Afgiftekantoor Gent X - P109327
jaargang 14
nummer 4 - 2015 Retouradres: Mikol De Decker, Dokter Haekstraat 37, 9200 Grembergen Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.
driemaandelijks tijdschrift
Zeldzame zwammen Wandelkaart Geelstervallei Salamanderseks 28 november Natuurquiz
okt. - nov. - dec.
Dank u Koen
2
op – vrijblijvendheid. Na anderhalf decennium wil Koen dat werk voor Dendriet doorgeven aan een volgende generatie. Zo kan hij zich ten volle wijden aan zijn inzet binnen Natuurpunt BovenDender, zijn conservatorschap van het Raspaillebos en zijn bijzonder hoogwaardige kennis van o.a. de herkenning, verspreiding en ecologie van de vuursalamander in onze regio. Graag laten we deze gelegenheid niet ongemoeid om Koen van harte te danken voor zoveel professionaliteit, betrokkenheid en duidelijke visie. Dendriet wordt binnen en buiten de vereniging gewaardeerd als een tijdschrift dat een regionale meerwaarde en visie heeft op mens, natuur en landschap in onze regio. Het reikt door zijn nieuwswaarde en lokale kennis verder dan de klassieke algemene natuurartikels die je met de nieuwe media tegenwoordig zowat overal kan vinden. Je hebt de lat voor je opvolger hoog gelegd, Koen, ook al gaf je terecht aan dat het goed is als een nieuwe ploeg nieuwe accenten legt, de hoogte en plaats van de lat herkalibreert en groeitijd en kansen krijgt. Ik spreek dit welgemeende dankwoord dan ook uit namens de voltallige en volmondige redactieraad. We kijken alvast nieuwsgierig uit naar de reacties op de uitgeschreven vacature. Misschien die van jou? Danny Declercq
Ze worden zeldzaam. Engagementen die langer dan een decennium duren, worden al even spaarzaam uitgespreid als de witte merels, waarover we in vorige Dendriet lyrisch rapporteerden. En toch floreren dergelijke uitzonderingen bij bosjes binnen Natuurpunt. Niet dat de meer tijdelijke engagementen niet welkom en aanwezig zijn of ondergewaardeerd worden binnen Natuurpunt. Integendeel. Ze bieden wel degelijk een wederzijdse meerwaarde aan vele werkingen en persoonlijkheden. Toch kan je er niet naast kijken hoe vele afdelingen en werkgroepen gedragen worden door mensen die al een ruime tijd meedraaien. Zo zijn ook heel wat mensen van onze Dendrietredactieraad al van in den beginne, dus 15 boeiende jaren lang, in de weer om elk kwartaal een kwaliteitsvol regiotijdschrift aan te bieden. Ik heb het genoegen ze stuk voor stuk te kennen en mijn waardering voor hen is alleen maar gegroeid in al die jaren. Een van deze drijvende krachten achter onze succesformule, die gaandeweg ook de functie van redactiesecretaris ontplooide, is Koen Steenhoudt. Koen stelt voor elke Dendriet het draaiboek samen met daarin waar welk artikel komt, hoeveel ruimte het krijgt en welke foto’s er bij passen. Een vinger aan de pols, meer dan een vinger in de pap, voortdurend twee handen uit de mouwen en een rots in de branding. Want met vrijwilligers samenwerken vergt inzet en het volle besef dat vrijwilligheid niet hetzelfde is als – en zelfs loodrecht staat
Wouter Mertens, hoofdredacteur
nr. 4 - okt. 2015
Natuurpunt zoekt redactiesecretaris Zoals je las in het voorwoord zet ik een punt achter een bijna dertigjarige carrière van (helpen) ‘boekjes maken’. Niet dat ik het werk of de redactieploeg niet leuk meer vindt. Mijn eigen werk, tuin, de inzet voor de eigen afdeling, mijn conservatorschap en zoveel andere dingen die ik doe en nog zou willen doen, zorgen ervoor dat het driemaandelijkse ‘Dendrieten’ er af en toe iets teveel aan is. Vandaar dat we op zoek zijn naar iemand om de secretarisfakkel aan door te geven. Ikzelf blijf wel afgevaardigde van mijn afdeling in de Dendrietvergadering.
Geroepen Hoor jij tot diegenen die met meer dan doorsnee aandacht de aanhef hebben gelezen, en voel je iets voor wat zelfstanding administratief werk, zonder daarom te moeten gelinkt zijn aan het bestuur van een afdeling, dan is deze post misschien iets voor jou! Zie hier wie we zoeken.
?
Driemaandelijkse vergadering Je ziet het zitten om samen met onze hoofdredacteur (Wouter), onze layouter (Wilfried), onze penningmeester (Daan), onze taalrevisor (Marc) en de afgevaardigden van negen afdelingen driemaandelijks bijeen te komen in café Industriepark te Ninove, om het pas gepubliceerde nummer te evalueren en om de inhoud en de timing te bepalen van het volgende.
Ruwe artikels bewerken Wat gevoel voor taal, proza en goede zinsstructuur zijn pluspunten die je aanwendt om de ruwe artikels in hun finale vorm te gieten. Je reduceert te lange artikels indien dit kan zonder afbreuk te doen aan de inhoud. Zo niet overleg je met de auteur over een verbeterde versie. Je zorgt voor een korte, sprekende koptekst wanneer die ontbreekt. Je kapt het artikel in verteerbare stukjes met een passend titeltje. Je voegt praktische informatie toe. Het eindresultaat stuur je naar Marc voor taalcorrectie.
Passende foto’s Je beoordeelt de foto’s (als je die al krijgt) op kwaliteit, en zoekt bijkomende plaatjes in je eigen bibliotheek, of op de website van Vilda. Je bepaalt het aantal foto’s in functie van de lengte van het artikel. Je stuurt de foto’s naar Wilfried, onze finale layouter.
nr. 4 - okt. 2015
Draaiboek Je maakt een draaiboek waarin je de exacte plaats van het artikel aangeeft, samen met wenken en suggesties voor de eindlayout.
Geduld, communicatie en doorzetting Je benadert de mensen rechtstreeks wanneer deadlines in het gedrang komen en overlegt met de andere redactieleden wanneer de deadlines worden overschreden. Je maakt er een erezaak van om samen met hen het boekje tijdig in de bus te krijgen.
Kandidatuur Voel je je geroepen voor deze driemaandelijks terugkerende klus, die gedurende een drietal weken af en toe een uurtje van je avond in beslag neemt? Stuur dan je kandidatuur naar daan.stemgee@telenet.be. Koen Steenhoudt koen.x.hilde@skynet.be
3
Zeldzame zwammen in Geraardsbergen en Lessen Het aantal soorten fungi op aarde wordt geschat op meer dan 5 miljoen. Hiervan komen 4000 tot 7000 soorten in België voor. Elk jaar worden er nog soorten ontdekt waarvan, na microscopisch onderzoek, blijkt dat het de eerste waarneming betreft voor Vlaanderen of voor ons land. Geraardsbergen en Lessen laten zich niet onbetuigd.
Oudenberg
In Dendriet nr. 3 van 2011 kon je lezen dat het topje van de Oudenberg aan de kapel een kaal geschoren zandkop is met een arme bodem en een zeer interessante flora. Ook de zwammenwereld laat zich hier van zijn mooiste kant bewonderen, en niet alleen aan de kapel maar ook op andere plaatsen op de Oudenberg. De grasvelden aan de kapel kennen al lang een intensief gazonbeheer zonder bemesting. Door de uitzonderlijke waterhuishouding en het zandige karakter vind je hier een verrassende flora. Gestreepte witbol, gladde witbol, tandjesgras, muizenoor en tormentil zijn er enkele van. Kom je hier eind mei, dan vind je o.a. veel rood zwenkgras en reukgras in bloei. Half juni zal je heel wat goudhaver en kamgras zien. Wie begin juli komt, bemerkt gewoon struisgras, en in augustus kan je de weelderige bloei bewonderen van de blauwe knoop en schermhavikskruid.
de paddenstoelen) bewonderen. Wasplaten zijn zeer kleurrijke, maar zeer kieskeurige paddenstoelen die vaak samen met even kleurige koraal- en knotszwammetjes opduiken op schrale terreinen. Eén voorwaarde: het terrein waar ze groeien, mag al meer dan 50 jaar niet meer bemest en aangeroerd zijn. Logisch dus dat ze zeldzaam zijn. Meestal vind je ze nog op kerkhoven of andere plaatsen waar geen (kunst)mest gestrooid wordt. In Geraardsbergen op de lang-
Kom je hier echter in november, dan kan je allerhande wasplaatjes (de orchideeën onder
4
Willem Boonen
Over wasplaten en aardtongen
Elfenwasplaat
gerekte Oudenberg heb je nog van die plekjes met hier en daar enkele luttele vierkante meter onbemest gazongrasland. Op de zandkop zelf vind je soorten als elfenwasplaat (H. ceraceae), slijmwasplaat (H. laeta), sneeuwzwammetje (H. virginea), papegaaizwammetje (H. psittacina), gele wasplaat (H. chlorophana), grauwe wasplaat (H. unguinosa) en gewoon vuurzwammetje (Hygrocybe miniata). Er zijn nog meer soorten, maar die moeten nog nader onderzocht worden. Liefst microscopisch. Natuurlijk vind je nog andere soorten zwammen zoals de fraaie knotszwam (Clavulinopsis laeticolor) en zeer merkwaardig, bovenop de zandkop waar het plat is en op een tiental meter van de wasplaten, vind je talrijke dooiergele mestzwammen (Bolbitius vitellinus), een soort die graag groeit op goed bemeste graslanden. Vroeger werd aangenomen dat wasplaten saprotroof leven (opruimers van dood organisch materiaal dat ze afbreken en omzetten in mineralen die opnieuw door planten kunnen
nr. 4 - okt. 2015
Danny Declercq
Papegaaizwammetje
Willem Boonen
opgenomen worden), alsook voedingsstoffen uit mossen halen. Die theorie werd ondertussen weerlegd en men neemt momenteel aan dat wasplaten biotroof leven met grassen (samenleven met hogere planten waarbij beide voordeel hebben). Dit weerhoudt hen echter niet om ook te groeien op plaatsen waar geen grassen maar andere plantensoorten te vinden zijn. Daar staan ze dan ook vaak samen met andere graslandpaddenstoelen zoals diverse soorten aardtongen. Op de uitloper van de Oudenberg, aan het Sanatorium, vond Danny Declercq vorig jaar tussen verschillende aardtongsoorten: fijngeschubde aardtong (Geoglossum fallax), kleverige aardtong (Geoglossum glutinosum) en de zeer zeldzame kortsporige aardtong (Geoglossum elongatum). Op een van de aardtongen vond hij de aardtongzwameter (Hypomyces papulasporae). Dit bleek dan heel waarschijnlijk de eerste vondst voor België te zijn. Een stukje ervan werd naar het herbarium van de Nationale Plantentuin in Meise gestuurd.
Gele wasplaat
Nog in Dendriet nr. 2 van 2013 lees je dat in Lessen, een Waals stadje naast Geraardsbergen, een nieuw natuurreservaat in een opgevulde steengroeve in volle ontwikkeling is. Door aangepast beheer zijn hier ook zeldzame planten en paddenstoelen te ontdekken. De opvulling van Mouplon begon begin de jaren ’50 en ging door tot begin de jaren ‘60.
nr. 4 - okt. 2015
Danny Declercq
Mouplon te Lessen
Grauwe wasplaat
5
Danny Declercq
Danny Declercq Willem Boonen
Gewoon vuurzwammetje 4 Aardtongzwameter
Gele populierridderzwam
6
nr. 4 - okt. 2015
Danny Declercq
Kortsporige aardtong
Er verschenen in het boomloze landschap verschillende orchideesoorten en zeldzame planten, waaronder rondbladig wintergroen, waarna door successie het terrein langzaamaan beboste. Ondertussen zijn er verschillende clusters ontbost en andere kruidige plekken werden gemaaid.
Orchideeën en zwammen Het resultaat was het volgende jaar al goed merkbaar. Een aantal orchideesoorten kregen nieuwe kansen: gevlekte orchis, bosorchis, rietorchis, bijenorchis, grote keverorchis en de brede wespenorchis. Doordat orchideeën kleine zaden produceren met slechts een kleine hoeveel-
nr. 4 - okt. 2015
heid reservestoffen zijn ze voor hun kieming afhankelijk van zwammen die wij mycorrhizasymbionten (zie biotroof) noemen. En deze vind je hier dan ook in talrijke hoeveelheden en in een grote soortenrijkdom. Op de gemaaide plekken vonden we soorten als ruige aardtong (Trichoglossum hirsitum), zwartwordende wasplaat (Hygrocybe conica), sneeuwzwammetje (H. virginea), papegaaizwammetje (H. psittacina) en fraaie knotszwam (Clavulinopsis laeticolor) en in de beboste stukken vele vliegenzwammen (Amanita muscaria) en allerhande melkzwammen en russula’s. Eén welbepaalde geelgekleurde ridderzwam was mij twee jaar geleden al opgevallen
maar ik kon ze niet thuisbrengen. Verleden jaar deed Eddy Saveyn (mycoloog van de paddenstoelenwerkgroep KVMV) een exemplaar mee voor microscopisch onderzoek. Toen bleek het om de populierridderzwam (Tricholoma equestre var populinum) te gaan. Ook van deze paddenstoel was het waarschijnlijk de eerste waarneming voor ons land en ook van deze zwam werd een stuk naar Meise gestuurd. De laatste jaren is er een merkbare verhoogde interesse voor paddenstoelen bij veel natuurliefhebbers. Mede hierdoor komen de volgende jaren hopelijk nog meer zeldzaamheden in onze streek aan het licht. Willem Boonen
7
DENDERKALENDER uur van vertrek plaats van afspraak
bijzonderheid
toelichting gids
contactpersoon
zeker meebrengen
Herfstinventarisaties
Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok 14.00
Plaats wordt enkele dagen vooraf aangekondigd op de website www. zwamvlok.be Zoals elk jaar gaan we tijdens de herfst wekelijks paddenstoelen inventariseren in één van onze natuurgebieden. Iedereen welkom. Wie per mail wil op de hoogte gebracht worden van elke inventarisatie, kan zijn e-mailadres melden via info@zwamvlok.be www.zwamvlok.be 053 78 15 47 – 0486 07 50 30 zaterdag 3 oktober
Vogeltrektellingen in de Paardeweide afd. Dendermonding 7:50
Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1 (e 2 per gezin), tenzij expliciet anders vermeld. Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o7 per km/persoon).
Paardeweide-Oost, ter hoogte van de vistrap (Wichelen) Vandaag tellen we de overvliegende vogels die warmere oorden opzoeken. Kom gerust eens een kijkje nemen op de telpost in de Paardeweide. In samenwerking met vzw Durme. Rudi Van Onderbergen 0493 67 52 70 zaterdag 3 oktober
Eetfestijn afd. Boven-Dender 11:30 - 13:30 en 17:00 - 21:00 Parochiale zaal, Grimmingeplein, Grimminge Witte en zwarte pensen met appelmoes, vegetarische burgers met ratatouille of een boterham met hesp en rauwkost, begeleid door een biertje, wijn of frisdrank. Proef er ook het Iffraken, het tripelbier gebrouwen door en voor Natuurpunt Boven-Dender. De opbrengst gaat naar de uitbouw van de natuurreservaten in Geraardsbergen, Lierde en Everbeek. Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be zondag 4 oktober
Herfst in de Gerstjens afd. Aalst 10:00 - 12:00
Parking Gerstenhof, Gerstenstraat
nr. 4 - okt. 2015
12, Erembodegem-Aalst
Kom ontdekken hoe de planten
en insecten zich voorbereiden op de komende winter. Peter Tolleneer – Laurent Annaert Jens De Bruycker – 053 77 93 00 zondag 4 oktober
Opendag bij SOS Wilde Dieren afd. Boven-Dender 10:00 - 18:00
SOS Wilde Dieren, Hoge Buizemont 211, Geraardsbergen We kijken achter de schermen in het Geraardsbergse opvangcentrum voor vogels en wilde dieren. Een gids vertelt alles over de werking van het centrum en over de vele dieren die er worden opgevangen en verzorgd. Na het bezoek kan je op het gezellige terras nog nagenieten met een pannenkoek en een streekbiertje of frisdrank. www.soswildedieren.be zondag 11 oktober
Landschapswandeling Kravaalbos en omgeving afd. Aalst 13:30 en 14:00 vertrek geleide
wandeling 13:30, 13:50, 14:10 en 14:30 vertrek gezinstocht Café ‘Bij Stinne’, Putstraat 116, 9310 Meldert Tijdens een geleide wandeling ( ca. 8 km) in een afwisselend landschap kom je meer te weten over tal van troeven van het bos en het landschap voor mens en natuur: van bronbeek tot boomgaard, van oudsher tot recent gerealiseerd. Of kies de kortere gezinstocht en ontdek het bos en het landschap op een speelse manier. Onderweg staan je een aantal verrassende opdrachten te wachten. Bij terugkomst aan De Stinne zal een drankje klaar staan. Om 17 uur stellen de samenwerkende besturen en organisaties zich graag voor in een Spel zonder Grenzen. Evelyne Fiers – 052 33 89 16 evelyne@rlsd.be (strategisch project) Maja Verbeeck – 09 267 78 37 maja.verbeeck@oost-vlaanderen.be, Aangepaste stapschoenen, moeilijk toegankelijk voor buggy’s
zaterdag 17 oktober
Bezoek aan het vogelopvangcentrum afd. Haaltert 14:00
Vogelopvangcentrum in Geraardsbergen Gelieve in te schrijven per mail aan: Wouter Braeckman wouter.braeckman@yahoo.fr zondag 18 oktober
Wandelen in slow motion afd. Erpe-Mere 08:30 - 09:30 Ontmoetingscentrum Erondegem, Zandstraat 6, Erondegem Langs bewegwijzerd parcours kan je op eigen tempo genieten van natuur en cultuur. 053 60 34 00 milieu@erpe-mere.be zondag 18 oktober
Trage wegen langs Beneden-Dender afd. Aalst 14:00 - 17:00
Wiezebrug, Disgenaatdreef, Herdersem Tijdens een korte wandeling vragen we aandacht voor het herstel en onderhoud van de trage wegen tussen Gijzegem en Mespelare. Via enkele vergeten buurtwegen passeren we de “missing link” tussen de voetwegen langs de Molenbeek in de mooie open Dendermeersen. Met een ludieke actie doen we een oproep naar de twee steden om een nieuwe wandelverbinding te realiseren tussen Aalst en Dendermonde als onderdeel van een bewegwijzerd wandelnetwerk van 40 km door het natuurlandschap Beneden-Dender. Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be zondag 18 oktober
Paddenstoelen in de Everbeekse Bossen afd. Boven-Dender 14:00 - 17:00
Kerk, Muiterij, Everbeek-Boven Wandeling doorheen Steenberg- en Hayesbos op zoek naar allerlei paddenstoelen. Willem Boonen – 0479 09 80 37 willem.boonen@skynet.be
9
zondag 18 oktober
zondag 15 november
zaterdag 28 november
Herfst, mossen in het Kravaalbos afd. Denderleeuw
Open beheerswerken en verkennende wandeling afd. Affligem-Liedekerke
16de Natuur- en milieuquiz afd. Ninove
14:00 - 17:30 Parking Café Stinne, Putstraat, Meldert Herfstwandeling in het Kravaalbos op zoek naar mossen. Peter Tolleneer – 0478 40 83 28 Laarzen zaterdag 24 oktober
Vogeltrektellingen in de Paardeweide afd. Dendermonding 7:50
Paardeweide-Oost, ter hoogte van de vistrap (Wichelen) Vandaag tellen we de overvliegende vogels die warmere oorden opzoeken. Kom gerust eens een kijkje nemen op de telpost in de Paardeweide. In samenwerking met vzw Durme. Rudi Van Onderbergen 0493 67 52 70 zaterdag 24 oktober
Paddenstoelenwandeling in het Osbroek afd. Aalst 14:00 - 17:00
Infobord Fr. Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan), Aalst Educatieve wandeling over paddenstoelen. Rosanne Snauwaert info@zwamvlok.be 053 78 15 47 – 0486 07 50 30 Laarzen, loep, paddenstoelengids zondag 8 november
Herfst in Somergembos afd. Aalst 10:00 - 12:00 Einde Schietbaan, zijstraat Brusselse Stwg, Aalst Kom genieten van het kleurig herfstpallet en de paddenstoelenrijkdom van dit mooi stuk natuur in de rand van de stad Aalst. Antonia Geerts Jens De Bruycker – 053 77 93 00
8:30 - 16:30 open beheerswerken
voor iedereen 14:00 - 16:30 wandeling langs de beheerswerken Wandelaars: parking zwembad, Sportlaan 2, Liedekerke Beheerswerken in het natuurgebied Palitsebeekvallei. Iedereen is welkom. We werken de hele dag door. Hapje en drankje voor de medewerkers. De wandelaars krijgen informatie over de beheerswerken en de resultaten ervan. Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@outlook.be zaterdag 21 november
Dag van de Natuur Beneden-Dender afd. Aalst 14:00 - 17:00 Hoek steenweg naar Oudegem, Singelweg, Mespelare Kom mee de natuur een handje toesteken en een boom of struik planten. Brian Roelandt – 052 22 57 71 zaterdag 21 november
Dag van de Natuur Beheeractiviteit in de Heidemeersen te Berlare afd. Dendermonding 9:00 - 17:00
zaterdag 21 november
Seks bij salamanders afd. Boven-Dender
zaterdag 14 november
Wellemeersen afd. Denderleeuw 13:00 - 17:00 NP-materiaaldepot in verlengde Wellemeersenstraat We maken nieuwe aanplantingen in de Wellemeersen. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Spade en stevig schoeisel of laarzen
10
Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Knotten van knotwilgen of afzetten houtkant in samenwerking met de gemeente Berlare. Drank en tussendoortje worden aangeboden. Broodjes en soep voor wie de hele dag blijft. Stefaan Thibau – 052 42 69 72 Dirk De Mesel – 052 42 67 28 Laarzen of stevig schoeisel, werkhandschoenen, evt. bijltje, hakmes of zaag
20:00 - 22:00 De Helix, Hoogvorst 2, Grimminge Franky Bossuyt, Koen Steenhoudt en Johan Vander Heyden vertellen over hun onderzoek naar (de voortplanting van) water- en vuursalamanders. Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be
19:30 - 23:30
Jeugdcentrum De kuip, Dr. Hemerijckxplein, Ninove Al voor de 14de keer kan je komen meegenieten van de milieu- en natuurquiz van de Denderstreek. Ploegen van 4 personen. Algemene vragenreeksen, fotoreeksen, themareeksen, een tafelronde en een 1-3-5 puntenronde met vragen over natuur en milieu. Maar ook aardrijkskunde en natuurkunde komen aan bod, net als cultuur, politiek en actualiteit, dit alles met een link naar natuur en milieu. Inschrijven door 20 euro per ploeg te storten op rekening BE 179793-5295-5521 van NP Ninove, met vermelding “quiz 2015 + ploegnaam” en een bevestigingsmail naar Wouter Mertens. Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be zondag 6 december
Wandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke 9:00 - 12:00 Ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat, Liedekerke Winterwandeling door het Liedekerkebos. Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@outlook.be zondag 6 december
Winterwandeling in het Kravaalbos afd. Aalst 10:00 - 12:00
Hof te Putte, Putstraat 99, Meldert Winterse tocht door het kale Kravaalbos en omgeving. Jens De Bruycker – 053 77 93 00 woensdag 9 december
Natuurreizigersavond afd. Ninove
19:30 - 22:30 Buurthuis Pollare, hoek Hoogstraat/ Nekkersput, 9401 Pollare Diverse natuurpunters komen elk op een zeer gevarieerde wijze hun voorbije natuurreis toelichten aan de hand van een projectie. Voor het ter perse gaan van dit boekje hadden we al toezeggingen over onze gezinsmeerdaagse naar de Hoge Venen door Frederik, Spanje/Portugal door Carlos, Extremadura/Ebro-Delta door Eddy, en nog vele andere. Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 joachimdm@yahoo.com
nr. 4 - okt. 2015
Uitneembare wandelkaart
Peter De Craecker
Geelstervallei
Het Wijmenierpad Wijmenier is een oud ambacht, nl. het ver- en bewerken van wijmen. Dit zijn twijgen van wilgen die als bindmiddel werden gebruikt, veelal voor het vervaardigen van manden, voor vlechtwerk (tuinschermen en afboording van borders) en als band. Ook de plaats waar wilgen werden gekweekt, specifiek voor dit ambacht, noemen we een wijmenier. De wandeling start aan de voormalige woon- en werkplaats van de laatste wijmenier van Impe. Het is tevens de naam van het pannenkoekenhuis dat gevestigd is in de woning van de wijmenier. De wandelroute leidt ons door tal van landschapstypes, eigen aan ons Vlaamse landschap. Met de “Wijmenier” in de rug lopen we een wegeltje in, langs met knotwilgen afgebakende weiden. Op het eind van dit wegeltje dwarsen we de Ledebaan.
Uiteindelijk komen beide routes samen en lopen we de bebouwde kom in. Aan het schooltje en de kapel gaan we links, en dwarsen we de Overimpestraat.
Opgelet voor het verkeer
Je bent dus rechtdoor gelopen en volgt nog een tijdje de loop van de Molenbeek (opletten voor het smalle wegeltje). We gebruiken het bruggetje en dwarsen de beek om vervolgens opwaarts te lopen tot aan de Molenstraat, waar we rechts afslaan. We blijven rechts meevolgen tot op het dorpsplein, waar we direct voorbij de kerk links afslaan. Het eerste wegeltje na 200 m rechts brengt ons terug op het vertrekpunt. In dit gebied heeft Natuurpunt een project lopen, Geelstervallei. Jouw hulp kan hier het verschil maken door te steunen met een gift op rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt met vermelding “Gift project Geelstervallei 6657”.
Links van de straat zien we een populierenbos. Natuurpunt wil dit bostype omvormen tot streekeigen bossen, onder meer door het aankopen van deze bossen. We dwarsen de Molenbeek en volgen een tijdje de waterloop stroomopwaarts. Met een beetje geluk hoor en zie je de grote gele kwikstaart en de ijsvogel. Beide zijn broedvogels in dit gebied. Het open landschap van de wandeling brengt ons naar de schaduw van de populierenbossen, sporadisch afgewisseld met een open plek of omsloten weide. Eventjes verderop kan je de wandeling inkorten via het Sterretjespad (zie onderaan) (rechtdoor) of de hoofdroute (linksaf) vervolgen. Het landschap wisselt hier tussen bos en weiden. Tussen de weiden en akkers dwarsen we de Veldekenswegel en ook hier worden we geconfronteerd met gemotoriseerd verkeer.
Opgelet voor het verkeer Na zowat 100 meter slaan we rechts af een smal wegeltje in. Bebouwing komt hier nog sporadisch voor, maar onze hedendaagse ruimtelijke ordening is niet te stoppen. Nieuwbouw rechts en links van het wandelpad wijzen op een steeds groeiende bevolking en het innemen van de nog schaarse natuur- en landbouwgebieden. Laat ons hopen dat Natuurpunt met jouw steun nog veel natuur kan verwerven en veilig stellen voor de toekomst.
Het Sterretjespad
Opgelet voor het verkeer Vooral bij slecht weer, wanneer je kiest voor de afkorting ‘alternatieve route’ (rechtdoor) en droge voeten je meer dan lief zijn, zal je een tijdje langs deze openbare rijbaan moeten lopen. Hou links aan zodat het verkeer je tegemoet rijdt aan jouw kant. Draag eventueel een fluorescerend vestje. Als je voor de hoofdroute kiest (rechtsaf), loop je een tijdje langs weiden en akkers en vervolgens terug de bossen in.
Natuurpunt Lede 14
nr. 4 - okt. 2015
zondag 13 december
Vogelexcursie naar Doel en Antwerpse haven afd. Ninove 08:00 - 18:00
Parking Brantano Ninove, hoek Okegembaan/Ring Dagexcursie op zoek naar ganzen en andere watervogels in een voor velen onbekend gebied: de omgeving van Doel met zijn kerncentrales en de Antwerpse haven herbergen pareltjes van schorren en slikgebieden, plassen en vijvers. Topgebieden als Drijdyck, schor oude Doel, Paardenschor, Putten West in Kieldrecht, Doelpolder Noord, Prosperpolder, Groot Rietveld en Rietmoerassen in Kallo staan op de bezoeklijst! Deze locaties liggen allemaal in de buurt van Saeftinghe (dat we niet bezoeken) maar moeten qua vogelrijkdom zeker niet onderdoen voor dit topgebied! Kris De Wit – 0470 19 10 97 krisdewit123@telenet.be Verrekijker en telescoop, warme kleding en lunchpakket zondag 13 december
Winterwandeling tussen Overboelare en Deux-Acren afd. Boven-Dender 14:00 - 17:00
Bruggenhuis, Majoor Van Lierdelaan 50, Overboelare Landschapswandeling op de taalgrens tussen Overboelare en Deux-Acren, langs Dender en Beaurengbos. Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@gmail.com zondag 3 januari 2016
BEHEERSWERKEN zaterdag 17 oktober
Werkvoormiddag in één van de reservaten afd. Boven-Dender 9:00 - 12:30
Nog af te spreken In een natuurreservaat is altijd wel een werkje op te knappen: afsluitingen herstellen of afbreken, hakhoutbeheer, bomen en struiken planten, onderhoud van de wandelpaden, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later beslist. Drank en een versnapering worden aangeboden. Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@gmail.com zondag 18 oktober
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke 9:00 - 12:30
Plaats van afspraak wordt tijdig meegedeeld Beheerswerken in een van onze reservaten. Wij zorgen voor drank en een tussendoortje. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be zaterdag 31 oktober
Beheerswerken Heidemeersen afd. Dendermonding
Glühweinwandeling in de Overnellebeekvallei afd. Affligem-Liedekerke
zondag 15 november
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke
9:30 - 12:00
B2B Businessflats Mark De Veirman, Overnelleweg 47, Ternat Natuurwandeling langs de ecologisch rijkste gebieden uit onze omgeving. Glühwein als afsluiter. Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@outlook.be zondag 17 januari
Uitstap naar kust en polders afd. Denderleeuw 9:00 - 19:00 Welleplein (kerk), Welle We kijken uit naar overwinterende watervogels. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Picknick, warme kledij en stevig schoeisel.
nr. 4 - okt. 2015
9:00 - 12:00 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Bestrijding (uittrekken, uitsteken) Amerikaanse vogelkers op de rivierduin ‘t Stampkot. Vooraf contact opnemen met: Stefaan Thibau – 052 42 69 72
9:00 - 16:30 Palitsebeekvallei. Plaats van afspraak wordt nog door Marc bevestigd Wij zorgen voor drank en een tussendoortje. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be zaterdag 21 november
Werkvoormiddag in één van de reservaten afd. Boven-Dender 9:00 - 12:30
Nog af te spreken In een natuurreservaat is altijd wel een werkje op te knappen: afsluitingen herstellen of afbreken,
hakhoutbeheer, bomen en struiken planten, onderhoud van de wandelpaden, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later beslist. Drank en een versnapering worden aangeboden. Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@gmail.com zaterdag 28 november
Beheerswerken Wachtbekken 6 afd. Dendermonding
9:00 - 12:00 en 13:30 - 16:30 Kappen wilgenopslag en/of knotten van knotwilgen. ’s Middags broodjeslunch met warme soep Vooraf contact opnemen met: Dirk De Mesel – 052 42 67 28 Laarzen en werkhandschoenen zondag 13 december
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke 9:00 - 12:30 Plaats van afspraak wordt tijdig meegedeeld Beheerswerken in een van onze reservaten. Wij zorgen voor drank en een tussendoortje. Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be zaterdag 19 december
Werkvoormiddag in één van de reservaten afd. Boven-Dender 9:00 - 12:30
Nog af te spreken In een natuurreservaat is altijd wel een werkje op te knappen: afsluitingen herstellen of afbreken, hakhoutbeheer, bomen en struiken planten, onderhoud van de wandelpaden, enz. Wat we precies gaan doen, wordt later beslist. Drank en een versnapering worden aangeboden. Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@gmail.com zaterdag 19 december
Beheerswerken Heidemeersen afd. Dendermonding 9:00 - 12:00 en 14:00 - 17:00 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Knotten van wilgen of kappen houtopslag. Vooraf contact opnemen met: Stefaan Thibau – 052 42 69 72 Laarzen en werkhandschoenen
15
Hernieuwbare energie voor uw bedrijf Haalbaarheidsstudies en advies inzake biomassa, zonne-energie en windenergie voor bedrijven (ook KMO’s) Zero Emission Solutions bvba Frits De Wolfkaai 8/24, 9300 Aalst Tel +32 (0)53 41 66 66 Fax +32 (0)53 41 66 00 www.zeroemissionsolutions.com
Gear for Adventure
Geniet méér in de natuur...
met het juiste materiaal van bij Trekking
P Gore-tex jassen Windstoppers P Thermische t-shirts P Waterdichte schoenen P P Verrekijker van Rugzak P toon r e v op GPS P rting atuurpunt o k % -5 rt N lidkaa
600m2 vol gespecialiseerde uitrusting
Uw partner in advies & opleiding Leopolddreef 54
9290 Berlare
Kwaliteitzorg
ISO 9001 - EFQM
Milieumanagement Veiligheid & Gezondheid Energie & CO2
ISO 14001 - EMAS VCA – OHSAS 18001
ISO 50001 – CO2 Prestatieladder
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ISO 26000 Interim Management Inspectie & Labo
ISO 17020 – ISO 17025
www.cryus.be info@cryus.be 0472/70.20.00
Oude Gentbaan 255 - 9300 Aalst 053 705 222 info@trek-king.be - www.trek-king.be
De verleidingsdans van salamanders Wie tijdens het voorjaar de tijd neemt om watersalamanders gade te slaan, zal zeker al gezien hebben dat mannetjes dan de vrouwtjes het hof maken door heftig met hun staart te zwaaien. Al lang werd vermoed dat mannetjes tijdens deze paardans feromonen naar het vrouwtje sturen, chemische substanties die het gedrag van het vrouwtje met betrekking tot voortplanting moeten beïnvloeden. Maar het bleef een raadsel hoe die feromonen eruitzien, en hoe ze het vrouwtje kunnen beïnvloeden. Recent onderzoek heeft hierin duidelijkheid gebracht.
Spermatofoor Om te beginnen is het belangrijk om de voortplanting van salamanders eens van nabij te bekijken. Net als veel andere dieren, hebben Europese salamanders inwendige bevruchting. Dat wil zeggen dat het samensmelten van het sperma en de eicel binnen het lichaam van het vrouwtje gebeurt. Maar in tegenstelling tot wat in het dierenrijk dikwijls de regel is, hebben mannetjes van deze salamanders geen copulatie-orgaan om hun sperma direct dicht bij de eicel af te leveren. In plaats daarvan zetten ze een zaadpakketje (spermatofoor) af
Een mannetje vinpootsalamander op zoek naar een vrouwtje
18
in het water. Vrouwtjes lopen vervolgens over die spermatofoor om hem uiteindelijk met hun cloaca op te nemen. Dit leidt tot een inwendige bevruchting zonder copulatie of langdurig lichamelijk contact, een zeldzame manier van voortplanten bij gewervelde dieren.
Paardans Om tot een succesvolle bevruchting te komen, moet het vrouwtje heel mooi over de spermatofoor lopen. Om haar hierbij te helpen, hebben mannelijke salamanders een soort paardans
Mannetje vinpootsalamander met een duidelijk gezwollen cloaca, van waaruit de feromonen afgescheiden worden
nr. 4 - okt. 2015
Natuurlijk en experimenteel volg-gedrag bij de vinpootsalamander
ontwikkeld die er hoofdzakelijk uit bestaat om met hun staart naar een potentieel vrouwtje te zwaaien. Indien het vrouwtje geïnteresseerd raakt, zal zij het staartzwaaiende mannetje van heel dichtbij gaan volgen. Dankzij dit volggedrag, wordt een vrouwtje automatisch over de spermatofoor geleid wanneer deze door het mannetje wordt afgezet. Om dit nog beter te coördineren, gaat het mannetje pas zijn spermatofoor afzetten wanneer hij van het vrouwtje een tik op de staart krijgt, een soort van bevestiging dat ze nog steeds
nr. 4 - okt. 2015
achter hem aan loopt en klaar is om het spermapakketje op te nemen.
Feromonen Oorspronkelijk dachten wetenschappers dat de feromonen dienden om de vrouwtjes vanop een afstand aan te trekken onder water. Maar aangezien mannetjes maar beginnen met staartzwaaien als ze zich al voor het vrouwtje bevinden, was dit niet de meest voor de hand liggende verklaring. De moeilijkheid om de functie van feromonen te bewijzen, zit vooral
19
in de negatieve controle, namelijk weten wat er zou gebeuren als een mannetje geen feromonen uitstuurt. Maar mannetjes beginnen bijna altijd met staartzwaaien als er een vrouwtje in de buurt komt... Om dit te voorkomen, werd een opstelling bedacht waarbij twee vrouwtjes vinpootsalamander bij elkaar gezet werden. In water vertoonden deze vrouwtjes geen bijzonder gedrag, maar in water waarin een mannetje vinpootsalamander kort tevoren had staan staartzwaaien, begonnen de vrouwtjes elkaar te volgen en zelfs elkaars staart aan te tikken. Deze gedragingen, die ook onder natuurlijke omstandigheden bij een mannetje waargenomen worden, tonen aan dat de feromonen in staat zijn om bij vrouwtjes het typische en tevens noodzakelijke gedrag voor voortplanting uit te lokken, namelijk het van nabij volgen van de partner, en het aanraken van de staart om duidelijk te maken dat ze klaar zijn voor de opname van de spermatofoor.
Soortspecifiek De feromonen zijn zo sterk dat ze volggedrag gaan uitlokken bij een vrouwtje, zelfs als er geen mannetje in de buurt is. Een volgende vraag was of de feromonen soort-specifiek zijn: m.a.w. wat zou er gebeuren als de feromonen van de vinpootsalamander aan twee vrouwtjes alpen-
20
 HPLC analyse van water waarin een mannetje vinpootsalamander heeft gezwaaid in vergelijking met dat waar een mannetje enkel in zwom. De oranje piek toont de feromonen
nr. 4 - okt. 2015
watersalamanders gepresenteerd worden? Zoals verwacht, gebeurde er niets. Ook omgekeerd reageerden twee vrouwtjes vinpootsalamanders totaal niet op feromonen van de alpenwatersalamander, en vertoonden ze hier geen volggedrag. Maar wat zou er gebeuren als een vrouwtje onder invloed van mannelijke feromonen van haar eigen soort in de nabijheid van een andere soort gebracht wordt? Om dat te testen werden een vinpootsalamander vrouwtje en een alpenwatersalamander vrouwtje bij elkaar gezet. Wanneer de feromonen van de vinpootsalamander hier toegevoegd werden, begon het vrouwtje van deze soort volggedrag te vertonen. Wanneer in tegenstelling de feromonen van alpenwatersalamander mannetjes werden toegevoegd, werd het omgekeerde waargenomen. De feromonen zijn dus soortspecifiek en zijn zo sterk dat ze alle noodzakelijke gedragingen kunnen uitlokken bij een vrouwtje, zelfs als er geen salamander van haar eigen soort in de buurt is. De typische kleuren en verhoogde staartkam die mannetjes tijdens het voortplantingsseizoen vertonen, zijn dus niet noodzakelijk (maar ze kunnen wel bijdragen) om tot een geslaagde voortplanting te komen: de feromonen kunnen zonder moeite deze job alleen klaren.
Oude moleculen De volgende stap in het onderzoek was de zoektocht naar de moleculen die verantwoordelijk zijn voor dit gedrag. Hiervoor werd water waarin een mannetje en vrouwtje gezwommen hadden chemisch vergeleken met water waarin een mannetje gedurende tien minuten had staan staartzwaaien naar het vrouwtje. HPLC analyses toonden aan dat dit laatste inderdaad moleculen bevatte die niet aanwezig waren in het andere water. Verdere chemische analyses toonden aan dat dit eiwitten zijn, die enkel door het mannetje aangemaakt worden. In tegenstelling tot structurele eiwitten (die o.a. spieren, ogen en haren maken), vertonen deze feromonen specifieke eigenschappen die ze wateroplosbaar maken. Uiteindelijk werden deze eiwitten door de onderzoekers uit het water geïsoleerd en werden de zuivere moleculen aan twee vrouwtjes vinpootsalamander aangeboden. Deze gedragstest toonde aan dat één enkel type eiwit inderdaad in staat is om salamandervrouwtjes dezelfde respons te laten vertonen als bij een staartzwaaiend mannetje. De feromonen worden aangemaakt in een klier die zich in de cloaca van het mannetje bevindt, en
nr. 4 - okt. 2015
worden dan al staartzwaaiend naar de neus van het vrouwtje gestuurd. Wanneer de vrouwtjes de feromonen opsnuiven, gaat dat reacties in hun hersenen teweegbrengen die het typische voortplantingsgedrag gaan uitlokken. Als interessante bijkomstigheid werd gevonden dat de salamanders niet één feromoon uitsturen, maar een zeer oude mix van verscheidene feromonen van een zelfde eiwit-familie. De oudste moleculen zijn ontstaan ongeveer 300 miljoen jaren geleden, de periode die de oorsprong van de eerste salamanders inluidde. Dit toont aan dat waarschijnlijk alle nu levende salamanders varianten op dit seksferomoon zouden kunnen gebruiken.
Conclusie Tot slot nog een filosofische noot: de interpretatie van de functie van feromonen is enorm afhankelijk van de gedragstest die de onderzoeker uitvoert. Hoewel bij deze watersalamanders de mannelijke feromonen volggedrag uitlokken bij het vrouwtje, moeten deze moleculen niet als “volg-feromonen” bestempeld worden. Ze kunnen veeleer beschouwd worden als moleculen die de gemoedstoestand van de vrouwtjes zodanig gaan beïnvloeden dat ze meer geneigd zijn om tot voortplanting over te gaan. En bij onze watersalamanders vertaalt zich dat in het vertonen van volggedrag. Meer info:
Ines Van Bocxlaer & Franky Bossuyt Amphibian Evolution Lab http://www.amphibia.be Vrije UniversiteitBrussel
Salamanderseks in de Helix Op 21 november brengt prof. Franky Bossuyt in de Helix een boeiende, maar toch (ook voor leken) heel bevattelijke uiteenzetting over het hier beschreven onderzoek. Op deze avond krijg je aanvullend een insteek over amfibieën in eigen streek, waaronder de vuursalamander.
21
Maandelijkse afspraak in Affligem-Liedekerke
22
opruimbeurt van het stort de bestaande loods bruikbaar gemaakt als bezoekersruimte. Het stort heeft plaats gemaakt voor een bloemenweide. Op deze nieuwe locatie werd het werkjaar afgesloten met een barbecue voor alle beheersmedewerkers.
Afdeling Affligem-Liedekerke INFO
Een zondag per maand komen Natuurpunters uit Affligem en Liedekerke samen voor beheerswerken in de Natuurpuntreservaten De Valier, de Palitsebeekvallei en de Pamelse Meersen, samen goed voor zowat 50 hectare natuurgebied. Een toffe ploeg van alle leeftijden zet zich met veel werklust en enthousiasme een halve of soms een hele dag in om de natuur optimaal tot haar recht te laten komen. Er wordt opgeruimd, gemaaid, geharkt en opgehoopt. Het resultaat zijn verbeterde hooilanden en bossen met begaanbare wandelwegen die de natuurgebieden openstellen voor iedereen. In een bebost terrein werd na een stevige
Wim Van Grieken wvangrieken@telenet.be
nr. 4 - okt. 2015
Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maatschappelijke visie. De activiteiten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en natuurbescherming. Websites: www.natuurpunt.be / www.denderstreek.waarnemingen.be / issuu.com/dendriet / www.youtube.com/dendriettv
AFDELINGEN Aalst Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be facebook: Natuurpunt groot Aalst
Dendermonding
Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be www.natuurpuntdendermonding.be facebook: Natuurpunt Dendermonding
Haaltert
natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 facebook: Natuurpunt Haaltert
Affligem-Liedekerke
Kern Affligem Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be Kern Liedekerke Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be
Denderleeuw
Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be
Erpe-Mere
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Boven-Dender
Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com www.natuurpunt-boven-dender.be
Lede
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be facebook: Natuurpunt Lede
Ninove
Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be www.natuurpunt.be/ninove facebook: Natuurpunt Ninove
NATUURSTUDIE-WERKGROEPEN Zoogdierenwerkgroep Denderstreek
Werkgroep amfibieën & reptielen Denderstreek
Joachim De Maeseneer 0499 80 89 05 joachimdm@yahoo.com
Koen De Maere - 0485 68 89 82 greatskua2002@hotmail.com
Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok
Werkgroep invertebraten WID
Vogelwerkgroep Cinerea
Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be users.telenet.be/WID
Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be dhost.info/cinerea
Marie-Anne Neirinckx info@zwamvlok.be / www.zwamvlok.be
Plantenwerkgroep Allium Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net
nr. 4 - okt. 2015
• een boom (van het Griekse dendron) met zijn wortels en vertakkingen • een kristallisatie in de vorm van een boompje op voeg vlakken van fossiele gesteenten • een vertakte uitloper van hersenzenuwcellen: een com municatiekanaal dus • het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken • tenslotte groeit er natuurlijk welig langsheen de Dender… riet Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen afdelingen en zes studiewerkgroepen van Natuurpunt in de Denderstreek. Je kan voor meer inlichtingen steeds terecht bij de contactpersoon van jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt.
Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en foto’s door naar de redactie. Redactieadres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden. koen.steenhoudt@skynet.be V.U.: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Gedrukt bij Druk in de Weer op 100% kringlooppapier met vegetale inkten.
REDACTIERAAD
NATUURPROJECTEN Giften voor het Reservatenfonds zijn welkom op rek-nr: BE56 2930 2120 7588 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf e 40 zijn fiscaal aftrekbaar.
Beneden-Dender te Gijzegem/ Herdersem / Mespelare/Wieze/ Beneden-Dender te Gijzegem/ Denderbelle - 6243 Herdersem/Mespelare/Wieze/ Brian Roelandt -- 052 Denderbelle 400422 57 71 brian.roelandt@telenet.be Daan Stemgée – 0476 600 595 www.benedendender.be daan.stemgee@telenet.be Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 www.beneden-dender.be Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 Beverbeekvallei te Aspelare/ johnny_cornelis@hotmail.com Nederhasselt/Outer – 6241 Brede Schoren en 0486 57 04 53 Frederik De Coster Konkelschor te Berlare - 6616 fred_decoster@hotmail.com Stefaan Thibau - 052 42 69 72 Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Dendervallei te Ninove - 6099 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 Wouter Mertens - 0495 68 89 33 johnny_cornelis@hotmail.com wouter.mertens@natuurpuntninove.be Brede Schoren en Den Dotter/Blauwbos te Berlare 6149 - 6616 te Konkelschor Haaltert/Aaigem/Mere Thibau- 053 - 052394273691372 Jo Stefaan Wittevrongel Dendervallei te Ninove - 6099 jo.wittevrongel@telenet.be Wouter Mertens Everbeekse bossen--0495 621068 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be Koen Van Den Berge - 055 42 83 90 koen.vandenberge@skynet.be Den Dotter/Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere - 6149 Gemene Meers te Idegem - 6647 Lucnatuurpunt.haaltert@gmail.com Favijts - 054 41 52 17 0472 44 70 34 luc.favijts@skynet.be ‘t Groot Schoorbossen te Grembergen Everbeekse - 6210 - 6603 Tarcy Verstraeten - 052- 21 Koen Van Den Berge 05511421183 90 Heidemeersen te Berlare - 6644 koen.van.den.berge@telenet.be Stefaan Thibaute- Lede/Erondegem 052 42 69 72 - 6657 Geelstervallei stefaan.thibau@skynet.be Peter De Craecker – 0473 95 40 06 Honegem te Erpe-Mere/ peter.de.craecker@telenet.be Aalst/Lede 6123 te Idegem - 6647 Gemene -Meers Wim D’Haeseleer 0495 Luc Favijts - 054- 41 52 87 17 50 50 luc.favijts@skynet.be
Dendriet verwijst naar:
wim.dhaeseleer@honegem.be ‘twww.honegem.be Groot Schoor te Grembergen - 6603 Keelman te Denderhoutem Tarcy Verstraeten - 052 21 11-6178 11 Jo Wittevrongel - 053 39 73 13 Heidemeersen te Berlare - 6644 jo.wittevrongel@telenet.be Stefaan Thibau - 052 42 69 72 Korte Lake te Overboelare - 6655 stefaan.thibau@skynet.be Willem Boonen - 054 41 75 85 Honegem te Erpe-Mere/ willem.boonen@skynet.be Aalst/Lede 6123 Ledezijde - -6657 Wim - 0495 8757 50 50 Peter D’Haeseleer D’Hondt - 053 80 72 wim.dhaeseleer@honegem.be peter.dhondt@telenet.be www.honegem.be Moenebroek te Geraardsbergen/ Keelman te Denderhoutem - 6178 Lierde - 6620 natuurpunt.haaltert@gmail.com Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 0472 44 70 34 carlos.dhaeseleer@skynet.be facebook: NatuurpuntteHaaltert Molenbeekmeersen Denderleeuw/ Kortelake te Overboelare - 6655 Okegem - 6646 Willem Boonen 05404413275 85 Eric De Tré - 053- 66 willem.boonen@skynet.be eric.de.tre@telenet.be Padde- en Porrebeekvallei te Moenebroek te Geraardsbergen/ Dendermonde Lierde - 6620 - 6652 Dirk VanD’Haeseleer den Bossche - 052 Carlos - 054 4142 8749 0960 Palitsebeek te Liedekerke - 9427 carlos.dhaeseleer@gmail.com Marc Michiels - 053 te 67Denderleeuw/ 11 91 Molenbeekmeersen marcusmichiels@skynet.be Okegem - 6646 Pamelse te Eric De Trémeersen, - 053 66Dommelingen 04 32 Liedekerke - 9972 eric.de.tre@telenet.be Marc Michiels - 053 67 11 91 Paddeen Porrebeekvallei te marcusmichiels@skynet.be Dendermonde - 6652 Phenixberg te Okegem - 6618 Dirk Van den Bossche - 052 42 49 60 Wouter Mertens - 054 32 51 71 Palitsebeek te Liedekerke - 9427 wouter.mertens@natuurpuntninove.be Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be
Raspaillebos te Grimminge - 6164 Koen Steenhoudt 054 58 67 58 te Pamelse meersen,- Dommelingen koen.steenhoudt@skynet.be Liedekerke - 9972 Rietbeemd te -Moerbeke/ Marc Michiels 053 67 11 91 Viane/Lessines - 6058 marcusmichiels@telenet.be Godfried Merlevede - 068 30- 01 07 Raspaillebos te Grimminge 6164 0486 Steenhoudt 87 17 87 - 054 58 67 58 Koen derietbeemd@hotmail.com koen.x.hilde@gmail.com Sint-Onolfspolder te Appels/ Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines 6058 Dendermonde -- 6623 Godfried Merlevede - 068 30 01 07 Bart Dierickx - 052 21 03 81 0486 87 Valier87 te 17 Liedekerke - 9418 derietbeemd@hotmail.com Marc Michiels - 053 67 11 91 Sint-Onolfspolder te Appels/ marcusmichiels@skynet.be Dendermonde Wachtbekken 6- 6623 Bart Dierickx - 052 21 03 81 In Sint-Gillis/Dendermonde bartdierickx@skynet.be StefaanteThibau - 052 -42 69 72 Valier Liedekerke 9418 stefaan.thibau@skynet.be Marc Michiels - 053 67 11 91 Walputbeek/Dendermeersen marcusmichiels@telenet.be te Meerbeke - 66213 Wachtbekken Georges Jacobs - 054 33 60 64 In Sint-Gillis/Dendermonde georges.jacobs@pandora.be Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be Wellemeersen te Denderleeuw/ Walputbeek/Dendermeersen Erembodegem - 6612 te - 6213 EricMeerbeke De Tré - 053 66 04 32 Georges Jacobs - 054 33 60 64 eric.de.tre@telenet.be georges.jacobs@pandora.be Werkgroep Bomen-ParkWellemeersen te Denderleeuw/ Osbroek/Gerstjens te Aalst Erembodegem 6612 40 83 28 Peter Tolleneer -- 0498 Eric De Tré - 053 66 04 32 wbpo.aalst@belgacom.net eric.de.tre@telenet.be Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net
Wouter Mertens – hoofdredacteur. Koen Steenhoudt – redactiesecretaris. Wim Van Grieken – denderkalender. Wilfried Veldeman – lay-out. Marc Symoens – corrector. Mikol De Decker – adresbeheer. Daan Stemgée – productie & publ. Rik De Baere, Erik De Block, Joachim De Maeseneer, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Bob Lambrechts. Werkten ook mee aan dit nr: Willem Boonen, Peter De Craecker, Ines Van Bocxlaer, Franky Bossuyt.
Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreekafdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit laatste doe je door middel van een overschrijving van e 7,50 op rek-nr IBAN BE77 6135 0283 0042 van Dendriet, Kruyenberg 39, 9290 Berlare, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet afdeling...”. Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.
23
Waterdiertjes kijken voor jong en oud
Midzomernacht Honegem
Rudy Lauwaert
Rik De Baere
Retouradres: Mikol De Decker, Dokter Haekstraat 37, 9200 Grembergen E-mail: dendriet@skynet.be
Foto’s voorpagina: Werken in de natuur in Liedekerke is plezant: Wim Van Grieken Zwartwordende wasplaat Danny Declercq: Herfstzon boven moeraszone Paardeweide Berlare Daan StemgÊe
In dit nummer lees je:
Stadsnatuur in Aalst: slechtvalken kijken
Ecologisch groenbeheer in stadspark Aalst
24 nr. 4 - okt. 2015 zaterdag 28 november: 16de Natuur- en Milieuquiz
Rik De Baere
Rik De Baere
2 Voorwoord 3 Vacature 4 Zwammen in Geraardsbergen en Lessen 9 Denderkalender 11 Wandelkaart Geelstervallei 16 Erembald Kravaal happening 18 Verleidingsdans van salamanders 22 Beheerswerken Affligem-Liedekerke