De Onderneming 918 by De Onderneming

DE ONDERNEMING

(doc. Burgbad) (doc. Dreizler)

Een gamma voor industriële toepassingen

Radiatoren in lageenergiewoningen

Nuon’s reusachtige warmtebuffer opent perspectieven

Periodiciteit: maandelijks I Afgiftekantoor: Oostende X ISSN 0777/6349 I P501047 I Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement I Edith Cavellstraat 88 bus 13b, 1180 Brussel

Maandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie • nr. 918 • maart 2015

Nieuwe 5-serie dakdoorvoeren

Complete lijn dakdoorvoeren • Nieuwste generatie dakdoorvoeren waarbij design is gecombineerd met topprestaties! • Veilig, duurzaam en gemakkelijk te installeren.

• Oplossingen voor rookgasafvoer van de HR-top ketel, mechanische ventilatie, rioolontluchting of combinaties. • 20% compacter dankzij de gepatenteerde spiraaltechniek.

Rolux 5G Combi: Dakdoorvoer voor rookgasafvoer, luchttoevoer en ventilatie

Rolux 5G: Dakdoorvoer voor rookgasafvoer HR-top

Mutlivent 5V Combi: Multifunctionele dakdoorvoer voor ventilatie

Multivent 5V: Dakdoorvoer voor mechanische ventilatie

Solovent 5R: Dakdoorvoer voor rioolontspanning

member of

LDL.BE

member of

Ubbink nv Jan Samijnstraat 9, 9050 Gentbrugge | Tel: 09 237 11 00 | www.ubbink.be

003

VOORWOORD

COLOFON De Onderneming. Vakblad voor sanitair, verwarming en klimatisering. PERIODICITEIT Maandelijks SECRETARIAAT - ABONNEMENTEN Julie Lagneaux E julie.lagneaux@distrigraph.com T 02 340 76 90 REDACTIETEAM John Lams Alex Baumans Michel Hanoulle Koen Vandepopuliere Philip Declercq T 02 340 76 90 | F 02 340 76 99 E redactie@deonderneming.be VORMGEVING Ruth Van Thuyne E ruth.vanthuyne@fcomedia.be RECLAME - ADVIES FCO Media Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies T 056 771310 | F 056 771311 E filip.cossement@fcomedia.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Distrigraph Filip Cossement Edith Cavellstraat 88 bus 13 1180 Brussel Version française: sur simple demande Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkel verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

Over opbrengst, procenten en centen We moeten energie besparen, daar is iedereen het over eens. De vraag is echter hoe. We worden langs alle kanten bestookt met verschillende oplossingen en technieken. Volstaat een betere isolatie? Moeten we naar een passiefhuis of een BEN-woning? Plaatsen we zonnepanelen, en zo ja, hoeveel en welke? Kiezen we voor een volledig elektrische oplossing met warmtepomp, of houden we nog een ketel als naverwarming? Allemaal vragen waar de opdrachtgever en de vakman mee geconfronteerd worden. De voorstanders van al die uiteenlopende technieken (die dikwijls ook tegelijk leveranciers ervan zijn) hebben tal van argumenten die bewijzen dat hun specialiteit beter is dan alle andere. Vreemd genoeg hebben veelal nog gelijk ook. Het hangt er maar van af waar je op let. Naargelang men voorrang geeft aan energiebesparing, CO2 uitstoot, opbrengst, rendement, economische haalbaarheid…., komt er telkens een andere techniek als beste uit de bus. Nemen we een eenvoudig voorbeeld van opbrengst tegenover rendement. Door meer en efficiëntere zonnecollectoren te plaatsen in combinatie met een gepast buffervat, haalt men meer energie van het dak, en vergroot de opbrengst, dat is evident. De vraag is of die energie ook nuttig gebruikt wordt. Bij een grote zonneboiler waaruit nauwelijks getapt wordt, gaat het grootste deel van de zonnewarmte weer verloren aan stilstandsverliezen. Ondanks de hoge opbrengst, ligt het rendement van de installatie dus eerder laag. Het is dus moeilijk om een absoluut ‘beste’ oplossing te bepalen, men moet kiezen in functie van de aspecten die men belangrijk acht. Dan is er de derde dimensie, die eigenlijk alles bepaalt: de centen. Energie besparen komt voor de doorsnee burger eigenlijk op de tweede plaats. Zijn budget is beperkt en hij wil vooral minder betalen. Uiteindelijk wordt de beslissing genomen op basis van een kosten baten analyse in functie van de investering. Het zal een gemiddelde consument worst wezen of hij met pakweg een warmtepomp primaire energie bespaart of niet. Als het toestel zichzelf niet terugverdient binnen een redelijke termijn, komt het er niet in. Omgekeerd, worden mensen die men nooit van ecologisch bewustzijn zou durven verdenken, opeens vurige voorstanders van groene technologieën, als die hen geld opleveren Als er één ding is dat we van de PV boom hebben geleerd, is het dat wel. Voor de vakman komt het er erop aan om realistisch te blijven bij de economische voorspellingen. Terugverdientijd is een bijzonder rekbaar begrip, en al te vaak gaat men uit van standaard gebruiksprofielen en vuistregels. Nochtans kan de realiteit sterk uiteenlopen. Wie bijvoorbeeld maar 600 euro per jaar aan elektriciteit betaalt, zal nooit 350 euro per jaar kunnen besparen met een warmtepompboiler. Alles staat of valt dus met een realistische inschatting van de kosten en de baten. Pas dan zal de klant overwogen kunnen beslissen welke techniek hij wil en wat hij daarvoor over heeft.

LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS

www.deonderneming.be

DE ONDERNEMING

Alex Baumans Redactie

Past altijd en overal Condenserende gasketel THISION L

Montage: In serie, tegen de muur of vrijstaand

Montage: Ruggelings, vrijstaand

HOOGSTE BETROUWBAARHEID Lange levensduur dankzij corrosiebestendige warmtewisselaar van roestvrij staal. BAANBREKEND EFFICIﾃ起T Constant hoog rendement door warmtewisselaar met dubbele spiraal: lagere hydraulische weerstand, normrendement > 110%, modulatie 1:6. GROOTSTE FLEXIBILITEIT 5 vermogens tot 145 kW. Complete Plug & Play-toebehoren. In cascade tot 1.140 kW uitbreidbaar.

THISION L vertegenwoordigt de nieuwe condenserende gaswandcompetentie van ELCO: met vijf vermogens van 65 kW tot 145 kW kan bijna altijd aan de vereisten van meergezinswoningen en commerciﾃｫle gebouwen worden voldaan. De roestvrijstalen warmtewisselaar met dubbele spiraal staat garant voor optimale betrouwbaarheid en een constant hoog rendement. Tot en met een gecombineerd vermogen van 1.140 kW in cascade, met optimale energiebesparing, maximale flexibiliteit en minimale uitstoot van schadelijke stoffen. Voorgemonteerde montagesets voor het hydraulisch systeem, die voor bijna elke bouwkundige situatie geschikt zijn, vergemakkelijken de planning en installatie. Meer informatie vindt u op www.THISION-L.com

005

INHOUD

DE ONDERNEMING

VOORWOORD ACTUA AGENDA

003 006 016

TECHNIEK INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP Nieuwe partnerships voor Linum Europe

018 018 018

SANITAIR Van Marcke stelt Design Collection voor

021 021

VERWARMING Studiedag over HVAC systemen Radiatoren in lage-energiewoningen Netbedrijf als ESCO Een gamma voor industriële toepassingen Verwarming en sanitair warm water in de gevangenis van Marche-en-Famenne Nuon’s reusachtige warmtebuffer opent perspectieven

023 023 027 031 037 041 048

WARMTEPOMPEN Micro-warmtepompen in hybride lage-temperatuur warmtenetconcepten

051 051

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN EVENEMENTEN Gouden Baksteen 2015 voor Marianne Thyssen

059 059 059

WETGEVING Installateur veroordeeld wegens onveilige montage

060 060

PRODUCT NEWS KERNCIJFERS

062 066

ACTUA

006

Ronald Kerckhaert geeft bestuur Sax over aan J. Masselis Begin januari kondigde R. Kerckhaert, algemeen directeur van Sax Sanitair, zijn vertrek aan uit de firma die hij 25 jaar lang heeft geleid. Tegelijk werd het nieuwe team voorgesteld: Jan Maselis, voorheen commercieel directeur, neemt de algemene directie over, bijgestaan door Ingrid Pype (commercieel directeur) en Stefaan Wanten (aankoopdirecteur voor Sax-Lambrechts-Schrauwen België). Sax beschikt over een netwerk van 15 verkooppunten, waarvan 11 met toonzaal. Volgens R. Kerckhaert berust het succes van de firma op de inzet van de 304 medewerkers en de kwaliteit van de logistiek. Vanuit het centrale magazijn van 24.650 m2 in Wielsbeke kan Sax vlot de filialen bevoorraden en bij installateurs of op de werf leveren. Het nieuwe team wil de lijn voortzetten en Sax uitbouwen tot een totaalaanbieder in sanitair en verwarming. www.sax-sanitair.be

Ronald Kerkckhaert trekt zich terug uit het bestuur van groothandel Sax

ACV krimpt productie in België in De markt van traditionele verwarmingsketels staat sterk onder druk, onder meer omwille van de ErP richtlijn, die het vanaf september onmogelijk zal maken om nog niet-condenserende ketels op de markt te brengen. Dat heeft de Belgische fabrikant ACV genoodzaakt om de productie in Seneffe drastisch te reorganiseren. De fabricage van residentiële boilers verhuist naar de sterk geautomatiseerde fabriek in Slovakije. Tegelijk zal de fabriek in Seneffe volledig overschakelen op condensatieketels in 2016. Daarbij zal de productie en de assemblage in één gebouw geconcentreerd worden. De fabrikant schat het totale banenverlies op ongeveer 140 jobs. www.acv.com

Quality Pumps verdeelt Grindex Het Zweedse Grindex is al sinds de jaren 1960 bekend voor pompen voor de industrie en de bouwsector. Sinds dit jaar wordt het gamma in ons land verdeeld door Quality Pumps, bekend als verdeler en verhuurder van een grote variëteit aan pompen, onder meer voor vuilwatertoepassingen. Klanten kunnen rekenen op een 24/7 service van tweetalige monteurs, en een uitgebreide voorraad wisselstukken. Quality Pumps heeft een breed aanbod aan Grindex drainage- en slurrywerfpompen. Ze zijn uitgerust met een luchtklep en elektronisch beveiligd tegen een verkeerde draarichting, spannningsval en oververhitting. www.qualitypumps.be

Europees label voor Mewa beschermingsmiddelen In januari zijn nieuwe Europese regels voor persoonlijke beschermingsmiddelen van kracht geworden. Beschermende kleding moet nu voorzien zijn van de CE of GS markering. Als fabrikant van kwaliteitskleding heeft Mewa ervoor gezorgd dat zijn producten aan die eisen voldoen. De kwaliteitszorg wordt uitgebreid naar onderhoud: Mewa maakt gebruik van hoogtechnologische schoonmaaktechnieken voor de kleding van zijn klanten. www.mewa.be

DE ONDERNEMING

Net als u, wringen wij ons in allerlei bochten om onze klanten tevreden te stellen

Om aan uw professionele noden tegemoet te komen, staan wij voor u klaar met: - meer dan 15.000 artikelen in voorraad - 100.000 referentieartikelen - een team van specialisten die u graag ontvangen en al uw vragen beantwoorden - ruime openingsuren - leveringen ook op zaterdag - 32 selfservices met selfscanning - 13 Showrooms - een website exclusief voor professionals : www.facq.be/nl/e-commerce

EEN PROFESSIONAL AAN UW ZIJDE

VELIS PLUS

INTEGREERT ZICH OVERAL

De ultra platte elektrische waterverwarmer & multi-posities / Snel : 1 douche elke 50 minuten / Indicatielamp “Shower Ready” / “Eco” modus : 10% besparing / Kan zowel horizontaal als verticaal geplaatst worden

www.ariston.be

009

ACTUA

Nieuw logo voor nieuwe merkidentiteit Vasco

KSB membraanafsluiters Belgaqua gekeurd

Bij de naam Vasco denkt men in de eerste plaats aan designradiatoren. Nochtans kende het merk de afgelopen jaren een sterke groei in ventilatie en vloerverwarming. Vasco CEO Patrick Nijs heeft de ambitie om ook in deze segmenten tot marktleider te worden. Om de drie pijlers van de huidige onderneming duidelijk in de verf te zetten, werd gekozen voor een nieuw logo. De typografie werd jonger en eleganter, en de drie vloeiende lijnen verwijzen naar de basisactivititeiten: radiatoren, ventilatie en vloerverwarming.

Belgaqua, de vereniging van de Belgische watermaatschappijen, heeft de Sisto 16RGA en 16TWA membraanafsluiters van KSB goedgekeurd voor drinkwatertoepassingen. KSB Sisto voldoet als eerste membraanafsluiter aan de Hydrocheck voorwaarden, zowel wat het EPDM-membraan betreft, als het kraanlichaam in brons (16RGA) of in gietijzer met Rilsan coating (16TWA). De Sisto reeks heeft een hoge bedrijfszekerheid, dankzij de spiraalondersteuning van het membraan, wat de levensduur verhoogt en het drukbereik vergroot. De hydraulische optimalisatie en de hermetische afdichting van het membraan verzekeren een veilige werking en een volledige doorspoeling van de binnenruimte. Deze afsluiters zijn eens te meer een voorbeeld van het streven naar kwaliteit van de KSB groep.

www.vasco.eu

www.ksb.com

Vasco CEO Patrick Nijs

Guido Simons verlaat Gea Happel Belux Yves Vanpoucke is een bekende naam in de Belgische verwarmingswereld, door zijn activiteiten voor Saint Roch Couvin, MD Enertech Belgium en de vereniging ATTB. Begin dit jaar werd hij algemeen directeur bij luchtbehandelingspecialist Gea Happel. Hij volgt daarmee Guido Simons op, die eind dit jaar met pensioen vertrekt. Guido Simons richtte Gea Happel België-Luxemburg op in 1988. Het bedrijf kende een gestage groei en haalde een omzet van een kleine 30 miljoen euro in 2013. De ruime nationale en internationale ervaring van Yves Vanpoucke zal ongetwijfeld bijdragen tot de verdere ontwikkeling van Gea Happel. www.gea-happel.be

Guido Simons lag aan de basis van Gea Happel Belux.

DE ONDERNEMING

121091

Cerapur-4, maximaal comfort, minimaal energieverbruik

De Cerapur-4 is een elegante, compacte en makkelijk te installeren condensatieketel met een hoog rendement. Dit gebruiksvriendelijke toestel biedt de beste oplossing om in alle rust te genieten van een behaaglijke warmte en een continue aanvoer van warm water. Hoog rendement, laag verbruik Met een minimaal energieverbruik (slechts 2 W in stand-by) garandeert de Cerapur-4 een maximaal comfort. Eenvoudige installatie en onderhoud Dankzij het vernieuwde aansluitpaneel en de service-openingen links en rechts kan het toestel uiterst snel en gemakkelijk worden geïnstalleerd en onderhouden. En nog meer voordelen De ketel is voorzien van een modulerende hoogrendement cv-pomp klasse A met automatische antiblokkeerfunctie.

Daarnaast beschikt hij over een Heatronic 4-bedieningspaneel met tekst display en is hij dus zeer eenvoudig te bedienen. De Cerapur-4 is compatibel met de JunkersHome app (via MB LAN2module). Zo kunt u hem vanop afstand sturen, waar u ook bent en op elk moment van de dag. De zon in huis De Cerapur-4 laat zich perfect combineren met de Junkers Solar-systemen. Kwestie van optimaal te profiteren van de gratis warmte van de zon en de energiefactuur nog te verminderen.

Bosch Thermotechnology nv - Kontichsesteenweg 60 - 2630 Aartselaar Tel. 03 887 20 60 - www.junkers.be

Sterke punten Cerapur-4

• 3 types leverbaar: - ZSB 14-4 C en ZSB 24-4 C voor aansluiting op een boiler - ZWB 30-4 C met warmwaterbereiding • Voor aardgas of vloeibaar gas • Hoog rendement (110 % voor ZSB 14-4 C) • Aansluitingen aan montageplaat bereikbaar langs de voorkant • Elektrische aansluitingen vooraan • Links en rechts openingen voor een gemakkelijk onderhoud • Heatronic 4-bedieningspaneel met tekst display • Modulerende hoogrendement cv-pomp klasse A • Groot modulatiebereik (23 % voor ZSB 14-4 C)

011

ACTUA

Wallpaper Design Award 2015 voor Axor Starck V Het originele kraandesign van Philippe Starck voor Axor, met een transparante uitloop die een heldere vortex in het water doet ontstaan, valt in de smaak bij kenners. Zo kreeg de Axor Starck V de Design Award van het lifestylemagazine Wallpaper. Dit is niet de eerste keer dat dit kraanwerkmerk van de Hansgrohe groep de prijs in de wacht sleept. Die eer viel eerder al de Axor Bouroullec en de Axor Water Dream te beurt. www.hansgrohe-int.com/axor

www.mewa.be

ATIC HVAC cursus Cyclus III Atic, de vereniging van HVAC technici, organiseert naar goede gewoonte opnieuw een cursus klimatisatietechnieken. Cyclus III gaat van start op 28 maart en loopt tot 237 juni. Deze keer worden de basisprincipes van de klimatisatie behandeld. Het programma is als volgt Initiatie EES (R. Vandenbulcke-Hysopt) Warmtewinsten (N. Boucquey - Ingenium) Luchtbehandelingscycli (J. Verplaetsen - Menerga) Thermodynamica (B. Svend - VUB) Klimatologie (D. Saelens - KULeuven) Akoestiek (F. Verbandt - Eva International) De cursus wordt afgesloten met een workshop Thermodynamica en luchtbehandelingscycli, gevolgd door een facultatief examen. De lessen vinden plaats in Syntra AB, Campus Leuven. Inlichtingen en inschrijving op de Atic website www.atic.be

Het werveleffect in de doorzichtige uitloop geeft de Axor Starck V een uniek karakter.

Boost voor collectieve verwarming Nu de warmtebehoefte van woningen kleiner wordt, worden collectieve verwarmingsystemen interessanter, zeker voor appartementen. Tot nu toe werden dergelijke technieken echter afgestraft in de EPB-regeling. Van Marcke heeft zich echter samen met Alfa-Laval, fabrikant van satellietstations ingezet voor een gelijkwaardige behandeling in de berekening van het Epeil. Er werd een beroep gedaan op professor Arnold Janssens van UGent om tot een oplossing te komen waarbij de retourtemperatuur zo laag mogelijk kon dalen, terwijl de platenwisselaar op 60°C bleef om legionella te voorkomen. Lage retourtemperaturen betekenen lage warmteverliezen, zodat men tot 5 E-punten wint. www.vanmarcke.be

DE ONDERNEMING

ACTUA

012

Confederatie Bouw neemt actie tegen Poolsevakman.be De Confederatie Bouw gaat actie ondernemen tegen het bedrijf Poolse Vakman België. Dat stelt Poolse arbeiders ter beschikking van Belgische bedrijven, hoewel het daar geen toestemming voor heeft. De Confederatie Bouw vraagt dan ook aan de Sociale Inspectie om op te treden, omdat het bedrijf oneerlijke concurrentie veroorzaakt. Poolse Vakman is immers niet erkend als uitzendbureau voor de bouw, zodat het geen personeel ter beschikking kan stellen. Het heeft evenmin een bouwactiviteit, en kan dus geen gebruik maken van de detacheringsregeling. Integendeel, door goedkope werkkrachten in te schakelen zonder sociale lasten te betalen, maken dergelijke bedrijven de sector kapot, aldus de Confederatie Bouw. www.confederatiebouw.be

In Roeselare wordt een nieuw woonproject aangesloten op het warmtenet. Deze energiezuinige techniek blijft nog onderbenut in Vlaanderen.

Langetermijnstudie over PV-panelen

Uitbreiding warmtenet Roeselare Het warmtenet van Roeselare, gevoed door de Mirom verbrandingsoven, krijgt een uitbreiding van op termijn 1.250 woningen. Projectontwikkelaar Matexi maakt immers gebruik van het warmtenet voor de nieuwe woonbuurt Het Laere. De Vlaamse overheid is voorstander van deze techniek, omdat zo de restwarmte van fabrieken en dergelijke installaties niet verloren gaat. Het principe wordt echter nog nauwelijks toegepast in Vlaanderen. Als aanmoediging gebeurde de aansluiting van de uitbreiding dan ook in aanwezigheid van minister Turtelboom. Deze laatste heeft 8 miljoen euro aan subsidies toegekend om de kloof met het buitenland op het vlak van warmtenetten te dichten. Roeselare is een pionier van deze techniek, met ongeveer 30 jaar ervaring. Het is de bedoeling om die ervaring te delen met andere steden en gemeenten.

In het kader van Task 13 onderzoekt het Internationale Energie-Agentschap (IEA) de betrouwbaarheid en prestaties van PV-panelen in de praktijk. Eind vorig jaar werd het rapport Analysis of Long-Term Performance of PV Systems uitgebracht. Het gaat om een grootschalig onderzoek van ongeveer 600 systemen in 13 landen, met vermogens van 1 kWp tot meer dan 2 MWp, in een grote variëteit van opstellingen. De conclusie is dat PV panelen over het algemeen presteren als verwacht. Er werd ook onderzoek gedaan naar de oorzaak van fouten, in de hoop een correlatie te vinden tussen werkingsparamaters en defecten. Op die manier zou men beter kunnen voorspellen wanneer er problemen kunnen optreden. Het rapport is te downloaden (in het Engels) op iea-pvps.org. http://iea-pvps.org

www.matexi.be

DE ONDERNEMING

MAGNA REEKS

GESCHIKT VOOR ELK SYSTEEM

Installer Companion

OPLOSSINGEN VOOR EENVOUDIGE VERVANGING EN GEAVANCEERDE SYSTEMEN Betrouwbaar en geschikt voor elk systeem â&#x20AC;&#x201C; dankzij de MAGNA reeks was het installeren van HVAC systemen nog nooit zo eenvoudig. De reeks bestaat uit de MAGNA1 voor rendabele vervanging in oudere systemen. Voor meer geavanceerde systemen levert de MAGNA3 het hoogste energierendement, unieke besturingsmogelijkheden en communicatie met elk type gebouwbeheersysteem. Ontdek de MAGNA reeks op moderncomfort.grundfos.com

GRUNDFOS INSTALLER COMPANION APP Pompinformatie, hulpmiddelen en tips binnen handbereik

ACTUA

014

Q Safe beschermingsmiddelen Brammer, leverancier van producten en diensten voor onderhoud en reparatie, lanceerde in 19 Europese landen het merk Q-Safe voor persoonlijke beschermingsmiddelen. Het assortiment telt meer dan 200 artikelen die pragmatische en kostenbesparende oplossingen bieden. Uiteraard voldoen deze producten aan de wettelijke eisen, zodat de gebruikers geen compromissen hoeven te sluiten qua veiligheid. www.brammer.be

Joint Venture Johnson Controls en Hitachi

Syntra West/SBM erkend als Rescert centrum In het kader van de Europese hernieuwbare energie-richtlijn moet er een vrijwillige certificatieregeling komen voor een aantal technieken. Voor België hebben de drie gewesten het Rescert systeem opgezet, als kwaliteitsgarantie voor de installateur. Syntra West/SBM is nu erkend als centrum voor vier specialiteiten: zonnethermische systemen: sanitair, zonnethermische systemen: combi, warmtepompen, en PV-installaties. Het centrum levert een merkonafhankelijke opleiding, en verzorgt een afhandeling van de erkenning van A tot Z. Het cursusgeld kan deels worden gecompenseerd via de KMO portefeuille en FVB-Constructiv.

Op het wereldeconomisch forum in Davos heeft Johnson Controls samen met Hitachi Ltd en Hitachi Appliances een joint venture voor HVAC afgesloten. Johnson Controls neemt daarbij een aandeel van 60% in Hitachi Appliances voor de verkoop en service van airconditioning wereldwijd, met uitzondering van Japan. De joint venture zal behalve VRF toestellen ook eindunits en absorptiekoeling verdelen. Ze zal 13.800 medewerkers tellen en 24 productievestigingen. De operatie moet in de loop van het jaar afgerond zijn. CEO wordt Franz Cerwinka, die al 20 jaar ervaring bij Johnson Controls heeft. www.johnsoncontrols.com www.hitachi.com. www.hitachi-ap.com/index.html.

www.syntrawest.be

DE ONDERNEMING

Woonhuisventilatie & ventilatie utiliteit Vraaggestuurd ventileren CO2 / vocht / voc

MVS 15 480m³/h bij 200 Pa Stilste en energiezuinigste in zijn soort Systeem C (Orcon)

HRC 300-400-15 300 m³/h bij 160 Pa 400 m³/h bij 150 Pa Handig montageframe / omkeermodule Systeem D (Orcon)

WTU 600-800-1000 Zéér energiezuinig Systeem D (Orcon)

VENTRO 325-400-480 PROJECTTOESTEL 250-325 PR Aansluitbaar op domotica / aluminium warmtewisselaar Systeem D

VENTRO KLIMA 500-800-1200-1600 Aansluitbaar op domotica / aluminium warmtewisselaar Systeem D

Ventiline - ofﬁcieel importeur Orcon-Swentibold | www.ventiline.be – info@ventiline.be – Tel.: 089/50.40.02 Fabrikant gepatenteerd luchtdicht leidingsysteem Ventichape/Ventiﬂex 50-70-90mm.

advertentie_de_onderneming_20102014.indd 1

21-Oct-14 3:05:20 PM

Slaap op beide oren ...

... met de KWSe service- en kalibratieformule 7 JAAR GARANTIE

2-JAARLIJKSE KALIBRATIE

VASTE PRIJS

* Voor de KWSe service- en kalibratieformule bij uw Eurolyzer STe of Multilyzer STe rookgasanalyser met O2- en CO-sensor betaalt u 2-jaarlijks slechts 246 euro (prijs 2015). Kalibratie, onderhoud, werkuren, … alles is inbegrepen. De prijs is dus afhankelijk van de configuratie van uw toestel maar het principe blijft steeds hetzelfde: geen onverwachte kosten, geen zorgen, dat is KWSe!

RIJS KWSe P

ARLIJKS

- TWEEJA

€ 238 ,*

ACTUA

AGENDA ISH Frankfurt 10-14 maart 2015

Messe Frankfurt (D) ish.messefrankfurt.com

European Bioenergy Conference 04-05 mei 2015

Brussel Radisson Blu Royal Hotel www.aebiom.org/conference

Intersolar Europe 10-12 juni 2015 Messe München (D) www.intersolar.de

016

Opleidingen hernieuwbare energie Thomas More Het Kenniscentrum Energie van de Thomas More hogeschool organiseert een aantal opleidingen tot gecertificeerd installateur hernieuwbare energie. Het gaat meer bepaald om de volgende technieken: Warmtepompen Zonnethermische installaties sanitair warm water Zonnethermische installaties voor gecombineerde productiesystemen Ondiepe geothermie Fotovoltaïsche installaties Verder is er een nieuywe erkenningsregeling voor EBP verslaggevers: om erkend te worden volstaat het niet meer om over het juiste diploma te beschikken, men zal ook permanente vorming moeten volgen. Thomas More organiseert in dit verband ook opleiding en scholing. meer info op: www.kenniscentrumenergie.be

PassiveHouse 11-13 September Tour &Taxis Brussel www.passivehouse.be

InstallPro 16-17 september 2015 Brussels Expo www.easyfairs.com

Climatechno 14-15 oktober 2015 Brabanthal Leuven www.coolandcomfort.be

Energie & Habitat

Federatie FIAQ voor binnenklimaat Met de grotere aandacht voor luchtdicht bouwen, wordt ventilatie een hot topic. Om de noodzaak voor een goede ventilatie beter bekend te maken, hebben enkele fabrikanten de handen in elkaar geslagen en FIAQ opgericht (Federation of Indoor Air Quality). De vereniging streeft ernaar een betrouwbare kennispartner te zijn, met als drie aandachtspunten gezondheid, comfort en energie. Het wil ook optreden als discussieplatform onder de leden, en een neutrale crossmediale mediacampagne opzetten. Concreet wil de verenigingen een aantal misvattingen over balansventilatie (systeem D) uit de wereld helpen. In het kader van de Europese energiedoelstellingen in deze techniek future proof. FIAQ bestaat uit Thermad Brink, Ubbink, Zehnder, Codumé, Systemair en Ventilair.

www.fiaq.be

15-18 oktober 2015 Namur Expo (Namen) www.energie-habitat.be

Heat Pump Summit 20-21 oktober 2015 Messe Nürnberg (D) www.hp-summit.de

DE ONDERNEMING

Het origineel »Made in Germany«.

500.000.000 Hoekregelkranen. 200 Productvarianten. 65 Jaar ervaring. Frankfurt am Main

»M A

10. – 14.3.2015 Zaal 4.1, Stand nr. F46

ERMANY IN G « DE

HET EEL GIN

ORI

««« ««

Hoekregelkranen en aansluitkranen voor toestellen van de Europese kwaliteits- en marktleider: SCHELL. Sluit geen dure compromissen, maar vertrouw op het origineel. Daar pleiten niet alleen tal van cijfers voor, maar in de allereerste plaats de ongeëvenaarde kwaliteit en keuze. Gegarandeerd »Made in Germany«.

Verantwoordelijkheid voor de gezondheid. www.schell.eu

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

018

Linum verdeelt nu ook een gamma elektronisch kraanwerk voor utiliteiten foto’s Linum Europe

Nieuwe partnerships voor Linum Europe Uitgebreid assortiment oplossingen

oor de jaren heen is Linum Europe uitgegroeid tot een distributiebedrijf dat de installateur op diverse domeinen oplossingen kan aanbieden. Blikvangers in het recent uitgebreide assortiment zijn onder meer de kabelophangingen van het merk ZIP-CLIP en het Scorpion Climate gamma aan reinigingsmiddelen voor airco’s en koelinstallaties.

Linum Europe, een van oorsprong Belgische onderneming, werd opgericht in 1983 door Fred Vanderbeke in Kuurne. Met zijn zoon Jan is nu ook de tweede generatie actief in het bedrijf. Meer dan drie decennia lang is Linum Europe actief in de ontwikkeling en verkoop

van kwaliteitsvolle en professionele producten en toebehoren voor de commerciële en industriële koeltechniek. Ook producten voor de koude-isolatie, horeca-, grootkeuken- en winkelinrichtingsbranche behoren tot het aanbod. Door de jaren heen breidden de activiteiten zich uit over de buurlanden. Naast het hoofdkantoor te Kuurne, zijn er ook service- en verkoopkantoren in het Nederlandse Ridderkerk - nabij Rotterdam, het NoordFranse Wasquehal, en het Duitse Ahaus. Linum Europe realiseert ongeveer 60 % van zijn omzet op de buitenlandse markt.

Er is een productlijn met RVS spoelbakken van eigen ontwerp.

Zes divisies “Linum Europe is gegroeid uit de koeling, maar binnen de installatiewereld vervagen de grenzen steeds meer”, aldus

Marketing Manager Robbie Naessens. “Dit houdt in dat we ook onze bedrijfsstructuur en ons productaanbod moeten aanpassen. Sinds begin dit jaar zijn onze activiteiten opgesplitst in zes divisies: Cool, Racks, HVAC, Hardware, Aqua en Food. Zo ressorteerden onze Aqua-producten tot voor kort onder de noemer hardware, nu vormen ze een afzonderlijke divisie. De installateur moet weten dat Linum Europe ook professioneel kraanwerk in haar aanbod heeft. Naast kranen voor gebruik in werkplaatsen, hebben we een volledig gamma infrarooduitvoeringen voor utiliteiten, en alles voor project kraanwerk. Tot onze partners-leveranciers in het Aquagebeuren behoort onder meer DMP, de Italiaanse fabrikant die in 1978 de eerste elektronische kraan op de markt bracht. Een tweede partner in het Aqua-segment is Caggiati, een Italiaanse fabrikant van vloerafvoerputten in roestvrijstaal. Last but not least is er de ‘Linum Concept’ productlijn met kranen en RVS spoelbakken van eigen design.” DE ONDERNEMING

019

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

Nieuwe partnerships met ZIP-CLIP en Scorpion Climate Recent werd het productassortiment van Linum Europe - dat om en bij de 15.000 referenties omvat - uitgebreid met de kabelophangingen van het merk ZIP-CLIP en het Scorpion Climate gamma aan reinigingsmiddelen voor airco’s en koelinstallaties.

Ons motto luidt ‘Same day dispatch’

“De ZIP-CLIP kabelophangingen zijn bedoeld voor installaties van airco- en ventilatiesystemen, maar komen ook in aanmerking voor industriële installaties, plafondinstallaties en rookgasafvoersystemen. Met het Scorpion Climate gamma reinigingsmiddelen voor airco’s en koelinstallaties speelt Linum Europe

vooral in op de nieuwe EU-wetgeving EU 528/2012”, aldus Naessens. ‘Same day dispatch’ Een modern installatiebedrijf houdt nog een minimale stock aan courante producten voor de korte termijn aan. “In ons magazijn in Kuurne hebben we zo’n 10.000 m² stockeerruimte ter beschikking. Ons motto luidt ‘Same day dispatch’. Alle voor 14 uur bestelde producten die in voorraad zijn en niet moeten worden herverpakt, gaan vandaag nog de deur uit. Voor heel wat klanten-installateurs zijn wij de voorraadhoudende distributeur. Onze klant-installateur zien we als een lange termijn partner die vertrouwen heeft in zijn distributeur”, besluit Robbie Naessens. (Door Philip Declercq)

www.linum.eu

Het assortiment werd uitgebreid met bevestigingsmateriaal van Zip-Clip.

Heeft uw klant geen aardgas? Propaangas van Antargaz vormt de oplossing!

targaz Word An p partner o /nl/ z a targ .be www.an urs installate

Op Antargaz kunt u rekenen!

Laat uw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas

Is de woning van uw klant niet aangesloten op het aardgasnetwerk en wilt hij toch profiteren van alle voordelen van gas? Propaangas in een tank, boven of onder de grond, biedt hem exact hetzelfde comfort als aardgas. Bovendien is propaangas de juiste keuze voor het milieu én voordelig dankzij de evolutie van de energieprijzen. Meer info over propaangas van Antargaz? Bezoek ons op www.antargaz.be, mail ons op installateur.service@antargaz.com of bel ons op 02 246 00 65

DE ONDERNEMING

Ik maak soms fouten.

U niet?

DAAROM IS ER RISYCOR. Je bent een mens, geen computer. Soms vergeet je iets. Enige tijd later kunnen daardoor problemen ontstaan zoals blokkades van pompen, vastzittende kranen, verstoppingen in de ketel enzovoort. Je merkt het nooit wanneer zuurstof corrosie veroorzaakt en slib vormt in het systeem, tenzij Risycor je tijdig waarschuwt. Zo vermijd je ergernis en discussie en bespaar je heel wat geld.

Meer info op resus.eu

reliability & sustainability in HVAC

021

TECHNIEK - SANITAIR

De Step V aluminium radiator, ontworpen door Antonio Citterio en S. Brioschi, heeft een geïntegreerde hydraulische aansluiting (bron: Van Marcke)

Van Marcke stelt Design Collection voor

ls vooraanstaande groothandel in sanitair en verwarming met 101 filialen heeft Van Marcke voor Batibouw de Design Collection voorgesteld. Onder deze benaming brengt de firma designproducten samen die een nieuwe kijk op badkamerinrichting, keukens en verwarming vertegenwoordigen. CEO Caroline Van Marcke lichtte het initiatief toe voor architecten, in aanwezigheid van de fabrikanten en ontwerpers.

Iedereen heeft een eigen smaak, die zich weerspiegelt in zijn interieur en de badkamerinrichting. Als gespecialiseerde groothandel streeft Van Marcke er traditioneel naar om in te spelen op de behoeften van

De staande wastafel en vrijstaande badkuip van Falper zijn vervaardigd in Cristalplant Biobased.

DE ONDERNEMING

de markt. Met de Design Collection mikt de firma op een publiek dat geïnteresseerd is in uitzonderlijke toestellen en technieken. Die worden geselecteerd omwille van hun materiaaleigenschappen, de manier waarop materialen worden gecombineerd of toegepast, of door het doordachte ontwerp. De Design Collection omvat badkuipen, huishoudelektro of badkamermeubels waarbij functionaliteit en vormgeving naadloos samen gaan. Materiaal, vorm en functie Waar Van Marcke tot nu vooral bekend stond voor kwaliteitsproducten voor dagelijks gebruik en alle budgetten, wil de groothandel zich nu ook profileren in het topgamma designproducten. Het gaat om samenwerkingen tussen fabrikanten zoals Laufen, Zuchetti, Kos, Splinter Works, Cielo, Moab, Deknudt, EX.T, Vola of Falper met vooraanstaande ontwerpers. De vormgevers baseerden zich telkens op de eigenschappen van het

materiaal en de knowhow van de fabrikanten om nieuwe mogelijkheden van functionaliteit en stijl te creëren. Falper met Cristalplant Biobased en Splinter Works met koolstofvezel, bijvoorbeeld experimenteren met het potentieel van innoverende materialen. Design Corner De hele Design Collection is te zien in de Van Marcke toonzaal in Zaventem. Ze staan apart tentoongesteld, of in opstellingen in de Design Corner, een speciale afdeling van de toonzaal met designproducten zoals meubels, sanitair en accessoires. Het is de bedoeling om een selectie uit de Design Collection ook in de opstellingen van de overige toonzalen van Van Marcke te integreren om de bezoekers te laten kennismaken met de High End producten. Het merendeel (80%) van deze collectie wordt exclusief door Van Marcke verdeeld. (Door John Lams)

www.?

Buderus

ENERG енергия • ενεργεια

Y IJA IE

A+++ A++

Bent u klaar voor 26 september 2015 ?

+ + +

A+

A B C D E F G

2015

26 september 2015 is de start van een nieuw tijdperk in de verwarmingswereld. De Europese richtlijn EcoDesign zal de kaarten in de sector ﬂink door elkaar schudden. Verwarmingstoestellen en -systemen zullen vanaf die dag voorzien zijn van een energielabel. Dankzij de nieuwe ErP Ready ketels en het nieuwe ventilatiegamma zal Buderus zijn voorsprong in de systeemtechnologie verder uitbouwen. Laat EcoDesign ook voor u een kans zijn !

Warmte is ons element Bosch Thermotechnology n.v./s.a. · tel. 016 40 30 20 · info@buderus.be · www.buderus.be ·

Buderus Belgium op Facebook

811/2013

Ontdek onze Smart oplossing.

023

TECHNIEK - VERWARMING

Studiedag over HVAC systemen Universiteit Antwerpen stelt resultaten toepassingsgericht onderzoek voor

e afdelingen die ontstaan zijn uit de associatie tussen hogescholen en universiteiten hebben een specifieke rol in het onderwijslandschap. Behalve onderwijs voeren ze toepassingsgericht onderzoek uit, dat resulteert in concrete bedrijfsinitiatieven. Over dit onderzoek op het vlak van HVAC hield de faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen begin februari een studiedag op de Campus Drie Eiken in Wilrijk. Linum verdeelt nu ook een gamma elektronisch kraanwerk voor utiliteiten

Een goed hydraulisch concept met Hysopt Een eerste realisatie is de Hysopt ontwerpsoftware, die gedemonstreerd werd door Roel Vandenbulcke. Hydraulisch ontwerp is cruciaal voor de goede werking van een CV-installatie, en naarmate het concept en de regelstrategie ingewikkelder worden (variabel debiet, toerentalgeregelde pompen, modulerende ketels, verschillende warmtegeneratoren met buffervaten...) wint het nog aan belang. Met Hysopt kan men snel en eenvoudig een ontwerp maken, en het effect van

verschillende varianten van configuratie en regeling nagaan. Hysopt heeft twee troeven. De eerste is de modulariteit. De installatie wordt opgebouwd uit hydraulische schakelingen (generatoren, pompgroepen, ventielen...) die eenvoudig met elkaar verbonden worden. Men hoeft dus niet telkens een aantal losse componenten samen te bouwen tot een schakeling. Bovendien kan men installatiedelen eenvoudig kopiĂŤren, wat handig is als men met verschillende onderstations werkt, bijvoorbeeld. Ten tweede is het een cloudbased systeem. Behalve de betrouwbaarheid

van een dergelijke aanpak, is de gebruiker ook niet beperkt tot de rekenkracht van zijn eigen computer. Het systeem schakelt extra middelen vanuit de cloud in, naargelang de complexiteit van de opdracht, zodat ook erg ingewikkelde berekeningen op korte tijd kunnen gerealiseerd worden. Corrosiebescherming met Resus Na de middag had Karl Willemen het over de corrosiedetectie-apparatuur van Resus. In zijn lange carriĂ¨re in de verwarmingswereld stelde deze laatste niet alleen vast dat corrosie

De kennis van de Universiteit Antwerpen lag ook aan de basis van Hysopt, een gebruiksvriendelijke en modulaire ontwerpsoftware voor hydronische installaties.

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - VERWARMING

een groot probleem is in CV-installaties, maar vooral dat dit fenomeen meestal pas wordt opgespoord als het te laat is. Daarom ging hij op zoek naar een sensor om de installatie te monitoren, en die de gebruiker zou waarschuwen als er gevaar dreigde, nog voor er schade zou optreden. Het resultaat is Rysicor, een corrosiedetectie die gebaseerd is op de diktemeting van een testplaatje dat in de waterstroom geplaatst wordt. Als dat plaatje aan een hoog tempo wegcorrodeert, geeft het systeem een alarm, zodat de gebruiker kan nagaan wat er aan de hand is. De validering gebeurde aan de hand van een jarenlange veldtest op honderden installaties, zodat men zeker kan zijn dat de resultaten betrouwbaar zijn.

024

Verhaert van de onderzoeksgroep EMIB, die zich specialiseert in energie in gebouwen, gaf een overzicht van lopende projecten. We vermelden onder meer de metingen van SWW verbruikspatronen. Uit dit onderzoek blijkt dat de gangbare cijfers overgedimensioneerd zijn, en dat een aanpassing nodig is. In Duitsland bestaan er al methodes die dichter bij de realiteit aansluiten. Andere aandachtspunten zijn het optimaal beheer van warmtenetten, en micro-WKK met gasmotoren. (Door ?)

www.?

Verder onderzoek Voor beide projecten leverde de Universiteit Antwerpen wetenschappelijke ondersteuning met data-analyse, labo-onderzoek en dergelijke. Met dit type van toepassingsgericht onderzoek wil de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen innovatiegerichte bedrijven een duwtje in de rug geven. Ivan

De Rysicor corrosiedectoren werden ontwikkeld met wetenschappelijke ondersteuning van de Universiteit Antwerpen.

BEKIJK NU ONS VOLLEDIG

AANBOD BOEKEN OP

WWW.DISTRIGRAPH.COM

€ 5 korting vanaf 2e boek

Librairie - Boekhandel

DE ONDERNEMING

Geberit AquaClean De wc waarmee u met water wordt gereinigd.

Nieuw welzijn.

Ervaar hygiëne en frisheid met Geberit AquaClean Sela: de wc waarmee u na een druk op de toets met water op lichaamstemperatuur wordt gereinigd. Voor een perfecte hygiëne en een echt welzijnsgevoel. → www.geberit-aquaclean.be/sela/nl

LA FAçon LA pLus inteLLigente de L’usine Au proFessionneL

Hendrickx & C ° est le premier vrai spécialiste dans les systèmes de tuyauterie, de chauffage et de ventilation, qui se concentre exclusivement au professionnel. En dehors de nos propre produits et / ou d’assemblage, nous sommes le distributeur exclusif de la gamme de produits Kekelit. Cette combinaison nous permet d’offrir au professionel une gamme de produits à des prix raisonnables.

ACTION BATIBOUW VALABLE JUSQU’à 15 AVrIL 2015 DATUM / DATE

WAARDE / VALEUR

EXTRA KORTING

Opgenomen door / Incorporée par :

RÉDUCTION SUPPLÉMENTAIRE Firma / Société :

Voucher No.

Op de eerste bestelling, niet cumuleerbaar met andere acties. Sur la première commande, ne sont pas cumulables avec d’autres actions.

Geldig tot / Valide jusqu’à 15/04/2015

BATIBOUW VOUCHER ®

www.henbra.be

* Sur la première commande, ne sont pas cumulables avec d’autres actions, valable jusqu’à 15 avril 2015. Action valable uniquement pour les entreprises professionnelles.

Uilenbaan 148 b • Wommelgem • +32 (0)3 288 41 90 • WWW.henbra.be

HVAC.

027

TECHNIEK - VERWARMING

In energiezuinige woningen is het perfect mogelijk om een laag E-peil te halen met radiatoren als afgiftesysteem (doc. Radson)

Radiatoren in lage-energiewoningen Onverwacht effect op E-peil

et lijkt een evidentie: voor energiezuinige woningen is er een lage-temperatuurverwarming nodig, en dat kan best door stralingsystemen zoals vloerverwarming. In deze visie is er geen plaats meer voor radiatoren, en al helemaal niet voor elektrische radiatoren. Directe elektrische verwarming is heeft immers de naam van geld- en energieverslindend te zijn. Radiatorfabrikant Radson bewijst echter dat die vooroordelen niet helemaal met de waarheid overeenstemmen.

Verwarming van een modale woning Om het effect van de verschillende verwarmingsmethoden na te gaan, deed Radson een beroep op EPB-expert en architect Luc Dedeyne. Hij ging uit van een modale nieuwbouwwoning en rekende een aantal varianten qua afgifte-systeem uit. De resultaten waren verrassend. Het ging om een standaard woning met twee verdiepingen en een carport, voor een totale bewoonbare oppervlakte van 168 m2. Het gelijkvloers werd ingenomen door een woonkamer, open keuken, hal en toilet. Op de eerste verdieping waren er drie slaapkamers, een dressing en een badkamer met toilet. Het K-peil bedroeg K33, wat iets beter is dan het huidige gemiddelde van K35 en ruim onder DE ONDERNEMING

de wettelijke limiet van K40. Het warmteverlies werd berekend op ongeveer 10,4 kW. Voor de verwarming ging men uit van een condensatieketel; er werd geen systeem van hernieuwbare energie toegepast.

peratuur. Opmerkelijk daarbij is dat men niet alleen onder het wettelijk maximale E-peil uikomt, maar dat men zelfs beter scoort dat E54, de grens waaronder er geen verplichting van hernieuwbare energie is.

Eerste variant: overal radiatoren Door in de hele verwarmde ruimte radiatoren te plaatsen, kon men de woning beschouwen als ĂŠĂŠn energiesector. Omdat de warmtevraag beperkt bleef, was een laag temperatuurregime haalbaar, zoals 50/30. Uit de berekening blijkt echter dat de invloed van het stookregime op het uiteindelijke E-peil minder groot is dan gedacht: de waarden schommelen tussen E52 voor een traditionele 90/70 en E50 voor een 50/30 regime. Doorslaggevend is hier telkens de retourtem-

Tweede variant: radiatoren en vloerverwarming Dit is een klassieke oplossing: vloerverwarming op het gelijkvloers, dat doorgaans op temperatuur moet worden gehouden, en radiatoren voor de intermitterende verwarming op de verdieping. Daartoe werd de woning voor de E-peilberekening in twee energiesectoren verdeeld, omdat er twee afgiftesystemen waren. Voor het E-peil maakt dat eigenlijk geen verschil: ongeacht het stookregime zijn de waarden ongeveer dezelfde. Sterker

TECHNIEK - VERWARMING

028

Regime

Afgiftesysteem Radiatoren

Vloerverwarming

90/70 (WBO)

60/40

55/36

50/30

45/35

55/45 (WBO)

43/35

35/30

Alleen radiatoren

Vloerverwarming op gelijkvloers (35/30), radiatoren op verdieping

Alleen vloerverwarming

Vloerverwarming, elektrische radiator in de badkamer

Vloerverwarming op gelijkvloers, alleen elektrische radiator in de badkamer

Tabel: een overzicht van het E-peil, in functie van verwarmingsmethoden en stookregimes (WBO = Waarde bij ontstentenis)

nog, als men uitgaat van een stookregime op lage temperatuur, is het E-peil zelfs iets ongunstiger (E51 in plaats van E50). Derde variant: alleen vloerverwarming Hier kon men dus opnieuw uitgaan van een enkele energiesector. Zoals kon verwacht worden, maakte ook dit geen verschil uit voor het E-peil. Er was wel een belangrijke bemerking, namelijk een tekort aan beschikbaar vermogen van ruim 500 W in de badkamer. Dat is uiteraard een aanzienlijk comfortgebrek voor de bewoners. Een oplossing daarvoor is een elektrische radiator in de badkamer te plaatsen, als bijverwarming. Die zorgt ervoor dat de ruimte snel is opgewarmd, en omdat het toestel op jaarbasis slechts een beperkte tijd werkt, blijven de verwarmingskosten binnen de perken. Bovendien vormt dit een handige oplossing in het tussenseizoen om de badkamer net dat graadje warmer te krijgen, wanneer de centrale verwarming nog niet aan staat. Over het algemeen wordt aangenomen dat directe elektrische verwarming sterk wordt afgestraft door de EBP software. Dat hoeft echter niet zo te zijn. Als men de badkamer definieert als een aparte energiesector, valt de impact op het E-peil nog mee. Men verliest wel een drietal punten, maar men komt toch nog uit tussen E53 en E54, voldoende laag om te ontsnappen aan de verplichting tot een minimumaandeel hernieuwbare energie. Daaruit blijkt dat men met een slim ontwerp toch nog tot een laag E-peil kan komen, ook al maakt men uitsluitend gebruik van traditionele technieken.

Geen verwarming voorzien? Er wordt wel eens getwijfeld aan het nut van verwarming in de slaapkamers, zeker in goed geïsoleerde woningen. Om comfortabel te slapen hoeft het immers niet al te warm te zijn, zodat men in een moderne woning zonder verwarming kan toekomen. Met dat in gedachten werd een extra variant uitgewerkt: vloerverwarming op het gelijkvloers, geen verwarming op de bovenverdieping, behalve in de badkamer, waar een elektrische radiator geplaatst werd. Voor de EPB berekening werd de woning dan in drie energiesectoren verdeeld.

De reden daarvoor is de werking van de EBPberekeningsoftware. Het systeem aanvaardt niet dat er woonruimtes zonder verwarming zijn, en gaat dan systematisch uit van het meest ongunstige geval, namelijk directe elektrische verwarming. Zo stijgt het uiteindelijke peil tot boven de limiet uit. Hoe goed geïsoleerd een woning ook is, wil men een boete vermijden, hangt men best een verwarmingselement in elke kamer, ook al gebruikt men het nooit. (Door?)

www.?

De resultaten zijn verrassend: men kwam uit op E62, hoger dus dan het huidige maximum.

Nieuwbouw woning studiecase – grondplan GLV

Voor de studie werd uitgegaan van een modale eengezinswoning.

DE ONDERNEMING

Klaar... Start... Vuur !

PROF IT U NIE EE R N U V K A VAN 1 E ACTIE, G N DEZE E t.e.m MA ART 20 LDIG . 30 A 1 PRIL 5 2015

De Dietrich Innovens (MCA) Condenserende gaswandketel

Nu gratis Diematic iSystem modulerende kamerthermostaat

Bij uw De Dietrich gaswand- of stookolie ketel*

153

twv

De Dietrich Modulens O (AFC) Condenserende Stookolie vloerketel > Een gamma voor iedere toepassing > Economisch en ecologisch > Compleet, flexibel en intelligent > Warmwater comfort op maat > Maximum aan prestaties in een minimaal volume

€

> INNOVEREND : hightech, groot lcd-scherm > INTUÏTIEF : duidelijk display en menu > INTELLIGENT : uitgebreide functies en mogelijkheden > INTERACTIEF : Complete integratie in uw domotica Dankzij de condensatietechniek verwarmt u meer, met minder energie. Deze techniek recupereert warmte uit waterdamp die aanwezig is in de rookgassen. Voeg hierbij de Diematic regeling toe die de werking van de verwarmingsketel perfect aanpast aan uw behoeften, en een modulerende gasbrander die de voordelen van het condensatie-effect versterkt en tegelijkertijd een minimale uitstoot garandeert... en u bekomt een uitzonderlijke verwarmingsketel: Zowel een referentie voor de meest innovatieve verwarmingstechnologieën als een garantie voor warm water in overvloed.

*Actievoorwaarden

ZONNESYSTEMEN HOUT WARMTEPOMPEN CONDENSATIE OLIE/GAS

Actie enkel geldig op condenserende gaswandketel Innovens MCA (Van Marcke actieref. 538670 tot 538681) en condenserende stookolie vloerketel Modulens O (Van Marcke actieref. 502463 tot 502471). Promotie geldig van 01/03/2015 tot en met 31/05/2015, mits gebruik van actiereferentie en aankoop via Van Marcke. Niet geldig op werfmodellen. Niet cumuleerbaar met andere acties.

Bleyveldstraat 11 3320 Hoegaarden T: +32 (0)16-76 80 00 F: +32 (0)16-76 80 09 E: info@isoleco.be

031

TECHNIEK - VERWARMING

Het regelsysteem van Priva is heel soepel. Daar hoort ook de gepaste apparatuur bij, zoals intelligente pompen.

Netbedrijf als ESCO Infrax leidt renovatie stookplaats woonzorgcentrum Torhout in goede banen

nfrax is een samenwerkingsverband van vijf netbeheerders. Het staat in voor het beheer van netgebonden nutsvoorzieningen, zoals aardgas, elektriciteit en rioleringen. Bovenop het eigenlijke netbeheer, helpt Infrax openbare besturen om energie te besparen, onder meer via de ESCO formule, kort voor Energy Services Company. Daarbij treedt Infrax op als partner voor openbare besturen om REG projecten tot een goed einde te brengen. Een voorbeeld van een realisatie is de renovatie van het OCMW woonzorgcentrum in Torhout.

Een noodzakelijke renovatie Het project betreft de renovatie van de stookplaats van het woonzorgcentrum StAugustinus van het OCMW van Torhout. Dat telt in totaal 177 bedden en een gedeelte serviceflats. Het complex omvat drie gebouwen; het oudste stamt uit de jaren 50, een uit de jaren 80 en tenslotte een recenter gebouw (2005-2007). De installatie bestond uit

twee stookplaatsen van 1,4 MW, aangevuld met een WKK installatie van 250 kW. Het hele stookplaatsgedeelte werd al uitgebaat door Infrax, die ook de elektriciteitsproductie ten behoeve van de West-Vlaamse Elektriciteitsmaatschappij voor haar rekening nam. Infrax leverde warmte aan het OCMW, en stond dan ook verder in voor de opvolging van de installatie, energieboekhouding enzovoort.

Elk gebouw heeft een eigen zonneboilerinstallatie, in functie van de specifieke eigenschappen van het gebouw. Dit is zonneboiler die onder meer de keukens bedient.

DE ONDERNEMING

Netwerkbeheerder biedt ESCO aan Infrax was opnieuw partner bij de modernisering van de stookplaats. In de nieuwe vrijgemaakte elektriciteitsmarkt zijn de activiteiten van netbeheer en productie strikt gescheiden, zodat Infrax niet langer kon instaan voor de elektriciteitsproductie. De stookplaats komt nu voor rekening van het OCMW, waarbij Infrax optreedt als Energy Services Company (ESCO) en instaat voor de modernisering en optimalisatie van de installatie. In het kader van het Energiebesluit van de Vlaamse overheid kunnen netbeheerders optreden als ESCO op vraag van lokale besturen. Infrax nam de coĂśrdinatie van het energiebesparingsproject op

zich, waarbij maximaal werd samengewerkt met gespecialiseerde leveranciers en aannemers. Als ESCO levert Infrax een totaalpakket aan energiediensten aan openbare besturen, zoals prefinanciering, studie, uitvoering en monitoring. De opdrachtgever hoeft zich dus geen zorgen te maken over de afwikkeling van het project, Infrax kan alle aspecten verzorgen, en treedt op als vertegenwoordiger van de bouwheer. Het is dus een echte sleutel op de deur formule. De rol van de ESCO hoeft niet te stoppen bij de oplevering; Infrax kan ook instaan voor beheer en opvolging. Zo heeft de opdrachtgever niet alleen een duidelijk idee van de omvang van de besparing, maar ook de garantie dat de installatie effectief werkt zoals het hoort. Desgewenst kan de netbeheerder ook kostenverdeling en facturatie aan de gebruikers op zich nemen, wat in dit geval uiteraard niet van toepassing was. Infrax beschikt over een team van 10 ingenieurs die projecten in heel Vlaanderen kunnen opvolgen. Zodoende hoeft de netbeheerder niet noodzakelijk een beroep te doen op een studiebureau. Voor het project in Torhout kwam er bijvoorbeeld geen studiebureau aan te pas. Infrax kan verder instaan voor administratieve en financiĂŤle ondersteuning. In Torhout heeft het bedrijf de afhandeling van de aanvraag voor vergunningen, subsidies en

Pub maart:Opmaak 1

24/02/2014

11:41

Pagina 1

SPORTING 2

PANNEAU DE DOUCHE

Économie d’eau proche de 80 % Design intemporel Résistance à l’usage intensif Entretien limité et maintenance simplifiée

testo 324 Water- en gasdruk: de referentie.

NOUVEAU : Alimentation par le haut ou par l’arrière adaptable sur le même panneau

• Bepalen van het leidingvolume

Robinet d’arrêt et filtre intégrés

• Dichtheidstest op gasleidingen

Buse antiligature

• Lektest • Dichtheidstest op drinkwaterleidingen • Dichtheidstest op afvalwaterleidingen • Interne druksensor tot 1 bar • Externe druksensor tot 25 bar Testo NV • Industrielaan 19 • 1740 Ternat • Tel. 02/582 03 61 • info@testo.be

Plus d’informations sur delabiebenelux.com

033

TECHNIEK - VERWARMING

Op het dak van elk gebouw kwamen zonnecollectoren. Er werd gekozen voor vacuümbuiscollectoren omdat die horizontaal konden worden gemonteerd. Voor een schuine montage was er meer ballast nodig, en dat kon de dakconstructie niet dragen.

mann geleverd. De stookplaats bevoorraadt drie onderstations, een voor elk gebouw van het WZC. Het onderstation voor de serviceflats vormt tevens het startpunt van een warmtenet. Er is dus een apart zonnecircuit voor het woonzorgcentrum, De vernieuwde stookplaats werd uitgerust met twee een voor de centrale keuken Viessmann ketels voor een totaal vermogen van 1 MW. en een voor de serviceflats. In het WZC zorgen de zonnecollectoren voor SWW ondersteuning. De zondergelijke voor zijn rekening genomen. Ook necollectoren staan in verbinding met een de mogelijkheid voor prefinanciering is een buffervat, dat op zijn beurt een boiler van 750 troef. Investeringsbeslissingen liggen dikwijls liter opwarmt via een platenwisselaar. Een erg moeilijk bij openbare besturen. Dankzij de SWW-systeem van Viessmann zorgt voor de prefinanciering hoeft de opdrachtgever niet naverwarming. Hierbij wordt een boiler van in een keer tot een aanzienlijke uitgave te be1.000 liter op een minimale temperatuur van slissen, maar kan hij de kosten verdelen over 55°C gehouden, als antilegionellamaatregel, het onderhoudsbudget van meerdere jaren. door middel van een geïntegreerde platenwisselaar die gevoed wordt vanuit de cenEen complexe installatie trale stookplaats. Een eerste opdracht was om de nieuwe installatie te dimensioneren. Ten opzichte van De tweede installatie bevoorraadt zowel de de bestaande stookplaats was de warmtekeuken als de kamers in vleugel met SWW. behoefte afgenomen: de ramen waren beter Hier wordt gebruik gemaakt van een trageïsoleerd en twee vleugels van het oudste ditionele zonneboiler, aangevuld met een gebouw waren ondertussen afgebroken. BoViessmann SWW-systeem voor de naverwarvendien zou in het kader van de moderniseming. De installatie voor de service-flats is ring ook de dakisolatie van het gebouw uit een geval apart. Deze wooneenheden waren de jaren 1980 verbeterd worden. Dat alles immers vroeger aangesloten op de centrale leidde ertoe dat men bij de behoeftebepaling stookplaats via een warmtenet en individuuitkwam op een vereist vermogen van 1 MW, ele modules voor verwarming en SWW proin plaats van de bestaande 1,4 MW. Diverse ductie. Die appartementmodules worden nu technische oplossingen werden onderzocht. bediend vanuit een buffervat van 1.000 liter Uiteindelijk kwam men tot een stookplaats dat op zijn beurt gevoed wordt vanuit de met twee ketels van 500 kW elk, aangevuld zonnecollectoren en naverwarming vanuit met thermische zonne-energie. Zowel de de centrale stookplaats. Omdat het om een ketels als de collectoren werden door ViessDE ONDERNEMING

historisch gegroeid gebouwencomplex gaat, maakt het afgiftesysteem gebruik van uiteenlopende technieken. Delen van het gebouw zijn uitgerust met vloerverwarming, andere met radiatoren, er zijn luchtbehandelingskasten voor de ventilatie en een luchtgordijn aan de ingang. Bovendien is een deel van het gebouw voorzien van ventiloconvectoren, die ook een koelfunctie hebben. De koude wordt geleverd door een chiller, die voor het overige geen deel uitmaakt van dit project. Oplossingen van Viessmann Zoals gezegd, werd er voor het verwarmingsmateriaal gekozen voor Viessmann. Infrax had immers goede ervaringen met deze leverancier, vooral wat service en de beschikbaarheid van wisselstukken betrof. Omdat Infrax in de ESCO formule verantwoordelijk blijft voor de installatie, zijn deze aspecten belangrijk in de afweging. De Vitocrossal ketels hebben een grote waterinhoud, zodat er geen problemen zijn met minimale debieten. Dat paste in het regelconcept, dat uitging van een variabel debiet. Als zonnecollectoren koos men de Vitosol 200-T van dezelfde fabrikant. Deze vacuümbuiscollectoren hebben namelijk het voordeel dat ze zonder al te veel rendementsverlies horizontaal kunnen worden geplaatst. In dit geval was dat een noodzaak omdat het onmogelijk was om de collectoren in een helling op te stellen. De dakconstructie was namelijk niet sterk genoeg om het gewicht van het montageframe en de bijbehorende ballast te dragen. Vacuümbuiscollectoren hebben een hogere jaaropbrengst dan plaatcollectoren.

TECHNIEK - VERWARMING

Deze laatste hebben wel een hogere piekopbrengst, maar daar staat tegenover dat vacuümbuiscollectoren beter werken op dagen met lage zonne-instraling. Ze leveren dus meer energie op het ogenblik dat het nodig is. Meerwaarde door sturing: Priva Zowel Infrax als het OCMW hechten veel belang aan monitoring en regeling van de installaties. Alleen zo kan men immers garanderen dat de installatie werkt zoals ontworpen, en dat de vooropgestelde besparingen ook daadwerkelijk behaald worden. Dat hangt ook samen met de opdracht tot integrale zorg als ESCO. De installatie in het WZC was al voorzien van een uitgebreide monitoringinstallatie. Infrax had namelijk al caloriemeters geïnstalleerd voor de facturatie en de opvolging van de werking. Er was ook een GBS toegepast, maar dat had een gesloten architectuur (een zogenaamde black box), en was dus te weinig flexibel. Priva levert een open architectuur, met veel flexibiliteit. Dat is handig in complexe situaties zoals deze. Bovendien is het een gebruiksvriendelijk systeem. De beheerder weet altijd precies wat de regeling doet en waarom. Zo kan hij een aangepaste regelstrategie uitwerken, en hoeft hij niet te vertrouwen op voorgeformatteerde ‘black box’ oplossingen van de fabrikant. Voor elke verbruikskring werd een aparte stooklijn ingesteld, in functie van het type verwarmingslichamen en het gebruiksprofiel. In de onderstations zijn de collectoren van de verbruiksleidingen verbonden met de centrale stookplaats via een evenwichtsfles. De aansluiting tussen de evenwichtsfles en de stookplaats wordt geregeld met variabel debiet waarbij het temperatuurverschil over de evenwichtsfles constant wordt gehouden. De regeling van de ketels en de zonneboilers zelf, is het eigen Viessmann systeem. De Priva

regeling genereert een warmtevraag op basis van de werking van de installatie en stuurt in functie daarvan een 0-10 V signaal naar de Viessmann regeling. Die stuurt dan de ketels en de zonnestations aan om optimaal aan de warmtevraag te voldoen. De overgang naar de Viessmann regeling werd gekozen omdat het aangewezen is om de aansturing van de toestellen zelf aan het fabriekseigen systeem over te laten. Dat kan immers rekening houden met een aantal toestelspecifieke parameters (interne temperaturen, debieten, foutmeldingen....) waar het GBS niet meteen vat op heeft. De cascadesturing gebeurt wel via het Priva systeem.

034

wat duurder. De netbeheerder is er echter van overtuigd dat de garanties die men dan kan bieden, die kosten meer dan rechtvaardigt. Een geïntegreerde regeling maakt immer het verschil tussen een losse verzameling toestellen en een goed werkende installatie. Meet- en regelsystemen zijn ook belangrijk voor het beheer: men kan zo snel anomalieën opsporen. Door gedetailleerde gegevens van het verbruik, kan men ook waar nodig het gebruikersgedrag bijsturen. Dat alles leidt tot een betere werking en een hogere energiebesparing. (Door Alex Baumans)

www.??

Het oorspronkelijke monitoringsysteem werd behouden, voor een betere diagnose van de werking van de installatie. Het speelt ook een rol in de legionellapreventie, omdat het een nauwkeurige De kringen tussen de stookplaats en de onderstations controle van taptemperaturen werken met variabel debiet. Daarbij wordt gebruik gemaakt van regelkleppen van TA. en leidingen mogelijk maakt. Een woonzorgcentrum is de meest gevoelige omgeving voor legionellabesmetting, daarom is een doorgedreven temperatuurbewaking nodig. De retourtemperatuur wordt altijd op 55°C gehouden, en een keer per dag op 60°C gebracht. Een maal per week is er dan nog een thermische desinfectie aan 65°C. Vanzelfsprekend zijn de kamers voorzien van thermostatische kranen met een temperatuurbeperking, zodat de bewoners zich niet kunnen verbranden aan het warm water. Regeling als meerwaarde De nadruk op een regelsysteem maakt de offertes van Infrax wel DE ONDERNEMING

Anzeige_NLB_2014_90x260 08.01.14 15:46 Seite 1

Energietechniek

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

Energiewinning

Energiemanagement

Energie voor de toekomst: de Weishaupt-groep Hoogwaardige energietechniek, veilige energiewinning en intelligent energiemanagement: wij brengen alle competenties onder één noemer – voor de optimale benutting van de energiebronnen van morgen.

Dat is betrouwbaarheid

Weishaupt n.v., Paepsemlaan 7, B-1070 Anderlecht tel: 02/343.09.00, fax: 02/343.95.14, www.weishaupt.be

altijd overal gratis levering elke werkdag overal

www.desco.be wijnegem  aalst  antwerpen  brugge  dendermonde  diest  dison  gent  grivegnée  habay  kuurne  lier  lummen  mechelen  rocourt  stavelot  temse  turnhout

adv onderneming 2014_NL_FR.indd 1

12/6/2013 9:19:43 AM

RENOSHUNT CONDENSATIEKETELS

KIES VOOR CONDENSATIE

Verbrandingslucht Rookgassen

Verbindingskanaal: verminderde interventietijd

Inox RVS 316L: corrosiebestendig

Regelbaar element: aanpasbaar aan elke etagehoogte

RENOSHUNT is een innoverend systeem dat de renovatie van collectieve "shunt" kanalen mogelijk maakt. Het systeem is ontworpen in samenwerking met GDF Suez. • Renoshunt is een regelbaar systeem waar snel en eenvoudig mee gewerkt kan worden. • Er kunnen tot 6 condensatiegasketels op aangesloten worden. Naast RENOSHUNT heeft Poujoulat ook andere oplossingen voor collectieve gebouwen, namelijk AIRFLUE RENOVATION en 3CE P MULTI+. Alle drie oplossingen zijn zowel geschikt voor nieuwbouw als voor renovatie.

www.poujoulat.be

De video bekijken

037

TECHNIEK - VERWARMING

Voor Bosch Industriekessel is de ketel het hart van een systeem, dat ook nog allerhande accessoires bevat, zoals condensoren, warmteterugwinning of waterbehandeling (hier nog onder het merk Loos). (doc. Bosch)

Een gamma voor industriële toepassingen Bosch ketels voor grote vermogens

e afdeling verwarming van de Bosch groep is de afgelopen jaren sterk gegroeid, dankzij een gericht overnamebeleid. Een mijlpaal daarbij was de overname van Buderus in 2004. Daarnaast bleef de groep op zoek naar gespecialiseerde bedrijven om het productportfolio verder uit te bouwen. Zo werd in 2009 Loos overgenomen, een Duitse fabrikant van stoom- en verwarmingsketels voor industriële toepassingen. Met dit gamma wil Bosch zijn positie op de markt voor grote vermogens versterken, ook in ons land.

Jarenlange ervaring in grote vermogens De firma Loos gaat terug tot 1865. In 1917 werd besloten te verhuizen naar Gunzenhausen, in de buurt van Nürnberg, waar de fabriek nog altijd gevestigd is. De fabrikant wilde immers dichter bij de klanten zijn. De streek telde namelijk bijzonder veel brouwerijen, die een belangrijke markt vormden voor de stoomketels van de firma. Over de jaren heen heeft het bedrijf een aanzienlijke kennis opgebouwd in industriële toepassingen. Door de integratie in de Bosch groep in 2009 als Bosch Industriekessel ontstonden er nieuwe kansen. Het gamma is bijzonder breed: de verwarmingsketels beginnen bij 650 kW en gaan tot 38 MW, voor stoom gaat het van 175 kg/h tot 55 ton/h. Ze kunnen met tal van branders worden uitgerust, op uiteenDE ONDERNEMING

lopende brandstoffen. Voor branders werkt Bosch Industriekessel werkt vooral samen met Dreizler, Weishaupt, Riello en Saacke. De productie verloopt volledig in Gunzenhausen. Voor de vervaardiging van de eigenlijke ketellichamen is er een speciale fabriek even buiten de stad. Daar worden er ook RVS ketels (tot 1.200 kW) geproduceerd, die onder het merk Buderus verkocht worden. De vestiging in Gunzenhausen zelf omvat de administratie en de productie van allerlei accessoires voor de ketels (condensoren, ontgassers, vlamkeerplaten....) Bijzonder indrukwekkend is de installatie om gegolfde vlampijpen te maken. Daarvoor worden stalen pijpen van grote diameters verwarmd, waarna de kenmerkende golfvorm wordt aangebracht. Bosch Industriekessel is een van de weinige ketelbouwers

die proces volledig in eigen beheer uitvoert. Beide fabrieken beschikken over een enorme röntgenkamer, waar de lasnaden worden gecontroleerd. Vooral voor stoomketels is dat van belang, om evidente redenen van veiligheid, maar ook omdat die toestellen moeten voldoen aan de Europese richtlijn druksystemen (PED). Typisch aan de Bosch ketels is de verdeelplaat voor de retouraansluiting in de watermantel. Die zorgt ervoor dat het retourwater zich in de ketel verspreidt, zodat er een natuurlijke circulatie op gang komt. Zo wordt het koude retourwater opgewarmd vooraleer het in contact komt met de eigenlijke ketelwand. Dat voorkomt condensvorming, zodat de ketels met koude retourtemperaturen kunnen wer-

TECHNIEK - VERWARMING

ken, zonder risico op corrosie. Met een nageschakelde condensor kan men dan nog de latente warmte uit de rookgassen benutten, voor een extra rendement.

waterbehandeling of ontgassers. Kortom, het bedrijf kan instaan voor een totale stookinstallatie, op de brander na. Daarvoor wordt een beroep gedaan op vertrouwde partners.

Meer dan een ketel In dergelijke vermogens zijn ketels meestal maatwerk. Bosch Industriekessel levert echter niet alleen het toestel dat best aansluit bij de wensen van de klant, maar ook tal van accessoires: condensoren, modules voor warmteterugwinning, stoomkoelers, watertoevoermodules, gas- en olietoevoer enzovoort. Zeker bij stoom is de waterkwaliteit van belang. Bosch levert daarom ook analysetoestellen voor waterkwaliteit, evenals groepen voor

Selectieprogramma Om tot een precieze oplossing op maat van de klant te komen, beschikt het bedrijf over een performant productselectieprogramma. Op basis van het vereiste vermogen en beschikbare brandstof bepaalt men een keteltype, waarna de passende brander kan worden gezocht, en eventuele opties kunnen worden gekozen. Voor de branderbepaling werkt Bosch nauw samen met de branderfabrikanten, zodat de gebruiker er zeker van

Bosch Industriekessel levert niet alleen de ketel zelf, maar ook de bijpassende regeling. (doc. Bosch)

038

mag zijn dat de combinatie geen problemen zal opleveren. Daarnaast kan men dan allerlei accessoires kiezen, zoals nageschakelde condensoren, ontgassers, evenals elektrische aansluitingen, gasstraten, inspectieplatform met ladder en reling voor op de ketel.... Bij dergelijke vermogens kan men immers niet altijd uitgaan van standaardoplossingen: voor hogere gasdrukken zijn er speciale componenten nodig, of er kan speciale hittebestendige elektrische uitrusting vereist zijn. De configurator genereert een onderdelenlijst en een prijsofferte, met alle nodige documentatie, montagehandleiding, maattekeningen.... Als de klant met het voorstel akkoord gaat, kan er direct vanuit de configuratiesoftware een productie-opdracht gelanceerd worden.De bestelling wordt als een totaalpakket geleverd, waarbij er zoveel mogelijk wordt voorgemonteerd: brander, accessoires... De klant hoeft de ketel als het ware alleen nog maar in de stookplaats te plaatsen en aan te sluiten. Bosch Industriekessel staat ook in voor de montage van de elektrische schakelkast. Die wordt volledig op maat gemaakt, en is uitgerust met handige stekkerverbindingen voor ketel, brander en eventuele andere componenten. Verkeerde aansluitingen zijn daardoor zo goed als uitgesloten.

DE ONDERNEMING

039

TECHNIEK - VERWARMING

Dreizler heeft een techniek van rookgasrecirculatie ontwikkeld waardoor de NOx uitstoot van de branders uiterst laag is. (doc Dreizler)

Eigen regeling Bosch Industriekessel heeft tevens een eigen regelsysteem ontwikkeld, zowel voor individuele ketels (BCO) als voor cascades (SCO). De regeling houdt gegevens over allerlei werkingsparameters bij (start/stops, temperaturen, verbruik, foutmeldingen) zodat de gebruiker precies weet wat er zich in de stookplaats afspeelt. De SCO regeling kan automatisch instellen welke ketel als master werkt, bijvoorbeeld in functie van het aantal draaiuren. In geval van storing aan de masterketel zal het systeem dan zelf een andere ketel uit de cascade aanduiden als vervanging. Het systeem bevat een handige functie om de niet werkende ketels in een cascade op een zuinige manier op temperatuur te houden voor een snelle opstart. Meestal wordt daarvoor de brander opgestart, wat tot slijtage en energieverspilling leidt. Met de SCO kan men de circulatiepomp echter zo aansturen dat de retour van de werkende ketels de stilstaande ketel doorstroomt en op temperatuur houdt. Schone verbranding met Dreizler Een van de vertrouwde partners van Bosch Industriekessel is branderfabrikant Dreizler. Dit familiebedrijf heeft een ruime keuze aan branders, in uiteenlopende vermogens en configuraties voor uiteenlopende brandstoffen. De firma ontwikkelde ook een systeem van rookgasrecirculatie waardoor de branDE ONDERNEMING

ders bijzonder lage NOx uitstoot produceren. Een andere innovatie van de firma is de Door de expertise van Bosch Industriekessel kunnen brander en ketel optimaal op elkaar afgestemd worden. hollowflame techniek, (doc. Dreizler) waarbij verschillende brandstoffen snel opWKK-installaties en ORC systemen omvat. eenvolgend of zelfs De afdeling gaat dus breder dan alleen een tegelijk kunnen verbrand worden. Dat kan traditionele stookplaats, en kan de keteltechbijvoorbeeld worden toegepast in bedrijven niek integreren in een totaalaanpak. Er zijn in de landbouw- of voedingsindustrie met ook systemen voor warmteterugwinning van een eigen biogasproductie. Eventuele schomprocessen, zoals ketels die afvalwarmte kunmelingen in de eigen biogasproductie kunnen nen benutten. dan soepel worden opgevangen door een secundaire brandstof. Bovendien zitten er verGrote vermogens van Bosch in België dere nieuwe systemen in de pijplijn. Zo werkt Voor ons land verloopt de verdeling via een Dreizler aan een matrixbrander voor grote dubbel kanaal. De firma Loos had vanouds vermogens. Een brander met een vermogen overeenkomsten met Belgian Boiler Comvan 1 MW zou dan nog slechts een vlamlengpany voor de verdeling van stoomketels. Na te van 30 cm produceren. Die brede expertise de overname door Bosch zijn deze contacten in brandertechniek maakt Dreizler tot een verder blijven doorlopen. Voor de verwarideale aanvulling voor Bosch Industriekesmingsketels en andere industriële technieken sel. Door de nauwe samenwerking tussen is er een aparte cel opgericht binnen het Belbeide firma’s kunnen ze een geïntegreerde gische filiaal van Bosch Thermotechniek. Yves oplossing voorstellen voor de vraag van de Gorgon staat daarbij in voor de verkooponklant. Deze laatste krijgt dan geen verzamedersteuning van het gamma voor grote verling componenten, maar een samenhangend mogens dat onder het merk Bosch verkocht pakket. wordt. Geïntegreerde oplossingen (Door Alex Baumans) Bosch Industriekessel maakt deel uit van een ruimer aanbod voor de industrie, dat ook www.??

Volano - Burgos

WWW.RIHO.COM

Dijon - Madrid

041

TECHNIEK - VERWARMING

De verwarmingsketel kan deze twee buffervaten op 65° tot 70°C brengen, wat vereist is voor de anti-legionellabehandeling.

Verwarming en sanitair warm water (SWW) in de gevangenis van Marche-en-Famenne Invoerder en ontwikkelaar Thema levert duurzame en energie-efficiënte thermische oplossingen.

e gloednieuwe gevangenis van Marche-en-Famenne, ingehuldigd in oktober 2013, is bedoeld voor de opvang van 312 gedetineerden. Dit ultramoderne gebouw is ook uitgerust met installaties voor SWW en verwarming die beantwoorden aan de specifieke behoeften van een dergelijke instelling en die op een efficiënte manier gebruik maken van alle beschikbare energiebronnen. De firma Thema uit Awans nam deel aan de voorstudie en leverde de technische installaties van dit grootschalig project.

Specifieke behoeften en eisen De gevangenis van Marche-en-Famenne is het resultaat van een publiek-private samenwerking waaraan de firma Fexim – Groep Eiffage deelnam. Deze firma kreeg de opdracht om het onderhoud en de ontwikkeling van de installaties gedurende 25 jaar te garanderen. Deze publiek-private samenwerking is de eerste in het gevangeniswezen. De gevangenis kan 312 gedetineerden opvangen en heeft ongeveer 300 werknemers in dienst (agenten + administratief personeel). Alle cellen zijn uitgerust met een individuele douche (ingesteld op 45°C) en een vloerverwarmingssysteem (radiatoren zijn uiteraard omwille van veiligheidsredenen verboden). De behoeften voor verwarming en sanitair warm water blijven dus constant. Prestatieeisen en energiebesparing wogen door in het ontwerp van de installaties en de keuze van DE ONDERNEMING

de materialen. Zoals vermeld zette de firma Thema, gevestigd te Awans (Luik), al haar vakmanschap in om thermische oplossingen te zoeken, vanaf de voorstudie in samenwerking met het studiebureau tot de levering van de installaties, ondersteund door de dienstna-verkoop. De technische installaties zelf werden geïnstalleerd door het bedrijf Druart. Remeha verwarmingsketels Het stooklokaal van de gevangenis is uitgerust met een Remeha Gas 610 Eco Pro, staande gascondensatieketel die instaat voor de verwarming van de hele site en de SWW-productie op het primaire circuit. De inbedrijfstelling van de installatie vond plaats eind 2012. Deze verwarmingsketel is opgebouwd uit twee gescheiden ketelmodules van elk 530 kW, onder dezelfde ommanteling. Dit toestel in cascade is heel handig en veilig: wanneer een van de modules uitvalt, kan

de andere module onmiddellijk overnemen. In de maand december draaide deze ketel op een vermogen van ongeveer 300 – 350 kW, met andere woorden, minder dan het vermogen van een van beide ketelmodules. De veiligheid van het systeem is volledig gegarandeerd: een van de beide modules kan indien nodig 100% van de behoefte dekken. Elke module heeft een eigen besturingssysteem en kan hydraulisch apart worden aangesloten voor een maximale flexibiliteit. Deze ketel moduleert bovendien van 10 tot 100%, wat heel belangrijk is als men weet dat in de winterperiode slechts ongeveer 300 kW van de 530 kW (per module) nodig is. De Remeha Gas 610 Eco Pro condensatieketels zijn gemakkelijk te plaatsen en te onderhouden. Dankzij zijn beperkte afmetingen (breedte van 72 cm per module) is deze gasketel gemakkelijk te transporteren en te

TECHNIEK - VERWARMING

integreren in alle stooklokalen. Zo beschikt men in dit geval op een beperkte oppervlakte over een totaal vermogen van 1060 kW. Deze compactheid is vooral te danken aan de verwarmingselementen in gegoten aluminiumsilicium (Al-Si) waardoor men over meer dan 1 MW kan beschikken voor minder dan 4m² vloeroppervlak. Vermits de ketel uitgerust is met transportwielen is het transport ervan uiterst gemakkelijk. Een complexe SWW-installatie Voor de SWW-productie koos Thema voor een systeem op basis van verschillende energiebronnen. Behalve de gasketel maakt het systeem ook gebruik van warmtekrachtkoppeling, thermische zonnepanelen en een warmtepomp (lucht-water). Het maakt zelfs gebruik van warmteterugwinning via de koelgroepen. Het is uiteraard de bedoeling om elke beschikbare energiebron optimaal te benutten om de energie-efficiëntie van het hele systeem te verhogen. De regeling geeft priori-

042

De verwarming en een deel van de SWW-productie van de gevangenis van Marche-en-Famenne gebeurt met een staande Remeha Gas 610 Eco Pro gascondensatieketel opgebouwd uit twee ketelmodules van elk 530 kW.

teit aan gratis energie (zonnepanelen, warmtekrachtkoppeling, warmtepomp, warmteterugwinning via de koelgroepen) vooraleer de condensatieketel wordt ingeschakeld. Het SWW-productiesysteem is gebaseerd op een combinatie van buffervaten (tien in totaal), verdeeld over drie niveaus: een voorverwarming op zonne-energie als primair niveau, een aanvullende voorverwarming met de warmtepomp, en uiteindelijk naverwarming hetzij met een Gas Pro 610 Eco ketel, hetzij met een kleine Quinta Pro ketel van 65 kW, ook van Remeha. Deze drie niveaus stemmen overeen met een temperatuur van het SWW van respectievelijk 45°C, 55°C en 65°C/70°C.

De SWW productie is verzekerd door het geheel van 10 buffervaten, in drie niveaus: voorverwarming op zonne-energie, aanvullende voorverwarming met warmtepomp en finale bijverwarming via de stookplaats.

Warmtekrachtkoppeling als ondersteuning Net naast het stooklokaal bevindt zich een Cogengreen warmtekrachtkoppeling. Zoals bekend is dit toestel in staat om tegelijk

warmte en elektriciteit te leveren. Het model in Marche-en-Famenne heeft een elektrisch vermogen van 240 kW. De warmtekrachtkoppeling werkt 12 uur per etmaal, vooral ’s nachts, wanneer er minder behoefte is aan SWW. Op die manier vermijdt men dat de ketel ‘s nachts onnodig moet werken. Wanneer de vraag naar SWW overdag stijgt of wanneer de SWW-temperatuur lager is dan 55°C, neemt de ketel over. Primaire opslag Het SWW-toestel systeem maakt in de eerste plaats gebruik van een voorverwarmingssysteem op zonne-energie met stratificatieboiler, aangevuld door warmteterugwinning via de koelgroepen. De installatie omvat 16 thermische zonnepanelen van elk 10m². Deze hoogwaardige Sonnenkraft panelen zijn speciaal ontwikkeld voor grotere installaties en kennen slechts minieme warmteverliezen (<3 W/m2). Hun rendement is hoger doordat de collector en het absorptiesysteem zich naast elkaar bevinden. De GK-10 zonnepanelen, zijn niet alleen gekend voor het gemak van plaatsing maar ook voor het uiterst handig onderhoudssysteem. Ze bestaan namelijk elk uit 4 afzonderlijke glaspanelen. Mocht een DE ONDERNEMING

VARMAX Gas-Condensatieketel VARMAX

• 10 Modellen van 120 tot 600 kW • Twin Versie: tot 1200 kW • Modulatie van 20% tot 100% • Grote waterinhoud • 2,3 of 4 aansluitingen • Snelle brandertoegang voor onderhoud

Ygnis is a brand of Atlantic Belgium SA - 1, Avenue Château Jaco - 1410 Waterloo Tél.: 02 357 28 28 - Fax: 02 353 21 82 - Email: atlanticbelgium@groupe-atlantic.com

www.ygnis.be

www.losfeld.be - 2015 - 0047

• Ketel in RVS

Via: www.atlantic-academy.be

ier h k i l K

Warmtepompboilers

www.losfeld.be - 2015 - 0046

Warmtepompen

Atlantic is a brand of Atlantic Belgium SA - 1, Avenue Château Jaco - 1410 Waterloo Tél.: 02 357 28 28 - Fax: 02 353 21 82 - Email: atlanticbelgium@groupe-atlantic.com

w w w. a t l a n t i c - b e l g i u m . b e

WARMTEPOMP BOILERS

AANSLUITBAAR OP KANALEN GROOT COMPRESSORVERMOGEN snelle opwarming, werkingsgebied -7°C ~ 43°C

INGEBOUWDE MAGNESIUMANODE beschermt tegen kalkaanslag en corrosie

mogelijk om met de afgeblazen koude lucht te koelen

✓ Forse besparing op uw energiefactuur ✓ Duurzame kwaliteit ✓ Betrouwbaar dankzij het innovatieve systeem ✓ Geïntegreerde installatie die minder dan 1m2 inneemt ✓ Subsidies, afhankelijk van uw gemeente

EENVOUDIGE BEDIENING met timer en automatisch anti-legionella programma

190 OF 300 LITER WARMTEPOMP - ZONNEBOILER aansluiting van additionele warmtebronnen zoals zonne-energie mogelijk (enkel bij het 300 l type)

Climacon nv - Kruinstraat 4 - Industriepark E17 1034 - 9160 Lokeren T +32 9 337 87 77 - info@climacon.be - www.climacon.be

climacon

045

TECHNIEK - VERWARMING

Z E D C B A Indice

01-12-13 AS-BUILT

29-01-13 MISE A JOUR 16-01-13 MISE A JOUR 04-12-12 MISE A JOUR 16-11-12 1ER DIFFUSION Date

MAG

ROSA G. ROSA G. ROSA G. ROSA.G. Dessinateur

Modifications

ENTREPRISE DE CHAUFFAGE - VENTILATION - CONDITIONNEMENT D'AIR - SANITAIRE

Druart  AGREE Avenue Léopold III, 31 7134 PERONNES LEZ BINCHE téléphone: 064 / 31 09 20 fax: 064 / 31 09 21

E-mail : druart-hvac@druart-sa.be

Chargés d'Affaires: CLEMENTE ROCCO TEL:064-31.09.50 rocco.clemente@druart-sa.be APPROUVE PAR:

As SCHEMA DE PRINCIPE SANITAIRE CHAUD

Classe 4,Catégorie L Classe 5,Catégorie S- Sous-Catégorie T3 Classe 7, Sous-Catégorie D16 Classe 8, Sous-Catégorie D17-D18

Dessiné par: ROSA.G. Tel:064-31.09.52 giovanni.rosa@druart-sa.be Date plot

ilt z

01-12-2013

Hydraulisch schema van de installatie voor de SWW productie van de gevangenis van Marche-en-Famenne. Alle beschikbare energiebronnen (zonne-energie, gas, warmtepomp, enz.) zijn zo efficiënt mogelijk ingezet. De firma Thema was verantwoordelijk voor de coördinatie van dit geheel van complexe oplossingen.

ervan breken, dan zijn er nog steeds drie in werking. Men hoeft dan niet alle glaspanelen te vervangen. De Sonnenkraft PS-E buffervaten van 1500 liter worden door de zonnepanelen opgeladen, via een laadmodule met stratificatie van hetzelfde merk. Dit zorgt voor een gestratifieerde oplading van de zes buffervaten aan een geregelde snelheid. De buffervaten zijn opgedeeld in twee groepen: twee vaten op hoge temperatuur en vier vaten op lage temperatuur. Bovendien zijn alle buffervaten uitgerust met een horizontale stratificatieplaat om de temperatuurzones te scheiden. Dankzij deze plaat kan men een buffervat splitsen in een zone met een hoge temperatuur en een lage aan temperatuur. De bedoeling hiervan is om steeds de warmte prioritair uit het koudste buffervat te halen en het buffervat onderaan zo koud mogelijk te houden. De zone aan hoge temperatuur staat alleen in verbinding met de zonne-installatie, terwijl de warmteterugwinning via de koelgroepen enkel op de koude zone is aangesloten. Zo vermijdt men vermenging in de primaire DE ONDERNEMING

opslag en gebruikt men elke beschikbare energiebron op een doordachte manier. In tegenstelling tot de klassieke buffervaten met stalen spiraal die intermitterend werken, is dit systeem ontworpen om zo lang mogelijk continu te functioneren. De Sonnenkraft PS-E buffervaten beschikken over een wolvezelisolatie. Ze zijn bedoeld voor parallelmontage in grote installaties. Deze buffervaten blijken betrouwbaarder te zijn dan de klassieke buffervaten met spiraal. Aangezien de warmtewisselaar zich buiten het buffervat bevindt, gebeurt het onderhoud ook veel gemakkelijker. In geval van problemen is het dan ook niet nodig om het buffervat te openen of te vervangen. Opwarming door warmtepomp en verwarmingsketels Het water van de primaire buffervaten stroomt vervol-

gens naar de tweede voorverwarmingsmodule, die op vraag van Thema op maat werd gemaakt door de Italiaanse fabrikant Fiorini. Deze doorstroommodule levert SWW met beperkte kalkvorming aan de temperatuur die de gebruiker wenst. Het sanitair water aan 48°C, voedt vervolgens twee buffervaten van het merk Cordivari van elk 2000 liter, die zijn aangesloten op een warmtepomp. Deze aanvullende voorverwarming met warmtepomp zorgt voor sanitair warm water van 55°C. Ten slotte komen we bij de derde fase, namelijk

Het dak van de gevangenis is uitgerust met 16 thermische zonnepanelen van 10m² elk.

TECHNIEK - VERWARMING

046

Een laadmodule zorgt voor een gestratificeerde oplading aan een geregelde snelheid van de buffervaten op zonne-energie voor SWW.

de naverwarming door de ketels. De twee laatste buffervaten –van 1500 liter en ook van het merk Cordivari – zijn verbonden met de verwarmingsketel via een platenwarmtewisselaar. In de zomer, wanneer de warmtebehoefte minder groot is, schakelt men de grote ketels uit en neemt een De installatie maakt ook gebruik van een warmtekrachtkopkleine Remeha Quinta Pro 65 gaspeling die voornamelijk ‘s nachts werkt wanneer de vraag naar warmte minder is. wandketel de bijverwarming over. Het SWW in deze twee laatste noverende eigenschappen. Bovendien heeft buffervaten heeft een temperatuur van 65°C Thema vertrouwensrelaties met haar fabri– 70°C. Wekelijks voert men een anti-legiokanten opgebouwd en beschikt het over een nellabehandeling uit via de ketel, de enige onberispelijke klantendienst. Dit familiebeinstallatie die voldoende hoge temperaturen drijf met een twintigtal medewerkers werkt kan garanderen om elk risico op bacteriegroei met een commercieel team voor advies en te voorkomen. begeleiding bij de productkeuze en met een technisch team dat 24 op 24 ter beschikThema, de projectcoördinator king staat voor elke vorm van begeleiding, Bij dit soort complexe installaties, met een interventies of herstellingen. Bij de dienst na combinatie van talrijke en uiteenlopende apverkoop hoort ook een grote stock aan onderparaten, bestaat de hoofdopdracht van de delen voor zowat elk product uit het gamma. firma Thema erin om het geheel te coördineIn het opleidingscentrum kunnen klanten de ren, onder andere door ervoor te zorgen dat evolutie van de verwarmingstechnieken op de de verschillende leveranciers perfect samen voet kunnen volgen. Als compact familiebewerken. Dankzij haar 25-jarige ervaring in de drijf kan Thema snel inspelen op de vragen sector heeft Thema een expertise verworven van haar klanten. Thema is als invoerder en in verwarmingstechnieken. Het bedrijf biedt ontwikkelaar van thermische oplossingen een compleet productgamma aan, stuk voor actief in heel België en het Groothertogdom stuk gekozen omwille van de kwaliteit en in-

Luxemburg. Het bedrijf richt zich vooral op complexe technieken, hoofdzakelijk voor installaties van middelgrote en grote capaciteit. (Door Michel Hanoulle)

www. ??

Projectpartners: Thema: Studie voor de optimalisering en integratie van de systemen, levering van de installaties, dienst na verkoop Druart: plaatsing. TPF: studiebureau. Fexim – Groep Eiffage: onderhoud.

DE ONDERNEMING

AVEC VOUS DE A À

zen

Depuis 60 ans, nous vous accompagnons de A à Zen, parce que votre satisfaction est notre vocation. Nous vous offrons une prise en charge personnalisée ainsi qu’un large assortiment de produits de qualité. La relation de proximité que vous entretenez avec votre conseiller Induscabel vous garantit le meilleur service en magasin. Nos bureaux d’étude vous aident également à analyser, calculer et optimiser vos projets d’installation. Visitez sans tarder notre site internet ou l’un de nos 7 magasins.

pro.induscabel.be BRAINE L’ALLEUD • CUESMES • FROYENNES • GHISLENGHIEN • JUMET • LA LOUVIÈRE • LOVERVAL

TECHNIEK - VERWARMING

048

Nuon’s reusachtige warmtebuffer opent perspectieven

uon heeft twee warmte-krachtcentrales in het Nederlandse Diemen. Het bouwt daar nu ook een warmtebuffer. Daarmee wil de firma stadswarmte opslaan om haar centrales efficiënter te gebruiken. De buffer is met zijn vijftig meter de hoogste in Nederland.

Bij de productie van elektriciteit ontstaat restwarmte. Warmte-krachtcentrales zijn bijzonder: ze produceren niet alleen elektriciteit, maar zorgen tegelijk dat de warmte nuttig te gebruiken is. Energiebedrijf Nuon heeft twee dergelijke centrales in het Nederlandse Diemen: Diemen 33 en 34. Diemen 33 heeft een elektrisch vermogen van 266 MW, Diemen 34 van 485 MW. Het thermische vermogen van Diemen 33 is 180 MW, van Diemen 34 is dat 260 MW. Vooral het totaal energetische rendement van Diemen 34 is verrassend hoog: 85%, terwijl het gemiddelde rendement van een Nederlandse centrale slechts 40% is.

Groeiend warmtenet De warmte van de centrales wordt immers nuttig gebruikt in warmtenetten. Dat gaat via pijpleidingen; in 2012 nam Nuon er een van 8,5 km in gebruik. Die ligt 1,5 meter diep onder de bodem van het IJmeer. Aan de andere kant van dat meer komt de leiding uit in het warmteoverdrachtstation van Almere, het grootste van Nederland. Het warme water dat circuleert in de transportleiding, draagt in het station zijn warmte over aan Almere’s stadswarmtenet. Nuon legt gaandeweg steeds meer warmteleidingen aan. Intussen geven beide centrales samen warmte aan 75.000 huishoudens in Amsterdam Zuidoost, IJburg, Almere en Amstelveen.

Meedogenloze concurrentie Vandaag moet Nuon de centrales continu laten draaien om warmte te kunnen leveren. Ze draaien dus ook als er geen vraag naar elektriciteit is. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer Duitse, zwaar gesubsidieerde duurzame stroom op de Nederlandse markt komt, of wanneer steenkoolcentrales kunnen profiteren van extreem lage brandstofprijzen. Op die ogenblikken brengt de Diemense elektriciteit niets op. De stroom is dan eigenlijk stroom een ‘bijproduct’ van de warmte, en dat is een dure kwestie. Een hogere efficiëntie kan soelaas brengen. Om die te bereiken, bouwt Nuon een warmtebuffer.

DE ONDERNEMING

049

TECHNIEK - VERWARMING

Nieuwe mogelijkheden Op achttien december bereikte de buffer zijn hoogste punt: 50 meter. Met een doorsnede van 25 meter zal de uiteindelijk 22 miljoen liter water bevatten. Dat volume wordt opgewarmd tot 125°C. Dat is anders dan bij conventionele buffers, waar het water onder de 100°C blijft. Om te voorkomen dat het water gaat koken, is de druk 2,3 maal hoger dan in de open lucht. De stalen wand is 37 millimeter dik. Rondom de tank wordt een 50 centimeter dikke isolatielaag aangebracht om warmteverlies te voorkomen.

De warmtebuffer bevat 22 miljoen liter water aan 125 °C.

Doorgaans werkt de warmte-krachtcentrale overdag, zodat de buffer wordt opgeladen. In de zomer kan de buffer 8 tot 16 uur warmte leveren. Nuon hoopt zelfs er af en toe een volledig weekend mee rond te komen. Ondertussen kunnen de centrales uitgeschakeld blijven, als er geen stroomvraag is.

Toekomstmuziek Naar verwachting neemt Nuon de warmtebuffer eind 2015 in gebruik. Op termijn zijn er nog meer mogelijkheden om warmte op te slaan. Zo is er Nuon’s Zoneiland in Almere, met 7.000 m2 een van de grootste zonnecol-

DE ONDERNEMING

Maar de buffer is ook bruikbaar als de vraag naar elektriciteit bijzonder groot is, bijvoorbeeld als er geen wind is, waardoor er veel minder groene stroom geproduceerd wordt. Gascentrales, zoals in Diemen, kunnen daar snel op inspelen. Op dat ogenblik wordt er meer warmte geproduceerd dan nodig, die dan in de buffer kan worden opgeslagen.

lectorenvelden in de wereld. De 9.750 Gigajoule energie per jaar wordt gebruikt voor verwarming en SWW. Die energie kan ook gebufferd worden. Verder kan in de toekomst elektriciteit van windturbines en fotovoltaïsche zonnepanelen opgeslagen worden als warmte (‘power-to-heat’). Dat belooft. (Door Koen Vandepopuliere)

www.nuon.be

Krijg het niet te warm van je verwarmingsfactuur.

Dankzij de Warmtecheque van Mazout haal je nu extra voordelig een nieuwe Optimaz of Optimaz-elite installatie in huis. Zo bespaar je vandaag meteen een pak centen op jouw investeringskost. En je kan er zeker van zijn dat je energieverbruik morgen een stuk lager zal zijn. Ontdek onze actie en download je Warmtecheque op www.warmtecheque.be

Kijk maar op www.warmtecheque.be Warm voor de toekomst

051

TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

DEEL 1 Micro-warmtepompen in hybride lage-temperatuur warmtenetconcepten Door Krijn Braber (Infinitus Energy Solutions), Charles Geelen (Infinitus Energy Solutions) en Onno Kleefkens (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)

icrowarmtepompen kunnen een significante rol spelen in combinatie met lage-temperatuur wamtenetten, omwille van drie factoren: hoge COP’s, sterk verminderde warmteverliezen in de verdeelleidingen, en koeling in de zomer. Omdat het systeem gebruik maakt van de laagst mogelijke temperaturen voor woningverwarming werkt, zijn de transportverliezen veel lager. Dit artikel behandelt de technische en economische mogelijkheden voor een nieuw type warmtenet in de gebouwde omgeving, aan de hand van verschillende projecten waarbij een lage-temperatuur warmtenet gecombineerd wordt met micro-warmtepompen voor sanitair warm water (SWW).

Inleiding Traditionele warmtenetten hebben zeer grote energieverliezen, omdat er hoge temperaturen van 80-110°C nodig zijn om de SWW warmtewisselaars bij de eindgebruikers te voeden. Deze hoge temperaturen moeten constant (8760 uur per jaar) aangehouden worden om legionellavrij SWW te kunnen produceren, ook in de zomer wanneer er geen woningverwarming nodig is. Warmteverliezen van meer dan 30% in het systeem zijn dan ook courant. Als het warmtenet echter alleen maar woningverwarming hoeft te leveren, kan men het regime laten dalen, waardoor de verliezen verwaarloosbaar worden. De SWW productie voor de eindgebruiker gebeurt dan door middel van een individuele micro-warmtepomp met een boiler, die het lage-temperatuur warmtenet als warmtebron gebruikt. In de winter wordt het water voorverwarmd door het warmtenet, waarbij de retour van de vloerverwarming dient als bron voor de warmtepomp. In de zomer kan men warmte aan de woning onttrekken via de vloer tijdens de SWW productie. Het koelvermogen blijft wel beperkt, maar kan volstaan voor een gematigde Nederlandse zomer. Een andere mogelijkheid is om verschillende buffervaten op de warmtepomp aan te sluiten, een voor warmte en een voor koude (optioneel). Het comfort is dan een functie van de inhoud van het buffervat. DE ONDERNEMING

Lage-temperatuur warmtenetten kunnen een brede waaier van warmtebronnen gebruiken, zoals afvalwarmte uit de industrie of van elektriciteitscentrales, ondiepe geothermie met een warmtepomp, of zonnethermie. Het hybride warmtenet kan gebruik maken van afvalwarmte aan 40-45°C. Die warmtestroom kan direct gebruikt worden om vloerverwarming aan 35-40°C in woningen te leveren.

water toestellen ontwikkeld. Dit concept is interessant voor kleine warmtenetprojecten in gemengde wijken, waarbij kleine flatgebouwen verwarmd worden op basis van de afvalwarmte, bijvoorbeeld van een supermarkt. Een andere toepassing zijn flatgebouwen met een centrale stookplaats. Principes van een hybride warmtenet Het concept is gebaseerd op twee technologieën: industriële afvalwarmte aan (zeer) lage temperatuur voor woningverwarming, en micro-warmtepompen voor SWW (en eventueel koeling). Hiervoor wordt de term hybride warmtenet gebruikt. Het concept benut ‘echte’ afvalwarmte van de industrie, verbrandingsovens of elektriciteitscentrales; de ‘echte’ afvalwarmte van een volledig geoptimaliseerd proces bestaat uit die verliezen en emissies die niet meer gebruikt kunnen worden in het oorspronkelijk

Het principe van een lage-temperatuur warmtenet in combinatie met een warmtepomp werd getest in een pilootproject. Drie types warmtepomp werden in een laboratorium onderzocht bij verdampingstemperaturen van 20-25°C. Voorts werden deze warmtepompen geïnstalleerd in een praktijksituatie in zes woningen in Nijmegen. De toestellen werden gemonitord waarbij de aansluiting op een lage-temperatuur warmtenet gesimuleerd werd. De resultaten tonen hoge COP’s van de warmtepomp en een veelbelovende SPF. Tevens werden lessen uit de praktijk getrokken. Op basis van deze resultaten hebben verschillende fabrikanten van warmtepompen speciale waterFiguur 1: Algemeen overzicht van het regionale warmtenet Nijmegen Waalsprong

TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

Figuur 2: De delen van het hybride warmtenet in de woning.

Aangepaste warmtepompboiler

55-60°C

Vloer Verwarming

Woning

052

Warm tap water voorraad

Warmtepomp

35°C voorverwarming tapwater

38°C Afleverset 45°C ARN

proces. Traditioneel wordt die warmte afgevoerd door koeltorens of in oppervlakte- of grondwater. Het grote verschil tussen een hybride concept en een traditioneel systeem is: • 1.Veel lagere vertrek- en retourtemperaturen. Zo is er geen stoom nodig om het netwerk te voeden, wat het rendement verhoogt. • 2.Door de individuele warmtepompen in de woning is het ook mogelijk om te koelen, als bijproduct van de SWW productie. Deze combinatie maakt hybride warmtenetten flexibeler en duurzamer dan traditionele systemen. Waar traditionele warmtenetten aan 90°C of meer werken, kan een hybride warmtenet volstaan met een mediumtemperatuur van 40-45°C. Men kan ook iets grotere buisdiameters gebruiken in de verdeelinstallatie, wat pompenergie uitspaart. Het warmtenet bevoorraadt de vloerverwarming van de woningen met water aan 40°C, voor een retourtemperatuur van ongeveer 25°C. Deze warmtetoevoer gaat ook over een tweede warmtewisselaar, die het koud drinkwater voorverwarmt tot ongeveer 35°C vooraleer het in het buffervat komt. Een

Koud water

40°C Hybride warmtenet

kleine warmtepomp (1 tot 1,5 kW thermisch) warmt het water in het buffervat dan verder op tot 60°C. De laadtijd van een vat van 200 l is ongeveer 4,5 uur. De oplading kan een keer per dag gebeuren, in principe ’s avonds of ’s nachts. Dat is een aanvaardbaar comfort voor Nederlandse woningen. Bovendien beschikken de gebruikers altijd via de toevoerleiding van het warmtenet over water aan 32-35°C, ook als het buffervat uitgeput is. De warmtepomp gebruikt de retourleiding van de vloerverwarming als bron, wat een hoge COP garandeert. In de zomer, en eventueel in het tussenseizoen, kan men tijdens de oplaadcyclus van het buffervat een beperkte hoeveelheid warmte aan de woning onttrekken, voor extra thermisch comfort (via koeling). Figuur 2 toont het principeschema van de woninginstallatie. De innoverende aspecten zijn als volgt: • Toepassing van een water-water warmtepomp met een heel beperkt vermogen, die in staat is om een warmtebron van 25-40°C te benutten voor SWW productie. • Unieke combinatie van verwarming in combinatie met (beperkte) koeling in de individuele woning, zonder dat er een apart net voor koudeverdeling moet worden aangelegd.

• Erg laag verbruik van primaire energie in vergelijking met traditionele oplossingen. In het project van de Waalsprong daalde het verbruik van fossiele brandstoffen voor thermisch comfort met 75%. • Het hybride concept maakt het mogelijk om echte (industriële) afvalwarmte te benutten in de gebouwde omgeving. • Door het lage vermogen kunnen de warmtepompen werken op het standaard elektriciteitsnet. De aansluiting hoeft niet verzwaard te worden, wat soms wel nodig is voor warmtepompen voor woningverwarming. • Optimaal gebruik van de warmtebron door sturing van de warmtepompen. Overdag wordt de woning verwarmd, ’s nachts wordt er SWW geproduceerd. In de zomer kan er overdag ook gekoeld worden indien nodig. • Het sterk verschillend gebruikspatroon voor SWW en woningverwarming, evenals het grote verschil in vereist vermogen kan worden opgevangen. Verwarming gebeurt alleen in de winter, met een hoge gelijktijdigheid, en het vereist vermogen daalt naargelang de isolatie verbetert; SWW is het hele jaar door nodig, met lage gelijktijdigheid, en het vereist vermogen stijgt met de comforteisen. Bovendien worden er frequent kleine hoeveelheden getapt. DE ONDERNEMING

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

S.A. SOVAC N.V.

Victor Marchandstraat, 17 – 3090 Overijse Tel. 02/672 20 62 – Fax. 02/673 93 92 E-mail : info@sovac.be

SOVAC N.V.

Multi-Analyser K 455 De noodzakelijke meettoestellen voor de CV-installateur gebundeld in één apparaat!

Selectie van de toepassing met de draaiknop

Nazicht verbranding Meting diff. Druk Meting diff. temperatuur Uitvoeren van stabilisatie- en dichtheidstests Uitvoeren co-tests ruimtes

Victor Marchandstraat 17 - B-3090 Overijse Tel. 02/672 20 62 - Fax. 02/673 93 92 E-mail : info@sovac.be - www.sovac.be

INFO 485

adv onderneming 2014_NL_FR.indd 2

12/6/2013 9:20:50 AM

Efficiënte verwarmings -en electriciteitsoplossingen Overtuig uw klant om voor de Viessmann technologie te kiezen

De efficiënte oplossingen van Viessmann:

Viessmann Belgium b.v.b.a. · Hermesstraat 14 · 1930 Zaventem (Nossegem) info@viessmann.be

Stookolie -en gascondensatieketel

Zonneboiler pakket

Overtuig uw klant om voor de Viessmann technologie te kiezen en de waarde van zijn woning te verhogen. Investeren doet men op langere termijn in duurzame technologie en met zicht op een opbrengst. Met Viessmann kiest uw klant voor kwaliteit en betrouwbaarheid. • Een nieuwe Viessmann ketel bespaart tot 35 % op het energieverbruik • Een warmtepomp kan tot méér dan 50% besparing op het energieverbruik opleveren • Fotovoltaïsche panelen zijn een héél interessante investering Uw Viessmann technisch-commercieel afgevaardigde zal u met plezier begeleiden.

Monobloc warmtepomp

Geothermische warmtepomp

Hybride warmtepomp met gasketel en warmwaterboiler

Fotovoltaïsche zonnepanelen

Neem voor alle technische en professionele informatie een kijkje op onze website: www.viessmann.be (Login Pro)

055

TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

Tabel 1: Prestaties van micro-warmtepompen in een hybride warmtenet * Tijdens SWW productie ** In continu werking *** Concept 1 en 2 maakten gebruik van directe voorverwarming. Daardoor kunnen ze meer SWW uit het buffervat halen.

Warmtebron

COP zonder voorverwarming

COP met voorverwarming

Maximale koellast per dag

Oplagvolume (liter)

SWW productie, > 40°C met voorverwarming (liter)

Concept 1

Ventilatielucht

2,8

4,7

25-30 MJ *

285

420***

Concept 2

Retour vloerverwarming

2,2

4,0

90 MJ**

300

380***

Concept 3

Retour vloerverwarming

3,7

5,7

60-70 MJ**

150

140

Er is een groot potentieel van warmtebronnen aan lage temperatuur: zo biedt ondiepe geothermie een interessante mogelijkheid. Boren tot op maximaal 1 km is aanzienlijk goedkoper dan diepe geothermie. Het concept kan ook worden toegepast in cascade voor systemen op hogere temperatuur. De lage temperaturen betekenen ook lagere transportverliezen. In tegenstelling tot een traditioneel warmtenet kan een hybride netwerk ‘uitgeschakeld’ worden buiten het stookseizoen (ruwweg van half juni tot half september). Dat betekent 35-50% lagere transportverliezen en bespaart bovendien nog pompenergie. Resultaten van de laboratoriumtests van micro-warmtepompen Als voorbereiding op een grootschalige toepassing van een hybride warmtenet in het project Waalsprong, wilde het stadsbestuur van Nijmegen zich van de betrouwbaarheid en de prestaties van het concept vergewissen. Daarom werden drie modellen van microwarmtepompen onderworpen aan laboratoriumtests, gevolgd door een praktijktest bij zes gezinnen. Op dat ogenblik (2010) waren er echter nog onvoldoende passende waterDE ONDERNEMING

water warmtepompen op de markt. Enkele fabrikanten pasten daarom het best geschikte product verder aan zodat het in de testcampagne gebruikt kon worden. Daarbij werd onder meer de verdamperzijde gemodificeerd om warmtebronnen tot 40°C te kunnen gebruiken. Het stadsbestuur van Nijmegen koos drie systemen die door TNO getest werden, onder leiding van Infinitus. De drie hoofddoelen waren: • Proof of principle: te demonstreren dat het concept in de praktijk kon werken zoals uit de studies werd voorspeld, rekening houdend met het effect van verwarmen met afvalwarmte, koeling, en de sturing van het systeem. • Een kwantitatieve analyse van de prestaties onder verschillende gebruiksomstandigheden (in de eerste plaats zomerbedrijf met koeling, en winterbedrijf met verwarming). Men keek naar SWW comfort, tappatronen, stilstandsverliezen, rendement, oplaadtijden enzovoort. • Vergelijking van de testprestaties met de vooropgestelde waarden in de economische analyse.

De laboratoriumtesten toonden aan dat alle systeemconfiguraties konden werken in een hybride warmtenet. Twee systemen konden al aangesloten worden op de retour van de vloerverwarming, en waren in staat om koeling leveren tijdens de SWW productie. Een ervan kon bovendien ook koelen als er geen SWW nodig was, terwijl het andere eenvoudig in deze zin kon worden aangepast. Het concept met ventilatielucht als warmtebron (concept 1: lucht-water warmtepompboiler) kan de warmte van de vloerverwarming alleen indirect benutten. Voor een groter koeleffect zou het concept van de woningventilatie grondig herzien moeten worden. Daarom werd dit systeem niet toegepast in de testfase bij de zes gezinnen. De prestaties van de micro-warmtepompen staan samengevat in de volgende tabel. De prestaties, vooral van het beste systeem (nummer 3) komen goed overeen met de voorspellingen uit de studie. Er werden geen verdere optimalisaties aan de gemodificeerde systemen uitgevoerd.

La solution aux problèmes de calcaire

www.hydro-safe.be

MAISON

●

PISCINES

●

COLLECTIVITES

●

INDUSTRIES

TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

056

De ecologische oplossing voor kalkproblemen Efficiënt ongeacht: debiet, type kalk, temperatuur van de warmwatertoestellen

ELECTROMAGNETISCHE KALKNEUTRALISATOR VOORDELEN VAN HYDRO-SAFE – Samenstelling en kwaliteit van het water veranderen niet – Het water blijft in overeenstemming met de normen – Calcium en magnesium blijven in het water – Geen sanitaire controle – Geen onderhoud

GEGARANDEERD RESULTAAT Hydro-Safe voorkomt de vorming van kalksteen en herstelt de reeds aangeslagen installatie

ALNACO n.v. www.hydro-safe.be

Resultaten van de monitoring van testwoningen Voor de veldtest werd het hybride warmtenet gesimuleerd bij zes gezinnen in standaard Nederlandse woningen (drie huizen en drie appartementen in Nijmegen). Twee van de drie concepten uit de laboratoriumtest werden toegepast (concept 2 en 3). Alle testwoningen waren voorzien van vloerverwarming. De afvalwarmte van de verbrandingsoven

De oplossing voor kalkproblemen

WONINGEN ● ZWEMBADEN ● COLLECTIVITEITEN ● INDUSTRIE

werd gesimuleerd met behulp van een ketel en een buffervat, om een vertrektemperatuur van ongeveer 40°C te garanderen. Het buffervat zorgde voor de woningverwarming en de voorverwarming van het SWW door middel van een warmtewisselaar. Daarna werd het SWW naverwarmd met de warmtepomp. De regeling werd uitgebreid om koelbedrijf in de zomer mogelijk te maken. De appartementen beschikten alleen over comfortkoeling als

de warmtepompboiler oplaadde. De woningen, daarentegen, konden continu over koeling beschikken. De overtollige warmte van de warmtepomp werd in de zomer afgegeven aan het warmtenet als de warmtepompboiler volledig was opgeladen. Figuur 3 toont een van de testopstellingen. De zwarte onderdelen in de rechtse foto aan het plafond zijn de extra componenten om continu koeling te simuleren. De witte delen zijn het buffervat (links) en de condensatieketel (rechts) die de werking van het warmtenet nabootsen. Al deze onderdelen zijn uiteraard overbodig als er een echt lage-temperatuur warmtenet voorhanden is. De foto links toont de boiler met geïntegreerde micro-warmtepomp. Deel 2 volgt in de aprileditie van De Onderneming

Figuur 3: de installatie in een van de woningen

DE ONDERNEMING

100%

TEVREDENHEID of geld terug

Unieke AFC technologie

Eclipse. De énige TRV (thermostatische radiatorkraan) die het ei van een hagedis kan uitbroeden. Om het ei van een hagedis met succes uit te broeden, is er een constante en nauwkeurig geregelde temperatuur nodig. Voor een gewone radiatorkraan zou dit een bijzonder moeilijke klus zijn gelukkig hoeft ons eitje zich geen zorgen te maken! De gloednieuwe Eclipse TRV met ingebouwde constante debietregelaar zorgt immers voor een betrouwbare en gelijkmatige temperatuurregeling. De Eclipse TRV heeft nog MEER troeven: een geavanceerd hydronisch inregelsysteem dat vrijwel geruisloos werkt zodat ons breekbare eitje in alle rust kan uitgebroed worden. Onze nieuwe TRV: • is de kleinste automatische TRV die momenteel op de markt beschikbaar is • biedt een nauwkeurig inregelsysteem voor efﬁciënter gebruik van radiator en ketel • maakt afzonderlijke, ingewikkelde berekeningen overbodig • handhaaft vrijwel geruisloos het juiste debiet • wordt gesteund door onze “niet tevreden; geld terug” garantie. U stuurt het product binnen 12 maanden terug naar de verkopende partij en krijgt uw geld terug. (Zo eenvoudig is dat!)

Ontdek meer over de nieuwe Eclipse TRV van IMI Heimeier op eclipsetrv.com

Water is onze wereld. Al meer dan 140 jaar.

Wij zijn voortdurend in beweging voor u. Watts Water Technologies is als stromend water. Zelfs na 140 jaar staan we niet stil. We blijven een compleet aanbod aan hoogwaardige producten en technologische systemen ontwikkelen zodat u uw klanten een optimale kwaliteit kan leveren. Onze diepgaande expertise en continue innovatiedrang garanderen de beste oplossing voor commerciële, residentiële, industriële en openbare toepassingen. Dit maakt ons tot uw betrouwbare partner in verwarming, sanitair, instrumentatie, terugstroombeveiliging en elektronica. Neem gerust een duik in onze wereld en kijk op www.wattsindustries.be of ga naar www.waterbeveiliging.be

ElEctronics

sanitair

HVac

solar

watErbEVEiliging VoorgEïsolEErdE lEidingEn

059

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - EVENEMENTEN

Gouden Baksteen 2015 voor Marianne Thyssen Aanmoediging voor goed beleid

et de Gouden Baksteen bekroont Bouwunie, de vereniging van Vlaamse bouw-KMO’s, traditioneel de politicus of instantie die het afgelopen jaar het meest voor de bouw heeft betekent. Deze keer gooide men het over een andere boeg. Als aanmoediging voor de kersverse Europees Commissaris Marianne Thyssen werd de trofee aan haar toegekend. Bouwunie hoopt dat de Gouden Baksteen zo de eerste steen wordt van een effectief beleid tegen oneerlijke concurrentie.

De grenzen van het vrije verkeer In zijn openingstoespraak haalde Bouwunie voorzitter Filip Verkest de problemen aan waar de sector mee worstelt. Het vrije verkeer van diensten en werknemers heeft immers de deur opengezet tot allerlei misbruiken en oneerlijke concurrentie: de markt wordt overspoeld door goedkope buitenlandse firma’s en schijnzelfstandigen. De gevolgen zijn duidelijk: voor het eerst stijgt de werkgelegenheid in de bouw niet meer samen met het werkvolume. Hoewel er nog heel wat bouwactiviteit in Vlaanderen is, gingen in drie jaar tijd 9.000 jobs voor arbeiders verloren.

staten, met gepaste controle. In dit verband bevestigde ze dat registratiesystemen zoals Limosa niet strijdig zijn met de Europese regels. Verder moeten de toepassings- en handhavingsmodaliteiten van de basisrichtlijn voor het vrije verkeer van diensten herbekeken worden. De tekst werd immers opgesteld eind jaren 1990, toen de EU nog kleiner was. Bovendien is de mentaliteit gewijzigd, naarmate meer en meer lidstaten te maken hebben met negatieve gevolgen voor het maatschappelijk weefsel, hetzij door instroom van goedkope firma’s, hetzij door emigratie van gekwalificeerde krachten. Vo-

rig jaar werd een handhavingsrichtlijn voor de detacheringsregeling van kracht. Die moet een halt toeroepen aan sociale dumping en postbusfirma’s. Aan het basisprincipe van de open markt zal echtee niet getornd worden, aldus Marianne Thyssen. De commissie zal niet toegeven aan de protectionistische reflex: Europa heeft meer mobiele werknemers nodig in plaats van minder. (Door Alex Baumans)

www.?

Een dergelijke toestand is onhoudbaar. Daarom pleit Bouwunie voor het innen van de sociale zekerheid in het land van tewerkstelling, met verrekening naar het land van herkomst. Verder wijst men ook de overheden op hun verantwoordelijkheden bij het toekennen van opdrachten. In deze budgettair moeilijke tijden is het verleidelijk om met goedkope buitenlanders te werken. Tenslotte verwacht men veel van geharmoniseerde sociale zekerheid in de EU. Wat dat laatste betreft, stelt Bouwunie zijn hoop op Europees Commissaris Marianne Thyssen. Optreden tegen sociale dumping Marianne Thyssen benadrukte in elk geval dat Europa streeft naar een eerlijke concurrentie tussen de lidDE ONDERNEMING

De Gouden Baksteen werd aan Europees Commissaris Marianne Thyssen toegekend als aanmoediging voor haar beleid (v.l.n.r.) Filip Verkest (Bouwunie), Katrien Nottebaert (Wienerberger), Marianne Thyssen, Hilde Masschelein(Bouwunie), Alex Pire (Federale Verzekering).

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - WETGEVING

060

Installateur veroordeeld wegens onveilige montage

ij het installateursvak komt meer kijken dan technische kennis alleen. Er zijn ook allerhande aspecten van veiligheid en aansprakelijkheid. Zo is een vakman die een gasinstallatie aanlegt, verantwoordelijk voor de goede werking ervan, en moet hij ervoor zorgen dat die geen gevaar oplevert voor de gebruiker. Schiet hij hierin tekort, dan kan dat zware gevolgen hebben, zoals blijkt uit dit praktijkgeval, waarbij een installateur voor het gerecht werd gedaagd.

gebrek aan voorzorg en voorzichtigheid aan de dag gelegd. In dit geval dwingt de professionele voorzichtigheidsplicht de vakman om te controleren of voldoende trek was in het rookkanaal en of de rookgassen van het gastoestel naar buiten werden geleid.

Koolmonoxide (CO) molecule

Een dodelijk slachtoffer De aanleiding voor de klacht was een dodelijk ongeval, veroorzaakt door CO-vergiftiging door een slecht werkende gasgeiser in een huurwoning. Zowel de verhuurder, als de installateur die het toestel heeft geplaatst, werden voor onopzettelijke doding vervolgd en ook veroordeeld. De installatie werd gebrekkig bevonden aangezien het toestel slecht was onderhouden, maar bovenal omdat het onveilig werd geplaatst. Er werd immers geen enkele verluchting voorzien, terwijl de rookgasafvoer niet in contact stond met de buitenlucht. Hoewel de huurders en verhuurders hier allen van op de hoogte waren, wordt de aansprakelijkheid ook bij de installateur gelegd. Als gespecialiseerd vakman moet hij de regels van de kunst toepassen met betrekking tot de plaatsing van dergelijke gastoestellen. Indien hij een onveilige installatie aflevert en dit aanleiding geeft tot de dood van een persoon, of eender welke andere soort schade, dan heeft hij een

Informatie verstrekken is onvoldoende Hoewel de installateur geen opdracht had gekregen om een rookgasafvoerbuis naar buiten te installeren, en hij de verhuurders van het bestaande gevaar heeft geïnformeerd, blijft hij verantwoordelijk voor de eigen tekortkomingen. Als installateur moet men zich steeds gedragen als een vooruitziende vakman; het louter verstrekken van informatie is niet voldoende. Een installateur mag geen onveilige situaties creëren of laten bestaan. Hij heeft als professional de kennis en de plicht om de situatie te beoordelen en indien nodig te verhelpen. Een afwachtende houding waarbij hij het probleem van zich afschuift, zelfs al licht hij de gebruikers in, stemt niet overeen met de professionaliteit en verantwoordelijkheid van de installateur Hij moet proactief optreden door de gebrekkige installatie te verzegelen en ieder gebruik ervan te verbieden totdat de installatie op een veilige wijze kan functioneren. De vakman draagt de verantwoordelijkheid, dus hij is de baas over het gebruik van het geïnstalleerde toestel. De rechter oordeelde dan ook

dat de installateur mee verantwoordelijk was voor het sterfgeval, en legde hem op om 50.000 euro schadevergoeding te betalen aan de nabestaanden van het slachtoffer. Door Alexander Cafmeyer (advocaat)

Bouwunie bepleit maatregelen tegen CO vergiftiging Installateurs CV merken op dat een aantal particulieren het verplicht onderhoud van de verwarmingsinstallatie uitstellen, waarschijnlijk onder druk van de crisis. Nochtans is een jaarlijks onderhoud verplicht voor wie op stookolie, steenkool of hout stookt. Bij die gelegenheid zal de vakman ook nagaan of de luchttoevoer en rookgasafvoer naar behoren zijn, zodat er geen gevaar is voor CO vergiftiging. De vakvereniging Bouwunie Technieken benadrukt dan ook de noodzaak om een verwarmingstoestel correct te onderhouden. De vereniging is daarom ook een voorstander van de uitbreiding van de onderhoudsplicht naar individuele kachels en badverwarmers. Deze toestellen vallen nu buiten deze regeling, hoewel ze het grootste gevaar voor CO vergiftiging vertegenwoordigen. Bouwunie raadt dan ook iedereen die nog met individuele toestellen verwarmt, aan om over te schakelen op centrale verwarming. In dat geval kan men trouwens rekenen op diverse steunmaatregelen.

DE ONDERNEMING

100% Hernieuwbare energie, 70% energiebesparing Remeha introduceert de Remeha Neptuna: de gloednieuwe spilt-unit warmtepomp die optimaal gebruik maakt van lucht als hernieuwbare energiebron.

Waarom de Remeha Neptuna? Geruisloze werking: slechts 36 dBA, veel stiller dan de gebruikelijke huishoudtoestellen Hoge prestaties: verkrijgbaar met een vermogen van 4kW tot 27kW Bedrijfszekerheid tot een temperatuur van maar liefst -20°C met een COP tot 4,2 (bij A7/W35) Capaciteit voor de verwarming van waterboilers met grote inhoud Modulerende compressor met Inverter functie waardoor de warmtepomp kan moduleren, dit tot 30% van hun maximale vermogen. Als gevolg: besparing tot 30% extra op je energiekosten ten opzichte van een traditionele warmtepomp De power receiver zorgt voor een behoud van vermogen en temperatuur, zelfs bij lagere buitentemperaturen. Vertrekwatertemperaturen tot 60°C zijn hierdoor mogelijk.

Koralenhoeve 10, 2160 Wommelgem Chaussée de Tubize 487, 1420 Braine l’Alleud

PRODUCT NEWS

062

Zelfreinigende filter Een van de talrijke nieuwigheden van Sovac is de zelfreinigende magnetische filter voor hydraulische leidingen Safecleaner. Deze verwijdert alle onzuiverheden en metaalresten. De Safecleaner is ontworpen om geplaatst te worden op verticale, horizontale of diagonale leidingen. Dankzij deze filter gaan ketels en radiatoren langer mee. Dit model onderscheidt zich door de grote filterkamer (500 ml). Dankzij de geringe afmetingen kunnen de hulpstoffen bovendien gemakkelijk gedoseerd worden. De Safecleaner kan gebruikt worden met glycol en water.

Veelzijdige warmtepompen De nieuwe generatie compacte luchtwaterwarmtepompen LG-Therma V kan even goed instaan voor verwarming als voor airconditioning of de productie van sanitair warm water, al dan niet ondersteund door zonnepanelen. Deze warmtepompen hebben bovendien een hoog rendement en zijn erg gemakkelijk te plaatsen, zowel in nieuwbouw als renovatie. In nieuwe gebouwen kunnen de Therma V warmtepompn van LG best gebruikt worden in combinatie met lagetemperatuurvloerverwarming. Bij renovatie is het dan weer beter de warmtepompen aan te sluiten op radiatoren of ventiloconvectoren met een watertemperatuur van ten hoogste 58 °C.

www.thermocomfort.be

www.sovac.be

Waterzuivering

Inkortbare douchegoot Er is nu ook een variant van de Viega Advantix Vario inkortbare douchegoot voor inloopdouches in renovatie. Het grote probleem in bestaande situaties is om een afdoende afvoer te verzekeren met de beperkte beschikbare inbouwhoogte. De nieuwe Advantix Vario heeft een inbouwhoogte van slechts 70 mm, en kan ook in een hoek, in U of extra lang geplaatst worden. Het design zorgt voor hoge stroomsnelheden, waardoor de Advantix Vario grotendeels zelfreinigend werkt. De speciale flens garandeert een waterdichte aansluiting op de dekvloer. Viega levert ook een tegelzetterset, met tegelhulp, afdichtingstape, lijm en installatie-instructies.

Omdat bronwater wel eens verontreinigd kan zijn door ijzer, mangaan of waterstofsulfide, heeft Erie Water Treatment de O2xydizer uitgebracht. Dit waterbehandelingstoestel haalt de vervuiling uit het water tot een maximum van 15 mg/l voor Fe 2+, 2 mg/l voor Mn 2+ en 5 mg/l voor H2S. Het is een eenvoudig toestel, met een enkele tank, en geen externe beluchters, injectoren of compressoren. Er is evenmin behoefte aan chemicaliën voor regeneratie.

www.eriewatertreatment.com

www.viega.be

Montagsysteem voor zonnepanelen PV-panelen op daken bevestigen, gaat nu een stuk vlotter dankzij Flamco Falx. Dit lichtgewicht montagesysteem voor zonnepanelen bestaat uit drie onderdelen: een montageblok, een rail, en een clip om het paneel te bevestigen. Het uitgekiend aerodynamisch ontwerp zorgt ervoor dat de panelen ook bij harde wind op hun plaats blijven, zodat er minder ballast nodig is. Bovendien is er een ventilatie aan alle zijden en een actieve convectiewerking, zodat de PV-panelen niet te warm worden. Flamco Falx is geschikt voor PV-panelen van de alle vooraanstaande constructeurs in vrijwel elke gangbare maat.

www.flamcogroup.com

Split warmtepompconcepte Het Duale lucht-water warmtepompconcept van Alpha-InnoTec bestaat uit een lucht-water Duaal LWD warmtepomp voor buitenopstelling en een Duaal HTD Hydrauliktower hydraulische module voor binnenopstelling. De warmtepomp werkt op het natuurlijke koelmiddel R290 (propaan) en is bijzonder stil met 45 dB(A). Het is beschikbaar in verwarmingsvermogens van 5,4 kW en 7,4 kW (A2/W35). De vertrektemperatuur gaat tot 70°C. Er is ook een omkeerbare versie, met koelvermogens van 7,9 kW en 11,1 kW (A27/W18). De hydraulische module omvat een boiler (185 l), een buffervat voor de verwarming en een regeling, op slechts een halve vierkante meter vloeroppervlak.

www.nathan.be

DE ONDERNEMING

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

Onze koppelingssystemen

Professionele koppelingen voor een snellere, meer betrouwbare en competitieve indienststelling. Het Comap Multiconnect assortiment is zonder twijfel één van de breedste gamma’s op de markt, zowel in pers- als pushkoppeling. In nieuwbouw en renovatie zijn de 4 productlijnen complementair om de meest efficiënte systemen te installeren en dit voor al uw projecten!

V-profiel perskoppelingen met Visucontrol® voor metaalbuizen (koper, inox en staalverzinkt).

M-profiel perskoppelingen en buizen (koper, inox en staalverzinkt).

Buissystemen en perskoppelingen met Visucontrol® voor Multiskin en Pex buizen.

Push fitting voor koper, kunststof en staalverzinkte buizen.

scanner

bestel in een knip

nachtkluis

afhalen 24u op 24 & 7 dagen op 7

verpakkingskorting delen in voordelen

www.desco.be COMAP BELUX

Alsembergsesteenweg 454 – B-1653 DWORP info@comap.be – www.comap.be

NL - 2014-lEntreprise de ondernerming-demi page FR.indd 1

wijnegem  aalst  antwerpen  brugge  dendermonde  diest  dison  gent  grivegnée  habay  kuurne  lier  lummen  mechelen  rocourt  stavelot  temse  turnhout

19/02/2014 12:40:51 adv onderneming 2014_NL_FR.indd 3

12/6/2013 9:21:17 AM

PROJECT

064

Kleine maar krachtige batterijen Voor het 10,8 Volt gamma van draadloos gereedschap brengt Bosch Power Tools compacte 2,5 Ah accu’s uit. Ze zijn even groot als de bestaande 2,0 Ah accu’s en wegen nauwelijks meer (185 gram). Dat geeft hen een uitzonderlijke energiedichtheid in verhouding tot hun gewicht. De langere looptijd zorgt voor meer productiviteit op de werf. De oplaadtijd (met de AL 1130 CV Professional) bedraagt 60 minuten. Bovendien zijn ze compatibel met alle machines uit de 10,8 V klasse. Dat gamma bestaat nu uit 26 machines, en zal nog uitbreiden.

www.bosch-pt.com/be

Une gamme étendue de circulateurs à hauts rendements disponible. Pour plus d’info, contactez votre grossiste ou Aubia Tel. 068 55 13 28 | mail : info@aubia.be

DE ONDERNEMING

065

PRODUCT NEWS

Radiatoren met hoge afgifte Bij het ontwerp van de nieuwe Topazradiator van Quinn Radiators stond het doel voorop om de hoogst mogelijke warmte-emissie te garanderen. De Topaz is beschikbaar in enkele of dubbele versie. In de enkele versies zijn er vijf hoogtes beschikbaar (7701995 mm) en zeven lengtes (4001000 mm). De dubbele versie is verkrijgbaar in vier hoogtes (1190-1995 mm) en dezelfde zeven lengtes. Beide modellen zijn uitsluitend te verkrijgen in RAL 9016 (wit).

Micro-WKK Met de EnerTwin, een micro-warmtekrachtkoppelingsysteem, kun je gelijktijdig je woning verwarmen en elektriciteit opwekken. De EnerTwin onderscheidt zich van klassieke systemen door het gebruik van een kleine turbine in de plaats van een Stirlingmotor. Dat is niet alleen efficiënter maar ook minder duur. Bij 240.000 tpm produceert de generator elektriciteit die omgezet wordt in 230V/50Hz voor netaansluiting. De warme gassen van de turbine worden door de warmtewisselaar gestuurd om het water van de verwarmingskring en/of het sanitair water te verwarmen. Voor 15 kW warmte produceert de EnerTwin 3 kW elektriciteit.

wwww.enertwin.com

Zuinige spoelbak

www.quinn-radiators.net

Reginox verkoopt spoelbakken uit roestvrij staal in meer dan 50 landen. Kwaliteit, design en innovatie komen op de eerste plaats voor deze fabrikant. Reginox garandeert een lange levensduur voor al zijn producten. De nieuwste creatie van deze firma is de vierkante spoelbak Niagara met verschillende niveaus. Hierdoor kan bij het afwassen behoorlijk wat water bespaard worden. Dat is goed voor de portemonnee en goed voor het milieu. www.reginox.be

Aangeblazen inbouwhaarden De firma Dik Geurts, specialist in houtkachels en houthaarden, komt op de markt met een reeks inbouwhaarden met ventilator. De Instyle en Prostyle inzet- en inbouwhaarden omvatten verschillende modellen (600 V, 700 V, 800, 800 V, 1000 en 1000 V). De V-reeks (met ingebouwde ventilator) is beschikbaar in twee stijlen: Classic Line of Modern Line. De kaders en de ventilators zijn onderhoudsvriendelijk. Deze modellen met ventilator produceren een aangename warmeluchtstroom en verwarmen de ruimte snel. De ventilators hebben een 12 V-aansluiting met een speciale adaptor. Ze kunnen ingesteld worden op 4 verschillende standen of snelheden.

www.dikgeurts.be

Innoverend sanitairmateriaal In een moderne badkamer komen design en comfort op de eerste plaats. Riho, een fabrikant van een gamma solid surface-baden, heeft dat goed begrepen. Solid surface is een materiaal waaruit baden met een dunne wand vervaardigd kunnen worden, maar dat ook geschikt is voor minimalistische wastafels. Dit materiaal kent steeds meer succes. Riho heeft diverse nieuwe baden in solid surface, zoals de Burgos (foto) en Tarragona. Bijzonder aan deze modellen is de functionele bergruimte aan een van de zijden van het bad. Riho heeft ook een rechthoekig bad, Madrid, en een heel assortiment toebehoren.

www.riho.com

Compacte platenwisselaar Met de T8 platenwisselaar combineert Alfa Laval hoge prestaties met compacte afmetingen, dankzij diverse innovaties. Zo is er de CurveFlow distributiezone voor een betere vloeistofverdeling en meer beschikbare drukval voor het warmtewisseloppervlak. Daardoor zijn er minder platen nodig, wat het toestel compacter en onderhoudsvriendelijker maakt. Montage gaat gemakkelijk, dankzij het lijmvrije ClipGrip systeem. Het hoekgeleidingsontwerp zorgt er ook voor dat het platenpakket in de T8 steeds uitgelijnd is, ongeacht het aantal platen. www.alfalaval.com

DE ONDERNEMING

KERNCIJFERS

Loonschaal geldig vanaf 01.10.2014 Kwalificatie

Verhoging t.o.v. vorig trimester

Nieuw bruto uurloon €

Categorie I

+0,023

13,379

Categorie I A

+0,024

14,045

Categorie II

+0,024

14,261

Categorie II A

+0,025

14,973

Categorie III

+0,026

15,168

Categorie IV

+0,027

16,099

De peterschapsregeling Contracten afgesloten vanaf 01.07.2005 Maand 1-6

€ 12,135

Maand 7-12

€ 12,536

Maand > 12

€ 12,937

Vergoedingen voor industriële leerlingen (contracten afgesloten na 01.12.2012) 1) Jongerenleerlingwezen Leeftijd

Arbeiders met bijzondere kwalificatie Categorie

Bijslag

Totaal €

1e meestergast

+0,033

19,319

+0,029

16,685

+0,030

17,709

(cf. chapitre 10 CCT/L’entreprise N° 639)

1e ploegbaas A CAO van 17.05.1990 : 0,542

(cf. chapitre 10 CCT/L’entreprise N° 639)

1e ploegbaas B (Hfst. 10 CAO/De Onderneming nr. 639)

Bijzondere, ongezonde, hinderlijke of lastige werken

Leervergoeding 1e maand €

Overige maanden €

15 jaar

320,40

480,60

16 jaar

350,50

525,70

17 jaar

380,50

570,70

18 jaar

410,50

615,80

19 jaar

440,60

660,90

20 jaar

470,60

705,90

21 en meer

500,70

751,00

2) Bouwleerlingwezen Leeftijd

Kost en huisvesting Vanaf 31.03.2014

066

Vergoeding €

Maaltijd:

26,11

Huisvesting:

12,47

Totaal:

38,58

Leervergoeding 1e maand €

Overige maanden €

18 jaar

410,50

615,80

19 jaar

440,60

660,90

20 jaar

470,60

705,90

21 en meer

500,70

751,00

Barema jonge arbeiders Contracten afgesloten tot 30.06.2005. Voor arbeiders jonger dan 21 jaar, voor 1 juli 2005 in dienst getreden.

Categorie

Facturatiebijslagen

Omschrijving

Categorie

Bijslag

Leidekkers

+10%

Meestergasten Ploegbazen Baas die werkelijk een prestatie levert

loon 2e graad +20%

III

Zonder vakopleiding

Met succes voltooid: - 2e graad technisch onderwijs of buitengewoon sec. onderwijs - stage in de instustrie of ondernemersopleiding - opleiding erkend door het Fonds voor vakopleiding

Diploma behaald van: - technisch secundair onderwijs - beroeps secundair onderwijs - vierde jaar buitengewoon secundair onderwijs

15 jaar

€ 7,225

17 jaar

€ 11,238

15 jaar en 6 maanden

€ 7,894

17 jaar en 6 maanden

€ 12,576

16 jaar

€ 8,563

18 jaar

€13,379

16 jaar en 6 maanden

€ 9,900

DE ONDERNEMING

BLIJF OP DE HOOGTE! ONTVANG DE ONDERNEMING 10x PER JAAR ... EN BLIJF OP DE HOOGTE!

EEN ABONNEMENT VERZEKERT JE VAN: • De ontvangst van de 10 nummers per jaar • Een persoonlijke en geprivilegieerde toegang tot de site www.deonderneming.be

R JA E P S R E UMM

MET MEER DAN 1000 PAGINA’S INFORMATIE PER JAAR BLIJF JE OP DE HOOGTE VAN: • De nieuwe producten • De evenementen in je sector • De nieuwe technieken • De initiatieven en publicitaire acties van je leveranciers • De kerncijfers van je beroep: salarissen, waarden van S, diverse indexen ...

EEN PERMANENT ARCHIEF VAN ALLE ARTIKELS BLIJFT OP DE SITE WWW.DEONDERNEMING.BE ALTIJD EN OVERAL TER BESCHIKKING

7 3 € VOOR

10 N

JA, ik wens een abonnement op De Onderneming voor de prijs van: q 37€ voor 1 jaar (10 nummers) q 70€ voor 2 jaar (20 nummers) Ik betaal vandaag het aangegeven bedrag op het rekeningnummer ING IBAN BE55 3630 4404 2044 van Distrigraph sprl, uitgever van het tijdschrift, en ik ontvang binnen een termijn van twee weken mijn eerste nummer. Fax of mail dit formulier naar 02 340 76 99 of naar J.Lagneaux@distrigraph.com. Of vraag uw abonnement aan via www.deonderneming.be Verzend mijn magazine naar: Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van .................................................................................................. E-mail................................................................................................................................................................................................................................ Straat .......................................................................................................................................................................... bus ............................................... Gemeente ..............................................................................................Land................................................................................................................... Ik wens een factuur(*) te ontvangen op het volgende adres: Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van .................................................................................................. E-mail................................................................................................................................................................................................................................ Straat .......................................................................................................................................................................... bus ............................................... Gemeente ..............................................................................................Land................................................................................................................... BTW nr .............................................................................................................................................................................................................................. (*) De factuur zal worden verzonden per e-mail.

DE ONDERNEMING Maandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie

KERNCIJFERS

068

Gezondheidsindex Waarden van ‘S’ op 01.04.2014 Categorieën

2013=100

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Offertes voor 11.07.1981

30,291

31,206

31,207

29,167

30,081

30,083

Offertes voor 11.06.2007

30,139

31,049

31,051

29,020

29,930

29,932

Waarden van ‘S’ op 01.07.2014 Categorieën

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Offertes voor 11.07.1981

30,343

31,258

31,259

29,216

30,131

30,132

Offertes voor 11.06.2007

30,191

31,101

31,102

29,069

29,980

29,981

Sociale lasten op 01.10.2012 Categorieën

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Offertes voor 11.07.1981

106,36

113,10

113,11

98,65

105,39

105,40

Offertes voor 11.06.2007

106,33

113,07

113,09

98,62

105,36

105,38

Sociale lasten op 01.02.2014 Categorieën

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Offertes voor 11.07.1981

106,36

113,10

113,11

98,65

105,39

105,40

Offertes voor 11.06.2007

106,04

112,27

112,28

98,39

104,62

104,63

2004=100

1996=100

2015

Gez. index

Index

Gez index

Index

Gez index

Index

Jan

100,61

99,85

121,54

122,22

138,24

140,46

2014

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Dec

100,40

99,09

121,25

122,51

137,95

140,64

Nov

100,28

100,09

121,11

122,51

137,78

140,80

Okt

100,28

100,22

121,11

122,67

137,78

140,98

Sept

100,06

100,09

120,84

122,51

137,48

140,80

Aug

100,12

100,17

120,91

122,61

137,56

140,91

Jul

100,46

100,55

121,33

123,07

138,03

141,44

Jun

100,34

100,38

121,18

122,87

137,87

141,20

Mei

100,29

100,30

121,12

122,27

137,80

141,09

Apr

100,44

100,41

121,30

122,90

138,00

141,25

Mrt

100,79

100,72

121,72

123,28

138,49

141,68

Feb

100,75

100,66

121,68

123,21

138,43

141,60

Jan

100,60

100,50

121,49

123,01

138,22

141,37

2013

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Dec

121,27

122,84

137,97

141,18

Nov

121,12

122,64

137,80

140,95

Okt

120,99

122,56

137,65

140,86

Sept

120,81

122,65

137,45

140,96

Aug

120,89

122,58

137,54

140,88

Jul

121,06

122,60

137,73

140,97

Jun

121,01

122,53

137,32

140,82

Mai

120,81

122,32

137,11

140,58

Apr

120,49

122,14

137,08

140,38

Mrt

120,50

122,19

137,09

140,43

Indexcijfer bouwmaterialen Aanbestedingen na 01.11.1971

Kilometervergoeding 01.07.2013 - 30.06.2014

€ 0,3461/km

01.07.2014 - 30.06.2015

€ 0,3468/km

2011

2012

2013

2014

2015

Jan

7454

7466

7380

7260

Feb

7457

7487

7362

7245

Mrt

7460

7502

7314

7181

Apr

7437

7483

7238

7199

Mei

7431

7461

7198

7191

Jun

7460

7386

7161

7196

Jul

7481

7381

7184

7226

Aug

7395

7411

7286

7250

Sept

7371

7450

7296

7269

Okt

7333

7417

7269

7242

Nov

7361

7381

7235

7189

Dec

7398

7376

7249

7080

DE ONDERNEMING

Ré €5 d pa uctio r 2 e tir d n à livr u e

Librairie - Boekhandel

L’AÉROSOLAIRE OU LA POMPE À CHALEUR ASSISTÉE SOLAIRE

BRÛLEURS FIOUL ET GAZ

CLIMATISATION ET CONDITIONNEMENT D’AIR MODERNES PAR L’EXEMPLE

Prijs: 28,00 €

Prijs: 121,90 €

Prijs: 48,00 €

Jacques Bernier signe un nouvel ouvrage: le captage aérosolaire. Il s’agit d’un capteur atmosphérique qui permet de récupérer la chaleur solaire, la chaleur sensible et latente de l’air extérieur, l’effet du vent et celui de la pluie et du brouillard. Le but de l’aérosolaire est d’optimiser la récupération de chaleur en s’affranchissant des problèmes de dégivrage liés en hiver à la captation de l’énergie de l’air extérieur. Plusieurs technologies sont étudiées dans cet ouvrage ainsi que leurs applications et leur mode d’installation

Une édition 2015 enrichie et mise à jour de ce livre qui fait référence, rédigé par un spécialiste de la formation sur les brûleurs fioul et gaz. Cet ouvrage de 240 pages tient compte notamment des principales évolutions de la réglementation depuis la précédente version. Outre les informations nécessaires sur la technologie des brûleurs, la combustion et la nécessité de maintenir le rendement global de l’installation, l’auteur montre, avec plus de 200 photos, toutes les opérations à effectuer pas à pas sur un brûleur pour le mettre en service, pour le régler, détecter une panne ou formuler un diagnostic.

Ce livre rassemble de façon succincte la plupart des données nécessaires pour mener à bien les calculs, qu’il s’agisse des changements d’état de l’air, des débits à mettre en œuvre, ou de la diffusion de l’air.

Bekijk nu ons volledig aanbod technische boeken op www.distrigraph.com

BON DE COMMANDE - LIVRAISON GRATUITE Faxez-nous ce bon de commande au numéro +32 2 340 76 99 et vous recevrez votre commande après virement du montant indiqué sur le compte 363-0440534-97 au nom de Distrigraph sprl avec la mention ‘Commande de livres’. Nom ............................................................................................................Prénom .................................................................................................................... Adresse .......................................................................................................................................................................................................................................... E-mail ...........................................................................................................no TVA ............................................................................ Facture: oui q non q Je commande: ................................................................................................................................................................................ Prix ...................................... ....................................................................................................................................................................................... Prix ...................................... ....................................................................................................................................................................................... Prix ...................................... ma reduction .............. X € 5 Signature: ...................................................................................

Total....................................

KERNCIJFERS

Brandstof op basis van aardolie - Prijzen op 26.01.2015 Benaming

Prijs incl. BTW

c/kWh

Gasolie verwarming: meer dan 2000 liter, zonder korting, op onderwaarde

53,65 c/l

5,36

Stookolie extra: > 2000 liter

54,04 c/l

5,40

Omzettingsfactor voor verbruikersprijs van bovenwaarde naar onderwaarde Propaan in bulk (op onderwaarde): >2000 liter

0,902 43,65 c/l

Richtprijs op 26.01.2015 Koper (nieuw/100 kg) Rood (koper)/100 kg Zink (bedekking)/100 kg Lood/100 kg Messing/100 kg Aluminium/100 kg Gietijzer 2k. niet mec. (c.v., rad., edm)/ ton IJzer (badkuipen, enz.)/ton

€ 492,50 € 390,00 € 120,00 € 120,00 € 235,00 € 85,00 € 16,50 € 13,50

070

R A D S O N

P R E S E N T E E R T

TI J D VO O R E E N N I E U W E G E N E RATI E VOORJA AR 2015 W W W. R A D S O N . CO M

Chez Giacomini, vous avez l’image ET le son !

L’avertisseur de radars en image !

L’enceinte mobile au son incroyable !

NEW

Offre valable jusqu’au 30/04/2014 ou jusqu’à épuisement des stocks. Sauf omission ou erreur d’impression.

200 têtes thermostatiques = 1 Coyote S

+ 1 mois d’abonnement GRATUIT

100 têtes thermostatiques = 1 Bose SoundLink

Rendez-vous chez votre grossiste habituel pour profiter de cette action ! Giacomini Benelux s.a. • Rue Provinciale, 273 • B-1301 Bierges (Wavre) Tél. : +32 (0)10 42 06 50 • Fax : +32 (0)10 42 06 99 • info@giacomini.be • www.giacomini.be