#6
December 2021 — februari 2022
Seizoen 21 | 22 — Verschijnt 4x per jaar — Afgiftekantoor: Gent X — Erkenningsnummer: P608171
‘Soms vertelt mijn muziek me iets over mezelf’ Maria Schneider
Jazzdirigente
De 5 plekken van Dirk Brossé
Interview met Matthias Goerne
Muzikale citytrip door Praag
8
14
16
Inhoud 04
''Data Lords' is een groot werk'
Interview Maria Schneider
07
A Page of Madness
Column Daan Janssens
08 De 5 plekken van Dirk Brossé 'Kwestie van tijd voor De Bijloke internationaal bekend is' 10
De oudste gong ter wereld
Het nieuwe concertsignaal van De Bijloke
11
3 vragen aan sopraan Ana Quintans
12
De Bijloke in beeld
14
Interview bariton Matthias Goerne
16
Big Little Music
20 jaar International Opera Academy
Terugblik
'De wereld heeft liederen nodig'
Muzikale citytrip door Praag
19
Liesbeth Peelman, programmator jeugd en sociale projecten
'Alle drempels moeten weg'
20
Cello zonder grenzen
Abel Selaocoe
Agenda 22 December - januari - februari
Tickets
bijloke.be | 09 323 61 00 Bijlokekaai 7, 9000 Gent
Colofon 2
Dit magazine gratis thuis ontvangen? Schrijf je in op onze nieuwsbrief en magazine via www.bijloke.be Volg Muziekcentrum De Bijloke Gent op
& FACEBOOK
Coördinatie & eindredactie Maarten Byttebier Vormgeving Taisia Migov Tekst Maarten Byttebier, Femke Coopmans, Daan Janssens, Tom Janssens, Wouter Semey, Sofie Taes, Bart T’Jampens, Johan Van Acker, Jannah Van Nevel Beeld Michiel Devijver, Taisia Migov, Julie Vervenne Druk Mirto Adverteren? wouter.semey@debijloke.be Verantwoordelijke uitgever Geert Riem
Klein groot huis Het is dubbel. Langs de ene kant weten we maar al te goed waarom we dag en (vaak) nacht in de weer zijn voor zo’n mooi huis als Muziekcentrum De Bijloke. Het voelt als een voorrecht. Maar tegelijk kan het ons nog onverwacht verwonderen en verrassen als blijkt wat ons klein groot huis, zoals we het graag koesteren, allemaal betekent voor mensen. Want zo groots en beroemd soms de ensembles op het podium, zo klein en persoonlijk gaan we als ploeg om met onze bezoekers en artiesten. Neem Christine Verhelst uit Brugge. Haar laatste wens was om een optreden mee te maken in De Bijloke. Rachmaninov, want dat was indertijd het eerste concert dat ze beleefde als jonge vrouw en de inspiratiebron om piano te leren en te dansen. Toen een van onze medewer kers dat op de avond zelf te horen kreeg, schonk ze haar spontaan een glas champagne in, dat voor één keer mee de zaal in mocht. Want uitzonderlijk mooie momenten verdienen uitzonderlijke aandacht. De volgende ochtend is Christine vredig overleden, met muziek in het hart. Het doet ons beseffen hoe waardevol de kunst is waar wij een podium aan kunnen bieden. En hoe belangrijk het is dat we die met zoveel mogelijk mensen delen. Te beginnen van jongs af. Want kleine oren en ogen staan vaak nog wijder open voor alle kunstvormen
voor woord
dan grote. Daarom trokken we onze nieuwe collega Liesbeth Peelman aan, die Muziekcentrum De Bijloke nog meer op de kaart zet in scholen en deeltijds kunst onderwijs. Ze licht haar engagement toe op blz. 19. En natuurlijk doet het ook deugd te voelen hoe artiesten De Bijloke appreciëren. Zo dragen we de Gentse compo nist Daan Janssens een warm hart toe. Hij beschrijft het mooi: hoe hij vaak maandenlang tot over zijn oren in zijn eigen noten en partituren zit, maar hoe de luisteraar hem na het concert soms toch nog kan verrassen met een link, een gedachte, een scherpzinnigheid die hij zelf al die tijd niet eens gezien had (blz. 7). Ook dirigent Dirk Brossé is van bij de start kind aan huis bij ons. Hij viert zijn internationale carrière dan ook graag in zijn Gent en vertelt in dit magazine wat voor belangrijke rol De Bijloke daarin speelt (blz. 8). Maar of het nu van een dirigent komt die wereldwijd optreedt of van een kind dat voor het eerst een live concert beleeft: het enthousiasme werkt altijd even aanstekelijk. Dat we maar al te blij zijn dat we ons hiervoor dag en nacht kunnen inzetten!
Het Bijloke-team
← Christine Verhelst uit Brugge (midden) geniet van een bijzondere avond in De Bijloke.
3
‘Donker kan ook fun zijn’
BIO | Maria Schneider
— 61 jaar, geboren en getogen in Windom, Minnesota. Het album ‘The Thompson Fields’ (2015) zit vol verwijzingen naar die streek. — Werd na haar afstuderen aan de Eastern School of Music assistent van de Canadees-Amerikaanse componist en pianist Gil Evans. — Richtte in 1992 haar eigen Maria Schneider Orchestra op. — 14 Grammy-nominaties, 7 Grammy Awards. Schneider is een van de weinigen die Grammy’s won in verschillende genres: jazz, klassiek én voor haar werk met David Bowie. — In 2004 schreef het album ‘Concert in the Garden’ geschiedenis als eerste Grammy-winnaar met uitsluitend verkoop via internet. — Haar jongste album en magnum opus ‘Data Lords’ won twee Grammy’s en haalde de finale van de Pulitzer Prize (in de categorie muziek).
Briene Lermitte
4
interview
Jazzdirigente Maria Schneider over haar magnum opus ‘Data Lords’ New York, Barcelona, Londen, Gent. Het indrukwekkende Maria Schneider Orchestra plande een even indrukwekkende tournee met zijn album ‘Data Lords’. En jawel, ook De Bijloke staat in het lijstje. ‘Soms vertelt mijn muziek me iets over mezelf.’ Femke Coopmans
O
oit was Maria Schneider uitwis selingsstudente in Mol. Van haar bezoek aan Gent herinnert ze zich vooral de foltertuigen in het Gravensteen en een verhaal over het lot van roodharigen die als heks bestempeld werden. Qua eerste in druk kon dat tellen. Vandaag is de haarkleur van de componiste-jazzdirigente blonder en heeft ze veel zin om eindelijk weer met haar band op tour te vertrekken. ‘We hebben al zo lang niet meer samen gespeeld dat ik het bijna beangstigend vind hoe “uit vorm” ik me voel’, vertrouwt ze ons toe in een videocall vanuit New York. Hoe sneller ze kan vertrekken, hoe liever.
Vampiers In 2020 bracht het Maria Schneider Orchestra het dubbelalbum ‘Data Lords’ uit. Dat de naam klinkt als die van een tech start-up is niet zo vreemd: ‘Data Lords’ brengt de digitale wereld samen met de natuur, het leven, de realiteit. ‘Ik ben zo intens bezig geweest met al dat digitale gedoe, het internet, en vooral: data. Die grote bedrijven gaan ver voor onze data. Het maakt hen niets uit wat dat betekent voor bedenkers, filmmakers, muzikanten…’ Over dit onderwerp heeft Maria Schneider aan een halve vraag genoeg. Ze trekt ten
strijde, ook in columns en open brieven. ‘En dan komt dat onvermijdelijk in mijn muziek terecht. Het is niet zo dat ik ga zitten nadenken over een thema. Nee, er zit vanzelf één lijn in mijn muziek en mijn leven, wat ik voel, wat ik meemaak.’ ‘Maar er is nog iets waardoor de muziek zo intens werd: toen David Bowie mij vroeg om samen te werken, zei hij dat hij grote fan was van mijn vroegere, donkere stuk ken. Hij had al iets geschreven en wou dat ik het wat donkerder maakte. Ik begon wat te spelen op de piano en toen ik zag hoe hij steeds enthousiaster werd, polste ik: hoe zal de tekst gaan, denk je? En hij zei: oh, geen idee, vampiers misschien? Daarbij liet hij zo’n verrukte glimlach zien dat ik plots begreep dat donker ook fun kon zijn. Daar had ik nog nooit bij stilgestaan. Dat hoor je in het eerste deel van het album.’ Tegelijk is Maria Schneider een fervent vogelspotter, houdt ze van de natuur en van de rust. Ook dat komt in haar muziek terecht. ‘Maar ik had er geen idee van hoe ik dat allemaal moest samenbrengen op één album’, denkt ze terug. ‘Er zat geen thema in en ik had niet het idee dat de muziek goed bij elkaar paste. Jarenlang waren mijn albums vooral een neerslag geweest van mijn werk van de afgelopen
jaren. Maar als ik de muziek hoorde die ik de afgelopen drie jaar had geschreven… Mijn god, dat ging alle kanten uit! Tot ik op een nacht besefte dat de muziek mij iets wou vertellen over mezelf: ze verklankt mijn strijd om een balans te vinden tussen het digitale en de natuur. Ik had nooit eer der het idee gehad dat er geen flow in mijn muziek zat en nu besefte ik: dat is omdat er ook geen flow in ons leven zit. We zijn het evenwicht kwijt. Dat hoor je in de muziek. En toen heb ik beslist om er een dubbel album van te maken.’
Doe-het-zelf Het is inderdaad Maria Schneider zelf die de touwtjes in handen heeft als ze een al bum maakt. Ze verwijst naar de oprichting van Napster in 1999 en hoe de platenmaat schappijen het steeds moeilijker kregen. Ook de hare, Enja Records, waar ze bij was sinds haar debuut ‘Evanescence’ in 1994. Dat album had ze eerst zelf opgenomen, omdat niemand haar bigband wou - je kent dat: ‘erg goed, maar we weten niet hoe we je moeten vermarkten’. Als het Maria Schneider Orchestra aan het begin van dit millennium nog wou opnemen, moest dat in steeds minder dagen, met een steeds kleiner budget. CHEVRON-CIRCLE-RIGHT
5
Maar dat was buiten de dirigente gerekend. ‘Een vriend van mij had begrepen dat er een ding is dat nooit via fileshare gedeeld kan worden: het creatieve proces. Wat als hij een platform zou ontwikkelen waar ik mijn project op kon promoten met exclusieve content en waar fans een bijdrage konden storten? Ik besloot ervoor te gaan. We lanceerden via ArtistShare en ... het werd een gigantisch succes!’ De allereerste ‘fan-funding campagne’, zoals ze het toen zelf noemden, liep in 2003. Het resultaat, ‘Concert in the Garden’, was het eerste album met een Grammy Award dat uitsluitend via inter net verkocht was. ‘Het bracht 140.000 dollar op! In deze niche. Bigband dan nog, da’s niet meteen een moneymaker’, lacht Schneider. Maar toen kwamen YouTube en later Spotify. Muziek werd bijna gratis (‘niet echt, je betaalt met data, maar helaas taxeren we dat nog niet als een echte munt’) en muzikanten moesten blij zijn met de exposure (‘maar als je je muziek gratis maakt, help je zelf je markt om
zeep’). Dat maakt crowdfunding vandaag moeilijker dan toen nog niemand wifi had en iedereen moest inbellen met de modem. ‘Het zou omgekeerd moeten zijn, toch? In 2003 had ik nog geen awards en was ik relatief onbekend. Nu heb ik de ervaring, referenties zoals de samenwerking met David Bowie en zeven Grammy Awards, ik ben bekend. Maar als ik nu het geïnves teerde geld terugverdien, haal ik al opge lucht adem. En dan vergeet ik dat ik mezelf niet betaald heb voor jaren werk.’ Toch blijft het de investering elke keer waard. ‘Je moet geloven in je kunst, dat is de groot ste test voor een muzikant’, vindt Schneider.
Braakliggend terrein Hoewel ‘Data Lords’ intussen al een tijdje ingeblikt is, moeten we op het concert in februari nog niet meteen iets nieuws ver wachten. ‘Ik zal wel elk concert bespren kelen met hier en daar iets ouder werk. Elke avond iets anders, dat is goed voor de creativiteit. Maar ik was nog niet meteen aan nieuwe muziek toe. Misschien omdat ik niet samen was met mijn band, want ik schrijf geen muziek in een vacuüm.’
Philippe Thuriot is een geweldige muzikant. Ik weet zeker dat de band hem fantastisch gaat vinden ‘Maar het is ook zo dat ik na elk album wat tijd nodig heb, en “Data Lords” was een groot werk. Serieus, zoiets doe ik mezelf geen twee keer aan. Al denk ik dat na elk album. Als kind van het platteland maak ik dan altijd de vergelijking met de grond die je niet non-stop kunt bewerken. Je moet het veld soms een jaar laten braakliggen zodat de bodem kan herstellen. Je zou dus kunnen zeggen dat ik op dit moment braakliggende, herstellende aarde ben.’ Al speelt er ongetwijfeld nog een factor.
Frank Kimbrough, die sinds 1993 pianist was van het Maria Schneider Orchestra, overleed eind 2020 aan een hartaanval. Dat raakte het collectief in het hart. Tijdens de Europese tournee zal Gary Versace achter de vleugel kruipen, en zijn accordeonpartij wordt overgenomen door niemand minder dan onze landgenoot Philippe Thuriot. ‘Hij is zo’n geweldige muzikant. Ik werkte met hem bij het Brus sels Jazz Orchestra en de WDR Big Band. Ook toen ik in Noorwegen werkte, liet ik hem overkomen. Ik weet zeker dat de band hem fantastisch gaat vinden.’
De kunst van het luisteren Maria Schneider is wereldwijd veelge vraagd als gastdirigent. Maar haar eigen band, die in 2022 zijn dertigste verjaardag viert, voelt toch altijd een beetje als thuis komen. ‘Omdat ik de muziek vaak voor dit collectief geschreven heb. We hebben een bepaalde manier van samenwerken. Mijn muziek is grotendeels wat ze is dankzij deze band. Bewust en onbewust pik ik op wat de muzikanten doen. Een van de dingen waar ik enorm van hou, is dat ze er zijn voor het geheel, voor elkaar en voor het verhaal. Dat brengt het beste in hen naar boven.’ ‘Dat betekent ook dat ze erg goed kunnen luisteren. Als je tijdens een solo rondkijkt, zie je hoe al de rest lacht, geniet van de spontaniteit. Iemand doet iets, iemand anders reageert. Dat is iets wat in de loop der jaren geëvolueerd is en waar ik in de muziek veel ruimte voor wil laten. De kunst van het luisteren. Het lijkt wel een les in democratie. De muzikanten komen niet om te laten horen wat ze gisteren avond gestudeerd hebben. Ze brengen wel ideeën mee en zijn benieuwd naar die van de anderen en of dat hen misschien kan veranderen. Ze zijn klaar om samen iets te maken dat nog mooier is dan wat ze op hun eentje hadden kunnen bedenken.’ circle
Zo 06.02 | 20:00 | Concertzaal | €32
Maria Schneider Orchestra Uniek concert met Amerikaanse bigband JA Z Z
column
Hoort-ie het of hoort-ie het niet? De cultfilm ‘A Page of Madness’ krijgt in De Bijloke tekst van psychiater Dirk De Wachter en een nieuwe soundtrack. Maar wat hoort de luisteraar er wel en niet in, vraagt de Gentse componist Daan Janssens zich af.
Een vriend hoorde in mijn muziek zaken die ik nooit zo bedoeld had. Eigenlijk was het prachtig
Hoe luistert een publiek naar nieuwe muziek? Als componist vraag ik me dat vaak af. Soms werk ik maandenlang aan een nieuwe compositie. Ik heb dat stuk dan misschien wel honderd keer in mijn hoofd doorgelezen. Maar als die composi tie wordt uitgevoerd, hoort een luisteraar ze voor het eerst. Wat hoort hij of zij dan precies? En hoort elke luisteraar hetzelfde?
bepaalde motieven of instrumenten verbonden met een bepaald personage of gebeurtenis. Zo is de snaredrum het instru ment van de danseres, en klinkt er altijd eenzelfde melodie wanneer een personage zich de werkelijkheid anders voorstelt dan hoe die waarschijnlijk is. Veel mensen die ik na de voorstelling sprak, hadden die relaties helemaal niet opgemerkt.
Sommige vrienden hebben al veel muziek van me gehoord. Dat geldt ook voor mijn vrouw, of studenten die bij me studeren aan het conservatorium. Ze kennen mijn muzikale taal. Waarschijnlijk luisteren ze helemaal anders dan mensen die voor het eerst werk van me horen. ‘Kenners’ van mijn werk maken misschien linken met andere stukken. Ze herkennen ‘tics’ die typisch zijn voor mijn muziek. Mijn vrouw herkent dan misschien weer fragmenten uit een nieuw werk, omdat ze me thuis keer op keer akkoorden hoorde tokkelen op de piano.
Een goede vriend van me zei dat voor hem de snaredrum een verklanking was van het weigeren in de pas te lopen. Hij had er nooit op gelet dat de snaredrum altijd de danseres begeleidt. Maar eigenlijk was dat prachtig. Hij maakte een associatie die ikzelf nooit gemaakt had. Hij hoorde in de muziek zaken die ik nooit zo bedoeld had, maar die natuurlijk wel zo gehoord kunnen worden.
Als componist creëer je met elk stuk een wereld met eigen wetmatigheden en inter ne samenhang. Soms is het boeiend om in een stuk spelletjes te spelen, om zaken met elkaar te verbinden, een motief volledig getransformeerd later in een stuk te her nemen, zonder dat dat altijd per se meteen hoorbaar is. Dat hoeft geen probleem te zijn. In muziek van Brahms, Wagner of Guillaume de Machaut gebeurt ook veel dat niet altijd hoorbaar is. Maar misschien heb je niet altijd in de hand hoe je stuk overkomt op de luisteraar. In de muziek die ik schreef voor ‘A Page of Madness’, een Japanse stille film van Teinosuke Kinugasa uit 1926, heb ik de relatie muziek-beeld op een heel traditio nele manier benaderd. Ik heb consequent
Misschien moet je er als componist niet te veel mee inzitten hoe een luisteraar je werk hoort. Misschien moet een compo nist een werk maken waar een rijkdom aan mogelijke associaties in vervat zit. Muziek die de luisteraar uitnodigt om er zijn eigen lezing van te maken. En mis schien moet je als luisteraar ook niet alles willen horen wat de componist er tijdens het creatieproces in gestoken heeft, maar kan je je gewoon laten leiden door het sonore parcours dat de componist voor je heeft uitgestippeld. Dat lukt natuurlijk ook niet altijd. Zeker niet de eerste keer. Maar misschien is dat dan juist een uitno diging om nog eens te luisteren? Do 27.01 | 20:00 | Concertzaal Voorverkoop €16 Kassa €22
A Page of Madness Revue Blanche & Daan Janssens ON G EHOORD
7
‘Kwestie van tijd voor De Bijloke internationaal bekend is’ De 5 plekken van Dirk Brossé Brossé in De Bijloke: klinkt goed, en niet alleen vanwege de alliteratie. De internationaal gewaardeerde Gentse dirigent en componist viert binnenkort een carrière van veertig jaar in onze zaal. Wij lieten hem al opwarmen met een wandeling langs zijn vijf favoriete plekken in zijn en onze stad. Bart T’Jampens
1
Achtersikkel, Biezekapelstraat Een van de mooiste plekjes van Gent, en toch kennen veel Gentenaars het niet. ‘Het gerenoveerde pleintje met zijn kenmerkende toren ligt aan de achterkant van het Conservatorium en is nu ook de officiële ingang van de Miry-concertzaal. Ik ben al sinds 1977 verbonden aan het Conservatorium: eerst als student, dan als docent, en uiteindelijk als hoofddocent compositie en orkestdirectie.’
2
Vijdkapel, Sint-Baafskathedraal Joos Vijd is de koopman die het ‘Lam Gods’ heeft besteld bij Jan van Eyck. ‘De Vijdkapel is speciaal geschilderd zodat het licht perfect zou zijn voor het "Lam Gods". Ik ben er honderden keren geweest en altijd kom ik er tot rust. Een magische plek. Intussen is het schilderij verhuisd (naar de Sacramentskapel, achteraan in de kerk, red.), maar ik heb nog geweten dat het in de Vijdkapel hing en iedereen zelfs gewoon de panelen eigenhandig kon openen of weer toedoen. Ondenkbaar vandaag de dag. Elke keer weer kun je iets nieuws ontdekken in het schilderij. Je moet eens letten op de weerspiegeling in alles wat glas is, of in de diamanten die in de gewaden geweven zitten. Of neem het portret van Vijd zelf op de achterkant: dat is zo goed geschilderd dat men achteraf heeft kunnen vaststellen dat de man aan aderverkalking moet hebben geleden.’
5 plekken
3
Les oiseaux de Mr. Maeterlinck, Predikherenbrug Aan de achterkant van Het Pand staat een boom waar blauwe vogels in wonen.
4
‘Het is een restant van het Lichtfestival van 2012. Het is van de hand van een Franse studio, Pitaya, en verwijst naar “L’oiseau bleu”, een toneelstuk van de Gentse Nobelprijs winnaar Maurice Maeterlinck. Vanwege die link heeft de stad het ook gekocht. Het sprookje gaat over een arm houthakkersgezin, waar kinderen ’s nachts bezoek krijgen van een fee die hen de opdracht geeft op zoek te gaan naar een blauwe vogel – die dan symbool blijkt te staan voor de zoektocht naar geluk. De vogels van dit kunstwerk zie je alleen ’s nachts. Wie ze overdag zoekt, vindt ze amper.’
Concertzaal De Bijloke Het is onwaarschijnlijk welke evolutie deze zaal heeft doorgemaakt. ‘Het is lang een ziekenhuis geweest, in de Tweede Oorlog werden er zelfs gewonden opgevangen. Als je ziet wat ze er vandaag van gemaakt hebben: een pareltje! Qua akoestiek is het een topzaal, kamer- of pianorecitals klinken er fenome naal. En dat gebinte: indrukwekkend. Hoe ze van een veel te grote ziekenzaal een concertzaal hebben gemaakt, petje af. De concertzaal hoort thuis in de Europese top, maar door corona heeft ze nog niet echt naam kunnen maken. Dat is maar een kwestie van tijd, de internationale gasten zullen de faam wel doorgeven, en over vijf tot tien jaar weet heel Europa welke fantastische concertzaal Gent heeft.’
5
Sint-Michielsbrug Dit is gewoon een van de mooiste uitzichten van heel Europa. ‘Er is één bepaald punt op de brug vanwaar je zowel de Sint-Niklaaskerk, het Belfort als de Sint-Baafskathedraal bijna volledig kan zien. En je hoeft geen stap te verzetten om ook de Graslei en de vogels van Maeterlinck te zien. Zo veel tijdperken komen samen op die plek. Ik begin dan te denken: hoe zou het hier geweest zijn 250 jaar geleden? Of als je verder teruggaat, naar de 15e eeuw, toen de Noord zee nog tot aan Damme kwam en Gent meer faam had dan Parijs? De Graslei was een van de belangrijkste havens van Europa, van hieruit vertrok Keizer Karel via de Leie en de Lieve naar Spanje. Al die geschiedenis, recht onder je neus.’ Vr 25.02 | 20:00 | Concertzaal | Rang 1 €36 Rang 2 €32
The Pulse of Joy Brussels Philharmonic & Dirk Brossé
9
De oudste
gong
ter wereld Een nieuwe ‘gong’ bedenken: hoe begin je in godsnaam aan zoiets? ‘Goeie vraag! Ik vond het zelf moeilijk’, zegt componist en geluidsdesigner Pieter Santens. En hij is nochtans niet van de minsten, want hij zit mee achter het geluid van grote en uiteenlopende spelers als restaurant The Jane, modemerk Esprit, magazine Vogue en energiedrankenbrouwer Red Bull. ‘Toen De Bijloke mij de vraag stelde, ben ik de definitie gaan scherpstellen voor mezelf.’ Hij neemt er zijn notities bij. ‘In Van Dale vond ik bij “signaal”: een teken of sein dat er iets gaat gebeuren of dat je iets moet doen of laten.’ ‘Zo’n gong is dus functioneel, maar ik wou niet zomaar een sample uit een geluidsbibliotheek nemen. Ik benaderde de opdracht ook conceptueel. Het signaal moet de mensen naar de Concertzaal leiden. Dat die uit de dertiende eeuw stamt en daarmee het oudste gebouw ter wereld is dat permanent dienstdoet als concert zaal, is te mooi om er niets mee te doen.’
Het nieuwe concertsignaal van De Bijloke Hoe maak je het publiek in Café of Foyer duidelijk dat het tijd is om naar de Concertzaal te gaan omdat de voorstelling begint? Met een ‘gong’, zoals we dat bij De Bijloke noemen. En bij een nieuw Muziekcentrum hoort ook zo’n nieuw geluidssignaal. Pieter Santens en Koen Plaetinck zochten en vonden er één. Maarten Byttebier
we daar even aan ontsnappen dankzij de tijdloze omgeving en muziek.’ ‘Dat idee wou ik tastbaar maken in de gong. Ik nodigde Koen Plaetinck uit, percus sionist bij onder meer Symfonieorkest Vlaanderen, om daar verder over na te
We klommen op het dak van de kloosterkapel, waar de oudste klok van de Bijlokesite hangt
denken. We beslisten op zoek te gaan naar de oudste klok op de Bijlokesite, als symbool voor de start van de eredienst. Die bevindt zich in de kloosterkapel in het huidige STAM-gebouw.’ ‘We klommen op het dak van de kapel, dat trouwens ook uit de dertiende eeuw stamt, om het geluid van de klok op te nemen. Koen gebruikte al zijn technieken en stokken om de klok te laten luiden. In zijn studio gingen we aan de slag met de opnames, een marimba en elektronische instrumenten. Uiteindelijk destilleerden we uit dat alles een helder signaalgeluid.’ En zoals de klok toen luidde voor de ere dienst, zo luidt ze nu dus voor de muziek. Denk daar maar eens aan, de volgende keer dat je je glas leegdrinkt omdat het concert gaat beginnen. circle
Marimba ‘Ik verdiepte me in de geschiedenis en kreeg daarbij hulp van het stadsmuseum STAM. De huidige Concertzaal is ooit gebouwd als ziekenzaal. En de kapel, waar nu de vestiaire van het Muziekcen trum is, werd er bewust tegenaan ge bouwd. Het doel was dat de zieken vanuit hun bed de eredienst konden bijwonen, een collectief ritueel ter genezing van onze kwalen. Die helende functie van de zieken zaal toen en van de muziek nu: ik vind dat zo’n schone gedachte. In zekere zin zijn wij ook patiënten van ons lot en kunnen ↑ Hoor je de ‘gong’ in ons Café? Het concert zal beginnen!
10
3 vragen
‘Dit is een
Sopraan Ana Quintans over 20 jaar International Opera Academy
kantelmoment’ Van grote opera’s tot de ‘Mattheuspassie’, van het klassieke lied tot gewaagd hedendaags: de Portugese sopraan Ana Quintans kan het allemaal. Met dank aan de International Opera Academy, die binnenkort haar twintigjarige bestaan viert met een feestelijk galaconcert. ‘Het wordt een uitdagend avontuur.’ Jannah Van Nevel
1
Wordt het een uitdaging om fragmenten uit alle Mozart-opera’s op één avond te zingen?
‘Mozart is een balsem voor de stem en de oren. Je kunt jezelf geen pijn doen als je Mozart zingt, ook niet als je de techniek nog niet onder de knie hebt als student. Zijn repertoire is zacht en zalvend, ook al is het uitdagend om te brengen. Met andere woorden: de perfecte componist om twintig jaar muziek, theater en artistieke ontwikkeling te vieren. Maar tegelijk vergt het heel wat verbeelding en vaardig heden van een zangeres of dirigent om in hetzelfde programma te sprin gen van de ene opera en rol naar de andere. Het zal, zowel voor publiek als voor artiesten, een avontuur zijn om het rijke oeuvre van zo’n geniale com ponist in één avond live te beleven.’
Vr 17.12 | 20:00 | Concertzaal Rang 1 €36 Rang 2 €32
Celebrating (with) Mozart Met o.a. Ana Quintans, Julie Gebhart, Kiup Lee, Dietrich Henschel en het Nationaal Orkest van België
2
Wat betekent de International Opera Academy voor jou?
‘Zestien jaar geleden bouwde ik er aan mijn podiumpresence, zette ik er mijn artistieke doelen op scherp en ontwikkelde ik er mijn vocale persoonlijkheid. Ik zocht en vond er mijn eigen plaats in een groep collega’s en mentoren, die vaak dichte vrienden werden. Die invloed is niet te onderschatten.’
3
Voor jonge zangers is de situatie nu helemaal anders, zeker na de pandemie. Hoe zie jij hun toekomst?
‘Onze generatie kon haar vaardigheden en verbeelding voeden met reizen en optredens. Ervaringen delen onderling op het podium of met het publiek: dat is nu een pak moeilijker. Maar dit hoeft geen handicap te zijn voor jonge zangers. Het competitieve van liveconcerten kan ook een struikelblok zijn, en nu krijgen jongeren de kans om in de veiligheid van de International Opera Academy zelfvertrouwen op te bouwen, een artis tiek parcours te ontwikkelen en zichzelf de juiste vragen te stellen, die later, op andere podia, een houvast kunnen bieden. Dus de vrijheid om de wereld rond te reizen is beperkt, maar de situatie biedt ook nieuwe kansen. Dit is een opportuni teit om opera anders aan te pakken: inclusiever, minder competitief voor jonge artiesten en meer verbonden met de lokale gemeenschap.’ circle
11
aug
10-29
Lichtjesfestival
K
Wat was het weer oergezellig op Bijloke Wonderland, ons langgerekte zomerfestival met LOD muziektheater en andere partners van binnen en buiten onze bruisende site. Van zonsopgangconcerten over lunchtheater tot zwoele zomeravonden: wie erbij was, kan er niet over zwijgen. En de afwezigen? Die hadden ongelijk.
TERU
GB
LI
Michiel Devijver
sep
03
Barock-’n-roll
Een rechtstreeks interview van in onze vernieuwde Concertzaal op Radio 1, een sterrenregen in de recensies van De Morgen en De Standaard en een minutenlange staande ovatie van ons publiek: de première van ‘Lucy’ van Dez Mona met barokensemble B.O.X trapte ons openingsweekend Bijloke Boven met veel bravoure op gang. En dan moest ons reguliere concertseizoen nog beginnen! Michiel Devijver
12
in beeld
sep
30
Veni, vidi, Víkingur
Sterpianist (volgens een inter view in De Standaard), vijfsterrenconcert (volgens ons): pianist Víkingur Ólafsson was zo indrukwekkend dat we 75 minuten lang onze adem inhielden. Een mooiere aftrap van onze splinternieuwe reeks Piano konden we ons niet indenken. Volgen nog in de voetsporen van Víkingur: Mariam Batsashvili (04.12), Behzod Abduraimov (26.02) en Seong-Jin Cho (16.04). Julie Vervenne
sep
04
Getekend en goedgekeurd
Mooi hé, die tekeningen? Ze werden geprojecteerd op het eigenste moment dat Gerda Dendooven ze aan het tekenen was. Want ja, terwijl Peter Vermeersch met een hele schare Gentse muzikanten live ‘In C’ van Terry Riley speelde en Josse De Pauw live tekst bracht, werden de schermen en muren van onze Concertzaal live volgetekend. Van een totaalervaring gesproken. Michiel Devijver
13
Meester-recitalist Matthias Goerne over de Duitse romantiek
‘Ik heb mezelf nooit als lied-apostel gezien’ ‘Ik had een goede repetitiedag en het is 26 graden hier in Barcelona’, jubelt Matthias Goerne. En dus vergeeft hij ons makkelijk ons telefoontje bij valavond, ergens tussen podium en hotelbed. Op 19 december voert de concertkalender de Duitse sterbariton richting De Bijloke, met een uitzonderlijk ensemble en een kakelvers liedprogramma in het gevolg. Sofie Taes
BIO | Matthias Goerne
— Veelgevraagde Duitse bariton, geboren in Weimar. — Zong de meest diverse rollen in huizen als Metropolitan Opera (New York), Teatro Real (Madrid), Opéra National de Paris en Wiener Staatsoper. — Won onder meer een Gramophone Award en vier Grammy-nominaties met zijn opnames voor Universal en Harmonia Mundi. Daaronder cd’s met Vladimir Ashkenazy en Alfred Brendel, Schubert met Markus Hinterhäuser, Brahms met Christoph Eschenbach en Mahler met BBC Symphony. — Zingt met gerenommeerde orkesten uit New York, LA en Japan en gaf recitals met onder meer Daniil Trifonov en Leif Ove Andsnes.
Marie Staggat
14
interview
Je nieuwe productie met Camerata RCO heet ‘Sehnsucht’ – een woord waarvoor we met de beste wil van de wereld geen goede vertaling konden bedenken. Jij? ‘“Sehnsucht” is inderdaad een van de kroonjuwelen van onze taal. Geef toe: het Engelse “longing” slaagt er niet in de fijnere nuances van het begrip te vatten. Sehnsucht ís verlangen, ja. Maar ook missen, zoeken, treuren om iets wat je verloren bent, ongeduldig hunkeren… Er zijn zoveel soorten Sehnsucht als er mensen zijn. Net daarom is het zo makkelijk voor een publiek om zich met dat sentiment te identificeren. Dat verklaart dan weer waarom een werk als Schuberts “Winterreise” zo geliefd is: iedereen kan er een stukje van zichzelf in terugvinden.’
Was dat ook het idee achter dit project? ‘Dat, en het streven om de belangrijkste vertegenwoordigers van het Duitse romantische lied bij elkaar te brengen. En kijk: met het kwartet Schubert, Schumann, Wolf en Brahms kunnen we een eeuw muziek laten horen. De evolutie van het genre in die tijdspanne is ongelooflijk. Er veranderde zoveel, zo snel! Ik hoop dat het publiek zal genieten van al die verschillende stijlen die we gewoonlijk onder de generieke vlag “lied” verstoppen.’
Wie lied zegt, zegt stem en klavier. Maar jij doet het met muzikanten van Concertgebouworkest Rotterdam in fonkelnieuwe arrangementen. Hoe komt dat? ‘Mijn insteek – en meteen ook het eerste wat ik componist Alexander Schmalz op het hart drukte – was: géén verdubbelingen. Verwacht dus niet de traditionele orkestaanpak met een bosje eerste violen, meervoudig bezette blazers etcetera. Elke speler is solist, want elke partij wordt slechts door één muzikant uitgevoerd. Zo is ieder verantwoordelijk voor zijn melodie, net zoals ik dat ben. Die kamermuzikale benadering zorgt voor meer vrijheid maar ook voor een zekere fragiliteit. En intimiteit: iedereen moet voortdurend op de huid en in het oor van zijn medespelers zitten.’
Zorgt het gebruik van meerdere instrumenten ook voor meer kleur in de liederen? ‘Je zou denken dat dat vanzelfsprekend is, maar zelf blijf ik wel eens op mijn honger als ik naar liederen in orkestbewerking luister. Met meer instrumenten zou je toch meer flexibiliteit, meer variatie verwachten? Gek genoeg merk ik dat arrangementen de interactie met de solist vaak bemoeilijken en zo net beperkin gen scheppen. Ook laat men soms gouden kansen liggen om de tekstinhoud naar muziek te vertalen. Een gedicht met grauwe
De kamermuzikale aanpak zorgt voor meer vrijheid, maar ook voor een zekere fragiliteit en intimiteit sfeer, gedimd licht, nerveuze dreiging… dan denk ik: gebruik een demper, speel flageoletten, maak in klank wat de dichter uit taal heeft gehouwen. Dat gebeurt veel te weinig. Jammer is dat, want precies daar kan je het verschil maken met het monochrome palet van de piano.’
Met tig concerten en opnamen achter de kiezen moet jij zowat de keizer van het Duitse lied zijn. Weten Schubert en Brahms je nog te verrassen? ‘Dat is het bijzondere aan genieën: zij maken kunst die niet één, twee of honderd maar eindeloos veel interpretatiemogelijkheden biedt. Een Schubert-partituur is een wereld op zich, eentje waarin het zalig dwalen is. Nooit – maar dan ook nooit – heb ik gedacht: wat een sleur, die “Winterreise” (lacht). Voor mij is zo’n werk altijd nieuw, “hedendaags”. Dat maakt elke vertolking spontaan en spannend.’
Is de focus op het lied toevallig in je carrière geslopen? Of koos je er bewust voor ambassadeur te worden van dat stukje muziekerfgoed? ‘Ik heb mezelf in elk geval nooit als lied-apostel gezien (lacht). Kijk, het lied was voor mij de toegangspoort tot een universum van expressie. Uit composities als “Erlkönig”, waarin muziek en poëzie tot een wonderlijke unie komen, straalt een enorme, natuurlijke kracht. Die heeft het pad verlicht waarvan ik voelde dat het voor mij bestemd was: het lied heeft van mij een musicus gemaakt. Opera alleen zou niet genoeg zijn geweest, hoe geweldig ik sommige werken ook vind. Maar in het lied voel ik sterker dat dingen die ons dagelijks bezighouden opgepikt en in perspectief geplaatst worden. Dát is wat de wereld nodig heeft. Net daarom mogen we er nooit voor terugdeinzen om canoniek repertoire uit te voeren: inzicht en begrip zijn de best denkbare redenen om grote kunst steeds opnieuw te bezoeken.’ circle
Zo 19.12 | 15:00 | Concertzaal | Rang 1 €36 Rang 2 €32
Sehnsucht Matthias Goerne & Camerata RCO
ZO N DAG M AT I N EE
15
Bohemian Rhapsody Op ons kamermuziekfestival Big Little Music richt curator Anneleen Lenaerts de spots op de hoofdstad van Bohemen. Om alvast in de stemming te komen nemen we je mee op een muzikale citytrip naar Praag, thuishaven van Bedřich Smetana en Antonin Dvořák. Vítejte!
Big Little Music houdt halt in
Praag
Tom Janssens
Reizigers die anno 1890 arriveerden in het Frans Jozef-station in Praag, konden met een beetje geluk een groot componist tegen het lijf lopen. Druk in een schriftje krabbelend liep Antonín Dvořák er bijna dagelijks over de perrons. Hij noteerde de nummers van de locomotieven en begroette de conducteurs, die hij bij naam kende. De bebaarde beenhouwerszoon was geboren op het platteland, maar raakte gefascineerd door treinen toen hij in 1857 mocht beginnen studeren aan de orgelschool van Praag. Tot aan zijn dood bleef Antonín Dvořák een fanatieke trainspotter, al gebood hij regelmatig zijn studenten aan het Praagse conservatorium om in zijn plaats het benenwerk te doen. Het Frans Jozef-station heet vandaag gewoon Praag Hoofdstation en is nog steeds een nationaal en internationaal spoorknooppunt. Geen betere plek om een verkenningstocht door Praag te beginnen dan hier. De Tsjechische hoofdstad kende een woelige geschiedenis, maar ontsnapte grotendeels aan de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog. Het historische centrum is een smörgåsbord van architec tuurstijlen, van gotiek over renaissance tot art nouveau, en staat sinds 1992 op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Van op Vysehrad, de duizend jaar oude citadel in het zuiden van de stad, zie je rijen en rijen van spitse torens de lucht in priemen. Een van die torens hoort bij de SintAdalbertkerk, waar Dvořák in 1874 huisorganist werd. 16
Voordien speelde hij altviool in verschil lende groepen en orkesten, waaronder dat van het Voorlopige Theater, het tijdelijke onderkomen van het Nationaal Theater in afwachting van een eigen operagebouw. Bedřich Smetana stond aan het hoofd van dat orkest als een van zijn opera’s uitge voerd werd, zoals ‘De Brandenburgers in Bohemen’ of ‘De verkochte bruid’. In eigen land kenden Smetana’s vooruitstrevende opera’s veel succes wegens de herkenbaar heid van de personages en de nationalisti sche thema’s, maar over de grenzen bleven ze onopgemerkt. Dvořák daarentegen raakte in het buiten land wel een gevoelige snaar, omdat hij erin slaagde Slavische volksdeuntjes te vertalen naar de klassieke concertzaal. Daarbij kon hij rekenen op de steun van Joseph Brahms. Deze stercomponist was een vurige pleitbezorger van de jonge Bohemer, die hij omschreef als ‘erg geta lenteerd en erg arm’. Als je wil weten waar Dvořák zijn inspiratie haalde en bestand bent tegen een stevige portie horlepiep, kan je in juli terecht op de Prague Folklore Days, die plaatsvinden rondom het Wenceslausplein. Dit stadsfestival nodigt volksdans- en folkloristische muziek groepen van over de hele wereld uit om hun regio in de kijker te zetten. Dat de naam Smetana toch een belletje doet rinkelen bij de meeste klassieklief hebbers heeft de componist voornamelijk te danken aan ‘Má Vlast’, een cyclus van zes symfonische gedichten over zijn
v aderland. Een van de gedichten beschrijft de loop van de Moldau, de rivier die Bohemen en Praag doormidden klieft. De Karelsbrug, in de 14e eeuw gebouwd onder keizer Karel IV, is een van de acht tien Praagse bruggen die de oevers van de stad verbinden. Dertig – voornamelijk religieus geïnspireerde – beelden uit de 18e en 19e eeuw omzomen het wandelpad van de brug, waarop in de zomer regelmatig een jazzband buskt. Ten zuiden van de Legioenenbrug, vlak bij het Nationaal Theater, ligt het Slavische eiland. In het pastelkleurige Žofín-paleis aan de zuidkant van dat eiland vonden verschillende historische premières plaats, waaronder die van Dvořáks ‘Symfonische variaties’. Wie tegenwoordig wil genieten van klassieke muziek in Praag, moet afzakken naar het Rudolfinum, de thuis basis van het Tsjechisch Filharmonisch Orkest en de locatie van het Lentefestival. Dat gaat jaarlijks van start op 12 mei, de sterfdatum van Smetana, uiteraard met een uitvoering van ‘Má Vlast’. Smetana en Dvořák liggen begraven in Vysehrad, de citadel met het prachtige uitzicht over Praag. Daar bevinden ze zich in het goede gezelschap van onder meer pianist Vilém Kurz, die bekend werd met zijn gereviseerde versie van Dvořáks ‘Pianoconcerto’. Volgens Kurz was de originele versie geschreven voor een pianist met twee rechterhanden. Leg je oor tegen de grond om te horen of de twee het ondertussen eens zijn. circle
Big Little Music
Rudolfinum
frans jozef-station karelsbrug
national theatre
nationaal theater
Wenceslausplein Žofín-paleis
Vyšehrad
Vr 04.02 | 20:00 | Concertzaal
Za 05.02 | 20:00 | Kraakhuis
Zo 06.02 | 11:00 | Kraakhuis
Zo 06.02 | 15:00 | Kraakhuis
Tsjechisch topkwartet
Pianotrio’s van Dvořák en Smetana
Zinderende liaison
Zigeunermelodieën Pavol Breslik & Amir Katz
Pavel Haas Quartet
Trio Image
Anneleen Lenaerts & Nicolas Altstaedt
17
PIANOS MAENE FLAGSHIP STORE GENT
exclusive brands Steinway & Sons - Boston - Essex - Doutreligne
Steinway & Sons - Boston - Essex - Doutreligne www.maene.be
Nu 2 showrooms op 1 locatie : Steinway Piano Gallery Belgium & Piano’s Maene Gent Pieter Van Reysschootlaan 2 B-9051 Gent (Naast oprit E40 - Sint-Denijs-Westrem)
De Bijloke Magazine 2015.indd 1
18/09/2015 15:15:42
©
Vermeylenfonds verbinden verbreden verdiepen
Ook wat u niet ziet is vaak van onschatbare waarde. Zoals het juiste woord of een comfortabele stilte. Of één en al oor voor wat gezegd wordt. Aandacht grootse Ookvoor watde u niet ziet dingen en voor details die het verschil maken. is vaak van onschatbare waarde. Daaraan herkent deeen zielcomfortabele van onze bank. Zoals het juiste woordu of stilte. Of één en al oor voor wat gezegd wordt. Aandacht voor de grootse dingen en voor details die het verschil maken. Daaraan herkent u de ziel van onze bank.
Vermeylenf( )nds verbinden verbreden verdiepen
VOOR MENSEN DIE *KUNNEN LUISTEREN
*WILLEN
Delen Private Bank, trouwe partner van Muziekcentrum de Bijloke Coupure Rechts 102 9000 Gent
Adverentie Bijloke November 2021.indd 1
15/10/2021 13:31:13
Delen Private Bank, trouwe partner van Muziekcentrum de Bijloke Coupure Rechts 102 9000 Gent
‘Alle drempels moeten weg’
Liesbeth Peelman, programmator jeugd en sociale projecten Een klein jaar geleden kwam onze nieuwe collega Liesbeth Peelman aan boord met een duidelijk doel en ambitie: De Bijloke nog meer op de kaart zetten met educatieve en sociale projecten. Wouter Semey
Wat drijft je als programmator jeugd en sociale projecten? ‘Ik wil klassieke muziek toegankelijk maken voor een jong publiek. Door kin deren cultuur te laten beleven stimuleer je hen voor de toekomst. Kunst en cultuur passen perfect bij de manier waarop ze in de wereld staan: met een drang naar ontdekking. Muziekcentrum De Bijloke biedt al jaren een bescheiden jeugdaanbod, maar ik zie nog veel groeipotentieel.’
Alles vertrekt vanuit een visie. Omschrijf die eens? ‘Met een nieuw, verfrissend aanbod willen we kleuters, kinderen en jongeren inspireren en aanmoedigen om in dialoog te gaan met kunst, erfgoed en muziek. Het programma varieert van intieme projecten tot grootse concerten. We richten ons vanzelfsprekend op een breed en divers publiek. We bouwen het netwerk in jeugd en onderwijs verder uit en werken samen met welzijnszorg en sociale partners. Ik wil meer dan ooit drempels wegwerken. We leveren zelf financiële inspanningen en trekken letterlijk de stad in met ons aanbod. Het maakt De Bijloke zichtbaarder en toegankelijker.’
persoonlijke kwaliteit van elk leven. Ons nieuwe laagdrempelige jeugdaanbod is er voor elk kind, ongeacht de culturele, sociale en demografische achtergrond. Muziek heeft een emotionele kracht die iedereen begrijpt en dat maakt dat je het kunt uitwisselen onder alle leeftijden en culturen. Deze projecten raken dikwijls aan maatschappelijke kwesties. Het zijn persoonlijke ervaringen van de deelnemers en ze geven invulling en verdieping aan het project en tegelijk aan hun eigen leven. Ze bieden een kans om te reflecteren en te inspireren.’
Wat staat er dit jaar al op de agenda? ‘Met de reeks Young Masters laten we leerlingen uit het deeltijds kunstonderwijs kennismaken met getalenteerde jonge artiesten. Barok à Gogo is een samenwerking met a nocte temporis en Reinoud Van Mechelen waarin lagereschoolkinderen in een workshop en open repetitie een trip maken langs de Franse barok geschiedenis. Tijdens een Musicaprojectweek zullen leerlingen uit het
secundair een eigentijds minipassie concert maken geïnspireerd op hun eigen leven. Voor de babyvoorstellingen “OORT” van theater De Spiegel werken we samen met het Vormingscentrum Opvoeding en Kinderopvang, Inloopteams en kinderdagverblijven. En voor de work shops Samen Groter nodigen we telkens één klasje uit het Brede School-netwerk uit dat gratis kan deelnemen. Dankzij al die projecten hoop ik dat de jongeren mee zoeken naar de relevantie van euwenoude klassieke muziek – in onze al even oude setting – en die helpen vertalen naar een hedendaagse context.’ circle
Wat is de maatschappelijke relevantie van die projecten? ‘Gent evolueert naar een superdiverse stad met meer dan 160 nationaliteiten. Bepaalde groepen van onze maatschappij worden niet of weinig bereikt met de huidige programmering. Daar willen we bewust verandering in brengen omdat we ervan overtuigd zijn dat de ervaring van kunst en muziek bijdraagt aan de ↑ In de workshop Barok à Gogo maken lagereschoolkinderen een trip langs de Franse barokgeschiedenis.
19
Abel Selaocoe: cello tussen Bach en Afrikaanse traditionals
Boogstreken zonder grenzen Als muziek geen nationaliteit heeft, dan is Abel Selaocoe daarvan het bewijs. De Zuid-Afrikaanse cellist ontpopte zich in geen tijd tot een meester in het samenbrengen van verschillende muzikale werelden. Maar dat is maar één verklaring voor zijn magnetische aantrekkingskracht. Johan Van Acker
20
portret
M
et zijn toegewijde boogstreken en onnavolgbare, soulvolle stemgeluiden weet Abel Selaocoe elk publiek mee te zuigen in een unieke mozaïek van muzikale sferen, genres, stijlen en visies. In De Bijloke gaat hij bovendien in dialoog met de Oosten rijkse slagwerkkunstenaar Bernhard Schimpelsberger. Het belooft een roadtrip vol muzikale sluip- en binnenwegen te worden, even avontuurlijk als het leven van de fascinerende artiest zelf. Waar is thuis? Voor de 28-jarige Abel Selaocoe is het vast een uitdagende vraag. Het Royal Northern College of Music (RNCM) in Manchester misschien, een inspiratievolle omgeving waar hij tot 2016 studeerde. Minstens even belangrijk zijn zijn ZuidAfrikaanse roots. Artistiek spreekt hij dus zowel Bach als zijn voorouders aan. Zijn pizzicatospel op de cello roept her inneringen op aan het getokkel van griots (traditionele verhalenvertellers) op hun harpluit. Uit Selaocoes composities spreekt diezelfde blik op verschillende werelden. Noem het fusie, versmelting, métissage … Het is een hoogstpersoonlijke manier om een toevlucht te zoeken, een thuis te vinden waar hij zich comfortabel voelt.
Focus Selaocoe groeit op in Sebokeng, een township in het zuiden van de ZuidAfrikaanse provincie Gauteng. Negen jaar is hij, en cello studeren is geen evidente keuze. Samen met zijn broer trekt hij naar Acosa, een muziekschool in het 50 kilo meter verderop gelegen Soweto. Ze hebben daar maar weinig instrumenten, waardoor oefenen enkel in de weekends kan. Zijn broer ontfermt zich op dat moment over hem en ontpopt zich tot een echte leraar. Hij zoekt op welke toonladders je onder de knie moet krijgen en hoe je een strijkstok moet vasthouden. In de week stu deert de jonge Abel die theorie en probeert op een bezemsteel de vingerzettingen en de boogstreken uit. Op zaterdag kan hij zich uit leven op een echte cello. Na een tussenstop bij het hoog aangeschreven Saint John’s College in Johannesburg vertrekt hij in 2010 met een beurs naar het RNCM om bij
Zijn combinatie van Zuid-Afrikaanse liederen met Stravinsky en traditionals uit Mali: het werkt gewoon Hannah Roberts te studeren. Focus, daar draait het allemaal om. De focus op de fysieke gewaarwording – de vingers voelen neerdalen op de snaren – of op de emotionele verbondenheid: samen met het publiek een mentale reis maken, onttrok ken aan de concertruimte.
Identiteit Twijfel over zijn keuze voor de cello heeft Selaocoe nooit gehad. De mogelijkheden op de cello zijn dan ook onuitputtelijk. Denk maar aan de warme diepe klanken, de heldere hoge sonoriteit en alles daar tussen, dat zo mooi combineert met de menselijke stem. Artistiek kan hij zich uitleven als solist, in kamermuziekverband, in barokensembles en in symfonische orkesten met een repertoire dat reikt van traditioneel over folk en jazz tot hedendaags Je vraagt je wel eens af of Selaocoe zich een klassieke muzikant voelt die Afrikaanse muziek speelt of eerder omgekeerd. Zijn klassieke repertoire, van Debussy over Schumann tot Haydn en Britten, is uitgegroeid tot een fundament, naast een ruime en stevige Afrikaanse basis. Je zou het kunnen vergelijken met twee tektonische platen die nu eens onder en dan weer boven elkaar schuiven. Hij wan delt en springt van de ene naar de andere. Via improvisatie, ritmische souplesse en zang in een veelheid aan talen lardeert hij het westerse klassieke repertoire met Afrikaanse traditionele werken. Neem zijn combinatie van bijvoorbeeld liederen van de Zuid-Afrikaanse zangeres Miriam Makeba met Stravinski en traditionals uit Mali: het werkt gewoon. De energie en de ritmiek liggen soms verrassend in elkaars verlengde. Kamermuziek in al haar diversiteit.
Met een brede en open blik gaat Selaocoe samenwerkingsverbanden aan. In 2016 combineert hij zijn cello en stem in het trio Chesaba met basgitaar en percussie als djembe, kora, ngoni en kalebas. Er staat vooral Zuid-Afrikaanse muziek op het repertoire, inclusief eigen composities. Het Kabantu-kwintet (gitaar/banjo, viool, cello, contrabas en percussie) zoekt dan weer de lijnen op die de tradities uit Brazilië, Bulgarije, Zuid-Afrika en Schot land met elkaar verbinden. De muzikanten leerden elkaar kennen aan het RNCM in Manchester. Met vier gingen ze van start, maar al snel voegde een straatmuzikant die ze toevallig hoorden zich bij hen. En zo zijn er nog toevallige ontmoetingen geweest. Het Manchester Collective bijvoorbeeld, een ensemble waarmee hij vooral klassiek repertoire brengt, westers én Afrikaans. In De Bijloke gaat Abel Selaocoe op verken ning met slagwerkkunstenaar Bernhard Schimpelsberger. Ritme is voor beiden verbindend en cultuuroverstijgend. Het gaat over zoveel meer dan maatslagen. Het gaat over kleur, textuur en melodie. En over identiteit dus. circle
Vr 21.01 | 20:00 | Kraakhuis Rang 1 €26 Rang 2 €22
Avontuurlijke roadtrip Abel Selaocoe & Bernhard Schimpelsberger G RENZELOOS
21
vr 10.12 | 20:00
DECEMBER wo 01.12 | 14:00
O N G E H OO R D
Our Ears Felt Like Canyons II YO U N G M AS TE RS
JANUARI za 08.01 | 16:00
Zwerm & Shiva Feshareki
Piano op trektocht
FA M I LI E
Gekrijs!
Familieconcert op muziek van Beethoven
Stijn Claes vr 03.12 | 20:00
vr 14.01 | 20:00
O N G E H OO R D
The Mirror Stage
JA Z Z
Bill Frisell Trio & Brussels Philharmonic
HYOID & Bernhard Lang
Jazz Meets Symphonic
za 04.12 | 20:00
PI A N O
Schubert op zijn schoonst Mariam Batsashvili
za 11.12 | 20:00
H E M E L S E S TE M M E N
Arvo Pärts tijdloze schoonheid
NA HET CONCERT
NA HET CONCERT
Vox Clamantis
za 04.12 | 22:00
S EQ U E NZ E A T U T TI
za 11.12 | 22:00
S EQ U E NZ E A T U T TI
Sequenza VIII voor viool Alice Van Leuven
do 16.12 | 20:00
G R A N D I OOS SY M FO N I S C H
zo 16.01 | 11:00
Sequenza IV voor piano
De kracht van het lot
Shaping the future
Emmy Wils
Nikolai Lugansky & Brussels Philharmonic
Lavinia Meijer & Nadia Sirota
vr 17.12 | 20:00
zo 16.01 | 15:00
zo 05.12 | 11:00
Z A LI G E ZO N DAG
M UZ I E K TH E ATE R
Z A LI G E ZO N DAG
Tussen avondrood en ochtendstond
Celebrating (with) Mozart
Anja Lechner & Pablo Márquez
Galaconcert International Opera Academy
Symfonieorkest Vlaanderen & Martijn Dendievel
za 18.12 | 20:00
ma 17.01 | 19:30
wo 08.12 | 20:00
JA Z Z
Nieuwjaarsconcert Stad Gent
K A M E R M UZ I E K
Criss Cross Europe Band & Red Data
Kroonjuwelen van Brahms en Sjostakovitsj
A la recherche...
Drummer Jim Black neemt jong talent op sleeptouw
Antoine Tamestit & Cédric Tiberghien
Björn Schmelzer
do 09.12 | 20:00
zo 19.12 | 15:00
wo 19.01 | 14:00
M I N I AT U U R
Nocturnal NA HET CONCERT
Sean Shibe
22
do 09.12 | 22:00
S EQ U E NZ E A T U T TI
Sequenza XI voor gitaar Alejandro Tentor
ZO N DAG M ATI N E E
Sehnsucht
Helena De Cauwer
wo 22.12 | 20:00
vr 21.01 | 20:00
Arcangelo & Jonathan Cohen
YO U N G M AS TE RS
Heerlijks op harp
Matthias Goerne & Camerata RCO
Barok onder de boom
AVO N D J E A D O R N O
M AG I S TR A A L BA RO K
G R E NZ E LOOS
Avontuurlijke roadtrip Abel Selaocoe & Bernhard Schimpelsberger
Extra tickets nu beschikbaar!! Check www.bijloke.be! voor up-to-date informatie!
do 27.01 | 20:00
O N G E H OO R D
A Page of Madness
vr 04.02 | 20:00
NA HET CONCERT
Revue Blanche & Daan Janssens
zo 13.02 | 15:00
FEBRUARI
S EQ U E NZ E A T U T TI
ZO N DAG M ATI N E E
Klassiek met klasse B I G LIT TLE M U S I C
Tussen rampspoed en triomf
do 27.01 | 22:00
agenda
Ronald Brautigam & Kölner Akademie
Pavel Haas Quartet
Sequenza X voor trompet za 05.02 | 20:00
Andrés Ruiz González
vr 28.01 | 20:00
B I G LIT TLE M U S I C
Weldaad en weemoed H E M E L S E S TE M M E N
Praag polyfoon
Trio Image zo 06.02 | 11:00
Cappella Mariana
B I G LIT TLE M U S I C
Zinderende liaison Anneleen Lenaerts & Nicolas Altstaedt zo 06.02 | 15:00
B I G LIT TLE M U S I C
Zigeunermelodieën om te koesteren Pavol Breslik & Amir Katz
ma 14.02 | 19:30
AVO N D J E A D O R N O
Funny Valentine Marc Van den Hoof
zo 06.02 | 20:00
JA Z Z
Maria Schneider Orchestra
do 17.02 | 20:00
TÊ TE-À-T È TE
Stanze
Uniek concert met Amerikaanse bigband
Jan Michiels dinsdag 08.02 | 20:00
JA Z Z
MiXMONK
vr 18.02 | 20:00
Robin Verheyen, Bram De Looze & Joey Baron
G R A N D I OOS SY M FO N I S C H
Passionele romantiek voor cello en orkest Jean-Guihen Queyras & Antwerp Symphony
vr 11.02 | 20:00
K A M E R M UZ I E K
Ballet voor vier handen za 29.01 | 20:00
M AG I S TR A A L BA RO K
King Arthur
Lucas & Arthur Jussen
Orchestra wo 23.02 | 20:00
M I N I AT U U R
Uitzinnig uitmuntende vioolsonates Ilya Gringolts & Francesco Corti
Vox Luminis & Lionel Meunier
do 24.02 | 20:00
O N G E H OO R D
Cascade | Arcade Maarten Buyl & ChampdAction vr 25.02 | 20:00
The Pulse of Joy NA HET CONCERT
Brussels Philharmonic & Dirk Brossé
za 12.02 | 20:00
SY M FO N I EO R K ES T
Faurés Requiem Symfonieorkest Vlaanderen & Kristiina Poska
vr 25.02 | 22:00
S EQ U E NZ E A T U T TI
Sequenza IX voor klarinet Emanuele Mammarella
za 26.02 | 20:00
PI A N O
Moesorgski's Schilderijententoonstelling Behzod Abduraimov
23
Re
no oi t
Tim e
E en
17.01-26.02 GRATIS EXPO in Het Kabinet
ge
over oude mu z i ek xpo ee en zi
g
d e n i a
Björn Schmelzer (GRAINDELAVOIX) en Margarida Garcia wrikken vastgeroeste ideeën over de muziekgeschiedenis los met een verrassende beeldenverzameling Open één uur voor de start van elk concert
