dendriet 2018 nr 3 jaargang 17

Afgiftekantoor Gent X - P109327

Driemaandelijks ledentijdschrift van Natuurpunt Denderstreek juli|augustus|september 2018

i 8 jul BIG P JUM

Retouradres: Dr. Haekstraat 37, 9200 Grembergen

Babyboom in Boelare Ging jij al op kraambezoek?

Natuurpunt Denderstreek Iedereen de kans geven om zich in te zetten voor onze natuur en landschappen door studie, educatie, beleid en natuurbescherming. Open, ongebonden en ruimdenkend.

Daar staat Natuurpunt voor.

www.natuurpunt.be l www.denderstreek.waarnemingen.be l issuu.com/dendriet AFDELINGEN Aalst Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be Facebook: Natuurpunt groot Aalst kern faluintjes

natuurpunt.aalst@gmail.com Dendermonding Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be www.natuurpuntdendermonding.be Facebook: Natuurpunt Dendermonding Haaltert natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 Facebook:: Natuurpunt Haaltert

Affligem-Liedekerke kern affligem

Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be kern liedekerke

Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be Denderleeuw Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be Erpe-Mere Ilona Blondeel - 0487 10 79 54 ilona_blondeel@hotmail.com Facebook:: Natuurpunt Erpe-Mere

NATUURSTUDIE-WERKGROEPEN Dierenwerkgroep Denderstreek Diemer Vercayie 0499 14 73 60 diemervercayie@gmail.com

Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok Marie-Anne Neirinckx info@zwamvlok.be / www.zwamvlok.be

NATUURPROJECTEN Beneden-Dender te Gijzegem/ Herdersem/Mespelare/Wieze/ Denderbelle - 4004 Daan Stemgée – 0476 600 595 daan.stemgee@telenet.be www.natuurpunt.be/beneden-dender Beverbeekvallei te Aspelare/ Nederhasselt/Outer – 6241 Frederik De Coster 0486 57 04 53 fred_decoster@hotmail.com Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com Brede Schoren en Konkelschor te Berlare - 6616 Stefaan Thibau - 052 42 69 72 Dendervallei te Ninove - 6099 Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be Den Dotter/Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere - 6149 natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 Everbeekse bossen - 6210 Koen Van Den Berge - 055 42 83 90 koen.van.den.berge@telenet.be Geelstervallei te Lede/Erondegem - 6657 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com Gemene Meers te Idegem - 6647 Luc Favijts - 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be ‘t Groot Schoor te Grembergen - 6603 Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11 Heidemeersen te Berlare - 6644 Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

2 dendriet

Boven-Dender Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com www.natuurpunt-boven-dender.be Lede Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com Facebook:: Natuurpunt Lede Ninove Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be www.natuurpunt.be Facebook:: Natuurpunt Ninove

Werkgroep amfibieën & reptielen Denderstreek Koen De Maere - 0485 68 89 82 greatskua2002@hotmail.com

Plantenwerkgroep Allium Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Werkgroep invertebraten WID Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be users.telenet.be/WID

Vogelwerkgroep Cinerea Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be dhost.info/cinerea

Honegem te Erpe-Mere/Aalst/Lede - 6123 Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be Kapellemeersen te Erembodegem/Teralfene – 6696 Peter Luyten – 0485 50 38 04 peter.luyten6@telenet.be Keelman Zuid - 6178 natuurpunthaaltert@gmail.com 0472 44 70 34 Keelman-Noord 6690 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be Kortelake te Overboelare - 6655 Willem Boonen - 054 41 75 85 boonen@scarlet.be Mijlbeekbos/Krekeldries te Aalst – 6695 Evelien Kieckens - 0494 82 18 34 evelien.kieckens@telenet.be Moenebroek te Geraardsbergen/Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@gmail.com Molenbeekmeersen te Denderleeuw/Okegem - 6646 Geert Van der Borght - 053 681156 VDBorght.geert@skynet.be Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk De Mesel - 0476331043 dirk.demesel@telenet.be

Raspaillebos te Grimminge - 6164 Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 koen.x.hilde@gmail.com

Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Paepegembos - 6693 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com

juli / augustus / september 2018

Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058 Godfried Merlevede - 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623 Bart Dierickx - 052 21 03 81 bartdierickx@skynet.be Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Wachtbekken 6 te Sint-Gillis Dirk De Mesel - 0476331043 dirk.demesel@telenet.be Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs - 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be Werkgroep Bomen-Park-Osbroek/ Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net Wildebeekvallei 6658 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be

Giften voor het Reservatenfonds zijn welkom op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf €40 zijn fiscaal aftrekbaar.

INHOUD 3 De wespendief

8 Ooievaarssaga 10 Seizoensweetjes 13 Kalender 15 Wandelkaart Dendervallei Ninove 19 Kalender- vervolg 21 Waterkwaliteit: Waarheen met de Dender 25 Big Jump!

26 Geef eens onderdak aan een kerkuil 28 Reservaatproject Erpe-Mere 31 Bedankt Wilfried

dendriet

Dendriet is het blad voor de leden van 9 afdelingen en 6 studiewerkgroepen van Natuurpunt in de Denderstreek.

Meer weten?

Contacteer de contactpersoon van jouw afdeling of een werkgroep.

Opmerkingen, aanmoedigingen, verhalen en foto’s?

Stuur ze naar dendriet@telenet.be V.U.: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Redactieraad Wouter Mertens – hoofdredacteur Han Lagring – redactiesecretaris Wim Van Grieken – denderkalender D irk De Ridder – lay-out Marc Symoens – corrector Mikol De Decker – adresbeheer Rik De Baere, Erik De Block, Dirk De Mesel, Bruno De Bruyn, Ilona Blondeel, Annie Janssens, Bob Lambrechts, Koen Steenhoudt, Yvette Saerens.

Werkten ook mee aan dit nummer: Wouter Faveyts, Frederik De Coster, Johan Lefebvre en Peter D’Hondt Foto cover: Lars Soerink (Vilda) Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt van buiten de Denderstreek kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit laatste doe je door middel van een overschrijving van €10 op rekeningnr.

IBAN BE84 9731 7057 7059 van Dendriet, Huigeveldstraat 76, 9550 Sint-Antelinks, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

Gedrukt bij Druk in de Weer op 100% kringlooppapier met vegetale inkten

Ook tankers nemen bochten In de fysica betekent traagheid de zucht om in de huidige richting of snelheid te willen volharden. Er is dus kracht nodig om een andere richting of snelheid aan te nemen. Als voorbeeld van zo’n beweging die aan deze wet onderhevig is, bekijken we in deze Dendriet de zuivering van de Dender. In pakweg 30 jaar zijn we erin geslaagd om onze Dender te transformeren van een schoolvoorbeeld van een dode rivier en open schuimbekkende riool, naar een waterloop vol leven. In de komende gemeenteraadsverkiezingen zullen we deze evolutie zeker opmerken in de programma’s van tal van partijen.

Onze politici en Dendersteden, die in de nasleep van de industriële revolutie hun rug hadden gekeerd naar het water © Vilda - Yves Adams in de stad, keren opnieuw hun gezicht naar dat water. Want water brengt sfeer, leven, terrasjes en bedrijvigheid. Het brengt opnieuw een ziel in de stad.

We weten dat dit een doodlopend verhaal is.

Maar we doen voort. We miskennen lokale middelen en lokale netwerken, we laten eeuwenoude boerenkennis verloren gaan en dwingen de landbouwer voor een groot deel van zijn tijd aan de computer om zijn administratie rond te krijgen. We zijn blind voor eerlijke prijzen voor onze boeren hier, en buiten de zuiderse boeren nog meer uit. Als je hoort hoe in Afrika zeeschepen vol Nederlandse eieren worden gelost, dan moet dat toch vragen oproepen.

Intussen raakten tal van consumenten de voeling met voedselproductie kwijt en liggen in de winkel steeds meer overbewerkte en kant-enklare voedingsmiddelen. De natuur in landbouwgebieden wordt steriel en, ondanks de uitbreiding van natuurgebieden, valt het groene landbouwweefsel als habitat en verbindingsgebied weg.

Conclusie?

Niet als je je er blind op staart en je gewoontegedrag inroept als slechte raadgever.

Pessimistisch? Nee hoor. Verandering kan wel degelijk. Draai elk van deze vaststellingen om en je krijgt een verrassend fris verhaal. Een richting waar de tanker zich naar moet wenden.

Deze richting is een nieuwe holistische visie op onze landbouw en voedselproductie. Zij gaat verder dan biolandbouw. Ze kan worden samengevat onder de noemer agro-ecologie.

Kiezen voor zo’n systeem is kiezen voor een systeem waarbij wespendieven, ooievaars en kerkuilen – alle te gast in deze Dendriet – niet uitsluitend hun toevlucht moeten nemen tot onze Natuurpuntgebieden. In dat systeem vormen onze natuurgebieden het bindweefsel van een ecologisch stevig en veerkrachtig platteland.

Waar een wil is, is een weg. Maar ook: gewoontegedrag is een vriend die je het leven makkelijk maakt. Je wordt gek als je bij alles moet nadenken. Maar om te veranderen is die beste vriend je grootste vijand. Hij ligt op de loer om je te verleiden met de gemakkelijkste oplossing.

En dat is op lange termijn niet altijd wat er moet gebeuren. Denken we maar hoe in de Vlaamse energiewende de verleiding om de hoek ligt om kerncentrales langer open te houden of nieuwe kerncentrales als oplossing te zien. Uiteraard is ook klimaatverandering zo’n bekend voorbeeld van een logge, haast onbestuurbare Titanic die in het zicht van de ijsberg nog gekeerd moet raken. Nog zo’n tanker die recht op een allesverslindende maalkolk afdraait, is ons huidig landbouwsysteem. Het put de bodem uit en bestrijdt de natuur in plaats van ze te imiteren. Het maakt gebruik van middelen afkomstig van de andere kant van de aarde, zoals soja uit Brazilië en meststoffen en sproeistoffen die eigenlijk olieafgeleide producten zijn.

Kan deze tanker nog gekeerd worden?

Trek mee aan de misthoorn. Laat de tanker keren! Want waar een wil is, is een weg.

Wouter Mertens

juli / augustus / september 2018

dendriet 3

Houd de dief!

Wespendieven in de Dendervallei

In de Denderstreek broeden zeven soorten dagroofvogels. Eentje daarvan is een wel heel opmerkelijk beest. Jaarlijkse trektochten van duizenden kilometers, af en toe rondvliegend als een reusachtige vlinder en een dieet dat hoofdzakelijk uit wespenlarven bestaat. Maak kennis met de wespendief.

Even kennismaken De wespendief lijkt goed op de buizerd, onze meest algemene roofvogelsoort. Beide soorten worden dan ook geregeld verward. Maar hoewel ze goed op elkaar lijken, zijn wespendief en buizerd niet nauw aan elkaar verwant.

De wespendief is iets groter en heeft andere kleedkenmerken. Anders dan bij de buizerd kan je bij de wespendief goed het verschil zien tussen het mannetje en het vrouwtje.

Mannetjes zijn contrastrijker getekend en hebben meer grijstinten in het verenkleed dan de bruinere, fletser gekleurdere vrouwtjes.

Ecologisch buitenbeentje Roofvogels worden beschouwd als geduchte predatoren. Bij de wespendief valt dat beeld wat tegen. Zijn hoofdvoedsel bestaat uit larven en poppen van wespen. Om die te pakken te krijgen, graaft hij grondnesten van wespen

uit, tot wel 40 cm diep. De klauwen van de wespendief zijn eerder graafinstrumenten dan grijpklauwen. Ook het verenkleed en de neusgaten zijn aangepast aan het graven naar wespennesten. Af en toe wordt er melding gemaakt van een ‘buizerd’ die op het gazon in de grond zit te graven. Wees maar zeker dat het dan om een wespendief gaat die een wespennest op het spoor is. Behalve wespenbroed, eten ze ook amfibieën en nestjonge vogels.

Kuikens van houtduiven zijn bijvoorbeeld een geliefde prooi.

Nog iets heel bijzonder is de zogenaamde vlindervlucht. Dat is een spectaculaire vliegwijze die gebruikt wordt om het territorium af te bakenen. De vogel vliegt op en neer in diepe duik- en stijgvluchten om op het hoogste punt telkens de vleugels snel boven het lichaam te klappen. Van op afstand lijkt de vogel dan even op een reusachtige vlinder.

© Vilda - Yves Adams

4 dendriet

© Vilda - Yves Adams

Echte zomervogel

In de Dendervallei

Buizerds komen hier het hele jaar door voor, maar wespendieven zijn echte trekvogels.

De wintergebieden van de soort liggen in Afrika, ten zuiden van de Sahara, in de regenwoudzone ruim 4.500 kilometer hiervandaan.

Pas diep in het voorjaar, in mei, komen ze bij ons aan, als één van de laatst arriverende trekvogels. Jaarlijks worden er al wespendieven gesignaleerd in maart, maar die waarnemingen zijn wellicht of bijna zeker foutief gedetermineerde buizerds. De allervroegste exemplaren wespendieven komen eind april aan, en het merendeel dus pas in mei.

Het broedseizoen duurt amper drie maanden.

Vanaf augustus trekken volwassen wespendieven alweer zuidwaarts. De jonge vogels volgen een paar weken later. Bijzonder aan die jaarlijkse trektochten is dat wespendieven maar van een paar vaste plaatsen gebruik maken om de Middellandse Zee over te steken.

Zij maken op trek graag gebruik van thermiek (opstijgende warme lucht). Boven zee vormt die zich niet, en daarom trekken ze via locaties waar de oversteek over zee het smalst is.

West-Europese wespendieven, waaronder ook de broedvogels uit de Denderregio, maken gebruik van de westelijke route, via de Straat van Gibraltar. Vogels van meer oostelijke populaties vliegen via Italië of via Israël.

De wespendief is een schaarse en gelokaliseerde broedvogel in de Dendervallei.

Vogelwerkgroep Cinerea volgt de soort al jaren op in het kader van het monitoringsproject van zeldzame en schaarse broedvogelsoorten in de regio. Daardoor hebben we een goed beeld van zijn voorkomen.

Sinds 1994 worden jaarlijks territoria van wespendief vastgesteld in de Denderregio.

Vóór die tijd zijn er amper waarnemingen bekend die op een territorium zouden kunnen wijzen, met als opvallende uitzondedering 1982. In dat jaar werden zowel in de Everbeekse Bossen als in de bossen ten zuiden van Geraardsbergen adulte exemplaren genoteerd in het broedseizoen.

Volgens de eerste Belgische broedvogelatlas kwam de wespendief in de jaren ’70 niet voor in de Denderregio. Je kan er dus van uitgaan dat de soort zich in de vroege jaren ’80 in de streek heeft gevestigd. Tot en met 2007 werden jaarlijks nooit meer dan vier territoria genoteerd. Vanaf 2008 steeg het aantal ineens naar een tiental territoria. Hoewel een stijging van de populatie in het begin van de 20ste eeuw wellicht reëel is, is de plotse opstoot vanaf 2008 vermoedelijk ook deels te verklaren door het feit dat vanaf dan gerichter naar wespendieven gezocht werd. juli / augustus / september 2018

dendriet 5

Š Vilda - Yves Adams

Aan het Raspaillebos kan je al eens wespendieven spotten

Oost west, zuid best In de periode 2010-2017 werden jaarlijks 8 tot 13 territoria van wespendief geteld in de Denderregio. De populatie wordt geschat op 13 tot 16 territoria. De aantallen schommelden in die periode zonder een duidelijke trend.

De jaarlijks wisselende aantallen zijn in belangrijke mate te verklaren door een variabele telinspanning. Wespendieven tellen is een arbeidsintensieve bezigheid. Als er niet gericht naar de soort gezocht wordt in een bepaald gebied, kunnen de vogels makkelijk over het hoofd gezien worden.

Hoewel het aantal territoria in de periode 2010-2017 stabiel schijnt te zijn, leek er in de laatste twee jaar toch sprake van een verminderde zichtbaarheid van wespendieven in enkele vaste broedgebieden. De vogels lieten zich lastiger zien en er leken ook minder vogels aanwezig te zijn. Het was slechts een indruk in enkele goed bekende gebieden,

6 dendriet

juli / augustus / september 2018

en het is lastig er een onderbouwde conclusie aan vast te knopen. Hopelijk is dit niet het begin van een afname.

In sommige delen van Europa zijn er tekenen dat de soort het niet echt goed doet. Het zwaartepunt van de verspreiding ligt in het zuiden van de Denderstreek. Vooral daar zie je nog bosgebieden van enige omvang, en de algemene landschapskwaliteit is er wellicht net iets beter, waardoor er betere foerageermogelijkheden zijn voor wespendieven.

In tegenstelling tot wat wel eens wordt gedacht en geschreven, hoeven bosgebieden voor wespendieven niet erg groot te zijn.

In de Denderregio komt de soort voor in bosgebieden die maar een 25-tal hectare groot zijn. Voldoende rust en voldoende foerageermogelijkheden in de omgeving zijn vermoedelijk belangrijker dan louter de oppervlakte van het bos zelf. Om te foerageren gaan de vogels vaak buiten bosgebieden op stap, tot kilometers ver.

Individueel herkenbaar Van buizerds is bekend dat ze een heel variabel verenkleed kunnen hebben, maar wespendieven moeten niet onderdoen. Die sterke variatie kan worden gebruikt om vogels individueel te herkennen. Dat lukt vooral goed bij mannetjes, die iets opvallender en gevarieerder getekend zijn. Ook gedrag speelt een rol bij individuele herkenning: vogels hebben vaak eigen, specifieke gedragingen of vliegroutes, waardoor ze zich kunnen verraden aan de oplettende waarnemer.

In de Denderregio kon plaatstrouw van wespendieven worden vastgesteld in enkele goed onderzochte broedgebieden. Zo liet een mannetje zich gedurende tien jaar (2007-2016) elk jaar opnieuw fotograferen in het Raspaillebos.

Mogelijk was die vogel ook in 2017 weer aanwezig, maar hij kon dat jaar niet gefotografeerd worden en dus niet met zekerheid worden vastgesteld. In het Geitenbos keerde een mannetje minstens acht jaar op rij terug (2007-2014). In 2015 keerde die vogel niet meer terug, maar hij was wel meteen vervan-

gen door een ander exemplaar, dat op zijn beurt zeker in 2016 en vermoedelijk ook in 2017 terugkeerde.

Zelf wespendieven zien?

Hartje zomer is het, met enige inspanning, niet erg moeilijk om wespendieven te zien in de Denderregio. Je hebt de beste kans bij één van de bossen die de regio rijk is. Vooral juli en augustus zijn geschikt om wespendieven voor de kijker te krijgen. De vogels zijn dan het meest actief. Een plekje met een goed uitzicht over een bosgebied op een mooie zomerse dag, en met wat geduld kan je genieten van een prachtige wespendief tegen de blauwe zomerlucht. Met wat geluk ben je zelfs getuige van adembenemende vlindervlucht!

Vergeet je waarneming niet in te voeren via denderstreek.waarnemingen.be

Dé speciaalzaak voor al uw w optische instrumenten Ontdek onze nieuwe WEBSHOP! P! www.natuurkijkers.be Nederstraat 25 9700 Oudenaarde +32 (0)55 61 33 13 info@natuurkijkers.be www.natuurkijkers.be Natuurkijkers.be is een merknaam van Optiek Van Ommeslaeghe, Nederstraat 20

Verrekijkers, telescopen, sterren-es, ... kijkers, microscopen, loupes, Demonstraties op aanvraag aag g

Wouter Faveyts

Nieuwe episode in het verhaal M6364? Nee, niet de naam van een gewestweg, maar de code op de zilveren ring aan de linker poot van ‘ons’ ooievaarsmannetje: de ooievaar van de Boelaremeersen. De ring op zijn rechter poot kreeg hij op 2 juni 2010 in het ouderlijk nest in Planckendael aangeschoven. Onze bink is nu dus acht jaar oud, in de fleur van zijn leven. Hij heeft er een boeiend palmares op zitten, met ups en downs. Maar op dit moment kan zijn (en ons) geluk niet op, want drie babyooievaars zagen het levenslicht.

Even terugblikken

Koen Steenhoudt

Zoals de meeste ooikies trok M6364 in het najaar van zijn geboortejaar 2010 welllicht naar het zuiden, om pas twee jaar later terug in Vlaanderen op te duiken.

Zijn ring werd in mei 2012 in Heverlee afgelezen.

In het late voorjaar van 2013 landde hij in de Dendervallei met een niet-geringd wijfje.

Er werd geklepperd en gepaard en er werden wat takjes aangevoerd op de populier bij het Gaverdomein. In januari 2014 overwinterde hij in een natuurgebied bij Madrid. Enkele maanden later keerde hij terug, bouwde hij zijn nest verder uit en bracht hij met een niet-geringd wijfje succesvol één jong groot.

In de daaropvolgende winter brak de nestboom af. De ploeg van het Provinciaal Domein kwam ter hulp, zaagde een populier doormidden en monteerde er een platform op. Een paar dagen later zat M6364 er al te pronken.

Even had hij toen een partner met een rode, nooit afgelezen ring, maar ruilde die een paar weken later al in voor een ander kleurtje, geel 1227, uit de Planckendael-lichting van 2012.

Van de twee eieren kwam er één uit, maar het jong leefde hoogstens een week. Mogelijk getraumatiseerd door deze slechte ervaring, ruilde 1227 De Gavers voor het Brielpark in Deinze.

8 dendriet

juli / augustus / september 2018

Leven en dood Toen ons mannetje in het vroege voorjaar van 2016 broedende ganzen op zijn platform aantrof, week hij uit naar een platform in ons natuurreservaat de Boelaremeersen.

Het duurde tot laat in april eer een gewillig, niet-geringd wijfje kwam aanvliegen.

Ze kregen twee kleintjes. Ondanks een aanvaring van mama met een prikkeldraad, met drie weken revalidatie in een vogelopvangcentrum tot gevolg, zeilden de twee jongen begin september zuidwaarts. M6827, de kleinste, werd vijf dagen later dood aangetroffen in Moulins, Frankrijk.

Van M6826 hebben we nog geen nieuws.

Het wijfje kreeg de ring M6828 opgeklikt waardoor we weten dat ze half april 2017 terug op post was. Het zag er goed uit, maar enkele dagen later dreef ze dood in een vijver op 100 meter van de nestboom: bloeding aan de eierstok, waar 3 dooiers klaar zaten.

Zonde!

Van eind juni tot begin september was er een nieuw vast maatje: M6374, in 2014 geringd in Pairi Daiza. Hij of zij trok weg.

M6364 bleef voor het eerst in de buurt van zijn nest overwinteren. In pole positie om op de verleidingstoer te gaan.

van M6364 Nieuwe meisjes Op 13 maart 2018, tussen de twee winterprikken, was het dan zo ver. Onze dubbel geringde krijgt gezelschap van een nietgeringde vogel. Ze werden vaak samen op het nest of foeragerend in de weide eronder gezien en konden goed met elkaar opschieten.

Op 16 maart, toen het stenen uit de grond vroor, was er van de nieuwe vogel geen spoor meer. We begonnen weer te vrezen voor het broedseizoen. Maar kijk, op 29 maart, na nog eens twee weken vrijgezelschap, dook er opnieuw een vrouwtje op, alweer zonder ring.

Een zorgzame huismoeder die M6364 zover heeft gekregen om een stevige verdieping bij te bouwen. In de laatste bouwfase vloog manlief droogboeketjes aan die vrouwlief netjes schikte tot een knusse nestkom.

Op 11 april ging het broeden van start.

We hadden onze wekker alvast gezet op 33 dagen. Tik tak, tik tak.

Krop in de keel 15 mei, kwart voor negen, op het jaagpad. Manlief kwam aangevlogen, vrouwlief stond recht, braakte een paar keer en liet wat vocht in het nest druppelen.

Ooievaars brengen voedsel niet direct over in de bek van hun jongen.

Ze braken het uit in het nest, waar de jongen het dan moeten oppikken. Maar geen bekje te zien. Gelukkig stond aan de overkant, in de Pijlekaartstraat, toevallig onze fotograaf van dienst. Hij kon met zijn telelens een reikend bekje vastleggen. Nummer één was alvast uit het ei. Aangezien het broeden al vanaf het eerste of het tweede ei begint, en een gemiddeld legsel uit drie bestaat, mochten we op meer hopen. En die hoop werd ingelost, want enkele dagen later waren tijdens een voederbeurt al twee bekjes te zien. Een tijdje nadien kwam er zelfs een derde jong piepen: een drieling!

Het kroost wordt in elk geval goed verzorgd door beide ouders.

We kunnen niet wachten om de babyooievaars te zien opgroeien.

Laatste update: 1 juni

© Vilda - Yves Adams

Wil je op de hoogte blijven van het wel en wee van onze ooievaars?

Like onze Facebookpagina De Ooievaars van Natuurpunt Boven-Dender voor een wekelijkse post van het broedgebeuren, en leuke weetjes uit de ooievaarswereld.

Koen Steenhoudt

Erik De Brandt

juli / augustus / september 2018

dendriet 9

Seizoensweetjes Roek met een kleurtje Begin maart zag Stephan De Smet een gekleurringde roek in Everbeek. Hij kon de code niet volledig aflezen, maar wel goed genoeg om de oorsprong van de vogel met vrij grote nauwkeurigheid te weten. Deze roek is best een interessant geval. Hij is minstens 9 jaar oud en komt uit Oost-Duitsland (Greifswald, in vogelvlucht 750 km van Everbeek).

Opmerkelijk is ook dat de vogel in de winter werd gevangen in 2010. Toen overwinterde hij dus niet in onze contreien. De waarneming geeft een idee waar de bij ons overwinterende roeken vandaan komen.

© Vilda - Rollin Verlinde

Wouter Faveyts Marc Verschooris

Eén pluizenbol Plots lag daar een jonge bosuil aan de voet van een boom in het Mijlbeekbos in Aalst. Een takkeling, die zoals gebruikelijk bij uilen het nest verliet nog voor hij of zij vliegvlug is, en die met behulp van scherpe klauwen en snavel langs de schors de boom weer inkruipt als de eerste uitstapjes verkeerd aflopen.

Ook deze pluizenbol is zelf weer veilig de boom in geraakt.

Eén pluizenbol Plots lag daar een jonge bosuil aan de voet van een boom in het Mijlbeekbos in Aalst. Een takkeling, die zoals gebruikelijk bij uilen het nest verliet nog voor hij of zij vliegvlug is, en die met behulp van scherpe klauwen en snavel langs de schors de boom weer inkruipt als de eerste uitstapjes verkeerd aflopen. Ook deze pluizenbol is zelf weer veilig de boom in geraakt.

Rik De Baere

Katrien Buysse

Twee pluizenbollen Het jaarlijkse bezoek aan de SintJozefkerk in Aalst leverde geen jonge slechtvalken op, maar wel dit koppeltje jonge duiven. Het zijn wel nog geen schoonheden op die prille leeftijd...

Rik De Baere

10 dendriet

juli / augustus / september 2018

uit de Denderstreek Nieuwe nachtvlinder voor de Denderstreek

Dirk De Mesel

Bij een inventarisatie van nachtvlinders op 9 april in de Heidemeersen in Berlare, werd deze zeer zeldzame – hou je vast – zwartvlekspikkelspanner ontdekt. Dit is pas de tweede waarneming in Oost-Vlaanderen. Toevallig werd diezelfde dag nog eentje gespot in ’t Bos Ename in Oudenaarde. En eerder werd de nachtvlinder nog gevonden in het Kluisbos in Ruien. Samen dus drie waarnemingen tot op heden voor Oost-Vlaanderen. De soort is in Vlaanderen nagenoeg beperkt tot de regio Kortrijk-Moeskroen en ook daar komt de soort in zeer lage aantallen voor. In Wallonië zijn er enkele verspreide meldingen in Henegouwen, Namen en Luxemburg, maar telkens zeer lokaal. Het lijkt er dus sterk op dat de soort zijn areaal probeert uit te breiden.

Dirk De Mesel

juli / augustus / september 2018

dendriet 11

Hernieuwbare energie voor uw bedrijf Haalbaarheidsstudies en advies inzake biomassa, zonne-energie en windenergie voor bedrijven (ook KMO’s) Zero Emission Solutions bvba Frits De Wolfkaai 8/24, 9300 Aalst Tel +32 (0)53 41 66 66 Fax +32 (0)53 41 66 00 www.zeroemissionsolutions.com

een wandeling in het Kravaalbos zeker waard!

In juli en augustus is cafĂŠ Stinne ook open in de week, van woensdag tot zaterdag vanaf 13u en op zon- en feestdagen vanaf 10u

Putstraat 116 Meldert bijstinne@proximus.be www.cafestinne.wordpress.com 12

dendriet juli / augustus / september 2018

DENDERKALENDER

Tenzij anders vermeld zijn de activiteiten van Natuurpunt voor de leden gratis. Niet-leden betalen in dat geval €1. Op excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.

Bij activiteiten buiten de regio is carpooling mogelijk (€0,04/km/p.pers.).

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon n 5 meebrengen n 3 gids zondag

1

juli

Verkenning van het Mijlbeekbos afdeling A alst 1 10:00 – 12:00 6 Parking Beukenhof, Langestraat 12, Aalst 4 Rondleiding via smalle buurtwegen in het Mijlbeekbos, een nieuw project van Natuurpunt in de Aalsterse stadsrand langs de Molenbeek en de Leirekensroute tot aan de Affligemdreef. Misschien kunnen we een ree spotten.

2 Evelien Kieckens – 0494 82 18 34 evelien.kieckens@telenet.be

vrijdag

6

juli

Nachtvlinders in het wachtbekken afdeling E rpe -M ere 1 22:00 – 24:00 6 Wachtbekken ter hoogte van Oudenaardsesteenweg 253, Erpe 4 Bij zonsondergang stellen we de nachtvlinderval op, om zoveel mogelijk nachtvlinders te lokken, te bekijken, te fotograferen en op naam te brengen. De volgende morgen, bij zonsopgang, bekijken we de vangst uit de nachtvlinderval. Achteraf voeren we de resultaten in op waarnemingen.be.

7 Bij slecht weer kan de activiteit geannuleerd worden. Kijk bij twijfelop onze Facebookpagina van Natuurpunt Erpe-Mere 2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zondag

8

juli

Wandeling in de Heidemeersen afdeling D endermonding 1 14:00 – 17:00 6 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare 4 Tijdens de wandeling letten we speciaal op vlinders.

2 Dirk De Mesel – 0476 33 10 43 5 Indien mogelijk: vlindernet, loupepotje

zondag

8

juli

Open kouter afdeling E rpe -M ere 1 14:30 – 17:00 6 Kerk Erpe 4 We maken een tochtje door het prachtige landschap van de Siesegemkouter, die bedreigd wordt door industriegebieden.

2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zondag

8

juli

Big Jump in de Dender afdeling N inove 1 15:00 – 17:00 6 Denderkaai/stadspark, aan de brug over de Dender ‘t Oeverstekske 4 Om 15 uur stipt springen we onder begeleiding van de brandweer in de Dender om aandacht te vragen voor een betere waterkwaliteit.

De kwaliteit van het Denderwater is de laatste jaren in stijgende lijn maar kan nog altijd beter.

Spring met ons mee voor een propere Dender! Er is een drankenstand en animatie.

2 Wouter Mertens – 0495 68 89 33. wouter.mertens@natuurpuntninove zondag

8

juli

Big Jump voor Groene Aalsterse Denderoevers afdeling

A alst

1 14:00 – 17:00 6 Werfplein, Aalst 4 Waterdiertjes opvissen en identificeren, zwemmen in de Dender vanaf 15 uur stipt vanop de Dwarsligger (verplaatsbaar ponton).

Informatiestands, wateronderzoek, demonstratie slackline, spijs en drank.

2 Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be

woensdag

11

juli

Natuurstudie wilde flora plantenwerkgroep A llium 1 18:30 – 22:00 6 Parking stedelijke begraafplaats, Leo De Bethunelaan, Aalst

4 Inventarisatie Km Hok D4 41 33 Aalst - Moorsel / Kattenbroek 2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 allium@belgacom.net 5 Laarzen, flora, vergrootglas

14

zaterdag

juli

Gedichten in Oud Smetlede afdeling L ede 1 19:00 – 22:00 6 Taverne Sparrenhof, Oud-Smetlede 100, Lede 4 Op een fijne zomeravond luisteren we in een prachtig natuurgebied naar zoete woorden en gedichten.

Natuurpunt Lede nodigt je uit op een poëtische avond met gedichten voorgedragen door de deelnemers.

Nagenieten op een terrasje met een fris drankje.

2 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com

zondag

22

juli

Vlinders in het Raspaillebos afdeling B oven -D ender 1 14:00 – 17:00 6 De Helix, Hoogvorst 2, Grimminge 4 Een week voor het Grote Vlinderweekend kan je kennis maken met de dagvlinders die je ook in je tuin kan zien: verschillende soorten witjes, blauwtjes, vossen, zandoogjes en dikkopjes. Met wat geluk zien we ook enkele zeldzamere bosvlinders.

2 Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

woensdag

25

juli

Natuurstudie wilde flora plantenwerkgroep A llium 1 18:30 – 22:00 6 Parking stedelijke begraafplaats, Leo De Bethunelaan, Aalst 4 Inventarisatie Km Hok D4 41 31 Aalst - Moorsel / ’t Hoeksken (Biezenbroeken) 2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 allium@belgacom.net 5 Laarzen, flora, vergrootglas

juli / augustus / september 2018

dendriet 13

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon n 5 meebrengen n 3 gids W oensdag 1

augustus

Natuurstudie wilde flora plantenwerkgroep A llium 1 18:30 – 22:00 6 Parking stedelijke begraafplaats, Leo De Bethunelaan, Aalst 4 Inventarisatie Km Hok D3 58 21 Aalst / Mijlbeek 2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 allium@belgacom.net 5 Laarzen, flora, vergrootglas

vrijdag

3

augustus

Nachtvlinders in het wachtbekken afdeling E rpe -M ere 1 21:30 – 23:30 6 Wachtbekken ter hoogte van Oudenaardsesteenweg 253, Erpe 4 Bij zonsondergang stellen we de nachtvlinderval op, om zoveel mogelijk nachtvlinders te lokken, te bekijken, te fotograferen en op naam te brengen. De volgende morgen, bij zonsopgang, bekijken we de vangst uit de nachtvlinderval. Achteraf voeren we de resultaten in op waarnemingen.be.

7 Bij slecht weer kan de activiteit geannuleerd worden. Kijk bij twijfel op onze Facebookpagina van Natuurpunt Erpe-Mere 2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zondag

5

1 7:00 – 10:00 6 Rozenlaan, Teralfene, voor spoorwegbrug 4 We gaan vogels ringen op het RWZI in Teralfene 2 Joost Mertens – 0497 48 65 20 en Wim D’Haeseleer

5

augustus

Bomentocht kasteelpark Seneffe afdeling N inove 1 09:00 – 18:00 6 Plein Gemeentehuisstraat, Meerbeke 4 We bezoeken het kasteelpark van Seneffe, waar grote, oude, speciale en mysterieuze bomen staan.

Mogelijkheid tot lunch in de orangerie van het kasteelpark (zelfbediening met streekproducten).

14 dendriet

zondag

5

1 10:00 – 12:00 6 Infobord in Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) Aalst 4 We zoeken en bekijken vlinders in de hooilanden, ruigtes en natte bossen van het Osbroek.

3 Paul Van den Bremt 2 Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be

woensdag

8

1 18:30 – 22:00 6 Parking stedelijke begraafplaats, Leo De Bethunelaan, Aalst 4 Inventarisatie Km Hok D4 41 32 Aalst - Moorsel / Kruis 2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 allium@belgacom.net 5 Laarzen, flora, vergrootglas

12

augustus

Wandeling in Paardeweide en Heidemeersen afdeling

D endermonding

1 14:00 – 17:00 6 ‘t Oud Brughuys, Brugstraat 55, Berlare 4 Geert Vergote nodigt jullie uit voor een zomerse uitstap naar het bloemrijke overstromingsgebied ‘Paardeweide’ en de beboste rivierduin ‘de Hoge berg’.

2 Geert Vergote – 0474 27 69 36 gvergote@skynet.be 5 Stevige wandelschoenen zijn aan te raden. Een flesje water brengt verfrissing op warme dagen

zondag

12

augustus

Exotische wandeling afdeling E rpe -M ere 1 14:30 – 17:00 6 Wachtbekken ter hoogte van

juli / augustus / september 2018

woensdag

15

augustus

‘Proef’-wandeling afdeling A ffligem -L iedekerke 1 14:00 – 16:30 6 Liedekerkebos, Schelfhoutstraat 188, Liedekerke 4 Op OLV-Hemelvaart gaan we in de koelte van het bos op zoek naar verschillende eetbare planten.

Gratis aangeboden door Natuurpunt!

2 Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

augustus

Natuurstudie wilde flora P lantenwerkgroep A llium

zondag

Oudenaardsesteenweg 253, Erpe 4 Waarom zijn sommige exoten zoals reuzenbalsemien en Japanse duizendknoop gevaarlijk als ze invasief worden? Wat kunnen we ermee doen? Zijn ze ook nuttig?

2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

augustus

Vlinders in het Osbroek afdeling A alst

augustus

Ringen van vogels afdeling D enderleeuw

zondag

Zelf “stutjes” meebrengen en daar opeten is ook oké. Nadien brengen we in Felluy een bezoek aan een “verrassingsboom”!

2 Geert Rohaert – 0494 27 04 80 geert.rohaert@telenet.be

zaterdag

18

augustus

Vleermuizenavond in Papegembos Lede afdeling

L ede

2 19:30 – 22:30 6 Papegembos, Benedenstraat 87, Lede 4 Papegembos in Lede, het nieuwe gebiedje van Natuurpunt Lede.

We gaan op zoek naar de vleermuizen die hier hoogst waarschijnlijk wonen en voorkomen.

Welke soorten is voor Natuurpunt Lede ook nog een open vraag.

Hopelijk vinden wij samen met jullie de antwoorden. De avond start met een korte toelichting over het leven en welzijn van deze uitzonderlijke diertjes, gevolgd door een wandeling met batdetector door het gebied.

2 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com

vrijdag

24

augustus

Nacht van de vleermuis – nieuwe vleermuiskelder afdeling

A alst

1 19:00 – 21:00 6 Einde Overhammedreef, zijstraat Brusselse steenweg, Aalst 4 De stad Aalst en het Regionaal Landschap Schelde Durme renoveerden de oude ijskleder van het

Uitneembare wandelkaart

Dendervallei Ninove

Frederik De Coster

juli / augustus / september 2018

dendriet 15

Zwarte Flesch

‘t Oeverstekske

Frederik De Coster Hondskruid

Langs de Dender ten westen van Ninove ligt een verborgen stukje natuur dat veel van zijn oorspronkelijk karakter heeft bewaard.

Al jaren beheert Natuurpunt Ninove met passie en toewijding dit natuurlijke overstromingsgebied.

Venebroeken De voetgangersbrug over de Dender in hartje Ninove, ’t Oeverstekske, vormt een aanknopingspunt voor je ontdekkingstocht door Dendervallei Ninove.

Een deel van de Venebroeken is sinds 2011 ingericht als geboortebos van Ninove. Beetje bij beetje groeien de bomen en ontstaat hier een speelbos.

Een knuppelpad leidt je vervolgens door een rietveld in volle ontwikkeling. Hier evolueert een moerassige vijver naar een uitgebalanceerd rietveld.

Natuurpunt Ninove zorgt voor een gezond evenwicht tussen waterpartij en riet.

De rietgors is alvast een graag geziene gast. Langs de Venebroeken getuigt een stevige helling van een oeroude meander. De Dender sneed deze meander ruim 20.000 jaar geleden uit tijdens de laatste ijstijd. Op dit talud staat een bijzonder; stuk bos waar onder meer gevlekte aronskelk en daslook groeien. Opmerkelijk zijn de hazelaars die op rijen lijken aangeplant. Niets is minder waar! Deze bomen groeiden uit scheuten van hun omgekapte voorgangers.

Welkom in Dendervallei Ninove De biodiversiteit is er adembenemend: deze natuurparel vormt de thuisbasis van minstens zes soorten wilde orchideeën. En er valt nog veel meer te bewonderen.

Kom en ontdek dit natuurgebied.

Praktisch l In

Dendervallei Ninove is een wandellus uitgestippeld van 6,5 kilometer. l Je kan de wandeling starten op twee plaatsen: in Ninove in de Onderwijslaan aan de voetgangersbrug ’t Oeverstekske over de Dender; en in Pollare in de Schuitstraat aan De Zwarte Flesch. l Er is uitgebreide parkeermogelijkheid in de directe omgeving. De wandellus is ook bereikbaar vanuit het treinstation van Eichem. l Jammer genoeg is de wandeling niet geschikt voor kinderwagens en rolstoelgebruikers. l Stevige waterdichte wandelschoenen volstaan meestal.

Elverenberg & turfputten Speciaal maaibeheer van vochtige hooiweiden zorgt voor een unieke bloemenpracht in lente en zomer. De dotter-, pinkster- en koekoeksbloem voelen zich hier thuis. Na een late maaibeurt in juli worden de hooilanden nabegraasd door schapen. In het voorjaar zorgen boswilgen voor het eerste stuifmeel en nectar.

Dit wordt erg gesmaakt door allerlei wilde bijen die in zuidelijk georiënteerde bermen hun nestje maken.

In de Turfputten kan je de zeggenkorfslak vinden, een kleine Europees beschermde landslak met een en natte ruigtes vormen het favoriete onderkomen van dit bijzondere slakje. Op de hoek van de Terrasstraat en de Eichemstraat staat een achttiende-eeuwse hoeve.

Het Hof te Eichem is een beschermd monument.

Ook de omgeving is geklasseerd als authentiek dorpsgezicht.

Natte weilanden als natuurlijke sponzen Heel het gebied tussen spoorlijn en Dender en van Ninove tot Zandbergen is beschermd omwille van zijn bijzondere natuurwaarde als grotendeels natte weilanden. Zij vormen een natuurlijk overstromingsgebied dat overtollig water kan bufferen. De tegelijk vochtige en schrale graslanden zijn zeldzaam. Dit zorgt voor een grote variatie aan planten, struiken en bomen van knoopkruid en boslathyrus tot valeriaan en wilde appelbomen.

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon n 5 meebrengen n 3 gids zondag

kasteel Overhamme, die we officieel openen en die je eenmalig kan bezoeken. We vertonen een vleermuizenfilm en kinderen kunnen zich laten schminken in Batman.

Daarna volgt een levendige ontmoeting met vleermuizen tijdens een korte donkere boswandeling in de Gerstjens. Vleermuisgidsen vangen met batdetectors de vleermuisgeluiden op en kunnen zo zien welke soorten er rondfladderen.

Waar wonen ze en waarom vertoeven deze luchtacrobaten in de winter in ijskelders? Daarna proeven we een gratis Vampierencocktail. Met speciale lampen en lokaas vangen we ondertussen mooie nachtvlinders.

2 Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be

zondag

26

augustus

Natuurstudie wilde flora plantenwerkgroep A llium 1 8:30 – 12:00 6 Parking stedelijke begraafplaats, Leo De Bethunelaan, Aalst 4 Inventarisatie Km Hok D3 58 22 Aalst / Krekeldries 2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 allium@belgacom.net 5 Laarzen, flora, vergrootglas

zondag

26

augustus

Zomerse kruidenwandeling Lede afdeling L ede 1 14:00 – 17:00 6 Kerk Wanzele, Wanzeledorp 2, Lede 4 Bekijk de planten nu eens met andere ogen. Denk hierbij aan weegbree, brandnetel, madeliefje, paardenbloem maar ook diverse bomen, zuring en duizendblad.

Natuurlijk komen we nog veel meer tegen!

Een herborist vertelt over de helende eigenschappen van de planten die je tegenkomt.

Wil je het verhaal van het SintJanskruid horen of weten hoe je eeuwig jong kunt blijven?

Ga dan mee op stap!

2 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com

2

september

vrijdag

Bomentocht naar Parc Mariemont in Morlanwerlz afdeling N inove 1 09:00 – 18:00 6 Plein Gemeentehuisstraat, Meerbeke 4 Dagtocht met oog voor grote, oude, speciale en mysterieuze bomen onder leiding van bomenfreak Geert.

Mogelijkheid tot middaglunch in de brasserie van het park, of meegebrachte lunch indien gewenst.

2 Geert Rohaert – 0494 27 04 80 geert.rohaert@telenet.be

zondag

2

september

Inhuldiging wandelpad Kortelake afdeling B oven -D ender 2 14:00 – 17:00 6 ‘t Bruggenhuis, Majoor Van Lierdelaan 50, Overboelare 4 In Kortelake wordt een permanent bewegwijzerd wandelpad van ca. 4 km ingericht.

Vandaag wordt het infobord plechtig onthuld en wordt het wandelpad officieel ingelopen.

Onderweg krijg je uitleg over het beheer van het natuurreservaat.

2 Willem Boonen – 0479 09 80 37 willem.boonen@skynet.be

zondag

2

september

1 20:30 – 22:30 6 Wachtbekken ter hoogte van Oudenaardsesteenweg 253, Erpe 4 Bij zonsondergang stellen we de nachtvlinderval op, om zoveel mogelijk nachtvlinders te lokken, te bekijken, te fotograferen en op naam te brengen.

De volgende morgen, bij zonsopgang, bekijken we de vangst uit de nachtvlinderval.

Achteraf voeren we de resultaten in op waarnemingen.be.

7 Bij slecht weer kan de activiteit geannuleerd worden. Kijk bij twijfel op onze Facebookpagina van Natuurpunt Erpe-Mere 2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zondag

9

september

Open monumentendag afdeling E rpe -M ere 1 09:30 – 12:00 6 Ratmolen, Ratmolenstraat 36, Aaigem 4 Wandeling in ons nieuw gebied.

2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zondag

9

september

Familiefietstocht afdeling A ffligem -L iedekerke

september

Wandeling in Somergembos en Kluisbos afdeling

7

Nachtvlinders in het wachtbekken afdeling E rpe -M ere

A alst

2 10:00 – 12:00 6 Oude Zeebergbrug, einde Schietbaan, Aalst 4 De stad Aalst stelt de nieuwe wandelfolder voor over het stadsrandbos met het Heuvelpark en Natuurpunt stelt op de wandeling haar nieuw project voor in het aanpalende Kluisbos.

3 Inge Singeleyn 2 Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be

1 13:45 – 16:30 6 Zwembad, Sportlaan 2, Liedekerke 4 Voor genieters!

Op een rustig tempo fietsen we langs de reservaten van AffligemLiedekerke. Er is ook tijd om een terrasje te doen. Gratis aangeboden door Natuurpunt!

2 Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zondag

9

september

Open monumentendag afdeling E rpe -M ere 1 14:30 – 17:00 6 Gillekeshof, Honegemstraat 181, Erpe 4 Wandeling door het halfopen landschap met oog voor de natuurhistorische achtergrond van het gebied.

2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

juli / augustus / september 2018

dendriet 19

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon n 5 meebrengen n 3 gids zaterdag

15

september

Opruimen zwerfvuil afdeling D enderleeuw 1 9:00 – 12:00 6 Einde Zavelputstraat, Denderleeuw 4 Opruimen zwerfvuil/sluikstorten langs het wandelpad in de Wellemeersen.

2 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 5 Handschoenen, laarzen of stevige wandelschoenen

zaterdag

22

september

Uitstap naar Opglabbeek afdeling E rpe -M ere 1 08:00 – 20:00 6 Om 8 uur op de pendelparking aan de Oudenaardsesteenweg in ErpeMere, naast de oprit van de E40 richting Gent.

Om 8.20 uur op de pendelparking aan het restaurant Albatros, Geraardsbergsesteenweg 15 in Erembodegem (Aalst).

4 We brengen een bezoek aan het opvangcentrum voor zieke en gewonde wilde dieren. Na de middag brengen we een bezoek aan de beverdam op de Bosbeek in Opglabbeek. Daarna bezoeken we de vallei van de Zwarte beek, met meer dan 1500 ha het grootste natuurgebied van Natuurpunt.

Busreis en de toegang tot het Natuurhulpcentrum: 25 euro per persoon voor Natuurpuntleden; 30 voor niet-leden. Deelname en betaling voor 31 augustus bevestigen via mail naar natuurpunt.erpemere@gmail.com of telefoon naar Jan Vindevoghel (0498 118 137).

Vermeld het aantal personen en uw eventueel lidnummer.

Betaling op rekening BE37 9792 1409 1028 van Natuurpunt.

2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46 5 Lunchpakket

zondag

23

met speciale aandacht voor plantengallen.

2 Geert Vergote – 0474 27 69 36 gvergote@skynet.be 5 Stevige wandelschoenen zaterdag

zaterdag

29

september

2de muziekquiz, quizzen voor natuur! afdeling N inove 1 19:30, begin 20 uur stipt 6 Zaal De Linde, Gemeentehuisstraat 42, 9402 Meerbeke 4 Door het grote succes verleden jaar (en een te kleine zaal waardoor we veel ploegen hebben moeten weigeren) zijn we nu verhuisd naar De Linde. We grasduinen in de populaire muziek vanaf de jaren 1960 tot nu. Ook gelegenheidsploegen zijn meer dan welkom.

Inschrijven door 20 euro per ploeg te storten op rekening van NP Ninove BE17 9793 5295 5521, Middenstraat 31, 9506 Zandbergen, met vermelding muziekquiz en ploegnaam 2 Hendrik Blanckaert – 0485 61 21 77 r.e.m.hendrik@gmail.com zondag

30

B oven -D ender

1 Vrije start van 7.30 tot 15 uur, aankomst tot 18 uur 6 Werkplaatsen Derito, Hasseltkouter 57, Ophasselt 4 Uitgestippelde wandeltochten van 6, 10, 14, 18, 22, 26 en 32 km doorheen o.m. Hasseltbos, Moenebroek, Boelaremeersen en de Nuchten.

2 www.padstappers.be

juli

1 9:00 – 12:00 6 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare 4 Bestrijding (uittrekken, uitsteken) Amerikaanse vogelkers op de rivierduin ‘t Stampkot.

2 Vooraf contact nemen met: Stefaan Thibau – 0478 65 17 00

zaterdag

18

augustus

Heidemeersen afdeling D endermonding 1 9:00 – 12:00 6 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare 4 Idem als op 28 juli.

2 Vooraf contact nemen met: Stefaan Thibau – 0478 65 17 00 Dirk De Mesel – 0476 33 10 43

zondag

2

september

Natuurbeheer afdeling A ffligem -L iedekerke 1 8:30 – 12:30 6 Plaats van afspraak wordt tijdig meegedeeld 4 Natuurbeheer in een van onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden aangeboden.

2 Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

zaterdag

22

september

Sint-Onolfspolder afdeling D endermonding

NATUURBEHEER

september

zaterdag

7

juli

Wandeling in de Heidemeersen afdeling D endermonding

Heidemeersen afdeling D endermonding

1 14:00 – 17:00 6 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, Berlare 4 Geert Vergote nodigt jullie uit voor een rivierduinenwandeling in het natuurgebied de Heidemeersen,

1 9:00 – 12:00 6 Basisschool Ten Berge, 4 Galgenbergstraat 39, Berlare Afvoeren maaisel droge graslanden of bestrijding Amerikaanse vogelkers.

20 dendriet

28

Heidemeersen afdeling D endermonding

september

Natuurreservatentocht van De Padstappers afdeling

2 Vooraf contact nemen met: Stefaan Thibau – 0478 65 17 00 Dirk De Mesel – 0476 33 10 43

juli / augustus / september 2018

1 9:00 – 12:00 en 14:00 – 17:00 6 Tijsluis Nieuwe Dender, kant van Appels 4 Hooilandbeheer.

2 Vooraf contact nemen met: Bart Dierickx – 052 21 03 81

Waarheen met de Dender?

Waarheen met de Dender betekent niet dat de Dender weg moet. Het is de vraag welke rol de Dender nu, maar vooral in de toekomst moet hebben.

Een niet zo simpele vraag. Het antwoord loopt namelijk parallel met de ontwikkeling van de hele regio, maar hangt even goed samen met de waterkwaliteit die we voor de Dender willen. Hoe moet de Dender in contact staan met natuur, landbouw en industrie? Dit artikel schetst de huidige toestand van de Dender, de oorzaken én de oplossingen.

© Vilda - Yves Adams

Kaderrichtlijn Water of Katerrichtlijn Even wat juridisch-technische achtergrond.

De Europese kaderrichtlijn Water bepaalt dat alle waterlichamen (waterlopen met een bepaalde grootte) een goede chemische en ecologische toestand moeten halen tegen 2027. Die richtlijn is niet uit de lucht komen vallen, we wisten het al van de beginjaren 2000.

Goede ecologische en chemische toestand betekent dat er niet enkel normen zijn voor fysicochemische parameters zoals zuurstofgehalte, totaal stikstof, totaal fosfor, zuurtegraad en geleidbaarheid. Ook gevaarlijke stoffen (bv. kwik en kobalt), pesticiden en PAK’s (stoffen vooral afkomstig van verbranding in dieselmotoren, roet, slechte verbranding, enz.) moeten aan bepaalde maxima voldoen.

De kaderrichtlijn stelt ook dat bepaalde waterplanten, vissoorten en macro-invertebraten (kleine waterdiertjes) aanwezig moeten zijn om de goede toestand te halen.

Kortom: het water moet van een dergelijke kwaliteit zijn dat biologisch leven er mogelijk is en er ook effectief aanwezig is. Belangrijk is ook de wijze waarop Europa beoordeelt of men voldoet aan de richtlijn. Europa hanteert het ‘one out, all out’-principe. Wanneer aan één enkele parameter niet voldaan is, voldoet men niet aan de richtlijn.

Stel je voor: je bent student, haalt voor alles schitterende punten, maar hebt een buis voor godsdienst. Dan moet je het hele jaar opnieuw doen. Eigenlijk wel streng dus.

juli / augustus / september 2018

dendriet 21

Kwaliteit van de Dender Sinds de jaren 80 en begin 90 ging de waterkwaliteit van de Dender er duidelijk op vooruit. Niemand die dat in twijfel trekt. Vraag is wel of we voldoende vooruitgang maken om tijdig op onze ‘eindbestemming’ te zijn. Wat de toetsing van de Dender en de zijbeken aan de Europese kaderrichtlijn betreft, is het resultaat kort en duidelijk: op geen enkele meetplaats wordt voldaan aan de fysicochemische, biologische en specifieke chemische stoffen die Europa ons oplegt. Geen enkele.

Wat zijn de problemen? Cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) maken het duidelijk.

Globaal genomen zit er te veel totaal fosfor en totaal stikstof in het oppervlaktewater. Op alle meetplaatsen is de toestand voor totaal fosfor ‘ontoereikend’. Voor totaal stikstof is de toestand ‘matig’, wat net 1 klasse beter is dan totaal fosfor.

Op het deel van de Dender stroomafwaarts van de Bellebeek werd zelfs vastgesteld dat ook de zuurtegraad (pH) een probleem kan zijn (toestand ‘matig’). Het is niet duidelijk wat hiervan de oorzaak is. Stroomafwaarts van Aalst verbetert de toestand weer en zijn opnieuw enkel totaal fosfor en totaal stikstof een probleem.

Over heel het traject van de Dender vormt ook kwik een probleem. Dit terwijl bepaalde pesticiden, PAK’s en nog een aantal andere stoffen (we besparen je de chemische naam) geen probleem vormen in het deel tussen de Molenbeek in Zandbergen en de Zeebergbrug.

In het traject van de Dender voor de Molenbeek in Zandbergen en voorbij de Zeebergbrug tot Dendermonde heeft de VMM wel overschrijdingen vastgesteld voor deze stoffen.

Zien we de otter ooit terug?

© Vilda - Yves Adams

22 dendriet

juli / augustus / september 2018

© Vilda - Rollin Verlinde

Sinds de verbeterde waterkwaliteit dook de weidebeekjuffer weer op

Zijbeken doen het beter Ook wat de biologische parameters betreft ziet het er niet goed uit. Het slechtst scoort het deel stroomafwaarts van de Zeebergbrug tot Dendermonde: hier is de score ‘ontoereikend’ voor fytobenthos (algen en wieren die vastzitten op bodem en planten) en macro-invertebraten. Voor vis haalt de Dender op elk trajectdeel de score ‘matig’. Volgens de VMMgegevens scoren ook andere biologische parameters in deze delen ‘matig’ of zelfs ‘ontoereikend’.

Voor de zijwaterlopen kunnen we wel veel verbeteringen vaststellen. Zo is de toestand van een aantal zijbeken de laatste jaren vrij goed op fysicochemisch en biologisch vlak.

Enkel totaal fosfor en totaal stikstof vormen dikwijls een hardnekkig probleem. Dat is het geval voor de Mark in Galmaarden en de Molenbeek-Pachtbosbeek in Zandbergen.

Ook de Bellebeek is de laatste jaren veel verbeterd, maar er kunnen nog wel wat quick wins geboekt worden op het vlak van aansluiting van huishoudelijk afvalwater.

Ook de Molenbeek-Ter Erpenbeek doet het relatief goed. Hier wordt zelfs voldaan aan de parameter totaal stikstof waardoor enkel de parameter totaal fosfor niet voldoet (‘ontoereikend’). De enige beek die echt wel achterblijft, is de Vondelbeek (omgeving Opwijk/ Dendermonde). Deze beek scoort het slechtst van alle zijwaterlopen (totaal fosfor ‘slecht’) en zelfs de opgeloste zuurstof krijgt hier de score ‘slecht’. De gevolgen voor de biologische parameters zijn er ook naar: ze zijn allemaal ‘slecht’ of ‘ontoereikend’.

Tijd dat de lokale politici hierop aangesproken worden. Het is er het moment voor!

Oorzaken en oplossingen Voor stoffen als totaal fosfor en totaal stikstof zijn de belangrijkste oorzaken huishoudens, saneringsinfrastructuur en landbouw.

Rechtstreekse ongezuiverde lozingen in rivieren of beken komen spijtig genoeg nog altijd voor. Ook overstorten die te frequent werken (wanneer riolen zware regenval niet kunnen slikken en het rioolwater, samen met het regenwater, naar rivieren wordt afgeleid) zijn hiervan een oorzaak. Daarnaast is ook landbouw een belangrijke bron. Voor totaal stikstof is de problematiek de laatste jaren wel verbeterd, maar totaal fosfor blijft echt wel een probleem. De landbouw is ook de voornaamste oorzaak van pesticiden. Voor andere gevaarlijke stoffen is de oorzaak niet steeds duidelijk toe te wijzen of te achterhalen.

Voor de biologische parameters liggen de zaken anders. Hier is niet duidelijk waarom bijvoorbeeld macro-invertebraten het niet goed doen. Het ontbreken van structuurkenmerken op de Dender is wellicht een belangrijke oorzaak. Denk hierbij aan harde oevers, onvoldoende meanders met holle en bolle oevers, ontbreken van waterplanten en erosie. Vooral erosie heeft een dikwijls onderschatte impact.

Het zorgt voor vertroebeling van het water, waardoor algen en waterplanten niet

© Vilda - Yves Adams Dendermeersen

kunnen groeien. Op deze erosiedeeltjes zitten dikwijls pesticiden en organisch gebonden fosfor. Vanuit de landbouwkant kan er dus nog veel gedaan worden om de kwaliteit van de Dender te verbeteren.

Plaats voor schip én dier Nog factoren die de waterkwaliteit kunnen opkrikken: de werking van de zuiveringsinfrastructuur verbeteren, afvalwater en regenwater gescheiden houden (waardoor overstorten minder werken) en vooral huishoudens aansluiten op de riolering en achterwaartse lozingen voorkomen (lozingen van huishoudelijk afvalwater langs de achterkant van het perceel terwijl er langs de voorkant riolering aanwezig is).

Om de biologische parameters voor macroinvertebraten en vissen te verbeteren, moeten we meer zacht hellende oevers maken en meer ondiepe plaatsen creëren. Dat kan natuurlijk niet waar de scheepvaart moet gegarandeerd worden, maar we zouden wel kunnen werken met een soort inham waar alle factoren aanwezig zijn voor deze dieren.

Het is in ieder geval duidelijk dat er nog een berg werk voor de deur staat en dat de timing kort is.

juli / augustus / september 2018

dendriet 23

Druk op de ketel

Big Jump: al wie niet springt…

Toch stellen we een soort ‘planerosie’ vast bij de overheid. Sommige partijen en politici vinden dat er al te veel geld en moeite naar waterzuivering en waterkwaliteit gaat en dat de waterkwaliteit goed is. We moeten dus blijvend druk op de ketel houden.

Natuurpunt doet dit door bij lokale besturen de problemen te blijven aankaarten. Zo hadden we laatst een gesprek met de gemeente Roosdaal over 55 woningen die ongezuiverd in de Dender lozen via één van onze percelen.

Maar ook met de beheerder van de Dender zitten we aan tafel om onze visie op overstromingsbeheer, waterafvoer en vernatuurlijking van de Dender voor te leggen. Het loopt niet altijd even vlot, maar we zijn hoopvol en ‘on speaking terms’, wat al meer is dan vroeger.

Sommigen vinden dat het nut van een actie als de Big Jump achterhaald is. De waterkwaliteit is verbeterd en de overheid werkt er aan. Vanuit Natuurpunt denken we dat acties zoals de Big Jump nu meer dan ooit nodig zijn.

De verbetering van de waterkwaliteit is nog niet voldoende en we mogen ons niet in slaap laten wiegen.

“Al wie niet springt, is een burger zonder Denderhart”.

24 dendriet

juli / augustus / september 2018

Sas Van Aalst

Spring mee tegen de plastic soep Op zondag 8 juli om 15 uur wordt het startschot gelost voor een nieuwe Big Jump. Burgers in heel Europa springen op dat tijdstip massaal in hun lokale rivier, meer of zwemvijver en eisen aandacht voor proper water.

Het beproefde concept lokt elk jaar honderden deelnemers en een veelvoud aan supporters. Ook in drie van onze Dendersteden wordt gesprongen: in Ninove, Aalst en Dendermonde.

Samen met JNM geven de lokale Natuurpuntafdelingen een podium aan organisaties die mee hun schouders onder deze activiteit zetten.

Waar kan je springen?

In Aalst: Vanaf 14.30 uur Werfplein Aalst l Springen om 15 uur van het drijvend kunstwerk De Dwarsligger l Randprogramma l Inhoudelijke focus zal opnieuw liggen op de uitbouw van groene Denderoevers l

l

Meer plastic dan vis

In Ninove:

Het zwerfvuilprobleem is schrijnend. Met de discussie over statiegeld is het thema actueler dan ooit. Ook water deelt in de vervuiling. Tegen 2050, berekende men, zou er in onze zeeën meer plastic zitten dan vis.

l

Big Jump zet in 2018 ten volle in op het thema ‘plastic soep’: drijvende vuilnisbelten in onze zeeën. Rivieren stuwen zwerfvuil voort naar die plastic soep, die in de Noordzee bijna 4000 km² bedraagt. Hallucinant, toch? Zeker als je weet dat al dat plastic afbrokkelt tot microplastics. Ook minuscule plastic deeltjes van autobanden, vezels uit kleding en cosmetica komen via ons afvalwater in de zee terecht. Die microplastics worden door vissen opgeslokt en belanden in de voedselketen. Hoog tijd dus dat we het plastic monster in ons water bestrijden.

Tips & tricks komen binnenkort op de website.

Vanaf 14.30 uur Denderkaai Ninove, vlakbij voet gangersbrug ’t Oeverstekske l Springen om 15 uur vanaf de aan meerponton nabij het stadspark.

Enkele moedigen springen vanaf de voetgangersbrug.

De brandweer controleert vooraf de rivierbodem en waakt ook tijdens de Jump over de veiligheid. l Gelijktijdig is er op dezelfde plaats het foodtruck festival: muziek, drank, sfeer en gevarieerd lekker eten in overvloed l

In Dendermonde: Vanaf 14.30 uur Sas-brugje (Dender in de binnenstad) l Meer details volgen later l l

Meer info: bigjumpbelgie.wordpress.com/ users.telenet.be/natuurpuntninove

dendriet 25

Geef eens onderdak aan

een kerkuil

De kerkuil doet het goed in Vlaanderen. Dat weten we dankzij de jaarlijkse broedopvolging door de kerkuilwerkgroep. Ook in de Denderstreek worden er steeds meer broedsels gevonden. Toch is er in onze regio nog plaats zat voor bijkomende kerkuilen. Om hen een pootje te helpen, zijn we op zoek naar geschikte locaties in boerderijen of schuren om nestkasten te plaatsen.

Weet jij zo’n locatie zijn? Of wil je helpen met de jaarlijkse opvolging van de nestkasten? Laat van je horen!

In en uit het dal De geregistreerde aantallen broedgevallen hangen sterk af van de bereikbaarheid van voldoende voedsel om de kerkuil aan te zetten tot broeden. Zo was het jaar 2013 een absoluut dieptepunt van deze eeuw, met amper 216 genoteerde broedsels. Het jaar voordien waren er nog iets meer dan 900 broedgevallen, meteen ook het record sinds de start van de registraties door de kerkuilwerkgroep in 1978. Was al onze inzet van opvolging en bescherming tenietgedaan door een koud en nat voorjaar? De plantengroei kwam later op gang en onder meer hierdoor kwam het muizenaanbod te laat voor de vele kerkuilbroedsels.

Heel wat kerkuilen gingen niet over tot broeden. Gelukkig was dit tijdelijk van aard.

In 2014 konden we opnieuw meer dan 800 broedgevallen noteren. Het record uit 2012 werd in 2016 zelfs overtroffen. Er werden toen 1076 broedende kerkuilen vastgesteld.

Buitengesloten Toch liet het succesverhaal lang op zich wachten. Initieel waren onze controles gericht op kerktorens, ruĂŻnes en kastelen. Maar door verbouwingen en herstellingen bieden deze locaties geen jarenlange broedzekerheid. De gebouwen werden namelijk ontoegankelijk gemaakt voor velerlei dieren (duiven, vleermuizen, en dus ook kerkuilen).

De ware groei van de kerkuilpopulatie was te vinden in de locaties die dichter bij het voedselsaanbod liggen, namelijk in relictgebieden aan de gemeentegrenzen. Boerderijen, schuren en loodsen (al dan niet voorzien van een nestkast) bieden daar een goede broedgelegenheid voor de kerkuil. In 2017 werden in Oost-Vlaanderen 106 broedlocaties vastgesteld in boerderijen en schuren, op een totaal van 175 geregistreerde broedsels. De tweede grootste groep waren de kerken, met 33 locaties. 77% van de broedgevallen vond plaats in nestkasten.

Kerkuilen in de Denderstreek In 2010 werden in de Denderstreek vier broedsels geregistreerd in kerken. EĂŠn broedsel werd gevonden in een nestkast. In 2017 werden 12 broedsels geteld, waarvan zeven in kerken. Er staan nu al 34 nestkasten in het werkingsgebied, voornamelijk in kerken.

Momenteel worden extra nestkasten voorzien in Aalst en Erpe-Mere, met de nadruk op plaatsing in boerderijen en schuren.

2010

Lebbeke Erpe-Mere Aalst Teralfene Haaltert

2017

2010

2017

(1)

Denderleeuw

(1)

(1)

Liedekerke

(1)

1

3 (2)

3 (1)

Ninove

1 (6)

1 (1)

(1)

Lierde

(4)

Geraardsbergen

1 (3) 6 (2)

Tussen haakjes = het aantal bewoonde nesten zonder broedsel.

26 dendriet

juli / augustus / september 2018

Š Vilda - Yves Adams

Er is zeker nog potentieel voor bijkomende broedsels in boerderijen en schuren, zoals in Teralfene, Denderleeuw, Liedekerke, Ninove en Haaltert. Het plaatsen van nestkasten is om diverse redenen beter dan een vrij broedsel: 1. Het biedt jarenlange bescherming. Nestkasten kunnen al na ĂŠĂŠn jaar bezet zijn.

2. Het is een vaste, gemakkelijk te controleren locatie. Het vermijdt dat je lang moet speuren op zolder en donkere holtes naar een mogelijke broedplaats van kerkuil.

3. Het is ideaal voor het inzamelen van braakballen. Je kan je verdiepen in het herkennen van de verschillende muizen en zo de voedselopbouw van je populatie uitpluizen. Dit kan belangrijk zijn voor het beter begrijpen van de populatiefluctuaties van de kerkuil.

Gezocht: locaties voor nestkasten In de Denderstreek zijn we dan ook op zoek naar geschikte locaties in boerderijen en schuren voor het plaatsen van nestkasten.

Wie ook wil meewerken aan de jaarlijkse opvolging van de nestkasten, is welkom. Het eerste jaar loop je mee en krijg je informatie tijdens de controles en andere werkzaamheden. Jaarlijkse opvolging houdt in dat we

vanaf 1 juni elk jaar wachten op een sein om de kasten te controleren op aanwezigheid en broedsucces. Bij een broedgeval kan men beslissen om de jongen te laten ringen door een erkend ringer van het KBIN. Op de metalen ring die om een poot wordt bevestigd, staat een uniek nummer.

Met het ringen van de vogels wordt heel wat informatie ingezameld over hun mysterieuze gedrag en leven. De vogels kunnen dan ook opgevolgd worden: waar ze terechtkomen, hoe oud ze worden, welke familiebanden er in de populatie worden samengesteld, enzovoort.

Al die informatie wordt gebruikt om deze prachtige vogels nog beter te beschermen.

Om de drie jaar is het nodig om de bezette nestkasten te reinigen, zodat ze weer kunnen gebruikt worden. Een nestkast voor een kerkuil is niet te vergelijken met een mezennestkast. De afmetingen zijn 50 cm hoog, 50 cm diep en 1 m breed. Voor de controle moet de hoogte van de plaatsing praktisch blijven.

Verder afspreken?

Neem contact op via Johan.lefebvre@scarlet. be. In het najaar wordt een eerste aanzet gegeven over de praktische aanpak.

Johan Lefebvre

juli / augustus / september 2018

dendriet 27

Ratmolen:

nieuw project boven de doopvont Het heeft nogal wat voeten in de aarde gehad, maar Natuurpunt Erpe-Mere gaat toch van start met een nieuw project. Eentje waar we maatregelen tegen de effecten van de klimaatverandering koppelen aan topnatuur. Binnenkort kan Ratmolen weer uitgroeien tot een toevluchtsoord voor bijzondere soorten, zoals de dotterbloem, glimworm, eikelmuis en sleedoornpage. Tenzij de Vlaamse overheid alsnog stokken in de wielen steekt.

Ratmolen, al van gehoord?

De Ratmolen is een van de molens aan een van de vele molenbeken die het zuiden van Vlaanderen rijk is. Hij ligt ten zuiden van het pittoreske Aaigem, aan de voet van de Vlaamse Ardennen. En dat merk je: de beek wordt begeleid door bronbosjes en natte weiden. Zoals in de rest van de Denderstreek werden deze natte gronden vaak beplant met populieren.

Topnatuur Her en der, in soms vergeten hoekjes, is toch nog natuur van de betere kwaliteit te vinden.

We kunnen nog niet spreken van topnatuur, maar de potenties zijn er. Wat dacht je van dotterbloem en goudveil? Waterweegbree?

Of waar heb je afgelopen zomer nog een glimworm gevonden? Ja, ze zijn er nog. Een beetje verdrongen, maar dat willen we met ons nieuw project verhelpen. We willen de negatieve invloeden uit het verleden wegwerken

Joannes Vindevoghel

Kerk Aaigem vanuit Heldergem

en de natuur weer volop kansen bieden.

We willen pareltjes als sleedoornpage, weidebeekjuffer en eikelmuis de kans geven om terug te keren.

Klimaatplan De Ratmolen is een van de molens aan een Het gemeentebestuur van Erpe-Mere heeft, samen met 12 andere gemeenten uit ZuidOostVlaanderen, het burgemeestersconvenant onderschreven. Dit houdt in dat gemeenten niet alleen een plan maken om de CO2 -uitstoot te verminderen, maar ook zoeken naar mogelijkheden om de negatieve effecten van de klimaatsverandering op te vangen. Wat die effecten zijn? Af en toe ondervinden we ze aan den lijve: hittegolven, plotse hevige regenbuien, droogte, enzovoort. We hebben nood aan verkoeling voor onze inwoners en opvang voor overtollig regenwater. En net daar liggen de kansen voor ons nieuw gebied.

Natuurpunt en de gemeente: partners?

De gemeente Erpe-Mere voorziet een budget om het klimaatplan uit te voeren, en dat merk je al. Zo wordt het eigen personeel gestimuleerd om de fiets te nemen.

Adaptatiemaatregelen zijn minder makkelijk te nemen. Waar vangen we overtollig regenwater tijdelijk op? Waar kan je als bewoner verkoeling zoeken in het bos? Hier liggen de kansen voor een partnerschap. Met een goede planning, wat financiĂŤle en andere ondersteuning, kan Natuurpunt meehelpen om de doel-

massa. Bovendien heeft een elzenbroekbos maar weinig last van tijdelijke overstromingen.

Als we erin slagen het water van die hevige regenbuien op te vangen in ons natuurgebied, ontlasten we de Molenbeek en wordt wateroverlast in het centrum van Mere beperkt.

Ook de natte hooilanden kunnen op die manier bijdragen aan het reduceren van wateroverlast.

Š Vilda - Yves Adams

Dotterbloem

stellingen van het klimaatplan te realiseren.

Populierenbos kan omgevormd worden naar beekbegeleidend elzenbroekbos. Dat elzenbroekbos kan beheerd worden als hakhout en zo als korteomloophout beheerd worden. Het geoogste hout kan gebruikt worden als bio-

Meer weten?

Kom dan samen met ons wandelen over poelen op 9 september.

Ter gelegenheid van Open monumentendag vertellen we tijdens een wandeling meer over het verleden en de toekomst van Ratmolen.

We nemen ook een stukje vernieuwd wandelpad in gebruik.

De vernieuwing van dit pad toont aan wat een goede samenwerking tussen buren en overheid kan bewerkstelligen. Ik verklap natuurlijk niet alles.

Om meer te weten, moet je maar eens een kijkje komen nemen.

De wandeling afsluiten doen we naar goede gewoonte met een drankje. Hier zorgt de gemeente voor. Meer details over uur en plaats van vertrek vind je in de Denderkalender.

Peter D’Hondt

Sap van onbespoten appels van lokale hoogstamboomgaarden Jus de pommes issues de vergers hautes tiges non traités de la région d’Everbeek

EVERBEEKSE BOSSENSAP De opbrengst gaat integraal naar de verdere uitbouw van het natuurgebied de Everbeekse Bossen in Brakel De Everbeekse bossen, gelegen in de Vlaamse Ardennen, vormen de basis van het gelijknamig reservaatproject waarrond Natuurpunt al meer dan twintig jaar actief is en zo’n 100 hectare beheert.

Het gaat vooral om bron- en hellingbossen, afgewisseld met bloemrijke graslanden in de valleitjes en nieuwe wastines (structuurrijk grasland met struiken en bomen) nabij de bossen. Een aanzienlijk deel van de natuur bevindt zich niet in reservaatpercelen, maar verspreid in het landschap.

Hoogstamboomgaarden vormen daarin een belangrijk element en verdienen extra aandacht.

Natuurpunt werkt daarom nauw samen met de eigenaars van zulke hoogstamboomgaarden die een deel van de oogst aan Natuurpunt wegschenken, waarmee dit sap geproduceerd wordt.

Extra locaties waar we appels kunnen inzamelen zijn steeds welkom!

Contact : everbeeksebossen@natuurpunt.be Facebook : Natuurpunt Everbeekse bossen

€ 2,60 / L wordt verkocht per bakje van 6 liter-flessen met leeggoed (statiegeld) 20 euro/bakje

GEBOTTELD DOOR: TE NIJLEN, BELGIË www.dedriewilgen.be

Bedankt Wilfried!

Op de eerste twee nummers na, lay-outte Wilfried alle Dendrieten van de voorbije 17 jaar.

Nu is het tijd voor andere dingen en geeft hij de fakkel door aan Dirk.

Met een goeie scheut creativiteit en vakkundige precisie gaf hij ‘ons’ magazine vorm, in overleg met de redactieraad.

Hij was de laatste in de ketting van de Dendrietgenese en daardoor telkens diegene die in korte tijd moest zorgen dat de opmaak toch nog klaar raakte.

We misten nooit onze deadline.

Zo veel kennis, zorg en toewijding, dat verdient een bloemetje.

Namens de voltallige redactieraad en de duizenden Dendrietlezers een dikke merci!

Wouter Mertens

juli / augustus / september 2018

dendriet 31

Natuurpunt Denderstreek in actie‌

Wandeling buurtbewoners Paddenhoek - Aalst

Lentedrinkwandeling Beneden-Dender

Wandelen door de Boelaremeersen

Dauwwandeling met ontbijt bij Natuurpunt Lede

Wandeling Diepe straten - Ninove