BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X
BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327
jaargang 11
nummer 2 - 2012 Retouradres: De Decker Mikol, Dokter Haekstraat 37, 9200 Grembergen Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.
driemaandelijks tijdschrift
Kesterheide gekocht! Mierennest in de kijker Kern Houtem gestart IJsduiker op Gavers
april - mei - juni
Yes, we can
Joachim De Maeseneer
Op 14 oktober is het zover: we kunnen dan met z’n allen onze voorkeur kenbaar maken voor wie de komende 6 jaar onze gemeente en provincie zal besturen. Een hoogdag voor de democratie. En dat zeg ik welgemeend, zonder enige zweem van cynisme. Ik weiger halsstarrig mee te doen aan de haast algemene ‘bon ton’ om enigszins gelaten te zeggen dat het ‘allemaal dezelfde’ of ‘zakkenvullers’ zijn of dat incompetentie en gefoefel de regel zijn.
De juiste focus...
Na anderhalf jaar politiek immobilisme is een dergelijke houding begrijpelijk. Maar toch is ze niet juist. Democratie is nog steeds de minst slechte bestuursvorm. Een bestuursvorm die een inspanning vergt van iedereen. Een inspanning om eerlijk af te wegen wie je capabel acht om jou te vertegenwoordigen in de gemeenteraad. Daarom roep ik op om binnen je politieke overtuiging op zoek te gaan naar die mensen die nog steeds het verschil maken. Ze bestaan binnen elke overtuiging, en ze zijn je stem nu meer dan ooit waard. Een mooi Engels spreekwoord zegt: ‘Evil is in the eye of the beholder’. Heel veel mensen dragen met een laissez-faire en bijhorend stemgedrag er toe bij dat ook onbekwamen en zakkenvullers verkozen raken. Selffulfilling prophecy heet dat. Wie een stelling lang genoeg blijft geloven, maakt ze waarheid. Ik doe een warme oproep om ons daar niet aan te laten vangen. Lezersbrieven in kranten en vele blogs zijn verworden tot één pot van negativisme overkokend vitriool zonder enige nuance of gêne, en met een pertinent gebrek aan waarheidszin, hoffelijkheid of constructiviteit. Beoordeel dus kandidaten op hun graad van creativiteit en daadkracht. Op lokaal niveau spelen grote ideologische verhalen vaak een kleinere rol dan de overtuiging dat een bepaald persoon geschikt is om je gemeente te besturen. De voorbije maanden zal je wellicht gemerkt hebben dat de verkiezingskoorts stilaan om zich heen slaat. Het komende half jaar zal je brievenbus in stijgend tempo folders ontvangen waarin
nr. 2 - april 2012
 ... op de veldparelmoer (onderzijde)
de voorbije meerderheid de kwaliteit van haar realisaties in de verf zet en waarin de oppositie haar rol om kritiek te geven waar maakt. Het is aan ons om de waarheid, die ergens in het midden zal liggen en voor elke gemeente zal verschillen, te achterhalen. Welke constructieve voorstellen bieden de diverse partijen aan? Gaat men uit van de eigen kracht of probeert men gemakkelijkheidshalve de zwakte van de ander aan te tonen? Natuurpunt zegt al jaren dat, erger dan de sociale, politieke en economische crisis, de ecologische crisis als een zwaard van Damocles boven ons hoofd hangt. We zeggen ook al even lang dat het resoluut aanpakken van die ecologische crisis een hefboom is om de andere opgelost te krijgen. Het laatste decennium zijn er veel bevoegdheden bijgekomen op lokaal niveau, hoofdzakelijk inzake duurzaamheid, ruimtelijke ordening, leefbaarheid, verkeer en milieu. In de komende legislatuur komt er ook een
nr. 2 - april 2012
overdracht naar provincies van grondgebonden materies, dus ook natuur. Deze verkiezingen zijn dan ook zeer belangrijk voor de thema’s die Natuurpunt na aan het hart liggen. Onze oproep is dan ook even gemeend als eenvoudig: gebruik de komende maanden om zorgvuldig te onderzoeken welke personen en welke partijen de constructiviteit en de daadkracht aan de dag kunnen leggen om de komende zes jaar op lokaal niveau het verschil te maken. Onze natuur en ons milieu schreeuwen er om! Wouter Mertens
Wandeling op de Kesterheide Meer dan een crossterrein
aan de overzijde van de Ninoofse Steenweg, namelijk het Lombergbos en het natuureducatieve centrum De Paddenbroek (Paddenbroekstraat, Gooik) een echte groene long voor de gemeente Gooik en omstreken. Ongetwijfeld zal dit gebied de komende jaren tot ver buiten de gemeentegrenzen bekendheid verwerven door de bijzondere landschappen en natuurwaarde.
Kleinschalig boerenlandschap Ik bespreek het gebied graag via een denkbeeldige wandeling. Bij
 Het gewone vuurzwammetje deze ook de oproep om ze in de praktijk te doen. Je zal versteld staan van het nog authentieke landschap. We vertrekken boven op de hoogste getuigenheuvel van het Pajottenland. Het is daar dat we de Kesterheide terugvinden. In de directe omgeving bemerken
Lieven Decrick
In de ruime omgeving staat dit gebied vooral nog bekend als motorcrossterrein. Ingewijden weten echter dat de Kesterheide veel meer is dan dat. Het is een natuurparel zonder gelijke in het Pajottenland. Door omstandigheden heeft het echter tot nu geduurd eer het gebied beter kon worden beschermd. Nochtans gaat het om een habitatrichtlijngebied en leven er kwetsbare en zeldzame planten- en diersoorten. De Kesterheide vormt samen met de andere natuurkernen
Lieven Decrick
Jaren van onderhandelen, sensibiliseren en actie voeren zijn eraan voorafgegaan. Eind 2011 deed Natuurpunt Pajottenland zijn meest begeerde en meteen ook grootste aankoop tot nu toe, namelijk het natuurgebied de Kesterheide in Gooik.
 Landschap bij het Lombergbos
nr. 2 - april 2012
we een echt lappendeken van zeer diverse landschappen. Het is een bijzonder waardevol, zeer kleinschalig boerenlandschap dat de omgeving zijn rust en bijzondere natuurwaarde verleent. Eeuwen lang heeft een kleinschalige landbouw het gebied in de ruime omgeving vorm gegeven, een vorm die tot op heden vrij goed is bewaard. Een zeldzaamheid in Vlaanderen! Vandaag bedreigt een ruilverkaveling echter de ruggengraat van het landschap, gevormd door onder meer holle wegen, houtkanten en hagen, poelen en bomenrijen, kleine broekbosjes en weilanden, verspreide boerderijtjes en knotwilgen.
voedselarme graslanden terug. Plantensoorten als vogelpootje, muizenoortje, gewone veldbies, echte guldenroede, valse salie en zelfs struikheide verraden dit. Ook zeldzame paddenstoelen profiteren hiervan, zoals de gele wasplaat, de weidewasplaat en het gewoon vuurzwammetje, of wat dacht je van de bleke sikkelkoraalzwam? Allemaal soorten die deze (hei)schrale graslanden nodig hebben om te overleven. Voor het voedselrijke Pajottenland is deze situatie van schrale gronden echt uitzonderlijk te noemen. De aanwezigheid van zavel in de bodem leidde zelfs tot een plaatselijke zavelontginning in het hart van het gebied.
Zeldzame schrale graslanden
Kleine bosjuweeltjes
Boven op de getuigenheuvel van de Kesterheide vinden we zelfs
We wandelen weg van de Kesterheide en gaan richting De
nr. 2 - april 2012
Paddenbroek. Het heuvelachtige landschap en de arme bodem maakten het destijds voor de landbouw moeilijk om deze percelen te bewerken, waardoor veel percelen die niet als weide konden dienen, tot bos evolueerden. Hierdoor vinden we momenteel relatief veel bosjes op en rond de Kesterheide. Deze zijn vrijwel nooit groot in oppervlakte maar des te waardevoller wat de soortenrijkdom betreft. In het voorjaar tooien voorjaarsbloeiers de oude bosbodems in prachtige kleuren. Wit van de bosanemonen of paars door duizenden boshyacinten. Ook minder opvallende maar daarom niet minder mooie voorjaarsbloeiers zijn in veel bosjes present. In drogere bossen zijn dat bosbingelkruid, bosviooltje, boswederik, enz. In de nattere
bossen vinden we botanische pareltjes als verspreidbladig goudveil en eenbes, soorten die onder andere terug te vinden zijn langs de kronkelende oude trambedding die doorheen het Lombergbos loopt. Veel vogels vinden in de bossen een veilig onderkomen. Bij een ochtendwandeling in de vroege zomer horen we een kleine bonte specht roffelen. Even later zien we een boomvalk uit een populier wegvliegen en horen we in de vallei de koekoek.
Tussen Paddenbroek en Lombergbos
Lieven Decrick
We volgen de oude trambedding verder en komen aan de rand van het bos. Rechts zien we de Paddenbroek liggen met zijn boomgaarden. Het landschap wordt hier opmerkelijk opener.
 Lombergbos
We vinden hier ook (soms kleinschalige) akkers terug. Hagen en houtkanten boorden ze hier en daar nog af, tot groot plezier van de patrijzen en de zingende geelgors. Voor die geelgors, overigens de koestersoort van de gemeente Gooik, is dit gebied een van de laatste bolwerken in de gemeente. Het is een soort die in het gebied tussen de Paddenbroek en het Lombergbos stilaan zijn geliefde biotoop ziet weerkeren die voordien jarenlang achteruitging. De prachtige hoogstamboomgaard van de Paddenbroek, jonge aanplantingen langs de oude trambedding, hagen en aangelegde poelen zorgen daarvoor.
Bruisend insectenleven Het is ook niet verwonderlijk dat in dit landschap, doorploegd door bosjes, beken, akkertjes en houtkanten, ook een enorme insectenrijkdom voorkomt. Zeldzame vlinders horen hier zeker ook bij. Niet minder dan drie soorten kleine pages komen hier voor, namelijk de eikenpage, de iepenpage en de sleedoornpage, en dat op slechts enkele meters van elkaar. Vooral de zweefvliegen en nachtvlinders zijn er tot nu toe relatief goed onderzocht. Bij de zweefvliegen zijn bijvoorbeeld de loofhoutsapzweefvlieg en de kleine bronzweefvlieg
vermeldenswaard. Bij nachtvlinders zijn dit onder veel andere de zwartvlekgranietmot, de moerasw-uil en de iepengouduil. Op zonnige dagen in het voorjaar en de zomer zoemt het aan de bosranden van het insectenleven. Zweefvliegen, wilde bijen, libellen en andere insecten zoeken voedsel in dit microklimaat. Goed ontwikkelde bosranden zijn voorlopig niet echt dik gezaaid in het landschap maar we hopen hier alvast op in te kunnen zetten en hun aantal fors uit te breiden.
Kelten en Romeinen We passeren het educatief centrum De Paddenbroek, dat altijd een bezoekje waard is, en keren terug richting de Kesterheide. De hoogste punten in het landschap zijn trouwens sinds eeuwen bewoond. Van Keltische heuvelforten op de Kesterheide tot Romeinse villa’s aan het Lombergbos. Tientallen historische vondsten op die plaatsen houden het verleden levendig. Nu worden de heuvels nog slechts kortstondig in het najaar bevolkt, tijdens de vogeltrek. Op die hoogte heb je immers een adembenemend uitzicht op de omgeving en de aankomende trekvogels.
Oude hoevetjes We slaan links een steil, stenig wandelwegje in en passeren tussen enkele oude hoeves. Het zijn meestal vrij kleine, rustieke gebouwtjes, ingebed in de natuur. Vele zijn in de loop der jaren afgebroken maar hier en daar zijn ze nog in hun oorspronkelijke staat terug te vinden. Soms bieden ze nog schuilplaats aan soorten als de steenuil, de steenmarter en de
nr. 2 - april 2012
Lieven Decrick
Poel bij het natuureducatief centrum De Paddenbroek zeldzame eikelmuis. Op die manier zijn deze boerderijtjes een echte meerwaarde voor het landschap.
ook hier weer de natuur alle kansen te bieden. Het moet topnatuur worden waar ecologisch verantwoorde landbouw
en zachte recreatie hand in hand gaan. Wordt vervolgd... Lieven Decrick
Bouwen aan topnatuur De weg loopt verder op en neer in een buitengewoon landschap. Enkel het geluid van de Ninoofse Steenweg durft de rust te verstoren. We passeren nog een jong bosje in eigendom van Natuurpunt. Hier werd een populierenbos enkele jaren geleden volledig gekapt en werden inheemse soorten aangeplant. Het resultaat mag gezien worden. Vandaag ontwikkelt er zich een uitbundig loofbos, je hoort de natuur bijna herademen. Via enkele veldwegjes komen we terug aan de Steenweg, die we oversteken, en even later bereiken we weer de Kesterheide. Binnen enkele jaren hopen we
nr. 2 - april 2012
Download de wandeling op www.kesterheide.be: Natuur.happening op 27 mei Conservator Kesterheide: Lieven Decrick, lieven@natuurpunt-pajottenland.be.
Cadeaubox Kesterheide Natuurpunt Pajottenland maakte een prachtige cadeaubox over de Kesterheide. De ‘Schat van de Tongsnijders’ beroert alle zintuigen want in deze schatkist zit een verhalenboek, de Tongsnijdersroman, een wandelkaart, de CD Geest van Kesterheide, heidebier en honing, oude postkaarten en… een heideplantje. Bestel de box via www.kesterheide.be of 0494 236 349 (Alwin Loeckx). Verkoopprijs: e 35 (totale waarde e 75).
Gift Help Natuurpunt Pajottenland om de Kesterheide te onderhouden en uit te breiden. Vermeld projectnummer 9233 bij een eventuele gift op rekening 293-0212075-88 van Natuurpunt. Vanaf 40 euro wordt een fiscaal attest afgeleverd.
Mens in de kijker
Op bezoek in het Mierennest Goede ‘groene’ voornemens maken is gemakkelijk, maar de principes van je milieubewustzijn doortrekken in je dagelijks leven is veel lastiger. Heidelien Bultynck en Steven Plas bewijzen in hun ‘mierennest’ in de Kokerijstraat te Meldert dat het kan. Ze transformeerden hun klassieke landelijke woning in een ecologisch experiment. Hun bedrijfje ‘Mier’ begeleidt anderen om ook te bouwen, te wonen en te leven met een minimale impact. Heidelien en Steven, van waar jullie gedrevenheid en wat beogen jullie? Mier grijpt terug naar het enige wat er al altijd al geweest is en wat er altijd zal zijn, de religie waar alle andere op gebaseerd zijn: Ecologie! Het woord ‘ecologie’ komt van het Grieks
‘oikos’ (huishouden) en ‘logos’ (studie): de studie van ons huis, onze wereld. Alles op deze wereld verloopt volgens complexe patronen die op ieder niveau terugkeren en universeel toepasbaar zijn. Wijzelf en al onze creaties zijn onderhevig aan diezelfde natuurwet-
ten. Als we iets echt duurzaam willen creëren, proberen we een klein deeltje van deze complexe hyperstructuur te vatten. Die onverwachte inzichten bieden een goede leidraad voor een duurzaam bestaan. Welkom in de wereld van het gezond boerenverstand...
Bijtjes en vlinders welkom!
nr. 2 - april 2012
Mier wil niet de grote massa bekeren. Er is genoeg informatie die zou moeten overtuigen dat we recht op een globale instorting van het huidige systeem afstevenen. Velen sluiten hun ogen voor die realiteit en voelen zich daar comfortabeler bij. Maar er is geen tijd meer voor overtuigend gepalaver. Er is dringend concrete actie nodig en Mier zit bij degenen die naar de reddingssloepen rennen voordat het schip zinkt. Nog beter: Mier bouwt haar reddingssloep, haar ark, en helpt anderen om hetzelfde te doen.
Maar hoe bouw je nu zo’n ark? En hoe blijft die drijven? Een dier gaat op zoek naar een geschikt plekje, brengt materialen aan, verweeft zijn vondsten… Een nest bouwen is een proces dat met veel toewijding verloopt. Mier werkt ook zo. We gaan liefst uit van een bestaande constructie en verzamelen natuurlijke materialen, die goed aanvoelen, ademen, lekker ruiken, niet statisch geladen zijn, vocht absorberen, ruw of kneedbaar zijn. Maar we gebruiken ook afval. Onze huidige samenleving is één grote puinhoop, vol met bruikbare materialen. Dat wordt een interessante zoektocht, die steeds iets unieks oplevert. Een bouwproject is voor Mier een sociaal proces waarbij bewoners, hun vrienden, familie en andere vrijwilligers actief samenwerken, kennis delen, elkaar vaardigheden aanleren, enz. Dit staat in fel contrast met de traditionele methode waar snelheid, mechanisatie, standaardisatie, egoïsme en kostprijs troef zijn. Alle deelnemers leggen hun creativiteit in het
nr. 2 - april 2012
Vogels welkom ontwerp, dat evolueert met de groeiende inzichten. Ook voor de uitvoering zelf kan je op Mier een beroep doen. We zijn ontwerpers die graag de tekentafel verlaten en samen met de bewoners de handen uit de mouwen steken. Daardoor zie je het geheel groeien, je begrijpt het en je kan eigenhandig bijsturen of repareren. Je creëert je eigen omgeving, waardoor een hechte en duurzame band ontstaat, met veel meer voldoening dan uit de aankoop van een consumptieproduct. We leveren geen definitief eind-
product, wel een basis waar de bewoners en de natuur verder aan schaven. Onze projecten zien er volledig anders uit dan de producten van een economisch groeimodel waar men standaardisatie, rechtlijnigheid en perfectie nastreeft. Verwacht dus kromme muren en paden, overweldigende natuur, kleine details, doorbreking van de logica van de lijn, diversiteit, imperfectie, ongecontroleerdheid, menselijkheid. Dat levert geregeld mooie beelden op met weerklank in de pers. Bijvoorbeeld toen we een blinde gevel goed-
koop en effectief isoleerden met oude kleding of toen we voor de voorgevel afzagen van gevelsteen en hem gewoon volledig lieten overgroeien door klimplanten.
Hoe zien jullie tuinprojecten eruit? Voor tuinrealisaties kiest Mier voor de zachte aanpak. Geen zware graafmachines die de rust en vooral de grond compleet verstoren. De oude borstel en vuilblik werken nog steeds goed: waarom dan een lawaaierig blaaskanon in gang trekken? Geen kunstmest en pesticiden: we hanteren de bestaande bodem en zetten liever de natuurlijke vijanden van plaagbeestjes in. Hergebruik van steenpuin
en snoeisel in plaats van een vrachtwagen vol nieuwe klinkers te laten aanrukken. Want, hoe bruter de kracht waarmee een tuin wordt aangelegd, des te harder slaat de natuur terug en hoe meer men wil bijsturen. Mier echter speelt onder één hoedje met de natuur. Wij geven de juiste aanzet, de natuur doet de rest. De Eco-prairietuin bestaat net zoals de gewone prairietuin uit een mengsel van grassen, bloemen, kruiden en bollen, maar tracht daarenboven onze eigen natuur te stimuleren. We werken met mooie wilde inheemse planten uit het grasland. Die gaan er in het vrije veld sterk op achteruit maar leveren de nodige
nectar voor vlinders en bijen. Een strak gemaaid egaal groen gazon is een voorbijgestreefde erfenis: saai, onnatuurlijk en zonder natuurwaarde, met een groot afvalprobleem, energieverslindend, onderhoudsintensief. Wij dromen van een vreemde ziekte, pelousitis, die de grasmaaiers op deze biljarttafels lamlegt en de monotone gazons omtovert in mooie weides vol bloemen en kruiden, insecten en bijen. Een strak gazon wordt een ruigte: wat een ramp!? De regentuin van het Mierennest is een kluwen van opvangbekkens en watervalletjes. Het regenwater loopt van het dak in een citerne waaruit water wordt afgetapt. Via een overloop en
Maak je tuin avontuurlijk
10
nr. 2 - april 2012
Regenwater bufferen via een groendak een eerste watervalletje komt het overtollige water in twee opeenvolgende bekkens, gevuld met lavasteen en beplant met riet. De lava, rijk aan mineralen, maakt het water harder en de bacteriën, die zich rond de rietwortels hechten, zuiveren het regenwater. Bij hevige regenval loopt alles door een beekje naar het diepst gelegen deel van onze tuin. Daar kan het water uiteindelijk langzaam in de grond trekken in de wadi, een tijdelijke waterplas. Het beekje bestaat uit betontegels, gerecupereerd uit de vroegere stenen binnenkoer, die omgetoverd is in een groene oase.
Wat is jullie ultieme doelstelling? Mier streeft naar maximale autonomie. Op een perceel in
nr. 2 - april 2012
de buurt hebben we vorig jaar een ecologische moestuin aangelegd. We leven vegetarisch en we hopen zelfvoorzienend te worden door deze eigen productie. Daardoor kunnen we onze ecologische voetafdruk sterk beperken. Een mens zou zonder externe hulp in zijn eigen behoeften moeten kunnen voorzien, binnen de beperkte oppervlakte die men ter beschikking heeft. Een zelfvoorzienende woning is volgens Mier hét wonen voor de toekomst. Geen overdaad aan technische snufjes, geen geoliede machine, geen vormelijk ontwerp vol chemische producten, maar een plek waar de natuur deel van uitmaakt of – omgekeerd – waarbij de mens deel uitmaakt van de natuur.
De ecologische principes van onze ontwerpen zijn overal duidelijk herkenbaar toegepast: een doorgedreven isolatie (met minerale wol en afgedankte kleren), verwarming met een lucht-lucht-warmtepomp, linoleum en kurk als vloerbekleding, gebruik van FSC-gelabeld hout, gevelbegroeiing, veel zuiderlicht en zonnewarmte... We delen graag onze bouwervaringen. Op aanvraag kan je een rondleiding krijgen in onze eigen ecologisch verbouwde, low impact woning. Rik De Baere
Voor meer informatie over Mier (o.a. opendeurdagen) kan je terecht op: www.mier.be
11
Cotthem: poort tot de Vlaamse Ardennen Cotthem is een pittoresk gehucht, gelegen in het landelijk gebied tussen SintLievens-Houtem en Zottegem. Het bestaat uit een twintigtal huizen, waarvan een aantal nog uit de 18de eeuw stammen. Het glooiende landschap met zijn groene karakter en de paar horecazaken trekken in het weekend nogal wat dagjesmensen aan en bezorgen het de bijnaam ‘Poort tot de Vlaamse Ardennen’. Maar er is veel meer…
Het Cotthembos en de vallei van de Cotthembeek
© Vilda - Yves Adams
De Cotthembeek vormt de levensader van het gebied. Ze heeft in de loop van vele duizenden jaren een diepe vallei uitgesneden in het gebied, geflankeerd door steile hellingen. Dit geologisch verhaal heeft voor een groot stuk het menselijk gebruik en dus ook het huidig uitzicht van het landschap bepaald. Het glooiend landschap in en rond Cotthem bestaat uit grote en kleine bosgebieden, afgewisseld met open akkergebieden op de heuvelruggen en weiden omzoomd met knotwilgen in de valleien.
De hellingen van de vallei van de Cotthembeek, gekenmerkt door een sterk wisselende ondergrond, waren moeilijk in gebruik te nemen en werden bebost. De Ferrariskaart uit 1771 toont aan dat dit gebied weinig grote veranderingen heeft ondergaan. Het huidig bosareaal stemt goed overeen met wat we op de kaart terugvinden. Het bosbestand is sterk gevarieerd, waarbij het type bos vooral wordt bepaald door de bodemsamenstelling en de aanwezigheid van water. We vinden prachtige percelen met hoogstammige eik en beuk en kastanje op de drogere hel-
Essen-elzen bronbos behoort tot de zeldzaamste plantengemeenschappen in Europa. Kwelwater, de levensbron van het
12
nr. 2 - april 2012
lingen. Maar er zijn ook heel wat bronnen en kwelzones met populieraanplantingen. In een aantal van die kwelzones vinden we eeuwenoude hakhoutstoven van es en zwarte els die kenmerkend zijn voor elzen-bronbossen.
Een zeldzame en beschermde flora
Een zeer waardevol maar uitermate kwetsbaar bostype Dit zeer waardevolle, zeldzame bostype is uitermate kwetsbaar door zijn plaatselijk karakter en specifieke abiotische eisen. De kans op verdwijning van dergelijke bossen, zelfs bij weinig verstoring, is zeer groot. Ze vragen dan ook om specifieke bescherming. Het inwendig beheer is het best een beheer van niets doen, gezien de kwetsbaarheid van de vegetatie. Betreding en exploitatie verstoren de verzadigde bodem heel snel. Onder bepaalde omstandigheden, zoals extreme vorst, kunnen de bomen op kleine schaal gekapt worden. Het eeuwenoude hakhoutbeheer is een mooi voorbeeld van een kleinschalig beheer dat bij deze omstandigheden past. Het uitwendig beheer moet gericht zijn op het in
bied
© Vilda - Yves Adams
© Vilda - Rollin Verlinde
Het essen-elzen-bronbos behoort tot de zeldzaamste plantengemeenschappen in Europa. Daarom is het één van de prioritaire habitattypes in het kader van de Europese habitatrichtlijn. Dit bostype is in Vlaanderen immers ernstig bedreigd. Het komt bijna uitsluitend voor in de leemstreek, vooral in de Vlaamse Ardennen en de West-Vlaamse heuvels. Potentieel bedraagt het areaal enkele honderden ha. Actueel zijn slechts enkele tientallen ha goed ontwikkeld. Mooie voorbeelden in de buurt vindt men onder andere in het Neigembos (Ninove) en de Everbeekse Bossen (Brakel). Naast de bedreigde plantensoort goudveil en reuzenpaardenstaart, één van de oudste plantensoorten die onze aarde rijk is, treft men hier een unieke fauna en flora aan met heel wat zeldzame soorten. Men vindt ze aan de voet van hellingen nabij stromende beekjes of in de bron- en kwelzones op de flanken van de hellingen. Deze bosgemeenschap is afhankelijk van de continue aanvoer van koud, zuurstofrijk en zuiver water.
In het Cotthembos kon dankzij de aanwezigheid van vele bronnen, onder andere in de buurt van de Klokfontein, een dergelijke unieke vegetatie zich ontwikkelen. Voor de bosbouw heeft dit type bos een beperkte betekenis. De bodem is weliswaar voedselrijk maar het grondwaterregime maakt bomen gevoelig voor onder meer windval. Bovendien maakt de bodemtoestand het gebruik van zware machines zo goed als onmogelijk.
Goudveil, uiterst zeldzaam, en onafscheidelijk van kwaliteitsbronnen
nr. 2 - april 2012
13
stand houden van een constante watertoevoer van hoge kwaliteit. De vegetatie is afhankelijk van een permanente aanvoer van baserijk kwelwater. Drainage en ontwatering zijn dan ook uit den boze. Om eutrofiëring tegen te gaan, wordt het best een grote bufferzone aangelegd aan de bovenzijde van het bron- of kwelgebied. Ook het opstuwen van water voor de aanleg van vijvers kan heel nefast zijn.
Het is duidelijk dat dit soort bron- en kwelzones vragen om een specifieke bescherming en dit in een grotere zone. Elke kleine verstoring van de waterkwaliteit is immers nefast voor de aanwezige vegetatie. En laat daar nu net het schoentje wringen… Door de aanvraag van de agro-gasinstallatie in Oombergen dreigt dit gebied nu definitief verloren te gaan. De locatie van deze installatie grenst immers aan dit kwetsbare natuurgebied. Volgens de afgeleverde milieuvergunning mag het afvalwater van deze installatie zelfs rechtstreeks in de Klokfonteinbeek worden geloosd. Laat de Klokfonteinbeek nu net de bovenloop van de Cotthembeek zijn en het hele
© Vilda - Rollin Verlinde
Natuurgebied van de kaart geveegd?
Reuzenpaardenstaart, een van de oudste planten op aarde
© Vilda - Yves Adams
habitatgebied is ernstig bedreigd in zijn voortbestaan. Als natuurvereniging kunnen we dit natuurlijk niet laten gebeuren, en wij steunen dan ook voluit de acties van de locale vereniging, leefbaar B-O-S. Wie meer wil weten over deze rijke natuur en zijn bedreiging, nodigen we dan ook graag uit om op 9 april samen met ons dit stukje topnatuur te verkennen. Kleinschalig hakhoutbeheer, een passende beheersmaatregel
14
Peter D’Hondt
nr. 2 - april 2012
DENDERKALENDER uur van vertrek plaats van afspraak
toelichting gids
bijzonderheid contactpersoon
zeker meebrengen zondag 1 april
Bosvogels in het Kravaalbos Werkgroep Cinerea 7:00 - 11:00
Café “Bij Stinne”, Meldert (Putstraat) Maak kennis met bosvogels in het grootste bosgebied van de noordelijke Dendervallei. Christophe Bert – 0497 26 99 08 zondag 1 april
Inventarisatie Plantenwerkgroep Allium 8:30 - 12:00
Parking stedelijk kerkhof, Leo De Bethunelaan, Aalst Km-hok D4 51 21, Aalst Meldert/ Klaarhaag. Peter Tolleneer – 053 57 00 84 allium@belgacom.net zondag 1 april
Natuurbeleving in de reservaten afd. Dendermonding
Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1 (2 e per gezin), tenzij expliciet anders vermeld. Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o7 per km/persoon).
Van Cotthem naar Oombergen Bestuur VZW Leefbaar Bos nphoutem@gmail.com
Wandelschoenen
vrijdag 13 en zaterdag 14 april
Nachtvlinderinventarisatie Dendervallei afd. Ninove Vrijdag 19.30 uur opstellen van de
zaterdag 14 april
Inventarisatie Plantenwerkgroep Allium
9:00 - 12:00
Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Bezoek aan enkele reservaatpercelen in de Heidemeersen samen met de conservator. Het gaat hier niet om een gegidste wandeling maar om het ontdekken/beleven van de natuur (inventarisatie, fotograferen, gewoon genieten). Vooraf contact nemen met Stefaan Thibau. Aantal deelnemers beperkt Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
9:00 - 15:00
10:00
Disgenaatdreef, voet Wiezebrug, Herdersem Naar jaarlijkse gewoonte wandelen we de lente tegemoet in het open rivierlandschap langs de Dender; we ronden af met een gratis drankje. Brian Roelandt – 052 22 57 71 brian.roelandt@telenet.be maandag 9 april
Milieu-en natuureducatieve wandeling Kern Houtem 9:30 – 12:00
BB De Boomgaard, Cotthem 15, Sint-Lievens-Houtem
nr. 2 - april 2012
Kerk, Abdij Affligem Km-hok D4 51 32, Affligem- Hekelgem/ Weimeersbeek. Dagtocht samen met de Nationale werkgroep Botanie. Paul Van den Bremt Peter Tolleneer – 053 57 00 84 allium@belgacom.net
van 11 ha, beheerd door Natuurpunt Herzele, dat wordt gekenmerkt door een zeldzame moerasplantengroei. Ook op het vlak van fauna zijn er heel wat bijzonderheden te ontdekken. Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be zaterdag 21 april
Vroege ochtendwandeling Neigembos afd. Ninove Wandeling om 6 uur, ontbijt om
Dauwwandeling in het Kluisbos afd. Affligem-Liedekerke
6:45 – 9:00 Kluiskapel, Kluisdreef Affligem/ Erembodegem Er zijn al trekvogels teruggekomen vanuit hun zuiders verblijf en ze beginnen hun liedje te zingen. Aansluitend is er ontbijt (e 6). Vogelspecialist Walter Roggeman helpt ons het gezang te herkennen Vooraf inschrijven voor het ontbijt Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 Wim.van.grieken@advalvas.be zondag 15 april
Voorjaarswandeling in het Duivenbos afd. Boven-Dender 14:00 - 17:30
Kerk, Huigeveldstraat, Sint-Antelinks
9.30 uur Parking Café Den Haas, Wijngaardbosstraat te Gooik Geniet van de sfeervol ontluikende natuur en leer de geluiden van de meest courante vogels onderscheiden. Neigembos staat op zijn mooist en nog niet alle vogelsoorten zijn terug. Een heel goed moment om je eerste stappen te zetten in het herkennen van geluiden. Aansluitend ontbijt in café Den Haas. Inschrijven door overschrijving van e 6 pp (979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove) met vermelding ‘x (aantal) ontbijten’. Stuur ook een mailtje naar inge.boon@natuurpuntninove.be. Drank is apart te betalen ter plekke. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be zondag 22 april
Bosvogels in het Raspaillebos Werkgroep Cinerea
zondag 15 april
zondag 1 april
Lentedrinkwandeling in Hogedonk afd. Aalst
vallen en controle van de eerste vangsten tot 24 uur. Zaterdag vanaf ochtendschemering leegmaken van de vallen en determinatie van de vangst Nonnenborre te Appelterre Gespecialiseerde studieactiviteit. Vangen van nachtvlinders met lichtvallen en op naam brengen van de soorten. Kom je graag even een kijkje nemen? Stuur een mailtje voor meer informatie en de juiste locatie. Christian Pické – 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be
Het Duivenbos is een klein bronbos
6:30 - 11:00
Parking voet Bosberg, Moerbeke (Kapellestraat) Maak kennis met bosvogels in één van de mooiste bosgebieden van de zuidelijke Dendervallei. Wouter Faveyts – 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be zondag 22 april
Lente- en voorjaarsbloeiers in de Wellemeersen afd. Denderleeuw 14:00 - 17:00
Spoortunnel Wijmenierlaan, Denderleeuw Natuurwandeling in de Wellemeersen. Eric De Tré – 053 66 04 32 Laarzen of stevig schoeisel
15
zondag 22 april
Dag van de Aarde – Molenwandeling in Erpe-Mere afd. Erpe-Mere De Dag van de Aarde staat dit jaar in
het teken van de Klimaatverandering. We gaan op zoek naar de sporen van oude milieuvriendelijke energiewinning, typisch voor onze streek. Wind- en watermolens hebben nog steeds een grote natuurhistorische waarde, o.m. als woonplaats voor dieren die houden van snelstromend water. Peter D’Hondt – 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be vrijdag 27 april
Avondwandeling in Ledezijde afd. Lede-Houtem
een verdere actieve aankoop-politiek te voeren. Dus allen aanwezig met vrienden op ons eetfestijn! Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zondag 29 april
Vroege vogels op de Hogedonk afd. Aalst 05:45
19:00
Impe, dorpsplein De mooie hoekjes van Ledezijde in het avondlicht van de ondergaande zon. Peter De Craecker – 0473 95 40 06 vrijdag 27 april
Nachtvlinders op Ledezijde afd. Lede-Houtem 21:30
Impe, dorpsplein Met een speciale lichtval gaan we de eerste nachtvlinders van het jaar vangen en identificeren. Peter D’Hondt – 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be elke vierde zaterdagavond
Natuur.café afd. Ninove 20:00
Buurt- en wereldcafé Kalisj, Pollarestraat 126 te Ninove Voorzitter Wouter tapt. Je kan er terecht voor een babbel met een van de bestuursleden, een ontspannen avond, uitwisseling van leuke natuurweetjes, het ontmoeten van oude bekenden of het leren kennen van andere natuurliefhebbers, enz. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be zaterdag 28 april
Jaarlijks eetfestijn afd. Affligem-Liedekerke 17:00 - 22:00
16
Sint-Gabriël, Sint-Gabriëlstraat 152, Liedekerke We nodigen u uit op ons eetfestijn ten voordele van onze reservatenwerking. Gezien de budgettaire besparingen van het Vlaams gewest, zijn we meer en meer verplicht om zelf voor bijkomende financiën te zor gen. Onze leden kunnen ons helpen
Roland Monteynestraat te Gijzegem, voet Wiezebrug Voor wie vroeg uit de veren kan, serveren we een prachtig natuurlijk lenteorkest. Je leert een aantal zangers herkennen aan hun geluid en komt alles te weten over de functies van vogelzang. Brian Roeland – 052 22 57 71 brian.roelandt@telenet.be zondag 29 april
Inventarisatie Plantenwerkgroep Allium 8:30 - 12:00
Parking stedelijk kerkhof, Leo De Bethunelaan, Aalst Km-hok D4 51 42, Aalst Meldert/ Doment. Peter Tolleneer – 053 57 00 84 allium@belgacom.net zondag 29 april
Voorjaarswandeling in de Everbeekse Bossen afd. Boven-Dender 14:00 - 17:30
Kerk Everbeek-Boven Eind april is het ideale moment om te genieten van de kleurrijke voorjaarsflora van de Everbeekse Bossen. Het wit van bosanemoon en daslook, het blauw van wilde hyacint en kleine maagdenpalm en het geel van slanke sleutelbloem en speenkruid verdringen elkaar in de strijd om het zonlicht. Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com
zondag 6 mei
Lentevogels kijken in de Wellemeersen Werkgroep Cinerea 6:30 - 11:00
zondag 6 mei
Daguitstap naar het westen van Henegouwen afd. Boven-Dender 8:00 - 18:00
Ter Kimme, kloosterstr 3, Sint-Lievens Houtem Herdenkingswandeling met koffietafel voor Walter De Pauw. Meer info: sites.google.com/site/ natuurpunthoutem/uitgebreide kalender. Inschrijven door overschrijving op BE72 9730 5367 8016 Prijs: e 5 Natuurpuntleden, e 7 niet-leden, wandeling zonder koffietafel: e 1. Brigitte Pede – 053 62 71 40 Wandelschoenen
Parking Colruyt, Grote weg, Overboelare (van daar kostendelend carpoolen) ‘s Morgens bezoeken we de moerassen van Harchies en na de middag de vallei van de Honnelles (kalkstreek) en het Bois d’Angre, gelegen ten westen van Bergen. Johan Vander Heyden 0477 25 06 88 j.vdheyden@telenet.be Stevig schoeisel, drank en picknick! zondag 6 mei
Vogelexcursie naar Moerassen van Harchies afd. Ninove 8:30 - 12:00
Parking Mitsubishi garage, Elisabethlaan te Ninove (tgo McDonalds). Wagenrit van drie kwartier enkel (kostendelend) Gezinsuitstap. Vogelexcursie naar dit uitzonderlijk natuurgebied in de Borinage. Nadruk op vogels en vogelzang van zeldzame moerasen rietvogels. Bruine kiekendief, waterral, blauwborst, grote karekiet, cetti’s zanger, woudaapje… Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be zondag 6 mei
zondag 29 april
Herdenkingswandeling met koffietafel Kern Houtem 14:00
Infobord aan einde van de Rodestraat, Denderleeuw Een vogeltocht begin mei in de Wellemeersen: dat levert vrijwel zeker een aantal topwaarnemingen op! Behalve een aantal interessante broedvogels kunnen ook speciale doortrekkers de revue passeren. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43
Natuurwandeling in Kravaalbos afd. Aalst 10:00
Hof te Putte, Putstraat 99, Meldert Het bos staat op zijn mooist, getooid in een blauw lentekleed van boshyacinten, opgeluisterd door een koor van pas teruggekeerde zangvogels. Stad Aalst, dienst Leefmilieu 053 73 24 12 zondag 6 mei
Wandeling in het natuurgebied Koudenbergbeekvallei afd. Affligem-Liedekerke 14:00 - 17:00
Abdij van Affligem Het natuurgebied in de Domentse en
nr. 2 - april 2012
Bleregemse broeken en bossen is nu echt ontsloten voor de wandelaar en natuurliefhebber. Het biedt nu zijn prachtigste bloemen: boshyacint, goudveil, eenbes, en zelfs een klein geel tulpje. Het is nog volop broedseizoen. We gaan op zoek naar het paradijs- plekje. In samenwerking met het gemeentebestuur van Affligem. Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 Wim.van.grieken@advalvas.be zondag 6 mei
Gezinswandeling in de Heidemeersen afd. Dendermonding 14:00 - 17:30
Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Wandeling met aandacht voor flora en fauna. We bezoeken de twee nog resterende rivierduinen: ’t Stampkot en de ‘Hoge berg’ met zijn voorjaarsflora van o.a. meiklokje, dalkruid, salomonszegel en gevlekte aronskelk. Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be vrijdag 11 en zaterdag 12 mei
Publieksactiviteit Nachtvlinders afd. Ninove Vrijdag 20:30 - 22:45
Nonnenborre ter hoogte van huisnummer 32 te Appelterre Korte uiteenzetting over nachtvlinders aan de hand van een powerpoint op laptop. Korte wandeling. Vangen van nachtvlinders met diverse technieken: smeer aanbrengen, wijntouwen, lakenval, skinnerval, sleeptechniek. Kennismaking met de grote families nachtvlinders en met enkele spectaculaire soorten. De volgende ochtend worden de vallen leeggemaakt en de soorten gedetermineerd. Als je dit wil bijwonen, kan je ’s avonds afspreken met de gidsen. Christian Pické – 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be zondag 13 mei
Planteninventarisatie Plantenwerkgroep Allium 8:30 - 12:00
Parking stedelijk kerkhof, Leo De Bethunelaan, Aalst Km-hok D4 51 24, Aalst Meldert/ Meldert centrum. Peter Tolleneer – 053 57 00 84 allium@belgacom.net zondag 13 mei
Amfibieën in Honegem afd. Erpe-Mere 10:00
Gasthof Ter Varent, Honegemstraat, Erpe-Mere De Honegem met zijn talrijke beekjes en plassen, is in het voorjaar de woonplaats van verschillende soorten
nr. 2 - april 2012
kikkers, salamanders en padden. We bekijken deze vochtige biotoop en tonen enkele bewoners van dichtbij. Peter D’Hondt – 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Ochtendwandeling met speciale
Dag van de biodiversiteit Planten in de Hogedonk afd. Aalst
Lente in de Molenbeekmeersen afd. Denderleeuw
Parking spooroverweg, Landuytstraat, Denderleeuw Wandeling en evaluatie van de lokale natuur. Eric De Tré – 053 66 04 32 Laarzen of stevig schoeisel donderdag 17 tot zondag 20 mei
10:00
Gezinsmeerdaagse in De Panne afd. Ninove IJzermonding en standjutten, landschapswandeling in Heuvelland, twee namiddagactiviteiten voor de kinderen, enz. Volpension prijs: e 85 per kind on der de 12 jaar, e 157 per persoon bo ven de 12 jaar. Kamers van 4 personen. Koppels die een kamer apart wensen betalen een toe slag van e 27,75 pp voor de drie overnachtingen. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be zondag 20 mei
Vogels kijken in de Sint-Onolfspolder te Dendermonde Werkgroep Cinerea 6:30 - 11:00
Kruispunt Maaistraat en Sint- Onolfsdijk, Dendermonde (linkeroever Dender) De Onolfspolder is gelegen op de linkeroever van de Dender te Appels (deelgemeente van Dendermonde) enerzijds en anderzijds komt hij ook aan de Schelde. Dus 2 waterlopen en een groot potentieel voor watervogels en doortrekkers. Een mozaïek van grachten, sloten, hooiland en broekbos. Er lopen een aantal smalle betonweggetjes door, wat het wandelen aangenamer maakt. De maand mei is een uitstekende periode om hier heel wat te zien. Op het programma staan soorten zoals blauwborst, visdief, en grutto om er een paar te noemen. Johan Helpers – 0495 93 31 38
Roland Monteynestraat te Gijzegem, voet Wiezebrug We bekijken de bijzondere diversiteit aan planten en bomen in het Denderland. Brian Roelandt – 052 22 57 71 brian.roelandt@telenet.be woensdag 23 mei
Planteninventarisatie Plantenwerkgroep Allium
Excursies Westhoekreservaat,
bartdierickx@skynet.be zondag 20 mei
zondag 13 mei
14:00 - 17:00
aandacht voor de vogels.
Bart Dierickx – 052 21 03 81
18:30 - 22:00
Parking stedelijk kerkhof, Leo De Bethunelaan, Aalst Km-hok D4 51 41, Aalst Meldert/ Affligem-Hekelgem/ St-Rochus kapel. Peter Tolleneer – 053 57 00 84 allium@belgacom.net vrijdag 25 mei
Avondwandeling op Ledezijde afd. Lede-Houtem 19:00
Impe, dorpsplein De mooie hoekjes van Ledezijde in het avondlicht van de ondergaande zon. Peter De Craecker – 0473 95 40 06 vrijdag 25 mei
Nachtvlinders op Ledezijde afd. Lede-Houtem 21:30
Impe, dorpsplein Met een speciale lichtval gaan we nachtvlinders vangen en identificeren. Peter D’Hondt – 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be zondag 27 mei
Dag van het Park Ledezijde afd. Lede-Houtem 10:00
Parking aan het station, Stationsstraat, Lede Peter D’Hondt – 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
zondag 20 mei
zondag 27 mei
Vroege ochtendwandeling in de Sint-Onolfspolder afd. Dendermonding
Dag van het park – Viezebeestjestocht afd. Ninove 14:00 - 16:00
8:00
Tijsluis aan monding Nieuwe Dender, kant van Appels (tussen Maaistraat en Sint-Onolfsdijk)
Stadspark Ninove ter hoogte van de voetgangersbrug ’t Oeverstekske. Parkeergelegenheid op het Dr. Hemeryckxplein te Ninove
17
zaterdag 9 juni
Gezinsvriendelijke kleine wandel
zoektocht. Met diverse technieken trachten we kleine beestjes te vangen en leren we er iets meer over. Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 joachim.de.maeseneer@ natuurpuntninove.be zaterdag 2 juni
Plantenrijkdom in de kalkstreek Omgeving van de Viroin afd. Lede-Houtem Peter D’Hondt – 053 80 72 57
peter.dhondt@telenet.be zondag 3 juni
Struweelvogels kijken in de Moenebroek Werkgroep Cinerea 6:30 - 11:00 Parking ingang reservaat Moenebroek (Moenebroekstraat) In het kleinschalige landschap van de Moenebroek komen heel wat soorten struweelvogels voor in dichtheden die anno 2012 tot de verbeelding spreken Wouter Faveyts – 0479 27 32 78
zondag 3 juni
Stadswandeling – Stadspark afd. Aalst 10:00
Hoofdingang Stadspark Aalst, D. de Wolfstraat Het Aalsterse stadspark is, dankzij een zeer natuurgericht beheer, uitgegroeid tot een prachtige recreatieve omgeving met enkele unieke natuurpareltjes zoals wilde orchideeën. Stad Aalst, dienst Leefmilieu 053 73 24 12 zondag 3 juni
Zomerwandeling Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke 9:30 - 12:00
Ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Kruidenwandeling. De natuur is ontloken, veel jonge vogels zwerven rond, de kruiden zijn plukklaar. Bart Tas – 0479 77 78 46 bart.tas@skynet.be woensdag 6 juni
Planteninventarisatie plantenwerkgroep Allium 18:30 - 22:00
18
Parking stedelijk kerkhof, Leo De Bethunelaan, Aalst Km-hok D4 51 11, Aalst Moorsel/ Koeburg. Peter Tolleneer – 053 57 00 84 allium@belgacom.net
Turen naar de Toren afd. Aalst 10:00 - 12:00
Esplanadeplein, Aalst In Aalst broeden twee paartjes slechtvalken waarvan de jongen nu ongeveer uitvliegen. Je kan hen de hele ochtend met telescopen observeren op en rond de toren van de Sint-Jozefskerk, waar een nestbak hangt. We wandelen ook naar Syral (ex Amylum), waar een webcam hangt die een uniek zicht biedt in het andere valkennest hoog op een silo. Rik De Baere – 053 21 29 13
voor de 11e keer op uit. Dit jaar kozen we het Park Midden-Limburg als actieterrein. We logeren midden in de bossen van Houthalen met het vakantiehuis De Bosberg als uitvalsbasis. Wandelaars kunnen er uitgebreid kennismaken met de unieke natuurpracht van bossen en heide. Tegelijk kunnen de aquarellisten zeker een plekje vinden dat ze op papier kunnen vereeuwigen. Het logement volpension is van maandagmiddag 18 tot vrijdagmiddag 22 juni Luc De Smet – 054 33 59 16 vrijdag 22 juni
Avondwandeling op Ledezijde afd. Lede-Houtem
zondag 10 juni
Vroege zomerwandeling in Moenebroek afd. Boven-Dender 14:00 - 17:30
Infobord, kruispunt Moenebroekstraat-Moorhofstraat, Schendelbeke Wandeling door een natuurreservaat waar de perceelsgrenzen stilaan verdwijnen, met speciale aandacht voor de soortenrijke graslanden. Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be vrijdag 15 en zaterdag 16 juni
Nachtvlinderinventarisatie Dendervallei afd. Ninove Vrijdag om 21 uur opstellen van de
vallen en controle van de eerste vangsten tot 24 uur. Zaterdag vanaf ochtendschemering leegmaken van de vallen en determinatie van de vangst Nonnenborre te Appelterre Gespecialiseerde studie-activiteit. Vangen van nachtvlinders met lichtvallen en op naam brengen van de soorten. Kom je graag even een kijkje nemen? Stuur een mailtje voor meer informatie en de juiste locatie. Christian Pické – 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be
19:00
Impe, dorpsplein Op deze wandeling tonen we de mooie hoekjes van Ledezijde in het avondlicht van de ondergaande zon. Peter De Craecker – 0473 95 40 06 vrijdag 22 juni
Nachtvlinders op Ledezijde afd. Lede-Houtem 21:30
Impe, dorpsplein Met een speciale lichtval gaan we nachtvlinders vangen en identificeren. Peter D’Hondt – 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be zaterdag 23 en zondag 24 juni
Open tuinen 10:00 - 18:00
Erik De Block, Boerenkrijglaan 48, 1770 Liedekerke Open tuindagen. De ecologische tuin bevat kleurrijke borders van vaste en wilde planten die zich spontaan uitzaaien. De leden krijgen gratis een plantje. Er worden vaste planten verkocht ten voordele van onze reservaten. Organisatie: Landelijke gilde. Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be
zondag 17 juni
zondag 1 juli
Watersafari –zoektocht naar waterbeestjes afd. Erpe-Mere 10:00
Zomerwandeling in de Boelaremeersen afd. Boven-Dender 14:00 - 17:00
Gasthof Ter Varent, Honegemstraat, grens Erpe-Lede Breng visnetjes mee want we gaan enkele poelen uitkammen in de Honegem, op zoek naar allerlei waterbeestjes; aanbevolen voor gezinnen met kinderen. Koen De Maere – 0485 68 89 82 maandag 18 tot vrijdag 22juni
Natuurwandel- en aquarelleerweek afd. Affligem-Liedekerke Goede tradities moeten in eer gehou
den worden. Daarom trekken onze natuurvrienden en aquarellisten er
Kerk, Kerkborre, Schendelbeke Wandeling langs het nieuwe wandelpad dat de mooiste plekjes laat zien van de Boelaremeersen, een reservaat dat de laatste 10 jaar een heuse metamorfose heeft ondergaan. Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com zondag 8 juli
Waterjuffers & libellen in de Wellemeersen afd. Denderleeuw 14:00 - 17:30 Infobord Rodestraat, Denderleeuw
nr. 2 - april 2012
Natuurwandeling in de
Wellemeersen Danny Van Schandevijl – 0499 33 02 03 Laarzen of stevig schoeisel
10 juni in Moenebroek, vertrek aan het kruispunt Moenebroekstraat Moorhofstraat in Schendelbeke
Cursus wilde bijen afd. Ninove i.s.m. WID
1 juli in de Boelaremeersen, vertrek aan de Pijlekaartstraat 72 in Schendelbeke
een zeer actueel natuurthema! Wilde bijensoorten blijken fantastische bio-indicatoren te zijn. Van Vlinders is bekend dat de biodiversiteit de laatste drie decennia spectaculair is gedaald. De laatste jaren ondergaan wilde bijen echter hetzelfde lot. Om deze dieren beter te kunnen begrijpen, hun ecologisch belang te valoriseren en ze te kunnen beschermen is het nodig deze fascinerende dieren te leren kennen. zaterdagen 28/04, 26/05, 09/06 en 04/08
14:00 - 17:00 Praktijklessen Wouter Mertens 0495 68 89 33
info@natuurpuntninove.be
zaterdag 7 en 14 april
Beheerswerken Heidemeersen afd. Dendermonding
Leer de geluiden van de huis- en tuinsoorten kennen en je ziet (via ge- hoor als aangrijpingspunt) ineens veel meer natuur op een wandeling. Meer ontdekken is meer genieten! zondagen 22 april en 6 mei
09:00 - 12:00 Praktijklessen met gids Wouter
Mertens
Wouter Mertens – 0495 68 89 33
info@natuurpuntninove.be vanaf vrijdag 20 april
Plantencursus voor beginners afd. Boven-Dender Heb je interesse in wilde planten,
maar ken je er weinig tot niets van? In deze cursus leer je de belangrijkste plantenfamilies kennen en leer je hoe je de wilde bloemensoorten in je tuin of langs de wegkant op naam kan brengen. Geen voorkennis vereist. De cursus bestaat uit 2 theorielessen (gegeven door Hans Vermeulen van Natuurpunt Educatie) en 4 excursies (gegeven door lokale plantenkenners van onze afdeling).
16 september in het stadspark en op de Oudenberg, achteraan op de parking van Cinema Focus in Geraardsbergen Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com Kostprijs: e 20 voor leden van Natuurpunt; e 25 voor niet-leden. Inschrijven door het storten van het juiste bedrag op rekening BE92 4431 6588 1123 van Natuurpunt Boven-Dender met vermelding “plantencursus”.
BEHEERSWERKEN
Cursus vogelzang
9:00 - 12:00
Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Bestrijding (uittrekken, uitsteken) van Amerikaanse vogelkers op de rivierduin ‘t Stampkot. Vooraf contact nemen met Stefaan Thibau – 052 42 69 72 of Dirk De Mesel – 052 42 67 28 zaterdag 21 april
Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender 9:00 - 12:30
Ter plaatse, nog af te spreken In een natuurreservaat is altijd wel een werkje op te knappen: bomen en struiken aanplanten, afsluitingen afbreken of herstellen, een wandelpad inrichten, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later ingevuld. Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be zondag 22 april
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke 8:30 - 12:30
Theorie: vrijdagen 20 en 27 april 19:30 - 22:30 Zaal Lobo, Waarbekeplein 19, Waarbeke
nr. 2 - april 2012
Marc Michiels – 053 67 11 91
marcusmichiels@yahoo.com
29 april in het Steenbergbos, vertrek aan de kerk van Everbeek-Boven
CURSUSSEN Primeurcursus voor de regio rond
Excursies: telkens op zondag
14:00 tot 17:00
Palitsebeek, het gasstation op de Sportlaan in Liedekerke Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden.
zondag 13 mei
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke 8:30 - 12:30
Mulhofweg Liedekerke Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 9 juni
Beheerswerken Sint-Onolfspolder afd. Dendermonding 9:00 en 14:00
Sint-Onolfsdijk, tijsluis kant Appels, monding Nieuwe Dender Afvoer maaisel (omvorming naar dottergrasland). Vooraf contact nemen met Bart Dierickx – 052 21 03 81 zondag 10 juni
Beheerswerkdag afd. Affligem-Liedekerke 8:30 - 16:00
Zilverenbosweg Liedekerke Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Voor de helpers en hun wederhelft is er ook een barbecue, zodat we samen volop kunnen genieten in de natuur. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 16 juni
Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender 9:00-12:30
Ter plaatse, nog af te spreken In een natuurreservaat is altijd wel een werkje op te knappen: bomen en struiken aanplanten, afsluitingen afbreken of herstellen, een wandelpad inrichten, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later ingevuld. Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be woensdag 27 juni
Avondje natuurbeheer afd. Ninove 18:30 - 21:00
Einde Spoorwegstraat, Outer Handen uit de mouwen. Afhankelijk van hoe ver het seizoen gevorderd is qua vegetatie, voorzien we maaibeheer op paden, maaibeheer van hooiland of scheren van een haag. Neem vooraf contact (materiaal, evt. wijziging afspraakplaats) Frederik De Coster – 0486 57 04 53 frederik.de.coster@natuurpuntninove.be
19
Zwoegen voor stadsbos Ninove “Run, Forrest! Run!”
Eind mei trekken opnieuw enkele tienduizenden sportievelingen door de straten van onze hoofdstad. Niet om carnaval te vieren, maar wel voor een bijzonder grote sportieve uitdaging: het lopen van de 20 km. En al dat zwoegen en zweten kan zelfs een aardig centje opbrengen voor de natuur… voor een goed doel. Er zijn er die meer zullen zweten die dag… Jens D’ Haeseleer
Wie het stadsbos van Ninove een goed hart toedraagt, kan mijn 20 km van Brussel sponsoren door een bedrag te storten op het rekeningnummer van Natuurpunt: BE56 2930 2120 7588 met vermelding van ‘project 3333 - stadsbos Ninove, Jens D’Haeseleer, 20 km’. Digitaal storten kan ook via www.ikwilhelpen.be. Voor elk bedrag vanaf 40 euro krijg je in 2013 een fiscaal attest.
Zeger Van Den Broele
Het zit zo: heel wat verenigingen gebruiken die 20 km van Brussel als een sportieve sponsorloop. Je schrijft je in, loopt de bijna halve marathon en probeert hiervoor zoveel mogelijk sponsors te zoeken. Simpel en geniaal. Sinds dit jaar is ook Natuurpunt van de partij. Het goede doel dat ik wil steunen is ons eigenste Ninoofse stadsbos. In Brussel gaan afzien voor een bos in Ninove? Het is eens wat anders. Op 27 mei is het zo ver. Samen met enkele andere Natuurpuntcollega’s en -vrijwilligers zal ik de benen van onder mijn lijf lopen en proberen een goede prestatie neer te zetten. En het enige wat jij moet doen, is gewoon wat centjes storten waarmee Natuurpunt het stadsbos van Ninove verder kan uitbouwen. Geef toe: een kleine inspanning
Jens, in bloedvorm
20
nr. 2 - april 2012
Welkom!
Nieuwe kern in Sint-Lievens-Houtem
nr. 2 - april 2012
Filip De Vos
deling in het Cotthemgebied, dat elders in dit nummer beschreven staat. Hier alvast enkele sfeerbeelden. Wie van Houtem is en zin heeft om het nieuwe team mee te steunen, mag gerust een seintje geven op nphoutem@gmail.com. De mensen van de nieuwe kern zullen dan contact met jou nemen om te zien hoe je kan meedenken en bijdragen aan deze prille natuurpunt spruit.
Filip De Vos
Filip De Vos
Filip De Vos
In Sint-Lievens-Houtem, deel van afdeling LedeHoutem binnen onze Dendrietregio, is er een frisse ploeg vrijwilligers van start gegaan die de werking van deze kern op een ander niveau wil tillen. De redactieraad heet deze mensen welkom in het team van vrijwilligersgroepen van de regio. In maart gingen ze alvast van start met een gesmaakte wandelworkshop natuurfotografie. Je kan met hen meewandelen op de wan-
21
Centrum Veronica in Hostetin, Tsjechië Ecologische vooruitziendheid Geert van Snick vormt samen met enkele Ninoofse topmuzikanten de volksmuziekgroep Vrijspel. Wie aanwezig was op de jubileumviering van 25 jaar Natuurpunt Ninove of de opening van het Ninoofse speelbos, heeft ze aan het werk gehoord. Ten behoeve van vzw Kalisj, een ecologisch en sociaal buurtcafé waarin Natuurpunt Ninove participeert, organiseert Geert Van Snick ook regelmatig onbaatzuchtig ‘de gezongen Mes’, een jamsessie waarbij iedereen die graag zingt of een instrument bespeelt welkom is. Het geïmproviseerde samenspel barst vaak van spontaniteit en sfeer. Zie ook www.kalisj.be. Hierbij geven we van de groep graag een leuk wedervaren van hoe ecologie doorgedrongen is tot het Tsjechische platteland. Hostetin, bij de Witte Karpaten
dag bracht nieuwe verrassingen. De vriendschap werd geëerd met slivovitsj. En ’s avonds werd er verbroederd met de plaatselijke muzikanten. Maar het meest merkwaardige was wel het dorpje Hostetin. Dit ecologisch pareltje, verscholen in de bossen, ligt op de rand van de Witte Karpaten.
Yves De Groote
Tussen Kerst en Nieuw 2011 verzeilden volksmuziekgroep ‘Vrijspel’ en enkele familieleden en vrienden in Walachije, het zuidoostelijk puntje van Tsjechië. Onze gastheren en gastvrouwen hadden ervoor gezorgd dat we ons niet verveelden. Elke
Het passieve gebouw met zonneboiler in Hostetin
22
nr. 2 - april 2012
Alles begon met een voortvarende burgemeester die het niet meer kon aanzien en ruiken dat er geen riolering was in het dorp. Hij slaagde erin de gemeenteraad te overtuigen, zocht subsidies in Praag en ging aan het werk. Het hele dorp werd van riolering voorzien en aangesloten op een waterzuiveringsstation met rietvelden. Sinds juli 1996 draait de hele zaak naar ieders genoegen. En de burgemeester had nog meer schitterende ideeën. Het bedroefde hem dat het oude plaatselijke hoogstamfruit van de markt werd verdreven. Er werd een studiecentrum voor fruitteelt opgericht dat ervoor zorgde dat de hoogstam op laagstam werd overgezet. In 1998 was een flinke boomgaard het resultaat. Maar wat doe je met al dat fruit? Ook hiervoor vond men een oplossing. De laatste traditionele oude fruitdroogschuur van het dorp werd in ere hersteld. Zowat 4,5 ton fruit werd in 1 seizoen gedroogd! Omdat de toevoer aan fruit alsmaar groeide, werd in de herfst van 2000 een fruitpers aangekocht om biologisch fruitsap aan te maken: flessen met statiegeld of bib’s (bag in box) van 5 liter in ecologische ver- “Vrijspel” bij de grote kerststal van Horni Lidec pakking. Ongeveer 300 ton appelen per jaar worden hier verwerkt. genomen. Een studiecentrum in een passiefgeDe burgemeester kende geen rust meer. Nu wou bouw met warmteterugwinning, muren geïsohij de luchtvervuiling aanpakken. Tijdens de winter leerd met stro, aan de binnenzijde bekleed met hing boven het dorp een dikke rookpluim van alle klei, regenwaterinrichting, enz. Alle ramen zijn houtkachels en allesbranders waar iedereen maar voorzien van driedubbel glas. Het centrum kreeg stookte wat hij kwijt wou. In 2000 werd een volau- eveneens 64 m2 zonnepanelen, naast nog een tomatische centrale dorpsverwarming in werking 40-tal huizen in de omgeving. Op het dak van de gesteld. 500 à 600 ton houtsnippers uit de houtza- sapfabriek, in het gebouw ernaast, staat voor 36 gerijen van de omgeving worden op hoge tempera- m2 warmwatervoorziening door zonne-energie. tuur verbrand en leveren warmte aan alle huizen Ook de zuidmuur van het gebouw is verticaal van het dorp. Een eigen houtkachel mag alleen nog voorzien van zonneboilers. als bijverwarming en met degelijk materiaal. Wij stonden paf. Wie verwachtte zo iets in dit In 2006 werd de straatverlichting aangepakt. ietwat afgelegen dorp, aan de rand van Tsjechië, Philips schonk de volledige nieuwe installatie met in onze ogen niet onmiddellijk het meest zuinige lampen die ook de lichtvervuiling flink ver- moderne land van Europa? Met een bib appelsap minderen. onder de arm dropen we stilletjes af. Wat stond er ons nog te wachten?
Centrum Veronica Hostetin Om alles in goede banen te leiden werd in 2007 het “Centrum Veronica Hostetin” in gebruik
nr. 2 - april 2012
Yves De Groote
23
Yves De Groote
Voortvarende burgemeester
IJsduiker
Een nieuwe soort voor de Denderstreek Een nieuwe vogelsoort voor de Denderstreek, dat gebeurt niet elke dag, zelfs niet elke week! In december 2011 kon er nog eentje aan de lijst worden toegevoegd: ijsduiker! Dat verdient wel een artikel in Dendriet. De vondst
Ik scande eerst de westelijke plas af van aan de vissersparking: op wat futen na weinig beweging te zien. Verderop hoorde ik veel kabaal van staartmezen en andere zangvogels. In de winter zijn gemengde groepen zangvogels altijd het checken waard. Een verre roep die me aan appelvink deed denken lokte me om de plas heen naar de rietkraag. De roepende waterral in het riet was leuk. Dat is een goede soort voor de Gavers. Ik stap nog een beetje verder en wanneer ik weer bij het open water kom, zit er vlakbij een groot beest op het water. Al wie eens iets zeldzaams gevonden heeft, kent die seconde waarin je de adrenaline voelt stijgen omdat je weet dat dit zeer waarschijnlijk een goeie zal zijn.
Wouter Faveyts
In het uiterste zuiden van de Denderregio, in Galmaarden en Waarbeke, lagen deze winter weer enkele graanakkertjes met wintervoedsel voor akkervogels. Die worden tweewekelijks geteld door enkele vrijwilligers. Op zaterdag 17 december was het weer zover. Doordat ik me wat had mispakt aan het uur van zonsopgang, was ik vroeger in de buurt dan gepland, te vroeg eigenlijk om al gorzen te gaan tellen. Daarom besloot ik eerst maar eens te stoppen aan de Gavers in Onkerzele om te zien of er leuke watervogels zaten. Met een groepje krakeenden of een grote zaagbek zou de dag alvast goed begonnen zijn.
 De ijsduiker van de Gavers
24
nr. 2 - april 2012
© Vilda - Yves Adams
IJsduiker in broedkleed Ik breng de verrekijker aan mijn ogen: ‘Slik, een ijsduiker!’. Ik geniet eventjes en ondertussen vergewis ik me ervan dat ik de wens niet de vader van de gedachte heb laten worden. Neen, het is geen aalscholver die wat slap op het water ligt en het is ook geen andere duikersoort: het is echt wel een ijsduiker! Elke soort duiker zou fantastisch zijn in de Dendervallei, maar ijsduiker is net dat tikkeltje meer. Het is immers een nieuwe soort voor de regio en sowieso een erg goede soort om in het diepe binnenland te vinden. Die graanakkertelling zal blijkbaar even moeten wachten… Vermoedelijk zijn er nog wel mensen die de vogel willen zien, dus verwittig ik snel een aantal andere waarnemers. Ondertussen stap ik terug naar de parking om mijn fototoestel te halen. Bewijsfoto’s zijn immers belangrijk om deze vondst te documenteren. Minder dan een half uurtje later zijn de eerste waarnemers ter plekke: de ‘twitch’ kan beginnen! Ik geniet nog wat mee, maar om half elf moet ik er echt wel vandoor om die geplande telling van de graanakkers te gaan doen! De volgende dagen kon de ijsduiker nog door heel wat waarnemers bewonderd worden. Het bleek ook het eerste pleisterende exemplaar van deze winter voor België te zijn, en
nr. 2 - april 2012
daarom trok de vogel ook aardig wat bekijks van vogelkijkers van buiten de regio. De Onkerzeelse ijsduiker was behoorlijk tam. De vogel liet zich soms tot op een tiental meter prachtig bewonderen. Van mensen leek hij zich weinig aan te trekken. Goed mogelijk dat zijn verblijf op de Gavers zijn eerste kennismaking was met al die rechtop lopende wezens.
What’s in a name De naam ijsduiker laat het al een beetje vermoeden: dit is geen soort uit het warme zuiden. De ijsduiker is in hoofdzaak een Noord-Amerikaanse soort. De soort broedt er in de noordelijke helft van het continent. Buiten Noord-Amerika is het broedgebied beperkt tot Groenland (500-2000 paren) en IJsland (200-300 paren). Na het broedseizoen trekken de Groenlandse en IJslandse vogels zuidoostwaarts. De wintergebieden bevinden zich op zee, vooral nabij Ierland, het noorden van Groot-Brittannië en Noorwegen. De totale Europese winterpopulatie wordt op ruim 5.400 exemplaren geschat. Broeden in het Hoge Noorden en overwinteren in de noordelijke Atlantische Oceaan en Noordzee: je begrijpt dat
25
© Vilda - Yves Adams
IJsduiker in winterkleed ijsduikers geen mietjes zijn als het op het trotseren van de elementen aankomt! In België is de soort een zeldzame, maar jaarlijkse gast. De aantallen fluctueren van jaar tot jaar, met in goede jaren meer dan tien exemplaren. IJsduikers komen vaak terecht op grote waterplassen, zelfs tot diep in het binnenland. Zodra ze een goed stekje gevonden hebben, blijven ze vaak een hele tijd ter plekke. Daarbij zorgen ze op een milieuvriendelijke manier voor het verwijderen van niet-inheemse Amerikaanse rivierkreeften. Dat blijkt dikwijls een favoriete prooisoort te zijn, en dat was bij het exemplaar op de Gavers niet anders: menig rivierkreeft verdween voor de ogen van de waarnemers in de bek van de duiker.
Duikers in de Denderstreek Met deze nieuwe waarneming is ijsduiker de derde duikersoort die zich laat zien in de Denderstreek. In maart–april 1995 dook op dezelfde Gavers in Onkerzele een roodkeelduiker op. Daarna was het wachten tot 25 december 2007, toen een parelduiker werd ontdekt op de Dender in het centrum
26
van Aalst. Deze vogel bleef aanwezig tot 7 februari 2008. Het is niet toevallig dat in de Gavers de kans het grootst is om een duiker aan te treffen. Het is één van de weinige echt grote wateroppervlakken in de Denderstreek, en dus extra aantrekkelijk voor vogels die veel water nodig hebben, zoals duikers. Andere plaatsen waar men een kans maakt om een duiker te vinden zijn de plas van het RWZI in Teralfene, de Gatesvijver in de Wellemeersen en de Meerdamplas ten westen van Dendermonde. Dat het ook kan op de Dender bewijst de Aalsterse parelduiker. Drie waarnemingen van duikers in de Denderstreek en telkens een andere soort: een mens kan al beginnen dromen dat de vierde waarneming ook weer een andere soort zal zijn! Wie zoekt die vindt. Als er in de komende jaren iemand een geelsnavelduiker (nog veel zeldzamer dan ijsduiker) zou waarnemen, dan zou eeuwige roem zijn of haar deel zijn. Van mij krijgt de vinder dan alvast een bak bier van een merk naar keuze! Wouter Faveyts
nr. 2 - april 2012
JNM zomerkampen JNM NiGer, Land van Aalst en Durmeland Asterix en de INI’s in Voeren INI-Galliërs, verzamel u! Het INI-kamp leidt ons deze zomer naar Voeren, drielandenpunt en de enige plek in Vlaanderen waar everzwijnen nog in het wild rondlopen. Onze dagtaken zullen er dan ook uit bestaan de bossen te doorkruisen en uit te kammen op zoek naar loslopend wild en gezoogdierte. Daarnaast moeten ook heldendaden worden verricht en zullen we
JNM NiGer Piepkamp in Flobecq De piepers van JNM NiGer gaan deze zomer op kamp naar Flobecq, waar ze zullen genieten van de heerlijke natuur en
het geregeld opnemen tegen de Romeinen, die grote plannen maken om onze INI-nederzetting te bestormen. Zonder succes, nemen we aan, want niet voor niets zijn de Belgen de dappersten onder de Galliërs (dixit Julius Caesar, 57 vC), en zo de INI’s! Haal je toverdrank en verrekijker uit de kast en laat je snor en vlechten alvast groeien. Gallische banketten en vegetarische feestmalen zullen
de uwe zijn. We rekenen op jullie! Tot dan!
van de zalige kampsfeer. Elke dag wordt een leuke mix van spelletjes, excursies en gezellige kampvuren. Iedereen neemt een fiets mee zodat we enkele fietstochten kunnen maken naar een leuk natuur-
gebiedje of naar een of andere activiteit. Hoe? Door e 75 voor het eerste kind en e 70 voor eventuele bijkomende kinderen te storten op rekening: 001-2976111-33 met vermelding ‘Piepkamp 2012’, naam, adres en geboortedatum. Nadien zal je een brief ontvangen met verdere informatie. Inschrijven kan van 1 mei tot 15 juni en het aantal inschrijvingen is beperkt!
INI-kamp 13 t.e.m.15-jarigen 3 tot 10 augustus, Voeren Jenna Vergeynst, jenna.vergeynst@telenet.be
PIEP-kamp 7 t.e.m.12-jarigen Maandag 2 juli tot zaterdag 7 juli, Flobecq (Fr.), Vloesberg (Nl.) Dokus Arys, 0479 57 26 02 dokusarys@hotmail.com
nr. 2 - april 2012
27
JNM NiGer Ouderenkamp in de Pyreneeën 2012 wordt een top JNMjaar! Naar vijfjaarlijkse traditie organiseert JNM NiGer het zomerkamp in
een ver exotisch land. Deze keer wordt het reisdoel… de Pyreneeën. We zullen er kamperen aan de hoeve ‘Mas
del Roure’ op de hellingen van de Franse Pyreneeën in het dorpje Montferrer. Midden in de ongerepte natuur en met een prachtig uitzicht op de Techvallei verwennen we onszelf met een shot natuurstudie, plezier en avontuur.
JNM-kamp 16 t.e.m. 26-jarigen Vanaf 16 tot 25 juli, Franse Pyreneeën te Montferrer Leendert Vergeynst, leendertvergeynst@gmail.com
Natuurpunt Dendermonding verzamelt Boeken, Strips, CD’s, DVD’s voor meer natuur Fibona organiseert een inzameling en verkoop van boeken, strips, CD’s en DVD’s. Deze materialen worden in de loop van 2012 verkocht ten voordele van aankoopprojecten van Natuurpunt Dendermonding. Fibona staat voor Financiering van Bos- en Natuurprojecten. Dit vrijwilligersinitiatief wil natuurverenigingen een financieel steuntje in de rug bieden bij de aankoop van natuurgebieden. Deze organisatie, die in Berlare is gevestigd, besloot haar eerste campagne in eigen streek te voeren. Dit ook vanuit de overtuiging dat de projecten van Natuurpunt Dendermonding alle steun verdienen. Het idee om Fibona op te richten ontstond trouwens nadat de stichter had deelgenomen aan activiteiten van Natuurpunt in de Heidemeersen in Berlare en de Sint-Onolfspolder in Appels. Het zijn dan ook aankopen in deze gebieden die zullen gesteund worden. De bekendmaking van de inzameling zal
28
worden gericht op inwoners van Berlare, Zele en Dendermonde. De initiatiefnemers verwachten geen actieve inbreng van de begunstigde afdeling, maar richten wel een warme oproep tot de leden van Natuurpunt om overtollige boeken, strips, CD’s en DVD’s te schenken. Fibona contacteren kan op 0487 73 43 33 of via fibona@yahoo.com. De materialen worden na afspraak aan huis afgehaald. Schenkers ontvangen een schenkingsattest met inloggegevens, waarmee ze de resultaten van de campagne online kunnen volgen. Via dezelfde weg kan Natuurpunt permanent op de hoogte blijven van de te verwachten opbrengst. Meer informatie is te vinden op de website www.fibona.be.
nr. 2 - april 2012
‘De Affligemsestraat’ Enkele weken geleden kreeg ik het boekje “De Affligemsestraat” van Willy Beeckman in handen, dat handelt over de herkomst en betekenis van een aantal plaatsnamen in de gemeente Affligem. Willy Beeckman, bestuurslid van Natuurpunt AffligemLiedekerke, die al eerder publiceerde, wekte met deze nieuwe titel meteen mijn belangstelling. Als inwoner van Liedekerke ben ik vertrouwd met straatnamen in Liedekerke en Affligem. Maar gewoonlijk staat men niet stil bij wat ons vertrouwd in de oren klinkt. Het boekje leest vlot en is goed onderbouwd, zoals men van een gedegen leerkracht kan verwachten. Op elke bladzijde ontdekt men nieuwe dingen. Een greep uit zijn verrassende bevindingen. Wist je dat ‘kassei’ verwant is aan Caesar en Cassiman en dat de Raspaillestraat zijn naam dankt aan de Romaanse term ‘raspaille’, die sprokkelhout betekent, en in verdere overdrachtelijke zin kan verwijzen naar ‘gepeupel’? De ‘Grobbestraat’ verwijst naar een groef of groeve. Zo kan men uit de benamingen vaak afleiden hoe het vroegere biotoop er uitzag. En dus moet er in de Heideweg heide zijn geweest, waren er in de Meersstraat
Willy Beeckman (rechts), auteur en Ben Vermoesen
(links), co-auteur van het boekje ‘De Affligemstraat’
natte weiden en wijst de Calloystraat naar een open plek in het bos (een lo). Om te besluiten, één advies: lees het boekje! Het kost e 14 en kan besteld worden bij Willy Beeckman, Okaaistraat 75, 1790 Teralfene (053 66 95 26) of door overschrijving van het bedrag op rekening BE18 9796 2765 4265 met vermelding “De Affligemsestraat”. Erik De Block
Waarnemingen gezocht! Losse natuurwaarnemingen door vrijwilligers vormen de basis van verspreidingskaarten van soorten, en van heel wat onderzoek naar de toestand en de evolutie van de natuur. Recent werd een zeer interessant initiatief gelanceerd waardoor waarnemingen zeer gemakkelijk kunnen worden ingevoerd, maar ook bekeken in een centrale databank: maak kennis met de natuurwaarnemingen-website: www. waarnemingen.be! Om waarnemingen in te voeren en te bekijken, moet je enkel registreren. Dat is heel simpel: je gaat naar de website, en in de rechterbovenhoek klik je op ‘Registreer’. Je geeft vervolgens een gebruikersnaam, je echte naam, je provincie en je e-mailadres in en klaar is kees. De gebruikersnaam moet wel uniek zijn en heeft minimaal 5 letters en geen spaties of punten. Waarnemingen uit heel Vlaanderen kunnen worden ingevoerd en bekeken.
nr. 2 - april 2012
Als natuurliefhebber uit de Denderstreek maak je bij voorkeur gebruik van het regionale scherm dat werd gecreëerd voor de Denderstreek:
denderstreek.waarnemingen.be Meer informatie staat in het artikel in het oktobernummer van Dendriet uit 2008 over dit onderwerp. Je waarnemingen zijn zeer welkom: van een egel in de tuin tot een overvliegende ooievaar: het is allemaal het invoeren waard! Neem een kijkje op de website en ontdek zelf hoe eenvoudig het is. Door mee te werken draag je niet alleen een steentje bij tot het opvolgen van de fauna en flora van de Denderstreek; het is ook een zeer handige manier om je eigen waarnemingen bij houden.
29
Gear for Adventure
Geniet méér in de natuur...
met het juiste materiaal van bij Trekking P Gore-tex jassen P Windstoppers
Thermische t-shirts P
Waterdichte schoenen P Verrekijker P n Rugzak P on va o t r e pv GPS P ting o tuurpunt r o k -5% rt Na lidkaa
600m2 vol gespecialiseerde uitrusting
Hernieuwbare energie voor uw bedrijf Haalbaarheidsstudies en advies inzake biomassa, zonne-energie en windenergie voor bedrijven (ook KMO’s) Zero Emission Solutions bvba Waverstraat 1, 9310 Moorsel Tel +32/(0)53/41.66.66 Fax +32/(0)53/41.66.00 www.zeroemissionsolutions.com
Oude Gentbaan 255 - 9300 Aalst 053 705 222 info@trek-king.be - www.trek-king.be
Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maat schappelijke visie. Onze activitei ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking. www.natuurpunt.be
AFDELINGEN Aalst
Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be
Affligem-Liedekerke Kern Affligem
RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermel ding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf e 40 zijn fiscaal aftrekbaar. Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com
Brede Schoren en Konkelschor te Berlare 6616
Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be
Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Kern Liedekerke
Dendervallei te Ninove 6099
Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be
Denderleeuw
Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpunt ninove.be
Dendermonding
Den Dotter/ Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere 6149
Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Erpe-Mere
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Boven-Dender
Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com
Groot-Haaltert
Jo wittevrongel - 053 39 73 13 jo.wittevrongel@telenet.be
Lede-Houtem
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Ninove
Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be
WERKGROEPEN Werkgroep Invertebraten
Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be
Vogelwerkgroep Cinerea
Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be
Jo Wittevrongel - 053 39 73 13 jo.wittevrongel@telenet.be
Everbeekse bossen - 6210
Koen Van Den Berge 055 42 83 90 koen.vandenberge@skynet.be
Gemene Meers te Idegem 6647 Luc Favijts - 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be
Werkgroep amfibieën & reptielen Ward Koen De Maere greatskua2002@hotmail.com 0485 68 89 82
nr. 2 - april 2012
Molenbeekmeersen te Den derleeuw/Okegem - 6646 Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be
Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652
Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Hogedonk te Gijzegem/ Herdersem / Mespelare - 6243 Brian Roelandt Brian.Roelandt@telenet.be 052 22 57 71
Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123
Jo Wittevrongel - 053 39 73 13 jo.wittevrongel@telenet.be
Korte Lake te Overboelare 6655
Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be
Kravaalbos te Meldert 6071
Frans Roggeman fransroggeman@msn.com
Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en zes studiewerkgroepen in de Dender streek. Deze afdelingen en werkgroepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwer ken. Je kan voor meer inlich tingen steeds terecht bij de con tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet: 1 mei 2012.
Dirk Van den Bossche - 052 42 49 60
Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be
Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be
Phenixberg te Okegem - 6618 Wouter Mertens - 054 32 51 71 wouter.mertens@natuurpuntninove.be
Raspaillebos te Grimminge 6164 Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be
Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058
Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623
Zoogdierenwerkgroep Denderstreek
Marie-Anne Neirinckx info@zwamvlok.be www.zwamvlok.be
Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be
Heidemeersen te Berlare 6644
Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11
Keelman te Denderhoutem 6178
Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok
Moenebroek te Geraardsbergen/ Lierde - 6620
Godfried Merlevede - 068 30 01 07 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com
Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50 wim.dhaeseleer@honegem.be www.honegem.be
Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 Joachimdm@yahoo.com
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
't Groot Schoor te Grembergen 6603
Plantenwerkgroep Allium
Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net
Ledezijde 6657
Bart Dierickx - 052 21 03 81
Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be
Wachtbekken 6 In Sint-Gillis/Dendermonde Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs - 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be
Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be
Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net
Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreek afdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van 7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, middenkatern afdeling...”. Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.
REDACTIERAAD Koen Steenhoudt - redactiesecretaris. Wouter Mertens - hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever. Daan Stemgée, Joachim De Maeseneer - redactiekern. Stijn De Ryck - budgettering. Marc Symoens - corrector. Mikol De Decker - adresbeheer. Willy Beeckman, Rik De Baere, Eric De Block, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken. Wilfried Veldeman - lay-out.
Werkten ook mee aan dit nr: Lieven Decrick, Yves De Groote, Filip De Vos, Jens D’ Haeseleer, Wouter Faveyts, JNM-NiGer, Mier, Zeger Van Den Broele, ©Vildaphoto: Yves Adams, Rollin Verlinde.
Druk Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.
31
27 mei – Natuur.happening Pajottenland www.kesterheide.be
INHOUD 2 Yes we can! 4 Wandeling Kesterheide 8 Mier te Meldert 12 Cotthembos 15 Denderkalender 20 Run, Forrest! Run! 21
Nieuwe kern Sint-Lievens-Houtem
22
Ecologie in Tsjechië
24 IJsduiker op Gavers 27 JNM kampen
Deze titel verwijst naar: het Griekse dendron, wat boom betekent, een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten, de vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie- kanaal dus, het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken, tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender... Retouradres: De Decker Mikol,
Dokter Haekstraat 37, 9200 Grembergen
Redactieadres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden E-mail: dendriet@skynet.be Websites: www.natuurpunt.be/denderstreek www.denderstreek.waarnemingen.be Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem
Foto’s voorpagina: Groepsfoto: Daan Stemgée Jong huismusje: Vilda - Yves Adams Margriet in lenteweide: Vilda - Rollin Verlinde
Schenk een lidmaatschap ! Gezinslidmaatschap: e 24 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor e 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor e 38,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus als Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)