ALP KIRIKKANAT
Hürmüz Boğazı’nda Sürpriz Bir İş Birliği Avustralya’nın 270 milyon varil petrol üretimi ve 1 trilyon 821 milyar varil petrol rezervine rağmen; petrol ve gaz kalemleri, ihracatının sadece yüzde 7’sini oluşturmaktadır. Bu ihracatın da büyük kısmı, ABD ve Çin’e yapılmaktadır. Ocak 2019 ayının başında, Avustralya ve İran arasında sürpriz bir gelişme yaşandı. Avustralya’nın Tahran Büyükelçisi Ian Biggs, İran’la Avustralya arasında doğrudan bir deniz ulaşım hattı tesis edilerek, ekonomik ve endüstriyel ikili ilişkileri geliştirmek istediklerini beyan etti. 2018 yılında da zaman zaman iş birliği ve koordinasyon maksadıyla bir araya gelinse de, iki ülke arasındaki kurulmak istenen ilişkinin ayrıntıları bu defa daha net bir şekilde ortaya konulmuş olundu. Avustralya Büyükelçisi, iki ülke arasındaki uzak mesafe nedeniyle, ikili ekonomik ilişkilerin deniz yoluyla ve belirli bir program çerçevesinde geliştirilmesinin daha uygun olacağını ifade etti. Diğer yandan yapılan görüşmelerde Avustralyalı yetkililer, İran’la ilişkilerin gelişmesine yardımcı olunması maksadıyla; her iki ülkenin şirketleri arasında iş birliğinin arttırılması yönünde bir hedefi de gündeme getirmişlerdir. Peki, bu işbirliğinde hangi hususlar öne çıkmaktadır? Açık kaynaklara yansıyan haberlerde, Avustralyalıların, İran’ın Hürmüz Boğazı kuzeyinde yer alan Bender Abbas’ı; bölgesel denizcilik ve gemi inşa endüstrisi için bir merkez haline getirmek istedikleri belirtilmektedir. İranlı yetkililerin ise, alternatif olarak, Bender Abbas’ın güneyinde yer alan Keşm adası serbest bölgesinin farklı avantajlarıyla yatırım için daha uygun olabileceğini ifade ettikleri söylenmektedir. Ortak yatırım yapabilecekleri alanların; şimdilik, et ürünleri, inşaat, sahil tesisleri ve gemi onarımı gibi hususlar çerçevesinde olabileceği yönünde mutabık kalındığı açık kaynaklara yansıyan haberler arasındadır. Ancak bununla birlikte, ikili görüşmelerde öncelikle Bender Abbas bölgesinde yer alan Shahid Rajaee limanı üzerinde durulduğu görülmektedir. Uluslararası niteliği olan bu limanda konteyner terminal inşasının halen devam ettiği bilinmektedir. 3 yıl içerisinde bitirilmesi planlanan konteyner limanının 8 milyon TEU konteyner elleçleme kapasitesine
Deniz Endüstri
32
ulaşması hedeflenmektedir. Bununla birlikte liman, yıllık 100 milyon tondan fazla petrol ve petrol dışı ürünü yükleme ve boşaltma kapasitesine sahiptir. Transit malların yüzde 36’sı bu limana gelmektedir. Diğer yandan bu liman İran madenlerinin dış pazarlara ulaşımı için ana ihracat limanı olarak kabul edilmekte ve yaklaşık yıllık 20 milyon ton mineralin bu limandan taşındığı bilinmektedir. Netice itibarıyla, Avustralya’nın yapacağı katkılar, bahse konu liman ve işletimiyle birlikte gemi bakım-onarım ve inşa faaliyetlerini de kapsayan kompleks bir tasarıma dönüşebilir. Ancak diğer yandan Avustralya’nın yerel açık kaynaklarında, İran’daki yeni maden alanlarının işletmesi ile 25 bin kilometrelik demir yolu inşasına da talip olunduğu belirtilmektedir. İran’ın demir cevheri bakımından bölgesinde bir ihracat merkezi olmak istemesi ve kapasitesini artırma talebi, demir ve altın madenciliğinde söz sahibi Avustralya’yı harekete geçirmiştir. İhracatının en büyük kalemi yüzde 20 ile demir cevheridir. Diğer yandan, bir kısım açık kaynaklarda yer aldığı şekliyle, Avustralya’nın 270 milyon varil petrol üretimi ve 1 trilyon 821 milyar varil petrol rezervine rağmen; petrol ve gaz kalemleri, ihracatının sadece yüzde 7’sini oluş-
