‬ ‫حكم پيش *** جفت جفت و عاشقان جفت خويش‬ ‫نه تنها آدميان بلكه تمام مظاهر هستي و موجودات از جماد و نبات و حيوان و انسان عاشق جمال محبوب ازلي و دلدار لم يزلي هسند و جمله‬ ‫خدا را مي ستايند‪:‬‬ ‫آتش عشق است كاندر ني فتاد *** جوشش عشق است كاندر ني فتاد‬ ‫باد و خاك و آب و آتش بنده اند *** با من و تو مرده با حق زنده اند‬ ‫خالصه سخن اين كه عشق حركتي است به سوي كمال تام و بقاي جهان و شوق زندگي مولود عشق است‪.‬‬

‫*عرفان مولوي‪-‬خليفه عبدالحكيم‬ ‫*آفتاب معنوي‪-‬نادر وزين پور‬ ‫*موالنا پير عشق و سماع‪-‬كاظم محمدي‬ ‫*گزيده غزليات شمس‪-‬به كوشش محمدرضا شفيعي كدكني‬ ‫*مثنوي معنوي‬

‫نویسنده ‪ :‬علی لجم اورکی‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫منابع ‪:‬‬

‫‪34‬‬

‫در فضيلت قناعت‬ ‫حكايت ‪ 21‬باب سوم‬

‫آن شنیدستى که در اقصاى غور‬

‫بار ساالرى بیفتاد از ستور‬

‫گفت چشم تنگ دنیا دوست را‬

‫یا قناعت پر کند یا خاک گور‬ ‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫بازرگانی را شنیدم که صد و پنجاه شتر بار داشت و چهل بنده خدمتکار شبی در جزیره کیش مرا به حجره خویش در آورد همه شب‬ ‫نیارمید از سخن های پریشان گفتن که فالن انبازم به ترکستان و فالن بضاعت به هندوستان است و این قباله فالن زمین است و فالن‬ ‫چیز را فالن ضمین‪ ،‬گاه گفتی خاطر اسکندری دارم که هوایی خوشست باز گفتی نه که دریای مغرب مشوشست سعدیا سفری دیگرم‬ ‫در پیشست اگر آن کرده شود بقیت عمر خویش به گوشه بنشینم‪ .‬گفتم آن کدام سفرست؟ گفت گوگرد پارسی خواهم بردن به چین که‬ ‫شنیدم قیمتی عظیم دارد و از آنجا کاسه چینی بروم آرم و دیبای رومی به هند و فوالد هندی به حلب و آبگینه حلبی به یمن و برد یمانی‬ ‫به پارس و زان پس ترک تجارت کنم و بدکانی بنشینم‪.‬‬ ‫انصاف ازین ماخولیا چندان فرو گفت که بیش طاقت گفتنش نماند‪ ،‬گفت ای سعدی تو هم سخنی بگوی از آنها که دیده ای و شنیده‌ای‬ ‫گفتم‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫پزشکی‬

‫اخبار‬

‫دانشمندان استرالیایی به تازگی سلول های جدیدی را در‬ ‫سیستم ایمنی کشف کرده اند‪:‬‬ ‫سلول های جدید که از گروه گلبول های سفید محسوب می شوند‪ ‌،‬به خانواده ی سلول های تی‬ ‫(‪ )T CELL‬تعلق دارند که نقش حیاتی را در محافظت از بیماری های عفونی ایفا می کنند‪.‬‬ ‫هنگامی که خون در معرض باکتری ها و ویروس های مختلف قرار می گیرد‪ ‌،‬ملکول های گیرنده‬ ‫ی سطح سلول های ‪ T‬موجود در خون‪ ،‬با پپتیدهای سطح باکتری یا ویروس تماس حاصل کرده‬ ‫و نسبت به آنها پاسخ ایمنی بروز می دهند‪ .‬این فرایند در نهایت به مرگ میکروب ها و مقاومت‬ ‫در برابر عفونت زایی آنها منجر می شود‪.‬‬ ‫در مقابل این روش برخی سلول های ‪ T‬تحت عنوان سلول های ‪ ، NKT‬می توانند به جای‬ ‫پروتئین های سطح میکروب ها‪ ،‬لیپید های سطحی آن ها را شناسایی کنند‪ .‬سلول های تازه‬ ‫کشف شده نیز از نوع ‪ NKT‬هستند و می توانند لیپیدهای سطحی برخی پاتوژن ها مثل‬ ‫مایکوباکتری ها را هدف قرار دهند‪.‬‬ ‫این یافته در نهایت می تواند به تولید داروها و واکسن های جدیدی منجر شود که پاسخ های‬ ‫ایمنی را در برابر انواع خاصی پاتوژن تقویت می کنند‪ .‬همچنین می تواند گامی در جهت درمان‬ ‫سایر بیماری ها مانند بیماری های عروق کرونری‪ ‌،‬سرطان و آلرژی نیز می تواند محسوب شود‪.‬‬ ‫ترجمه ‪ :‬الهه س‪.‬‬

‫آفت‪‌ ،‬زخم‌هاي كوچكي در داخل و اطراف دهان است كه‬ ‫اغلب در پي آسيب ديدن بافت‌هاي حساس اين منطقه بروز‬ ‫مي‌كند‪.‬‬ ‫به گزارش سالمت نیوز به نقل از ايسنا‪‌ ،‬انستيتو بهداشت‬ ‫عمومي نمورس چندين راه كاررا براي كاهش درد و ناراحتي‬ ‫ناشي از زخم‌هاي آفت توصيه مي‌كند‪.‬‬ ‫از تركيب آب اكسيژنه و گليسيرين براي تميز كردن و‬ ‫پوشش دادن آفت‌ها استفاده كنيد‪ .‬مراقب باشيد كه اين‬ ‫تركيب را هرگز نخوريد‪ .‬همچنين مي‌توانيد از داروهاي‬ ‫جايگزين كه نياز به نسخه پزشك ندارند و براي درمان آفت‬ ‫توصيه شده‌اند‪ ،‬استفاده كنيد‪.‬‬ ‫محتواي اين داروها اغلب شامل منتول‪ ،‬اكاليپتوس و‬ ‫بنزوكائين هستند‪ .‬در مواردي كه اين زخم‌ها شديد بوده و با‬ ‫شيوه‌هاي فوق درمان نشوند‪ ،‬مي‌توانيد براي دريافت داروي‬ ‫مناسب از پزشك متخصص كمك بگيريد‪.‬‬

‫استرس های عاطفی باعث افزایش ظهور آفت های دهانی می‬ ‫شود‬ ‫ناراحتی های عصبی و استرس های عاطفی موجب افزایش بروز و ظهور آفت های‬ ‫دهانی می شود‪.‬‬ ‫در بسیاری مواقع آفت های دهانی با عفونت هرپسی ناشی از ویروس تبخال اشتباه‬ ‫گرفته می شود‪.‬‬ ‫این در حالیست که آفت دهان کوچک‪ ،‬بسیار دردناک‪ ،‬کم عمق بوده و توسط یک‬ ‫غشاء خاکستری پوشیده شده و حاشیه آن ها توسط یک هاله قرمز پررنگ احاطه‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫هنوز علت مشخصی برای بروز آفتن دهانی پیدا نشده است اما عصبی بودن و‬ ‫اضطراب و استرس عاطفی و جسمانی باعث شعله ور شدن این بیماری می شود‪.‬‬ ‫دندان های مصنوعی‪ ،‬غذای داغ و یا کار با ابزار دندانپزشکی از جمله علل بروز این‬ ‫بیماری است‪.‬‬ ‫دکتر یزدانی در خصوص پیشگیری از بروز این بیماری توصیه کرد‪ :‬حتی االمکان‬ ‫می بایست از استرس های روحی و جسمی و نیز هیجان های بی مورد دوری‬ ‫جست و مرتب از نخ دندان و مسواک برای بهداشت دهان و دندان استفاده کرد‪.‬‬ ‫هنگام بروز آفت دهانی اشخاص مبتال روزانه ‪ 3‬تا ‪ 5‬بار دهان را با محلو ل‬ ‫‪36‬‬ ‫نمک(نصف قاشق چایخوری در یک لیوان) شستشو دهند‪.‬‬ ‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫روش درمان آفت دهان‬

‫اتوسکوپ (‪ )Otoscope‬برای دیدن داخل گوش خارجی و پرده صماخ‬

‫دکتر اميررضا رادمرد‬

‫‪http://eshop.srd.ir/48891.ofi‬‬

‫رابطه مصرف طوالنی مدت استامینوفن با بروز سرطان‌های خونی‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫اتوسکوپ (‪ )Otoscope‬يا اوريسکوپ (‪ ،)Auriscope‬نام وسيله‌اي‬ ‫پزشکي است که براي مشاهده داخل گوش از آن استفاده مي‌شود‪.‬‬ ‫پزشکان از اين وسيله به منظور غربالگري برخي بيماري‌ها در معاينات‬ ‫دوره‌اي معمول و يا بررسي برخي شکايات مرتبط با سيستم شنوايي‬ ‫استفاده مي‌کنند‪ .‬با کمک اتوسکوپ مي‌توان گوش خارجي و مياني را‬ ‫مورد معاينه قرار داد‪.‬‬ ‫اتوسکوپ از يک «دسته» و يک «سر» تشکيل شده است‪« .‬سر»‪ ‌،‬حاوي‬ ‫يک منبع الکتريکي توليد نور و يک عدسي با قدرت بزرگ‌نمايي کم‬ ‫است‪ .‬انتهاي قدامي اين وسيله داراي ناحيه‌اي به منظور اتصال يک‬ ‫اسپکولوم پالستيکي براي ورود به داخل مجراي گوش مي‌باشد‪.‬‬ ‫انواع اتوسکوپ‬ ‫در بسياري از مدل‌هاي اتوسکوپ‪ ،‬دريچه عدسي به صورت متحرک و‬ ‫قابل جداسازي بوده که به وسيله آن مي‌توان برخي از ابزار معاينه را با‬ ‫هدايت اتوسکوپ وارد مجراي گوش کرد‪ .‬از اين خاصيت به عنوان مثال‪،‬‬ ‫در خارج کردن ترشحات گوش (سرومن) استفاده مي‌شود‪ .‬برخي ديگر‬ ‫از مدل‌ها‪ ،‬داراي محلي به منظور وارد کردن هوا از طريق اسپکولوم به‬ ‫داخل مجرا براي ارزيابي ميزان تحرک پرده تمپان مي‌باشند‪ .‬بسياري‬ ‫از اتوسکوپ‌هاي مورد استفاده در مطب‌ها‪ ،‬از نوع ثابت بوده‪ ،‬در حالي‬ ‫که برخي نيز قابل حمل هستند‪ .‬انواع ثابت با کمک يک رابط به منبع‬ ‫الکتريسيته متصل مي‌شوند‪ ،‬در شرايطي که انواع قابل حمل‪ ،‬اغلب حاوي‬ ‫باتري‌هاي قابل شارژ هستند‪.‬‬ ‫اتوسکوپ‌ها مي‌توانند بدون نياز به کارگذاري اسپکولوم‪ ،‬جداگانه براي‬ ‫معاينه بيني نيز مورد استفاده قرار گيرند‪.‬‬ ‫چگونگي استفاده از اتوسکوپ‬ ‫در معاينه گوش‪ ،‬شايد به جاي داشتن اطالعاتي وسيع از کليه پاتولوژي‌هاي‬ ‫موجود در اين ناحيه‪ ،‬داشتن مهارت در استفاده از اتوسکوپ و نيز مشاهده‬ ‫هر چه بيشتر مجراي گوش خارجي در افراد طبيعي‪ ،‬کمک قابل توجهي‬ ‫به پزشک ارايه کند‪.‬از کافي بودن نور المپ اتوسکوپ براي معاينه و سالم‬ ‫بودن باتري‪ ،‬اطمينان حاصل کنيد‪ .‬نور ناکافي‪ ،‬تغييرات مختصر مانند‬ ‫تغيير رنگ پرده تمپان را به درستي نشان نخواهد داد‪.‬‬ ‫نحوه معاينه گوش‬ ‫ابتدا بايد بيمار را از چگونگي نحوه انجام کار‪ ،‬مطلع ساخت و به او توضيح‬ ‫داد که اين معاينه مي‌تواند مختصري ناخوشايند و نه دردناک باشد‪ .‬از يک‬ ‫اسپکولوم متناسب با قطر مجراي گوش استفاده کرده‪ ،‬آن را به اتوسکوپ‬ ‫متصل کنيد‪.‬‬

‫طبيعتا کودکان را بايد با اسپکولوم باريک‌تر مورد معاينه قرار داد‪ .‬همواره‬ ‫وسيله را در دستي بگيريد که گوش همان سمت را معاينه مي‌کنيد‪.‬‬ ‫(به عنوان مثال‪ ،‬از دست راست براي معاينه گوش راست و برعکس)‪.‬‬ ‫بتدا گوش سالم را معاينه کنيد‪ .‬اين عمل ضمن پيشگيري از انتقال‬ ‫عوامل عفوني به گوش غيرمبتال‪ ،‬به شما اين امکان را مي‌دهد تا با‬ ‫مشاهده آناتومي نرمال گوش‪ ،‬سمت مبتال را با آن مقايسه کنيد‪ .‬با‬ ‫دست آزاد خود‪ ،‬نرمه گوش را به آرامي بکشيد تا مجراي خارجي گوش‪،‬‬ ‫مسير مستقيم‌تري بگيرد‪ ،‬البته اين اقدام در دوران کودکي به علت مسير‬ ‫مستقيم مجرا‪ ،‬چندان ضروري نيست‪ .‬به هنگام ورود اسپکولوم به داخل‬ ‫مجرا‪ ،‬به علت تحريک شاخه‌هاي جلدي عصب دهم (واگ) بيمار ممکن‬ ‫است دچار سرفه شود‪.‬‬ ‫اتوسکوپ را چگونه در دست بگيريم؟‬ ‫شما مي‌توانيد اتوسکوپ را به صورت «قلم» يا «چکش» در دست‬ ‫بگيريد‪ .‬حالت اول‪ ،‬به شما اين امکان را مي‌دهد که با تکيه دادن‬ ‫کناره‌هاي دست روي ناحيه گيجگاهي بيمار‪ ،‬از آسيب احتمالي مجراي‬ ‫گوش در اثر حرکت ناگهاني سر‪ ،‬جلوگيري کنيد‪ .‬اين خطر به هنگام‬ ‫معاينه گوش کودکان يا بيماران با مجراي دردناک همواره وجود دارد‪.‬‬ ‫بسياري از پزشکان ترجيح مي‌دهند که اتوسکوپ را به حالت «چکش»‬ ‫به دست گيرند‪ ،‬چرا که استفاده از اين روش‪ ،‬راحت‌تر و عملي‌تر است‪،‬‬ ‫اگر چه به علت کنترل کمتر و تحريک پوست مجراي گوش به وسيله‬ ‫نوک اسپکولوم براي بيمار خوشايند نخواهد بود‪.‬‬ ‫لزوم ارزيابي کيفي دستگاه‬ ‫اتوسکوپ‌هاي با کيفيت باال‪ ،‬اغلب گران‌قيمت هستند و شايد وجود تنها‬ ‫يک دستگاه با چنين ويژگي‌هايي‪ ،‬در اغلب بخش‌ها و يا درمانگاه‌ها‪،‬‬ ‫کافي باشد‪ .‬بسياري از دانشجويان‪ ،‬ترجيح مي‌دهند که با پرداخت مختصر‬ ‫هزينه‌اي‪ ،‬از يک مجموعه تشخيصي اتوسکوپ – افتالموسکوپ استفاده‬ ‫کنند‪ .‬در اين‌گونه مجموعه‌ها‪ ،‬لزوم ارزيابي کيفي اجزاي اتوسکوپ حايز‬ ‫اهميت است‪ ،‬چرا که يک دستگاه با کيفيت پايين‪ ،‬با وجود مهارت فرد‬ ‫معاينه کننده‪ ،‬نخواهد توانست جزييات دقيقي از وضعيت پرده صماخ‬ ‫ارايه نمايد‪.‬‬

‫پزشكان در یك گزارش جدید هشدار دادند كه مصرف‌ كنندگان طوالنی مدت داروی استامینوفن كه در آمریكا با نام تجاری «تیلنول» و در اروپا با نام‬ ‫«پاراستامول» عرضه می‌شود به میزان اندكی در معرض خطر ابتال به سرطان‌های خونی قرار می‌گیرند‪.‬‬ ‫این پزشكان تاكید كردند كه خطر فوق اندك است و هنوز دقیقا معلوم نیست كه دارو در این زمینه چه نقشی ایفا می‌كند‪ .‬پیش از این نیز شواهد‬ ‫پزشكی نشان داده بود كه بین سرطان و مصرف داروهای مسكن درد ارتباط وجود دارد و این مطالعه آشكار می سازد كه استامینوفن در این زمینه‬ ‫اندكی با دیگر مسكن‌ها تفاوت دارد‪.‬‬ ‫به گزارش خبرگزاری رویترز‪ ،‬در این بررسی پزشكان روی ‪ 65‬هزار مرد و زن سالمند در ایالت واشنگتن آمریكا مطالعه كردند‪.‬‬ ‫پزشكان مركز سرطان دانشگاه تگزاس تاكید دارند كه هر چند این خطر بسیار اندك اما قابل توجه و بررسی بیشتر است‪.‬‬ ‫این یافته در مجله اونكولوژی بالینی به چاپ رسیده است‪.‬‬ ‫‪37‬‬

‫اخبار و تازه هاي كشاورزي‬ ‫دستاوردهایی در زمینه کشاورزی در سال ‪89‬‬ ‫ شناسایی مکانیسم‌های جدید پاسخ به تنش شوری از جمله افزایش بیان سیانیز در گیاه هالوفیت سوئدا از طریق روش‌های پروتئومیکس‬‫ بیوراکتور یکپارچه جهت کشت و تکثیر انبوه مواد گیاهی (شماره ثبت‪ 29650‬مورخ ‪)83/2/19‬‬‫ تکنولوژی استخراج و خالص سازی تاکسول (داروی ضد سرطان)‪ -‬شماره ثبت ‪ 31258‬مورخ ‪83/12/12‬‬‫ دستگاه توزیع کننده مایعات آزمایشگاهی با استفاده از فشار هوا (شماره ثبت ‪ 30732‬مورخ ‪)83/9/17‬‬‫ تکنولوژی تولید کود بیولوژیک برای مزارع برنج از منبع جلبک‌های تثبیت کننده ازت (شماره ثبت ‪ 001876‬مورخ ‪)83/1/19‬‬‫ ثبت اختراع تکنولوژی تولید کود بیولوژیک از منبع آزواسپریلوم ایرانی (شماره ثبت ‪ 001877‬مورخ ‪) 83/1/19‬‬‫ جداسازی ژن کاندیدای مقاومت به بیماری بالیت فوزاریومی سنبله در گندم و ثبت در بانک اطالعاتی ‪NCBI‬‬‫‪ -‬شناسایی و ثبت بیش از ده ژن در بانک اطالعات ژن ‪NCBI‬‬

‫‪http://agri89.mihanblog.com‬‬

‫‪ 25‬خرداد ماه به عنوان روز ملي گل به صورت آزمايشي از سال ‪ 85‬در تقويم كشورمان ثبت شد اما پس از پنج سال اين روز از تقويم‬ ‫حذف شد‪.‬‬ ‫به گزارش خبرنگار كشاورزي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)‪ ،‬توليد‌كنندگان و صادر‌كنندگان گل و گياه هر ساله به بهانه اين روز و‬ ‫به منظور ارتقاي وضعيت توليد و صادرات اين محصول مراسمي را برگزار و در نشست‌هاي تخصصي خود مسائل و مشكالت اين بخش‬ ‫پر مزيت توليدي كشورمان را مطرح و راهكار براي آن ارائه مي‌كردند‪ .‬همچنين طي سالهاي اخير به‌منظور ترويج مصرف گل و گياه در‬ ‫كشور و عرضه آن به قيمت مناسب براي مصرف‌كنندگان ساالنه چندين نمايشگاه گل و گياه در تهران‪ ،‬محالت‪ ،‬مازندران و ‪ ...‬از سوي‬ ‫بخش خصوصي برگزار شده است‪.‬‬ ‫با توجه به اين‌كه كشوري چهار فصل هستيم و خداوند نعمت بزرگي را از نظر شرايط آب و هوايي و جغرافيايي به ايران عطا كرده است كه‬ ‫مي‌توان در هر چهار فصل سال همه نوع گل را توليد كرد و از سوي ديگر كشورمان در موقعيت مناسب منطقه خاورميانه و در حاشيه‌ي‬ ‫كشورهاي خليج‌فارس كه بيشترين وارد‌كنندگان گل و گياه جهان هستند‪ ،‬قرار گرفته‪ ،‬مي‌تواند در صادرات گل با توجه به شرايط بسيار‬ ‫مساعد توليد ارزآوري بااليي داشته باشد‪.‬‬ ‫كشورهاي همسايه و حاشيه خليج فارس هم‌اكنون گل‌ و گياهان زيادي از هلند و كشور‌هاي اروپايي وارد مي‌كنند كه با توجه به نزديكي‬ ‫ايران و كاهش هزينه واردات‪‌،‬اگر از توليد و صادرات اين محصول بالقوه در كشور حمايت شود‪ ،‬ايران را جايگزين كشورهاي دور خواهند‬ ‫كرد و مقام ‪ 107‬در صادرات گل در جهان را كاهش مي‌دهد و همانگونه كه هفدهمين كشور توليدكننده گل و گياه هستيم در صادرات‬ ‫هم مقام بااليي را مي‌توانيم كسب كنيم‪.‬‬ ‫با توجه به عنايت الهي به كشورمان براي توليد انواع گل و گياه‪ ،‬ساالنه چندصد ميليون شاخه گل به دليل نداشتن بازار داخلي و ناتواني‬ ‫در صادرات دور ريخته مي‌شود و درحاليكه توليدكنندگان و صادركنندگان گل و گياه‪ ،‬اين محصول را يكي از محصوالت پر بازده‬ ‫كشاورزي مي‌دانند و انتظار حمايت براي رسيدن به جايگاه باالي صادراتي در جهان را دارند‪ ،‬روز ملي گل و گياه هم از تقويم كشور‬ ‫حذف مي‌شود‪...‬‬ ‫در اين زمينه غالمحسين سلطان‌محمدي ‪ -‬ريس اتحاديه گل و گياه استان تهران در گفت و گو با ايسنا با اشاره به فعاليت بيش از ‪400‬‬ ‫هزار نفر در زمينه‌ي توليد‪ ،‬فروش و صادرات گل و گياه كشور‪ ،‬اظهار كرد‪ :‬توليد‌ و صادرات گل و گياه طي پنج سال اخير كه روز ملي‬ ‫گل برگزار مي‌شد‪ ،‬افزايش يافته بود به طوريكه صادرات ‪ 10‬برابر و تنوع و كيفيت توليد بسيار زياد شده است‪.‬‬ ‫وي با اشاره به برگزاري نمايشگاه‌هاي مختلف گل و گياه در راستاي افزايش و ترويج مصرف داخلي‪ ،‬تصريح كرد‪ :‬جاي سوال است‪ ،‬اين‬ ‫روز كه هيچ بار مالي و تبعات منفي براي بخش دولتي نداشته چرا از تقويم كشور حذف شده است؟‬ ‫وي با اشاره به نامه‌نگاري‌هاي متعدد به وزارت جهاد كشاورزي در راستاي ثبت مجدد اين روز در تقويم كشور و بي‌نتيجه‌ بودن آن‪،‬‬ ‫گفت‪ :‬امسال به مناسب روز ملي گل همايشي در بازار گل امام رضا برگزار خواهد شد‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫روز گــل از تقويم حذف شد‬

‫‪38‬‬

‫استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران مطرح كرد‪:‬‬

‫كاسني ‪ ،‬گياهي براي حفاظت از سلول‌هاي كبدي‬

‫رييس مرکز تحقيقات کهنه کن سازمان جهاد کشاورزي خراسان شمالي گفت‪:‬‬

‫گياه «پاي خر» در درمان سرفه و كاهش تب بسيار موثر است‪.‬‬

‫دکتر علي دادار در گفت‌وگو با خبرنگار علمي ايسنا‪ ،‬با اشاره به اين‌که اين گياه با نام علمي(‪ )Tussilago farfara‬دو لپه و از‬ ‫خانواده گل ستاره‌اي‌ها است‪ ،‬افزود‪ :‬از ريشه و برگ گياه براي بخور‪ ،‬درمان سرفه‌هاي خشک‪ ،‬آبسه و رفع سکسکه استفاده مي‌شود‪.‬‬ ‫وي ادامه داد‪ :‬پاي خر در درمان برونشيت و بيماري‌هاي سينه مفيد است‪.‬‬ ‫دادار اظهار كرد‪ :‬از دم کرده اين گياه مي‌توان به عنوان مايع شستشو دهنده چشم استفاده کرد‪ ،‬اين گياه همچنين خلط آور و آرام‬ ‫کننده است‪.‬‬ ‫به گفته وي از اين گياه مي‌توان در درمان بيماري‌هاي دستگاه گوارش‪ ،‬بيماري‌هاي کليه و مثانه و دمل استفاده کرد‪.‬‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫استاد فارماكولوژي دانشگاه علوم پزشكي تهران گفت‪ :‬كاسني‪ ،‬ضد ميكروب‪ ،‬مقوي قلب و محافظ سلول‌هاي كبدي است البته در مواردي‬ ‫موجب حساسيت‌هاي پوستي و درماتيت مي‌شود‪.‬‬ ‫به گزارش فارس‪ ،‬گياه كاسني از جمله گياهان مفيدي است كه تاريخ استفاده آن به دوران‌هاي قبل از ميالد مسيح مي‌رسد و مصرف‬ ‫آن بين افراد جوامع مختلف متداول بوده است‪.‬‬ ‫طبيعت كاسني سرد و تر است‪ .‬اين گياه در پزشكي اهميت بسياري دارد به طوري كه ابن‌سينا پزشك بزرگ مسلمان در مورد گياه‬ ‫كاسني و خواص گفته است كه كاسني برطرف‌كننده تشنگي مفرط‪ ،‬مدر صفرا‪ ،‬تب‌بر‪ ،‬مؤثر در درمان ديفتري‪ ،‬تصفيه‌‌كننده خون و براي‬ ‫درمان بيماري‌هاي پوستي مفيد است‪.‬‬ ‫عصاره گياه داراي اثرات ضد باكتريايي مناسبي است همچنين برگ‌هاي كاسني وحشي سرشار از ويتامين ‪ c‬و داراي پتاسيم و فسفر‬ ‫است كه كاسني مقوي اشتها‪ ،‬مقوي معده‪ ،‬تصفيه‌كننده خون‪ ،‬ملين و تب‌بر است‪.‬‬ ‫تركيبات محلول در آب كاسني‪ ،‬خاصيت مسكن دارند و بعضي از قندهاي موجود در آن (اوليگوساكاريدها ‪ )oligosacharides‬داراي‬ ‫خاصيت افرايش ميكروب‌‌هاي مفيد و كاهش باكتري‌‌هاي بيماري‌‌زا در روده است در مطالعات جديد نشان مي‌‌دهند كه برخي تركيبات‬ ‫موجود در كاسني‪ ،‬در مشكالتي از جمله يبوست‪ ،‬اسهال‌هاي ميكروبي‪ ،‬سرطان و بيماري‌هاي قلبي‪ -‬عروقي‪ ،‬مي‌توانند موثر باشد‪.‬‬ ‫همچنين طبق مطالعات انجام شده بر حيوانات آزمايشگاهي‪ ،‬مواد مؤثر كاسني مي‌توانند از سرطان روده جلوگيري كند‪ .‬از ديگر اثرات‬ ‫مفيد كاسني‪ ،‬حفاظت كبد در برابر سموم كبدي است و اين اثر با ماده‌اي به نام تتراكلروكربن به اثبات رسيده است‪.‬‬ ‫مضرات كاسني چيست؟‬ ‫البته در برخي از سايت‌ها گزارش شده است كه گياه كاسني داراي عوارض محدودي است كه موجب درماتيت و حساسيت پوستي‬ ‫مي‌شود‪.‬‬ ‫محمد صالحي سورمقي استاد فارماكولوژي دانشگاه علوم پزشكي تهران درباره فوايد و مضرات گياه كاسني به خبرنگار بهداشت و درمان‬ ‫باشگاه خبري فارس «توانا» مي‌گويد‪ :‬گياه كاسني يكي از گياهان پر مصرف در دنيا است و در طب سنتي كاربرد فراوان دارد‪.‬‬ ‫به گفته وي از مهمترين خواص كاسني مي‌توان به ضد ميكروب‪ ،‬ضد صفرا‪ ،‬مقوي قلب‪ ،‬شيرافزا‪ ،‬ادرارآور‪ ،‬كاهنده كلسترول خون‪ ،‬هضم‬ ‫كننده غذا و تا حدي كاهنده قند خون اشاره كرد‪ .‬داروهاي شيميايي اولين صدمه را به كبد وارد مي‌كند در سال‌هاي اخير از گياه‬ ‫كاسني داروهايي به اشكال مختلف ساخته شده است‪.‬‬ ‫استاد فارماكولوژي دانشگاه علوم پزشكي مي‌افزايد‪ :‬از گياه كاسني امروزه بيشتر به عنوان يك داروي مفيد براي كبد استفاده مي‌كنند‬ ‫و گياه كاسني محافظ كبد است و با توجه به اينكه در سال‌هاي اخير مواد مصنوعي به مقدار زياد استفاده مي‌شود بر روي سلول‌هاي‬ ‫كبدي اثر مي‌گذارد‪.‬‬ ‫كاسني در مواردي موجب حساسيت‌هاي پوستي و درماتيت مي‌شود‬ ‫محمد صالحي سورمقي اضافه مي‌كند‪ :‬گياه كاسني‪ ،‬مانند ساير گياهان ممكن است‪ ،‬عوارض محدودي ايجاد كند كه مصرف آن مي‌تواند‬ ‫در مواقعي موجب بروز حساسيت‌هاي پوستي و ايجاد درماتيت مي‌كند و اين واكنش‌هاي پوستي مربوط به به تركيبات الكتوني موجود‬ ‫در كاسني است‪.‬‬ ‫استاد فارماكولوژي دانشگاه علوم پزشكي تهران بيان مي‌دارد‪ :‬كاسني داراي اثراتي از جمله مقوي معده‪ ،‬ادرار آور‪ ،‬تصفيه‌كننده خون‪،‬‬ ‫م خوني براي آن قائل هستند‬ ‫صفرا بر‪ ،‬تب‌بر‪ ،‬اشتها آور‪ ،‬درمان كننده نقرس ‪ ،‬كمك در درمان رماتيسم‪ ،‬دفع رسوبات ادراري و رفع ك ‌‬ ‫كه اين موارد در حال تحقيق است و در آينده‌اي نه چندان دور موارد درماني قطعي و جديدي براي آنها پيش‌بيني مي‌‌شود‪.‬‬

‫‪39‬‬

‫دادار در خصوص ترکيبات موجود در گياه خاطرنشان کرد‪ :‬گل‌هاي اين گياه داراي تانن و اسيدهاي ماليک است و در برگ‌هاي آن‬ ‫گلوکزيد وجود دارد‪.‬‬ ‫وي توضيح داد‪ :‬پاي خر گياهي است پايا‪ ،‬داراي ريشه‌هاي قوي و گوشت‌دار و به رنگ سفيد مايل به قهوه‌اي و به ضخامت انگشت است‪.‬‬ ‫دادار اشاره کرد‪ :‬سراسر طول ساقه را برگ‌هاي فلس مانند‪ ،‬باريک‪ ،‬دراز و نوک تيز مي‌پوشاند و در قاعده ساقه و مجاور سطح زمين‪،‬‬ ‫پس از مدتي برگ‌هاي نسبتا بزرگ با دمبرگ دراز و پهنک بيضوي دانه دار به وجود مي‌آيد‪.‬‬ ‫وي افزود‪ :‬سطح فوقاني پهنک اين برگ‌ها به رنگ سبز ولي سطح تحتاني آن‌ها به علت پوشيده بودن از کرک‌هاي ظريف فراوان‪ ،‬به‬ ‫رنگ سفيد است و ميوه آن فندقه و داراي يک دسته تار ظريف در انتها است‪.‬‬ ‫رييس مرکز تحقيقات کهنه کن سازمان جهاد کشاورزي خراسان شمالي گفت‪ :‬اين گياه بيشتر در مناطق معتدل و سرد رشد مي‌کند‪،‬‬ ‫اما در اغلب نواحي ايران نيز مي‌توان آن را مشاهده کرد‪.‬‬ ‫به گفته وي از اين گياه به نام «فرفره» نيز ياد مي‌شود‪.‬‬

‫مديرباغباني جهادكشاورزي خراسان‌رضوي‪:‬‬

‫طرح جامع زعفران تهيه شد‪ .‬طرح تغذيه محصول پسته اجراء مي‌شود‬

‫پیک دانشجو‪ ،‬شماره سیزدهم‪ ،‬تیر ‪1390‬‬

‫مدير امور باغباني سازمان جهاد كشاورزي خراسان رضوي گفت‪ :‬سياست سازمان جهاد كشاورزي خراسان رضوي در سال جاري اين است كه باغداران‬ ‫به سمت محصوالت سالم حركت كنند‪.‬‬ ‫به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)‪ ،‬منطقه خراسان‪ ،‬مهندس «قدسي»‪ ،‬در مراسم تجليل از ‪ 24‬نفر از نمونه‌هاي برتر بخش‬ ‫كشاورزي شهرستان بردسكن‪ ،‬اظهار داشت‪ :‬امسال طرح محصوالت سالم در سطح ‪ 200‬هكتار باغات پسته و ‪ 100‬هكتار باغات انار اجرا مي‌شود و‬ ‫در محصول زعفران نيز اين كار در حال انجام است‪.‬‬ ‫وي گفت‪ :‬در بحث محصول زعفران آزمايشات خوبي به نتيجه رسيده است و محصول بسيار خوب و سالمي به دنيا صادر مي‌شود‪.‬‬ ‫مهندس قدسي‪ ،‬قيمت فعلي زعفران را مطلوب ارزيابي كرد و افزود‪ :‬تقريبا محصول زعفران در يك قيمت تثبيت شده است و پيش‌بيني مي‌شود حداقل‬ ‫توليد زعفران در سطح استان نسبت به سال قبل ‪30‬درصد كاهش داشته باشد‪.‬‬ ‫وي همچنين از اجراي طرح تغذيه محصول پسته در استان خبر داد و تصريح کرد‪ :‬با توجه به اينكه محصول پسته يك كاالي ارزآور است‪ ،‬بايد روي‬ ‫تغذيه باغات پسته استان كار شود كه در اين رابطه اعتبارات الزم پيش‌بيني شده است‪.‬‬ ‫وي با توجه به وضعيت خشكسالي استان و افت شديد منابع آب زيرزميني‪ ،‬افزود‪ :‬براساس آمار هواشناسي طي ‪ 100‬سال گذشته فقط ‪10‬سال ترسالي‬ ‫و ‪ 90‬سال ديگر آن خشك بوده است و هيچ راهي نداريم جز اينكه به سمت كشتهاي گلخانه‌اي و آبياري تحت فشار حركت كنيم‪.‬‬ ‫مدير باغباني جهاد كشاورزي خراسان رضوي گفت‪ :‬كشاورزاني كه طرحهاي آبياري تحت فشار را اجرا كنند‪ ،‬تسهيالت پرداختي به آنان تا ‪ 85‬درصد‬ ‫بالعوض خواهد بود و حتي كساني كه به صورت مجتمعي اين طرح را اجرا كنند‪ ،‬دولت اين آمادگي را دارد تا ‪ 100‬درصد تسهيالت را به صورت‬ ‫بالعوض در اختيار آنان قرار دهد‪.‬‬ ‫قدسي اظهار داشت‪ :‬كشاورزان مجبورند به سمت كشاورزي نوين حركت كنند چرا كه عالوه براينكه آب كمتري مصرف مي‌شود از لحاظ اقتصادي‬ ‫نيز مقرون به‌صرفه است‪.‬‬ ‫وي از تهيه طرح جامع محصول زعفران خبر داد و افزود‪ :‬اگر اين طرح در دولت مصوب شود ديگر در محصول زعفران هيچ نگراني نخواهيم داشت‪.‬‬ ‫وي بر كشت پياز زعفران باالي هشت گرم تاكيد کرد و گفت‪ :‬با كشت اين نوع پياز‪ ،‬در سال اول از هر هكتار به طور ميانگين بين يك تا سه كيلوگرم‬ ‫زعفران خشك برداشت مي‌شود‪.‬‬ ‫به گزارش خبرنگار ايسنا‪ ،‬مدير باغباني سازمان جهاد كشاورزي خراسان رضوي خاطرنشان کرد‪ :‬چين و افغانستان در محصول زعفران رقيب ايران‬ ‫شده‌اند كه اميد است با تصويب طرح جامع زعفران اين مشكالت مرتفع شود‪.‬‬ ‫وي به قاچاق پياز زعفران در استان اشاره و اظهار كرد‪ :‬اگرچه نيروهاي نظامي و انتظامي به شدت در بحث قاچاق پياز زعفران فعاليت مي‌كنند ولي‬ ‫به صورت فله‌اي هنوز قاچاق پياز زعفران از طريق مرز ايران انجام مي‌شود‪.‬‬ ‫قدسي افزود‪ :‬متاسفانه افرادي وارد بخش كشاورزي شده‌اند كه اصال توليدكننده نيستند و اين افراد به بدنه توليد در همه بخشها ضربه وارد مي‌كنند‪.‬‬ ‫وي از اجراي طرح نجات بادامستانهاي ديم به صورت آزمايشي در كوهسرخ خبر داد و گفت‪ :‬اگر اين طرح نتيجه دهد به دنبال اين هستيم كه از‬ ‫دولت اعتبار بگيريم و در سطح باغات ديم استان نيز آن را اجرا كنيم‪.‬‬ ‫وي ادامه داد‪ :‬طرحي در سنگ‌سفيد فريمان در حال اجراست كه اگر اين طرح نتايج مطلوبي را به دنبال داشته باشد‪ ،‬ديگر مشكل تگرگ را در باغات‬ ‫نخواهيم داشت‪.‬‬ ‫قدسي گفت‪ :‬گروهي از ايتاليا دعوت شده‌اند تا باغي را احداث كنند كه قبل از وقوع تگرگ سنسورها فعال و به صورت چتر روي باغ باز شود که اگر‬ ‫اين طرح جواب دهد ديگر تگرگ نمي‌تواند به باغها آسيب وارد كند‪.‬‬ ‫قدسي تصريح کرد‪ :‬شهرستان بردسكن در چند محصول از جمله زعفران‪ ،‬پسته و انگور مزيت نسبي دارد و در برابر كم‌آبي و خشكسالي مقاومت‬ ‫مي‌کند‪.‬‬ ‫‪40‬‬