2
Interview met... DELVA I Water tot voor de deur Aan de oostkant van Amsterdam zal de komende jaren het Strandeiland verrijzen. De stad breidt uit, niet langs maar in het water. Op honderdvijftig hectaren zal plaats zijn voor woningen maar ook voor nieuwe natuur, zowel in een droge als een natte variant. De lat wordt hoog gelegd op het vlak van waterbeheer, energievoorziening en mobiliteit maar ook op dat van groenbeleving. Op geen enkele plek zal men zo dicht bij de stad en tegelijk bij de natuur wonen. Ooit waren er plannen om nagenoeg de gehele Zuiderzee in te polderen, maar na het ontstaan van Flevoland leek het enthousiasme te tanen. De plannen voor de Markerwaard zijn nooit werkelijkheid geworden. Zand opspuiten om een eiland te c reëren is een omslachtiger en duurdere methode dan water wegpompen, maar dat heeft alles te maken met onze verhoogde waardering voor wonen aan het water. Het Strandeiland is bovendien niet alleen omringd door water maar bevat ook nog een binnenwater, genaamd Het Oog. “Dat binnenwater ligt boven de oergeul van de Vecht, die daar ooit heeft gestroomd,” zegt Emiel Swinnen. “De draagkrachtige bodemlagen zijn zó diep weg geërodeerd dat je enorm diep zou moeten heien om er veilig te kunnen bouwen. We hebben dus ook van de nood een deugd gemaakt.”
Vlonders
Emiel Swinnen is Associate Concept Design bij het Amsterdamse bureau DELVA en projectleider voor Strandeiland, ofwel de tweede fase van IJburg. Het eiland is onderverdeeld in een noordelijke Muiderbuurt, met een wat meer stedelijk karakter, en een zuidelijke Pampusbuurt, die natuurlijker wordt vormgegeven. Het eiland zal de gebruikelijke mix van sociale, middenklasse en luxe woningbouw vertonen en ruim baan geven aan elektrische wagens, een doorgetrokken tramlijn en de fiets. Maar wat Strandeiland werkelijk uniek maakt is het landschap. Het Oog biedt gelegenheid tot zwemmen en andere vormen van waterrecreatie en overal zal de bewoner of bezoeker stuiten op oevers en kades. Het water komt letterlijk tot vlak voor de deur. Een groot deel van het eiland wordt park en dan ook nog eens wetland. “Soms zal de voetganger langs het water lopen, dan weer op vlonders over het water,” zegt Emiel Swinnen. “Het parcours verrast altijd. We spreken over nieuw gecreëerde natuur en toch brengen we voor een deel simpelweg het landschap terug zoals het duizenden jaren geleden geweest is.”
3
4
Ecologisch waterbeheer
Een parklandschap dan even authentiek én schoon zal zijn als toen. Dankzij een uitgekiend aangelegde flora van oeverbeplanting en onderwaterbeplanting wordt al het regenwater van het openbaar domein en, na stortregen, ook van de private percelen, ter plekke g ezuiverd. “Dat regenwater bevat in een stedelijke omgeving natuurlijk veel stikstof en fijnstof, deels afkomstig van het verkeer en van groendaken. Die vervuiling wordt door de ondergedoken beplanting gefilterd en omgezet in voedingsstoffen mest,” legt Emiel Swinnen uit. “Natuurlijk kost het beheer van die flora extra arbeidsuren. Er moest om te beginnen al heel precies worden uitgerekend hoeveel planten, van welke soort, nodig zijn om zoveel regenwater te filteren. Er dient bijvoorbeeld voldoende vegetatie te zijn met holle stengels om genoeg zuurstof aan te voeren. In een hete zomer, met weinig regenval, kan stilstaand water met weinig zuurstof namelijk tot algengroei leiden en dat wil je voorkomen. Daar staat tegenover dat de gemeente een veelvoud van de beheerskosten bespaart op de kosten van riolering en van industriële afval waterzuivering. Ecologisch waterbeheer is dus niet alleen beter vanuit een milieutechnisch oogpunt, maar ook financieel interessanter.”
openbaar vervoer, wordt het ook een aantrekkelijke locatie voor andere Amsterdammers dan de eilandbewoners zelf. Waar ligt hier het omslagpunt? Wanneer kunnen de bewoners van de Muiderbuurt en de Pampusbuurt nog optimaal genieten van ‘hun’ groene omgeving en wanneer wonen ze in Zandvoort aan het IJ? “Voor dat laatste hoeven we niet bang te zijn,” meent Emiel Swinnen. “Je woont natuurlijk wel in een stad en die floreert het best wanneer de publieke ruimte optimaal gebruikt wordt voor recreatie, beweging en sport. Al die aspecten zijn meer dan voldoende vertegenwoordig in Het Oog. De totale ontwikkeling van het Strandeiland zal nog zo’n twintig jaar in beslag nemen, maar voor de Amsterdammers van dan zal het een volwaardige groene omgeving zijn waar ze nooit met teveel zullen zijn. Het binnenwater zal een aanwinst worden voor de eilandbewoners én voor de stad als geheel.”
Zandvoort aan het IJ?
Haalbaarheid is hoe dan ook een sleutelwoord bij een dergelijk project, want in veel opzichten is het Strandeiland een huzarenstuk. Maar net als de Hollanders met ingenieur Leeghwater in de zeventiende eeuw technologische voorlopers waren als het op het inpolderen van zeearmen aankwam, zo zijn de Nederlanders van deze eeuw dat als het op het creëren van nieuwe (natte) landschappen en eilanden aankomt. En ook al klinkt honderdvijftig hectaren naar een indrukwekkende hoeveelheid, het gebied ligt wel binnen de gemeentegrenzen van Amsterdam. Elke vierkante meter heeft een duur prijskaartje. Dan wil je die meters niet misbruiken door er maar zoveel mogelijk van te reserveren voor parkeerplekken. “Parkeerhavens zullen er vooral voor bezoekers komen,” zegt Emiel Swinnen. “De eigen auto’s zullen geparkeerd worden in gedeelde parkeergebouwen, op wandelafstand van de woningen. Andere vormen van mobiliteit krijgen duidelijk de voorkeur.” Als het Strandeiland echter goed bereikbaar wordt met het
Tekst: Jeroen Kuypers | Fotografie: DELVA + WAX (renders)
DELVA Landscape Architecture I Urbanism Hoogte Kadijk 71 Uitbreidingstraat 390 bus 4 1018 BE Amsterdam (NL) 2600 Antwerpen (BE) T. +31 (0)20 - 2209078 T. +32 (0)3 - 8084388 E. info@delva.la
www.delva.la
E. info@delva.la
5