Ενδεικτικές απαντήσεις στα θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (11.6.2012) Α΄ Κείμενο Κείμενο Μετάφραση Ἆρ᾿ οὖν ἂν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν, εἰ τήν τε Θα μας ήταν λοιπόν άραγε αρκετό αν πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν καὶ τὰ περὶ ζούσαμε στην πόλη μας με ασφάλεια και τὸν βίον εὐπορώτεροι γιγνοίμεθα καὶ αν γινόμαστε πιο πλούσιοι ως προς το τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν βιοτικό μας επίπεδο και αν είχαμε ομόκαὶ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν; Ἐ- νοια αναμεταξύ μας και αν απολαμβάγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάν- ναμε την εκτίμηση των Ελλήνων; Γιατί των τελέως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν. εγώ έχω την εντύπωση πως, αν εξασφαὉ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς λιστούν αυτά, η πόλη θα φτάσει στην τῶν εἰρημένων ἀπεστέρηκεν· καὶ γὰρ απόλυτη ακμή. Ο πόλεμος, λοιπόν, μας πενεστέρους ἐποίησεν καὶ πολλοὺς έχει στερήσει από όλα όσα αναφέραμε κινδύνους ὑπομένειν ἠνάγκασεν καὶ παραπάνω· διότι και φτωχότερους μας πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαβέβληκεν καὶ έκανε και πολλούς κινδύνους μας ανάπάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς. γκασε να υπομένουμε και προς τους ΈλἪν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα, μετὰ ληνες μας έχει διαβάλει και με όλους πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκή- τους τρόπους μας έχει ταλαιπωρήσει. σομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κιν- Αν όμως κάνουμε την ειρήνη, θα ζήδύνων καὶ ταραχῆς, καθ᾿ ἑκάστην δὲ σουμε στην πόλη μας με μεγάλη ασφάτὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώ- λεια, έχοντας απαλλαγεί από πολέμους σομεν, ἀδεῶς γεωργοῦντες καὶ τὴν θά- και κινδύνους και ταραχή και κάθε μέλατταν πλέοντες καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργα- ρα θα γινόμαστε πιο εύποροι καλλιερσίαις ἐπιχειροῦντες, αἳ νῦν διὰ τὸν πό- γώντας χωρίς φόβο τα χωράφια μας και λεμον ἐκλελοίπασιν. Ὀψόμεθα δὲ τὴν ταξιδεύοντας στη θάλασσα και ασχοπόλιν διπλασίας μὲν ἢ νῦν τὰς προσό- λούμενοι με τα άλλα επαγγέλματα, τα δους λαμβάνουσαν, μεστὴν δὲ γιγνο- οποία τώρα έχουν εξαφανιστεί λόγω μένην ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ μετοί- του πολέμου. Και θα δούμε την πόλη να κων, ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν. Τὸ δὲ εισπράττει διπλάσια έσοδα και να γεμίμέγιστον· συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ζει από εμπόρους και επισκέπτες και ἀνθρώπους, οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ μετοίκους, από τους οποίους τώρα έχει πεπεισμένους. αδειάσει εντελώς. Και το σπουδαιότερο· θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους όχι με το ζόρι αλλά με τη θέλησή τους. Ἰσοκράτης, Περὶ εἰρήνης 19-21
Β΄ Απαντήσεις 1) Μετάφραση (βλ. παραπάνω) [μονάδες 4]. 2) α) Να γράψετε στην κόλα σας το β΄ και γ΄ πρόσωπο ενικού αριθμού στην οριστική ενεστώτα και παρατατικού του ρηματικού τύπου οἰκοῖμεν [μονάδα 1 (4 × 0,25)]. Οριστική Ενεστώτας Παρατατικός οἰκεῖς ᾤκεις οἰκεῖ ᾤκει β) γιγνοίμεθα: να γράψετε το γ΄ ενικό πρόσωπο του αορίστου β΄ σε όλες τις εγκλίσεις [μονάδα 1 (4 × 0,25 )].
1
Αόριστος β΄ Οριστική: Υποτακτική: Ευκτική: Προστακτική:
ἐγένετο γένηται γένοιτο γενέσθω
3) α) Να συμπληρώσετε στην κόλα σας τα παραθετικά του επιρρήματος και του επιθέτου που λείπουν από τον παρακάτω πίνακα [μονάδα 1 (4 × 0,25)]: Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός ἀσφαλῶς ἀσφαλέστερον ἀσφαλέστατα εὔποροι εὐπορώτεροι εὐπορώτατοι β) ἠνάγκασεν: να γραφεί το γ΄ ενικό πρόσωπο του ίδιου χρόνου στην παθητική φωνή σε όλες τις εγκλίσεις [μονάδα 1 (4 × 0,25)] Παθητικός αόριστος Οριστική: ἠναγκάσθη Υποτακτική: ἀναγκασθῇ Ευκτική: ἀναγκασθείη Προστακτική: ἀναγκασθήτω 4) α) Να χαρακτηρίσετε στην κόλα σας συντακτικά τις λέξεις [μονάδα 1 (5 × 0,2)]: (1) Το εὐδαιμονήσειν είναι τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο ρήμα ἡγοῦμαι. (2) Το ὁ πόλεμος είναι υποκείμενο στο ρήμα ἀπεστέρηκεν. (3) Το πολλοὺς είναι ἐπιθετικός προσδιορισμός στο κινδύνους. β) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με τον συντακτικό τους ρόλο στη στήλη Β [μονάδα 1 (4 × 0,25)]: Α Β 1) κινδύνων α) εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας 2) τούτων β) επιθετικός προσδιορισμός 3) πολλῆς γ) αντικείμενο 4) διὰ τὸν πόλεμον δ) υποκείμενο 1-γ, 2-δ, 3-β, 4-α 5) α) Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη που υπάρχει στην παρακάτω πρόταση στην παθητική [μονάδα 1]. Ὁ πόλεμος ἁπάντων ἀπεστέρησεν τοὺς Ἕλληνας. Οἱ Ἕλληνες ἁπάντων ὑπὸ τοῦ πολέμου ἀπεστερήθησαν. β) Να εντοπίσετε στην παρακάτω περίοδο τη δευτερεύουσα πρόταση, να τη χαρακτηρίσετε και να προσδιορίσετε πώς εισάγεται και πώς εκφέρεται [μονάδα 1 (4 × 0,25)]. Ἢν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα, μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ ταραχῆς, καθ᾿ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν.
2
α) Ἢν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα: β) δευτερεύουσα υποθετική πρόταση· γ) εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ἢν και δ) εκφέρεται με υποτακτική (ποιησώμεθα). 6) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με τη σημασία τους στη στήλη Β [μονάδες 2 (8 × 0,25)]: Α Β 1) ἐξαρκεῖ α) διχόνοια 2) οἰκέω, -ῶ β) χωρίς φόβο 3) εὔπορος γ) πλούσιος 4) ὁμονοέω, -ῶ δ) συκοφαντώ 5) εὐδοκιμέω, -ῶ ε) είναι αρκετό 6) διαβάλλω στ) κατοικώ 7) ταραχὴ ζ) έχω καλή φήμη 8) ἀδεῶς η) συμφωνώ 1-ε, 2-στ, 3-γ, 4-η, 5-ζ, 6-δ, 7-α, 8-β 7) α) Να γράψετε τέσσερις λέξεις της ν.ε. που να συνδέονται ετυμολογικά με το ρήμα της αρχαίας ελληνικής οἰκέω, -ῶ [μονάδα 1 (4 × 0,25)]. οικία, οίκημα, συγκατοίκηση, κατοικίσιμος, διοικητής, οικολόγος, οικονομία, οικοσύστημα, οικογένεια, οικότροφος, κτλ. β) Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης Α με τα παράγωγα επίθετά τους της στήλης Β [μονάδα 1 (4 × 0,25)]: Α Β 1) διαβάλλω α) πλωτὸς 2) ὑπάρχω β) διαβλητὸς 3) πλέω γ) ὁρατὸς 4) ὁρῶ δ) ὑπαρκτὸς 1-β, 2-δ, 3-α, 4-γ 8) Πώς περιγράφονται τα αποτελέσματα του πολέμου; [μονάδες 2]. Ο πόλεμος κατά τον Ισοκράτη α) προκαλεί φτώχεια και δυστυχία, β) αναγκάζει τους πολίτες να υπομένουν πολλούς κινδύνους και να ζουν μέσα στον φόβο και την ανασφάλεια, γ) καταστρέφει το καλό όνομα μιας πόλης και δημιουργεί νέους εχθρούς, δ) ταλαιπωρεί με κάθε τρόπο τους ανθρώπους. 9) Ποιο θεωρεί ο Ισοκράτης ως το πιο σημαντικό αποτέλεσμα από τη σύναψη της ειρήνης; (Να βρείτε το σχετικό σημείο μέσα στο κείμενο) [μονάδες 2]. Τὸ δὲ μέγιστον: Η πόλη θα αποκτήσει πολλούς συμμάχους, οι οποίοι θα συμμαχίσουν μαζί της όχι με τη βία αλλά με τη θέλησή τους (συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας άνθρώπους, οὐ βεβιασμένους, άλλὰ πεπεισμένους). Η αξιοπιστία, λοιπόν, και το ηθικό κύρος της πόλης είναι για τον ρήτορα το σημαντικότερο πλεονέκτημα της ειρήνης.
3