BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X
BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327
jaargang 8
nummer 1 - 2009 Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.
driemaandelijks tijdschrift
Inspanningen opdrijven Mottige bezigheden Wandeling Ledezijde Steenuilen helpen
januari. - februari. - maart
De inspanningen opdrijven De voltallige redactie wenst je oprecht een gelukkig en geslaagd 2009! We willen er ook dit jaar weer stevig tegenaan gaan. We zouden dan ook een hernieuwing van je lidmaatschap appreciëren, beter nog, een domiciliëring als blijk van vertrouwen in de tomeloze inzet van onze vrijwillige medewerkers voor meer en betere natuur voor iedereen. En waarom geen lidmaatschap als nieuwjaarscadeau geven? Uit een studie over de financiële natuurinstrumenten, op het einde van 2008 uitgevoerd voor minister Crevits, blijkt dat de doelstellingen voor natuur en bos niet worden gehaald. We hadden daarvoor geen studie nodig en wezen daar al op in vroegere voorwoordjes. Dit falen geldt onder meer voor de instandhouding van de Europese soorten en habitats, de afbakening van het VEN en de aanduiding van natuurverwevingsgebieden. Een aantal instrumenten kunnen doelgerichter worden ingezet, maar ook lokaal moet meer geld vrijkomen voor natuur- en bosbeleid.
In 2009 willen we met de 9 Natuurpuntafdelingen van de Denderstreek op deze nagel blijven hameren. De inspanning van lokale besturen kan beslist opgedreven worden. Denderleeuw, Aalst, Liedekerke en Ninove subsidiëren onze natuuraankopen met minstens 10%. Zo kunnen onze medewerkers zich concentreren op het échte werk op het terrein. Geef ze a.u.b. die noodzakelijke ademruimte. Het is wachten tot ook de andere gemeentebesturen uit de regio deze stichtende voorbeelden volgen. Op Erpe-Mere, Haaltert en Denderleeuw na vulden alle Natuurpuntafdelingen uit de regio de biodiver-
© Vilda - Ludo Goossens
nr. 1 - januari 2009
siteitbevraging in op de website van Natuurpunt. De reeks van 100 vragen kan een stimulans en een gratis bron van inspiratie zijn voor nieuwe lokale biodiversiteitacties. De deadline voor de realisatie van 13.664 ha bijkomende bossen, zoals opgenomen in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, is verstreken. Er is maar 3.894 ha bijkomend bos gerealiseerd, 29% van de doelstelling. Vele gemeentebesturen in de regio hebben plannen om ergens op hun grondgebied meer bos te voorzien: speelbossen, stadsrandbos… Bijkomend bos kan een belangrijk instrument zijn in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Maar de kloof tussen plannen en doen blijkt voor vele Dendrietgemeenten en hun besturen vooralsnog zeer groot te zijn.
Wouter Mertens, hoofdredacteur
Jean Van Holen
En ja, als men over bosuitbreiding spreekt, kijkt men onmiddellijk in de richting van de natuursector. Er zijn echter ook andere biodiversiteit- en natuurwaarden dan bos en het zou niet eerlijk zijn alle natuurgebieden vol te zetten met bomen en zo de specifieke natuurwaarden van schrale graslanden, beemden,
moerassen en hooilanden voorgoed te laten verloren gaan. Uiteraard zijn we als sector op zoek naar mogelijkheden om méér bos te creëren. Uiteraard zijn we vragende partij voor meer en beter instrumentarium ter zake. De opwarming van de aarde is echter niet in de eerste plaats de schuld van de natuursector. Alle sectoren (ook industrie, landbouw, gezinnen…) moeten hun verantwoordelijkheid opnemen. We zijn dan ook hevig pleitbezorger van meer bomen in woonzones, industriezones, enz... Deze zullen niet alleen de gebouwen landschappelijk beter inkleden, ze zullen ook zorgen voor een aangenamere omgeving en meer psychisch welbehagen. Bovendien wordt op deze wijze de ons toegemeten oppervlakte in Vlaanderen efficiënter benut. We kunnen de op hol geslagen trein van biodiversiteitverlies niet alleen stoppen met maatregelen binnen onze reservaten. Ook daarbuiten dient verantwoordelijkheid genomen te worden. Met je lidmaatschap steun je onze doelstellingen en onze aanpak. Dankjewel voor het vertrouwen!
Besneeuwde rozenbottel
nr. 1 - januari 2009
Groen als tweede natuur!
De natuurlijke reflex van Dirk Demeyere Bijna een kwart eeuw professionele ervaring in natuurbeheer bij het Agentschap voor Natuur en Bos, een pionier inzake ecologische tuinontwerpen en in het weekend bovendien de rechterhand van vrouwlief in bloemenzaak Ginkgo. Het mag duidelijk zijn: Dirk Demeyere uit Welle bij Denderleeuw is absoluut een groene spring-in-’t-veld.
Hoge bomen…
Samengevat: het uitdenken van alle campagnes van A tot Z? Dat geldt zeker voor de Dag van het Park en de boompjesweekends van Kom Op Tegen Kanker. Samen met mijn collega Griet coördineer ik trouwens alle acties in de Kom Op Tegen Kanker-bossen. Het is echt een goede zaak dat we met ons beiden de organisatie voor
Joachim De Maeseneer
Enkele jaren geleden werd het toenmalige Bos en Groen drastisch hervormd tot het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Wat is vandaag de dag jouw functie bij het Agentschap? Als medewerker van de cel Communicatie sta ik in voor de campagnes van het ANB, een bijzonder afwisselende job die elke dag opnieuw erg veel inzet vergt. Er is natuurlijk een brede waaier aan campagnes. Zo werken we mee aan De Nacht van de Vleermuis en de Zomercampagne van Natuurpunt. Toch maken de campagnes van de Dag van het Park, de boompjesweekends van Kom Op Tegen Kanker en de Week van het Bos de hoofdmoot uit.
alle Vlaamse provincies op ons nemen, zo weten alle Kom Op Tegen Kanker-acties zich verzekerd van eenzelfde structuur, verloop en communicatie. Communiceren over natuur
staat veelal gelijk aan balanceren op een wankel koord… Absoluut, vooral wanneer er verschillende betrokken partijen zijn. Zo ziet iedereen zijn huisstijl graag gehand-
nr. 1 - januari 2009
haafd, zijn logo het duidelijkst afgebeeld… Wil elke partner evenwaardig naar buiten komen, dan is het natuurlijk cruciaal dat de communicatieve koek gelijk verdeeld wordt. Overigens, ook voor het Agentschap van Natuur en Bos is het niet langer zaak om allerhande evenementen te organiseren, we willen er ook erg graag mee scoren.
‘Wil je de natuur beschermen in Vlaanderen, dan moet je ook leren leven met de kritiek’. Gelukkig zijn de Kom Op Tegen Kanker-bossen een succes, niet? De cijfers spreken voor zich! Plantten we bij de eerste editie 30.000 boompjes, dan staken we dit jaar, tijdens de zesde editie, al 72.000 boompjes in de grond. Trouwens, we mogen van geluk spreken dat we nog steeds geschikte locaties vinden. Dit jaar werden Zedelgem, Herk-De-Stad, Zoersel, Geetbets en Knesselare geselecteerd, maar we kunnen allerminst kiezen uit een brede waaier aan locaties. Zo zijn we niet alleen sterk afhankelijk van de ruimte die we tot onze beschikking hebben: reken maar op een minimum van 3 tot 5 ha aan beschikbare oppervlakte voor bebossing. Vanzelfsprekend moeten we ook rekening houden met het structuurplan en dienen de terreinen eigendom te zijn van het Agentschap. Heb je nooit af te rekenen met de veelgehoorde kritiek dat er alsmaar meer groen aange-
nr. 1 - januari 2009
Joachim De Maeseneer
Leven met kritiek
Dirks tuin: uithangbord van zijn ideeën kocht wordt, maar niet ‘onderhouden’ wordt? Om dergelijke kritiek wat te vermijden, plannen we de Kom Op Tegen Kanker-bossen altijd in op terreinen waarvan het Agentschap ook de eigenaar is. Dat we het gebied ook zelf kunnen beheren, geeft ons erg veel zekerheid. Zo kunnen we van meet af aan bosbeheerplannen met langetermijnvisie maken. Kritiek zal er trouwens
altijd zijn, natuur beschermen is immers altijd een beetje ijveren. Vanwaar eigenlijk die professionele verschuiving van het theoretische naar het communicatieve? Toen ik nog aan de slag was bij de afdeling stedelijk groen, was ik verantwoordelijk voor het subsidiëren van parken en bossen. Toen ik vorig jaar kon beslissen
Joachim De Maeseneer
Leemontginning in de kouter van Welle: voorlopig(?) van de baan! over mijn overstap naar de afdeling communicatie, voelde het toch wel wat aan als in het diepe springen. Van de hele ploeg kende ik alleen Griet, bovendien kwam er ook een nieuw diensthoofd, Dirk Bogaert. Gelukkig werkte ik al enkele jaren achter de schermen mee aan de Dag van het Park, zodat ik toch niet geheel vanaf nul moest beginnen. Ook mijn technische achtergrond over fauna en flora, leverde me al gauw heel wat voordelen op bij het uitdenken van campagnes en communicatiestrategieën. Is er een project waar je bijzonder fier op bent? Eigenlijk geven alle campagnes me veel voldoening. Als een
campagne waaraan je drie tot vier maanden sleutelde, veel volk op de been brengt, voel je je de koning te rijk.
Red De Kouter! Je liefde voor de natuur lijkt wel met de moedermelk meegegeven… Dat is ook zo! De aandacht voor de natuur zit er van kindsbeen af in. Mijn vader had een tuinontwerpbureau, zodat ook ik binnen de kortste keren verzeild raakte in de tuinarchitectuur, vervolgens bij Waters en Bossen… Bovendien zetel ik zelfs al enkele jaren in de gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening (GECORO) in Denderleeuw. Lijkt me geen evidente klus in
de stedenbouwkundige chaos van Denderleeuw… Het is inderdaad veelal moeilijk praten. Wat we al niet moeten doen om een pleintje of wat groen te kunnen behouden… Gelukkig wordt een gloednieuw masterplan voor de herinrichting van de stationsomgeving met veel tromgeroffel aangekondigd. Laat ons hopen dat er eindelijk meer aandacht gaat naar een leefbaar evenwicht tussen wonen en werken. Vanuit de GECORO slaagde je erin om ruchtbaarheid te geven aan de geplande leemontginning in de befaamde kouter van Welle. Samen met Bruno De Bruyn van de plaatselijke Natuurpuntafdeling trok ik aan de
nr. 1 - januari 2009
alarmbel. Al gauw ontstond een groot actieplatform waarvan ook Raldes en de gemeente Denderleeuw deel uitmaakten. Het scenario dat voorlag, was dan ook een regelrechte nachtmerrie. Zo zou 50 tot 60 ha van de beschermde open kouter aangesneden worden en zou men maar liefst 10 meter diep graven naar leem, bedoeld voor bakstenen. Over de nabestemming van de krater werd bovendien met geen woord gerept.
Wat is de stand van zaken? Volgens de laatste geruchten blijft Denderleeuw wellicht bespaard van de ontginning. Denderleeuw is immers niet alleen de tweede dichtst bevolkte gemeente van Oost-Vlaanderen, bovendien zou alle vrachtverkeer ook door het centrum van Denderleeuw moeten. Een in alle opzichten onaanvaardbaar scenario! Ben je zelf actief in de plaatselijke Natuurpuntafdeling? Er is heel regelmatig contact en we gaan ook vaak wandelen met Natuurpunt in de Wellemeersen,
nr. 1 - januari 2009
Joachim De Maeseneer
Ik herinner me nog de spraakmakende stoelenactie… Ja, dat was een enorm succes! Onder het motto ‘Zaag de poten niet van onder onze stoel’, plaatsten alle inwoners van Denderleeuw een stoel voor de deur als stil protest tegen de geplande ontginningen. Tijdens de actiedag slaagden duizenden bezorgde inwoners van Denderleeuw er zelfs in om een mensencirkel te maken rond hun open kouter.
Een eigen groendak: sfeervol en natuurrijk
maar jammer genoeg blijft het daarbij. Een voltijdse job en een bloemenzaak zorgen er immers voor dat er amper nog tijd rest voor ons gezin. Bovendien geef ik ook nog eens vaak adviezen over ecologische tuinarchitectuur, groendaken, gevelvergroening…
Absoluut! Maar spijten doet het me niet. Wanneer ik zie hoeveel je kunt bereiken voor het natuurbehoud in Vlaanderen, dan stemt dat me heel erg tevreden.
Kortom, een eivolle maar groene agenda…
Aagje De Doncker
Ons ook, bedankt voor zoveel inzet!
Ledezijde
Een zoveelste Molenbeekvallei? Op het eerste gezicht wel natuurlijk, natte beekbegeleidende weilanden die vol geplant werden met populieren. En toch bevat dit natuurgebied een pareltje… Wie gaat er mee op zoek naar de ‘Gagea lutea’?
Al enige tijd droomde afdeling Lede-Houtem van een eigen project. Honegem, Hogedonk, Osbroek, Wellemeersen zijn ronkende namen bij de naburige afdelingen. En vijf jaar terug was het dan zover. Onder impuls van de ons helaas ontvallen Herman Derder werd er niet alleen geïnventariseerd en rondgekeken maar werden ook eventuele kopers gecontacteerd. En al snel met resultaat. Op vijf jaar tijd werden bijna 15 ha verworven. Van een vliegende start gesproken.
Lede…zijde een grensgeval
Bloem van de bosgeelster van het gebied) stroomt de Molenbeek van zuid naar noord richting Schelde. Ze vormt er samen met de Zijpbeek en de Overimpebeek een vochtige
Daan Stemgée
Geprangd tussen de deelgemeenten Impe, Wanzele en de zijkant van Lede (vandaar de naam
© Vilda - Rollin verlinde
Een jubilaris
Bosgeelster (Gagea lutea)
nr. 1 - januari 2009
Daan Stemgée
Schitterend broekbos schreeuwt om bescherming! vallei die in de winter en bij uitzonderlijke regenval dienst doet als overstromingsgebied.
Terug naar de tijd van ‘toen’ Op oude kaarten zien we dat vooral op het grondgebied Wanzele, maar ook in de rest van de vallei een zeer groot aandeel bos aanwezig was. Geleidelijk werden bijna al deze bospercelen omgezet in weiland. Zoals in zoveel gevallen in de Vlaamse valleien, waren deze natte gebieden vooral in gebruik als hooiland, met hier en daar een hakhoutbosje. De drogere delen werden begraasd. Voor de moderne landbouw waren deze weilanden ongeschikt en vanaf de jaren zestig gebeurde net het omgekeerde. Vele van deze botanische pareltjes werden vol geplant, niet met de streekeigen elzen, essen of eiken maar helaas met canadapopulieren. Op een paar stukjes na zijn deze dotterbloemgraslanden dan ook verdwenen. De rest zijn bossen van ‘stekskesbomen’ met een ondergroei van overwegend brandnetels.
nr. 1 - januari 2009
De tijd van toen laten herleven, lijkt onbegonnen werk maar… we hebben een plan. ‘Toen’, is voor de beheerders niet de negentiende en begin twintigste eeuw. Dit zou ongetwijfeld botanisch het mooiste resultaat leveren. Maar door het arbeidintensieve beheer niet haalbaar. ‘Toen’ wordt een mix van die prachtige vegetaties van de negentiende en begin twintigste eeuw en van wat er nog veel vroeger was, namelijk essen-elzen broekbos. Het wordt dus het bekende verhaal. De meest waardevolle hooilandjes herstellen waar mogelijk. En populierenbossen omvormen tot meer natuurlijk gemengd loofbos.
Gagea lutea voor de kenners Wablief, ik hoor het je al vragen. Inderdaad voor velen onbekend; anderen hebben misschien al eens van de bosgeelster gehoord; voor de specialisten… een pareltje. Deze overblijvende plant behoort tot de familie van de lelieachtigen. In Vlaanderen is de bosgeelster
Peter D’ Hondt
 Samen de lente ontdekken uiterst zeldzaam en volgens de Atlas van de Flora van Vlaanderen liggen de vindplaatsen aan de rand van het areaal. De oudst bekende vindplaats ligt trouwens in het gebied. De bosgeelster komt in Vlaanderen vooral voor op oeverwallen in beekbegeleidende loofbossen. De grootste groeiplaatsen vinden we waar de natuurlijke beekstructuur nog vrij intact gebleven is, op regelmatig kortstondig overstroomde plekken. De soort markeert er vaak de grens tussen lang en kort onder water staand terrein. Natuurlijk zullen we bij het beheer rekening houden met de wensen van deze zeldzaamheid. Wie het gebied wil verkennen, trekt het best laarzen aan, want zelfs in het droogste seizoen zijn de wegen modderig. EÊn regenbui en er staan overal diepe plassen. Wie het er toch op waagt, start zijn wandeling het best op het kerkplein van Impe. Je kunt er makkelijk de wagen kwijt of je kan het bereiken met de bus vanaf het station van Lede. Een uitgestippelde wandeling is er nog niet, maar hier wordt aan gewerkt. Op het plein stappen we richting Lede. Net voor de Molenbeek nemen we de geasfalteerde weg rechts. Een kleine honderd meter verder steken we de
10
Molenbeek over en stopt het asfalt. Wie hier een blik op de beek werpt merkt dat de waterkwaliteit fel verbeterd is. Het recent geopende waterzuiveringsstation van Bambrugge iets meer stroomopwaarts is hier natuurlijk niet vreemd aan. En toch biedt de beek op vele plaatsen een trieste aanblik. Her en der liggen hopen zwerfvuil in de begroeiing langs de randen. Aan de splitsing net voor de bosrand houden we links aan. Eens voorbij de populierenaanplantingen vinden we de laatste snippers oude hooilanden. In het voorjaar bloeit hier o.a. de dotterbloem, de pinksterbloem en de echte koekoeksbloem. Even verderop bevindt zich rechts van ons een van de watermolens die de beek rijk is. We vervolgen ons pad, altijd rechtdoor. Het is haast niet te geloven dat tijdens de tweede wereldoorlog hier geen boom stond. Op de asfaltweg (Veldekenswegel) gaan we links terug richting Lede. Op het eerste kruispunt kunnen we links terug richting Impe. Wie er nog niet genoeg van gekregen heeft, kan rechtdoor via een voetwegel richting Biesstraat. In de Biesstraat gaan we links richting Hulst. Hier werd ondanks onze protesten recent nog een verkaveling door de lokale overheid
nr. 1 - januari 2009
Rik De Baere
Een eik ter nagedachtenis van Herman Derder
Wie het niet ziet zitten om alleen op verkenning te gaan, kan natuurlijk ook met ons mee op zoek naar de Gagea lutea. Afspraak op 29 maart om 14 uur aan de kerk van Impe. Meer details in de activiteitenkalender.
nr. 1 - januari 2009
de aankoop realiseerde. Natuurpunt Lede-Houtem heeft hier te zijner nagedachtenis een eik gepland. Wij vervolgen onze wandeling links van het bosje en steken weer de Molenbeek over. Bij goed weer kan je even verderop iets drinken in ‘De Wijmenier’. Naast de parking van deze taverne nemen we het voetpad dat ons terugbrengt naar de Ledestraat. Hier nemen we rechts en komen we op het kerkplein van Impe. Voor wie de serie ‘Flikken’ goed kent, het pleintje en café ‘De oude mol’ waren het decor voor het treffen van een motorbende in de serie. Je hoeft echter geen leren laarzen te dragen. Wandelaars zijn er zelfs met schoeisel vol modder nog welkom.
Afdeling Lede-Houtem INFO
goedgekeurd. De huizen staan hier letterlijk op de rand van het Ven-gebied, net aan de rand van het overstromingsgebied. Op de Hulst wandelen we rechtdoor via een kleine voetwegel tot op een veel bredere landbouwweg (verlengde van de Impse Dam), waar we links de vallei in lopen. Waar deze weg naar rechts draait, ligt een bosje van ‘De Gemzen’. Dit is een lokale vereniging van natuurliefhebbers die hier ook hun steentje bijdragen tot het beschermen van de natuur. Een bank nodigt uit om hier even uit te rusten. Rechts van dit bosje ligt een hooilandje dat als eerste aankoop ons project op gang bracht. Het was Herman Derder die
Peter D’Hondt peter.dhondt@pandora.be 053 80 72 57
11
Greppelsprinkhaan
Zoemende elektriciteitspalen in opmars Een onopvallend klankloos gezoem, dat slechts af en toe onderbroken wordt en dat doet denken aan het geluid van sommige elektriciteitspalen in de mist. Zo ontdek je van dichtbij deze verborgen parel van verruigde graslanden: de greppelsprinkhaan. De Metrioptera roeselii lijkt, net zoals in Nederland en Groot-BrittanniĂŤ, in opmars in Vlaanderen. Na waarnemingen aan de kust, nabij Leuven en in Limburg, werd ook in onze Denderregio een nieuwe cluster van deelpopulaties aangetroffen.
Nieuwe vindplaatsen Goed nieuws verdient een plaats in onze Dendriet. In het kader van een onderzoek naar de versnipperingknelpunten en de mogelijkheden voor ontsnippering langs de E40 tussen Brussel en Oostende, verrichte Jorg Lambrechts, in opdracht van het ministerie van mobiliteit en openbare werken (MOW), een aantal dagen veldwerk langsheen de E40. Hoewel het nog vroeg op het seizoen was (11 en 12 juni), trof hij er op 10 plaatsen in Affligem en aanpalend in Aalst populaties van de greppelsprinkhaan aan. De tot nu toe dichtstbij bekende vindplaats was ten noorden van Aalst. De soort komt in ons land voor in een aantal ver van elkaar verwijderde populaties en in relatief lage dichtheden.
Wellemeersen en Bellebeek
12
Jorg Lambrechts
De vindplaatsen lagen aan weerszijden van de E40, binnen een afstand van 50 meter van de snelweg. De Affligemse populaties situeerden zich in of aan de rand van de Bellebeekvallei, de populaties in Aalst nabij de Dender. De sprinkhaan werd meestal aangetroffen in soortenarme glanshavergraslanden en in een dottergrasland. Op alle locaties werden 1 tot 5 mannetjes gehoord. Op de meeste plaatsen waren ook volop juvenielen aanwezig. Die zijn gemakkelijk herkenbaar aan de witte U op
nr. 1 - januari 2009
Jorg Lambrechts
 Langvleugelige vorm (boven) - kortvleugelige (onder)
het halsschild. Alle gecontroleerde mannetjes waren normaal (=kort) gevleugeld, wat inhoudt dat de populaties al minstens sinds 2006 aanwezig zijn.
Wouter Mertens
nr. 1 - januari 2009
Werkgroep Invertebraten INFO
Zonder twijfel kan een gerichte zoektocht naar de greppelsprinkhaan nog tal van nieuwe vindplaatsen opleveren, zeker in de omgeving van de hier besproken populaties. De soort komt voor in halfhoge, matig voedselrijke, maar steeds dichte vegetaties, bijvoorbeeld niet jaarlijks gemaaide bermen, grachtkanten, op dijken en verruigde graslanden. Ga dit jaar mee op zoek. Meld je waarnemingen aan de WID en aan Jorg Lambrechts en vergeet ze ook niet op denderstreek.waarnemingen.be te zetten!
Jorg Lambrechts
Uitzien naar de zomer!
Eric De TrĂŠ 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be
13
Tel.: 053 705 222 info@trek-king www.trek-king.be
Oude Gentbaan 259 9300 Aalst
Geniet méér in de natuur... ▪ Waterdicht schoeisel (Meindl, Lowa, Hanwag) ▪ Ademende, waterdichte en winddichte kledij ▪ Thermische kledij ▪ Verrekijker (Swarovski, Eschenbach) ▪ Rugzakje
-5% Korting
op vertoon van lidkaart Natuurpunt
DENDERKALENDER uur van vertrek plaats van afspraak
toelichting gids
bijzonderheid contactpersoon
zeker meebrengen
zondag 4 januari
zondag 18 januari
Natuurwandeling in de Gerstjes
Wandeling in Pays des Collines
afd. Aalst
¸ 10:00 – 12:00
N J h
Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1, tenzij expliciet anders vermeld. Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o5 per km/persoon).
Parking Gerstenhof, Gerstenstraat 12 te Erembodegem–Aalst Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst. Geert Rohaert of Rosanne Snauwaert Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be
afd. Boven-Dender
¸ 14:00 - 17:30
h
Parking Colruyt, Grote Weg, Over- boelare, vandaar carpoolend verder Pays des Collines is de Waalse tegenhanger van de Vlaamse Ardennen, net over de taalgrens in Henegouwen. We genieten van de winterse natuur in dit heuvelende landschap. Luc Favijts - 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be
zondag 4 januari
zondag 18 januari
Glühweinwandeling in Liedekerkebos
Uitstap naar kust en polder
afd. Affligem-Liedekerke
¸ 09:30 – 12:00
N h
Samenkomst om 9.15 uur aan ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Nieuwjaarswandeling met als afsluiter glühwein. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be
afd. Denderleeuw
¸ 09:00 – 19:00 N h R
vrijdag 16 januari
Foto- avond en jaarlijkse ledenvergadering afd. Aalst, afd. Lede-Houtem, afd. Erpe-Mere
¸ 19:30 – 20:00 Ledenvergadering ¸ 20:00 – 22:00 Foto-avond
N
zaal De Bron te Lede Jaarlijkse algemene ledenvergadering waarop we(voorzien van een hapje en een drankje) terugblikken op de realisaties van 2008 en plannen maken voor 2009, gevolgd door presentatie van de mooiste natuurfoto’s van onze leden. h Peter D’Hondt - 053 80 72 57 zaterdag 17 januari
Nieuwjaarsreceptie afd. Ninove
¸ 20.00 - 24.00
N h
Buurthuis Pollare (hoek Hoogstraat- Nekkersput) Onze alom bekende nieuwjaars- receptie met een drankje en een hapje, voorstelling jaarkalender 2009 en gezellig samenzijn. Wouter Mertens 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be
nr. 1 - januari 2009
Welleplein, kerk te Welle Kijken naar overwinterende vogels. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Verrekijker, picknick, drank, stevig schoeisel en warme kledij
Iedere 4e zaterdag van de maand (uitgezonderd zaterdag 28 maart)
Natuur.café afd. Ninove
¸ 20.00
N h
Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Voorzitter Wouter tapt in Café Kalisj. Er zijn ook altijd een aantal bestuursleden op post. Alle natuurpunters uit de regio steeds welkom voor een babbel. Wouter Mertens 0495 68 8933 wouter.mertens1@telenet.be
vrijdag 23 januari
zondag 25 januari
Algemene Ledenvergadering
¸ 20:00 – 22:00
Taverne “De Plesj”, Welleplein te Welle Jaarlijkse open algemene ledenvergadering. Evaluatie natuurbeheer en verenigingswerking. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 zaterdag 24 januari
Ledenfeest afd. Affligem-Liedekerke
¸ 20:00
N h
JC De Kouter, Melkkouter, Haaltert Avondwandeling gevolgd door Algemene vergadering en Nieuwjaarsreceptie. Stijn De Ryck - 0472 70 20 00 stijnderyck@telenet.be Warme kledij en laarzen
Open algemene jaarlijkse ledenvergadering afd. Denderleeuw
N h
N h R
Zaal Patro Hekelgem Het bestuur nodigt alle leden, vrienden en sympathisanten uit voor een overzicht van het voorbije jaar en een voorproefje van het nieuwe, alles bij een hapje en een drankje. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zaterdag 24 januari
Avondwandeling en Algemene vergadering afd. Groot Haaltert
¸ 18:00 Wandeling ¸ 19:30 Vergadering
afd. Dendermonding
¸ 10:00 – 11:30 Wandeling ¸ 11:30 – 12:30 Vergadering
N h
Kunstgalerie Pieter Pauwel, St.Onolfsdijk 66 te Dendermonde Wandeling langs de Dender en te Meirdam met speciale aandacht voor overwinterende watervogels op de Meirdamplas en de Maaie. Daarna Algemene Vergadering voor alle leden. Agendapunten: zie middenkatern. Na de vergadering aperitief en broodjeslunch. Dirk De Mesel - 052 42 67 28 zondag 25 januari
Braakballen pluizen afd. Ninove en Zoogdierenwerkgroep
¸ 14.00 - 17.00
Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove N Op zoek naar schedels en beenderen van onze inheemse muizen, via een gezellige braakbalmiddag. h Joachim De Maeseneer 0495 93 53 77 joachimdm@yahoo.com R Oude tandenborstel, pincet of tandenstoker en loupe
15
zondag 1 februari
Natuurwandeling in het Osbroek afd. Aalst
¸ 10:00 – 12:00 N J
Infobord Frans Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) te Aalst Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst. Magda De Wolf of Inge Singelyn h Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be zondag 1 februari
Natuurwandeling in De Valier afd. Affligem-Liedekerke
¸ 09:30 – 12:00
N h
Samenkomst om 9.15 uur op de parking hoek Driesstraat en Portugeesstraat te Affligem. Themawandeling ‘Winterkenmerken’. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 1 februari
Natuurwandeling in Essene afd. Affligem-Liedekerke
¸ 14:15 – 16:30
N h
Samenkomst om 14 uur aan Van Sompel te Essene Op verkenning in de Overnelle. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 1 februari
979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Weekend Zeeland”. h Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@soft-service.net Ronny Van Droogenbroeck 0475 74 86 43 zaterdag 14 februari
zondag 1 maart
afd. Boven-Dender
Natuurwandeling in het Somergembos
¸ 19:00
N T h
zaterdag en zondag 7 en 8 februari
N h
afd. Ninove
16
Aan de BMW-garage (Elisabethlaan te Ninove) Lekker uitwaaien aan de schorren en slikken van de Oosterschelde, spotten van watervogels, steltlopers, ganzen… en op zoek naar zoutminnende plantjes. Kostprijs e 100 per persoon (overnachting, avondmaal, ontbijt, en picknick van zondagmiddag inbegrepen) te storten op
N J h
Op het einde van de Schietbaan (zijbaan Brusselse steenweg) ter hoogte van de oude Zeebergbrug Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst. Rosanne Snauwaert of Antonia Geerts Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be zondag 1 maart
Natuurwandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke
¸ 09:30 – 12:00
N h
Samenkomst om 9.15 uur aan ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Themawandeling (4km) ‘Op zoek naar de lente’. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 1 maart
Natuurwandeling in Teralfene
afd. Denderleeuw
¸ 08:00 – 19:30
¸ 7.30
afd. Aalst
¸ 10:00 – 12:00
zondag 15 februari
Parking Lidl, Zonnebloemstraat, Geraardsbergen, vandaar carpoolend (kostendelend) verder Vroeg uit de veren voor een daguitstap naar Zeeland. Wouter neemt ons mee naar de beste plekjes om (overwinterende) watervogels te spotten. Op het programma: verschillende soorten ganzen, eenden, duikers, steltlopers en zaagbekken. Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be Verrekijker en picknick
Weekendje Zeeland
N T
Parochiale zaal, Grimmingeplein, Grimminge Algemene vergadering van onze afdeling, met een terugblik op 2008 en voorstelling van de activiteiten, reservaatprojecten en bestuursploeg voor 2009. Aansluitend: gezellig samenzijn met aperitief, uitgebreid gevarieerd koud buffet en dessertenbuffet met koffie. Bijdrage voor het ledenfeest: e 16 per volwassene, e 8 per kind tot 12 jaar, drank inbegrepen tot en met de koffie. Inschrijven via een seintje aan Koen en storting van het juiste bedrag op 443-1658811-23 van Natuurpunt Boven-Dender met vermelding “ledenfeest + aantal volwassenen + aantal kinderen” Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 koen.steenhoudt@skynet.be
Uitstap naar Zeeland
afd. Boven-Dender N h R
om de padden veilig over te zetten. Maar één avondje hulp is al zeer welkom. Ook voor kinderen een echte aanrader. In samenwerking met het buurtcomité en de Stad Dendermonde Vanessa Vandewalle 0497 45 72 79
Algemene Vergadering en ledenfeest
Een dag op zoek naar watervogels in Zeeland
¸ 7:00 - 19:00
T h
N h R
Welleplein, kerk te Welle Kijken naar overwinterende vogels en zeevogels, mogelijk ook zeehonden. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Verrekijker, picknick, drank, stevig schoeisel en warme kledij
afd. Affligem-Liedekerke
¸ 14:15 – 16:30
N h
Samenkomst om 14 uur aan steenfabriek Van Den Sanden. Themawandeling: ‘Dendervallei van nabij’. Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zaterdag en zondag 7 en 8 maart
vrijdag 27 februari
Avondwandeling
Eetfestijn
afd. Dendermonding
afd. Ninove
¸ 19:00
Kunstgalerie Pieter Pauwel, St.Onolfsdijk 66 te Dendermonde Avondwandeling met aandacht voor uilen. Vooraf inschrijven bij Dirk De Mesel 052 42 67 28
¸ Zaterdag 18:00 - 21:00 ¸ Zondag 11:30 – 14:00
N h
Refter van het zusterhuis, Onderwijslaan te Ninove Menu: Tong in madeira, scampi of vol au vent, vegetarisch (allemaal eigen bereidingen van de chefs!) Wouter Mertens 0495 68 89 33
eind februari – begin maart
zaterdag 14 maart
Paddenoverzet aan de De Dammenlaan, Dendermonde afd. Dendermonding
¸ Hoe kan je helpen? Geef je gegevens
door en je wordt verwittigd zodra de trek aanvangt. Vanaf dat moment gaan de vrijwilligers elke avond rond
Kaas en wijnavond afd. Affligem-Liedekerke
¸ 18:00
Plaats wordt later medegedeeld h Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be
nr. 1 - januari 2009
zondag 15 maart
zondag 29 maart
Op bezoek in de Damvallei
Prille lente in Cotthembos
afd. Erpe-Mere
¸ 13.30 - 18.00
N J h
Samenkomst aan St. Annakerk Aalst; vandaar carpooling De Damvallei is één van de bekendste natuurgebieden in het Gentse. Dit boeiend laagveengebied heeft veel gemeen met de vochtige gebieden uit onze Denderstreek. De lokale Natuurpunters tonen ons de mooiste hoekjes en bespreken het gevoerde natuurbeheer. Dirk Bogaert Rik De Baere - 053 21.29.13 rik.debaere@telenet.be zondag 15 maart
Geomorfologische wandeling in de drie bossen van Overboelare
afd. Lede-Houtem
¸ 14:00 – 17:00
N h
Dorpsplein St. Lievens-Houtem We gaan op zoek naar de prille lente in een van de mooiste boscomplexen van onze streek. Peter D’Hondt - 053 80 72 57 zondag 5 april
Pannenkoekenslag JNM-Niger afd. Ninove - Boven Dender
¸ 15:00 – 19:00
Parochiezaal Grimmingeplein, Grimminge N Pannenkoeken met warme krieken, advocaat, chocoladesaus... voor ieder wat wils h Jens D’ Haeseleer 0479 73 77 45 of www.jnm.be/Niger
afd. Boven-Dender
¸ N h
14:00 - 17:30 Café Hacienda, Boelarebos, Overboelare Wandeling doorheen Boelare-, Arduin- en Bourengbos, waar met behulp van een grondboor wordt uitgelegd hoe het heuvelend landschap in onze streek is ontstaan. Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be zondag 22 maart
Uitstap naar Bourgoyen-Ossemeersen te Gent
BEHEERSWERKEN zondag 11 januari
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke
¸ 8:30 – 12:30
N h
afd. Denderleeuw Welleplein, kerk te Welle Wandeling van 6 km, kijken naar eenden en steltlopers. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Verrekijker, stevig schoeisel en warme kledij zaterdag 28 maart
¸ N T h R
Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender
¸ 9:00-12:30
N h
Plaats, afspraakpunt en aard van de werken nog te bepalen. Carlos D’haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be
Nacht van De Duisternis
zaterdag 17 januari
afd. Ninove
Beheerswerken Wachtbekken 6
Buurthuis Pollare (hoek Hoogstraat- Nekkersput) 20.00 - 24.00 Uilenwandeling in de buurt tot ongeveer 22 uur. Nadien nemen de mensen van de Volkssterrenwacht het over met hun sterrenkijkers en leren ze ons veel bij over de sterrenhemel. Bij regenweer houden ze een binnenactiviteit met dia’s en film. In samenwerking met de Volkssterrenwacht Neigem Christian Pické - 0477 79 94 73 christian.picke@soft-service.net Johnny Van de Velde - 053 77 81 50 johlil@yucom.be Laarzen en zaklamp
nr. 1 - januari 2009
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke
¸ 8:30 – 12:30
N h
09:00 – 12:00 Kappen wilgenopslag (bij hoge waterstand knotten van knotwilgen). Wie hout wil, kan het meenemen. Vooraf bellen naar Dirk De Mesel 052 42 67 28 Laarzen en werkhandschoenen
Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 14 februari
Beheerswerken Heidemeersen afd. Dendermonding
¸ 09:00 – 12:00
N T h
Taverne ‘t Oud Brughuys, Brugstraat 55, Berlare Ben je tussen 8 en 15 jaar en wil je op een plezante en educatieve manier meehelpen in de natuur, dan ben je van harte welkom. Ook voor niet-leden een unieke gelegenheid om vrijblijvend kennis te maken met deze jeugdvereniging. In samenwerking met de Jeugdbond voor Natuur en Milieu Heleentje De Brauwer – 052 44 88 38 Stefaan Thibau - 052 42 69 72 zondag 15 februari
Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen afd. Dendermonding
¸ 09:00 – 16:00
N T h R
De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen Maaien van riet. Na inschrijving wordt een middagmaal aangeboden Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten 052 21 11 11 Laarzen en werkhandschoenen zaterdag 21 februari
Werkvoormiddag in één van onze reservaten
afd. Dendermonding
¸ N h R
Na inschrijving wordt een middagmaal aangeboden Vooraf bellen naar Tarcy Verstraeten 052 21 11 11 Laarzen en werkhandschoenen zondag 8 februari
zaterdag 17 januari
¸ 13:00 – 18:00 N h R
Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com
T h R
afd. Boven-Dender
¸ 9:00 - 12:30
N h
Plaats, afspraakpunt en aard van de werken nog te bepalen. Carlos D’haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be
zondag 1 februari
zaterdag 21 februari
Beheerswerken Groot Schoor, Grembergen
Beheerswerken Wachtbekken 6 te St.Gillis Dendermonde
afd. Dendermonding
¸ 09:00 – 16:00
De Snuffel, St. Elooistraat 15, Grembergen N Maaien van riet.
afd. Dendermonding
¸ 09:00 – 12:00
N Kappen wilgenopslag (bij hoge waterstand knotten van knotwilgen). Wie hout wil, kan het meenemen.
17
h Vooraf bellen naar Dirk De Mesel 052 42 67 28 R Laarzen en werkhandschoenen
werken nog te bepalen.
h Carlos D’haeseleer - 054 41 87 09
carlos.dhaeseleer@skynet.be
zaterdag 7 maart
Beheerswerkdag Wellemeersen
CURSUSSEN
afd. Denderleeuw
¸ N h R
09:00 – 16:00 Samenkomst NP materiaaldepot Wellemeersenstraat Aanplanten van bosplantgoed. Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Laarzen en picknick zondag 8 maart
Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke
maart / juni
Cursus amfibieën en reptielen afd. Boven-Dender N
¸ 8:30 – 12:30
N h
Beheerswerken in onze reservaten. Drank en een tussendoortje worden aangeboden. Afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com
woensdag 18 maart
¸ 20:00 - 22:00 N
zaterdag 21 maart
Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender
¸ 9:00 - 12:30
N Plaats, afspraakpunt en aard van de
Kennismaking met de leefwereld van de amfibieën en reptielen. Kenmerken, biologie, habitat en verspreiding van alle soorten die in België te vinden zijn.
Parochiale zaal, Grimmingeplein, Grimminge Deel 1: theorie: Robert Jooris laat ons kennismaken met de leefwereld van amfibieën en reptielen.
Robert Jooris, de fuiken die de dag ervoor zijn uitgezet in enkele poelen van de Gavers. Met een beetje geluk vinden we verschillende soorten salamanders en kikkers.
zondag 14 juni
¸ 14:00 - 17:00 N
Kerk Everbeek-Boven Deel 3: excursie in de Everbeekse bossen: op eigen houtje, op zoek naar vuursalamanders.
T J h
Kostprijs: e 10 voor leden van natuurpunt; e 15 voor niet-leden. Inschrijven via een seintje aan Johnny Cornelis en storting van het juiste bedrag op 443-1658811-23 van Natuurpunt Boven-Dender met vermelding “Cursus amfibieën en reptielen”. Robert Jooris Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_corne lis@hotmail.com
zaterdag 28 maart
¸ 9:00 - 12:00 N
Parking Gavers naast de brug van Schendelbeke (Kampstraat, Onkerzele) Deel 2: excursie in de Gavers: we controleren, onder leiding van
De knopen aan elkaar fietsen Kaartverkoop loopt op wieltjes Het idee is even eenvoudig als geniaal. Kenners van onze Dender- en Schelderegio maakten een selectie van alle baantjes en paden waar het veilig, rustig en mooi fietsen is. In alle toeristische diensten in de regio vind je deze nieuwe fietsknooppuntenkaart “Scheldeland, langs Schelde en Dender”. Schaf ze aan. Richt je eigen winterse fietstocht in op jouw maat. Een absolute aanrader voor wie van de combinatie autonomie, initiatief én verrassing houdt! Knooppunten Al die mooie en veilige wegen werden op een fietskaart gezet, maar dat is slechts de helft van het verhaal. De plaatsen waar ze elkaar kruisen, kregen een nummer: dat zijn de knooppunten. Aan de hand van die knooppunten
18
stippel je dan een fietstocht uit. Je bepaalt zelf hoe lang je tocht wordt en waar je naartoe wil. De prima signalisatie ter plaatse doet de rest. Je hebt ze wellicht al in je eigen buurt gezien: op die kruispunten staan groenwitte bordjes met bovenaan het nummer van het
nr. 1 - januari 2009
“Scheldeland, Schelde en Rupel” probleemloos de provincie Antwerpen binnen. De combinatiemogelijkheden zijn eindeloos. Gebruikers van de kaart zijn alvast laaiend enthousiast. De bewegwijzering wordt prima onderhouden. Doordat je zelf de lengte en moeilijkheidsgraad bepaalt, zijn de kaart en het netwerk zowel bruikbaar voor een familie-uitstap, een toeristische dagjestocht, een natuurverkenning, een sportief mountainbike-uurtje als voor de recreatieve wielertoerist.
© Vilda - Yves Adams
Wouter Mertens
knooppunt en onderaan de doorverwijzingen naar de volgende knooppunten. Als je vooraf de knooppunten op een briefje schrijft, heb je een krachtig samengebald memootje voor een prachtige fietstocht.
Koen Steenhoudt
Een deugddoend winters fietstochtje
Knooppunt 72, op naar 75 of 65!
Eindeloos combineren
nr. 1 - januari 2009
Dienst Toerisme INFO
Het idee startte ruim 10 jaar geleden in Limburg. Aanstekelijk, want in alle regio’s worden momenteel dergelijke fietskaarten uitgewerkt. Men laat de netwerken naadloos op elkaar aansluiten. Zo fiets je bijvoorbeeld met een combinatie van onze regiokaart en de kaart
info@scheldeland.be 078 150 469 Of de toeristische dienst in je gemeente
19
Een “mottige” bezigheid
Op nachtvlinderjacht in Venebroeken Een aantal jaren geleden ontmoette ik in Hongarije enkele enthousiaste Engelse natuurliefhebbers die zich ’s avonds en ’s morgens (heel) vroeg ledig hielden met… het vangen van ‘motten’. Ik keek ze in het begin nogal meewarig aan. De volgende dag geraakten we in een gesprek verwikkeld en toonden ze me een aantal van hun vondsten. En het onvermijdelijke gebeurde: er ging een nieuwe wereld voor me open en ik werd getroffen door de grote verscheidenheid en pracht van de nachtvlinders. In 2009 start in de Venebroeken een project waarin je kennis kan maken met deze wondere wereld.
Vulgaire bruine motten De meeste mensen kennen nachtvlinders alleen als vulgaire, bruine motten die ’s nachts door licht worden aangetrokken. En vaak is dat ook het enige dat je als leek te zien krijgt. Tot wanneer je aan de slag gaat met nachtvlindervallen of andere vangtechnieken. Pas dan kan je deze verborgen, onbekende wereld in al zijn pracht aanschouwen.
Veel mensen vinden dagvlinders mooi en lieflijk. Versta me niet verkeerd, de meeste dagvlinders zijn inderdaad heel mooie, kleurrijke dieren. Maar toch gaat mijn liefde veeleer naar nachtvlinders uit. In België komen zowat 30 soorten dagvlinders voor. De meeste daarvan krijgt iedereen vroeg of laat wel eens te zien. Daartegenover staan 2450 soorten nachtvlinders. Ongeveer 1600 daarvan zijn micro-nachtvlinders, vaak onooglijk kleine nachtvlinders die moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn en gespecialiseerde naslagwerken vergen. De resterende 850 soorten zijn macro-nachtvlinders, grotere soorten die redelijk gemakkelijk te determineren zijn aan de hand van foto’s of goede tekeningen.
Over knotsjes en staafjes Het verschil tussen een dagvlinder en een nachtvlinder is niet dat de ene overdag vliegt terwijl de andere ’s avonds door je tuinverlichting aangetrokken wordt. Dat zou te eenvoudig zijn. Er bestaan ook dagactieve nachtvlinders.
20
Joost Mertens
Meer dan 2400 soorten
Sint Jansvlinder Daarentegen heb ik geen weet van nachtactieve dagvlinders. Dat scheelt natuurlijk wel. Een kenmerkend verschil tussen dag- en nachtvlinders zou kunnen zijn dat dagvlinders hun vleugels in rust gesloten boven hun lichaam houden, terwijl nachtvlinders hun vleugels meestal spreiden. Dat woordje ‘meestal’ gooit dus wat roet in
nr. 1 - januari 2009
Wouter Mertens
Een lichtval trekt een schat aan nachtelijk sprookjesleven aan!
het eten. Maar één kenmerk geeft uitsluitsel en is ook voor een leek gemakkelijk te onthouden: de uiteinden van de antennes. Bij dagvlinders eindigen ze op een bolvormig knotsje, bij nachtvlinders hebben ze diverse vormen: zonder verdikking, een staafvormige verdikking of zelfs zeer sterk geveerd, maar nooit hebben ze de vorm van een knotsje.
Vangen met licht en smeer Het is algemeen bekend dat nachtvlinders aangetrokken worden door licht. Ze vangen met een lichtval lijkt dan ook zeer logisch. Een zogenaamde Skinner-val is niet zo moeilijk te maken, alleen worden speciale eisen gesteld aan de lamp. Niet zozeer de hoeveelheid licht is belangrijk, maar wel het UV-spectrum. Een kwikdamplamp van 125 W is de meest efficiënte lichtbron. Het gebruik van een lichtval is simpel. Zet de lamp bij valavond aan en ga rustig slapen. Het is belangrijk de val de hele nacht in werking te laten, want sommige nachtvlinders vliegen pas
nr. 1 - januari 2009
rond 3 à 4 uur ’s nachts uit. ’s Morgens kan je dan op een ontspannen manier de gevangen nachtvlinders op naam brengen. Zodra je klaar bent laat je de beestjes natuurlijk weer vrij. Er zijn ook nachtvlinders die elke vorm van licht schuwen en dus niet door de lichtval worden aangetrokken. Deze vlinders kan je toch lokken met behulp van smeer. Dit is doorgaans een mengsel van suiker en rode wijn. Ook bier, rum, fruitsappen, rottend fruit en siropen worden wel eens toegevoegd. Iedere “mottenvanger” heeft zijn eigen, al dan niet geheime recept. Het plakkerig goedje wordt bij valavond op boombast en weidepaaltjes gesmeerd. Bij deze methode kan je niet rustig gaan slapen. Je moet de smeerplekken regelmatig controleren, al is het wel niet nodig om dit de hele nacht te doen. De meeste nachtvlinders komen rond zonsondergang, tot een uurtje erna op de smeer af. Een derde, meer gespecialiseerde methode is het gebruik van feromonen. Hier komen dagactieve
21
Christian Pické
Wouter Mertens
Agaatvlinder
Geblokte zomervlinder
Mi - vlinder
Christian Pické
Wouter Mertens
Goudvenstertje
wespvlinders op af, die je onder andere omstandigheden nauwelijks of niet te zien krijgt. Net zoals smeer worden deze sekslokstoffen, die normaal door het vrouwtje worden afgescheiden om mannetjes te lokken, op bomen of paaltjes aangebracht. Elke soort wespvlinder heeft zijn eigen specifieke feromoon, te verkrijgen in entomologiespeciaalzaken.
rassing. Ik denk dat de foto’s voor zich spreken. Op lange termijn, en bij een regelmatige inventarisatie, kunnen nachtvlinders ook een prima bioindicator zijn. Spijtig genoeg stellen we vast dat in Vlaanderen ook de nachtvlinderpopulatie, net als bij de dagvlinders en heel wat andere dier- en plantensoorten, nog steeds sterk achteruitgaat.
Waarom determineren?
Inventarisatie in het Ninoofse natuurreservaat De Venebroeken
In de eerste plaats vind ik het determineren van nachtvlinders een boeiende bezigheid. Het besef dat de beestjes die ik in een val aantref gewoon in mijn tuin voorkomen, terwijl ik mij daar helemaal niet van bewust ben, is gewoon fascinerend. De verscheidenheid, de kleurenpracht, de spectaculaire camouflagepatronen en figuren zijn vaak adembenemend. Elke inventarisatie is telkens weer een ver-
Om de natuurwaarde in een natuurgebied te kunnen opvolgen en evalueren moet je weten welke flora en fauna er voorkomen en wat de evolutie ervan is op korte en lange termijn. Kwestie van te weten of de inspanningen resultaat opgeleverd hebben en te controleren of we goed bezig zijn. Heel wat dieren worden daarom regelmatig door medewerkers van het betrokken
22
nr. 1 - januari 2009
Christian Pické Wouter Mertens
Wouter Mertens
Populierenpijlstaart
natuurgebied gesignaleerd en geregistreerd. Ook planteninventarisaties vinden regelmatig plaats. Vanaf april 2009 gaat in de Ninoofse Venebroeken een project van start waarbij maandelijks met drie Skinner-vallen en smeer nachtvlinders zullen worden geïnventariseerd. Tijdens een proefinventarisatie in augustus werden in enkele uren tijd meer dan 40 soorten nachtvlinders aangetrokken. Het belooft dus boeiend te worden. Maar belangrijker is dat de resultaten op lange termijn de fluctuatie in de biodiversiteit van het natuurreservaat zullen helpen meten. Een drietal jaar geleden inventariseerde onze WID (Werkgroep Invertebraten Denderstreek) een jaar lang het insectenleven in de Venebroeken. Bestuurslid Kris De Wit zamelde de vangsten van een aantal bodemvallen en malaisevallen in. We kunnen de inventarisatie van de nachtvlinders als complementair beschouwen aan die vorige inventarisatie, gezien de totaal verschillende methode en te verwachten opbrengst.
33 Groente-uil 3 Pitstooltje
volgen of meewerken. Je hoeft echt geen specialist te zijn. Al doende leert men. Als je persoonlijk op de hoogte gehouden wil worden van de activiteiten rond dit project, stuur dan een mailtje naar christian@soft-service.net. Christian Pické
Interessante bronnen: A Boek Nachtvlinders Auteurs: Paul Waring en Martin Townsend Uitgeverij Tirion Natuur ISBN 978-90-5210-625-0 Verkrijgbaar bij Natuurpunt.Winkel (http://winkel.natuurpunt.be/toon_artikel.aspx?artikel=1953) A Website www.vlindernet.nl. Interessant voor zowel dagvlinders als nachtvlinders
Geïnteresseerd?
nr. 1 - januari 2009
Afdeling Ninove INFO
Wie ook eens wil kennis maken met deze wondere wereld kan gerust naar de inventarisaties in de Venebroeken komen. In de volgende Dendriet zullen de exacte data, tijden en plaats worden meegedeeld. Je bent welkom om gewoon een kijkje te nemen gedurende een paar uurtjes, maar wie sterk geïnteresseerd is mag gerust het hele project mee
Kris De Wit 054 32 52 65 kris.dewit@skynet.be
23
Steenuil
Nieuws uit eigen streek Er is vast geen enkele vogelsoort waarvoor de Denderregio zo belangrijk is als de steenuil. Deze kleine uilensoort komt in uitzonderlijk hoge dichtheden voor in onze streek. Dat geldt vooral voor het zuidelijk deel, in de omgeving van Geraardsbergen. Door een recente internationale monografie en een op stapel staand project van het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen wordt dit belang recent weer onder de aandacht gebracht. Even kennismaken met de steenuil De steenuil is één van de kleinste uilensoorten die in België broeden. In tegenstelling tot vele andere uilen is de steenuil ook regelmatig bij daglicht actief. Daardoor kan hij vrij makkelijk worden waargenomen. Het zijn luidruchtige beestjes, die hun aanwezigheid frequent laten horen, via een uitgebreid gamma aan roepjes. De steenuil is te vinden in grote
CINEREA
delen van Europa, met uitzondering van noordelijke streken, zoals Scandinavië. Zijn biotoop bestaat uit vrij open landschap, rijk aan kleine prooien (insecten en kleine knaagdieren) en met voldoende nestplaatsen en uitkijkposten van waar kan worden gejaagd. Het landbouwlandschap vormt een geschikt biotoop in flinke delen van het verspreidingsgebied. Zo ook in Vlaanderen, waar de soort vooral voorkomt in weidegebieden met talrijke knotwilgen, die garant staan voor veel nestgelegenheid. De totale Belgische populatie wordt geschat op 9.000-14.200 paren, waarvan 6.000-10.000 in Vlaanderen. Een aanzienlijk deel van de Vlaamse populatie is in de Denderstreek te vinden. Uit onderzoek is gebleken dat de dichtheid aan steenuilen in de streek rond Geraardsbergen tot de hoogst geregistreerde ter wereld behoort! Het mag dan ook geen toeval zijn dat twee van de vier internationale congressen die reeds over de steenuil werden gehouden in de regio of haar directe omgeving plaatsvonden (het laatste in september 2008 te Herzele).
© Vilda - Yves Adams
Bedreigingen
Steenuil op uitkijk
24
Verschillende factoren zorgen ervoor dat de populatie van de steenuil in de problemen kan komen. A Strenge winters: tijdens periodes van langdurige sneeuwval heeft de steenuil het moeilijk om aan voedsel te geraken. * Veranderend landschap: als weiden omgezet worden in akkers of als meerdere kleine, omzoomde akkers worden omgetoverd in één grote akker, dan komt de voedselvoorziening in het gedrang. Door de steeds weerkerende bodembewerkingen zijn er veel minder (spits)muizen te vinden in de akkers. De schaalvergroting van de akkers heeft dikwijls
nr. 1 - januari 2009
© Vilda - Rollin verlinde
Steenuil: landingsgestel uitgeslagen tot gevolg dat de kleine landschapselementen, bomenrijen en knotbomen verdwijnen, wat nefast is voor de nestgelegenheid. Ook de ruilverkavelingen van weleer, waardoor grote open ruimtes ontstonden, waar opgaande bomen moesten wijken voor de schaalvergroting in de landbouw, speelden niet in de kaart van de steenuil. In de jaren ’70 werden subsidies toegekend voor het rooien van hoogstamboomgaarden ten voordele van (natuurarme) laagstamboomgaarden, waarin de steenuil zich allesbehalve thuis voelt. A Oprukkende bebouwing: nog steeds wordt de open ruimte meer en meer benut om nieuwbouw neer te poten; nieuwe verkavelingen, sportinfrastructuur, KMO-zones aan de rand van de gemeenten...; allemaal aanslagen op het leefgebied van de steenuil of hoe de natuur nog steeds dient te wijken voor de aanstormende mens. Tevens worden oude schuren afgebroken of opgeknapt, waardoor ze onbereikbaar worden als broedplaats voor de steenuil. A Gebruik van herbiciden en insecticiden in de landbouw: het veelvuldig gebruik van herbiciden om ongewenste kruiden uit de akkers te weren,
nr. 1 - januari 2009
heeft als bijkomend effect dat ook insecten achterwege blijven. Als dan ook nog insecticiden worden aangewend, dan verdwijnen de insecten als voedselbron voor de steenuil zeker. A Het wegverkeer: veel (jonge) steenuilen vinden de dood onder de wielen van koning auto. A Concurrentie van andere vogels: waar weinig nestgelegenheid is, ondervindt de steenuil concurrentie van andere, (al dan niet) vroeger broedende holenbroeders zoals holenduif of spreeuw. Steenuilen zijn honkvaste vogels; de jongen vestigen zich meestal in de buurt van de nestplaats. Dit betekent, als bijkomende moeilijkheid wanneer de soort uit een gebied verdwijnt, dat een eventuele toekomstige herkolonisatie van een leeg gebied moeilijk en traag verloopt. Sinds een aantal jaren wordt in flinke delen van het verspreidingsgebied een afname gemeld van het aantal steenuilen, zowel hier als in het buitenland. Dit betekent dat minstens een aantal van de gemelde bedreigingen de soort werkelijk in de pro-
25
blemen hebben gebracht. Daar kan echter wat aan gedaan worden.
Een helpende hand via het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen
© Vilda - Yves Adams
Op heel wat plaatsen heeft men het initiatief genomen om wat te gaan doen voor de steenuil, en in nogal wat gevallen slagen soortspecifieke maatregelen erin de afname te stoppen of het tij zelfs te keren. Recent nam het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen (RLVA) het initiatief voor een steenuilenproject. Het steenuilenproject in de Vlaamse Ardennen is een samenwerkingsverband tussen het RLVA, de lokale Natuurpuntafdelingen Vlaamse Ardennen-plus, Boven-Dender en Herzele, lokale wildbeheereenheden en de landbouwersorganisaties (Boerenbond, Vlaams Agrarisch Centrum en Algemeen Boerensyndicaat). Geraardsbergen maakt deel uit van het Regionaal Landschap in kwestie. Er werd een zogenaamd LEADERproject ingediend met als toepasselijke naam De Steenuil in de Vlaamse Ardennen. Leader is een Europees subsidieprogramma voor plattelandsontwikkeling waarbinnen lokale actoren projectvoorstellen
kunnen indienen. Het is nog niet bekend of het project zal worden goedgekeurd en zal kunnen worden uitgevoerd. De twee belangrijkste factoren voor het behoud van de steenuil komen beide aan bod in het project: het behoud van het kleinschalig landschap en het behoud van nestgelegenheid. Deze twee facetten van de soortbescherming zijn gelukkig vaak te combineren. Door het aanplanten en onderhouden van knotbomen en hoogstamfruitbomen wordt het geschikte voedselbiotoop van deze prachtige uil behouden. Op termijn biedt dit ook extra nestgelegenheid (holle bomen). De andere soortbeschermingsactie is het plaatsen van nestkasten. Deze kunnen zowel tegen schuren als in (knot)bomen bevestigd worden. In gebieden waar steenmarters voorkomen kunnen maatregelen genomen worden zodat de nestkasten niet binnen het bereik van deze predator van de steenuil geplaatst worden. Landbouwers, gemeentebesturen, wildbeheerseenheden en geïnteresseerden kunnen hun steentje bijdragen tot het uitvoeren van deze beschermingsmaatregelen. Concreet zal men bij het RLVA terecht kunnen voor zowel plantgoed als steenuilnestkasten. De
Nachtsilhouet: een onmiskenbaar gedrongen postuur
26
nr. 1 - januari 2009
© Vilda - Yves Adams
Nestkastje, holenduif-proof nestkasten worden in het kader van het project gratis ter beschikking gesteld aan belangstellenden die een geschikte locatie aanbieden. Na een plaatsbezoek wordt de beslissing genomen of er een bak kan gehangen worden; niet elke plaats is immers geschikt. Elk jaar zullen de nestbakken gecontroleerd worden door vrijwilligers die gezocht worden bij de Natuurpuntafdelingen, wildbeheereenheden, landbouwers, geïnteresseerden en medewerkers van het RLVA. Daarnaast zal in het kader van het project ook de nodige aandacht aan communicatie en promotie worden besteed, onder meer door middel van een reizende tentoonstelling en een speciaal voor de gelegenheid gebrouwen steenuilenbier!
soort. Deze monografie (want zo heet een boek dat over één vogelsoort gaat) is Engelstalig. Dat geeft aan het boek een belangrijk internationaal cachet. In dit boek wordt dieper ingegaan op de biologie en het behoud van de steenuil, in al zijn aspecten. Al wat je ooit zou willen weten over de soort is in dit boek te vinden. Eén van de auteurs van het boek is Belg en streekgenoot Dries Van Nieuwenhuyse. Dries is al jaar en dag een ware steenuil-aficionado. Zijn achtergronden als statisticus en gepassioneerd amateur-ornitholoog hebben er in belangrijke mate voor gezorgd dat dit boek een ware aanwinst is voor de bibliotheek van elke natuurliefhebber. Vast en zeker een ware aanrader om de lange winteravonden mee te vullen.
Wie interesse heeft om zijn uiltje bij te dragen aan dit project, kan contact opnemen met Paul Haustraete, die de Natuurpuntafdelingen op de hoogte brengt van uw interesse.
Wouter Faveyts & Paul Haustraete
Voor wie meer wil weten over de steenuil: recent verscheen een nieuw boek, volledig gewijd aan de
nr. 1 - januari 2009
Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen INFO
Een aanrader voor de lange winteravonden: The little owl
Paul Haustraete 055 20 72 65 paul.haustraete@rlva.be
27
Rietbeheer in het Groot Schoor te Grembergen Het Groot Schoor is met zijn nagenoeg 9 ha één van de grootste zoetwaterschorren in de Schelde- en Denderstreek. Het ligt op het grondgebied van Grembergen, tegenover het kerkje van Vlassenbroek, langs de linker Schelde-oever ten noordoosten van Dendermonde, en zit geprangd tussen de Sigma-dijk en de rivier. In 1980 droeg de stad via een huurcontract het beheer van het schor over aan Natuurpunt. Fauna en flora
Beheer Toch zou het riet zonder aangepast beheer stilaan worden verdrongen door ruigtekruiden zoals grote brandnetel, ridderzuring, lies- en rietgras en door de uitbreiding van wilgenopslag. Ruigtekruiden laten na de zomer een strooisellaag achter die de lichtinval op de bodem belemmert en dus de ont-
Dirk De Mesel
Door de getijdenwerking overspoelt het schor dagelijks met Scheldewater. Daarom is het niet verstandig om het onoverzichtelijk terrein te betreden zonder een ervaren gids… Door de afzet van slib wordt een ideale situatie bestendigd voor het behoud van rietvelden die hier en daar nog zeer interessante planten en dieren herbergen. Naast de rietvegetaties komen ook nog ruigten en wilgenstruwelen voor. In dit patroon van vegetaties
broeden heel wat vogels: kleine karekiet, blauwborst, grasmus, bosrietzanger, sprinkhaanzanger, koekoek, waterral en rietgors in de riet- en ruigtevegetaties, en ransuil, tuinfluiter, zwartkop, tjiftjaf in het struweel. Bovendien is het schor een ideale rustplaats voor wilde eenden en wintertalingen. De aanwezigheid van buidelmees, grote karekiet, waterrietzanger en snor op doortrek werd aangetoond bij ringwerk. De waarneming van cetti’s zanger, baardmannetje en porseleinhoen toont nog maar eens de waarde van het gebied aan. Speciaal te vermelden en typisch voor schorren zijn de dotterbloemvegetaties die hier het best ontwikkeld zijn in het westelijk wilgenstruweel, maar ook verspreid in de rietvelden voorkomen.
Groot schoor: links van de Sigmadijk
28
nr. 1 - januari 2009
Dirk De Mesel
 Groot Schoor: overjaars riet als broedbiotoop
Vele handen... Het maaien en afdragen van maaisel is een echte uitdaging voor de natuurliefhebber onder ons.
Beheerswerken 1 februari in het Groot Schoor: zie Denderkalender pagina 17
nr. 1 - januari 2009
Vele handen maken echter licht werk. Daarom ook de oproep aan alle vrijwilligers die een handje willen toesteken om de Dendermondse natuur te helpen behouden. Jaarlijks slaan Natuurpunt en Ontmoetingshuis De Snuffel de handen in elkaar om op twee werkzondagen de karwij te klaren. Onder begeleiding van de conservator en van ervaren medewerkers kan je binnendringen in een ruig en anders ontoegankelijk gebied: een unieke ervaring. Na inschrijving wordt een aangepast middagmaal aangeboden. Je bent zeer welkom op zondag 1 en 15 februari 2009!
Afdeling Dendermonding INFO
wikkeling van het jonge riet in het voorjaar afremt. Daarom werd gekozen voor een cyclisch maaien van de rietvelden. Het gemaaide riet wordt samen met de strooisellaag afgevoerd, waardoor het jonge riet dichter en vooral forser zal uitgroeien. Door dit beheer blijft er bovendien voldoende overjarig riet staan, noodzakelijk voor het in stand houden van slaapplaatsen van o.a. rietgors in de winter en broedbiotopen voor de kleine karekiet in het voorjaar.
Dirk De Mesel 052 42 67 28 dirk.de mesel@telenet.be
29
50 jaar Jeugdbond: Excursie vertrekt! Jubileumboek van de Jeugdbonden BJN, WJ(A) en JNM Al vijftig jaar doorkruisen Jeugdbonders de Vlaamse en omliggende velden, bossen en stranden. Je herkent ze van ver, maar vanwaar komen ze? In 1958 lekte uit Nederland een eerste afdeling ons land binnen. Met vallen en opstaan ontstond een nieuwe Jeugdbond, die zich de Belgische Jeugdbond voor Natuurstudie (BJN) noemde. Ondertussen groeide binnen de Vlaamse ornithologische vereniging De Wielewaal ook een jongerenbeweging, eerst als de Wielewaaljeugdafdeling (WJA) en nadien de iets zelfstandiger Wielewaaljongeren (WJ).
als in de JNM-winkel te Gent en via de website www.jnm.be/winkel
Jaren later vonden beide Jeugdbonden elkaar, en na vele uren nachtelijk overleg besloten ze op 16 april 1983 in het huwelijksbootje te stappen. De JNM werd geboren en de kleine spruit kon aan zijn eerste levensjaren beginnen‌ 25 jaar later telt de JNM ruim 3.000 leden, verspreid over zowat vijftig afdelingen in Vlaanderen.
30
JNM - Niger / JNM - LVA INFO
25 jaar JNM, 50 jaar jeugdbond: twee jubilea die de gelegenheid bieden om eens terug te blikken in de rijke geschiedenis van deze unieke jeugd-, natuur- en milieubeweging. In de zomer van 2008 kwam dit met harde kaft gedrukt kleurenboek van 303 bladzijden uit. Met twee auteurs en de twee layouters hadden de JNM’ers en oude sokken uit onze Denderregio een belangrijke hand in deze geslaagde uitgave. 50 jaar Jeugdbond. Excursie vertrekt! is zowel te koop in de Natuurpuntwinkel te Mechelen
www.jnm.be/niger www.jnm.be/landvanaalst
nr. 1 - januari 2009
Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maat schappelijke visie. Onze activitei ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking. www.natuurpunt.be
AFDELINGEN Aalst
Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be
Affligem-Liedekerke Kern Affligem
RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermel ding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf e 30 zijn fiscaal aftrekbaar. Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com
Brede Schoren en Konkelschor te Berlare 6616
Ledezijde 6657
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Moenebroek te Geraardsbergen/ Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be
Molenbeekmeersen te Den derleeuw/Okegem - 6646 Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be
Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk Van den Bossche 052 42 49 60
Wim Van Grieken - 05 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be
Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Kern Liedekerke
Palitsebeek te Liedekerke - 9427
Dendervallei te Ninove 6099
Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be
Jeroen Vanhee 054 33 50 29 olinda@skynet.be
Phenixberg te Okegem - 6618
Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be
Denderleeuw
Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be
Dendermonding
Den Dotter/ Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere 6149
Erpe-Mere
Everbeekse bossen - 6210
Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Boven-Dender
Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be
Groot-Haaltert
Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net
Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net Koen Van Den Berge 055 42 83 90 koen.vandenberge@skynet.be
Gemene Meers te Idegem 6647
Tom Van Muylem 054 24 02 10 tom.tinne@telenet.be
Wouter Mertens 054 32 51 71 wouter.mertens1@telenet.be
Park van Mesen te Lede
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Raspaillebos te Grimminge 6164 Koen Steenhoudt 054 58 67 58 k.steenhoudt@skynet.be
Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058
Lede-Houtem
't Groot Schoor te Grembergen 6603 Tarcy Verstraeten 052 21 11 11
Godfried Merlevede 068 33 51 06 g.merlevede@tiscali.be
Ninove
Heidemeersen te Berlare 6644
Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623
WERKGROEPEN
Hogedonk te Gijzegem/ Herdersem / Mespelare - 6243
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be
Werkgroep Invertebraten
Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be - 2255
Vogelwerkgroep Cinerea
Wouter Faveyts 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be
Plantenwerkgroep Allium
Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net
Zoogdierenwerkgroep Denderstreek Joachim De Maeseneer Joachimdm@yahoo.com
Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok
Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Brian Roelandt Brian.Roelandt@telenet.be 052 22 57 71
Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123
Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50 wim.dhaeseleer@hongem.be www.honegem.be
Keelman te Denderhoutem 6178 Guido Van Rossen 054 32 23 01
Korte Lake te Overboelare 6655
Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be
Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be
Werkgroep amfibieën & reptielen Ward
Kravaalbos te Meldert 6071
Koen De Maere greatskua2002@hotmail.com 0485 68 89 82
nr. 1 - januari 2009
Frans Roggeman fransroggeman@msn.com
Bart Dierickx 052 21 03 81
Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be
Wachtbekken 6 In Sint-Gillis/Dendermonde Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be
Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be
Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be
Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net
Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en zes studiewerkgroepen in de Dender streek. Deze afdelingen en werkgroepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwer ken. Je kan voor meer inlich tingen steeds terecht bij de con tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet: 1 febuari 2009. Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreek afdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van 7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, middenkatern afdeling...”. Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.
REDACTIERAAD Koen Steenhoudt - verzending en redactiesecretaris Wouter Mertens, Daan Stemgée redactiekern Stijn De Ryck - publicatiecontroller Marc Symoens - corrector Willy Beeckman, Rik De Baere, Aagje De Doncker, Joachim De Maeseneer, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Wouter Faveyts, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken, Wilfried Veldeman - lay-out en opmaak Werkten ook mee aan dit nr: Jens D’ Haeseleer (JNM), Paul Haustrate, Jorg Lambrechts, Joost Mertens, Christian Pické, Jean Van Holen, Vilda: Yves Adams Ludo Goossens, Rollin Verlinde.
Druk
Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.
31
Lidmaatschap hernieuwd?
INHOUD 2 De inspanningen opdrijven 4 Mens in de kijker 8 Ledezijde 12 Greppelsprinkhaan langs E 40 15 Denderkalender 18 De knopen aan elkaar fietsen 20
Nachtvlinderjacht in Venebroeken
24 Steenuilen helpen 28 Rietbeheer in het Groot Schoor 30 JNM-boek: excursie vertrekt!
Deze titel verwijst naar: het Griekse dendron, wat boom betekent, een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten, de vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie- kanaal dus, het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken, tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender... Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Redactieadres: Dendriet, Pamelstraat 119, 9400 Ninove E-mail: dendriet@skynet.be Websites: www.natuurpunt.be/denderstreek www.denderstreek.waarnemingen.be Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem
Foto’s voorpagina: Winterwandeling in Honegem: Daan Stemgée Roodborst in meidoornrijp: Wouter Faveyts Sneeuw in het Kluysbos te Galmaarden: Koen Steenhoudt
Schenk een lidmaatschap ! Gezinslidmaatschap: 20 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor 34,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)