dendriet 2020 nr 1 - jaargang 19

Afgiftekantoor Afgiftekantoor Gent Gent XX -- P109327 P109327

Driemaandelijks ledentijdschrift van Natuurpunt Denderstreek januari|februari|maart 2020

Retouradres: Dr. Haekstraat 37, 9200 Grembergen

t Nvaancdh e uil n e e t S t ar t 28 ma

Winterweelde Actief in de natuur

Natuurpunt Denderstreek Iedereen de kans geven om zich in te zetten voor onze natuur en landschappen door studie, educatie, beleid en natuurbescherming. Open, ongebonden en ruimdenkend.

Daar staat Natuurpunt voor.

www.natuurpunt.be l www.denderstreek.waarnemingen.be l issuu.com/dendriet AFDELINGEN Aalst Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be Facebook: Natuurpunt groot Aalst

Affligem-Liedekerke

Dendermonding Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be www.natuurpuntdendermonding.be Facebook: Natuurpunt Dendermonding

Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@outlook.com

kern affligem

Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be kern liedekerke

Denderleeuw Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be

Haaltert natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 Facebook: Natuurpunt Haaltert

Erpe-Mere Ilona Blondeel - 0487 10 79 54 ilona_blondeel@hotmail.com Facebook: Natuurpunt Erpe-Mere

Boven-Dender Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com www.natuurpunt-boven-dender.be Lede Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com Facebook: Natuurpunt Lede Ninove Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be www.natuurpunt.be Facebook: Natuurpunt Ninove

NATUURSTUDIE-WERKGROEPEN Zoogdierenwerkgroep Denderstreek Diemer Vercayie 0499 14 73 60 diemervercayie@gmail.com

Werkgroep amfibieën & reptielen Denderstreek Koen De Maere - 0485 68 89 82 greatskua2002@hotmail.com

Vogelwerkgroep Cinerea Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be dhost.info/cinerea

Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok Marie-Anne Neirinckx info@zwamvlok.be / www.zwamvlok.be

Plantenwerkgroep Allium Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Steenuilenwerkgroep Groot-Aalst Matthias Roggen - 0494 22 07 36 matthiasroggen91@gmail.com

NATUURPROJECTEN

Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be Kapellemeersen te Erembodegem/Teralfene – 6696 Lander Wantens - 0474 218747 wantenslander@gmail.com Keelman Zuid - 6178 natuurpunthaaltert@gmail.com 0472 44 70 34 Keelman-Noord 6690 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be Kluizenbos te Aalst/Affligem - 6701 Peter Luyten - 0485 50 38 04 peter.luyten6@telenet.be Kortelake te Overboelare - 6655 Willem Boonen - 054 41 75 85 boonen@scarlet.be Mijlbeekbos/Krekeldries te Aalst – 6695 Evelien Kieckens - 0494 82 18 34 evelien.kieckens@telenet.be Moenebroek te Geraardsbergen/Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 0484 77 56 50 carlos.dhaeseleer@gmail.com Molenbeekmeersen te Denderleeuw/Okegem - 6646 Geert Van der Borght - 053 681156 VDBorght.geert@skynet.be Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk De Mesel - 0476331043 dirk.demesel@telenet.be Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Paepegembos - 6693 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com

Raspaillebos te Grimminge - 6164 Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 koen.x.hilde@gmail.com Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058 Godfried Merlevede - 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623 Bart Dierickx - 052 21 03 81 bartdierickx@skynet.be Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Wachtbekken 6 te Sint-Gillis Dirk De Mesel - 0476331043 dirk.demesel@telenet.be Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs - 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be Werkgroep Bomen-Park-Osbroek/ Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net Wildebeekvallei - 6658 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be Ratmolen te Aaigem/Erpe-Mere - 6700 Peter D’Hondt - 0477/88.97.46 peter.dhondt@telenet.be

Beneden-Dender te Gijzegem/ Herdersem/Mespelare/Wieze/ Denderbelle - 4004 Daan Stemgée – 0476 600 595 daan.stemgee@telenet.be www.natuurpunt.be/beneden-dender Beverbeekvallei te Aspelare/ Nederhasselt/Outer – 6241 Frederik De Coster 0486 57 04 53 fred_decoster@hotmail.com Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com Brede Schoren en Konkelschor te Berlare - 6616 Stefaan Thibau - 052 42 69 72 Dendervallei te Ninove - 6099 Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be Den Dotter/Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere - 6149 natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 Everbeekse bossen - 6210 Koen Van Den Berge - 055 42 83 90 koen.van.den.berge@telenet.be Geelstervallei te Lede/Erondegem - 6657 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com Gemene Meers te Idegem - 6647 Luc Favijts - 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be ‘t Groot Schoor te Grembergen - 6603 Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11 Heidemeersen te Berlare - 6644 Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be Honegem te Erpe-Mere/Aalst/Lede - 6123

2 dendriet

I

I

januari februari maart 2020

Giften voor het Reservatenfonds zijn welkom op rek. BE56 2930 2120 7588 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer.

Giften vanaf €40 zijn fiscaal aftrekbaar.

INHOUD 3 Voorwoord 4 Beheerteam

7 Aalst natuurlijk 8 Steenuilen deel 2 10 Steenuilen Dendermonding 13 Kalender 15 Wandelkaart Dotter 19 Kalender 21 Concert Dendermonding 22 Jelena padden en kikkers 25 Steenuilencursus Erpe-Mere 26 Vogelatlas 28 Akkervogels 30 Seizoensweetjes

dendriet

Dendriet is het blad voor de leden van 9 afdelingen en 5 studiewerkgroepen van Natuurpunt in de Denderstreek.

Meer weten?

Contacteer de contactpersoon van jouw afdeling of een werkgroep.

Opmerkingen, aanmoedigingen, verhalen en foto’s?

Stuur ze naar dendriet@telenet.be V.U.: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Redactieraad Wouter Mertens – hoofdredacteur Han Lagring – redactiesecretaris Wim Van Grieken – denderkalender Dirk De Ridder – lay-out Marc Symoens – corrector Mikol De Decker – adresbeheer Rik De Baere, Erik De Block, Dirk De Mesel, Bruno De Bruyn, Ilona Blondeel, Annie Janssens, Bob Lambrechts, Koen Steenhoudt, Yvette Saerens.

Werkten ook mee aan dit nummer: Willem Boonen, Wouter Faveyts, Jo Fonck, Chris Polus, Daan Stemgée Foto cover: Danny Declercq Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt van buiten de Denderstreek kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit laatste doe je door middel van een overschrijving van €10 op rekeningnr.

IBAN BE84 9731 7057 7059 van Dendriet, Huigeveldstraat 76, 9550 Sint-Antelinks, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

Gedrukt bij Druk in de Weer op 100% kringlooppapier met vegetale inkten

Over kiezels en schoenen Onze onderwijzers reageerden vorig jaar wijs op de spijbelende klimaatjongeren: niet door keihard te verbieden, maar door te praten, engagement te stimuleren en tegelijk tot inhaalles te verplichten.

In tegenstelling daarmee is onze politieke klasse in een kramp geschoten. De vorige Vlaamse regering ging nooit een echte dialoog aan, de huidige zet het onderdrukken van elk vorm van spijbelen zelfs in het regeerakkoord. Klimaatbeleid? “Da gade gij nie bepalen!” Wij volwassenen hebben het probleem veroorzaakt, maar jullie moeten braaf studeren en het later zelf maar oplossen.

Dit gevaarlijke uitstelgedrag zou een politieke vijfjarige time-out moeten opleveren. Zo hoeven we de ideologie van de eindeloze groei die onze planeet ten grond richt, niet te veranderen, redeneert de regering. Door de klimaatuitdaging te polariseren, laat men de met besparingen geplaagde, ongeruste burgers de kromme redenering overnemen.

Want zélf dissonanten vinden in je eigen levenswijze en daar concreet iets aan moeten veranderen, is oncomfortabel. Niet het ongebreideld kapitalisme en de klimaatopwarming zijn het probleem, maar wel de boodschapper: de rebellerende jongere en de man met het gele hesje, de kiezel in de schoen.

Wat een gemiste kans! We hadden nu eens geëngageerde jongeren die hoop stelden in de politiek om de leiding te nemen in noodzakelijke maatschappelijke veranderingen. We konden in dialoog een gemeenschappelijk verhaal schrijven, om mee te bouwen aan de transities die onze planeet redden van de desastreuze klimaatopwarming.

Noordelijke gidslanden zoals Nederland geven daarvan het goede voorbeeld. Vlaanderen kiest blijkbaar voor het cynisch fnuiken van de onrust en de legitieme verwachtingen van vooral jonge mensen. Wetenschappelijk onderbouwde en haalbare beleidsscenario’s worden weggezet als paniekzaaierij. Het is zeer ijdel te denken dat we boven de natuur staan, dat we met nieuwe technologie alles de baas kunnen.

Het is ook duidelijk dat de Vlaamse regering het niet op prijs stelt dat burgers zich zelf organiseren. Het middenveld krijgt de komende jaren een besparing van 900 miljoen euro over zich heen.

Participatie wordt versmald tot “jij gaat uitvoeren wat wij denken dat je moet doen”. De politiek eigent zich het primaat van de beslissing toe.

Ze vergist zich schromelijk. Zonder middenveld en zonder actief burgerschap, zonder intensieve samenwerking met alle actoren op basis van gelijkwaardigheid en respect, raken onze samenlevingsproblemen noch de klimaatproblematiek opgelost.

Als je daarbovenop een regeerakkoord hebt dat niet voldoet aan internationale klimaatafspraken, dan is het duidelijk dat men Vlaanderen met een gigantisch probleem opzadelt.

Een ander urgent probleem blijft: het sneltempo waarin natuur verdwijnt door onze voortschrijdende ruimtelijke wanorde. Nog steeds duiken er plannen op voor nieuwe baanwinkels buiten de dorps- en stadskernen foto: Frank Maes (zo ook in Ninove), terwijl de leegstand in onze kernen toeneemt. De betonstop werd herdoopt tot ‘bouwshift’, maar als we pas in 2040 stoppen met het innemen van open ruimte, wordt dit een eindeloos verplaatsbare lege doos. Toch een positieve noot: deze regering wil meer bestaande natuurgebieden erkenen.

Dat is nodig voor het aangepast beheer en opwaardering van onze al aangekochte gebieden. Maar we krijgen er geen meter extra natuur mee. Het Vlaams regeerakkoord voorziet wel 4000 hectare meer bos in deze legislatuur. Laat ons dus hopen dat daarvoor de nodige budgetten en werkkrachten zullen komen. We kijken kritisch maar met een open blik uit naar wat de nieuwe minister voor Omgeving Zuhal Demir er van maakt. Intussen helpen Natuurpuntvrijwilligers elke dag de Denderse natuur vooruit, ook tijdens de winter. In deze Dendriet lees je meer over hun nobele acties: van lokale beheerwerken, padden overzetten tot het inventariseren van steenuilen en andere vogels.

Wouter Mertens

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 3

Zorgenvrij in het een beheerteam beheerteam Elke maand, elke week, soms zelfs elke dag. Telkens staan vrijwilligers van Natuurpunt paraat om aan de slag te gaan in de Denderse natuur. Maaien, bomen planten, snoeien, knotten…: alles om de natuur opnieuw te laten schitteren. We gingen een dagje mee op pad met het beheerteam van Affligem en Liedekerke.

Zin om ook te werken in de natuur? Op het einde vind je de juiste contactpersoon voor jouw streek.

Verkwikkend ‘Beheerwerken’, lees ik op een bordje. De pijl wijst naar rechts. Even verderop in het veld ontmoet ik het beheerteam van Natuurpunt Affligem-Liedekerke. Het is een koude novemberochtend, maar al snel zal de zon sjaals en mutsen overbodig maken.

Het eerste deel van de werkdag zit er net op. De kruiwagens, rieken en harken gaan de laadbak in, op naar de volgende locatie.

We zijn in de Palitsebeekvallei, één van de drie natuurgebieden die Natuurpunt Affligem-Liedekerke beheert, samen met de Valier en de Pamelse meersen. Elk gebied neemt wandelaars mee door een mozaïek van bloemrijke graslanden, moeras en stukjes bos. Eén zondag per maand komt het beheerteam samen. ‘We maaien en harken, snoeien, ruimen takken, rapen zwerfvuil, knotten wilgen, onderhouden wandelpaden, noem maar op’, vertelt conservator Marc Michiels. ‘Vandaag maaien we bloemenweides en ruigte, en halen we het maaisel weg. Zo ligt alles mooi klaar voor de winter.’

Groeispurt Het team telt vandaag zowat tien mensen. ‘Dat is eigenlijk nog weinig’, zegt Marc. ‘Een deel kon er niet bij zijn. Op andere zondagen zijn we wel met vijftien of twintig.’ Voor een groep van alleen vrijwilligers is dat best veel. ‘Ik hoor inderdaad van andere lokale Natuurpuntafdelingen dat ze vaak moeilijk volk vinden om in de natuur te werken. We zijn dus erg dankbaar om telkens zoveel vrijwilligers te mogen verwelkomen.’

4 dendriet

I

I

januari februari maart 2020

‘Alles begon in 2003, toen voorzitter Erik De Block vroeg of ik geen conservator wou worden’, vertelt Marc. ‘Dat zag ik wel zitten, en meteen gingen we aan de slag om natuur aan te kopen. Het begon erg klein, met een perceeltje in de Valier. Dat werd toen nog bedreigd: er zou een parking op komen, midden in overstromingsgebied. Maar are per are, hectare per hectare, konden we steeds meer natuur veiligstellen. Intussen beheren we 60 hectare natuur in Liedekerke en Affligem, en beetje bij beetje breiden we nog uit.’

Het verschil ‘De allereerste werkdagen in de natuur stonden we daar met ons tweeën, afwachtend of er nog iemand zou langskomen. Toen kwamen vooral onze gezinnen nog mee. Maar jaar na jaar groeide de groep, tot het mooie team dat we nu hebben. Vaak ontvangen we nog nieuwe vrijwilligers, en er kunnen er nog gerust bij.’ Want zoveel hectare natuur beheren is

niet niets. ‘Ja, het is veel werk, zeker omdat we het allemaal als vrijwilliger doen. Maar samen kunnen bijdragen aan meer en betere natuur in onze buurt, werkt enorm aanstekelijk. Het gevoel om het verschil te maken, hoe klein ook, en de natuur mee te laten groeien, blijft motiveren.’

‘Zo was er een stort dat we samen helemaal opgekuist hebben om de natuur te laten herstellen. Een wereld van verschil! Die dingen blijven bij en geven veel voldoening. Waar ik persoonlijk het meest tevreden over ben, is dat de wandellus van de gemeente Liedekerke door onze drie natuurgebieden passeert. Op die manier konden we ontoegankelijke paden ook opnieuw vrijmaken als wandelpad.’

Het wordt steeds duidelijker waarom het beheerteam zoveel volk trekt. Het is heerlijk om de natuur te helpen, maar er is meer. Deze groep hangt aaneen. Er wordt gewerkt, natuurlijk, maar ook gelachen en gebabbeld, gezeverd en gediscussieerd.

Het is niet zomaar een zondag, hij staat verankerd in de agenda, als de dag waarop bijgepraat wordt en gedachten worden verzet. ‘Dit hier is mijn mindfulness’, zegt Guy, een van de vrijwilligers. ‘Als ik kan komen, kom ik.’ Want wat goed is voor de natuur, is ook goed voor de geest en gezondheid. ‘Ik hoef niet meer de fiets op, dit is mijn beweging’, zegt Marc.

Soigneren Na al die jaren ontstond een echte vriendschapsband. ‘En vrienden mag je soigneren’, glimlacht Marc. ‘Elke beheerdag zijn er koffie en koffiekoeken, bier en frisdrank. Tijdens de Dag van de Natuur voorzien we zelfs pensen. Jaarlijks organiseren we ook een BBQ voor alle vrijwilligers. Stuk voor stuk plezante momenten!’

Maar als je elkaar al zo lang kent, maak je af en toe ook mindere momenten mee. ‘Zo hadden we lang een gepensioneerde postbode in ons team. Van de ene op de andere dag was hij verlamd. Plots. Zomaar.

Onwezenlijk. Iemand anders kreeg opeens te kampen met een hersentumor. Een beir van een mens, die alles aankon, zo leek het wel. Gelukkig is hij aan de beterhand, maar daar slik je toch telkens van.’

Ook jongeren vinden hun weg naar het beheerteam.

Vaak gebeurt dat via-via: zoon of dochter die iemand meeneemt en die blijven plakken, of kleinkinderen die meekomen. Maar soms gaat het ook spontaan.

‘Zo is er een jonge gast van 13 jaar die, als hij kan, altijd komt helpen, soms zelfs alleen. Hij is dan echt niet te houden’, lacht Marc. ‘We ontvangen regelmatig ook scholen die komen meehelpen in de natuur.

Heel plezant, voor hen en voor ons, en een welkome hulp!’

Mindfulness Het is intussen kort na de middag. We zijn toe aan onze derde en laatste locatie voor vandaag: een stukje bos en ruigte met centraal een soort van open schuur als ontmoetingsplek. De broodjes liggen klaar, de drank staat koel. De harken en rieken gaan weer even op kant.

De koning te rijk ‘Jongens, nog maximum een uurtje en we zijn rond.’ Het team zet zich weer in gang na een deugddoende pauze. De zon priemt al een stuk lager door de bomen. De dagen worden voelbaar korter. Stilaan komt de winter dichterbij. Maar geen winterstop voor het beheerteam AffligemLiedekerke: ook dan gaat het werk gewoon door.

‘Binnenkort gaan we 600 bomen planten. En verder onderhouden we de wandelpaden, knotten we wilgen, doen we opruimwerk, enzovoort.’ Ook dan kan de natuur rekenen op haar trouwe vrijwilligers. Al maakt koning winter het hen niet altijd makkelijk. ‘Wat we niet snel zullen vergeten, is hoe we die ene keer bijna volledig ondergesneeuwd raakten toen we aan het werk waren in een bos.

Dat was wel wat’, lacht Mark.

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 5

Op het einde van de werkdag kan er al eens een stoute droom vanaf. ‘Waar ik echt naar uitkijk, is dat de Oude Dendermeersen tussen het station van Liedekerke en de sluis aan de Kasteelstraat in Denderleeuw veiliggesteld kunnen worden als

Wil je ook meewerken in de natuur?

De smaak te pakken gekregen? Zin om ook als vrijwilliger mee te werken in de natuur?

Hieronder vind je alle afdelingen in de Denderstreek en bij wie je terecht kan. Wil je wel vrijwilliger worden, maar liever niet voor natuurbeheer?

Op pagina 2 van deze Dendriet staat een overzicht van alle afdelingen en hun contactgegevens.

Dendermonding: Dirk DirkDe DeMesel, Mesel, dirk.demesel@telenet.be, 0476 33 10 43

natuurgebied. Een groene schakel tussen de Valier, Dommelingen en Pamelse Meersen.’ Maar klagen doet Marc niet. ‘Kijk hier rond jou, naar alles wat we samen al verwezenlijkt hebben, en we kunnen niet anders dan tevreden zijn.’

Han Lagring Han Yvette Saerens, saerens_yvette@hotmail.com, 0479 30 24 77 Haaltert: Jo Fonck, Jo.fonck@telenet.be, 0476 68 92 65 Erpe-Mere: Robrecht De Wolf, robrechtdewolf@hotmail.com, 0472 70 40 26 Affligem-Liedekerke: Marc Michiels, marcusmichiels@telenet.be, 053 67 11 91 Denderleeuw: Dirk Van der Weeën, dirkvdweeen@hotmail.com, 0495 66 98 05

Aalst: Wim Van Grieken, wvangrieken@telenet.be, 0477 40 78 41

Ninove: Wouter Mertens, wouter.mertens@natuurpuntninove.be, 0495 68 89 33

Lede: Chris Van De Velde, chris.lindavdv@gmail.com, 0486 92 05 90;

Boven-Dender: Johnny Cornelis, johnny_cornelis@hotmail.com, 0474 58 08 38

LYNX HD+

Sights Of Nature Natuurpunt Optiekshop Vlamingveld 89 8490 Jabbeke 050 31 50 01 www.deputter.be

GRENSVERLEGGEND

OFFICIEEL PARTNER Koop uw instrument met ledenkorting bij Sights Of Nature , officeel partner en steun zo Natuurpunt

VERREKIJKERS | TELESCOPEN | MICROSCOPEN | ACCESSOIRES

6 dendriet

I

I

januari februari maart 2020

Adv_Dendriet2020.indd 1

www.kite-optics.be 22/10/2019 15:25:04

U N I E K

B O E K

N U

T E

K O O P

Aalst Natuurlijk Twee jaar lang werkten de vrijwilligers van Natuurpunt Aalst aan een buitengewone publicatie die de waarden van onze natuurgebieden prachtig in beeld brengt.

Het fotoboek neemt je mee naar de toplocaties in en rond Aalst en laat je verrassende onbekende natuurpareltjes ontdekken. Deze uitgave schotelt je een inventaris voor van de unieke waarden van het natuurschoon in onze streek. Ook de mensen die instaan voor het natuurbeheer komen aan het woord. Een niet te missen hebbeding voor de liefhebbers, of ideaal als geschenk. Bestel het boek nu.

Het boek is een luxe-uitvoering met harde kaft, gedrukt in kleur en telt 200 bladzijden prachtige natuur. De knappe beelden werden gemaakt door Aalstenaars, en voor een groot deel door onze huisfotografe Katrien Buysse.

De redactie is van Daan Stemgée, voor wie geen natuurplekje in Aalst onbekend is en die met een gericht oog alle planten en dieren weet te vinden.

De eerste 200 voorintekenaars ontvangen gratis een map met daarin een tiental gebiedsfolders met 150 pagina’s lees- en wandelplezier (inclusief handige wandelkaarten). Bestel dus nu meteen.

PRAKTISCH Bestellen kan door overschrijving van 30 euro op rekeningnummer BE70 9792 1409 0725 van Natuurpunt Aalst met vermelding van ‘Boek Aalst Natuurlijk’ + JE NAAM. Of stort 37 euro als je het boek liever thuis geleverd krijgt en vermeld dan ook je adres in de mededeling. Het boek kan ook afgehaald worden tijdens de boekvoorstelling en opening van de Foto-Expo in De Werf op 24 april vanaf 20 uur of nadien bij Fixit, Moorselbaan 395, Aalst (tijdens de openingsuren).

#aalstnatuurlijk www.aalstnatuurlijk.be

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 7

Steenuilen, vroeger en nu In vorige vorige Dendriet Dendriet hadden hadden we we het het over over de de ‘millennium’ ‘millennium’ In steenuilinventarisaties die we nu, twintig jaar later, op op kleikleisteenuilinventarisaties die we nu, twintig jaar later, nere schaal schaal overdoen. overdoen. Een Een deel deel van van de de oefening oefening deden deden we we nere vorig seizoen al.

We stelden in veel van de opnieuw ondervorig seizoen al. We stelden in veel van de opnieuw onderzochte hokken hokken een een forse forse achteruitgang achteruitgang vast, vast, tot tot zelfs zelfs een een zochte totale collaps.

Het is natuurlijk nog veel te vroeg voor defitotale collaps. Het is natuurlijk nog veel te vroeg voor definitieve conclusies conclusies en en voor voor vingerwijzing vingerwijzing naar naar oorzaken. oorzaken. nitieve Maar wanneer je uren in het veld staat, vaak zonder reacMaar wanneer je uren in het veld staat, vaak zonder reactie, heb heb je je tijd tijd om om jezelf jezelf vragen vragen te te stellen stellen en en na na te te denken denken tie, over grote veranderingen in de maatschappij, het landover grote veranderingen in de maatschappij, het landschap, landgebruik landgebruik en en in in de de biodiversiteit. biodiversiteit. Een Een relaas relaas.. schap,

foto: foto: WaltherDe DeMunter Munter Walther

Landschap wordt wordt eentoniger eentoniger Landschap De grootschaligheid grootschaligheid in in de de landbouw, landbouw, die die al al vorige vorige De eeuw aan aan de de gang gang was, was, heeft heeft zich zich in in de de laatste laatste 20 20 eeuw jaar in in ijltempo ijltempo voortgezet. voortgezet. De De landbouw landbouw isis verder verder jaar foto: DannyVan VanSchandevyl Schandevyl geïndustrialiseerd met steeds steeds grotere grotere bedrijven bedrijven en en foto: Danny geïndustrialiseerd met uniformiteit tot tot gevolg. gevolg. Wilgenrijen, Wilgenrijen, ruige ruige hoekjes, hoekjes, uniformiteit hagen en en taluds taluds gingen gingen op op de de schop schop om om plaats plaats te te hagen ruimen voor voor grotere grotere aaneengesloten aaneengesloten akkers. akkers. Door Door ruimen omschakeling van van melkmelk- naar naar vleesproductie vleesproductie werd werd omschakeling bovendien spectaculair spectaculair veel veel weiland weiland omgezet omgezet naar naar bovendien akker, wat wat de de grootschaligheid grootschaligheid nog nog in in de de hand hand heeft heeft akker, gewerkt. Op Op veel veel plaatsen plaatsen blijft blijft een een uitgekleed uitgekleed akkerakkergewerkt. landschap over, over, met met vaak vaak een een monotone monotone samensamenlandschap stelling van van gewassen, gewassen, en en zonder zonder nog nog enige enige strucstrucstelling tuur. Veel Veel weilanden weilanden die die overblijven overblijven worden worden om om de de tuur. paar jaar jaar geploegd geploegd en en heringezaaid, heringezaaid, en en zijn zijn veeleer veeleer paar grasakkers dan dan echte echte weiden. weiden. En En laat laat oude oude weiden weiden grasakkers met structuur structuur en en ruige ruige hoekjes hoekjes nu nu net net het het favoriete favoriete met leefgebied van van de de steenuil steenuil zijn. zijn. leefgebied

Voedselvergiftiging Voedselvergiftiging Steenuilen moeten moeten het het vooral vooral hebben hebben van van wormen, wormen, Steenuilen grote insecten insecten en en kleine kleine muizen. muizen. Het Het isis logisch logisch dat dat grote de grootschaligheid grootschaligheid van van de de landbouw landbouw op op zich zich al al de heeft gezorgd gezorgd voor voor een een grote grote achteruitgang achteruitgang van van heeft deze prooidieren. prooidieren. Maar Maar minder minder zichtbaar zichtbaar en en minder minder deze bekend isis het het gebruik gebruik van van nieuwe nieuwe pesticiden, pesticiden, welwelbekend licht een een doorslaggevende doorslaggevende oorzaak oorzaak voor voor de de achterachterlicht uitgang van van de de plattelandsstructuur. plattelandsstructuur. We We zijn zijn weliswelisuitgang waar af af van van een een aantal aantal vroegere vroegere dooddoeners dooddoeners als als waar DDT, maar maar de de pesticiden pesticiden van van nu nu zijn zijn veel veel doeltrefdoeltrefDDT, fender en en veel veel selectiever. selectiever. Ze Ze doden doden de de steenuilen steenuilen fender

dendriet 88 dendriet

II

II

januari februari februari maart maart 2020 2020 januari

en andere andere plattelandsvogels plattelandsvogels niet niet rechtstreeks, rechtstreeks, maar maar en elimineren bijna bijna al al hun hun voedselbronnen: voedselbronnen: akkeronakkeronelimineren kruiden en en ongewervelde ongewervelde diertjes. diertjes. kruiden De toenemende toenemende grootschaligheid grootschaligheid en en het het gebruik gebruik van van De pesticiden zijn een globaal probleem in grote delen pesticiden zijn een globaal probleem in grote delen van Noordwest-Europa Noordwest-Europa en en hebben hebben daar daar het het insecteninsectenvan aanbod in elkaar doen stuiken.

Die achteruitgang aanbod in elkaar doen stuiken. Die achteruitgang isis zelfs voor voor ieder ieder van van ons ons heel heel tastbaar. tastbaar. Herinner Herinner je je je je zelfs nog een vroegere autoreis naar het zuiden?

Bij elke nog een vroegere autoreis naar het zuiden? Bij elke tussenstop moest moest je je een een laagje laagje insectenlijken insectenlijken van van de de tussenstop voorruit schrapen.

Vandaag kan je bij je eindbestemvoorruit schrapen. Vandaag kan je bij je eindbestemming het het aantal aantal dode dode insecten insecten op op één één hand hand tellen. tellen. ming De laatste laatste twintig twintig jaar jaar was was er er ook ook veel veel te te doen doen rond rond De mestoverschotten en en werden werden landbouwregels landbouwregels opgeopgemestoverschotten steld die die toelieten toelieten dat dat grote grote varkensbedrijven varkensbedrijven hun hun steld drijfmest over over heel heel Vlaanderen Vlaanderen kunnen kunnen uitspreiden. uitspreiden. drijfmest Een Nederlandse Nederlandse onderzoeker onderzoeker stelde stelde vast vast dat dat in in Een door drijfmest drijfmest geïnjecteerde geïnjecteerde weiden weiden de de oppervlakoppervlakdoor telaag zo zo hard hard wordt wordt dat dat de de grond grond er er veel veel minder minder telaag geschikt wordt wordt voor voor regenwormen, regenwormen, waardoor waardoor ook ook geschikt deze belangrijke belangrijke bron bron van van voedsel voedsel voor voor de de steenuil steenuil deze op veel veel plaatsen plaatsen sterk sterk wordt wordt gereduceerd. gereduceerd. op

Lawaai Lawaai Terwijl het het aantal aantal wagens wagens in in Vlaanderen Vlaanderen sinds sinds 2000 2000 Terwijl op zich zich niet niet spectaculair spectaculair isis gestegen gestegen (van (van 2,75 2,75 naar naar op 3,57 miljoen miljoen stuks), stuks), isis het het gebruik gebruik ervan ervan wel wel toegetoege3,57 nomen. nomen.

Veel meer meer jongeren jongeren hebben hebben hun hun eigen eigen wagen. wagen. Het Het Veel gamma aan aan vrijetijdsactiviteiten vrijetijdsactiviteiten isis toegenomen, toegenomen, gamma ook en en misschien misschien vooral vooral voor voor kinderen, kinderen, die die door door ook hun ouders ouders voortdurend voortdurend van van AA naar naar BB worden worden gegehun

Deel 2: 2: De steenuil in een veranderde omgeving Deel voerd. Onze Onze activiteitenradius activiteitenradius isis groter groter geworden. geworden. voerd.

Kleine, lokale lokale warenhuizen warenhuizen zijn zijn zo zo goed goed als als verdweverdweKleine, nen. Het Het isis slechts slechts een een greep greep uit uit de de mogelijke mogelijke rederedenen. nen waarom, waarom, althans althans naar naar mijn mijn gevoel, gevoel, heel heel VlaanVlaannen deren voortdurend voortdurend onderweg onderweg is. is. Op Op onze onze aftandse aftandse deren betonvakken en en steenwegen steenwegen zorgt zorgt dit dit bovendien bovendien betonvakken voor een een constant constant geratel. geratel. Dit Dit toegenomen toegenomen verkeer verkeer voor veroorzaakt dan dan ook ook nog nog meer meer verkeersslachtoffers verkeersslachtoffers veroorzaakt onder steenuilen. steenuilen. onder

klein ook, ook, en en op op die die manier manier als als het het ware ware geĂŻnfiltreerd geĂŻnfiltreerd klein in het het steenuilengebied. steenuilengebied. Voedselconcurrenten Voedselconcurrenten zijnde, zijnde, in het niet niet uitgesloten uitgesloten dat dat de de sterke sterke bosuil bosuil zijn zijn zwakzwakisis het kere broertje broertje stevig stevig onder onder druk druk zet. zet. kere We zijn zijn nieuwsgierig nieuwsgierig wat wat het het effect effect zal zal zijn zijn van van de de in in We opmars zijnde zijnde oehoe, oehoe, waarvan waarvan kan kan worden worden verwacht verwacht opmars dat hij hij als als superroofvogel superroofvogel op op zijn zijn beurt beurt de de bosuil bosuil onondat der druk druk zal zal zetten. zetten. der

Steenuilen leven leven vaak vaak in in clusters clusters bij bij elkaar, elkaar, waar waar de de Steenuilen onderlinge interactie voor een zekere sociale samenonderlinge interactie voor een zekere sociale samenhang in in de de populatie populatie zorgt: zorgt: een een beetje beetje zoals zoals bij bij graugrauhang we klauwier, waar het belangrijk is dat de verschilwe klauwier, waar het belangrijk is dat de verschillende individuen individuen visueel visueel contact contact hebben. hebben. En En als als de de lende toegenomen geluidsoverlast dan al geen effect zou toegenomen geluidsoverlast dan al geen effect zou hebben op op de de steenuil steenuil zelf, zelf, dan dan zorgen zorgen deze deze conconhebben stante stoorzenders er op zijn minst voor dat verre stante stoorzenders er op zijn minst voor dat verre en stille geluidjes je oor ontglippen. en stille geluidjes je oor ontglippen.

Ook de de steenmarter steenmarter deed deed in in de de 21ste 21ste eeuw eeuw zijn zijn ininOok trede in ons landschap en is intussen zo talrijk getrede in ons landschap en is intussen zo talrijk geworden dat dat de de meeste meeste mensen mensen er er op op een een of of andere andere worden manier, al was het maar van horen zeggen van een manier, al was het maar van horen zeggen van een buurman, zijn mee in contact gekomen.

De steenbuurman, zijn mee in contact gekomen. De steenmarter heeft heeft een een voorkeur voorkeur voor voor gebieden gebieden met met kleinkleinmarter schalige landbouw, oude schuren, hagen, bosjes, schalige landbouw, oude schuren, hagen, bosjes, greppels en en bermen. bermen. Exact Exact het het leefgebied leefgebied dat dat ook ook de de greppels steenuil apprecieert.

Hij legt elke nacht kilometers af steenuil apprecieert. Hij legt elke nacht kilometers af om zijn veelzijdig menu bij elkaar te zoeken, waarop om zijn veelzijdig menu bij elkaar te zoeken, waarop ook vogeleieren vogeleieren en en vogeljongen vogeljongen staan. staan. ook Het onderzoek onderzoek isis niet niet af af en en de de statistici statistici moeten moeten nog nog Het in actie actie komen. komen. Het Het isis dus dus nog nog te te vroeg vroeg voor voor concluconcluin sies. Of Of en en in in hoeverre hoeverre de de bovenvermelde bovenvermelde of of nog nog anansies. dere veranderingen veranderingen oorzaken oorzaken zijn zijn van van de de achteruitachteruitdere gang van van de de soort, soort, daar daar hopen hopen we we een een antwoord antwoord op op gang te bieden bieden in in juli, juli, wanneer wanneer we we het het laatste laatste deel deel van van dit dit te vierluik publiceren. publiceren. vierluik

Bosuil en en steenmarter steenmarter Bosuil

Meehelpen steenuilen steenuilen inventariseren? inventariseren?

Meehelpen

Door het het mondiaal mondiaal gestegen gestegen luchtvaarttoerisme luchtvaarttoerisme en en Door door de de opkomst opkomst van van Charleroi Charleroi zijn zijn we we op op een een kruiskruisdoor punt van van luchtsnelwegen luchtsnelwegen beland. beland. Een Een herverdeling herverdeling punt van geluidslasten geluidslasten in in Zaventem Zaventem en en de de korte korte afstand afstand van van onze onze streek streek tot tot zowel zowel Zaventem Zaventem als als Charleroi, Charleroi, van zorgen er er bovendien bovendien voor voor dat dat we we ons ons bij bij een een gepaste gepaste zorgen windrichting en en -snelheid -snelheid te te midden midden van van de de landingslandingswindrichting routes van van zeer zeer laag laag hangende hangende vliegtuigen vliegtuigen bevinden. bevinden. routes

We zijn zijn van van mening mening dat dat in in een een gezond gezond ecosysteem ecosysteem We toproofdieren als bosuil en steenmarter hun plaats plaats toproofdieren als bosuil en steenmarter hun hebben, en zelfs belangrijk zijn voor een goed evenhebben, en zelfs belangrijk zijn voor een goed evenwicht.

In ontwrichte ecosystemen, zoals ons hedenwicht. In ontwrichte ecosystemen, zoals ons hedendaagse platteland, platteland, kunnen kunnen opportunistische opportunistische roofroofdaagse dieren doorwegen op soorten als steenuil die zwaar dieren doorwegen op soorten als steenuil die zwaar te lijden hebben van habitaten voedselverlies. te lijden hebben van habitat- en voedselverlies.

Aangezien ze ze vanuit vanuit verschillende verschillende hoeken hoeken worden worden Aangezien aangewezen als medeverantwoordelijk voor de achachaangewezen als medeverantwoordelijk voor de teruitgang van de soort, zou het niet correct zijn om teruitgang van de soort, zou het niet correct zijn om ook daar niet even bij stil te staan. ook daar niet even bij stil te staan.

Toen we we twintig twintig jaar jaar geleden geleden steenuilen steenuilen inventariinventariToen seerden was was de de bosuil bosuil al al prominent prominent aanwezig aanwezig in in de de seerden grote boscomplexen. boscomplexen. Op Op het het eerste eerste gezicht gezicht lijkt lijkt hun hun grote aantal daar daar niet niet substantieel substantieel gestegen. gestegen. Maar Maar vanvanaantal daag isis hij hij ook ook aanwezig aanwezig in in bijna bijna alle alle veldbosjes, veldbosjes, hoe hoe daag

Van februari februari tot tot april april gaan gaan tal tal van van vrijwilligers vrijwilligers op op pad pad Van om de de steenuil steenuil gedetailleerd gedetailleerd in in kaart kaart te te brengen. brengen. om Zin om om mee mee data data te te verzamelen? verzamelen?

Zin Stuur een een mailtje mailtje naar naar Stuur Koen Steenhoudt Steenhoudt Koen (koen.x.hilde@gmail.com). (koen.x.hilde@gmail.com).

Ik breng breng je je dan dan in in contact contact met met Ik de verantwoordelijke uit je de verantwoordelijke uit je eigen regio. regio. eigen Koen Steenhoudt Steenhoudt Koen

foto: WimDirckx Dirckx foto:Wouter Wouter Faveytsl foto: Wim januari februari maart 2020 2020 dendriet foto: Faveytsl januari februari maart dendriet 99

II

II

Steenuilen in Dendermonde: In december 2018 werd de Steenuilenwerkgroep Midden-Schelde opgericht.

De werkgroep schoot meteen in actie: ze doorkruiste de regio om steenuilen te inventariseren en installeerde op verschillende plaatsen nestkasten. Binnenkort gaat de werkgroep opnieuw op pad, samen met Natuurpunt Dendermonding, voor het Steenuilenproject 2020. Zin om mee de steenuil in kaart te brengen in de regio Dendermonde of elders in de Denderstreek? Laat het weten!

Stroomversnelling

Uitbreiding

Wat oorspronkelijk nog een leuk kleinschalig idee was, kwam in een stroomversnelling toen in de Vlassenbroekse polders tientallen knotwilgen moesten wijken voor het Sigma-plan. “Arme steenuilen”, werd toen geopperd, en de toon voor actie was gezet. Vijf foto: Danny Danny Van Schandevyl foto: Schandevyl leden vanVan Natuurpunt ‘s Heerenbosch werkten een actieplan uit en de Steenuilenwerkgroep MiddenSchelde zag op 10 december 2018 het levenslicht.

Nog geen twee maanden later werd gestart met de inventarisatie van steenuilen in de regio. Oorspronkelijk wilde men in 2019 enkel in Baasrode en Vlassenbroek inventariseren, maar het duurde niet lang of er werd beslist de inventarisatie uit te breiden naar andere gemeenten in de streek.

In samenwerking met Natuurpunt Dendermonding werd beslist om het werkgebied van de steenuilenwerkgroep uit te breiden naar alle deelgemeenten van Dendermonde.

In februari en maart 2019 hebben 12 vrijwilligers van Natuurpunt het volledige grondgebied van de gemeenten Buggenhout, Lebbeke, Baasrode en Grembergen geïnventariseerd conform de werkwijze van het Vlaamse Steenuilenproject 2020.

In 305 hokken (500 x 500 meter) werden zo maar eventjes 115 reacties van steenuil geregistreerd.

Met gemiddeld 1,5 steenuilen per km² mogen we spreken van een schitterend resultaat.

Steenuilennestkasten Intussen zat de werkgroep niet stil en startte ze met het maken van marterproof steenuilenkasten. In het geïnventariseerde gebied werden een 50-tal kasten geplaatst in de omgeving van landbouwbedrijven en aan de rand van begraasde weilanden, de uitgesproken lievelingsstek voor de allerkleinste uilensoort uit onze regio.

10 dendriet

I

I

januari februari maart 2020

Dit jaar worden inventarisaties georganiseerd in Oudegem, Mespelare, Schoonaarde, Appels, Sint-Gillis Dendermonde en Dendermonde centrum. In totaal moet er op ongeveer 160 plaatsen (hokken) een inventarisatie gebeuren. We noteren 16 hokken voor Oudegem en Mespelare en 32 tot 35 hokken voor de andere gemeenten.

Mee helpen inventariseren?

foto: Luc Luc Verelst Verelst foto:

De inventarisaties moeten tussen 1 februari en 28 maart gebeuren na zonsondergang, dus tussen 19 en 21.30 uur. Gemiddeld kun je zes tot acht hokken aandoen binnen dit tijdsbestek, maar dit aantal zal vooral worden beïnvloed door de bereikbaarheid van de verschillende inventarisatiepunten. Per gemeente mag er gerekend worden op drie avonden voor Oudegem en Mespelare en vijf tot zes invetarisatieavonden voor de overige deelgemeenten.

vrijwilligers gezocht Aangezien het lokgeluid zo dicht mogelijk bij het centrum van een inventarisatiehok moet worden afgespeeld, is enige terreinkennis wenselijk. Vandaar dat de oproep vooral is gericht naar vrijwilligers die in het inventarisatiegebied wonen.

Met alle vrijwilligers wordt begin februari een try-out georganiseerd waar de inventarisatiemethode zal worden toegelicht.

De uittreksels van de stafkaarten (kwadrant met vier hokken) zullen verdeeld worden samen met de waarnemingsformulieren. Er wordt uitgelegd wat er exact op genoteerd moet worden. Na een korte toelichting wordt alles nog eens gedemonstreerd in het veld. Bij de eerste inventarisatie in je gemeente zorgen we voor de nodige begeleiding.

Mee helpen inventariseren?

Ben jij bereid om enkele avonden mee op stap te gaan?

Stuur een mailtje naar steenuilenwerkgroepms@gmail.com met vermelding van je telefoonnummer waarop we je kunnen contacteren. Van harte welkom! Nog vragen?

Steenuilenwerkgroep Midden-Schelde: Geert Aerts, 0468 48 66 74.

Geert

Natuurpunt Dendermonding: Bart Dierickx, 0475 62 70 21.

Woon je niet in de buurt van Dendermonde maar wil je wel graag mee op pad om steenuilen in kaart te brengen? Stuur een mailtje naar Koen Steenhoudt (koen.x.hilde@gmail.com).

Hij brengt je dan in contact met de verantwoordelijke uit je eigen regio.

Dirk De Mesel

foto: foto: Walther De De Munter Munter Walther

Op zaterdag 28 maart organiseert de Steenuilenwerkgroep Midden-Schelde, in samenwerking met Natuurpunt Dendermonding en de stad Dendermonde, de Nacht van de Steenuil.

Tijdens een korte voordracht worden de resultaten van het afgelopen jaar en de toekomstige acties van de steenuilenwerkgroep toegelicht.

Daarnaast krijg je meer informatie over de steenuil in onze regio. Aansluitend is er een wandeling waarbij we door gebruik te maken van geluid steenuilen proberen waar te nemen.

Tijdens deze wandeling zal op de SintOnolfsdijk een infobord over de steen uil plechtig worden ingehuldigd door het stadsbestuur van Dendermonde.

Iedereen is van harte welkom!

Wanneer: zaterdag 28 maart van 19 tot 22.15 uur (zie Denderkalender) Waar: Gemeentelijke basisschool De Appelbloesem, Heirstraat 61, 9200 Appels Niet vergeten: wandelschoenen en eventueel (warme) regenkledij

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 11

Hernieuwbare energie voor uw bedrijf Haalbaarheidsstudies en advies inzake biomassa, zonne-energie en windenergie voor bedrijven (ook KMO’s) Zero Emission Solutions bvba Frits De Wolfkaai 8/24, 9300 Aalst Tel +32 (0)53 41 66 66 Fax +32 (0)53 41 66 00 www.zeroemissionsolutions.com

Hoeve Aarde Oase

DENDERKALENDER

Tenzij anders vermeld zijn de activiteiten van Natuurpunt voor de leden gratis. Niet-leden betalen in dat geval €1. Op excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.

Bij activiteiten buiten de regio is carpooling mogelijk (€0,04/km/p.pers.).

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon n 5 meebrengen n 3 gids

Z ondag 5

januari

Glühweinwandeling fdeling A ffligem ffligem-L -liedekerke iedekerke A fdeling

9:45 - 12:00 1 9:45 6 Parking zwembad Liedekerke, Sportlaan 2, Liedekerke Klassieker! Natuurwandeling in de Palitse4 Klassieker! beekvallei tot aan de camping, met glühwein als afsluiter – Vrije bijdrage.

2 Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@outlook.com erik.deblock@outlook.com

Z ondag 5

januari

Winterwandeling Paddebeekvallei fdeling A alst Alst A fdeling

10:00 - 12:00 1 10:00 Hoek 6 H oek van Muntstraat-Waterstraat te Gijzegem We verkennen een vrij onbekende en daar4 We door ondergewaardeerde groene uithoek tussen Aalst en Schoonaarde op een wandeling door winterse weiden en bosjes.

3 Daan Stemgée 2 Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be rik.debaere@telenet.be Regenlaarzen bij nat weer 5 Regenlaarzen

Z aterdag 11

januari

Nieuwjaarsreceptie fdeling N ninove inove A fdeling

1 20:00 6 Oud Stadhuis, Oudstrijdersplein 6, 9400 Ninove Terugblik afgelopen jaar, smaakmakers en 4 Terugblik natuurbehoud anno 2020, natuurbestemmingen van schenkingen en toosten!

3 Spreker is Joost Verbeke: ‘Schenkingen en legaten bij Natuurpunt’ – Vrije toegang 2 Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be wouter.mertens@natuurpuntninove.be

Z ondag 12

januari

Glühweinwandeling fdeling E erpe rpe-M -mere ere A fdeling

1 14:30 - 17:00 6 Buurthuis Meierskouter, Sint-Maartenstraat 28, Burst We gaan een frisse neus halen met een 4 We wandeling langs de paadjes van deelgemeente Burst. We maken er ook een warme wandeling van met een lekker glaasje Glühwein of warme chocomelk.

Zoals steeds is er achteraf gelegenheid voor een gezellige babbel.

2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

V rijdag 17

januari

Algemene vergadering en nieuwjaarsreceptie fdeling A alst Alst A fdeling

1 19:30 - 22:00 1 6 Onthaalcomplex Keizershallen, 6 Keizersplein 21B, Aalst Natuurpunt Aalst nodigt je uit op zijn 4 Natuurpunt nieuwjaarsreceptie met vooraf een

boeiende lezing over winterse vogels door erevoorzitter Walter Roggeman.

Je kan er ook tuinvogelmateriaal aankopen en bestellen. Uitreiking van de “Groene Ajoin” voor de meest milieuverdienstelijke Aalstenaar van 2019.

2 Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be rik.debaere@telenet.be

V rijdag 17

fdeling L lede ede A fdeling

fdeling D denderleeuw enderleeuw A fdeling

januari

Winterwandeling ‘Diepe Straten’ fdeling H aaltert AAltert A fdeling

1 14:00 - 16:30 1 6 Café Witten Houtman (hoek Kapellestraat-Lebeke) Het gebied Diepe Straten te Ninove en 4 Het Denderhoutem omvat enkele merkwaardige (grotendeels) holle wegen.

2 Jo Fonck _ jo.fonck@telenet.be

fdeling H aaltert AAltert A fdeling

januari

fdeling B oven oven-D -dender ender A fdeling

januari

Algemene vergadering en Nieuwjaarsdrink fdeling D dendermonding endermonding A fdeling

20:00 1 20:00 6 Zaal Belgica Bis, Kerkstraat 115, D’monde 6 Na de voorstelling van het jaarprogramma 4 Na 2020, de natuurprojecten en het vrijwilligersteam geeft ornitholoog Walter Roggeman een boeiende voordracht over de wintervogels in onze tuin.

Warme oproep om aanwezig te zijn aan iedereen die zich als nieuwe vrijwilliger wil inzetten. Na de vergadering: gratis drink en gezellig samenzijn.

2 Stefaan Thibau – 0478 65 17 00, stefaan.thibau@skynet.be januari

Vogels begluren fdeling E erpe rpe-M -mere ere A fdeling

januari

Algemene vergadering

1 14:00 - 17:00 1 Kerk, Waarbekeplein, Waarbeke 6 Kerk, Landschapswandeling van een 8-tal km in 4 Landschapswandeling het stiltegebied Dender-Mark met bijzondere aandacht voor de overwinterende akkervogels.

2 Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com johnny_cornelis@hotmail.com

Z ondag 26

10:00 - 13:00 1 10:00 6 CC Oordegem, Dorp 29, Lede-Oordegem In 2019 hebben wij heel wat kunnen reali4 In seren dankzij jouw steun. Daar willen wij samen met jou op toosten. We stellen onze nieuwe jaarkalender voor alsook nog andere activiteiten.

3 Peter Rombaut, winnaar Groene Ajoin Aalst 2019, spreekt over de paddentrek in Lede 2 Yvette Saerens – 0479-30 24 77 lede.natuurpunt@gmail.com

V rijdag 31

Akkervogels op de flanken van de Congoberg

V rijdag 24

januari

Ledenvergadering

19:30 1 19:30 6 Café Cambrinus, Welleplein te Welle Evaluatie natuurbeheer en verenigings4 Evaluatie werking.

2 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

Z ondag 19

Z ondag 26

januari

Nieuwjaarsreceptie en algemene vergadering

Z ondag 19

10:00 - 12:00 1 10:00 6 Hof Ter Vaerent, Honegemstr. 139, Erpe Aan de kijkhut werd recent een nieuwe 4 Aan voederplek aangelegd. Tijdens de koude winter zijn de vogels hier erg blij mee.

Een ideale plek om ze te zien smikkelen.

2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

20:00 1 20:00 6 TC Laereveld, Edestraat 97A, Haaltert 6 4 Algemene vergadering met een voor4 dracht door Diemer Vercayie, zoogdierenexpert van Natuurpunt en mede oprichter van het Wolf Fencing Team Belgium, over “Twee jaar wolven in Vlaanderen – Ervaringen vanop de eerste rij”.

2 Bob Lambrechts lambrechts@european-aluminium.eu lambrechts@european-aluminium.eu

Z aterdag 1

februari

Receptie met algemene vergadering fdeling B oven oven-D -dender ender A fdeling

20:00 - 22:00 1 20:00 6 Parochiale zaal, Grimminge 6 4 Jaarlijkse receptie van Natuurpunt Boven4 Dender met een hapje en een drankje.

Doorlopend fotoreportages van onze activiteiten en uitstappen. Om 20.30 uur algemene vergadering waarin we op een half uurtje een overzicht geven van onze werking in het voorbije jaar en de plannen voor 2020 uit de doeken doen.

2 Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com johnny_cornelis@hotmail.com

Z ondag 2

februari

Winterwandeling Gerstjens fdeling A alst Alst A fdeling

10:00 - 12:00 1 10:00 6 Hoofdingang Gerstjens, Gerstenstraat, 6 Erembodegem 4 Leer dit mooie gebied ook eens ontdekken 4 in zijn winterse pracht. We gaan op zoek naar winterse vogels en al het moois dat de natuur op een koude dag te bieden heeft.

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 13

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon n 5 meebrengen n 3 gids 2 Peter Luyten – 0485 50 38 04 peter.luyten6@telenet.be 5 Regenlaarzen bij nat weer

Z ondag 2

3 Spreker: Paul Van Laethem, natuur- en klimaatgids – Vrije toegang 2 Chris Polus – 054 34 38 34 chrispolus@gmail.com

Z ondag 16 A fdeling N inove

Z ondag 16

februari

A fdeling L ede 1 14:00 - 18:00 6 Café De Oude Mol, Impedorp, 9340 Impe / Lede 4 Lichtmis, het feest van het nieuwgeboren Licht. Waarom wordt dit nieuwe licht gevierd en waarom worden er vandaag pannenkoeken gebakken? Tijdens een mooie wandeling van 6,5 km langs landelijke wegen worden de sluiers opgelicht en de antwoorden meegegeven. Als afsluiter een pannenkoek met chocomelk of koffie.

7 Bijdrage 5 euro pp. Inschrijven voor 25 januari via BE64 6528 5095 8652 met vermelding van het aantal personen 2 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com februari

Concert Deense folkband Harald Haugaard Band & Helene Blum A fdeling D endermonding

februari

1 9:45 - 12:00 6 Kluizenbos, Kluiskapel, Kluisdreef 1, 1790 Hekelgem. Parkeren in de Kluisdreef 4 Leerrijke wandeling! Bosgids Koenraad Asselman leert ons de bomen kennen aan de hand van hun knoppen.

2 Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@outlook.com

Z ondag 9

februari

Bebossing Honegem A fdeling A alst 1 10:00 - 12:00 6 Einde van losweg langs spoorweg aan de Lindenstraat 110 te Aalst 4 Neem je spade mee en trek de laarzen aan om ons te helpen er een stuk bos bij te krijgen. We planten streekeigen soorten die bijdragen aan de lokale biodiversiteit.

Met nuttige tips die je zeker ook kan toepassen voor een eigen natuurvriendelijkere tuin.

2 Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be

Z ondag 16

februari

Landschap rond het Korrele A fdeling B oven -D ender

februari

Voordracht: Klimaatveranderingen in het verleden en nu A fdeling N inove 1 19:30 - 22:00 6 Oud Stadhuis, Oudstrijdersplein 6, 9400 Ninove 4 Klimaatverandering: een super hot topic.

Wat is het? Wat weten we? Kennis is nodig om de toekomst in te schatten. Zie ook tekst in deze Dendriet.

I

D enderleeuw

A fdeling A ffligem -L iedekerke

1 20:00 6 Cultuurcentrum Belgica BiS, Kerkstraat 115, Dendermonde 4 Zie artikel op pagina 21 2 Info & tickets: www.ccbelgica.be

14 dendriet

en

1 8:00 - 19:00 6 Parking Brantano, Ring-Oost 6, Ninove 4 Overwinterende vogels spotten in de IJzervallei: IJzermonding (met zeehonden...?), Viconia kleiputten, Blankaart.

Uitstap van Natuurpunt Ninove in samenwerking met Natuurpunt Denderleeuw.

2 Kris De Wit – 0470 19 10 97 Krisdewit123@telenet.be 7 Verrekijker, telescoop, warme kleding en lunchpakket dat we verorberen in een plaatselijk café.

Knoppenwandeling

Lichtmis en pannenkoekenwandeling Geelstervallei

V rijdag 7

februari

Vogelen in de IJzervallei

A fdeling E rpe -M ere 1 14:00 - 18:00 6 Ontmoetingscentrum Ratmolen, Ratmolenstraat, Aaigem 4 We blikken terug op het voorbije jaar en we lichten al een tipje van de sluier op van ons programma voor het komende jaar. Ondertussen genieten we van een lekkere pannenkoek.

3 Matthias Roggen van de Steenuilenwerkgroep Groot-Aalst komt een woordje uitleg geven over de steenuil. Aansluitend is er ook info over onze steenuilencursus deze maand.

7 Graag vooraf inschrijven via mail naar natuurpunt.erpemere@gmail.com 2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

W oensdag 5

februari

Winterwandeling in de Heidemeersen A fdeling D endermonding

februari

Op lichtmis maken we weer ons panneke warm

Z ondag 2

Z ondag 16

I

1 14:00 - 17:00 6 Kerk, Zarlardingeplein, Zarlardinge 4 Het Korrele is een landschappelijk waardevol agrarisch gebied in Zarlardinge met de typische kenmerken van de Vlaamse Ardennen: een afwisseling van akkers, glooiende weilanden, bronnetjes, beekjes en kleine bosjes.

2 Willem Boonen – 0479 09 80 37 willem.boonen@scarlet.be

januari februari maart 2020

1 14:00 - 17:00 6 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstraat 39, 9290 Berlare 4 Winterwandeling in het natuurgebied de Heidemeersen.

2 Geert Vergote – 0474 27 69 36 gvergote@skynet.be 5 Stevige wandelschoenen

Z ondag 16

februari

Mezenbollen maken A fdeling H aaltert 1 14:00 - 17:00 6 Bib Denderhoutem, Nieuwstraat 6, 4 Kom samen met het hele gezin zelf mezenbollen maken onder de deskundige leiding van het team van Natuurpunt.

2 Bob Lambrechts lambrechts@european-aluminium.eu

E ind

februari

–

begin maart

Paddenoverzet A fdeling D endermonding 6 Dammenlaan, Dendermonde  I.s.m. het buurtcomité en de Stad Dendermonde.

4 Hoe kan je helpen? Geef je gegevens door aan: Ann Goossens – 0478 70 12 39 minimoken1@gmail.com

Rudy Van Ransbeeck – 0475 55 61 53 r.a.events@skynet.be

Z aterdag 22

februari

Muziekquiz 2.0 A fdeling N inove 1 Deuren open 19:30. Quiz start 20:00 6 Zaal De Linde, Gemeentehuisstraat 42, 9402 Meerbeke 4 Geduld wordt beloond! We grasduinen in de populaire muziek van 1960 tot nu.

7 Inschrijven: 20 euro op BE 179793 5295 5521, Natuurpunt Ninove. Vermeld “Muziekquiz” en naam van de ploeg + bevestigingsmail: natuurpuntninove@hotmail.com - Ploegen van 4 personen.

Ook gelegenheidsploegen.

2 Hendrik Blanckaert – 0485 61 21 77 r.e.m.hendrik@gmail.com

V rijdag 28

februari

Uilen in het Kravaalbos A fdeling A alst 1 19:30 – 21:30 6 Café Stinne, Putstraat 118, Meldert 4 Voor de bosuilen begint het broedseizoen al vroeg en gaat het er soms luidruchtig aan toe in het bos. We gaan op zoek naar de bosuil, en misschien krijgen we ook de kerkuil of de steenuil te horen. Nadien warmen we ons weer op achter de stoof in dorpscafé Stinne.

2 Peter Luyten – 0485 50 38 04 Peter.luyten6@telenet.be 5 Stevige wandelschoenen of laarzen

Uitneembare wandelkaart

Den Dotter I

I

januari februari maart 2020

dendriet 15

Welkom in Den Dotter Haaltert ligt in een van de dichtst bevolkte delen van Vlaanderen. Maar even weg van de lintbebouwing en je komt in een oase van rust: heerlijke open kouters afgewisseld met onze erg typische asymmetrische valleien met weelderige plekjes van puur natuurschoon.

Kom en ontdek Den Dotter.

Dotterbloem

Blauwe slingers De Ter Erpenbeek, door iedereen de Molenbeek genoemd, slingert zich door een van de vele bosvalleien die onze streek rijk is.

Even een beekopsomming doen? Steenbeek, Holbeek, Vorsinckbeek, Klokput-beek, Wildebeek, Ter Erpenbeek (Molenbeek I), Molenbeek II en III en als toemaatje de Oliemeersbeek.

Het merendeel van deze beken hebben hun bron in Groot-Haaltert. Het is dus niet verwonderlijk dat er in de loop der jaren vele watermolens werkten. Ook even opsommen?

Engelsmolen, Ratmolen, Zwingelmolen, Cottemmolen, Van der Biestmolen, Graevesmolen, Kruiskoutermolen, Molen Te Broeck en ‘onze’ Gotegemmolen. Zes van deze molens zijn wettelijk beschermd, ook de Gotegemmolen.

foto: Marleen Van Impe

Overweldigende natuur Waar vind je nog dotterbloem en slanke sleu-

Praktisch

telbloem, samen met rivierkruiskruid, zwarte

l Door

specht, wielewaal en zeggekorfslak? Het zijn

Den Dotter lopen drie wandelingen: de rode wandeling van 8,4 km, de blauwe van 5,9 km en de gele van 2,6 km.

l De

rode en de blauwe wandeling starten aan Café Cabaré, Gotegemstraat 17 in Erpe-Mere. De gele wandeling start in Oud-Dorp, Heldergem: rechts langszij Café De Gouden Koterhaak en vervolgens 40 meter verder opnieuw rechts.

l Er

is een stopplaats van De Lijn aan het Oud Dorp in Heldergem (lijn 81).

l De

gele wandeling is geschikt voor rolstoelgebruikers en kinderwagens. Op de blauwe en rode wandeling zijn de paadjes soms slechts één persoon breed. Voor deze beide wandelingen volstaan meestal goede stapschoenen; bij regenweer bewijzen laarzen hun nut.

l Op

verschillende plaatsen langs het parcours kan je genieten van een hapje en drankje.

D en D otter

18 dendriet

I

I

januari februari maart 2020

maar enkele voorbeelden van de diversiteit die je aantreft in Den Dotter. Er zijn zelfs plannen om ooievaars een kribbetje aan te bieden om hun kroost in groot te brengen.

Er kan nog heel veel over Den Dotter en omgeving verteld worden. Maar kom er wandelen, genieten, en laat je leiden door een grandioos stukje natuur. Vergeet niet zo nu en dan je ogen dicht te doen en te luisteren naar de wind in de bomen, het geruis van de Molenbeek en het gezang van de vele vogels die hun thuis hebben in dit heerlijke brokje natuur.

wordt beheerd door

N atuurpunt H aaltert

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon n 5 meebrengen n 3 gids

Z aterdag 29

februari

Steenuilenwandeling A fdeling H aaltert 1 6 4 3 7

19:45 - 22:00 Colruyt, Hoogstraat 131, Haaltert We gaan op zoek naar steenuilen.

Dries Mertens Inschrijven via nph@telenet.be Maximum 20 personen.

2 Jo Fonck - jo.fonck@telenet.be

Z ondag 1

maart

Beversporen langs het Alfons De Cockpad

Z ondag 8

maart

4 Wandeling in de vlamovenkouter op zoek naar de plaatselijke steenuilen.

2 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 5 Warme kledij, laarzen of stevige wandelschoenen

Trage wegen tussen Dender en Molenbeek A fdeling B oven -D ender 1 14:00 - 17:00 6 ’t Bruggenhuis, Majoor Van Lierdelaan 50, Overboelare 4 We wandelen langs de oevers van zowel Dender als Molenbeek en ontdekken de eerste voorjaarsbloeiers in enkele minder bekende hoekjes van Overboelare en Goeferdinge. De terugweg leidt ons door het natuurreservaat Kortelake.

2 Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

A fdeling A alst 1 10:00 - 12:00 6 Kerk Herdersem, Grote baan 4 De bever is terug van weggeweest in de Denderstreek. Kom alles te weten over de bever, zoek mee naar de vraatsporen en leer hoe we met dit grote knaagdier kunnen samenleven. Wandelplezier in Beneden-Dender, het natuurlandschap tussen Aalst, Lebbeke en Dendermonde langsheen de Dender en de oude Denderarmen.

2 Rik De Baere – 0476 88 71 29 rik.debaere@telenet.be

V rijdag 6

maart

Zet je tanden in de natuur “special”: proeven van biodiversiteit A fdeling N inove 1 19:30 - 22:30 6 Oud Stadhuis, Oudstrijdersplein 6, 9400 Ninove 4 Planten en dieren sterven uit: wat is het probleem? Biodiversiteit in de wereld en Vlaanderen. Luister-, proef- en doe-activiteiten door de Vlaamse natuur: vergeten smaken, korenwolf, hennepvreter, gagelbier of heidehoning.

Natuurbehoud: Wat kan jij doen?

3 Spreker: Joeri Cortens, Natuurpunt CVN 7 Vooraf inschrijven: natuurpuntninove@hotmail.com met vermelding “tanden in natuur”, NAAM, aantal deelnemers.

7 Tarief: 5 euro; niet-leden: 7 euro; ter plaatse of via: BE 179793 5295 5521, Natuurpunt Ninove, met zelfde vermelding 2 Chris Polus – 054 34 38 34 chrispolus@gmail.com

Z ondag 8

maart

Korstmossen ontdekken A fdeling E rpe -M ere 1 14:30 - 17:00 6 Gemeentelijk administratief centrum Steenberg, Oudenaardsesteenweg 458, Bambrugge 4 Korstmossen zijn afhankelijk van wat er via de lucht en de regen wordt aangevoerd. Hierdoor zijn ze kwetsbaar voor luchtverontreiniging en worden ze gebruikt al bio-indicator. Ga samen met ons op zoek en sta versteld van hun prachtige vormen.

2 Jan Vindevoghel – 0498 11 81 37

Z aterdag 14

maart

Opruiming Honegem A fdeling E rpe -M ere 1 10:00 - 12:00 en 14:00 - 16:00 6 Hof Ter Vaerent, Honegemstr. 139, Erpe 4 De lente kriebelt en geeft ons zin in een grote schoonmaak. We ruimen samen al het zwerfvuil in en rond onze geliefde Honegem op. Wie komt ons helpen?

2 Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

Z aterdag 14

1 18:30 - 22:00 6 Sanderuszaal Bellekouter, Bellestraat 99, 1790 Affligem 4 De jaarlijkse hoogmis ten voordele van onze reservaatwerking. Het uitgelezen moment om Natuurpunt Affligem-Liedekerke moreel en financieel een hart onder de riem te steken! Ook vegetariërs worden verwend!

2 Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@outlook.com

Peter De Somer peter_de_somer@telenet.be

maart

Plant een boom A fdeling L ede 1 9:00 - 13:00 6 Juiste locatie wordt nog medegedeeld 4 Boomplantactie in natuurgebieden van Lede; Geelstervallei en Papegembos.

50 jaar na de actie van Nonkel Bob in 1970 nog steeds brandend actueel!

Zie onze facebookpagina.

2 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com

Chris Van De Velde – 0486 92 05 90 Lede.natuurpunt@gmail.com

maart

A fdeling D enderleeuw 1 20:00 - 22:00 6 Kloosterstraat, parking begraafplaats Iddergem

maart

A fdeling D endermonding

Lente Eetfestijn

Z aterdag 28

A fdeling A alst 1 20:00 - 22:00 6 Natuurschuur Heuvelpark, Kloosterweg 55, Aalst 4 Ga mee op zoek naar het kleinste uiltje van Vlaanderen in de knotwilgenrijen van het heuvelpark. Je leert onze lokale uilensoorten herkennen en bezoekt een nestkast van een kerkuil.

3 Steenuilwerkgroep Aalst 2 Matthias Roggen – 0494 22 07 36 Matthiasroggen91@gmail.com

Z aterdag 28

maart

Nacht van de Steenuil

maart

Tweede Nacht van de Steenuil

A fdeling A ffligem -L iedekerke

Z aterdag 21

Z aterdag 28

Nacht van de Steenuil

1 19:00 - 22:00 6 Gemeentelijke Basisschool De Appelbloesem, Heirstraat 61, 9200 Appels 2 Voor meer info zie pagina 11.

Iedereen is van harte welkom Bart Dierickx – 0475 62 70 21 bartdierickx@skynet.be 5 Wandelschoenen en eventueel (warme) regenkledij

Z aterdag 28

en zondag

29

maart

Eetfestijn A fdeling N inove 1 ZA.: 18:00 - 22:00 – ZO.: 11:30 - 14:00 6 Hartencollege, Onderwijslaan 4, Ninove 4 Zelfbereide maaltijden, eten als fijnproevers, alles voor de aankoop van natuur.

Ossentong, Noordzeevis, kipfilet of vegetarische ratatouille.

Aangepaste kindermenu’s. Dessertbuffet. ☒ Waardekaarten bij bestuursleden 2 Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

Z ondag 29

maart

Geraardsbergen bij-vriendelijk A fdeling B oven -D ender 1 Doorlopend 10:00 tot 17:00 6 Koetsenhuis, Abdijpark, Geraardsbergen 4 Actiedag rond het belang van honingbijen en wilde bijen met infostands, demonstraties en voordrachten over bijen en bij-vriendelijk tuinieren.

Er zijn ook workshops voor kinderen en je kan er bij-vriendelijke planten verkrijgen.

Een organisatie van de stad Geraardsbergen i.s.m. Ons Denderbieken, VELT, De Helix en Natuurpunt.

2 www.geraardsbergen.be

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 19

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon n 5 meebrengen n 3 gids

Z ondag 29

CURSUSSEN

maart

Natuurwandeling in Den Dotter A fdeling H aaltert 1 14:00 6 Café Cabaré, Gotegemstraat 17, Haaltert 4 De bospartijen in de beekvallei en natuurreservaat Blauwbos-Den Dotter herbergen heel wat bloemenpracht in het voorjaar.

2 Jo Fonck - jo.fonck@telenet.be

Z ondag 29

maart

Lente in Geelstervallei A fdeling L ede 1 14:00 - 17:00 6 Taverne De Wijmenier, Ledezijdestraat 76, Lede 4 Eindelijk! Vandaag verwelkomen we het speenkruid en bosanemonen in ons natuurgebied. Samen kijken wij onze ogen uit naar de ontluikende frisgroene natuur en genieten we van de lentebloeiers.

Toch maar best een regenjas en laarzen meenemen, gelet op de maartse buien!

7 Bijdrage: 1 euro pp. ter ondersteuning van ons project 6657 - Honden aan de leiband.

Niet voor rolwagens.

5 Laarzen of waterdicht schoeisel 2 Yvette Saerens – 0479 30 24 77 saerens_yvette@hotmail.com

Z aterdag 4

V rijdag 7, 14

A fdeling E rpe -M ere

december

NATUURBEHEER Lente in Geelstervallei 1 Elke 1ste zaterdagvoormiddag van de maand 2 Alle info voor plaats en uur via Facebook Natuurpunt Lede of bij: Chris Van De Velde – 0486 92 05 90 Lede.natuurpunt@gmail.com

Z ondag 12

I

januari

Natuurbeheer A fdeling A ffligem -L iedekerke 1 8:30 - 12:30 6 Plaats van afspraak wordt nog meegedeeld 4 Beheerwerken in een van onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden.

2 Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

A fdeling A ffligem -L iedekerke 1 8:30 - 12:30 6 Plaats van afspraak wordt via e-mail tijdig meegedeeld 4 Natuurbeheer in een van onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden.

2 Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

Z aterdag 8

februari

Natuurbeheer in de Heidemeersen A fdeling D endermonding 1 9:00 - 12:00 6 Basisschool Ten Berge, Galgenbergstr. 39, Berlare 4 Knotten van wilgen of kappen houtopslag.

7 Vooraf contact nemen met:

Stefaan Thibau – 0478 65 17 00 of Dirk De Mesel – 0476 33 10 43 5 Werkhandschoenen en evt. bijltje, hakmes of zaag februari

A fdeling A ffligem -L iedekerke

A fdeling L ede

Natuurbeheer

9:00 - 12:00 en 13:30 - 16:30 Afzetten hakhout.

Vooraf contact nemen met: Dirk De Mesel – 0476 33 10 43 Laarzen en werkhandschoenen

Natuurbeheer

1 14:00 - 17:00 6 Infobord Natuurpunt ’t Oeverstekske (Parking IKORN, Onderwijslaan, Ninove) 4 Sporen van klimaatverandering, oorzaakgevolgen, aangepaste proevertjes. ☒ Inschrijven: natuurpuntninove@hotmail.com.

Vermeld “klimaatwandeling”, naam, aantal deelnemers.

7 Tarief: 3 euro; niet-leden: 5 euro ter plaatse of via BE 179793 5295 5521, Natuurpunt Ninove, met zelfde vermelding.

Opgelet: beperkt tot 25 deelnemers!

2 Chris Polus – 054 34 38 34 chrispolus@gmail.com

januari

A fdeling D endermonding 1 4 7

5

Z ondag 9

april

I

februari

1 19:00 - 22.30 6 Buurthuis Meierskouter, Sint-Maartenstraat 28, Burst 4 Uilen zijn de mysterieuze jagers van de nacht en spreken tot eenieders verbeelding. Vast ook wel tot die van jou!

In 2 theorielessen doen we hun geheimen uit de doeken: 07/02 leefwereld steenuil, 14/02 waarnemen en inventarisatie.

7 Tijdstip/plaats praktijkavond wordt tijdens de les op 14/2 meegedeeld. ☒ Inschrijving na mail via natuurpunt. erpemere@gmail.com, betaling van 30 euro voor leden of inwoners Erpe-Mere, 45 euro voor niet-leden buiten Erpe-Mere op rekening BE37 9792 1409 1028

A fdeling N inove

20 dendriet

21

Cursus steenuil

Klimaatwandeling met proevertjes

Z ondag 15

en

Z aterdag 25

Natuurbeheer Paddebeek- en Porrebeekvallei

Z aterdag 18

januari

Natuurbeheer in het Kluizenbos A fdeling A ffligem -L iedekerke 1 8:30 - 12:30 6 Kluiskapel a.d. ingang van het Kluizenbos 4 Natuurbeheer in het Kluizenbos. Drank en een tussendoortje worden aangeboden.

2 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wvangrieken@telenet.be

januari februari maart 2020

1 8:30 - 12:30 6 Plaats van afspraak wordt nog meegedeeld 4 Beheerwerken in een van onze reservaten.

Drank en tussendoortje worden aangeboden.

2 Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

Z aterdag 15

februari

Natuurbeheer in het Kluizenbos A fdeling A ffligem -L iedekerke 1 8:30 - 12:30 6 Kluiskapel a.d. ingang van het Kluizenbos 4 Natuurbeheer in het Kluizenbos. Drank en een tussendoortje worden aangeboden.

2 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wvangrieken@telenet.be

Z ondag 1

maart

Natuurbeheer A fdeling A ffligem -L iedekerke 1 9:00 - 16:00 6 Einde Wellemeersenstraat aan de fiets- en voetgangersbrug te Denderleeuw 4 Drank, soep en eten zal aangeboden worden voor de aanwezigen.

2 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

Z aterdag 14

maart

Natuurbeheer in het Kluizenbos A fdeling A ffligem -L iedekerke 1 8:30 - 12:30 6 Kluiskapel a.d. ingang van het Kluizenbos 4 Natuurbeheer in het Kluizenbos. Drank en een tussendoortje worden aangeboden.

2 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wvangrieken@telenet.be

Concert: Deense folk voor meer bos Op woensdag 5 februari geeft de Deense folkband Harald Haugaard Band & Helene Blum een concert in Cultuurcentrum Belgica in Dendermonde. Het concert kadert in de reeks Toernee mondial on stage. Daarbij wordt per verkocht ticket 1 euro geschonken aan de actie ‘Bos voor iedereen’ van Natuurpunt. De concerttour van Harald Haugaard en co omvat een 15-tal concerten in Vlaanderen waaraan naar schatting enkele duizenden liefhebbers zullen deelnemen. Hoe cultuur en natuur de handen in elkaar kunnen slaan. Want in een bos, ook daar zit muziek in!

Over de muzikanten In 2008 richtten de Deense zangeres Helene Blum en violist Harald Haugaard een moderne Deense folkband op. Nu, talloze tournees en vele opnames later, hebben ze de traditionele Deense volksmuziek nieuw leven ingeblazen en een modern eigentijds timbre gegeven. Blums heldere en fascinerende stem en Haugaards sprankelend virtuoos vioolspel waren vanaf het prille begin de drijvende kracht achter elk concert. In harmonie met de traditionele Deense volksmuziek grijpen ze terug naar een repertoire van eigen liederen en melodieën. Onder hun motto dat ‘traditie alleen in leven kan blijven als

ze verder ontwikkeld en uitgedaagd wordt’ is elk concert van Haugaard en Blum een uitdaging.

De experimentele vorm en intensiteit van hun (samen)spel, het door hun publiek gewaardeerde uitbundige speelplezier en de frivole manier waarop oude composities, gedichten en tradities vorm krijgen laat niemand onberoerd.

Praktisch en tickets Steun Natuurpunt en reserveer jouw ticket voor dit uniek concert.

Wanneer? Woensdag 5 februari om 20 uur Waar? Belgica BiS, Kerkstr.115, Dendermonde Info en tickets: www.ccbelgica.be

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 21

Jelena heeft een hart voor Op een warme dag begin juli hebben we afspraak met een bijzonder meisje. Ze is elf jaar en weet al precies wat ze wil! Jelena Mattens kwam begin vorig jaar in contact met Natuurpunt Ninove via een folder die Marie-Hélène De Bruyn, al jarenlang vrijwilligster bij de paddenoverzetactie, van bus tot bus verspreidde in de directe omgeving van deze actie aan de Denderhoutembaan in Ninove.

Samen met haar papa ging Jelena een kijkje nemen en ze was meteen verkocht!

Binnen de kortste keren werd zij niet alleen de jongste maar ook de meest enthousiaste vaste medewerkster van dit overzetteam, onder het goedkeurend oog van paddenoverzet-coördinator Arlette Groeninck. De actie was meer dan een voetnoot want aan de Denderhoutembaan werden vorig jaar in totaal 2.071 amfibieën levend overgezet.

Zo is het begonnen

foto: Erwin Bosman

Jelena: “Ik ben eigenlijk al zolang ik me kan herinneren aangetrokken door dieren.

Ik hou van kikkers, katten, konijnen, hamsters, honden, vissen, vogels, bijen, vlinders, zeehonden, noem maar op. Alleen van wespen (die kunnen immers venijnig steen) en van spinnen (die kunnen plots snel tevoorschijn komen) ben ik bang.”

Zelfs in haar speelgoed komt haar liefde voor amfibieën tot uiting: puzzels, pluchen padden, een kikker-drinktas. “Recent kreeg ik ook een reissouvenir in de vorm van een houten kikker van Marie-Hélène. Die kikker kan met een stokje over de rug zijn eigen geluid maken!” Jelena illustreert het meteen. Later wil ze zeker iets met dieren doen, zoveel is duidelijk.

Paddenliefde Jelena: “Van padden ben ik helemaal niet bang, ook al zijn ze erg glibberig. Ik vind dat ze er zo leuk uitzien. En kikkers die zich opblazen vind ik ook erg leuk.” Jelena weet al veel over padden.

Ze toont ons met een pluchen pad hoe de mannetjespadden zich aan alles vastklampen, zelfs aan je vingers.

22 dendriet

I

I

januari februari maart 2020

“De vrouwtjes zijn het dikst en het stevigst. Zij dragen op weg naar de poel hun mannetje soms al op hun rug. De mannetjes die op een vrouwtje zitten, duwen met hun achterpoten andere mannetjes weg. Ik heb ook al een vrouwtje gezien met twee mannetjes op haar rug!”

Huiswerk en fluovest De ouders van Jelena vertellen fier: “Tijdens de overzetperiode is Jelena bijna elke avond na haar huiswerk niet meer te houden. Ze sleurt één van ons dan soms letterlijk mee. In de week van kwart na zeven tot negen en in de weekeinden soms later, wel tot tien uur. Gewapend met fluovest, zaklamp, emmer en handschoenen gaan we dan op pad.”

Jelena’s ouders zijn intussen even enthousiast!

Jelena probeert ook anderen warm te krijgen voor de paddenoverzetactie. Op school, bij familie en onder haar vriendinnetjes deelt Jelena folders uit, legt ze uit wat ze doet en vraagt ze aandacht voor de overzetactie. “We kunnen de padden en kikkers écht helpen! We helpen hun leven te redden. Ze raken dankzij ons veilig aan de poel.” Jelena was dan ook erg verdrietig toen ze een pad die toch op de weg geraakte en die bijna op eigen krachten aan de overkant was, plots zag doodrijden door een auto. Jelena is duidelijk: “De auto’s moeten zachter rijden! Padden zijn niet zo snel.”

padden en kikkers Veilig op pad Jelena en haar ouders beginnen als ze buitengaan meteen te zoeken naar padden en kikkers op de weg. En als ze er op de terugweg nog zien, gaan ze er speciaal mee terug tot aan de poel om ze daar veilig los te laten aan de goede kant van de baan, terwijl mama of papa zorgen voor de veiligheid van hun dochter aan deze drukke steenweg.

Deze padjes vertrekken binnenkort om een eigen onderkomen te vinden, maar zullen over enkele jaren als volwassen exemplaren naar deze poel terugkeren. En dan zal Jelena deze nieuwe volwassen generatie opnieuw zo veel mogelijk helpen om heelhuids de poel te bereiken zodat zij, op hun beurt, hun eitjes in het water kunnen leggen.

Chris Polus

Jelena neemt ons tot slot mee naar de poel een paar honderd meter van hun woning. We lopen tot aan de achterkant en daar, in de schaduw van de bomen, zien we tientallen kleine amfibieen springen! Zo lief! Zo schattig! We weten aanvankelijk niet wat het zijn: kikkertjes of padjes?

Omdat ze erg hoog en ver kunnen springen en minizwemvliezen hebben denken we aan kikkers, maar de tekening op hun lijfjes doet dan weer denken aan padden… Waarnemingen.be geeft uitsluitsel: het zijn kleintjes van de gewone pad! Missie volbracht, Jelena!

Ook zin om padden over te zetten?

Heb je na Jelena’s verhaal de smaak te pakken? Trommel iedereen op en doe mee met een van de paddenoverzetacties in de Denderstreek, vanaf februari tot in maart.

Hierna lees je waar je terecht kan, en wie je kan contacteren.

Dendermonde: De Dammenlaan/Bijloke.

Ann Goossens, minimoken1@gmail.com, 0478 70 12 39.

Rudy Van Ransbeeck, r.a.events@skynet.be, 0475 55 61 53.

Georganiseerd door Natuurpunt Dendermonding in samenwerking met het buurtcomité en de Stad Dendermonde.

Gijzegem: Meersstraat /Scheutlagestraat.

Peter Rombaut, peter.rombaut2@telenet.be, 0485 39 22 38.

Erpe-Mere: Honegem.

Hans Mornout, hans.mornout@pandora.be.

Isabelle De Vos, Isabelledevos.cbe@gmail.com.

Gilke De Bruecker, gilkedb@gmail.com, _ 053 80 52 06 0474 83 40 17.

Erpe-Mere: Ratmolenstraat.

Jo Lievens, jo.lievens@telenet.be, 0477 36 17 61.

Erpe-Mere: Steenberg.

Kris Van Vaerenbergh, milieu@erpe-mere.be, 053 60 34 00.

Haaltert: Gotegem.

Herman Gees, herman.gees@telenet.be, 0472 42 12 64.

Denderhoutem/Ninove: Denderhoutembaan grens Ninove/Denderhoutem.

Arlette Groeninck, arletttegroeninck@yahoo.co.uk.

Meerbeke: Nellekensstraat.

Luc Barbé, barbe@telenet.be, 0478 25 72 39.

Ninove: Lindendreef, Plasveldlaan (beperkt).

Marie-Hélène De Bruyn, mhdebruyn@yahoo.com.

Eichem: Eichemstraat-Terrasstraat (nabij station Eichem).

Jeroen Vanhee, askania-nova@hotmail.com, 0497 18 88 67.

Vloesberg (Flobecq): D’Hoppe.

Walter Aelvoet, walteraelvoet@gmail.com, 0487 72 20 39.

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 23

DĂŠ speciaalzaak voor al uw w optische instrumenten Ontdek onze nieuwe WEBSHOP! P! www.natuurkijkers.be Nederstraat 25 9700 Oudenaarde +32 (0)55 61 33 13 info@natuurkijkers.be www.natuurkijkers.be Natuurkijkers.be is een merknaam van Optiek Van Ommeslaeghe, Nederstraat 20

24 dendriet

I

I

januari februari maart 2020

Verrekijkers, telescopen, sterren-es, ... kijkers, microscopen, loupes, Demonstraties op aanvraag aag g

N AT U U R P U N T E R P E- M E R E O R G A N I S E E RT:

Steenuilencursus Uilen spreken tot de verbeelding. Ze zijn de mysterieuze jagers van de nacht, de schimmen van de schemering. De steenuil is onze kleinste uil. Om hem beter te leren kennen, organiseert Natuurpunt Erpe-Mere een boeiende cursus. Tijdens twee theorielessen en een trip in het veld word je opgeleid tot een echte steenuilenspeurder. Daarna kan je, als je dat wil, het speurwerk in Erpe-Mere naar de steenuil mee helpen voortzetten.

Wat kan je verwachten?

In onze streek komen vier soorten voor: de bosuil, de kerkuil, de ransuil en de steenuil.

De steenuil, de kleinste, gebruikt foto: Walther De Munter bij ons vooral oude knotbomen als nestplaats. Jammer genoeg verdwijnen die knotbomen stilaan uit ons landschap. Dat heeft natuurlijk zijn gevolgen. Maar wat speelt er nog zoal een rol in het voortbestaan van dit schattige diertje?

In drie lessen maken we van jou een echte steenuilenspeurder. In een eerste les gaan we dieper in op de leefwereld van de steenuil. In les twee verdiepen we ons in het waarnemen en de methode van inventarisatie. In les drie trekken we het veld in. Dan gaan we op pad met een bird caller, een toestel dat het geluid van de steenuil nabootst om zijn reactie uit te lokken. Dan brengen we onze opgestoken kennis in de praktijk en rapporteren we op een gestandaardiseerde manier de aan- of afwezigheid van de steenuil.

Wie na deze korte leerperiode de smaak te pakken heeft, kan het speuren naar de steenuil in Erpe-Mere en omstreken helpen voortzetten.

Praktisch De cursus vindt plaats in buurthuis Meierskouter, Sint-Maartenstraat 28, 9420 Erpe-Mere (Burst) op vrijdag 7 en 14 februari om 19 uur.

Het veldbezoek is op vrijdag 21 februari; de plaats van samenkomst zal op 14 februari worden besproken.

De prijs voor de cursus bedraagt 30 euro voor leden van Natuurpunt en voor inwoners van ErpeMere. Niet-leden van Natuurpunt betalen 45 euro.

De cursus staat open voor alle liefhebbers!

Je inschrijving is geldig na betaling van de deelnameprijs op bankrekening BE37 9792 1409 1028 van Natuurpunt Erpe-Mere.

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 25

Nieuwe Vlaamse vogelatlas Ongeveer Ongeveer 20 20 jaar jaar geleden geleden trokken trokken honderden honderden vogelkijkers vogelkijkers in in Vlaanderen Vlaanderen drie drie jaar jaar lang het veld in om broedvogels te tellen.

Het resultaat was de lijvige ‘Atlas van lang het veld in om broedvogels te tellen. Het resultaat was de lijvige ‘Atlas van de de Vlaamse broedvogels 2000-2002’.

Jarenlang was dit boek hét referentiepunt voor Vlaamse broedvogels 2000-2002’. Jarenlang was dit boek hét referentiepunt voor de de status status van van broedvogels broedvogels in in Vlaanderen.

Vlaanderen. Maar Maar vogelpopulaties vogelpopulaties zijn zijn voortdurend voortdurend in in evolutie.

Intussen is de inhoud van de vorige atlas al flink gedateerd.

Hoog tijd voor evolutie. Intussen is de inhoud van de vorige atlas al flink gedateerd. Hoog tijd voor een een update, update, ook ook voor voor de de Denderstreek.

Denderstreek. En En jij jij kan kan meedoen! meedoen!

Middelste bonte specht Middelste bonte specht

foto: Wouter Faveyts foto: Wouter Faveyts

Update Update na na 20 20 jaar jaar

In In 2020 2020 start start het het veldwerk veldwerk voor voor een een nieuwe nieuwe atlas. atlas. Op Op de de koop koop toe toe zal zal dit dit nieuwe nieuwe werkstuk werkstuk niet niet alleen alleen gaan gaan over over de de broedvogels. broedvogels. Voor Voor het het eerst eerst worden worden ook ook de de overwinterende overwinterende vogels vogels in in Vlaanderen Vlaanderen op op gestructureerde gestructureerde wijze wijze in in kaart kaart gebracht. gebracht. Op Op het het resultaat resultaat zal zal het het wel wel even even wachten wachten zijn. zijn. Het Het veldwerk veldwerk zal zal duren duren tot tot de de winter winter 2022-2023.

2022-2023. Daarna Daarna volgt volgt nog nog de de nodige nodige tijd tijd voor voor analyse analyse en en schrijfwerk. schrijfwerk. De De ervaring ervaring leert leert dat dat atlassen atlassen maken maken een een monumentaal monumentaal werk werk is. is. Wellicht Wellicht zal zal de de nieuwe nieuwe atlas atlas pas pas rond rond 2025 2025 klaar klaar zijn! zijn!

Broodnodig Broodnodig

Kennis Kennis van van de de status status van van onze onze vogelpopulaties vogelpopulaties is is belangrijk. belangrijk. Het Het vormt vormt de de kern kern van van natuurbenatuurbescherming. scherming. Om Om te te weten weten waar waar beschermingsbeschermingsprioriteiten prioriteiten gelegd gelegd moeten moeten worden, worden, zijn zijn stevige stevige data data onontbeerlijk. onontbeerlijk. Zonder Zonder een een solide solide basis basis van van betrouwbare betrouwbare cijfers cijfers ben ben je je eigenlijk eigenlijk op op los los zand zand bezig. bezig. De De atlas atlas als als resultaat resultaat van van al al dat dat telwerk telwerk de de komende komende jaren, jaren, zal zal een een mijlpaal mijlpaal worden worden voor voor

26 26 dendriet dendriet

II

II

januari januari februari februari maart maart 2020 2020

het het natuurbeleid natuurbeleid van van de de toekomst. toekomst. Er Er lijkt lijkt soms soms een bepaald cynisme te heersen dat dergelijke een bepaald cynisme te heersen dat dergelijke cijfers cijfers ‘er ‘er toch toch allemaal allemaal niet niet toe toe doen’, doen’, en en dat dat je je zo ook ziet dat er ‘van alles mis gaat’.

Wel, zo ook ziet dat er ‘van alles mis gaat’. Wel, dat dat klopt klopt dus dus niet. niet. Harde Harde cijfers cijfers spelen spelen wel wel degelijk degelijk een rol in het beleid, en zonder die een rol in het beleid, en zonder die harde harde cijfers cijfers zouden zouden we we zonder zonder twijfel twijfel nog nog veel veel verder verder van van huis huis zijn. zijn. En En op op basis basis van van indrukken indrukken en en geruchgeruchten werken is ook niet zo’n goed idee. ten werken is ook niet zo’n goed idee. IndrukIndrukken ken en en geruchten geruchten zijn zijn vaak vaak fout fout of of op op zijn zijn minst minst misleidend.

We mogen ons niet laten afleiden misleidend. We mogen ons niet laten afleiden van van het het idee idee dat dat degelijke degelijke cijfers cijfers broodnodig broodnodig zijn. zijn.

Je Je mag mag niet niet helemaal helemaal op op feiten feiten vooruitlopen, vooruitlopen, maar het valt te verwachten maar het valt te verwachten dat dat een een aantal aantal soorsoorten die al tijdens de vorige atlas in de ten die al tijdens de vorige atlas in de penarie penarie zaten, zaten, nu nu nog nog dieper dieper in in de de put put zitten. zitten. Soorten Soorten als zomertortel, grote lijster en als zomertortel, grote lijster en wielewaal wielewaal waren waren tijdens tijdens de de vorige vorige atlas atlas nog nog vrij vrij wijd wijd verspreid. verspreid.

Het Het is is bang bang afwachten afwachten wat wat de de nieuwe nieuwe resultaresultaten zullen opleveren.

Anderzijds ten zullen opleveren. Anderzijds zijn zijn soorten soorten als als middelste middelste bonte bonte specht specht en en Cetti’s Cetti’s zanger zanger de de voorbije 20 jaar duidelijk toegenomen. voorbije 20 jaar duidelijk toegenomen. Alleen Alleen een een nieuwe nieuwe atlas atlas kan kan uitwijzen uitwijzen hoe hoe het het echt echt zit. zit.

Werkwijze Werkwijze

Centraal Centraal bij bij de de opmaak opmaak van van een een dergelijke dergelijke atlas atlas staat staat het het gebruiken gebruiken van van een een vaste, vaste, gestandaargestandaardiseerde diseerde methode. methode. De De tellers tellers die die meewerken meewerken aan aan de de atlas atlas moeten moeten een een voorgeschreven, voorgeschreven, vaste vaste werkwijze werkwijze volgen. volgen. De De manier manier van van tellen tellen moet moet namelijk namelijk overal overal dezelfde dezelfde zijn zijn om om vergelijkbare vergelijkbare resultaten resultaten voor voor heel heel Vlaanderen Vlaanderen op op te te leveren. leveren.

En En de de werkwijze werkwijze die die deze deze keer keer gevolgd gevolgd zal zal worworden, den, moet moet dezelfde dezelfde zijn zijn als als tijdens tijdens de de vorige vorige atlas atlas in in 2000-2002.

2000-2002.

in 2025?

Voor Voor het het atlaswerk atlaswerk wordt wordt heel heel Vlaanderen Vlaanderen ingeingedeeld in vooraf bepaalde hokken deeld in vooraf bepaalde hokken van van 5x5 5x5 kilokilometer. meter. Dat Dat zullen zullen dezelfde dezelfde hokken hokken zijn zijn die die ook ook tijdens de vorige atlas werden gebruikt. tijdens de vorige atlas werden gebruikt. Tellers Tellers die die vorige vorige keer keer meededen, meededen, krijgen krijgen voorrang voorrang om ‘hun’ hok opnieuw te claimen. om ‘hun’ hok opnieuw te claimen. Elk Elk atlashok atlashok zal zal gedurende gedurende één één broedseizoen broedseizoen en en één één winter winter onderzocht onderzocht worden worden volgens volgens vaste vaste methodes. methodes.

De De drie drie jaren jaren zijn zijn nodig nodig om om alle alle hokken hokken één één keer keer onder de loep te nemen.

Per hok moet de onder de loep te nemen. Per hok moet de teller teller in in de de eerste eerste plaats plaats een een lijst lijst opstellen opstellen van van alle alle soorten die er voorkomen als broedvogel soorten die er voorkomen als broedvogel en en als als wintergast wintergast (periode (periode december-februari). december-februari). Alle Alle biotopen biotopen moeten moeten zo zo goed goed mogelijk mogelijk onderzocht onderzocht worden. worden. Voor Voor zeldzame zeldzame en en schaarse schaarse broedvobroedvogels moeten de broedgevallen gels moeten de broedgevallen ook ook ingetekend ingetekend worden worden op op kaart kaart om om te te kunnen kunnen bepalen bepalen hoehoeveel broedparen er voorkomen. veel broedparen er voorkomen. Zeldzame Zeldzame en en schaarse schaarse wintergasten wintergasten moeten moeten ook ook geteld geteld of of geschat geschat worden. worden. Daarnaast Daarnaast moet moet een een teller teller nog extra onderzoek doen in een zogenaamd nog extra onderzoek doen in een zogenaamd ‘gouden ‘gouden grid’ grid’ van van 8 8 hokken hokken van van 1x1 1x1 kilometer kilometer binnen het 5x5 kilometerhok.

Dat binnen het 5x5 kilometerhok. Dat gouden gouden grid grid bestaat bestaat uit uit acht acht gefixeerde gefixeerde hokken. hokken. Die Die moet moet je je als als teller teller twee twee keer keer tijdens tijdens het het broedseizoen broedseizoen en twee keer tijdens de winter en twee keer tijdens de winter gedurende gedurende één één uur uur grondig grondig doorkruisen doorkruisen om om alle alle broedvogels broedvogels en en wintervogels wintervogels te te noteren. noteren. Alleen Alleen zeldzame zeldzame en en schaarse soorten moeten daarbij individueel schaarse soorten moeten daarbij individueel geteld geteld worden. worden. In In het het midden midden van van het het kilomekilometerhok moet je gedurende vijf minuten terhok moet je gedurende vijf minuten een een teltelling doen waarbij je alle vogels noteert. ling doen waarbij je alle vogels noteert. Het Het extra extra onderzoek onderzoek via via het het gouden gouden grid grid is is nodig nodig om informatie te krijgen over verschillen om informatie te krijgen over verschillen in in dichtheden, dichtheden, vooral vooral voor voor algemene algemene soorten. soorten.

zoeken zoeken van van een een hok hok van van 5x5 5x5 kilometer kilometer wordt wordt geschat op 8-10 dagen per seizoen. geschat op 8-10 dagen per seizoen. Meedoen Meedoen vraagt vraagt dus dus enige enige toewijding, toewijding, maar maar die die dagen dagen kunnen wel worden uitgespreid over kunnen wel worden uitgespreid over een een periperiode ode van van meerdere meerdere maanden. maanden. Het Het zelfstandig zelfstandig tellen tellen van van een een hok hok is is weggelegd weggelegd voor voor ervaren ervaren vogelkijkers die goed onderlegd zijn vogelkijkers die goed onderlegd zijn in in het het herherkennen van vogels op zicht en op geluid. kennen van vogels op zicht en op geluid. Minder Minder ervaren ervaren tellers tellers kunnen kunnen meelopen meelopen met met een een ervaervaren teller.

Sowieso kan elke waarnemer ren teller. Sowieso kan elke waarnemer meemeehelpen helpen door door de de komende komende jaren jaren zo zo veel veel mogelijk mogelijk losse waarnemingen in te voeren van losse waarnemingen in te voeren van vogels vogels in in www.waarnemingen.be. www.waarnemingen.be. Hoewel Hoewel van van ondergeondergeschikt schikt belang belang ten ten opzichte opzichte van van het het gestandaargestandaardiseerde telwerk, kunnen dergelijke diseerde telwerk, kunnen dergelijke losse losse waarwaarnemingen dienen als ondersteuning nemingen dienen als ondersteuning voor voor het het atlaswerk. atlaswerk. Noteer Noteer zo zo veel veel mogelijk mogelijk waarneminwaarnemingen in de databank, en voeg gen in de databank, en voeg zo zo veel veel mogelijk mogelijk detailinformatie detailinformatie toe toe bij bij je je waarnemingen. waarnemingen.

Vogelwerkgroep Vogelwerkgroep Cinerea Cinerea organiseert organiseert het het veldveldwerk voor de atlas in de Denderstreek. werk voor de atlas in de Denderstreek. Op Op het het moment moment dat dat je je dit dit leest leest is is er er al al een een eerste eerste bijbijeenkomst eenkomst geweest. geweest. In In het het vroege vroege voorjaar voorjaar van van 2020 plannen we er nog een en later 2020 plannen we er nog een en later zullen zullen er er nog nog volgen. volgen.

Heb Heb je je interesse interesse om om mee mee te te doen, doen, neem neem dan dan contact op via wouter.faveyts@telenet.be. contact op via wouter.faveyts@telenet.be.

Wouter Wouter Faveyts Faveyts © foto: Yves Adams-Vilda © foto: Yves Adams-Vilda

Wielewaal Wielewaal

Meedoen?

Meedoen?

Het Het veldwerk veldwerk voor voor zo’n zo’n nieuwe nieuwe atlas atlas kan kan niet niet zonder de hulp van een grote groep vogelkijzonder de hulp van een grote groep vogelkijkers. kers. Zo’n Zo’n project project is is een een gigantisch gigantisch staaltje staaltje van van ‘burgerwetenschap’: niet-professionelen ‘burgerwetenschap’: niet-professionelen die die met met professionele professionele ondersteuning ondersteuning en en via via vaste vaste methodes een belangrijke bijdrage leveren methodes een belangrijke bijdrage leveren aan aan de de wetenschap. wetenschap. Een Een oproep oproep dus dus aan aan alle alle vogelvogelkijkers kijkers in in de de Denderstreek Denderstreek om om de de volgende volgende jajaren mee te doen.

Het veldwerk voor ren mee te doen. Het veldwerk voor het het onderonder-

II

II

januari januari februari februari maart maart 2020 2020

dendriet dendriet 27 27

Akkervogels in nauwe schoentjes Akkervogels doen het dramatisch slecht in ons zeer intensief gebruikte landbouwlandschap. Dat geldt ook voor de Denderstreek. Zo goed als elke soort die sterk verbonden is aan akkerland doet het de laatste decennia dramatisch slecht. Dat is opmerkelijk.

Maar hoe is het te verklaren? En vooral: wat kunnen we eraan doen?

De stakkers van de akkers Lang geleden, toen landbouwer nog een hoofdberoep was, kwamen in het landbouwgebied enorme aantallen akkervogels voor. Landbouw zorgde toen net voor de condities die deze soorten lieten floreren. Alleen is de manier van landbouw voeren zodanig industrieel geworden dat er voor vogels geen plaats meer lijkt te zijn. Van de meeste soorten akkervogels resten nog enkele procenten van populaties die een halve eeuw geleden tot de talrijkste broedvogelsoorten van ons land behoorden. Ook die laatste procenten lijken we kwijt te spelen.

De kans dat een aantal soorten gewoonweg gaan uitsterven in ons land is absoluut reëel. Het is ironisch om vast te stellen dat het ook met de landbouwer zelf niet zo geweldig lijkt te gaan. Er zijn steeds minder landbouwers, en verre van rooskleurige signalen van de mensen die de stiel nog blijven beoefenen. Geen steen dus naar de landbouwers zelf. De industrie floreert, maar de mensen en de natuur die op en van de akkers leven gaan ten onder.

Er gaat een en ander grondig fout…

Wat loopt er mis?

Is er dan zo veel veranderd in dat akkerland waardoor die catastrofale achteruitgang kan verklaard

foto: Wouter Faveytsjanuari februari maart 2020 28 dendriet I I

worden? Er is de voorbije decennia heel wat landbouwgebied verloren gegaan, maar er blijft toch nog altijd veel akkergebied over in het platteland, niet? Als je foto’s van vroeger en nu naast elkaar zou kunnen leggen, zou je al meteen zien dat er heel wat veranderd is. Vernietiging van tal van kleine landschapselementen zoals hagen en andere soorten perceelsgrenzen, verdwijning van winterse stoppelvelden, grote monoculturen. Allemaal zaken die het uitzicht van het akkerland drastisch veranderd hebben én die erg nefast zijn voor akkervogels. En alsof dat nog niet genoeg was, is er nog een gigantisch probleem dat je veel minder makkelijk kan waarnemen: de complete crash van het voedselaanbod, in de vorm van zaden en insecten. Voldoende voedsel is de hoeksteen van wat akkervogels, en bij uitbreiding alle vogels en alle andere organismen nodig hebben. Als het voedselaanbod in elkaar stuikt, houdt het snel op. Het wijde verbruik van almaar efficiënter wordende pesticiden heeft ervoor gezorgd dat het landbouwgebied biologisch bijna doodverklaard kan worden. Neem maar eens de proef op de som en loop rond in akkerland. Liefst in de zomer.

Sta regelmatig een tijdje stil en kijk en luister om je heen naar het leven dat je hoort. Let vooral op het insectenleven of eigenlijk het gebrek daaraan.

Bejaging, vooral door vossen en kraaiachtigen, wordt vaak genoemd als oorzaak van de crash van onze akkervogels. Los van het feit dat die mening wordt tegengesproken door onderzoek, is het ook duidelijk dat de catastrofe zich absoluut niet beperkt tot akkervogels, maar tot alle organismen van de plattelandsnatuur. Het valt niet te verklaren hoe vossen of kraaien verantwoordelijk zouden kunnen zijn voor het verdwijnen van hele insecten- en plantenpopulaties. Het probleem is duidelijk veel dieper en complexer.

De laatste doet het licht uit?

Er worden al geruime tijd maatregelen genomen om het tij te proberen keren. In heel Vlaanderen zijn daar diverse actoren mee bezig. Lokale natuurbeschermers, regionale landschappen, gemeenten en lokale jagers nemen her en der initiatieven die akkervogels ten goede zouden moeten komen. Maar maatregelen om soorten te redden kunnen alleen slagen als een hele reeks voorwaarden zijn vervuld.

Heel belangrijk is een goede kennis van wat er precies misgaat in de ecologie van de soort. Die kennis is meestal onvolledig. Als je bijvoorbeeld wat wil gaan doen voor de ringmus, heeft het weinig zin om daarbij vooral te gaan investeren in het ophangen van extra nestkasten voor deze holenbroeder. Want misschien zit het probleem niet bij de nestgelegenheid, maar bij het voedselaanbod. Dan maakt het geen verschil of je extra nestkasten ophangt.

Ook andere voorwaarden zijn niet altijd ingevuld.

Daarom zijn lang niet alle initiatieven succesvol, zonder afbreuk te doen aan de ongetwijfeld goede bedoelingen. De meest omvangrijke, structurele maatregelen worden genomen in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Via de beheerovereenkomsten kunnen landbouwers inschrijven in zogenaamde ‘beheerpakketten’ in functie van natuurbehoud. Daaronder ook beheerpakketten ten gunste van akkervogels. Bij zulke beheerovereenkomsten worden op sommige percelen gedurende vijf jaar bepaalde maatregelen uitgevoerd, tegen vergoeding. Er valt zeker nog wat aan te merken op de efficiëntie en de termijn van de overeenkomsten, maar ze hebben wel het voordeel dat dit structureel instrument in heel Vlaanderen op eenvormige wijze wordt uitgerold.

© foto: Yves Adams-Vilda

Of deze maatregelen zullen volstaan om het tij te eren of om ten minste een levensvatbare populatie akkervogels in stand te houden, zal de toekomst moeten uitwijzen. Niets doen en jaar na jaar toekijken tot de laatste leeuwerik en patrijs het licht uitdoet, kan geen optie zijn. Als er mag gedroomd worden, dan zou een grondige verandering van hoe aan landbouw gedaan wordt wellicht meer zoden aan de dijk kunnen brengen. Een verandering die onze akkervogels weer voedsel en levensruimte geeft, én aan onze landbouwers weer een normaal inkomen biedt. Zo’n grondige verandering zou sowieso al het voordeel hebben dat de dingen op veel grotere schaal zouden veranderen. De huidige maatregelen hebben namelijk maar op een fractie van de totale landbouwoppervlakte betrekking. Een utopie misschien, maar die wel in de praktijk kan werken.

Er zijn inmiddels al heel wat voorbeelden in binnenen buitenland waarbij aan moderne, concurrentiële landbouw wordt gedaan op een zodanige wijze dat er ook akkervogels kunnen floreren. Het hoeft dus geen illusie te zijn. Een illusie is wellicht wel het idee dat ons wordt verkocht dat landbouw alleen maar ontzettend grootschalig en met massaal pesticidengebruik kan werken, zonder plaats voor natuur.

Save the date: akkervogels kijken Save the date: akkervogels kijken

Intussen kunnen we uiteraard volle bak genieten van Intussen kunnen uiteraard volle bak genieten van de akkervogels diewezich hier nog thuis voelen. de akkervogels hier nog thuis voelen.

Op 21 juni gaandie we zich in het grensgebied van WaarbeOp(Geraardsbergen) 21 juni gaan we inen het grensgebied Waarbeke Galmaarden opvan stap om ke (Geraardsbergen) en Galmaarden op 7.30 stap uur om aan naar akkervogels te kijken.

Afspraak om naar akkervogels te kijken.

Afspraak om 7.30 uur aan de Sint Amanduskerk, Waarbekeplein in Waarbeke. de Sint Amanduskerk, Waarbekeplein in Waarbeke.

Meer info volgt nog, maar stip deze datum nu al aan.

Meer info volgt nog, maar stip deze datum nu al aan.

Wouter Faveyts Wouter Faveyts

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 29

Seizoensweetjes uit De bever nu ook gespot in Erpe-Mere

foto: Els Verschuere

De bever, het grootste knaagdier van Europa, is sinds enkele jaren terug in onze streek. De territoria tussen Dendermonde en Aalst raken stilaan volzet en de jonge bevers zoeken hun stekje in de kleinere zijbeken, waaronder nu ook de Molenbeek/Ter Erpenbeek in Erpe. Natuurgebied Honegem heeft er dus een nieuwe gast bij!

Bevers houden van diep water, maar het water in Honegem is amper 30 cm hoog. Het is dus niet zeker dat de bevers er gaan kunnen blijven. De kans is groot dat de bevers dammen gaan maken om het waterpeil op te trekken. Als dat gebeurt, zullen we goed moeten overleggen met de waterbeheerder wat we gaan doen om de risico’s op overstromingen door beverdammen te voorkomen.

Tegelijk is het van belang om veilige passages van klepstuwen op de beken te installeren om te vermijden dat bevers daar de straat moeten oversteken en zouden overreden worden.

Beversporen in Erpe-Mere

Rik De Baere

Van alle markten thuis In het kader van de grote boomplantactie op 8 december in de Geelstervallei stonden de vrijwilligers van Natuurpunt Lede met een standje op de wekelijkse markt van Lede. Passanten konden boompakketten sponsoren en de plantactie en onze werking op die manier steunen.

De actie was een succes! De winst gaat volledig naar de Leedse natuur.

Yvette Saerens Sponsoractie voor meer bos in Lede

Rusthoekje, aangeboden door ‘t huis Afgelopen najaar liet Natuurpunt Boven-Dender aan de rand van het Raspaillebos, langs het pad naar het kapelletje ’t Iffraken, deze boombank plaatsen. Vanaf nu kan je uitrustend genieten van een prachtige beekvallei en het heuvellandschap van Onfoto: Koen Steenhoudt kerzele, in de schaduw van de kastanjebomen.

Deze bank kwam tot stand dankzij Natuurpunt en AS Adventure.

Koen Steenhoudt

30 dendriet

I

I

januari februari maart 2020

de Denderstreek Minislakje nog steeds aanwezig in de Dendervallei Begin november deed Blijke Bosman een interessante observatie in het natuurgebied Dendervallei linkeroever in Ninove. Blijke studeert biologie en voor haar werkstukje van ecologie wandelde ze met gids Chris in het natuurgebied. Ze zochten samen naar een bijzonder slakje dat minder dan 3 mm groot is en enkel voorkomt op biologisch zéér waardevolle plaatsen met zeggevegetatie: het zeggekorfslakje. En ze hadden succes! Ze vonden een behoorlijke populatie van deze kleine soort. Frederik De Coster had het slakje het laatst geobserveerd in 2008. De nieuwe observaties zijn intussen ook goedgekeurd op waarnemingen.be. Blijke en Chris werden meteen verliefd op het slakje en willen in de toekomst mee hun schouders zetten onder het meetnet zeggekorfslakje dat momenteel aan een inhaalbeweging bezig is.

foto: Daan Stemgée

Chris Polus

Zeldzame fluweelzaagplaat ontdekt Op 10 oktober ontdekten we in het natuurgebied Kortelake een prachtige maar uiterst zeldzame paddenstoel: de fluweelzaagplaat (Lentinellus ursinus). Deze schelpvormige paddenstoel heeft geen steel en de bruine harige bovenkant voelt fluweelachtig aan. Oudere zwammen kleuren rozer.

De beige en brede plaatjes hebben een goed zichtbaar gezaagde rand. De paddenstoel groeit op dood loofhout.

Volgens de gegevens foto: Willem Boonen van de KVMV (Koninklijk Vlaamse Mycologische Vereniging) zijn er maar zes waarnemingen van deze soort in België. Een mooie vondst dus voor onze streek! Intussen is een gedroogd exemplaar opgestuurd ter bewaring. Het herbarium van de Nationale Plantentuin in Meise is het grootste herbarium van macrofungi in België.

Willem Boonen

I

I

januari februari maart 2020

dendriet 31

Natuurpunt Denderstreek in actie‌

230 wandelaars bij de opening van de wandelweg op Dag van de Trage Weg in Mespelare

Bomen planten in de Boelaremeersen

34 mensen tijdens de wandeling Bomen en Mythologie in Lede

Geboortebos aanplanten in Ninove

Opening van de bibliotheek van Denderhoutem samen met Natuurpunt Haaltert