Alexander Khalifman – Vladimir Kramnik Λινάρες, 28 Φεβρουαρίου 2000 (1ος γύρος)
του Ηλία Κουρκουνάκη Πριν από τους έναρξη των αγώνων, πολλοί είχαν προβλέψει ότι το Λινάρες θα μπορούσε να εξελιχθεί σε πανωλεθρία για το νικητή του “παγκόσμιου” πρωταθλήματος της F.I.D.E. στο Λας Βέγκας. Τον Ιανουάριο είχε υποστεί πραγματική συντριβή σε ματς 6 παρτίδων εναντίον του Leko (μόνο ισοπαλίες με τα λευκά και μόνο ήττες με τα μαύρα), ενώ ήταν προφανές ότι όλοι θα πίεζαν για νίκη εναντίον του περισσότερο απ' όσο εναντίον οποιουδήποτε άλλου. Η αναπόφευκτη κούραση που θα προέκυπτε από αυτή τη στάση των “συναθλητών” του, ίσως τον εξαντλούσε νωρίς και υπέκυπτε στο δεύτερο μισό των αγώνων. Επομένως, η πρώτη παρτίδα του Khalifman σε τουρνουά τόσο υψηλού επιπέδου είχε ιδιαίτερα ξεχωριστή αγωνιστική σημασία.
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιγ3 Αβ4 4.ε3 0–0 5.Αδ3 γ5
μια υποβαριάντα στην οποία ο Αξιωματικός οπισθοχωρούσε στο δ3. Ο Khalifman όμως επιλέγει μια σειρά
6.Ιζ3 δ5 7.0–0 Ιγ6 8.α3 Αxγ3 9.βxγ3
κινήσεων που επιτρέπει στα μαύρα να εκβιάσουν τον
XIIIIIIIIY 9r+lwq-trk+0 9zpp+-+pzpp0 9-+n+psn-+0 9+-zpp+-+-0 9-+PzP-+-+0 9zP-zPLzPN+-0 9-+-+-zPPzP0 9tR-vLQ+RmK-0 xiiiiiiiiy
Αξιωματικό να αναλάβει πιο παθητικό ρόλο, χάρη στην προώθηση ...ε5-ε4. Η συνηθέστερη και μάλλον η συνεπέστερη επιλογή σε αυτό το σημείο είναι 10.γxδ5, ώστε να ανοίξει το κέντρο για το ζεύγος των Αξιωματικών. 10...δxγ4 11.Αxγ4 ε5 12.Αε2 Πδ8 13.Βγ2 Αη4 14.δxε5 Ιxε5 15.γ4 Ιxζ3+ 16.ηxζ3 Αθ3
XIIIIIIIIY 9r+-tr-+k+0 9zppwq-+pzpp0 9-+-+-sn-+0 9+-zp-+-+-0 9-+P+-+-+0 9zP-+-zPP+l0 9-vLQ+LzP-zP0 9tR-+-+RmK-0 xiiiiiiiiy
Η λεγόμενη “κλασική” θέση της Νιμζοϊνδικής Άμυνας δεν εμφανίζεται πολύ συχνά σε συναντήσεις μεταξύ κορυφαίων παικτών, κυρίως επειδή τα λευκά προτιμούν την πιο “μοδάτη” κίνηση 4.Βγ2 (ανάμεσα στους υποστηρικτές της βρίσκονται οι Karpov και Kasparov). Πολλές κρίσιμες παρτίδες με αυτή τη συνέχεια παίχθηκαν στη δεκαετία του ’50, ενώ τότε και αργότερα οι βασικότεροι πρωταγωνιστές της ήταν τέκνα της λεγόμενης Σοβιετικής Σχολής.
17.Πζδ1 Η παρτίδα Furman-Rovner, Λένινγκραντ 1956,
9...Βγ7 10.Αβ2 Η τελευταία ήττα του πραγματικού παγκόσμιου
είχε συνεχιστεί 17.Πζε1 Βγ6 18.Ρθ1 Ιη4 19.ε4 Πδ2 (α-
πρωταθλητή σε επίσημο τουρνουά εκείνη την εποχή
νεπαρκές
(I.Sokolov-Kasparov, Βάικ άαν Ζέε 1999) οφειλόταν σε
21.Ρxζ2 Βη2+ 22.Ρε3, επειδή μετά από 22...Βη5+ 23.ζ4
© Ηλίας Κουρκουνάκης
αποδεικνύεται
19...Ιxζ2+
20.Ρη1
Βη6+
τα μαύρα δεν διαθέτουν κανένα σαχ και η αντεπίθεσή
Βρισκόμαστε σε αρκετά προχωρημένο στάδιο
τους εξατμίζεται, ενώ στο 19...Ιxθ2 η καλύτερη απά-
της παρτίδας, στο οποίο δεν υπάρχουν σοβαρές τακτι-
ντηση είναι 20.Πη1) 20.Βxδ2 Ιxζ2+ 21.Ρη1 Ιxε4 22.ζxε4
κές απειλές, αλλά η μάχη δίνεται πρώτιστα με βάση τα
Βη6+ 23.Αη4 (η ιδέα της διπλής θυσίας είναι ότι η λευ-
στρατηγικά της στοιχεία. Επομένως, είναι χρήσιμο να
κή Βασίλισσα προσελκύσθηκε στο τετράγωνο δ2 και το
πραγματοποιηθεί μια σύνοψη των κυριότερων χαρα-
Σζ απομακρύνθηκε από τη σκακιέρα, οπότε δεν παίζε-
κτηριστικών της θέσης.
ται 23.Ρζ2 Βη2+ 24.Ρε3 Βη5+ 25.Ρδ3 Πδ8+) Βxη4+ και
XIIIIIIIIY 9r+-trn+k+0 9zpp+-+pzpp0 9-+q+l+-+0 9+-zp-+-+-0 9-+P+-+-+0 9zP-wQ-zPP+-0 9-vL-+LzP-zP0 9tR-+R+-+K0 xiiiiiiiiy
το διαρκές σαχ είναι πια αναπόφευκτο. 17...Βγ6 Μια άλλη παλιά παρτίδα Taimanov-Sliwa, Μόσχα 1956, είχε συνεχιστεί 17...Πxδ1+ 18.Πxδ1 Πδ8 19.Πβ1 (μετά την αλλαγή των Πύργων τα μαύρα θα είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες να εξασφαλίσουν ισοπαλία) Βδ7 (τώρα δεν ισχύει η βαριάντα 19...Βγ6 20.Ρθ1 Ιη4 21.ε4 Πδ2 22.Βxδ2 Ιxζ2+ 23.Ρη1 Ιxε4, εξαι-
Οι βασικές διαφορές ανάμεσα στις δύο παρατά-
τίας του ματ στην 8η οριζόντιο) 20.Ρθ1 Αζ5 (προφανώς όχι 20...Βδ2 21.Πδ1) 21.ε4 Αη6 22.Βγ3 Ιε8 23.Βε5 Βδ2
ξεις είναι:
(τα μαύρα πέτυχαν να εξουδετερώσουν οποιαδήποτε
1) το ζεύγος των Αξιωματικών που διαθέτουν τα
πίεση στη στήλη η, αλλά τώρα πραγματοποιούν ένα
λευκά εναντίον Ίππου και λευκοτετράγωνου Αξιωματι-
λανθασμένο υπολογισμό στην προσπάθειά τους να εκ-
κού των μαύρων
βιάσουν τις εξελίξεις) 24.Πδ1 Βα5 (μετά από 24...Βxε2
2) η διάταξη των μαύρων Πιονιών παρουσιάζε-
ακολουθεί ο τυπικός συνδυασμός 25.Βxη7+ Ιxη7
ται πιο συμπαγής, αφού δεν παρουσιάζει καμιά απολύ-
26.Πxδ8+ Ιε8 27.Πxε8#) 25.Πδ7 (η κίνηση που δεν είχε
τως αδυναμία, ενώ τα λευκά έχουν 4 “νησίδες”, με 3
προβλέψει ο Sliwa, μετά την οποία τα λευκά αποκτούν
απομονωμένα Πιόνια και ένα ζεύγος διπλωμένων
πλήρη κυριαρχία στις κρίσιμες γραμμές) Πα8 26.Ρη2 β6
Μολονότι κανένα από τα λευκά Πιόνια δεν είναι
27.Βδ5 Βα4 (δεν είναι καλύτερο 27...Πβ8 28.Αε5 Πγ8
άμεσα ευάλωτο, εμφανίζουν μια στατικότητα η οποία
29.Ββ7, οπότε ο Πύργος εγκλωβίζεται) 28.Αδ1 και 1–0.
δεν φαίνεται ότι μπορεί να εξαλειφθεί μακροπρόθεσμα.
18.Βγ3 Ιε8 19.Ρθ1 Αε6
Το δυναμικό αντάλλαγμα που προσφέρει ο καλά τοπο-
Στη συνάντηση Krogius-Lutikov, Σοβιετική Έ-
θετημένος μαυροτετράγωνος Αξιωματικός δεν αρκεί για
νωση 1957, είχε δοκιμαστεί 19...Βζ6, αλλά μετά από
να εξουδετερώσει ένα πρόβλημα που απλώνεται σε ο-
20.Πδ5 Βxγ3 21.Αxγ3 Πδγ8 22.Παδ1 τα λευκά διατήρη-
λόκληρο το πλάτος της σκακιέρας, γι’ αυτό ο
σαν καλύτερες προοπτικές στο φινάλε. Φυσικά, δεν
Khalifman θα έπρεπε να επικεντρώσει την προσοχή του
υπάρχει λόγος γιατί να παραχωρηθεί η μοναδική ανοι-
στη διατήρηση της ισορροπίας.
χτή στήλη στα λευκά. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι,
Προς αυτό το στόχο, η αντιπαράθεση των Πύρ-
με αναστροφή στη σειρά των κινήσεων, η ίδια ακριβώς
γων στη μοναδική ανοιχτή κάθετο έχει μεγάλη σημασί-
θέση είχε προκύψει και στην παρτίδα Ibragimov-
α, καθώς οι ημιανοιχτές στήλες (β και η για τα λευκά, ε
Alexandrov, Σοβιετική Ένωση 1991. Εκεί τα μαύρα
για τα μαύρα) δεν φαίνεται να προσφέρουν τίποτα ιδιαί-
έπαιξαν αμέσως 19...ζ6, αλλά ο Kramnik σωστά απο-
τερο.
φεύγει να πραγματοποιήσει αυτή την προώθηση μέχρις
20.Πη1
ότου τα λευκά επενδύσουν άλλο ένα τέμπο, προκειμέ-
Άστοχη αποκεντροποίηση του Πύργου, πιθανό-
νου να την εξαναγκάσουν.
τατα σε μια προσπάθεια να ανοίξει ένα καινούριο μέτωπο στην πτέρυγα του βασιλιά. Αν ο Khalifman δεν © Ηλίας Κουρκουνάκης
ήθελε να κυνηγήσει ανοιχτά την ισοπαλία πραγματο-
σημαίνει ότι ήταν σκόπιμο να διεκδικήσει την αλλαγή
ποιώντας αλλαγές με 20.Πxδ8 Πxδ8 21.Πδ1, αλλά να
τουλάχιστον ενός ζεύγους Πύργων με 22.Πδ1, δηλαδή
διεκδικήσει τη νίκη δημιουργώντας επιπλέον ασυμμε-
να παραδεχτεί πόσο άστοχες ήταν οι ενέργειές του των
τρίες, θα έπρεπε να προτιμήσει την κίνηση 20.ε4 με τη
τελευταίων κινήσεων.
διπλή ιδέα Βγ3-ε3 και ζ3-ζ4 ή Πδ1–δ5 θυσιάζοντας
22...Παδ8 23.Αγ1
“διαφορά” στα πρότυπα της 9ης παρτίδας Anand-
XIIIIIIIIY 9-+-trn+k+0 9zpp+r+-zpp0 9-+q+lzp-+0 9+-zp-+-+-0 9-+P+-+-+0 9zP-wQ-zPPtR-0 9-+-+LzP-zP0 9+-vL-+-tRK0 xiiiiiiiiy
Kasparov από το περίφημο ματς του 1995 στη Νέα Υόρκη, την οποία ο Ινδός κέρδισε με εντυπωσιακό τρόπο. Εγκαταλείποντας την ανοιχτή στήλη στα χέρια του αντιπάλου του, ο τότε παγκόσμιος πρωταθλητής της F.I.D.E. πραγματοποιεί σαφώς λανθασμένη ιεράρχηση των αναγκών της θέσης. 20...ζ6 Ο απλούστερος και “οικονομικότερος” τρόπος
Το πρώτο σημάδι ότι το σχέδιο των λευκών έχει
να εξουδετερωθεί η συνδυασμένη πίεση των λευκών
αποτύχει είναι ότι ο “επιθετικός” Αξιωματικός δεσμεύε-
στη στήλη η και τη διαγώνιο α1–θ8 (εδώ πάντως είναι
ται σε καθαρά αμυντική λειτουργία, μάλιστα μόλις 3
και ο μοναδικός). Με ένα μικρό αλλά σταθερό εμπόδιο,
κινήσεις μετά την έναρξη του “διπλώματος” των Πύρ-
δηλαδή τη διάταξη Ση7-ζ6 και την υποστήριξη του Ιε8,
γων στη στήλη η.
τα μαύρα εξουδετερώνουν τη δράση των τριών καλύτε-
23...Αζ5
ρα τοποθετημένων λευκών κομματιών.
Ο Αξιωματικός απειλεί να διεισδύσει στο δ3,
21.Πη3
οπότε η κατοχή της ανοιχτής καθέτου από τα μαύρα θα
Η ιδέα του Khalifman είναι ακατανόητη, καθώς
έχει άμεσο αποτέλεσμα. Η αντίδραση του Khalifman
“από τους αρχαίους καιρούς” όλοι γνωρίζουν ότι πρώτη
αποτρέπει αυτή τη δυνατότητα, αλλά δημιουργεί μια
και βασικότερη προϋπόθεση για τη δημιουργία πλευρι-
σχεδόν αρχετυπική “τρύπα” στο δ4.
κής επίθεσης είναι η εξασφάλιση υπεροχής στο κέντρο ή, τουλάχιστον, το μπλοκάρισμά του.
24.ε4 Αη6 25.θ4 Ιγ7 26.Αζ1 Ιε6 27.Πθ3 Αθ5 28.Πθη3 Ρθ8 29.Βε3 Ιδ4 Επιτέλους! Η παρτίδα μπορεί να θεωρηθεί στρα-
21...Πδ7
τηγικά κερδισμένη για τα μαύρα.
XIIIIIIIIY 9r+-+n+k+0 9zpp+r+-zpp0 9-+q+lzp-+0 9+-zp-+-+-0 9-+P+-+-+0 9zP-wQ-zPPtR-0 9-vL-+LzP-zP0 9tR-+-+-+K0 xiiiiiiiiy
XIIIIIIIIY 9-+-tr-+-mk0 9zpp+r+-zpp0 9-+q+-zp-+0 9+-zp-+-+l0 9-+PsnP+-zP0 9zP-+-wQPtR-0 9-+-+-zP-+0 9+-vL-+LtRK0 xiiiiiiiiy
22.Παη1 Αφού η επίθεση στην πτέρυγα του βασιλιά δεν
30.Αη2 Πε8
διαθέτει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να έχει σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας, ο Khalifman έπρεπε ο-
Προετοιμάζει τη διάσπαση ...ζ6-ζ5, η οποία θα πραγματοποιηθεί μόνο όταν η στιγμή είναι κατάλληλη.
πωσδήποτε να απαλύνει την πίεση στο κέντρο. Αυτό © Ηλίας Κουρκουνάκης
31.Πθ3 Βα4
Η πλευρική διείσδυση από την άλλη πλευρά της σκακιέρας τονίζει το μέγεθος της υπεροχής χώρου που
XIIIIIIIIY 9-+-+r+-mk0 9zpp+-+-zpp0 9-+-+-zp-+0 9+-zp-+-+l0 9-+P+PzP-zP0 9zP-+-wQ-+R0 9-+q+nzPL+0 9+-vLr+R+K0 xiiiiiiiiy
εξασφάλισαν τα μαύρα, κυρίως χάρη στο λάθος της 22ης κίνησης. 32.Αζ1 Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να υποστηριχθεί το Σγ4, π.χ. 32.Βγ3 Ιε2. 32...Βδ1 33.Αη2 Βγ2 34.ζ4 Ενώ τώρα σε άμεση ήττα οδηγεί 34.Αζ1 Αxζ3+ 35.Πxζ3 Ιxζ3 36.Βxζ3 Βxγ1 κλπ.
Ο μαυροτετράγωνος λευκός Αξιωματικός ε-
34...Ιε2 35.Πζ1 Πδ1
γκλωβίζεται στην καρδιά του στρατοπέδου του, μάλιστα στο αρχικό του τετράγωνο! Η κυριαρχία στην ανοι-
RRrr
χτή στήλη έπαιξε καθοριστικό ρόλο μέχρι το τέλος. 0–1
© Ηλίας Κουρκουνάκης