dendriet 2010 nr 2 jaargang 9

BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X

BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327

jaargang 9

nummer 2 - 2010 Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.

driemaandelijks tijdschrift

Natura 2000 Natuur in je tuin Vogelringers naar GeorgiĂŤ Lentedrinkwandeling

april - mei - juni

Eenheid in diversiteit, geen eenheidsworst In een steeds globalere politieke en economische wereld is het duidelijk dat globale beslissingen meer en meer de boventoon voeren, ook op lagere beleidsniveaus en ook voor het ecologisch beleid. Voor het natuurbehoud is dit een grote zegen.

Dankzij Europa wordt er immers in het Vlaamse en Belgische, compromisgerichte, agrofiele, ‘pas-en-maatwerk’ milieubeleid ingegrepen om toch meer duidelijke en rechtlijnige objectieven te stellen.

Naast de talloze opportuniteiten van het in deze artikelenreeks geschetste beleid, mogen we echter niet blind zijn voor de gebreken ervan en moeten we ook pleitbezorger durven zijn van een sterk lokaal aanvullend natuurbeleid dat met veel inzicht complementair de Europese doelstellingen aanvult. Wat kunnen deze lokaal aanvullende accenten voor onze regio zijn? Of omgekeerd, wat zijn de zwakten van dit Europees gedirigeerde beleid voor onze regio? We sommen een paar punten op: 1. De Europese aanpak richt zich in sterke mate tot de ‘speciale beschermingszones’. Maar die zijn niet altijd even rechtlijnig aangeduid. Waarom ontbreken bijvoorbeeld in de Ninoofse Beverbeekvallei een aantal indrukwekkende alluviale bossen met zwarte els en es gewoon op het lijstje? Ze kunnen de vergelijking met tal van gebieden doorstaan.

© Vilda - Rollin Verlinde

Om je in dit Europese kluwen wat wegwijs te maken, spenderen we er aandacht aan in de volledige tweede helft van deze Dendriet. Over welke gebieden gaat het voor de Denderstreek?

Wat zijn de targetsoorten voor de regio? Wat zijn de targethabitats? Wat is de strategie?

2010 is immers het internationale jaar van de biodiversiteit.

 Een staaltje van biodiversiteit in een schoolvoor-

beeld van een natuurlijk bos

2. Veel aandacht gaat naar de meest waarde volle aangeduide gebieden. Maar als er in het landbouwgebied of verwevings gebied daartussen onvoldoende natuur kwaliteit aanwezig is, dan zijn vele van die geselecteerde gebieden gedoemd om te verarmen in plaats van in een “goede staat van instandhouding” te komen.

Kleine oases in een groene land bouwwoestijn kunnen wel eens uitdrogen.

Natuurkwaliteit moet ook buiten de speci-

nr. 2 - april 2010

Eric Cosijns

 Waarom verdient de Beverbeek te Ninove geen plaats op de lijst van Europese speciale beschermingszones?

ale beschermingszones alle kansen krij- gen.

beleidsvoerders om hier aandacht voor te hebben.

3. De keuze van de te beschermen soorten gebeurt vanuit een internationaal afwegings kader. Maar het natuurbehoud heeft ook nood aan een afwegingskader op kleinere, regionale schaal. Als er in de regio bijvoor- beeld een kleine zilverreiger tot broeden komt, is die best het beschermen waard, ook al is hij internationaal helemaal niet be dreigd.

Wouter Mertens, hoofdredacteur Dendriet

Hierbij doen we dan ook aan onze beleidsvoerders een oproep om mee te werken aan een natuurbeleid dat convergent én complementair is aan het Europese beleid.

De vier bovenstaande gedachten kunnen hier een richtsnoer vormen. Natuurpunt Denderstreek staat achter de regel: “eenheid in diversiteit”, maar niet achter “eenheidsworst in uitverkoop”. Het is aan onze

nr. 2 - april 2010

© Vilda - Yves Adams

4. Hetzelfde geldt voor de te beschermen habitats. Zij worden gekozen vanuit een internationale context. Maar het lokale natuurbeleid mag gerust aandacht blijven hebben voor regionaal belangrijke habitats. Zo ontbreekt bijvoorbeeld het dotterbloem-grasland op de Europese lijst, terwijl het in onze Denderregio zeker een te beschermen en te koesteren habitat is.

 Zoek de biodiversiteit!

Russische boefeend

Een nieuwe soort voor ons reservaat Hogedonk?

Wat als de vlag nu eens niet de lading dekt? Dit is niet alleen een verhaal van biodiversiteit. Het is ook een verhaal van hoe de vrijwilliger, die zich jarenlang onbaatzuchtig inzet voor de natuur, zijn werk en dat van de hele groep gewaardeerd ziet door een paar verloren gelopen wandelaars, een troubadour, een groep jongens van de jeugdbeweging...

Hard labeur voor betere natuur

haal nog gehoord? Inderdaad een bekend verhaal. Maar het zijn de details die het in dit geval interessant maken.

Het perceel waarvan hier sprake, ligt langs het wandelpad dat we in samenwerking met de stad dit jaar willen realiseren.

Dieren spotten op afstand Natuurpunt wil iedereen van de natuur laten genieten. Natuur die wij dankzij onze leden en de verschillende overheden beter kunnen beschermen. Die natuur

openstellen houdt echter ook risico’s in voor de kwaliteit ervan.

Dieren bewaren een zekere afstand tot de mens. Die afstand verschilt van soort tot soort en van seizoen tot seizoen.

Denken we maar aan onze tuin.

De merel zien we het hele jaar en kunnen we vrij dicht benaderen. De zanglijster is een stuk schuwer maar als in de winter de honger knaagt dan graait hij ook zijn stukje appel van onze voedertafel onder het raam.

Zo is het ook binnen onze

© Vilda - Yves Adams

Hard gelabeurd werd er die dag.

Groene jongens van Natuurpunt, bijgestaan door groene jongens van een totaal ander slag – jagers – staken de handen uit de mouwen voor een betere natuur.

Betere natuur? Een natte ruigte met hier en daar elzen- en wilgenopslag werd door de vorige eigenaars ingeplant met populier. De bedoeling van die groene jongens is om de populieren te verwijderen en de elzen en wilgen meer kans te geven. Waar hebben we dit ver-

 Koppeltje Nijlganzen, oftewel boefeenden

nr. 2 - april 2010

Brian Roelandt

 Takkenril

Takkenril als buffer tussen mens en dier Nu terug naar ons wandelpad. Het plannen van een traject voor een wandelpad in een natuurgebied is voor de beheerder een evenwichtsoefening tussen zoveel mogelijk laten genieten en de verstoring zo laag mogelijk houden. Soms moet daartoe de trukendoos worden geopend.

Dat is nu net wat hier gebeurt. Bij het kappen van de jonge populieren werden de stammen verzaagd tot brandhout. Het hout van de kruinen werd gebruikt voor de aanleg van een takkenril. Strategisch aangelegd langs de rand van het perceel waar het wandelpad naast loopt, vormt hij een natuurlijke

nr. 2 - april 2010

barrière tussen de wandelaar en de achterliggende ruigte.

De ril biedt ook nestgelegenheid voor winterkoning en een slaapplaats voor egel en bunzing.

Bovendien is een oost-westoriëntatie van de ril ideaal om aan de zuidzijde aan vlinders en andere insecten beschutting te geven tegen gure noordenwind.

‘Afval’ doordacht gebruikt brengt hier een meerwaarde voor de natuur. Een ideetje voor het snoeiafval in de tuin?

In de loop van de dag kwamen wel wat mensen langs. Ze staken die groene jongens een hart onder de riem. Verwonderd dat er zoveel belangeloze inzet was om de natuur een handje te helpen.

de Dender rondzwommen? De bewijsfoto’s moesten dienen om ze later hun echte naam te kunnen bezorgen.

De verloren gelopen wandelaars staken net als de troubadour en de jongens van de jeugdbeweging hun waardering voor het geleverde werk en de bijhorende uitleg niet onder stoelen of banken.

En de Russische boefeenden, dat waren twee nijlganzen.

Als je al eens een kijkje wil komen nemen, nodigen we je graag uit op onze lentedrinkwandeling. Zie affiche op de pagina hierna.

En die Russische boefeend dan?

Wel, een groepje wandelaars dat een deel van de GR aan het volgen was, had een afslag gemist.

Afgeleid omdat ze die groene jongens aan het werk zagen, of door die Russische boefeenden die op

Afdeling Aalst INFO

natuurgebieden. Buiten het broedseizoen, of beter voortplantingsseizoen, zijn vogels en zoogdieren vaak dichter te benaderen zonder dat ze zich verstoord voelen. Tijdens het voortplantingsseizoen hebben ze dikwijls alle rust nodig.

Peter D’Hondt 0498 94 99 13 Peter.dhondt@telenet.be

Lentedrinkwandeling geniet, ontdek, stap mee een nieuw seizoen in 11 april – 10 uur

Afspraak Wiezebrug tussen Gijzegem en Herdersem (kant Wieze) Lentedrink gratis aangeboden door Natuurpunt Aangepast kinderprogramma olv JNM

Natuur in je tuin © Vilda - Rollin Verlinde

Natuurlijke tuinvijvers

Verre ontdekkingsreizen naar tropische regenwouden of Afrikaanse savannes zijn niet voor iedereen weggelegd.

Gelukkig valt er ook dicht bij huis heel wat te beleven.

Je kan genieten van de prachtige natuur in en rond onze reservaten. Daar lees je elders in dit nummer meer over.  Een juweeltje, de grote keizerlibel

© Vilda - Yves Adams

Maar we willen die natuur nog dichter naar jou toe brengen. Waarom niet naar jouw eigen tuin? Met een beetje kennis van zaken kan ook jouw tuin uitgroeien tot kleine stukjes paradijs voor plant, mens en dier.

Onze afdeling wil je alvast laten kennismaken met bijzondere planten en dieren die we dicht bij huis kunnen aantreffen. Wat kunnen we doen om het naar hun zin te maken?

We willen starten bij het begin van alle leven: zuiver water. Zuiver water is goud waard! Een natuurlijke vijver in de tuin herbergt een schat aan bijzondere levensvormen. Kikkers en salamanders, schrijvertjes en schaatsenrijders, libellen en watertorren vinden er allemaal een plaatsje tussen adembenemende zwanenbloemen, dotterbloemen en waterlelies.

Tijdens onze cursus “de natuurlijke tuinvijver” kom je te weten welke planten en dieren je nog mag verwachten in deze kleine oases. Bovendien geven we je tal van tips waarmee je zelf aan de slag kan. Deze cursus inspireert en motiveert. Je voelt waarschijnlijk al nattigheid? Snel inschrijven is de boodschap als je er bij wil zijn.

 Tuinvijver met natuurlijke omkadering

© Vilda - Rollin Verlinde

Theorie: 19/5 en 26/5 van 19.30 tot 22.30 uur Plaats: Zaal de Bron, Kerkevijverstraat 19A, 9340 Lede Praktijk: 11/6 van 19.30 tot 22.30 uur Prijs: e 20 voor leden en e 25 voor niet-leden Inschrijven: Peter D’Hondt, 0498 94 99 13, Peter. dhondt@telenet.be Lesgever: Joeri Cortens

 Groene kikker en zijn spiegelbeeld

nr. 2 - april 2010

Oude Gentbaan 259 9300 Aalst

Gear  for Adventure

 053 705 222 info@trek-king.be www.trek-king.be

g n i k k e r T r a a j t.g.v. 20 INKEL :

W E W U E I N g n i n e p +o

S E I T O M O R 20 OPENINGSP+ 25 april op 23vv+oooor2rm4meeeerrininffoo::

.be g n i k k e r t . w ww

vakantiehuis te huur voor wie van natuur en rust houdt

Gewezen kasteelboerderij La Nouzière in natuurgebied (Etang des Landes), Lussat, Départ. Creusse Frankrijk. Ideaal voor fietsvakanties, wandelen en natuurobservatie, golf op 10 km.

Voor 4 à 5 personen. Openhaard, satelliet-TV, 2 slaapkamers, badkamer met douche. Verwarmd zwembad, tuinmeubels, ligstoelen, barbecue, tafeltennis, trampoline, jeux de boules, paardenstallen ter beschikking.

Huisdier toegelaten.

Prijs volgens de vakantieperiode (juni, juli, augustus, september). www.lanouziere.be Leo Collaert 052-21 92 81

JNM Ninove-Geraardsbergen presenteert:

7de Pannenkoekenslag De Pannenkoekenslag van JNM Ninove-Geraardsbergen wordt stilaan een traditie. Voor de zevende keer al kan iedereen komen smullen van heerlijke pannenkoeken.

Voor e 2,50 heb je al een basispannenkoek, maar net als de voorbije jaren zal er een uitgebreide pannenkoekenkaart zijn, met voor elk wat wils.

JNM nodigt jullie uit in ’t parochiezaaltje van Grimminge (Geraardsbergen) op zondag 11 april van 15 tot 19 uur. Kaarten zijn te verkrijgen bij alle bestuursleden van JNM Ninove-Geraardsbergen en aan de kassa. De parochiezaal van Grimminge ligt aan het Grimmingeplein, achter de kerk.

Tot dan!

Het JNM-bestuur

A Lien D’Haeseleer lientjedhaeseleer@gmail.com 0479 72 67 33 A Inge Van der Auwermeulen ingevda9@hotmail.com 0487 38 84 50

nr. 2 - april 2010

Joachim De Maeseneer

Meer info:

Op zoek naar de zomer?

Kijk dan uit naar de sint-jansvlinder Wie ooit al een zomers kalkgraslandje heeft bezocht, heeft ze zeker al eens gezien. Strak vliegende, zwart met rood gekleurde vlindertjes die over het hete grasland patrouilleren.

Bloeddrupjes

einde verdikt zijn en daardoor enigszins doen denken aan die van dagvlinders, zijn altijd naar voren gericht.

Zowel vlinders als rupsen zijn giftig (zij bevatten een cyaanverbinding) en worden door vogels en andere gewervelde dieren met rust gelaten.

Ook dichter bij huis: de sint-jansvlinder Dat een vertegenwoordiger van deze vlinderfamilie ook in de Denderstreek kan voorkomen, weten echter weinigen. De populatie die vorige zomer werd aangetroffen op het RWZI in Teralfene, betreft de meest algemeen voorkomende sint-jansvlinder (zygaena filipendulae). Zoals zijn naam doet vermoeden, komt

Danny Van Schandevijl

Het zijn vertegenwoordigers van de familie zygaenidae of bloeddrupjes, waarvan er veertien soorten in ons land voorkomen. Ga je meer naar het zuiden, dan vergroot het aantal soorten aanzienlijk. Alle bloeddrupjes zijn warmteminnende soorten. Typerend voor deze vlinders is dat ze graag in populaties dicht bij elkaar leven en zich zelden ver van hun geboorteplaats verwijderen. Deze tot de nachtvlinders behorende vlinders zijn overdag actief. Alle soorten hebben afgeronde, smalle voorvleugels, die in rust dakvormig omhoog en tamelijk dicht tegen het lichaam worden gehouden. De vrij forse antennen, die meestal aan het

 Typische biotoop op de Alvinnenberg, met veel knoopkruid

10

nr. 2 - april 2010

“Alvinnenberg”, een bult (een oude Keltische grafheuvel) in het landschap langs de Dender, die binnen het omheinde gedeelte van het RWZI ligt. Hier ontwikkelde zich door de jaren, dankzij het maairegime en de bijgrazende ganzen en eenden in de winter, een zeer soortenrijk grasland met naast verschillende grassoorten en minstens zeven soorten klavers, ook de voedselplanten van de rups, gewone rolklaver (lotus corniculatus) en moerasrolklaver (lotus uligino-

Danny Van Schandevijl

© Vilda - Misjel Decleer

hij te voorschijn rond de naamdag van Johannes de Doper op 24 juni, bij het begin van onze zomer.

Het betreft een bloeddrupje met zes rode vlekken op de zwartgroenblauwe voorvleugel. De rode vlek aan de vleugelbasis is door een ader gescheiden en telt voor twee. De achtervleugel is rood met een zwart boordje. Hij bewoont bloemrijke graslanden, wegbermen, kalkgraslanden, weilanden en ook duinen.

De populatie werd gevonden op de zogenaamde

 Sint-Jakobsvlinder: ander vlekkenpatroon, antennes zonder knotsen

 Rups van Sint-Jansvlinder: zwarte vlekkenparen op gele achtergrond

 Rups van Sint-Jakobsvlinder: zwarte en gele streepjespyjama

© Wikipedia

© Vilda - Rollin Verlinde

 Sint-Jansvlinder: 6 rode vlekken en knotsvormige antennes

nr. 2 - april 2010

11

Blinde vlek De sint-jansvlinder was vroeger een zeer algemene verschijning. Maar met het verdwijnen van vele geschikte graslanden moest de soort meer en meer uitwijken naar (weg)bermen. Door het toegepaste maairegime (kort na half juni, net op het ogenblik dat de rupsen zich hebben verpopt) werd menige populatie letterlijk weggemaaid.

De Denderstreek lijkt opvallend slecht te scoren als het op sint-jansvlinders aankomt. Er zijn buiten de hierboven beschreven populatie en een paar uitzwermende vlinders in de omgeving, maar weinig andere meldingen.

Kijk en meld Vandaar deze oproep om eens uit te kijken naar deze toch wel mooie nachtvlindertjes en je waarneming in te voeren op Waarnemingen.be, om een duidelijk zicht te krijgen op de verspreiding in onze streek. Je kan beginnen uitkijken vanaf eind mei. Maar let op!

Door het rood met zwarte tekening en de op elkaar lijkende Nederlandse namen kan de sint-jansvlinder door beginnende vlinderaars verward worden met een andere overdag vliegende nachtvlinder, de sint-jakobsvlinder (tyria jacobaeae), die in hetzelfde biotoop kan voorkomen. Deze tot de beervlinders behorende nachtvlinder heeft echter veel bredere voor- en achtervleugels, draadvormige antennen en een ander vleugelpatroon. Je kan dus maar best ook een vlindergids meenemen …

Afdeling Denderleeuw INFO

sus). De voornaamste nectarplant is het knoopkruid (centaurea jacea), dat er zeer uitbundig voorkomt.

De eerste drie vlinders werden gezien op 6 juni. Op 13 juni werden er al 32 geteld en op 17 juni een maximum van 67 tijdens een telling bij avond. Ook een twintigtal perkamentachtige spoelvormige cocons, die witachtig van kleur zijn, werden toen geteld. Het zijn cocons die de rupsen goed zichtbaar spinnen tegen een grasstengel of een andere plant, nadat zij hun voedselplant hebben verlaten om te verpoppen. Zij hebben op dat ogenblik al één of twee keer overwinterd. Ook de ursusdraad werd hiervoor volop gebruikt. Nadien gingen de aantallen gestaag naar omlaag.

Na midden juli werden geen vlinders meer gezien.

Danny Van Schandevijl danny.van.schandevijl@telenet.be

Denderstreek stuurt zijn zonen uit Ringers Cinerea starten wetenschappelijk project in Batumi Batumi is een Georgische havenstad aan de Zwarte zee. Voor vogels op trek vormt ze een uiterst belangrijke smalle doorgang tussen de Zwarte zee en de kleine Kaukasus. Want vogels trekken niet graag over hooggebergte, noch over zee. Onze plaatselijke Denderstreek-ringersgroep Cinerea brengt in 2010 zijn expertise in, bij de opstart van een internationaal wetenschappelijk langetermijnproject. Met een lekkere spaghetti kan je dit internationaal belangrijk project steunen.

Vogelparadijs In 2008 en 2009 startten enkele jonge enthousiaste Vlamingen in Batumi een intensieve najaarstelling van roofvogels. Zij telden in beide jaren telkens meer dan 800.000 roofvogels, verdeeld over 32 soorten. Daarmee is Batumi de belangrijkste Euraziatische bottleneck voor

12

roofvogels! Batumi is niet enkel belangrijk voor roofvogels. Ook verschillende verhalen over enorme aantallen zangvogels, steltlopers, meeuwen, sternen, reigerachtigen, enz. die deze engte tussen de Zwarte zee en de kleine Kaukasus moeten nemen, sijpelen nu langzaam door bij ons. Ook al heeft het “Batumi Raptor Count”,

nr. 2 - april 2010

kortweg BRC-project, aan deze groepen maar zijdelings aandacht besteed. Even ophefmakend is het drieste feit dat de jachttraditie hier jaarlijks duizenden(!) vogels het leven kost…

De vraag

© Vilda - Misjel Decleer

In 2009 was Jelle Van Den Berghe een van de BRC-expeditielieden. Hij heeft enige ervaring als assistent-ringer in Teralfene maar was ook al in Portugal actief om vogels te helpen ringen.

Aan hem werd door de plaatselijke ornithologen gevraagd of hij het niet zag zitten om in Georgië te gaan ringen. Verschillende wetenschappelijke studies wijzen immers op het ontbreken van gestandaardiseerde gegevens over de stuwtrek en doen suggesties om lokaal ringgegevens te verzamelen. Lang hoefden wij hierover niet na te denken. Verzamelen van wetenschappelijke data is immers al te vaak de sleutel gebleken om lokale problemen zoals overbejaging op termijn een halt toe te kunnen roepen en een duurzaam natuurbehoud te realiseren.

Project 2010  Wim en Joost halen de mistnetten leeg aal om het mechanisme van deze migratieroute en de migratiestrategie van deze trekvogels te begrijpen. Het gebrek aan voldoende gegevens is immers schrijnend en moet zo snel mogelijk worden aangepakt.

© Vilda - Misjel Decleer

Eerst willen wij gedurende een 4-tal weken (beginnend omstreeks 20 augustus) proberen om van zo veel mogelijk (soorten) vogels biometrische gegevens te verzamelen en ze te voorzien van een wetenschappelijke ring. Speciale aandacht wordt gegeven aan lokale (onder)soorten.

Deze gegevens en de daaruit voortvloeiende terugmeldingen zijn op termijn immers cruci-

 De ring-experts van de Denderregio: weldra als coaches naar Batumi

nr. 2 - april 2010

13

© Vilda - Misjel Decleer

 Ringen van een boerenzwaluw Opleiding geven

Extra kosten Op dit ogenblik zit de voorbereiding in een gevorderd stadium. We hebben weliswaar nog enige tijd om alles te organiseren, maar er zijn nog enkele cruciale problemen die zo spoedig mogelijk moeten worden uitgeklaard. Hoewel we op dit ogenblik met een vijftal Belgen zijn die hun reis- en verblijfskosten volledig zelf zullen dragen, zitten we uiteraard nog met extra kosten. Vooreerst heeft Georgië nog geen wetenschappelijke ringdienst. Dit betekent in concreto dat er ook geen vogelringen voorhanden zijn.

14

Die zouden er wel zijn bij de start van ons project, maar zij zijn niet goedkoop. Ook dient een heleboel technisch materiaal per cargo naar ginds getransporteerd te worden en/of zal er lokaal nog een en ander moeten worden aangekocht. Om dit alles te financieren organiseren we op 17 april een eetfestijn. We rekenen op jouw aanwezigheid en steun.

Spaghettifestijn zaterdag 17 april Feestzaal ’t Vertier Meldertdorp 1 te Meldert Van 12 tot 14 uur en van 17.30 tot 21 uur

Werkgroep Cinerea INFO

Het is evident dat deze inspanning zo lang mogelijk wordt volgehouden. Met een jaartje gegevens verzamelen gaan we er immers niet komen. Om dit project dan ook slaagkansen te geven op lange termijn vinden wij het logisch om plaatselijke mensen te responsabiliseren en degelijk op te leiden. Dit jaar wordt in Georgië een nationale ringdienst op poten gezet, waaraan we graag ondersteuning bieden. Op termijn dienen deze gegevens uiteraard ook te worden verwerkt en gepubliceerd om aan de ultieme doelstelling van lokaal natuurbehoud te kunnen voldoen.

Joost Mertens 0497 48 65 20 - j.mertens@vmm.be Batumi Raptor Count www.batumiraptorcount.org

nr. 2 - april 2010

DENDERKALENDER  uur van vertrek  plaats van afspraak

 toelichting  gids

 contactpersoon

 zeker meebrengen

Iedere 4e zaterdag van de maand

Natuur.café 20:00 

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen 1  (2 e per gezin), tenzij expliciet anders vermeld.

Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.

Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o7 per km/persoon).

 bijzonderheid

afd. Ninove

 Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove  Voorzitter Wouter tapt in Café Kalisj.

Er zijn ook altijd een aantal bestuursleden op post. Alle natuurpunters uit de regio steeds welkom voor een babbel.  Wouter Mertens – 0495 68 8933 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

maandag 5 april

Osbroek of Mosbroek? afd. Aalst

14:00 – 16:30 

 F. Blanckaertdreef (zijstraat

Parklaan). Infobord aan atletiekpiste  We speuren naar diversiteit van

mossen in de vochtige biotopen

van het Osbroek.  Peter Tolleneer – 053 57 00 84  Stad Aalst, dienst Leefmilieu

053 73 24 12

maandag 5 april

Infoavond: De monniksgier, een symbool voor natuurbescherming afd. Ninove

20:00 – 22:30 

 Sociaal cultuurcafé Kalisj,

Pollarestraat 126, 9400 Ninove  De Ninoofse Jasmijn De Kegel werkt al jaren bij de "Black Vulture (=monniksgier) Conservation Foundation" in Mallorca. Eerst om de laatste eilandenpopulatie ter wereld te beschermen toen die teruggelopen was tot minder dan 20 dieren. Nu is de vereniging actief rond uitzettingsprojecten in de Balkan, vooral Bosnië en Herzegovina. Aan de hand van een presentatie en een documentaire geeft Jasmijn ons meer uitleg over dit unieke project. Gratis toegang.  Christian Pické – 0477 79 94 73

christian.picke@natuurpuntninove.be

zondag 11 april

Dauwwandeling in het Kluisbos afd. Affligem-Liedekerke  7:00 – 9:00

 Samenkomst om 6.45 uur aan de Kluiskapel te Hekelgem/Erembodegem  Wandeling (4 km) voor vroege

nr. 2 - april 2010

zondag 18 april

vogels met aansluitend ontbijt.

 Vooraf inschrijven voor het ontbijt

(5 euro)

 Walter Roggeman

Gruttowandeling in de Scheldemeersen te Berlare-Zele afd. Dendermonding

 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41

wim.van.grieken@advalvas.be zondag 11 april

Voorjaarswandeling in de Heidemeersen afd. Dendermonding 9:00 – 12:00 

 Waterzuiveringsstation, Sluis 64,

Berlare  Wandeling met speciale aandacht voor de al teruggekeerde weidevogels zoals de grutto, en een bezoek aan de Hoge Berg.  Stefaan Thibau – 052 42 69 72

Laarzen of stevig schoeisel

zondag 11 april

Lentedrink wandeling Hogedonk afd. Aalst 10:00 – 13:00 

 “Wiezebrug” tussen Gijzegem en

Herdersem (kant Herdersem)  Voor het derde jaar gaan we een deel van de Hogedonk verkennen en een gratis glas drinken op de prille lente.  Brian Roelandt – 052 22 57 71

brian.roelandt@telenet.be

zondag 11 april

Wandeling op en rond ‘het Korrele’ afd. Boven-Dender  14:00 – 17:30

 Kerk van Zarlardinge  Het Korrele is een stukje Zarlardinge tussen de Molenstraat en de Brouwierstraat. Het is een waardevol agrarisch gebied met de typische kernmerken van de Vlaamse Ardennen, hoewel het reliëf hoofdzakelijk vlak is. Bronnetjes, beekjes en bosjes zorgen voor lieflijke tafereeltjes.

Vleugjes cultuur op een pareltje van natuur.  Willem Boonen – 054 41 75 85

willem.boonen@skynet.be zaterdag 17 april

Spaghettifestijn werkgroep Cinerea  12:00 – 14:00 en 17:30 – 21:00

 ’t Vertier, Meldertdorp 1, Meldert  Zie pag. 14

 8:30

 Samenkomst aan het Veer in

Berlare, Waterhoek 25  Wandeling in samenwerking met

vogelwerkgroep Durmevallei en vzw

Durme.  André van Doorsselaer – 052 44 61 01

Rudi van Onderbergen

052 44 84 42 zondag 18 april

Planteninventarisatie Elverenberg afd. Ninove  09:00 – 12:00

 Aan het eind van de Spoorwegstraat

in Outer  De Elverenberg is een paradijs voor planten! Kom ze ontdekken én in kaart brengen tijdens een zondagmorgen op en top onthaasten.  Gery Demunter – 054 33 03 03

demunter.gery@skynet.be zondag 18 april

Wandeling in Blote Heide afd. Lede  14:00

 Sparrenhof, Oud Smetlede 100,

Oordegem  Op de grens tussen Smetlede en Wetteren vinden we natuur van Europees niveau. Het loont meer dan de moeite om er eens een kijkje te gaan nemen.  Peter D’Hondt – 053 80 72 57

peter. dhondt@telenet.be zondag 25 april

Dag van de Aarde afd. Dendermonding  Vanaf 9:00 tot 18:00

 Gemeentelijke sporthal, Dorp 37d,

Berlare  Wandelingen onder het thema ‘Natuur en recreatie’. Samen met vzw Durme en de Boerenkrijgstappers bieden we drie prachtige wandelingen aan door de mooiste natuurgebieden van Berlare. Vertrek- en aankomstplaats met inschrijving en infostanden.

15

Bij vertrek krijg je een plannetje.

De routes zijn ter plaatse aangeduid met pijltjes.

Route 1: Berlarebroek (reservaat ANB), 6 km naar en door het broekbos.

Route 2: Heidemeersen (reservaat Natuurpunt), 7 km langs meersen, bosjes en over de rivierduinen Hoge Berg en ’t Stampkot.

Route 3: Scheldemeersen (reservaat vzw Durme), 10 km langs Schelde en meersen.  Deelname: 1 euro.  Dirk De Mesel – 052 42 67 28 zondag 25 april

Coole beesten in den Honegem afd. Erpe-Mere  10:00 – 12:00

 Kruising Honegemstraat-

Honegemmeersweg, aan Molenbeek  De Honegem herbergt natuur van internationaal niveau! We tonen onder meer de kamsalamander, die een Europees beschermingsstatuut geeft aan dit natuurgebied.  Peter D’Hondt – 053 80 72 57 peter. dhondt@telenet.be zondag 25 april

Dag van de Biodiversiteit afd. Affligem-Liedekerke  13:30 – 16:30

 Samenkomst om 13.15 uur aan de Sportschuur, Sportlaan te Liedekerke  Genieten van de natuur, wandeling langs de mooiste plekjes van Liedekerke. Nadien infostandjes en hapjes in de sportschuur. In samenwerking met de Milieuraad en het gemeentebestuur van Liedekerke.  Erik De Block – 053 68 35 88

edebe@advalvas.be zondag 25 april

Lentewandeling in Moenebroek

Denderleeuw

 Wandeling met aandacht voor lente-

en voorjaarsbloeiers.

 Eric De Tré – 053 66 04 32

 Laarzen of stevig schoeisel vrijdag 30 april

Nachtvlinderinventarisatie afd. Ninove  20:00

 In de Venebroeken, aan het einde

van de Spoorwegstraat in Outer  Iedereen kan een kijkje komen nemen of meewerken, ook als je nog geen ervaring hebt, voor enkele uurtjes of de hele nacht. Je kan ook ’s ochtends (van 7 tot 11 uur) eens komen kijken.  Christian Pické – 0477 79 94 73

christian.picke@natuurpuntninove.be zondag 2 mei

Natuurwandeling in het Kravaalbos afd. Aalst  10:00 – 12:00

 Hof te Putte, Putstraat 99 te Meldert  Verkenning van een bos in volle

lente.  Stad Aalst, dienst Leefmilieu

053 73 24 12 zondag 2 mei

Biodiversiviteitwandeling in Affligem afd. Affligem-Liedekerke  14:00 – 16:30

 Samenkomst om 13.45 uur op de parking van het gemeentelijk complex Bellekouter te Affligem  Wandeling met informatie over biodiversiteit en koestersoorten.

In samenwerking met het Gemeentebestuur en de Milieuraad van Affligem.  Wim Van Grieken – 0477 40 78 41

Wim.van.grieken@advalvas.be

afd. Boven-Dender  14:00 – 17:30

 Infobord ingang reservaat,

kruispunt Moenebroekstraat

en Moorhofstraat, Schendelbeke  Wanneer je door de glooiende weiden met bloeiende meidoorn wandelt, waan je je ergens in een hoekje van de Franse Argonne. De elzenbroeken zijn een geel tapijt van dotterbloemen. Met paarse schubwortel is het lentefeest compleet.  Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09

carlos.dhaeseleer@skynet.be zondag 25 april

Lente in de Wellemeersen afd. Denderleeuw  14:00 – 17:00

 Spoorwegtunnel Wijmenierlaan te

16

zondag 9 mei

Ontbijtwandeling in de Scheldemeersen te Berlare-Zele

zondag 2 mei

Wandeling tussen Steenbergbos en Trimpontbos afd. Boven-Dender  14:00 - 17:00

 Kerk Everbeek-Boven  Landschapswandeling langs relictjes en oude geknotte bomen met aandacht voor lentebloeiers.

De vochtige bossen verbergen bronbeken waarin uiterst zeldzame vissen als beekforel, rivierdonderpad en beekprik leven. Dood hout biedt voedsel en schuilgelegenheid aan dieren zoals vuursalamander en hazelworm. We ronden af in café Het Meiklokje.  Koen Steenhoudt – 0472 90 80 57

koen.steenhoudt@skynet.be

afd. Dendermonding  7:30

 Samenkomst aan het veer in

Berlare, Waterhoek 25  Wandeling in samenwerking met

Vogelwerkgroep Durmevallei en

vzw Durme.  Inschrijving ontbijt: 7,50 euro pp.

André van Doorsselaer 052 44 61 01

Rudi van Onderbergen 052 44 84 42 zondag 9 mei

Planteninventarisatie Lambrechtsbos afd. Ninove  09:00 – 12:00

 Ter hoogte van Roost 27 te

Denderwindeke  Is het Lambrechtsbos voor jou een nobele onbekende? Samen met onze natuurgids ontdek je een pareltje van een voorjaarsbloeiersbos.  Gery Demunter – 054 33 03 03

demunter.gery@skynet.be zondag 9 mei

Vogels in nieuwe natuur op Linkeroever afd. Aalst  9:00 – 18:00

 Carpooling vanaf parking Sint-

Annakerk, Boudewijnlaan, Aalst  Ter compensatie voor de natuur schade door de recent gestarte uitdieping van de Schelde werd nieuwe natuur ontwikkeld. We verkennen deze gebieden op Linkeroever onder deskundige begeleiding van een lokale expert, met speciaal oog voor de interessante broedvogels.  Luc Janssens  Rik De Baere – 053 21 29 13

rik.debaere@telenet.be zondag 9 mei

Boshyacint in het Kravaalbos afd. Affligem-Liedekerke  14:00 – 16:30

 Samenkomst om 13.45 uur bij Café

Stinne, Putstraat Meldert  Wandeling door het Kravaalbos.  Erik De Block – 053 68 35 88

edebe@advalvas.be vrijdag 14 mei

Nachtvlinderinventarisatie afd. Ninove  20:00

 In de Venebroeken, aan het einde

van de Spoorwegstraat in Outer  Iedereen kan een kijkje komen nemen of meewerken, ook als je nog geen ervaring hebt, voor enkele uurtjes of de hele nacht. Je kan ook

nr. 2 - april 2010

’s ochtends (van 7 tot 11 uur) eens komen kijken.  Christian Pické – 0477 79 94 73

christian.picke@natuurpuntninove.be zondag 16 mei

Liedekerkebos en Hertegembos afd. Denderleeuw  14:00 – 17:00

 Schelfhoutstraat, Liedekerke  Wandeling door Liedekerkebos en

Hertegembos.  Eric De Tré – 053 66 04 32  Laarzen of stevig schoeisel zondag 16 mei

kiekendief.  Carlos D’haeseleer - 054 41 87 09

carlos.dhaeseleer@skynet.be zaterdag 5 en zondag 6 juni

Eco Tuindagen afd. Affligem-Liedekerke  14:00 – 16:30

 Tuin van Erik De Block,

Boerenkrijglaan 48, 1770 Liedekerke  Erik stelt zijn ecologische tuin open.

Een organisatie Velt. Er worden vaste planten verkocht ten voordele van onze reservaten.  Erik De Block – 053 68 35 88

edebe@advalvas.be

Gezinswandeling in de Heidemeersen afd. Dendermonding  14:00 – 17:00

 Basisschool Ten Berge,

Galgenbergstraat 39, Berlare  Wandeling met aandacht voor flora en fauna. We bezoeken de twee nog resterende rivierduinen: ’t Stampkot, waar deze winter het beheer startte, en de 'Hoge berg', met zijn voorjaarsflora van o.a. meiklokje, dalkruid, salomonszegel en gevlekte aronskelk.  Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be zondag 23 mei

Lentewandeling in de Rietbeemd afd. Boven-Dender  8:00 – 11:00

 Parking Cocanne, einde Hoge Buizemont, Geraardsbergen  Een lentebezoek aan ons taalgrensoverschrijdende natuurreservaat staat garant voor afwisseling. Weidse valleigezichten, bloemrijke hooilanden, veldbossen, meanderende beken en grazende Gallowaykoeien die het landschap boetseren. Ideale periode voor vogels van riet en ruigte en om de wielewaal te beluisteren.  Godfried Merlevede – 0486 87 17 87

g.merlevede@tvcablenet.be zondag 30 mei

Wandeling door de hooilanden van de Langemeersen afd. Boven-Dender  13:00 – 18:30

 Vesten, Geraardsbergen, ter hoogte van Electro De Roeve, vandaar carpoolend verder  De Langemeersen in Oudenaarde bestaan uit een groot openhooilandsysteem met de schitterendste dotterbloemgraslanden van de ruime regio. Plantenliefhebbers zullen watertanden. Voor de vogelaars presenteren we sprinkhaanzanger, rietgors en wie weet wel een bruine

nr. 2 - april 2010

zondag 6 juni

Determinatie Nachtvlinders afd. Dendermonding  6:00 – 10:00 doorlopend

 Tuin Roger De Croock, Sint

Onolfsdijk 93, Appels

Dendermonde  Op soort brengen van gevangen

nachtvlinders.  Marc Rogghe – 0497 94 51 64

Dirk De Mesel – 052 42 67 28 zondag 6 juni

Amfibieënwandeling in Korte Lake afd. Boven-Dender  14:00 – 17:30

 Café Het Bruggenhuis, aan de

Denderbrug te Overboelare  Grachten vol stekelbaarsjes, parende kikkers en padden. Maar ook poelen met verschillende soorten salamanders. Wil je deze glibberige waterbeestjes van dichtbij bekijken, dan ben je welkom op deze wandeling. De mooie uitzichten op de Oudenberg, de Dendervallei en de grachten rond het Bourengbos krijgen we er gratis bij. We ronden af in café Het Bruggenhuis.  Willem Boonen – 054 41 75 85

willem.boonen@skynet.be

vrijdag 11 tot woensdag 15 juni

Natuurwandel- en aquarelleerweekend afd. Affligem-Liedekerke  Jaarlijks aquarelleer- en natuurwandelweekend. We logeren ditmaal in de vernieuwde jeugdherberg in Sint-Maartens-Voeren.  Luc De Smet – 054 33 59 16 vrijdag 11 juni

Nachtvlinderinventarisatie afd. Ninove  20:00

 In de Venebroeken, aan het einde

van de Spoorwegstraat in Outer  Iedereen kan een kijkje komen nemen of meewerken, ook als je nog geen ervaring hebt, voor enkele uurtjes of de hele nacht. Je kan ook ’s ochtends (van 7 tot 11 uur) eens komen kijken.  Christian Pické – 0477 79 94 73

christian.picke@natuurpuntninove.be zondag 20 juni

Planteninventarisatie einde Rietstraat afd. Ninove  09:00 – 12:00

 Aan de parking van de Zwarte Fles,

Schuitstraat te Pollare  Gery Demunter – 054 33 03 03

demunter.gery@skynet.be zaterdag 26 en zondag 27 juni

Tuinfeest “Open Tuin” afd. Affligem-Liedekerke  14:00 – 16:30

 Tuin van Erik De Block,

Boerenkrijglaan 48, 1770 Liedekerke  Tuinfeest bij Erik met allerhande activiteiten. In samenwerking met Pasar Liedekerke. Er worden vaste planten verkocht ten voordele van onze reservaten. Een organisatie van de Landelijke Gilde.  Erik De Block – 053 68 35 88

edebe@advalvas.be

zondag 6 juni

4 t/m 8 juli

Dag van het Park

Afdelingsuitstap naar de Elzas

afd. Dendermonding  14:00 – 18:00

 Tuin Roger De Croock, Sint Onolfs dijk 93, Appels Dendermonde  Educatieve gezinswandeling in de Sint-Onolfspolder met aandacht voor de flora en bezoek aan imker Roger De Croock. Doorlopend demonstratie honing slingeren en proeven, infostand Natuurpunt, tent met drank en boerenwormkruidpannenkoeken.

In samenwerking met de Stad Dendermonde, Imkersbond De Vlijtige Bie, Velt en de Volkstuinen.  Annick Muyshondt – 052 21 07 60

afd. Ninove  Wij trekken naar Orbey, het hartje van de Vogezen, in de schilderachtige streek tussen Strasbourg en Colmar. Een streek die ons doet denken aan de Oostenrijkse alpenweiden.

In combinatie met de prachtige Elzasser wijnen mogen wij terecht zeggen: leven als God in Frankrijk.

Kostprijs 215 euro per persoon (overnachting in hotel op basis van tweepersoonskamer, avondmaal en ontbijt). Toegang tot Montagne des Singes inbegrepen. Toeslag

17

eenpersoonskamer: 68 euro. Er is ter plaatse nog een kleine bijdrage te betalen voor een wijndegustatie. Picknick is niet in de prijs begrepen, maar op 100 m is er een InterMarché waar iedereen zijn voorraad zelf kan opslaan.  Inschrijven kan door 215 of 283

euro (voor 1-persoonskamer) per

persoon te storten op 979-3529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Elzas”, en een mailtje te sturen (dan krijg je voor vertrek nog een uitgebreide briefing).  Christian Pické - 0477 79 94 73

christian.picke@natuurpuntninove.be

Ronny Van Droogenbroeck

0475 74 86 43

CURSUSSEN April

Cursus Natuurfotografie afd. Ninove  Iedereen kan een foto maken. Kijk maar in het gemiddelde vakantiealbum. Maar goede, aansprekende foto’s maken, is iets geheel anders, zeker als het om natuurfotografie gaat. Daar heb je technische en praktische kennis voor nodig, plus het oog van de fotograaf, kortom, vakmanschap. Dat vakmanschap, in al zijn facetten, leer je tijdens onze cursus Natuurfotografie. donderdagen 1, 8 en 15 april

Drie theorielessen  19:30 – 22:30  Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400

Ninove zaterdag 17 april

Workshop / praktijkcursus deel 1  Van zonsopgang tot 11.30 uur

 De juiste locatie wordt tijdens de theorielessen meegedeeld. donderdag 22 april

Presentatie en bespreking foto’s van de praktijkcursus  19:30

 Café Kalisj, Pollarestraat 126,

9400 Ninove zaterdag 24 april

Workshop / praktijkcursus deel 2  Van zonsopgang tot 11.30 uur

 De juiste locatie wordt tijdens de theorielessen meegedeeld. donderdag 29 april

Presentatie en bespreking foto’s van de praktijkcursus  19:30

 Café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400

Ninove

18

 Rollin Verlinde (Vilda)  Kostprijs: 80 €. Inschrijven via

een mailtje naar Christian Pické en overschrijving naar 9793529555-21 van Natuurpunt Ninove met vermelding “Cursus Natuurfotografie”.  Christian Pické – 0477 79 94 73 christian.picke@natuurpuntninove.be mei/juni

Cursus natuurlijke tuinvijvers inrichten afd. Lede  19:30 – 22:30

 Zaal de Bron, Kerkevijverstraat 19A, 9340 Lede.  Theorie: 19/5 en 26/5 Praktijk: 11/6  Prijs: 20 euro voor leden en 30 euro

voor niet-leden  Lesgever: Joeri Cortens.  Peter D’Hondt – 053 80 72 57 peter. dhondt@telenet.be

 Afspraakplaats en info

Marc Michiels – 053 67 11 91

marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 22 mei

Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender  9:00 – 12:30

 Ter plaatse (nog af te spreken)  In een natuurreservaat is altijd wel een of ander werkje op te knappen.

Dat kan gaan om het aanplanten van bomen en struiken, het herstellen of afbreken van afsluitingen, het inrichten van een wandelpad, het maaien van distels, enz. Wat we precies zullen doen, wordt later ingevuld.  Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09

carlos.dhaeseleer@skynet.be zaterdag 5 juni

BEHEERSWERKEN zondag 11 april

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke  8:30 – 12:30  Beheerswerken in onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden aangeboden.  Afspraakplaats en info

Marc Michiels – 053 67 11 91

marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 17 april

Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender  9:00 – 12:30

 Ter plaatse (nog af te spreken)  In een natuurreservaat is altijd wel een of ander werkje op te knappen.

Dat kan gaan om het aanplanten van bomen en struiken, het herstellen of afbreken van afsluitingen, het inrichten van een wandelpad, het maaien van distels, enz. Wat we precies zullen doen, wordt later ingevuld.  Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09

carlos.dhaeseleer@skynet.be zondag 16 mei

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke  8:30 – 12:30

 Beheerswerken in onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden aangeboden.

Beheerswerken Sint-Onolfspolder afd. Dendermonding  9:00

 Sint-Onolfsdijk, monding Nieuwe Dender, kant Appels  Afvoer maaisel in functie van de omvorming naar dottergrasland.  Vooraf contact nemen met: Bart Dierickx – 052 21 03 81 zondag 13 juni

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke  8:30 – 12:30

 Beheerswerken in onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden aangeboden.  Afspraakplaats en info

Marc Michiels – 053 67 11 91

marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 19 juni

Werkvoormiddag in één van onze reservaten afd. Boven-Dender  9:00 – 12:30

 Ter plaatse (nog af te spreken)  In een natuurreservaat is altijd wel een of ander werkje op te knappen. Dat kan gaan om het aanplanten van bomen en struiken, het herstellen of afbreken van afsluitingen, het inrichten van een wandelpad, het maaien van distels, enz. Wat we vandaag precies zullen doen, wordt later nog ingevuld  Carlos D’haeseleer – 054 41 87 09

carlos.dhaeseleer@skynet.be

nr. 2 - april 2010

Natura 2000

Het belang van Europese bescherming voor fauna & flora 2010 is het internationale jaar van de biodiversiteit. De bescherming van onze natuur vertoont tegenwoordig een sterk internationaal karakter. Is dat relevant op lokaal niveau in onze Denderregio? Wees maar zeker! In deze

Dendriet kom je heel wat te weten over het belang van Europese natuurbescherming voor lokale natuurwaarden. Om het wat overzichtelijk te maken, wordt het geheel in enkele deelartikelen gegoten.

Maak kennis met de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn Natuurbescherming in Vlaanderen wordt in zeer belangrijke mate gestuurd op internationaal niveau. Het Natura2000-concept is daarbij van onschatbare waarde. De Europese Unie beschouwt natuurbescherming als een voorname doelstelling. In het kader daarvan worden aan de EU-lidstaten aanzienlijke verplichtingen opgelegd om natuurwaarden te vrijwaren en te herstellen.

Een beschermingskader voor Europese natuur

van deze richtlijn is een betere instandhouding van alle van nature in het wild voorkomende vogelsoorten. Behalve algemene beschermingsmaatregelen verplicht de richtlijn de EU-lidstaten om belangrijke leefgebieden van zeldzame of bedreigde soorten en trekvogelsoorten aan te duiden en adequaat te beschermen.

Koen Steenhoudt

De sterk toenemende aandacht voor natuurbehoud in de jaren ’70 en de internationale verontwaardiging over de slachtpartijen die werden aangericht onder trekvogels in het Middellands Zeegebied waren de voornaamste aanleiding voor de Europese Unie om in 1979 de Vogelrichtlijn uit te vaardigen. Het doel

 Beschermingszones - Atlantisch bos met wilde hyacinten

nr. 2 - april 2010

19

© Vilda - Yves Adams

 Natura 2000 in onze Denderregio. In deze Dendriet lees je er meer over In 1992 volgde een tweede Europese richtlijn inzake natuurbescherming: de Habitatrichtlijn. Deze richtlijn biedt bescherming aan bepaalde habitats en aan andere soorten dieren en planten dan vogels. De Habitatrichtlijn legt een rechtstreekse bescherming op voor een aantal zeldzame of bedreigde soorten.

Daarnaast moeten voor die soorten en habitats gebieden worden aangewezen waarin zij een minimale bescherming krijgen.

De gebieden die moeten worden aangewezen in het kader van beide richtlijnen worden speciale beschermingszones (SBZ’s) genoemd. Deze zones maken deel uit van het Natura2000-netwerk, dat zich over de hele EU uitstrekt. Het is een misverstand dat deze gebieden moeten worden beschouwd als strikt beschermde natuurreservaten. Het is niet de bedoeling dat andere vormen van landgebruik dan natuur ophouden te bestaan in deze zones, maar wel dat dit landgebruik wordt uitgeoefend in harmonie met de aanwezige natuurwaarden.

Uitwerking in Vlaanderen Het Vlaams Gewest telt 24 SBZ’s in het kader van de Vogelrichtlijn en 38 in het kader van de Habitatrichtlijn.

Er is overlapping tussen beide types, en samen omvatten ze in totaal 163.500 ha (12% van Vlaanderen).

Hierin bevinden zich de beste en meest representatieve gebieden die voldoen aan de criteria van beide richtlij-

20

nen. Een overzicht van deze gebieden is te vinden op geo-vlaanderen.agiv.be/geo-vlaanderen/natura2000 Voor de uitwerking van het Natura2000-netwerk in de Denderregio wordt verwezen naar het volgend artikel in deze Dendriet.

Europa maakt het verschil!

Het lijdt weinig twijfel dat de natuur in Vlaanderen en de rest van Europa er heel wat slechter zou aan toe zijn zonder de uitwerking van de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. Door de bescherming van soorten en habitats op Europese schaal te benaderen slaagt men er immers in om de meer bekrompen nationale belangen van de diverse lidstaten te overstijgen. Daardoor kan ecologie worden afgewogen tegen economie en andere maatschappelijke belangen. Europese bescherming blijkt wel degelijk te werken. Voor zeldzame en bedreigde vogelsoorten werd bijvoorbeeld afdoende aangetoond dat door specifieke bescherming deze soorten het beter doen dan andere, en dat ze het in de EU beter doen dan daarbuiten. Met het oog op het behoud en het herstel van de biodiversiteit is het (beter) blijven uitvoeren van het Natura2000-netwerk dan ook een absolute must. De Natuurpunt-afdelingen in de Dendrietregio doen hun best om hier in eigen streek toe bij te dragen!

Wouter Faveyts

nr. 2 - april 2010

Speciale beschermingszones in de Denderregio In de Denderstreek komen er vier speciale beschermingszones (SBZ) voor: één vogelrichtlijngebied (SBZ-V) en drie habitatrichtlijngebieden (SBZ-H). In dit artikel worden deze gebieden voorgesteld en wordt aangegeven waarom ze als speciale beschermingszones zijn aangeduid.

Vogelrichtlijngebied “Durme en middenloop van de Schelde”

Daan Stemgée

Het vogelrichtlijngebied “Durme en middenloop van de Schelde” overlapt het noorden van de Dendrietregio, op het grondgebied van Zele, Dendermonde en Berlare. Het volledige vogelrichtlijngebied is 4.190 ha groot, maar slechts 439 ha hiervan ligt in onze regio. Het gebied ligt buiten de invloed van de Dender, in de vallei van het zoetwatergetijdengebied van de Durme en de Bovenzeeschelde. Het is een niet-integraal beschermd vogelrichtlijngebied, d.w.z. dat er binnen de afbakening maar enkele groene gewestplanbestemmingen en enkele belangrijke habitats worden beschermd. Concreet gaat het

om de stromende en stilstaande waters met hun oevervegetatie en hun slikplaten in het zoetwatergetijdengebied en de rietvelden, zeggenvelden en moerassen. Het gebied werd aangeduid als SBZ omdat het broedgebied was van woudaapje, roerdomp, zwarte wouw, bruine kiekendief, ijsvogel en blauwborst en tevens omdat het een belangrijk doortrek- en overwinteringsgebied is voor roerdomp, bruine en blauwe kiekendief en velduil. Tot slot telt het gebied een zeer groot aantal overwinterende slobeenden.

De natuurreservaten Vlassenbroekse polder en schorren, Sint-Onolfspolder en Heidemeersen, die door Natuurpunt worden beheerd, liggen gedeeltelijk in dit vogelrichtlijngebied.

 Slikplaten langs de Schelde (Dendermonde)

nr. 2 - april 2010

21

Belangrijkste habitats en soorten waarvoor de habitatgebieden in de Denderstreek als speciale beschermingszone zijn aangeduid

Habitats 1130 2310 3150

4010 4030 6410

6430 6510 9110 9120 9130 9160 9190 91EO Soorten 1096 1099 1163 1166 1321

SBZ-H1 SBZ-H2 SBZ-H3 Estuaria Psammofiele heide met struikhei en brem Van nature eutrofe meren met fonteinkruid- of kikkerbeetvegetaties Noord-Atlantische vochtige heide met gewone dophei Droge heide Grasland met pijpenstrootje op kalkhoudende, venige of lemige kleibodem Voedselrijke ruigten Laaggelegen, schraal hooiland Veldbies-beukenbossen Atlantische zuurminnende beukenbossen met Hulst Atlantische bossen met wilde hyacint Subatlantische eiken-haagbeukenbossen Zuurminnende eikenbossen op zandvlakten Alluviale bossen met zwarte els en es Beekprik Rivierprik Rivierdonderpad Kamsalamander Ingekorven vleermuis

Habitatrichtlijngebieden in de Denderstreek De habitatrichtlijngebieden zijn veel belangrijker voor de Denderstreek. In totaal is immers 2.590 ha aangeduid als SBZ-H. Toch is dit nog geen 5% van de Dendrietregio.

Het gaat om drie habitatrichtlijngebieden: A Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent (SBZ-H1); A Bossen van het zuidoosten van de zandleemstreek (SBZ-H2); A Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid Vlaamse bossen (SBZ-H3).

Habitatrichtlijngebied Schelde- en Durme-estuarium De SBZ-H “Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent” (nr. 1 op het kaartje) overlapt voor een groot deel het voormelde vogelrichtlijngebied en is dus beperkt tot het noorden van de Dendrietregio. De meest in het oog springende habitats zijn de slikken en schorren van het zoetwaterge-

22

X X

X

X

X X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X X X X X

X

X X

tijdengebied. In tegenstelling tot de brakke slikken en schorren (van Doel tot Kruibeke) zijn de zoetwaterslikken en -schorren niet opgenomen in de bijlage van de Europese habitatrichtlijn. Wegens de hoge zeldzaamheid van deze biotopen acht Vlaanderen het de moeite waard om ze toch een bescherming te bieden.

Habitatrichtlijngebied Bossen van het zuidoosten van de zandleemstreek Van de SBZ-H “Bossen van het zuidoosten van de zandleemstreek” situeren zich twee deelgebieden binnen de Dendrietregio, nl. de Serskampse bossen (2) en Honegem-Solegem-Sint-Apollonia (3) op de grens van Erpe-Mere, Aalst en Lede. De Serskampse bossen zijn uniek door de aanwezigheid van (een beperkte oppervlakte) venig berkenbos en relicten van droge en vochtige heide in een voedselarme kwelzone. Bovendien komt er nog een gezonde populatie kamsalamander voor, net zoals in Honegem.

Honegem bevat daarnaast ook relicten van het zeer

nr. 2 - april 2010

Wim D’Haeseleer

 Blauwgrasland met orchideeën (Honegem) waardevol blauwgrasland. Natuurpunt stelt er alles in het werk om deze habitat te beschermen tegen de druk vanuit de omgeving.

tot de SBZ-H “Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen”. Ongeveer van noord naar zuid gaat het om:

Habitatrichtlijngebied Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen

A het Kravaal-Herenboscomplex op de grens van Aalst en Asse (4); A het Osbroek in Aalst (5); A de helling- en bronbossen rond het gehucht

Koen Steenhoudt

Alle andere gebieden uit de Dendrietregio die als habitatrichtlijngebied zijn aangeduid, behoren

 Valleibos met dotterbloemen (Moenebroek)

nr. 2 - april 2010

23

Kottem nabij Sint- Lievens-Houtem (6); A de Welle- en Kapelle meersen in Dender leeuw (7); A de Bellebeekvallei op de grens van Ternat en Affligem (8); A het Liedekerkebos op de grens van Liede kerke en Ternat (9); A het Neigem- en Berchembos op de grens van Ninove, Gooik en Roosdaal (10); A het Hasselt- en Park bos op de grens van Geraardsbergen, Lierde, Zottegem en Herzele (11); A de Moenebroekvallei in Geraardsbergen (12); A het Geitebos in Geraardsbergen (13); A het Raspailleboscom plex op de grens van Geraardsbergen en Galmaarden (14); A de Markvallei in Gal maarden en Geraards bergen, inclusief het Arduin- en Boelare bos (15); A de Everbeekse Bossen in Brakel (16).

In bijna elk van deze deelgebieden komt het prioritair habitattype alluviale bossen voor.

Verder zijn er ook de uiterst waardevolle eikenen eiken-haagbeukenbossen met wilde hyacint en de sub-Atlantische eiken-haagbeukenbossen (zonder wilde hyacint). In enkele bossen vinden we nog een grote oppervlakte van het type zuur beukenbos (vb. Liedekerkebos). Buiten de bossen vinden we in de valleien moerasspirearuigten, schrale hooilanden en eutrofe waterpartijen met o.m. enkele soorten kroos en fonteinkruid.

24

Soorten waarvoor deze gebieden speciale bescherming verdienen zijn kamsalamander, beekprik, rivierdonderpad en ingekorven vleermuis.

Een aantal van deze gebieden worden beheerd door Natuurpunt, met name de Everbeekse Bossen, de Rietbeemd, het Raspaillebos, Moenebroek en de Wellemeersen.

Johnny Cornelis & Lode De Beck

nr. 2 - april 2010

Europese soorten in de Denderregio De Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn zorgen op velerlei wijze voor bescherming van bepaalde soorten dieren en planten. Heel wat soorten genieten rechtstreekse bescherming. Voor bepaalde van die soorten moeten speciale beschermingszones (SBZ’s) worden aangewezen (zie vorig artikel).

Soorten van bijlage I van de Vogelrichtlijn De Vogelrichtlijn legt aan de lidstaten op om voor soorten van bijlage I van die richtlijn SBZ’s af te bakenen.

In de Denderregio is enkel in het uiterste noorden een SBZ voor dergelijke vogels afgebakend. Dat neemt niet weg dat ook elders in de streek bijlage I-soorten voorkomen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste soorten van bijlage I in onze regio.

A Slechtvalk Dit is onze grootste valkensoort. Van nature een vogel van rotskliffen, heeft de slechtvalk zich tegenwoordig aangepast aan moderne ‘rotsen’, nl. stedelijk gebied. De soort jaagt vrijwel uitsluitend op vogels, met spectaculaire duikvluchten. Pesticiden brachten de slechtvalk aan de rand van uitsterven in de twintigste eeuw, maar nu is de soort weer hele-

Wouter Faveyts

A Wespendief Een middelgrote roofvogel die goed lijkt op een buizerd. Wespendieven broeden in vrij grote, rustige bosgebieden, met open terrein in de buurt. Het voedsel van deze Afrikatrekker bestaat vooral uit wespenlarven. Een onaangepast bosbeheer en te

hoge recreatiedruk zijn de voornaamste bedreigingen. In Vlaanderen is de soort vooral in het oosten te vinden. De Denderregio telt ca. 10 territoria, vooral in de zuidelijke bosgebieden. Daarmee is de streek een belangrijk bastion voor de wespendief in westelijk Vlaanderen.

 Wespendief (Zandbergen)

nr. 2 - april 2010

25

maal terug. Vlaanderen telt ongeveer 35 broedparen.

Sinds 2009 broedt de soort ook in de Denderregio!

een territorium in de omgeving van Aalst en Denderleeuw.

A IJsvogel Een opvallende vogel met een fluoblauw-met-oranje verenkleed. De ijsvogel is gebonden aan visrijk water, met potentiële nestplaatsen in de vorm van steile en kale wanden in de buurt om een nesthol uit te graven. IJsvogels eten vooral vissen, die ze bemachtigen met een stootduik in het water. Vernieling en verstoring van broedplaatsen en watervervuiling vormen een bedreiging. Strenge winters vormen een natuurlijk risico dat de populatie sterk kan laten fluctueren. In goede jaren telt de Vlaamse populatie ruim 650 broedparen, waarvan enkele tientallen in de Denderregio.

A Middelste bonte specht De zeldzaamste van de drie bonte spechten. De soort komt voor in oude structuurrijke loofbossen.

Het insectenvoedsel wordt gezocht in de schors van boomsoorten met een ruwe stam, zoals eik.

Onaangepast bosbeheer en te hoge recreatiedruk zijn de voornaamste bedreigingen. De middelste bonte specht is recent opvallend toegenomen in Vlaanderen, met inmiddels ca. 80 paren. Sinds een vijftal jaren duikt de soort op in de Denderregio, voorlopig alleen als zeldzame wintergast.

A Zwarte specht De grootste specht van Europa, helemaal zwart op de rode kruin van de kop na. Zwarte spechten hebben oude en uitgestrekte bossen nodig, met voldoende open plekken. Het voedsel van de soort bestaat uit insecten, met een voorkeur voor mieren. Een onaangepast bosbeheer, zonder voldoende dood hout, en te hoge recreatiedruk zijn de voornaamste bedreigingen. Vlaanderen telt 650-1.050 paren, wat mogelijk een overschatting is. In de Denderregio is de soort erg zeldzaam, maar de laatste periode is er vrijwel jaarlijks

A Blauwborst Een zangvogel met een opvallend blauw keeltje.

De blauwborst is een trekvogel die voorkomt in moerassige gebieden. Open plekjes in de vegetatie zijn belangrijk om het voedsel (insecten) te zoeken.

Habitatverlies en verstoring zijn de grootste bedreigingen. In Vlaanderen doet de soort het goed, met ruim 3.000 paren. Hoewel vermoedelijk enkele 10-tallen paren voorkomen langs de Dender, is de soort in onze regio vreemd genoeg nooit echt van de grond gekomen.

A Waterrietzanger Een onopvallend, gestreept vogeltje, dat geldt als de zeldzaamste zangvogel van Europa.

De soort broedt in slechts een beperkt aantal gebieden, vooral in Polen en Wit-Rusland. Pas recent werd een belangrijk wintergebied ontdekt in Senegal. Het verlies van zijn specifieke moerasbiotoop is de voornaamste bedreiging. Vlaanderen is een belangrijk doortrekgebied tijdens het najaar. In de Denderregio wordt de soort enkel vastgesteld door toegewijde vogelringers die jaarlijks 0-5 vogels vangen in Teralfene.

© Vilda - Yves Adams

Soorten van bijlage II en IV van de Habitatrichtlijn

 IJsvogel

26

Voor soorten van bijlage II van de Habitatrichtlijn moeten SBZ’s worden aangewezen. Soorten van bijlage IV genieten een strikte bescherming. Hieronder volgt een overzicht

nr. 2 - april 2010

van de belangrijkste soorten van de beide bijlagen in onze regio.

* Mollusken A Zeggekorfslak

© Vilda - Rollin Verlinde

© © Vilda Vilda -- Rollin Rollin Verlinde Verlinde

Een klein slakje (amper 3 mm) dat gebonden is aan zeer natte, eerder kalkrijke, voedselrijke moerasbiotopen zoals open elzenbroekbossen en grote zeggenvegetaties. Men vindt ze op de stengels van zegges, riet en andere ruigtekruiden. In Vlaanderen komt deze zeldzame soort vooral voor in  Waterrietzanger RWZI Teralfene de duinen, polders en leemstreek. In de Denderstreek zijn er waarbeperkt tot de bovenstroomse gedeelten van de nemingen in onder meer de Boelaremeersen, Terkleppenbeek en de Verrebeek in Everbeek.

Moenebroek, de Dendervallei te Ninove en de Enkele jaren terug was er een bevestigde Wellemeersen. waarneming van de soort in de Hollebeek te Liedekerke, maar de exacte status van de soort * Vissen daar is niet bekend.

R ivierdonderpad (bijlage II) A Typische soort van onvervuilde, structuur- A Beekprik (bijlage II) rijke, zuurstofrijke waterlopen of meren. In Net als de rivierdonderpad een soort van Vlaanderen komt de soort uitsluitend voor onvervuilde, structuurrijke, zuurstofrijke in brongebieden en bovenloopjes van snelwaterlopen, maar komt niet in meren voor. stromende waterloopjes, voornamelijk in het Heeft in Vlaanderen grosso modo hetzelfde Netebekken, Maasbekken en lokaal in het verspreidingsgebied als de rivierdonderpad.

Bovenscheldebekken. In onze regio is hij Beide soorten zijn zéér gevoelig voor waterver-

Wouter Faveyts

(bijlage II)

 Rivierdonderpad

nr. 2 - april 2010

 Beekprik

27

ontreiniging en de daarmee gepaard gaande schommelingen in de zuurstofhuishouding.

Ze houden van minerale bodems in waterlopen met uitstekende structuurkenmerken.

In de Dendrietregio is de soort beperkt tot de Terkleppenbeek en de Verrebeek (Everbeek).

Vlaanderen komt de Kamsalamander vooral voor in de duinen, het zuidwesten van WestVlaanderen, de Antwerpse Noorderkempen en vochtig Haspengouw. In de Denderstreek vindt men hem onder meer in Honegem en de Serskampse bossen.

A Bittervoorn (bijlage II) Een soort die leeft in matig voedselrijke wateren (zowel stilstaand als traagstromend). Ruim verspreid in Vlaanderen. Wordt in onze regio in vrij hoge dichtheden teruggevonden in de Mark, maar wordt ook regelmatig aangetroffen in de Dender (vooral het meest opwaartse gedeelte). De kans is dus groot dat de soort ook in allerlei zijbeekjes van de Dender voorkomt. De bittervoorn is voor de voortplanting afhankelijk van zoetwatermossels. Gezien de afwezigheid of geringe aanwezigheid van deze zoetwatermossels in de waterlopen van de Dendrietregio is het dan ook raar dat de soort het de laatste jaren relatief goed doet.

* Zoogdieren A Laatvlieger (bijlage IV)

* Amfibieën

A Baardvleermuis (bijlage IV) Komt in de zomer voor in spleten of kleine holtes van zowel bomen als gebouwen. In de winter is hij in grotachtige winterverblijven te vinden. Doordat de soort ook in kleinere locaties overwintert, kan hij ’s winters ook in onze regio worden waargenomen. Als biotoop vallen vochtige bossen en rivierlandschappen in de smaak. Het voedselaanbod varieert, maar muggen en vliegen maken er een groot deel van uit. In de zomer is hij moeilijk waarneembaar. De beperkte waarnemingen uit onze regio komen van kleine winterverblijven. Oude bomen met holtes, ingerichte verblijfplaatsen en een goed beheerde Dendervallei hebben ze nodig.

A Kamsalamander (bijlage II en IV)

© Vilda - Rollin Verlinde

De kamsalamander is de grootste inheemse watersalamander (tot 16 cm). De mannetjes hebben tijdens de paartijd een hoge rugkam. De soort plant zich voort in allerlei poelen of diepe plassen met stilstaand water.

Van november tot maart overwinteren ze in bossen, struwelen, boomgaarden, ruige weilanden, heideterreinen, houtwallen of hagen.

Een kleinschalig landschap met een hoge diversiteit aan biotooptypen is dus vereist. In

 Kamsalamander

28

Een typische gebouwen bewonende soort die in de zomer gebruik maakt van warme kerkzolders. Waar ze in de winter verblijven is onzeker, vermoedelijk ook ergens op zolders.

Jagen doet de laatvlieger in open en halfopen landschappen, op verschillende soorten kevers, maar ook kokerjuffers en schietmotten. Doordat de soort met de batdetector en aan de hand van sporen op zolders gemakkelijk te herkennen is, valt hij in de zomer gemakkelijk te inventariseren. Ingerichte kerkzolders en halfopen landschappen met veel kevers zijn noodzakelijk voor deze soort.

A Watervleermuis (bijlage IV) In de zomer woont hij in bomen en in de winter is hij te vinden in grote grotachtige verblijven. Hij is gemakkelijk te herkennen aan zijn vlieggedrag net boven het wateroppervlak. De waarnemingen uit de regio beperken zich dan ook tot foeragerende dieren boven wateroppervlakten. Natuurlijke oevers en proper water zijn noodzake-

nr. 2 - april 2010

Š Vilda - Rollin Verlinde

 Grootoorvleermuis lijk voor zijn voedsel, oude levende bomen met holtes voor zijn zomerverblijf en grote ingerichte grotachtige objecten om te overwinteren.

A Ingekorven vleermuis (bijlage II en IV) In de zomer te vinden op erg warme kerkzolders en in de winter in grote warme grotachtige verblijven. De soort is een zomergast in onze regio. Hij jaagt vooral in het bos, dat ver van het zomerverblijf kan liggen.

De prooien bestaan grotendeels uit vlinders, vliegen en spinnen. Deze soort is zeer zeldzaam in Vlaanderen en de waarnemingen uit onze regio zijn dan ook erg beperkt.

Voor deze soort zijn ingerichte kerken in de nabijheid van natuurlijke bossen nodig.

A Rosse vleermuis (bijlage IV) Zowel in de zomer als in de winter gebonden aan bomen. Ze zitten meestal in oude spechtengaten en verhuizen regelmatig naar een andere boom. Het jachtgebied ligt meestal in waterrijke gebieden, bij ons boven de Dender. Zijn prooien zijn relatief klein in verhouding tot zijn grootte: dansmuggen, vlinders, kokerjuffers, enz. Als ze nabij of in het bos jagen, is dit meestal in open ruimtes.

Erg veel levende oude bomen met holtes, open ruimte in bossen en waterrijke jachtgebieden zijn nodig voor deze soort.

nr. 2 - april 2010

A Gewone dwergvleermuis (bijlage IV) Deze soort kan overal gevonden worden. Ze verblijven (zomer en winter) hoofdzakelijk in woonhuizen, bijvoorbeeld in spouwmuren.

Dit is onze meest algemene soort, maar doordat meer en meer huizen worden afgesloten voor vleermuizen en ze waarschijnlijk al dan niet bewust illegaal gedood worden door eigenaars, zou deze soort sterk achteruit kunnen gaan. Educatie om mensen te overtuigen deze diertjes in gebouwen te laten huizen, is erg belangrijk.

A Gewone grootoorvleermuis (bijlage IV) Een echte bossoort, die zowel in het bos zelf als in open ruimtes jaagt. De prooidieren zijn o.a. nachtvlinders, vliegen, kevers, enz. Zowel in de zomer als in de winter is hij op veel verschillende plaatsen vinden. In tegenstelling tot de andere vleermuissoorten stellen ze qua warmte de minste eisen aan hun verblijfplaatsen. Ze zijn moeilijk waarneembaar met de batdetector, maar wel waarneembaar op de verblijfplaatsen. In onze regio zijn er vooral waarnemingen op kerkzolders. Ingerichte zolders, levende bomen met holtes, natuurlijke bossen met open ruimte zijn belangrijke vereisten.

Johnny Cornelis, Joachim De Maeseneer, Wouter Faveyts & Joost Mertens

29

Een duidelijk doel voor ogen: de instandhoudingsdoelstellingen Wat moeten we doen om de beekprik niet te laten uitsterven in onze streek? Zijn onze bossen groot genoeg om de kwetsbare bronbosvegetaties nog eeuwenlang te kunnen behouden? Enkele vragen die een antwoord moeten krijgen in de instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) die tegen eind dit jaar duidelijkheid moeten scheppen over hoe we de Europees zeldzame natuur moeten aanpakken.

Half 2007 viel het verdict over de toestand van de Europese natuur: in Vlaanderen verkeren slechts 2 (of 4%) van de 46 habitats en 16 (of 27%) van 50 Habitatrichtlijnsoorten in een gunstige staat van instandhouding. Voor 9 andere soorten zijn er onvoldoende gegevens. Maar voor heel Europa is de toestand niet veel beter: 17% van de soorten en 17% van de habitats zijn OK. De twee belangrijkste oorzaken van die globaal slechte toestand zijn enerzijds verlies en versnippering van leefgebieden en anderzijds vermesting.

Om hier iets aan te doen, worden nu voor die habitats en soorten IHD’s gemaakt voor heel Vlaanderen en vervolgens per gebied. Een voorbeeldje: voor de bronbossen ligt vast dat er teveel ammoniak in de lucht hangt, vooral als gevolg van de (industriële) landbouw. Die ammoniak wordt via de lucht en regen verspreid over alle gronden over heel het land. In de bossen groeien hierdoor steeds meer bramen, brandnetels en kleefkruid, die de mooie voorjaarsflora versmachten. De hoeveelheid ammoniak

in de lucht zou minstens met de helft naar omlaag moeten. Om de twee grote problemen aan te pakken zal Vlaanderen een gedurfd ruimtelijk ordenings- en landbouwbeleid moeten uitstippelen.

Lode De Beck

Meer weten over Natura2000 in Vlaanderen?

In 2007 verscheen een uitgebreid naslagwerk over Natura2000 in Vlaanderen, in de vorm van het boek ‘Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgische deel van de Noordzee’ (red. Kris Decleer), een uitgave van het INBO. Een aanrader voor wie op zoek is naar een geschikt cadeau voor zichzelf of een ander! Het is te verkrijgen bij de Natuurpuntwinkel (winkel.natuurpunt.be/).

Als Natuurpunt-lid betaal je er e 34,2 voor.

Coole beesten in den Honegem op 25 april Salamanders zijn sexy! En kikkers zijn blaaskaken! Niemand die durft te betwijfelen dat amfibieën coole beesten zijn. Die coole beesten zijn nu net wat ons reservaat op de kaart van Europa zet. Kom mee kijken en geniet van een lekker drankje achteraf.

30

willen doen om ze nog meer in de watten te leggen?

Kom dan kijken.

Voor onze jongste bezoekers is er een apart programma en aan het einde van onze tocht kunnen we nog wat napraten bij een drankje.

© Vilda - Rollin Verlinde

De kamsalamander (Triturus cristatus), het paradepaardje van ons reservaat, is de grootste inheemse watersalamander. De vrouwtjes bereiken een lengte van 17 cm. In de voortplantingstijd heeft het mannetje een scherp getande rugkam, altijd duidelijk gescheiden van de staartkam.

Buiten de paartijd is deze waterdraak een bewoner van kleinschalige landschappen: gebieden met hagen, houtwallen, rijen knotbomen, rietkragen en vochtige bosjes. Hij stelt vrij hoge ecologische eisen aan zijn biotoop. En dat is nu net waar we met Natuurpunt al jaren aan werken.

Wil je meer weten over deze coole beestjes, waarom ze het bij ons nog goed doen en wat we in de toekomst

nr. 2 - april 2010

Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aan­ge­name wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaam­heid van natuur en landschap vanuit een bre­­de maat­ schappelijke visie. Onze activitei­ ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking. www.natuurpunt.be

RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN

AFDELINGEN

Boelaremeersen te Neder­boelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38

Aalst

Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

Affligem-Liedekerke Kern Affligem

Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermel­ ding van de projectnaam en het projectnummer.

Giften vanaf e 30 zijn fiscaal aftrekbaar.

johnny_cornelis@hotmail.com

Brede Schoren en Konkelschor te Berlare 6616

Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Kern Liedekerke

Dendervallei te Ninove 6099

Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

Denderleeuw

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be

Dendermonding

Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Erpe-Mere

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Boven-Dender

Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

Groot-Haaltert

Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@telenet.be

Lede-Houtem

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Jeroen Vanhee 054 33 50 29 olinda@skynet.be

Den Dotter/ Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere 6149 Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net

Everbeekse bossen - 6210

Koen Van Den Berge 055 42 83 90 koen.vandenberge@skynet.be

Gemene Meers te Idegem 6647

Tom Van Muylem 054 24 02 10 tom.tinne@telenet.be

't Groot Schoor te Grem­bergen 6603 Tarcy Verstraeten 052 21 11 11

Ninove

Heidemeersen te Berlare 6644

WERKGROEPEN

Hogedonk te Gijze­gem/ Herdersem / Mespelare - 6243

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Werkgroep Invertebraten

Brian Roelandt Brian.Roelandt@telenet.be 052 22 57 71

Vogelwerkgroep Cinerea

Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123

Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be - 2255 Wouter Faveyts 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

Plantenwerkgroep Allium

Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Zoogdierenwerkgroep Denderstreek Joachim De Maeseneer Joachimdm@yahoo.com

Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Werkgroep amfibieën & reptielen Ward Koen De Maere greatskua2002@hotmail.com 0485 68 89 82

nr. 2 - april 2010

Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50 wim.dhaeseleer@honegem.be www.honegem.be

Keelman te Denderhoutem 6178 Guido Van Rossen 054 32 23 01

Korte Lake te Overboelare 6655

Ledezijde 6657

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Moenebroek te Geraards­bergen/Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

Molenbeekmeersen te Den­ derleeuw/Okegem - 6646 Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk Van den Bossche 052 42 49 60

Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Pamelse meersen, Dom­me­lingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Phenixberg te Okegem - 6618 Wouter Mertens 054 32 51 71 wouter.mertens: zie eerder

Raspaillebos te Grimminge 6164 Koen Steenhoudt 054 58 67 58 k.steenhoudt@skynet.be

Rietbeemd te Moer­beke/ Viane/Lessines - 6058 Godfried Merlevede 068 30 01 07 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com

Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623 Bart Dierickx 052 21 03 81

Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91­ marcusmichiels@skynet.be

Wachtbekken 6 In Sint-Gillis/Dendermonde Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be

Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612

Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be

Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Kravaalbos te Meldert 6071

Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst

Frans Roggeman fransroggeman@msn.com

Peter Tolleneer 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuur­punt­afdelingen en zes studie­werkgroepen in de Dender­ streek. Deze af­delin­gen en werkgroepen wil­len zowel occasioneel als struc­tureel in­tens sa­men­wer­ ken. Je kan voor meer inlich­ tingen steeds terecht bij de con­ tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet: 1 mei 2010.

Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Dender­streek­ afdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van  7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonne­ment Dendriet, middenkatern afde­ling...”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuur­punt is niet mogelijk.

REDACTIERAAD Koen Steenhoudt - verzending en redactiesecretaris.

Wouter Mertens - hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever.

Daan Stemgée, Joachim De Maeseneer - redactiekern.

Stijn De Ryck - budgettering.

Marc Symoens - corrector.

Willy Beeckman, Rik De Baere, Aagje De Doncker, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Wouter Faveyts, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken.

Wilfried Veldeman - lay-out Werkten ook mee aan dit nr: Johnny Cornelis, Eric Cosijns, Lode De Beck, Wim D’ Haeseleer, Joost Mertens, Brian Roelandt, Danny Van Schandevijl, ©Vildaphoto: Yves Adams Misjel Decleer - Rollin Verlinde.

Druk

Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.

31

Geniet mee op de Lentedrinkwandeling van 11 april

INHOUD 2 Eenheid in diversiteit 4 Russische boefeend 6 Uitnodiging Lentedrink 7 Natuurtuinvijvers 9 Pannenkoekenslag JNM 10

De sint-jansvlinder

12

Ringexpeditie naar Georgië

15 Activiteitenaanbod april - juni 19 Natura 2000 21

SBZ’s in de regio

25 Europese soorten in de regio

Deze titel verwijst naar:  het Griekse dendron, wat boom betekent,  een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,  de vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie­­­- kanaal dus,  het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken,  tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Redactieadres: Dendriet, Pamelstraat 119, 9400 Ninove E-mail: dendriet@skynet.be Websites: www.natuurpunt.be/denderstreek www.denderstreek.waarnemingen.be Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem

Foto’s voorpagina: Wandelen in Hogedonk: Daan Stemgee Koningsvaren: Vilda - Rollin Verlinde Wilde hyacinten in het Raspaillebos: Koen Steenhoudt

Schenk een lidmaatschap !

Gezinslidmaatschap:  24 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor  8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor  38,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)