dendriet 2017 nr 1 jaargang 16

Afgiftekantoor Gent X - P109327

Driemaandelijks ledentijdschrift van Natuurpunt Denderstreek jan | febr | maart 2017

Retouradres: Dr. Haekstraat 37, 9200 Grembergen

jan 28 &29 Vogeld weeken

Beweging aan de voederplank Help onze vogels de winter door

Zag jij nog een eikelmuis?

Natuurpunt Denderstreek

Iedereen de kans geven om zich in te zetten voor onze natuur en landschappen door studie, educatie, beleid en natuurbescherming. Open, ongebonden en ruimdenkend. Daar staat Natuurpunt voor.

www.natuurpunt.be A www.denderstreek.waarnemingen.be A issuu.com/dendriet

AFDELINGEN Aalst

Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be facebook: Natuurpunt groot Aalst

Dendermonding

Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be www.natuurpuntdendermonding.be facebook: Natuurpunt Dendermonding

Haaltert

natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 facebook: Natuurpunt Haaltert

Affligem-Liedekerke

Kern Affligem Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be Kern Liedekerke Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

Denderleeuw

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be

Erpe-Mere

Ilona Blondeel - 0487 10 79 54 ilona_blondeel@hotmail.com facebook: Natuurpunt Erpe-Mere

Boven-Dender

Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com www.natuurpunt-boven-dender.be

Lede

Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com facebook: Natuurpunt Lede

Ninove

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be www.natuurpunt.be/ninove facebook: Natuurpunt Ninove

NATUURSTUDIE-WERKGROEPEN Zoogdierenwerkgroep Denderstreek Diemer Vercayie 0499 14 73 60 diemervercayie@gmail.com

Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok Marie-Anne Neirinckx info@zwamvlok.be / www.zwamvlok.be

Werkgroep amfibieën & reptielen Denderstreek

Plantenwerkgroep Allium

Werkgroep invertebraten WID

Vogelwerkgroep Cinerea

Koen De Maere - 0485 68 89 82 greatskua2002@hotmail.com

Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be users.telenet.be/WID

Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be dhost.info/cinerea

NATUURPROJECTEN Giften voor het Reservatenfonds zijn welkom op rek-nr: BE56 2930 2120 7588 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf e 40 zijn fiscaal aftrekbaar.

Beneden-Dender te Gijzegem/ Herdersem/Mespelare/Wieze/ Denderbelle - 4004 Daan Stemgée – 0476 600 595 daan.stemgee@telenet.be www.beneden-dender.be Beverbeekvallei te Aspelare/ Nederhasselt/Outer – 6241 Frederik De Coster 0486 57 04 53 fred_decoster@hotmail.com Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com Brede Schoren en Konkelschor te Berlare - 6616 Stefaan Thibau - 052 42 69 72

Dendervallei te Ninove - 6099

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be Den Dotter/Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere - 6149

natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34

Everbeekse bossen - 6210 Koen Van Den Berge - 055 42 83 90 koen.van.den.berge@telenet.be Geelstervallei te Lede/Erondegem - 6657 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com Gemene Meers te Idegem - 6647 Luc Favijts - 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be ‘t Groot Schoor te Grembergen - 6603 Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11

Heidemeersen te Berlare - 6644 Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Paepegembos - 6693 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com

Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123 Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

Raspaillebos te Grimminge - 6164 Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 koen.x.hilde@gmail.com

www.honegem.be

Keelman te Denderhoutem - 6178

natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 facebook: Natuurpunt Haaltert Kortelake te Overboelare - 6655 Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be

Moenebroek te Geraardsbergen/ Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@gmail.com Molenbeekmeersen te Denderleeuw/ Okegem - 6646 Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk De Mesel - 0476331043 dirk.demesel@telenet.be Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058 Godfried Merlevede 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623 Bart Dierickx - 052 21 03 81 bartdierickx@skynet.be Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Wachtbekken 6 te Sint-Gillis/ Dendermonde Dirk De Mesel - 0476331043 dirk.demesel@telenet.be Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs - 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

INHOUD

3 Een groene start 4 Grote vogelweekend 7 Cursus natuurbeheer 8 Overwinterende vogels 13 Denderkalender 15 Wandelkaart Liedekerkebos 21 Eikelmuizen 24 Katrien Galle 27 Gezinsmeerdaagse 29 Ooievaarssage 30 Een boomgaard

dendriet Dendriet is het blad voor de leden van negen afdelingen en zes studiewerkgroepen van Natuurpunt in de Denderstreek.

Meer weten? Contacteer de contactpersoon van jouw afdeling of een werkgroep.

Opmerkingen, aanmoedigingen, verhalen en foto’s? Stuur ze naar dendriet@telenet.be V.U.: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Gedrukt bij Druk in de Weer op 100% kringlooppapier met vegetale inkten.

Redactieraad Wouter Mertens – hoofdredacteur Han Lagring – redactiesecretaris Wim Van Grieken – denderkalender Wilfried Veldeman – lay-out Marc Symoens – corrector Mikol De Decker – adresbeheer Koen Steenhoudt, Rik De Baere, Erik De Block, Dirk De Mesel, Bruno De Bruyn, Ilona Blondeel, Bob Lambrechts, Yvette Saerens.

Werkten ook mee aan dit nr: Wouter Faveyts, Sonja Van Damme Diemer Vercayie Foto cover: Jean Van Holen

Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt van buiten de Denderstreek kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit laatste doe je door middel van een overschrijving van e 10 op rek-nr IBAN BE77 6135 0283 0042 van Dendriet, Kruyenberg 39, 9290 Berlare, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

Een groene start Om te beginnen wensen we jou en je familie en dierbaren een gelukkig, natuurrijk en dus gezond 2017. Mogen we meteen van de schone-lei-hype profiteren en je van harte uitnodigen op een of meer van onze algemene vergaderingen? Raadpleeg hiervoor onze Denderkalender. Jouw aanwezigheid maakt een verschil.

Een Natuurpuntafdeling is een open groep van positieve mensen die het beste met de natuur voor heeft. Het is de verzameling van al deze goodwill die de koers bepaalt van onze organisatie. Jij bepaalt dus mee de stroom.

Afdelingen zijn in hun algemene vergaderingen heel creatief en divers. Sommige afdelingen houden een zeer formele vergadering, anderen verpakken het in een nieuwjaarsreceptie waar inspraak en informatie-uitwisseling iets luchtiger aan de man worden gebracht. In elk geval zijn het bijeenkomsten waar je gelijkgestemden kan ontmoeten, waar je zicht kan krijgen op wat er het voorbije jaar gepresteerd is, kan ontdekken wat dit voor jou mag betekenen en wat er voor het komende jaar in de vitrine te blinken staat. Kwestie van je te helpen plannen.

Het zijn ook momenten waar nieuwe vrijwilligers kunnen instappen in de vereniging.

Wandelingen organiseren, leden werven, centen bijeenzoeken, natuur beheren, natuurverwerving nastreven, bijleren over de natuur, mensen leren kennen, samenwerken: het kan allemaal. Wil je graag vrijwilliger worden?

Klop eens aan bij de voorzitter van de afdeling. Je zal merken: een kandidatuur wordt met open armen ontvangen. We verwachten hiervoor heus geen natuurbollebozen: alles kan je leren. We mikken op mensen die hun vaak bescheiden affiniteit met natuur en verenigingsleven willen omzetten in de praktijk.

Mensen die willen groeien. Zij die de stap waagden, deden dit allemaal in een groeiscenario. Even meedraaien, anderen de kans geven jouw talent te ontdekken en geleidelijk aan je plekje zoeken.

Heb je het zo druk dat je er jammer genoeg geen engagement meer kan bijnemen?

Uiteraard ben ook jij van harte welkom op onze nieuwjaarsactiviteiten. Ja zelfs onmisbaar. Je kan er banden aanhalen, je informeren, je even ontspannen, de mensen een hart onder de riem steken en mee dromen. We staan er ook open voor je suggesties, meningen

en tips. Dus: welkom! Laat je zien en horen.

Dendriet probeert altijd een goed beeld te geven van het brede scala aan werk dat verricht wordt binnen Natuurpunt. Zo bieden we in deze Dendriet een zicht op wat het Punt Transect Telling project (PTT) aan waardevolle detailinformatie wist te verzamelen over de overwinterende watervogels in de Denderstreek. Vrijwilligers van Natuurpunt Haaltert proberen de toestand van de eikelmuis op te volgen in hun gemeente. We laten je ook kennis maken met Kristien Galle, de nieuwe consulent voor beheeruitvoering in Oost-Vlaanderen.

Voor mensen die liever de handen uit de mouwen steken maar er toch graag ook wat meer achtergrond bij hebben is er dit voorjaar in Aalst een heuse cursus natuurbeheer; in Liedekerke komt er een cursus natuurgids met een voortraject voor mensen die met weinig voorkennis starten, en in Erpe-Mere is er een cursus voor mensen die hun tuin nog meer natuurvriendelijk willen maken.

Intussen is ook de fusie tussen Natuurpunt en het CVN (Centrum Voor Natuureducatie) een feit, zodat er binnen onze diverse groepen vrijwilligers nog een groep bijkomt, namelijk een natuurgidsenwerking in en rond Dendermonde. In een zoektocht naar betere samenwerkingen hebben we overleg gepleegd en we hopen dat we de natuurliefhebbers de komende jaren nog meer en beter kunnen bedienen met een zeer bont aanbod aan activiteiten.

Vergeet ook niet om de vogels in je tuin te tellen tijdens het Grote Vogelweekend op 28 en 29 januari! In deze Dendriet lees je welke vogels vorig jaar het meest geteld werden in de Denderstreek. En je vindt er meteen enkele tips die je kunnen helpen voeren en beloeren.

Haal je agenda dus maar boven, leg er onze Denderkalender naast en pik er voor jou de meest blozende kersen uit!

Wouter Mertens jan/febr/maart 2017

dendriet 3

Het Grote Vogelweekend

Deelnemen is belangrijker… de vogels winnen altijd

Tuin: check? Vogeltellijst en pen: check? Dan ben je klaar voor het Grote Vogelweekend op 28 en 29 januari! Ontdek, samen met zowat 20.000 andere vogeltellers en ruim 250 scholen, of de huismus zijn toppositie behoudt. Of scheren de koolmees of de vink dit jaar eindelijk hogere toppen? Door te voederen geef je ze alvast een duwtje in de rug. Ben je trouwens benieuwd wat vorig jaar de meest getelde vogel was in de Denderstreek?

Iedereen vogelaar

Een halfuurtje tellen in je tuin, meer is er niet nodig om mee te doen aan het Grote Vogelweekend van Natuurpunt, het grootste vogelonderzoek van Vlaanderen. Doorwinterde vogelkenner of gewoon liefhebber: iedereen kan deelnemen. Met de telresultaten kan Natuurpunt jaar na jaar de evolutie van de vogels in onze tuinen opvolgen. Ook in Nederland en Wallonië worden massale vogeltel-

lingen georganiseerd tijdens hetzelfde weekend.

In Vlaanderen ging vorig jaar de huismus met de pluimen lopen. De mus mocht zich de meest getelde vogel van het jaar noemen. De koolmees en de vink moesten tevreden zijn met een tweede en derde plaats.

De Denderstreek telt mee

Maar hoe zat het in de Denderstreek? Van de ongeveer jaarlijks 20.000 getelde

tuinen waren er in 2016 zowat 600 in de ruimere Denderstreek waarvan we de resultaten van naderbij bekeken. Zijn er verschillen ten opzichte van het Vlaams niveau? Zijn dezelfde soorten ook de populairste in de Dendervallei? Niet minder dan 19.100 getelde vogels verdeeld over 67 soorten leveren een bron aan informatie om van naderbij te bekijken.

En wat blijkt? De top 3 in Vlaanderen zijn dezelfde soorten als regionaal bij ons met zeer dichtbij elkaar gelegen aantallen: koolmees, vink en huismus.

Het is anders bij de soorten vertegenwoordigd in het aantal tuinen. Daar zie je dat het solitaire en territoriale roodborstje in heel veel tuinen te vinden is maar in veel kleinere aantallen; met één of maximaal twee vogels.

Welke soort in 2016 het meest werd geteld in jouw stad of gemeente zie je op de kaart.

Op de lijst van het

4 dendriet

jan/febr/maart 2017

© Vilda - Yves Adams

© Vilda - Rollin Verlinde

 De koolmees: meest getelde vogel in de streek

 De vink verovert de tweede plaats

© Vilda - Yves Adams

© Vilda - Yves Adams

 De huismus sluit de top 3 af

 Zwarte mees doet zich tegoed aan vetbol

jan/febr/maart 2017

dendriet 5

vogelweekend in de Denderstreek vinden we erg interessante waarnemingen van minder algemene vogels.

Geven deze resultaten je ook zin om deel te nemen? Begin op tijd te voederen. Zo zal je meer succes hebben en zo winnen de vogels altijd!

Voedertips

De liefde van de vogel gaat door de maag. In de winter vinden vogels minder voedsel, terwijl ze dan juist extra veel energie nodig hebben om hun lichaamstemperatuur op peil te houden. Insecten verdwijnen onder de grond. Bessen zijn geplukt. Regen en sneeuw maken het moeilijk om zaden te vinden. Bovendien zijn de dagen korter en is er dus minder tijd om voedsel te zoeken.

6 dendriet

jan/febr/maart 2017

Vuistregels van het vogel voederen:

A Voeder gevarieerd: beperk

deegwaren en leg ook granen, nootjes of zelfs appels.

A Vetbollen alleen in de winter en aan een flexibele tak, buiten bereik van ratten en muizen.

A Smeer half gesmolten vet tegen de schors van een boom en lok spechten en boomklevers.

A Leg de voederplaats in de buurt van één of meerdere vluchtwegen.

A Zorg dat de vogels snel dek king kunnen vinden in doornstruik, dichte struik of haag.

A Leg de voederplaats niet te dicht bij het raam en ver- mijd raamslachtoffers.

A Breng voedsel gespreid

aan voor vogels met een voedselterritorium, zoals merels.

A Denk ook aan natuurlijk voedsel: plant enkele bes- senstruiken in je tuin.

A Na de winter volgt de broed- tijd: heggen en nestkasten zijn logische broedplaat- sen, maar ook een rommelig hoekje kan.

Daan Stemgée

Wil je extra veel streepjes zetten op je vogeltellijst?

Vlieg dan meteen naar www.vogelweekend.be.

Je krijgt er toptips cadeau om nog meer vogels naar je tuin te lokken!

Cursus natuurbeheer

voor mensen die iets willen doen Doen, doen, doen… Iets doen voor de natuur om haar actief te beschermen en een duwtje in de rug te geven. Beheerteams gaan de uitdaging alvast aan. Jij ook? Volg dan de cursus natuurbeheer!

Waar willen we weide en waar bos? Hoe en waar herstel je een bloemrijk grasland?

Waarom is de bodem nog belangrijker dan het bos dat erop staat? Natuur beheren is: proberen je gebied te kennen, leren van anderen, overleggen met andere beheerders, met omwonenden en met kenners.

dagavonden telkens van 19 tot 22 uur in het nieuwe gemeenschapscentrum Dendergalm, Meirbeekstraat 12 in Gijzegem op 9, 16 en 23 februari en 9, 16, 23 en 30 maart.

De terreinbezoeken vinden plaats op zaterdagvoormiddag van 9.30 tot 12.30 uur op 11, 18 en 25 maart in de volgende gebieden:

In 7 theorielessen en 3 terreinbezoeken van telkens 3 uur word je geïntroduceerd in de wereld van natuurbeheer. Onze cursus voert je door de verscheidenheid aan natuurtypes die Vlaanderen rijk is.

Waarom zijn fosfaten en nitraten belangrijk?

Waar stroomt grondwater heen? Waarom wil je zo weinig mogelijk grassen in een grasland?

Wanneer mag je in jouw gebied opnieuw de oranjetip verwachten? Wanneer is begrazing nodig of nutteloos? Graaf je overal poelen? Je komt het allemaal te weten.

Misschien word je door de cursus gebeten om samen met een beheerteam de theorie in de praktijk om te zetten. In onze cursus natuurbeheer kan het. Die bevat namelijk 3 praktische lessen: terreinbezoeken aan natuurgebieden van Natuurpunt onder begeleiding van de conservator.

De cursus Natuurbeheer is geschikt voor iedereen die zijn natuurkennis wil verruimen.

Voor leken die willen bijleren, maar ook voor natuurgidsen en vrijwilligers, al dan niet met ervaring op het terrein of in natuurstudie. Dus, wil je graag meer te weten komen hoe een natuurgebied (nog) beter kan beheerd worden, kom langs!

A De Wellemeersen in Erembodegem en Welle

De lesgever is Jens Verwaerde, educatief medewerker van Natuurpunt CVN. Deelnemers krijgen de kans om vooraf een aantal vragen voor te leggen, die behandeld zullen worden in de reeks.

De theorielessen worden gegeven op donder-

met Bruno De Bruyn: rietvelden, plasdrasmeersen, moerasbos en grote waterpartij A Natuurlandschap Beneden-Dender in Gijzegem en Mespelare met Daan Stemgée en Lieven Caekebeke: schapenbegrazing, omvormingsbeheer, poelen en wastine A Honegem in Aalst, Erpe en Lede met Rik De Baere: grote begrazingsblokken, voorjaarsbosjes, poelen, blauwgrasland en turfputten Overtuigd? Schrijf je in via www.natuurpunt.be/cvn Inschrijven kan nog tot 31 januari. Wees er snel bij want het aantal plaatsen is beperkt tot 30. Het inschrijvingsgeld voor Natuurpuntleden bedraagt 45 euro voor de hele cursus én excursies. Voor niet-leden is de prijs 55 euro. Voor dat geld krijg je trouwens ook een uitgebreid online handboek en documentatie.

Stort het bedrag op rekening KREDBEBB BE15 7360 0222 7630 van Natuurpunt CVN, Graatakker 1, 2300 Turnhout met mededeling: “Cursus natuurbeheer Aalst, je naam, je geboortedatum en -plaats”.

Met extra vragen kan je terecht bij cursusbegeleider Daan Stemgée (0476 600 595 of natuurpunt.aalst@gmail.com). jan/febr/maart 2017

dendriet 7

Jean Van Holen

Overwinterende vogels in de Denderstreek Tussen 2010 en 2015 telde vogelwerkgroep Cinerea meer dan 60.000 overwinterende vogels in de Denderstreek. Klassiekers zoals houtduif en zwarte kraai blijven scoren.

Maar soorten zoals spreeuw, huismus en ringmus gaan achteruit. De vogelwerkgroep zet hard in op gestandaardiseerde telprojecten om een goed beeld te krijgen van de avifauna in onze Denderstreek. Voor wintervogels gebeurt dat onder meer door het project Punt Transect Tellingen (PTT).

Het PTT-project

Met het PTT-project wordt onderzoek gedaan naar het aantal overwinterende vogels. Het moet vooral helpen om de vinger aan de pols te houden voor algemene soorten. Of soorten het goed of slecht doen kan alleen goed beoordeeld worden aan de hand van een robuuste set van telgegevens, die gestructureerd worden verzameld. Bij het PTT-project gaat dat als volgt: een vrijwilliger stippelt een route uit met 20 telpunten. De afstand tussen de telpunten bedraagt minimaal 250 meter in gesloten landschap en 500 meter in open landschap. Gedurende één voormiddag, tussen half december en half januari, wordt de route afgewerkt en worden op elk telpunt gedurende 5 minuten alle vogels geteld die men ziet of hoort. Er wordt aangeraden om te tellen bij rustig weer: hevige regen en wind zijn geen

8 dendriet

jan/febr/maart 2017

geschikte weersomstandigheden. Door dat elk jaar opnieuw te doen, wordt vergelijkbare informatie verzameld die ons kennis oplevert van het aantal en de evolutie van heel wat van onze gewone soorten.

Voorbeeldtellers

Het project, gecoördineerd door Natuurpunt Studie, ging van start in 1989. Het kent een wisselend succes. In Vlaanderen worden momenteel slechts een 60-tal routes gelopen.

Dat is eigenlijk onvoldoende representatief.

Hoe groter de dataset, hoe betrouwbaarder de informatie.

Sinds 2010 heeft vogelwerkgroep Cinerea actief ingezet op een uitbreiding van het aantal routes in de Denderstreek van twee naar tien, en daarmee is onze regio een koploper in Vlaanderen. Een dikke pluim voor de tellers die

© Vilda - Lars Soerink

 Spreeuw – Nog steeds vrij algemeen, maar sterk afgenomen in vergelijking met vroeger

hier elke winter een aantal uren voor uittrekken en daardoor mee bouwen aan een stevige dataset van onze wintervogels!

Cijfers, cijfers, cijfers!

Wat levert al dat telwerk op? Veel cijfers!

Omdat pas sinds 2010 meer dan twee routes per winter worden gelopen, beperken we ons hier tot de laatste zes winters. In totaal werden in die periode 54 routes gelopen: 6 in 2010, 8 in 2011 en de volgende vier winters telkens 10. Dat is goed voor een totaal van maar liefst 1.080 telpunten, 98 soorten en 61.739 getelde vogels! Omgezet in tijd komt dat neer op liefst 90 uren telwerk. Met de verplaatsingen tussen de telpunten erbij komen we uit op naar schatting ruim 200 uren in het veld.

Het aantal soorten en vogels per route en per telpunt kan sterk verschillen. Telpunten in open habitats leveren in de regel meer vogels op dan telpunten in een gesloten habitat zoals bos. In open habitats vallen vogels gemakkelijker en op grotere afstand op. Telpunten in een gevarieerder biotoop scoren beter dan telpunten in eentonige biotopen. Het aantal vogels per routes schommelde tussen 379 en 3.613. Sommige telpunten leverden maar een handvol vogels op, terwijl op andere honder-

den exemplaren werden geteld. Gemiddeld gaat het om 76 soorten en 10.290 getelde vogels per winter, 1.111 vogels per route en 57 vogels per telpunt.

Hoewel de cijfers indrukwekkend zijn, wordt het pas echt interessant als ze nader worden geanalyseerd. Het zou ons te ver voeren om in dit artikel alles uit de doeken te doen; we beperken ons tot een greep uit het aanbod.

De volledigheid gebiedt daar meteen aan toe te voegen dat de dataset nog vrij beperkt is.

Voorzichtigheid is geboden bij de interpretatie, vooral omdat er nog ‘maar’ zes winters de revue zijn gepasseerd. Hoe kleiner een dataset, hoe groter de kans dat extremen het beeld beïnvloeden.

Grote jongens

De algemeenste soorten in absolute aantallen waren (in aflopende volgorde) houtduif, zwarte kraai, vink, kokmeeuw en kauw. Samen was deze top vijf goed voor 39.697 vogels (64,2% van het totaal). Die cijfers mogen niet uit hun context gehaald worden en zo geïnterpreteerd worden alsof die soorten ook de vijf talrijkste wintervogels zouden zijn in absolute cijfers. Het gaat vooral om grote, opvallende vogels die veel gemakkelijker gedetecteerd jan/febr/maart 2017

dendriet 9

© Vilda - Rollin Verlinde

© Vilda - Yves Adams

 Houtduif – Met voorsprong de talrijkste soort tijdens de

 Vink – Derde talrijkste PTT-soort in de Denderregio, en meest

PTT-tellingen

worden dan kleine zangvogels.

Er werden in totaal 297 roofvogels geteld, waarvan het merendeel buizerds (78%). Ook hier speelt de hogere detectiekans van die opvallende soort een belangrijke rol. Het aantal roofvogelsoorten is laag (3-5 per winter).

Bij de duiven valt, naast het overwicht van de houtduif, op hoe zwak de kleinere holenduif scoort in vergelijking met de eerste soort: een verhouding van maar liefst 541/1!

Ruim de helft van de getelde lijsters waren kramsvogels, met ongeveer 227 exemplaren per winter. Hoewel de trefkans voor deze fraaie noordelijke lijster relatief klein is, komt ze wel vaak voor in aanzienlijke groepen, waardoor de totalen de hoogte in gaan.

De merel komt aantalsmatig op de tweede plaats, maar de trefkans in vergelijking met kramsvogel is veel hoger.

Koperwiek en vooral zanglijster liggen ver achterop, een aanwijzing voor het gegeven dat de populaties van deze soorten vooral verder zuidelijk in Europa overwinteren.

Achteruitgang

Spreeuw is nog steeds een top-10-soort wat de aantallen betreft, maar met gemiddeld amper 405 getelde exemplaren per winter lijkt het onderzoek toch nog een extra bevestiging te zijn dat deze soort de voorbije decennia een serieuze veer heeft gelaten in Europa.

Onmogelijk om dit nog te weten te komen bij gebrek aan tellingen, maar wellicht zouden

10 dendriet

jan/febr/maart 2017

getelde zangvogel

PTT-tellingen pakweg 20-30 jaar geleden een merkelijk hoger aantal spreeuwen hebben opgeleverd.

Gemiddelde tellingen van amper 150 huismussen en 26 ringmussen per winter zijn een teken aan de wand voor de geweldige achteruitgang van deze soorten in ons landschap.

Vinnige vink

Met gemiddeld bijna 800 getelde exemplaren per winter en een duidelijke stijging gedurende de zes teljaren, valt de vink duidelijk in positieve zin op. Kepen zijn opvallend minder algemeen, en fluctueren zeer sterk tussen de verschillende winters. De overige vinkensoorten zijn eveneens merkelijk schaarser dan de vink.

Onder de uitheemse soorten heeft de fazant de hoogste trefkans. Dat is een gevolg van de ruime verspreiding van de soort. In absolute cijfers scoren Canadese gans en Nijlgans echter duidelijk hoger, doordat die soorten vaak in flinke groepen voorkomen tijdens de winter.

Zeldzame hoogvliegers

Hoewel het PTT-project vooral tot doel heeft een beeld te krijgen van aantallen en evolutie van algemene en schaarse soorten, mogen de deelnemende tellers zich geregeld verwarmen aan leuke ‘krenten in de pap’. In de periode 2010-2016 passeerden de volgende zeldzame of schaarse soorten de revue tij-

kopstaartmees, zwarte specht en zwartkopmeeuw.

Het is duidelijk dat het volhoudend en gestandaardiseerd tellen van vogels steevast interessante gegevens oplevert. Die gegevens zijn hard nodig om een onderscheid te kunnen maken tussen feiten en fictie. Over de talrijkheid en de voor- of achteruitgang van bepaalde soorten bestaan vaak misverstanden, die soms hardnekkig kunnen zijn. Evoluties in een bepaalde richting kunnen ook snel ombuigen in de andere richting. Het is daarom absoluut nodig dat projecten zoals PTT nog lang blijven lopen.

Dieter Plu

Zelf mee doen?

 Blauwe kiekendief, een leuk extraatje voor de PTT-teller

dens tellingen van vijf minuten: appelvink, barmsijs, blauwe kiekendief, boomleeuwerik, brilduiker, goudvink, kruisbek, kuifmees, middelste bonte specht, vuurgoudhaan, wit-

Heb je zin gekregen om mee te doen? Je kan meelopen met de teller van een bestaande route of je kan – nog beter! – zelf een eigen nieuwe route opstarten. Vooral ten noorden van Aalst en rond Dendermonde is er nog veel ruimte voor nieuwe routes.

Meer info: www.natuurpunt.be/pagina/punttransect-telling-ptt Wouter Faveyts

jan/febr/maart 2017

dendriet 11

Hernieuwbare energie voor uw bedrijf Haalbaarheidsstudies en advies inzake biomassa, zonne-energie en windenergie voor bedrijven (ook KMO’s) Zero Emission Solutions bvba Frits De Wolfkaai 8/24, 9300 Aalst Tel +32 (0)53 41 66 66 Fax +32 (0)53 41 66 00 www.zeroemissionsolutions.com

Uw partner in advies & opleiding Leopolddreef 54

9290 Berlare

Kwaliteitzorg

ISO 9001 - EFQM

Milieumanagement Veiligheid & Gezondheid Energie & CO2

ISO 14001 - EMAS VCA – OHSAS 18001

ISO 50001 – CO2 Prestatieladder

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ISO 26000 Interim Management Inspectie & Labo

ISO 17020 – ISO 17025

www.cryus.be info@cryus.be 0472/70.20.00

DENDERKALENDER 

uur van vertrek



plaats van afspraak

 



bijzonderheid

toelichting



contactpersoon

gids



zeker meebrengen

zondag 8 januari Glühweinwandeling in de Palitsebeekvallei

afd. Affligem-Liedekerke

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen e 1 (e 2 per gezin), tenzij expliciet anders vermeld.

Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.

Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk (e o,o7 per km/persoon).



zondag 15 januari

 9:45–12:00

 Parking zwemkom, Sportlaan 2, Liedekerke  Natuurwandeling langs de

ecologisch rijkste gebieden van onze

omgeving, met glühwein als

afsluiter. In samenwerking met

Natuurpunt Ternat.  Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zondag 8 januari Het Osbroek in wintertooi

te treden tot het bestuur of het beheer van een werkgroep.

Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

Uitstap naar kust en polders

afd. Denderleeuw

 9:00–19:00

 

 

Kerk op het Welleplein, Welle We gaan op zoek naar overwinterende vogels.

Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Warme kledij en schoeisel, picknick

zondag 15 januari Algemene vergadering en nieuwjaarswensen

afd. Aalst

 10:00–12:00  Ingangsbord F. Blanckaertdreef, Aalst  Kom na de feestdagen een frisse

neus halen in dit mooi stuk natte

natuur vlakbij het Aalsters stads centrum. Bewonder het knappe

resultaat van begrazingsbeheer met

paarden.  Jens De Bruycker - 053 77 93 00 zondag 8 januari Glühweinwandeling

afd. Erpe-Mere

 14:30–17:00

 Kerk Vlekkemdorp, Vlekkem

 Vergezeld van een lekker glaasje

glühwein of warme chocomelk

maken we kennis met het winterse

landschap van de Vlekkemse kouterbaantjes.  Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zaterdag 14 januari Nieuwjaarsreceptie

afd. Ninove

 20:00-23:00





Opgepast: nieuwe locatie!

Bovenzaaltje oud-stadhuis, Oudstrijdersplein 6, Ninove Jaarlijks gezellig samenzijn met de voorstelling van het jaarprogramma, diverse leuke informatieve hoekjes over onze werking, een fotoshow van onze voorbije activiteiten/reizen en gratis lekkere hapjes en drankjes.

Je hebt er ook mogelijkheid om toe

afd. Lede

 10:30–12:30  Lokaal Oud Gemeentehuis, hoek

Essestraat – Langehaag, Impe  Yvette Saerens - saerens_yvette@ hotmail.com vrijdag 20 januari Invasieve soorten in Aalst? Algemene vergadering - nieuwjaarsreceptie

afd. Aalst

 20:00-22:00  Zaal De Brug, Hertshage 11, Aalst  Ook in Aalst komen steeds meer

vreemde planten en dieren voor.

Nieuwkomers zijn welkom, maar

Invasieve Soorten vormen soms

een probleem voor onze inheemse

natuur. Op onze gratis nieuwjaars receptie praten verschillende

sprekers over exoten zoals Japanse

duizendknoop, Canadese gans en

Chinese muntjak. We presenteren

ook de voorbije en komende

activiteiten van Natuurpunt Aalst.

De meest milieuverdienstelijke

Aalstenaar van 2016 krijgt de

“Groenen Ajoin” uitgereikt.  Rik De Baere – 0476 88 71 29 vrijdag 20 januari

overzicht van de Werkgroep

Invertebraten Denderstreek (WID).  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

zaterdag 21 januari Algemene vergadering, Nieuwjaarsdrink

afd. Dendermonding

 19:00

 De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen  We nodigen alle leden uit op de

algemene vergadering. We bespre ken en evalueren het voorbije jaar.

Komen onder andere aan bod:

de verenigingswerking en het

reservatenbeheer. We stellen ook

het jaarprogramma voor 2017 voor.  Na de vergadering volgt een gratis

drink en gezellig samenzijn.  Stefaan Thibau - 0478 65 17 00 zondag 22 januari Wandeling: Winterse stilte in Waarbeke

afd. Boven-Dender

 14:00-17:00  Waarbekeplein, Waarbeke  Landschapswandeling van een achttal kilometer van Waarbeke naar

de Congoberg doorheen het stilte gebied. We hebben er aandacht voor

het ontstaan van het landschap en

de overwinterende akkervogels.  Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com vrijdag 27 januari Avondwandeling Heidemeersen

afd. Dendermonding

 19:00  Basisschool Ten Berge,

Galgenbergstraat 39, Berlare. Een  wandeling met aandacht voor uilen,

voor jong en oud langs verharde

paden. Afsluiten doen we met een drink.  Vooraf inschrijven.  Dirk De Mesel - 0476 33 10 43

Open, jaarlijkse algemene vergadering

zaterdag 4 februari

afd. Denderleeuw

Receptie met algemene vergadering

 20:00-22:00

 Café Cambrinus, hoek

Regentiestraat – Kerkstraat, Welle  We bespreken en evalueren ons

natuurbeheer en onze verenigings werking. Daarna is er een jaar-

afd. Boven-Dender

 20:00-22:00

 Parochiezaal, Grimmingeplein, Grimminge  Gratis receptie met een goed glas en

een borrelhap. Doorlopend zijn er

jan/febr/maart 2017

dendriet 13



fotoreportages van onze uitstappen en activiteiten. Om 20:30 is er de algemene vergadering waarin we op een half uurtje een overzicht geven van het voorbije jaar en de plannen voor 2017 uit de doeken doen.

Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

zondag 5 februari Vogelexcursie naar de Westhoek-IJzervallei

 Taverne De Wijmenier

Ledezijdestraat 76, Impe  Wandeling in het teken van Lichtmis.  Het is mogelijk om een pannenkoek

te eten na de wandeling.  Yvette Saerens saerens_yvette@hotmail.com zondag 12 februari Uitstap naar Zeeland

 Parking Brantano, Ring-Oost, Ninove zoek naar overwinterende ganzen, watervogels en roofvogels. We bezoeken zeker de Viconia Kleiputten, de omgeving van Blankaart/ Woumen, de IJzervallei, de vallei van Beveren-Stavele en andere topgebieden. Ons lunchpakket eten we op in een plaatselijk café.

Kris De Wit – 0470 19 10 97 krisdewit123@telenet.be Verrekijker en telescoop, warme kledij en lunchpakket

zondag 5 februari Knoppenwandeling

afd. Affligem-Liedekerke  9:45–12:00  Ingang Liedekerkebos,

Schelfhoutstraat, Liedekerke.  Bosgids Koenraad Asselman leert

ons de bomen kennen aan de hand

van hun knoppen.  Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be zondag 5 februari Stadspark in winterse glorie

afd. Aalst

 10:00–12:00







Hoofdingang stadspark, D. De Wolfstraat, Aalst De cultuurhistorische waarde van het 100 jaar oude stadspark gaat hand in hand met een hoge natuurwaarde. We stellen je de nieuwe infofolder voor en bezoeken de mooiste hoekjes van het park.

Inge Singeleyn - 053 77 93 00

De natuur in jouw testament

afd. Lede

afd. Ninove





donderdag 23 februari

Wandeling

 14:00

 08:00-18:00

 Tijdens onze daguitstap gaan we op

zondag 5 februari

afd. Denderleeuw

 7:30–19:30

 Carpoolparking afrit E40,

Molenstraat, Affligem  We gaan op zoek naar

overwinterende ganzen, steltlopers

en zeevogels. Wie weet zien we zelfs zeehonden.  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43  Warme kledij en schoeisel, picknick zondag 12 februari Even uitwaaien

afd. Erpe-Mere

 14:30–17:00

 Kerk Ottergemdorp, Ottergem

 We waaien lekker uit tijdens een

wandeling tussen de velden waar windmolens zullen geplaatst worden.

 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

vrijdag 17 februari Uilen in en rond het Kravaalbos

afd. Aalst

 19:00–22:00

 Café Bij Stinne, Putstraat 116, Meldert  Voor de bosuilen begint het broed seizoen al vroeg. Het gaat er soms

luidruchtig aan toe in het bos. We

bezoeken een roestplaats van

ransuilen, lokken de steenuil uit zijn

knotwilg en passeren aan de nestbak

van een kerkuil. Nadien warmen we

ons met een drankje achter de stoof

in dorpscafé Bij Stinne en onder zoeken we enkele braakballen.  Rik De Baere – 0476 88 71 29 - rikdebaere@telenet.be

zondag 5 februari

zondag 19 februari

Landschapswandeling in Den Dotter

Winterwandeling in de Heidemeersen

afd. Haaltert  14:00  Hoeve Van Den Bossche,

Aaigemdries 11, 9420 Aaigem  Leer het landschap lezen en kom

meer te weten over de geschiedenis.

Ook het erfgoed wordt niet vergeten!

 Jonas De Lange  Bob Lambrechts - 0472 44 70 34  Aangepast schoeisel

afd. Dendermonding

 14:00-17:00









Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Met een natuurgids gaan we op winterwandeling in het natuurgebied de Heidemeersen.

Geert Vergote - 0474 27 69 36 gvergote@skynet.be Stevige wandelschoenen

afd. Boven-Dender

 15:00-16:30 of 19:00-20:30







Parochiezaal St-Aldegonde, Groteweg 235A, Overboelare Wie geen kinderen heeft en iets wil nalaten aan anderen, beseft dat een groot deel van zijn/haar nalatenschap opgaat aan erfbelasting. Je kan ook kiezen voor een duolegaat: Natuurpunt neemt alle kosten op zich, waardoor je erfgenamen een stuk méér erven. Tegelijk blijft er een mooie som over voor Natuurpunt.

Joost Verbeke maakt je wegwijs.

Voor iedereen die ook na dit leven iets wil betekenen voor de natuur.

Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

zondag 26 februari Sneukeltocht voor de leden

afd. Affligem-Liedekerke

 13:45–17:00

 Parking zwemkom, Sportlaan 2, Liedekerke  Gezellige wandeling langs en door

de Pallitsebeekvallei, met wetens waardigheden voor iedereen, ook voor kinderen. Tussendoor wordt een

hapje en een drankje aangeboden.  Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be eind februari – begin maart Paddenoverzet

afd. Dendermonding  Aan de Dammenlaan, Dendermonde  In samenwerking met het buurt comité en de Stad Dendermonde.

Wil je helpen? Geef je gegevens door.  Vanessa Vandewalle – 0486 81 53 71 zaterdag 4 maart Sterrenkijken

afd. Haaltert

 19:30-22:00

 Basisschool De Krekel, Kattestraat

22, Haaltert  Houden de maan, Venus en het

roodborstje van lichtvervuiling? Je

komt het hier te weten.  Astronoom Bart Declercq en vrienden  Ook voor de allerkleinsten.  Bob Lambrechts - 0472 44 70 34 zondag 5 maart Vogels kijken

Werkgroep Cinerea  7:30–11:00  Parking tegenover de kerk van

Lebeke, Lebeke-Denderhoutem  Vogels kijken in de Diepe Straten in Ninove.  Dries Mertens – 0494 15 26 98

jan/febr/maart 2017

dendriet 14

Uitneembare wandelkaart Uitneembare wandelkaart

Liedekerkebos

P

i E.

Sc

he

lfh

ou

ts

tra

at

Welkom in Liedekerkebos Toen het merendeel van het eeuwenoude Kolenwoud werd gekapt, bleven maar enkele stukjes over. Liedekerkebos is daar één van. Het bos is rijk aan waardevolle natuur maar wil tegelijk wandelaars en gezinnen de kans geven om zich uit te leven en te genieten van de rust. Kom en ontdek dit gebied.

Liedekerkebos ligt aan de rand van Liedekerke, Wambeek en Sint-KatharinaLombeek. In het verlengde ervan ontwikkelt zich het Hertigembos, een groot weiland dat opnieuw beplant werd. Het boscomplex vormt de groene long van deze dichtbevolkte regio.

Heel wat mensen komen er dan ook uitblazen.

Kinderen kunnen ravotten in het speelbos of op de speelweide. Jijzelf kan er terecht voor een verkwikkende wandeling.

alle kansen. Je mag er als wandelaar niet in.

Het reservaat is uniek in Vlaanderen: al 40 jaar vindt hier natuurlijke bosontwikkeling plaats.

De ecologische waarde is dan ook enorm.

Variatie troef in Liedekerkebos. Je vindt er tal van bostypes terug, maar ook open plekken en zelfs enkele poelen. Heel wat soorten komen hier dus aan hun trekken. Dagelijks laat de middelste bonte specht zich opmerken. In de schemering spot je misschien wel een ree of een vos. Laat je de winter liever eerst passeren, dan vind je op je pad brede wespenorchis, gevlekte orchis, tal van voorjaarsbloeiers en zeldzame soorten zoals paarbladig en verspreidbladig goudveil en eenbes. Wie weet zie je een hazelworm voorbij schuifelen. En dankzij de poelen voelt ook de kamsalamander zich hier uitstekend thuis.

In het bosreservaat is ruimte voor puur natuur. Daar krijgen fauna en flora pas echt

 Kamsalamander

Praktisch A Er lopen drie bewegwijzerde wandelroutes door Liedekerkebos.

A Verschillende paden zijn semi-verhard. Je kan dus ook in de winter of bij slecht weer

makkelijk wandelen in het bos. Ook minder mobiele mensen of gezinnen met een kin- derwagen kunnen genieten van de rust en natuur.

A De ingang van het gebied ligt aan de Eduard Schelfhoutstraat 188 in Liedekerke. Er is parking voorzien.

A Het treinstation van Liedekerke ligt op ongeveer 2,5 kilometer van het bos. Buslijn 355 ‘Liedekerke – Ternat – Brussel Noord’ brengt je tot in de E. Schelfhoutstraat.

A Het gebied wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB).

Natuurpunt Liedekerke

Foto vooraan: Han Lagring

zaterdag 5 maart

zaterdag 18 en zondag 19 maart

zondag 26 maart

Mythes en legendes in Somergembos

Jaarlijks eetfestijn

Meevaren met de milieuboot op de Schelde

afd. Ninove

afd. Aalst

 10:00-12:00

 Einde van de Schietbaan, Aalst

 Het stadsrandbos Somergem is het

ideale decor voor een natuur wandeling vol oude verhalen.  Lander Wantens - 053 77 93 00

zaterdag 11 maart Jaarlijks lente-eetfestijn

afd. Affligem-Liedekerke

 18:30-22:00

 Sint Gabriëlinstituut, Sint

Gabriëlstraat 152, Liedekerke  Lente-eetfestijn ten voordele van

onze reservatenwerking. Er is ook

een vegetarische schotel verkrijgbaar.  Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

 zaterdag 17:30-22:00

zondag 11:30-14:00  Refter H.H.Hartenschool

(Zusterhuis), Onderwijslaan, Ninove  Op het menu: kip, vis, tong in

madeirasaus en een vegetarische

schotel. Dit alles aan democratische

prijzen. Kindermenu’s (tot 12 jaar)

krijg je aan halve prijs. Voor peuters

vraag je gewoon een bordje extra. Er

wordt ook een kinderspeelhoek voorzien.  Waardekaarten te verkrijgen bij

bestuursleden. Maar ook zonder

waardekaart ben je welkom!  Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

zondag 19 maart Bezoek aan de Heetveldemolen

zaterdag 11 maart Padden op pad

afd. Aalst  20:00–21:00  Scheutlagestraat - hoek Berkenlaan, Gijzegem  De eerste warmere en vochtige

nachten lokken padden, kikkers en

salamanders uit hun winterverblijf.

We vangen ze op om ze veilig de

weg over te helpen naar hun voort plantingspoel. Kom ze van nabij

bekijken en leer meer over

de glibberigste bewoners van de Dendermeersen.  Peter Rombaut - 0485 39 22 38

afd. Boven-Dender

 14:00-17:00

 Kerk, Kammeersweg, Galmaarden

 Korte wandeling langs de Mark,

gevolgd door een geleid bezoek aan de Heetveldemolen, een oude watermolen op de Mark die nog steeds actief is. De molen behoorde tot het kasteel van Heetvelde en werd voor het eerst vermeld in 1440.  Kostprijs: 2 euro voor leden, 3 euro

voor niet-leden.  Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

zondag 19 maart Vroege lentebloeiers in bos Ter Rijst

zondag 12 maart Ontluikende lente

afd. Erpe-Mere  09:30–12:00  Hof Ter Vaerent, Honegemstraat 139, Erpe  We wuiven de winter uit en genie-

ten van de natuur die stilaan

wakker wordt. Nadien kan je

bijpraten met een drankje.  Peter D’Hondt – 0477 88 97 46 zaterdag 18 maart Zwerfvuilactie

afd. Dendermonding  9:00 aan de kerk van Berlare

9:10 aan basisschool Ten Berge,

Galgenbergstraat 39, Berlare  We nemen zoals elk jaar deel aan de

zwerfvuilactie van de gemeente

Berlare. Afsluiten doet de gemeente

met een hapje en een drankje aan

het gemeentelijk magazijn.  Vooraf contact opnemen.  Stefaan Thibau - 0478 65 17 00  stefaan.thibau@skynet.be

afd. Aalst

 14:00 – 17:00

 kruising stwg. Edingen-Asse en

Kasteelstraat, Heikruis.

 Op zoek naar de unieke voorjaarsflora.  Peter Tollenneer - 0498 / 40 83 28

zaterdag 25 maart Mossen- en licheneninventarisatie

afd. Erpe-Mere

 9:15-17:00

 Hof ter Vaerent, Honegemstraat 139, Erpe  De Vlaamse Werkgroep voor

Bryologie en Lichenologie (VWBL)

houdt een excursie in de Honegem

om er mossen en korstmossen te

inventariseren. Geïnteresseerden

zijn welkom. Ook een lichte vorming

voor de leken behoort tot het pro- gramma.  Dries Van den Broeck en Dirk De Beer  Jan Vindevoghel – 0498 11 81 37  Aangepaste kledij, picknick voor ’s

middags, een loep

afd. Lede

 14:00

 Veer Schellebelle

 Tijdens de tocht leer je alles over

water: winning, gebruik, zuivering, beschikbaarheid … In het labo voer je zelf proeven uit om de kwaliteit van ons Scheldewater te bepalen.  Inschrijven is verplicht en kan tot 15

februari. Het aantal plaatsen is

beperkt tot 35 personen. Kostprijs: 7

euro per persoon. Betalen doe je voor 25 februari op BE59 9792 1409 0826.

 www.milieuboot.be

zondag 26 maart Lentewandeling in de Heidemeersen

afd. Dendermonding

 14:00-17:00

 Basisschool Ten Berge,

 Galgenbergstraat 39, 9290 Berlare





Met een natuurgids gaan we op lentewandeling in het natuurgebied de Heidemeersen.

Geert Vergote - 0474 27 69 36 gvergote@skynet.be Stevige wandelschoenen

zondag 26 maart Uitstap naar Natuurreservaat Paardeweide in Berlare

afd. Denderleeuw

 14:00–18:00

 Sarosstraat Berlare, beneden aan de dijk

 We ontdekken de Schelde en het

gecontroleerd overstromingsgebied.  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43  Stevig schoeisel

CURSUS Donderdag 16 februari en 23 februari Cursus Natuur in je tuin

afd. Erpe-Mere

 19:00-22:00

 Buurthuis Meierskouter, Sint-

Maartensstraat 28, Burst  We weten allemaal waar we stuk-

jes natuur kunnen vinden. Maar

hoe breng je de natuur naar jou

toe? Wat kan je doen in je eigen tuin,

op je terras of balkon om de natuur

een handje te helpen? Kom het te

weten tijdens de lesavonden op 16

en 23 februari. Later bezoeken we

nog een natuurvriendelijke tuin.  Inschrijven kan door te mailen

naar natuurpunt.erpemere@gmail.

com en 15 euro over te schrijven op rekeningnummer

BE37 9792 1409 1028

van Natuurpunt Erpe-Mere.  Joeri Cortens  Peter D’Hondt – 0477 88 97 46 natuurpunt.erpemere@gmail.com

jan/febr/maart 2017

dendriet 19

REGIO-ACTIVITEIT februari - maart Cursus Natuurbeheer

afd. Aalst

 19:00–22:00 (7 lesavonden) en 9:30-

12:30 (3 terreinbezoeken)  Ontmoetingscentrum Dendergalm, Gijzegem  Zie pagina 7 van deze Dendriet.  Inschrijven via www.natuurpunt.be/cvn

Kostprijs: 45 euro voor leden, 55

euro voor niet-leden.  Daan Stemgée – 0476 60 05 95 natuurpunt.aalst@gmail.com

NATUURBEHEER Elke zaterdag Natuurbeheer in onze natuurgebieden

afd. Lede

 9:00

 Kerk in Impe

 Beheerwerken in de Geelstervallei.

Enkel op 11, 18 en 25 maart zijn er

geen beheerwerken.  Wim Van Lancker – 0485 69 35 84

zaterdag 14 januari

Vooraf contact opnemen.

Daan Stemgée – 0476 60 05 95 daan.stemgee@telenet.be Werkhandschoenen en eventueel bijltje, hakmes of zaag

doortje worden aangeboden.  Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

zondag 19 februari: Natuurbeheer Groot Schoor

zaterdag 28 januari Natuurbeheer in de Heidemeersen

afd. Dendermonding

 9:00–12:00 en 13:30–16:30

 Basisschool Ten Berge,

Galgenbergstraat 39, Berlare  Knotten van wilgen of kappen van houtopslag.  Vooraf contact opnemen.  Stefaan Thibau - 0478 65 17 00 Dirk De Mesel - 0476 33 10 43  Werkhandschoenen en eventueel

bijltje, hakmes of zaag zondag 5 februari Natuurbeheer Groot Schoor

afd. Dendermonding  9:00–16:00  De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen  Maaien van riet.  Vooraf contact opnemen. Voor wie

ingeschreven is, wordt een middag-

maal voorzien.  Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11  Laarzen en werkhandschoenen

afd. Dendermonding

 9:00–16:00

 De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen  Maaien van riet.  Vooraf contact opnemen. Voor wie

ingeschreven is, wordt een middag-

maal voorzien.  Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11  Laarzen en werkhandschoenen zaterdag 25 februari Natuurbeheer Beneden-Dender

afd. Aalst

 9:00–16:00





 



Ter hoogte van de Steenweg naar Oudegem 240, Gijzegem Natuurbeheer in Gijzegem/ Mespelare: knotten van wilgen, kappen van houtopslag of afbreken van afsluitingen.

Vooraf contact opnemen.

Daan Stemgée – 0476 60 05 95 daan.stemgee@telenet.be Werkhandschoenen en eventueel bijltje, hakmes of zaag

Natuurbeheer Beneden-Dender

zaterdag 11 februari

zaterdag 25 februari

afd. Aalst

Natuurbeheer Beneden-Dender

Natuurbeheerdag Wellemeersen

 9:00–16:00

 

 



 



Kerk in Mespelare Natuurbeheer in Gijzegem/ Mespelare: knotten van wilgen, kappen van houtopslag of afbreken van afsluitingen.

Vooraf contact opnemen.

Daan Stemgée – 0476 60 05 95 daan.stemgee@telenet.be Werkhandschoenen en eventueel bijltje, hakmes of zaag

zondag 15 januari Natuurbeheer

afd. Affligem-Liedekerke  9:00–12:30  De plaats van afspraak wordt tijdig meegedeeld  Natuurbeheer in een van onze

reservaten. Drank en een tussen

doortje worden aangeboden.  Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be zaterdag 28 januari Natuurbeheer Beneden-Dender

 9:00–16:00

afd. Aalst

 Ter hoogte van Meersstraat 32, Gijzegem  Natuurbeheer in Gijzegem/

Mespelare: knotten van wilgen,

kappen van houtopslag of afbreken

van afsluitingen.

20 dendriet

jan/febr/maart 2017

afd. Denderleeuw

afd. Aalst

 9:00–16:00

 Ter hoogte van Scheutlagestraat 52B, Mespelare  Natuurbeheer in Gijzegem/

Mespelare: knotten van wilgen,

kappen van houtopslag of afbreken

van afsluitingen.  Vooraf contact opnemen.  Daan Stemgée – 0476 60 05 95 daan.stemgee@telenet.be  Werkhandschoenen en eventueel

bijltje, hakmes of zaag zaterdag 11 februari Natuurbeheer in de Sint-Onolfspolder

afd. Dendermonding

 9:00–12:00 en 13:30–16:30  Kappen houtopslag of knotten van wilgen.  Vooraf contact opnemen.  Bart Dierickx - 0475 62 70 21 bartdierickx@skynet.be  Laarzen en werkhandschoenen

zondag 12 februari Natuurbeheer

afd. Affligem-Liedekerke  9:00–12:30  Plaats van afspraak wordt tijdig meegedeeld.  Natuurbeheer in een van onze

reservaten. Drank en een tussen

 9:00–16:00

 Natuurpunt-materiaaldepot,

Wellemeersenstraat, Denderleeuw  Verwijderen van coniferen en bamboe.  Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43  Laarzen en een spade zondag 19 maart Natuurbeheer

afd. Affligem-Liedekerke  9:00–12:30  De plaats van afspraak wordt tijdig meegedeeld  Natuurbeheer in een van onze

reservaten. Drank en een tussen-

doortje worden aangeboden.  Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be zaterdag 25 maart Natuurbeheer in de Heidemeersen

afd. Dendermonding

 9:00–12:00





 



Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare Bestrijding Amerikaanse vogelkers op ’t Stampkot.

Vooraf contact opnemen.

Stefaan Thibau - 0478 65 17 00 stefaan.thibau@skynet.be Werkhandschoenen en een spade

Guy Kesselaers

Wetenschappelijke naam Eliomys quercinus Bijnamen fruitratje, slaapratje Kopromplengte 10-17 cm Staartlengte 9-14 cm Kleur zie foto Gewicht 47-150 gram Rode Lijst categorie bedreigd Bijzonderheden winterslaap van

oktober tot april Inheems ja Juridische status beschermd sinds 4/9/2016 Familieleden in België hazelmuis, relmuis

Wie heeft nog eikelmuizen gezien?

Het gaat niet goed met de eikelmuis in Vlaanderen. In de jaren ’60 was het zoogdiertje nog een algemene soort in de Vlaamse zuidrand, maar intussen is ze bedreigd. Elke inspanning om de eikelmuis erbovenop te helpen, loont. Dat weten ook de vrijwilligers van Natuurpunt Haaltert. Door nestkasten te timmeren proberen ze de muis op te volgen. En ook jij kan helpen! Zag je een eikelmuis, geef dan je waarneming door!

Bedreigde schattigaard

De eikelmuis is met haar lange pluizige staart en zwart zorro-maskertje misschien wel het meest aaibare knaagdiertje hier bij ons.

Maar het gaat er niet goed mee. De eikelmuis – in de jaren 1960 nog een algemeen voorkomende soort in de zuidrand van Vlaanderen, ook in de Denderstreek – gaat de laatste decennia sterk achteruit. Bij de opmaak van de recentste Rode Lijst van de inheemse zoogdieren in Vlaanderen in 2014 is de eikelmuis zelfs in de categorie ‘Bedreigd’ beland.

Rode Lijsten zijn lijsten waarop per land of regio de in hun voortbestaan bedreigde dieren en planten staan. De soorten worden ingedeeld in verschillende categorieën naargelang de mate waarin ze bedreigd zijn. Na de categorie ‘niet in gevaar’ komen de categorieën ‘bijna in gevaar’, ‘kwetsbaar’ en ‘bedreigd’. Vervolgens is er nog de categorie ‘ernstig bedreigd’. Daarin bevinden zich soorten als hamster en otter, waarvan er momenteel maar enkele meer in Vlaanderen voorkomen. De laatste categorie is ‘regionaal uitgestorven’.

Door haar status in de Rode Lijst als ‘bedreigd’

en op basis van aanhoudende druk vanuit de zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt, is de eikelmuis nu eindelijk wettelijk beschermd sinds 4 september 2016. Maar daarmee is de eikelmuis nog niet gered.

Winteropvang

Hoog tijd om in te grijpen en deze fotogenieke muis te redden van de ondergang. Een eerste vereiste is weten waar ze nog voorkomt. In de periode 2007-2009 heeft Natuurpunt onder leiding van Joeri Cortens en Goedele Verbeylen en met hulp van tientallen vrijwilligers onderzocht waar de eikelmuis nog voorkwam in Vlaanderen.

De beste methode om eikelmuizen op te volgen bleek het plaatsen van nestkasten te zijn. Door die nestkasten in de winter te controleren kan nagegaan worden of er nog eikelmuizen in de buurt voorkomen. Ja, je leest het goed: in de winter. Nestkasten voor vogels worden vooral in het voorjaar gebruikt, maar eikelmuizen kunnen het jaar rond gebruik maken van nestkasten. Ze doen namelijk een winterslaap van oktober tot april. Eikelmuizen behoren tot de slaapmuizen, een familie van ‘muizen’ waarvan er in België jan/febr/maart 2017

dendriet 21

Goedele Verbeylen



Nest van een eikelmuis

nog twee andere vertegenwoordigers voorkomen: de hazelmuis en de relmuis. Door de inventarisaties in 2007-2009 weten we dat eikelmuizen nog voorkomen – zij het sporadisch – in ruwweg de volledige zuidrand van Vlaanderen, dus ook in de Denderstreek. De noordgrens van hun verspreiding komt ongeveer overeen met de noordgrens van de zandleemstreek.

Eikelmuizen zoeken een veilig onderkomen voor hun winterslaap. Rotsformaties met kloven en spleten of grotten waar ze zich kunnen wegsteken zijn daarom erg belangrijk voor eikelmuizen. In Vlaanderen zijn ze cultuurvolgers en maken ze hun nest in (spouw)muren of op zolders van huizen en schuren. Soms maken ze ook een eigen nest van mos, vrij hangend in dicht struweel of in een boomholte. Zo’n vrij nest heeft ongeveer de grootte van een volleybal.

Je zou het in eerste instantie kunnen verwarren met een nest van een winterkoning, maar dit is vaster van structuur.

Nestkasten zijn eigenlijk artificiële boomholtes en als er geen betere schuilplaatsen zijn, maken eikelmuizen daar ook gebruik van. De eikelmuisnestkasten zijn dus geen waterdichte methode om na te gaan of er ergens eikelmuizen aanwezig zijn. Als er geen eikelmuizen in de nestkasten komen, dan kan het zijn dat ze betere schuilplaatsen ter beschikking hebben. Maar het is momenteel de meest tijdsefficiënte methode

22 dendriet

jan/febr/maart 2017

om ze op te volgen. Twee controles van de nestkast per jaar volstaan: in februari om na te gaan of ze er hun winterslaap doen en in oktober om na te gaan of ze een tweede nest jongen grootgebracht hebben dat jaar. Zo verstoren we de eikelmuizen minimaal.

Vrijwilligers in de bres

Sinds de afloop van de gesubsidieerde projecten (met professionele ondersteuning) is de coördinatie van de eikelmuiskastcontroles overgenomen door de vrijwilligers van de gewestelijke zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt. Er zijn intussen meer dan 600 eikelmuisnestkasten geplaatst in Vlaanderen. Nestkasteigenaars en controleurs die hun nestkasten geregistreerd hebben in de nestkastenmodule van waarnemingen.be (Mijn waarnemingen.be > Mijn nesten) krijgen automatisch de elektronische nieuwsbrief eikelmuis.flits die je waarschuwt wanneer het tijd is voor de nestkastcontrole.

Neem een eikelmuis overigens nooit vast bij de staart, want een seconde later hou je enkel nog de staarthuid vast en is de eikelmuis gevlucht.

De staarthuid van slaapmuizen stroopt af als verdedigingsmechanisme tegen roofdieren. De wervels die bloot zijn komen te liggen worden door de eikelmuis zelf afgebeten en er groeit een nieuw (korter) pluimstaartje aan.

Sinds de eikelmuis beschermd is, moet je een

Diemer Vercayie

 Nestkasten timmeren

vergunning hebben om de nestkasten te mogen controleren. Ook daarvoor zorgt de zoogdierenwerkgroep als de nestkasten geregistreerd zijn in waarnemingen.be.

Haaltert timmert mee

De gesubsidieerde inventarisaties op provinciaal of gewestelijk niveau mogen dan afgelopen zijn, bij lokale afdelingen worden er steeds meer initiatieven opgestart om de eikelmuis te helpen en op te volgen. Natuurpunt Herzele hing vorig jaar 40 nestkasten op, in Borgloon werden het afgelopen jaar 100 nestkasten opgehangen en in het zuiden van West-Vlaanderen worden zeer regelmatig nestkasten bijgehangen.

En ook in de Denderstreek werden op 15 september ongeveer 30 nestkasten voor eikelmuis ineengetimmerd. Natuurpunt Haaltert organiseerde dit als activiteit voor de duurzaamheidsdag van KBC, een dag waarop KBC de kans biedt aan zijn werknemers om zich actief in te zetten voor natuur of duurzaamheid. Het materiaal voor de 30 kasten werd gesponsord door KBC en er werd met veel enthousiasme afgetekend, gezaagd, geboord en getimmerd voor de bescherming van de eikelmuis. Een voorbeeld om te volgen in andere afdelingen? De nestkasten worden in Haaltert opgehangen op locaties

waar ooit waarnemingen van eikelmuizen geweest zijn. Ze worden uiteraard geregistreerd in waarnemingen.be en zullen daarna worden opgevolgd door vrijwilligers van de zoogdierenwerkgroep Denderstreek.

Zodra we weten waar nog eikelmuizen voorkomen, kunnen we aan de hand van het zenderen van dieren en andere onderzoeksmethoden meer te weten komen over de nog zo onbekende levenswijze van eikelmuizen. Zo kunnen we achterhalen wat de precieze oorzaken zijn van hun achteruitgang en concrete, op onderzoek gebaseerde maatregelen uitdokteren om deze iconische soort te behouden.

Ook jij kan de eikelmuis helpen

Heb je een eikelmuis gezien? Vroeger of recent? Geef dan zeker je waarneming door via www.waarnemingen.be. Wil je ook op een andere manier helpen met eikelmuisonderzoek? Neem dan contact op met zoogdierenwerkgroep Denderstreek (zie pagina 2 van deze Dendriet). Via de eikelmuis.flits blijf je op de hoogte van alle eikelmuisnieuws in Vlaanderen. Inschrijven kan via eikelmuis. zoogdierenwerkgroep.be.

Diemer Vercayie jan/febr/maart 2017

dendriet 23

Kristien Galle

Aannemer van ons natuurbeheer Natuurbeheer zit niet stil. Er wordt geplant, gezaaid, gemaaid en gehooid.

Wandelpaden worden aangelegd. Maar wat gebeurt er achter de schermen van al die bedrijvigheid in de natuur? Kristien Galle is consulent beheeruitvoering bij Natuurpunt. Sinds kort hoort de Denderstreek tot haar actiedomein.

Een gesprek over de job, doelgroeparbeiders en haar eerste ervaringen in de Denderstreek.

Het nieuwe vertrouwde maar dan in de natuur. Wanneer er plannen zijn om een gebied in te richten of te beheKersvers is ze. Kristien Galle begon pas ren, dan komen die plannen op mijn bureau halfweg september als consulent beheeruitterecht. Als consulent coördineer ik de uitvoering voor Oost-Vlaanderen. Of tenminvoering van het natuurbeheer. Er zijn twee ste: Oost-Vlaanderen minus de Vlaamse soorten taken. Enerzijds heb je de vrijwilligers Ardennen minus het Meetjesland, maar met die voor grote of technische werken bij mij inbegrip van West-Vlaams-Brabant. Toch komen aankloppen. Minder grote werken is het niet helemaal nieuw voor Kristien. kunnen ze zelf als de beste. Anderzijds krijg ik “Hiervoor werkte ik als consulent beheeruitook externe opdrachten. Die twee taken moet voering in de regio Mol-Turnhout”, vertelt ik in één planning laten rollen. Ik zorg ervoor ze. “Het is een beetje zoals een verpleegster dat de beheerploegen op de hoogte zijn, dat er die naar een andere dienst verhuist. Alles materiaal aanwezig is en dat er genoeg volk verandert: de mensen, je directe omgeving. is om het werk te doen. Ik help ook de ploegMaar het werk blijft hetzelfde. Ik heb dus begeleiders (die de ploeg aansturen) om hun niet het gevoel helemaal opnieuw te moeten werk goed te doen.” beginnen.” Toch moet Kristien nog inwerken.

Logisch, want ze is afkomstig van Merelbeke. “De meeste voldoening haal ik op terrein met de ploegbegeleiders, wanneer we samen een “Het blijft zoeken: bij wie kan ik terecht, hoe werkplanning in elkaar puzzelen. Als die zien de gebieden eruit.” Ook de Denderstreek planning werkt en hen helpt om hun werk was voor Kristien grotendeels onontgonnen beter te doen, geeft dat een goed gevoel.” Maar terrein. “Natuurlijk ben ik ooit wel eens gaat er iets fout, dan komt alles over haar naar Aalst Carnaval geweest, of was ik al terecht. “Wanneer het beheerteam plots niet eens in Dendermonde. En natuurlijk ken ik komt opdagen of iets niet doorgaat, zeggen de Geraardsbergse Muur en de mattentaarze me: doe er iets aan. Maar mijn middelen ten. Maar verder had ik geen band met de Denderstreek: geen vrienden of familie.” Daar zijn beperkt. Ik ben er slechts om te helpen en heb niet alles in de hand. Ik begrijp mensen komt nu stilaan verandering in. Steeds meer hun frustraties, maar we moeten nu eenmaal laat Kristien haar advies als consulent los op verder, ook al is het moeilijk.” onze Denderse natuur.

Aannemer in het groen

Maar wat doet iemand als Kristien nu eigenlijk? “Ik ben een beetje zoals een aannemer,

24 dendriet

jan/febr/maart 2017

Door weer en wind

Terwijl we praten, is de zomer al lang gaan vliegen. Buiten is het koud en nat. Geen weer

Daan Stemgee

om een beheerploeg aan het werk te zetten, zou je denken. Maar dat is wel anders. “Onze arbeiders hebben geen weerverlet”, vertelt Kristien. “Regen, vorst of tropische hitte: thuis blijven is geen optie.” Dat maakt het werk zwaar. “Ik besloot eens een dag mee te werken met de ploeg. Het was toen 40 graden en aan de lucht was geen wolkje te bespeuren.

Daar stond ik dan met een bosmaaier. Echt afzien. Maar op het einde van de dag was ik er wel van af. Die mannen doen dat elke dag.”

Die mannen, dat zijn de doelgroeparbeiders die werken voor Natuurpunt, mensen die het moeilijk hebben om een plekje te veroveren op de reguliere arbeidsmarkt en langdurig werkloos zijn. Bij Natuurpunt krijgen ze een kans door zich in te zetten voor de natuur en hun kwaliteiten te ontplooien. “Eén tot twee keer per jaar probeer ik een dag mee op terrein te gaan”, vertelt Kristien. Op terrein

krijg je binding met de arbeiders en leer je hun verhaal kennen. Nog te weinig mensen kennen die verhalen. “Bij externen hoor ik vaak negatieve reacties: het zijn goedkope werkkrachten die niets doen zonder begeleiding en niet hard werken. Maar als je dichter bij de arbeiders staat, ontwikkel je een andere blik. Toegegeven, de afwezigheid of ziekte kan hoog zijn, maar het is wel dankzij de arbeiders dat we werken kunnen uitvoeren. Want ook vrijwilligers zijn er niet genoeg”, besluit ze.

Puzzelen in de Dendervallei

De Dender slingert door heel wat Natuurpuntgebieden. Om die stuk voor stuk te leren kennen is vooral tijd nodig. “Ik ga er gewoon naartoe en zie daar wel”, zegt ze. Beetje bij beetje, door een opdracht hier en daar, legt Kristien haar puzzel van de jan/febr/maart 2017

dendriet 25

Denderstreek. “Honegem was mijn eerste project in de streek. Daarna volgden nog onder andere Haaltert, Ninove, Mespelare en het Wiezebos. Telkens zie ik mooie dingen ontstaan: nieuwe stukjes bos, poelen voor de kamsalamander, wandelpaden, noem maar op.”

“De Denderstreek bestaat vooral uit kleinere gebieden”, valt Kristien op. “Een hooilandje hier, een hoekje en houtkantje daar. Slechts enkele gebieden, zoals de Wellemeersen, vormen daarop een uitzondering. Dat typeert deze streek wel: het is een lappendeken van kleinere stukjes natuur. Die zijn zeker niet minder mooi dan grote brokken natuur, maar wel anders.” De Denderstreek is druk bebouwd en bewoond. Veel ruimte voor natuur blijft er dan niet over. In die drukte gaan mensen graag op zoek naar rust en natuur.

Dat zie je ook in het weekend. “Er wordt heel veel gewandeld in de Denderstreek.

26 dendriet

jan/febr/maart 2017

Mensen maken er dankbaar gebruik van de wandelpaden”, ziet Kristien.

Bezint

En wat brengt de toekomst? “Er zijn wel al dingen die ik wil doen in de Denderstreek”, zegt Kristien. “Zo wil ik vrijwilligers overtuigen om hun maaiselhopen zo veel mogelijk af te voeren. Doe je dat niet, dan spoelt de regen de nutriënten weer naar je hooiland en was alles voor niets. Denk ook steeds na waar je naartoe wil met je beheer. Zo kom je later niet in de problemen wanneer je plannen toch niet haalbaar zijn.” Verder wil Kristien niet al te veel dromen. “Ik zie wel wat er op mijn pad komt”, zegt ze nog.

Buiten stopt het stilaan met regenen. Heel wat doelgroeparbeiders en vrijwilligers trotseerden ook vandaag weer de nattigheid, klaar om de natuur te laten schitteren.

Han Lagring

Gezinsmeerdaagse naar de Fagne-Famenne

Als je via de E411 naar de Ardennen rijdt, bereik je voorbij de brug in Custinne de top van een helling; daar ontvouwt zich een enorm wijd dal van een landschappelijke schoonheid die je niet meer mogelijk acht in ons land. Natuurpunt Ninove biedt je de kans om deze onvoldoende bekende, maar top-natuurregio te ontdekken.

Zorg dat je er bij bent!

Grupont is een deelgemeente van Tellin in de provincie Luxemburg. Bij Grupont vloeit het riviertje de Linçon in de Lhomme. Aan de overkant van de Maasvallei ligt de Fagne, die vaak in één adem met de regio die we bezoeken wordt genoemd: de Fagne-Famenne. Nog iets noordelijker ligt de Condroz, dat door zijn hardere gesteenten minder is verweerd en een plateau is gebleven. In het zuiden vormt een smalle kalksteenrichel, de Calestienne, waarin de rivieren Lesse en Lhomme indrukwekkende grotten hebben uitgesleten, de overgang naar de Ardennen.

Doordat al deze geografische gebieden er op een zakdoek bij elkaar liggen, is het gebied een hot-spot aan biodiversiteit en vind je er in de natuur het allerbeste wat ons landje te bieden heeft. Het Hemelvaartweekend valt laat en is dus het ideale moment om onze inheemse orchideeën te leren kennen.

een eigen toilet en douche of bad.

A Op donderdagavond 25 mei rijden we met

eigen vervoer naar het verblijf in Grupont, waar je de auto op een ruime parking kan parkeren. Enkelingen kunnen ook met de trein naar het station van Grupont afzakken en bij de groep aansluiten als ze vooraf goeie afspraken hebben gemaakt over het delen van de wagen voor korte verplaatsingen ter plekke.

Deelnameprijs

A 180 euro per persoon boven de 12 jaar A 120 euro per kind tot 12 jaar A Gratis voor kinderen tot en met 3 jaar

Inbegrepen in de prijs: maaltijden en drank van donderdagavond tot zondagochtend.

Inschrijven en meer info

Planning

Wil je inschrijven? Mail naar wouter.mertens@natuurpuntninove.be.

Geef in je mailtje zeker aan met hoeveel volwassenen en kinderen je komt.

Schrijf het bedrag over op het rekeningnummer van Natuurpunt Ninove: BE17 9793 5295 5521, met de vermelding “inschrijving Grupont”. Je deelname is pas bevestigd als er op het moment van de betaling nog plaatsen beschikbaar zijn.

Opgelet: gezien het beperkt aantal plaatsen en kamers zullen een aantal personen een kamer moeten delen. Heb je hier vragen over, bel dan eerst naar Wouter (0495 68 89 33) over de beschikbaarheid!

Op het programma

Verschillende prachtige wandelingen, met aandacht voor landschap, bijzondere planten op kalkhellingen, vogels, reptielen zoals de adder en gladde slang, dag- en nachtvlinders en andere prachtige zonnekloppers.

A We verwelkomen graag gezinnen met kinderen A 2 volledige dagen en 3 overnachtingen in het

rustig gelegen logement La ferme du chateau de Burlin in 6927 Tellin. Maximaal 31 perso- nen met een assortiment van 2-, 3-, 5- en 8-persoonskamers. Elke slaapkamer heeft

jan/febr/maart 2017

dendriet 27

Johnny Cornelis

Van donderdag 25 mei (18 uur) tot zondag 28 mei (10 uur) (Hemelvaartweekend)

De ooievaars van

Schendelbeke

Het scheelde geen haar!

De letters van vorige Dendriet waren nog niet droog of onze ooievaarsstory in de Boelaremeersen kreeg een onverwachte wending. Over een pijnlijk ongeval, een redding, een goede afloop en een emotioneel moment.

In de vorige Dendriet vertelden we je het verhaal van M6826 en M6827, twee ooievaarsjongen die het levenslicht zagen in de Boelaremeersen. Een heuglijke gebeurtenis!

Maar dat veranderde al snel: hoop werd ongerustheid. Gelukkig kon de hoop uiteindelijk toch zegevieren. Het vervolg.

Prikkeldraad

Overboelare, 9 augustus. In de hoek van een afgelegen weide hangt een bebloed hoopje witte pluimen, bevend tussen de prikkeldraad. Het wordt bevrijd en krijgt een onderkomen in een schapenhok. Het VOC wordt er bij gehaald. Een snelle interventie van de toevallig aanwezige dierenarts voorkomt het ergste.

ze niet te laten verhongeren. We helpen hem een handje. Aan de Gavers leggen we tijdens een rondje met de fiets het voedselprobleem aan de vissers uit. Een tweede collecte-rondje is goed voor zak vol vissen die door pa in dank worden aangenomen. Reigers, meeuwen en kraaien pikken een graa(n)tje mee. De dagen erna zetten we ook eendagskuikens op het menu, ons aangeboden door het VOC.

Vogelvrij

Zo wordt de terugkomst van ma overbrugd.

Na meer dan twee weken zijn haar wonden geheeld. De dierenarts raadt een extra week recuperatie aan. Maar het belang van de jongen gaat voor en we laten haar vrij.

Alleen met de kroost

Schendelbeke, 17 augustus. Het valt op dat de voederbeurten op het nest steeds voor de rekening van het mannetje zijn. Op zich niet verontrustend. Tussen twee beurten verstrijkt immers veel tijd. En je moet er al haast je bed bij maken om het ‘te kort schieten’ van een partner vast te stellen. Maar ook de omwonenden maken zich zorgen. Het vrouwtje is al enkele dagen afwezig bij het ochtend- en avondappel op de schouwen van de daken.

28 dendriet

jan/febr/maart 2017

Luc Favijts

Operatie vis en kuiken

Wanneer we het VOC-nieuws te horen krijgen, is de link vlug gelegd. Het slachtoffer is ons wijfje. Net op een moment dat de jongen vliegoefeningen beginnen te doen en hun honger niet te stillen is. Pa ooievaar doet zijn best om

 De dierenarts laat moeder ooievaar vrij

Danny De Clercq

 De ooievaars van de Boelaremeersen op hun nest

Wanneer het VOC-team in de Pijlekaartstraat aankomt houden we onze adem in. We krijgen een vogel te zien, volledig ingepakt, om kwetsuren tijdens het vervoer te voorkomen.

Terwijl iedereen op een afstand blijft, nadert de dierenarts met de ooievaar tot onder het nest, doet haar jas uit, en zet haar voorzichtig neer. Ze blijft rustig en verkent wandelend haar vertrouwde omgeving.

Stijve vleugels

Pas na vijf lange minuten strekt ze haar vleugels een eerste keer, maar vouwt ze al snel weer dicht. Na verschillende rekoefeningen onderneemt ze haar eerste vliegpoging: een klein sprongetje en één enkele vleugelslag.

Dit moeizame ritueel herhaalt ze met tussenpauzen. We zijn al ruim twintig minuten ver wanneer ze een eerste echte aanloop neemt, gevolgd door pijnlijk molenwieken en gefrustreerd weer neerkomen. We denken al aan een plan B (haar opnieuw vangen) wanneer ze plots een lange aanloop neemt, zich moeizaam in de lucht hijst, om dan te doen wat elke vogel doet: vliegen zonder nadenken.

Alles voor de kroost

Ze scheert laag over de weide, maakt een bocht, maneuvreert zich tussen de populieren en vliegt het weidse Denderlandschap tegemoet. Op het moment dat we denken dat ze er vandoor is, maakt ze een bocht van 180 graden, wint ze hoogte en vliegt ze recht naar het nest.

Daar braakt ze voor haar bedelende kroost de laatste eendagskuikens uit haar krop en zeilt dan mysterieus boven de dorpskern weg uit het zicht. Een emotioneel moment waarmee ze de top drie van onze natuurbelevingsmomenten verovert. En voor de mensen van het VOC, een moment van ontlading en uiterste genoegdoening na twee weken intensieve zorgen, waarvoor onze oprechte dank.

Misschien tot volgend jaar

Het wijfje werd daarna nog een paar keer gezien. De jongen vlogen succesvol uit, en na enkele zeiloefeningen op thermiek samen met hun vader, trokken ze rond 4 september zuidwaarts.

Koen Steenhoudt jan/febr/maart 2017

dendriet 29

Thijs De Jonghe

Een boomgaard De bomen zijn geplant. Zesendertig statige hoogstammen. Appels, peren, abrikozen, kersen, pruimen en walnoten. Elke boom een andere soort.

Een nieuwe boomgaard op een helling, schitterend en rustig gelegen in Haaltert. De kerktoren van Heldergem op de achtergrond.

Bibberen en beven

Zaterdag 12 november. Om acht uur ‘s morgens is het gras nog bevroren. De lage zon belooft een mooie herfstdag. Thijs ziet me bibberen. “Moeder, voor vijf uur zijn we hier niet weg hé. Tegen dat die stapel ‘paaltjes’ weg is, zult ge wel warm hebben zeker?” Zo krijg ik mijn eerste opdracht.

De zware kastanjepalen sjouwen we tot bij elke plantplek. De kortere gaan in de kruiwagen. Gelukkig helling afwaarts. Het wordt echt warm zeg. Die hoge palen later op de dag in de grond krijgen. Ik heb het bekeken.

Grondboor. Metalen paalrammer omhoog duwen en laten neervallen. Je wordt vreselijk moe als je het ziet gebeuren.

Hard labeur

De grond is loodzwaar. Eerst graszoden wegspitten. Daarna de bodem met een machine losmaken. Het is labeur, mannenwerk. Je kan niet anders dan dit voorovergebogen doen. De machine trekt voortdurend tegen. 36 keer volhouden.

Dan aarde uitscheppen. Arbeid. Compost.

Opnieuw met die koppige machine de grond dieper losmaken. De boom - zes jaar oud, enkele meters lang - in de kuil zetten. Mooi moment. Er volgen nog een aantal vakkundige trucs die ik niet zou kunnen bedenken. De wortels krijgen een liefdevolle behandeling.

30 dendriet

jan/febr/maart 2017

Lentemijmeringen

Morgen wordt alles afgewerkt. De bomen moeten stevig staan zodat de nieuwe worteltjes niet kapot gaan. Een eerste snoeibeurt voor een goede groei.

Met een kwinkslag leidt Thijs alles in goede banen, samen met collega Simon. Stoere jongens met een hart voor de natuur. Alles prima voorbereid en nauwkeurig uitgevoerd. Ze zijn terecht fier. Nu heb ik nog meer bewondering voor dit mooie vak. En het maakt de mensen gelukkig.

Over enkele jaren zal er fruit zijn en daarna véél fruit, tonnen fruit. Ik zie al lentebloesems, lange ladders op zonnige dagen, oogstfeesten, confituur, weckpotten, taarten, sappen, siropen, notenolie, cider, wijnen en likeuren. Spelende kinderen tussen de schapen. De toekomst glimlacht.

Blij omkijken

Het is plezant, er wordt gelachen, geplaagd, brood en warme soep gegeten, met ons zeven.

Hans, Edith, Katrien en Koen zijn er ook.

Mijn lichaam is moe en zegt dat het niet meer lukt om emmers water uit de put te trekken.

Ik ben tevreden. Oef. Het is vijf uur en het schemert al. Nog eens omkijken. Het is goed en mooi.

Sonja Van Damme

Donderdag

23/2

NATUURPUNT

UW ERFGENAAM?

Wie geen kinderen heeft en wil nalaten aan vrienden of aan verre familie, beseft dat het grootste deel van zijn/haar nalatenschap opgaat aan erfbelasting ...

Kies daarom voor een duolegaat: Natuurpunt neemt alle kosten op zich, waardoor uw erfgenamen een flink stuk méér erven. Tegelijk blijft er een mooie som over voor Natuurpunt.Joost Verbeke maakt u wegwijs en toont welke mogelijkheden er zijn voor al wie ook na dit leven iets wil betekenen voor de bescherming van kwetsbare natuur.

Kom naar het infomoment in Geraardsbergen OP DONDERDAG 23 FEBRUARI 2017 Parochiezaal Sint-Aldegonde, Groteweg 235A, 9500 Overboelare (Geraardsbergen).

Infosessies naar keuze: van 15u tot 16u30 of van 19u tot 20u30 Inschrijven hoeft niet, maar we horen graag van je komst.

Meer informatie of een persoonlijk gesprek?

Joost Verbeke, contactpersoon schenkingen en legaten 0477-20 47 27 • joost.verbeke@natuurpunt.be • www.natuurpunt.be/legaten

A5 legaten dendriet 11-2016.indd 1

5/12/2016 11:09:30

jan/febr/maart 2017

dendriet 31

Natuurpunt Denderstreek in actie…

 Wandeling Heidemeersen te Berlare

 Appels plukken voor het Everbeeksebossensap

 Aanplanten geboortebos Wieze

 KBC-medewerkers helpen in de Geelstervallei

 Ook de VRT ging mee op paddenstoelenwandeling in Neigembos