Mentale gezondheid en zelfredzaamheid: een belangrijke combi
Veel jongeren worstelen met hun mentale gezondheid. De coronatijd is daarbij nog steeds voelbaar. Maar ook hoe zelfredzaam jongeren zijn, heeft veel invloed. Alise Vleesenbeek, manager Chris en Voorkom, legt uit waarom.
Er zijn jongeren die nog steeds de gevolgen merken van de lockdown. Ze hebben in een belangrijke fase van hun leven minder geoefend met sociale vaardigheden en zijn daardoor minder veerkrachtig geworden. Ze hebben zo veel online gedaan dat ze onvoldoende geleerd hebben om faceto-face met andere jongeren om te gaan. Bovendien hebben inmiddels andere crisissen zich aangediend: deze jongeren worstelen met eenzaamheid en sombere gedachten. Deelnemen aan sociale activiteiten, zoals sport of een jeugdgroep van de kerk, helpt hen vaak op de goede weg. Ouders zullen ook moeten investeren in samen optrekken. Met elkaar eten maakt bijvoorbeeld al veel verschil. Als dat niet lukt, kun je als ouder andere gezinsmomenten creëren. Dat zal ook wat van jou als ouder vragen, door bijvoorbeeld ’s avonds niet online te gaan, maar die tijd vrij te houden voor je tiener.
Zelfredzaamheid
Veerkracht wordt bevorderd door zelfvertrouwen, zelfvertrouwen door zelfredzaamheid. Het helpt tieners als we over van alles naar hun mening vragen in plaats van te vertellen hoe wij erover denken. Zo zetten we het brein op ‘aan’ en geven we ze de kans om zelf na te denken, zelf verantwoordelijk te zijn, zelfredzaam te worden. Opvoeden tot zelfredzaamheid begint al voor de tienerleeftijd. In plaats van veel over te nemen van kinderen - bijvoorbeeld ze met de auto naar school brengen - hen stimuleren zélf deel te nemen aan het verkeer. Als ouder help je misschien mee met een spreekbeurt in de hoop dat ze een hoog cijfer krijgen. Maar van wie is dan het cijfer? Welke druk leggen we onwillekeurig op hun schouders? Het gaat niet om hoe kloppend hun informatie bij een spreekbeurt is, het gaat erom dat ze het zelf leren doen.
Mentaal probleem
Soms is er meer aan de hand dan sociaal onvermogen. Er kan een mentaal probleem zijn. Luister als ouder goed naar je onderbuikgevoel. Je weet het als iets verdergaat dan typisch tienergedrag. Een keer een sombere bui is normaal, bijvoorbeeld na een slecht cijfer. Maar als de somberheid overheerst moet je daar wat mee. Ga met je tiener een gesprek aan. Vraag door en neem geen genoegen met ‘niks aan de hand’. Vraag ze bijvoorbeeld wat voor cijfer ze hun leven geven. Durf ook te vragen of ze gedachten aan de dood hebben. Dat is moeilijk maar belangrijk. Je brengt ze niet op een idee als zij daar zelf niet aan denken, en je kan het maar beter weten als ze er wél aan denken. Daarna kun je samen bepalen of er meer nodig is: bijvoorbeeld een gesprek op school, een chatgesprek met Chris, spreken met de jeugdleider van de kerk of met de huisarts.
Tips voor een gesprek over de mentale gezondheid van tieners
Waarde
Door zelf verantwoordelijkheid te dragen, leren jongeren wie ze zijn en wat ze kunnen. Het bouwt eigenwaarde en zelfvertrouwen. Dat is heel belangrijk wanneer ze in de tienertijd komen. Het is dan chaos in hun hoofd. Als ze dan niet veerkrachtig zijn, wordt deze tijd alleen maar moeilijker. Falen en tegenslag wordt zwaar en eigenwaarde komt in de knel. Somberheid en eenzame gevoelens zijn dan een logisch gevolg. Laat jongeren merken dat ze van waarde zijn. Geef ze iets zinvols te doen, laat ze meewerken. Vroeger móésten jongeren van alles. Ze werkten op het land of in het huishouden. Misschien hebben ze het nu soms te goed en voelen ze zich daardoor overbodig. Het klinkt vreemd, maar laten we ons de vraag stellen hoeveel waarde we tieners geven.
1.
Hoe stel je je als ouder of jeugdleider op als je met jongeren in gesprek wilt gaan over hun mentale gezondheid?
2.
Gebedspunten
» Bid voor jongeren die zich eenzaam voelen tijdens de vakantie. Bid dat zij een goede invulling vinden, waarin ze de Here God bemerken.
» Bid voor gezinnen voor wie de zomervakantie een lastige tijd is, waarbij ze te veel op elkaars lip zitten. Bid dat zij hier samen goed uitkomen.
» Bid voor jongeren die worstelen met verslaving. De zomertijd kan een flinke trigger zijn. Terrasweer zorgt er bijvoorbeeld soms voor dat er te veel gedronken wordt.
» Bid voor de vele zomerkampen die kerken organiseren. Bid dat kinderen en jongeren hier een keuze zullen maken om de Here God te volgen.
» Bid voor geduld en wijsheid bij ouders, die soms veel te verstouwen krijgen tijdens de zomervakantie.
3.
Durf te vragen hoe tieners zich voelen. Lukt het niet offline, doe dat dan online. Houd er rekening mee dat ze kunnen vertellen dat ze niet lekker in hun vel zitten. Jouw reactie is bepalend of ze daar meer over vertellen. Calculeer van tevoren in dat je kunt schrikken van het antwoord, zodat je niet te heftig reageert. Als je toch schrikt, benoem het dan en vraag door. Zo parkeer je jouw emoties en sluit je weer aan bij de tiener. Bijvoorbeeld: “Wat rot dat je je zo ellendig voelt. Daar schrik ik van, ik wil er graag voor je zijn. Vertel eens meer over je sombere gedachten.”
Durf door te vragen en vul niet in wat ze denken. Vraag naar de nare gevoelens. Voorbeeldvragen zijn: “Wanneer ervaar je sombere gedachten? Hoe lang heb je deze gedachten al? Zijn er dingen die ze triggeren? Wat doe je als je sombere gedachten hebt?” Dat ze kunnen verwoorden waar ze mee zitten is knap. Complimenteer ze daarmee!
Bijt op je tong. Als volwassene heb je al een heel leven achter je. Je weet dat als je verkering uitgaat het kan voelen of de wereld vergaat, maar dat het weer overgaat. Een tiener heeft die levenservaring nog niet. Het voelt écht alsof de wereld vergaat. Sta daarbij stil. Geef erkenning: “Het is heel rot als je je zo down voelt.”
4.
5.
Normaliseren kan heel helpend zijn: “Somber zijn is een normale reactie op vervelende gebeurtenissen.” Zoek eventueel samen de cijfers op van tieners die niet lekker in hun vel zitten. Het hoort erbij. Dat lost het probleem niet op en maakt het niet minder erg, maar wel normaler. Het zet het in perspectief.
Luister naar je onderbuikgevoel. Soms is er meer aan de hand dan alleen tienergedrag, en heeft de jongere hulp van buitenaf nodig. Luister goed naar wat de tiener daarover zegt en zoek aan de hand daarvan hulp. Ga naar de huisarts, praat op school, met de jeugdleiding van de kerk of met de Chris chat.
Zomereenzaamheid bij jongeren
Heerlijk uitslapen, niets hoeven doen en lekker weg naar een leuke bestemming. We hebben vaak een geweldig plaatje in ons hoofd over vakantie. Maar dat plaatje klopt niet altijd. Sommige jongeren blijven in de zomer thuis (staycation) terwijl hun leeftijdsgenoten met mooie verhalen terugkomen. Niet fijn! Zomereenzaamheid ligt dan op de loer. Wat kan je doen? We geven een aantal tips.
Doe leuke activiteiten
Activiteiten doen is herinneringen maken. Stimuleer de jongeren om een activiteit te ondernemen waar ze blij en enthousiast van worden. Dat kan iets sportiefs zijn, zoals het trainen voor een duurloop, het bezoeken van een stad of een museum. Belangrijk is dat ze in de vakantie dingen meemaken en doen. Actief zijn geeft nieuwe energie. Daarmee wordt de vakantie leuk en kun je er met een prettig gevoel op terugkijken.
Andere leuke ideeën:
» Geocaching
» Vliegtuigspotten
» Speurtocht maken voor de andere leden van de familie
» Dagje strand
» Nachtwandeling maken
Maak thuis tot vakantiewoning
Vier vakantie in de tuin of op het balkon. Spreek met het hele gezin af welke weken jullie ‘op vakantie zijn’. Zet een tent op, hang een hangmat op of leg een luchtbed in de woonkamer. Koop ‘s morgens stokbrood en ontbijt lekker buiten. Hang buiten een laken op en projecteer er een film op voor een ‘buiten-bioscoop’. Besteed in die weken extra tijd aan elkaar en aan gezamenlijke activiteiten.
Ga nieuwe contacten aan
Soms denken tieners dat ze als enige thuis zitten. De realiteit is natuurlijk anders. Organiseer een gezellige potluck (waarbij iedereen iets te eten meebrengt) en nodig andere jongeren uit die thuis zijn. Niet alle jongeren zijn de hele zomer op vakantie. Nodig klasgenoten uit of jongeren uit de kerk die ze tijdens schooltijd nauwelijks spreken, omdat ze op verschillende scholen zitten. Wie weet leidt dit tot mooie nieuwe contacten!
Wees lief voor jezelf
Ook een belangrijke tip: maak het gevoel van eenzaamheid bespreekbaar. Een tiener die zich alleen voelt, denkt al snel dat hij of zij niet leuk genoeg is. Als ze niet op vakantie gaan, kunnen ze gaan denken dat zij minder zijn dan een ander. Dat is natuurlijk niet waar.
Gevoelens van eenzaamheid zijn niet fijn maar horen helaas bij het leven, net als momenten van vreugde en geluk. Het is belangrijk voor jongeren om te leren omgaan met negatieve gevoelens. Ze moeten leren alleen te zijn, en om zich daarin bewust te zijn dat de Here God ze niet alleen laat.
Gebruik van social media en gamen Als jongeren veel op social media zitten, kunnen ze denken dat zij de enige zijn die zich vervelen terwijl verder iedereen het geweldig naar z’n zin heeft. Niet waar natuurlijk! Help jongeren om dat te gaan zien. Wat daarbij helpt: wat minder social media! Dat is natuurlijk wel een uitdaging op zich… Voor regenachtige dagen is gamen of een bordspel echt een leuke optie. Zoek met elkaar welke games geschikt zijn. Wellicht kan je als ouder een keer meedoen?
Nieuwe website
Chris en Voorkom heeft een prachtige nieuwe website. Hier vind je o.a. de Chris Chat, een breed aanbod van trainingen voor kerken en scholen en interessante artikelen voor ouders.
Neem een kijkje op www.chrisvoorkom.nl
Vraag maar raak
Hoe overleef ik mijn familie tijdens de vakantie?!
Vakantie. We kijken er lang naar uit, maar dan is het zover en… is het best zwaar om zoveel tijd met de familie door te brengen.
Voor ouders:
Heerlijk vakantie! Niet vroeg je bed uit, geen strak ritme… Vakantie is om bij te komen. Maar wat als je als ouder tegen de vakantie opziet, met bankhangers en schermkijkers om je heen? Hoe maak je die tijd toch leuk? Trap niet in de valkuil om zelf allerlei activiteiten te bedenken. Bespreek met het hele gezin hoe je het samen tot een geslaagde vakantie kan maken. Verdeel de noodzakelijke huishoudelijke klussen. Bedenk samen leuke activiteiten en verdeel de organisatie. Geef ze de ruimte om hun eigen gang te gaan.
Bovendien: vervelen is niet slecht en hoef jij niet op te lossen. Als je merkt dat iedereen meewerkt, dan gun je ze af en toe meer schermtijd.
Voor jongeren:
Eindelijk echt uitslapen, tijd voor vrienden, geen huiswerk! Vakantie is een feest. Maar wat als de sfeer in huis helemaal niet gezellig is? Er veel ruzie is of te weinig ruimte voor iedereen? Je eigenlijk liever naar school gaat, maar dat niet hardop durft te zeggen? Dan duurt de vakantie lang. Wat kan je dan? Kijk of je het kan bespreken met de anderen in het gezin. Geef aan waarom jij tegen de vakantie opziet. Kijk of je samen wat kan afspreken. Wie doet de noodzakelijke klussen, welke activiteiten zijn mogelijk? Blijf niet te veel binnen hangen. Ga bewegen: fietsen, hardlopen, zwemmen of wat je maar leuk vindt. Dat geeft positieve energie. Spreek met jezelf je schermtijd af (en hou je eraan). Spreek af met vrienden. Doe leuke dingen. Zet je in om de vakantie ook voor jou zo fijn mogelijk te maken.
12-9-2024
Agenda
Webinar voor jeugdleiders “Tienerbrein op aan”
“Het lukt ze gewoon niet om zich te concentreren!” “Er is zo’n korte spanningsboog!” Dit zijn gedachten die je als jeugdleider kunt hebben. Wat kun je doen om jongeren bij het thema te houden? Hoe zet je het tienerbrein ‘op aan’? Een gratis webinar voor jeugdleiders met praktische handvatten die je direct toe kunt passen! Meer info via chrisvoorkom.nl/agenda
5-10-2024
Start Kinder- en tienerpastoraatcursus 2024-2025 in Dordrecht
Voor iedereen die in de kerk werkt met jongeren en toegerust wil worden om goede aandacht en zorg voor jongeren te hebben. Meer info: chrisvoorkom.nl/ktp
7-10-2024
Training Aandachtsfunctionaris Veiligheid (Huiselijk geweld en Kindermishandeling)
Veiligheid in de geloofsgemeenschap. Wie ziet niet het belang daarvan? Wat is er nodig om het onderwerp te bespreken, het organisatorisch te regelen en het niet te laten versloffen? Meer info en aanmelden via chrisvoorkom.nl/afv
20-11-2024
Week tegen kindermishandeling: Deskundigheidbevordering ‘Durf te zien’.
“Als je wegkijkt bij seksueel misbruik, help je de dader.” (Rinke Verkerk) De rol van omstanders bij huiselijk- en seksueel geweld is cruciaal. Meestal doen omstanders niets. Wat is de rol van de kerk? Als er signalen zijn, wat is de rol van omstanders zoals jeugdleiders, voorgangers en vertrouwenspersonen?
Tijdens deze deskundigheidsbevordering gaan we in op vragen als: wat is helpend en wat zijn de verantwoordelijkheden in het (jeugd)pastoraat?
Meer info: chrisvoorkom.nl/agenda
23-11-2024
Start Kinder- en tienerpastoraatcursus 2024-2025 in Deventer
Meer info: chrisvoorkom.nl/ktp
Maak het samen bont met BOND
Dé manier om verveling tijdens de vakantie tegen te gaan: spelletjes! Sommige spellen zijn natuurlijk veel leukere dan andere. Wat denk je van een spel dat je iedere week een nieuwe unieke challenge op opdracht geeft? Dat is het geval met het unieke familiespel BOND. Maak het met elkaar zo bont mogelijk! Vraag nu het unieke familiespel gratis aan.
Het spel is geschikt voor alle leeftijden. De opdrachtenkaarten kunnen ook gebruikt worden voor bijvoorbeeld een jeugdavond. Met dit spel helpen we jou om verbinding, gezelligheid en qualitytime in te plannen!
Je bestelt het spel hier: chrisvoorkom.nl/bond
Stichting Chris en Voorkom zet zich in voor kinderen en jongeren.
Chris en Voorkom maakt jongeren sterk door het bieden van preventie-, weerbaarheids- en leefstijlprogramma’s, op scholen, kerken en verenigingen.
Het bieden van een luisterend oor via anonieme telefoon, chat en mail en het bieden van deskundigheidsbevordering aan pastorale (jeugd)medewerkers, leerkrachten en jeugdzorgprofessionals.
Chris is een kenniscentrum op het gebied van jeugdpastoraat.
Colofon
Nieuwsbrief juli 2024, uitgave van Stichting Chris en Voorkom. Eindredactie: Vrienden van De Hoop
Stichting Chris en Voorkom Provincialeweg 70, 3329KP Dordrecht www.chrisvoorkom.nl / info@chrisvoorkom.nl / 085 0404 850
Giften voor Chris en Voorkom: NL33 INGB 0000003112 t.n.v. St. Chris en Voorkom. Stichting Vrienden van De Hoop is verantwoordelijk voor de werving, administratie en besteding van giften aan Chris en Voorkom. Deze stichting is in het bezit van het CBF-keur en is door de Belastingdienst erkend als ANBI. Ook Chris en Voorkom is erkend als ANBI.
Privacy
Meer informatie over hoe we omgaan met persoonsgegevens vind je op chrisvoorkom.nl/privacy
Adreswijziging?
Geef je adreswijziging door via chrisvoorkom.nl/actualiseren-adresgegevens
