Ο ΜΥΚΗΝΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Οι δομικές κατασκευές επιβλητικές σε ________ είναι δείγματα της ____________ και της _____________ _____________ που χαρακτήριζε τον πρώτο _________ _________ της _______________ _____________ Ελλάδας, τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός αποτελεί το τέλος της Χαλκοκρατίας στην Ελλάδα και καλύπτει την περίοδο _________-_________π.Χ. Ακμάζει μετά το 1600π.Χ. όταν συντελείται η ______________ του κύριου όγκου των ελληνικών φύλων στην __________ και ____________ Ελλάδα Οι
_____________ αποτελούν το σπουδαιότερο κέντρο αυτού του πολιτισμού, που γι αυτό το λόγο
ονομάστηκε _____________________. Στην περιοχή των Μυκηνών ο πολιτισμός αυτός εντυπωσιάζει με τα μνημεία του , όπως 1) τη ______________________ _______ των _______________ ,2) τα _____________ των _________________,3)τους ______________ τάφους και 4) το ____________ του Ατρέως. Δεύτερο μεγάλο κέντρο του πολιτισμού αυτού είναι η ___________. Εδώ βρέθηκε το ανάκτορο του ______________. Άλλα εξίσου σπουδαία κέντρα είναι η _____________ με τα ___________________ τείχη της, η _______________, η ____________ , ο __________________ . Ο ____________ ________________ , το __________ πρώτος θα αποκαλύψει την ιστορική
υπόσταση στο
μυκηναϊκό θρύλο με τις ____________ του στο χώρο των Μυκηνών. Έως τότε επικρατούσε η αντίληψη ότι το _________ και οι __________ ____________, όπως αναφέρονται από τον Όμηρο και τους αρχαίους τραγικούς ανάγονται στη σφαίρα του ____________. Περίοδος άνθησης: 1)_________ -__________π.Χ, 2) _________- _____________π.Χ, 3) _________- _____________π.Χ. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός διαδέχεται τον προηγούμενο πολιτισμό, τον ____________ Μέχρι τον _______ αιώνα η κοινωνία των Μυκηναίων ήταν καθαρά ____________ και η κοινωνική τους οργάνωση ___________. Οι Μινωίτες κατά τη ________________________ περίοδο μετά το ___________π.Χ. Άρχισαν __________________ συναλλαγές με την ηπειρωτική Ελλάδα, με σκοπό την προμήθεια πρώτων υλών που ήταν ________________ στην Κρήτη. Έτσι η επιρροή τους είχε ως αποτέλεσμα τη μεταλαμπάδευση (μετάδοση) του _________________ τους στα ελληνικά αυτά φύλα. Τα προϊόντα που εμπορεύονται είναι _________, ___________, είδη ____________ προϊόντων, όπως _____________ _______________, σκεύη για την παρασκευή και διατήρηση του φαγητού, αιθέρια έλαια, κρασί, όπλα πολυτελείας κ.α. Οι εξαγωγές και η επικοινωνία με τις ξένες χώρες γίνονταν με __________, τα οποία τα χρησιμοποιούσαν και ως _____________ και ως __________________, για να φέρουν με ασφάλεια τα εισαγόμενα είδη , όπως ________________, _______________, _________________, _______________, ________________, _______________
νήματα,
__________________,
__________________
λίθους,
αυγά
στρουθοκαμήλου
και
____________. Πολύ συχνά οι Αχαιοί ταξίδευαν για αναζήτηση _______________ και έμεναν όπου έβρισκαν ευνοϊκές συνθήκες. Έτσι αποίκισαν την ________________εγκαταστάθηκαν σε περιοχές , όπως η _____________________, η________________________, η ______________, η_____________ και η νότια Ιταλία. Γεωγραφικά και διοικητικά ο μυκηναϊκός κόσμος διαιρείται σε μικρές _______________. Τα μικρά αυτόνομα κράτη έχουν επικεφαλής τους ανεξάρτητους ηγεμόνες, με ________________ δεσμούς. Μεταξύ των κρατών υπάρχει ________________, __________________ σύνδεση, κοινά ____________ , ____________ και ______________. Την εξουσία κατέχει μία κλειστή ___________________ _______________ τάξη, που οφείλει τη δύναμή της στην ____________________ της ικανότητα. Φορέας κεντρικής εξουσίας είναι τα ανάκτορα που αποτελούν το ______________ και ___________________ κέντρο της επικράτειας. Εδώ κατοικεί ο _____________, ο οποίος α) ελέγχει την _____________ και την ______________ των προϊόντων και βρίσκεται στην ________________ της κοινωνικής πυραμίδας, β) είναι ο αρχηγός των ______________ δυνάμεων και η ανώτατη ________________ αρχή, αλλά δεν ταυτίζεται ( δεν είναι το ίδιο) με τον ____________ ούτε θεωρείται _________ (ιερό) πρόσωπο.
Αμέσως μετά τον μονάρχη στην κοινωνική πυραμίδα έρχεται εξίσου σπουδαίο το αξίωμα του _____________ αρχηγού. Οι Μυκηναίοι διατηρούν ένα είδος μόνιμου στρατού κατανεμημένο σε διάφορα σημεία της επικράτειας. Οι ____________________ του στρατού διαθέτουν _____________ και _______________ ________________. Ασκούν και καθήκοντα ______________ μονάδας της περιοχής τους, όπου έχουν και το μερίδιο της γης τους. Τα άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας είχαν_____________ θέση, γι αυτό και απολάμβαναν ιδιαίτερες _____________________ τιμές. Στους τάφους βασιλισσών και πριγκιπισσών βρέθηκαν μικρά κομψά ______________ πράγμα που δείχνει ότι συμμετείχαν στις δραστηριότητες της δυναστείας. Οι γυναίκες των _______________ λαμβάνουν μέρος στα κοινά μαζί με τους άνδρες τους και συμμετέχουν σε _________________ και _____________________, όπως στην Κρήτη. Τα αρχεία των ανακτόρων δείχνουν πως ο _________ ήταν ο πιο σπουδαίος _________________, __________________ και ___________________ και διατηρούσε σε εξάρτηση μεγάλο αριθμό _________________ και ________________. Αυτοί παραλάμβαναν από τις _________________ των ανακτόρων πρώτες ύλες και παρέδιδαν έτοιμα τα προϊόντα της ____________ τους. Η ιδιοκτησία της ____________ καθοριζόταν με _____________ και ______________ κριτήρια. Ο άναξ διέθετε ορισμένη γη. Κάποιο μερίδιο είχαν και οι κάτοχοι των _______________. Ένα μέρος της γης _____________ από τα _______________ σε διάφορα πρόσωπα. Από τα άλλα κτήματα, κάποια αποτελούσαν ________________ ιδιοκτησία και κάποια ανήκαν προσωπικά σε άτομα ή __________ θεών. Το _________________ ήταν σημαντική απασχόληση των Μυκηναίων, η _____________ ήταν οργανωμένη και τα σημαντικότερα προϊόντα της ήταν ___________, ____________ , ___________ και ______________. Οι γυναίκες ασχολούνταν με την κατασκευή ___________________ και ____________________. Άλλα επαγγέλματα που υπήρχαν
ήταν
______________________,
_____________________,
_____________________,
_________________,
_________________________, _________________________, ________________________. Τη διακίνηση και εξαγωγή των προϊόντων είχε αναλάβει μια ριψοκίνδυνη τάξη _______________ και ______________ υπό την επίβλεψη του ____________. Οι εμπορικές αποστολές φτάνουν μέχρι τα όρια όλου του ____________ τότε κόσμου (____________, __________________, ________________, _______________, ____________). Κοινά στοιχεία σε όλη την επικράτεια του μυκηναϊκού κόσμου είναι τα _________ και τα __________ , όπως και ο δυναμικός τρόπος ζωής που έκφρασή του ήταν οι ______________ _________________. Στην _____________ αναφέρεται ότι στην εκστρατεία για την κατάληψη της ______________ πρωταγωνίστησαν οι _____________ με πλήθος άλλων λαών της ελλαδικής περιοχής. Την εποχή της τρωικής εκστρατείας και στις αρχές του ______ αιώνα συνέβησαν καταστροφές σε μικρές και μεγάλες πόλεις της _________________ Ελλάδας. Οι κάτοικοι τις εγκαταλείπουν και καταφεύγουν στα παράλια, στις νησιωτικές περιοχές του __________ , στην ____________ και στη ______________. Στην ____________ _______________ έχει προκληθεί αναστάτωση από τις επιδρομές των λαών της _______________ και το _______________ συρρικνώνεται. Στη θέση των ανακτόρων που συντόνιζαν την __________________ προϊόντων και τις ______________ συναλλαγές υπάρχουν μικρά _____________ κέντρα χωρίς ιδιαίτερη ___________ (δύναμη).
Ο μυκηναϊκός κόσμος Πού; στην ηπειρωτική Ελλάδα (Μυκήνες, Τίρυνθα, Θήβα, Γλάς, Αθήνα, Μαραθώνας, Άργος, Βαφειό, Πύλος, Ορχομενός, Ιωλκός, Ελευσίνα, Κακόβατος) Το σημαντικότερο κέντρο της εποχής, οι Μυκήνες. Πότε; την ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600-1100 π.Χ.) Α) 1600-1450 π.Χ.: Η περίοδος των βασιλικών τάφων Πλούσιοι βασιλικοί τάφοι που ανέσκαψε στην ακρόπολη των Μυκηνών ο Ερρίκος Σλήμαν. Δεν έχουν διατηρηθεί σημαντικά κτίσματα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ανάκτορα. Β) 1400-1200 π.Χ.: ανακτορική φάση Κτίζονται τα πρώτα βεβαιωμένα ανακτορικά συγκροτήματα στη μυκηναϊκή Ελλάδα σχεδόν ταυτόχρονα γύρω στο 1400 π.Χ., όπως προκύπτει κυρίως από τις ανασκαφές στις Μυκήνες, την Τίρυνθα, την Πύλο και τη Θήβα. Με αυτά εισέρχεται ο μυκηναϊκός πολιτισμός στην ανακτορική του φάση που διήρκεσε δύο αιώνες, δηλαδή έως το 1200 π.Χ., οπότε τα ανάκτορα καταστρέφονται ή παρακμάζουν. Γνωρίσματα ανακτόρων:
χτίζονται συνήθως στην κορυφή οχυρωμένων ακροπόλεων
πολυδύναμα διοικητικά κέντρα των διαφόρων επικρατειών στις οποίες είχε χωριστεί η μυκηναϊκή Ελλάδα (επικράτεια= η γεωγραφική έκταση στην οποία ισχύει η εξουσία ορισμένου κράτους)
Κέντρο: η Πελοπόννησος και ιδιαίτερα η Αργολίδα. Επιρροές: Δέχθηκε ευεργετική ώθηση από τον πολιτισμό της μινωικής Κρήτης:
έχουν αναπτύξει οι Μυκηναίοι στενούς δεσμούς με τους Μινωίτες ήδη από τον 17ο αιώνα π.Χ.
υιοθέτησαν από αυτούς και αφομοίωσαν με γόνιμο τρόπο πολλά στοιχεία του πολιτισμού τους χωρίς όμως να χάσουν τη δική τους ταυτότητα.
από τους Μινωίτες δανείστηκαν οι Μυκηναίοι ποικίλα τεχνολογικά επιτεύγματα, μορφές τέχνης και την ιδέα της γραφής.
Όμως, η δημιουργική πνοή και η πρωτοτυπία των Μυκηναίων γίνεται αισθητή κυρίως στον τομέα της μνημειακής αρχιτεκτονικής (η κατασκευή έργων μεγάλων διαστάσεων, όπως είναι οι κυκλώπειες οχυρώσεις των ακροπόλεων και οι εντυπωσιακοί θολωτοί τάφοι) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
η γεωργία και η κτηνοτροφία αποτελούν τη βάση της οικονομίας
διάφοροι βιοτεχνικοί κλάδοι: ελεφαντουργία, η λιθοτεχνία, η μεταλλουργία είναι μερικοί από
τους τομείς στους οποίους διακρίθηκαν οι Μυκηναίοι ανάπτυξη της ναυτιλίας και του εμπορίου (ιδιαίτερα από τα μέσα του 15ου αιώνα π.Χ., οπότε οι Μυκηναίοι, όπως υποστηρίζεται, κατέλαβαν την Κνωσό, το ελληνικό μυκηναϊκό στοιχείο δεσπόζει βαθμιαία στη θάλασσα και εξαπλώνεται στη Μεσόγειο) ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: α) μεγαλείο και ακτινοβολία του μυκηναϊκού κόσμου β) πόλεμοι- θαλάσσια εξάπλωση δε θα έγινε πάντα με ειρηνικό τρόπο. Παράδειγμα: ο Τρωικός πόλεμος ήταν μια από αυτές τις υπερπόντιες πολεμικές επιχειρήσεις της εποχής.
ΚΟΙΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΟΥ ΜΥΚΗΝΑΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
κοινή γλώσσα –μαρτυρημένη με τα αρχαιότερα ελληνικά κείμενα σε Γραμμική γραφή Β
κοινή θρησκεία κοινές μεταθανάτιες δοξασίες (τις ανιχνεύουμε μέσα από τα έθιμα και τις πρακτικές ταφής)
η ομοιομορφία στην κοινωνικοπολιτική οργάνωση και τους θεσμούς. Πώς τα αποκτούν; μέσα από τις συνεχείς συναλλαγές ανάμεσα στα διάφορα μυκηναϊκά κέντρα Αποτέλεσμα: δημιουργήθηκε ένας ενιαίος πολιτισμός, ο πολιτισμός της μυκηναϊκής κοινής.
ΙΕΡΑΡΧΕΙΑ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΝΑΞ: μαζί με την οικογένειά του, κατοικούσε στο ανάκτορο, το κέντρο εξουσίας της κάθε επικράτειας.
ΑΥΛΙΚΟΙ ΙΕΡΑΤΕΙΟ ΔΗΜΟΙ: οι κάτοικοι της κάθε περιοχής. Οι δήμοι ήταν πολυάριθμοι, οργανωμένοι σε χωριά, γύρω από το διοικητικό κέντρο, το ανάκτορο. Εκτός από τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους, οι με κείμενα σε Γραμμική γραφή Β μας παραδίδουν μια ανεξάντλητη σειρά από εξειδικευμένους τεχνίτες.
ΔΟΥΛΟΙ
Η ΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΙΩΝ
Η Γραμμική γραφή Β: τα πρώτα ευρήματα (πήλινες επιγραφές) στην Κνωσό και στη μεσσηνιακή Πύλο έπειτα στη Θήβα, στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα και στα Χανιά.
Ανήκουν σε μία εποχή μετά το 1400 π.Χ., όταν οι Μυκηναίοι κατέλαβαν την Κρήτη.
Το 1952 οι Βρετανοί Μάικλ Βέντρις και Τζον Τσάντγουικ αποκρυπτογράφησαν τη γραφή των πινακίδων, τη Γραμμική Β.
Η γλώσσα των πινακίδων ήταν ελληνική.
Η γραφή των πινακίδων είναι συλλαβική, δηλαδή κάθε σύμβολο αποδίδει μια συλλαβή (ομοιότητα με τη Γραμμική Α’ της Κρήτης).
Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Η Γραμμική Β γεννήθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα και μεταφέρθηκε στην Κρήτη Η Γραμμική Β' προήλθε από τη Γραμμική Α' στην Κρήτη και αργότερα πέρασε στην Ελλάδα άρα είναι εξελιγμένη και τελειοποιημένη μορφή της Γραμμικής γραφής Α.
ΘΕΜΑΤΑ ΠΙΝΑΚΙΔΩΝ (ΤΙ ΓΡΑΦΟΥΝ;)
εμπορικές-οικονομικές δραστηριότητες των ανακτόρων δηλαδή για τη διακίνηση γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.
ΑΡΑ : έμμεσα, μας δίνουν πληροφορίες για τη διοικητική οργάνωση και τη θρησκευτική ζωή του μυκηναϊκού κόσμου ΠΟΙΟΙ ΓΝΩΡΙΖΑΝ ΝΑ ΓΡΑΦΟΥΝ;
Δε γνωρίζουν όλοι να γράφουν αλλά ήταν προνόμιο μιας ομάδας εξειδικευμένων γραφέων που εργάζονταν στα γραφεία των ανακτορικών κέντρων και όταν το 1200 π.Χ. καταστρέφονται τα ανάκτορα χάνεται και η γραφή.
ΠΟΥ ΕΦΤΑΣΑΝ ΟΙ ΜΗΚΥΝΑΙΟΙ;
Μετά την κυριαρχία τους στην Κρήτη (1450 π.Χ.), οι Μυκηναίοι γίνονται θαλασσοκράτορες.
Σε ολόκληρο το Αιγαίο και στα μικρασιατικά παράλια ιδρύουν αποικίες και εμπορικούς σταθμούς.
Για την αναζήτηση πρώτων υλών και αγορών ταξιδεύουν μέχρι την Εγγύς Ανατολή, τη νότια Ιταλία, τη Σικελία, την Ισπανία
Έχουν σποραδικές επαφές με την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη.
Αποικίζουν συστηματικά την Κύπρο
Έρχονται σε επαφή με το κράτος των Χετταίων. Τα αρχεία των Χετταίων ονομάζουν τους Μυκηναίους Αχιγιάβα (Αχαιούς) και τονίζουν ότι το βασίλειό τους είναι υπολογίσιμη ναυτική δύναμη.
ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΙΩΝ Αιφνίδια κάμψη της μυκηναϊκής ισχύος καθώς τα ανάκτορα, οι ακροπόλεις και οι οικισμοί καταστρέφονται. Πότε; περίπου το 1200 π.Χ. Αιτίες: 1) μετακίνηση νέων ελληνικών φύλων (κάθοδος των Δωριέων), 2) εσωτερικές αναταραχές 3) πτώση του κράτους των Χετταίων και επιθέσεις των λεγόμενων «λαών της θάλασσας» εναντίον της Αιγύπτου προκαλούν τρομακτική αναστάτωση αυτή την περίοδο στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Συνέπειες:
1) πτώση του μυκηναϊκού εμπορίου και σταδιακή παρακμή των μυκηναϊκών
ανακτόρων εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, 2) εξαφανίζεται η Γραμμική γραφή Β (τα ελληνικά θα εμφανισθούν ως γραφή 4 αιώνες μετά, τον 8ο αιώνα π.Χ.) Ο μυκηναϊκός πολιτισμός έχασε την ισχύ του, δεν κατέρρευσε όμως τελειωτικά. Πολλά στοιχεία του θα επιβιώσουν και θα μεταλαμπαδευθούν στην επόμενη φάση του ελληνικού πολιτισμού.