dendriet 2003 nr 4 jaargang 2

BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327

Actie in het d’Hoppebos

Prachtig project Ninove Linkeroever

Boottocht op de Schelde

Vacature bij JNM

Driemaandelijks tijdschrift - oktober-november-december 2003 Jaargang 2 - nummer 4

Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.

Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30 1570 Galmaarden

natuurpunt

Denderstreek

Ten geleide Duurzame ontwikkeling. Duurzaamheid.

Het zijn vooral dure woorden die de laatste tijd zo te pas en te onpas gebruikt worden dat ze de kracht van de eigen ideologie die er achter zit beginnen te ondergraven. Iedereen weet het intussen al. We kunnen niet langer de behoeften van de huidige generaties bevredigen, zonder na te denken of we hiermee de mogelijkheden van toekomstige generaties niet hypothekeren en vervolgens ook hier naar te handelen.

strepen dat we er met ons reservatenbeleid in de regio in slagen om het op dit niveau te tillen. Voor vrijwel alle reservaten kennen we heel goed de historiek vanwaar de huidige toestand te verklaren is, weten we waar we nu staan met het reservaat en weten we hoe, in het licht van deze historiek, de wenselijkheden zijn voor de toekomst. Om deze stelling ten volle te vatten, lees je maar eens het artikel in deze Dendriet over het in uitbouw zijnde door Natuurpunt beheerd gebied op de linkeroever te Ninove. Een ongekend pareltje. Conclusie: natuur- en landschapsbehoud is tastbaar werken aan een duurzame toekomst. Alvast veel leesplezier en tot op een van onze winterse activiteiten.

En dat maakt nu net de bezetters en actievoerders van het Hoppebos (in navolging van de Lappersforters) zo speciaal. Geen woorden maar daden. Ze slagen erin om, los van dure woorden, een lokaal probleem op een hoger niveau te tillen.

Het gewest en de federale overheid, de nationale pers. Verder nog, ze slagen erin om het regionale probleem in een ruimer zelfs mondiaal kader te plaatsen van verantwoord ruimtegebruik, democratie, de internationale bosproblematiek‌. Het zijn deze andersglobalisten die ons de weg en het enthousiasme tonen die de milieubeweging de dag van vandaag nodig heeft.

Thomas De Maeseneer

Daarom wijden we dit nummer van Dendriet in extenso uit over de problematiek van het Hoppebos, op de taalgrens op amper een steenworp van onze Denderstreek: illegale zavelontginningen, illegaal gestort en brutale optredens van de politie tegen mensen die tegen deze wetteloosheid reageren. De wereld op zijn kop. Leven we nog in een rechtsstaat of een politiestaat, leven we in een democratie of in een dictatuur van de macht van het geld? We staan met de regio natuurlijk achter de actievoerders en hun eisenplatform. We besteden in deze Dendriet uiteraard voldoende aandacht om u het unieke ecologische karakter van het Hoppebos en zijn omgeving duidelijk te maken.

De redactie

Ontruiming van de bezetting, van rechtswege door de politie uitgevoerd.

Duurzaamheid gaat over hier en ginder. Maar ook over nu en later. En hier mag men toch wel onder-

2

nr 4 - oktober 2003

Grensoverschrijdende actie in het d’Hoppebos Na een stevige boswandeling in d’Hoppe genieten we met een paar vrienden van een Quintine in de Chaplette. Een geblokte man stapt het café binnen, duidelijk niet met de intentie om er van een koel pintje te komen genieten. Hij draagt een geweer over de schouder en vraagt dreigend of er iemand is die een probleem heeft met zijn project. Plots begint de biergist in onze maag bijzonder goed te werken. De man heet Marcel Fort en is de uitbater van de zavelgroeven in de buurt die na de ontginning opgevuld worden met stortafval.

Geologie en natuur We bevinden ons in het midden van de heuvelkam die de Vlaamse Ardennen zijn vorm gegeven heeft, meer bepaald bij twee (afgegraven) getuigenheuvels, de Pottelberg (157m, de hoogste van allemaal, ook de Radar genoemd) en de Modderodde (of Mont de Rhodes, 153m). d’Hoppe is een Nederlandstalig gehuchtje in de Franstalige faciliteitengemeente Flobecq of ook wel Vloesberg genoemd. Door de prachtige omgeving is het niet verwonderlijk dat d’Hoppe heel toeristisch is. Maar of dat nog lang zal duren is een andere vraag. Want achter enkele bomenrijen verstopt vind je in hetzelfde gehucht een illegaal stort en een illegale zavelwinning.

Komt daar nog eens bij dat de gemeente Flobecq van plan is om bijna een derde van de bomen in het gemeentelijke d’Hoppebos te kappen.

Brakelbos. Samen zijn deze goed voor een beboste oppervlakte van ca. 200 ha. Dit lijkt veel, toch zijn het maar relicten van een bos van ruim 3000 ha, het KluisbosPoodsbergboscomplex, dat zich uitstrekte van het Kluisbos tot aan de Everbeekse bossen, aan weerszijden van de heuvelkam die nagenoeg samenvalt met de taalgrens. In plaats van één groot bos met her en der wastines en heideveldjes, blijven we zitten met

tientallen kleine tot middelgrote bossen die de overheid en diverse verenigingen alsnog proberen een definitieve bescherming te geven.

Op de toppen van de Vlaamse Ardennen vinden we eens boven de 125m (boven de zeespiegel) Diestiaanzand in de ondergrond, een relatief jonge geologische laag. Het voorkomen van deze laag getuigt van de aanwezigheid van de kust van de Diestiaanzee tot daar zo’n 12 tot 2 miljoen jaar geleden. Op vele plaatsen is het Diestiaanzand door een versteningsproces gaan verweren tot ijzerzandsteen. De naam Rodeberg is een verwijzing naar de (bruin)rode kleur van deze steen.

Kleinschalige zavelwinningen zijn in (de bossen van) de Vlaamse Ardennen van alle tijden: er zijn gegevens bekend van ontginning in 1275 in de streek van Vloesberg. Maar in de

De bossen in de omgeving zijn het d’Hoppebos, Modderoddebos, het Pottelbergbos en het

nr 4 - oktober 2003

3

20e eeuw werd er op industriële wijze ontgonnen en ontstonden er overal kraters in het landschap die vaak met stortafval opgevuld werden. Zavel is een term die diverse grondsoorten omvat die minimum 8% en maximum een kwart aan klei bevatten. Hier lokaal betreft het zandgronden met klei.

Het Brakelbos en de bovenlopen werden omwille van de unieke boshabitats en het visbestand aangemeld bij Europa als Habitatrichtlijngebied.

De Walen hebben eind september 2002 het d’Hoppebos en delen van het Pottelbergbos aangeduid. Het Modderoddebos en het centrale deel van het Pottelbergbos werden helaas niet aangeduid, kwestie van de wilde plannen voor deze zones niet te laten dwarsbomen.

Uit deze bossen en de Everbeekse bossen ontstaan bronbeken die de kernpopulatie van beekprik (een rondbek) en de vissen rivierdonderpad en beekforel herbergen. Onderzoek toonde aan dat genetische diversiteit van soorten zoals de rivierdonderpad in restpopulaties

De bossen zelf herkent men in het voorjaar onmiddellijk aan de tapijten van boshyacinten (blauwkousjes of lokaal ook patdagach) en de waardevolle bronbosvegetaties. Op de toppen had men vroeger (voor het afgraven) de drogere zure eikenbeukenbossen met heide-elementen. Nu komt op de rand van de groeve van de Modderodde heel wat heide voor. Doordat nieuwe lagen bloot komen te liggen ontstaan er nieuwe kansen voor vegetaties die er voorheen wellicht nooit voorkwamen. Hiervoor zijn er

echter veel bestaande natuurwaarden verloren gaan.

Radar De Radar is een oude zavelwinning van Fort. Tot in de jaren ‘60 werd er hier nog op de oude manier zand gewonnen, daarna werd de Pottelberg met grote snelheid afgegraven. Begin de jaren ‘80 was al de zavel er verdwenen. De Radar werd op het gewestplan van 17 juli 1986 bestemd als natuur- en bosgebied met landschappelijke waarde. Toch werd er in 1989 een vergunning afgeleverd om de Pottelput vol te storten met huishoudelijk afval en bouwafval. Dit is in strijd met het gewestplan, maar toenmalig minister van milieu Lutgen zorgde er wel voor dat dit kon omdat het stort van ‘publiek belang’ was.

Nadat deze vergunning in ‘99 verlopen was, werd er nog tweemaal een vergunning voor een jaar gegeven. Nochtans was er sinds 1 april 1999 een nieuw afvalstoffendecreet. Volgens dit decreet moesten de voorgestelde sites voldoen aan verschillende sociale en omgevingscriteria. De sites die 50/100 haalden, kwa-

De ontginning op de Mont de Rhodes: na de kletskop (kaalkap) de krater. De ontginner is er al dieper en breder gegaan dan toegestaan.

Lode De Beck

zoals deze hier zeer laag is waardoor de kans op lokaal uitsterven van de soort hoog is (weinig kans om te overleven op lange termijn) en dit blijkt gepaard te gaan met een lage conditie van de soort. Aangezien door de ontginning de grondwaterstromen dermate verstoord werden, waardoor diverse bronnen droogvielen of dreigen droog te vallen, en aangezien het Radar-stort niet deftig ingepakt werd (zie verder in dit artikel) ziet het er voor de zeldzame soorten die gebonden zijn aan snelstromende wateren dus niet goed uit.

4

nr 4 - oktober 2003

Lode De Beck

De gevolgen van de opengescheurde wand van het Radarstort: delen van een mooi boshyacintenbos (Pottelbergbos) werden er bedolven.

men in aanmerking om in een tweede fase onderworpen te worden aan een milieu-effectenstudie. De Radar werd al in de eerste fase afgekeurd met een score van 36/100. Als men niet opgenomen werd, kon men ook geen exploitatievergunning krijgen. Storten in de Radar is dus in strijd met dit decreet. In 2002 vroeg Fort een nieuwe vergunning aan die op 23 juni 2002 door minister Foret definitief geweigerd werd. Fort spande nog een spoedprocedure in bij de Raad van State, maar haalde bakzeil.

De aanvraag van een nieuwe vergunning van Fort en zijn wilde plannen met het d’Hoppebos (zie verder) waren het signaal voor de lokale actiemensen om zich met de steun van diverse verenigingen te groeperen in een actiecomité: het FOeRT-FouRTecomité was geboren.

nr 4 - oktober 2003

In september 2001 kwam de zuidwand van het stort los. Bijna 5 ha Pottelbergbos verdwenen onder de afgescheurde wand.

Bijzonder verontrustend is het feit dat onder het stort wateraders ontspringen, waaruit bronbeken ontstaan. Door het scheuren van de wand, komt het afval bloot te liggen.

Percolatiewater stroomt langs de wand naar beneden, vormt daar geulen en stroomt naar de beken van het dal. Het percolatiewater dat onderaan de stortwand blijft staan, wordt met dompelpompen versast naar een kleine zuiveringsinstallatie. In deze zuiveringsstap worden enkele bestanddelen uit het water gefilterd maar vele toxische bestanddelen kunnen hiermee niet uit het bezoedelde water gehaald worden.. Van daaruit wordt het geloosd in naar het dal vloeiende

beken. Het milieueffectrapport gaf reeds melding van deze toxische stoffen. Het MER werd gemaakt in opdracht van Fort omdat dit een verplicht onderdeel is van een vergunningsaanvraag.

Later kwamen er enkele tegenexpertises die dan weer geen vervuiling maten, hetgeen een hele discussie op gang bracht.

Ook zorgt de Radar voor sterke geuroverlast en stof en lawaaihinder door de tientallen vrachtwagens die nog dagelijks door d’Hoppe rijden. Er is kans dat de zuidwand (nog verder zou afscheuren. De reden waarom er officieel nog vrachtwagens open afrijden is om deze wand te verstevigen. Het bouwafval mag enkel komen uit erkende sorteringscentra en mag ook niet uit Vlaanderen komen. Sinds kort komt OVAM enkele keren con-

5

troleren. Ook tijdens de actieweken in juli, zijn de actievoerders erin geslaagd om vrachtwagens te laten controleren waarvan sommige verzegeld werden en rechtsomkeer dienden te maken. De wijze waarop nv Fort-Labiau echter de zuidwand ‘rehabiliteert’, is door er steenpuin over te laten storten. Dit is geen rehabilitatie, maar verdoezelen van de problemen en een verdoken vorm van storten. De uitloging, noch het gevaar van een afscheurende wand, wordt daarmee opgelost !

Eind juli heeft de NV Fort Labiau (het hoofdbedrijf van de Fort’s) het opgelegde rehabilitatieplan ingediend. Helaas zou dit een kopie van het afgekeurde plan van 1989 zijn. Het zou logisch zijn dat zo’n plan maatregelen bevat waardoor het stort goed geïsoleerd wordt van zijn omgeving (wat niet zo evident is aangezien zoiets van bij het begin van de stortactiviteiten moet aangepakt worden) zodat er geen uitlogingsgevaar meer is en de grondwaterstromen beschermd en afgeschermd worden. Ook zou zo’n plan in een goede nabestemming moeten voorzien voor het gebied (niet een laagje teelaarde waarop men dan boompjes plant die nooit groter worden dan buxusplantjes).

Begin juni liet de gemeente werken uitvoeren op een mooie holle weg die loopt langs de Radar tot in d’Hoppe. De holle weg zou er vervangen worden door een bredere verharde weg om recreatieve redenen. Deze daad zette andermaal veel kwaad bloed bij d’Hoppenaars.

Modderodde Een tweede kanker in d’Hoppe is de Mont de Rhodes. Ook in deze zavelgroeve werd van ouds-

6

her aan kleinschalige zavelwinning gedaan. Toen Fort in de jaren ‘70 een eerste aanvraag deed om de volledige heuvel af te graven, was het antwoord negatief omwille van de ecologische, landschappelijke en toeristische waarde. In 1985 echter werden deze argumenten van tafel geveegd en Fort kreeg een vergunning.. In 1990 werd de vergunning nog eens met 8 jaar verlengd, maar deze keer mét twee duidelijke bepalingen.

Ten eerste werd er een exploitatiezone afgebakend (die grens moest fysiek aangeduid worden), en ten tweede, er mocht niet dieper dan 125 m boven de zeespiegel gegraven worden. Toen Fort 8 jaar later opnieuw een exploitatievergunning aanvroeg, werd deze geweigerd. Fort tekende beroep aan tegen deze beslissing, maar tot op vandaag is het dossier in behandeling. Eind augustus zou minister Foret een definitieve beslissing nemen. Toch is Fort verder gegaan met de exploitatie van zijn zandgroeve, en is hij al buiten en dieper dan de indertijd opgelegde perimeters aan het graven. Die fysieke omheining staat er uiteraard ook niet. De gemeente heeft de bevoegdheid om de werken stil te leggen, maar heeft in plaats daarvan alvast de taksen op de zavelgroeve opgenomen in de begroting van 2003.

Want, om het met de nu al beroemde woorden van plaatsvervangend burgemeester Mettens te zeggen: “La loi, c’est la loi, on peut taxer une sablière illégale”. De taksen op de bedrijfjes van Fort vormen een belangrijke zoniet de belangrijkste bron van inkomsten voor de gemeente.

Nu is er ook de vrees dat de Mont de Rhodes ook wel eens als stort zou gebruikt kunnen worden in de toekomst. Fort heeft immers ook al voor deze

site een aanvraag gedaan om er een stort van te maken. Maar deze is voorlopig nog geweigerd.

Vergeleken met de Radar (zie hoger), haalde deze site 47/100.

Nu nog enkel de toeristen wegjagen uit d’Hoppe en men kan de nodige 50 halen.

d’Hoppebos In 2001 kocht Fort het grootste deel van de bossen in d’Hoppe op (o.a. 15ha van het Hoppebos). Hij verlegde de GR-route, en omheinde het bos met vijf rijen prikkeldraad. Men vermoedt dat hij op deze manier onder andere de toeristen uit D’hoppe wilde jagen. Ook nummerde hij een groot deel bomen om te kappen en dreigde hij D’hoppe te veranderen in een ‘kletskop’, wat de d’Hoppenaars allesbehalve apprecieerden. De commentaar van de politici was echter: “C’est sa propriété, il fait ce qu’il veut.”

Onder druk van de bevolking werd de prikkeldraad wel verwijderd. Daarna begon Fort een (exploitatie)weg aan te leggen door dit prachtige bos, om zo met zijn vrachtwagens en jeeps niet meer langs de lastige d’Hoppenaars te moeten passeren. Na actie van het FOeRT-FOuRTecomité legde de burgemeester de werken stil, maar de weg ligt er nog steeds en er is steeds kans dat Fort verder werkt. Hij had een vergunning gekregen om een bosontginningsweg aan te leggen vanaf de N48. Dit is een weg met minimale verharding om gekapte bomen weg te halen, waarna de weg terug wordt overgroeid en het bos herstelt. Hij bouwde echter een weg die een halve meter gestabiliseerd werd (o.a. met bouwafval en veel ander afval), veel breder was dan een bosontginningsweg en tevens afweek van het vergunde parcours. Hij maakte o.a. een grote

nr 4 - oktober 2003

nr 4 - oktober 2003

Nationale belangstelling.

boomhutten gebouwd. De actievoerders opereerden onder de naam Patdagach (lokale naam voor boshyacint). De bezetting duurde tot begin juli, toen met groot machtsvertoon (160 agenten en een helikopter) het bos ontruimd werd. De gemeente had de ontruiming kunnen afdwingen bij de rechter en dit om ecologische redenen. De weggejaagde bosbezetters voegden zich bij het actiekamp dat sinds eind juni in d’Hoppe doorging en van waaruit gedurende nog twee weken talrijke acties uitgingen tegen al wat d’Hoppe bedreigt.

Ook begin augustus was er nogmaals een actiekamp, ditmaal georganiseerd door de Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming (JNM). Het is duidelijk dat de strijd voor een beter leefmilieu een lange strijd van vele mensen is.

in de Radar tot een gedegen sanerings- en nabestemmingsplan voorligt A sanering van de Radar op kosten van nv Fort Labiau A onmiddellijke stopzetting van de zavelwinning in de Mont de Rhodes A klassering van alle bossen van d’Hoppe alsook de Mont de Rhodes A verwijdering van de weg die wordt aangelegd door het d’Hoppebos, en herstel van de natuur aldaar A openbaar toegankelijk stellen van alle bossen in d’Hoppe, natuur voor iedereen !

A sanering van de riolering van d’Hoppe A goed besteden van het compensatiegeld voor d’Hoppe door bv. zuivering van de riolering van d’Hoppe, aankoop van bossen, enz...

Eisenbundel Wij onderschrijven als Natuur punt Denderstreek alvast de eisen van de lokale mensen: A de gemeente en het Waals Gewest moeten hun verantwoordelijkheden nemen voor de effectieve sluiting van de Radar A stopzetting van alle activiteiten

Lode De Beck en Thomas De Maeseneer

INFO

En als het allemaal nog niet erg genoeg is, heeft de gemeente besloten om in haar deeltje (5ha) 260 van de 917 beuken te kappen. Het gemeentebos ligt direct aan het bos van Fort en is geklasseerd om zijn esthetische en wetenschappelijke waarde.

Volgens de gemeente en de Waalse administratie Waters en Bossen is dit noodzakelijk omdat er heel wat bomen ziek zijn, omdat de bomen aan de kant van de weg de elektriciteitsdraden hinderen en omdat ze zo de biodiversiteit kan vergroten. Het F-Fcomité heeft enkele boomchirurgen laten komen en die vonden geen zieke bomen. En als de bomen echt in de weg zitten voor de elektriciteitsdraden, waarom snoeit men deze dan gewoon niet ? Om biodiversiteitsredenen kan begrepen worden dat men een deel van het bestand kapt, waardoor er meer licht en meer variatie in het bos komt. Helaas kon men ons geen beheersplan voorleggen. We denken dat indien de overheid het beste zou voorhebben met het gebied er best een grensoverschrijdend beheersplan komt voor het gehele gebied waarbij alle problemen aan bod komen. En er zijn nog tal van zaken waar de gemeente haar verantwoordelijkheid niet neemt: zo wordt het rioleringswater van d’Hoppe ongezuiverd in het d’Hoppebos geloosd. En dit zou volgens de gemeente ook de oorzaak zijn van de zieke bomen.

Het was uiteindelijk deze beslissing van de gemeente die de druppel was en die geleid heeft tot de bezetting van het gemeentelijk bos eind april. Net zoals in het Lapperfortbos werden er

Thomas De Maeseneer

lus, vermoedelijk om vrachtwagens te laten passeren. De vrees is dat hij een permanente weg wil naar de Mont de Rhodes om te storten.

www.foert.org www.patdagach.tk/ 7

Natuurgebied in de kijker:

Ninove linkeroever Van Geraardsbergen tot Dendermonde werd eeuwenlang het landschapsbeeld van de Dendervallei bepaald door natte, onbemeste weiden en hooilanden. Door veranderend grondgebruik werd deze regel echter de uitzondering. Enkel in Natuurpuntreservaten krijgen dergelijke zeldzame pareltjes in de regio nog de kans om als waardevol erfgoed bewaard te worden. Of beter nog: de in zaadbanken sluimerende potenties krijgen de kans om zich opnieuw te ontwikkelen. Op de Ninoofse linkeroever van de Dendervallei, van Outer tot Appelterre, wordt de laatste jaren met verhoogd elan gewerkt aan een waardevol Natuurpuntproject. Je bent er als natuurliefhebber-wandelaar welkom !

Boetserende Dender

Joost Mertens

Onmiddellijk stroomopwaarts van Ninove bevinden zich op de linkeroever twee aaneensluitende schuurvlakten van de Dender, respectievelijk de Venebroeken en de Elverenberg.

Tot voor de serieuze kanalisering van de Dender in 1867 was het een normaal verschijnsel dat de rivier zich continu verplaatste

binnen de vallei. Op het einde van de laatste ijstijd en in de winterperioden vertoonde een sterk aangezwollen Dender een forse erosiewerking. Waar de rivier raakte aan de randen van de hellingen, werden de zachtere lemige bodemlagen weggeschuurd en ontstonden er erosiewallen. Beneden deze erosiewal, in de door een dynamische Dender uitgeschuurde vlakte, zette de rivier opnieuw materiaal af. We noemen dit alluviale sedimenten. Dicht bij de zomerbedding zette de rivier bij winterse overstromingen zwaarder materiaal af, hoe verder van de rivier verwijderd, hoe fijner materiaal.

Hierdoor ontstonden in de Venebroeken en de Elverenberg komvormige zones met ondoorlaatbare klei. Ideaal om moerasvegetaties te laten ontstaan.

Turfputten

Rietgors 8

Deze moeraszones werden nog extra gevoed door bronzones op de rand van de erosiewal.

Joost Mertens

Natuurbeheer met blik in de spiegel ĂŠn blik vooruit

Brede lathyrus

Dergelijke relatief zuurstofarme bodemtoestanden zijn een uitgangspositie voor de vorming van turf. In de achttiende eeuw zorgde een bevolkingsexplosie voor een tekort aan hout, dat tot voorheen voor zowel bouw als verwarming gebruikt werd.

Hierdoor ontstond een verhoogde interesse in het ontginnen van turf. De monniken van de abdij te Ninove (die het nog tot de Franse revolutie uitzongen) waren beducht voor het ontwaarden van de grond door de turfwinningen en lieten een verbod op turfwinning in hun contracten met hun pachters zetten. De turfzone in de Elverenberg lag echter niet binnen de invloed van de abdij en werd dus, gezien de grote vraag naar brandstof, al snel ontgonnen. Deze turfputten werden recent toegevoegd als parel aan de kroon van het lokale Natuurpuntproject. Ze zijn van een zeer hoge ecologische waarde. In de huidige verschijningvorm kan je nog steeds zien hoe de exploitatie moet zijn ver-

nr 4 - oktober 2003

lopen: de turf werd uitgestoken in een vijftal sleuven van 6 bij 80 meter. Op de wallen tussenin de sleuven kon men de turf naar boven steken en afvoeren.

Momenteel is het geheel een zeer waterrijk wilgen-elzenbroekbos met op de ingekalfde wallen tussen de ontginningssleuven een “grote-zeggenvegetatie”.

Aanleg spoorlijn

nr 4 - oktober 2003

Situering van het project ten zuidwesten van Ninove.

Van bedreiging naar bescherming De biodiversiteit ging achteruit toen het traditionele hooilandbeheer overbodig werd door o.a. de landbouwtechniek van het

inkuilen. Slechts op een tweetal percelen koos men niet volledig voor een louter graasbeheer, maar voor een wisselbeheer waarbij men eerst hooide en nadien liet nabegrazen. Net deze percelen krijgen nu door

Joost Mertens

Door de kanalisatie van de Dender in 1867 en het aanleggen van sluizen werd het waterpeil in de Dender kunstmatig beïnvloed. Winterse overstromingen werden minder regelmatig. Even voordien, midden van de negentiende eeuw, werd de spoorlijn DenderleeuwGeraardsbergen aangelegd.

Hierdoor raakten de twee komvormige zones afgesloten van de Dender. De periodieke winterse aanrijking met overstromingswater verdween dus.

Evacuatie van het aanwezige regen- en kwelwater wordt meer dan ooit bemoeilijkt door de aanwezige spoorlijn. Hierdoor wisten de Venebroeken en de Elverenberg te ontsnappen aan de doorgedreven drainagezucht die sinds het midden van de twintigste eeuw volledige delen van de Dendervallei wél wist te verdrogen. Een zeer beperkte afwatering zorgt er wel voor dat er beweging blijft, waardoor voor plantengroei al te zure uitgangsposities vermeden worden. De variatie aan zeggensoorten spreekt er boekdelen: o.a. Tweerijige zegge, Valse voszegge, Moeraszegge, Scherpe zegge, Oeverzegge,…

Ook voor vogels zijn beide gebieden een waar paradijs: o.a.

Kleine karekiet, Rietgors, Blauwborst en Waterral hebben er een vaste stek.

Gehakkelde Aurelia, een prachtige verschijning in het gebied.

9

Natuurpunt weer het klassieke hooilandbeheer. Menselijke invloed werd uitermate negatief toen in de jaren 60 een groot perceel vooraan de Venebroeken werd gebruikt als stortplaats.

Nadien werd dit afgedekt. Op de Gewestplannen kregen de Venebroeken de rampzalige bestemming “dagrecreatie” (oranje met een ster als opdruk), ondanks de nog hoge natuurwaarden en ondanks de totale ongeschiktheid voor recreatie wegens “te nat”.

Gelukkig kon de plaatselijke Natuurpuntafdeling Ninove na een jarenlange strijd in 1991 een gewestplanwijziging tot natuurgebied afdwingen. Enkele percelen hooiland en een rietland zijn er al in beheer. Via een maaibeheer trachten we de oorspronkelijke ijle hooilandvegetatie (met Moeraszegge, Pinksterbloem, Grote ratelaar,…) te herstellen. Aanrijking met bladstrooisel en toenemende beschaduwing zijn bestaande uitdagingen, die op termijn kunnen opgelost worden wanneer het actuele reservaat in omvang uitbreidt.

Zonnige berm Langs de overzijde van de Spoorwegstraat start een pad langsheen de spoorlijn dat loopt tot aan de treinhalte van Eichem.

In het hoekhuis aan de overweg houdt Irma al meer dan 50 jaar een cafeetje. De tijd is er blijven stilstaan en haar ogen stralen van geluk als er eens een klant binnenstapt. Doen ! De zonbeschenen spoorwegberm langsheen het pad is nog een van de mooiste spoorwegtrajecten in de leemstreek. Ze vormen een kleurrijk lint van valleivreemde plantensoorten met sprekende namen zoals Bezemkruiskruid, Muskuskaasjeskruid, Middelste teunisbloem, Rapunzelklokje,

10

Rechte ganzerik, Wilde reseda en Brede lathyrus. Enkele jaren geleden werd er de voor onze regio zeer zeldzame Levendbarende hagedis waargenomen.

Samen met een waarneming langsheen hetzelfde spoortraject in de Molenbeekmeersen te Denderleeuw en de vroegere waarnemingen op het Belgacomdomein naast het Liedekerkebos, de ons enige bekende waarnemingen in het zuiden van de Denderstreek. Vermoedelijk herbergt het spoortraject nog steeds een zeer dun uitgespreide populatie.

Toekomst ?

Tussen de spoorweg en de Dender ligt een meersengebied dat doorkruist wordt door de Rijt.

Dit is een afwateringsgracht die parallel loopt met de Dender.

Afwatering in de Dender gebeurt klassiek telkens pas kilometers verder na een stuw of via pompgemalen. Door al te economisch denken hebben de plaatselijke waterbeheerders, de wateringen, jarenlang de natuurwaarden in de vallei stiefmoederlijk behandeld ondanks de duidelijke bestemming van het gehele gebied op het gewestplan als natuurgebied. Hopelijk brengt het nieuwe decreet integraal waterbeheer hier verandering in ! Hier werden ook stukken uit het natuurgebied niet opgenomen in het VEN (Vlaams Ecologisch Netwerk) eerste fase, zodat men nog moeilijk kan spreken van een aaneengesloten grote eenheid natuur. Dit is om moeilijkheden vragen op het moment dat men later voor het gehele gebied op basis van dit VEN een natuurrichtplan zal moeten opstellen. Want dan zal blijken dat de meest zinvolle maatregelen onmogelijk zullen

zijn door een slechte afbakening.

We hopen ten stelligste dat dit in de VEN-afbakening tweede fase en met de nodige politieke moed alsnog rechtgezet wordt ! Zoniet ziet het er voor een van de grootste aaneengesloten stukken natuur in de Dendervallei én tegelijkertijd ook voor haar landschappelijke, recreatieve en toeristische potentialiteiten niet rooskleurig uit…

Taakverdeling Verder richting Appelterre liggen de grote schuurvlakten van de Dender vooral op de rechteroever. Daar is Aminal afdeling natuur bezig met een aankoopproject in o.a. de Kwaadbroeken te Pollare. Wij richten als Natuurpunt Ninove vooral onze energie op de linkeroever. Zo worden met goede afspraken en verstandhouding de krachten optimaal benut ! De erosiewal van de Dender komt hier net naast de Rietstraat te liggen, nadien loopt deze over in de Nonnenborrestraat. Borre komt van borne wat bron betekent. En inderdaad: langsheen de erosiewal treffen we op regelmatige afstanden kwelzones aan, met in een paar gevallen zeldzame, mooie goudveilvegetaties.

Jammer genoeg is er in het verleden op diverse plaatsen gestort: een gemeentelijk (slecht) afgedekt stortje van voor de fusie, enkele ophogingen met inert materiaal en een nog steeds actueel sluikstortje. Een schande dat er in deze tijd nog mensen zijn die nog niet eens de weg naar het goed uitgebouwde Ninoofse containerpark vinden.

Er werd PV opgesteld.

Respect voor het bestaande Het grondgebruik in dit gedeelte van de vallei bestaat voorna-

nr 4 - oktober 2003

Joost Mertens

Joost Mertens

Turfput te Eichem.

melijk uit graaslanden en populieraanplantingen. Dit was vroeger anders. Op de kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden van de Graaf de Ferraris (1771-1778) merken we duidelijk dat vrijwel de gehele Dendervallei een landschappelijk zeer open structuur van hooilanden bezat. Met de expansie van de luciferindustrie in de Denderstreek vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw ging dit open karakter grotendeels verloren door de aanplanting van populierplantages. Zo gingen ook een aantal waardevolle hooilanden verloren; maar tegelijkertijd heeft zich op een deel van die plaatsen de voorbije 150 jaar soms een waardevolle alternatieve vegetatie ontwikkeld als ondergroei in die populierbosjes die niet te lijden hadden onder een te ver doorgedreven drainage. Met het verdwijnen van de luciferindustrie uit Ninove (sluiting UNAL Ninove in 64, sluiting luciferfabriek Merckx in 73) en recent ook te Geraardsbergen verdwijnt ook de streekeconomische relevantie

nr 4 - oktober 2003

Maaibeheer op de Elverenberg.

van de Populier. Jarenlang werd de populier bestempeld als oorzaak van banalisatie en achteruitgang van soortenrijkdom.

Recente inzichten zijn hier echter veel meer genuanceerd.

Voor diepgaande kwaliteitsvolle informatie hierover verwijzen we graag naar de recente Natuur.focus, het wetenschappelijk tijdschrift van Natuurpunt.

Bij keuzes van heraanplant zullen we dus niet fanatiek alle populieren verwijderen, maar opteren voor een evenwicht van respect voor de streekhistoriek en meer ecologische authenticiteit.

Kansen Voor het beheer van de door Natuurpunt verworven weilanden zijn er beheerscontracten opgesteld met de plaatselijke landbouwers. Een bewuste positieve maatschappelijke keuze.

Naarmate de oppervlakte reservaat hier toeneemt en de veestapel gelijk blijft, zal de graasdruk afnemen, waardoor er een grotere ecologische diversiteit ontstaat. Een win-win situatie

voor landbouw en natuur. Aangezien het jaagpad op de overzijde van de rivier ligt, biedt de linkeroever ook meer mogelijkheden om in de toekomst de verloren gegane relatie tussen rivier en alluvium in ere te herstellen. Eens het reservaat binnen een aantal jaar een aanzienlijke oppervlakte heeft, verwachten we hier veel van het beleidsinstrument natuurinrichting.

Ingrepen om de relatie tussen landschap en rivier te herstellen zullen sterk ten goede komen aan de nu reeds aanwezige natuurwaarden van natte gradiÍnten: moerasplanten, riet-, waad- en watervogels, libellen, boomvalk,‌.

INFO

Wouter Mertens 054 - 32 51 71 mertens.wouter@tiscali.be

11

V

A Vogelparadijs aan de Dender en de Schelde

Z V Z

om binnen enkele jaren ook dieren in het Denderbekken te zien ? Afwachten en beide voeten op de grond houden. Waarnemingen worden gemeld op de Beverlijn op het nummer 0478-79 52 46.

A Siesegem

Minister Van Mechelen keurde op 10 juli de afbakening van het eerste regionaal stedelijk gebied Aalst goed. Hierdoor zullen o.a. een aantal woonuitbreidingsgebieden binnen de afbakening herbestemd worden tot woongebied en wordt er o.a. 97 ha bedrijventerrein gepland op de Siesegemkouter. Binnen de 60 dagen na publicatie in het Belgisch staatsblad kan nog een juridische procedure opgestart worden via de Raad van State.

A Bezetters Hoppeboss

De prijs voor de democratie werd deze zomer terecht uitgereikt aan de bezetters van het Lappersfortbos en het Hoppebos. Proficiat ! In het Hoppebos komt politie in actie tegen mensen die opkomen tegen illegale praktijken. Een bezetting werd er met militair machtsvertoon verwijderd en de bezetters hun bezittingen werden in elkaar getimmerd. Zelfs vrije nieuwsgaring wordt er bemoeilijkt. Kortom, de uiterste kwetsbaarheid van onze democratische vrijheden t.o.v. geld en macht wordt er pijnlijk duidelijk.

Joost Mertens

Joost Mertens regelde een toestemming zodat er tijdens de weekends met goed weer deze herfst door Wim D’Haeseleer wetenschappelijk vogels geringd worden aan het RWZI te Liedekerke. Bij het ringwerk kreeg men o.a. volgende leuke exemplaren te verwerken: waterrietzanger, snor, paapje, twee sprinkhaanrietzangers, een vijftal blauwborsten, een vijftal ijsvogels en groene spechten, een 140 tal rietzangers en massa’s kleine karekiet.

Sedert lange tijd ringt Dirk De Mesel in de rietkragen van het Konkelschor, een Natuurpuntreservaat aan de Schelde op de grens van Schoonaarde en Berlare. De opmerkelijkste vondsten van dit jaar waren grote karekiet, draaihals en veldrietzanger!

En tot slot vlogen de volgende soorten in de netten in Sint-Gillis (wachtbekken 6): 3 x snor, 5 x draaihals, waterrietzanger en grauwe klauwier.

Wanneer deze Dendriet in je bus valt, zal de beste trekperiode voor rietvogels reeds voorbij zijn…

Z V

Vogelringer Wim D’Haeseleer met 2 ijsvogeltjes.

Er zijn op illegale wijze bevers uitgezet in de Dijle. Eigenlijk jammer dat particulieren het heft in eigen handen nemen ipv dergelijke dingen over te laten aan wetenschappers. De diertjes zijn vrij mobiel, zodat er reeds waarnemingen zijn in het Demerbekken. Vormt de Brusselse agglomeratie en het Zennebekken een te grote hindernis

12

Thomas De Maeseneer

A Bevers

De politie rukt aan met het waterkanon

nr 4 - oktober 2003

A Envirodesk

Envirodesk is een dynamische website met nieuws, persberichten, nieuwe wetgeving enz… over alle milieudomeinen. Neem eens een kijkje op www.envirodesk.be.

Indien de waarneming door de erkenningscommissie zou aanvaard worden als een wilde vogel, zou het om het eerste geval in België gaan.

A Ooievaars

Op 12 augustus werd een groep van 20 ooievaars gesignaleerd te Denderleeuw, de dag nadien 14 exemplaren te Geraardsbergen… en wat volgde er nog na het afsluiten van deze Dendriet ? Het wordt blijkbaar een jaarlijkse traditie om tijdens de tweede zomerhelft grotere groepen te zien in de regio !

Ten gevolge van aanslibbingen werd de scheepvaart op de Dender verboden tussen de sluis van het kanaal Blaton-Ath en de sluis van Lessen.

Toch is de scheepvaart met boten met een diepgang van minder dan 1 m soms mogelijk. Men moet dan een bijzondere toelating aanvragen op het districtsbureau (tel. 068-84 15 75). De vermindering van de scheepvaart zorgt enerzijds voor bijkomende rust en broedmogelijkheden voor oeverbewonende vogels. Anderzijds brengt de scheepvaart op warme dagen wel nodige zuurstof in het water.

A Stiltewandelingen

Zowel op 16 als op 23 november organiseert de Helix een stiltewandeling. Het is een zes kilometer lange wandeling met doe-activiteiten waar stilte en de geluiden van de natuur beleven, genieten en onthaasten centraal staan. Deelname is gratis. Laarzen of stevige stapschoenen zijn gewenst. Afspraak om 14 uur aan de parking van het educatief centrum, Hoogvorst 2 te Grimminge. Een plannetje om de Helix te bereiken vind je op de website: www.dehelix.be.

A Voetgangersbrug

Op vraag van Minister Sannen besliste Minister Bossuyt om de voetgangersbrug langs de E40 over de Dender opnieuw te installeren. Hoera !

Een belangrijke impuls voor verantwoorde recreatie in de Dendervallei. De variatie in wandel- en fietsmogelijkheden zal door deze ingreep fors uitbreiden.

Joost Mertens

A Aanslibben Dender

Ingezoomde live-foto van de Sakervalk in de Rietbeemd.

A Regenwater

Er komt binnenkort een bijzonder goed boek op de markt van Hugo Van Der Stadt: “Nieuwe wegen voor het regenwater”. Een aanrader voor iedereen die met waterbeleid in de Denderstreek bezig is. Info bij ecobooks@pi.be

A Honegem model

Het Aalsterse college besliste vorige week om de Onegem als eerste modelproject voor een straat met een gescheiden rioleringsstelsel uit te kiezen.

A Natuur te Aalst

Een van de doelstellingen van het Vlaamse Beleid is de biodiversiteit in stedelijk gebied verhogen.

Ze vergroot immers de leefbaarheid in de stad en waardeert panden op in de buurt.

Volgens het recente natuurrapport is Aalst een van de weinige steden waar de trend de verkeerde richting uitgaat. Voor info over het natuurrapport, surf naar www.instnat.be

A Zeldzaam beestje

Midden juni werd door een groep natuurpunters een Sakervalk waargenomen in de Rietbeemd.

nr 4 - oktober 2003

13

Afdelingsnieuws

Het natuurreservaat “Den Dotter” is gelegen langsheen de Molenbaan tussen De Gotegemmolen en de Engelsmolen (grondgebied Haaltert & Erpe-Mere). “Een schilderachtig wandelgebied waarin de wieg van de gemeente Haaltert zich bevond” (W. De Loose).

Zowel historisch als natuur-ecologisch is dit gebied meer dan de moeite waard.

Daarom startte de Wielewaal (sedert 2001 gefusioneerd met Natuurreservaten tot Natuurpunt), afdeling Groot-Haaltert, in 1999 met de procedure om dit gebied te laten klasseren tot reservaat.

Na heel wat voorbereidingswerk werd het erkenningsdossier ingediend, dat ontvankelijk en volledig werd verklaard op 15 oktober.

Hierop volgde een periode waarbij dit dossier beoordeeld werd door verscheidende instanties waaronder: Vlaamse Hoge Raad voor Natuurbehoud Vlaamse Hoge Bosraad AMINAL afdeling Natuur (Administratie voor MIlieu-, NAtuur- & Land & waterbeheer) AMINAL afdeling Bos & Groen AROHM afdeling Monumenten & Landschappen (Administratie voor Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen).

Op basis van de geformuleerde op- en aanmerkingen stelde AMINAL Natuur ons twee kritische vragen over de samenstelling van de perimeter en de begrazingscultuur met Hooglanders.

Natuurpunt kon dit uiteraard voldoende motiveren.

14

Stijn De Ryck

Reservaat Den Dotter is geboren

Bijna één jaar later was de kogel door de kerk. Op 13 juni 2003 werd het ministerieel besluit houdende de erkenning van het natuurreservaat “Den Dotter” te Erpe-Mere en Haaltert en de vaststelling van de uitbreidingszone ondertekend door Ludo Sannen, Vlaams Minister van Leefmilieu & Landbouw.

Dit besluit verscheen in het Belgisch Staatsblad op 22 juli 2003.

Natuurpunt Groot-Haaltert neemt de gelegenheid te baat om alle personen oprecht te danken die percelen hebben willen verkopen om dit project te kunnen realiseren. Wie wil meewerken aan de uitbouw en het beheer van het reservaat, kan zich steeds melden bij het bestuur.

Een volgende maal verschijnt een uitgebreid woordje over het beheer van het gebied zelf.

INFO

Afdeling Groot-Haaltert

Moerasspirearuigten en dottergraslanden: den Dotter heeft zijn naam niet gestolen.

Stijn De Ryck 053 - 62 71 23 stijnderyck@busmail.net

nr 4 - oktober 2003

DENDERKALENDER zaterdag 4 oktober Nationale Vogelkijkdag afd. Denderleeuw 6

1

h

5

8:00 – 14:00 Depot Wellemeersenstraat, Wellemeersen Jaarlijkse trekvogeltelling vanaf het centrum van de kouter te Denderleeuw: telpost Vlamovenkouter.

Bruno De Bruyn, 0496-59 52 43 Warme kledij & picknick zondag 5 oktober Wandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke

10:00 – 12:00 Liedekerke – ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat 1 Wandeling van 4 km in het kader van de nationale vogelkijkdag. h Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be

enkele honderden meter afstand van het stadscentrum. Het Osbroek is een voormalig elzenbroek door de eeuwen uitgehold in de hellende linkeroever van de Dender. Deze wandeling staat in het kader van de paddestoelen en wordt begeleid door 2 specialisten terzake. I.s.m. de stad Aalst. h Dienst Leefmilieu, 053-73 24 12 of antonia.geerts@aalst.be zondag 5 oktober Week van het bos: Herfst in Cotthembos afd. Lede-Houtem 14:00 – 17:00 Dorp St. Lievens-Houtem 1 Dit prachtige boscomplex staat nu op zijn mooist qua kleuren en paddestoelen. Mooie wandeling, ook voor families. ☺ Peter D’Hondt & Herman Derder h Herman Derder, 053-80 01 10 herman.derder@pi.be zondag 5 oktober Fietstocht nationale vogelkijkdag afd. Affligem-Liedekerke

Kievit zondag 5 oktober Paddestoelenwandeling in het Osbroek afd. Aalst 10:00 – 12:00 Infobord Osbroek, F. Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) Aalst 1 Dit waardevolle natuurreservaat bevindt zich in vogelvlucht op slechts

nr 4 - oktober 2003

14:00 – 17:00 Start aan de vogelkijkhut aan de Aquafinvijver te Liedekerke 1 Fietstocht in het kader van de nationale vogelkijkdag. Met de fiets vanaf de vogelkijkhut langs de Dender, via Erembodegem naar de Wellemeersen en terug naar de Aquafinvijver (12 km). In samenwerking met vogelwerkgroep Cinerea. h Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 5 oktober Gezinswandeling Den Dotter afd. Groot-Haaltert 14:30 Gotegemmolen, Gotegemstraat, grens Haaltert - Erpe-Mere/Aaigem h 053-62 28 63

uur van vertrek

7

plaats van afspraak

h informatie contact-

1 ☺

uitleg over de uitstap gids

bijzonderheid persoon

5

zeker meebrengen

weekend 10-12 oktober Paddestoelenweekend in de Argonne afd. Affligem-Liedekerke

1 Paddestoelenweekend in de Argonne (Givry, Frankrijk) (met Hans Vermeulen) ism Natuurpunt ZW-Brabant. Er zijn ook natuurwandelingen voor anders geïnteresseerden.

7 Inschrijven door storting van € 25 op rek. 035-0547331-01 van Natuurpunt Z-W Brabant met vermelding “Argonne zwammen” + aantal personen h Pierre Kestemont, 02-377 52 10 zondag 12 oktober 11-11-11 wandeling: WATER afd. Affligem-Liedekerke Tussen 13:00 en 15:00 Ingang Aquafin, parallelpad aan de N208, Industriepark Liedekerke 1 Wij wandelen samen met 11-11-11 (Affligem). Thema: water in al zijn facetten langs de vogelkijkhut (Dender), de watertoren (Teralfene), de vijvers Pastorij (Hekelgem) (5 of 12 km). h Luc De Baere, 053-41 42 31 zaterdag 18 oktober Vierde grote milieu- en natuurquiz van de Denderstreek afd. Affligem-Liedekerke 19:30 KTA, ingang en parking Kleemputtenstraat 16, 20, Liedekerke.

1 Vierde grote milieu- en natuurquiz van de Denderstreek. Max 4 personen per ploeg. Uitgebreid prijzenpakket !

7 Vooraf inschrijven door storting van € 15 op rekening 001-3386886-13 van Natuurpunt Liedekerke, met vermelding “quiz” en naam van de ploeg. h Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be

15

Daan Stemgée

tussen Lede, Erpe en Aalst en beslaat 200 ha. Het beheer is in handen van de vrijwilligers van Natuurpunt. Zij nemen je mee naar de mooiste plekjes. ☺ Koen De Maere h Dienst Leefmilieu, 053-73 24 12 of antonia.geerts@aalst.be

Hoge Buizemont, Overboelare

1 Wintergasten in de late herfst. h

zaterdag 22 november 8ste Verfijnd Eetfestijn

zondag 2 november

Roodgerande houtzwam. zondag 19 oktober

Themawandeling Paddestoelen: Park van Mesen afd. Lede-Houtem 10:00 – 12:00 Dorp St. Lievens-Houtem 1 Dit prachtige boscomplex staat nu op zijn mooist qua herfstkleuren en paddestoelen. Mooie wandeling, ook voor families. h Herman Derder, 053-80 01 10 herman.derder@pi.be zondag 19 oktober Familiewandeling Pamelse meersen afd. Affligem-Liedekerke 14:00 – 17:00 Café Den Dreef, Denderstraat, Liedekerke 1 Wandeling van 5 km. h Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be vrijdag 24 oktober

Wandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke 10:00 – 12:00 Liedekerke – ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat 1 De natuur maakt zich klaar voor de winter. Wandeling van 3 km. h Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be

1

☺ 7 h

zondag 2 november

1

7 h

Gezinswandeling Den Dotter

zondag 9 november Familie-uitstap naar het Zoniënwoud

1

7 ☺

afd. Affligem-Liedekerke 13:00 – 18:00 Parking station Liedekerke, kant Liedekerke.

Wandeling van 5 km olv een gids van het Zoniënwoud + bezoek aan het Bosmuseum.

Vooraf inschrijven ! Deelname in de kosten: € 5 Jacqueline Arickx, 053-67 13 45, jaar@advalvas.be zaterdag 15 november Dag Van De Natuur: herfst, mossen en zwammen

afd. Denderleeuw ¸ 14:00 – 17:30 Infobord Rodestraat, Wellemeersen Denderleeuw ☺ Peter Tolleneer h Bruno De Bruyn, 0496-59 52 43

afd. Erpe-Mere, Aalst en Lede-Houtem 12:00 – 14:30 & 17:30 – 21:00 Zaal VTI, Eikstraat 4, Aalst (verbinding Parklaan en Geraardsbergsestraat) Eetfestijn ten voordele van het reservatenfonds project Honegem.

Verfijnde gerechten, 3-gangen menu’s (ook vegetarisch) en kindermenu.

Reservatie gewenst !

Peter D’Hondt, 053-80 72 57 peter.dhondt@pandora.be zondag 7 december

afd. Groot-Haaltert

Dialezing fauna en flora Madagaskar afd. Affligem-Liedekerke 20:00 – 22:00 Gemeenschapscentrum De Warande, Gemeentehuis, Opperstraat 31, Liedekerke Belevingsavond. Lezing met dia’s over het ontstaan en de onwikkeling van de merkwaardige fauna en flora in Madagaskar Jacqueline Arickx Deelname in de kosten: € 6 Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be

zondag 2 november

14:30 Gotegemmolen, Gotegemstraat, grens Haaltert - Erpe-Mere/Aaigem h 053-62 28 63

Godfried Merlevede, 068-33.51.06 g.merlevede@tiscali.be

Wandeling in Liedekerkebos

1 ☺ h

afd. Affligem-Liedekerke 10:00 – 12:00 Liedekerke – ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Wandeling in en rond Liedekerkebos van 3 km. Thema: water.

Jacqueline Arickx Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 7 december

Natuurwandeling in het Kravaalbos afd. Aalst 10:00 – 12:00 Hof te Putte, Putstraat 99, MeldertAalst 1 Het Kravaalbos is één van de laatste bossen die overblijven van het vroegere Koolwoud, waartoe ook het Zoniënwoud en het Hallerbos behoorden. In de volle middeleeuwen kreeg het bos grote bekendheid van wege de zandsteengroeven. Een ervaren natuurgids helpt je de waardevolle fauna en flora van dit bos ontdekken. h Dienst Leefmilieu, 053-73 24 12 of antonia.geerts@aalst.be

Natuurwandeling in den Honegem afd. Aalst 10:00 – 12:00 Grens Aalst-Lede, ter hoogte huisnr 108 te Onegem Aalst 1 Het officieel erkende natuurreservaat Honegem ligt op de grens

16

zondag 16 november

zondag 7 december

Wandeling De Rietbeemd

Gezinswandeling Den Dotter

afd. Geraardsbergen 14:00 – 17:30 parking De Cocane, top van de

afd. Groot-Haaltert 14:30 Gotegemmolen, Gotegemstraat,

nr 4 - oktober 2003

h

grens Haaltert - Erpe-Mere/Aaigem 053-62 28 63 zondag 14 december Familie-uitstap naar Harchies

1 ☺ 7 h

5

afd. Affligem-Liedekerke 9:00 – 17:00 Parking station Liedekerke, kant Liedekerke Familie-uitstap naar het vogelparadijs van de moerassen van Harchies, 7 km.

Sandro Van Opdenbosch Vooraf inschrijven !

Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be Picknick

mooiste plekjes in de Gerstjens, een groene zone langs de rechteroever van de Dender. ☺ J Geert Rohaert en Bart Backaert h Dienst Leefmilieu, 053-73 24 12 of antonia.geerts@aalst.be zondag 4 januari

h

zaterdag 15 november Dag van de Natuur, Beheerswerken Sint-Onolfspolder

Glühwein-winterwandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke 10:00 – 12:00 Liedekerke – ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat 1 Winternatuurwandeling van 3 km met Glühwein in Liedekerkebos. h Erik De Block, 053-68 35 88 edebe@advalvas.be

afd. Dendermonding

1 7 h

5

zondag 14 december

1

☺ h

zondag 4 januari Natuurwandeling in de Gerstjes afd. Aalst 10:00 – 12:00 Parking Gerstenhof, Gerstenstraat 12 Erembodegem-Aalst 1 Erkende natuurgidsen tonen de

9:00 – 17:00 Appels veer, zijde Appels Planten van els en es op vorige winter gekapt populierenbos.

Er wordt voor een lunch gezorgd voor wie de volledige dag blijft.

Stefaan Thibau 052–42 69 72 Laarzen en spade zaterdag 15 november

Wandeling winterlandschap Congoberg afd. Geraardsbergen 13:30 – 17:00 Kerk Vollezele De Congoberg is die mooie heuvel net buiten ons gebied, die we zien liggen vanaf de top van de Bosberg.

Een grillig reliëf met beekvalleitjes, kleine bosjes, hagen en knotwilgen.

Goed decor voor een fikse wintertocht van 9 kilometer.

Jean Van Holen & Koen Steenhoudt Koen Steenhoudt, 054-58 67 58 k.steenhoudt@belgacom.net

Pamel (Roosdaal).

Vooraf bellen naar Marc Michiels, 053-67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

Dag van de Natuur, Beheerswerken Walputbeek

BEHEERSWERKEN zaterdag 25 oktober Beheerswerken Heidemeersen afd. Dendermonding 9:00 – 17:00 1 Opruimen kruinhout van een gekapt populierenbos. h Vooraf bellen naar Stefaan Thibau, 052-42 69 72 zondag 26 oktober Beheerswerken Pamelse meersen afd. Affligem-Liedekerke 9:00 – 17:00 Langestraat Liedekerke (tegenover het Molenhof), grens Liedekerke-

afd. Ninove

1 h

5

9:00 – 17:00 Parking Schrijnwerkerij “De Quick”, Eggerstraat-Noord te Meerbeke Knotten van knotwilgen en opruimen kruinhout Koen Cochez, 055 – 50 35 65 Laarzen, werkhandschoenen, hakbijltjes

zaterdag 6 en zondag 21 december Beheerswerken Sint-Onolfspolder afd. Dendermonding 9:00 – 17:00 1 Kappen van populier. h Vooraf bellen naar Stefaan Thibau, 052-42 69 72

Stiltegebied Dender en Mark

nr 4 - oktober 2003

17

BOOTTOCHT OP DE SCHELDE Van Dendermonde tot Ruppelmonde

EEVAREN M E !

J T LA A

Unieke tocht langs stille waters 1

Voor elk wat wils: A idyllische groepen landschappen A zeldzame wintervogels A plezier en een warme natuurpuntsfeer

18

Parking einde Noordlaan Dendermonde (kant Schelde)

8 februari om 8.45 u

7

Inschrijven verplicht door overschrijving € 8 (kinderen € 6) op rekeningnr.: 001 - 3663323-97

5

Picknick, verrekijker

h

Peter D’Hondt: 053 - 80 72 57

nr 4 - oktober 2003

Anno 2003 zorgden niet enkel uitzonderlijke weersomstandigheden (extreme voorjaarsoverstromingen gevolgd door maandenlange droogte) voor ongewone perikelen. Naast een noodzakelijk aangepaste beheersuitvoering in steeds meer natuur door de afdeling vergde de opvolging van meerdere cruciale beleidsdossiers extra aandacht: niet alleen de klassieke beheersschema’s, maar vooral externe factoren dienden kritisch te worden doorgelicht.

De Vlaamse regering catalogeert alle overstromingsgebieden met het oog op de maximale benutting van hun wateropvangcapaciteit: dat na 34 maanden overstroming ook de meest waterminnende zeggen afsterven in de rivieralluvia wordt ondergeschikt aan andere waterellende.

In opdracht van de AWZ werkte het Instituut voor Natuurbehoud aan de ecologische gebiedsvisie voor de Dendervallei: de vegetatietypen in de eigenlijke NP-reservaatpercelen worden daarbij ruw geregistreerd (bijv. in casu 5% van 100 ha Molenbeekmeersen).

De NV Aquafin plant nog steeds verder betonnen overstorten en kilometerlange, ondergrondse collectoren in de lokale natuurreservaten: het beloofde overleg blijft echter uit.

De Vlaamse regering keurde het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (Rup) “afbakening regionaalstedelijk gebied Aalst” definitief goed: daarbij worden de komende 30 jaren 124 ha extra bedrijventerreinen (Erembodegem-Zuid: 22 ha; DenderleeuwOost: 5 ha en Keppekouter: 5 ha) en nog eens 125 ha extra voor 4.000 nieuwe woningen gepland. Ook in het Ontwerp Structuurplan Denderleeuw wordt de natuur verder afgekalfd (de afdeling werd geen stemrecht toegemeten in de GECORO). De uitvoering van het eerder goedgekeurde GNOP wordt daarbij verder ingevroren. Een gemeentelijke samenwerking met NP rond de Molenbeekmeersen blijft, onder druk, principieel uitgesteld.

Voor de Wellemeersen werd een provinciaal wandelpad uitgewerkt, doch een provinciale fietsroute

nr 4 - oktober 2003

De inzet van steeds meer Galloways (24 in 2003) vergt aangepaste omheiningen en drinkwatervoorzieningen: doorgeknipte draden en gestolen veedrukpompen vergden meermaals allehens aan dek; 2 jaar geleden uitgeslibde poelen bleken bij droogvalling opnieuw reeds voor 50% dichtgeslibd, ondanks de bodemuitspreiding destijds, en ook eenmalige maaibeurten blijken ontoereikend in meerdere hooilanden wegens hun jaarlijkse Dender-innundaties.

De 58 Canadese ganzen verhuisden in augustus uiteindelijk gezwind naar de Gatesvijver, waar zij enkel niet aan het door de lokale vissersclub uitgezette Diamantkruid (achter draad) konden grazen.

Of wat conservators lijden kunnen, ware het niet dat in 2003 o.a. opnieuw hermelijn, bunzingjongen, laatvlieger en… een eerste eikelmuis in het lokale kasteelpark werden ontdekt !

Daan Stemgée

Veel gewoel in de Wellemeersen

INFO

Afdeling Denderleeuw

(2 fietsbreedtes) diende te worden afgeleid wegens bedreiging van het laagveen. Een herzien wandelcircuit met o.a. 300 m knuppelpaden, via beste offerte aan de gemeente en plaatsing door NP, vergde meer dossiercoördinatie dan de recreant ooit zal vermoeden. Bij redactie van dit artikel werd de bouwvergunning voor een vogelkijkhut te Erembodegem eerstdaags verwacht. Het herstel van een Denderoversteek voor voetgangers via de E40-brug werd door Vlaams minister G.Bossuyt onderzocht.

Nieuw knuppelpad in de Wellemeersen.

Eric De Tré 053 - 66 04 32 eric.detre@vhm.be

19

Afdeling Aalst Affligem-Liedekerke Kluisbos versus Reuzenberenklauw

Nu er in het Kluisbos sedert de uitdunning vorig jaar nog maar weinig bomen staan, heeft een andere, ongenode gast zijn intrede gedaan. De reuzenberenklauw heeft er zijn stek gevonden en zorgt door zijn massale aanwezigheid voor een futuristisch aandoend decor De inheemse berenklauw of Heracleum spondilos komt in tuinen en in het wild voor langs bosranden en wegen. De plant wordt circa twee meter hoog. Hij groeit het best op vochtige, voedselrijke zandgrond bij voorkeur in de buurt van bomen en struikgewas. Deze berenklauw is normaal eenjarig en wordt tweejarig als hij wordt gesnoeid. Na de bloei die van juni tot oktober duurt, sterft de plant af. Hij zaait zichzelf uit.

Wim Van Grieken

De uitheemse of Perzische berenklauw, Heracleum mantetegazzianum, is oorspronkelijk afkomstig uit de Kaukasus. Beide soorten danken hun naam aan de Griekse held Heracles die als eerste de geneeskrachtige eigenschappen van deze plant zou

20

Nieuwe gast in het Kluisbos: de Reuzenberenklauw

hebben ontdekt. De reuzenberenklauw is evenwel veel forser. De bladeren zijn langer dan één meter.

De stengel is roodgevlekt. De plant wordt drie tot vier meter hoog en is een vaste plant.

In het vroege voorjaar komen de in elkaar gevouwen bladstengels als klauwen uit de grond. Ze groeien heel snel en spoedig bedekken ze de bodem. In mei beginnen de bloemstengels te groeien. De diepgeveerde en lobbige grote bladeren zijn evenals de stengels ruw behaard. De geribde stengel is heel fors, een doorsnede van 10 cm is heel normaal.

De bloemschermen zijn net als de hele plant indrukwekkend. Ze bestaan uit groepjes bloemen die samen kleine schermpjes vormen doordat de steeltjes dichtbij elkaar staan. Op hun beurt staan die schermpjes weer groepsgewijs op de lange hoofdstengel. De veelstralige grote bloemschermen, witroze of groenig van kleur, worden druk bezocht door allerlei insecten. Zij verzamelen het stuifmeel dat volop aanwezig is. De berenklauw is dan ook bij imkers een geliefde plant.

Zo gigantisch als de bloemschermen zijn, is ook de zaadproductie.

De jonge bladeren en scheuten van de gewone berenklauw kunnen als sla worden gegeten.

Vroeger werden de bladeren ook als voedsel voor varkens gebruikt. Vandaar ook de volkse benaming “varkenskool”. In Polen en Siberië maakt men van de plant ‘barszcz’, half bier en half soep.

De bladeren worden met de zaden gekookt en daarna laat men het kooksel gisten.

Aan de plant werden een aantal geneeskrachtige eigenschappen toegemeten. Een fijngemalen stukje wortel werd om de hals gehangen als remedie tegen epilepsie. Een afkooksel van fijngemalen wortels werd ingenomen bij buikloop. Het regelmatig eten van wortels en blad zou zenuwversterkend zijn. Het eten van het blad helpt tegen darmklachten. Een zekere Leclerc ontdekte in 1926 de stimulerende werking van de plant op de geslachtsdrift met een alcoholisch aftreksel uit de zaden. De plant zou helpen bij hoge bloeddruk en menstruatieproblemen.

De reuzenberenklauw was ook een tijd lang fel gegeerd voor droogboeketten.

Bovendien is de stengel van de reuzenberenklauw omvormbaar tot didgeridoo, het blaasinstrument van de Aboriginals. Het mondstuk wordt met was ingestreken. Sommige mensen lakken de buis om een betere klank te bekomen. Voor de binnenkant wordt de lak verdund en wordt de stengel gedraaid

nr 4 - oktober 2003

tot er overal lak zit. Men kan er ook een regenratel van maken. In een stuk holle stengel van ongeveer één meter worden in de vorm van één of twee tegengestelde spiralen tandenstokers of nageltjes dicht bij elkaar ingeprikt. Er worden gedroogde erwten of rijst in gestopt en de buis wordt dichtgemaakt. Wanneer men de buis in een golvende beweging beweegt en omdraait maakt dat een geluid dat klinkt als regen of het ruisen van de zee.

Maar aan deze positieve kant van de medaille is ook een keerzijde. De harde haartjes op de stengel en de bladeren kunnen de huid beschadigen. Uit de stengel komt sap dat cumarinen en fucomarinen bevat.

Het maakt de huid overgevoelig voor zonlicht.

Contact met het zonlicht zorgt eerst voor een rode plek en daarna voor blaren die wekenlang voor problemen kunnen zorgen. Volgens sommigen kan er zelfs bloedvergiftiging van voortkomen. Zeker kinderen moeten oppassen. De reuzenberenklauw is een indrukwekkende plant en nodigt uit om een gevecht aan te gaan, maar zijn weerwerk is venijnig.

de kieming van het zaad. Beweiding schijnt te helpen maar is niet evident in het bos.

De bloemhoofden afhakken voordat het zaad gevormd is kan wel. Het zaad moet wel minutieus worden afgevoerd want het kan nog narijpen.

Eens de berenklauw er is, zit hij op een zaadbank die voor vele nageslachten kan instaan.

Het Kluisbos wordt platgetreden door de reuzenberenklauw. Weet iemand raad ?

Wim Van Grieken Technische fiche: Heracleum spondilos: inheemse berenklauw Heracleum mantegazzianum: uitheemse Perzische reuzenberenklauw, oorspronkelijk afkomstig uit de Kaukasus.

Familie: schermbloemachtige (Umbelliferae).

Maaien helpt niet want de plant heeft een dikke wortel. Uitsteken helpt al evenmin want hij houdt juist van verstoorde grond. Afbranden stimuleert

nr 4 - oktober 2003

INFO

Zowat 30 jaar geleden stonden hier aan een bouwvallige woning een zestal van die toen vrij zeldzaam voorkomende reuzen ten gerieve van bloemisten voor hun droogboeketten. Met de mode verdween ook de interesse voor de reuzenberenklauw. De woning werd verbouwd, de tuin werd aangelegd en de plant verdween. Tot hij enkele jaren nadien plots terug opdook in de boomgaard van de buren, eerst beperkt maar al vlug in vrij groot aantal. Goedbedoeld ging de buurman op een zonnige namiddag en in ontbloot bovenlijf de reuzenberenklauw ecologisch met maaier en schop te lijf. De reuzenberenklauw leek tijdelijk uit zijn tuin verdwenen maar hij hield er pijnlijke brandwonden aan over en moest nog een aantal keren de procedure op een meer beschermde manier herhalen om de plant min of meer kwijt te raken.

Het probleem werd op die manier voor een deel ook alleen maar verplaatst. Sinds enige tijd is de reuzenberenklauw in het Kluizenbos aan een ongecontroleerde opmars bezig die de omgeving in een hallucinant landschap omtovert dat om ingrijpen vraagt. Maar hoe pak je dat aan ?

Wim Van Grieken

Al bij al een aangename en nuttige plant als men rekening houdt met zijn mogelijke hinderlijke effecten. Wat is dan het probleem voor het Kluisbos ?

Reusachtige schermen.

Wim Van Grieken 053 - 77 70 06 vangrieken@net4all.be

21

Afdeling Lede-Houtem

paddestoelenwerkgroep “Zwamvlok” zijn vorig jaar gestarte inventarisaties voortzetten. De wandelingen op zondagvoormiddag zullen steeds aangekondigd worden in Dendriet.

Ledezijde In verband met ons nieuw project Ledezijde starten we vanaf volgend voorjaar met dinsdagavondwandelingen door het gebied “Ledezijde”. Het is de bedoeling tijdens deze avondwandelingen inventarisaties te doen en het gebied beter te leren kennen.

We willen ook een werkgroep starten rond dit project.

Dus, wie zich geroepen voelt om zich samen met ons zijn schouders onder dit project te zetten, is van harte welkom. Vele handen maken licht werk !

Precieze data in volgende Dendriet !

Park van Mesen

Ondertussen lopen de door Natuurpunt in 2000 gestarte inventarisaties gewoon door en zal ook de

22

INFO

De beheerswerken gaan onverminderd door. Ook het BPA werd op 17 juni afgerond en de bezwaarschriften werden door het College bekeken en besproken. Wij hadden bezwaren omtrent enkele voorstellen zoals het doorbreken van de muur en het voorstel van de GECORO (waar geen natuurverenigingen in zetelen, enkel een wildbeheerseenheid) om de muur te slopen.

Het College is trouwens ook niet te vinden voor het slopen van de muur, omdat dit de geborgenheid en intimiteit van het park volledig teniet zou doen. Men wacht op de bouwvergunning voor de afsluiting tussen het park en de ruïne en er zal een aanvang gemaakt worden met de plannen voor de bouw van een vlonder aan de noordzijde van de vijver, omdat zich hier het vochtigste gedeelte van het park bevindt. Men wil aldus de typische flora bewaren en voor teveel betreding behoeden.

Daan Stemgée

Op 25 mei, de dag van het park, werden op drie wandelingen een 300-tal mensen verwelkomd. De jonge reigers lieten zich van hun beste kant zien.

Eind maart werden 39 bewoonde nesten geteld, wat resulteerde in een groot aantal jongen. Op sommige nesten werden 4 jongen genoteerd.

De muur rond het Park van Mesen. Van slopen gevrijwaard?

Herman Derder 053 - 80 01 10 herman.derder@pi.be

nr 4 - oktober 2003

Afdeling Geraardsbergen

Gratis brandhout te verkrijgen !

plekken blijven waar de riet- en zeggevegetaties zich kunnen handhaven, terwijl andere plekken zullen dichtgroeien met wilgen, elzen en essen.

Op die manier zal er een natuurlijk landschap ontstaan waarin de perceelsgrenzen vervagen en er geleidelijke overgangen komen van kleine bosjes via mantel- en zoomvegetaties naar natte ruigten en graslanden.

De stammen van de populieren worden verkocht aan een houthandelaar, maar het kruinhout moeten we zelf opruimen. Vandaar deze oproep: wie meehelpt om het kruinhout op te ruimen, mag het brandhout gratis meenemen. De eerste bomen worden waarschijnlijk in september gekapt.

GeĂŻnteresseerden kunnen contact opnemen met de conservator, Johnny Cornelis: tel 0474/ 58 08 38.

nr 4 - oktober 2003

23

Koen Steenhoudt

INFO

Sinds eind vorig jaar zijn de Boelaremeersen in Nederboelare officieel erkend als natuurreservaat.

Dat betekent dat we nu kunnen starten met het omvormingsbeheer. We willen de Boelaremeersen laten evolueren tot een gevarieerd, natuurlijk ogend rivierlandschap met een maximale diversiteit aan fauna- en flora-elementen. Daarvoor zullen de komende vijf jaar een tiental ha populieren Koen Steenhoudt verwijderd worden. Deze populieren zijn ingeplant in een natte ruigte met riet- en zeggevege054 - 5 8 6 7 5 8 k.steenhoudt@belgacom.net taties. Door de overschaduwing gaat het riet echter zienderogen achteruit. Bovendien onttrekken de populieren heel wat grondwater waardoor de watertafel zakt en er een snellere mineralisatie van de bodem optreedt (stikstof en fosfor komen vrij) met een uitbreiding van Grote brandnetel als gevolg. De typische exploitatie van populierenbestanden (kaalkap van het gehele bestand om de 15 Ă 20 jaar waarna nieuwe bomen worden aangeplant) veroorzaakt heel wat verstoring waardoor opnieuw Grote brandnetel wordt bevorderd. Na het kappen van de populieren in de Boelaremeersen zullen we geen nieuwe bomen meer aanplanten, maar laten we de percelen spontaan evolueren. Begrazing met Over vijf jaar zouden de Boelaremeersen er compleet anders moeten uitzien. runderen zal er voor zorgen dat er voldoende open

Met een prachtige lenteperiode kregen we een veelbelovende start voor een mooie zomer. En dat werd het ook: een zomer gekenmerkt door standvastig droog en zonnig weer die we ons nog heel wat jaren zullen herinneren.

Uitstekend vlinderweer dus ! En dat is ook onze leden niet ontgaan. Spontaan ontvingen we van een lid een lijst van in de tuin aldaar voorkomende vlinders.

In het kader van de monitoring van fauna en flora in onze reservaten trokken een paar leden er geregeld op uit om de dagvlinders te inventariseren in “de Heidemeersen” te Berlare. De lijst van de aldaar voorkomende dagvlindersoorten, die opgesteld werd in 2001 en deel uitmaakt van het erkenningsdossier, telde 22 soorten.

Op 22 en 23 maart 2003 werd de lente ingeluid met stralend weer: de eerste dagvlinders verschenen onmiddellijk met soorten als Gehakkelde aurelia, Citroenvlinder, Landkaartje, Dagpauwoog, Oranjetipje, Kleine vos en Koolwitje. Meteen verscheen ook massaal de Distelvlinder, een soort met een groot verspreidingspatroon. De Distelvlinder komt in haast heel Europa voor als trekvlinder en rukt in het vroege voorjaar invasief op vanuit NoordAfrika om in de zomermaanden tot aan de poolcirkel voor te komen. Persoonlijk herinner ik me hoe honderden Distelvlinders één na één begin mei op de Spaanse mediterrane stranden van de Ebrodelta arriveerden en er uit noodzaak de schaarse strandbloempjes onmiddellijk ontfutselden van hun nectar. Andere, die het niet gehaald hadden, spoelden aan op het strand. Distelvlinders kwamen dit jaar bij ons in groot aantal aan begin juni en waren toen vooral te vinden op bloeiende lavendelstruiken. De ganse zomerperiode werd gekenmerkt door een hoge densiteit. In het reservaat vonden we ze vooral op distels, in de tuinen vooral op de zogenaamde “vlinderstruik”.

Ook het Hooibeestje, een prachtig oranje vlindertje zo typisch voor de Heidemeersen, was vroeg van de partij en werd vooral op de reservaatpercelen van het rivierduinengebied aangetroffen.

Drie nieuwe soorten konden in 2003 aan de lijst

24

Dirk De Mesel

Dirk De Mesel

Zomer 2003: een waar dagvlinderfestival !

INFO

Afdeling Dendermonding

worden toegevoegd ! Op 9 juni werden tijdens een inventarisatie het Bruin zandoogje en het Groot dikkopje opgemerkt ! Op 5 augustus werd een Oranje zandoogje waargenomen. Volgens “De Nieuwe vlindergids” zijn deze soorten algemeen, toch werden ze nooit eerder in het gebied gevonden. Van de eerste twee soorten werden daarna nog verschillende exemplaren gevonden, telkens op de percelen waar wij de voorbije jaren beheerswerken uitvoerden.

Begin juli werden naast de gewone soorten, grote aantallen van het Landkaartje (tweede generatie) en van het Zwartsprietdikkopje vastgesteld. Van het Icarusblauwtje, het Bruin blauwtje, het Boomblauwtje en de Kleine vuurvlinder blijven de aantallen echter beperkt. De Kleine vos daarentegen, die het al jaren slecht deed, nam in aantal toe.

De sierlijke Koninginnenpage was eind juli/begin augustus een haast dagelijkse gast.

Op 1 augustus kwam een Oranje luzernevlinder voorbijgefladderd, nog een soort die vanuit het zuiden oprukt bij warme perioden maar in tegenstelling tot de Distelvlinder slechts sporadisch voorkomt. Op 5 augustus werd ten slotte een Eikenpage geobserveerd.

Leden die willen deelnemen aan inventarisaties of die aanvullende of interessante meldingen hebben genoteerd binnen onze regio kunnen steeds contact opnemen met ondergetekende of met de insectenwerkgroep via eric.detre@vhm.be.

Stefaan Thibau 052 - 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

nr 4 - oktober 2003

Afdeling Ninove

Waar vind je Blauwborsten ?

De Blauwborst is in Vlaanderen een broedvogel die moerassige gebieden verkiest waar lagere vegetaties, struiken en meer open of modderige plekken elkaar afwisselen. In vergelijking met een paar tientallen jaren geleden is de vogel in Vlaanderen eigenlijk niet zo zeldzaam met zo’n 2700 à 3600 paren volgens het actuele broedvogelatlas project. De beste manier om ze te ontdekken is via de zang. Vooral vanaf eind maart tot in mei is ’s ochtends vroeg en in de avondschemering de heel fragiele zang te horen met een typisch versnellend (“staccato”) deel dat overgaat in een vloeiende zang. De inventarisatietechniek brengt deze zangterritoria in kaart.

Dendervallei In de Dendervallei doet de soort als broedvogel in vergelijking met sommige andere regio’s het niet zo goed. Kerngebieden in Vlaanderen zijn de Kustpolders, het Krekengebied en de Benedenschelde. De Dendervallei ligt dus niet echt in een kerngebied. Te Geraardsbergen herbergen de Boelaremeersen twee à drie koppels, er is een zangpost in Wangrose, net over de taalgrens op de grens van Overboelare en Deux Acren, een-

nr 4 - oktober 2003

Blauwborstje

tje of twee in de Grote Meersen te Ninove, nietjaarlijks aan het zuiveringsstation van Liedekerke.

Vermoedelijk wordt de soort hier en daar wel over het hoofd gezien. De Zuidelijke Dendervallei herbergt naar schatting 10 à 15 territoria. De belangrijkste populatie in de Dendrietregio bevindt zich echter stroomafwaarts de Dender in de streek van Dendermonde en vooral langs de Schelde, waar een dertigtal koppels broeden.

Mogelijk biotoopverlies Slechts enkele van de actuele reservaatpercelen kunnen echt onderdeel genoemd worden van het typische blauwborsthabitat (bijvoorbeeld rietland met wilgenstruwelen tegen een halfkale spoorwegberm). De meeste van de genoteerde zangposten liggen in structuurrijke rietlanden en moerasspirea ruigtes die momenteel in particuliere eigendom zijn. Ze zijn zeer recent volgeplant met jonge populier die zich vrij snel ontwikkeld en op korte tijd het habitat volledig andere karakteristieken zal geven. Typische vochtige struweelsoorten zullen het dan zeer moeilijk krijgen. We hopen er met ons reservatenbeleid de komende jaren iets aan te kunnen verhelpen. Kunnen we op jouw steun rekenen ?

INFO

Elders in deze Dendriet vind je een uitgebreid artikel over de linkeroever van de Dender stroomopwaarts Ninove.

Natuurpunt Ninove is er de laatste jaren ijverig aan een reservaatproject aan het werken dat nu ruim 9 ha beslaat. Dit jaar herbergde het eerste gedeelte van de Venebroeken tot de Elverenberg een vrij mooie cluster aan blauwborst territoria.

Minimum 4 zangposten werden met zekerheid opgetekend en over drie andere konden we de twijfels niet uitsluiten dat het over een dubbeltelling van hetzelfde exemplaar ging. Er is dus een maximum van zeven mogelijke zangposten. De cluster is dus goed voor 10 à 15% van volledige Dendervalleipopulatie.

Joost Mertens

Onverhoopt grote populatie blauwborst op linkeroever Ninove

Kris De Wit 054 - 32 52 65 dewitkris@skynet.be

25

Afdeling Erpe-Mere 8ste verfijnd Eetfestijn op 22 november

Reeds voor de achtste keer organiseren de vrijwilligers van de vroegere Denderlandafdeling een eetfestijn ten voordele van het reservatenfonds.

Dankzij de opbrengst kunnen vele vierkante meters worden aangekocht in het natuurgebied Honegem, want de overheidssubsidies zijn en blijven ontoereikend.

Er is voor iedereen wat… Er is keuze uit verschillende schotels en menu’s van vis, gevogelte en ook vegetarisch of voor de kinderen. De menu’s zijn te bekijken op de website: www.natuurpunt.be/honegem .

Je kan zowel ’s middags komen eten als ’s avonds in een aangenaam kader in de restaurantzaal van het VTI in de Eikstraat te Aalst.

Reservatie is gewenst via een bestuurslid of via ondergetekende.

Welkom, smakelijk en dank u voor uw talrijke komst…

Menu 8ste verfijnd Eetfestijn Mugligytawny-soep (zachte appeltjessoep) ^

Regioactiviteit: Boottocht langs stille waters : 8 februari 2004: Schrijf je nu reeds in !

Deze brengt ons langs het mooiste stuk van het Belgische gedeelte van de Schelde: het land van de zogenaamde ‘Stille Waters’. Het is een tocht van monding tot monding, van Dender tot Rupel. Ben je nieuwsgierig waar de opnames van het TV-programma “Stille Waters” werden gemaakt ? Je krijgt het antwoord van de gids als we de idyllische dorpjes Mariekerke en St-Amands passeren. Maar er is meer natuurlijk, in dit jaargetij overwinteren hier tal van eenden en steltlopers. Deze zoeken hun maaltje in de ondiepe gedeelten of op de slikken die droog vallen bij laag tij. We krijgen ongetwijfeld uitgebreid de kans om bergeend, wintertaling, kuifeend, enz. van dichtbij te bewonderen. Tijdens de wintermaanden watervogels bekijken vanop het water zelf, is een belevenis die geen enkele natuur- en vogelliefhebber zou mogen missen. Wie een aangename boottocht wil combineren met het bestuderen van de natuur is bij ons aan het juiste adres.

Voor een lekker drankje of een lekkere verse winterse soep voor bij het lunchpakket zorgen wij (niet in de prijs inbegrepen). U zorgt mee voor de sfeer en de vogels zijn er waarschijnlijk vanzelf.

Na onze boottocht maken we nog een wandeling in een van onze natuurgebieden in Dendermonde.

8 februari: vertrek 8.45 uur op de Sint-Onolfsdijk te Dendermonde - afspraak op de parking aan het einde van de Noordlaan komende van Aalst links - terug van de boot de “Jan Plezier” om 14 uur.

- wandeling tot 16 uur.

Inschrijving verplicht door overschrijving van € 8 (€ 6 voor kinderen) op rekeningnr. 001-3663323-97.

Nootjes van Zonnevis in een sausje van kervel en tomatenblokjes

Schrijf je nu reeds in want de plaatsen zijn beperkt, hoewel er veel volk meekan !!!

Meebrengen picknik en verrekijker.

of

Kalkoenrollade met ragout van winterse groenten of

Falafel met ragout van winterse groenten ^

^

Kindermenu: Schijfje kalkoenwit met appelmoes, kroketjes / ijsje

26

INFO

Zwarte Woudtaart op een spiegel van warme kriekjes

Peter D’Hondt 053 - 80 72 57 peter.dhondt@pandora.be

nr 4 - oktober 2003

Werkgroepen Invertebratenwerkgroep WID ondersteunt afdelingen De voorbije zomermaanden werd naarstig verder getrieerd aan de opbrengsten van bemonsteringen uit Wellemeersen, Osbroek, Heidemeersen en Duivenbos (zie vorige Dendriet). Intussen groeide het aantal records 2002, na determinatie door de kleine Amadeus-kerngroep, tot 4.000 begin augustus (excl. Hymenoptera/ wespen en bijen en de meeste Diptera/ vliegen, dewelke nog volgen).

Gespecialiseerde externe medewerkers benoemden intussen nog respectievelijk de ingezamelde mieren, slankpootvliegen, dansvliegen, spinnen en slakken. Gelet op haar eerste determinatiejaar legde de kerngroep ook de ruim 500 door haar opgetekende loopkever-records voor nacontrole voor aan een expert terzake, want genitaalcontroles bleken soms onontbeerlijk voor definitief uitsluitsel.

Er wordt momenteel naarstig gewerkt aan de digitale verwerking en de koppeling aan bestaande, lokale reservaatbestanden. De eerste definitieve WID-rapporten volgen begin 2004, zodat de externe medewerkers desgewenst voorafgaand eigen deelpublicaties kunnen verzorgen.

Planning Vanaf april 2004 kunnen 2 nieuwe, grotere reservaten uit de Denderstreek uitgebreid door de WID bemonsterd worden (permanente opstelling van bodem-, water-, malaisevallen / occasionele lichtvallen, vijverbemonsteringen en sleepvangsten).

Geïnteresseerde afdelingen met meewerkende conservators kunnen daartoe thans, en nog tot januari 2004, de kandidatuur van een reservaat schriftelijk of per mail voorstellen aan het WIDsecretariaat.

De kostenverdeling van de projecten gebeurt louter o.b.v. de jaarlijkse afdelingsbijdragen (de investeringskosten werden gespreid over 5 jaar).

Elke afdeling wordt thans verzocht haar bijdrage 2003, ten belope van € 100, te storten op het WID-rekeningnummer.

Vanaf vrijdagavond 3 oktober 2003 vinden opnieuw de intussen fel gesmaakte, wekelijkse determineersessies plaats in het WID-lokaal achter taverne Amadeus te Welle: bijeenkomst elke vrij-

nr 4 - oktober 2003

dag van 20 tot 23 uur en wellicht elke zaterdag van 11 tot 17 uur. Iedereen is welkom !

Laatste oproep Met verwijzing naar de eerdere oproepen tot actieve medewerking aan het slakken-inventarisatieproject voor de Denderstreek: vanaf oktober 2003 kunnen WID-medewerkers Vertigo moulinsiana en co komen opzoeken in uw reservaat, ook met aangepaste zeven voor ruimer onderzoek van de strooisellaag: je moet ons (‘s avonds of op zondag) wel als gids wegwijs maken ! Daarbij zal de absolute voorkeur gaan naar de dit voorjaar door Bart Vercoutere aangeduide, prioritair te onderzoeken habitats: Daan Stemgée bezorgt elke afdeling de kaart met Vertigo-potenties op eenvoudige aanvraag. Ook zichtwaarnemingen van ongewervelden in de streek worden tot uiterlijk 31 oktober ingewacht.

Natuurpunt Lampyris, de invertebratenwerkgroep van de regio Schelde-Leie, nodigt alle geïnteresseerden uit op de

1ste Oost-Vlaamse Invertebraten Trefdag op zaterdag 8 november 2003 om 13.30 uur in de bovenzaal van De Pupiter, Keuzelingsstraat 8-10, 9690 Kwaremont 055-38 77 99 Info: Marc Zwertvaegher (09-253 52 85) of marc.zwertvaegher@pandora.be

INFO

Terugblik

Eric De Tré 053 - 66 04 32 eric.detre@vhm.be

27

Werkgroep Elio Geef onze egel een dakje voor de winter!

Axel Neukermans 054 - 32 45 29 elio@pandora.be

Axel Neukermans

Wij kregen voor de atlas veel egelwaarnemingen uit de regio. Meestal waren het verkeersslachtoffers maar ook talloze waarnemingen van personen die meldden dat ze een egel in hun tuin hebben of ze er een hebben zien lopen aan of rond het huis.

Veelal is het de geur van het katteneten die de egel aantrekt en hem minder schuchter maakt ons te benaderen. De geurstoffen van dierlijke materialen zijn hier de oorzaak van. Velen hebben er echt van genoten hoe de poes rustig zat te kijken terwijl haar bakje een beetje leger werd. Hij is en blijft een echte insecten(vlees)eter. Daarom is het nu net handig deze natuurlijke insecteneter in onze tuin te blijven houden. De hoeveelheid slakken, wormen, kevers, spinnen, rupsen, jonge muizen, mieren, pissebedden,… die één egel opeet zijn enorm. Als wij nu zorgen dat hij bij ons zijn win-

terslaap doet, zal je moestuin er volgend jaar ecologisch beter bij varen.

In oktober/november worden de meeste struiken bijgesnoeid en de bladeren op de composthoop gelegd. Het is ook de periode dat onze egel in winterslaap gaat. Als we nu in een rustig hoekje onder de struiken deze bladeren leggen, met daarop ons snoeiafval en het geheel met een dakje (ruime plank, donkere plastiek) afdekken (voorzie wel een kleine toegangsopening van ongeveer 15 cm en een lengte van een halve meter), kan hij knus de volgende lente ontwaken en aan de grote schoonmaak beginnen in de tuin. We kunnen ook zelf een egelhuisje maken. Op de site van natuurpunt vind je hiervoor een nuttige handleiding: www.natuurpunt.be

INFO

In de nieuwe zoogdierenatlas, die jullie natuurlijk allemaal bijna in je bibliotheek hebben staan, kunnen jullie zien dat onze egel (Erinaceus europaeus) een soort is die in heel Vlaanderen algemeen voorkomt.

28

De Egel, een graag geziene gast in ieders tuin.

nr 4 - oktober 2003

Spreeuwenspektakel te Liedekerke !

Het waterzuiveringsstation van Liedekerke, kortweg het RWZI, heeft de laatste jaren enige reputatie opgebouwd op het vlak van vogels. Een naar regionale normen vrij grote waterplas en flinke rietkragen, gecombineerd met de ligging langs de Dender en het verbieden van toegang voor onbevoegden op dit Aquafin-domein, vormen hiertoe de aanleiding.

nr 4 - oktober 2003

Joost Mertens

Indrukwekkende spreeuwenvlucht te Liedekerke

Dat vogels zouden samentroepen voor de gezelligheid is enkel een menselijke perceptie: Spreeuwen hebben enkele goede redenen om dergelijke groepen te vormen. In de eerste plaats is er het vermijden van predatie: veel paar ogen zien meer dan één, en voor een roofvogel is het bovendien heel wat moeilijker om uit een dichte groep vogels een slachtoffer uit te pikken. Daarnaast is er ook het aspect informatie: de dieren volgen elkaar naar goede voedselgebieden, die ze minder snel zouden kunnen ontdekken wanneer ze alleen zouden opereren.

Om het even waarom ze het ook doen: deze spreeuwenslaapplaats is één van de indrukwekkendste natuurfenomenen die men in de Denderregio kan zien: een aanrader om eens te gaan bekijken !

De nieuwsbrief Cinerea zal in de toekomst niet meer verschijnen en wordt vervangen door de waarnemingen en commentaren op de website: www.natuurpunt.be/denderstreek

INFO

Sedert het voorjaar van 2003 is daar nog een belangrijke attractie bijgekomen: een Spreeuwenslaapplaats! De vogelkijkers die het gebied regelmatig bezoeken stelden vanaf de tweede helft van mei vast dat aanzienlijke aantallen Spreeuwen ’s avonds aankwamen om de nacht door te brengen in de rietvelden.

Eind mei ging het reeds om 5000 exemplaren en meer; omstreeks half juni werden reeds aantallen tot ruim 23.000 vogels geteld ! En dit cijfer bleef aangroeien: circa 35.000 eind juni en meer dan 43.000 in de eerste helft van juli ! Vanaf half juli schijnen de aantallen iets te dalen, maar dit kan ook gewoon een tijdelijk dipje zijn, zoals reeds eerder vastgesteld.

Spreeuwenslaapplaatsen staan garant voor een natuurspektakel eerste klas: uit alle richtingen komen kleine en grote groepen Spreeuwen aangevlogen, samenklittend tot een steeds grotere massa vogels. Alvorens hun effectieve slaapplaats op te zoeken wordt er nog een fantastisch luchtballet ten beste gegeven: synchroon vliegend doorklieft de hele bende de lucht, indrukwekkende manoeuvres uitvoerend in alle richtingen. Dat dit indruk maakt op mensen mag blijken uit de kleine volkstoeloop die de Liedekerkse slaapplaats teweeg brengt: tot 60 mensen tegelijk komen op sommige avonden genieten van het schouwspel !

De Spreeuwen die de slaapplaats bevolken zijn hoofdzakelijk jonge vogels, geboren in 2003. De jongen van het eerste broedsel vliegen omstreeks half mei uit (Spreeuwen broeden twee maal per jaar) en verenigen zich snel om samen voedsel te zoeken. Een slaapplaats met de omvang van die in Liedekerke kan vogels aantrekken van tientallen kilometers in de omtrek. Zo wordt zelfs tot in Galmaarden in het zuiden van de regio gemerkt dat groepen vogels ’s avonds in noordelijke richting vliegen. Naast lokale dieren kunnen Spreeuwen op de slaapplaats in juni reeds van behoorlijk ver afkomstig zijn: tot Zweden en Rusland toe !

CINEREA

Wouter Faveyts 054 - 33 91 06 wouterfaveyts@yahoo.com

29

Werkgroep Zwamvlok

Tijdens een kennismakingsronde in het gebied “Ledezijde” werden reeds enkele interessante observaties gedaan: Anemoonbekerzwam (Sclerotinia tuberosa) Grote Viltinktzwam (Coprinus domesticus) Dooiergele mestzwam (Bolbitius vitellinus) Gestreept nestzwammetje (Cyathus striatus)

Plooiplaatzwammetje (Delicatula integrella) Stekelsporige wimperzwam (Scutellinia trechispora) Gelobde franjehoed (Psathyrella reticulata) Prachtlantaarntje (Cribraria mirabilis) Bloedweizwam (Lycogale epidendron) Zoek ze eens op in je gids!

INFO

Zoals in vorig nummer vermeld, starten we in september en hopen we een aantal belangstellenden nieuwsgierig te hebben gemaakt. Uiteraard richt “Zwamvlok” zich tot de gehele Denderstreek en zullen in de toekomst zeker andere regio’s aangedaan en betrokken worden. Voorstellen zijn steeds welkom.

Herman Derder 053 - 80 01 10 herman.derder@pi.be

JNM zoekt medewerkers!

Bestuursleden m/v Je functie: Kan je later nog zelf bepalen. Dit kan het begeleiden van kinderen van 8 t.e.m. 12 jaar (Piepers) zijn, begeleiden van jongeren van 13 t.e.m. 15 jaar (Ini’s), het organiseren van activiteiten voor de ouderen, de financies regelen, een publicatie maken, verslagen maken, aan natuurstudie doen, acties organiseren… nog iets anders of een combinatie van het bovenstaande.

Je profiel: Je bent (m/v) tussen 16 en 25 jaar. Je woont in de regio Aalst (voor de mensen uit Ninove, Geraardsbergen en afdeling Durmeland zijn er andere vacatures). Je hebt interesse en respect voor

30

de natuur en het milieu. En je wil een bijdrage leveren voor een betere samenleving.

Ons aanbod: Een vereniging waarmee je naast de natuur in de Denderstreek ook de natuur in rest van België en omgeving kunt verkennen. Waar je kan werken voor een betere leefomgeving. Waar je steeds in groep met jonge mensen vorming rond natuur- en milieuthema’s krijgt. En ook een vriendenkring die je door dik en dun steunt en waar je steeds kan op rekenen.

Geïnteresseerd ?

Stuur dan je sollicitatiebrief en CV (met foto) naar denderstreek@jnm.be of naar JNMDenderstreek, Roost 27, 9400 Ninove.

Voor de JNM zijn gelijke kansen belangrijk. Wij selecteren mensen op hun kwaliteiten en niet op hun afkomst, huidskleur, haarkleur of geaardheid.

INFO

JNM is een jeugd-, natuur- en milieuvereniging voor en door jongeren van 8 tot en met 25 jaar. In de Denderstreek telt JNM ruim 130 leden, maar de meeste van de actieve leden wonen te Ninove.

Daarom willen we net als begin dit jaar te Geraardsbergen (waar er nog steeds open vacatures zijn) in de regio Aalst (Aalst + Erpe-Mere, Haaltert, Affligem, Denderleeuw en Liedekerke) een aparte werking oprichten. Er zijn al verschillende jongeren uit het Aalsterse die deze werking willen opstarten maar hiervoor zoeken ze nog:

Joachim De Maeseneer 0496 - 93 53 77 joachimdm@yahoo.com

nr 4 - oktober 2003

Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maatschappelijke visie. Onze activiteiten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking.

Tel.: 015-29 72 20

AFDELINGEN Aalst Daan Stemgée - 053 - 77 41 41 daan.stemgee@pandora.be

Affligem - Liedekerke Kern Affligem Wim Van Grieken - 053 - 77 70 06 vangrieken@net4all.be

Kern Liedekerke Jacqueline Arickx 053 - 67 13 45 jaar@advalvas.be

Denderleeuw Bruno De Bruyn - 053 - 67 07 85

bruno.de.bruyn@kindengezin.be

Dendermonding Stefaan Thibau - 052 - 42 69 72

RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer.

Giften vanaf € 30 zijn fiscaal aftrekbaar.

Moenebroek te Geraardsbergen / Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054- 41 87 09 carlos.dhaeseleer@natuurpunt.be

Molenbeekmeersen te Denderleeuw / Okegem - 6646 Eric De Tré 053 - 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Osbroek te Aalst zie Werkgroep Bomen-Park-Osbroek

Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 - 58 08 38

Paddebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk Van den Bossche 052 - 42 49 60

Brede schorren en Konkelschor te Berlare 6616 Stefaan Thibau 052 - 42 69 72

Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Jan Barbé 053 - 66 60 03

johnny.cornelis@agr.kuleuven.ac.be

Den Dotter / Blauwbos te Haaltert / Aaigem / Mere 6149 Walter Loy - 053 - 83 89 64 walter.loy@pi.be

Gerstjens te Aalst zie Werkgroep Bomen-Park-Osbroek

marcusmichiels@yahoo.com

Phenixberg te Okegem - 6618 Wouter Mertens 054 - 32 51 71 wouter.mertens@lin.vlaanderen.be

Park van Mesen te Lede Herman Derder 053 - 80 01 10 herman.derder@pi.be

Groot Neygemveld te Neigem 6100 Franky Van Vaerenbergh

Raspaillebos te Grimminge 6164 Koen Steenhoudt 054 - 58 67 58

054 - 32 28 54

k.steenhoudt@belgacom.net

't Groot Schoor te Grembergen 6603 Tarcy Verstraeten 052 - 21 11 11

Rietbeemd te Moerbeke / Viane / Lessines - 6058 Godfried Merlevede 068 - 33 51 06

Groot-Haaltert Stijn De Ryck 053 - 62 71 23

Heidemeersen te Berlare 6644 Stefaan Thibau 052 - 42 69 72

g.merlevede@tiscali.be

Lede-Houtem Herman Derder - 053 - 80 01 10

Hogedonk te Gijzegem / Mespelare - 6243 Daan Stemgée 053 - 77 41 41

stefaan.thibau@skynet.be

Erpe-Mere Peter D’Hondt - 053 - 80 72 57 dhondt.decraecker@wanadoo.be Geraardsbergen Koen Steenhoudt - 054 - 58 67 58 k.steenhoudt@belgacom.net

stijnderyck@busmail.net

herman.derder@pi.be

Ninove Wouter Mertens - 054 - 32 51 71

daan.stemgee@pandora.be

WERKGROEPEN

wim.dhaeseleer@pandora.be www.natuurpunt.be/honegem

wouter.mertens@lin.vlaanderen.be

Werkgroep Invertebraten Eric De Tré - 053 - 66 04 32 eric.detre@vhm.be - 2255 Vogelwerkgroep Cinerea Joost Mertens, 053 - 66 06 34 j.mertens@vmm.be

Plantenwerkgroep Allium Peter Tolleneer - 053-79 03 60 allium@belgacom.net

Zoogdierenwerkgroep Elio Axel Neukermans - 054 - 32 45 29 elio@pandora.be

Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok Herman Derder - 053 - 80 01 10 herman.derder@pi.be

DERDEN JNM Aaike De Wever - 0486 - 28 05 93

nr 4 - oktober 2003

Honegem te Erpe-Mere / Aalst / Lede - 6123 Wim D’Haeseleer - 0495 - 87 50 50 ‘t Hoeksken te Herdersem 6196 Wouter Van De Walle - 053-21 60 31 Keelman te Denderhoutem 6178 Axel Neukermans - 054 - 32 45 29 Elio@pandora.be

Kravaalbos te Meldert 6071 François Van den Bergh 052 - 35 64 29

Ledezijde 6657 Herman Derder - 053 - 80 01 10 herman.derder@pi.be

Lieferingemeers te Lieferinge 6098 Koen Cochez - 09 - 233 92 38

Sint-Onolfspolder te Appels / Dendermonde - 6623 Gert Gillis 052-20 22 63 Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053-67.11.91 marcusmichiels@yahoo.com

Venebroeken te Ninove 6099 Geert Rohaert - 054 - 32 82 18 Wachtbekken 6 in Sint-Gillis / Dendermonde Stefaan Thibau 052 - 42 69 72 Walputbeek / Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Meert Isabelle 054 - 33 36 65 lunami@hotmail.com

Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré 053 - 66 04 32 eric.detre@vhm.be home.tiscalinet.be/wellemeersen

Werkgroep Bomen-ParkOsbroek / Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer 053 - 79 03 60 wbpo.aalst@belgacom.net

Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en vier studiewerkgroepen in de Denderstreek. Deze afdelingen en werkgroepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwerken. Je kan voor meer inlichtingen steeds terecht bij de contactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie.

Deadline volgende Dendriet: 1 november 2003.

Dendriet ontvangen : Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreekafdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van € 7,50 op rekeningnummer 3930491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, middenkatern afdeling...”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

REDACTIERAAD Wouter Mertens - hoofdredacteur Daan Stemgée - redactiesecretaris Stijn De Ryck - publicatiecontroller Wilfried Veldeman - ontwerp & opmaak Marc Symoens - corrector Koen Steenhoudt - verzending Willy Beeckman, Bruno De Bruyn, Dirk De Mesel, Herman Derder, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Joost Mertens, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken Werkten ook mee aan dit nr : Lode De Beck, Joachim De Maeseneer, Thomas De Maeseneer, Kris De Wit, Wouter Faveyts, Axel Neukermans

DRUK Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen

koen.cochez@vlaanderen.be

31

8 februari 2004: boottocht op de Schelde, schrijf je nu reeds in!

INHOUD 3

Grensoverschrijdende actie in het d’Hoppebos

8

Ninove linkeroever

Het dossier volledig uit de doeken

Reservaatbeleid te Ninove uit de startblokken

12

Natuurpuntjes

14

Afdelingsnieuws eerste deel

15

Denderkalender

18

Uitnodiging boottocht

19

Streeknieuws in telegramstijl Afdeling Groot-Haaltert

Haal mee een frisse neus !

Stap mee in het bootje

Afdelingsnieuws tweede deel

Denderleeuw, Affligem-liedekerke, Aalst, Lede-Houtem, Geraardsbergen, Dendermonding, Ninove en Erpe-Mere

27

Werkgroep invertebraten WID

28

Zoogdierenwerkgroep Elio

29

Vogelwerkgroep Cinerea

30

Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok JNM zoekt medewerkers

In samenwerking met de afdelingen Wat doen met egels in de winter ?

Spreeuwenspektakel te Liedekerke

Deze titel verwijst naar: A het Griekse dendron, wat boom betekent, A een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten, A de vertakte uitlopers van hersenzenuwcellen: een communicatiekanaal dus, A het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken, A tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

Redactieadres: Dendriet, Onegem 74, 9300 Aalst E-m mail: dendriet@pandora.be Website: www.natuurpunt.be/denderstreek Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem

Foto’s voorpagina: Daan Stemgée, Thomas De Maeseneer, Dirk De Mesel, Joost Mertens

VERNIEUW NU REEDS JE LIDMAATSCHAP !

Gezinslidmaatschap: € 17,50 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor € 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor € 32,00 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)