Mama komt zo
Mama komt zo 50 boodschappen van vrouwen uit de gevangenis
Charlotte Marres
Uitgeverij Komma
Voor Isabelle en Marie
Voorwoord Eind 2009 werd mijn dochter Isabelle geboren. Een paar weken later bezocht ik de gevangenis in Nieuwersluis. Ik fotografeerde teksten geschreven op celmuren voor mijn project Vrijgesproken. Een van de cellen was een moeder-kind cel. Ik was daar al vaker geweest maar ineens was het besef er: hier verblijven vrouwen die net een baby hebben gekregen. In de auto terug naar huis liet het idee me niet los. Hoe kan het dat je als moeder in de gevangenis terecht komt? Hoe is het om gescheiden te worden van je kind. Hoe ga je daarmee om? En hoe is het eigenlijk geregeld voor deze vrouwen in Nederland? Hoe het idee ontstond om te gaan borduren weet ik niet meer precies. Maar voor mij was het logisch. In total werden het 35 borduursessies met 7 verschillende groepen. In elke groep zaten we met z’n achten rond een tafel. 7 moeders en ik. Met thee en lekkers. Onze ogen gericht op onze borduurwerkjes. Elke groep was anders. Maar in elke groep vonden de moeders steun bij elkaar. Moederschap verbindt nou eenmaal. Misschien wel juist op zo’n plek en onder die omstandigheden. Ik vroeg hen of ze een droom hadden, iets wat ze de wereld wilden vertellen. Met het vormgeven van hun boodschap raakten ze ook enthousiast over het borduren zelf. De meeste raakte oprecht verslaafd. De eindeloze eenzame uren in hun cel kregen iets meer waarde. Dit boek bevat hun geborduurde boodschappen. Maar ook beelden buiten de gevangenis, borduurwerkjes gefotografeerd op een plek die ze zelf mochten bepalen. Dat verschilde van de plaats van het misdrijf tot een plek waar ze juist hele fijne herinneringen aan hadden. Een aantal moeders vertellen hun verhaal. En Sanne Hissel schreef een stuk over moeders in detentie en de impact daarvan op de kinderen. Ik hoop dat je met dit boek even plaats wilt nemen in onze kring. En daarmee een kijkje krijgt in een wereld die mij onvoorstelbaar leek. Een wereld die anders moet. Ik wil alle moeders oprecht bedanken voor hun openheid, humor, gezelschap en vertrouwen. Jullie hebben me veerkracht gegeven. Dank jullie wel. Charlotte Marres Amsterdam, april 2014
Gina 34 jaar moeder van Levi (17 jaar), Shaquil (15 jaar), Jayden (12 jaar) en Lina (6 jaar) veroordeeld voor een vermogensdelict Mijn droom is weer naar huis en mama zijn. Al zou ik in een krot wonen, dan zou ik één zijn met mijn gezinnetje, gewoon. Dat is het. Vroeger zou ik zeggen: heel veel geld. Op Valentijnsdag zou ik bij mijn vriend gaan slapen. Ik had een oppas geregeld en alles. Ben naar de pc gereden om een cadeautje voor hem te halen. Daarna deed ik nog boodschappen. Toen ik bij hem aankwam renden er opeens een stuk of tien mannen naar mijn auto. Ik keek in mijn achteruitkijkspiegel, want ik dacht dat ze iemand achter mij moesten hebben, maar ik was het die werd gearresteerd. Ik kwam op het bureau aan en ging een celletje in. Toen ging ik naar verhoor en zat ik in een busje naar de rechtbank en daarna kwam ik hier. Ik mocht mijn kiddo’s niet eens bellen. Ik wist al die tijd niet waar mijn kinderen waren omdat ik beperking had. Wekenlang mocht niemand me iets vertellen en dat heeft me echt gek gemaakt. Na vijf weken kon ik pas de dealer bellen waar de auto naar was teruggegaan. Ze hebben die boodschappen er gewoon in gelaten. Yoghurt op springen en rottend vlees. Het begon allemaal toen ik iemand tegenkwam in de discotheek. We raakten aan de praat en toen ging hij me allemaal dingen vertellen over wat hij deed. Ik dacht: dat kan ik beter. De eerste keer dat ik het deed had ik 30.000 euro. Wel echt bizar, hoor. Bridgeclubs, ouderenverenigingen. Ik schaam me diep. Maar elke dag kon ik uitgeven wat ik wilde. Als mensen problemen hadden dan kwamen ze bij mij. Gewoon, ik had geld over. Pak een outfit, maakt niet uit. We gaan stappen. Voor mij was geld het belangrijkst. Als ik mijn kinderen beloofd had om naar Ponypark Slagharen te gaan en iemand belde me dat we ergens wat konden verdienen, dan zei ik tegen mijn zus: ‘Ga jij maar met de kinderen want ik heb wat anders te doen.’ 11
Mijn moeder heeft me altijd gewaarschuwd. Ze is nog nooit op bezoek geweest. Ik heb lang uitgesteld dat mijn kinderen hierheen zouden komen. Mijn zus had mijn dochter verteld dat ik met vakantie was, maar na drie maanden begon het te lang te duren. Uiteindelijk ging ze protesteren, wilde ze niet meer naar school, niet meer eten. Als ik huil, huil ik in mijn eentje in mijn cel, omdat ik weet dat er mensen zijn die het zwaarder hebben dan ik. Ik weet dat ik dit verdien, maar het is heel pijnlijk. Voor mijn kinderen is het vreselijk. Ik doe dit nooit meer, maar ik ben bang voor de verleiding. Ik houd niet van mensen dingen vragen. Wat ik straks per maand krijg, gaf ik toen per dag uit. Laatst kwam mijn zoon hier en die zei: ‘Mam, ik wou dat ik die Playstation, Xbox, die schoenen en Iphone kon teruggeven en dat je dan weer naar huis kwam.’ Toen brak mijn hart in een miljoen stukjes.
12
Esra 37 jaar moeder van Berat (14 jaar), Berker (13 jaar), Metin (12 jaar) en Berna (4 jaar) wordt verdacht van dood door schuld Weet je wat het was, het was net of hij me had gehypnotiseerd, zo erg was het. Het was totaal buiten de wereld. Keer op keer ben ik weggegaan. Bij het Leger des Heils kon ik de eerste drie dagen terecht, daarna kon ik naar een nicht. Als ik wegging bleven mijn kinderen bij mijn man. Ze meesleuren wilde ik niet. Ze hebben school. Telkens ben ik teruggegaan. De jongste van mij ging toen heel veel huilen. Dus mijn man had me toen gebeld en gaf me aan mijn dochter zodat ik haar stem kon horen, weet je wel, hoe zij klonk, en dat ik dan weer terugging. De laatste keer dat ik terugging, ging het niet goed. Mijn kinderen zagen me bont en blauw, zal ik maar zeggen. Mijn oudste dochter heeft het allemaal gehoord. Op een gegeven moment zei ze, van: ‘Mama, waarom moet je steeds overgeven?’ Later heb ik ook zoveel dingen terug gehoord van mijn familie. Je wilt niet geloven wat hij over mij verteld heeft. Seksuele dingen. Hij had me een pistool gegeven en gezegd wat ik moest doen, maar ik wilde die man niet doodschieten. Ik weet nog dat de trekker vastzat, dat mijn nagel afbrak. Toen die knallen. Ik heb niet meer gekeken. Ben gewoon weggerend. Na drie dagen op het politiebureau kwam ik hier. De andere vrouwen lachten tijdens recreatie, bij de televisie. Ik lachte helemaal niet meer. Eerst heb ik alle schuld op me genomen. Pas na zes maanden, op de dag voor het Suikerfeest, heb ik een nieuwe verklaring afgelegd. Ik had gehoord dat mijn man vrij zou komen en toen ging ik aan de kinderen denken. Dat hij vrijkomt, en dat het dan nooit goed komt tussen mij en de kinderen. De kinderen worden dan gewoon psychisch gek. Door hem. De politie is weer naar mijn huis gegaan. Camera’s, tie-rips, riem, allemaal bewijs hebben ze meegenomen. Toen ik dat hoorde voelde ik me zo goed. Zo opgelucht. Daarna heb ik alles aan mijn ouders verteld. Mijn vader was zo blij.
17
‘Voortaan ga jij je eigen leven leiden,’ zei hij. Nu zie ik mijn jongste hier binnen. Als ze langskomt, vraagt ze: ‘Mama moet jij nog lang hier slapen? Wanneer kom je nou naar huis?’ ‘Mama komt zo,’ zeg ik dan. ‘Mama komt zo.’
18