DE STAD VORM GEVEN
COLOFON Choke* is een jaarlijks thema-event, gegroeid uit de samenwerking van de opleidingen Grafisch Ontwerp van Sint Lucas Antwerpen en Grafisch Ontwerp van de AP Hogeschool. De editie CHOKE2014 wordt integraal georganiseerd door Sint Lucas Antwerpen. We slaan bruggen tussen verschillende disciplines: marketing, vormgeving en technologie zijn de elkaar rakende ‘kleuren’. De verschillende vakgebonden (beeld)talen begrijpen, helpt communicatiemisverstanden te voorkomen. Doelgroep voor Choke zijn de actoren die instaan voor marketing, vormgeving en productie. *Choke is een grafische term die wordt gebruikt als we twee aangrenzende kleuren laten overlappen. Vormgeving, marketing en technologie zijn de ‹touching colours›.
CHOKE2014 heeft plaats: Donderdag 6 februari 2014 Karel de Grote-Hogeschool, Campus Groenplaats Nationalestraat 5, 2000 Antwerpen Organisatie CHOKE2014 is een initiatief van Sint Lucas Antwerpen Karel de Grote-Hogeschool Sint-Jozefstraat 35, B-2018 Antwerpen www.sintlucasantwerpen.be Het programma werd samengesteld door Kurt Van Belleghem en Piet De Lombaerde Deze brochure werd in een oplage van 500 exemplaren gedrukt. Vorm en opmaak: Erik Desombere Het projectmanagement gebeurt door studenten marketing (keuzevak Experience Marketing) van het departement M&T van de Karel de Grote-Hogeschool: Sam Dekkers, Elrik Verschueren, Joris Goossens, Ward Jacobs, Jarich Dewoyer, Stefanie Govaerts, Ken Hellemans en Michelle Werrebroeck Docenten: Natalie Verfaellie en Piet De Lombaerde Sponsors We danken Mondelez International, Printdeal, Artcore Society, Bakkers Vlaanderen, Zeelandia, Elexir d’Anvers, Callebaut, Stad Antwerpen.
De filosofe Petra Van Brabandt (docent Sint Lucas Antwerpen) laat niets aan de verbeelding over als ze stelt dat design de stad niet kan redden. Kunst evenmin, voor diegene die vanuit die hoek nog iets verwachten. De stad zal zichzelf moeten redden. Je kan de stad wel vorm geven en vanuit die creatieve dynamiek kan die stad ondersteund worden bij haar poging om zichzelf te redden. Maar om de stad vorm te geven en om vanuit die vormgeving betekenis, relevantie en betrokkenheid te realiseren, dient men wel een tweetal fundamentele uitgangspunten centraal te stellen. De stad, dat zijn mensen, haar bewoners. Zij zijn de gebruikers van deze stad. Welke waarde hechten zij aan de stad, hoe ontlenen ze er een identiteit aan, op welke manier zijn ze betrokken? Zien ze de stad als een object waar ze mee moeten omgaan of als een proces waar ze een rol in spelen. Hebben ze een stem in de stad? Hoe beleven zij de stad vanuit hun visie over duurzaamheid, levenskwaliteit, mobiliteit, sociale cohesie, opvoeding. Evolueert de stad met hen mee, doorheen hun leven? Kunnen zij de stad co-creÍren? Die bewoners functioneren in sociale netwerken. Hoe kan een stad actief geÍngageerd zijn en blijven ten opzichte van die netwerken? Om een stad optimaal te laten functioneren dient men niet te vertrekken vanuit een probleem oplossende visie, maar vanuit een probleem detecterende ingesteldheid. De sociale netwerken waarbinnen mensen leven en werken, vormen de metastructuren waarop de stad zich ontwikkelt. Creativiteit op zich is niet de oplossing voor alle stedelijke problemen, maar het is wel een noodzakelijke extra component om de problemen van deze eeuw op te lossen met mogelijkheden die nu beschikbaar zijn. Op die manier komen we wellicht nog tot 21ste eeuwse instellingen. CHOKE 2014 onderzoekt hoe creativiteit de stad vorm geeft. Aan de hand van dertien visies vertellen we een verhaal over het belang van smaak binnen de stad, over de stad als identiteit, over de stad in zijn complexiteit en over de stad als artistieke beleving. Hiermee maken we de 360° niet vol, dat is ook onze ambitie niet. Op CHOKE 2014 laten we dertien experten, allen doordrongen van de noodzaak om creativiteit prioritair te stellen in de ontwikkeling van het stedelijke weefsel, hun verhaal vertellen. Maar we hebben hen ook gevraagd om de toehoorders te stimuleren zelf verhalen te gaan maken.
Kurt Vanbelleghem & Piet De Lombaerde Curatoren CHOKE2014
Creatieve of culturele industrie en Antwerpse Handjes Creatieve en culturele industrie zijn containerbegrippen. Wat is cultuur, wat is creatief? Wanneer wordt het ambacht industrie? Silicone Valley wordt bestempeld als een creatieve innovatieve pool die aanzet tot economische groei. Succes trekt aan. Zo ook tijdens het interbellum in Antwerpen. Het gebied binnen de Brialmontomwalling had toen de hoogste concentratie aan koekjes-, chocoladeen confiseriebedrijven van de wereld. De tewerkstelling en bedrijfswinst zijn factoren die invloed hebben op de duurzaamheid. Die koekenindustrie is intussen uit het centrum geband. Congestie en andere vormen van overlast ten opzichte van een hoge bevolkingsdichtheid ontredderen. Met de vervanging van mensen door machines verdween ook het draagvlak. Geen betrokkenheid, geen engagement meer. Ambachtelijke industrie komt vandaag in de stad terug op het voorplan. Het is arbeidsintensief, persoonlijk en relationeel, milieuvriendelijk met een hoge en traceerbare kwaliteit. Stadsvriendelijk. Recepten voor de schepping van een culturele en creatieve regio bestaan,maar zonder garantie. Wat heeft ervoor gezorgd dat mode verankerd wordt met Antwerpen? Onderwijs, ondernemende en creatieve geesten, economische opportuniteiten, respect, geluk, trends en een positieve vibe? Dat laatste kon de stad na een periode van verzuring best gebruiken. De stralende A, het positieve nieuws in het stadstijdschrift De Nieuwe Antwerpenaar en een park op het Noord zetten een trend van optimisme in. Een positieve mind set door schoonheid. Maar marketing is een valkuil als het imago onvoldoende overeenstemt met de identiteit. Kan kunst een hefboom zijn in sociaal economische ontwikkeling? In 2006 hebben 14 studenten Sint Lucas Antwerpen twee weken samengewerkt met Zuidafrikaanse leerlingen in een township bij Durban. De doelstelling was om via illustratieve opdrachten het gebruik van condooms te stimuleren. De uitverkoren affiche had een dubbele bodem: er waren verkiezingen en de politieker met een condoomhoed werd het campagnebeeld. Is daarmee de doelstelling bereikt? Bottom-up werking is een ingrediÍnt uit het recept voor engagement. Maar hoe bewaak je de voortgang? Ook het draagvlak – de mensen - is deels volatiel. Het is zoals de Schelde: een stroom die je niet altijd kunt bedwingen. Vandaar het belang van actualisering. Steek een oud symbool in een nieuw kleedje en je raakt een snaar voor een nieuwe doelgroep. Het Tuc-koekje en het Antwerps Handje zijn patrimoniale merkbeelden. Louis Parein vond Tuc uit en dat rolde in Antwerpen voor het eerst van de band in 1958. De naam is nog steeds dezelfde maar de vorm, het logo, de verpakking en het assortiment zijn grondig gewijzigd. Met een ontwerpwedstrijd lieten we illustratoren los op het iconisch Antwerps Handje en sloten af op 404 inzendingen. Hiernaast de inzending van de winnaar. Alle ontwerpen kan je nog bekijken op https://www.facebook. com/antwerpshandje/photos_stream. Geniet ervan. Piet De Lombaerde & Kurt Vanbelleghem Curatoren CHOKE2014
11.15 – 12.15 DEEL 1 — DE SMAKELIJKE STAD 11.15 — 11.35
Deepak Mehta: 3D printing
“Deepak Mehta is gedreven met nieuwe technologieën en hun impact op de mensen. Na computers, internet en mobile is het nu de beurt aan 3dprinting. Samen met zijn zoon Ritik spoort hij kinderen aan om in contact te komen met de technologie. Dit is 3 jaar geleden begonnen met workshops en talks op TEDxYouth@Flanders en heeft geleid tot een actieve 3dprint community in Antwerpen die samenkomt onder 3dhubs.com om mensen met een printer en mensen met een idee met elkaar in contact te laten komen. 3dprinting als enabler voor entrepreneurship in physical products is zijn visie: stel je een wereld voor waar fysieke producten net zo divers zijn als de apps op de smartphone.”
11.35 — 11.55
Bernard Proot: Suiker en suiker Bernard Proot is geboren in een familie van bakkers en patissiers. Sinds 1983 is hij eigenaar van Del Rey. Del Rey deed oorspronkelijk enkel chocolade en koekjes maar het assortiment werd gedurende de jaren uitgebreid met patisserie, ijs en een chocolate lounge. Sinds 1994 is Bernard Proot lid van “Relais Desserts”, een internationale vereniging die de “haute patisserie” vertegenwoordigd. In 2004 opende hij zijn eerste winkel in Japan, intussen zijn er al drie. In 2007 was hij de winnaar van ‘Antwerpse Springbok’, het meest creatieve bedrijf van de provincie Antwerpen. In 2013 won hij ook prijs voor het meest belovende exportbedrijf tijdens de nacht van de KMO. Bernard Proot is nu ook ambassadeur van “Antwerpen Koekenstad”.
11.55 — 12.15
Johny Geerinckx: Streekproducten
Johny Geerinckx was 15 jaar eindredacteur en nieuwsanker bij de regionale televisiezender RTV (zendgebied Kempen en Mechelen) en presenteerde daar o.a. het boekenprogramma “Bladwijzer”. Sinds 2009 bouwt hij op vraag van RURANT, het platform voor plattelandsontwikkeling in de provincie Antwerpen, het merk Pure Kempen uit. Dat is een kwaliteitslabel voor toeristische ondernemers die de troeven van hun eigen streek extra in de verf willen zetten en zo werken aan een onderscheidend vermogen. Pure Kempen is een onderdeel van het Europese project Rural Alliances. Geerinckx is ook nog steeds actief in de boekensector als gastheer van OverLezen in het Turnhoutse cultuurhuis de Warande.
13.30 – 14.30 DEEL 2 — DE CULTURELE STAD 13.30 — 13.50 Frank Cuypers: De stand der steden Frank Cuypers werkt als consultant strategische marketing voor Möbius Consultancy. Als expert citymarketing hielp hij tal van overheden, steden en instellingen. Zo adviseerde hij de voorbije vijf jaren de stad Antwerpen op beleidsniveau en is verantwoordelijk voor de nieuwe marketingstrategie van Toerisme Vlaanderen. In het buitenland werd hij reeds om advies gevraagd door steden als München en Newcastle en was hij o.a. gastspreker op congressen in Londen, Firenze, Berlijn en Amsterdam. Frank doceert marketing aan de Universiteit van Antwerpen en is docent marketingstrategie en citymarketing aan de Karel De Grote Hogeschool in Antwerpen, was gastdocent bij o.a. de universiteiten van Leuven, Gent en Nijmegen. Frank moet om gezondheidsredenen minstens één keer per jaar Berlijn zien.
13.50 — 14.10 Michaël Vandebril: Antwerpen boekenstad Michaël Vandebril (°1972) leidt sinds 2003 de stedelijke dienst Antwerpen Boekenstad die verantwoordelijk is voor het letterenbeleid van de stad Antwerpen. Hij stond aldus mee aan de wieg van vele literaire initiatieven in Antwerpen, zoals het stadsdichterschap. Vandebril was artistiek leider van ABC2004, het programma in het kader van de Antwerp World Book Capital 2004, de UNESCO-titel die Antwerpen een jaar lang voerde. Daarnaast is Vandebril ook dichter. Hij debuteerde in 2012 met ‘Het vertrek van Maeterlinck’ (De Bezige Bij Antwerpen) dat werd bekroond met de Herman de Coninck Debuutprijs 2013.
14.10 — 14.30 Maarten Serneels: Antwerpen Koekenstad Maarten (°1985) is afgestudeerd in Informaticabeheer en heeft in het hoger onderwijs grafische vormgeving gevolgd. Hij heeft dus zowel een technische als grafische achtergrond. Maarten is als project manager al jarenlang nauwbetrokken bij het volledige traject van digitale projecten voor oa Sunjets, Baloise, Coca-Cola, Proximus, Jupiler, Leffe, etc... Maarten werkte voorheen zowel in loondienst als freelance voor Belgisch bekendste advertising agencies (Duval Guillaume, LDG, BUBKA, SQM, Seven,...) als multimedia developer. Dit voor zowel projecten die draaien op tablets, mobile phones en desktop computers gaande van games over social media apps tot full-blown backends. www.artcoresociety.com
PROGRAMMA 10.30 11.00
DEUREN OPEN INLEIDING
11.15 – 12.15 11.15 – 11.35 11.35 – 11.55 11.55 – 12.15
DEEL 1 — DE SMAKELIJKE STAD Deepak Mehta: 3D printing Bernard Proot: Suiker en suiker Johny Geerinckx: Streekproducten
12.15 – 13.30
LUNCH PAUZE
13.30 – 14.30 13.30 – 13.50 13.50 – 14.10 14.10 – 14.30
DEEL 2 — DE CULTURELE STAD Frank Cuypers: De stand der steden Michaël Vandebril: Antwerpen Boekenstad Maarten Serneels: Antwerpen Koekenstad
14.30 – 15.00
Pauze
15.00- 16.00 15.00 – 15.20 15.20 – 15.40 15.40 -16.00
DEEL 3 — DE HYBRIDE STAD Aline Horstink Juliá: Pop-up Stores Ti & Leen Creve Sara Albino: City Marketing & the creative industries
16.00 – 16.30
Pauze
16.30 – 17.30 16.30 – 16.50 16.50 – 17.10 17.10 – 17.30 17.30 – 17.50
DEEL 4 — DE ARTISTIEKE STAD Peter Mechels - CTRL/SPACE Linda Torfs: kunstevents op publiek plaatsen Koen van den Broek Carl Depauw: het MAS
18.00
RECEPTIE
DE STAD VORM GEVEN
15.00- 16.00 DEEL 3 — DE HYBRIDE STAD 15.00 — 15.20 Aline Horstink Juliá: Pop-up Stores Aline Juliá is actief in retail marketing, als docent Shop Management aan de Karel de Grote Hogeschool in Antwerpen en als freelancer (FlyAline) die retailers strategisch begeleidt - in die hoedanigheid coachte zij buurtwinkels in het VTM-programma ‘Werk aan de winkel’. Daarnaast is zij actief in zowat alle marketingdomeinen, van mobile tot community marketing. Zij startte in de communicatie bij het BIVV waar zij mee ‘Bob’ lanceerde in 1995 en maakte een carrière bij Mobistar waar zij na 11 jaar afscheid nam als Director of Brand & Commercial Communication. FlyAline adviseerde naast een aantal starters ook het MAS, het S.M.A.K. in Gent, een paar reclamebureaus en vandaag de stad Antwerpen in een nieuw project rond de Diamant.
15.20 — 15.40
Ti & Leen Creve
Ticuta Racovita-Cordemans (°1982) woont en werkt in Antwerpen en behaalde haar masterdiploma modeontwerp aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in 2005. Ticuta is mede-oprichter van Mr. MakeDo, een platform voor het immateriële dat opgericht werd in 2013. Voordien, ontwierp ze voor het modelabel Ti+Hann, werkte ze freelance voor zowel commerciële bedrijven als culturele organisaties en was ze verantwoordelijk voor het magazine FrontForYou en de live presentaties bij elke editie. Sinds 2012 is zij lid van de beoordelings- commissie Architectuur en Vormgeving van het Agentschap Kunsten & Erfgoed.
15.40 — 16.00 Sara Albino: City Marketing & the creative industries Sara Albino has a BA and MS Degree in European Policies from the University of Lisbon, Portugal and is at her final doctoral year in the double degree doctoral Program in Tourism Geographies and Management Studies at the Universities of Lisbon and University of Exeter in the United Kingdom. Has worked at the Youth Policies Research Centre of the Bilgi University in Istambul / Community Volunteers Foundation (TOG) and has been coordinator of the International Relations Unit of the University of Lisbon. It is presently an Associate Researcher and Lecturer at the University of Lisbon and University of Exeter in the fields of Management and Tourism Geographies. As a specialist in European Higher Education Marketing and Management and Youth Policies she has developed work in the themes of cartographies of soft power and tourism in the European Union and Portuguese past colonial territories, and in destination branding for student cities in Europe, where education institutions emerge as politically active network stakeholders.
16.30 – 17.30 DEEL 4 — DE ARTISTIEKE STAD
16.30 — 16.50 Peter Mechels - CTRL/SPACE Peter’s carrière startte bij het eerste multimedia productiebedrijf in Europa; Telecity (1988). Als transmedia architect en producer ontwikkelde hij tal van interactieve, multimediale producten, projecten, installaties en organisaties voor uitgevers, mediabedrijven, musea, overheden, enz… Hij is gast-professor aan diverse Europese kunst, media, technologie en business gerelateerde universiteiten en hogescholen. Zijn cursussen, workshops, labs en spreekbeurten handelen over serious games, hacktivism, cloud power, enz… Hij is medeoprichter van een Antwerps kunstcollectief. ABSOLUTE CIRCUS legt zich onder meer toe op hoe we onze publieke ruimte een zinvolle en duurzame invulling geven. Dit project, CTRL/SPACE genaamd, richt zich momenteel op de toekomst voor de Gedempte Zuiderdokken. De kunsthappening over dit onderwerp vindt plaats op 30.01, in Tuf-Tuf (Geuzenstraat 11) en Multitude (Amerikalei 169), beide PopUp Galleries op het Zuid.
16.50 — 17.10
Linda Torfs: kunstevents op publiek plaatsen Linda Torfs is in 1958 geboren te Antwerpen. Ze studeerde Talen en Geschiedenis waarna ze is beginnen werken bij het Belgisch Consulaat in Amsterdam. In 1982 richtte ze Mekanik Strip op, een stripboekenwinkel en galerie. Van 2007-2011 is ze voorzitter geweest van het Vlaams Fonds voor de Letteren, commissie strips. Ze is zowel initiatiefnemer van het Stripmurenparcours in Antwerpen (www.stripmuren.be) als van de openluchtkunstmarkt Lambermontmartre (www.lambermontmartre.be).
17.10 — 17.30
Koen van den Broek
Kunstenaar Koen van den Broek (1973, Bree) studeerde architectuur aan de Katholieke Universiteit Leuven (B) en volgde kunstopleidingen aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Antwerpen (B), aan Sint-Joost te Breda (NL) en aan Het Higher Institute of Fine Arts Flanders (H.I.S.K Flanders) in Antwerpen (B). In 2001 werd hij genomineerd voor de ‘Prix de la Jeune Peinture Belge’. Intussen heeft hij wereldwijd tentoongesteld en wordt zijn werk vertegenwoordigd door vijf galerieën. Na een jarenlange vriendschap met John Baldessari besluiten ze in 2008 om samen te werken met als resultaat ‘This an Example of That’ tentoongesteld in het Bonnefantenmuseum, Maastricht (NL). In hetzelfde jaar vraagt het MuHKA te Antwerpen (B) van den Broek als curator voor de tentoonstelling ‘Fantasy’ en wint hij tijdens Art Brussels de Illy Prize met zijn solo ‘Who will lead us?’. In 2010 programmeert het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (SMAK) in Gent (B) een retrospectieve solo tentoonstelling ‘Curbs & Cracks’, deze toont een doorsnede van de eerste tien jaar van van den Broek’ s oeuvre gecureerd in samenwerking met Dr. Andrew Renton.
17.30 — 17.50 Carl Depauw: het MAS Carl Depauw (°1960, Antwerpen) studeerde Kunstgeschiedenis aan de UG en Museummanagement aan de Universiteit Antwerpen. In 1987 werd hij verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding en werking van het Prentenkabinet binnen het Museum Plantin-Moretus. Tijdens het Van Dyck jaar (1998-99) werd Carl Depauw aangesteld als curator van de tentoonstellingen Anthony Van Dyck as a printmaker en The Light of Nature : Landscape drawings and watercolors by Van Dyck and his contemporaries. Als directeur van het Rubenshuis en het Rubenianum (vanaf 2001) realiseerde hij onder andere de tentoonstellingen Images of Death : Rubens copies Holbein en Rubens’s silver ewer and basin. Sedert 1 september 2004 is Carl Depauw directeur van het Museum aan de Stroom. Tot nog toe publiceerde hij meer dan 150 artikelen en boeken, en verleende hij medewerking aan meer dan 100 tentoonstellingen in binnen- en buitenland. In 2002 bracht hij een wetenschappelijk naslagwerk op de markt : het volledige prentenoeuvre van Van Dyck in 9 delen (New Hollstein Series). Recent (april 2010) werd Carl Depauw door de Nederlandse Minister voor Cultuur, Welzijn en Wetenschappen als buitenlands lid aangesteld toe te treden tot de visitatiecommissie, een raad die de belangrijkste Rijksmusea zal doorlichten.
CHOKE2014 Programma view doorlopend in de namiddag: - demonstratie 3D printing door www.4ddynamics.com en 3Dee.com - demonstratie door EMRG: Selfie-bot, de robottekenaar - infobalie druk en web: Printdeal / Artcore Society 6 februari 2014 | 18.00 | Campus Groenplaats | Persconferentie - receptie - Bernard Proot, Ambassadeur Antwerpen Koekenstad - Ad van Rosmalen, Departementshoofd Sint Lucas Antwerpen - Bruno Kuylen, Dir. Syndicale Unie Brood- en Banket- Chocolade en ijsbedrijf vzw - Tom Meeuws, De Lijn - Voorstelling winnaars Antwerpse Handjes ontwerpwedstrijd - Opening tentoonstelling Antwerpse Handjes - Voorstelling Antwerpen Koekenstad koekendoos met winnende ontwerp - Voorstelling Antwerpen Koekenstad tram - Gratis chocolade en koekenfestijn (alle dranken aan 1 euro) - Proeversdemo Shakjes Elexir d’Anvers - Signeersessie Antwerpse Handjes doos
Antwerpse Handjes Antwerpse handjes zijn een Antwerps streekproduct. Het zijn koekjes en/of chocolaatjes gemaakt in de vorm van een handje. Deze handjes zijn een verwijzing naar de legende rond het ontstaan van Antwerpen. De reus Druon Antigoon hakte immers handen af van de voorbijvarende schippers die tol weigerden te betalen tot hij door Silvius Brabo werd gedood. Brabo wierp nadien ook de hand van Druon Antigoon in de Schelde. Het symbool is dus ouder dan het snoepje. De hand komt voor in het schild van Antwerpen en andere Antwerpse gevestigde merkbeelden zoals het De Koninck bier. Het handje is een icoon voor de stad Antwerpen. Het koekje kwam voort uit een wedstrijd van de Koninklijke Vereniging van Meester Banketbakkers van Antwerpen. In het streven naar een Antwerpse culinaire specialiteit kwam in 1934 de banketbakker Jos Hakker met het winnend ontwerp: een dessertkoekje in de vorm van een handje. Het deeg bestaat uit boter, suiker, eieren, bloem en geschaafde amandelen. De vorm, samenstelling en verpakking zijn middels een bescherming door octrooi sinds 1956 eigendom van de Syndikale Unie voor Brood-, Banket-, Chocolade en IJsbedrijf VZW. Antwerpse chocolatiers ontwikkelden in 1981 de chocoladen variant. Oorspronkelijk bestond het handje enkel zonder vulling. Sinds 1982 zijn er twee varianten beschikbaar: een met marsepein afgeslapt met Elixir d’Anvers en een ander met een smeuïge pralinévulling.
O P E N C A M P U S Z AT E R DA G 2 2 M A A R T 2 0 1 4 | 10 T O T 1 7 U U R
GR AFISCH ONT WERP
JUWEELONT WERP VRIJE KUNSTEN
C A M P U S C O N G R E S , K E R K S T R A AT 4 5 , 2 0 6 0 A N T W E R P E N
m e e r i n f o o p w w w. s i n t l u c a s a n t w e r p e n . b e