dendriet 2005 nr 4 jaargang 4

BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X

BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327

jaargang 4

nummer 4 - 2005 Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden. Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.

driemaandelijks tijdschrift

Liedekerkebos: jouw mening telt! Quiz jij ook mee? Veel vogels aan waterzuivering Invoerportaal waarnemingen

okt. - nov. - dec.

Buitensport Oude Gentbaan 259 - 9300 Aalst

Ademend waterdichte regenkledij Ademend winddichte kledij Thermische kledij Waterdicht schoeisel Verrekijker

5% Korting op vertoon van uw lidkaart van Natuurpunt www.trekking-buitensport.be ℡ 053 705 222

Vijf voor veel JNM Geniet nu tot het einde van het jaar van JNM voor maar € 5! Zin in de beestigste jeugdbeweging? Dan kun je de JNM uitproberen voor maar € 5 ! Als je (ooit) al JNM-lid was word je lid voor € 15. Zo willen we aan zo veel mogelijk mensen de kans geven om JNM voor een zacht prijsje te ontdekken.

De 3 Dendriet afdelingen: www.jnm.be/landvanaalst www.jnm.be/durmeland www.jnm.be/niger

Er beweegt wat in het Liedekerke- en Hertigembos In het april-nummer van Dendriet kon u al heel wat lezen over het boscomplex Liedekerke-Hertigem. Maar er is nog meer nieuws: momenteel laat de Afdeling Bos en Groen, die eigenaar is van dit gebied, er een studie uitvoeren, met als doelstelling de uitwerking en uiteindelijk de goedkeuring van een nieuw beheerplan. Bovendien wordt ook een visie ontwikkeld over bosuitbreiding in het gebied. Gezien het grote ecologische en recreatieve belang van dit boscomplex is een zekere bosuitbreiding in deze toch wel bosarme regio immers bijzonder relevant. De studie is nog volop in uitvoering, maar in dit artikel geven we u toch al graag wat meer informatie over wat de ontwikkeling van zo een nieuw beheerplan nu eigenlijk allemaal inhoudt. De tijd is ook rijp om u al een aantal krachtlijnen van de beheerdoelstellingen mee te geven. Deze ideeën zijn nog in de formuleringsfase, en dus zeker nog niet definitief, maar we geven ze u reeds graag mee om u een concreet idee te geven van de belangrijkste denkpistes, en om u de kans te geven om te reageren op onze voorstellen. Denkt u met ons mee over de toekomst van dit bos?

over een concreet plan, waarin de praktische informatie ten behoeve van het beheer vervat zit. Een goed beheerplan tekent zowel in algemene termen een eigen en consistente visie voor de toekomst van een bos uit, en onderbouwt dan deze visie met

concrete maatregelen, gespreid over de planningsperiode van 20 jaar. Belangrijk daarbij is dat rekening gehouden wordt met de Richtlijnen uit de Beheervisie volgens de welke Bos en Groen haar bossen nu beheert1, en met de Criteria Duurzaam Bosbeheer, die in 2003 bij Besluit van de Vlaamse Regering werden vastgelegd2. Zo zorgt de beheerder ervoor dat het bos in haar totaliteit haar verschillende functies kan waarmaken, vandaag en in de toekomst. Het beheerplan verdeelt het geheel in bosplaatsen, dit zijn zones binnen het gebied die door hun ruimtelijke samenhang, de eigendomssituatie, het

Een nieuw beheerplan: waarom, wat, hoe en met wie? Ik hoor het u al denken: “Een beheerplan, weer een nieuwe papierbundel om op de toch al dikke stapel te leggen...” Daarin heeft u natuurlijk wel gelijk, maar aan de andere kant is het toch ook heel belangrijk dat de bosbeheerder kan beschikken 1 Voor meer info, zie: http://www.mina.vlaanderen.be/wiedoetwat/aminal/taken/bosengroen/pdfbestanden/brochurebeheervisie-14-8-011.doc. 2 Voor meer info, zie: http://www.mina.vlaanderen.be/wiedoetwat/aminal/taken/bosengroen/frmsetbos.htm

nr 4 - oktober 2005

huidige bostype of de natuurpotenties structurele eenheden vormen. Voor elk van deze bosplaatsen wordt een gedetailleerde visie uitgewerkt. In het Liedekerke- en Hertigembos zijn er drie van zulke bosplaatsen onderscheiden. Hoe gaan we nu concreet te werk bij de beheerplanning?

Eerst en vooral is het belangrijk dat we een goed en volledig beeld krijgen van de huidige toestand van het bos: dit is de inventarisatiefase. Door terreinbezoeken en door het bestuderen van de reeds bestaande informatie en visies, verzamelen we zo veel mogelijk gegevens over de natuur, de bosbouwtech-

Dood hout brengt structuur in het bos, en is vaak een echte hotspot van biodiversiteit

Een aantal dreven in het Liedekerkebos worden niet heraangelegd, maar zullen plaats maken voor mooie interne bosranden

nische aspecten, het landschap, de recreatie, enz... In een volgende stap - de analysefase interpreteren we samen met de betrokken belangengroepen deze gegevens, en komen we zo tot een goed beeld van wat er is en wat de noden zijn. Dit leidt dan tot de formulering van de doelstellingen voor het gebied. Eens de doelstellingen geformuleerd zijn, komt het erop aan deze te vertalen naar een programma van concrete maatregelen. Deze worden ingeschreven in de visie voor de verschillende bosplaatsen, en meer concreet leiden ze tot een planning per bosbestand, die wordt weergegeven in de bestandsfiches. In deze fiches vind je - naast de technische gegevens van de bosinventaris - ook informatie over de natuurwaarde van het perceel, het statuut en de doelstellingen. Ook de voorziene bosbouwkundige ingrepen worden hier ingegeven. Door de

nr 4 - oktober 2005

ontwikkeling van een aangepast computerprogramma kan de beheerder bovendien deze informatie na iedere ingreep actualiseren, zodat hij altijd over correcte en geactualiseerde informatie van zijn bos beschikt. Het duurzaam bosbeheer dat uit dit alles volgt, zorgt ervoor dat het bos optimaal zijn verschillende functies - recreatief, ecologisch, landschappelijk, economisch en milieubeschermend - kan vervullen, vandaag én voor de generaties na ons. Uiteraard willen we bij de uitwerking van dit nieuwe beheerplan grondig rekening houden met de visie van alle gebruikers. Dit zijn uiteraard de beheerders van het gebied zelf en de eigenaars. Daarnaast worden de verschillende betrokken overheden bij dit proces aangesproken. En last but not least zijn we ook zeer geïnteresseerd in de visie, wensen en verzuchtingen van de recreant en de natuurliefhebber, want dit zijn de mensen die het gebied het vaakste bezoeken, en het vaak op hun duimpje kennen.

Enkele krachtlijnen uit de - voorlopige - beheerdoelstellingen Een “bos” van 200 hectare Zoals hierboven reeds vermeld, is het ecologisch en recreatief zeer relevant om een serieuze uitbreiding van het bestaande bos te realiseren in de komende jaren. Niettemin dient hierbij toch de nodige voorzichtigheid aan de dag gelegd te worden. Het kan immers niet de bedoeling zijn bestaande landschappelijke waarden, of natuurwaarden en -potenties buiten de bossfeer, teniet te doen door een ondoordachte bosuitbreiding. Binnen de doelstelling van de realisatie van een domein van 200 hectare, streeft de

nr 4 - oktober 2005

beheerder dan ook slechts een effectieve bosuitbreiding van ca. 50 hectare na (bijkomend bij de ca. 100 hectare huidig bos). Deze zal vooral gerealiseerd worden aansluitend op de omliggende bebouwing. Binnen deze buffergordel van nieuwe bossen ontstaat op deze wijze een recreatief en landschappelijk aantrekkelijk mozaïeklandschap. Bovendien wordt ook op vlak van natuurwaarde een behoorlijke meerwaarde gecreëerd, onder meer doordat er ook ruime aandacht besteed wordt aan de verdere ontwikkeling van open plekken met ecologisch beheer (50 hectare).

werden verwijderd, en de strooisellaag werd afgeplagd. Bedoeling hiervan is na te gaan in hoeverre de heidevegetaties en meer bepaald haar waardevolle kensoorten - zich kunnen herstellen. Bij succes kan dan overgegaan worden tot een grootschaliger actie van heideherstel (enkele hectare).

Ruimte geven aan de natuur Er zullen verschillende types van ecologisch open-plekkenbeheer worden toegepast. Een eerste is dat van heideherstel. In vroeger tijden werd het Liedekerkebos immers gekenmerkt door een zeer waardevolle en zeldzame heidevegetatie. Momenteel loopt hierrond een experiment in het bosreservaat, waarbij over een beperkte oppervlakte de bomen

Op een aantal plaatsen vind je in het Liedekerkebos nog relicten van hakhoutbeheer. De beheerder wil deze oude praktijk heropwaarderen in dit bos

Aangezien er echter ook nog een aantal belangrijke logistieke obstakels zijn voor het heideherstel in het bosreservaat zelf, worden bovendien een aantal alternatieve locaties voor heideherstel verder bestudeerd. Een tweede aandachtspunt voor de open plekken is het beheer van de poelen, die her en der verspreid over het gebied voorkomen. Hun uitzonderlijke ecologische belang wordt mooi geĂŻllustreerd door de kamsalamander, die met zekerheid in dit gebied voorkomt. De beheerder wil dit biotoop dan ook optimaal beheren voor deze Habitatrichtlijnsoort. Aangezien de bomen rondom deze poelen momenteel vrij veel licht wegnemen, is het opnieuw vrijstellen ervan een dringende maatregel.

Op deze wijze worden in het huidige Liedekerkebos een aantal kleine open plekken gecreĂŤerd. Daarnaast overweegt de beheerder een bijkomende poel te realiseren in de graasweide aan het Hertigembos, zodat het poelennetwerk verder versterkt wordt. Ten derde zijn ook een aantal van de dreven in het Liedekerkebos toe aan vernieuwing. Een aantal van deze dreven zal echter niet heraangeplant worden, maar plaats maken voor interne bosranden, waar typische mantel- en zoomvegetaties zich zullen kunnen ontwikkelen. Tot slot wordt ook de bestaande graasweide in het Hertigembos fors uitgebreid. Door een aangepaste begrazingsdruk

hoopt de beheerder hier voor een waardevol halfnatuurlijk en zeer heterogeen landschap te zorgen.

Beheer-diversiteit leidt tot biodiversiteit Binnen in de bestaande bossen worden door omvormingskappen de uitheemse boomsoorten, zoals de fijnspar, geleidelijk uit de bestanden verwijderd. In het geval van de homogene fijnsparbestanden kan dit gebeuren door een kaalkap over beperkte oppervlakte; in andere bestanden wil men dit realiseren door een systematische bevoordeling van de inheemse boomsoorten bij de verschillende dunningskappen. De bosbestanden worden ook heterogener gemaakt, door er verschillende

De poelen in het Liedekerkebos zijn van uitzonderlijk ecologisch belang, wat mooi geĂŻllustreerd wordt door de aan wezigheid van de kamsalamander

nr 4 - oktober 2005

bedrijfstypes te laten evolueren. De bestanden op de oevers van de Hollebeek en de Kruisbeek komen uitstekend in aanmerking voor een beheer van ijl hooghout, waarbij men de bomen in een weinig dicht verband oud laat worden. In de meer centraal gelegen bestanden komen hakhout-, middelhout- en hooghoutbeheer aan bod. Verder wordt er actief gewerkt aan een groter aandeel dood hout en oude bomen in het bos. Naast hun structuurversterkende rol, zijn staand en liggend dood hout en oude kwijnende bomen immers vaak echte hotspots van biodiversiteit. Zowel bij de bosuitbreiding als bij de verjonging van de bestaande bestanden, streeft men bij voorkeur naar natuur-

lijke verjonging. Eventueel kan waar nodig een verrijkingsaanplant uitgevoerd worden, met inheemse en standplaatseigen boomsoorten.

Een bos met vele recreatieve gezichten Tot slot nog een woordje over de recreatieve aspecten van dit beheerplan. Het Liedekerkebos is immers een befaamde trekpleister voor recreatie in het bos; in het beheerplan dient er dan ook terdege rekening gehouden te worden met de recreatieve invulling van dit boscomplex. De uitstekende paden van het huidige Liedekerkebos lenen zich perfect voor de drukke recreatie die er plaatsvindt. De beheerder wil dit padennetwerk dan ook zeker in deze staat behouden en verder

beheren. Door dit prima padennetwerk en ook door het vlakke reliĂŤf van het Liedekerkebos kan de beheerder bovendien - mits enkele beperkte ingrepen - de toegang voor personen met een beperkte mobiliteit, zoals rolstoelgebruikers, optimaliseren. Voor deze doelgroep zijn de mogelijkheden tot bosbezoek in Vlaanderen immers zeer beperkt. Fietsers, ruiters, en zeker de gemotoriseerde recreatie worden geweerd uit dit deel van het domeinbos, en ook in het bosreservaat wordt geen recreatie toegelaten. Naast het optimaliseren van de intensieve recreatie in het huidige Liedekerkebos wordt in de rest van het gebied gestreefd naar een minder intense vorm van recreatief gebruik. Waar jog-

De speelweide wordt enerzijds natuurlijker gemaakt, door vervanging van het artificieel aandoende schuilhutje, minder frequent maaibeheer, en verdere ontwikkeling van de mantelvegetatie. Vooraan wordt de weide wel beter toe gankelijk gemaakt voor recreanten met een beperkte mobiliteit

nr 4 - oktober 2005

gers, families en dagjesmensen de bovenhand hebben in de eerste recreatieve ruimte (= het huidige Liedekerkebos) wordt door afnemende geleiding en afnemende verharding van de paden in de rest van het gebied een andere doelgroep bediend: de stevige wandelaar en de natuurliefhebber. De bedoeling is een wandellus te realiseren die vanuit het Hertigembos door het oostelijke gedeelte van het gebied slingert, om uiteindelijk, ten noorden van het bosreservaat, opnieuw de aansluiting te maken op het padennetwerk van het Liedekerkebos. De concrete invulling hiervan hangt uiteraard af van de verwervingen in dit gedeelte van het gebied, maar door de afwisseling van open en beboste plekken, door de verschillende types bos waarlangs de wandelaar zal komen, en door de nabijheid van grote grazers, wordt dit zeker een mooi verhaal. Wat betreft de toegankelijkheid doen er zich vandaag soms problemen voor door de beperkte oppervlakte van de parkeerplaats aan de hoofdingang van het gebied. Verschillende scenario’s worden hiervoor momenteel bekeken: enerzijds zou door verwerving van een aanliggend perceel deze parking kunnen uitgebreid worden; anderzijds zou het ook mogelijk zijn om aan één van de noordelijke toegangen tot het gebied bijkomende parkeergelegenheid te creëren. Verder onderzoek

INFO

Afdeling Liedekerke

Erik De Block 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

dient hierover uitsluitsel te geven. Ook voor de centraal gelegen speelweide wordt een specifiek beheer uitgewerkt. Enerzijds voorziet men voor het grootste gedeelte van deze weide een “vernatuurlijking”, door een minder frequent maaibeheer, door verdere ontwikkeling van de mantelvegetaties die deze weide omzomen, en door vervanging van het artificieel aandoende schuilhokje door meer natuurlijke materialen. Vooraan op de speelweide worden dan weer inspanningen gedaan om de toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit te verbeteren. Naast de speelweide wordt het lorkenbestand ingekleurd als speelbos. Zowel voor de jeugdbewegingen in Liedekerke als in Ternat wordt op die manier de mogelijkheid gecreëerd om onbezorgd in het bos te kunnen spelen, zonder dat hierdoor overmatig schade wordt toegebracht aan de natuur.

Uw mening telt De voorstellen van beheerdoelstellingen die hierboven werden beschreven, liggen nog niet vast, en zijn zeker nog vatbaar voor aanpassingen. We nodigen u dan ook graag uit om ons uw bedenkingen door te geven. Op zaterdag 8 oktober organiseren we bovendien - in het kader van de Week van het Bos - een infowandeling waar we onze ideeën verder met u zouden willen uitwisselen. Plaats van afspraak is de hoofdtoegang van het Liedekerkebos (Ed. Schelfhoutstraat - Gravenbosstraat) om 14u00. We hopen er u te mogen begroeten. Deze studie wordt uitgevoerd door het studiebureau Aeolus en de Vereniging voor Bos in Vlaanderen. Uiteraard kan ook direct contact opgenomen worden met de initiatiefnemer Bos en Groen. U kan uw opmerkingen doorspelen via volgende coördinaten: Bert De Somviele

Initiatiefnemer:

Uitvoerders:

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap AMINAL Afdeling Bos & Groen

Aeolus bvba Kris De Coster Vroentestraat 2 3290 Diest Tel: 013/35.55.70 - Fax: 013/55.69.48 E-mail: Bos@aeolus-milieu.be Web: www.aeolus-milieu.be

Houtvesterij Groenendaal Houtvester Patrick Huvenne Brusselsesteenweg 700 3090 OVERIJSE Tel. 02-658.03.30 Fax 02-657 65 13 Houtvesterij.Groenendaal@LIN.vl aanderen.be www.bosengroen.be

Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw Bert De Somviele Geraardsbergse Steenweg 267 9090 Gontrode Tel: 09/264.90.49 - Fax: 09/264.90.92 E-mail: Bert.Desomviele@vbv.be Web: www.vbv.be

nr 4 - oktober 2005

Laat je meedrijven! Boottocht op de Schelde op 29 januari Voor een lekker drankje of een lekkere verse winterse soep voor bij het lunchpakket zorgen wij (niet in de prijs inbegrepen). U zorgt mee voor de sfeer en de vogels zijn er waarschijnlijk vanzelf.

Vertrek op 29 jan. om 8 uur stipt: op de parking aan het einde van de Noordlaan te Dendermonde (komende van Aalst links). Van hieruit rijden we naar de aanlegplaats in de buurt vanTemse. Wij zijn terug te Dendermonde tussen 15 en 16 u. Alle inlichtingen bij Peter D’ Hondt: 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be Inschrijving verplicht door overschrijving van € 12 (€ 8 voor kinderen tussen 3 en 12 jaar) op rekeningnr. 001-3663323-97 Meebrengen picknik en verekijker

Vilda - Yves Adams

De tocht brengt ons deze keer langs de BenedenZeeschelde. We vertrekken in het land van de zogenaamde “Stille Waters” en varen tot de grens met Nederland. Bent u nieuwsgierig waar de opnames van het TV-programma “Stille Waters” werden gemaakt? Maar er is meer natuurlijk. Onderweg krijgen we zicht op het gecontroleerd overstromingsgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde, de havenontwikkeling Antwerpen Linkeroever, met o.m. het Deurganckdok en natuurlijk de slikken en schorren met hun foeragerende steltlopers. In dit jaargetij overwinteren hier ook tal van eenden en zijn er soms zelfs zeehonden te bespeuren. De steltlopers en een aantal soorten eenden zoeken hun maaltje in de ondiepe gedeelten of op de slikken die droog vallen bij laag tij. De zeehonden gebruiken de drooggevallen slikken dan weer als rustplaats. We krijgen ongetwijfeld uitgebreid de kans om heel wat soorten van dichtbij te bewonderen. Tijdens de wintermaanden watervogels bekijken vanop het water zelf, is een belevenis die geen enkele natuur- en vogelliefhebber zou mogen missen. Wie een aangename boottocht wil combineren met het bestuderen van de natuur is bij ons aan het juiste adres.

nr 4 - oktober 2005

Het GRS in Groot-Haaltert Op 6 september vond in het gemeentehuis te Haaltert de “toetsingsavond” over het voorstel tot het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan plaats. Na de verwelkoming door de waarnemend burgemeester Michiels, namen vertegenwoordigers van het CIBE (Centrum voor Overheidscommunicatie) alle vraagtekens weg die nog zouden bestaan over de definitie en inhoud van een GRS. Daarna werden de stellingen in het voorontwerp van het GRS toegelicht door het studiebureau Technum waarbij enkele bemerkingen gemaakt door de Haaltertse Burgers op de denkavond (over de startnota) van 19 oktober 2004 heropgevist werden.

dwarsstraten aan de Heldergemstraat tot de beekvallei van de Steenbeek. A Langs de vallei van de Vogelzangbeek (Denderhoutem) leggen we een fiets- & wandelroute aan parallel naar Lebeke. In het bosgebied komen rustplaatsen. A De hoge kouters tussen de Molenbeek (Dotter) en de Heuvelrug (Steenweg N 460: Aalst Geraardsbergen ) blijven voorbehouden voor de landbouw. We koesteren de openheid van deze gebieden en houden ze daarom bouwvrij. A In de vallei van de Molenbeek (Dotter) is er al heel wat bos. Op de flanken van de valleien van de zijbeken versterken we stukken bos met nieuwe aanplantingen. Daarna werden de standpunten, besproken in de 4 werkgroepen, in een plenaire vergadering toegelicht aan het voltallige publiek.

Stijn De Ryck

Ook nu werd weer de pro-actief naar de mening van de Haalternaren gevraagd want na de pauze werden de talrijke toelichtingen in verschillende werkgroepen besproken.

Hierbij een kleine selectie: A We leggen fiets- & wandelpaden aan van de

Het behouden van de open ruimte is één van de krachtlijnen binnen het ontwerp

nr 4 - oktober 2005

Na deze toetsingsavond stopte het informele luik van de GRS-procedure. De gemeente heeft zich voorgenomen met de gedachtewisselingen van deze avond rekening te houden bij het opmaak van het officiële ontwerp tot GRS. We juichen de inspraakpolitiek van de gemeente toe en hopen dat het landelijk karakter van Haaltert behouden blijft en dat een evenwichtige balans tussen natuur en recreatie gevonden wordt in de groene longen van Haaltert. Wenst U het volledige ontwerpdossier, dat ter inzage ligt, eens in te kijken dan kan U dat via: A de bibliotheek A de dienst Ruimtelijk Ordening A een CD-Rom (die U als particulier kan aanvragen aan de dienst Ruimtelijke Ordening)

INFO

Stijn De Ryck

Afdeling Groot-Haaltert

“Snelweg” Heldergemstraat: te transformeren tot een echte dorpsstraat

Het combineren van (zachte) reactie en de natuur wordt één van de grote uitdagingen

0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net

Stijn De Ryck

nr 4 - oktober 2005

Jeeeezes zo’n beest !

Met twaalf vertrokken we tijdens het halfoogstweekend om vanop de ‘The Pride of Bilbao’ de golf van Biskaje te doorkruisen op zoek naar walvissen, dolfijnen, zeevogels en andere zeewezens. Ruim op tijd met de auto aangekomen via de shuttle in het Zuid Engelse Portsmouth, kregen we er te horen dat de boot met bestemming Bilbao (Baskenland, Spanje) drie uur vertraging had… Deze vertraging speelde ons wel parten omdat we zo over zeer goede stukken traject (die we zorgvuldig vooraf uitgekiend hadden om overdag te doorkruisen), toch ’s nachts vaarden in plaats van overdag.

De bende van de Denderstreek

reusachtig schip zijn van die aard dat men meestal ongehinderd gebruik kan maken van een telescoop op statief van op het bovendek (zo’n 30 meter boven de zeespiegel), zelfs in vrij winderige omstandigheden. De eerste dag was zo’n winderige dag, maar de andere 2 dagen was het schitterend en zonnig weer. Het dek stond bezaaid met tele’s. We spendeerden zo’n 40 u aan dek! Er werden ondanks de tegenvaller toch nog zeven zeezoogdiersoorten gezien, door de enen uiteraard

Frederik De Coster

Naast een honderdtal walviskijkers (naast 2 Vlaamse groepen en losse deelnemers, een paar Nederlanders, een groep Fransen en 3 georganiseerde groepen Engelsen) waren er ook veel gewone toeristen aan boord die aangetrokken werden door het casino, danshal, cinemazalen, zwembad, sauna… De boot is dus meer vergelijkbaar met een cruiseschip dan van een klassieke overzetboot. Het formaat en de stabiliteit van dit

Johannes Buckens

Verslag walvistocht 12-15 augustus 2005

Een sfeerbeeld op het reusachtig schip

nr 4 - oktober 2005

Dolfijnen van alle slag zwommen en sprongen op uit het water langsheen de boot

beter dan de anderen. Zo zwommen en sprongen de dolfijnen zoals de Kortsnuitdolfijn (gewone dolfijn), Gestreepte dolfijn en tuimelaars (flipper) enerzijds tot groot jolijt van kinderen gewoon rond de boot en was anderzijds de dolfijn van Cuvier (een zeldzame dolfijn ter grootte van een walvis) enkel met telescoop en na veel overleg te determineren. Zeer veel gewone vinvissen (“Fin Whales”, het tweede grootste zoogdier ter wereld!) werden vastgesteld aan de hand van hun spuitwolk, maar sommige werden ook zeer dicht bij het schip gezien. De dwergvinvis (“Minke Whale”) werd nu en dan gezien, maar door steeds een beperkt groepje, tot de allerlaatste waarneming waar een mooi exemplaar zich dicht bij de boot met oh’s en ah’s liet bewonderen. Bruinvissen werden de eerste dag door de golven waarschijnlijk over het hoofd gezien, maar op de terugweg was deze kleinste walvisachtige verscheidene malen in kleine familiegroepjes van de partij. Ook voor de vogelliefhebbers was de tocht een groot succes, naast de jan-van-genten was niet te kijken. Noordse stormvogels werden vooral in de nabijheid van de Bretoense klifkusten waargenomen. We zagen zowat alle pijlstormvogelsoorten die je in onze wateren kan zien, sierlijk over de golven “surfen”. Noordse en Grauwe pijlstormvogel zagen we niet echt talrijk vooral in de kanaalzone. Piepkleine stormvogeltjes (ter grootte van een huiszwaluw) zochten watertrappelend naar krill (soort garnaaltjes) in de nabijheid van dolfijnen en aan de diepzeeranden. Er werden regelmatig Kuhls pijlstormvogel (talrijkste pijlstormvogel op de trip) gezien, vooral op het zuidelijk deel van het traject. Boven de diepzee zagen we enkele keren grote pijlstormvogels en ook een een-

nr 4 - oktober 2005

De goed afgelopen avonturen met de douane en de paranoia van Engelsen worden achtergehouden als straffe verhalen voor in de Kalisj. Een tocht die zeker voor herhaling vatbaar is en we zitten nu alvast voor volgende zomer te plannen, geïnteresseerden mogen dus al iets laten weten. Joachim De Maeseneer

Johannes Buckens

Waarom wij maanvissen zeggen en engelsen “sunfish” snappen we nog niet, maar we zagen er boven het continentale plat (warmer water!) wel regelmatig exemplaren van om en bij de meter met de vinnen uit het water wapperend. Tegen de Spaanse kust zorgden grote groepen tonijnen voor veel animo. Zeldzaamste waarneming van de reis waren wel de tientallen reuzenhaaien op de terugweg. De zee zag bij wijze van spreken even zwart met deze op een na grootste haai die zich normaal zeer uitzonderlijk in kleine getallen laat zien. Deze haai die leeft van plankton kan een grote hebben van 10 meter en liet zich vlak naast de boot zeer goed aan ons zien. Extase alom!

De jan-van-genten waren niet uit de lucht

Afdeling Ninove INFO

Iwan Moreels

malige kleine pijlstormvogel en Vale pijlstormvogel. De zeldzame vorkstaartmeeuw liet zich een drietal keer bewonderen. Daarnaast waren er uiteraard nog jagers, meeuwen- en sternensoorten…

Joachim De Maeseneer 0496 93 53 77 Joachimdm@yahoo.com

JNM afdeling Ninove-Geraardsbergen en

Natuurpunt Ninove organiseren

Zesde grote Natuur- en Milieuquiz van de Denderstreek Zaterdag 22 oktober Uur:

A Praktische organisatie vanaf 19 u 00 (zorg dat je er dan bent, dit is echt nodig) A Aanvang quiz zelf om 19 u 30 stipt A Einde om 24 u 00

Plaats:

A Buurthuis Pallieter te 9406 Outer (Ninove) A Smid Lambrechtstraat 100 (100m van de kerk)

Wat:

A Leuke quiz over natuur en milieu in een iets bredere context. A Groepjes van 4 personen maximum A Mooie prijzentafel A Een avond amusement verzekerd A Speciale geïntegreerde deelcompetitie voor jongerenploegen (3 van de 4 jonger dan 20 jaar)

Hoe is de quiz opgesteld? Supergevarieerd!!! A 3 rondes van 10 tweepuntenvragen over natuur en milieu met telkens de meest diverse invalshoeken (van actueel over historisch, geografisch of cultureel tot…) A 2 fotorondes met elk 20 foto’s (1 punt/foto; vooral soorten herkennen) A 2 themarondes met 10 tweepuntenvragen rond één bepaald thema (surprise!) A 1 tafelronde met droedels en natuurdenkoefeningen A 1 spannende gokronde met telkens keuze uit een makkelijke, gemiddelde en meer moeilijke vraag, met punten navenant. Alles nog ultiem op zijn kop? Voor wie? A Iedereen die actief is rond natuur en milieu in de regio is aanwezig. A Met een groepje vrienden… A Met een groepje lolbroeken… A Met een ploegje van je afdeling of vereniging… A Indien je echt niemand vindt, kom toch ook maar af, dan maak je wel ter plekke een gelegen-

heidsgroepje!

Hoe inschrijven? A € 15 per groepje overschrijven op rekeningnummer 961-0872264-35 van Natuurpunt Ninove, Pamelstraat 119, 9400 Ninove. Vermelden groepsnaam. Geef ons ook een mailtje of telefoontje vooraf; zo kunnen we beter organiseren. Verdere info: Wouter Mertens - 0495 68 89 33 Thomas De Maeseneer - thomas@jnm.be Joachim De Maeseneer - joachimdm@yahoo.com 0496 93 53 77

nr 4 - oktober 2005

DENDERKALENDER uur van vertrek plaats van afspraak

1 toelichting ☺ gids

bijzonderheid

h contactpersoon zeker meebrengen

zaterdag 1 oktober

Nationale Vogelkijkdag Vaste telpost Roosdaal afd. Denderleeuw 8:00 – 12:00 Samenkomst aan het Welleplein, kerk te Welle. 1 Jaarlijkse trekvogeltelling. Naar gelang de weersomstandigheden. h Joost Mertens - 0497 48 65 20 j.mertens@vmm.be Verrekijker, telescoop en warme kledij.

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen € 1, tenzij expliciet anders vermeld. Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk (€ o,o4 per km/persoon).

☺ Hans Vermeulen h

Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

peter.dhondt@pandora.be Laarzen en kijker. zaterdag 8 oktober

zondag 2 oktober

Week van het bos

Paddestoelenwandeling in de Wellemeersen

afd. Lede-Houtem

14.00 – 17.00 Kerk van St Lievens-Houtem. 1 Educatieve herfstwandeling in Cotthem te St.Lievens-Houtem. h Peter D’hondt - 053 80 72 57

14:00 – 17:00 infobord Rodestraat, Denderleeuw Wellemeersen 1 Paddestoeleninventarisatie. ☺ Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok

zaterdag 1 oktober

Bosuilen in het Raspaillebos afd. Geraardsbergen 18:00 – 21:00 NMEC De Helix, Hoogvorst 2, Grimminge. 1 Op zoek naar de bosuilen in het Raspaillebos. Er wordt afgesloten met gluwein, jenever en/of warme choco), tegen vrije bijdrage. h Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 k.steenhoudt@belgacom.be zondag 2 oktober

Natuurwandeling in het Kravaalbos afd. Aalst 10:00 – 12:00 Hof te Putte, Putstraat 99 te Meldert-Aalst. 1 Natuurwandeling i.s.m. de stad Aalst. ☺ Peter Tolleneer en Laurent Annaert h Dienst Leefmilieu - 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be zondag 2 oktober

Natuurwandeling in Liedekerkebos Vilda - Rollin verlinde

afd. Affligem-Liedekerke

nr 4 - oktober 2005

10:00 – 12:00 Samenkomst om 9:45 uur aan de ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat te Liedekerke. 1 Themawandeling “Paddestoelen” 4 km.

Herman Derder – 053 80 01 10 of 0495 32 42 61 herman.derder@scarlet.be Laarzen en loupe.

Luc Favijtst – 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be zondag 9 oktober

zondag 9 oktober

Paddestoelen in het Neigembos

Het glooiende landschap op de taalgrens

afd. Ninove

afd. Geraardsbergen 14:00 – 17:00 Kerk van Viane. 1 Landschapswandeling in de omgeving van Viane en Akrenbos met aandacht voor vogeltrek en medicinale kruiden. Er wordt afgesloten met een drink in een lokale taverne.

14:30 – 17:00 Kapel van Bevingen. 1 Paddestoelwandeling in het bos, de jaarlijkse topper. ☺ Herman Lemaire h Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@lin. vlaanderen.be Laarzen

zaterdag 22 oktober

Paddestoelenwandeling in Ledezijde afd. Lede-Houtem 14:00 – 17:00 kerk van Impe 1 Paddestoeleninventarisatie. ☺ Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok h Herman Derder – 053 80 01 10 of 0495 32 42 61 herman.derder@scarlet.be Laarzen en loupe.

REGIOACTIVITEIT zaterdag 22 oktober

ZESDE NATUUR EN MILIEUQUIZ afd. Ninove 19:30 – 24.00 Buurthuis “De Pallieter” te Outer (Ninove) Smid Lambrechtstraat. 1 Quiz over natuur- en milieuthema’s. Ploegen van 4 personen per ploeg. Deelnameprijs 15 euro per ploeg over te schrijven op rekening 961-0872264-35 van Natuurpunt Ninove met vermelding Quiz en de naam van de ploeg . h Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@lin. vlaanderen.be

zondag 23 oktober

Wandeling in het Aubroek te Berlare afd. Dendermonding 8:00 – 10:30 Taverne De Waterhoek, aan het Veer te Berlare 1 Deze wandeling wordt begeleid door gidsen die hier met elk hoekje en elke vogel vertrouwd zijn. We hebben dan ook eerst en vooral aandacht voor de vogels van het gebied. Het is het ideale moment voor de waarneming van trekvogels. Na de wandeling drinken we samen een glas in Taverne De Waterhoek. ☺ André Van Doorsselaer, Rudi Van Onderbergen en Antoine Hulders i.s.m. vzw Durme h Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be Vilda - Yves Adams

zondag 23 oktober

Herfst in het Park afd. Lede-Houtem

10:00 – 12:00 ingang Park van Mesen, kant station Lede

nr 4 - oktober 2005

1 Herfstwandeling. h

Herman Derder – 053 80 01 10 of 0495 32 42 61 herman.derder@scarlet.be

het reservatenfonds. Daan Stemgée - 053 41 35 37 daan.stemgee@telenet.be Reservatie gewenst!

☺ Paul Van den Bremt en Annemie de h

Bruycker Dienst Leefmilieu - 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be

zondag 6 november

Natuurwandeling in de Gerstjens

zondag 4 december

afd. Aalst

Natuurwandeling in het Kravaalbos

Natuurwandeling in Liedekerkebos

afd. Aalst

afd. Affligem-Liedekerke

10:00 – 12:00 Parking Gerstenhof, Gerstenstraat 12 te Erembodegem- Aalst. 1 Natuurwandeling i.s.m. de stad Aalst. ☺ Geert Rohaert en Antonia Geerts h Dienst Leefmilieu - 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be

10:00 – 12:00 Hof te Putte, Putstraat 99 te Meldert-Aalst. 1 Natuurwandeling i.s.m. de stad Aalst.

10:00 – 12:00 Samenkomst om 9:45 uur aan de ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat te Liedekerke. 1 Themawandeling “Eitjes van de

zondag 6 november

Natuurwandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke 10:00 – 12:00 Samenkomst om 9:45 uur aan de ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat te Liedekerke. 1 Themawandeling “De natuur maakt zich winterklaar” 4 km. h Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 6 november

Natuurwandeling te Essene afd. Affligem-Liedekerke 14:30 – 16:30 Samenkomst om 14:15 uur aan de kerk van Essene. 1 Herfstwandeling door Essene (bovenkant) 6 km. h Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zaterdag 19 november

Dag van de natuur afd. Denderleeuw 14:00 – 17:30 infobord Rodestraat, Denderleeuw Wellemeersen 1 Studie-excurtie in het teken van herfst, mossen en zwammen. h Peter Tolleneer Stevig schoeisel, loupe. zaterdag 26 november 2005 Vilda - Rollin verlinde

10de eetfestijn reservatenfonds afd. Aalst / Erpe-Mere / Lede-Houtem

nr 4 - oktober 2005

12:00-14u00 & 17:30-21:00 Zaal VTI, Eikstraat 4, Aalst (verbin-ding Parklaan en Geraardsbergsestraat) 1 Jubileum eetfestijn ten voordele van

sleedoornpage” 4 km. h Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

in de Gemene Meers. Tom van Muylem – 054 24 02 10 of 0473 52 59 93 tom.van.muylem@doka.de

zondag 4 december

Natuurwandeling te Essene afd. Affligem-Liedekerke 14:30 – 16:30 Samenkomst om 14:15 uur aan de kerk van Essene. 1 Winterwandeling door Essene (Kerlemeers en omgeving) 6 km. h Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 4 december

Dotterwandeling afd. Groot Haaltert 14:30 – 17:00 Gotegemmolen Gotegemstraat (Grens Aaigem Haaltert). 1 Winterwandeling in het reservaat “De Dotter” h Stijn De Ryck - 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net Laarzen, aangepaste kledij zondag 11 december

Watervogels in de Gemene Meers afd. Geraardsbergen 9:00 – 12:00 Kerk van Grimminge. 1 Verschillende soorten watervogels komen overwinteren op de plassen

BEHEERSWERKEN zondag 9 oktober

Beheerwerken Palitsebeek afd. Affligem-Liedekerke

zaterdag 29 oktober

Dag van de Natuur

Beheerswerken Sint-Onolfspolder

afd. Ninove

afd. Dendermonding Om 9:00 - 16.00 Sint-Onolfsdijk, aan de monding van de Nieuwe Dender langs de kant van Appels. 1 Maaien van ruigtevegetatie en kappen van jonge populiereopslag. h vooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be Laarzen zondag 13 november

8:30 – 12:30 Samenkomst Sportlaan te Liedekerke, aan de brug over de Palitsebeek. 1 Vrijmaken van het baantje door het reservaat. Drank en een tussendoortje worden voorzien. h Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

Vilda - Rollin verlinde

afd. Geraardsbergen 9:00 – 17:00 Keistraat, Hemelveerdegem 1 Na het kappen van de populieren wordt een nieuw bos aangeplant. h Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaseleer@skynet.be werkhandschoenen, spade, picknick. Drank wordt voorzien.

afd. Affligem-Liedekerke

zondag 20 november

9:00 Nonnenborrestraat AppelterreEichem 1 Heraanplanten van het perceel met streekeigen groen. Warme soep en andere drank worden voorzien. h Georges Jacobs - 0476 60 18 37 laarzen en spade

zondag 11 december

Beheerwerken Pamelse Meersen afd. Affligem-Liedekerke 9:00 – 12:30 Samenkomst Langestraat (baantje rechtover vijver Molenhof). 1 Weghalen oude afsluiting van de weide. Drank en een tussendoortje worden voorzien. h Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zaterdag 19 november

zaterdag 17 december

Dag van de Natuur, Beheerswerken in de Heidemeersen

Beheerswerken Heidemeersen

Afd. Dendermonding 9:00 – 16:00 Taverne ‘t Oud Brughuys in Berlare aan Schoonaardebrug kant Berlare 1 Knotten van knotwilgen op de randen van een vorig jaar aangekocht weiland (1,5 ha). Wie hout wil, kan

zaterdag 19 november

Bebossing Hemelveerdegem

Beheerwerken Palitsebeek

het meenemen. Een lunch en drank worden voorzien voor wie de volledige dag blijft h vooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be laarzen en werkhandschoenen

afd. Dendermonding 9:30 – 16:00

1 Opruimen van kruinhout van populier. Wie hout wil kan het meenemen. h vooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

nr 4 - oktober 2005

10 jaar Eetfestijn: 26 november 2005 ! Reservatenfonds Aalst / Erpe-Mere / Lede-Houtem viert jubileum In 1996 dus werd voor het eerst een eetfestijn georganiseerd in Aalst door de toenmalige Wielewaal-afdeling. In eerste instantie voor het als eerst opgestarte aankoopproject Honegem waar ondertussen reeds bijna 40 hectare nagebied effectief werd aangekocht en alzo definitief werd beschermd en dit dankzij alle eters van de afgelopen 9 jaar, waarvoor oprechte dank. Van het reservatenfonds worden voortaan ook de projecten Ledezijde te Lede-Impe-Erondegem en Hogedonk te Gijzegem-Herdersem mede gefinancierd. Op 26 november is het dus zover, want dan gaat de 10de editie door met een superlekker Jubileummenu. Neem een kijkje op www.natuurpunt.be/denderstreek en klik door naar afdeling Aalst. Zoals de andere jaren werken we met reservaties. Neem aub contact op zodat we alles tijdig kunnen bestellen. Tot op 26 november in Aalst!

10 de eetfestijn reservatenfonds Aalst / Erpe-Mere / Lede-Houtem zaterdag 26 november 2005: 12u00 - 14u00 & 17u30 - 21u00 Zaal VTI, Eikstraat 4, Aalst (verbinding Parklaan en Geraardsbergsestraat)

nr 4 - oktober 2005

Afdeling Aalst / Erpe-Mere / Lede-Houtem INFO

Reservatie gewenst: alle inlichtingen bij Daan StemgĂŠe: 053 41 35 37 daan.stemgee@telenet.be

Daan StemgĂŠe 053 41 35 37 daan.stemgee@telenet.be

WID ziet sterretjes!

Hoogzwanger? De draagtijd voor een gemiddelde gegevensworp per reservaat beliep volgens initiële planning 2 volle kalenderjaren. Omdat intussen evenwel ook grote zorg gedragen wordt voor een gedurende lengte van jaren draagkrachtige baarmoeder werd deze timing reeds in 2004 bijgesteld, mét akkoord van de betrokken conservators: zowel het nodige respect voor aparte publicaties door externe medewerkers als de schaalbenadering (de ganse Denderstreek) vergen immers een aangepaste rapportverwerking, waarbij de energie voor deelanalyses enkel ten koste zou gaan van coherenter eindrapporten. In 2006 zijn immers opnieuw 2 natuurreservaten met nattere biotopen uitgebreid WID-studieobject geworden(o.a. NinoveLinkeroever; de kandidatuur voor reservaat 9 staat wijd open), waarna enkele jaren zal gefocust worden op een reeks drogere habitats en de specifiek hieraan verbonden ongewervelden en ecosystemen. Immens voordeel van deze werkwijze is dat de gegevensoutput evenveel aandacht kan krijgen als hun input en dat 2 aldus ruimer bekeken eindrapporten mogelijk kwalitatief betere en werkbaardere conclusies voor beschermings-plannen zouden toestaan. “Mijn kind, schoon kind” is immers doorgaans de postnatale visie van elke draagmoeder, ongeacht de volgens derden soms zeer lelijke of inferieure soort waartoe beide behoren. De WID heeft het voordeel in deze geen professionele reputatie te moeten verdedigen en wil enkel een blijvende bijdrage leveren tot het natuurbehoud in onze streek op langere termijn, conform de wens van de 9 oprichtende Natuurpunt-afdelingen.

Dagelijkse werking WID blijft intussen ook al haar andere statutaire doelen nastreven, zoals de bevordering van prak-

tische studie van ongewervelden, de verzorging van educatie hierrond en de samenwerking met zielsverwanten: naast medewerking aan expo’s (o.a. rond natuurvriendelijke tuinen) werden in 2005 opnieuw excursies (o.a. in de Kalkstreek en de Molenbeekmeersen), referentiecollecties (per familie) en artikels verzorgd (ook externe afspraken met Natuur.Focus) en wordt ook voor de komende winter herhaaldelijk hulp geboden aan de 40 streekdeelnemers in verband met het landelijk project rond solitaire bijen (ook de verdere opvolging in 2006 door UGent is aangekondigd). Vanaf 15.10.05 kan u ook opnieuw elke zaterdag, tot april 2006, met alle verzuchtingen terecht op de groepsessies in het WID-lokaal (“De Plesj”, Welleplein te Welle). Daarna zullen alle inventarisatiematerialen klaar staan t.b.v. de permanente reservaatbemonsteringen in 2006. Een aangepaste WID-website staat op til, opdat je al jouw waarnemingen systematisch en vlotter zou kunnen signaleren (een oud, knellend schoentje). Last but not least zij gewezen op de aanhoudende inzet van een soms smalle WID-kern, die bij deze haar meest bescheiden medewerker Dirk De Vis uit Moorsel uitroept tot dé WID-er van 2005, zowel wegens het gepresteerd aantal determinaties (vooral zweef-vliegen) als wegens de nacht en ontij waarbij een en ander soms eenzaam werd uitgevoerd!

Blikvangers Niettegenstaande de verspreiding in de Denderstreek van veel species nog enige tijd onduidelijk zal blijven, zullen wellicht zeker de volgende waarne-

Koen Steenhoudt

Deze zomer werd intensief verder gewerkt aan de multisoortenbenadering in 7 eerder bemonsterde reservaten, met bijkomende focus op het project Landelijke Solitaire Bijen. Daartoe werden thans door de WID-kern reeds ruim 120.000 onge wervelden nader bekeken en worden deze winter nog duizenden soortgegevens verwacht vanwege externe specialisten.

Obrium cantharinum te Welle

nr 4 - oktober 2005

Koen Steenhoudt

Scaeva selenetica

mingen in 2005 blijvend als uitschieters met een sterretje genoteerd worden (al hopen we het tegendeel): A vlinders: Grote vos te Lebeke, Kleine parelmoervlinder en Horzelvlinder (Sesia apiformis) te Welle, Sint-Jansvlinder te Moorsel , Bruin blauwtje (ook) te Hofstade; A libellen: Beekoeverlibel, Zuidelijke- en Bruine glazenmaker, Smaragdlibel en Vuurlibel te Welle, Weidebeekjuffer te Welle en Lierde (Moenebroeken), Zwervende pantserjuffer (ook) te Moorsel; A kevers: boktorren Obrium cantharinum te Welle, Oberea occulata te Aalst (Bergemeersen) en Chlorophorus figuratus te Grimminge, Bloedspuwer te Okegem, Pilkever of Byrrhus pilula te Moorsel, Scaphidium quadrimaculatum te Haaltert; A vliesvleugeligen: Grote wolbij en Sapyga clavicornis (knotswespspec.) te Welle en Deftinge, Kleine harsbij of Anthidium strigatum te Moorsel, Oxybelus bipunctatus, Astata boops en Bijenwolf of Philanthus triangulum (graafwespen) te Aalst (Leireken, Bergemeersen), Sapyga quinquepunctata en Hedrychrum nobile (goudwespspec.) te Berlare (Stampkot), Denderleeuw en Moorsel, Arachnospila anceps (spinnendoderspec.) te

Scaphidium quadrimaculatum

Moorsel , Xyphidria prolongata (houtwespspec.) in Honegem en Raspaillebos; A zweefvliegen: Tropidia scita te Appels, Eupeodes bucculatus en Heringia brevidens te Welle, Riponnensia splendens en Cheilosia vulpina te Moorsel, Cheilosia uviformis in Honegem, Cheilosia fraterna te Wieze, Cheilosia albipila in Raspaillebos. Met onze bijzondere dank aan Dirk, Danny, Joost, Bruno, Peter, Jens en Koen. Terwijl o.a. Kleine vos en Groot koolwitje nog onrustwekkend weinig vlogen, werden in 2005 merkwaardige pieken genoteerd van o.a. de Zwartkopvuurkever of Pyrochroa coccinea, de veldwesp Polistes dominulus, de “Hoornaarzweefvlieg” Volucella zonaria en de Halvemaanzweefvlieg Scaeva pyrastri (niet verwarren met S.selenetica: 3° abdomen-strepenpaar haaks/evenwijdig met segmentrand). In het voorjaar werden opvallend weinig honingbijen waargenomen, doch enig herstel volgde in de zomer. Dankzij het ontwerp van langpootmuggen-veldtabel van Kris Peeters konden we o.a. de veelkleurige Dictenidia bimaculata herkennen in Honegem: ook hieraan wordt zeker verder gewerkt in 2006! Eric De Tré.

Pyrochroa coccinea of zwartsprietvuurkever

nr 4 - oktober 2005

INFO

Koen Steenhoudt

Werkgroep Invertebraten Denderstreek

Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

RWZI Liederkerke Teralfene oevers van het bufferbekken zou de diversiteit aan onderzochte spinnen en vogels volgens de onderzoekers nog aanmerkelijk kunnen verbeteren. Natuurpunt heeft reeds enkele jaren goede contacten met Aquafin. Zo werd er in juni 2003 een vogelkijkhut geopend en kan vogelwerkgroep Cinerea de betrokken percelen gebruiken voor ringwerk. Natuurpunt heeft gezorgd voor de aanplanting van een groenscherm langs het wandelpad en de spoorwegberm met pootmateriaal dat door Aquafin werd bezorgd. Aquafin zal binnenkort de erosie van de oevers van het bufferbekken aanpakken en daarbij wordt samen met Natuurpunt gezocht naar mogelijkheden om de oevervegetatie uit te breiden. Dit gebeurt op basis van de principes van Natuur Technische MilieuBouw (www.mina.be/NTMB). NTMB biedt voor allerlei infrastructuurwerken diverse natuurvriendelijker alternatieven aan b.v. door de vorm van de oevers

Wim D’ Haeseleer

Bij het waterzuiveringsstation (RWZI) langs de Dender te Liedekerke-Teralfene werd door Aquafin in 1998 een slingerende rietgoot van 1600 m. lang aangelegd. Het gezuiverde afvalwater passeert langzaam door de rietwortels waar het een natuurlijke “nazuivering” ondergaat en eindigt in een bufferbekken. Het rietveld heeft zich snel ontwikkeld tot een waardevol biotoop, uniek voor de Dendervallei. Vogels en vogelkijkers hadden dit vlug in de gaten. Broedsels van kleine karekiet, waterral en rietgors, waarnemingen van purperreiger en baardmannetje, de slaapplaats voor boerenzwaluwen, de ringvangsten van wouwaapje, grote karekiet… bewijzen dat we er een knap stukje natuur hebben bijgekregen. Een recent thesisonderzoek (I. Van Thournhout, RUG centrum voor milieusanering) heeft de hoge natuurwaarde van het RWZI bevestigd. Zo zijn er al 132 vogelsoorten vastgesteld waarvan er 27 op de Rode Lijst staan. Een beter maaibeheer van de rietzomen, samen met een dichtere begroeiing van de

nr 4 - oktober 2005

aan te passen of doorgroeibare oeverversterking te kiezen… of hoe infrastructuur en natuur, hand in hand kunnen gaan !

Rik De Baere

Door de goede verstandhouding is Aquafin nu zelfs bereid om met Natuurpunt een “gentlemen’s agreement” af te sluiten over de beheersprincipes van het gebied. Mogelijk wordt het beheer van de vegetatie op en rond de rietgoten zelfs aan de beheersploegen van Natuurpunt overgedragen. Door de diverse rietpercelen in de winter te maaien in een rotatiecyclus van vier tot vijf jaar met afvoer van het maaisel, kunnen we de vitaliteit van het riet garanderen. Een gezonde rietvegetatie bevordert ook de waterzuivering, wat natuurlijk de hoofdfunctie van de rietgoot blijft. Als ook de totale aaneengesloten rietoppervlakte nog zou kunnen uitbreiden door ook de beemden tussen de rietgoten te laten toegroeien en indien we voor meer afwisseling kunnen zorgen tussen nieuw en overjarig riet, droog- en waterriet, wilgenopslag, open ondiep water en slikrandjes… durven we zelfs hopen dat de meest kieskeurige moerasvogels zoals de bruine kiekendief, de rietzanger en de blauwborst hier een vaste thuis vinden.

Rik De Baere

Vogelkijkhut aan de rand van de rietgoten

nr 4 - oktober 2005

Vogelwaarnemingen: zien is invoeren! Lang geleden verscheen er een vogelboekje genaamd “Zien is kennen”. Ik als jonge snaak heb het maar van horen zeggen, maar naar het schijnt was dit hét leerboek bij uitstek voor heel wat oudere vogelkijkers. De titel klinkt in elk geval als een klok! Anno 2005 kunnen we met een nieuwe, maar verwante oneliner op de proppen komen: zien is invoeren! Laten we even één en ander verduidelijken.

CINEREA

boel gegevens die het verhaal vertellen van de vogels rondom ons. In de Denderstreek worden reeds een hele tijd vogelwaarnemingen verzameld. Totnogtoe gebeurde dat vrijwel louter op lokaal vlak, niet op het niveau van de hele streek. Natuurpunt nationaal werkte reeds een tijdje aan een invoerportaal op Vlaamse schaal: een databank waarin alle Vlaamse vogelkijkers hun waarnemingen kunnen

Vilda - Rollin verlinde

Heel wat mensen kijken naar vogels. Vogels zijn overal te zien, je hebt een heel aantal soorten, er is variatie doorheen het jaar: er zijn zoveel redenen waarom vogels kijken leuk is! Daarmee hoeft het echter niet te stoppen: door de gedane waarnemingen systematisch te noteren en in te voeren in een databank kan je er een flinke meerwaarde aan geven. Op die manier verzamel je immers een schat aan informatie door de jaren heen; een hele-

Bosuil

Groene specht

nr 4 - oktober 2005

Wouter Faveyts

Kokmeeuw

invoeren. In de zomer van 2005 is deze databank operationeel geworden; vogelwerkgroep Cinerea is dadelijk op de kar gesprongen. Vanaf heden is het dus mogelijk om al uw vogelwaarnemingen, groot en klein, systematisch in te voeren in een heuse databank! Dat betekent dat jouw waarnemingen mee helpen bouwen aan een uitgebreid overzicht van de vogels van de Denderregio; alle observaties zijn daarvoor belangrijk! Dat betekent ook dat je steeds dat overzicht kan raadplegen. Hoeveel bruine kiekendieven werden dit jaar reeds gezien in de Dendervallei? Waar werden er de voorbije maand ijsvogels gezien? Wat is de grootste groep huismussen die de afgelopen winter werd gemeld? Het zijn allemaal vragen die eenvoudig beantwoord kunnen worden met behulp van deze databank! Wat heb je nodig om mee te kunnen doen? Niet veel: een computer met internetaansluiting, een gebruikersnaam en een paswoord volstaan. Voor de computer moet je zelf zorgen, de laatste twee zaken kan ondergetekende je vlot bezorgen. Kijk je regelmatig vogels her en der in de

nr 4 - oktober 2005

Denderstreek of beperken jouw waarnemingen zich louter tot jouw eigen tuin, geen probleem: alle waarnemingen zijn welkom! Laat je vooral door niets afschrikken: een basiskennis van vogels volstaat echt wel. Het enige wat we vragen is dat je gewoon op geregelde basis je waarnemingen in het portaal invoert: ‘simple comme bonjour’ zeggen de Fransen! Indien je geïnteresseerd bent, geef mij dan een seintje en ik bezorg je een gebruikersnaam en een paswoord. Daarmee heb je dadelijk toegang tot het invoerportaal en kan je waarnemingen invoeren en raadplegen. Wouter Faveyts

Vogelwerkgroep Cinerea INFO

Wouter Faveyts 054 33 91 06 wouter.faveyts@telenet.be

Sint-Onolfspolder: eerste monitoringsrapport Natuurpunt heeft de plicht om per erkend reservaat om de 4 jaar vanaf de erkenning een monitoringsrapport te maken. In dergelijk rapport wordt naast de algemene beheersevaluatie van de verschillende biotopen een gedetailleerde evolutie per perceel gerapporteerd. Ook de evolutie van een beperkt aantal rode lijstsoorten wordt besproken. Afhankelijk van het resultaat van het gevoerde beheer kan er desgewenst een habitatverandering voorgesteld worden. Ook kan indien het beheer niet het gewenste resultaat oplevert, een bijstelling van het natuurstreefbeeld worden voorgesteld. Een hele klus dus, die door het beheerteam tot een goed einde moet gebracht worden.

Rebroeck: waardevol moerasland met o.a. blaaszegge, poelruit en dotterbloem

De omvorming van een aantal populierplantages in Meerdam naar rietland met ruigtekruid-vegetatie en beperkte opslag van struweel van o.a. wilg en zwarte els verloopt zoals gepland. Het riet is voldoende sterk en dicht en dit is vooral ten voordele van rietvogels zoals kleine karekiet, rietgors en blauwborst die deze terreinen nu al gekozen hebben als broedplaats en waar verschillende zangposten en ouders met jongen worden waargenomen. De omvorming van een populierenplantage aan de Dendermonding naar dottergrasland en deels

moerasspirea-ruigte levert na 2 jaar intensief maaien al het verspreid voorkomen op van dotterbloem, pinksterbloem, poelruit, echte koekoeksbloem, rietgras met zegges en moerasspirea. Voor de randen langs de gemaaide percelen werd gekozen voor rietstroken met aan de buitenrand spontane opslag van o.a. wilg en zwarte els. Op deze manier is er voldoende diversiteit voor fauna en voor flora. De evolutie van een nat hooiland tegenover de Maaie - waar vooral de grassoort witbol domineerde - naar meer soortenrijk Dottergrasland verloopt zeer goed. Het maaien in juni en extensieve

Dendermonding: bloeiende dotterbloem en pinksterbloem met rietkraag en struweel langs de rand

Ander gedeelte van Rebroeck met tevens waardevolle vegetatie

nr 4 - oktober 2005

Hooiland te Meerdam: jonge dotterbloem met zeggen en op de achtergrond pinksterbloem

nabegrazing in augustus en september zorgen na 4 jaar al voor het herstel naar dottergrasland. Dit voorjaar werden na lange afwezigheid zelfs de eerste jonge bloeiende exemplaren opgemerkt midden in het hooiland. Andere soorten van het “dotterverbond” eisen terug hun plaats op. Verder verspreidt scherpe zegge zich nu over het volledige hooiland met in mindere mate tweerijige zegge. De dominantie van witbol is volledig gebroken ten voordele van minder productieve grassoorten als gewoon reukgras en grote vossestaart. In “Achtentwintig roeden” zorgt de spontane bebossing voor een prachtig lappendeken van struweel van wilg en zwarte els en verschillende ruigtekruidvegetaties: moerasspirearuigtes met moesdistel afgewisseld met zones riet, harig wilgeroosje, koninginnekruid en grote zeggevegetaties. Ander zones zorgen dan voor een bonte kleurenmengeling van het roze van dagkoekoeksbloem, het gele van veldlathyrus, scherpe

Achtentwintig roeden spontane bebossing: moederboom zwarte els links, rechts de nakomelingen

boterbloem en dotterbloem met het blauwe van heggewikke en moerasvergeet-mij-nietje. Het meest hartverwarmend is het herstel van de wateren oevervegetatie in het uitgediept slotenstelsel waarin het kwelwater werd opgestuwd door een dam zodat geen water van mindere kwaliteit uit de rest van de polder in het gebied kon binnenstromen. Dit zorgde voor een ware explosie van waterleven in 2004. Met als onverwacht resultaat massaal bloeiend loos blaasjeskruid over de gehele lengte van de centrale sloot en poel met vooral daartussen puntkroos, gewoon sterrekroos, haarfonteinkruid en enkele planten van gele plomp en kikkerbeet. Langs de oevers is het pijlkruid het meest in het oog springend. De groene kikkerpopulatie gedijt hier goed. Bij een inventarisatie tijdens de zomermaanden werden verschillende grote dikkoppen gevangen. Ook het driedoornige stekelbaarsje en het aantal waterwantsen nemen toe. In de poel kunnen oppervlaktewantsen zoals vijverlopers bewonderd worden. Het sierlijke ijsvogeltje werd hier in 2004 verschillende keren waargenomen. Elk jaar worden er een tweetal wandelingen georganiseerd waarbij uitgebreid wordt geïnformeerd omtrent de evolutie en het beheer van ons reservaat. Peter De Pinnewaert

Achtentwintig roeden: centrale gracht een geliefkoosd plekje van de ijsvogel

nr 4 - oktober 2005

INFO

Afdeling Dendermonding

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be 27

Goed nieuws van Natuurpunt Denderleeuw Uitbreiding reservaten - actualisatie beheersplannen A Dankzij de uitoefeningen van het voorkooprecht

ÂŠ

Vilda - Yves Adams

door de VLM konden deze zomer onverhoopt 80, 44 are in de Molenbeekmeersen (MBD) en 140,10 are in de Wellemeersen (WMD) toegevoegd worden aan de beheersarealen. A In de Wellemeersen werd afgelopen voorjaar werk gemaakt van de mogelijke aaneensluitingen van bestaande begrazingsrasters i.s.m. de regionale Natuurpunt-terreinploeg (nieuwe bedradingen) en de Gemeente Denderleeuw (afvoer betonplaten en draad), vooral in de Rodestraat-omgeving. Aanstaande winter volgt op dezelfde wijze de aanpassing van de begrazingsrasters achter de Berkenlaan. A Dit noopte tevens tot een tijdelijke herziening van de jaarlijkse WMD-maaikalender, waarbij ook de maaipatronen op de klassieke hooilanden kri-

tisch werden herbekeken. Het verminderen van rietorchis en brede orchis op de hooilanden in kwestie (blokken 25 en 72) en de gestaag monotoner wordende vegetaties (ook blok 31) vergen immers mogelijk het herinvoeren van een tweede maaibeurt, waarbij evenwel terdege rekening dient gehouden met de lokale bloeitijden (nectar voor insecten) en huidige bewoners (bijv. Dwergmuis). Op advies van CINEREA wordt de kijkhutweide deels opgenomen in de toekomstige maaikalender (oprukkende wilgen en pitrus vermijden; open landschapskarakter bewaren) A Op de in 2004 verlaten WMD-akker aan de depot-spooroverweg (blok 135) worden dit najaar verspreid hoogstam-fruitbomen en enkele struwelen aangeplant. Schermbeplantingen en verspreide struwelen zijn eveneens gepland t.h.v. de nieuw verworven akker rechtover de Gatesfabriek (WMD) en t.h.v. de ex-akker in beheer aan de spooroverweg te Okegem (MBD).

nr 4 - oktober 2005

Gunther Groenez

Tijgerspin

nr 4 - oktober 2005

A Voor het uitdiepen van een aantal poelen en slenken wordt nog even uitgekeken naar de natuurherstel-planning van de VLM in 2006: in 2005 werd door de WMD blijkbaar de prioriteitenlijst net niet gehaald . A Overleg met NV Aquafin werd aangevraagd via de Gemeente Denderleeuw: voor een overstort t.h.v. de Rodestraat-MBD en opgestarte collectorwerken in de MBD werd totnogtoe immers geen MER of planning voorgelegd.

Dossiers met lokaal overstijgend belang

Kleine zilverreiger

Gesignaleerde merkwaardige waarnemingen uitbreidende soorten Anno 2005 werden in de Wellemeersen respectievelijk Kleine zilverreiger, Kwak, Porseleinhoen en Grauwe klauwier als doortrekkende pleisteraars waargenomen. Geelwangschildpad en Veelkleurig aziatisch lieveheersbeestje zijn er definitief ingeburgerd. In de Kapellemeersen werd zelfs op een blijkbaar ontsnapte- of uitgezette wasbeer gejaagd. Zwervende pantserjuffer of Gouden tor werden nog niet lokaal waargenomen: van de Tijgerspin werden medio augustus wel ca. 400 ex. geteld in de Bergemeersen te Aalst (afstand 6 km). De WID signaleerde opnieuw een reeks eerste vondsten voor Vlaanderen van ongewervelden in WMD en MBD, maar deze soorten waren mogelijk nooit eerder opgemerkt gezien hun vermoede habitatcondities. Eric De Tré

Afdeling Denderleeuw INFO

ting voor alle omwonenden van de Vlamovenkouter georganiseerd. Een ontwerp van “Delfstoffenplan” van het Vlaams Gewest voorziet immers de uitbreiding van het huidige 17,5 ha grote kleiwinningsgebied tot 40 ha, midden de landschappelijk waardevolle kouter. Waar de huidige ontginning ca. 6.000 m3/jaar omvat wordt hierbij de afgraving van 2.200.000 m3 vooropgesteld, wat een gemiddelde verdieping van de ganse zone met 9,8 m impliceert. De lokale klei zou o.a. gemengd worden met leem en grint en vooral voor uitvoer door de kleibaronnen in kwestie bestemd zijn (binnen een eeuw geen nationale verwerkingsmogelijkheid). De Gemeente Denderleeuw adviseerde eerder reeds negatief en zal nu hopelijk ook de nodige ruime ruchtbaarheid geven aan deze geplande koutermoord. De onrealistische, enige nabestemming “veeteelt” (te weinig veetelers resterend) zal best ook in dit licht worden herbekeken : biologische land- en tuinbouw was door de afdeling voorgestaan in GNOP en GECORO, doch dit werd telkens afgewimpeld door de lokale Landbouwraad, bij monde van haar voorzitter. Sinds de echtgenote-dierenarts van deze laatste evenwel, naast een veefokbedrijf, ook gastenkamers uitbaat aan de rand van de prachtige kouter, zijn de meningen binnen de Landbouwraad echter mogelijk gewijzigd… A Op 14 september werd door de Provincie i.s.m. Gemeente Denderleeuw een “inspraakvergadering” rond de opmaak van het deelbekkenbeheerplan voor de Middendender georganiseerd. Decretaal dient elk deelbekken immers tegen einde 2005 te beschikken over een goedgekeurd deelbekkenbeheersplan. De niet gezamenlijke voorbereiding van dergelijke dossiers door de Denderafdelingen (SWOK) wordt door de afdeling als een sterk gemis aangevoeld. Hopelijk wordt het kind niet met het badwater wegggegoten.

Vilda - Yves Adams

A Op 4 augustus werd i.s.m. RALDES een infozit-

Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

nr 4 - oktober 2005

Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maatschappelijke visie. Onze activiteiten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking. Tel.: 015 29 72 20 www.natuurpunt.be

AFDELINGEN Aalst

Daan Stemgée - 053 41 35 37 daan.stemgee@telenet.be

Affligem - Liedekerke Kern Affligem Wim Van Grieken - 053 - 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be

Kern Liedekerke Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

Denderleeuw

RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf € 30 zijn fiscaal aftrekbaar.

eric.detre@vhm.be

Paddebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk Van den Bossche 052 42 49 60 Palitse beek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38

johnny.cornelis@agr.kuleuven.ac.be

Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels 053 67 11 91

Brede schorren en Konkelschor te Berlare 6616

marcusmichiels@yahoo.com

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Phenixberg te Okegem - 6618 Wouter Mertens 054 32 51 71

Dendervallei te Ninove 6099 Joachim De Maeseneer

wouter.mertens@lin.vlaanderen.be

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85

Joachimdm@yahoo.com

Dendermonding

Den Dotter / Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere 6149

bruno.de.bruyn@kindengezin.be

Molenbeekmeersen te Denderleeuw / Okegem - 6646 Eric De Tré 053 66 04 32

Park van Mesen te Lede Herman Derder 053 80 01 10 herman.derder@pi.be

Stefaan Thibau - 052 42 69 72

stefaan.thibau@skynet.be

Walter Loy - 053 83 89 64 walter.loy@pi.be

Erpe-Mere

Raspaillebos te Grimminge 164 Koen Steenhoudt 054 58 67 58

Everbeekse bossen - 6210

k.steenhoudt@belgacom.net

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Geraardsbergen

Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 k.steenhoudt@belgacom.net

Groot-Haaltert

Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net

Conservator Koen Van Den Berge 055 42 83 90

't Groot Schoor te Grembergen 6603 Tarcy Verstraeten 052 21 11 11 Heidemeersen te Berlare 6644 Stefaan Thibau 052 42 69 72

Rietbeemd te Moerbeke / Viane / Lessines - 6058 Godfried Merlevede 068 33 51 06 g.merlevede@tiscali.be

Sint-Onolfspolder te Appels / Dendermonde - 6623 Bart Dierickx 052 21 03 81

Lede-Houtem

stefaan.thibau@skynet.be

herman.derder@pi.be

Hogedonk te Gijzegem / Herdersem / Mespelare - 6243 Daan Stemgée - 0476 60 05 95

Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91

Honegem te Erpe-Mere / Aalst / Lede - 6123 Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50

Wachtbekken 6 in Sint-Gillis / Dendermonde Stefaan Thibau 052 42 69 72

Herman Derder - 053 80 01 10

Ninove

Wouter Mertens - 054 32 51 71

wouter.mertens@lin.vlaanderen.be

WERKGROEPEN Werkgroep Invertebraten Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be - 2255 Vogelwerkgroep Cinerea

Wouter Faveyts 054 33 91 06 wouter.faveyts@telenet.be

Plantenwerkgroep Allium Peter Tolleneer - 053 79 03 60 allium@belgacom.net

Zoogdierenwerkgroep Elio Axel Neukermans - 0478 88 07 91 elio@telenet.be

Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok Herman Derder - 053 80 01 10 herman.derder@pi.b

Werkgroep amfibieën & reptielen Ward Koen De Maere greatskua2002@hotmail.com 0485 68 89 82

nr 4 - oktober 2005

daan.stemgee@telenet.be

marcusmichiels@yahoo.com

wim.dhaeseleer@telenet.be www.natuurpunt.be/honegem

stefaan.thibau@skynet.be

Keelman te Denderhoutem 6178 Guido Van Rossen 054 32 23 01 guido.van.rossen@telenet.be

Walputbeek / Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs 054 33 60 64

Kravaalbos te Meldert 6071 François Van den Bergh

Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré 053 66 04 32

052 35 64 29

Ledezijde 6657 Herman Derder - 053 80 01 10 herman.derder@pi.be

Moenebroek te Geraards bergen / Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09

georges.jacobs@pandora.be

Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en vier studiewerkgroepen in de Denderstreek. Deze afdelingen en werkgroepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwerken. Je kan voor meer inlichtingen steeds terecht bij de contactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet: 1 november 2005. Dendriet ontvangen : Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreekafdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van € 7,50 op rekeningnummer 3930491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, middenkatern afdeling...”. Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

REDACTIERAAD Wouter Mertens - hoofdredacteur Daan Stemgée - redactiesecretaris Stijn De Ryck - publicatiecontroller Marc Symoens - corrector Koen Steenhoudt - verzending Willy Beeckman, Joachim De Maeseneer, Dirk De Mesel, Herman Derder, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Wouter Faveyts, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken, Wilfried Veldeman Werkten ook mee aan dit nr : Rik De Baere, Peter De Pinnewaert, Bert De Somviele, Vildaphoto

eric.detre@vhm.be home.tiscalinet.be/wellemeersen

DRUK

Werkgroep Bomen-ParkOsbroek / Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer 053 79 03 60

Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen

wbpo.aalst@belgacom.net

carlos.dhaeseleer@natuurpunt.be

6de Grote Natuur- en Milieuquiz! 22 oktober: schrijf je “NU” in!

INHOUD 3

Grote plannen voor Liedekerkebos: jouw mening telt!

Boottocht op de Schelde

Ruimtelijk Structuurplan Groot-Haaltert

Verslag walvistocht

6de grote Natuur- en Milieuquiz

Denderkalender: veel bos- en paddestoelenwandelingen

10de Eetfestijn op 26 november: opnieuw verfijnd en lekker

Werkgroep Invertebraten ziet sterretjes!

Indrukwekkende resultaten RWZI Liedekerke-Teralfene

Zien is invoeren: vogelwaarnemingen

Monitoring in de Sint-Onolfspolder

Natuurpunt Denderleeuw: goed nieuws!

Deze titel verwijst naar: A het Griekse dendron, wat boom betekent, A een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten, A de vertakte uitlopers van hersenzenuwcellen: een communicatiekanaal dus, A het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken, A tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

Redactieadres: Dendriet, Pamelstraat 119, 9400 Ninove E-m mail: dendriet@telenet.be Website: www.natuurpunt.be/denderstreek Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem

Foto’s voorpagina: Johannes Buckens, Gunther Groenez, Vilda - Rollin Verlinde.

SCHENK EEN LIDMAATSCHAP ! Gezinslidmaatschap: € 20 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor € 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor € 34,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)