Uitbreiding Hogedonk

Binnenkort nieuwe natuur in Gijzegem en Mespelare

Soms loont geduld. Want al meer dan 15 jaar probeert het beheerteam van Natuurpunt Beneden-Dender een afgesloten domein van 22 hectare te kopen om het in te richten als natte natuur. Dat is nu eindelijk gelukt, wat we voor een groot deel danken aan de financiële steun van de Vlaamse overheid in het kader van de Blue Deal. Meer natuur en tegelijk een oplossing tegen droogte in de zomer en een buffer tegen overstromingen in de winter? Het zit allemaal in het nieuwe natuurgebied: den Grooten Meersch!

Rietvelden en moerasbos

In het westen van het natuurlandschap Beneden-Dender, niet ver van de Hogedonk, liggen de Grote meers en de Paardenmeers. De landbouwers gebruiken de Paardenmeers nog en behelpen zich in de zompig natte weiden met een netwerk van afwateringssloten. Slobeenden voelen zich hier zo thuis dat ze er broeden. Kijk in de zomer uit naar een bijzondere plant aan de slootkant, de poelruit. Hij kan meer dan een meter hoog worden. De geelgroene welriekende bloempjes staan met velen dicht bij elkaar. In de buurt groeit vaak de beter bekende moerasspirea. De Grote meers is privé-eigendom en wordt vooral beheerd als afgesloten jachtgebied. Vroeger was het een waterwingebied voor de nabijgelegen textielfabriek, die zeer zuiver grondwater nodig had. De vergunning voor waterwinning verviel en de laatste decennia ontwikkelt zich in de meers spontaan een pioniersbos met veel wilgen. De natste delen ervan zijn uitgegroeid tot een rietveld met zeer specifieke waterminnende planten zoals dotterbloem en met rietvogels zoals blauwborst, kleine karekiet en rietgors.

Parende padden - foto: Katrien Buysse

Wandelen en spelen

Recent kon Natuurpunt een akkoord bereiken met het bedrijf dat het gebied vroeger gebruikte als waterwinning. Nu zal het beheerteam een studie opstarten voor de inrichting en vooral voor de openstelling. Natuurpunt wil tegelijk de natte natuurwaarde versterken, de waterbuffering optimaliseren en een openbare wandellus uitwerken. De inwoners van Gijzegem en Mespelare kunnen door deze klimaatbuffer gemakkelijker droge voeten houden bij zware regenval en ze krijgen tegen 2023 nieuwe groene recreatiemogelijkheden aangeboden vlakbij het centrum van Gijzegem. Zitbanken, speelhoekjes en de aanleg van een educatieve poel, waar kinderen van de nabijgelegen scholen en de naburige jeugd naar hartenlust waterbeestjes kunnen zoeken en scheppen, staan ook op ons programma.

Kikkers en padden

Hogedonk is een “hotspot” voor amfibieën. De vele sloten en poelen zijn de ideale plaats om er hun eitjes af te zetten. Padden en bruine kikkers leven er met duizenden. Dat weten we dankzij de inzet van lokale vrijwilligers van Natuurpunt, die elk jaar tijdens de voorjaarstrek een overzetactie organiseren langs de Scheutlagestraat en de Meersstraat. Zonder deze actie zouden jaarlijks honderden diertjes verkeersslachtoffer worden. Zij steken immers de straat over, op weg naar de poel waar ze zijn geboren. Precies daar willen ze zich gaan voortplanten. Watersalamanders leven er ook, maar je ziet ze minder gemakkelijk door hun kleinere gestalte en doordat ze vooral ’s nachts actief zijn.

Mespelare: klein dorp, grote geschiedenis

Om Hogedonk en Beneden-Dender te verkennen kan je het best de mooie Mespelwegel afstappen. De bewegwijzerde wandeling start op het dorpsplein van Mespelare. Dit fraaie dorp, de kleinste deelgemeente van Dendermonde, kenmerkt zich vooral door de romaanse kerk die dateert uit de 12de eeuw. De kerk is volledig opgetrokken in natuursteen. De huidige torenspits dateert uit 1745 en heeft een merkwaardige appel- en peervorm. In de kerk werden unieke muurschilderingen uit 1403 blootgelegd. In de toren bevindt zich een beiaard met 21 klokken. Het mooie kerkje straalt weer volop dankzij een recent doorgevoerde grondige restauratie. Hierbij werd rekening gehouden met de dieren: zo zijn er broedplaatsen voorzien voor gierzwaluwen en kerkuil, en kunnen vleermuizen huizen op de kerkzolder. Op het dorpsplein voor de kerk staat een heerlijkheidspaal uit de tweede helft van de 18de eeuw met het wapenschild van de familie Goubau, heren van Mespelare, die in 1633 tot de adelstand verheven werden.

Slingerende oude Dender en Donk

De oude Denderloop door Mespelare lijkt vandaag meer op een beek. Wintertalingen en bergeenden hebben het er naar hun zin. Midden in de natte meersen tussen Mespelare en Gijzegem ligt Hogedonk. Een donk is een meestal zanderig deel in het landschap dat hoger gelegen is, waardoor het vroeger altijd droog bleef wanneer de rivier buiten haar oevers trad en de omgeving blank zette. In de meersen groeien veel soorten planten die kenmerkend zijn voor bloemenrijke graslanden. Daarnaast zijn er ook rietkragen waar blauwborst, rietgors en kleine karekiet hun nest bouwen.

Blauwe reiger en ooievaar

In een klein bosje tussen de dorpskern van Mespelare en de Dender heeft zich een broedkolonie van blauwe reigers gevestigd. In het voorjaar vliegen de oudervogels heen en weer met voedsel voor hun jonge kroost. Vaak zie je de sierlijke vogel doodstil aan de waterkant en dan lijkt hij een dode tak of paal. Zijn hals kan met een verrassende snelheid uitschieten om een argeloze vis buit te maken.

Ook de ooievaar laat zich niet zelden opmerken. In 2021 vestigde een jong koppeltje zich in het gebied en bracht het één jong groot. De opvallende vogels foerageren graag in vochtige, met gras begroeide plaatsen, op zoek naar kikkers, kleine zoogdieren en grote insecten. Meer klepperende paartjes zijn hier langs de Mespelwegel zeer welkom. Natuurpunt voorziet daarom de installatie van meerdere hoge nestpalen in de Dendermeersen.

Een omgeknaagde boom... hier is een bever geweest! foto: Katrien Buysse

Bever: kundige knager

De beverpopulatie evolueert positief in Vlaanderen. Sinds enige jaren voelen ook bevers zich terug thuis in de Beneden-Dender. Knaagsporen van die vrij grote zoogdieren zijn gemakkelijk te zien aan de voet van bomen langs de waterkant, maar het dier zelf zien lukt maar zelden, omdat het in hoofdzaak een nachtdier is. Misschien kan je de toegang tot hun burcht ontwaren langs de oever. Ze huizen in holen in de steilere stukken oever van de Dender en zijn zijbeken. Deze beschermde diersoort vormt geen bedreiging voor de vissen. Het zijn immers vegetariërs. Omdat dergelijke grote knagers soms voor schade kunnen zorgen is een coherent “beverbeleid” nodig met alle betrokkenen: eigenaars, jagers, vissers, gemeenten en de Polder van de Beneden-Dender. Natuurpunt en het Regionaal Landschap Schelde-Durme werken hier graag aan mee.

Steun je dit nieuwe natuurgebied met een gift?

Voor de aankoop en de inrichting van de prachtige Grote Meers zoeken we nog 86.000 euro restfinanciering. Dat is heel wat voor een lokale vrijwilligersafdeling. Daarom vragen we jouw hulp. Steun dit nieuwe stuk natuur met een gift via rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt met de vermelding “Gift 6243 Hogedonk”. Vanaf 40 euro recupereer je een deel van je gift via de belastingen. Natuurliefhebbers die een handje willen toesteken bij het natuurbeheer van het gebied, zijn welkom en kunnen zich melden via daan.stemgee@natuurpunt.be Alvast hartelijk bedankt!

Daan Stemgée

Poelruit - foto: Daan Stemgée

Dé speciaalzaak voor al uw optische instrumenten

ERKEND PARTNER

Bestel via onze webshop www.natuurkijkers.be met gratis verzending.

Nederstraat 25 9700 Oudenaarde +32 (0)55 61 33 13 info@natuurkijkers.be www.natuurkijkers.be

Natuurkijkers.be is een merknaam van Optiek Van Ommeslaeghe, Nederstraat 20 Verrekijkers, telescopen, sterrenkijkers, microscopen, loupes, ... Demonstraties op aanvraag