dendriet 2012 nr 1 jaargang 11

BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X

BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327

jaargang 11

nummer 1 - 2012 Retouradres: De Decker Mikol, Dokter Haekstraat 37, 9200 Grembergen Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.

driemaandelijks tijdschrift

GNOP Affligem Matkop gaat achteruit Tien jaar Dendriet Slankpootvliegen herontdekt

jan. - febr. - maart

2020: een fata morgana? Dik een maand geleden werd de nieuwe Europese Rode Lijst gepubliceerd. Een rode lijst is een instrument dat overheden gebruiken om hun soortenbeleid aan op te hangen. voor de voedselzekerheid, worden vaak verwaarloosd. Enig positief nieuws zijn verschillende soorten die dankzij bescherming via de Habitatrichtlijn vooruitgang boeken. En vaak vervullen onze Natuurpuntreservaten een essentiële rol in deze positieve noot. De Europese Commissie lanceerde in mei 2011 een nieuwe biodiversiteitsstrategie om de dalende trend om te buigen en het biodiversiteitsverlies tegen 2020 te stoppen. 2020 wordt op Europees vlak in diverse contexten als cruciaal kantelpunt voor verandering vooruitgeschoven. Eurocommissaris voor Klimaat Connie Hedegaard: “Voor elke dollar die niet geïnvesteerd wordt in schonere technologie voor 2020, zal na 2020 meer dan 4 keer meer moeten besteed worden om te compenseren voor de verhoogde uitstoot.” Dus voor zowel het biodiversiteits- als het klimaatbeleid is 2020 een mikpunt.

Uit de beoordeling van ongeveer 6000 soorten dieren en planten blijkt dat 44% van alle zoetwaterweekdieren, 37% van de zoetwatervissen, 23% van de amfibieën, 15% van de zoogdieren, 13% van de vogels, 9% van de vlinders en 467 soorten vaatplanten nu met uitsterven worden bedreigd. In deze Dendriet geven we een illustratief overzichtsartikel over één deelgroepje in heel dat biodiversiteitsverhaal. Marc Pollet is niet alleen dé West-Europese specialist op vlak van slankpootvliegen, hij is ook bij het INBO (Instituut voor natuur- en bosonderzoek) auteur van de Belgische rode lijst van deze diergroep en bovenal: hij is een Denderstreker. En dat wekt onze interesse. De achteruitgang aan biodiversiteit is zorgwekkend op vele vlakken. Vooral voor de toekomst van ecosysteemdiensten waarvan bijvoorbeeld de landbouw afhankelijk is. In het wild levende verwanten van landbouwgewassen die van essentieel belang zijn

nr. 1 - jan. 2012

ÂŠ Vilda - Jeroen Mentens

Ook een Duitse studie die de effecten van de introductie van 10% ecologische infrastructuur op productie en opbrengst van wintertarwe onderzocht, schuift deze datum naar voren. De introductie van 10% ecologische infrastructuur in akkerland levert tegen 2020 een opbrengststijging van 4% op ten opzicht van 2013. Op korte termijn wordt wel een (tijdelijke) daling van de opbrengst met 4,9% verwacht. Dit is de opvallende conclusie van deze toonaangevende studie. Deze studie toont aan dat ecologische focusgebieden noodzakelijk zijn, zeker in zeer intensieve landbouwgebieden zoals Vlaanderen. Ze bieden niet alleen een leefgebied voor dieren en planten, ze dragen ook bij aan de langetermijn-voedselzekerheid (bvb. inzake bestuiving). Het commissievoorstel voor een nieuw gemeenschappelijk landbouwbeleid verplicht landbouwers om 7% van hun akkerlanden ecologisch in te richten. Dit is een hele stap in de goede richting, maar het blijft onvoldoende. Pas bij een goed beheerde ecologische infrastructuur van 10% kunnen we significante milieu- en natuurwinst boeken. Bovendien zitten we nog met landbouwers die heel hun leven geredeneerd hebben in functie van onmid-

nr. 1 - jan. 2012

dellijke economische opbrengsten. Het is zeer twijfelachtig of we de denkwijze van een hele generatie boeren hier kunnen omschakelen naar ecologisch redeneren (wat uiteindelijk financieel kan vertaald worden), laat staan dat dit tegen 2020 gebeurt. Hopelijk legt men in de curricula voor nieuw op te leiden landbouwers meer belangrijke ecologische accenten. Voor gebieden zoals het Pajottenland, de Denderstreek en de Vlaamse Ardennen, waar natuur verspreid in landbouwgebied zit, is het essentieel dat de horizontaal verspreide natuur een betere bescherming krijgt. Landbouw en natuur moeten hierbij elkaar veel meer als objectieve bondgenoten beschouwen in de bescherming van de open ruimte. Een idee dat moet groeien. Intussen werken we in onze lokale Natuurpuntafdelingen samen met landbouwers en proberen we tot win-winsituaties te komen. Je lidmaatschap en onze lokale vrijwilligers zorgen voor een draagvlak dat nodig is om dit te realiseren. We danken je dan ook voor deze steun en wensen jou en je familie een deugddoend 2012 en een goede gezondheid toe. De redactie

Gnop Affligem: Domentse en Bleregemse Broeken Een nieuw natuurgebied met bronbossen, graslanden en akkers Het landschap bij de Domentse Broeken, ten oosten van het gehucht Bleregem, ligt in de smalle vallei van de Koudenbergbeek. De hoogste punten liggen tussen 60 en 40 meter boven zeeniveau. In de omgeving van Bleregem liggen een aantal bossen en graslandcomplexen op afwisselend droge en natte, vaak met kwelwater beĂŻnvloede leem- en zandleemgronden. Hoe het begon

diebureau Belconsulting. In juni 1997 wordt de begeleidingscommissie GNOP opgericht. Aan de hand van waarderingskaarten en plaatsbezoeken worden uiteindelijk 14 gebieden geselecteerd met interessante natuurwaarden. Twee ervan worden uitgekozen om er

het GNOP-actieplan te realiseren: de omgeving van Bleregem/ Doment en de omgeving van Dries in Teralfene. In 1998 wordt het actieplan door de gemeente goedgekeurd en voorgelegd aan de overheid. In 2000 geven de bevoegde overheden hun fiat en

Wim Van Grieken

In 1996 ondertekent de gemeente Affligem het milieuconvenant, met als gevolg dat er ook een Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan (GNOP) moet worden uitgewerkt. Dit gebeurt onder de begeleiding van het stu-

ď&#x20AC;ľ Boshyacinten in de vallei van de Koudenbergbeek

nr. 1 - jan. 2012

Wim Van Grieken

 Diep ingesneden Koudenbergbeek in april 2000 brengt de milieuraad een eerste werkbezoek aan de Domentse en Bleregemse broeken. Een budget van 2 miljoen frank (e 50.000) wordt vrijgemaakt voor de aankoop van gronden.

Op de kooptoer In augustus 2000 wordt het eerste perceel van 75 are aangekocht. Vanaf 2001 worden de verschillende eigenaars aangeschreven en volgen er regelmatig aankopen. Een folder over het GNOP-gebied wordt aan alle inwoners van de gemeente bezorgd. Plannen voor een wandelweg lopen vast omdat de historische voetwegen niet meer in gebruik zijn en omdat die wegen nu in de weilanden van pachters en eigenaars liggen, een heikel punt. Enkele jaren gaan voorbij. Jaarlijks is er een wande-

nr. 1 - jan. 2012

ling en de gronden die beschikbaar komen worden systematisch aangekocht. In 2010 sluit Affligem aan bij het Regionaal landschap Zenne, Zuun en Zoniën. De gemeente heeft intussen al e 67.000 geïnvesteerd, waarmee in totaal 5,2 ha werd aangekocht in een gebied waarvan de volledige perimeter 67 ha bedraagt. De milieuraad beslist in maart om in het kader van het 30-jarig bestaan van Affligem het GNOP-gebied op 5 december 2010 open te stellen en een wandellus uit te stippelen. Sindsdien wordt er druk gewandeld in de eeuwenoude voetsporen van de monniken van de Abdij van Affligem.

Waardevolle flora en historiek De combinatie van natuurwaarden en historische plekken

maken van de Domentse en Bleregemse broeken een uitzonderlijke omgeving. Door de afwisseling van klei en leem slingert de Koudenbergbeek diep ingesneden door het bronbos (Domentse Broeken). Verschillende beekjes voeden de Koudenbergbeek. Hierdoor vormt zich op meerdere plaatsen kwel, wat zorgt voor een waardevolle vegetatie met goudveil, dotterbloem, reuzenpaardenstaart, eenbes, muskuskruid, bosanemoon, sleutelbloem, boshyacint en moesdistel. Aan de rand van het bos vindt men zelfs schedegeelster. Kalkminnende planten groeien er naast zuurminnende. Aan de waterkwaliteit moet nog gewerkt worden. Afvalwater wordt nog geloosd via afloopjes in de achtertuinen van de Domentstraat en ook

regionaal landschap werd hier een poel gegraven, vlak naast het beekje dat vroeger de Koeyvijver met water vulde. Het bronbos in de Bleregemse broeken is een oud bos met forse wilde kersen, oude populieren en Spaanse aak. Hopelijk vinden we hier autochtone bomen, zodat hun genetisch materiaal verder kan gebruikt worden. Onderzoek door de bosgroep zal dit moeten aantonen. In dit stuk bos is er geen beheer zodat hier het dode hout een rijke bron vormt voor nieuw leven.

Beheer door samenwerking Leden van Natuurpunt zijn van bij het begin betrokken bij de keuze en de begeleiding van het GNOP-gebied. Steeds is

geijverd voor de ontwikkeling en de bescherming van het gebied. De werkgroep GNOP heeft als taak de verdere ontwikkeling van het gebied te coördineren en het gemeentebestuur te adviseren bij het te volgen beleid. Bij de ontwikkeling en het beheer van het gebied kan Affligem een beroep doen op het Regionaal Landschap Zenne, Zuun en Zoniën en op de bosgroep “Groene Corridor”. Het gebied is ook opgenomen in het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos. Binnenkort zullen ook afspraken gemaakt worden met de sociale economie om het onderhoud van de wandelwegen te verzekeren. Een erkenning als bosreservaat zal een mooie bekroning zijn van deze samenwerking.

Wim Van Grieken

vanuit de Bleregemstraat komt rioolwater via de zijbeekjes in de Koudenbergbeek terecht. In het valleigebied vindt men relicten van vroegere vijvers van de Abdij van Affligem en ook van een oude groeve waar de fameuze Affligemse zandsteen werd gedolven. Die zandsteen vindt men terug in de kathedraal van Antwerpen en in vele andere kathedralen en kerken uit de toenmalige “Nederlanden”. De naam Doment verwijst naar de herkomst van Waalse steenkappers. Het toponiem Koeyvijver doet vermoeden dat hier ook een vijver was. Deze is echter niet op de Ferrariskaart terug te vinden. Nochtans zijn de diepte en de dijk duidelijk herkenbaar in het landschap. Met de hulp van het

 Nieuw wandelpad

nr. 1 - jan. 2012

Wim Van Grieken

 Nieuwe poel aan de Koeyvijver

De meeste Affligemse koestersoorten vinden we terug in het gebied. De boerenzwaluw heeft een thuisbasis in een grote runderstal, terwijl de huiszwaluw zijn stek heeft in de Bleregemstraat, niet ver van de Veldekenslos aan de ingang van het gebied. Goudveil vinden we in de kwel langs een van de zijbeekjes van de Koudenbergbeek. Voor de sleedoornpage hebben we speciaal een gemengde haag met veel sleedoorn aangeplant rond de opslagplaats van een plaatselijke landbouwer. De steenuil heeft zijn nest in één van de grote knotwilgen niet ver van de schaaptunnel. Er werden ook steenuilkasten opgehangen. De patrijs voelt zich thuis in de weilanden en akkers. Behalve de blauwborst en de laat-

nr. 1 - jan. 2012

vlieger komen alle koestersoorten voor in dit gebied.

Wandellus om te genieten Het gebied werd opengesteld via een wandellus. Deels bestaande wegen werden hierin opgenomen maar ook moesten historische voetwegen opengemaakt worden. In samenspraak met de plaatselijke landbouwer is de voetweg verplaatst naar de rand van de graasweide om zo weinig mogelijk hinder te veroorzaken. Er werden enkele poorten voorzien om de weide te kunnen kruisen. Om een andere voetweg open te maken, werd tussen twee weiden een schaapstunneltje gemaakt met rioolbuizen. De wandelweg loopt door het bos langs de Koudenbergbeek. Op de wandeling door de Broeken

vind je een aaneenschakeling van bosjes, weilanden, akkers en moerassige gedeelten. Geniet van de verscheidenheid van het landschap: over een akker, langs en over de Koudebergbeek, langs bosranden met prachtige uitzichten … Binnenkort wordt de bewegwijzering aangebracht. Via een uitbreiding op deze wandellus kan men het natuurgebied bereiken vanaf de Abdij van Affligem.

Afdeling Affligem INFO

Koestersoorten

Wim Van Grieken wim.van.grieken@advalvas.be

Duimen voor de matkop Mezen doen het in de regel erg goed tegenwoordig. Zo ongeveer elke tuin krijgt af en toe wel eens koolmezen, pimpelmezen of staartmezen over de vloer. Een nestkastje of een paar vetbollen kunnen daarbij zeer behulpzaam zijn. Andere mezensoorten zijn minder algemeen, maar over het algemeen doen hun populaties het anno 2011 vrij goed in ons land. De uitzondering op deze regel is de matkop. Slechts 75 tot 100 territoria in de Denderstreek Tijdens gericht zoekwerk door de vogelwerkgroep werden in 2010 in totaal 28 territoria van matkop vastgesteld. Vrijwel allemaal in het zuiden van de

Denderstreek. Hoewel aangenomen kan worden dat de soort daar in hogere dichtheden voorkomt, is het weinig aannemelijk dat de soort niet meer voorkomt vanaf Aalst noordwaarts. Men mag ervan uitgaan dat de

getelde aantallen een tamelijk onvolledig beeld geven van de reële situatie. De totale populatie in de Denderregio wordt voorzichtig geschat op 75 tot 100 territoria. De vraag is of het gebrek aan meldingen uit de noordelijke Denderregio komt door het klein aantal waarnemers dat waarnemingen van matkop doorgeeft of door de zeldzaamheid van de soort. Hopelijk kan meer aandacht voor de soort in de toekomst hierover uitsluitsel brengen. In feite is de matkop de voorbije decennia in Vlaanderen sterk afgenomen, en de Denderstreek is uiteraard niet aan deze evolutie ontsnapt.

Een onderschatte soort?

 Matkopmees

Het inventariseren van de matkop is niet zo eenvoudig daar de zangpiek in maart-april ligt en gevolgd wordt door een zeer “stille” periode tijdens het broeden. Die vroege zangpiek is mee verantwoordelijk voor het onderrapporteren van de soort, daar de piekactiviteit van de meeste vogelaars zich een maand later situeert (aprilmei). Gelukkig laten matkoppen geregeld hun typische nasale roep horen. Aangezien het in de regel standvogels zijn, kan worden aangenomen dat tijdens het broedseizoen roe-

nr. 1 - jan. 2012

Wellicht een sterke achteruitgang in de regio In het kader van het veldwerk voor de Vlaamse broedvogelatlas werden in het uiterste zuiden van de regio (Bever, Geraardsbergen en Galmaarden, ca. 1/5 van het werkingsgebied bedoeld in dit artikel) in de periode 2000-

nr. 1 - jan. 2012

 Het succes van pimpelmees en koolmees (zie foto hieronder) is wellicht

mede verantwoordelijk voor de achteruitgang van de matkop...

2002 in totaal maar liefst 64 territoria van matkop geteld. De totale populatie werd geschat op 80 à 120 territoria (Faveyts & Favijts 2003). Zoals voormeld, werden in 2010 in dit uiterst zuidelijke deel van de regio 21 territoria geteld, maar de dekking kan niet als even volledig worden beschouwd als de opgetelde aantallen van de drie atlasjaren. De soort komt in dit deel van de regio nog steeds in de meest bekende gebieden voor. Toch is er wel reden tot bezorgdheid want er heeft wel degelijk een duidelijke afname plaatsgevonden. Hoe groot, is moeilijk te achterhalen, maar de kans bestaat

dat het om een aanzienlijke afname met een paar tientallen procenten gaat. De schatting voor de periode 2000-2002 in het zuiden van de regio wordt nu niet meer gehaald voor de hele Denderregio, maar maar

pende vogels territoriale exemplaren zijn, zeker wanneer meer dan één waarneming in hetzelfde gebied wordt opgetekend. Bovendien vermoeden we dat het een soort betreft met weinig appeal voor de meeste vogelaars. Daarenboven komen solitaire paren vaak voor, en door gebrek aan concurrentie zijn deze vogels beduidend “stiller”. Op basis van het feit dat er in het zuidelijk deel van de streek (inclusief de streek rond Ninove) nog grote gebieden niet werden onderzocht, gaan we ervan uit dat slechts een relatief klein deel van de populatie effectief werd geteld. In het zuiden komt de soort in sommige gebieden nog steeds in goede dichtheden voor (in de Gavers te Onkerzele en in Kortelake te Overboelare minstens 3 territoria op ca. 30 ha). We durven de totale populatie onder voorbehoud op 75 à 100 territoria schatten. Meer gerichte aandacht voor deze soort in de toekomst is wenselijk om hier met meer nauwkeurigheid een uitspraak over te kunnen doen. Op basis van dichtheden en aantallen in het zuiden van onze regio durven we stellen dat de Denderstreek niet onbelangrijk is voor de matkop op Vlaams niveau, zeker gelet op de negatieve geluiden die overal te horen zijn.

Koen Steenhoudt

ď&#x20AC;ľ Typische biotoop van Matkop: broekbos (Moenebroek)

Een spectaculaire achteruitgang in Vlaanderen en West-Europa In Vlaanderen is de populatie, vergeleken met de atlasperiode 1973-1977, met 70% verminderd. Aangezien de matkop zijn biotoop vaak deelt met de nachtegaal, spelen mogelijk deels dezelfde factoren als bij deze laatste soort een rol in de achteruitgang.

De recentste populatieschatting voor Vlaanderen dateert uit de atlasperiode 2000-2002: 33005500 broedparen (Vermeersch et al. 2004). De afname van de matkop wordt in vrijwel alle Noordwest-Europese landen vastgesteld. Als oorzaken van de afname worden gemeld: grotere competitie met andere mezensoorten (pimpelmees en koolmees), meer predatie (vooral door de sterk toegenomen grote bonte specht) en het verdwijnen van de typische ideale broedhabitat,

Voor al je waarnemingen zie website: denderstreek.waarnemingen.be op pagina 30

namelijk jong en vochtig loofbos. Op basis van uitgebreid Brits onderzoek blijkt dat vooral de laatste oorzaak doorslaggevend zou kunnen zijn (Lewis et al. 2009). Vermoedelijk is de sterke afname van matkop nog maar eens een teken aan de wand voor de steeds toenemende banalisering van de natuur op ons platteland. De afname van deze mezensoort is des te opvallender omdat ze in schril contrast staat tot de stabiele of toegenomen populaties van vrijwel alle inlandse mezensoorten.

Vogelwerkgroep Cinerea INFO

het kan dat de schatting voor de atlasperiode iets te optimistisch is geweest.

Wouter Faveyts 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

nr. 1 - jan. 2012

Bloed, zweet en… parels ‘The making of’ Dendriet

Al tien jaar lang probeert een trouwe ploeg lokale Natuurpuntvrijwilligers op een zo professioneel mogelijke wijze lokaal natuurnieuws te brengen over de negen Natuurpuntafdelingen en de diverse werkgroepen die onze Denderregio rijk is. Hoe komt zo’n Dendriet tot stand? En wat zijn onze speerpunten? Naar aanleiding van dit jubileum geven we graag een korte indiscrete blik achter de schermen. Boven de doopvont

rode draad doorheen onze negen afdelingen. ‘Riet’ is dan weer een biotoop dat verschillende afdelingen nastreven in hun reservaten langs deze waterloop.

Promotie van de eigen regio Dendriet wil in de eerste plaats een aanvullend karakter hebben op Natuur.blad, dat alle leden vier keer per jaar ontvangen. Artikels die je in dat tijdschrift of in een commercieel of verenigingsgebonden natuurtijdschrift kan aantreffen, zal je niet terugvinden in Dendriet. Vrijwel elk Dendrietartikel heeft een bewust gekozen regionale inslag. Algemene natuurinfo vind je immers ook in talloze schitterende natuurboeken en op het wereldwijde web. Dendriet blijft hardnekkig ‘de Denderstreek’

Daan Stemgée

Exact tien jaar geleden staken negen Natuurpuntafdelingen uit de Denderstreek de koppen bij elkaar met de bedoeling hun plaatselijke tijdschriftjes te vervangen door één gezamenlijk kwalitatief kwartaalblad. Uit de verschillende naamvoorstellen voor het nieuwe tijdschrift viel ‘Dendriet’ onmiddellijk op. Bij nader toezien bleek dit woord echter meer in petto te hebben dan enkel zijn frivoliteit. Een dendriet (zoek maar op in Wikipedia) is een vertakte uitloper van een zenuwcel die zorgt voor overbrenging van signalen. En dit is exact wat we nastreven met ons tijdschrift: overbrengen van informatie naar onze leden. Het Griekse ‘dendron’ betekent ‘boom’, een symbool voor mooie natuur. Tegelijk zien we in het woordje ‘Dender’ de

nr. 1 - jan. 2012

als algemeen begrip promoten. Met overtuiging.

Door en voor mensen

Wikipedia

Het tijdschrift probeert ook een goede balans te brengen tussen regionale gebieden en soorten, en de mensen die er achter staan. Steevast zal je op de titelpagina naast landschap, plant en dier ook mensen zien staan. Dit zijn details die verraden dat onze slogan ‘natuur voor iedereen’ geen holle woorden zijn, maar een diep doorleefde overtuiging en de kracht van onze vereniging.

Denderkalender

Succesnummer in elke Dendriet is de Denderkalender. Hier krijgen leden een aanbod aan activiteiten in de gehele regio. Elk lid is vrij om deel te nemen aan de activiteiten van elke afdeling. Zowel familieuitstappen, beheerswerken, lucratieve activiteiten als studie staan op het menu. En geen enkel natuuronderwerp is ons vreemd.

Contracten en rekeningen

Aan deze ogenschijnlijke vanzelfsprekendheid gaat heel wat noest en anoniem werk vooraf. Daan Stemgée valoriseert zijn ervaring in het drukkerswereldje tot scherpe prijsvoorwaarden, en legt contacten met sponsors, waardoor de kostprijs voor de afdelingen wat meer aanvaardbaar wordt. Stijn De Rijck zorgt voor de correcte verrekening per afdeling.

De redactieraad Het moment dat Dendriet thuis in de bus valt, is voor onze hoofdredacteur Wouter Mertens

nr. 1 - jan. 2012

Daan Stemgée

 De redactieraad: “een geolied team” het signaal om de redactieraad samen te roepen. De nieuweling wordt gekeurd, gewikt en gewogen. En dat gaat over details zoals de kleurkwaliteit tot hoofdzaken zoals het evenwichtig aanbod aan onderwerpen. Op deze wijze proberen we een lerende organisatie te zijn die telkens weer beter wil doen. Hoofdagendapunt van de redactieraad is wel de inhoud van het komende nummer. Onderwerpen, voorziene lengte en auteurs worden bepaald. Na de redactieraad is er dan nog een kleine maand om alles aan te leveren aan redactiesecretaris Koen Steenhoudt.

Nieuw nummer in wording Twee maanden vóór de verschijndatum stelt Koen op basis van de binnenkomende artikels een gedetailleerd draaiboek op en selecteert hij zorgvuldig foto’s. Een overeenkomst met het professionele natuurfotobureau Vilda is hier van goudwaarde. Eventueel wordt in samenspraak tussen Koen en Wouter een artikel nog wat bijgeschaafd. Wim Van Grieken verzamelt intussen afdelingkalenders en maakt er één geconsolideerd en eenvormig document van. Marc Symoens onderwerpt elk artikel aan een grondige taaltoets. Op basis van wat er nog overblijft aan ruimte, dichten Koen en Wouter de laatste gaatjes en wordt een voorwoord geschreven op basis van de aangeleverde bijdragen.

nr. 1 - jan. 2012

Lay-outing en eindproduct Intussen is Wilfried Veldeman ‘druk in de weer’ om het materiaal volgens de door Koen aangeleverde blauwdruk te lay-outen en eventuele praktische vraagjes opgelost te krijgen. Zijn kennis en ervaring in de drukkerijsector komt goed van pas om de kleurbalans van het fotomateriaal in evenwicht te brengen. Wilfried is dé trouwe vaste waarde voor het tijdig aangeleverd krijgen van Dendriet. Elke vertraging in het voorafgaand proces wordt door zijn noeste werkkracht opgevangen. Met als resultaat dat ook dit nummer hopelijk weer op de correcte datum in jouw bus valt. Tot slot gaan Marc, Joachim en Wouter de opmaakproeven bij Wilfried nalezen. Via een digitale aanlevering op de website van Druk in de Weer te Gent, kan de hele redactieraad nog vlug het eindproduct bekijken om eventueel de laatste bugs te verwijderen.

Conclusie: Dendriet wordt gedragen door een goed geolied team. We danken dan ook van harte alle leden van de redactieraad en iedereen die in de voorbije tien jaar heeft bijgedragen aan het welslagen van ons lokaal natuurtijdschrift! Wouter Mertens

Als de bosuil roept … We verwachten jullie op zaterdag 4 februari om 18 uur bij het NMEC de Helix, Hoogvorst 2, Grimminge, voor onze ‘bosuilentocht’, intussen uitgegroeid tot een jaarlijkse traditie met veel bijval. je wat geluk hebben. We zoeken dan ook zoveel mogelijk open plekken en randen op, waar de kans op een glimp van een geruisloos voorbijglijdende schim het grootst is. Na de wandeling, omstreeks 20.30 uur, praten we gezellig na bij een glühwein, jenever of warme chocomelk.

Deelname na een seintje aan Koen Steenhoudt We weten immers graag hoeveel drank we moeten voorzien: koen.steenhoudt@skynet.be, 0472 90 80 57. Kostprijs: e 1 voor leden, e 2 voor niet-leden. Kinderen tot 12 jaar gratis.

Hoewel het nog volop winter is, zijn de eerste tekenen van een ontwakende natuur al zichtbaar. Sneeuwklokjes bloeien, wilde narcissen staan klaar om bij de eerste warmte open te barsten en boomknoppen zwellen. Bij de bosuil, die zijn paringsritueel en de herafbakening van zijn territorium al achter de rug heeft, is het al virtueel lente. Een goed moment dus voor een kennismaking. Het Raspaillebos en omgeving, waar een 13-tal paren broeden, staat garant voor een avond met op zijn minst een auditief spektakel. Het bos vult zich met de muzikale, drieledige roep van mannetjes en het zenuwachtige kie-wík van vrouwtjes, dat vaak overgaat in een ijzingwekkend gekrijs of een schorre imitatie van de mannelijke zang. Om een bosuil te zien moet

 Roestende bosuil

nr. 1 - jan. 2012

DENDERKALENDER  uur van vertrek  plaats van afspraak

 toelichting  gids

 bijzonderheid  contactpersoon

 zeker meebrengen zondag 8 januari

zondag 15 januari

Maandelijks elke vierde zaterdag

Glühweinwandeling

Wandeling tussen Molenberg en Bosberg

Natuurpuntcafé

afd. Affligem-Liedekerke  9:15 – 12:00

   

Ingang van het bos, E. Schelfhoutstraat, Liedekerke Samen met Pasar laten we in het Liedekerkebos onze feestvermoeidheid verdrijven. Maar om in de sfeer te blijven, eindigen we met een glaasje glühwein. Deelname in de kosten: e 2 Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zondag 8 januari

Natuurwandeling in het Osbroek afd. Aalst  10:00 – 12:00

   

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1  (2 e per gezin), tenzij expliciet anders vermeld. Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o7 per km/persoon).

Infobord in F. Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) Op zoek naar winterse natuur. Magda De Wolf Stad Aalst, dienst Leefmilieu 053 73 24 12

afd. Boven-Dender  14:00 – 17:00

  

Kerk, Onkerzelestraat, Onkerzele Winterse landschapswandeling van ca. 10 km doorheen het stiltegebied langs bekende en minder bekende trage wegen. Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

 20:00 tot zondag 02:00

  

Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Gezellige café-avond en mogelijkheid om met bestuursleden van gedacht te wisselen over koetjes en kalfjes. Voorzitter Wouter tapt. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be zaterdag 28 januari

vrijdag 20 januari

Ledenfeest

Algemene vergadering + uilenexcursie

afd. Affligem-Liedekerke

afd. Aalst, Erpe-Mere en Lede-Houtem  19:30

De Boomgaard, Cotthem 15, Sint- Lievens-Houtem Algemene vergadering voor alle leden.  Om 20.30 uur nachtwandeling, op zoek naar nachtroofvogels zoals roepende bosuilen  Peter D’Hondt – 053 82 72 57 peter.dhondt@telenet.be  

 20:00 – 23:00

  

“De Patro” Hekelgem (Fosselstraat 109a, Hekelgem) Het bestuur nodigt uit voor een hapje en een drankje. We tonen beelden van onze activiteiten van 2011 en een overzicht van de activiteiten van 2012. We praten samen over onze werking. Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zaterdag 14 januari

Nieuwjaarsreceptie afd. Ninove  20:00 – 23:00

  

Buurthuis 9401 Pollare, Hoek Hoogstraat-Nekkersput Jaarlijks gezellig samenzijn met voorstelling van jaarprogramma, diverse leuke informatieve hoekjes over onze werking en gratis lekkere hapjes en drankjes. Mogelijkheid om toe te treden tot bestuur of beheerteam. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be zondag 15 januari

Uitstap naar kust en polders afd. Denderleeuw samen met afd. Erpe-Mere  9:00 – 19:00

   

Welleplein (kerk) Welle Kijken naar overwinterende watervogels en ganzen. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Warme kledij en schoeisel; picknick

nr. 1 - jan. 2012

vrijdag 20 januari

zondag 29 januari

Open, jaarlijkse algemene vergadering

Gorzenakkers te Galmaarden

afd. Denderleeuw    

20:00 – 22:00 “Ganzenhof”, Regentiestraat 21, Welle Evaluatie en planning natuurbeheer en verenigingswerking. Bruno de Bruyn – 0496 59 52 43

Werkgroep Cinerea  8:30 – 11:30

  

zondag 29 januari

vrijdag 20 januari

Dierensporenzoektocht

Algemene vergadering en nieuwjaarsdrink Afd. Dendermonding  20:00

 

De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Wij nodigen alle leden uit op de algemene vergadering. Bespreking en evaluatie van het voorbije jaar met o.a. verenigingswerking en reservatenbeheer. Voorstel jaarprogramma 2012. Na de vergadering gratis drink en gezellig samenzijn.

Kerk Waarbeke Bezoek aan de graanakkers voor akkervogels in Galmaarden. Wouter Faveyts – 0479 27 32 78

afd. Ninove  13:30 – 16:00

   

Parking Kapel van Bevingen te Meerbeke (nabij Neigem) Samen gaan we in de buurt van het Neigembos op zoek naar sporen van dieren. Fikse wandeling die hoofdzakelijk de buitenzijde van het Neigembos aandoet. Joachim De Maeseneer en Wouter Mertens Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

     

eind februari – begin maart

zaterdag 11 februari

Paddenoverzet

Uilenwandeling

afd. Dendermonding

afd. Ninove

De Dammenlaan, Dendermonde Paddenoverzet in samenwerking met het buurtcomité en de Stad Dendermonde. Hoe kan je helpen? Geef je gegevens door aan: Vanessa Vandewalle – 0497 45 72 79 Wij zijn tevens op zoek naar vrijwilligers voor het starten van een Paddenoverzet te Schoonaarde. Neem hiervoor contact met: Dirk Van den Bossche – 052 42 49 60

 19:00 – 21:00

   

zondag 12 februari

Uitstap naar Zeeland (Brouwersdam, Serooskerke)

donderdag 2 februari

Info-avond tuinvogels afd. Aalst  20:00 – 22:00

  

Qarfa, Stationsstraat 13, Aalst Leer de vogels in je tuin kennen ter voorbereiding van het jaarlijkse Natuurpuntweekend rond “Vogels voeren en beloeren”. Rik De Baere – 053 21 29 13 rik. debaere@telenet.be zaterdag 4 februari

Uilentocht in het Raspaillebos afd. Boven-Dender  18:00 – 20:30

   

Parking Helix, Hoogvorst 2, Grimminge Avondwandeling nabij en in het Raspaillebos, op zoek naar bos- en andere uilen. Bij goed weer is een auditief spektakel gegarandeerd. Met wat geluk krijgen we er ook eentje te zien. Aansluitend borrel, glühwein of warme choco. Om voldoende gidsen en drank te voorzien, graag op voorhand een seintje aan Koen als je denkt te komen. e 1 voor leden, e 2 voor niet-leden, kinderen tot 12 jaar gratis Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be zondag 5 februari

Natuurwandeling Honegem Vogels voeren en beloeren afd. Aalst  10:00 – 12:00

  

Honegemstraat bij huisnummer 108, Aalst Vogelwandeling met gelegenheid om vanuit de schuilhut onder deskundige begeleiding vogels te observeren op een speciaal aangelegde voederplaats. Peter D’Hondt – 053 82 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Kerkje (kapel) van het gehucht Eichem Sfeervolle avondwandeling waar we via geluidsopnames proberen om de aanwezigheid van diverse soorten uilen duidelijk te maken. Glühwein en chocomelk. Bijdrage e 2 Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

afd. Denderleeuw  7:30 – 19:30

   

Carpoolparking afrit E40 Affligem Overwinterende ganzen, steltlopers en zeevogels (mogelijks zeehonden). Bruno de Bruyn – 0496 59 52 43 Warme kledij en schoeisel; picknick. zaterdag 18 februari

Receptie met algemene vergadering

treinstation

 In het park van Lede huist een

reigerkolonie waar al vroeg in het jaar veel activiteit valt te observeren.  Peter D’Hondt – 053 82 72 57 peter.dhondt@telenet.be zondag 26 februari

Pannenkoekenwandeling in Wambeek afd. Affligem-Liedekerke  13:30 – 17:00

   

afd. Boven-Dender  20:00 – 22:30

  

Parochiezaal, Grimmingeplein, Grimminge (steegje naast de kerk) Gratis receptie om bij te praten bij een goed glas en een borrelhap. Doorlopend fotoreportages van onze uitstappen. Halverwege de avond is er de algemene vergadering waarin we op een half uurtje een overzicht geven van wat voorbij is en wat komen gaat. Ook de natuurbelevingsweekends van dit jaar worden voorgesteld. Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be vrijdag 24 februari

Avondwandeling met aandacht voor uilen Afd. Dendermonding

Parking Sint-Remigiuskerk in Wambeek. Carpooling 13 uur parking bibliotheek, Warandestraat 22, Liedekerke Samen met Pasar vertrekken we aan het geboortehuis van Pol De Mont, journalist, schrijver, folklorist en dichter, langsheen de watermolen van Klapscheut, de brouwerij Troch en dwars door het kouterbroek (beschermd natuurgebied). Ca 10 km. e 6 (pannenkoeken en koffie inbegrepen). Inschrijven tot 25 februari Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zaterdag 3 en zondag 4 maart

Eetfestijn afd. Ninove     

zaterdag 17:30 – 21:00 zondag 11:30 – 14:00 Refter H.H. Hartenschool (‘Zusterhuis’), Onderwijslaan te Ninove, parking ter plekke Jaarlijks smulfestijn ten voordele van de Ninoofse natuurgebieden. Kip, scampi, tong in maderasaus en vegetarische schotel. Democratische prijzen! Kindermenu’s (tot 12 j) voor halve prijs; voor peuters vraag je gewoon een bordje extra. Waardekaarten te verkrijgen bij de bestuursleden Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

 19:00

  

Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Een wandeling voor jong en oud langs verharde paden. Verrassing! Word afgesloten met een drink. Vooraf inschrijven bij Dirk De Mesel – 052 42 67 28 zondag 26 februari

Reigers in het Park afd. Lede-Houtem  10:00 – 12:00

 Ingang Park Lede, rechtover

zondag 4 maart

Natuurwandeling in Somergembos afd. Aalst  10:00 – 12:00

   

Oude Zeebergbrug, einde van Schietbaan (zijbaan Brusselse steenweg) te Aalst Op zoek naar de prille lente in het bos. Geert Rohaert Stad Aalst, dienst Leefmilieu 053 73 24 12

nr. 1 - jan. 2012

zondag 11 maart

Natuur bij de buur: het Molsbroek afd. Aalst en Erpe-Mere  13:15 – 18:00

   

Parking St- Annazaal, Roklijf, Aalst In Lokeren op bezoek bij vzw Durme, die ons rondleidt in haar Molsbroek, met speciale aandacht voor het natuurbeheer en winterse watervogels. André Verstraeten Rik De Baere – 053 21 29 13 rik. debaere@telenet.be zaterdag 17 maart

Zwerfvuilactie te Berlare afd. Dendermonding  9:00

  

Kerk van Berlare of om 9.10 uur basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Wij nemen zoals ieder jaar deel aan de zwerfvuilactie van de gemeente Berlare. Afsluitend zorgt de gemeente voor een hapje en een drankje aan het gemeentelijk magazijn. Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be zondag 18 maart

rechtover atletiekpiste (zijstraat Parklaan) te Aalst  We tonen de verborgen en mis kende pracht van de diverse soorten mossen.  Peter Tolleneer  Rik De Baere – 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be zondag 25 maart

Uitstap Bourgoyen - Ossemeersen te Gent afd. Denderleeuw  13:30 – 18:00

   

Welleplein (kerk) te Welle Wandeling (6 km); bezoek aan Natuurcentrum. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Stevig schoeisel zondag 1 april

Bosvogels in het Kravaalbos werkgroep Cinerea  7:00 – 11: 00

  

Café “Bij Stinne”, Meldert (Putstraat) Maak kennis met bosvogels in het grootste bosgebied van de noordelijke Dendervallei. Christophe Bert – 0497 26 99 08

Lentewandeling Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke  9:15 – 12:00

  

Ingang van het bos, E. Schelfhoutstraat, Liedekerke Stilaan wordt het lente: de eerste trekvogels zijn er weer. We kijken naar het ontluiken van de natuur. Bart Tas – 0479 77 78 46 bart.tas@skynet.be zondag 18 maart

Vroege voorjaarswandeling in Silly afd. Boven-Dender  14:00 – 17:00

  

Kerk, Place Communale, Silly (22 km of een half uurtje rijden van Geraardsbergen) Wandeling met speciale aandacht voor de vroege voorjaarsflora van het Bois de Silly, één van de meest biodiverse bossen van Henegouwen. Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com zondag 25 maart

Mossen in het Osbroek afd. Dendermonding  14:00 – 17:00

 Frans Blanckaertdreef, Infobord

nr. 1 - jan. 2012

CURSUSSEN

zondag 1 april

Natuurbeleving in de reservaten

Voorjaar

Wilde bijen afd. Ninove i.s.m. WID  Primeurcursus voor de regio rond

een zeer actueel natuurthema! Wilde bijensoorten blijken fantastische bio-indicatoren te zijn. Van vlinders is bekend dat de biodiversiteit de laatste drie decennia spectaculair is gedaald. De voorbije jaren ondergaan wilde bijen echter hetzelfde lot. Om deze dieren beter te kunnen begrijpen, hun ecologisch belang te valoriseren en ze te kunnen beschermen is het nodig deze fascinerende dieren te leren kennen. woensdagen 29 februari en 7 maart  19:30 – 22:00  Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove  Theorielessen. zaterdagen 28/04, 26/05, 09/06 en 04/08

 14:00 – 17:00  Praktijklessen  e 25 voor volwassenen en e 10 voor

JNM’ers of min 18-jarigen. Inschrijven via 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “cursus wilde bijen”  Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be Voorjaar

afd. Dendermonding  9:00 – 12:00

   

Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Bezoek aan enkele reservaatpercelen in de Heidemeersen, samen met de conservator. Het gaat hier niet om een gegidste wandeling maar om het ontdekken en beleven van de natuur (inventarisatie, fotograferen, gewoon genieten). Aantal deelnemers beperkt Vooraf contact nemen met Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Vogelzang afd. Ninove  Leer de geluiden van de huis- en

woensdagen 21 en 28 maart

 19:30 – 22:00

 

zondag 1 april

Wandeling in de Hogedonk + lentedrink afd. Aalst  10:00 – 12:00

  

Voet van de Wiezebrug, Disgenaatdreef, Herdersem We wandelen naar jaarlijkse gewoonte de lente in, gevolgd door een gratis drankje. Brian Roelandt – 052 22 57 71

tuinsoorten kennen en je ziet (via gehoor als aangrijpingspunt) ineens veel meer natuur op een wandeling. Meer ontdekken is meer genieten!

Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Theorielessen gegeven door vogelkenner Koen Leysen van NP Educatie. zondagen 22 april en 6 mei

 09:00 – 12:00  Praktijklessen met gids Wouter

Mertens

 Leden e 10, niet-leden e 20,

kinderen en JNM’ers e 5. Overschrijving naar 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “cursus vogelzang”  Wouter Mertens – 0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be

BEHEERSWERKEN

 Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten

052 21 11 11  Laarzen en werkhandschoenen

zaterdag 14 januari

zaterdag 11 februari

Beheerswerken in de Sint-Onolfspolder

Werkvoormiddag in één van onze reservaten

afd. Dendermonding  9:00 – 12:00 en 13:30 – 17:00  Maaien van rietkant en kappen

houtkant.  Vooraf bellen naar Bart Dierickx 052 21 03 81  Laarzen en werkhandschoenen

afd. Boven-Dender  9:00 – 12:30

  

Beheerswerken

Palitsebeek, langs Mulhofweg, Liedekerke Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke  9:00 – 12:30

  

zaterdag 21 januari

Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender    

9:00 – 12:30 Verzamelpunt nog af te spreken In een natuurreservaat is altijd wel een werkje op te knappen: bomen en struiken aanplanten, afsluitingen afbreken of herstellen, een wandelpad inrichten, distels maaien, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later beslist. Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be zaterdag 4 februari

Beheerswerken in de Heidemeersen te Berlare afd. Dendermonding  9:00 – 12:00 en 14.00 – 17.00

   

afd. Dendermonding  9:00 – 16:00

    

De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet. Middagmaal, mits inschrijving Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten 052 21 11 11 Laarzen en werkhandschoenen

Beheerswerkdag Wellemeersen

zondag 12 februari

afd. Affligem-Liedekerke   

Verzamelpunt nog af te spreken Zoals op 21 januari. Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen

zaterdag 3 maart

zondag 15 januari

 9:00 – 12:30

zondag 19 februari

Palitsebeek langs gasstation Sportlaan, Liedekerke Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 18 februari

Werkvoormiddag in de reservaten afd. Ninove  09:00 – 12:00

   

Einde Spoorwegstraat te 9406 Outer Afsluitingen afbreken. Draden doorknippen en palen uitgraven. Zo worden natuurgehelen groter en vervagen op termijn perceelgrenzen. Ten voordele van wandelaars en grote grazers, zoals reeën. Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 joachimdm@yahoo.com Laarzen en wat je zelf hebt van materiaal: tang, klauwhamer, spade (we hebben zelf ook wel wat!)

afd. Denderleeuw  9:00 – 16:00    

NP-materiaaldepot, Wellemeersenstraat Aanplanten van bosplantgoed. Bruno de Bruyn – 0496 59 52 43 Laarzen en spade. zondag 11 maart

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke  9:00 – 12:30

  

Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender  9:00 – 12:30   

Verzamelpunt nog af te spreken Zoals op 21 januari. Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Knotten van knotwilgen. Vooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 42 69 72 Laarzen/stevig schoeisel en werkhandschoenen zondag 5 februari

Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen afd. Dendermonding  9:00 – 16:00

De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet. Middagmaal, mits inschrijving

Daan Stemgée

  

nr. 1 - jan. 2012

Gear for Adventure

Geniet méér in de natuur...

met het juiste materiaal van bij Trekking P Gore-tex jassen P Windstoppers

Thermische t-shirts P

Waterdichte schoenen P Verrekijker P van Rugzak P rtoon e v p o GPS t P orting urpun -5% k aart Natu lidk

600m2 vol gespecialiseerde uitrusting

Hernieuwbare energie voor uw bedrijf Haalbaarheidsstudies en advies inzake biomassa, zonne-energie en windenergie voor bedrijven (ook KMO’s) Zero Emission Solutions bvba Waverstraat 1, 9310 Moorsel Tel +32/(0)53/41.66.66 Fax +32/(0)53/41.66.00 www.zeroemissionsolutions.com

Oude Gentbaan 255 - 9300 Aalst  053 705 222 info@trek-king.be - www.trek-king.be

Natuurpunt Ninove trekt naar de Aostavallei Een aanrader voor wie van woeste natuur houdt! In het noorden van Italië, grenzend aan Frankrijk en Zwitserland, ligt een fascinerende regio: Valle d’Aosta. Verscholen tussen de hoogste toppen van de Alpen bekoort deze vallei elke reiziger, niet alleen met natuurschoon maar ook met culturele bezienswaardigheden en eeuwenoude tradities. De grote verscheidenheid in alles wat je kan zien en beleven maakt van Valle d’Aosta een reisbestemming van eerste rang die altijd aangenaam verrast. Met Natuurpunt Ninove logeren we in Valnontey, een diep uitgesneden zijdal aan de voet van de Gran Paradiso (4061 m). Natuur op z’n mooist

D’Hondt, beiden kenners van deze streek, verkennen we de mooiste hoekjes van het massief van de Gran Paradiso. We ontdekken de verschillende aspecten van dit typische Alpengebied en krijgen er een zeer afwisselend landschap voorgeschoteld, waar telkens weer nieuwe natuurimpressies worden opgedaan.

Christian Pické

Valnontey, een zijvalleitje van Cogne, kan zeker één van de mooiste plekjes van de Alpen genoemd worden. Hier voelen we ons heel dicht bij de eeuwige wereld van stilte, sneeuw en ijsvelden, die zich tegen de hoge kammen verdringen. Onder leiding van Christian Pické en Peter

 De steenbok van Gran Paradiso

 Rifugio Vittorio Sella

nr. 1 - jan. 2012

Typische fauna en flora In het Parco Nazionale Gran Paradiso leven grote kudden steenbokken (Capra ibex), in totaal ongeveer vijfduizend dieren. Op één van onze tochten zien we ze op tastafstand. Ook gemzen bevolken in relatief grote aantallen het park. Daarnaast leven er op de alpweiden tienduizenden bergmarmotten en zweeft de gier regelmatig boven de valleien. Ook wie graag op zoek gaat naar vlinders zal niet ver moeten zoeken. En aan interessante soorten planten is er in deze streek geen gebrek. Denk aan bijzondere bomen zoals lariks, jeneverbes of bergden. Of aan bloemen zoals pioenroos, gletsjerranonkel, alpenpapaver, huislook, oranjelelie, alpenklaver, alpenviooltje, alpenroosje, edelweiss, diverse soorten gentianen, rotsschildzaad, alpenaster, alpenklokje en ga maar door. Aosta is kortom een Gran Paradiso voor iedereen die van ruwe, onherbergzame natuur houdt.

A Aankomst op maandagnamiddag 2 juli 2012, kostendelend met eigen wagens. Terugreis op zaterdag 7 juli. A Formule half pension voor e 410 per persoon, inclusief overnachting en avond maal in berghut en bezoek aan het kasteel van Sarre. A Na inschrijving krijg je nog een uitgebreide briefing. A Maximum aantal 20 personen.

Praktische informatie

Wil je er graag bij zijn? Schrijf dan e 50 voorschot per persoon over op rekening 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding Aosta 2012, en stuur een mailtje naar: christian.picke@natuurpuntninove.be. Het saldo betaal je uiterlijk 31 mei 2012.

Meer info? Bel naar Christian Pické (0477 300 341) of stuur een mailtje naar christian.picke@natuurpuntninove.be.

Christian Pické

We overnachten in een hotel in Valnontey, met uitzicht op de Gran Paradiso. Eén keer nemen we de rugzak en onze slaapzak mee voor een overnachting in een heuse berghut op 2588m hoogte (geen bergervaring vereist)!

Christian Pické

Inschrijven

 Een van de vele meertjes

nr. 1 - jan. 2012

‘Uitgestorven’ slankpootvliegen Nieuwe soorten voor België, ontdekt in de Denderstreek Slankpoot… wat? Wellicht heb je van deze insectengroep (Diptera: Dolichopodidae) nog nooit gehoord, behalve indien je je zou inlaten met de meer bekende zweefvliegen, blaaskopvliegen of roofvliegen, want dan moet je willens nillens een determinatiesleutel voor vliegenfamilies doorworsteld hebben. Dat je dan nog nooit slankpootvliegen onder de ogen hebt gekregen, zou me bijzonder verbazen, want ze komen werkelijk overal voor. Auteur: Dr Marc Pollet Dept. Entomologie, Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN), Brussel, Onderzoeksgroep Terrestrische Ecologie (TEREC), Universiteit Gent (UGent), Gent, Informatie- en Datacentrum (IDC), Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO), Brussel

Hoe zien ze eruit en waar vinden we ze?

Dmitry Gavryushin, Rusland

Dolichopodidae zijn een stuk kleiner (1-10 mm) dan de voormelde vliegenfamilies en zijn meestal relatief eenvoudig te herkennen: groenglanzende kleur (al komen ook niet-metallische bruine of gele soorten voor, zie Figuur 1), zijdelings afgeplat lichaam, gereduceerde vleugeladering en lange poten (vandaar de naam). Sommige

mannetjes hebben een genitaalapparaat dat teruggevouwen is onder het achterlijf, maar het meest fascinerende aan deze familie zijn de versieringen die de mannetjes van heel wat soorten vertonen. Zowel antennen, vleugels als (vooral) poten kunnen voorzien zijn van soortspecifieke vervormingen, borstels of andere uitsteeksels (zie Figuur 2), en zijn belangrijke kenmerken voor identificatie. Wil je je eerste stappen wagen in het wondere rijk van de slankpootvliegen, dan ga je best op zoek in moerassen, vochtige bossen of heide, of op oevers van stilstaande of stromende waterlichamen. Ze komen weliswaar ook voor in drogere habitats, maar dan wel in een lagere verscheidenheid en in lagere dichtheden. In het veld worden ze doorgaans aangetroffen op brede bladeren van kruiden of struiken, of op een vochtige bodem. Slijkbodems zijn een uitverkoren biotoop voor heel wat soorten.

 Figuur 1 Neurigona pallida

nr. 1 - jan. 2012

Anja De Braekeleer

 Figuur 3 WID-kerngroep bij de installatie van de vallen in 2002. Van links naar rechts: Marc Pollet, Peter Tolleneer,

Bruno De Bruyn, Peter De Pinnewaert, Eric De Tré

Inventariseren met de WID

Lars Brunkman, Zweden

Wil je bovendien ook een naam op de soorten kleven, dan zit er – helaas voor de vredelievende

 Figuur 2 Dolichopus popularis

nr. 1 - jan. 2012

zielen – niets anders op dan de diertjes te verzamelen en dood te maken. Immers, in België komen meer dan 300 soorten voor en sommige hiervan zijn enkel via stereomicroscopisch onderzoek van verwante soorten te onderscheiden. Vrees echter niet: wat je verzamelt is een uiterst minieme fractie van de aanwezige populatie, maar dat merk je zelf wel als je aan het verzamelen slaat. Bij zijn prille oprichting (januari 2002) vatte de Werkgroep Invertebraten Denderstreek (WID, Figuur 3) meteen het idee op om meer kennis op te bouwen over de ongewervelden van dit gebied. Krachten werden gebundeld, verzamelprotocols en -fiches werden opgemaakt, databankstructuren ontwikkeld en verzamelen opslagmateriaal aangekocht. Amper vier maanden later sierden Malaisevallen (Figuur 4), watervallen (“pan traps”, Figuur 5), bodemvallen en uitsluipvallen het Osbroek (Aalst), de Molenbeekmeersen en de Wellemeersen (Denderleeuw). In de volgende vier jaren zouden nog zeven andere natuurreservaten in zuidoos-

catie van de verzamelde slankpootvliegen voor mijn rekening. Maar wat heeft deze vijf jaar lange inspanning finaal opgeleverd?

805 staalnames, 24.421 exemplaren, 134 soorten

Marc Pollet

telijk Oost-Vlaanderen volgen (zie verder). De WID verzette een enorme hoop werk met het leegmaken (en hervullen) van de vallen en het uitsorteren en opslaan van de diverse insectenfamilies voor specialisten. Ik nam de identifi-

Marc Pollet

 Figuur 4 Malaiseval, Braulio Carillo National Park, Costa Rica

 Figuur 5 Gele waterval (“pan trap”), Podocarpus National Park, Ecuador.

Noot: door de WID werd een ander type van gele waterval ingezet tijdens 2003

In totaal werden 805 stalen met slankpootvliegen erin verwerkt, verzameld tussen 16/5/2002 en 7/10/2006 op 65 verschillende plaatsen in Oost-Vlaanderen. Het overgrote gedeelte van de stalen was afkomstig van 40 sites in 9 lokaliteiten: Aalst, Berlare, Denderhoutem, Denderleeuw, Grimminge (Geraardsbergen), Haaltert, Lede, Ninove en Sint-Antelinks (Herzele), waar een continue bemonstering plaatsvond. In een periode van 5 jaar werden 24.421 Dolichopodidae-exemplaren verzameld, die tot niet minder dan 132 soorten bleken te behoren (zie overzichtstabel op de WID-website). Twee overige soorten werden niet binnen de bovengenoemde 40 continue bemonsteringssites waargenomen (en komen dus ook niet in de tabel voor): Dolichopus signifer, een soort van open modderige plaatsen die in de initiële Rode lijst van Dolichopodidae van Vlaanderen nog als zeldzaam werd vermeld (Pollet, 2000), maar momenteel als niet bedreigd kan beschouwd worden

nr. 1 - jan. 2012

(Pollet & Maes, 2005), en Hercostomus nigripennis, een bedreigde soort volgens Pollet (2000) van heischrale graslanden, die momenteel evenwel als kwetsbaar moet ingeschat worden (Pollet & Maes, 2005). Beide soorten werden in het natuurreservaat de Wellemeersen (Denderleeuw) vastgesteld. Een vergelijking tussen de verschillende gebieden op basis van de volledige vangstresultaten is niet zinvol wegens de onderlinge verschillen in verzamelmethodes, verzamelperioden, verzameljaren, en vangstinspanningen (= aantal bemonsteringssites per gebied). Daarom zal deze bijdrage zich dan ook beperken tot de faunistische aspecten van de meest bedreigde en zeldzame soorten. Met 134 soorten vertegenwoordigt de Denderstreek meer dan de helft (51,5%) van alle soorten die tot voor kort in Vlaanderen bekend waren (Pollet, 2000). Naast eurytope soorten omvat de soortenlijst bijna uitsluitend moerassoorten en soorten van vochtige bossen. Soorten van meer oligotrofe milieus (vochtige heide, veen), schorren en slikken, en droge, zandige habitats ((land)duinen) ontbreken nagenoeg volledig.

Twee rodelijstsoorten

maal meer is dan in de vorige 130 jaar samen (10.695 specimens) of nog, 97,9% van alle waarnemingen (Pollet, ongepubliceerde data)!

Vier ‘uitgestorven’ soorten herontdekt Vier soorten die Pollet (2000) als uitgestorven vermeldde, werden sinds 2002 in de Denderstreek herontdekt. Dolichopus cilifemoratus was in 1944 voor het laatst in Heusden verzameld, maar is sinds 1997 in 4 verschillende lokaliteiten in Oost-Vlaanderen opgemerkt. Van Liancalus virens (Figuur 6) werden in 2002 vier exemplaren op het depotgebouw in de Wellemeersen verzameld terwijl de meest recente waarneming uit Vlaanderen dateert van 1905 (Overijse). De vangst in Denderleeuw is opmerkelijk daar het een soort betreft die heel sterk gebonden is aan grotere snelstromende wateren, en vooral voorkomt bij watervallen of stroomversnellingen. Het blijft nog steeds een raadsel hoe deze soort stand kon houden buiten deze habitat. Neurigona pallida (Figuur 1), een grote geelgekleurde soort van vochtige, koele bossen, werd volgens Pollet (2000) voor het laatst in 1898 in Kontich vastgesteld. Recente bemonsteringen hebben aangetoond dat deze soort zeldzaam is, maar toch wijdverbreid in Vlaanderen. In de Denderstreek is ze van 2 gebieden bekend, nl. het Osbroek

nr. 1 - jan. 2012

Via internet

Slechts 2 soorten met een huidige rodelijststatus komen in de lijst voor: Dolichopus longitarsis, een soort van beboste veenmoerassen, is momenteel bedreigd, terwijl Rhaphium commune als kwetsbaar kan omschreven worden. Dit beperkte aantal is niet zozeer een indicatie van de geringe bedreigingsgraad van deze insectenfamilie, dan wel het directe gevolg van de verzamelinspanningen die sinds 1981 exponentieel zijn toegenomen. Ter vergelijking: in de periode 1981-2004 werden 501.634 specimens verzameld én geïdentificeerd, wat 47  Figuur 6 Liancalus virens

(Aalst) en het Raspaillebos (Grimminge Geraardsbergen). En ten slotte werden in 2001 (Erpe-Mere) en 2003 (Denderhoutem) 2 populaties van Rhaphium quadrispinosum ontdekt, een soort die sinds 1917 niet meer was opgemerkt.

in de Denderstreek was vastgesteld (Pollet, ongepubl. data). De WID-verzamelcampagne bevestigde het voorkomen van deze zuidelijke soort in Vlaanderen met de vangst van één exemplaar (mannetje) in de Venebroeken (Ninove).

Vijf nieuwe soorten voor België

Vier voor Vlaanderen zeer zeldzame soorten

Vijf soorten werden voor het eerst in België waargenomen. Eén mannetje van Dolichopus nimbatus werd opvallend laat in het seizoen (oktober 2004) met een Malaiseval in Honegem (Lede) verzameld. Medetera incrassata, een Noord-Europese boombewonende soort, werd in 2006 in de Venebroeken (Ninove) eveneens met een Malaiseval gevangen. Ook Medetera peloria kwam in een Malaiseval terecht, dit maal in het Raspaillebos (Grimminge - Geraardsbergen) in 2004. Neurigona lineata werd al in 1999 in Sint-Martens-Latem ontdekt, maar blijkt in de Denderstreek in minstens drie gebieden voor te komen. En van Syntormon macula werd in 2002 één wijfje verzameld in een witte waterval die was opgesteld in een zeggenvegetatie in de Molenbeekmeersen (Denderleeuw). Het betreft hier stuk voor stuk soorten die ofwel een heel beperkte verspreiding hebben in Europa, of waarvan bijzonder weinig bekend is over verspreiding en ecologie. Zie Pollet (2007) voor de meeste recente verspreidingskaarten.

Vier overige soorten zijn van minder dan 2% van de bemonsterde atlasblokken in Vlaanderen bekend en kunnen dus tevens als zeer zeldzaam beschouwd worden. Dit betreft twee Medeterasoorten (M. parenti, M. seguyi), Rhaphium albifrons, en Systenus scholtzii. R. albifrons is een soort van bronbossen en beboste moerassen die sinds 1989 van 6 lokaliteiten uit (enkel) Oost-Vlaanderen bekend is. Net als een groot deel van het genus zijn beide Medetera-soorten uitsluitend te vinden op boomstammen, in het bijzonder gladstammige populieren in vochtige gebieden. In het voorjaar (mei-juni) wordt trouwens een rijke Medetera-fauna in deze habitats aangetroffen. Daar deze fauna heel vaak zeldzame soorten herbergt, loont het zeer de moeite dergelijke boomstammen te monitoren (zie verder). Systenus-soorten worden ook uitsluitend op bomen aangetroffen, maar zijn strikt gebonden aan vochtige boomholten of sapstromen. Eén exemplaar van S. scholtzii werd in het Osbroek (Aalst) in 2002 verzameld.

Drie nieuwe soorten voor Vlaanderen

Ook jij kan slankpootvliegen inzamelen!

Verder leverden de WID-bemonsteringen drie soorten op, die voorheen nog niet in Vlaanderen waren vastgesteld, maar waarvan wél in Wallonië meldingen bekend zijn. Dolichopus polleti werd ongeveer 20 jaar geleden beschreven (Meuffels & Grootaert, 1989) op basis van exemplaren uit een moerasspireahabitat aan de oever van het meer van Virelles (Henegouwen). In 2002 werd deze soort in de Wellemeersen (Denderleeuw) gevonden, in 2006 gevolgd door de Venebroeken (Ninove) als 3de lokaliteit van deze soort in België. Deze soort is bovendien enkel van België bekend. Van Nematoproctus praesectus, een oeversoort van grote rivieren, werd één wijfje geïdentificeerd uit een Malaiseval die in 2002 was opgesteld in de Wellemeersen. Ook Rhaphium rivale is een oeversoort, waarvan recent al een wijfje

Wens je de WID te helpen om nog meer verrassende ontdekkingen te doen tijdens één van de volgende seizoenen en de Denderstreeklijst verder uit te breiden, dan lijkt het me aangewezen om vooral in te zetten op habitattypen die tot hier toe nog niet in de grootschalige bemonsteringen werden opgenomen (bv. oevers van beken en rivieren, voedselarme en venige habitats, slikken en schorren, en open, droge habitats). Een andere typische soort van watervallen nl. Hercostomus chetifer, die momenteel ook wordt beschouwd als uitgestorven in Vlaanderen, zou wel eens kunnen opduiken aan één of enkele van de vele sluizen langsheen de Dender (let dan vooral op natte, verticale wanden). Verder kan heel snel resultaat geboekt worden met kortstondige maar intensieve verzamelacties op populierenstammen (zie Figuur

nr. 1 - jan. 2012

Marc Pollet

 Figuur 7 De auteur tijdens het bemonsteren van populierenstammen

7). Het meest efficiënt blijkt het gebruik van een middelgroot plastic potje (diameter: 3 cm, diepte: 7 cm), waarvan de binnenzijde vooraf licht gespoeld wordt met alcohol. Met een dergelijk recipiënt kunnen tientallen Medetera-specimens achtereenvolgens verzameld worden (ze vliegen immers op wanneer het potje over ze heen wordt geplaatst, en ze blijven kleven in de alcohollaag). Bovendien wordt het potje automatisch opnieuw gespoeld bij het overbrengen van de gevangen vliegen in een verzamelbuisje. Op die manier werden recent in Liedekerke duizenden Medetera’s verzameld, die evenwel nog steeds geïdentificeerd moeten worden. Vooral in mei - begin juni is de diversiteit aan Medetera-soorten het grootst, en met wat geluk stoot men op een vochtige boomholte met zeldzame Systenus-soorten, die langs de rand van de holte post hebben gevat. In elk geval verklaar ik me blijvend bereid identificaties uit te voeren, of anderen hierin bij te staan.

nr. 1 - jan. 2012

Geraadpleegde literatuur: A Meuffels, H.J.G. & Grootaert, P. (1989) The relatives of Dolichopus plumipes (Scopoli, 1763), with the description

of a new species from Belgium (Diptera Dolichopodidae).

Bulletin et Annales de la Société royale belge d’Entomologie

125: 83-98.

A Pollet, M. (2000) A documented Red List of the dolichopo- did flies (Diptera: Dolichopodidae) of Flanders [in Dutch

with English summary]. Communications of the Institute of

Nature Conservation 8: 1-190. Brussels.

A Pollet, M. (2007) Dolichopodidae. In: Pape, T. (Ed.). Fauna Europaea: Diptera Brachycera. Fauna Europaea, Version 1.3.

Available at www.fauneur.org [Accessed on April 1, 2011].

A Pollet, M. & Maes, D. (2005) Evaluation of the Red Data Book of Dolichopodidae of Flanders with recent data.

Abstracts of Symposium “Entomology in Belgium”,

December 2nd, 2005, Brussels. Royal Belgian Entomo-

logical Society: 22-23.

Natuurmeerdaagse De Panne: 17 tot 20 mei

Na haar zeer geslaagde meerdaagse vorig jaar naar de Viroin, trekt Natuurpunt afdeling Ninove komend verlengd Hemelvaartweekend naar de Westhoek.

Volpensionprijs: 85 euro per kind (-12j) en 157 per volwassene. Interesse gekregen? Het aantal deelnemers is beperkt. Schrijf je dus nu in via een mailtje naar info@natuurpuntninove.be en door overschrijving van het inschrijvingsgeld naar 979–3529555–21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Inschrijving Hemelvaartuitstap” + de namen van de deelnemers die je inschrijft.

 Vergrassende Sahara in de Westhoek

Natuurpunt Ninove INFO

Ze biedt daar twee boeiende programma’s op maat aan: een voor de kinderen en een voor de volwassenen. Zo is het programma aantrekkelijk voor iedereen. Ook de prijzen houden rekening met deze gemengde samenstelling. Beleving staat centraal. Een gemoedelijke formule die aanslaat! Reserveer nu je plekje. Traditioneel staat de natuur in de meimaand op haar mooist. Overal valt er wat te beleven. Het komende Hemelvaartweekend biedt van donderdag tot zondag de kans om eens te onthaasten. Voetjes onder tafel, mooie wandelingen en landschappen, meestal goed weer (de Westhoek is bekend voor dit microklimaat) en goed gezelschap van mensen met natuurervaring en interesse. Meer heeft een mens niet nodig. Onze groepslogies in de J-club biedt verzorgde kamers van 4 personen. De prijzen omvatten logies in volpension alsook de begeleiding van de activiteiten. En ’s avonds bieden we zelf drank aan tegen inkoopprijs. We logeren midden de natuur en vlakbij het educatief centrum De Nachtegaal, waar enkele actieve programma’s voor de kinderen op het programma staan. Uiteraard wordt ons mooiste Vlaamse duinenreservaat “De Westhoek” verkend. Het is de enige plaats aan onze kust waar nog alle dynamische processen aanwezig zijn die duinen zo natuurrijk maken. Bijzondere aandacht gaat naar de vlinders. En aan ‘de schreve’ gekomen, zou het zonde zijn om niet proeven van de lokale specialiteit: een picon’tje met geheim ingrediënt. Een andere dag maken we gebruik van de tram en doen we een vogelexcursie doorheen de IJzermonding. Na een picknick op het strand volgt een strandjutterswandeling voor volwassenen richting Westende en voor de kinderen een ontspannen strandnamiddag. De andere twee dagen staan de internationaal bekende “De Blankaart” en een daguitstap naar het landschappelijk onovertroffen Heuvelland op het programma. Je ziet het: variatie troef! In samenspraak met het Bezoekerscentrum De Nachtegaal wordt in de komende maanden het programma nog verder bijgetimmerd en verrijkt. Voor wie nog avondlijke extraatjes wil toevoegen: de Moeren, het Calmynbos en fossiele duinen liggen op steenworp afstand…

0495 68 89 33 info@natuurpuntninove.be www.natuurpunt.be/ninove

nr. 1 - jan. 2012

Een terugblik op de Week van het Bos Op zondag 9 oktober werd in De Helix en het Raspaillebos in Geraardsbergen de jaarlijkse Week van het Bos officieel geopend door Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege. Omdat 2011 door de Verenigde Naties is uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Bossen, was ‘zonder grenzen’ het thema van deze editie van de Week van het Bos. Ook in het Raspaillebos is deze slagzin zeker van toepassing. Als bezoeker merk je de grens tussen het gedeelte van Natuurpunt en dat van het ANB (Agentschap voor Natuur en Bos) niet op, tenzij je erop attent wordt gemaakt. De vernieuwde uitgestippelde wandelingen die ter gelegenheid van de Week van het Bos werden voorgesteld, illustreren dit perfect. Ze zijn eenduidig gemarkeerd en lopen zowel over percelen van Natuurpunt als over die van het ANB.

900 symbolische boompjes … Voor de openingshappening van de Week van het Bos was een heel programma uitgewerkt. In de voormiddag waren er verschillende geleide wandelingen. Op de middag was er een receptie met de gebruikelijke speeches door de partners (ANB, Vereniging voor Bos in Vlaanderen, Natuurpunt, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, De Helix en de stad Geraardsbergen). Na de middag kon iedereen op eigen houtje een uitgestippeld wandelparcours volgen, waarlangs verschil-

Dirk Demeyere

Bos ‘zonder grenzen’

lende infostands waren opgesteld: boomklimmers, insecten- en braakballenonderzoek, onderzoek naar bodemcompactatie bij bosbeheerswerken, zoogdieren, houtsnijwerk, wilgenvlechten. Bij deze infostops konden virtuele boompjes verzameld worden, die later in echte boompjes zouden omgezet worden. Ondanks het mindere weer gingen ongeveer 700 mensen op stap in het Raspaillebos. Door enthousiast deel te nemen aan de speelse opdrachten bij de infostanden verzamelden ze ruim 900 symbolische boompjes.

… om te zetten in echt bos Aan de Week van het Bos was ook een scholenwedstrijd verbonden. Meer dan 70 klassen uit de buurt stuurden een knutselwerk over het bos in. Per graad werd een prijs uitgereikt. Op 9 oktober konden alle aanwezigen ook stemmen voor het mooiste knutselwerk. Winnaar van deze publieksprijs was de 6de klas van de basisschool SintCatharinacollege in Onkerzele. Als beloning mochten zij de symbolische boompjes later omzetten in een echt nieuw bos.

Micheline Van der Stricht

Aanplant van 1 ha nieuw bos op 2 december Beestig babbelbos Op 2 december was het dan zover: de kinderen van de winnende klas

nr. 1 - jan. 2012

trokken gewapend met schoppen en vooral veel goede moed richting Raspaillebos om er 900 bomen te gaan planten. Ze doopten hun bos ‘Beestig Babbelbos’. Op die manier werd het Raspaillebos weer een hectare groter gemaakt.

Afdeling Boven-Dender INFO

Voor deze actie sloegen verschillende partners de handen in elkaar. Natuurpunt stelde zowel de grond als het plantsoen (inheemse eik, haagbeuk, meidoorn, sleedoorn, hazelaar…) ter beschikking. Het ANB hielp het terrein plantklaar te maken. De Vereniging voor Bos in Vlaanderen zorgde voor de organisatie en de plantbegeleiding. De Lijn bracht de leerlingen veilig en wel van de school naar De Helix. En De Helix trakteerde de leerlingen na hun plantwerk nog op een boeiende bospuzzeltocht in het Raspaillebos. Hoe kon het Internationale Jaar van de Bossen beter worden afgesloten dan met de aanleg van een nieuw bos?

Micheline Van der Stricht

Het resultaat van goede samenwerking

Johnny Cornelis johnny_cornelis@hotmail.com

Waarnemingen gezocht! Losse natuurwaarnemingen door vrijwilligers vormen de basis van verspreidingskaarten van soorten, en van heel wat onderzoek naar de toestand en de evolutie van de natuur. Recent werd een zeer interessant initiatief gelanceerd waardoor waarnemingen zeer gemakkelijk kunnen worden ingevoerd, maar ook bekeken in een centrale databank: maak kennis met de natuurwaarnemingen-website: www. waarnemingen.be! Om waarnemingen in te voeren en te bekijken, moet je enkel registreren. Dat is heel simpel: je gaat naar de website, en in de rechterbovenhoek klik je op ‘Registreer’. Je geeft vervolgens een gebruikersnaam, je echte naam, je provincie en je e-mailadres in en klaar is kees. De gebruikersnaam moet wel uniek zijn en heeft minimaal 5 letters en geen spaties of punten. Waarnemingen uit heel Vlaanderen kunnen worden ingevoerd en bekeken.

Als natuurliefhebber uit de Denderstreek maak je bij voorkeur gebruik van het regionale scherm dat werd gecreëerd voor de Denderstreek:

denderstreek.waarnemingen.be Meer informatie staat in het artikel in het oktobernummer van Dendriet uit 2008 over dit onderwerp. Je waarnemingen zijn zeer welkom: van een egel in de tuin tot een overvliegende ooievaar: het is allemaal het invoeren waard! Neem een kijkje op de website en ontdek zelf hoe eenvoudig het is. Door mee te werken draag je niet alleen een steentje bij tot het opvolgen van de fauna en flora van de Denderstreek; het is ook een zeer handige manier om je eigen waarnemingen bij houden.

nr. 1 - jan. 2012

Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maat schappelijke visie. Onze activitei ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking. www.natuurpunt.be

RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN

AFDELINGEN

Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38

Aalst

Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

Affligem-Liedekerke Kern Affligem

Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermel ding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf e 40 zijn fiscaal aftrekbaar.

johnny_cornelis@hotmail.com

Brede Schoren en Konkelschor te Berlare 6616

Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Kern Liedekerke

Dendervallei te Ninove 6099

Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

Denderleeuw

Wouter Mertens 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpunt ninove.be

Dendermonding

Den Dotter/ Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere 6149

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Erpe-Mere

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Boven-Dender

Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

Groot-Haaltert

Jo wittevrongel - 053 39 73 13 jo.wittevrongel@telenet.be

Lede-Houtem

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Ninove

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

WERKGROEPEN Werkgroep Invertebraten

Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Vogelwerkgroep Cinerea

Wouter Faveyts 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

Jo Wittevrongel 053 39 73 13 jo.wittevrongel@telenet.be

Everbeekse bossen - 6210

Koen Van Den Berge 055 42 83 90 koen.vandenberge@skynet.be

Gemene Meers te Idegem 6647 Luc Favijts 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be

Werkgroep amfibieën & reptielen Ward Koen De Maere greatskua2002@hotmail.com 0485 68 89 82

nr. 1 - jan. 2012

Molenbeekmeersen te Den derleeuw/Okegem - 6646 Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Hogedonk te Gijzegem/ Herdersem / Mespelare - 6243 Brian Roelandt Brian.Roelandt@telenet.be 052 22 57 71

Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123

Jo Wittevrongel 053 39 73 13 jo.wittevrongel@telenet.be

Korte Lake te Overboelare 6655

Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be

Kravaalbos te Meldert 6071

Frans Roggeman fransroggeman@msn.com

Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en zes studiewerkgroepen in de Dender streek. Deze afdelingen en werkgroepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwer ken. Je kan voor meer inlich tingen steeds terecht bij de con tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet: 1 februari 2012.

Dirk Van den Bossche 052 42 49 60

Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Phenixberg te Okegem - 6618 Wouter Mertens 054 32 51 71 wouter.mertens: zie eerder

Raspaillebos te Grimminge 6164 Koen Steenhoudt 054 58 67 58 k.steenhoudt@skynet.be

Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058

Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623

Keelman te Denderhoutem 6178

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

Heidemeersen te Berlare 6644

Tarcy Verstraeten 052 21 11 11

Zoogdierenwerkgroep Denderstreek

Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok

Moenebroek te Geraardsbergen/ Lierde - 6620

Godfried Merlevede 068 30 01 07 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com

Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50 wim.dhaeseleer@honegem.be www.honegem.be

Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 Joachimdm@yahoo.com

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

't Groot Schoor te Grembergen 6603

Plantenwerkgroep Allium

Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Ledezijde 6657

Bart Dierickx 052 21 03 81

Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Wachtbekken 6 In Sint-Gillis/Dendermonde Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be

Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreek afdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van  7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, middenkatern afdeling...”. Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

REDACTIERAAD Koen Steenhoudt - redactiesecretaris. Wouter Mertens - hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever. Daan Stemgée, Joachim De Maeseneer - redactiekern. Stijn De Ryck - budgettering. Marc Symoens - corrector. Mikol De Decker - adresbeheer. Willy Beeckman, Rik De Baere, Eric De Block, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken. Wilfried Veldeman - lay-out.

Werkten ook mee aan dit nr: Johnny Cornelis, Anja De Braekeleer, Dirk Demeyere, Wouter Faveyts, Christian Pické, Marc Pollet, Micheline Van der Stricht, Jean Van Holen, ©Vildaphoto: Yves Adams, Jeroen Mentens, Lars Soerink, Rollin Verlinde.

Druk Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.

Doe je vrienden een lidmaatschap cadeau

INHOUD 2 2020: een fata morgana? 4 GNOP Affligem 8 Duimen voor de matkop 11 The making of Dendriet 14

Als de bosuil roept!

15 Denderkalender

Deze titel verwijst naar:  het Griekse dendron, wat boom betekent,  een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,  de vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie- kanaal dus,  het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken,  tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

20 Naar de Aostavallei

Retouradres: De Decker Mikol,

‘Uitgestorven’ slankpootvliegen

Gezinsmeerdaagse De Panne

Redactieadres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden E-mail: dendriet@skynet.be

29 Terugblik op ‘Week van het bos’

Dokter Haekstraat 37, 9200 Grembergen

Websites: www.natuurpunt.be/denderstreek www.denderstreek.waarnemingen.be Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem

Foto’s voorpagina: Speelbosevenement Ninove: Joachim De Maeseneer Overwinterende blauwe kiekendief. De bleke iris verraadt dat het om een jong mannetje gaat: Jean Van Holen Subtiele gradaties bij winteravond: Vilda - Jeroen Mentens

Schenk een lidmaatschap ! Gezinslidmaatschap: e 24 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor e 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor e 38,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus als Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)