dendriet 2013 nr 4 jaargang 12

BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X

BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327

jaargang 12

nummer 4 - 2013 Retouradres: Mikol De Decker, Dokter Haekstraat 37, 9200 Grembergen Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.

driemaandelijks tijdschrift

Boskapel heropgebouwd 10 jaar Zwamvlok NIEUW: uitneembare wandelkaart van Den Dotter

okt. - nov. - dec.

Gear for Adventure

Geniet méér in de natuur...

met het juiste materiaal van bij Trekking

P Gore-tex jassen Windstoppers P Thermische t-shirts P Waterdichte schoenen P Verrekijker P n P Rugzak on va o t r e pv GPS P ting o tuurpunt r o k -5% rt Na lidkaa

600m2 vol gespecialiseerde uitrusting

Hernieuwbare energie voor uw bedrijf Haalbaarheidsstudies en advies inzake biomassa, zonne-energie en windenergie voor bedrijven (ook KMO’s) Zero Emission Solutions bvba Frits De Wolfkaai 8/24 9300 Aalst Tel +32 (0)53 41 66 66 Fax +32 (0)53 41 66 00 www.zeroemissionsolutions.com

Oude Gentbaan 255 - 9300 Aalst 053 705 222 info@trek-king.be - www.trek-king.be

Blij met een dooie mus?

Biodiversiteit zou trager afnemen! Bij het ter perse gaan van deze Dendriet kwam het nieuws dat de afkalving van de biodiversiteit in Vlaanderen een halt is toegeroepen. Een heuglijk feit of een goed gecamoufleerde dooie mus?

We denken dat het antwoord hierop genuanceerd is. We bekennen. We doen met Dendriet ook zelf aan dergelijke goednieuwsshow mee. En wat is daar verkeerd aan? Want zeg nu zelf: het nieuws staat bol van negatieve anomalieën en we hunkeren met z’n allen naar een straaltje positivisme. Zo berichten we positief over een mogelijk broedgeval van een kwartelkoning in de Dendervallei vorig jaar, het toenemend aantal waarnemingen van steenmarters, sleedoornpages die in onze regio talrijker lijken dan gedacht, het oprukken van bevers en beekjuffers in de Denderstreek, woudaapjes op het Donkmeer, enz. Positieve boodschappen. We zouden het echter ook wat meer kunnen hebben over soorten die het wél moeilijk krijgen, zoals de matkopmees, het hooibeestje, de fluiter en de eikelmuis, die ei zo na verdwenen zijn uit onze regio, of over de teloorgang van de wolf in een ver verleden. De reden voor deze positieve oriëntatie is van pedagogische aard. We willen in dit blad vooral vertellen over dingen die je met een reële kans wel degelijk in onze regio kan ontmoeten. Het is altijd leuker dat een gids je vertelt over wat je ziet, dan dat hij je vertelt over wat je had kunnen zien! Het nieuws was overigens de laatste jaren al op diverse echelons doorgesijpeld. Jaarlijks sterft geen 5, maar ongeveer 1 procent van de op aarde levende soorten uit. Dat lazen we al een tijdje geleden in het toonaangevende blad Science. Auteurs baseren zich op verschillende recente analyses van soortenrijkdom en het uitsterven van soorten. Maar een achteruitgang van 1% per jaar is in evolutionaire termen nog altijd een nooit gezien spectaculair erosief verval van biodiversiteit. Bovendien sluiten de onderzoekers dat artikel in Science af met een minder geruststellende mededeling: op dit moment valt het biodiversiteitsverlies nog mee, maar zodra de nog altijd toenemende CO2-uitstoot de temperatuur 2 graden heeft opgekrikt, zullen soorten bij bosjes verdwijnen, waarschuwen ze. Nieuwe soorten houden het aantal soorten in tal van landelijke lijsten op een ogenschijnlijk zelfde niveau.

nr. 4 - okt. 2013

Hier zijn echter twee goede redenen voor. Het onderzoek naar de ‘verborgen’ biodiversiteit zal nog lange tijd een lonende bezigheid zijn. De uitbreiding van de lijst van soorten in onze contreien betekent dus helaas niet dat het aantal aanwezige soorten ook echt toeneemt. Het zegt meer iets over de zoekinspanning en het verhogen van in de maatschappij aanwezige kennis. Deze kennis is het laatste decennium sterk toegenomen en Natuurpunt heeft hier voor Vlaanderen dankzij zijn educatieve en studiepoot een meer dan aardige verdienste in. Onze regionale studiewerkgroepen, zoals plantenwerkgroep Allium, vogelwerkgroep Cinerea, paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok of een afdelingsstudiewerkgroep zoals die van Natuurpuntafdeling Ninove, dragen een aardig steentje bij. We bieden je in deze Dendriet dan ook graag artikels aan van twee van deze werkgroepen. Soorten verdwijnen, nieuwe soorten komen er bij. What’s the problem? hoor ik je denken. Het probleem is dat deze trend zich ook in al onze buurlanden en daarbuiten afspeelt. Als de aantallen soorten van een bepaalde diergroep in ons land en in onze buurlanden stagneert, maar tegelijkertijd begint de soortensamenstelling onderling per land (door vervlakking van habitat en landschap) steeds meer op elkaar te lijken, dan gaat de biodiversiteit wel degelijk nog steeds achteruit. Met cijfers kan je dus alles uitleggen. Conclusie: het verval vertraagt omdat er een nieuw evenwicht gevonden wordt en een aantal leefmilieu-inspanningen beginnen te renderen. Een aantal soorten krijgen kans om zich te (her)vestigen. Fijn. Maar tegelijkertijd treedt vervlakking op en blijft het aantal gevoelige soorten in de gevarenzone bijzonder hoog. Met de interessantste soorten gevangen in onze reservaten in een groene agro-woestijn moeten we het komende decennium, met de klimaatswijzigingen in het vooruitzicht, zorgen voor beduidende uitbreiding van de beheerde reservaatsoppervlakte. We rekenen daarvoor op je steun. Wouter Mertens, hoofdredacteur

Het Iffraken

1000 man-uren later Na 1000 gepresteerde manuren staat de hagelwitte kapel opnieuw te prijken naast haar bron in het Raspaillebos. Een kort verslag van een project dat in BovenDender veel zweet deed vloeien maar ook zorgde voor onvergetelijke momenten van vriendschap en samenwerking.

Springen... In januari werd ons doel vastgespijkerd: inhuldiging op 15 september. Vanaf dat moment rest er maar één keuze: springen... Door de bovenmaatse winter en het slechte voorjaar gaat veel tijd verloren. Een datum die aanvankelijk mijlen veraf lijkt, komt bangelijk dichtbij. De reacties van de Dendrietlezers op ons artikel zijn echter een opsteker. Tientallen schenkers geven

financiële ruggensteun. En een mailtje uit Voorde bevrijdt ons van ons stenenprobleem.

De trap Ondanks de gure omstandigheden beginnen we met de aanleg van dertig treden, gezaagd uit lork. Ze leggen een verbinding tussen het wandelpad en de zes meter lager staande kapel. Een tegemoetkoming aan de wandelaar. Maar ook een onmisbare luxe voor het

aan- en afvoeren van materialen. De trap bewijst zijn eerste nut wanneer we met de moed der wanhoop, emmer per emmer, de tonnen puin naar het pad dragen om ze met kruiwagens af te voeren. Ik hoor zijdelings de humoristische maar terechte opmerking dat het er bij de Egyptische piramiden ook zo moet aan toe gegaan zijn. Het is echter de enige manier om geen onoverkomelijke vertraging op te lopen op een plek die wegens

 Basismateriaal recupereren

nr. 4 - okt. 2013

 Sokkel gegoten sneeuw of modder maandenlang onbereikbaar blijft voor elk voertuig.

4000 stenen Gewapend met ladders, hamers en beitels wordt in Voorde een vervallen schuur te lijf gegaan. De bakstenen ervan dateren uit 1750 en hebben dezelfde kleur en een ‘identiek’ formaat als die van de kapel, met in alle dimensies een maximale afwijking van twee centimeter en even krom. Terwijl de schuur krimpt, groeien de steenhopen onder het afdak. Om de muren volledig te kunnen afbreken worden de gemetselde gewelven gesloopt, een gevaarlijk werk waar ijzerslijpwerk en de trekkracht van een tractor komt bij kijken. Uiteindelijk schiet van de schuur zo goed als niets meer over. Om 4000 goede stenen over te houden passeerden er meer dan 20.000 de revue.

De sokkel Van de ondergrondse fundering worden drie lagen verwijderd en trapsgewijs weer opgemetseld, als bekisting voor een betonplaat. Op 20 april brengen twee tractoren evenveel vrachten droge beton van Ascoop tot bij de kapelsite, waar het transport in bakjes van 300 kg wordt voortgezet met

nr. 4 - okt. 2013

 Professioneel metselwerk een gehuurd rupsvoertuigje. De specie wordt gemengd met water uit de bron, en wordt met schoffels en voetwerk omgevormd tot een natte brei. Intussen worden in Voorde de 4000 stenen op karren geladen. Tegen de middag zijn alle 20 medewerkers bij de kapelsite verenigd en genieten van een picknick met verse soep. Om 14 uur zijn de stenen gelost en keurig gestapeld, en is het waterlaagje boven de kersverse fundering opgedroogd.

Handen in het haar Een echte metselaar meet zijn diagonalen en zet zijn hoeken uit. Dat doen we dus ook en stellen vast dat de oude kapel als een parallellogram stond. Er komt secuur correctiewerk met latjes aan te pas om tot een rechthoek te komen. Uiteindelijk kan toch het koordje worden gespannen voor de eerste laag. De stenen worden uitgelegd volgens een plan, dat wegens de rechthoek-correctie niet exact meer klopt. We doen dan maar wat ze in 1850 wellicht ook deden: doen kloppen door de grootte van de tussenstukjes bij de hoekovergangen wat aan te passen. Ook de uitstekende zuiltjes aan het voorportaal zijn geen cadeau. En de stenen, waarvan er geen twee even hoog, breed of

lang zijn, maken het er niet makkelijker op.

De hoogte in De afwisselend gestrekte en kopse lagen volgen elkaar op met een maximum van zeven per metselbeurt. Na de vijfde laag wordt het even uitkijken, want hier springen de zuiltjes een kwart steen in, wat plaatselijk de verbanden omgooit. De muren kruipen echter geleidelijk omhoog. Tegelijk wordt de buitenkant gevoegd. Na laag 25 wordt het ringbalkniveau bereikt.

De topgevels De achterste topgevel, een eenvoudige driehoek, staat vlot recht. De voorgevel is een ander paar mouwen. Deze bestaat uit drie delen. Het achterste is driehoekig, deels gemetseld op een balk boven de deurholte, en zal samen met de achtergevel het dak dragen. In het midden komt een boog die met kopse verbanden in de achterste gevel verankerd wordt. Vooraan komt een sierboog die de middelste boog overspant. Ronny moet al zijn ervaring en kunde aanwenden om dit huzarenstuk tot een mooi einde te brengen. Maar het resultaat mag er zijn.

ď&#x20AC;ľ Recup dakpannen

ď&#x20AC;ľ Gebinte in opbouw

Steunbalken en smeedwerk

De pannen

Een site om van te genieten

In het Moorhof in Schendelbeke wordt een tweede schuur afgebroken. Dit levert voldoende oude Boomse pannen en nokpannetjes voor twee kapellen. De vracht wordt naar de site gebracht, en vakkundig op de kapel gelegd. Na het afwerken van de randen en het opmetsen van de nok, is vanaf het wandelpad voor het eerst in maanden weer een volwaardige kapel te zien.

Het talud achter de kapel wordt afgegraven tot vloerniveau. Zo kan de voorbijganger de kapel vanuit alle hoeken bewonderen. Een ingegraven kokosdarm zal het stapelvocht afvoeren. Tot slot wordt de site ontdaan van alle materiaal en rommel en wordt rond de kapel een rechthoek van rustiek, kastanjehouten lattenwerk geplaatst. Uit een eiken draagbalk afkomstig uit de schuur van Voorde, worden met kettingzaag twee robuuste banken geboetseerd. Zo wordt de site een plekje waar de wandelaar even kan pauzeren en genieten. Een plek om stil te staan bij het verleden, en te mijmeren over de toekomst.

Intussen staat het eikenhout voor de steunbalken en de dakconstructie klaar in de zagerij. De drie steunbalken worden direct na levering verwerkt. Twee komen op de lange muren en zullen de dakconstructie dragen. De derde komt op heuphoogte in de binnenmuur en dient als basis voor het gerestaureerde smeedijzeren tabernakelhekje met boog, waarrond de binnenmuur verder wordt opgetrokken.

De dakconstructie De kleine eikenhouten balkjes worden op artisanale wijze met een handzaag met verstek gezaagd en met een houtbeitel uitgekapt. Uiteindelijk hebben we 7 gebinten, elk bestaande uit twee spantbenen, twee karbelen en een hanenbalk, die als een puzzel in elkaar passen. Een paar werksessies later staan de gebinten, het onderdak en de pannenlatten erop, en kan de binnenkant van de kapel opdrogen.

Pleisteren, witkalken en vloeren Het plafond wordt bezet met kleine latjes met tussenspatie. Hierop, en op de binnenmuren, wordt onder leiding van Ronny vakkundig 500 kilogram kalkpleister gezet. Tegelijk worden de buitenmuren twee keer witgekalkt. Tot slot wordt het vloertje gelegd, met de oorspronkelijke zwarte kleitegels, aangevuld met identieke tegels die ook in het Moorhof werden verzameld. Het schoonmaken van deze tegels was een van de vele werkjes van lange adem.

Getallen In dit bouwwerkje van 3 bij 2 meter werden gebruikt: 3000 kg beton voor de sokkel, 2100 kg zand en 700 kg kalk voor het metselwerk, 500 kg pleister, 150 kg witkalk, 4000 oude bakstenen, 400 kg oude eik, 232 Boomse pannen, 12 Boomse nokpannen en 100 oude zwarte

nr. 4 - okt. 2013

Koen Steenhoudt

 The finishing touch kleitegels. Het project mobiliseerde, naast de professionele inzet van Landschapszorg vzw, haast 40 mensen, elk met hun eigen specialiteiten. Er werden 1000 manuren werk gepresteerd in meer dan 60 werksessies.

Dank Een bijzonder woord van dank aan onze architect, metselaars, schrijnwerkers, dakleggers, vloerleggers en plakkers, zonder wie dit meesterwerk nooit was gerealiseerd. Zonder

echter de mensen die sporadisch hun spade, schoffel, hamer, bijtel, vervoer of gewoon hun draagkracht ter beschikking stelden, waren we wellicht nog niet waar we nu zijn. De gulle schenkers van stenen en een eiken balk uit Voorde, en pannen en tegels uit Schendelbeke, en de vele donateurs, hielpen ons ons budget onder controle te houden. En natuurlijk waren er de mensen achter de schermen die zorgden voor de dossiers, het bouwplan, een logo,

een website en wellicht in de toekomst ons eigen biertje: een ‘Iffraken’.

Historische wandeling Wie de inhuldiging op 15 september miste, is welkom op een extra cultuur-historische wandeling op zondag 3 november. Vertrek om 14 uur bij NMEC De Helix, Hoogvorst 2 Grimminge.

Steun

nr. 4 - okt. 2013

Afdeling Boven-Dender INFO

Financieel steunen kan nog steeds op BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer vzw, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen, met als vermelding ‘project 6146, restauratie Juffrouwkapel-Raspaillebos’. Vanaf e 40 ontvang je een fiscaal attest.

Koen Steenhoudt 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be

10 jaar paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok Zoals tien jaar geleden omschreven door de oprichters, is de doelstelling van Zwamvlok nog steeds het bestuderen en inventariseren van paddenstoelen in de Denderstreek. In de herfst trachten we iedere dinsdagnamiddag zoveel mogelijk paddenstoelen te vinden met de bedoeling die op naam te brengen. Op deze tochten zijn alle geïnteresseerden welkom.

De herfst is het hoogseizoen

om Crepidotus crocophyllus (nog geen Nederlandse naam). Als we hierover bevestiging krijgen, is dit een mooie vondst voor onze tiende jaargang.

Kieskeurige zwamvlokken De gebieden die we bezoeken in onze Denderregio hebben sterk gevarieerde biotopen. Het zijn vaak populieraanplantingen die het grootste bosaandeel vormen. Toch treffen we ook nog stukken oud bos aan met zomereik en beuk en de gebruikelijke opslag van inheemse soorten zoals els, hazelaar en

Marie-Anne Neirinckx

Paddenstoelen zijn het hele jaar door te vinden. Er zijn zelfs een paar soorten die enkel in de winter of de lente voorkomen. De prachtige krulhaarkelkzwam kan al midden in de winter verschijnen, kort na een vriesperiode, en houdt stand tijdens een volgend koudeoffensief. Morieljes komen enkel voor in de lente, alsook de anemonenbekerzwam, die gebonden is aan de wortelstokken van de bosanemoon. De herfst is ontegensprekelijk wel het hoogseizoen voor

de paddenstoelen want alleen dan kunnen we ze in grote aantallen aantreffen. Enkele van de interessantste vondsten in de Denderstreek van de laatste jaren zijn mosschelpje, kroontjesknotszwam, citroensnedemycena, peppelfranjehoed, pluishoedhertenzwam, wollige franjehoed, populierleemhoed, zalmzwam, blauwe korstzwam, kleine stinkzwam, netvormig langdraadwatje en geperforeerd graatje. Onlangs nog, op 22 mei, vonden we een bijzonder “oorzwammetje”. Volgens onze determinatie zou het gaan

 Peppelfranjehoed

 Blauwe korstzwam

nr. 4 - okt. 2013

Marcel De Vos

 Inventariseren, een ernstige bezigheid van wat we kunnen verwachten aan paddenstoelen. In onze streek is ook nog menig weideland te vinden. Een grazig pad langs weiden kan een heel arsenaal aan paddenstoelen bieden. Zijn die paden afgezet met populier, wilgen of hagen van meidoorn en/of sleedoorn,

dan zijn ze nog een stuk interessanter, zeker als wat afgevallen takken of gesneuvelde bomen blijven liggen. Vroeger was dat in het landschap minder denkbaar. Er werd meer opgeruimd, misschien omdat het de gewoonte was hout weg te nemen voor gebruik en mis-

Marcel De Vos

Marie-Anne Neirinckx

wilg. Bossen zijn interessant voor alle soorten paddenstoelen, zowel zwammen die leven van dood hout als die samenleven met bomen. Sommige zijn heel kieskeurig en zijn gebonden aan één enkele boomsoort. De soorten bomen die er groeien zijn voor ons al een aanwijzig

 Zijdeachtige beurszwam

nr. 4 - okt. 2013

Foto’s: Marie-Anne Neirinckx / Marcel De Vos

schien ook voor de veiligheid. Als er een hoop hout bleef liggen werd dat beschouwd als een verwaarloosd terrein. In het voordeel van “de paddenstoelen” is deze denkwijze gelukkig wat geëvolueerd. Eigenlijk heeft het meer te maken met de kennis van hoe de natuur in elkaar zit, de samenhang van al wat deel uitmaakt van die natuur. Hopelijk ook door de gidsbeurten zijn de mensen beter geïnformeerd over de werking van de natuur en het belang van een stapel dood hout, en niet alleen met het oog op een pad-

denstoelenoogst. Het oogt wat wilder, wat natuurlijker, kan als meer decoratief gezien worden en er is nog een voordeel: het kost minder energie voor onderhoud.

Op stap met Zwamvlok De activiteiten van de groep beperken zich niet enkel tot inventariseren. Elke herfst doen we minstens één paddenstoelenwandeling, waarbij een groter publiek kan betrokken worden, en waar we een en ander kunnen vertellen over paddenstoelen. Bij voorkeur

kiezen we een centraal gelegen locatie in de nabijheid van de stad Aalst, vrij goed bereikbaar voor iedereen. Enkele jaren geleden werden we ook gevraagd om mee te werken aan de Paddenstoelenatlas van Vlaams-Brabant. Het Denderbekken en dus ook Natuurpunt Denderregio overschrijden de provinciegrenzen en de afdeling Affligem-Liedekerke ligt in Vlaams-Brabant. Iets over onze oostgrens en dus in een uiterst westelijk gelegen punt van Vlaams-Brabant ligt het

 Fijnschubbige bundelzwam

 Harde populierboleet

 Peervormige stuifzwam

 Knotsvoettrechterzwam

 Kleine stinkzwam

 Tweekleurige korstzwam

 Sombere honingzwam

 Zwartwordende wasplaat

 Goudgele hertenzwam

nr. 4 - okt. 2013

Marie-Anne Neirinckx

Liedekerkebos. Het is dichtbij en gemakkelijker bereikbaar voor onze afdeling en ook tamelijk goed bekend door herhaalde bezoeken in de eerste jaren van onze inventarisatie. Vandaar de logische medewerking. In de jaren 2007 en 2008 hebben we ons dus speciaal toegelegd op dit gebied. Er is een schat aan paddenstoelen te vinden en het is daar dat we onder  Mosschelpje andere voor het eerst in Vlaanderen het mos- staan, kunnen we overgaan tot microscopisch onderzoek. En schelpje hebben gevonden. Bij inventariseren is het werk zelfs dan lukt het niet altijd om nooit af. Grondig onderzoek van de naam te achterhalen. Maar een gebied vereist verschillende dat kan ons enthousiasme niet bezoeken in hetzelfde jaar en beïnvloeden en we gaan door dat een paar jaar na elkaar. Dat met dezelfde gedrevenheid om komt doordat de omstandig- steeds verder door te dringen heden steeds verschillen. Zelfs in de boeiende wereld van de in periodes van droogte is nog fungi, met in ons achterhoofd altijd wat te vinden. Steeds weer de mooie herinnering aan de zorgt de natuur voor verrassin- vijf paddenstoelenseizoenen die gen en bijzondere vondsten. Dat we mochten doorbrengen in het is wat elke uitstap zo boeiend gezelschap van Herman Derder. Hij was voorzitter en bezieler maakt. van de werkgroep, en overleed Zwammen in de databank helaas in juni 2008. Met onze vergaarde kennis Voor Herman was het bijhoutrachten we zoveel mogelijk den van inventarisatieverslagen soorten op naam te brengen. Als heel belangrijk. We hebben zijn veldkenmerken alleen niet vol- werk voortgezet en alle vonds-

ten nauwgezet genoteerd. Na enige jaren is het mogelijk om met al die gegevens een kleine databank te creëren. Daaruit kunnen allerlei zaken worden afgeleid. Zoals bij voorbeeld het voorkomen van minder algemene soorten, die in een tijdspanne van een paar jaar in verschillende gebieden werden gevonden. Dus weer een goede reden om deze prachtige hobby te blijven beoefenen. Wie wil deelnemen aan de inventarisaties kan terecht op de Zwamvlok-website. De afspraakplaats wordt ongeveer een week vooraf aangekondigd op de voorpagina.

nr. 4 - okt. 2013

INFO

Werkgroep Zwamvlok Het leven van paddenstoelen is een dankbaar onderwerp voor een wandeling. Wie meer wil te weten komen over deze boeiende wereld nodigen we uit op de paddenstoelenwandeling van 20 oktober in het Solegembos te Lede.

Marie-Anne Neirinckx 053 78 15 47 of 0486 07 50 30 www.zwamvlok.be info@zwamvlok.be

Campagne Bos voor Iedereen Hebben jullie de brief van Bartel Van Riet teruggevonden in het laatste Natuur.blad? Daarin vraagt hij uit de grond van zijn hart om allemaal samen te sparen voor meer bos in Vlaanderen. En, als het even kan, ook mee te helpen bomen planten in Ninove (of op een andere plantplek) op 24 november. Natuurpunt wil met deze actie zoveel mogelijk Vlamingen bereiken om geld in te zamelen voor nieuw bos. We hebben alvast de steun van enkele mediapartners zoals Humo, Radio 2 en Het Nieuwsblad! Met jouw financiële steun wil Natuurpunt aan de slag om bomen te planten in Vlaanderen. Met e 4 planten we al één m2 bos! Verspreid over Vlaanderen zijn er dit jaar 3 plantlocaties: Ninove, Loppem (bij Brugge) en Lier. In Ninove kon Natuurpunt 6 ha aankopen en voor het derde

jaar op rij wordt er nu ongeveer 1,5 ha bos aangeplant. De terreinen zullen binnen een paar jaar volledig als stadsbos ingericht worden. Dit jaar is er een laatste grote plantactie en de komende jaren wordt het terrein nog aangevuld met geboortebos. Door elk jaar een deeltje aan te planten krijgt het toekomstige bos extra variatie, waardoor een meer natuurlijk effect ontstaat.

Koop je bomenpakket: 10 bomen voor € 40

Voor e 40 schenk je de natuur 10 bomen en de nodige 10m2 grond waarop ze kunnen doorgroeien tot nieuwe bossen. Op zondag 24 november kan je dan je gesponsorde bomen zelf komen planten in Ninove. Als bedankje bieden wij ook aan alle donateurs een kop koffie aan met een pannenkoek!

Stort je bijdrage op:

INFO

IBAN BE56 2930 2120 7588 - BIC GEBABEBB en vermeld project 3333 - bossen. Vanaf een gift van 40 euro ontvang je automatisch een fiscaal attest.

Afdeling Ninove www.bosvooriedereen.be www.natuurpunt.be/ninove

nr. 4 - okt. 2013

DENDERKALENDER  uur van vertrek  plaats van afspraak

 bijzonderheid

 toelichting  gids

 contactpersoon

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen  1 (e 2 per gezin), tenzij expliciet anders vermeld. Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o7 per km/persoon).

 zeker meebrengen

zaterdag 5 oktober

Trektelling in het Aubroek (Scheldebroeken) te Berlare afd. Dendermonding  Doorlopend vanaf 7.45 uur ter

hoogte van de telpost in het Aubroek of om 7.30 uur aan het Veerhuis in Berlare, Waterhoek 25, 9290 Berlare  We tellen de overvliegende vogels die warmere oorden opzoeken. Kom gerust een kijkje nemen op onze telpost in de Scheldebroeken. Bij gunstige vogeltrek en weersomstandigheden wordt er de hele dag geteld. Iedereen van harte welkom! In samenwerking met Vogelwerkgroep Durmevallei en vzw Durme.  Rudi Van Onderbergen 0478 49 87 86 www.durmevallei.be zaterdag 5 oktober

Eetfestijn Natuurpunt Boven-Dender afd. Boven-Dender  11:30 - 13:30 en 17:30 - 21:00

 Parochiale zaal, Grimmingeplein, Grimminge  Je kan weer genieten van witte en zwarte pensen met appelmoes, vegetarische burgers met ratatouille of een boterham met hesp en rauwkost, begeleid door een streekbiertje, wijn of frisdrank. De opbrengst gaat integraal naar de verdere uitbouw van de natuurreservaten in Geraardsbergen, Lierde en Everbeek.  Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be zondag 6 oktober

Paddenstoelenwandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke  09:45 - 12:00

 Ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat te Liedekerke  We gaan op zoek naar de mooiste paddenstoel; misschien woont er wel een kabouter in.  Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zondag 6 oktober

Natuurwandeling in de Gerstjens afd. Aalst  10:00 - 12:00

 Parking Gerstenhof, Gerstenstraat

nr. 4 - okt. 2013

12, Erembodegem

zaterdag 19 oktober

 In de Gerstjens is een

Mythologische en culinaire herfstwandeling afd. Houtem

natuurinrichtingsproject uitgevoerd dat de natte natuur ten goede is gekomen en ook spectaculaire groene kinderspeelruimte opleverde. We bekijken in het bijzonder de bomen- en plantenrijkdom.  Peter Tolleneer  Stad Aalst, milieudienst 053 73 24 12 zaterdag 12 oktober

Paddenstoelenwandeling afd. Ninove Werkgroep Zwamvlok  14:00 - 17:00  Kapel van Bevingen, te Bevingen, Meerbeke  Het Neigembos staat nu op zijn mooist en samen met de specialisten van de regionale paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok wordt het bos uitgekamd naar zeldzame soorten.  Rosanne Snauwaert  Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be zaterdag 12 oktober

Natuurquiz afd. Ninove  19:30 - 24:00    

Dr. Hemerijckxplein, Ninove (Jeugdcentrum De Kuip) Leuke natuurquiz op niveau. Ploegjes van 4 deelnemers. Al voor de 12de keer kan je komen genieten van de milieu- en natuurquiz van de Denderstreek. Algemene vragenreeksen, fotoreeksen, themareeksen, een tafelronde en een 1-3-5 ronde met vragen over vooral natuur en milieu. Maar ook aardrijkskunde, natuurkunde, enz. komen aan bod, net als cultuur, politiek, of actualiteit met een link naar natuur en milieu. Inschrijven door een mail te sturen naar natuurpuntninove@hotmail. com en vervolgens e 16 over te schrijven op rekening 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding: QUIZ + de naam van je ploeg. Schrijf ons een mailtje met de bevestiging. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

 18:30  B&B De Boomgaard, Cotthem 15, 9520 Sint-Lievens-Houtem  Boswandeling met mooie vertelsels over bomen en struiken in het kader van de ‘Week van het Bos’. Herfstige lekkernijen bij een knet terend buitenvuurtje als afsluiter.  Brigite Pede en Laetitia Sonck  Kostprijs: e 3. Inschrijven verplicht via nphoutem@gmail.com  nphoutem@gmail.com of 0496 45 69 83  Zaklamp, aangepast schoeisel en kledij zondag 20 oktober

Trektelling in het Aubroek (Scheldebroeken) te Berlare afd. Dendermonding  Doorlopend vanaf 7.45 uur ter

Rood met witte stippen afd. Erpe-Mere     

9:30 - 12:00 Keiberg 71 A, grens Lede-Erpe We gaan onder begeleiding van de paddenstoelenwerkgroep “Zwamvlok” op zoek naar rijke variëteit aan zwammen in het Solegembos en de bosjes in het half-open landschap van de Honegem. Rosanne Snauwaert Peter D’Hondt – 0498 40 83 28

zondag 20 oktober

zondag 3 november

zondag 24 november

Herfst, mossen en zwammen afd. Denderleeuw

Cultuurhistorische wandeling in het Raspaillebos afd. Boven-Dender

Boomplantactie afd. Ninove

 14:00 - 17:30  Infobord, Rodestraat, Denderleeuw  We lopen langs de Knuppelpadroute en kijken uit naar mossen en zwammen.  Peter Tolleneer  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43  Laarzen of stevig schoeisel, loupe nuttig zondag 20 oktober

Wandellussen in Den Dotter afd. Haaltert  14:00

 Cabaré, Gotegemstraat 17, 9450 Haaltert  Officiële opening van de wandellussen in Den Dotter.  Bob Lambrechts – 0472 44 70 34 Lambrechts@eaa.be zondag 20 oktober

Paddenstoelenwandeling in Moenebroek afd. Boven-Dender  14:00 - 17:00

 Infobord, kruispunt Moenebroekstraat-Moorhofstraat, Schendelbeke  De herfst is telkens weer het hoogtepunt van het jaar voor alle paddenstoelenliefhebbers. Ontdek op deze wandeling allerlei zwammen, champignons, russula’s en boleten.  Willem Boonen – 054 41 75 85 of 0479 09 80 37 willem.boonen@skynet.be zondag 27 oktober

Gezinswandeling in de Steenvoordebeekvalei afd. Affligem-Liedekerke  14:00 - 16:30

 Station Essene-Lombeek  Natuurwandeling. Samen met de Gezinsbond ontdekken we dit mooie natuurgebied.  Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zondag 3 november

Natuurwandeling in Somergembos afd. Aalst  10:00 - 12:00  Einde van de Schietbaan (zijbaan Brusselse stwg.)  In het stadsrandbos langs de Somergembeek is de herfst in al zijn kleurrijke diversiteit te observeren.  Antonia Geerts  Stad Aalst, milieudienst – 053 73 24 12

 14:00 - 17:00

 De Helix, Hoogvorst 2, Grimminge  Herfstwandeling door het Raspaillebos met speciale aandacht voor de Juffrouwkapel, die na anderhalf jaar werken opnieuw is opgebouwd en in september officieel werd voorgesteld. Wie er toen niet bij kon zijn, krijgt nu een tweede kans om de kapel in al haar glorie te bewonderen en het verhaal van de heropstanding te aanhoren.  Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be zondag 10 november

Loeren bij de buren Natuurwandeling in de Honegem afd. Affligem-Liedekerke  14:00 - 16:30  Kasteel Terlinden, Terlindendreef 9, 9300 Aalst  De Honegem is een 40 ha groot natuurgebied dat al 20 jaar in beheer is van Natuurpunt.  Peter D’Hondt  Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

 10:00 - 12:00 voor geboortebos

13:00 - 17:00 voor jeugdverenigingen/donateurs  Geboortebos aan de Venebroeken losweg. Dit is de landweg aan de verkeerslichten van het kruispunt “Den Dollar”, Hoek Elisabethlaan met Brakelsesteenweg  Aanplant van een 6 ha groot stads rand-speelbos. Zie ook artikel. We zoeken mensen die een handje willen toesteken in het begeleiden van de aanplanting door de jeugdgroepen. Meld je vooraf aan, dan kunnen we met je hulp rekening houden.  Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 joachim.de.maeseneer@ natuurpuntninove.be  Rubberlaarzen en spade vrijdag 29 november

Algemene vergadering afd. Haaltert  20:00  Openbare Bibliotheek Haaltert  Bob Lambrechts – 0472 44 70 34 Lambrechts@eaa.be zondag 1 december

zondag 17 november

Dag van de Natuur: aanplantingen in de Wellemeersen afd. Denderleeuw  13:00 - 17:00

   

Parking Okay, Steenweg op Aalst, Welle (Denderleeuw) Korte begeleide wandeling tot plaats aanplantingen (plantgaten al gemaakt), met daarna een hapje en een drankje. In samenwerking met Pasar. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Warme kledij en schoeisel; indien mogelijk spade zaterdag 23 november

Terugblik op de Natuurbelevingsweekends afd. Boven-Dender  20:00 - 22:30  Zaal Lobo, Waarbekeplein, Waarbeke  Bij een drankje blikken we aan de hand van de mooiste foto’s terug op de voorbije natuurbelevingsweekends in Gedinne, Halles-sous-les-côtes, de Veluwe, Grupont en de Baraque Fraiture. Ideaal als reünie voor wie er bij was en als kennismaking voor wie ooit eens mee wil.  Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

Natuurwandeling in het Kravaalbos afd. Aalst  10:00 - 12:00

 Hof te Putte, Putstraat 99, Meldert-Aalst  Winterse wandeling door het kale Kravaalbos met uitleg over het strategisch project “Landschap van Erembald tot Kravaalbos”.  Annemie De Bruycker  Stad Aalst, milieudienst 053 73 24 12 zondag 1 december

Wandeling in het natuurgebied Koudenbergbeekvalei afd. Affligem-Liedekerke  14:00 - 16:30  Abdij van Affligem  Wij volgen het Roofridderspad en genieten van het natuurgebied in wintertooi. In samenwerking met het gemeentebestuur van Affligem, de milieuraad en de Affligemse gidsen.  Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wim.van.grieken@advalvas.be woensdag 11 december

Natuurreizigersavond afd. Ninove  19:30 - 22:30  Hoogstraat, 9401 Pollare, hoek met

nr. 4 - okt. 2013

Uitneembare wandelkaart

Den Dotter

nr. 4 - okt. 2013

Welkom in Den Dotter In Den Dotter vormen de afwisselende landschappen een ideaal wandeltafereel. De blauwe draad door het gebied is de Molenbeek. Op de lagere delen vind je natte wei- en hooilanden, ruigtes en broekbossen. Binnen het natuurgebied liggen twee geklasseerde watermolens: de Engelsmolen en de Gotegemmolen. De eerste beschrijvingen van de Engelsmolen dateren van 1494. Hij kreeg zijn naam van de toenmalige eigenaar Engelbert van Londersele. De korenmolen met vier stenenkoppels werkte ooit als oliemolen, daarna als vlaszwingelmolen Achter de Cabaré ligt het Blauwbos, een eeuwenoud elzenbroekbos met een zeer waardevolle plantenrijkdom. Op die moerassige gronden staan massa’s pluimzegge. Hier leeft het amper drie millimeter grote zeggekorfslakje, een Europees beschermde soort. Die minislak is een topindicator voor waardevolle moerassen. Den Dotter telt maar liefst 320 verschillende plantensoorten. Het natuurgebied ontleent zijn naam aan de alomtegenwoordige dotterbloem. Je ziet die halverwege het voorjaar zowel in weiden als in bosjes waar mineraalrijk grondwater aan het oppervlak komt. Aan de snelstromende stukken langs de watermolens leeft de grote gele kwikstaart, die er zijn kostje vergaart. In de bossen kan je in de zomer de fraaie wielewaal en boomvalk zien. De knotwilgen langs de akkers huisvesten steenuiltjes, terwijl op de akkers zelf kneu en veldleeuwerik broeden. De oudste vermeldingen en sporen van bewoning in ’t hof Staes dateren uit de 13de-14de eeuw. Ooit was het een pachthof van de Noord-Franse abdij van Anchin. Omstreeks 1800 werden de gemeentegrenzen aangepast. Daardoor lag de hoeve niet langer in Meire (Mere), maar in Haeltert (Haaltert).

Praktische info Zin om te gaan wandelen in Den Dotter? Vanaf de stopplaats van de Lijn in het Oud Dorp in Heldergem wandel je in enkele minuten naar het gebied. Drie wandelroutes brengen je naar de mooiste plekjes van Den Dotter. Langs de route kan je genieten van een drankje in de Cabaré of de Gouden Koterhaak. Bij bioboerderij Van den Bossche kan je een ijsje eten. Er zijn twee startplaatsen: Café “De Cabaré” kan je bereiken via ‘s Gravenkerselaar in Haaltert. Volg de pijl “Pluimvee Schouppe” en begin te wandelen vanaf de Gotegemstraat 17, 9420 Mere (coördinaten N50.90260 E3.96421). A Rode wandeling 8,4 km A Blauwe wandeling 4,1 km Café “De Gouden Koterhaak”, Oud Dorp 46, 9450 Heldergem. Om met de wandeling te starten, ga je langs het café en neem je het weggetje 40 m verder aan de rechterkant (coördinaten N50.886614 E3.949889). A Rode wandeling 8,4 km A Gele wandeling 2,6 km Toegankelijkheid: de gele lus is rolstoeltoegankelijk en een uitstekend kinderwagenparcours (langs de ijsboerderij). De zwaardere, rode wandelroute brengt je over het heuvelachtige landschap. Ook de smalle paadjes van de blauwe lus voeren je mee over de heuvelkammen. In de natte seizoenen zijn laarzen aangeraden. Honden zijn enkel toegestaan aan de leiband. Foto: Jo Wittevrongel

Natuurpunt Haaltert

nr. 4 - okt. 2013

Neckersput, Buurthuis Pollare

 Diverse Natuurpuntleden komen

elk op een zeer gevarieerde wijze hun natuurreis toelichten gedurende 15 minuutjes aan de hand van een projectie van hun kiekjes. Bijdragen over de Voerstreek, twee uitstappen naar de Sierra de Guara, Spitsbergen, enz.  Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 joachim.de.maeseneer@ natuurpuntninove.be

BEHEERSWERKEN zondag 13 oktober

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke  9:00 - 12:30  Beheerswerken in een van onze

reservaten. Wij zorgen voor drank en een tussendoortje.  Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 19 oktober

zondag 15 december

Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender

Over winteren afd. Erpe-Mere  9:30 - 12:00  Keiberg 71 A, grens Lede-Erpe  We gaan in de Honegem op zoek naar overwinterende planten en dieren en bekijken hoe ze erin slagen om deze barre periode te overbruggen.  Peter D’Hondt – 0498 40 83 28 zondag 15 december

 9:00 - 12:30  In een natuurreservaat is altijd

wel een werkje op te knappen: bomen en struiken aanplanten, afsluitingen afbreken of herstellen, een wandelpad inrichten, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later ingevuld.  Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

Pannenkoekenwandeling in het Hertegembos afd. Affligem-Liedekerke  13:45 - 16:30  Voetbalcantine, Rietstraat 8, St. Katharina-Lombeek  Natuurwandeling door het bos met aansluitend pannenkoekenfeest. In samenwerking met Natuurpunt Ternat.  Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zaterdag 26 oktober

Heidemeersen afd. Dendermonding    

9:00 - 12:00 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Bestrijding (uittrekken, uitsteken) Amerikaanse Vogelkers op de rivierduin ‘t Stampkot. Vooraf contact nemen met Stefaan Thibau – 052 42 69 72 zaterdag 16 november

zondag 15 december

Winterwandeling tussen Molenberg en Oudenberg afd. Boven-Dender  14:00 - 17:00

Beheerswerken Dag van de natuur afd. Affligem-Liedekerke  9:00 - 12:30  Beheerswerken in een van onze

 Kerk, Onkerzelestraat, Onkerzele  Winterse landschapswandeling op de flanken van de Molenberg en de Oudenberg, onder meer langs het Patersbos en Hinnekesbos.  Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be

reservaten. Op de Dag van de Natuur werken we de hele dag voor de natuur. Wij zorgen voor drank en een tussendoortje.  Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zondag 5 januari

Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender

Glühweinwandeling in het Hertegembos afd. Affligem-Liedekerke  09:45 - 16:30

 Parking zwembad, Sportlaan, Liedekerke  Natuurwandeling langs het mooiste plekje van Liedekerke met glühwein als afsluiter. In samenwerking met Natuurpunt Ternat.  Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

nr. 4 - okt. 2013

zaterdag 16 november

Dag van de Natuur: Beheeractiviteit in de Paddebeekvallei te Schoonaarde afd. Dendermonding  9:00 - 17:00    

zondag 17 november

Dag van de Natuur: Beheerswerken in de Sint-Onolfspolder (Appels) afd. Dendermonding  9:00 - 17:00

   

Tijsluis aan monding Nieuwe Dender, kant van Appels (tussen Maaistraat en Sint-Onolfsdijk) Afzetten houtopslag. Wij zorgen voor drank en een tussendoortje. Broodjes en soep voor wie de ganse dag blijft. Bart Dierickx 052 – 21 03 81 Laarzen of stevig schoeisel, werkhandschoenen, evt. motorzaag, bijltje of hakmes. zondag 17 november

Werk aan de winkel afd. Erpe-Mere  9:30 - 12:00  Keiberg 71 A, grens Lede-Erpe  Neem de handschoen op voor de natuur en kom ons op de “Dag van de Natuur” helpen bij het beheer van de Honegem. We vormen een plantage aan de rand van het Solegembos om tot een natuur lijk bos en iedereen kan een handje toesteken bij het verwerken van het hakhout.  Rik De Baere – 0476 88 71 29  Werkschoenen en -handschoenen zaterdag 30 november

Beheerswerken Wachtbekken 6 afd. Dendermonding  9:00 - 12:00 en 13:30 - 16:30  Kappen wilgenopslag en/of

knotten van knotwilgen. ‘s Middags broodjeslunch met warme soep.  Vooraf bellen naar Dirk De Mesel 052 42 67 28  Laarzen en werkhandschoenen

 9:00 - 12:30  In een natuurreservaat is altijd

Restaurant Koeketine, Opstalstraat 45, 9200 Schoonaarde (Dendermonde) Opruimen kruinhout populieren. Wij zorgen voor drank en een tussendoortje. Broodjes en soep voor wie de hele dag blijft. Dirk Van den Bossche – 052 42 49 60 Laarzen of stevig schoeisel, werkhandschoenen, evt. bijltje, hakmes of zaag

zondag 8 december

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke  9:00 - 12:30  Beheerswerken in een van onze

reservaten. Wij zorgen voor drank en een tussendoortje.  Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zaterdag 21 december

Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender  9:00 - 12:30  In een natuurreservaat is altijd

wel een werkje op te knappen: bomen en struiken aanplanten, afsluitingen afbreken of herstellen, een wan-

delpad inrichten, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later ingevuld.  Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be zaterdag 21 december

Beheerswerken in de Heidemeersen afd. Dendermonding  9:00 - 12:00 en 14:00 - 17:00  Knotten van wilgen of kappen

houtopslag.  Vooraf bellen naar Stefaan Thibau – 052 42 69 72  Laarzen en werkhandschoenen

14de Natuur- en milieuquiz Denderstreek Doe mee!

Zaterdag 12 oktober is het weer zover: dan zitten alle natuur- en milieuvrienden uit onze Dendrietregio voor een gezellige avond samen te genieten op de bekende regionale natuurquiz. Steeds meer vriendengroepjes, familiegroepjes, bestuursploegjes of toevallig samengebrachte groepjes laten zich verleiden tot deelname. Wanneer: zaterdag 12 oktober. Start: 19.30 uur. Place to be: Jeugdcentrum De Kuip, Dr. Hemerijckxplein te Ninove.

Ploegsamenstelling: ploegen van maximum 4 deelnemers. Inschrijven: Inschrijven doe je door 16 euro (=4 pp) over te schrijven op rekening 979-3529555-21 met de vermelding Inschrijving quiz + de naam van je ploegje. Tijdig inschrijven betekent een betere plaats in de zaal! Info: Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

Joachim De Maeseneer

Voor de 14de keer al kan je komen genieten van de milieu- en natuurquiz van de Denderstreek. Algemene vragenreeksen, fotoreeksen, themareeksen, een tafelronde en een superronde met vragen over vooral natuur en milieu, maar ook aardrijkskunde, natuurkunde, geologie enz. komen aan bod, net als cultuur, politiek, geschiedenis, actualiteit, taal, sport… met een link naar natuur en/of milieu. Zo biedt de quiz voor elk wat wils: zowel generalisten als specialisten komen aan hun trekken. En uiteindelijk gaat de ploeg die beide benaderingen het best beheert, met de hoofdprijs lopen. Er is zoals elk jaar ook een geïntegreerde jongerencompetitie; deze ploegen bestaan uit minimum drie tieners (t.e.m. 19) en maximaal een twintiger (t.e.m. 29).

nr. 4 - okt. 2013

Herefords onderhouden Liedekerkse boomgaard In 2009 werd beslist om een terrein van Natuurpunt in Liedekerke in te richten als een boomgaard, ter hoogte van de rotonde van de Pamelstraat en de Sportlaan. Dit terrein fungeert als een buffer tussen de verkeersrijke Pamelstraat en het achterliggende natuurgebied de Palitsebeekvallei. Vóór de aankoop door Natuurpunt was het al een weide waar men heeft geopteerd om het open landschap grotendeels te bewaren.

Lokaal fruitpatrimonium De aanplant werd gespreid over 2 jaar. De eerste 55 boompjes werden geplant in februari 2009, de resterende 15 een jaar later. Vorige winter zijn een tiental boompjes verplaatst door de inplanting van het nieuw gemeentelijk arsenaal aan de rotonde. De afgestorven exemplaren werden toen eveneens vervangen. De fruitbomen werden gekozen en geleverd door de Nationale Boomgaardenstichting (NBS). Deze

stichting streeft naar het genetisch behoud van ons nationaal en lokaal fruitpatrimonium. Een tweede doelstelling van de NBS is het verwerven, behouden en beheren van waardevolle boomgaarden. Voor de NBS was dit een mooi routineproject. Het behoud van ons fruitpatrimonium wordt idealiter gerealiseerd in een gevarieerde boomgaard. Een boomgaard is meer dan enkel wat fruitbomen bij elkaar. Het is een biodivers landschap met verschillende fruitsoorten en -rassen en de bijhorende

 Een genendatabank voor onze lokale fruitsoorten

nr. 4 - okt. 2013

flora en fauna. Heel wat fruitrassen worden bestoven door andere rassen. Een boomgaard omvat dus niet alleen verschillende fruitsoorten maar tevens diverse rassen van eenzelfde fruitsoort. Voor de boomgaard in Liedekerke werd gekozen voor zoveel mogelijk rassen. Een zo uitgebreid mogelijke genenpoel dus: 14 pruimelaars, 8 kerselaars, 14 perelaars, 30 appelbomen, 2 okkernotelaars en 2 kweeperelaars. Geïnteresseerden kunnen bij de conservator de volledige lijst opvragen. De NBS staat Natuurpunt bij met raad en daad voor het onderhoud van de fruitbomen. Er wordt eveneens samengewerkt met het provinciaal proefcentrum voor kleinfruit in Pamel.

Ongehoornde Herefords

nr. 4 - okt. 2013

 Herefords rund gaat makkelijk als gevolg van een laag geboortegewicht en een fijne botstructuur, waardoor menselijke hulp dus niet nodig is. De Herefords hebben bovendien ook een zachtaardig en rustig karakter. Kortom, Herefordrunderen zijn dus uiterst geschikt om natuurgebieden te begrazen. Herefords zijn doorgaans roodwit gekleurd en zijn een goed bespierd vleesras. Ze zijn genoemd naar de stad Hereford (in het zuidwesten van Engeland aan de grens met Wales), de bakermat van dit unieke ras. Er zijn twee types Herefords: gehoornde en ongehoornde. Herefords zijn een van de meest voorkomende vleesveerassen ter wereld geworden. Peter De Somer

Afdeling Affligem-Liedekerke INFO

De rest van het terrein moet echter ook onderhouden worden. Natuurpunt aanvaardde het aanbod om de boomgaard te laten begrazen door Schotse Hooglandrunderen. Deze runderen zijn niet zo erg groot maar zien er wel imponerend uit met hun grote hoorns en ruige langharige vacht. De langharige wintervacht wordt in het voorjaar vervangen door een kortharige zomervacht. In het najaar groeit deze dan weer uit tot de lange wintervacht. Om de fruitbomen te beschermen tegen deze grazers werden rond elke boompje drie stevige kastanjepalen geplaatst. Deze palen werden bovenaan verbonden met een korte halfronde kastanje lat en vervolgens werd rond de palen een draadafsluiting geplaatst. De jonge boompjes worden via rubberen strengen tussen de 3 palen ondersteund. Het planten en de plaatsing en onderhoud van de bescherming werd door vrijwilligers uitgevoerd. Dit heeft diverse zondagochtendlijke beheerswerkdagen gevergd onder de “strenge” leiding van conservator Marc Michiels. Het resultaat mag echter gezien worden! De Schotse Hooglandrunderen zijn recent vervangen door Herefords. Blijkbaar richtten de hoorns van de Schotten toch nogal wat schade aan. Voor de Herefords werd dus logischerwijs gekozen voor het hoornloze type. Herefords zijn goed bestand tegen de meest uiteenlopende weers- of klimaatomstandigheden. Hierdoor kunnen ze het hele jaar door buiten gehouden worden. Ze kunnen ingezet worden in het kader van extensieve veeteelt. Stallen zijn dus overbodig. Herefords zijn eveneens bekend om hun relatief goede vruchtbaarheid. Het kalven

Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

Bijzondere broedvogels in de Denderstreek in 2012 Vogeltelprojecten zijn erg belangrijk om een goed idee te krijgen van de aanwezigheid en de evolutie van vogelpopulaties in de streek. Daarom heeft vogelwerkgroep Cinerea een project met als doel een zo duidelijk mogelijk beeld te krijgen van de broedpopulaties van een aantal vogelsoorten in de Denderstreek. Het project kadert binnen een Vlaams project waarbij een aantal broedvogelsoorten worden opgevolgd.

Resultaten

Daarnaast worden nog een aantal soorten bij het project betrokken die op Vlaams niveau niet tot het project horen, maar op regioniveau wel zeldzaam of schaars zijn als broedvogel, en daardoor het opvolgen waard zijn. Hierna volgt een samenvatting van onze bevindingen omtrent bijzondere broedvogels in de Denderstreek in 2012. Meer details staan in een uitgebreid rapport op de site van de vogelwerkgroep: http://dhost.info/cinerea/publicaties.php.

De blauwe reiger heeft met 161 broedparen het slechtste seizoen achter de rug sinds 2008. De grootste kolonie is nog altijd die in De Gavers. Ten opzichte van het piekjaar 2008 (217 bezette nesten) is de broedpopulatie met 26% gedaald. De grote gele kwikstaart wist zich ondanks de strenge winters goed te handhaven. Er werden 34-35 territoria gemeld, tegenover 28 in 2010 en 2011. Veel minder goed verging het de ijsvogel en de Cetti’s zanger. Van deze laatste werd geen territorium meer vastge-

Meten is weten

 Wespendief

nr. 4 - okt. 2013

steld in 2012. Daarmee is deze soort voor het eerst uit de regio verdwenen sinds haar wederoptreden in 2005. De ijsvogelpopulatie werd nog op slechts 4 tot 5 territoria geschat. In 2011 waren dat er nog 16-17. Ook al is de kans reëel dat dit een onderschatting is, dan nog wijzen deze cijfers op een sterke terugval. De wespendief blijft vrij stabiel met negen paren. Het zuiden van de regio werd niet zo intensief geïnventariseerd op deze soort als de voorgaande jaren en daardoor werden vrijwel zeker enkele territoria gemist. Er werden wel nieuwe territoria gedocumenteerd in het centrale deel van de regio (omgeving Kravaalbos en Liedekerke). Van de slechtvalk waren er niet minder dan 3 broedparen: twee in Aalst (Syral en Sint-Jozefskerk) en één in Ninove (Abdijkerk). Het aantal havikparen in de regio is al sinds enkele jaren stabiel. Ook in 2012 waren er drie territoria, in het zuiden van de regio. Het hoogtepunt het afgelopen broedseizoen was

nr. 4 - okt. 2013

Wouter Faveyts

5 IJsvogel 5 Grote gele kwik 4 Middelste bonte specht

ongetwijfeld de langdurige aanwezigheid van een roepende kwartelkoning in Liedekerke. In de Wellemeersen was er een mogelijk territorium van porseleinhoen. Van de grauwe gans werden twee broedparen geregistreerd. Ook de zomertaling kwam het afgelopen seizoen tot broeden in de regio. Drie broedparen mooi verspreid over het zuidelijke, het centrale en het noordelijke deel van de regio. De kleine plevier heeft met slechts 3 territoria zijn minst goede seizoen achter de rug sinds het verschijnen van deze jaarlijkse verslagen. De al enige jaren aangekondigde middelste bonte specht kon het afgelopen seizoen voor het eerst tot onze zekere regionale broedvogels gerekend worden. Er was één territorium in het Raspailleboscomplex. Er werden waarnemingen doorgegeven van territoriale visdieven zonder dat er enige aanwijzing was voor een broedgeval. Er kon weer een territorium van Engelse gele kwikstaart worden genoteerd aan de

Wouter Faveyts

Bijzondere aandacht voor bossoorten In 2012 werd specifieke aandacht geschonken aan de bossoorten. Van de houtsnip werden 4

Karine Van der Vurst

rand van de regio. De orpheusspotvogel was vertegenwoordigd met één territorium in het zuiden van de regio. Onder de exoten is de Canadese gans, zoals gewoonlijk, de meest algemene broedvogel in de streek. Minimaal 49 broedparen zijn bekend voor het afgelopen broedseizoen. De nijlgans was met 14 broedparen de tweede talrijkste exoot. Van de brandgans werden twee mogelijke territoria gerapporteerd en de mandarijneend was vertegenwoordigd met minstens één zeker broedpaar in Liedekerke. Een tweede mogelijk broedgeval vond plaats in De Gavers (Geraardsbergen). De halsbandparkiet had 8 territoria, voornamelijk in het centrale deel van de regio.

3Zwarte specht Glanskop Boomklever

baltsende mannetjes waargenomen, wellicht een onderschatting. De zwarte specht had met 3-4 territoria een goed jaar. Het vuurgoudhaantje werd op vijf verschillende locaties zingend aangetroffen. De kuifmees is een extreem zeldzame broedvogel in de streek, met slechts één territorium in 2012. De glanskop is heel wat algemener en zo’n 25-26 territoria werden geteld. De overgrote meerderheid van de paren waren in het bosrijke zuiden van de regio te vinden. De extra aandacht voor de bossoorten had het grootste effect voor de boomklever. Niet minder dan 88 territoria werden geregistreerd; 82% hiervan waren te vinden in de grotere boscomplexen van de regio en 18% in kleinere bosgebiedjes van maximum enkele hectaren groot. Ondanks deze aantallen mogen we toch aannemen dat het om een onderschatting gaat. Van de weinig opvallende appelvink was slechts één territorium bekend en voor de goudvink geldt hetzelfde.

nr. 4 - okt. 2013

Karine Van der Vurst

5 Dodaars 4 Roodborsttapuit

nr. 4 - okt. 2013

ten werden vastgesteld. De graspieper lijkt vrijwel verdwenen te zijn uit de regio. Slechts één baltsende vogel werd het afgelopen seizoen gesignaleerd. Van de nachtegaal werden 16 territoria doorgegeven. De roodborsttapuit was met acht territoria vertegenwoordigd. Net als de nachtegaal, had ook de blauwborst een goed broedseizoen, met niet minder dan 22 territoria. Het aantal sprinkhaanzanger-territoria lag op 19 en dat is een lichte daling in vergelijking met de voorgaande jaren. Van de rietzanger werden slechts 3 territoria vastgesteld. De matkop is vooral verspreid in het bosrijke zuiden van de regio. In totaal ging het om 45 territoria. Ook de wielewaal-populatie in de Denderregio is opmerkelijk, want elders in Vlaanderen vergaat het deze soort niet zo goed. Vierendertig territoria werden er geteld. Ook de geelgors is een soort die bijna uitsluitend in het zuiden van de regio voorkomt, met 54 territoria in 2012. De aanleg van graanakkers voor gorzen in deze streek is wellicht niet vreemd aan dit mooie cijfer. De rietgors komt meer verspreid voor over de regio en in totaal werden 30 territoria doorgegeven. Wouter Faveyts & Christophe Bert

Vogelwerkgroep Cinerea INFO

De dodaars was vertegenwoordigd met 10-12 broedparen en was enkel aanwezig in het centrale en noordelijke deel van regio. De fuut weet zich goed te handhaven in de regio. Er waren het afgelopen seizoen 24 territoria, tegenover telkens 20 paar in 2010 en 2011. Voor de krakeend waren heel wat waarnemingen voorhanden en hieruit konden 10 broedgevallen bepaald worden, in het centrale en noordelijke deel van de Dendervallei. De wintertaling blijft een zeldzame broedvogel in de regio: slechts twee territoria. Van de slobeend werden slechts twee territoria vastgesteld, een forse daling ten opzichte van de voorgaande jaren. De kuifeend is de enige eendensoort die ook in het zuiden van de regio tot broeden komt. Ook voor deze soort stellen we de voorbije jaren een gestage daling van het aantal broedparen vast. De boomvalk is een moeilijk te inventariseren soort en er wordt bovendien nauwelijks gericht naar gezocht. Voor 2012 werden 9 broedgevallen gesignaleerd. De waterral was het afgelopen seizoen beter vertegenwoordigd dan de jaren voordien. Er werden broedverdachte waarnemingen gedaan in vijf verschillende gebieden (6 territoria). Het aantal broedparen van de scholekster werd in 2012 op drie bepaald. Van de grutto werd ook dit jaar één territorium vastgesteld in de SintOnolfspolder, maar hoogst waarschijnlijk was er geen succesvol broedgeval. Het droeve verhaal van de zomertortel zet zich voort in 2012; er werden slechts 2 territoria gevonden, tegenover 6 in 2010 en 3-4 in 2011. De veldleeuwerik is een zeldzame broedvogel geworden, maar de populatie lijkt op korte termijn wel vrij stabiel. Zo’n 31-44 zangpos-

Wouter Faveyts 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be dhost.info/cinerea

nr. 4 - okt. 2013

Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maatschappelijke visie. De activiteiten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en natuurbescherming. Websites: www.natuurpunt.be / www.denderstreek.waarnemingen.be / issuu.com/dendriet / www.youtube.com/dendriettv

AFDELINGEN Aalst Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be facebook: Natuurpunt groot Aalst

Dendermonding

Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be www.natuurpuntdendermonding.be

Haaltert

Jo Wittevrongel - 053 39 73 13 jo.wittevrongel@telenet.be facebook: Natuurpunt Haaltert

Affligem-Liedekerke

Kern Affligem Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be Kern Liedekerke Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

Denderleeuw

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be

Erpe-Mere

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Boven-Dender

Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com www.natuurpunt-boven-dender.be

Lede

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be facebook: Natuurpunt Lede

Ninove

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be www.natuurpunt.be/ninove facebook: Natuurpunt Ninove

NATUURSTUDIE-WERKGROEPEN Zoogdierenwerkgroep Denderstreek

Werkgroep amfibieën & reptielen Ward

Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 joachimdm@yahoo.com

Koen De Maere - 0485 68 89 82 greatskua2002@hotmail.com

Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok

Werkgroep invertebraten WID

Vogelwerkgroep Cinerea

Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be users.telenet.be/WID

Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be dhost.info/cinerea

Marie-Anne Neirinckx info@zwamvlok.be / www.zwamvlok.be

Plantenwerkgroep Allium Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Giften voor het Reservatenfonds zijn welkom op rek-nr: 293-0212075-88 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf e 40 zijn fiscaal aftrekbaar.

nr. 4 - okt. 2013

• een boom (van het Griekse dendron) met zijn wortels en vertakkingen • een kristallisatie in de vorm van een boompje op voeg vlakken van fossiele gesteenten • een vertakte uitloper van hersenzenuwcellen: een com municatiekanaal dus • het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken • tenslotte groeit er natuurlijk welig langsheen de Dender… riet Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen afdelingen en zes studiewerkgroepen van Natuurpunt in de Denderstreek. Je kan voor meer inlichtingen steeds terecht bij de contactpersoon van jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt.

Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en foto’s door naar de redactie. Redactieadres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden. koen.steenhoudt@skynet.be V.U.: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Gedrukt bij Druk in de Weer op 100% kringlooppapier met vegetale inkten.

REDACTIERAAD

NATUURPROJECTEN Beneden-Dender te Gijzegem/ Herdersem / Mespelare/Wieze/ Beneden-Dender te Gijzegem/ Denderbelle - 6243 Herdersem/Mespelare/Wieze/ Brian Roelandt -- 052 Denderbelle 400422 57 71 brian.roelandt@telenet.be Brian Roelandt - 052 22 57 71 www.benedendender.be brian.roelandt@telenet.be Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 www.beneden-dender.be Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 johnny_cornelis@hotmail.com Johnny Cornelis Brede Schoren en- 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com Konkelschor te Berlare - 6616 BredeThibau Schoren en 42 69 72 Stefaan - 052 Konkelschor te te Berlare Dendervallei Ninove- -6616 6099 Stefaan Thibau--0495 052 42 Wouter Mertens 6869 8972 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be Dendervallei te Ninove - 6099 Den Dotter/Blauwbos Wouter Mertens - 0495 68 89 33 te wouter.mertens@natuurpuntninove.be Haaltert/Aaigem/Mere 6149 Jo Den Wittevrongel - 053 39 73 13 Dotter/Blauwbos jo.wittevrongel@telenet.be te Haaltert/Aaigem/Mere 6149 Everbeekse bossen- 053 - 6210 Jo Wittevrongel 39 73 13 Koen Van Den Berge - 055 42 83 90 jo.wittevrongel@telenet.be koen.vandenberge@skynet.be Everbeekse - 6210 Gemene Meersbossen te Idegem - 6647 Van-Den 055 42 83 90 LucKoen Favijts 054 Berge 41 52-17 koen.van.den.berge@telenet.be luc.favijts@skynet.be Gemene Meers te Idegem - -6647 ‘t Groot Schoor te Grembergen 6603 LucVerstraeten Favijts - 054- 052 41 52 Tarcy 2117 11 11 luc.favijts@skynet.be Heidemeersen te Berlare - 6644 Stefaan Thibau 42 69 72 - 6603 ‘t Groot Schoor- 052 te Grembergen stefaan.thibau@skynet.be Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11 Honegem te Erpe-Mere/ Heidemeersen te Berlare - 6644 Aalst/Lede - 6123- 052 42 69 72 Stefaan Thibau Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50 stefaan.thibau@skynet.be

Dendriet verwijst naar:

wim.dhaeseleer@honegem.be www.honegem.be Honegem te Erpe-Mere/ Keelman te-Denderhoutem -6178 Aalst/Lede 6123 Jo Wittevrongel 39 73 Wim D’Haeseleer- 053 - 0495 87 13 50 50 jo.wittevrongel@telenet.be wim.dhaeseleer@honegem.be Korte Lake te Overboelare - 6655 www.honegem.be Willem Boonen - 054 41 75 85 Keelman te Denderhoutem - 6178 willem.boonen@skynet.be Jo Wittevrongel - 053 39 73 13 Ledezijde - 6657 jo.wittevrongel@telenet.be Peter D’Hondt - 053 80 72 57 Korte Lake te Overboelare - 6655 peter.dhondt@telenet.be Willem Boonen - 054 41 75 85 Moenebroek te Geraardsbergen/ willem.boonen@skynet.be Lierde - 6620 Ledezijde - 6657 CarlosD’Hondt D’Haeseleer 05472415787 09 Peter - 053- 80 carlos.dhaeseleer@skynet.be peter.dhondt@telenet.be Molenbeekmeersen te Denderleeuw/ Moenebroek te Geraardsbergen/ Okegem - 6646 Lierde - 6620 Eric De Tré 053 66 Carlos D’Haeseleer -04 0543241 87 09 eric.de.tre@telenet.be carlos.dhaeseleer@gmail.com Padde- en Porrebeekvallei te Molenbeekmeersen te Denderleeuw/ Dendermonde Okegem - 6646- 6652 Dirk De VanTré den Bossche Eric - 053 66 04- 052 32 42 49 60 Palitsebeek te Liedekerke - 9427 eric.de.tre@telenet.be Marc Michiels - 053 67 11 91 Paddeen Porrebeekvallei te marcusmichiels@skynet.be Dendermonde - 6652 Pamelse meersen, Dommelingen te Dirk Van den Bossche - 052 42 49 60 Liedekerke -te9972 Palitsebeek Liedekerke - 9427 Marc Michiels Michiels -- 053 053 67 67 11 11 91 91 Marc marcusmichiels@skynet.be marcusmichiels@telenet.be Phenixberg te Okegem - 6618 te Pamelse meersen, Dommelingen Wouter Mertens - 054 32 51 71 Liedekerke - 9972 wouter.mertens@natuurpuntninove.be Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

Raspaillebos te Grimminge - 6164 Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 Phenixberg te Okegem - 6618 koen.steenhoudt@skynet.be Wouter Mertens - 054 32 51 71 Rietbeemd te Moerbeke/ wouter.mertens@natuurpuntninove.be Viane/Lessines 6058 Raspaillebos te -Grimminge - 6164 Godfried Merlevede - 068 Koen Steenhoudt - 054 5830 6701 5807 0486 87 17 87 koen.steenhoudt@skynet.be derietbeemd@hotmail.com Rietbeemd te Moerbeke/ Sint-Onolfspolder te Appels/ Viane/Lessines - 6058 Dendermonde - 6623 Godfried Merlevede - 068 30 01 07 Bart Dierickx 0486 87 17 87- 052 21 03 81 derietbeemd@hotmail.com Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053te67Appels/ 11 91 Sint-Onolfspolder marcusmichiels@skynet.be Dendermonde - 6623 Bart Dierickx - 6052 21 03 81 Wachtbekken bartdierickx@skynet.be In Sint-Gillis/Dendermonde Valier Liedekerke 9418 StefaanteThibau - 052 -42 69 72 Marc Michiels - 053 67 11 91 stefaan.thibau@skynet.be marcusmichiels@telenet.be Walputbeek/Dendermeersen Wachtbekken te Meerbeke - 66213 In Sint-Gillis/Dendermonde Georges Jacobs - 054 33 60 64 Stefaan Thibau - 052 42 69 72 georges.jacobs@pandora.be stefaan.thibau@skynet.be Wellemeersen te Denderleeuw/ Walputbeek/Dendermeersen Erembodegem - 6612 te - 6213 EricMeerbeke De Tré - 053 66 04 32 Georges Jacobs - 054 33 60 64 eric.de.tre@telenet.be georges.jacobs@pandora.be Werkgroep Bomen-ParkWellemeersen te Denderleeuw/ Osbroek/Gerstjens te Aalst Erembodegem 6612 40 83 28 Peter Tolleneer -- 0498 Eric De Tré - 053 66 04 32 wbpo.aalst@belgacom.net eric.de.tre@telenet.be Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

Wouter Mertens – hoofdredacteur. Koen Steenhoudt – redactiesecretaris. Wim Van Grieken – denderkalender. Wilfried Veldeman – lay-out. Marc Symoens – corrector. Mikol De Decker – adresbeheer. Daan Stemgée – productie & publ. Rik De Baere, Eric De Block, Joachim De Maeseneer, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Bob Lambrechts. Werkten ook mee aan dit nr: Christophe Bert, Peter De Somer, Marcel De Vos, Wouter Faveyts, Marie Anne Neirinckx, Karine Van der Vurst. Vildaphoto: Yves Adams, Rollin Verlinde

Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreekafdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit laatste doe je door middel van een overschrijving van e 7,50 op rek-nr IBAN BE77 6135 0283 0042 van Dendriet, Kruyenberg 39, 9290 Berlare, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet afdeling...”. Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

Retouradres: Mikol De Decker, Dokter Haekstraat 37, 9200 Grembergen E-mail: dendriet@skynet.be

Veel volk voor de Nacht van de Vleemuis in Meldert

Foto’s voorpagina: Pleisterwerk Juffrouwkapel: Koen Steenhoudt Zwavelzwam: Marie-Anne Neirinckx Herfstbos: Michaël Veldeman

Foto’s achterpagina: Daan Stemgée Marleen Hallaert Wouter Mertens

Veel aandacht voor Diemer Vercayie, zoogdierenspecialist

In dit nummer lees je: 3 Voorwoord 4 Juffrouwkapel heropgebouwd 8 10 jaar Zwamvlok 12 Bos voor iedereen 13 Denderkalender 15 Wandelkaart Den Dotter 21 14de Quiz Denderstreek 22 Herefords in Liedekerke 24 Bijzondere broedvogels 2012

Jumpen maar!, voor jong en oud in Aalst

Ook in Ninove waagden meer dan 100 zwemmers de Big Jump

4 - okt. 2013 Schrijf nu je lidgeld 2014 over. Doe hetnr.snel !