dendriet 2011 nr 1 jaargang 10

BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X

BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327

jaargang 10

nummer 1 - 2011 Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.

driemaandelijks tijdschrift

‘t Stampkot te Berlare Landschapskeuzes Opwarming Denderstreek Sprookjesboek Neigembos

jan. - febr. - maart.

Eigen steentjes Ons klimaat verandert zienderogen. Ontwikkelingslanden, die het minst verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde, worden het eerste slachtoffer. Ook bij ons zien we dat met toenemende regelmaat aanwijzingen opduiken die aantonen dat het klimaat ontregeld is. Denken we maar aan de grote overstromingen van het voorbije najaar.

© Vilda - Yves Adams

Natuurpunt zegt al jaren dat de rivier- en beekvalleien die ze beheert eveneens in toenemende mate belangrijke ecosysteemdiensten leveren. Zoals buffercapaciteit voorzien voor bescherming tegen overstromingen. Natuurpunt neemt hier haar verantwoordelijkheid. Vanuit ditzelfde verantwoordelijkheidsgevoel, bieden we je in deze Dendriet een artikel aan over hoe je de klimaatopwarming bij de fauna in onze eigen Denderstreek kan vaststellen.

Het goede nieuws is dat we alle middelen hebben om de oorzaken van de klimaatopwarming aan te pakken. Maatregelen tot energiebesparing en hernieuwbare energie zijn vandaag voldoende beschikbaar. Laat je hier niet misleiden door sinistere lobby’s of holle toogpraat.

Hefboom is de hernieuwbare energie. Al wat we daarvoor nodig hebben is politiek doorzettingsvermogen en individuele verantwoordelijkheid. We beleven een kantelmoment in onze geschiedenis.

Dit moment ligt niet binnen 10 jaar. Wij moeten zorgen dat het NU in de juiste richting kantelt. Om hernieuwbare energie te laten ontwikkelen hebben

we een totaal ander energienetwerk nodig. Een investering van 1000 miljard euro, becijferde de Europese commissie als oogopener. Wat zien we op dit kantelmoment? Her en der maakt men dezelfde aardoliedomme fout door te kiezen voor het versneld opsouperen van de eveneens eindige kernenergie.

De vlucht vooruit, de gemakkelijkheidsoplossing ten koste van toekomstige generaties. Politici kijken zelden verder dan 6 jaar.

Tegen 2015 zou er in België voldoende vervangcapaciteit moeten zijn om de eerste reactoren te sluiten. De investeerders zijn er, maar mede door het blijvende marktoverwicht van Suez-DistrigasElectrabel, en door de georkestreerde onzekerheid over de kernuitstap, aarzelen ze om verdere stappen te zetten. De productieboom van windturbines lijkt hierdoor over zijn hoogtepunt te zijn. Tijdelijk?

De aanmaak van windmolens weegt verhoudingsgewijs niet op tegen de energetische opbrengst, zo luidt het. Een kromme redenering, die maar opgaat tegen een jarenlange achtergrond van het door ramen en deuren naar buiten gooien van onze energie. Als voor energie de juiste prijs betaald wordt, zijn windmolens zeer rendabel. Probleem is dat we voor onze fossiele brandstoffen jarenlang de milieukost niet mee betaald hebben, maar doorgeschoven naar toekomstige generaties. Dat vertekent het beeld.

Wat ook een rem zet op de investeringen, is dat men in Vlaanderen op geen enkele plaats een clustertje van windmolens kan onderzoeken, of er duikt wel een actiecomité op. Akkoord: vaak is de  Hoe lang nog laten we de komende generaties opdraaien voor onze goedkope energie?

nr. 1 - jan. 2011

nr. 1 - jan. 2011

© Vilda - Yves Adams © Vilda - Yves Adams

grens tussen een NIMBY (not in my backyard) en terechte zorgen over mogelijke hinder flinterdun.

Vlaanderen is nu eenmaal één groot verstedelijkt gebied. Willen we een deel energie-onafhankelijkheid gespreid over diverse productiemethodes of niet? We moeten ons bewust worden dat tegen deze Vlaamse achtergrond geen eieren kunnen gebakken worden zonder schalen te breken. Een volwassen debat dring zich op. We vragen dan ook aan iedereen om mee na te denken over duurzame oplossingen, ook in eigen regio. Natuurpunt neemt hier haar deel van de verantwoordelijkheid: ons secretariaat wordt verwarmd met warmterecuperatie en de zonnepanelen die we aanbieden via een privépartner zullen je zeker al opgevallen zijn in Natuur. blad. Een aanrader voor wie het zich kan permitteren. Kiezen voor een groene leverancier kan echter iedereen aan. Gekoppeld aan een beetje meer oplettend gedrag inzake stroomgebruik, blijft je factuur gelijk. Ieder zijn steentje…

Voor een andere belangrijke uitdaging, het stoppen van het verlies aan biodiversiteit, draagt Natuurpunt meer bij dan een steentje. Uw steun maakt dit mogelijk. Afhankelijk van de aanwezige natuurwaarden, de omgeving en de grootte van een gebied maken  Kiezen voor propere energie of toch liever ‘Not in we een keuze voor natuurlijke processen of voor my backyard’? intensief beheerde natuur. Het eindresultaat moet meer en betere natuur opleveren. Het is niet altijd wen dat je ons ook dit jaar weer geeft en wensen jou even makkelijk om de keuzes die we maken op een en je familie het allermooiste toe voor 2011. duidelijke manier te communiceren. Hoe leg je aan iemand de waarde uit van een wildernislandschap of De redactieraad een esthetisch landschap, als die grootgebracht is met een landschapsbeeld dat steeds functioneel economisch moet dienen? In onze reeks over natuurbeheer in de Denderstreek gaan we verder in op de keuzes die bepalen hoe een reservaat er landschappelijk uitziet. Uiteraard laten we je ook nu weer kennismaken met enkele bijzondere reservaten uit onze regio: Hogendonk en ’t Stampkot. De Natuurpuntafdelingen uit de Denderregio danken je  Zonnepanelen: Sla er Natuurpunt.blad op na om te zien wat de mogelijkhe- den zijn, ook op jouw dak van harte voor het vertrou-

Nieuw in Hogedonk:

Natuurpad Alfons De Cock In de vallei van de Dender, tussen Aalst en Dendermonde, ligt een prachtig stuk groen: het natuurgebied Hogedonk. In oktober jongstleden werd er op het grondgebied van Herdersem een nieuw natuurpad ingewandeld, waar natuur- en erfgoedwaarden elkaar aanvullen. Het initiatief kwam tot stand dankzij de financiële steun van de stad Aalst.

Infoborden en bewegwijzering begeleiden de wandelaar doorheen een gevarieerd rivierlandschap, waar oude Dendermeanders nooit veraf zijn. We laten graag Johan Stylemans aan het woord als schepen van Leefmilieu, Patrimonium, Landbouw en Mobiliteit van Aalst.

Oude Dendermeanders zijn er immers echte blikvangers.

Natuurpunt is al enkele jaren in de weer om hier gronden te verwerven, om de natuurwaarde ervan te verbeteren. De stad Aalst geeft hierbij financiële en logistieke steun. Het natuurpad trekt niet alleen de aandacht op het afwisselende landschap, het geeft ook een interessante kijk op heemkundige elementen uit het Denderland te Herdersem.

Baita Dolores

In de vallei van de Beneden Dender beheert Natuurpunt het erkende reservaat Hogedonk.

Om de wandelaars te laten genieten van dit fraaie vochtige gebied, dat geboetseerd werd door de Dender, werd er op de rechteroever een natuurpad ingericht. Je ontmoet er een afwisseling van vochtige meersen, rietvelden, stukjes bos en natuurlijk de Dender in zijn huidige én vroegere gedaante.

 Schepen Johan Stylemans en Rik De Baere bij de opening van het pad

Dendriet: Vanwaar de naam Alfons de Cock?

Schepen: Het natuurpad werd genoemd naar de bekende heemkundige Alfons De Cock, geboren in Herdersem.

Zijn vader was onderwijzer.

Ook Alfons werd onderwijzer te Moorsel, Herdersem en Denderleeuw. Hij had meerdere passies: muziek, plantkunde, letterkunde en volkskunde. In zijn vrije tijd speurde hij naar planten in het Denderland. Uit dat onderzoek is in 1883 zijn eerste belangrijk werk ontstaan, nl. “Flora der Dendervallei”.

Later verzamelde hij legenden, sagen, spreuken e.d. en hij verwerkte zijn gegevens wetenschappelijk en vergeleek ze met wat in andere landen hieromtrent gebeurde. Alfons de Cock heeft veel gestudeerd en geschreven. Meer dan 30 werken van hem verschenen in boekvorm. Hij had talrijke bijdragen in binnen- en buitenlandse tijdschriften. Hij werd in 1928 op initiatief van de Bond der Oost-Vlaamse volkskundigen gehuldigd als “grondlegger

nr. 1 - jan. 2011

van de volkskunde als wetenschap in Vlaanderen.” Ik meen dat het volkomen terecht is dat aan deze man hulde wordt gebracht met dit natuurpad.

Dendriet: Welke heemkundige elementen ontmoeten we nog tijdens de wandeling?

Schepen: Eerst en vooral krijg je

nr. 1 - jan. 2011

Baita Dolores

een zicht op het oude sashuis van Herdersem. Het is een gebouw met een rijke geschiedenis. Het werd in 1767 samen met het voormalige sas van Herdersem gebouwd. Tot in de jaren ’90 behoorde het toe aan de bronsgieter Roland Monteyne. In de Aartstraat wordt je aandacht getrokken op de plek waar tijdens de middeleeuwen de zandsteen van Meldert verscheept werd. “Aart” betekent kaai of werf tegen een rivier of een

 Zicht op Herdersem in 1644 waterloop, waar men goederen lost of verkoopt. Verder kom je langs het oude dorpsplein met een restant van de sacristie van de kerk van weleer. Ze werd door de beeldenstormers verwoest.

Langs de Hof ter Hammestraat word je herinnerd aan het kasteel van Ham waar de heilige Gudula (644 - 712) woonde.

Ham betekent weide of land in de kromming van een waterloop.

Het kasteel werd vermoedelijk verwoest door de Noormannen.

En dan is er nog het Galgeveld, waar een gedenkplaat een herinnering oproept aan de heren van Herdersem, die in deze omgeving vanaf de 13de eeuw een kasteel hadden dat “Ter Bruggen” genaamd werd. Dat kasteel werd door de Fransen vernield.

Dendriet: Hoe verliep de samenwerking met de plaatselijke landbouwers en grondeigenaars?

Schepen: Dankzij de goodwill van een paar eigenaars kunnen de wandelaars over enkele private percelen stappen. Een dergelijke samenwerking is uniek. Via valpoortjes wordt de toegang tot deze percelen verleend. Tegelijk wordt op de dijk de toegang voor ongewenste bestuurders afgesloten door draadhekkens.

De aangelanden kunnen uiteraard verder hun eigendom bereiken. Zij bezitten een slot.

Dendriet: Waarom is de toegang tot een bepaald gedeelte van de wandeling in het voorjaar afgesloten?

Schepen: Natuurpunt en de

plaatselijke wildbeheerseenheid vonden elkaar in het standpunt om tijdens het broedseizoen een lus van het natuurpad af te sluiten, nl. deze die de wandelaars langs de dijk brengt. Broedende dieren verdragen, zoals u weet, weinig verstoring. Veel zoogdieren vinden er hun gading.

Haas, konijn, hermelijn, wezel en bunzing kan men er met wat geluk ontmoeten. Op en langs de Dender en op de oude meanders vinden we ook tal van broedvogels.

Dendriet: Ja, de verbeterde waterkwaliteit heeft er voor gezorgd dat heel wat vogels de laatste jaren opnieuw de weg naar de Dender hebben gevonden. Aalscholver en fuut

nr. 1 - jan. 2011

Jens De Bruycker

Jens De Bruycker

hebben hun schuwheid afgelegd en zijn dagelijks van dichtbij te bewonderen. Langs de oevers broeden blauwborst en roodborsttapuit en de ijsvogel graaft nestgangen in de steilere oeverwallen. Bij vrieskou troepen tientallen tafeleenden, krakeenden en wilde eenden op het ijsvrije Denderwater samen.

Een koppel ooievaars heeft de voedselrijke vochtige weiden uitgekozen als vast overwinteringsgebied.

Dendriet: We merken de laatste jaren een toename aan bos in het Denderland.

Is dat een bewuste keuze van het stadsbestuur?

Schepen: Wij hebben als stadsnr. 1 - jan. 2011

 Een oude Denderarm in het gebied Hogedonk bestuur inderdaad een paar bebossingsinitiatieven goedgekeurd. Zo zien we momenteel een afwisseling van jonge aanplantingen van gemengd loofbos en oudere aanplantingen van Canadapopulieren.

Ik meen dat het aanplanten van bos op weilanden die niet meer gebruikt worden door de

beroepslandbouw een waardevol alternatief is. Een verweving van landbouw en natuur is in mijn ogen, als schepen van leefmilieu én landbouw, een ideale uitdaging om de landbouwer en de natuurliefhebber samen te laten ijveren voor het behoud van deze unieke open ruimte.

Magda De Wolf

Start van het natuurpad: Disgenaatdreef Herdersem, ter hoogte van de oude sasbrug, aan de voet van de huidige brug over de Dender.

Lengte: 7 kilometer Waterdichte schoeisel gewenst.

Afdeling Aalst INFO

 Riet op Denderdijk

Rik De Baere 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

Sociaal trefpunt Geitenbos, of…

Onze telpost anders bekeken

Dit keer geen wetenschappelijke benadering van het trektelgebeuren, maar eens een andere kijk op één van de leukste activiteiten van onze ornithologische werkgroep: de observatie van de najaarstrek. een telpost te creëren. We lieten ons oog vallen op een weiland op de top van de Bosberg. Dit was het begin van een lang en leuk verhaal.

Het was een gezellige locatie en al vlug kregen we het gezelschap van mensen die ik vroeger niet of nauwelijks kende. Hier maakte ik kennis met Tom, Frits, Joris, Koen, den Trap en de leden van VZW De Mark. Die waren vertegenwoordigd door de Van Holenbroertjes, Mark, André en zeker niet te vergeten de onnavolgbare JP Somers. Spijtig genoeg moeten we sinds een paar jaar onze gezellige verteller missen. Hier leerde ik dus mijn eerste

Luc Favijts

Eind vorige eeuw begon ik naar vogels te kijken en toen reeds vond ik het leuk om tijdens mijn lunchpauze op de Cocanne te gaan staan. Ik kon gefascineerd zitten kijken naar al die golven vogels die onafgebroken naar het zuiden trokken. Eén groot probleem echter: ik wist nauwelijks wat er allemaal overvloog! Om dit euvel te verhelpen ging ik regelmatig naar de kortst bijgelegen telpost: de Zijldegemkouter van Wannegem-Lede. Daar stonden echter alleen maar ervaren kijkers en ik liep daar dus ook wat verloren. Rond die tijd echter kwam Wouter op de proppen met het idee zelf

 Zicht op de Markvallei

nr. 1 - jan. 2011

Jean Van Holen

 Vogels urineren niet, het witte ureum zit in de uitwerpselen groepjes vinken, koperwieken en veldleeuweriken identificeren. Met wisselend succes uiteraard.

We beleefden hier in het najaar topmomenten met soms horden kijklustigen. Dit ging nog al eens gepaard met BBQ en de nodige drankjes. De kameraadschappelijke sfeer die hier heerste heeft ervoor gezorgd dat er in onze regio een stevige ornithologische structuur is ontstaan die nu nog steeds stand houdt. Zelfs buiten onze hobby werden de vriendschapsbanden nauwer aangehaald. Het is ook hier dat er plannen gesmeed werden ter verwerving van het Raspaillebos, wat nadien nog gelukt is ook.

Na enkele jaren hebben we deze locatie moeten verlaten, want de paarden die er graasden waren plots niet meer akkoord met onze aanwezigheid. We weten nog steeds niet wat er misgelopen is. Onze volgende keuze was de kouter aan het Geitenbos in Zandbergen. Dit punt is tot op heden nog steeds onze officiĂŤle telpost. Onze vorige locatie was misschien gezelliger maar hier is het uitzicht breder met volledig zicht op de Dendervallei wat zich vertaalt in leuke groepen aalscholvers, ooievaars enz.

nr. 1 - jan. 2011

De landbouwgewassen kunnen ons hier wel eens parten spelen.

Op deze telpost werken we veel systematischer door het maken van onderlinge afspraken en het actief meewerken aan de nationale simultaantellingen. In oktober 2004 was de telpost 31 dagen bezet! Ook hier duiken regelmatig nieuwe gezichten op zoals Geert, Christophe en Luc nr 4. Deze telpost ligt niet zover van een druk bereden weg en daarom krijgen wij ook regelmatig bezoek van toevallige voorbijgangers. Ook de omliggende landbouwers en de buurtbewoners komen al eens een babbeltje slaan. Sommigen onder hen geven eerlijk toe dat ze ons toch maar rare gasten vinden want ze kunnen het maar moeilijk snappen dat we hier van bij het kille ochtendgloren naar de horizon zitten te turen.

Om te sluiten zal ik heel kort zijn: ik kijk al uit naar de herfst van 2011!

Luc Favijts Luc.Favijts@skynet.be

Natuurbeheer is gelijk aan landschapskeuze Wanneer we als beheerder met een natuurproject starten, moeten we kiezen welke planten- of diersoorten we willen koesteren en welke vegetaties we zullen behouden of ontwikkelen. Maar we moeten ook bepalen hoe het landschap er uiteindelijk zal uit zien. En dat dit nieuw landschapsbeeld soms botst met de mening van buren of andere gebruikers van de open ruimte of zelfs natuurbeheerders, is niet verwonderlijk.

Wildernisnatuur

Wanneer jij, lezer van Dendriet, bedenkt wat natuur voor jou inhoudt, zal je er zeker andere ideeën op nahouden dan bijvoorbeeld je buur, je ouders, je kinderen, een jager, een mountainbiker of een landbouwer. Hoe je natuur bekijkt en wat je als natuur beschouwt, hangt sterk af van de omgeving waarin je bent opgegroeid, je relatie met die omgeving, hoe je je boterham verdient, de manier waarop je de omgeving ‘gebruikt’ ... eigenlijk van je ganse leven en levenshouding.

En net die manier waarop je naar de natuur kijkt, heeft invloed op hoe je reageert op het landschap in je omgeving en op de manier waarop dit verandert.

In Vlaanderen is ongeveer iedereen ervan overtuigd dat het tropisch regenwoud het summum is van topnatuur. In die wildernis, zonder invloed van de mens, komt een verbluffend aantal dieren en planten voor, waarvan de schitterende kleuren tot de verbeelding spreken. Ook dichterbij huis zijn voldoende voorbeelden van gesmaakte wildernisnatuur te vinden, in gebieden waar weinig of geen menselijke invloed aanwezig is. Bialowieza in Oost-Polen wordt beschouwd als het laatste restje Europees laagland-oerbos. Europese bizons bewonen er één van de oudste bosreservaten met een rijke variatie aan boomsoorten in alle diktes en leeftijdsklassen. Afstervende en omgevallen

© Vilda - Ludo Goossens

Natuur: door iedereen anders bekeken

 Wissenten boetseren het oerlandschap van Bialowieza, Polen

10

nr. 1 - jan. 2011

Carlos D’ Haeseleer

 Landschapskeuze wildernis, hier in het Raspaillebos Ook in Vlaanderen wordt hier en daar de kaart getrokken van wildernisnatuur, met zo weinig mogelijk rechtstreekse invloed van de beheerder. Door de schaarse open ruimte in Vlaanderen zijn deze gebieden dikwijls beperkt tot enkele

Carlos D’ Haeseleer

bomen zorgen voor een hoog wildernisgehalte.

De Oostvaardersplassen en de Bieschbosch in Nederland zijn voorbeelden van een zichzelf regulerend ecosysteem met spontane processen en grote ondoordringbare zones.

 In Moenebroek zorgen weinig grazers op een grote oppervlakte voor een metamorfose in het landschap

nr. 1 - jan. 2011

11

© Vilda - Ludo Goossens

 Een voorbeeld van een pittoresk, oud cultuurlandschap

tientallen hectare. De bosreservaten van het Agentschap voor Natuur en Bos zijn daar sprekende voorbeelden van. In onze regio denken we aan het Karkoolbos, onderdeel van het Raspailleboscomplex in Geraardsbergen, en het Parikebos in Brakel. In deze bossen wordt geen actief beheer meer uitgevoerd. Er wordt geen hout meer geoogst, bomen krijgen de kans om oud te worden en mogen afsterven, afkraken, omvallen en langzaam vergaan. Het resultaat is een systeem waar zeer veel dood hout aanwezig is, wat extra nieuw leven in het bos brengt.

Altenbroek in Voeren en Bos t’ Ename in Oudenaarde zijn voorbeelden van Natuurpuntgebieden waar vooral op natuurontwikkelingsprocessen gefocust wordt en waar de natuur een hoog wildernisgehalte heeft. Door de mens geïntroduceerde grote grazers als koeien en paarden zorgen voor een dynamisch veranderend landschap, een streling voor het oog van de wildernisnatuur-fan, maar een doorn in het oog van vele anderen, omdat het zo ver af staat van het klassieke landschap.

12

In de Boelaremeersen en Moenebroek, twee projecten in Geraardsbergen, zorgen koeien voor een dynamiek van bosvorming en bosdegradatie met grazige open plekken, nieuwe struwelen, bramenstruwelen en ruige natuur. Loofbomen worden door de koeien geschild en sterven af, terwijl tussen de bramen nieuwe eiken, onbereikbaar voor het vee, kunnen doorgroeien tot hoge bomen. Een lokale toename van akkerdistel en brandnetel zijn een gevolg van de ruigteontwikkeling. Een sterk veranderend landschap met een hoog wildernisgehalte is het resultaat.

Natuurbeheer spits zich toe op het begeleiden van processen van natuurontwikkeling. Door eerst alle exoten weg te halen, door de waterhuishouding te herstellen of door het introduceren van grote grazers worden processen van natuurontwikkeling in gang gezet, waarna enkel nog regulerend moet opgetreden worden. Een dergelijke aanpak oogst lovende woorden over het natuurlijk aandoende landschap van de ene, maar ook bitse commentaren over verwaarlozing en verruiging van de andere.

nr. 1 - jan. 2011

Esthetisch landschap

beheer. Natuurbeheer spitst zich toe op het behoud van soorten, via een intensief beheer.

Honegem, op de grens van Aalst, Lede en ErpeMere is één van de mooiste voorbeelden van dit landschapsbeeld. Het is voor velen onder ons een herkenbaar, authentiek landschap met weilanden, bosjes, hoogstamboomgaarden, knotwilgen, bomenrijen en akkers. Het intens afwisselend landschap is een schoolvoorbeeld van wat onze regio rijk is (of was). Bij de keuzes voor het beheer wordt vooral perceelsmatig gewerkt. Het intensieve beheer op kleinschalig perceelsniveau, door beweiding, hooien, knotten en onderhouden van poelen, draagt bij tot het behoud van de natuurwaarden in dit landschap.

Soorten zoals blauwe knoop, kamsalamander en steenuil profiteren van het gevoerde beheer.

De afwisselende structuren en verrassende uitzichten maken dit gebied tot één van de meest aangename wandelzones van de regio, waarbij de wildernisnatuurliefhebber misschien niet helemaal aan zijn trekken komt, maar waar de meeste natuurliefhebbers wel zeer enthousiast over zijn.

© Vilda - Rollin verlinde

Eind 18e eeuw, als reactie op de vervuilde steden van de industriële revolutie, ontstond de Romantiek, waarbij emoties, spontaneïteit en originaliteit de nieuwe waarden waren. Dit manifesteerde zich in romantische ideeën over het platteland en de natuurlijke omgeving, geuit in kleurrijke schilderijen, die ook nu nog door velen gewaardeerd worden. De Engelse landschapstuinen refereren naar deze natuurbeelden. Vandaag vinden we deze romantische ideeën over natuur en landschap terug in een behoefte om het idyllisch, kleinschalig, afwisselend landschap van weleer te behouden en te herstellen.

Dit landschap is veel meer geordend en beïnvloed door de mens. Natuur is veel intensiever beheerd en gecontroleerd. Spontaneiteit is mogelijk, maar wordt zeker beperkt in oppervlakte.

Kleinschalige wildernisnatuur in vergeten hoekjes wordt aanvaard maar mag niet overheersen.

Het beheer is meer gericht op functionaliteit en gaat terug op historische opbrengstvormen zoals weilandbeheer, knotwilgen als houtopbrengst, hooilandbeheer, strooiselopbrengsten en akker-

 Een functioneel hedendaags agrarisch landschap: de schoonheid zit hem in de geometrie

nr. 1 - jan. 2011

13

Functioneel landschap

Landschapdoelstellingen

Een derde uitgesproken landschapsbeeld wordt gevormd door het puur agrarische en bosbouwlandschap. Natuur is hier zuiver een hulpbron voor de mens. Akkers en weilanden worden gebruikt voor voedselproductie, dikwijls onrechtstreeks via veeteelt.

Productiebossen komen in de plaats van weinig productieve landbouwgronden zodat een optimaal rendement mogelijk is.

Dikwijls bestaat dit landschap uit grote rechthoekige percelen met maïs, graan, groenten of populieren, maar ook bloembollenvelden behoren tot dit landschap. De aantrekkelijkheid van dit landschap zit dikwijls in de grootschaligheid en de kleurvariatie tussen de verschillende teelten. Bloeiende koolzaadvelden, verspreid in een heuvelend landschap, worden door velen als zeer attractief beschouwd, zeker in combinatie met bossen of bomenrijen op de achtergrond.

Hoevelen onder ons zijn al gaan kijken naar de bloeiende bloembollenvelden in Nederland, het visitekaartje van de Hollanders.

Dit is een landschap dat we als natuurbeheerder niet wensen, omdat hier weinig natuurwaarden te vinden zijn. Nochtans kan de strakke percelisering, met zijn verschillende kleurvlakken, een fraai geometrisch plaatje opleveren, dat best wel gesmaakt kan worden.

Vanuit de sector natuurbehoud kiezen we voor het wildernislandschap of het esthetische landschap en niet voor het functionele landschap.

Hoe het landschap er uiteindelijk zal uitzien hangt af van het belang dat wij, als beheerder, hechten aan natuurlijke processen dan wel aan beheerde natuur. Hoe meer aandacht er besteed wordt aan de natuurlijke, spontane processen, hoe meer wildernislandschap er ontstaat. In gebieden waar vooral gefocust wordt op beheerde natuur, met maaien, begrazen, hakhout en dergelijke, zal het esthetisch landschap meer op de voorgrond treden.

Uiteindelijk gaan we in beide landschapsvisies naar hoge natuurwaarden in een gebied met een aangename landschapsbeleving.

INFO

Afdeling Boven-Dender

Carlos D’Haeseleer carlos.dhaeseleer@skynet.be

Waarnemingen gezocht!

Losse natuurwaarnemingen door vrijwilligers vormen de basis van verspreidingskaarten van soorten, en van heel wat onderzoek naar de toestand en de evolutie van de natuur. Recent werd een zeer interessant initiatief gelanceerd waardoor waarnemingen zeer gemakkelijk kunnen worden ingevoerd, maar ook bekeken in een centrale databank: maak kennis met de natuurwaarnemingen-website: www. waarnemingen.be!

Om waarnemingen in te voeren en te bekijken, moet je enkel registreren. Dat is heel simpel: je gaat naar de website, en in de rechterbovenhoek klik je op ‘Registreer’. Je geeft vervolgens een gebruikersnaam, je echte naam, je provincie en je e-mailadres in en klaar is kees. De gebruikersnaam moet wel uniek zijn en heeft minimaal 5 letters en geen spaties of punten. Waarnemingen uit heel Vlaanderen kunnen worden ingevoerd en bekeken.

14

Als natuurliefhebber uit de Denderstreek maak je bij voorkeur gebruik van het regionale scherm dat werd gecreëerd voor de Denderstreek:

denderstreek.waarnemingen.be Meer informatie staat in het artikel in het oktobernummer van Dendriet uit 2008 over dit onderwerp.

Je waarnemingen zijn zeer welkom: van een egel in de tuin tot een overvliegende ooievaar: het is allemaal het invoeren waard! Neem een kijkje op de website en ontdek zelf hoe eenvoudig het is. Door mee te werken draag je niet alleen een steentje bij tot het opvolgen van de fauna en flora van de Denderstreek; het is ook een zeer handige manier om je eigen waarnemingen bij houden.

nr. 1 - jan. 2011

DENDERKALENDER  uur van vertrek  plaats van afspraak

 toelichting  gids

 bijzonderheid  contactpersoon

 zeker meebrengen zondag 9 januari

zaterdag 15 januari

Iedere 4e zaterdag van de maand

Glühweinwandeling

Nieuwjaarsreceptie

Natuur.café

afd. Affligem-Liedekerke  9:15 – 12:00

 





Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1  (2 e per gezin), tenzij expliciet anders vermeld.

Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.

Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o7 per km/persoon).

Bellekoutercomplex te Affligem Samen met PASAR Liedekerke slaan we onze moegefeeste benen uit. We wandelen langs mooie wegen en bossen en heffen het glas op 2011.

Deelname 2 euro, kinderen gratis (ter plaatse te betalen) Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zondag 9 januari

Winterwandeling in Osbroek afd. Aalst  10:00 – 12:00

Infobord F. Blanckaertdreef, Aalst (zijstraat Parklaan) Natuurwandeling Magda De Wolf  Stad Aalst, dienst Leefmilieu

053 73 24 12 

 

zondag 9 januari

Landschapswandeling afd. Lede-Houtem   

14:00 Impedorp te Impe We doorkruisen het land van Impe, Papegem, Smetlede en Oordegem.  Peter De Craecker – 0473 95 40 06

peter.de.craecker@pandora.be

vrijdag 14 januari

Nachtwandeling in het Osbroek afd. Aalst, Erpe-Mere en Lede-Houtem  20:00

Infobord F. Blanckaertdreef, Aalst (zijstraat Parklaan) Om 19 uur starten we met de algemene vergadering in “Centrum De Waterkant”, De Gheeststraat 16 te Aalst. Om 20 uur gaan we het nachtleven verkennen in het Osbroek.  Peter D’Hondt – 053 80 72 57

peter.dhondt@telenet.be





nr. 1 - jan. 2011

afd. Ninove  20:00 – 24:00

Buurthuis Pollare (hoek Hoogstraat- Nekkersput) 25-jarige jubileumeditie: nieuwjaarsreceptie met een drankje en een hapje, voorstelling jaarkalender 2011 en gezellig samenzijn.  Wouter Mertens – 0495 68 89 33

wouter.mertens@natuurpuntninove.be





afd. Ninove  20:00

Café Kalisj, Pollarestraat 126, Ninove Voorzitter Wouter tapt in Café Kalisj. Er zijn ook altijd een aantal bestuursleden op post.

Alle natuurpunters uit de regio steeds welkom voor een babbel.  Wouter Mertens – 0495 68 89 33

wouter.mertens@natuurpuntninove.be 



zondag 16 januari

zaterdag 29 januari

Uitstap naar kust en polders

Multimedia-infoavond over uilen

afd. Denderleeuw  9:00 – 19:00

 Welleplein (kerk) te Welle  Kijken naar overwinterende vogels.  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43  Warme kledij en schoeisel, picknick vrijdag 21 januari

Open algemene jaarlijkse ledenvergadering afd. Denderleeuw  20:00 – 22:00

Taverne “Ganzenhof”, Regentiestraat 21, Welle (zaaltje op de 1e verdieping) Evaluatie natuurbeheer en verenigingswerking.  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43





afd. Boven-Dender  19:00 – 22:00

Parking Helix, Hoogvorst 2, Grimminge Fotomateriaal, educatieve schetsen, braakballen, anekdotes, enz. De 4 soorten uilen van bij ons worden gezapig becommentarieerd door Norbert Desmet en in een plaatselijke context gezet door Koen Steenhoudt, beiden goed voor tientallen jaren ervaring op het terrein. Tijdens de pauze doen we een poging om de bosuil in het plaatselijke territorium aan de praat te krijgen.  Koen Steenhoudt – 0472 90 80 57

koen.steenhoudt@skynet.be





zaterdag 29 januari

Jaarlijks ledenfeest

vrijdag 21 januari

Algemene vergadering afd. Dendermonding  20:00

De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Vele handen maken het werk licht. Leden die graag actief meehelpen binnen de afdeling, altijd van harte welkom. Er is zoveel te doen: inventarisatie, beheerswerken, wandelingen gidsen, secretariaat, public relations, foto’s maken, scholen bezoeken, fondsenwerving, deelnemen aan milieuraden, enz. Na de vergadering gratis drink en gezellig samenzijn.  Stefaan Thibau – 052 42 69 72

stefaan.thibau@skynet.be.





afd. Affligem-Liedekerke  20:00







De Patro, Fosselstraat 109a, Affligem Overzicht van de voorbije en komende activiteiten. Er wordt een hapje en een drankje aangeboden.

Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zondag 30 januari

Winterse wandeling met spoorzoeken afd. Ninove  14:00 – 17:00

 Parking aan de Zwarte Flesch,

Schuitstraat, Pollare (Ninove)  Sporen van dieren bestaan uit meer

15

dan alleen maar pootafdrukken.

Tijdens deze winterse wandeling proberen we verschillende soorten sporen te onderscheiden en te identificeren.  Christian Pické – 0477 79 94 73

christian.picke@natuurpuntninove.be

 In de omgeving van Brouwersdam

Uilentocht in het Raspaillebos

zondag 13 februari

afd. Boven-Dender

Landschapswandeling

 18:00 – 20:30

Parking Helix, Hoogvorst 2, Grimminge Nachtbezoek aan het Raspaillebos, op zoek naar de bosuil. Als het weer meevalt, en we voldoende stil zijn, is een auditief spektakel gegarandeerd. Met wat geluk krijgen we er ook eentje te zien.

Aansluitend borrel, glühwein of warme chocolade. Hoewel inschrijven niet hoeft, hadden we toch graag een idee van het aantal deelnemers. Daarom graag een berichtje naar Koen.  Koen Steenhoudt – 0472 90 80 57

koen.steenhoudt@skynet.be







zondag 6 februari

Winterwandeling in Gerstjens

afd. Erpe-Mere  14:00

 Kerk te Ottergem  Even uitwaaien in een open

landschap.  Peter D’Hondt – 053 80 72 57

peter.dhondt@telenet.be

Parking Gerstenhof, Gerstenstraat te Erembodegem Natuurwandeling Geert Rohaert  Stad Aalst, dienst Leefmilieu

053 73 24 12 

 

zaterdag 12 februari

Nieuwjaarsreceptie en algemene vergadering afd. Boven-Dender  20:00

Parochiezaal Grimminge, steegje naast de kerk Gratis receptie om bij te praten bij een goed glas en een borrelhap.

In een apart hoekje worden doorlopend fotoreportages of filmpjes van onze uitstappen getoond. Halverwege de avond is er de algemene vergadering (half uur). We brengen een overzicht van wat voorbij is en wat komen gaat, en stellen het bestuur voor.  Koen Steenhoudt – 0472 90 80 57

koen.steenhoudt@skynet.be





zondag 13 februari

Uitstap naar Zeeland afd. Denderleeuw  7:30 – 19:30

 Carpoolparking

aan de Afrit E40 Affligem

Eind februari – begin maart

Paddenoverzet aan de De Dammenlaan, Dendermonde afd. Dendermonding  In samenwerking met het buurtcomité en de Stad Dendermonde.

Hoe kan je helpen? Geef je gegevens door aan de contactpersoon.  Vanessa Vandewalle – 0497 45 72 79  Wij zijn tevens op zoek naar

vrijwilligers voor het starten van een

paddenoverzet te Schoonaarde.

Neem hiervoor contact met Dirk

Van den Bossche – 052 42 49 60 zaterdag 5 en zondag 6 maart

Eetfestijn

Reigers in het park

afd. Ninove

afd. Lede-Houtem  Ingang Park, kant station  De reigerkolonie en het parkleven in

de winter.  Peter D’Hondt – 053 80 72 57

peter.dhondt@telenet.be







Zaterdag 18:00 – 21:00 zondag 11:30 – 14:00 Refter van het zusterhuis, Onderwijslaan te Ninove Het gevarieerd en kwalitatief menu biedt zoals steeds voor elk wat wils.  Wouter Mertens – 0495 68 89 33

wouter.mertens@natuurpuntninove.be

zondag 20 februari

zondag 6 maart

Pannenkoekenwandeling

 10:00 – 12:00

Wandeling in het Liedekerkebos Lentekriebels

afd. Affligem-Liedekerke  13:30









St Jozefkerk, Dahlialaan 1, St Katharina Lombeek. Carpooling vanuit Liedekerke: parking bibliotheek, Warandastraat 22 om 13 uur Samen met PASAR Liedekerke en Ternat wandelen we langs de oostzijde van het Liedekerkebos en door mooie stukjes van St Katharina Lombeek.

Na de wandeling zijn er pannenkoeken en koffie te verkrijgen voor 6 euro Vooraf inschrijven bij Frans Geeraerts van PASAR Liedekerke – 053 66 37 20 Frans_geeraerts@skynet.be vrijdag 25 februari

Avondwandeling met aandacht voor uilen

afd. Affligem-Liedekerke  





zondag 13 maart

afd. Aalst  

 

10:00 – 12:00 uur Oude Zeebergbrug op het einde van de Schietbaan te Aalst Natuurwandeling Rosanne Snauwaert  Stad Aalst, dienst Leefmilieu

053 73 24 12

afd. Dendermonding Café De Rust aan de Sint-Onolfskapel, Sint-Onolfsdijk 89, Appels Dendermonde Een wandeling voor jong en oud langs verharde paden. Verrassing ingevoegd! Wordt afgesloten met een drink.

9:30 – 12:00 Ingang E. Schelfhoutstraat te Liedekerke We laten de koude winter achterwege en begroeten de lente in het bos.

Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

Wandeling in Somergembos

zondag 20 maart

 19:00





Dirk De Mesel – 052 42 67 28

zondag 20 februari

 10:00

afd. Aalst

16

 Vooraf inschrijven bij

en Serooskerke, Plan tureluur enz.

Samen met de vogelwerkgroep Cinerea kijken naar overwinterende ganzen, steltlopers en zeevogels, mogelijk ook zeehonden.  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43  Warme kledij en schoeisel, picknick

zaterdag 5 februari

Vroege lentebloeiers in Ter Rijst afd. Boven-Dender  



14:00 – 17:30 Parking park Ter Rijst, kruising steenweg Edingen-Asse (N285) met de Kasteelstraat te Heikruis Het landschapspark Ter Rijst

nr. 1 - jan. 2011

in Heikruis herbergt niet alleen monumentale bomen en prachtige zichtassen, maar ook heel wat verborgen natuurpareltjes.

In het aanpalende bosreservaat kan de natuur helemaal haar vrije gang gaan. Vroege lentebloeiers als wilde narcis, schedegeelster en lenteklokje wijzen erop dat de winter definitief achter de rug is. We ronden af in café Hof Ter Rijst.  Johnny Cornelis – 0474 58 08 38

johnny_cornelis@hotmail.com,

de prille lente in de Hogedonk en sluiten we af met een gratis drankje.  Peter Dhondt  Brian Roelandt – 052 22 25 71

brian.roelandt@telenet.be

Wandeling langs de BourgoyenOssemeersen te Gent afd. Denderleeuw  13:30 – 18:00

 Welleplein (kerk) te Welle  Wandeling van 6 km en bezoek aan

Natuurcentrum.  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43  Stevig schoeisel

donderdag 7 april

Informatieavond Ecologische onderhoudtips voor huis en tuin en compostering afd. Affligem-Liedekerke 



 

Cafetaria van het GC De Warande, Opperstraat 29 te Liedekerke We komen vanavond te weten hoe we op een natuurlijke manier ons huis en onze tuin kunnen onderhouden. Ook krijgen we een inleiding over composteren.

In samenwerking met de milieuraad van Liedekerke.

Lesgever van Velt - www.velt.be Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zondag 27 maart

Natuurbeleving in de reservaten

woensdag 1 t.e.m. 5 juni

afd. Dendermonde

Meerdaagse: Hemelvaartweekend in de Viroin (Calestienne)

 14:00 – 17:00

Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Samen met de conservator(s) bezoeken we enkele reservaatpercelen in de Heidemeersen. Het gaat hier niet om een gegidste wandeling maar om het ontdekken en beleven van de natuur (inventarisatie, fotograferen, gewoon genieten).

Zowel voor absolute beginners als voor experts (mix is ideaal).

Aantal deelnemers beperkt  Vooraf inschrijven:

Stefaan Thibau – 052 42 69 72

stefaan.thibau@skynet.be.







zaterdag 2 april

Eetfestijn afd. Affligem-Liedekerke  12:00 – 14:00 en 17:00 – 22:00







Sint-Gabriël, Sint-Gabriëlstraat 152 te Liedekerke Eetfestijn ten voordele van onze reservatenwerking.

Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zondag 3 april

Lentedrinkwandeling in Hogedonk afd. Aalst  10:00 – 12:00

 Wiezebrug Disgenaatdreef Aalst  Naar jaarlijkse gewoonte zoeken we

nr. 1 - jan. 2011

Voorjaar

Cursus Nuttige en schadelijke insecten in de tuin

 9:30 – 12:00

zondag 27 maart

CURSUSSEN

afd. Ninove 





Brûly-de-Pesche, te bereiken met eigen wagens (kostendelend meerijden mogelijk) We trekken naar de grens van de echte Ardennen en de Calestienne.

Deze streek is berucht voor zijn kalkgraslanden, die een specifieke verscheidenheid aan flora en fauna bieden, waaronder prachtige orchideeën en dagvlinders. We overnachten in een tot gîte omgebouwde pastorij in slaapkamers van 4 tot 9 personen.

Gezinnen met kinderen zijn welkom. Speciaal voor hen wordt een aangepaste begeleiding voorzien.

Kostprijs: all-in voor e 147 per volwassene, e 75 voor kinderen jonger dan 12 jaar. Kinderen onder de 3 jaar gratis. Logies, excursies, warme maaltijden, ontbijt, picknick en dranken zijn inbegrepen.

CURSUSSEN

Inschrijven kan door tijdig het juiste bedrag over te maken op rekeningnummer 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Viroin” en door het sturen van een mailtje met vermelding van het aantal personen, leeftijd van de kinderen en het aantal vegetariërs.  Christian Pické – 0477 79 94 73

christian.picke@natuurpuntninove.be

afd. Ninove  De cursus behandelt de

verschillende insectenordes die in tuinen voorkomen en gaat per orde bekijken welke dieren schadelijk zijn en welke nuttig.

Waar mogelijk worden ook tips gegeven om de invloed van schadelijke dieren te beperken.

Deze cursus is toegespitst op personen die biologisch willen tuinieren of voor wie gewoon meer wil weten over insecten.

Tijdens de praktijkles gaan de cursisten zelf op zoek naar insecten.

Er worden diverse methoden aangeleerd om zelf insecten te vinden en te determineren.

BEHEERSWERKEN

donderdag 24 februari

 19:30 – 22:30

 Café Kalisj, Pollarestraat 126,

Ninove  Deel 1 – Theorieles. zaterdag 7 mei

 09:00 – 12:00 



Aan het einde van de Spoorwegstraat, Ninove (deelgemeente Outer) Deel 2 – Praktijkles.

 Inschrijven kan door 10 (leden) of e 15 (niet-leden) per persoon over

te maken op rekeningnummer 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Cursus Insecten”.  Christian Pické – 0477 79 94 73

christian.picke@natuurpuntninove.be

BEHEERSWERKEN Elke 2de zondag van de maand

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke  8:30 – 12:30  Beheerswerken in onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden aangeboden.  Afspraakplaats en info

Marc Michiels – 053 67 11 91

marcusmichiels@yahoo.com

17

zaterdag 22 januari

zaterdag 19 februari

zaterdag 5 maart

Beheerswerken in de Heidemeersen te Berlare

Beheerswerken Wachtbekken

Beheerswerkdag Wellemeersen

 9:00 – 12:00 en 14.00 – 17.00

Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Knotten van knotwilgen. Wie hout wil, kan het meenemen.  Vooraf bellen naar Stefaan Thibau

052 42 69 72  Laarzen, stevig schoeisel en

werkhandschoenen





afd. Dendermonding  



9:00 – 12:00 Wachtbekken 6 te Sint-Gillis Dendermonde Kappen wilgenopslag of knotten van knotwilgen. Wie hout wil, kan het meenemen.  Vooraf bellen naar Dirk De Mesel

052 42 67 28  Laarzen en werkhandschoenen

zondag 6 februari

zondag 20 februari

Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen

Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen

afd. Dendermonding  9:00 – 16:00

De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet.

Na inschrijving wordt een middagmaal aangeboden  Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten

052 21 11 11  Laarzen en werkhandschoenen

Samenkomst NP-materiaaldepot Wellemeersenstraat aan de overweg Aanplant houtwal met bosplantgoed en hoogstamboomgaard.  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43  Laarzen en spade 



afd. Dendermonding  9:00 – 16:00

De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet.

Na inschrijving wordt een middagmaal aangeboden  Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten

052 21 11 11  Laarzen en werkhandschoenen 

 

Marc Vlassenroot



 

afd. Denderleeuw  9:00 – 16:00

© Vilda - Yves Adams

afd. Dendermonding

 Beheerswerken in ‘t Stampkot

18

nr. 1 - jan. 2011

Gear for Adventure

Geniet méér in de natuur...

met het juiste materiaal van bij Trekking P Gore-tex jassen P Windstoppers

Thermische t-shirts P

Waterdichte schoenen P Verrekijker P van Rugzak P toon r e v op GPS t P orting Natuurpun k % 5 rt lidkaa

600m2 vol gespecialiseerde uitrusting

Oude Gentbaan 255 - 9300 Aalst  053 705 222 info@trek-king.be - www.trek-king.be

A 9 februari: bio-wijn degustatie A 24 februari: cursus nuttige insecten

‘t Stampkot te Berlare In beheer bij Natuurpunt

’t Stampkot, een rivierduin van 3,7 hectare, is net als de Hoge Berg - die eerder door verwerving in beheer van Natuurpunt kwam - een rivierduin.

Het werd zo’n 12.000 tot 15.000 jaar geleden gevormd door zandverstuivingen vanuit de rivierbedding van de Schelde. Zowel in als onmiddellijk buiten de Scheldevlakte werden destijds lage ruggen en duinmassieven opgewaaid.

Reeds voor 1970 verdween het grootste deel van deze duinen door zandwinning en woningbouw. Algemeen zijn rivierduinen en rivierduingraslanden, ook in Europees verband, zeer zeldzaam geworden.

Gestampt

vorm van beheer afwezig. Exoten zoals Amerikaanse vogelkers en de valse acacia (Robinia pseudoacacia) vestigden zich spontaan en overwoekerden de inheemse flora. Bovendien werd het terrein gebruikt voor allerlei vormen van harde recreatie met moto’s en quads, sporten die er eigenlijk niet thuishoren.

Natuurpunt wil nu de verbossing met exoten terugdringen ten voordele van een meer open en gevarieerder landschap.

Typische flora en fauna Op de zandbodem vinden we nog tal van bloemen en planten die typisch zijn voor dergelijke schrale zandgronden: buntgras, zandblauwtje, klein tasjeskruid,

Marc Vlassenroot

Het Stampkot heeft zijn naam te danken aan een voormalige olieslagerij, die vroeger op dit duin stond.

Hier werd natuurlijke olie gewonnen of gestampt uit o.a. lijnzaad en koolzaad.

Begin jaren zeventig werd de beperkte boomopslag plus strooisellaag verwijderd om ook hier met zandwinning te kunnen beginnen. Gelukkig werd dit o.a. door protest van de Bond Beter Leefmilieu Berlare tegengehouden. Later werd het Stampkot aangekocht door de gemeente die het in 2009 in beheer gaf aan onze vereniging.

Gedurende de voorbije decennia was er sprake van een echte verloedering van het gebied en was elke

20

nr. 1 - jan. 2011

 ’t Stampkot tussen de Heidekasteeldreef en de Leopolddreef te Berlare

Beheer Natuurpunt heeft in overleg met het gemeentebestuur, en rekening houdend met het Gemeentelijk Natuur OntwikkelingsPlan (GNOP), een beheersplan voor het Stampkot opgesteld. Door gepast beheer kunnen de hoge natuurwaarden behouden en hersteld worden. Hierbij zal het verwijderen van de uitheemse bomen voorop staan, om terug plaats te maken voor de typische inheemse flora en fauna.

Verruigd struisgrasland zal periodiek gemaaid worden. Een van de uitgangspunten zal zijn dat grote zones open blijven voor passieve recreatie als wandelen, joggen, ‌ Aan te duiden kwetsbare delen

nr. 1 - jan. 2011

dienen echter voldoende beschermd te worden. Het plaatsen van gebodsborden tegen motorverkeer en paaltjes met dwarsbalken zal het gehele gebied beschermen zonder voortdurende controle.

In de winter 2009-2010 werd onder persbelangstelling gestart met de eerste fase van het beheer, namelijk het verwijderen van alle Amerikaanse vogelkers.

Met hulp van vele omwonenden en vrijwilligers van Natuurpunt slaagden we er in om dit werk reeds voor 90 % uit te voeren. Ook deze winter zullen er een aantal werkdagen ingericht worden en bij deze nodigen wij u uit om een handje toe te steken.

Bovendien bent u er van harte welkom om eens te verpozen of te ontstressen in dit unieke gebiedje!

Afdeling Dendermonding INFO

zandzegge, vroege haver, hazepootje enz. Struikhei, nog waargenomen bij inventarisaties in de periode 1984-1986, is intussen helaas verdwenen. De ruigere, niet beboste randen bestaan uit bremstruweel met hier en daar verruigd struisgrasland. Typische vlinders zoals bruin blauwtje, hooibeestje en kleine vuurvlinder komen hier geregeld voor. De zeldzame bastaardzandloopkever frequenteert de open zandige plekken.

Stefaan Thibau en Dirk De Mesel dirk.demesel@telenet.be stefaan.thibau@skynet.be

21

Opwarming zichtbaar in eigen tuin…

Effecten ook merkbaar op de fauna van de Denderstreek Merkte ook jij de eerste zwaluwen wat eerder op? Bleven er deze winter ook in jouw tuin zwartkoppen bij de voederplank pleisteren? Of ben jij die freak, die op zoek is naar de eerste waarneming van een nieuwe zuidelijke soort? De afgelopen decennia steeg de impact van de klimaatopwarming op onze natuur zo exponentieel, dat ze spectaculair kan genoemd worden. Zo werd bijvoorbeeld het hooikoortsseizoen drie weken langer in 20 jaar. Ook onze Denderregio deelt in de klappen. We willen met dit artikel de impact aantonen op dieren in uw eigen omgeving.

Klimaatopwarming vaststellen gaat verder dan louter temperatuur en kalenderdata bekijken. Het gaat ook over nieuwe soorten en soorten die verdwijnen, sommige voorgoed. Die nieuwe soorten zijn in principe in elk biotoop te vinden. Zo krijgen we de laatste jaren in toenemende mate meldingen van tijgerspinnen in ruigtes, treffen we op diverse plaatsen in graslanden de sprinkhaansoort

‘zuidelijk spitskopje’ aan en kan je in de stenige, stedelijke omgeving van Geraardsbergen, Ninove, Dendermonde of Aalst de stadsreus aantreffen, een zeer grote en mooie zweefvlieg.

Door de opwarming verschoven sommige soorten hun verspreidingsgebied of stegen ze in aantal.

Optimisme is echter misplaatst. Er zijn in onze regio duidelijk meer vogelsoorten die door de klimaatwijziging in aantal afnemen of zelfs lokaal verdwenen zijn, dan nieuwkomers. We dienen ons naast het soortenverlies vooral zorgen te maken over de invloed van klimaatopwarming op complexe ecosystemen. We bekijken in dit artikel een aantal effecten op deze diersoorten.

© Vilda - Ludo Goossens

Verschuivende leefgebieden

 De tijgerspin, misschien ook in jouw tuin ...

22

Wetenschappers voorspellen al een tijdje dat de klimaatverandering de leefgebieden van vogels in Europa doet verschuiven. Nu heeft men al deze voorspellingsmodellen getoetst aan de werkelijke veranderingen, die vrijwillige vogeltellers de afgelopen dertig jaar in heel Europa optekenden.

nr. 1 - jan. 2011

© Vilda - Yves Adams © Vilda - Yves Adams

Dit onderzoek liet toe de beste ‘klimaatkanaries’ te identificeren. Met die term worden soorten bedoeld die sterk positief of sterk negatief reageren op klimaatopwarming.

Het woord klimaatkanarie verwijst naar de mijnkanarie: de kanarie die mijnwerkers vroeger gebruikten om mijngas te detecteren.

De voorbije twintig jaar speelde klimaatopwarming onze Europese vogels in steeds toenemende mate parten.  Ook het zuidelijk spitskopje verplaatst zijn areaal steeds meer naar het noorden Daarbij zijn er duidelijk meer verliezers dan winnaars. Bij de top tien van gen van Natuurpunt blijkt dat de matkopmees in Europese verliezers zitten er ook vijf soorten die Vlaanderen de sterkst afnemende soort is. 90% in onze regio als broedvogel voorkomen of voor- van de populatie ging de afgelopen twintig jaar kwamen. De graspieper begint in onze regio echt verloren! Mensen beginnen zich terecht vragen te kritisch te worden als broedvogel, de matkop is al stellen waarom er steeds minder kieviten tot broelang geen vanzelfsprekendheid meer. Uit tellin- den komen. Dat kleine bonte spechten achteruit

 Bijeneters... ze lijken zuiders en exotisch, maar hebben intussen al in Wachtebeke gebroed

nr. 1 - jan. 2011

23

© Vilda - Ludo Goossens

© Vilda - Ludo Goossens

 De oranje luzernevlinder is een zuiderse trekvlinder die in  In 2009 kenden we een invasie van distelvlin-

2010 nadrukkelijk in onze regionen aanwezig was

gaan, is misschien minder makkelijk vast te stellen, de vogel is dan ook een zeer onopvallend dier.

De fluiter is al bijna twee decennia uit onze regio (o.a. Neigembos) verdwenen wegens verschuiving van zijn areaal.

Winnaars zijn er bij de vogels in onze regio minder dan bij de warmteminnende insecten. Van de top tien van Europese vogels is enkel de cetti’s zanger zich als broedvogel vanuit het zuiden komen vestigen met onder andere zangposten in de Venebroeken te Ninove en de Geraardsbergse Boelaremeersen. Er zijn ook typische soorten die in goede jaren steeds meer invasieve bewegingen maken vanuit het zuiden. Denken we maar aan de bijeneterkolonie te Wachtebeke of de onverwachte waarneming van pleisterende steltkluten in de Wellemeersen vorig jaar. De warmere zomers laten ook toe dat we de laatste jaren heel regelmatig konden genieten van invasieve trekbewegingen van de oranje luzernevlinder, de distelvlinder en de kolibriepijlstaart.

Veranderingen in aantallen Niet alleen komen er nieuwe soorten en verdwijnen oude. Bij de blijvers zien we ook regelmatig dat de aantallen spectaculair toenemen of verminderen. Hierbij is het logisch, of minstens menselijk, dat er vaak meer aandacht gaat naar de opvallende nieuwkomers dan naar de soorten die vaak stilletjes wegdeemsteren. Jammer. De spectaculaire eerste

24

ders: je kon ze bij honderden zien voorbijtrekken

waarnemingen van de nachtvlinder ‘Spaanse vlag’ te Denderleeuw en Lierde vorig jaar, trekt bij de natuurkenner onmiddellijk de aandacht. Maar wie kan bijvoorbeeld exact zeggen wanneer de laatste fluiter uit het Raspaillebos verdween? De online databank denderstreek.waarnemingen.be zal hier in de toekomst soelaas bieden. Het tijdperk van de stoffige individuele notitieboekjes is gelukkig al een tijd achter de rug!

Aantalsveranderingen kunnen echt spectaculair zijn. Zo is bij onze dagvlinders de kleine vos van ‘het vuil van de straat’ naar een uiterste zeldzaamheid in onze regio geëvolueerd, alhoewel het voorbije seizoen enig herstel merkbaar was. Het bruin blauwtje, een vlindersoort die recent in de regio opdook, werd vorig seizoen veelvuldig waargenomen. Er zijn ook soorten die vroeger schaars aanwezig waren en die het nu plots zeer goed doen.

Denken we hierbij bijvoorbeeld aan de gehakkelde aurelia, die op korte tijd een zeer algemene vlinder is geworden. De kortere en vaak zachtere winters zijn er niet vreemd aan: de gehakkelde aurelia overwintert immers als volwassen vlinder (=imago).

Van deze zachtere winters weten ook ijsvogels, aalscholvers en blauwe reigers volop te profiteren. Het zal je niet ontgaan zijn dat deze drie soorten het de laatste jaren zeer goed doen. Oorzaak hiervan is niet alleen het langzaam herstel van het West-Europese aquatische milieu, ook de zachtere winters hebben hun aandeel. Doorwinterde vogelaars weten dat een

nr. 1 - jan. 2011

© Vilda - Ludo Goossens

© Vilda - Rollin verlinde

 De kleine vos, van ‘het vuil van de straat’ tot uiter-

ste zeldzaamheid

 Geen rupsen meer, te vroeg uitgekomen voor de

sedentaire soort als de ijsvogel bij een heel strenge winter makkelijk kan gedecimeerd worden. Het duurt dan jaren eer de populatie zich herstelt.

jongen van de koolmees

dat het voedselaanbod optimaal is, maar door de eigenaardige bokkensprongen van het weer is dit allesbehalve gegarandeerd.

Bij de koekoek komt er stilaan een discrepan-

Het is geen valse vaststelling dat het voorjaar steeds vervroegt en de nazomer langer duurt. Een van de meest onrustwekkende gevolgen van de klimaatopwarming is dat op elkaar afgestemde natuurprocessen van elkaar ontkoppeld geraken. Een bekend voorbeeld is de koolmees. Omwille van de hogere temperaturen heeft de eik eerder bladeren en zijn er ook eerder rupsen. De koolmees stemt echter haar start van het broedseizoen af op de lengte van de dagen. De jongen komen dus te laat voor het rupsenfestijn. Enerzijds resulteert dit in rupsenplagen, anderzijds in een verminderd broedsucces.

Een andere hoek waar we klappen verwachten, zijn de vleermuizen. Hoewel de paring van vleermuizen plaats vindt in het najaar, gebeurt de bevruchting pas veel later, wanneer de dieren ten gevolge van de stijgende temperatuur uit hun winterslaap ontwaken. De jongen moeten er zijn op het moment

nr. 1 - jan. 2011

© Vilda - Yves Adams

Ontkoppeling van processen

 De koekoek krijgt het moeilijk om op een voor hem geschikt

moment een gastbroedvogel te vinden

25

© Vilda - Rollin verlinde

tie tussen de periode waarin de gastbroedvogels waarop hij parasiteert hun legsel hebben, en de periode met massale aanwezigheid van harige rupsen, het hoofdvoedsel voor de koekoek. Andere diergroepen die moeilijkheden hebben met zich af te stemmen op de veranderende processen, zijn vlinders, hommels, bijen, gierzwaluwen en amfibieën.

Vervlakking Het verspreidingsgebied van een soort noemen we areaal. En die arealen verschuiven voor een aantal soorten naar het noorden. In onze sterk verstedelijkte regio is de natuur sterk versnipperd. Veel gespecialiseerde soorten moeten het stellen met te kleine leefgebieden. Vaak is de afstand tot een ander geschikt leefgebied te groot of liggen er hindernissen zoals autowegen, spoorwegen, steden of industriegebieden. Dit heeft tot gevolg dat enkel zeer mobiele soorten in staat zijn om hun areaal te verleggen.

Gespecialiseerde soorten zijn tot uitsterven gedoemd als ze zich niet kunnen aanpassen aan het opwarmend klimaat. Zo zullen de gespecialiseerde soorten die kenmerkend zijn voor bijzondere biotopen verdwijnen en hun plaats zal ingenomen worden door weinig kieskeurige soorten. Dat leidt uiteindelijk tot een vervlakking van de biodiversiteit. Vaak hebben de door klimaatopwarming bedreigde soorten ook nog te kampen met habitatverlies, gedegradeerde leefgebieden door verzuring, vermesting, genetische verarming of te kleine populaties.

Er zijn natuurlijk ook soorten die snel reageren op een warmer klimaat. Diverse libellen zijn niet alleen warmteminnend, ze zijn ook vrij mobiel. Hierdoor zijn ze in staat om barrières te overbruggen en nieuwe geschikte gebieden te vinden. Daarom dat we de laatste jaren steeds meer zuidelijke soorten bij onze tuinvijver of langs de Dender kunnen aantreffen. Denken we maar aan de resultaten van de onlangs in Dendriet gepubliceerde studie over de Wellemeersen met als relatieve nieuwkomers de kleine roodoogjuffer, de zwervende pantserjuffer, de zuidelijke glazenmaker of de vuurlibel. Geen toevalstreffers, maar echt soorten die hun areaal naar het noorden aan het opschuiven zijn. Het verhaal is dus gelukkig niet negatief over de gehele lijn. Wie warmteminnaar, generalist én mobiel is, ontstpringt dus de dans. Of danst zelfs mee!

26

 De zuidelijke glazenmaker, intussen ook in de Wel-

lemeersen, Honegem en andere waterrijke gebieden

Aktie!

Behalve Natuurpunt steunen via een passief lidmaatschap of een actief vrijwilligersengagement, kan je nog een paar dingen doen. Klimaatverandering moet ingeperkt worden door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Door voor groene energie en milieuvriendelijke mobiliteit te kiezen help je hieraan mee. Ook in je tuin sta je voor vrije keuzes en kan je individueel het verschil maken. Kies maximaal voor inheemse soorten. Maar al te vaak zijn tuinplanten exoten, vaak zelfs uit andere werelddelen. Aan deze soorten zijn maar weinig inheemse planten en dieren aangepast. Dus krijg je een weinig biodiverse tuin. Door het warmere klimaat gedijen sommige van deze exoten zo goed dat ze zich in de vrije natuur ontwikkelen tot een pestsoort die de inheemse flora verdringt. Laat de natuur zelf bepalen welke arealen verschuiven en welke soorten gaan en komen.

Natuur kan een hulpmiddel zijn om schadelijke gevolgen te temperen. Zo spelen onze bossen een belangrijk temperend effect op temperatuurschommelingen en zijn de lagergelegen Dendermeersen ideale buffers tegen overstromingen. Om de schadelijke gevolgen zoals biodiversiteitsverlies zoveel mogelijk te temperen hebben we dringend meer natuur nodig. Grotere, meer robuuste natuur is de beste verdedigingslijn tegen de invloeden van klimaatverandering en extreme weersomstandigheden. Natuurpunt wil er samen met jou aan werken.

Wouter Mertens

nr. 1 - jan. 2011

Over uilen…

Theorie en praktijk Naar aanleiding van het denderend succes van onze uilentocht vorig jaar in februari, waarop maar liefst 120 mensen present gaven, gaan we dit jaar voor een herhaling. We breien er echter nog een episode aan, onder vorm van een informatieavond vooraf.

Op zaterdag 29 januari stellen we de uilensoorten van bij ons voor aan de hand van filmmateriaal, foto’s en opgezette vogels. Gastsprekers zijn Norbert Desmet en ikzelf. Norbert beleefde de opkomst van de Bosuil op de Kluisberg, tientallen jaren geleden, en kan urenlang gezapig over zijn passie vertellen. Je ziet bij wijze van spreken de uilen de zaal in vliegen. We nemen ook even de tijd om de inhoud van een braakbal onder de loupe te nemen. Tijdens de pauze trachten we de Bosuil van het plaatselijke territorium uit zijn kot te lokken.

Dit alles is slechts voorbereidend werk op wat de zaterdag erna komt. Dan trekken we het bos in op zoek naar een auditief bosuilenspektakel. Met wat geduld en natuurlijk vooral met een flinke dosis geluk, krijgen we er ook een te zien. Sommigen zullen zich vast en zeker de prachtige momenten van vorig jaar nog goed herinneren. We sluiten af met koffie, glühwein of jenever en voor de kleintjes is er warme choco.

zaterdag 29 januari, Helix 19u00-22u00,

Infoavond

Koen Steenhoudt koen.steenhoudt@skynet.be 0472 90 80 57

zaterdag 5 februari, Helix, 18u00-20u30,

Bosuilentocht e 1 voor leden, e 2 niet leden, kinderen gratis vooraf verwittigen

© Vilda - Rollin verlinde

© Vilda - Rollin verlinde

INFO

Afdeling Boven-Dender

gratis voor leden, e 1 niet leden, kinderen gratis

 Roestende bosuil

nr. 1 - jan. 2011

 Uitvliegende kerkuil

27

Een sprookjesboek over Neigembos

De schaar die ringen snijden kan Natuurpunt zoekt continu naar mogelijkheden om het draagvlak voor natuurbehoud te vergroten. Afdeling Ninove kwam hiervoor recent met een wel heel origineel concept. Samen met een aantal plaatselijke verenigingen werkte ze mee aan de uitgave van een lokaal natuursprookje. Het sprookje speelt zich af in en rond het Neigembos. Het fraaie eindresultaat is in de eerste plaats geschikt als voorleesboek voor 4- tot 10-jarigen. De magische sprookjessfeer die het boek uitstraalt, zal er bovendien toe leiden dat ook oudere kinderen en volwassenen al snel de snuisterkriebels krijgen.

Ontwerp kaft en promoflyer

Samen met zijn vroegere groep ‘De veske Voljeir’ en zijn huidige groep ‘Balladeus’ is Rufijn De Decker als volksmuzikant bekend in Ninove en in het folkmilieu in ruime omstreken. Hun

28

handelsmerk? Volkse liederen, al dan niet in het Ninoofs, gebracht op troubadourswijze, vaak gebruik makend van oude instrumenten. Rufijn is als artiest en lesgever aan de lokale kunstacademie een duizendpoot. Hij is naast muzikant ook begenadigd schilder en schrijver. Zo’n volle generatie geleden schreef hij een sprookje voor zijn zoon Floris. Hij gaf het hoofdpersonage van het sprookje de naam van zijn zoontje, om de herkenning optimaal te maken. Als decor koos Rufijn een leefwereld die hij heel goed kende uit zijn eigen jeugd: het Ninoofse Neigembos en diverse Meerbeekse landelijke gehuchten.

Twee jaar geleden werd op de Meerbeekse boekenbeurs het sprookje naar voor gebracht in toneel en zang. Het Davidsfonds Meerbeke en Natuurpunt Ninove grepen het evenement aan om samen met Rufijn de handen in elkaar te slaan en het werk dat al geleverd was nog meer te valoriseren.

Natuurpunt Ninove gebruikte haar goede contacten met het Agentschap voor Natuur en Bos en de stad Ninove om deze als derde en vierde grote financiële partner over de brug te krijgen. Per slot van rekening is draagvlakvorming ook voor hen een even belangrijke taak. Zo werd een grotere oplage en een zeer democratische prijs mogelijk. Daarnaast werden ook de lokale VVV en de lokale oud-scouts als nevensponsors gevonden.

Natuurpunt wenst al deze partners uitdrukkelijk te bedanken voor de geslaagde samenwerking.

Het volledige sprookje is uitgegeven in vierkleu-

nr. 1 - jan. 2011

nr. 1 - jan. 2011

29

Wouter Mertens

rendruk en rijkelijk voorzien van fantasiestimulerende illustraties van Rufijn: pentekeningen, aquarellen, schilderijen…

Lieve Podevijn kalligrafeerde het sprookje. Dit zorgt ervoor dat, samen met een aangepaste opmaak, een harde kaft en dik kwaliteitsvol papier, het boek de uitstraling en sfeer krijgt die een echt sprookjesboek verdient.

Naast het sprookje vind je in het boek een volledige uitgeschreven wandelzoektocht van 2,5 uur die vertrekt en eindigt aan de Meerbeekse Sint-Berlindiskerk, de bekende aankomstplaats van de wereldberoemde Wielerronde van Vlaanderen. Daar stond tot de voorjaarsstorm van 1984 een eeuwenoude linde die samengehouden werd met een ijzeren band. Hiermee start ook het sprookje. De wandelzoektocht doet achtereenvolgens de diverse toponiemen aan die in het sprookje aan bod komen en de tekst verwijst daar ook telkens ten gepaste tijde naar.

Aanvullend is er een duidelijk kaartje. De uitgebreide wandeling is pas aan te raden vanaf 8 jarigen; voor wandelingen met jongere kinderen, suggereren  Subtiel licht in de groeben: een betoverend bos uit oeroude tijden, gedroomde locatie voor allerlei verhalen we de ingekorte versie die zich beperkt tot het Neigembos.

Wie zijn kinderen, naast de verwondering uit het schiedenis en over diverse aantrekkelijke bosbewospookje ook wat inhoudelijke informatie over het ners aan bod. Wat het sprookje doet op emotioneel Neigembos wil geven, komt eveneens aan zijn vlak, namelijk een band van magie en verwondetrekken. Er staat in het boek ook een tweede ver- ring creëren met het bos, doet het tweede verhaal haal over een meisje, Saar, dat samen op pad gaat op cognitief vlak: een aantal basisinzichten op een met de boswachter Mieke. Ook hier zijn, door te niet-schoolse wijze meegeven. kiezen voor een leeftijdsgenootje, projectie en Voor wie muzikaal aangelegd is, staan er in het herkenning mogelijk. Wat op zich zorgt voor een boek ook twee liedjes van Rufijn, voorzien van grotere en blijvende betrokkenheid. En is het niet de nodige notenbalken: eentje over de omgevaldat wat we als natuurvereniging nodig hebben? Op len dikke Neigembos beuken, waar het sprookje een speelse wijze komen hier inzichten over licht eindigt, en eentje over het sprookje zelf. Tot slot en donker in het bos, over bosbeheer, ontstaansge- schreef Rufijn ook een korte informatieve tekst

Wouter Mertens

 Tussen Neigembos en Berchembos, een bevreemdend schouwspel van een landschap in het voor de duisternis

wijkende avondrood

Wouter Mertens

over de lokale bezienswaardigheden en vulde hij deze aan met de sagen uit de rijke lokale volksoverlevering van voor de periode dat televisie het dominerende medium werd. Het hoeft geen betoog dat dergelijke verhalen de mythische sfeer rondom het sprookjesboek verstevigen.

Je hebt het al door. Het boek is een aanrader voor alle gezinnen die een meerwaarde willen puren uit een onbezorgde namiddagwandeling in en rond

 Sprookjes zijn bijna ondenkbaar zonder paddestoelen,

30

het Neigembos. Tevens is het zeer geschikt voor ouders die het vaste avondritueel van hun kinderen standaard willen afsluiten met een verhaal en ook voor leesgrage lagere schoolkinderen. Het boek is ook aanbevelenswaardig aan alle lagere schoolleerkrachten uit de ruime omtrek. Het bevat een schat aan informatie voor het uitwerken van een hele projectweek in diverse domeinen: sagen en legenden, taal en stillezen, drama en muziek, oriëntatie, geschiedenis en aardrijkskunde, natuurverkenning… Tot slot hoort het boek thuis op de boekenplank van elkeen die begaan is met onze plaatselijke natuur en met de rijke lokale volksoverleveringen.

Het boek, inclusief stofwikkel, met uitleg over auteur en partners, is te bekomen door overschrijving van 12 EUR op het IBAN rekeningnummer BE17 9793 -5295-5521 van Natuurpunt Ninove, Overraadstraat 24 te 9506 Nieuwenhove (BIC = ARSPBE22) met de mededeling ‘sprookjesboek + adres’.

die met zoveel mythische krachten worden toebedeeld

nr. 1 - jan. 2011

Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aan­ge­name wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaam­heid van natuur en landschap vanuit een bre­­de maat­ schappelijke visie. Onze activitei­ ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking. www.natuurpunt.be

RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN

AFDELINGEN

Boelaremeersen te Neder­boelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38

Aalst

Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

Affligem-Liedekerke Kern Affligem

Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermel­ ding van de projectnaam en het projectnummer.

Giften vanaf e 30 zijn fiscaal aftrekbaar.

johnny_cornelis@hotmail.com

Brede Schoren en Konkelschor te Berlare 6616

Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Kern Liedekerke

Dendervallei te Ninove 6099

Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

Denderleeuw

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be

Dendermonding

Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Erpe-Mere

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Boven-Dender

Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

Groot-Haaltert

Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@telenet.be

Lede-Houtem

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Jeroen Vanhee 054 33 50 29 jeroen.vanhee@telenet.be

Den Dotter/ Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere 6149 Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net

Everbeekse bossen - 6210

Koen Van Den Berge 055 42 83 90 koen.vandenberge@skynet.be

Gemene Meers te Idegem 6647

Tom Van Muylem 054 24 02 10 tom.tinne@telenet.be

't Groot Schoor te Grem­bergen 6603 Tarcy Verstraeten 052 21 11 11

Ninove

Heidemeersen te Berlare 6644

WERKGROEPEN

Hogedonk te Gijze­gem/ Herdersem / Mespelare - 6243

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Werkgroep Invertebraten

Brian Roelandt Brian.Roelandt@telenet.be 052 22 57 71

Vogelwerkgroep Cinerea

Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123

Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be - 2255 Wouter Faveyts 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

Plantenwerkgroep Allium

Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Zoogdierenwerkgroep Denderstreek Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 Joachimdm@yahoo.com

Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Werkgroep amfibieën & reptielen Ward Koen De Maere greatskua2002@hotmail.com 0485 68 89 82

nr. 1 - jan. 2011

Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50 wim.dhaeseleer@honegem.be www.honegem.be

Ledezijde 6657

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Moenebroek te Geraards­bergen/ Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

Molenbeekmeersen te Den­ derleeuw/Okegem - 6646 Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk Van den Bossche 052 42 49 60

Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Pamelse meersen, Dom­me­lingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Phenixberg te Okegem - 6618 Wouter Mertens 054 32 51 71 wouter.mertens: zie eerder

Raspaillebos te Grimminge 6164 Koen Steenhoudt 054 58 67 58 k.steenhoudt@skynet.be

Rietbeemd te Moer­beke/ Viane/Lessines - 6058 Godfried Merlevede 068 30 01 07 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com

Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623 Bart Dierickx 052 21 03 81

Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91­ marcusmichiels@skynet.be

Wachtbekken 6 In Sint-Gillis/Dendermonde Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213

Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuur­punt­afdelingen en zes studie­werkgroepen in de Dender­ streek. Deze af­delin­gen en werkgroepen wil­len zowel occasioneel als struc­tureel in­tens sa­men­wer­ ken. Je kan voor meer inlich­ tingen steeds terecht bij de con­ tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet: 1 februari 2011.

Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Dender­streek­ afdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van  7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonne­ment Dendriet, middenkatern afde­ling...”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuur­punt is niet mogelijk.

REDACTIERAAD Koen Steenhoudt - verzending en redactiesecretaris.

Wouter Mertens - hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever.

Daan Stemgée, Joachim De Maeseneer - redactiekern.

Stijn De Ryck - budgettering.

Marc Symoens - corrector.

Willy Beeckman, Rik De Baere, Eric De Block, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Wouter Faveyts, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken.

Wilfried Veldeman - lay-out Werkten ook mee aan dit nr:

Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612

Dolores Baita, Jens De Bruycker, Luc De Decker: Photo ADS, Magda De Wolf, Carlos Haeseleer, Luc Favijts, Johan Stylemans, Jean Van Holen, Marc Vlassenroot, ©Vildaphoto: Ludo Goossens, Rollin Verlinde, Yves Adams

Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be

Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Druk

Kravaalbos te Meldert 6071

Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst

Keelman te Denderhoutem 6178 Guido Van Rossen 054 32 23 01

Korte Lake te Overboelare 6655

Frans Roggeman fransroggeman@msn.com

Georges Jacobs 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be

Peter Tolleneer 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.

31

Hernieuw nu je lidmaatschap !

INHOUD 2 Eigen steentjes 4 Natuurpad Alfons De Cock 8 Telpost Geitenbos 10 Natuurbeheer = lanschapskeuze 15 Denderkalender 20 ‘t Stampkot te Berlare 22 Opwarming zichtbaar in eigen tuin 27

Uilencursus

28

Sprookjesboek Neigembos

Deze titel verwijst naar:  het Griekse dendron, wat boom betekent,  een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,  de vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie­­­- kanaal dus,  het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken,  tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Redactieadres: Dendriet, Pamelstraat 119, 9400 Ninove E-mail: dendriet@skynet.be Websites: www.natuurpunt.be/denderstreek www.denderstreek.waarnemingen.be Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem

Foto’s voorpagina: Beheerswerken in ‘t Stampkot Winter in Moenebroek Witte buizerd in berijpt gras: Vilda - Ludo Goossens

Schenk een lidmaatschap !

Gezinslidmaatschap:  24 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor  8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor  38,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)