De Onderneming 920 by De Onderneming

DE ONDERNEMING

(Foto - SAX)

Technische kennis en logistieke organisatie

Duurzame, slimme en eco-efficiënte producten

Ondernemen vanuit een visie

Periodiciteit: maandelijks I Afgiftekantoor: Oostende X ISSN 0777/6349 I P501047 I Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement I Edith Cavellstraat 88 bus 13b, 1180 Brussel

Maandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie • nr. 920 • mei 2015

Net als u, wringen wij ons in allerlei bochten om onze klanten tevreden te stellen

Om aan uw professionele noden tegemoet te komen, staan wij voor u klaar met: - meer dan 15.000 artikelen in voorraad - 100.000 referentieartikelen - een team van specialisten die u graag ontvangen en al uw vragen beantwoorden - ruime openingsuren - leveringen ook op zaterdag - 34 selfservices met selfscanning - 13 Showrooms - een website exclusief voor professionals : www.facq.be/nl/e-commerce

EEN PROFESSIONAL AAN UW ZIJDE

VOORWOORD

COLOFON De Onderneming. Vakblad voor sanitair, verwarming en klimatisatie PERIODICITEIT Maandelijks SECRETARIAAT - ABONNEMENTEN Julie Lagneaux E julie.lagneaux@distrigraph.com T 02 340 76 90 REDACTIETEAM John Lams Alex Baumans Michel Hanoulle T 02 340 76 90 | F 02 340 76 99 E redactie@deonderneming.be VORMGEVING Ruth Van Thuyne E ruth.vanthuyne@fcomedia.be RECLAME - ADVIES FCO Media Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies T 056 771310 | F 056 771311 E filip.cossement@fcomedia.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Distrigraph Filip Cossement Edith Cavellstraat 88 bus 13 1180 Brussel Version franĂ§aise: sur simple demande Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkel verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

Ecologische noodzaak en economische haalbaarheid Het Belgische woningpark is verouderd, zoveel is zeker. Om de Europese standaard te halen, is er nog een hele inhaalbeweging nodig. Gebouwen zijn een van de grote bronnen van CO2 uitstoot, en dragen zo bij tot de klimaatverandering. Het is dus nuttig en nodig om bestaande woningen te renoveren, en om nieuwbouw zo energiezuinig mogelijk uit te voeren. Daar is een hele reeks energiebesparende technieken voor nodig, van isolatie tot zonnepanelen, met balansventilatie of warmtepompen, zonder de regeling van dat alles te vergeten. Europa heeft niet gewacht op de goede wil van de bouwers: enkele jaren geleden werden er energieprestatie-eisen voor gebouwen ingevoerd, die basis vormen voor de steeds strenger wordende EPB reglementen. Het uiteindelijke doel is om nul-energie of bijna energieneutrale woningen te bouwen. Gezien de grote ecologische impact van het verouderde woningbestand, is dat een logische aanpak. De ambitie is terecht, maar is het ook in de praktijk haalbaar? In de bouwsector gaan er stemmen op tegen de constant strenger wordende energieprestatie-eisen. Deze laatste doen de prijs van woningen stijgen, zodat de groep die zich nog een woning kan veroorloven, steeds kleiner wordt. Sommigen beschuldigen de eurocraten er zelfs van om absurde eisen op te leggen, die woningen onbetaalbaar zullen maken. De financiĂŤle draagkracht van de gemiddelde Belg zal dan niet meer volstaan. Volgens sommige experts zou de invoering van alle technieken die voor energiezuinige woningen nodig zijn, zoals balansventilatie, ook de installatie van een performant regelsysteem vereisen. Dat leidt niet alleen tot bijkomende kosten, het houdt ook een andere woonbeleving in, waarbij het eerder de woning is die over het comfort beslist, en niet de bewoner. Het risico bij passiefwoningen of bijna energieneutrale gebouwen bestaat dat de gebruiker zo goed als geen controle heeft over de comfortparameters. Het is maar de vraag of de gemiddelde Belg dat wil. Bovendien hebben een aantal ingrepen erg lange terugverdientijden, wat de zaak er niet gemakkelijker op maakt. Zeker nu de banken een groter aandeel van eigen middelen vragen bij een woonfinanciering. Daartegen kan men aanvoeren dat de stijging van de woningprijzen niet te wijten is aan energieprestatienormen, maar aan andere factoren, zoals de invloed van Europese woningprijzen, of stijgende lonen en loonkost. Hoedanook, de nieuwbouwsector heeft het al moeilijk. Om die niet helemaal kopje onder te laten gaan, moet de prijs onder controle blijven, ondanks de hogere milieu-eisen. De meest redelijke oplossing zou erin bestaan om de trend naar meer energiezuinige woningen door te zetten, maar aan een tempo dat haalbaar blijft voor de gemiddelde bouwer. Een meer realistische aanpak is beter voor iedereen, en zal eveneens bijdragen om de klimaatdoelstellingen te halen.

LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS

www.deonderneming.be

DE ONDERNEMING

Michel Hanoulle Redactie

Water is onze wereld. Al meer dan 140 jaar.

Wij zijn voortdurend in beweging voor u. Watts Water Technologies is als stromend water. Zelfs na 140 jaar staan we niet stil. We blijven een compleet aanbod aan hoogwaardige producten en technologische systemen ontwikkelen zodat u uw klanten een optimale kwaliteit kan leveren. Onze diepgaande expertise en continue innovatiedrang garanderen de beste oplossing voor commerciële, residentiële, industriële en openbare toepassingen. Dit maakt ons tot uw betrouwbare partner in verwarming, sanitair, instrumentatie, terugstroombeveiliging en elektronica. Neem gerust een duik in onze wereld en kijk op www.wattsindustries.be of ga naar www.waterbeveiliging.be

ElEctronics

sanitair

HVac

solar

watErbEVEiliging VoorgEïsolEErdE lEidingEn

INHOUD

DE ONDERNEMING

VOORWOORD ACTUA AGENDA

03 06 14

TECHNIEK INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP Een gebruiksvriendelijk fittingsysteem voor grote diameters Een waaier aan innovaties

16 16 16 20

MEET- EN REGELTECHNIEK Ondernemen vanuit een visie

22 22

SANITAIR Volledige badkamers voor Grohe

25 25

VENTILATIE EN KLIMATISATIE Samenwerking tussen Duco en PXL

27 27

VERWARMING Viessmann vergroot omzet met 4% Stookolietechniek op ISH Een nieuwe stookplaats voor het Middelheim ziekenhuis Duurzame, slimme en eco-efficiĂŤnte producten Bosch Thermotechnology investeert in zijn merken Toekomstgerichte verwarming en koeling via de vloer Doorvoering van rookkanalen doorheen brandwerende wanden

31 31 33 37 43 45 48 51

WARMTEPOMPEN Warmtepompen voor appartementen

57 57

ZONNE-ENERGIE Economisch gebruik van zonne-energie in woningen

61 61

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN BEDRIJFSBEZOEK Technische kennis en logistieke organisatie

65 65 65

EVENEMENTEN Beurs, congres en panelgesprek

69 69

FEDERATIES Atic ondersteunt research in HVAC Slimme technieken voor energieneutraal wonen

70 70 72

PRODUCT NEWS KERNCIJFERS

74 78

ACTUA

Nieuw Facq Sanicenter in Halle Het 33e Sanicenter van groothandel Facq heeft in Halle zijn deuren geopend op 23 februari van dit jaar. De belangrijkste troef ervan is de toegankelijkheid. Vaklui uit het Pajottenland hebben nu een Sanicenter vlakbij. De nieuwe vestiging ligt aan de Brusselsesteenweg en beschikt over een ruime parking. Dit Sanicenter is bijna 2000 m2 groot en heeft een voorraad van 6000 artikelen. De klant kan gebruik maken van een zelfbediening en een zelfscansysteem. Bestellingen die voor 18 u. worden geplaatst, kunnen bovendien de volgende dag vanaf 7.30 in het Sanicenter van Halle opgehaald worden. Elke bestelling die voor 17 u. wordt ingevoerd, kan door Facq vanaf de volgende dag geleverd worden, thuis of op de werf (zelfs op zaterdag). Een uitstekende dienstverlening is en blijft een onbetwiste prioriteit bij Facq. Het team van vier personen wordt geleid door verantwoordelijke Frederic Janssens die meer dan dertig jaar ervaring heeft binnen de firma Facq. De groothandel staat er immers op bekwaam personeel uit eigen huis ten dienste van de klanten te stellen.

Frédéric Janssens (uiterst rechts), verantwoordelijke van het nieuwe Sanicenter Facq in Halle, samen met zijn medewerkers..

www.facq.be

Erwin Crommelynck, nieuwe algemeen directeur van Comap Belux De 47-jarige Erwin Crommelynck staat sinds maart 2015 als algemeen directeur aan het hoofd van Comap Belux. Na een opleiding talen heeft hij onder andere leidinggevende functies vervuld bij Wavin (key account manager) en Zehnder (Sales Director voor België). Hij heeft in deze ondernemingen telkens een commercieel en strategisch beleid uitgewerkt dat leidde tot een aanzienlijke omzetgroei. www.comap.be

Bijna 2000 installateurs hebben de gasopleidingen van Viega bijgewoond.

Viega Gasopleidingen Nadat in september 2014 een addendum is gepubliceerd bij de gasnorm NBN D 51-003 is de dagelijkse praktijk van de installateur grondig gewijzigd. Daarom heeft Viega zo’n 2000 Belgische installateurs uitgenodigd om bij de groothandels een gerichte opleiding te volgen over de gevolgen voor persfittingen en andere leidingsystemen. Volgens Carl Verlinden, Area Product Manager West Europa bij Viega, was de belangstelling voor deze opleidingen groot, en boden ze ook de gelegenheid om kwesties voor te leggen aan de fabrikant. Deze vragen hadden voornamelijk te maken met de plaatsing van elektriciteitskabels, ingebouwde leidingen, de overgang tussen twee verschillende materialen, de voorzorgsmaatregelen om buitenleidingen in metaal te beschermen, de wanddiktes voor gelast staal of draadfittingen in staal, enz. www.viega.be

Erwin Crommelynck

DE ONDERNEMING

Hét trefpunt HVACR! voor de HVACR registreer u vanaf juni als bezoeker op

www.climatechno.be

Mediapartners:

organisatie: FCOmedia • Boulevard des canadiens 118 B-7711 Dottignies • T +32 (0)56 77 13 10

wpac

wpp warmtepomp platform

ventibel ventibel

AEROTOP S De lucht-water warmtepomp voor een eenvoudige planning en installatie Gemakkelijk verwijderbare bekleding • Zonder bekleding weegt de AEROTOP S 60 kg minder. • Met een breedte van 740 mm, kan de AEROTOP S bijna door elke deur.

Alle modellen van de AEROTOP S hebben dezelfde behuizingen en toebehoren. Dankzij de modulerende compressor is de AEROTOP S zeer flexibel. Bovendien kan u zelf kiezen of de luchtkanalen en de hydraulica links of rechts geplaatst worden.

ELCO Belgium NV,Industrielaan, 61 - 1070 Brussel. www.elco.net

ARIANEXT COMPACT

De groene compacte en comfortabele oplossing !

Arianext Compact groepeert een warmtepomp Inverter DC in een all-in-one kolom voorzien van een hydraulische module en een opslagtank 180 liter. WP Monobloc met DC Inverter technologie : > Werking tot -20 ° C > Brede modulatie zone: optimaal comfort in tussenseizoenen Ultra-compacte binnenunit : de nieuwe markt referentie > Klein vloeroppervlak - BxDxH = 600x600x1700 mm > Alle onderdelen zijn standaard > Beschikbaar in versie : 1 zone of 2 zones voor de verwarming. Energetische High performance oplossing : Tot 70% gratis energie geleverd via de lucht voor uw verwarming en sanitair warm water

PAC C MONOBLO 4/6/8 kW

www.chaffoteaux.be

ACTUA

Ambrava verhuist naar Brecht Ambrava, invoerder voor de Benelux van de airconditioningstoestellen van Samsung, heeft zijn Belgisch hoofdkantoor van Deurne naar Brecht verhuisd. Door de groei van de voorbije jaren was het vorige gebouw te klein geworden. Het nieuwe kantoor biedt heel wat mogelijkheden voor technische en commerciële ondersteuning aan installateurs, architecten, studiebureaus en investeerders. De toonzaal en opleidingsruimte worden later in het jaar ingehuldigd. De telefoon- en faxnummers veranderen niet. Het team van commercieel directeur Piet De Paepe staat voor u klaar op de Beukenlei 50 in 2960 Brecht.

Grohe Professional Work Smarter Tour 2015 Kraanwerkfabrikant Grohe heeft vier opleggers omgebouwd tot mobiele toonzalen, om zijn nieuwigheden te kunnen tonen aan de vaklui van 17 landen in Europa. In de loop van april stopte een ervan bij een aantal Belgische groothandels. Zo konden de professionals met al hun vragen over de nieuwe technieken terecht bij de specialisten van Grohe. In de oplegger konden ze de flexibiliteit van de montageoplossingen voor inbouw testen. Tevens werden de nieuwigheden in kraanwerk voor keukens, badkamers en speciale toepassingen voorgesteld. www.grohe.com

www.samsung-klimaat.nl

Grohe heeft enkele opleggers omgebouwd tot rijdende toonzaal.

De Confederatie Bouw blijft vechten tegen sociale dumping Uit de laatste cijfers van de Nationale Bank blijkt dat de voorbije drie jaar 14.900 banen verloren zijn gegaan in de bouwsector. Robert de Mûelenaere, gedelegeerd bestuurder van de Confederatie Bouw, reageert in niet mis te verstane woorden op dit nieuws, en is er verontwaardigd over dat Europa de Belgische wet tegen fraude en tegen het misbruik van detachering wil aanvechten: “Elke dag gaan in ons land banen verloren door sociale dumping. Europa houdt vast aan regels zonder de realiteit op onze werven onder ogen te willen zien! Wij willen weten wat onze regering zal doen om de kwestie van de sociale dumping aan te pakken.” Een rondetafelconferentie georganiseerd door staatssecretaris voor Bestrijding van de sociale fraude Bart Tommelein moet tot concrete resultaten leiden. Na een klacht van de Confederatie Bouw heeft de rechtbank onlangs een onderneming veroordeeld omdat ze illegaal arbeidskrachten in ons land had tewerkgesteld. Naar aanleiding hiervan wordt momenteel een lijst opgesteld met verdachte ondernemingen. www.confederatiebouw.be

DE ONDERNEMING

Actie van 1 tot 31 mei '15 Buderus

Actie Stookolie Buderus

Bestel uw stookolieketels per 2* en ontvang een directe korting van > 200 euro bij aankoop van 2 condensatieketels (GB125, GB225 en SB105), > 100 euro bij aankoop van 2 klassieke ketels (G125, G225 en G125 Eco), > 150 euro bij een gemengde aankoop (een condenserende stookolieketel en een klassieke stookolieketel). > Bovendien verdubbelen wij tijdens deze periode (van 1 tot 31 mei 2015) uw punten voor stookolieketels in ons partnerprogramma (www.partner.buderus.be). > Niet te vergeten: de Cashback voor uw klanten. In mei krijgen zij 200 euro ipv 150 voor de condenserende stookolieketels (+ 150 euro aangeboden door Total). * gelijktijdig gefactureerd en geleverd

Warmte is ons element Bosch Thermotechnology n.v./s.a. 路 tel. 016 40 30 20 路 info@buderus.be 路 www.buderus.be 路

Buderus Belgium op Facebook

ACTUA

Gemeenschappelijke workshop van Poujoulat en Zehnder Group Belgium Poujoulat en Zehnder Group Belgium, specialisten in respectievelijk rookgasafvoer en oplossingen voor verwarming/ventilatie, organiseren een gemeenschappelijke workshop over appartementsgebouwen. Het thema is “Ontwerp en installatie van CLV-leidingen en ventilatiesystemen”. Deze workshop is bedoeld voor installateurs en studiebureaus die zich willen verdiepen in de problematiek van rookgasafvoer en ventilatie, zowel voor nieuwbouw als voor renovatie. Deze workshops worden in verschillende sessies georganiseerd (van 8.30 tot 16.30) voor Nederlandstaligen en voor Franstaligen: • Maandg 8 juni bij Poujoulat in Nijvel voor Franstalige installateurs. • Vrijdag 12 juni bij Poujoulat in Nijvel voor Franstalige studiebureaus. • Maandag 15 juni bij Zehnder Group Belgium in Mechelen voor Nederlandstalige installateurs. • Vrijdag 19 juni bij Zehnder Group Belgium in Mechelen voor Nederlandstalige studiebureaus.

Opleidingen Atag Academy Sinds 2013 organiseert de verwarmingsspecialist Atag Verwarming België opleidingen voor installateurs in het kader van de Atag Academy. Elk jaar worden de opleidingsthema’s uitgebreid met nieuwe onderwerpen (commerciële aspecten, EPB, praktische en technische lessen, FAQ-training, ...). Het gamma van de fabrikant wordt er ook uitvoerig belicht. Alle sessies vinden plaats in de Atag Academy, Leo Baekelandstraat 3, 2950 Kapellen. Alle lessen zijn erkend door de instellingen Vormelek en FVB Constructiv. Meer inlichtingen over het programma (NL) via 03/227 23 43 of per mail via s.claes@atagverwarming.com. Het Franstalige programma zal later in het jaar bekendgemaakt worden. www.atagverwarming.be

Inschrijven tot 29 mei via info@poujoulat.be, marketing@zehndergroup.be of sales.support@facq.be.

De Guide du professionel van Induscabel is uit Om het werk van de installateurs van sanitair en verwarming elke dag gemakkelijker te maken, biedt Induscabel hen de nieuwe editie 2015-2016 aan van zijn professionele catalogus. Een van de grote veranderingen zit hem in de titel: voordien heette de catalogus Le Surfeur, vandaag is die naam veranderd in Guide du professionel. Over 30 hoofdstukken en 800 pagina’s bevat deze gids meer dan 8000 artikelen in voorraad, waaronder talrijke nieuwigheden. Ook staan er prijzen bij, foto’s en nuttige technische informatie. Deze gids is bovenal bedoeld om de vakman te helpen offertes op te stellen en werven voor te bereiden. De Guide du professionel is verkrijgbaar in de 7 zelfbedieningscentra van Induscabel (Jumet, Eigenbrakel, Cuesmes, Froyennes, Ghislenghien, La Louvière en Loverval) maar ook bij de technisch-commerciële vertegenwoordigers van de groothandel. Hij kan gedownload worden op pro.induscabel.be. www.induscabel.be

DE ONDERNEMING

Het leven van de installateur voor verwarming en sanitair gemakkelijker maken: dat is het doel van de professionele catalogus van Induscabel.

ACTUA

Een nieuw imago voor IMI Op de IMI stand op ISH waren er ongewone gasten, namelijk enkele baardagamen. Dat zijn woestijnhagedissen waarvan de eieren een zeer specifieke temperatuur nodig hebben om uit te komen. Dat maakte ze meteen perfect geschikt om de nauwkeurigheid van de nieuwe thermostatische regeling te demonstreren. IMI bracht namelijk de Eclipse uit, een compact thermostaatventiel met ingebouwde debietregeling. Tegelijk was de ISH stand het eerste grote optreden van IMI Hydronic Engineering, het merk waarmee de groep voortaan naar buiten wil komen. Het overkoepelt de drie productmerken IMI Pneumatex, IMI TA en IMI Heimeier. Tot nu toe werden deze merken als aparte entiteiten beschouwd. Onder de vlag van IMI Hydronic Engineering worden de synergieën tussen de verschillende specialiteiten volop benut. Bovendien wordt de kaart van de innovatie getrokken. Op de ISH werd een hele reeks nieuwe producten voorgesteld, en de groep is vastbesloten om dit hoge tempo van introducties ook in de volgende jaren aan te houden. www.imi-hydronic.com/nl-BE

Bouwunie infosessies over renovatie-eisen De nieuwe Vlaamse energieprestatie-eisen voor renovatiewerken hebben praktische gevolgen voor de installateur. In het kader van het VerKHEn kennisverspreidingsproject, organiseerde Bouwunie een reeks info-avonden rond dit Energieconsulent Luc Dedeyne van thema. Er kwamen Bouwunie stelde het rekenblad voor, diverse onderwerpen waarmee men eenvoudig kan nagaan of aan de renovatie-eisen voldaan is. aan bod qua keteltechniek, meettoestellen, ventilatie, warmtepompen en elektriciteit. Luc Dedeyne, energieconsulent van Bouwunie, stelde bij deze gelegenheid ook een rekenblad voor waarmee architecten, aannemers of installateurs kunnen aftoetsen of een project voldoet aan de vereisten. Per techniek wordt de gebruiker begeleid in de berekening van elk aspect. Het systeem is gebruiksvriendelijk: voorkennis van de EPB-software is niet nodig. Indien niet aan de eisen wordt voldaan, maakt het systeem ook een schatting van de boete. www.bouwunie.be

De baardagamen op de IMI stand op ISH waren het levende bewijs van de nauwkeurigheid van het nieuwe thermostaatelement.

Power to Gas economisch zinvol Op de beurs Energy Storage Europe werd een studie van onderzoeksinstelling Fraunhofer ISE voor rekening van Etogas voorgesteld over de economische aspecten van Power to Gas techniek. Daarbij wordt groene elektriciteit gebruikt om waterstof te produceren. Door deze techniek toe te passen om overproductie aan groene elektriciteit op te slaan, kan het economische rendement stijgen, en wordt tegelijk meer CO2 uitstoot vermeden. Op basis van de ervaringen met bestaande Power to Gas installaties, besluit Fraunhofer ISE dat deze techniek de kosten voor de energietransitie zal doen dalen. Het waterstofgas kan breed worden ingezet, bijvoorbeeld voor de voeding van brandstofcellen, of voor de productie van synthetisch aardgas. De milieu-effecten worden nog groter als het wegvervoer op grote schaal zou overschakelen op brandstofcellen of op aardgasmotoren. www.etogas.com Power to Gas is een energie-opslagtechniek waarbij overtollige groene stroom wordt omgezet in waterstof (bron: Audi)

DE ONDERNEMING

PLT SYSTEEM VOOR BINNENHUISINSTALLATIES GAS

Kies voor het beste en tijd besparen !

VOORDELEN: !

Plooibaar met de hand! Beste weerstand tegen indrukking! Eén fabrikant voor het complete systeem! Inwendige diameter van de koppelingen niet gereduceerd! Tracpipe heeft als systeem meer dan 20 jaar ervaring! Grotere afstand tussen ophangbeugels dan de   concurrentie! De speciale buitenmantel in polyethyleen is bestand tegen UV, ozon, is vlam vertragend en heeft beperkte rookvorming bij brand! Laagste drukverliezen op de markt!

! ! Cynerpro ! NV ● Haverheidelaam, 13 A ● B-9140 Temse  Tel. +32(0) 3 / 253 23 50 ● Fax : +32(0) 3 / 253 23 51 ! info@cynerpro.be ● www.tracpipe.be !

ACTUA

AGENDA Technologie aan Zee 28 mei 2015 Syntra West Campus Oostende www.technologieaan zee.be

Intersolar Europe

Vlaamse regering wil een enkel attest voor bouwen, verbouwen en verkopen Wie vandaag een woning wil bouwen, verbouwen of verkopen, staat voor een hele administratieve procedure, waarbij tal van attesten nodig zijn. In sommige gevallen kan dat oplopen tot acht attesten bij verschillende instanties. In het kader van administratieve vereenvoudiging wil de Vlaamse regering zoveel mogelijk aspecten (stookolietank, centrale verwarming, riolering, EPC, EPB, drinkwaterinstallatie...) in een enkel attest groeperen. Bovendien moet de inhoud ook begrijpelijker worden, zodat de eigenaar beter weet in welke situatie hij zich bevindt. Door een dergelijk eengemaakt attest in digitale vorm aan te bieden, kan de doorlooptijd verkort worden. Streefdoel is dat de hele procedure binnen een maand wordt afgehandeld. Ministers Annemie Turtelboom en Joke Schauvliege hebben hun schouders onder dit project gezet. De gesprekken moeten eind dit jaar afgerond zijn, zodat de Vlaamse regering in 2016 de regels kan aanpassen. www.vlaanderen.be

10-12 juni 2015 Messe München (D) www.intersolar.de

PassiveHouse 11-13 September Tour &Taxis Brussel www.passivehouse.be

Climatechno 14-15 oktober 2015 Brabanthal Leuven www.coolandcomfort.be

Bier en whisky op smaak dankzij BWT Brouwerij Het Anker in Mechelen gaat terug tot de 15de eeuw en is vandaag vooral bekend van Gouden Carolus. In 2010 werd de activiteit zelfs uitgebreid met een single malt whisky. Bij brouwen en distilleren begint alles met water van een onberispelijke kwaliteit, en dat wordt gegarandeerd door waterbehandelingspecialist BWT. Deze laatste levert onder meer doseerpompen voor de stoomgenerator van de distillerij om de zuurstof optimaal te binden, evenals een behandeling voor het koelwater om bacteriegroei, kalkaanslag en corrosie te voorkomen. Omdat het water voor de whiskyproductie volledig neutraal moet smaken, wordt een Permaq Pico toestel voor omgekeerde osmose van BWT ingezet. Ook in de brouwerij zijn er producten van BWT te vinden, zoals ontharders voor het spoelwater in de bottelarij. Recent werd er een Rondomat DUO-10 ontharder in dienst genomen voor de brouwzaal. De goede prestaties en lage waterverbruik gaven de doorslag in de beslissing.

Ölwärme-Kolloquium 14-15 oktober 2015 Hamburg

www.bwt.be

www.owi-aachen.de

Energie & Habitat 15-18 oktober 2015 Namur Expo (Namen) www.energie-habitat.be

Heat Pump Summit 20-21 oktober 2015 Messe Nürnberg (D) www.hp-summit.de

Interclima+elec 2-6 november 2015 Paris Nord Villepinte (F) www.interclimaelec.com

Voor de whiskyproductie van Het Anker in Mechelen wordt de waterkwaliteit verzekerd door toestellen van BWT.

DE ONDERNEMING

Airconditioning oPLoSSingEn

EEnvoud

intElligEntiE?

AQUASNAP® MET GREENSPEED® INTELLIGENTIE,

Verbeterde energieefficiëntie Compact en eenvoudig te installeren Akoestisch comfort Geavanceerde regeling Flexibel inzetbaar

www.carrier.nl www.carrier.be

Sinds Willis Carrier's werelds eerste moderne klimaatsysteem ontwikkelde in 1902, hebben Carrier engineering teams geavanceerde oplossingen voor uw bedrijf ontwikkeld. En omdat u niet zou moeten kiezen tussen eenvoud of intelligentie, heeft Carrier de ervaring, de efficiëntie en de inzetbaarheid van de AquaSnap verwerkt in de slimste innovatieve technologie: Greenspeed intelligentie. De 30RBM en 30RBP units zijn de ultieme oplossingen voor industriële en commerciële toepassingen waar een maximale flexibiliteit en een hoog rendement worden vereist.

ZODAT U NIET HOEF T TE KIEZEN.

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

De verdeelleidingen voor CV en drinkwater van het project Blaisantpark werden aangelegd in Henco meerlagenbuis. Dat vereiste heel wat buis in verschillende diameters

Een gebruiksvriendelijk fittingsysteem voor grote diameters Henco rust Blaisantpark in Gent uit

et project Blaisantpark in Gent omvat 68 appartementen met winkelruimtes op het gelijkvloers. Voor het leidingwerk, zowel voor drinkwater als voor verwarming, werd gebruik gemaakt van meerlagenbuizen van Henco. De montage van de grotere diameters (75 en 90 mm) gebeurde met de Super Size, een handige serie van modulaire persfittingen. Installatiebedrijf Spie is opgetogen over de gebruiksvriendelijkheid ervan..

Woningen en winkels De installatie omvatte de verdeelleidingen voor watertoevoer en verwarming naar de appartementen, evenals de aansluiting op het drinkwaternet van de winkelruimtes. De uitbaters van de winkelruimtes, Aldi en Buurt-

slagers, staan zelf in voor de eigen inrichting en installatie. De woningen zijn aangesloten op een centrale stookplaats met twee Ygnis condensatieketels op gas van 450 kW elk, door middel van Caleffi satellietunits. Die verzorgen de verdeling naar de individuele

Dankzij het modulaire systeem kan men grote diameters verbinden, zonder dat daar speciaal gereedschap voor nodig is. Op de werf is dat erg handig.

verwarmingsinstallatie en de productie van SWW. De satellietunits zijn voorzien van een communicatiesysteem met busaansluiting voor de kostenopname. In de woningen wordt meestal gebruik gemaakt van radiatoren, hoewel er ook delen met vloerverwarming zijn. Alle verbindingen van de watermeters en de centrale stookplaats met de appartementen zijn uitgevoerd in Henco meerlagenbuis. Het ging om een vrij omvangrijk project: 350 m buis in diameter 90 mm, ongeveer 400 m in diameter 75 mm, en maar liefst 3 km in diameter 32 mm en kleiner. Modulair fittingsysteem Voor de montage van de diameters 75 en 90 werd het Super Size gamma van Henco ingezet. Dat is een handig modulair assortiment van fittingen voor grote formaten. Typisch is dat de persing niet gebeurt wanneer de buizen gemonteerd worden, maar vooraf op een speciale tafel. Zo hoeft de monteur niet op moeilijk bereikbare plaatsen met een zware persmachine te zeulen; hij kan rustig alles voorbereiden. De eigenlijke verbinding gebeurt met een klemring en een vergrenDE ONDERNEMING

Via: www.atlantic-academy.be

ier Klik h

Warmtepompboilers

www.losfeld.be - 2015 - 0046

Warmtepompen

Atlantic is a brand of Atlantic Belgium SA - 1, Avenue ChĂ˘teau Jaco - 1410 Waterloo TĂŠl.: 02 357 28 28 - Fax: 02 353 21 82 - Email: atlanticbelgium@groupe-atlantic.com

w w w. a t l a n t i c - b e l g i u m . b e

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

De montage verloopt erg eenvoudig:

Alles begint bij het afsnijden en afschuinen van de buis.

Daarna wordt de persfitting aangebracht.

delingsring, er is geen speciaal gereedschap voor nodig. Vooral in grote diameters komt dit van pas: dergelijke leidingen worden immers dikwijls tegen plafonds of in schachten geplaatst, en zijn dus niet eenvoudig te bereiken. Dankzij de Henco Super Size hoeft de monteur dan geen acrobatische toeren met een perstang uit te halen. Een ander voordeel is het modulaire concept. De fitting wordt op het ogenblik zelf samengesteld op basis van de reeks componenten. De vakman kiest wat hij nodig heeft: aftakkingen, verloopstukken, bochten, overgangen….. Of, zoals Mario Meert van het installatiebedrijf het uitdrukt: het is net Lego. Eenvoudige procedure Alles begint met het op maat snijden en afschuinen van de buis. Henco levert de diameters 75 en 90 op stangen van 5 m. De montagetafel is voorzien van speciaal gereedschap voor het inkorten en kalibreren. Dan wordt het overgangstuk op de buis geperst. De tafel is voorzien van een persmachine met batterijvoeding, zodat men zich geen zorgen hoeft te maken over stopcontacten of snoeren op de werf. Dan kiest de monteur het passende vormstuk, pakweg een bocht van 90°. Het vormstuk wordt dan op het overgangsstuk gemonteerd met dichtingen en een klemring. De vergrendelingspin zorgt ervoor dat alles mooi op zijn plaats blijft. Deze verbindingstechniek heeft twee bijko-

Het vormstuk wordt gemonteerd met een dichtingsrin en een klemring.

mende troeven. De fitting blijft na de persing nog verdraaibaar. De precieze hoek van de verbinding kan dus nog altijd ter plaatse worden ingesteld. Ten tweede is de verbinding demonteerbaar. Dat biedt extra flexibiliteit voor latere wijzigingen of inspectie. Omdat een dergelijke montagetafel een hele investering vertegenwoordigt, en de meeste installatiefirma’s niet courant met dergelijke diameters werken, heeft Henco een huurformule voor het montagegereedschap. Op dit ogenblik omvat het Super Size gamma de diameters 75 en 90 mm, maar binnenkort wordt het uitgebreid tot 110 mm.

De vergrendelingspin houdt alles op zijn plaats.

malige firma Thermofox, die al tientallen jaren ervaring heeft in verwarming, koeling en sanitaire installaties. In dit project verzorgde de firma alle installatietechnieken: verwarming, sanitair en brandleidingen, inclusief de uitrusting van de badkamers in de appartementen. Alleen de inrichting van de winkelruimtes bleef, zoals gezegd, buiten het project. (Door Alex Baumans)

www.henco.be

Een tevreden installateur Voor installatiebedrijf Spie is deze techniek een prettige kennismaking. Vergeleken met de traditionele montage van zware stalen buizen die dan nog eens ter plaatse moesten gelast worden, is dit een grote stap vooruit. Zeker voor grotere projecten is er een sterke trend naar meer installatiegemak en prefabricage. De tijdsdruk wordt groter en gekwalificeerd personeel is schaars. Voor de aansluiting van de satellietunits werd ook gebruik gemaakt van prefabricage: de unit werd samen met de collectoren en aansluitingen op een montageplaat geplaatst, die dan telkens in een appartement werd gezet. Het installatiebedrijf is met Blaisantpark niet aan zijn proefstuk toe. De afdeling van Spie die hier instond voor de werken, is de voor-

De verbindingen zijn na montage nog verdraaibaar.

DE ONDERNEMING

AUBIA , your pumps partner

Nieuw GAMMA 2015

Aubia, een grote keuze aan pompen en professionele drukverhogingsystemen • Een stock van ongeveer 3000 koudwaterpompen in België • Pompen en hydrofoorgroepen worden in Aubia België ter plaatse samengesteld • Een grote voorraad van wisselstukken

• Pompen worden verkocht enkel via professionele weg • Een uitgebreid gamma accessoires voor pompen : ketels, kasten … • Interne dienst na-verkoop

Gelieve u tot uw distributeur of tot ons te richten bij eventuele vragen. AUBIA nv tel : 068 55 13 28 - mail : info@aubia.be - www.aubia.be

VARMAX Gas-Condensatieketel VARMAX

• 10 Modellen van 120 tot 600 kW • Twin Versie: tot 1200 kW • Modulatie van 20% tot 100% • Grote waterinhoud • 2,3 of 4 aansluitingen • Snelle brandertoegang voor onderhoud

Ygnis is a brand of Atlantic Belgium SA - 1, Avenue Château Jaco - 1410 Waterloo Tél.: 02 357 28 28 - Fax: 02 353 21 82 - Email: atlanticbelgium@groupe-atlantic.com

www.ygnis.be

www.losfeld.be - 2015 - 0047

• Ketel in RVS

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

Met de Pressgun Picco biedt Viega een persmachine aan die lichter is en nieuwe functies heeft.

Een waaier aan innovaties Viega stelt nieuwigheden voor op ISH

p de laatste ISH-beurs in Frankfurt heeft fabrikant Viega alles uit de kast gehaald. Hij heeft er technologische innovaties onthuld op uiteenlopende vlakken zoals gereedschap, energie-efficiëntie, kwaliteit van het sanitair water, waterafvoer, voorwanden en perstechnieken.

Persmachines en persfittingen Een van de grote vernieuwingen van Viega is het Megapress persfittingsysteem voor dikwandige stalen buizen. Wij hebben hier al over bericht in ons nummer van februari van dit jaar en daarom zullen we in dit artikel niet meer in detail op terugkomen. Eveneens op het vlak van persfittingen heeft Viega de persmachine Pressgun Picco voorgesteld. Dat is een lichtere versie (2,5 kg) van het Pressgun-model dat al gekend is voor zijn handigheid in het gebruik. De Picco beschikt bovendien over tal van nieuwe functies, zoals de ingebouwde led-lamp die het comfort en de veiligheid van de gebruiker verhoogt. Andere nieuwigheid: de persbek met Snapfunctie waarmee je het toestel met één hand kunt bedienen. Zo blijft de andere vrij om de buizen precies uit te lijnen. Eenmaal geopend blijft de persbek open tot hij met de startknop weer gesloten wordt. Als je op het gewenste moment nogmaals op deze knop duwt, begint het persen. De Snap-persbek is momenteel beschikbaar voor verbindingen van 12-35 mm voor de Viega-buissystemen.

Muurafvoer voor douche Viega stelt ook de Advantix Vario douchegoot voor, met een basiselement uit hoogwaardig kunststof dat een inbouwdiepte van nauwelijks 25 mm nodig heeft. Deze muurafvoer kan ingebouwd worden in een wand maar

kan even goed voor een massieve muur worden geplaatst. Eenmaal geplaatst is bovendien alleen maar een gleuf van 20 mm hoog zichtbaar. Met een profiel kan deze gleuf nog wat meer afgedekt worden. Dit designproduct is beschikbaar in mat roestvrij staal,

De muurdouchegoot Advantix Vario is standaard 1200 mm lang maar kan tot op de millimeter ingekort worden tot een lengte van 300 mm.

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

glanzend roestvrij staal, zwart of wit. Deze douchegoot kan daarenboven op maat ingekort worden: de basislengte van 1200 mm kan tot op de millimeter ingekort worden tot een lengte van 300 mm met behulp van een speciale kit die bij het geheel wordt geleverd. De Advantix Vario muurafvoer is ook nog eens erg gemakkelijk te onderhouden dankzij het ontwerp dat de stroming optimaliseert: om hem schoon te maken volstaat een doek of de meegeleverde borstel.

In de hoogte regelbare wastafels Na het wc-element met instelbare hoogte, biedt Viega een andere oplossing aan voor personen met een beperkte mobiliteit: de versie van hetzelfde systeem voor een individueel afstelling van de hoogte van wastafels. Met de Viega Eco Plus kan de wastafel traploos versteld worden binnen een bereik van 20 cm (ongeveer tussen 70 en 90 cm), zonder enige elektronica. Een druk op de knop volstaat om het systeem in werking te stellen.

Voorwand voor douche-wc Zonder moeite een douche-wc plaatsen bij een verbouwing is nu mogelijk met het Eco Plus voorwandelement. De elektriciteits- en wateraansluiting zijn afgedekt door een elegante glasplaat zodat de Eco Plus het mogelijk maakt op elk moment een klassieke wc te vervangen door een douche-wc, onafhankelijk van de fabrikant en van het type van de wc. Met dit product biedt Viega een antwoord op de groeiende vraag voor dergelijke producten. Het Eco Plus element wordt voorgemonteerd geleverd. De wc kan ermee op vijf verschillende hoogtes worden geplaatst, van 310 tot 390 mm.

Ingebouwde aansluitkast Een andere nieuwigheid op het vlak van wastafels van de fabrikant: de ingebouwde aansluitkast uit kunststof die de sifon en de hoekstopkranen bevat. Deze blijven toch gemakkelijk toegankelijk via een verchroomde afdekplaat. Dit systeem is praktisch omdat de afvoer van de wastafel zelfs de afwerking 20 mm naar boven of naar beneden kan bijgesteld worden. De Viega-aansluitkast is geschikt voor de aansluiting van afvoerbuizen met DN 40 of DN 50.

Voortaan kan een wastafel in de hoogte afgesteld worden (binnen een bereik van 20 cm) dankzij het Eco Plus element.

(Door Michel Hanoulle)

www.viega.be

Het voorwandelement Viega Eco Plus maakt het mogelijk achteraf en zonder moeite een douchewc te installeren.

Geniet u ook graag van een gezond binnenklimaat?

AT IS

e-a

Filter de buitenlucht

Isolerende leidingsysstemen

Isolerende dak- en muurdoorvoeren

off ert

an vra

Ubiﬂux

Luchtverdeelkanalen (5 complete systemen)

Balansventilatie met warmteterugwinning Gezond binnenklimaat Continu verse binnenlucht. De hoeveelheid lucht die wordt afgevoerd is gelijk aan de hoeveelheid lucht die binnenkomt = balansventilatie. Door warmteterugwinning wordt de energie van de af te voeren lucht overgedragen aan de verse geﬁlterde lucht. 95% van de warmte blijft behouden. www.ubbink.be. Meer info is te verkrijgen bij onze adviseurs.

Ubbink nv Jan Samijnstraat 9, 9050 Gentbrugge | Tel: 09 237 11 00 | www.ubbink.be

LDL.BE

member of

TECHNIEK - MEET- EN REGELTECHNIEK

Met de Risycor corrosiedetectoren wil Karl Willemen de CV-installatie slimmer maken.

Ondernemen vanuit een visie Karl Willemen pleit voor verantwoordelijkheid in de sector

arl Willemen is geen onbekende in de sector. Na jarenlang aan de weg te hebben getimmerd bij Pneumatex, is hij enkele jaren geleden een nieuwe uitdaging aangegaan: de ontwikkeling van een corrosiedetector voor hydronische installaties. De eerste productie-exemplaren liggen ondertussen in de rekken van groothandels en verdelers. Voor Karl Willemen is dit initiatief echter meer dan een technische en commerciĂŤle kwestie. Hij wil ook meewerken aan een mentaliteitswijziging: hij vindt dat de sector een maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft voor duurzame en zuinige installaties.

Naar slimme installaties In een wereld waar allerlei apparaten steeds intelligenter worden, moet men vaststellen dat een CV-installatie nog relatief dom is gebleven. Sommige componenten, zoals ketels en pompen, hebben wel ingebouwde intelligentie, maar over het algemeen zijn er slechts weinig elementen die de goede werking van de hydraulische verdeelinstallatie bewaken. Meestal ziet men pas dat er een probleem is als er iets kapot gaat. Er kan jarenlang corrosie of kalkaanslag optreden, zonder dat het opgemerkt wordt. Vanuit zijn achtergrond bij Pneumatex is Karl Willemen vertrouwd met de schadelijke effecten van lucht in installaties. Hij zocht dus naar een manier om corrosie op te sporen, nog voor er schade optreedt. Zo wil hij de CV-installatie slimmer maken, naar het voor-

beeld van de auto-industrie of van elektrische installaties, waar er tal van beveiligingen, waarschuwingen en diagnosefuncties zijn. Als een kanarie in de mijn Vanuit die optiek werd de Risycor corrosiesensor ontwikkeld. Het toestel bevat een metalen plaatje dat in de waterstroom wordt gemonteerd. De dikte van het plaatje wordt constant gemeten met behulp van een magnetisch veld. Als de dikte snel vermindert, dan wil dat zeggen dat het water corrosief is, en er dus elders in de installatie ook wel problemen zullen optreden. De sensor geeft dan een alarm, zodat de beheerder de oorzaak van de corrosie kan opsporen. De Risycor sensor fungeert dus als een elektrische zekering, of, zo men wil, als de kanaries die men destijds in de mijnen meenam om te waarschuwen voor gas: het is een zwak eleDE ONDERNEMING

TECHNIEK - MEET- EN REGELTECHNIEK

ment, dat het begeeft nog voor er ernstige problemen zijn. Mentaliteitswijziging Karl Willemen wil echter meer doen dan puur een product op de markt brengen; hij wil ook de visie op de corrosieproblematiek veranderen. Nu wordt dat nog teveel beschouwd als een aspect dat er gewoon bij hoort. De vakman heeft ermee leren leven dat ventielen komen vast te zitten, dat pompen blokkeren of dat ketels vol raken met slib. Die mentaliteit kan leiden tot gemakzucht. Als men ervan uitgaat dat er toch problemen zullen komen, wat men ook doet, kan men in de verleiding komen om het allemaal zo nauw niet te nemen, terwijl corrosie net voorkomen kan worden door een verzorgde afwerking en een goede planning. Wie een corrosiesensor inbouwt, geeft de klant echter een garantie op een goed werkende installatie. Ten eerste is het een bewijs van vertrouwen in het eigen vakmanschap. Door zo een toestel in

te bouwen, geeft de vakman immers aan dat zijn werk gecontroleerd mag worden. Op die manier kan hij zich differentiëren van zwartwerkers en andere zogenaamde vaklui. Ten tweede geeft het de zekerheid dat, mocht er toch iets misgaan, men kan ingrijpen voor er zware kosten zijn. De perfectie is niet van deze wereld, en er kunnen allerhande dingen met een installatie gebeuren, ook al was die oorspronkelijk perfect in orde. De corrosiesensor kan dergelijke storende factoren opsporen. Verantwoord ondernemen Voor Karl Willemen is een dergelijke nadruk op beroepseer een kwestie van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Een bedrijf moet winst maken, dat is evident, maar die winst mag niet ten koste gaan van de maatschappij, anders graaft men zijn eigen graf. Met de corrosiesensor wil hij bijdragen tot betere en duurzame installaties. Die zorg voor duurzaamheid weerspiegelt zich ook in

de productie: de sensoren worden in België gefabriceerd, en niet in lageloonlanden. (Door Alex Baumans)

www.resus.eu

Corrosie kan aanzienlijke schade veroorzaken aan leidingen of pompen.

Viega Megapress

Maakt het onmogelijke mogelijk. Tot 60 % sneller bij dikwandig staal.

viega.be/Megapress/nl

Eindelijk is het mogelijk: de koude perstechniek voor dikwandige stalen buizen Of het nu gaat om een verwarmingsinstallatie, koelsysteem of industriële toepassing – op plaatsen met bijzonder hoge eisen waarborgen dikwandige stalen buisleidingen een duurzame en economische installatie. Viega Megapress maakt het nu mogelijk stalen buizen conform NBN EN 10220/10255 – in de maten van ½ tot 2 duim – met behulp van de koude perstechniek te verbinden. Bovendien beschikken de fittingen over de beproefde Viega SC-Contur die niet-geperste verbindingen zichtbaar ondicht maakt. Zo wordt de montagetijd tot 60 % korter en kunnen lastig toegankelijke punten gemakkelijk en 100 % veilig worden geperst. Viega. Altijd beter!

J-22885_MP_deonderneming-210x140_NL.indd 1

18/08/14 14:46

lEntE hERfst WIntER vivAIR, het hele jaar door de ideale temperatuur ! Met het nieuwe airconditioningsysteem vivAIR biedt Bulex nu een oplossing voor elk seizoen, aanvullend op het gamma voor verwarming, ventilatie en warmwaterproductie. De vivAIR is, dankzij de eenvoudig te bedienen en ingenieuze invertertechnologie, de perfecte oplossing voor koeling in de zomer. Maar kan ook het hele jaar door voor het optimale comfort en de beste luchtkwaliteit in uw woning zorgen. En dit alles aan het beste rendement. De vivAIR heeft een energielabel tot A++ voor koeling en tot A+ voor verwarming. Daarbij kan u bovendien rekenen op eenvoudig te installeren toestellen, een professioneel technisch advies en een aangepast opleidingsaanbod. Bulex, altijd aan uw zijde.

i feel

inverter technology

air purifying

Meer informatie tel. 02 555 13 13 - www.bulex.be

TECHNIEK - SANITAIR

Volledige badkamers voor Grohe Nieuwe kranen en sanitairkeramiek van Joyou

e groep Grohe heeft op de ISH-beurs voor het eerst zijn volledig aanbod kranen voorgesteld samen met een totaalassortiment voor badkamerinrichting. Deze uitbreiding van het productgamma is er gekomen door de integratie van Grohe in de Japanse groep Lixil in 2014. Voortaan kan een volledige badkamerinrichting aangeboden worden met producten uit de groep.

Dankzij de uitbreiding van het productengamma tot alle sanitaire toestellen, positioneert Grohe zich voortaan als totaalaanbieder voor badkamers. De groep heeft in Frankfurt zes badkamerconcepten voorgesteld, gebaseerd op de bestaande reeksen van Grohe-kranen. Grohe levert niet meer alleen kraanwerk, maar ook wastafels, baden, wc’s, bidets en accessoires. De fabrikant heeft de zes reeksen ontworpen om de vaakst gevraagde stijlen te kunnen aanbieden: van een klassieke tot een hedendaagse stijl. Deze sanitaire toestellen uit porselein van de fabrikant Joyou, een ander onderdeel van Lixil, worden vervaardigd volgens dezelfde kwaliteitscriteria en dezelfde technische eisen als de kranen. Het email van Grohe Hygiene van alle porseleinen toestellen heeft bijvoorbeeld een antibacteriële werking en is gemakkelijk te onderhouden. Laag waterverbruik, hoog comfort en veiligheid Grohe heeft tevens zijn volledige gamma

voorgesteld, inclusief talrijke nieuwigheden die zowel voor vaklui als voor particulieren erg interessant zijn. Het gaat om techniek, vormen en kleuren zoals de nieuwe kleur rosegoud (warm sunset) van de exclusieve collectie Grandera. Voor de nieuwe reeks mengkranen Eurocube Joy heeft Grohe het binnenwerk FeatherControl JMX ontwikkeld met een joystick voor een perfecte controle van de temperatuur en het waterdebiet. Het oppervlak van de keramische schijven van dit binnenwerk heeft de SilkMove OMX afwerking om te garanderen dat het mechanisme vlot blijft werken. De nieuwe versie van de thermostatische kraan Grotherm 1000 New is uitgerust met de EcoButton en het AquadimmerEco mechanisme waarmee het waterverbruik tijdens een douche met de helft kan afnemen. De TurboStat technologie garandeert de gevraagde watertemperatuur door automatisch de drukschommelingen in de waterleidingen op te vangen. De Grotherm 800 voor projecten en de Grotherm 1000

De groep stelde in Frankfurt zes badkamerconcepten voor, die telkens op een Grohe kraanreeks gebaseerd waren.

DE ONDERNEMING

Cosmopolitan M voor meer comfort vervolledigen de reeks. Voor keukens stelt Grohe de nieuwe versie voor van de Essence en de Eurocube, beide voorzien van een temperatuurbegrenzer die in het binnenwerk van de kraan is geïntegreerd. Een uitgebreid productgamma Grohe exposeerde op de ISH-beurs ook technische oplossingen zoals de luchtzuiveraar Rapid SL WC, die detecteert wanneer de wc gebruikt is. Allerlei producten zoals de Rapid SL steunarmen maken het sanitair veilig voor mindervalide personen. Met de nieuwe app F-Digital Deluxe kan de gebruiker in zijn wellnesscabine op een digitaal bedieningsbord of erbuiten via een Bluetooth-verbinding de gewenste combinatie instellen van licht, muziek en stoom. (Door John Lams)

www.grohe.be

TECHNIEK - VENTILATIE EN KLIMATISATIE

Samenwerking tussen Duco en PXL Praktijkgerichte aanpak van onderwijs loont

e hogeschool PXL in Diepenbeek bij Hasselt groepeert de professionele bacheloropleidingen die voorheen door de PHL en Xios hogescholen georganiseerd werden. Daaronder vallen ook de opleidingen klimaattechniek. Docent Andy Camps wil de cursussen zo praktijkgericht mogelijk houden, en moedigt daarom ook samenwerking met bedrijven aan. Toen Duco Ventilation & Sun Control een gebruiksvriendelijk systeem nodig had voor offertes, was dit een gedroomde kans om de studenten te laten tonen wat ze konden.

Een concrete vraag Het uitgangspunt was een concrete vraag van ventilatiespecialist Duco Ventilation & Sun Control, kortweg Duco, naar een toepassing om het opstellen van offertes voor hun vraaggestuurd C systeem gemakkelijker te maken. De offertedienst werd namelijk geconfronteerd met de meest uiteenlopende formaten van plannen, van volledig uitgewerkte CAD ontwerpen, tot de spreekwoordelijke schets met de losse hand op een kladblad. Het vergde heel wat werk om die gegevens om te zetten naar een verlegplan, met berekening van de debieten, dimensionering van de onderdelen en stuklijst. Een snellere en soepele manier van werken was aangewezen. Uit de contacten tussen Duco en PXL groeide het idee om na te gaan of de hogeschool misschien een oplossing kon bieden. Studenten als junior partners Daar was men bij PXL maar al te graag toe bereid. Zoals docent Andy Camps het uitdrukt: “we zien onze studenten niet als onmondige leerlingen aan wie nog alles moet uitgelegd worden, maar als jongere partners in een gezamenlijke onderneming.” De lesgevers treden op als coach en niet als de alles-

Het systeem berekent automatisch de vereiste debieten op basis van het grondplan

weter die de wijsheid in pacht heeft. Omgaan met concrete vragen stimuleert de creativiteit van de studenten. Tenslotte zullen ze later in hun beroepsleven voor dezelfde soort uitdagingen staan. Bijzonder motiverend aan deze opdracht was dat de studenten daadwerkelijk een oplossing moesten bedenken; dit was geen oefening waar de uitkomst al vooraf van bekend was. Hier was hun kans om echt iets te betekenen buiten de schoolse context. De studentengroep werd georganiseerd als een KMO, waarbij iedereen zijn taak en verantwoordelijkheden kreeg. Andy Camps hield daarbij een oogje in het zeil om alles in goede banen te leiden. De uitdaging sloeg niet alleen op puur technische vaardigheden, maar ook op de zogenaamde ‘soft skills’, zoals communicatie, organisatie en samenwerking; allemaal aspecten die in de latere carrière van pas komen.

DE ONDERNEMING

Gebruiksvriendelijke oplossing Omdat gebruiksvriendelijkheid voorop stond, kozen de studenten niet voor een zwaar ontwerppakket, waar men een hele resem parameters moest ingeven, die overigens in deze fase van het project niet altijd voorhanden zijn. Ze schreven een toepassing in Microsoft Visio, een tekenprogramma voor schema’s en grondplannen. De eerste prioriteit was immers dat het systeem gebruiksvriendelijk moest zijn, en Visio bood hier de meeste mogelijkheden. Alles begint met de overname van het plan van de klant, ongeacht in welk CAD of ontwerpsysteem dat gemaakt is. Het programma berekent dan automatisch de oppervlakte van de diverse ruimtes. Als men die ruimtes benoemt naargelang de functie (badkamer, keuken, verblijfsruimte...) kan men de installatie dimensioneren en worden de debieten automatisch volgens de norm/EPB eisen bere-

La solution écologique aux problèmes de calcaire TECHNIEK - VENTILATIE EN KLIMATISATIE

Sinds kort beschikken de studenten klimaatkend. Op basis daarvan selecteert men evenANTITARTRE ELECTROMAGNETIQUE

Efficace quels que soient le

verwacht worden. kunnen ze et zichla débit,Bovendien le type de calcaire vertrouwd maken met de gangbare technietempérature du préparateur d'eau ken en toestellen. Anderzijds levert hetchaude werk ook een meerwaarde voor de bedrijven, zodat iedereen er beter van wordt.

techniek immers over een nieuwe praktijktuele extra accessoires voor de ventilatie-unit ruimte voor ventilatie. Het is de bedoeling dat en het type en de plaatsing van de roosters. AVANTAGES DU eenvoudig HYDRO-SAFE er constant opstellingen worden gemonteerd Deze laatste kan men intekenen –opPréserve caractéristiques en gedemonteerd, waarna de prestaties gehet plan. Deles applicatie is verbonden met la qualité de l'eau meten worden. Zodoende kunnen de studendeet databank van Duco, zodat men meteen ook een stuklijst kan genereren. Dat alles kan – L'eau reste conforme aux normes ten direct het effect van montagefouten op www.duco.eu/ de werking van installaties zien. De wanden dan in een handige uitdrukken. De magnésium www.pxl.be/ –men L'eau conserve le pdf calcium et le zijn bekleed met OSBsnelheid van werken is een geweldige verbe– Pas de contrôle sanitaire plaat, zodat de stueen beetje met het systeem ver–tering. PasWie d'entretien denten naar hartelust trouwd is, kan al snel een offerte maken binkunnen schroeven en nen het half uur. Men verkrijgt een accuraat RESULTAT boren. en professioneelGARANTI resultaat, met een uniforme Hydro-Safe vahandig protéger contre set symbolen, wat is voorvotre verkoperinstallation en PXL hecht veel belang plaatser. l'entartrage et la détartrer si elle est ancienne aan samenwerking met bedrijven, omdat Tevreden gebruiker deze aanpak meer efHoewel er nog enkele kinderziektes in de toefect heeft dan pure passing waren, was Duco erg tevreden. Het sponsoring. Door in te systeem werd geïmplementeerd in de vergaan op concrete vrakoopsorganisatie en zal zijn deugdelijkheid gen, krijgen de studenbewijzen. Als bedankje voor het geleverde De studenten van PXLaux namenproblèmes de Duco ventilatie-unit (v.l.n.r.) La solution dein ontvangst calcaire Es, Sybren Vanheeswyck, Kris Menten, Brent Bielen, allen junior collega ten een beter idee van Bjorn werk, kreeg PXL een Ducobox ventilatie-unit ● ● ● MAISON PISCINES COLLECTIVITES INDUSTRIES PXL en Steffert Vanneste, commercieel directeur Duco Ventilation and Sun wat er in de praktijk voor het praktijklokaal. Control

ALNACO s.a.

www.hydro-safe.be

De ecologische oplossing voor kalkproblemen ELECTROMAGNETISCHE KALKNEUTRALISATOR VOORDELEN VAN HYDRO-SAFE

Efficiënt ongeacht: debiet, type kalk, temperatuur van de warmwatertoestellen

– Samenstelling en kwaliteit van het water veranderen niet – Het water blijft in overeenstemming met de normen – Calcium en magnesium blijven in het water – Geen sanitaire controle – Geen onderhoud

GEGARANDEERD RESULTAAT Hydro-Safe voorkomt de vorming van kalksteen en herstelt de reeds aangeslagen installatie

ALNACO n.v. www.hydro-safe.be

De oplossing voor kalkproblemen

WONINGEN ● ZWEMBADEN ● COLLECTIVITEITEN ● INDUSTRIE

DE ONDERNEMING

PROPER RESULTAAT. Met een topscore van 1,9 en de beste gemiddelde score van alle fabrikanten spoelt Duravit zich met Duravit Rimless® naar de top.

Testwinnaar!

SPÜLTEST 2015

Randlose WCs

Randlose WCs Testurteil

Happy D.2 gut (2,1)

Darling New # 2557090000 (540 mm)

Duravit

Darling New gut (1,9)

Artikelnummer: 255709

Duravit

Happy D.2 # 2550090000 (620 mm)

SPÜLTEST 2015

Randlose WCs

Randlose WCs Testurteil Duravit

Happy D.2 gut (2,1)

DuraStyle gut (2,2)

Artikelnummer: 222209

Duravit

Artikelnummer: 253809

Testurteil

DuraStyle # 2538090000 (540 mm)

Happy D.2 # 2222090000 (540 mm)

SPÜLTEST 2015

Randlose WCs

DuraStyle gut (2,0)

Artikelnummer: 255109

Duravit

DuraStyle gut (2,2)

DuraStyle # 2542090000 (620 mm)

Duravit Rimless®

Nu beschikbaar voor 14 Duravit-WC’s!

Hygiënisch, krachtig, waterbesparend, onderhoudsvriendelijk: Duravit Rimless , de innovatieve spoeltechnologie van Duravit, ligt ver voorop. Dat bewijst de SBZ-Praktijktest (Vaktijdschrift voor sanitair) „Randloze WC’s“. Hiervoor ontwikkelde de Hogeschool Esslingen (Duitsland), neutraal en onafhankelijk, de „Esslinger Spoeltest“. Er werden 32 randloze wandwc’s van verschillende fabrikanten getest. Het gelukkige resultaat: Met een gemiddeldescore van 2,1 landde Duravit op de eersteplaats! Meer informatie vindt u op: www.duravit.be

Artikelnummer: 254209

Testurteil

Duravit

Testurteil

DuraStyle #2551090000 (540 mm)

Artikelnummer: 255009

Testurteil

Ik maak soms fouten.

U niet?

DAAROM IS ER RISYCOR. Je bent een mens, geen computer. Soms vergeet je iets. Enige tijd later kunnen daardoor problemen ontstaan zoals blokkades van pompen, vastzittende kranen, verstoppingen in de ketel enzovoort. Je merkt het nooit wanneer zuurstof corrosie veroorzaakt en slib vormt in het systeem, tenzij Risycor je tijdig waarschuwt. Zo vermijd je ergernis en discussie en bespaar je heel wat geld.

Meer info op resus.eu

reliability & sustainability in HVAC

TECHNIEK - VERWARMING

Viessmann vergroot omzet met 4% ISH motto is Hybrid-Connect-Power

p de persconferentie ter gelegenheid van ISH Frankfurt toonde Viessmann zich tevreden over het afgelopen jaar: de omzet steeg met 4%, terwijl de Europese verwarmingsmarkt met 3% kromp, de Duitse zelfs met 4%. Het bedrijf is meer dan ooit internationaal gericht: ongeveer 56% van de omzet wordt buiten de thuismarkt gerealiseerd. Viessmann is nu ook opgedeeld in drie afdelingen: de afdeling verwarmingssystemen omvat de traditionele specialiteiten, met serieproducten voor verwarming. De afdeling industriesystemen maakt oplossingen op maat voor industriële en gelijkaardige toepassingen. Tenslotte is er de afdeling koelsystemen, met commerciële koeling en warmtepompen.

De energietransitie draait rond warmte Volgens Viessmann speelt de verwarmingsector een sleutelrol in de komende energietransitie. Verwarming is goed voor 40% van het energieverbruik, en er zijn enorme efficiëntiewinsten te behalen. Dat is volgens Viessmann een zinnigere aanpak dan een oversubsidiëring van groene stroom, die handenvol geld kost en alleen maar leidt tot grotere onevenwichten tussen vraag en aanbod. Verwarmingsystemen bieden daarentegen de mogelijkheid om de volatiele stroomproductie van zon en wind nuttig op te slaan. Men denkt daarbij aan technieken zoals Power to Gas, voor de productie van waterstof of methaan, of Power to Heat voor decentrale warmte-opslag in gebouwen door middel van warmtepompen. Drie pijlers op de ISH stand De drie thema’s van het beursoptreden Hybrid – Connect – Power tonen aan hoezeer de verwarmingstechniek van morgen intelligent en vernet zal zijn. Met Hybrid bedoelt Viessmann toekomstbestendige systemen, die hernieuwbare energie combineren met fossiele brandstoffen. Ze beschikken over DE ONDERNEMING

een automatische optimalisatie, waarbij voor een energiebron wordt gekozen in functie van parameters zoals energieprijs of buitentemperatuur. Viessmann heeft hier specifieke oplossingen voor stookolie-installaties. Met het komende energielabel is er een groeiende markt voor energiezuinige renovatie van stookolieketels.

warmtepomp, of de gecombineerde opwekking van warmte en stroom. Op dit vlak mikt Viessmann ook op innoverende technieken, zoals een hybride toestel met brandstofcel. De VitoValor 300-P is al ongeveer een jaar op de Duitse markt, zodat Viessmann al enige ervaring heeft met dergelijke systemen.

Connect staat voor intelligente oplossingen, van de bediening via draagbare toestellen tot de volledige sturing van een woninginstallatie. Vanuit de ‘Energie-cockpit’ kan de gebruiker op elk ogenblik de werking en het verbruik van de installatie kunnen nagaan. Voorlopig blijft de regeling beperkt tot de verwarming, maar het is voorzien dat er later ook andere elementen op kunnen worden aangesloten, zoals stopcontacten, verlichten of zonwering.

www.viessmann.be

Met Power bedoelt men eigen productie en opslag van stroom. De schommelingen op de stroommarkt, zetten meer en meer mensen ertoe aan om hun afhankelijkheid ten opzichte van he stroomnet te verminderen. Dat kan via de combinatie van PV panelen met een

(Door Alex Baumans)

Martin Viessmann, bedrijfsleider van de gelijknamige verwarmingsfabrikant benadrukte de rol van verwarming in de energietransitie.

TECHNIEK - VERWARMING

Bij BrĂśtje dacht men ook aan gecombineerde systemen, meer bepaald aan een condenserende stookolieketel met lucht-water warmtepomp en fotovoltaĂŻsche panelen. (bron: BrĂśtje)

Stookolietechniek op ISH Een waaier van oplossingen voor lage-energiewoningen

ie door de verwarmingshallen van de ISH beurs in Frankfurt liep, zou wel eens de indruk kunnen krijgen dat stookolie slechts van marginaal belang is tussen alle hernieuwbare en alternatieve systemen. Nochtans blijft de brandstof ook in West-Europa nog een rol spelen. Verschillende fabrikanten investeren in oliestook en brengen innoverende technieken uit. We stellen er enkele van voor.

De toekomst is hybride Hoewel er, zoals u verder in dit artikel kan zien, gewerkt wordt aan oplossingen voor lage-energiewoningen, is de markt voor stookolieverwarming in overgrote mate een vervangingsmarkt. Deze markt blijft aanzienlijk: in Duitsland alleen al zijn er 6 miljoen stookolieketels in werking. Volgens een onderzoek van consumentenorganisatie GfK is 93% van de gebruikers van stookolieverwarming in Duitsland tevreden over de techniek. De uitdaging voor de fabrikanten bestaat er dan ook in om energiezuinige systemen voor te stellen, die passen in het gebouwenbestand. Het is immers niet evident om zomaar elke woning om te bouwen tot op een bijna-energieneutraal niveau. In vele gevallen zullen er dus systemen nodig zijn die relatief hoge vermogens en temperaturen moeten kunnen leveren. Oliestook kan hier een uitkomst bieden.

DE ONDERNEMING

Daarnaast is er de impact van het energielabel. Op Batibouw hebben we gezien dat fabrikanten in een eerste reactie compacte en betaalbare hoogrendements- en condenserende stookolieketels voorstellen. Op ISH zag men heel wat combinaties van hernieuwbare energie en oliestook, meestal in de vorm van een hybride installatie met warmtepomp en ketel. Op de Viessmann stand stond een dergelijk toestel zelfs volop in de belangstelling: de Vitolacaldens 222-F werd daar voorgesteld als een toekomstbestendige oplossing voor installaties op stookolie. Het is een compacte combinatie van een condensatieketel op stookolie met een split lucht-water warmtepomp en een buffervat van 100 liter. De regeling kiest

automatisch de meest voordelige energiebron, hetzij stroom en de gratis warmte van de buitenlucht, hetzij stookolie. Volgens de nieuwe indeling van het energielabel zou deze combinatie zelfs klasse A++ bereiken, het bewijs dat men ook met stookolietech-

Om in te spelen op de dalende verwarmingsbehoeften, stelde Herrmann een blauwevlambrander voor met een traploos moduleren vermogen van 1:3. (bron: Herrmann)

TECHNIEK - VERWARMING

(B10). Er is een uitvoering met een vermogen van 8-24 kW en een van 12-36 kW. Innoverende oplossingen Om een passend antwoord te IWO stelde een innoverende oplossing voor lage-enerkunnen bieden op de eisen van giewoningen voor: een uiterst compacte condenserende stookolieketel met een vermogen van 1,5 tot 13 kW. moderne woningen moet men (bron: IWO) soms verder kijken dan de traditionele verwarmingstechniek. IWO, de technische vereniging niek in de hoogste rendementsklasse kan voor oliestook van Duitsland, stelde net zo’n raken. oplossing voor, de Hybridplus. Het ging om een uiterst compacte condensatieketel op Bij Brötje ging men zelfs een stap verder : stookolie, met een modulatiebereik van 1,5 daar combineerde men een Novocondens tot 13 kW. Daarbij levert de stookoliebrander BOB condensatieketel met een SensoTherm tussen 1,5 tot 10 kW, terwijl een elektrisch BLW Split lucht-water warmtepomp en een systeem een extra boost van 3 kW geeft. Dat PV-installaties. De ISR EHMS regeling zorgt er laatste kan worden aangesloten op PV padan voor dat het buffervat wordt opgeladen nelen voor een bijdrage door hernieuwbare door de warmtepomp, zodra er fotovoltaïsche energie. Bovendien kan de brander zowel op stroom voorhanden is. De condensatieketel standaard stookolie werken als op biodiesel. springt dan in om pieklasten op te vangen. De combinatie van de beperkte afmetingen (nauwelijks groter dan een microgolfoven) en Een oplossing voor kleine vermogens groot modulatiebereik maken dit tot de ideNieuwbouwwoningen en in toenemende ale oplossing voor een lage-energiewoning. mate ook energiezuinig gerenoveerde woninde warmtewisselaar is in grafiet, om bestand gen hebben een steeds lagere verwarmingste zijn tegen te condensaten, en de rookgasbehoefte. Om op deze markt een kans te hebafvoer is voorzien van een katalytische conben, zijn er modulerende branders nodig, die vertor voor een minimale schadelijke uitstoot. zowel voldoende vermogen kunnen leveren voor SWW comfort, als de lage vermogens Dit toestel is de verdere ontwikaankunnen die nodig zijn voor woningverkeling voor woningverwarming warming. Branderspecialist Herrmann stelde van een techniek die al wijd verblauwevlambranders voor met een modulaspreid is in de transportsector. tiebereik van 3:1. Het hart van deze brander Het is namelijk gebaseerd op is de oliepomp met magneetmotor, die het een kleine brander die wordt gedebiet van de stookolie traploos kan regelen. bruikt om de cabines van vrachtDe pomp bestaat eigenlijk uit twee pompen: wagens te verwarmen. Het team een toevoerpomp en een hogedrukpomp. Die van IWO paste deze techniek aan configuratie zorgt ervoor dat de stookolie volom ze geschikt te maken voor ledig ontlucht wordt vooraleer de brandstof woningverwarming. Het nieuwe de hogedrukpomp bereikt. Zo verkrijgt men concept werd getest door het een precieze dosering, zonder complicaties keuringscentrum TÜV Rheinland. door luchtbellen of schommelingen in de De voornaamste beperking was brandstofkwaliteit. De HLM 35 branders zijn de levensduur van het brandergeschikt voor standaard stookolie, zwavelargedeelte. Een vrachtwagen gaat me stookolie en stookolie met 10% biodiesel

uiteraard veel minder lang mee dan een woning, en bovendien zijn de looptijden van dergelijke toestellen veel korter dan bij een ketel. Het basistoestel is ontworpen om ongeveer 6,000 uur mee te gaan, wat overeenkomt met ongeveer 6.000 liter stookolie. In de context van een energiezuinige woning betekent dat een levensduur van 3 tot 4 jaar, wat duidelijk te kort is voor een verwarmingstoestel. IWO had hier een vindingrijke oplossing voor. Het brandergedeelte, met de hydraulische aansluitingen, brandstoftoevoer en rookgasafvoer, staat gemonteerd op een uittrekbare schuif. Als dat onderdeel het einde van de levensduur nadert, hoeft men alleen de schuif te verwijderen, en te vervangen door een met een nieuwe stookmodule. Een geoefende monteur kan de klus klaren in 30 seconden, zonder speciaal gereedschap. Op ISH stelde IWO een prototype voor, dat aan alle technische eisen voor een stooktoestel voldeed. Indien er een industriële partner gevonden wordt, kan de Hybridplus in productie genomen worden. (Door Alex Baumans)

www.zukunftsheizen.de

Uniek aan deze ketel is het onderhoudsconcept: het brandergedeelte kan eenvoudig worden uitgenomen en verwijderd. De hele operatie kan in een handomdraai worden uitgevoerd. (bron: IWO)

DE ONDERNEMING

Een compleet instrument voor het afstellen en onderhouden van cv-installaties. Rookgasanalyser, Compatibel Duurzame

temperatuur- en druk(verschil)meter in één

met EuroSoft mobile software en App

ECO-sensortechnologie voor zuurstofmeting

CO/H2-sensor

tot 10.000 ppm met waterstofcompensatie

nieuw

Eurolyzer STx serviceanalyser

VELIS PLUS

INTEGREERT ZICH OVERAL

De ultra platte elektrische waterverwarmer & multi-posities / Snel : 1 douche elke 50 minuten / Indicatielamp “Shower Ready” / “Eco” modus : 10% besparing / Kan zowel horizontaal als verticaal geplaatst worden

www.ariston.be

TECHNIEK - VERWARMING

De stookplaats van het ZNA Middelheim ziekenhuis werd vernieuwd met drie ketels van Bosch Industrial Boilers

Een nieuwe stookplaats voor het Middelheim ziekenhuis Zuinige en efficiënte ketels van Bosch Industrial Boilers

et meer dan 600 bedden is ZNA Middelheim het grootste ziekenhuis van het Antwerpse. Bovendien omvat de site nog andere instellingen, zoals het Koningin Paola Kinderziekenhuis. De hele site wordt verwarmd vanuit een centrale stookplaats, die recent vernieuwd werd met materiaal van Bosch Industrial. De betere efficiëntie van de ketels moet energiebesparingen mogelijk maken. Een stookplaats van 10 MW aanleggen, vergt echter een aparte expertise.

Werking op lage temperatuur mogelijk maken Recent werd besloten om de stookplaats van het Middelheim ziekenhuis te moderniseren. De bestaande ketels dateerden uit 1990, en waren stilaan aan vervanging toe. Bovendien beantwoordden ze niet meer aan de stand van de techniek, en keek men uit naar een zuinigere oplossing. Het vereiste vermogen voor de nieuwe installatie werd bepaald aan de hand van een analyse van het gasverbruik. Men kwam uit op een totaal van 10 MW. De bestaande configuratie van 3 ketels (2 voor verwarming, 1 voor SWW-productie) werd behouden. Het ontwerp van de hele installatie werd verzorgd door studiebureau Grontmij, bijgestaan door Luc Vannoten (projectingenieur ZNA) en Yves Gorgon (projectingenieur Bosch België). DE ONDERNEMING

De keuze viel op de ketels van Bosch Industrial Boilers. Een van de redenen voor deze beslissing was dat de Bosch ketels beantwoordden aan de PED (Pressure Equipment Directive). Deze Europese richtlijn bepaalt onder meer veiligheidseisen voor drukapparatuur en legt hoge normen qua bedrijfszekerheid op (röntgencontrole van lasnaden, constructiecertificaten….). In een ziekenhuisomgeving is betrouwbaarheid om evidente redenen een prioriteit. De extra veiligheid door de conformiteit aan de PED was dus een duidelijk pluspunt voor Bosch Thermotechnology. Gecombineerde installatie Het Middelheim ziekenhuis heeft een gecombineerde stookplaats met een WKK installatie met een thermisch vermogen van 1.000 kW aan hoge temperatuur en nog eens 150 kW

aan lage temperatuur. Deze warmte wordt voornamelijk gebruikt voor SWW productie. De warmte aan lage temperatuur dient om boilers voor te verwarmen, terwijl het SWW via het hoge-temperatuurcircuit op de gebruikstemperatuur gebracht wordt. De WKK installatie is verbonden met een buffervat van 10.000 liter om langere looptijden te garanderen. Eventueel overtollig vermogen van de HT kring wordt aan de verwarming geleverd. De eigenlijke verwarming wordt geleverd door drie ketels van het type UT-M28 van 2,8 MW elk, met modulerende branders van Riello en een geïntegreerde Lambda Pro Control zuurstofregeling. De maximale werkingsdruk is 10 bar (koudwatertest op 18,5 bar). Twee ervan zijn voorzien van een RVS economiser in het rookgaskanaal die nog eens 200 kW le-

TECHNIEK - VERWARMING

vert, zodat het totale geïnstalleerd vermogen 10 MW benadert. De ketel zonder economiser is bestemd voor de SWW productie. Door de hoge retourtemperaturen van het SWW circuit heeft een aparte economiser immers weinig zin. De andere twee ketels bedienen de verwarmingscircuits. De retour wordt eerst opgewarmd in de economisers, van 40°C naar 50°C. De UT-M28 kan immers al werken bij een minimale retourtemperatuur van 50°C met een maximaal temperatuurverschil vertek/retour van 50 K. Verdeelinstallatie aanpassen voor energiebesparing. Energiebesparing was een van de prioriteiten voor de renovatie. In een ziekenhuis ligt die kwestie echter iets moeilijker, omdat er aan de verbruikerskant weinig marge voor aan-

passing is. De eisen voor bijvoorbeeld legionellabestrijding of de omstandigheden in operatiekwartieren liggen nu eenmaal vast. Er zijn eveneens weinig mogelijkheden om de temperatuur in de patiëntenkamers veel te laten dalen. De winst moet voornamelijk komen uit efficiëntere systemen. De Bosch ketels hebben hoge rendementen, vooral in deellast, dankzij de nageschakelde rookgascondensoren. In Middelheim komt dat goed uit, omdat het GBS de ketels zoveel mogelijk in deellast laat werken. Indien nodig zal het systeem zelfs de tweede ketel opstarten, zodat ze allebei in deellast kunnen draaien. Omdat er lage lage retourtemperaturen mogelijk zijn, biedt de modernisering de kans om de CV-verdeelinstallatie om te bouwen naar

De regeling met grafische interface houdt ook alle werkingsgegevens bij.

een werking met een lager stookregime, wat het rendement nogmaals ten goede komt. Een van de ingrepen was bijvoorbeeld dat de decentrale SWW-productie in de diverse bijgebouwen werd aangesloten op een aparte verdeelleiding vanuit de centrale stookplaats. Voorheen was er een gemeenschappelijke leiding voor CV en SWW, waardoor de vertrekleiding altijd op 80°C moest gehouden worden, ongeacht de verwarmingsbehoefte. Nu er een aparte leiding is voor de verwarming, kan het regime ervan dalen tot 60°C. Ook de verwarmingsbatterijen in de luchtbehandelingskasten werden aangepast, en schakelden over van een regime van 90/70 op 70/50. Een effect van de lagere warmteverliezen van de nieuwe ketels is meteen merkbaar: het

De brander worden gestuurd op basis van een lambdasonde.

DE ONDERNEMING

BLIJF OP DE HOOGTE! ONTVANG DE ONDERNEMING 10x PER JAAR ... EN BLIJF OP DE HOOGTE!

EEN ABONNEMENT VERZEKERT JE VAN: • De ontvangst van de 10 nummers per jaar • Een persoonlijke en geprivilegieerde toegang tot de site www.deonderneming.be

R JA E P S R E UMM

MET MEER DAN 1000 PAGINA’S INFORMATIE PER JAAR BLIJF JE OP DE HOOGTE VAN: • De nieuwe producten • De evenementen in je sector • De nieuwe technieken • De initiatieven en publicitaire acties van je leveranciers • De kerncijfers van je beroep: salarissen, waarden van S, diverse indexen ...

EEN PERMANENT ARCHIEF VAN ALLE ARTIKELS BLIJFT OP DE SITE WWW.DEONDERNEMING.BE ALTIJD EN OVERAL TER BESCHIKKING

7 3 € VOOR

10 N

JA, ik wens een abonnement op De Onderneming voor de prijs van: q 37€ voor 1 jaar (10 nummers) q 70€ voor 2 jaar (20 nummers) Ik betaal vandaag het aangegeven bedrag op het rekeningnummer ING IBAN BE54 3630 4405 3497 van Distrigraph sprl, uitgever van het tijdschrift, en ik ontvang binnen een termijn van twee weken mijn eerste nummer. Fax of mail dit formulier naar 02 340 76 99 of naar J.Lagneaux@distrigraph.com. Of vraag uw abonnement aan via www.deonderneming.be Verzend mijn magazine naar: Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van .................................................................................................. E-mail................................................................................................................................................................................................................................ Straat .......................................................................................................................................................................... bus ............................................... Gemeente ..............................................................................................Land................................................................................................................... Ik wens een factuur(*) te ontvangen op het volgende adres: Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van .................................................................................................. E-mail................................................................................................................................................................................................................................ Straat .......................................................................................................................................................................... bus ............................................... Gemeente ..............................................................................................Land................................................................................................................... BTW nr .............................................................................................................................................................................................................................. (*) De factuur zal worden verzonden per e-mail.

DE ONDERNEMING Maandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie

WARMTEPOMP BOILERS

AANSLUITBAAR OP KANALEN GROOT COMPRESSORVERMOGEN snelle opwarming, werkingsgebied -7°C ~ 43°C

INGEBOUWDE MAGNESIUMANODE beschermt tegen kalkaanslag en corrosie

mogelijk om met de afgeblazen koude lucht te koelen

✓ Forse besparing op uw energiefactuur ✓ Duurzame kwaliteit ✓ Betrouwbaar dankzij het innovatieve systeem ✓ Geïntegreerde installatie die minder dan 1m2 inneemt ✓ Subsidies, afhankelijk van uw gemeente

EENVOUDIGE BEDIENING met timer en automatisch anti-legionella programma

190 OF 300 LITER WARMTEPOMP - ZONNEBOILER aansluiting van additionele warmtebronnen zoals zonne-energie mogelijk (enkel bij het 300 l type)

Climacon nv - Kruinstraat 4 - Industriepark E17 1034 - 9160 Lokeren T +32 9 337 87 77 - info@climacon.be - www.climacon.be

climacon

TECHNIEK - VERWARMING

Twee ketels zijn voorzien van een nageschakelde economiser voor extra rendement.

is nu ronduit fris in de stookplaats. Waar je vroeger bij wijze spreken de was kon drogen in het ketelhuis, zorgen de lagere stralingsen stilstandsverliezen ervoor dat er minder warmte in de ruimte verloren gaat. De besparing van de modernisering wordt geschat op 8-9%, en er is nog ruimte voor verdere optimalisering. Regeling van Bosch De schakelkast en regeling werden ook door Bosch geleverd. De ketel wordt gestuurd door een intuitief grafisch interface met aanraakscherm, de BCO sturing. De volledige regelsoftware is opgeslagen op een bijgeleverde geheugenkaart. Alle ingrepen en waarden van de werkingsparameters (belasting, bedrijfsurenâ&#x20AC;Ś) worden eveneens opgeslagen. Op het scherm kan men allerhande parameters instellen, en ook trends bekijken van de werking. De ketel is voorzien van een zuurstofsonde in de rookgasafvoer. Zo kan de brander aangestuurd worden door een frequentieregeling in functie van de luchtovermaat. Ook andere parameters zoals keteltemperaturen en het debiet over de economiser DE ONDERNEMING

worden bewaakt. De werking van ketels van een dergelijk vermogen is immers een stuk ingewikkelder dan een huishoudelijke ketel of zelfs een installatie in een utiliteit. De opstart moet bijvoorbeeld via een vaste procedure verlopen, om thermische schokken of andere problemen te vermijden. Aan de hand van de regeling kan men dan alle stappen van deze procedure precies volgen. Het is belangrijk dat het personeel zowel van de technische dienst als van de installatiefirma geschoold wordt voor dit type toestel. Vandaar dat de fabrikant sterk aanraadt om de installatie van deze ketelserie alleen toe te vertrouwen aan een bedrijf dat voldoende vakkennis in huis heeft. Goede montagekwaliteiten alleen volstaan niet; de installatiefirma moet het hydraulisch concept van de stookplaats begrijpen, en actief meedenken in de realisatie ervan. Om het plan van de studiebureau te vertalen naar een concrete realiteit is er ook een inbreng van de installateur nodig. Als deze laatste onvoldoende vertrouwd is met de specifieke eisen van deze ketels, bijvoorbeeld op het vlak van

hydraulische aansluiting, kan het mis gaan. Teamwerk tussen opdrachtgever, fabrikant, studiebureau en installateur leidt tot de beste resultaten. Bosch Industrial Boilers is in staat om voorgemonteerde ketels te leveren, met alles erop en eraan, wat de installatie aanzienlijk versnelt. Bovendien kan men er zeker van zijn dat alle accessoires naar behoren zijn gemonteerd, voor een gegarandeerde storingsvrije werking. Een nieuwe ontwikkeling zijn viertreksketels die rookgaszijdig worden aangesloten op een Bosch WKK. De basislast wordt gedekt door warmterecuperatie uit de rookgassen van de WKK. Bij grotere vraag worden de branders van de ketels ingeschakeld. (door Alex Baumans)

Â&#x192;Â&#x192;www.bosch-industrial.com

TECHNIEK - VERWARMING

Duurzame, slimme en eco-efficiënte producten Vaillant lanceert Green iQ label en gamma

er gelegenheid van de ISH-beurs in Frankfurt heeft de fabrikant van verwarmingssystemen Vaillant zijn eigen label voor eco-efficiënte producten gelanceerd. Onder de benaming Green iQ wordt voortaan een heel gamma toestellen op de markt gebracht dat zowel ecologisch is als efficiënt en gebruiksvriendelijk, onder andere dankzij nieuwe apps.

Een ecolabel made in Vaillant Met Green iQ zet Vaillant nieuwe standaarden op het vlak van duurzame en slimme producten die tijdens hun hele levenscyclus optimaal blijven presteren. De internationale beurs ISH was de ideale gelegenheid om bezoekers uit de hele wereld dit “eco-friendly” gamma voor te stellen. Alle toestellen uit dit assortiment kunnen bovendien op internet aangesloten worden met een ingebouwde webinterface en een WiFi-aansluiting. Green iQ staat tot slot voor producten met een onberispelijke kwaliteit die perfect gerecycleerd kunnen worden. Deze producten hebben allemaal standaard een minimale energieefficiëntie van niveau A. Een nieuwe groene standaard op het vlak van condensatieketels In dit Green IQ-gamma biedt de fabrikant onder andere de condenserende gaswandketel ecoTEC exclusive aan, een toestel dat aan alle punten van dit label voldoet. Dit model kan bovendien ook werken op puur biogas.

Green iQ garandeert op elk moment een zo efficiënt mogelijk gebruik en is ook gemakkelijk instelbaar dankzij de bedieningseenheid en de gratis app multiMATIC voor smartphones die verbonden is met de webinterface. De reeks ecoTEC exclusive is beschikbaar met de volgende vermogens: 15, 21, 27 of 32 kW. Dr. Marc Andree Groos, CEO van Vaillant Duitsland, legt uit: “Met ons nieuwe product ecoTEC exclusive bevestigen we ons als premiummerk en versterken we onze positie als toonaangevende vernieuwer.”

dieningseenheid flexoTHERM kunnen ze in de toekomst ook het label A+++ bereiken.

Innoverende apps In de context van het Green IQ label heeft Vaillant ook twee nieuwe apps voor smartphones onthuld, multiMATIC en eRELAX. Gebruikers kunnen daarmee hun verwarming sneller en gemakkelijker bedienen. Deze twee apps zijn erg eenvoudig en intuïtief in het gebruik. Je kunt er je verwarming mee instellen volgens een hele reeks klassieke situaties: “Huis”, “Nachtprogramma”, “Afwezig”, “Vakantie”, enz. De app multiMATIC is bedoeld Green iQ: een gamma nieuwe voor de nieuwe condenserende gaswandkewarmtepompen De nieuwe Vaillant flexoTHERM warmtepom- tel en voor technologieën die gebruik maken pen, die ook tijdens ISH zijn voorgesteld, ma- van hernieuwbare energiebronnen (warmtepompen en ventilatiesystemen) terwijl de ken deel uit van het Green iQ aanbod. Via de app eRELAX ontworpen is voor bestaande bedieningseenheid multiMATIC 700 kunnen ze ook met een smartphone worden aan- verwarmingstoestellen van het merk. gestuurd. Deze lucht-waterwarmtepompen (Door Michel Hanoulle) zijn erg geruisloos zodat ze gebruikt kunnen worden in rijwoningen. Ze hebben het ener- www.vaillant.be gielabel A++ maar in combinatie met de beDE ONDERNEMING

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

BEKIJK NU ONS VOLLEDIG

altijd overal gratis levering elke werkdag overal

AANBOD BOEKEN OP WWW.DISTRIGRAPH.COM € 5 KORTING VANAF 2E BOEK

www.desco.be wijnegem  aalst  antwerpen  brugge  dendermonde  diest  dison  gent  grivegnée  habay  kuurne  lier  lummen  mechelen  rocourt  stavelot  temse  turnhout

adv onderneming 2014_NL_FR.indd 1

12/6/2013 9:19:43 AM

l’intérieur du boisseau. D’où l’utilité d’une plaque avec raccord pour évacuer les condensats. Avec ce type de chaudière à haut rendement, il faut en plus tenir compte que si elle est pilotée par une sonde extérieure, pendant l’entre-saison, la température des fumées pourra descendre de l’ordre de 15 à 20°C. Ceci pourrait mê me entraîner quelques gouttes de condensat pour la cheminée métallique en phase transitoire, mais ces quelques gouttes vont immédiatement être évaporées sans aucune autre conséquence.

TECHNISCHE GIDS SCHOORSTENEN, DE REFERENTIE VOOR DE VAKMAN! 3.2. Le régulateur de tirage (chaudières fioul - chaudières gaz à brûleur pulsé) et le coupe - tirage (chaudières gaz atmosphériques) 3.2.1. Le régulateur de tirage

NIEUW

De technische gids schoorstenen, uitgegeven door CIGES, verzamelt in één enkel document alle normen en algemene vereisten op het gebied van rookgasafvoer. CIGES is een vereniging zonder winstoogmerk die sinds meer dan 20 jaar de belangrijkste Belgische invoerders en fabrikanten van schoorsteenkanalen groepeert om de kwaliteit en de veiligheid van de installaties te bevorderen.

BESTEL UW GIDS OP CD TEGEN DE PRIJS VAN 20€ EXCL. BTW OP INFOUBBINK.BE Leden CIGES: POUJ-12-11993-Annonce CIGES-af-021012-r4.indd 2

C2_A5_190x130_NL.indd 1

4/10/12 14:54

21/04/15 11:43

TECHNIEK - VERWARMING

Modulariteit en design voor de nieuwe Titanium Line van Buderus

Bosch Thermotechnology investeert in zijn merken Modulariteit, design en connectiviteit

ijdens de persconferentie op de ISH-beurs verklaarde de directie van Bosch Thermotechnology zich tevreden over de resultaten van de groep: in de moeilijke commerciĂŤle context van het jaar 2014 was er een mooie groei. Voor de komende jaren kijkt het bedrijf uit naar de invoering van de ErP-labels die een kans bieden om het marktaandeel in de Europese Unie te verhogen. De verkoop buiten Europa neemt ook toe dankzij producten die speciaal voor die markten worden ontwikkeld. Wat merken betreft, legt Bosch Thermotechnology de nadruk op de connectiviteit van de nieuwe producten van Junkers en van het nieuwe modulaire gamma Buderus Titanium Line.

Modulaire producten voor Buderus Met Titanium Line lanceert Buderus een nieuwe modulaire productenreeks voor verwarmingsinstallaties. Deze reeks is ontworpen

Toegankelijkheid van de onderdelen en connectiviteit voor de nieuwe Cerapur 9000i

DE ONDERNEMING

om verschillende warmtegeneratoren in een systeem op te nemen om het beste te halen uit diverse energiebronnen. Op dit moment bestaat het Titanium Line gamma uit de nieuwe condenserende gaswandketel GB192i en de vloerversie Logamax plus GB192iT (15 kW of 25 kW) met boiler voor sanitair warm water. Deze generator is ontworpen als centraal element van een hybride systeem met andere bestaande toestellen of toestellen die door Buderus worden voorzien. De warmtewisselaar uit gietaluminium heeft de nieuwe ALU plus-afwerking waardoor er minder afzetting optreedt en de onderhoud sneller gaat. De absorptiewarmtepomp Logatherm GWPS192i vervolledigt het gamma. Een van de troeven van al deze nieuwe toestellen is dat de onderdelen gemakkelijk bereikbaar zijn zodat de installateurs hun werk probleemloos kunnen doen. Daarnaast is er het nieuwe

design met het frontpaneel uit zwart titaniumglas. De generatoren van deze reeks beschikken over een webinterface en de nodige hydraulische aansluitingen. Dit garandeert dat ze gecombineerd zullen kunnen worden met de toekomstige evoluties in verwarmingstechniek. Dankzij de elektronica kunnen ze geĂŻntegreerd worden in een domoticasysteem en de gebruikers kunnen ze vanop afstand bedienen met de app Buderus EasyControl. Vaklui zullen de installatie van hun klanten kunnen beheren met de portal Control Center Connect Pro die in de loop van het jaar operationeel zal zijn. Integratie van Junkers ketels met Bosch beheersystemen De nieuwe generatie condensatieketels Cera-

TECHNIEK - VERWARMING

pur 9000i is bedoeld om dankzij de expertise van het merk Junkers nieuwe Bosch-systemen te ontwikkelen om het gebouwenbeheer te integreren. Met een internetverbinding kunnen deze ketels opgenomen worden in een beheersysteem van Bosch dat veiligheid, energiebeheer en verwarmingssystemen omvat. De generatie Cerapur 9000i (20, 30, 40 en 50 kW) ketels brengt de technische en elektronische lijn van het merk samen in een vernieuwend design. De nieuwe opbouw maakt de onderdelen gemakkelijker bereikbaar en dankzij de aansluitplaat kan een oud Junkers-toestel gemakkelijk vervangen worden. De vloerversie omvat een boiler voor sanitair warm water (100, 150 of 210 l), en kan aangesloten worden op verschillende verwarmingskringen of hernieuwbare energiebronnen. De nieuwe venturi maakt het mogelijk de brander te moduleren tot 1:10.

De gebruikers zullen ook het touchscreen appreciëren dat in de voorzijde is ingewerkt en waarmee de toestellen erg gemakkelijk kunnen worden afgesteld. Vaklui beschikken over de software EasyControlPRO waarmee ze allerlei interventies kunnen verrichten. Daarnaast zullen ze binnenkort ook vanop afstand de toestellen kunnen beheren met de nieuwe portal Control Center ConnectPRO. Junkers stelt ook een draadloze kamerthermostaat voor die kan aangesloten worden op weersvoorspellingen. Deze is gemakkelijk te plaatsen en kan gebruikt worden om de installatie thuis of vanop afstand (WLAN) te bedienen met een tablet of een smartphone. (Door John Lams)

www.bosch-thermotechnology.com

OB62044

PROOF PDF

Hoe uw energie-investeringen beter laten renderen? Z-energy helpt u op weg op het vlak van intelligent energiegebruik, duurzame energieproductie, hernieuwbare energiebronnen en groene mobiliteit. Z-energy, iedere dinsdag op Kanaal Z vanaf 19.50 uur. Ook te bekijken op www.kanaalz.be In samenwerking met

OB62044_ZENERGY.indd 1

03/03/15 16:37

DE ONDERNEMING

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

BETTEANTISLIP PRO Hoogste stabiliteit in onberispelijk esthetiek. Gemaakt van het beste staal/emaille.

+ + + + +

Consistent anti-slip oppervlakte Duurzaam ingebrand Terughoudende uitstraling Antislipwaarde volgens DIN Gemakkelijk schoon te houden

www.desco.be www.bette.nl

DeOnderneming_90x260_BetteAntislip_Pro.indd 1

wijnegem  aalst  antwerpen  brugge  dendermonde  diest  dison  gent  grivegnée  habay  kuurne  lier  lummen  mechelen  rocourt  stavelot  temse  turnhout

adv onderneming 2014_NL_FR.indd 2 20.04.2015 11:00:33

12/6/2013 9:20:50 AM

TECHNIEK - VERWARMING

Toekomstgerichte verwarming en koeling via de vloer Conferentie van European Heating Industry op ISH

ijdens ISH in Frankfurt am Main organiseerde de Association of the European Heating Industry (EHI) een bijeenkomst met als thema ‘Surface Heating and Cooling, representation and promotion towards the EU institutions’. Hiermee wil EHI haar steentje bijdragen tot het behalen van de objectieven van de Europese Unie om meer hernieuwbare energie te gebruiken, tegelijk met een forse verlaging van het totale energieverbruik en van het aandeel fossiele brandstoffen.

Stralingsystemen promoten Het thermisch comfort van vloerverwarming en vloerkoeling is algemeen bekend. De totale markt binnen de Europese Unie wordt geschat op 2 miljard euro. Vooral Europese bedrijven zijn er actief, met enkele grotere marktleiders maar vooral veel kleine, lokale spelers. Opmerkelijk is dat er binnen de Unie grote verschillen bestaan over de populariteit ervan. Leidingfabrikant KWB voerde in 2011 een groot onderzoek uit, en ontdekte dat Duitsland met 35% veruit koploper is, gevolgd door Frankrijk (8%) en Italië (7%). Nederland (5%) en België (3%) zitten in de middenmoot. EHI wil deze getallen optrekken. Als spreekbuis van 39 marktleiders in verwarming en koeling voor residentiële en commerciële toepassingen (Ariston, Atlantic, Daikin, Grundfos, Honeywell, Rehau, Siemens, Vaillant, Viessmann, Wilo, Zehnder Group) en 13 beroepsfederaties waaronder voor ons land ATTB (Associatie voor de Thermische Technieken van België – Association pour les Techniques Thermiques de Belgique) vertegenwoordigt EHI de volledige markt, zowel qua technologieën als componenten. “EHI wil op het Europese beleid wegen door de belangen van onze leden te verdedigen

door informatieverstrekking aan de politici, de Commissie en internationale normalisatie-instellingen”, vertelt Ilari Aho, binnen EHI verantwoordelijk voor vloerverwarming en vloerkoeling. “We willen dit verwezenlijken door een positieve bijdrage te leveren om de ambitieuze EU-doelstellingen inzake energie en het klimaat – gebaseerd op energie-efficiëntie, duurzaamheid, beschikbaarheid en veiligheid – te behalen. Onze leden zullen we als eersten informeren van de toekomstplannen van de Commissie op het vlak van Energie, zodat ze zich volop kunnen voorbereiden en niet plotseling met een voldongen feit worden geconfronteerd. Maar we willen uiteraard dat de informatie-uitwisseling in twee richtingen verloopt. Grote bedrijven kunnen ons rechtstreeks bereiken door hun lidmaatschap, voor kleinere bedrijven zal dit gebeuren via hun nationale beroepsfederatie.” Markt in kaart brengen EHI wordt geconfronteerd met hetzelfde probleem als de meeste overkoepelende organisaties: wie en wat vertegenwoordigen we nu precies? “Onze leden laten natuurlijk niet het achterste van hun tong zien, want hun concurrenten doen dat ook niet”, lacht Paolo Basso van het EHI-secretariaat. “Best begrijpelijk, maar naast een platform te creë-

ren waar onze leden elkaar kunnen ontmoeten, ideeën en ervaringen uitwisselen en de ontwikkelingen van de markt te bespreken, is een van onze kerntaken het verzamelen van correcte cijfergegevens, een absolute voorwaarde opdat er op Europees beleidsniveau naar ons wordt geluisterd. De markt gedetailleerd in kaart brengen wordt een van onze prioriteiten. We zullen deze gegevens gebruiken om uit te rekenen hoeveel energiewinst er in Europa kan behaald worden indien de technologieën van onze leden nog meer worden toegepast. Want vergeet niet, vloerverwarming en vloerkoeling hebben heel wat voordelen: thermisch comfort, gezond binnenklimaat door de lage luchtverplaatsingen, lage energiekost, weinig onderhoud, betrouwbare werking doorheen de gehele levensduur van het gebouw, lage bedrijfstemperatuur, geen zichtbare afgiftesystemen, bruikbaar met alle fossiele en duurzame energiebronnen, maximale integratie in totaaloplossingen en eenvoudige installatie. Maar vooral merken we dat het marktaandeel nog te klein is in verhouding tot de stijgende vraag door de eindgebruikers. Dit moet beter.” (Door Rudy Gunst)

www.ehi.eu

DE ONDERNEMING

KSB Multi Eco-Pro - Meertraps zelfaanzuigende centrifugaalpomp met schakelautomaat Met Controlmatic E.2 die de automatische in- en uitschakeling van de pomp regelt bij opening en sluiting van een tappunt. Ook uitgerust met ge茂ntegreerde droogloopbeveiliging. Toepassingen Eengezinswoningen, landbouwbedrijven, beregenings-, bevloeiings- en wasinstallaties, watervoorziening en regenwatergebruik. Productvoordelen Onder meer zelfaanzuiging met zeer grote aanzuighoogte (tot 8m - patent KSB) en zeer geluidsarme werking (59 dB). KSB Belgium 路 Zoning Industriel Sud 路 1301 Bierges/Wavre 路 www.ksbbelgium.be

Onze technologie. Uw succes. Pompen Afsluiters Service n

ALTIJD DE SLIMSTE WEG VAN FABRIEK NAAR VAKMAN

DEAL

GRATIS OMRUILACTIE VOOR DIAMETERS 16 MM. T.E.M. 32 MM.* Wij ruilen uw werkende gereedschappen van andere merken GRATIS om naar splinternieuwe HENBRA - TOOLS.

TOOL DEALS Meer nog, wij doen er GRATIS de superhandige Pipegrip bij.

ALTIJD GRATIS BRUIKLEEN GEREEDSCHAP VOOR DIAMETERS 40, 50 , 63 EN 75*

DEAL

(vanaf 2016 diameters 90mm en 110mm ook beschikbaar!) Wij weten dat u als installatiebedrijf nood hebt aan het juiste en nodige gereedschap op het moment dat u een project met grotere diameters hebt uit te voeren. Wij zijn ook van mening dat u recht hebt om de nodige gereedschappen GRATIS ter uwer beschikking te krijgen voor de duur van uw project dewelke u met onze kwaliteitsproducten uitvoert. Vandaar deze keiharde service: FREE “LARGE” TOOL USE SERVICE voor onze klanten in grote diameters.

ALTIJD GRATIS BRUIKLEEN GEREEDSCHAP VOOR VLOERVERWARMING*

DEAL

Wij weten dat u als installatiebedrijf nood hebt aan het juiste en nodige gereedschap op het moment dat u een vloerverwarmingsproject hebt uit te voeren. Wij zijn ook van mening dat u recht hebt om de nodige gereedschappen GRATIS ter uwer beschikking te krijgen voor de duur van uw project dewelke u met onze kwaliteitsproducten uitvoert. Vandaar deze keiharde service: FREE “FLOOR” TOOL USE SERVICE voor onze klanten in vloerverwarming.

HENDRICKX & CO BVBA UILENBAAN 148 B WOMMELGEM +32 (0)3 288 41 90 WWW.HENBRA.BE

Actie onder voorwaarden. Voorwaarden verkrijgbaar op eenvoudige aanvraag via www.henbra.be of via uw Henbra vertegenwoordiger.

TECHNIEK - VERWARMING

Doorvoering van rookkanalen doorheen brandwerende wanden

oorvoeren van rookgasafvoer zijn altijd een zeker risico voor de brandveiligheid. Om dat risico zo laag mogelijk te houden, moeten die doorvoeren volgens de regels van de kunst gebeuren. Het WTCB heeft zich in samenwerking met de normcommissie NBN E166 en de Hoge Raad voor beveiliging tegen brand en ontploffing met deze kwestie beziggehouden en een aantal type-oplossingen geformuleerd, die hierna voorgesteld worden.

Probleemstelling De doorvoeringen van brandwerende bouwelementen (scheidingswanden, muren, vloeren) door rookgasafvoerkanalen mogen de brandweerstand van deze elementen niet beïnvloeden. De voorschriften in bijlage 7 van het KB ‘Basisnormen’ zijn niet van toepassing op ‘doorvoeringen van bouwelementen van rookgasafvoerkanalen’. In de praktijk worden er, meer bepaald in appartementsgebouwen, meer en meer verwarmingssystemen die aangesloten zijn op een individuele gasketel met een gesloten verbrandingscircuit geïnstalleerd. Bij een dergelijk systeem doorboren de rookgasafvoerkanalen de brandwerende wanden van de gemeenschappelijke technische schacht van meerdere appartementen (zie afbeelding 1). Ze mogen de brandweerstand van deze wand echter niet verzwakken.

Rook

Afb. 1 Individuele verticale kanalen: parallel (A) en concentrisch (B). Collectief verticaal concentrisch kanaal (collectief systeem type CLV) (C).

Bij gebrek aan proefnormen voor deze toepassing heeft de Hoge Raad voor de brandveiligheid de volgende regels voor de goede praktijk goedgekeurd:

compartiment (bv. appartement) naar het andere vermeden kan worden • ofwel is de uitvoering van een brandwerende voorziening ter hoogte van de doorvoering gevalideerd door een proef in het laboratorium, uitgevoerd volgens de geldende normen.

• ofwel is de uitvoering conform een typeoplossing die vrijgesteld is van de plaatsing van een door een proef gevalideerde brandwerende voorziening ter hoogte van de doorvoering. De type-oplossingen moeten beantwoorden aan een reeks voorwaarden, zodat de brandverspreiding van het ene

Type-oplossingen voor de doorvoering van rookkanalen 1. Toepassingsdomein De onderstaande voorzieningen zijn van toepassing op de doorvoering van kanalen doorheen bouwelementen van centrale-verwarmingssystemen op gas met een gesloten

DE ONDERNEMING

Verbrandingslucht

verbrandingscircuit van het type C die de vereiste brandweerstand voor deze bouwelementen niet mogen veranderen. 2. Vereiste criteria en duur De vereiste criteria en duur zijn gebaseerd op deze die opgenomen zijn in de hoofdstukken 1.3 en 1.4 van de bijlage 7 van het KB ‘Basisnormen’: • vereist criterium: “De brandwerende voorziening moet de scheidende functie van de wand behouden, m.a.w. het vermogen om te voldoen aan de criteria van vlamdichtheid (E) en thermische isolatie (I) ter hoogte van de doorvoeringen. Voor de doorvoerin-

TECHNIEK - VERWARMING

Afb. 2 Terminologie.

1 Warmtegenerator 2 Verticale brandwerende wand 3 Technische koker 4 Concentrisch verticaal kanaal 4a Extern kanaal 4b Intern kanaal 5 Verbindingskanaal (gedeelte van het aansluitkanaal dat de schachtwand doorboort) 6 Afdichting met rotswol 7 Aansluitkanaal

gen (*) van rookgasafvoerkanalen met een diameter kleiner dan of gelijk aan 160 mm zonder isolatie of met onbrandbare isolatie is het criterium voor thermische isolatie te verwaarlozen. Het onbrandbare isolatiemateriaal moet voldoen aan de classificatie A2-s1, d0 of beter.” • vereiste duur: “De voorziening moet voldoen aan de vereiste criteria gedurende een tijd die ten minste gelijk is aan deze die vereist wordt voor het bouwelement. Voor de verticale wand van een technische koker is echter de volgende duur vereist: • minstens gelijk aan de helft van de tijd van de brandweerstand die voorgeschreven is voor deze wand • en ten minste gelijk aan 30 minuten.” Type-oplossingen die geen brandwerende voorziening vereisen ter hoogte van de doorvoering Tabel 1 geeft een overzicht van de voorwaarden voor de type-oplossingen waarvoor geen brandwerende voorziening vereist is ter hoogte van de doorvoering. Het spreekt voor zich dat de oplossingen die van toepassing zijn voor de eis E 60, ook volstaan voor E 30. Oplossingen door proeven Als de voorwaarden voor de type-oplossing niet gerespecteerd worden, is het aangewe-

zen om via proeven aan te tonen dat het systeem geen risico op brandverspreiding inhoudt of een brandwerende voorziening te plaatsen ter hoogte van de doorvoering van de brandwerende wand (van een technische koker). Bij gebrek aan normen voor de evaluatie van de brandweerstand van doorvoeringen van rookkanalen, zal de voorziening in het laboratorium getest moeten worden volgens de volgende normen en dus beantwoorden aan de volgende criteria: • wanneer de compartimentering verzekerd wordt door middel van brandwerende kleppen ter hoogte van de doorvoering van het aansluitkanaal en deze kleppen getest zijn geweest volgens NBN EN 1366-2 en de prestaties geklasseerd zijn volgens de norm NBN EN 13501-2. De criteria zijn de volgende: - E 30 (ho i o) voor een schachtwand EI 60 (lage en middelhoge gebouwen) - E 60 (ho i o)voor een schachtwand EI 120 (hoge gebouwen) of de compartimentswand EI 60 • wanneer de compartimentering gegarandeerd is door middel van brandwerende voorzieningen ter hoogte van de doorvoering van het horizontale verbindingskanaal

en deze voorzieningen getest zijn geweest volgens NBN EN 1366-3 en de prestaties geklasseerd zijn volgens de norm NBN EN 13501-2. De criteria zijn de volgende: - E 30-U/U voor de wand van de schacht EI 60 (LG, MG) - E 60-U/U voor de wand van de schacht EI 120 (HG) of de compartimentswand EI 60. (*)In het geval van parallelle verbindingskanalen met een horizontaal verloop, moet de afstand tussen de kanalen minstens gelijk zijn aan de helft van de diameter van de kanalen. Dit houdt een afwijking in van het concept van de ‘enkelvoudige doorvoering van leidingen’ die een minimale afstand vereist van meer dan de diameter van het grootste van de twee leidingen. (vervolg op pagina 54)

DE ONDERNEMING

Sisto®-16RGA en Sisto®-16TWA - De enige membraanafsluiters met Belgaqua-certificaat Afsluiter met zachte dichting en directe doorlaat. Het volledig ingekamerde membraan zorgt voor een absolute afdichting en een hoge bedrijfszekerheid. Er komen geen bewegende onderdelen in contact met de vloeistof. De doorstroming zonder dode ruimtes garandeert het behoud van de zuiverheid van de vloeistof. De spiraalondersteuning verhoogt de levensduur en vergroot het drukbereik van het membraan. KSB Belgium · Zoning Industriel Sud · 1301 Bierges/Wavre · www.ksbbelgium.be

Onze technologie. Uw succes. Pompen Afsluiters Service ■

■

TECHNIEK - VERWARMING

Tabel 1 Type-oplossingen waarvoor er geen door een proef gevalideerde brandwerende voorziening vereist is ter hoogte van de doorvoering.

Type doovoering

Eis voor de doorvoering E 30 (1)

E 60 (2)

Verbindingskanaal (gedeelte van het aansluitkanaal dat de schachtwand doorboort)

Materiaal van het externe kanaal en de T-stukken: robuust en onbrandbaar (3). Twee parallelle kanalen DN ≤ 80 mm, met een minimale tussenafstand van 40 mm (zie afbeelding 3).

Materiaal van het externe kanaal en de T-stukken: robuust, onbrandbaar en smelttemperatuur > 727 °C (4). Twee parallelle kanalen DN ≤ 80 mm, met een minimale tussenafstand van 40 mm (zie afbeelding 4) of een concentrisch kanaal met extern kanaal DN ≤ 125 mm (zie afbeelding 5).

Speling tussen het aansluitkanaal en het brandwerende bouwelement (schachtwand)

De aansluitkanalen met een horizontaal verloop doorboren de volledige dikte van het brandwerende bouwelement. De speling tussen deze kanalen en het brandwerende bouwelement ligt tussen ± 10 en 25 mm en wordt opgevuld met behulp van goed aangedrukte rotswol over de volledige diepte van de wand.

Verticaal rookkanaal in de technische schacht

Technische schacht van een rookkanaal

Materiaal van het externe kanaal en de Tstukken: robuust en onbrandbaar.

Materiaal van het externe kanaal en de T-stukken: robuust, en onbrandbaar, met een smelttemperatuur > 727 °C.

Enkel voorbestemd voor deze toepassing en overeenstemmend met de voorschriften van de artikels 5.1.5.1 van de bijlagen 2/1, 3/1 en 4/1 van het KB 7-7-1994. De technische schacht van een schouw is uitsluitend bestemd voor rookkanalen. Geen enkele andere leiding, elektrische kabel enz. is toegestaan in de technische schacht, tenzij er een scheiding EI 30 voorzien is tussen het rookkanaal en de rest van de schacht of tenzij de wanden van het rookgasafvoerkanaal zelf brandwerend zijn.

(1) Doorvoering doorheen een kokerwand in een laag of middelhoog gebouw. (2) Doorvoering doorheen een kokerwand in een hoog gebouw. (3) Bijvoorbeeld staal of aluminium. (4) Bijvoorbeeld staal (aluminium, met een smelttemperatuur van 660 °C, is niet toegestaan.

Afb. 3 Type-oplossing voor parallelle kanalen met een eis E 30.

1.Kanaal en T-stuk in een onbrandbaar materiaal 2.Kanaal in een onbrandbaar materiaal DN ≤ 80 mm

Afb. 4 Type-oplossing voor parallelle kanalen met een eis E 60.

1. Kanaal en T-stuk in een onbrandbaar materiaal met een smelttemperatuur van > 727 °C 2. Kanaal DN ≤ 80 mm in een onbrandbaar materiaal met een smelttemperatuur van > 727 °C

Afb. 5 Type-oplossing voor concentrische kanalen met een eis E 60.

1. Kanaal en T-stuk in een onbrandbaar materiaal 2. Extern kanaal DN ≤ 125 mm in een onbrandbaar materiaal met een smelttemperatuur van > 727 °C

Bron: WTCB TV254. Enkel het originele document dat geraadpleegd kan worden op www.wtcb.be geldt als referentie.

www.wtcb.be

DE ONDERNEMING

Waarom SCHELL?

Henning S., sanitair installateur

»Omdat ik verantwoordelijkheid draag voor de gezondheid.« Kranen voor openbare sanitaire ruimtes. Van SCHELL. Voor optimale drinkwater- en gebruikershygiëne. In gebouwen als scholen, sportcentra of ziekenhuizen – wanneer het om kranen voor openbare sanitaire ruimtes gaat, zĳn voor elke vakman de drinkwaterhygiëne en de hygiëne voor de gebruikers van het allergrootste belang. Een uitdaging waarvoor wĳ dan ook speciale oplossingen hebben ontwikkeld – gaande van elektronische kranen en het gebruik van materialen die geschikt zĳn voor drinkwater tot speciale hygiënefuncties als stagnatiespoeling of thermische desinfectie. Onze deskundigen geven u graag advies.

Verantwoordelijkheid voor de gezondheid. www.schell.eu

Natuurlijk verwarmen Warm water in een lage kost een tegen oogwenk

Warmtepomp Remeha Azorra

NIEUW schrijf online in voor productopleidingen via training.remeha.be

100% Hernieuwbare energie, 70% energiebesparing Geruisloze werking: slechts 36 dBA, veel stiller dan de gebruikelijke huishoudtoestellen Hoge prestaties: verkrijgbaar met een vermogen van 4kW tot 27kW Bedrijfszekerheid tot een temperatuur van maar liefst -20°C met een COP tot 4,2 (bij A7/W35) Capaciteit voor de verwarming van waterboilers met grote inhoud Modulerende compressor met Inverter functie waardoor de warmtepomp kan moduleren, dit tot 30% van hun maximale vermogen. Als gevolg: besparing tot 30% extra op je energiekosten ten opzichte van een traditionele warmtepomp

Voor meer informatie over Remeha producten en diensten: Scan de QR-code hiernaast met uw smartphone Meer informatie over of ga naar www.remeha.be de Remeha producten en diensten ?

Scan de QR-code hiernaast met uw smartphone of ga naar www.remeha.be

Remeha introduceert de Remeha Neptuna: de gloednieuwe spilt-unit warmtepomp die optimaal gebruik maakt van lucht als hernieuwbare energiebron De power receiver zorgt voor een behoud van vermogen en temperatuur, zelfs bij lagere buitentemperaturen. Vertrekwatertemperaturen tot 60°C zijn hierdoor mogelijk.

Remeha nv Koralenhoeve 10, 2160 Wommelgem, België Chaussée de Tubize 487, 1420 Braine l’Alleud, Belgique Remeha nv 230 71 06 • F +32 (0)3 354 54 30 T +32 (0)3

Koralenhoeve 10, 2160 Wommelgem /// Chaussée de Tubize 487, 1420 Braine l’Alleud

T +32 (0) 230 71 06 /// E info@remeha.be /// I www.remeha.be E info@remeha.be • www.remeha.be

TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

Voor de buitenunits werd een plaats gevonden op het dak.

Warmtepompen voor appartementen Mitsubishi Electric biedt alternatief voor individuele gaswandketels

ucht-water warmtepompen zijn een interessante oplossing voor appartementsgebouwen. Behalve de gunstige effecten op het energieverbruik en het E-peil, zijn er ook een aantal praktische voordelen. Zo kan men eenvoudig elk appartement een eigen verwarmingsysteem bezorgen, wat complicaties in de afrekening van de kosten spaart. Bovendien zijn lucht-water warmtepompen gemakkelijk in de bouw te integreren, zodat er meer nuttige ruimte vrijkomt voor de bewoners.

Van condensatieketel naar warmtepomp Residentie Ter Wesemaele is een laagbouw van 11 appartementen in Ramsel, in de buurt van Aarschot. Het was de bedoeling van de bouwheer om energiezuinige woningen te bouwen. Oorspronkelijk was het voorzien om elk appartement met een eigen condensatieketel uit te rusten. In de planningsfase kwam de opdrachtgever in contact met projecten met warmtepompen, en raakte hij overtuigd van de mogelijkheden. Ook de architect was snel gewonnen voor de overschakeling, zodra hij de voordelen van het systeem leerde kennen. Verwarmen met warmtepompen biedt immers veel meer inrichtingsmogelijkheden dan verwarmen met gasketels. Om te beginnen moet er geen gastoevoer worden aangelegd, en dus ook geen meterlokaal. Verder kan de DE ONDERNEMING

warmtepomp gewoon in de bergruimte worden geplaatst, die niet moet worden ingericht als stookplaats, met rookgasafvoer, ventilatie enzovoort. Het ontbreken van een rookgasafvoer heeft nog een ander voordeel: de technische ruimtes hoeven niet meer allemaal netjes boven elkaar geplaatst te worden om aan te sluiten op een schacht. De architect kan de bergruimtes vormgeven in functie van elk appartement. De enige architecturale vereiste is dat er plaats moet gevonden worden voor de buitenunits. Omdat het gebouw een plat dak had, was dat geen enkel probleem. Geen bijverwarming nodig Als warmtepomp werd gekozen voor de Mitsubishi Electric Ecodan lucht-water warmtepomp, met PUHZ-SW75 Power Inverter buitenunits. De binnenunits zijn volledig geĂŻntegreerd, met een SWW boiler van 200 liter.

Qua omvang zijn ze vergelijkbaar met een grote kastdiepvries. Alle aansluitingen kunnen langs de bovenkant worden uitgevoerd zodat men ze plaatsbesparend in een nis kan zetten. In de nauwere bergruimtes kwam dat goed van pas. De buitenunits hebben een nominaal vermogen van 7,5 kW. Eigen aan de Mitsubishi Electric toestellen is dat er nauwelijks vermogensverlies is bij lage luchttemperaturen. Bij -15Â°C leveren ze nog 7 kW, zodat ze probleemloos door een koude winter kunnen. De Ecodan warmtepompen hebben twee doorslaggevende voordelen. Omdat ze het hele stookseizoen door het volledige vermogen kunnen leveren, is er geen nood voor elektrische bijverwarming. De binnenunits zijn dan ook niet voorzien van een elektrische weerstand. Alle verwarming wordt in warm-

TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

Installatiefirma BVL BVL werd in 1999 opgericht als eenmanszaak door Bart Van Limbergen. In 2002 werd het een BVBA. Een jaar later werd een verhuis naar een groter pand noodzakelijk, dat gevonden werd aan de Mechelsesteenweg in Sint-Katelijne Waver. In 2011 werd een tweede verhuis noodzakelijk, naar de Berlaarsebaan, eveneens in Sint-Katelijne Waver, waar het bedrijf nog altijd gevestigd is. Ondertussen telt BVL 12 medewerkers voor een omzet van ongeveer 1,8 miljoen euro. De activiteiten situeren zich vooral op de residentiële markt en op kleine projecten. De firma hecht vooral belang aan direct contact met de klanten en aan kwaliteitsvol werk en correcte dienst-na-verkoop.

tepompfunctie geleverd; er is geen –dure- directe verwarming. Een tweede voordeel is dat de SPF van de hele Ecodan reeks hoger is dan 4. Daardoor kan het systeem in rekening worden gebracht voor de verplichte toepassing van hernieuwbare energie volgens de EPB eisen. Het is dus een eenvoudige manier om zuinig te verwarmen en een laag E-peil te garanderen. Soepele regeling Mitsubishi Electric heeft de Ecodan warmtepompen voorzien van een soepele regeling, die eenvoudig te bedienen is dankzij het meertalig display. Standaard is er een mogelijkheid voor twee verwarmingskringen (een directe, een gemengde) en een SWW kring.

De warmtepomp is bedoeld voor combinatie met lage-temperatuurverwarming, maar kan ook vertrektemperaturen tot 60°C aan voor SWW productie. Een SD kaart slaat alle werkingsgegevens op, zodat de technicus altijd een volledig overzicht heeft. Handig daarbij zijn ook de unieke foutcodes voor storingen. Als er iets mis zou gaan, weet de vakman precies wat er aan de hand is. Het sturingssysteem kan worden aangesloten op internet, en op afstand bediend via een app voor tablet of smartphone. Zo kan er ook service op afstand gebeuren. Zorgvuldige installatie De installatie werd toevertrouwd aan de firma BVL. Deze firma werkt al sinds 2006 met de Ecodan van Mitsubishi Electric, en is ondertussen volledig gespecialiseerd in warmtepompinstallaties. Dit is duidelijke een toekomstgerichte markt; BVL voert zelfs geen projecten met ketels meer uit. In dit geval was het eenvoudig om het project aan te passen aan warmtepompen. Alle appartementen waren al voorzien voor vloerverwarming, in sommige gevallen aangevuld met wandverwarming.

Door te kiezen voor warmtepompen, hoefde men de bergruimtes niet als stookplaats uit te rusten. Dat bood meer architecturale mogelijkheden.

Bij de aanleg van de vloerverwarming maakte BVL in sommige gevallen gebruik van twee halve collectoren boven elkaar, om plaats in de opstelruimte te sparen. Alle kringen zijn voorzien van een debietregeling, voor een fijnafstelling van de verwarming van de verschillende ruimtes. Hoe goed men een kring ook berekent, het blijft een the-

oretische benadering die in de praktijk moet worden bijgesteld. De circuits kunnen gemotoriseerd worden, zodat men ze later kan aansluiten op een domoticasysteem voor eventuele zonesturing. Compactheid stond voorop bij de uitvoering van de aansluitingen. Voor dit onderdeel kiest BVL resoluut voor koper. Hiermee kan men een strakke en kwaliteitsvolle installatie uitvoeren. De koelleidingen naar de buitenunits werden in de ruwbouw geïntegreerd. Daartoe werden de buizen eerst onder druk gebracht met stikstof, en zorgvuldig genummerd. Vergissingen bij de montage en aansluiting van de buitenunits op het dak waren dus uitgesloten. Alle installaties van nauwkeurig gedocumenteerd zodat men bij problemen of betwisting exact weet hoe de vork aan de steel zit. Laag E-peil en hernieuwbare energie De bouwheer zette zijn appartementen in de markt als lage-energiewoningen. Hij heeft zijn beloftes waargemaakt, want het verwachte E-peil schommelt tussen de 30 en 35. Voor de precieze cijfers is het nog wachten op de afwerking en de blowerdoor test. De bouwheer kreeg ook subsidie voor de plaatsing van PV-panelen. Hij wilde die som echter niet in eigen zak steken, maar investeerde ermee in PV-panelen om de gemeenschappelijke teller te ondersteunen. Op deze laatste zijn voorzieningen zoals de lift of verlichting in de gangen aangesloten. Op die manier profiteren alle bewoners van de investering, en haalt het gebouw de BEN norm. De belangstelling voor de woningen is groot, en ondertussen zijn ze allemaal verkocht. Dat de bouwheer heeft ertoe aangezet om een volgend project met appartementen en warmtepompen te overwegen. Door Alex Baumans

www.mitsubishi-electric.be

DE ONDERNEMING

UNIEK LUCHTDICHT, LEIDINGSYSTEEM VOOR VENTILATIE

70-90

• Metalen onderdelen  stabiliteitstesten voorhanden (AIB-Vinçotte) • Het metaal is voorzien van een kataforetische laklaag  corrosiebestendig • Geluiddempend systeem  akoestisch getest • Geen luchtturbulentie door gepatenteerde luchtgeleiding in collectoren • Voor in chape, beton alsook in vals plafond • Gekeurde ﬂexibele leidingen  anti-statisch en anti-bacterieel Zuivere PE / gladde binnenwand  laag drukverlies

Gratis offerte met schets Leg- en boorplan op aanvraag Werfbegeleiding en ‘in-dienst-stelling’ op aanvraag

www.ventiline.be deonderneming_chape_flex.indd 1

17-Apr-15 2:35:59 PM

EEN PROFESSIONEEL EN GEPASSIONEERD TEAM, DAT ELKE DAG DE UITDAGING AANGAAT ...

... VOOR U !!

Who else ? HEATING WATER NEW ENERGY SERVICE Riello N.V. - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel - www.riello.be - 053/769 030

100%

TEVREDENHEID of geld terug

Unieke AFC technologie

Nu maakt u ál uw klanten even gelukkig als Max. De Eclipse TRV zorgt ervoor dat de het gewenste comfort en temperatuur op elk moment wordt bereikt. De kraan regelt het maximumdebiet onafhankelijk van drukverschillen en garandeert een perfect uitgebalanceerd systeem. U stelt het debiet direct op de afsluiter in en hoeft geen ingewikkelde leidingberekeningen te maken. Onze nieuwe TRV: • is de kleinste automatische TRV die momenteel op de markt beschikbaar is • biedt een nauwkeurig inregelsysteem voor efﬁciënter gebruik van radiator en ketel • maakt afzonderlijke, ingewikkelde berekeningen overbodig • handhaaft vrijwel geruisloos het juiste debiet • wordt gesteund door onze “niet tevreden; geld terug” garantie. U stuurt het product binnen 12 maanden terug naar de verkopende partij en krijgt uw geld terug. (Zo eenvoudig is dat!)

Ontdek meer over de nieuwe Eclipse TRV van IMI Heimeier op eclipsetrv.com

TECHNIEK - ZONNE-ENERGIE

Economisch gebruik van zonne-energie in woningen

De eerste systeemvariant met thermische zonne-energie, condensatieketel en PV-installatie, voor een nieuwbouw eengezinswoning, met een dekking van 50 of 100% van de energiebehoefte door hernieuwbare energie. (bron IGS, TU Braunschweig)

Verschillende systeemvarianten In totaal werden er zes systeemvarianten van zonne-energie onderzocht door het Institut für Gebäude- und Solartechnik van de Technische Universiteit Braunschweig (Duitsland). De twee meest economisch haalbare varianten daarvan zijn ook praktisch de best uitvoerbare. Uit de analyse van het eerste concept blijkt dat het dakoppervlak een doorslaggevende rol speelt. Het energieconcept omvat een zonnethermische installatie in combinatie met een condensatieketel op gas en een PV-installatie (figuur 1). De onderzoekers berekenden de oppervlakte van de zonnecollectoren, het boilervolume en het piekvermogen van de fotovoltaïsche panelen zowel voor een scenario van 50% hernieuwbare energie als voor 100% dekking. De parameters voor een typische eengezinswoning werden bepaald aan de hand van statistische gegevens en databanken. Die omvatten onder meer de kwaliteit van de bouwschil, de inrichting en het aantal bewoners. In het 100% scenario moet zo een huis uitgerust zijn met een optimaal gericht lessenaarsdak. Alleen zo kan men aan de vereiste 80 vierDE ONDERNEMING

100% hernieuwbare energie

50% hernieuwbare energie

100% hernieuwbare energie

50% hernieuwbare energie

elke rol kan zonne-energie spelen in concepten voor 50% of 100% dekking van het verbruik door lokaal opgewekte hernieuwbare energie? In de studie future:solar analyseren onderzoekers verschillende zonne-energieconcepten voor eengezinswoningen, flats en stadswijken, en gaan de energiebalans en economische haalbaarheid na. Er zijn nu uitvoerige resultaten beschikbaar voor nieuwbouw eengezinswoningen.

De tweede systeemvariant, met een elektrisch aangedreven warmtepomp, met bodemsonde en een PV-installatie, voor een nieuwbouw eengezinswoning, met een dekking van 50 of 100% van de energiebehoefte door hernieuwbare energie. (bron IGS, TU Braunschweig)

kante meter komen. Een standaard zadeldak biedt onvoldoende plaats voor zowel zonnecollectoren als PV-modules. Bij de tweede variant wordt een elektrisch aangedreven warmtepomp met een verticale bodemsonde gebruikt voor verwarming en SWW, in combinatie met een fotovoltaïsche installatie (figuur 2). Ook voor dit concept berekenden de onderzoekers een 50% en 100% dekking. Bij beide systeemvarianten gebeurt de warmteverdeling door middel van een vloerverwarming met lage temperaturen. Zonnethermie minder economisch in 100% scenario Voor de studie beschouwde men het totaal energieverbruik als de som van het jaarverbruik voor verwarming en het jaarverbruik voor elektriciteit voor verlichting en huishoudtoestellen. De energiebalans voor

de verschillende varianten werd op jaarbasis berekend. Het streefdoel van 50 of 100% dekking door hernieuwbare energie werd dan ook niet op elk ogenblik van het jaar bereikt (figuur 3). Het overschot van PV stroom (vooral in de zomer) wordt aan het stroomnet geleverd, en in de loop van het jaar uitgebalanceerd. Voor een nieuwbouw eengezinswoning volgens het tweede concept is de elektriciteitsopbrengst van de fotovoltaïsche installatie zelfs groter dat het totale stroom-

De energiebalans per week voor de tweede systeemvariant voor een nieuwbouw eengezinswoning toont aan dat een dekking van het stroomverbruik met 100% hernieuwbare stroom niet op elk ogenblik gegarandeerd is. (bron IGS, TU Braunschweig)

TECHNIEK - ZONNE-ENERGIE

dan ook nog economische voordelen. Dat heeft ermee dat er voor het 100% scenario een sterke overdimensionering van de collectoroppervlakte en het boilervolume nodig is. De investeringskost zou daarbij zo goed als verdubbelen. Bij een 50% dekking zijn beide varianten economisch gelijkwaardig

Nieuwbouw 140 m2 bewoonbaar Bruto Investeringskost

50% HE

100% HE

Dit diagram toont de investeringskosten voor beide systeemvarianten voor een nieuwbouw eengezinswoning met 140 m2 woonoppervlak. (bron IGS, TU Braunschweig)

verbruik van de woning. Daarmee bereikt men inderdaad het doel van 100% dekking door hernieuwbare energie, maar dat wil niet zeggen dat het verbruik op elk ogenblik ook effectief voor 100% door groene stroom gedekt wordt. De resultaten voor nieuwbouw tonen aan dat het dakoppervlak van een-

gezinswoningen en kleine appartementsgebouwen voldoende is voor 50% dekking. Streeft men een 100% dekking na, dan is een zadeldak voor het eerste concept te klein, en is alleen de combinatie van een warmtepomp en PV-panelen nog mogelijk. In vergelijking met de eerste variant heeft die combinatie

Onderzoek naar verdere scenario’s In het kader van de future:solar analyse worden nog vier andere energieconcepten onderzocht. Het gaat daarbij om de combinatie warmtenet/PV, houtketel/zonneboiler/ PV, elektrische weerstand/zonneboiler/PV en warmtenet/PV. De scenario’s slaan daarbij op eengezinswoningen, appartementsblokken en wijken, in renovatie en nieuwbouw. Ze worden technisch en economisch geëvalueerd. Midden 2015 moeten de lopende onderzoeken afgesloten zijn. Bron: BINE Informationsdienst

www.bine.info

Ventileren en verwarmen in harmonie !

Ruimteverwarming

Systeem www.renson.be

de_onderneming_190x125_NL_0415.indd 1

Vraaggestuurde ventilatie

tot

-37 E-punten

met Smartzone!

Productie van sanitair warm water

24/04/15 11:38

DE ONDERNEMING

Spitstechnologie in condensatie >> >> >>

>> >>

milieubewust en energiebesparend nieuwe intelligente regeling comfort en rendement

Zuinig en milieubewust: tot 30% energiebesparing Comfort op maat: warm water in overvloed Debiet tot 200 l/10 minuten Eenvoudige installatie en onderhoud: de ketels kunnen via een muurdoorvoer of dakdoorvoer zowat overal geplaatst worden

INTELLIGENT SYSTEEM: NIEUWE REGELING DIEMATIC iSYSTEM De nieuwe regeling Diematic iSystem, het hart van de installatie, kan standaard drie verwarmingskringen sturen + 1 kring SWW. Toebehoren regelingen Keuze van de toebehoren in functie van de kringen

type kring M

Bedieningsbord DIEMATIC iSystem (1)(2)

SWW

direct

mengkraan

direct + 1 mengkraan

2 x mengkraan

direct+ 2 x mengkraan

Diematic iSystem is: • INNOVEREND high-tech design met een extra breed LCD scherm, een draaiknop en aanraaktoetsen • INTUÏTIEF - eenvoudige navigatie en vereenvoudigde aflezing - geïntegreerde ‘mini ‘ gebruiksaanwijzing - systeem met tekstweergave - circuits kunnen benoemd worden • INTELLIGENT uitgebreide functies en mogelijkheden • INTERACTIEF integreerbaar in een gecentraliseerd domoticasysteem

zonnesystemen hout warmtepompen condensatie olie/aardgas

COGENERATION UNIT

XRGI - De WKK voor de gemeenschappen Hoog rendement - Prachtige stilte Grote betrouwbaarheid Vier versies : XRGI 6 - 6kWEL 13.5kWTH XRGI 9 - 9kWEL 15kWTH

Meer informatie op www.thema-sa.be

XRGI 15 - 15kWEL 30kWTH XRGI 20 - 20kWEL 40kWTH

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - BEDRIJFSBEZOEK

Het magazijn van 26.800 m2 is het hart van het logistieke systeem, waardoor de firma de meeste bestellingen binnen 24 uur kan leveren.

Technische kennis en logistieke organisatie De groothandel Sax investeert in opleidingen voor zijn installateurs, personeel en in een performante logistiek “Sax”, gestart als een plaatselijke groothandel actief in de regio van Merelbeke (Gent) is vandaag een grote Vlaamse speler geworden op het vlak van distributie van materiaal voor sanitaire installaties, verwarming en hernieuwbare energie. Nadat hij in 1990 de firma Sax had overgenomen, heeft de heer Ronald Kerckhaert dit bedrijf uitgebouwd tot wat het nu is: 15 filialen (waarvan 10 met een showroom) en een logistiek centrum van 26.800 m².

Technische groothandel De voortdurende ontwikkeling van Sax is er niet zomaar gekomen. Het is het resultaat van de beslissing om de firma vanaf 1990 te positioneren als technische groothandel die kan voldoen aan de verwachtingen van vaklui en dus ook deze van de eindklant. Om dit te bereiken heeft Sax een model uitgebouwd dat is gebaseerd op de medewerkers van de firma, de klanten-installateurs, de infrastructuur en de logistiek. Nu energie besparen een prioriteit is geworden, heeft Sax specialisten in dienst die de klanten de optimale oplossing kunnen voorstellen naargelang hun behoefte aan sanitair warm water, verwarming en ventilatie. Ze kunnen daarvoor beschikken over het brede productengamma dat de firma op de markt brengt voor privéwoningen maar ook voor grote gebouwen. DE ONDERNEMING

Elk filiaal heeft specialisten die elkaar aanvullen zodat de klant steeds een gesprekspartner vindt die zijn vragen kan beantwoorden. Of het nu gaat over sanitair, verwarming, hernieuwbare energie of ventilatie, elke offerte wordt behandeld in het filiaal waar ze wordt aangevraagd. Nabijheid De opgerichte filialen hebben er enerzijds toe bijgedragen dat de firma nieuwe markten heeft kunnen veroveren in Oost- en WestVlaanderen. Anderzijds verbetert deze nabijheid de dienstverlening voor de bestaande klanten. Hoewel elk filiaal volgens hetzelfde model werkt, kunnen de verantwoordelijken hun voorraad en hun showroom in zekere mate zelf aanpassen aan het gebied waar ze gevestigd zijn. De kennis van de medewerkers en de nabijheid zijn weliswaar essentieel, maar de firma Sax munt als groothandel

vooral uit op het vlak van technische ondersteuning en de logistiek. Logistiek De firma is gekend voor de kennis van HVACtechnieken en sanitair, maar daarnaast is het ook een specialist in logistiek. Om de klanten op hun wenken te kunnen bedienen moet de kennis om installaties te berekenen en producten te kiezen ondersteund worden door een doeltreffend leveringssysteem. Voor de firma Sax betekent dit dat bestellingen voor de 12.000 artikelen in voorraad en de 60.000 artikelen in het computersysteem op tijd en op de juiste plaats geleverd worden. Om deze uitdaging elke dag aan te gaan heeft de onderneming in 2004 een logistiek centrum gebouwd in Zulte/Wielsbeke, dat in 2012 is uitgebreid tot een oppervlakte van 26.800 m². Deze opslagplaats is het hart van de organisatie van waaruit de meeste bestellingen

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - BEDRIJFSBEZOEK

Het toonzaalpersoneel staat de klanten bij om oplossingen te vinden die aansluiten bij hun smaak, hun wensen en hun budget.

binnen de 24 uur geleverd kunnen worden. Bijna een derde van de 300 mensen die voor de firma werken, zorgen ervoor dat de centrale opslagplaats draait, zo goed als dag en nacht. Leveringen op maat Het grootste deel van de oppervlakte van de opslagplaats is bestemd voor de opslag in de hoogte van omvangrijke artikelen. Kleinere en vaker bestelde artikelen worden bewaard in indrukwekkende draaiende rekken (kardex). Als de leveringen zijn ontvangen en de kwaliteitscontrole achter de rug is, worden de kleinste artikelen in de draaiende rekken (kardex) gelegd, de andere krijgen een plaats op de grote rekken. Of een bestelling nu in een filiaal of online binnenkomt, ze wordt altijd geïdentificeerd en behandeld door het computersysteem voor het voorraadbeheer. Om de levertermijn van 24 uur te halen, stelt het systeem een document op met een overzicht van alle details. Eerst en vooral is dat natuurlijk de inhoud van de bestelling, maar er staan ook wensen van de klant op in verband met de levering. Hij

kan een levering per verdieping vragen, per appartement, of per ander deel van de werf. Om het diefstalrisico zo klein mogelijk te maken, kan gevraagd worden dat er geleverd wordt naargelang de dagelijkse evolutie van de werf. Als dat nodig is, kunnen kleine bestellingen die tot 6 u. online worden ingegeven in de loop van de dag worden geleverd. Om de dienstverlening voor de klanten zo goed mogelijk te maken, optimaliseert een computerprogramma de rondes voor 25 chauffeurs die voor de firma rijden. Het programma bepaalt voor elke chauffeur welke weg hij het beste kan volgen voor de leveringen aan alle klanten op zijn ronde van die dag. De chauffeurs beschikken bovendien over een tablet waarin ze alle informatie in verband met hun ronde noteren. Van het laden tot de ontvangst bij de klant, inclusief een foto van de geleverde pallet, alle gegevens worden naar de centrale verstuurd, zodat die in real time op de hoogte is van de situatie.

nuari aangekondigd dat hij vertrekt na 25 jaar aan het hoofd van de firma. Bij dezelfde gelegenheid heeft hij de klanten en de leveranciers het trio voorgesteld dat voortaan de leiding van Sax overneemt. Dhr. Jan Masselis, die 8 jaar lang commercieel directeur was, wordt algemeen directeur. Mevrouw Ingrid Pype neemt de functie van commercieel directeur op en dhr. Stefaan Wanten wordt aankoopdirecteur van SLS-België (SaxLambrechts-Schrauwen) en blijft vanuit deze functie Sax uiteraard verder ondersteunen. (Door John Lams)

www.sax-sanitair.be

Een nieuw team Dhr. Ronald Kerckhaert, directeur-generaal van de firma Sax Sanitair nv, heeft begin jaDE ONDERNEMING

COMAP nv • Alsembergsesteenweg 454 • B-1653 DWORP • info@comap.be

Nieuwe thermostaatkop Senso

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

Breng kleur in je interieur... Zelfs op je radiator!

scanner

bestel in een knip

nachtkluis

afhalen 24u op 24 & 7 dagen op 7

verpakkingskorting delen in voordelen

adv onderneming 2014_NL_FR.indd 3

12/6/2013 9:21:17 AM

Geef uw klanten, en uzelf, het goede gevoel de juiste keuze te maken!

JAAR GARANTIE

5 goede redenen

waarom uw klanten beter voor de ecoTEC plus kiezen:

+ ze besparen tot 35% op hun gasfactuur besparen zoâ&#x20AC;&#x2122;n â&#x201A;Ź75 per jaar op hun elektriciteitskosten dankzij + ze de hoog rendement pomp genieten van een zeer hoog comfort: de comfort back up-functie + ze zorgt ervoor dat de ketel tegen 60% van het vermogen blijft functioneren bij kleine storingen en de aquaPOWER plus functie zorgt ervoor dat ze van een hogere warmwatercomfort genieten. kiezen voor een aangenaam toestel: mooi van design en + ze eenvoudig qua bediending + ze genieten van een knappe garantie van maar liefst 5 jaar* *Deze actie is geldig vanaf 1 oktober 2014 tot en met 31 december 2015. Vind alle voorwaarden op www.ecoTECplus.be.

Het goede gevoel de juiste keuze te maken.

Condensatieketels

Zonne-energie

Warmtepompen

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - EVENEMENTEN

Beurs, congres en panelgesprek Een nieuw concept voor Technologie aan Zee

eze maand komt de vernieuwde versie van Technologie Aan Zee eraan. Het is een gezamenlijke organisatie van SBM, Escala en Syntra West. De formule van het traditionele event werd volledig vernieuwd, inclusief de datum. In plaats van een vrijdag in september, werd het donderdag in mei. Het stoelt nu op drie duidelijke pijlers: een beurs, een congres en een panelgesprek.

Standhouders samengebracht Waar de stands in de vorige uitgaven verspreid waren over de leslokalen, zijn ze nu overzichtelijk gegroepeerd in een tent op de parking, met centraal de cafetaria. Dat zal de interactie tussen bezoekers en standhouders verbeteren, en voor een vlottere doorstroming zorgen. Er zijn een vijftigtal standhouders, met een brede waaier van producten en diensten. Uitgebreid seminarie-aanbod Bijblijven is meer dan ooit de boodschap voor de vakman. Daarom is er een congres rond vijf thema’s: - Energie (en geld) besparen doe je zo - Techniek en technologie - Juridische en financiële aspecten - Wat voor en na het project? - Installatietechnieken (twee sessies) Het congres begint om 11u00 en eindigt om 16u15 met een afsluitende drink. Per sessie komen er drie sprekers aan het woord. Er is tevens een lunch voorzien. Deelname kost 125 euro plus BTW, hoewel er een korting van 50% mogelijk is via de KMO Portefeuille.

DE ONDERNEMING

Open panelgesprek ‘s Avonds is er tenslotte een panelgesprek rond actuele thema’s. Dit gedeelte is gratis, registratie volstaat. De spits wordt afgebeten door Luc Dedeyne, die het zal hebben over de installatie-eisen bij renovatie door de installateur. Vanaf dit jaar wordt er in Vlaanderen immers een onderscheid gemaakt tussen een gewone renovatie en een ingrijpende energetische renovatie. Naargelang de categorie gelden er andere eisen. Om de installateur te helpen aan die eisen te voldoen, heeft Bouwunie een rekenblad ontwikkeld waarmee de kostenoptimale oplossing kan worden bepaald. Het programma gaat tevens na of aan alle voorwaarden is voldaan, en berekent desgevallend de boete. Hoe die toepassing werkt, verneemt u ook van Luc Dedeyne. Het programma gaat verder met een uiteenzetting over slim aanwerven in samenwerking met FVB, en over de nieuwe opleidingsstructuur van de bijscholingen over vloeibare en gasvormige brandstoffen. Voor de dames is er een apart programma, getiteld ‘10 shades of pepper’. Dit evenement is uitsluitend toegankelijk voor vrouwen. De traditionele afscheidsreceptie mag uiteraard niet ontbreken.

Technologie aan Zee vindt plaats op donderdag 28 mei, in de Campus Oostende van Syntra West. Alle inlichtingen, met gedetailleerd programma en beursplan is te vinden op de website. (Door Alex Baumans)

www.technologieaanzee.be

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES

Atic ondersteunt research in HVAC WTCB onderzoek naar SWW verbruik

tic, de vereniging van HVAC technici, hecht veel belang aan technologisch onderzoek in de sector, en ondersteunt dit op diverse manieren. Zo is er de traditionele Prijs Marcel Herman voor het meest verdienstelijke eindwerk in de discipline, die dit jaar naar een studie rond thermisch actieve gebouwen ging. Daarnaast werd ook het Burnay fonds geactiveerd om een langdurige studie te financieren. Dat alles werd voorgesteld ter gelegenheid van de jaarvergadering van de vereniging in maart laatstleden. Gastspreker was Bart Bleys van het WTCB, die het had over het onderzoek naar SWW verbruik.

Dat is niet het enige initiatief dat Atic neemt om onderzoek te ondersteunen. Voor het 75-jarig bestaan van de vereniging werd het Burnay fonds weer geactiveerd. Dat bevat 50.000 euro voor een langdurig onderzoeksproject naar nieuwe HVAC technieken die moeten leiden tot toekomstgerichte en marktconforme technieken voor energiebesparing. Het fonds werd toegekend aan een project aan de UGent om ontwerpregels te ontwikkelen voor energie-opslag in gebouwen.

Atic-voorzitter Joris Mampaey (rechts) feliciteerde Eveline Van Poucke en Karel-Jan Smet, de winnaars van de Prijs Marcel Herman.

Themisch actieve kantoren De Prijs Marcel Herman, ter waarde van 1.000 euro, ging naar Eveline Van Poucke en Karel-Jan Smet (UGent) voor hun studie Simulatieondersteunde ontwerpoptimalisatie van een Geotabs kantoorgebouw. Geotabs staat voor de combinatie van een geothermische warmtepomp met thermische activering van de bouwmassa, ook bekend als betonkernactivering. Het is een zuinige manier van verwarmen en koelen, omdat er slechts een beperkt elektrisch verbruik is voor de warmtepompwerking in het stookseizoen en voor de free cooling in de zomer. Hoewel het concept al enkele ja-

ren wordt toegepast, is er toch nog ruimte voor optimalisering. De masterproef had tot doel om vuistregels op te stellen om de verschillende parameters in kantoorgebouwen (gebouwschil, warmtepomp, boorveld…) zo goed mogelijk te combineren. De studenten gingen uit van een nieuwbouw in Brugge met een grondvlak van 700 m2 en zeven bouwlagen, dat dynamisch werd gemodelleerd in TRNSYS. Uit de studie bleek dat betonkernactivering, aangevuld met een snelreagerend systeem zoals convectoren, in staat was op om een zuinige manier voldoende thermisch comfort te bieden.

Install 2020 Gastspreker Bart Bleys van het WTCB, stelde het project Install 2020 voor. De afgelopen jaren werd onderzoek verricht naar SWW verbruik in woningen in het kader van een IWT-Tetra project. Daaruit bleek onder meer dat de geldende normen tot een aanzienlijke overdimensionering van de SWW installaties leiden, en dus dringend aan herziening toe zijn. In Duitsland zijn er al stappen in deze richting gezet. De volgende fase van het onderzoek bestaat erin om ook ruimteverwarming erbij te betrekken om zo tot een integrale aanpak van de installatie te komen. Gezien de steeds strenger worden energieprestatienormen is dat een noodzaak. (Door Alex Baumans)

www.atic.be

DE ONDERNEMING

NIEUWE VRF-BUITENUNITS

De nieuwe VRF warmtepompen schijnen een nieuw licht op seizoensefficiënt koelen en verwarmen. Ze vallen op door hun lage bedrijfskosten, langere leidinglengtes en verhoogd warmtecomfort tijdens het ontdooiingsproces. Bovendien voldoen ze nu al aan de toekomstige ErP-richtlijn. Een absolute primeur! City Multi is een lichtend voorbeeld voor een nieuwe generatie VRF-systemen.

Energie-efficiënt het jaar rond De eerste aluminium warmtewisselaar ter wereld met vlakke buizen in een VRF-systeem Hoog verwarmingscomfort, ook tijdens het ontdooiingsproces

Efficiëntie kent geen seizoenen: voorbeeld.mitsubishi-les.com

ME_YLM_Anzeige_210x140_FL_RZ.indd 1

14.04.15 14:21

Sneller, effectiever en schoner spoelen van installaties SpiroPlus RapidCleanse is speciaal ontwikkeld voor het opvangen, verzamelen en verwijderen van magnetische vuildeeltjes tijdens het reinigen of spoelen van systemen. Dankzij alle meegeleverde verbindingsstukken en slangen is dit handige hulpmiddel onmiddellijk gebruiksklaar. • Sneller en schoner verwijderen van magnetiet door krachtige magneet • Compacte vormgeving en 25% lichter dan vergelijkbare producten • Kan rechtstreeks aangesloten worden op het systeem of in combinatie met krachtige spoelmachines • Uitschakelen van het systeem tijdens het spoelen is niet nodig • Eenvoudig toevoegen van reinigings- of beschermingsproducten • Uitzonderlijke garantie van twee jaar

SpiroPlus RapidCleanse Voor meer informatie: 0800 78 888 info@spirotech.com www.spirotech.com

maximising performance

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES

Slimme technieken voor energieneutraal wonen Het zevende energiecongres van de VCB

et energiecongres van de Vlaamse Confederatie Bouw in Technopolis in Mechelen is zo stilaan uitgegroeid tot een traditie. Dat is niet te verwonderen, want door de Europese klimaatdoelstellingen zijn energie-aspecten belangrijker dan ook voor de bouw. Dit jaar keek het congres vooral naar drie aspecten: smart cities, zorginstellingen, en residentiële nieuwbouw en renovatie. Een ding is zeker: energiezuinig bouwen wordt binnenkort de standaard. Wie er nu al aan begint, heeft straks een voordeel.

Vlaanderen is volgebouwd De situatie is ondertussen genoeg bekend er is een enorm energiebesparingspotentieel in gebouwen, maar dat is moeilijk te realiseren. Het effect van nieuwbouw is erg beperkt. Er is immers een definitieve verschuiving van de bouw van nieuwbouw naar renovatie opgetreden. De reden daarvoor is niet ver te zoeken: in de jaren 60 en 70 is het woningbestand enorm gegroeid, met als gevolg dat de best gelegen percelen nu al volgebouwd zijn. Bovendien is de energieprestatie van de meeste woningen van die generatie niet om over naar huis te schrijven. Wil men het energieverbruik voor gebouwen terugdringen, dan zal dat moeten gebeuren via renovatie of sloop en heropbouw. Belang van voorschriften Een ander punt dat doorheen de voordrachten naar voor kwam, was dat dwingende voorschriften wel degelijk een effect hebben. In Vlaanderen waren er al jaren normen en richtlijnen voor isolatie en ventilatie, maar die bleven grotendeels dode letter. Toen dan in 2006 de energieprestatieregels werden ingevoerd, bleek dat het opeens wel mogelijk was op grote schaal correct te isoleren en ventileren. Sterker nog, het gemiddelde Epeil van de bouwaanvrage ligt steevast een stuk onder de wettelijke eisen, zelfs als die systematisch verstrengd worden. Verplichte energieprestatie-eisen stimuleren duidelijk innovatie in energiezuinig bouwen. Als men de technische ontwikkeling volledig over laat aan de marktwerking, gaat dat veel trager.

misloopt met energiezuinige projecten, dan is dat meestal te wijten aan het feit dat de verschillende partijen eng op hun eigen belang letten, en het algemene plaatje uit het oog verliezen. Belangrijk daarbij is dan de partners open kaart spelen en elkaar iets gunnen. Duidelijke afspraken over wie waarvoor verantwoordelijk is en welke kosten zal dragen zijn een must. Het wettelijk kader zit echter nog diep geworteld in de negentiende eeuw, en is slecht aangepast aan deze manier van werken. Steun van minister Turtelboom De slottoespraak werd gehouden door minister Annemie Turtelboom, die erg begaan is met de problematiek. Het is immers een goede manier om de economie weer aan te zwengelen: investeren in de bouw creëert

werkgelegenheid, en bespaart bovendien geld aan de gezinnen en bedrijven. Er is nog geld beschikbaar, dat echter nu vast staat op spaarboekjes en dergelijke formules. De centrale vraag is hoe men die middelen kan mobiliseren om energiezuinige renovatie te financieren. Minister Turtelboom brak hier ook een lans voor de formule van groene leningen. Deze goedkope leningen voor energiebesparende maatregelen zijn een effectieve manier om mensen aan te zetten tot renovatie. Tot nu toe bleven ze echter weinig bekend en dus onderbenut. Nu ze een Vlaamse materie zijn, wil de minister ze beter gebruiken. (Door Alex Baumans)

www.vcb.be

Integrale aanpak Uit de succesvolle praktijkgevallen bleek dat een integrale aanpak noodzakelijk is. Als het DE ONDERNEMING

SOVAC Victor Marchandstraat, 17 3090 Overijse Tel. 02/672 20 62 Fax. 02/673 93 92

e-mail : info@sovac.be

N.V.

PROFESSIONELE SERVICE SCHERPE PRIJZEN ALLE MERKEN ALLES IN VOORRAAD

www.sovac.be www.artikelinfo.be

Kleuren inspectie camera WÖHLER Introductieprijs

INFO 390

• Beroepsuitrusting, • Geschikt voor inspectie van leidingen, kokers, vanaf 40mm, • Sensor van 20m waterdicht tot 3 Bar. afrollengte aangegeven, • Kleurenmonitor uitneembaar, • Geleverd met 2 batterijen, • Lader 220V inbegrepen, • Max. werktijd 2 uren, • Robuuste plastiek koffer.

990 € netto, exclusief BTW

PRODUCT NEWS

Ventilatoren voor alle toepassingen De Italiaanse fabrikant van zijkanaalventilatoren ESAM, in België verdeeld door de firma Marelli, biedt een volledig gamma aan voor talrijke toepassingen: verpakkingstoestellen, vacuümtoestellen, luchtbehandelingstoestellen, luchtmessen enz. De standaardventilatoren van ESAM kunnen gaan tot 2 200 m3/u en 450 mBar bij 50 Hz. Ze worden vervaardigd uit een hoogwaardige aluminiumlegering en zijn uitgerust met rechtstreeks gedreven tweepolige elektromotoren. Deze luchtgekoelde motoren voldoen aan de vereisten van EN 60034-1:2011-03 en hebben het cCSAsusattest. Er kunnen ook speciale uitvoeringen ontworpen worden op vraag. De firma ESAM is een onderdeel van de Cattani-groep.

www.marelli.be

Radiator met centrale aansluiting Met het nieuwe assortiment Central Line van het merk Superia innoveert Vasco nogmaals op het vlak van radiatoren. De Central Line is speciaal ontworpen voor liefhebbers van design. Het is de eerste plaatradiator met een centrale aansluiting, wat de plaatsing gemakkelijker maakt. Ze kunne worden gemonteerd terwijl de leidingen worden gelegd, of achteraf, zowel in een verbouwing als in een nieuwbouw. Deze radiator wordt standaard met een volledige kit geleverd, waardoor hij snel en eenvoudig vastgeklikt kan worden met een praktische en onzichtbare Fix-Matichaak. De Central Line valt ook op doordat het een glad model is met horizontale lijnen. Er bestaat een versie Superia Central (geribd) en een Superia Central Design (vlak). Beide uitvoeringen hebben een rooster en zijdelingse afdekplaten.

www.vasco.eu

Polyvalente infraroodcamera De warmtebeeldcamera THT45 uit de Elektro Lijn van Euro Index is bijzonder compact en licht, wat hem ideaal maakt voor de inspectie van elektrotechnische en mechanische installaties, zoals HVAC- en PV-installaties. De THT45 registreert zowel infraroodbeelden als visuele beelden. Bovendien kunnen beide bovenop elkaar afgebeeld worden (PIP-functie). De voornaamste technische kenmerken van dit toestel: thermische resolutie van 80 x 80 pixels, meetbereik van -20 °C tot +350 °C, beeldfrequentie van 50 Hz, 2,8” kleurenscherm met menugestuurde bediening, oplaadbare Li-Ionbatterij, ingebouwde laserpointer en led-verlichting. Met deze infraroodcamera kunnen JPEG-beelden en MPEG4-video’s opgenomen worden op een MicroSD-kaart.

www.euro-index.be

Infiltratiesysteem voor regenwater Als onderdeel van het Duborain-assortiment heeft Dyka een nieuwe oplossing voorgesteld voor volledige systemen voor de opslag of de infiltratie van regenwater: de Rainbox Cube unit, beschikbaar met voorgemonteerde aansluitingen. Dit modulaire systeem kan in twee volumes worden geleverd: 230 en 420 liter. Dankzij de unieke structuur is de Rainbox Cube bestand tegen een bijzonder zware verkeersbelasting. Het geringe gewicht zorgt voor een gemakkelijke plaatsing van dit waterinfiltratie-systeem. Het kan ook gemakkelijk worden gereinigd en geïnspecteerd.

www.dyka.be

DE ONDERNEMING

Bluetooth + testo Cooling App

Incl. testo Cooling App De nieuwe testo 557 maakt uw werk efficiënter: met de Bluetooth verbinding en de testo Cooling App doet u meer in minder tijd. • Comfortabel: diagnose, documentering en rapportering met de testo Cooling App • Flexibel: 60 koelmiddelen beschikbaar in het toestel, update mogelijk met de testo Cooling App • Nauwkeurig: vacuümmeting met een externe sonde testo NV • Industrielaan 19 • 1740 Ternat tel. 02/582 03 61 • info@testo.be • www.testo.be

Pub2.indd 1

4/20/2015 11:12:32 AM

€

va kor 5 na tin f 2e g bo ek

Librairie - Boekhandel

HANDBOEK BIOMASSAVERBRANDINGSINSTALLATIES

KLEINTJE WATER (UITGAVE 2012)

KLEINTJE RIOLERING (HERZIENE UITGAVE 2014)

137,00 € (incl. verzendingskosten)

Prijs: 57,50 € (incl. verzendingskosten)

Dit handboek beschrijft het ontwerp van installaties op vaste biomassa tot 5 MW. Deze worden in toenemende mate ingezet in utiliteiten, zwembaden en woongebouwen, zowel in nieuwbouw als renovatie De nadruk ligt op de programmafase, de ontwerpfase en de uitwerkingsfase, met aandacht voor de factoren die een specifieke uitvoeringswijze vereisen, zoals brandstofopslag en -toevoer, verbrandingstechnologie en asafvoer. De hydraulische aspecten zijn grotendeels vergelijkbaar met gasgestookte installaties en mogen als bekend worden verondersteld.

Dit is een kleine handleiding voor de installateur die badruimte, keuken en toilet in bestaande woningen plaatst. Het gaat over het aanpassen en uitbreiden van leidingwaterinstallaties in woningen. Zelden wordt bij een renovatie alleen de leidingwaterinstallatie aangepast. Daarom wordt ook aandacht besteed aan andere disciplines, zoals bouwkunde, riolering, verwarming en ventilatie. Elektrotechnische aspecten, zoals voeding, veiligheid, potentiaalvereffening en aarding komen uitgebreid aan bod.

Dit is een eenvoudig naslagwerkje voor de installateur, tekenaar, werkvoorbereider en technicus met de meest belangrijke voorschriften en richtlijnen voor het ontwerp en de aanleg van riolering binnen de perceelgrenzen. De voorschriften en richtlijnen in de herziene uitgave van ISSO-kleintje Riolering zijn in overeenstemming gebracht met het Bouwbesluit 2012, NEN 3215 en NTR 3216. Daarnaast zijn diverse afbeeldingen en schema’s, alsmede montagerichtlijnen voor afvoerleidingen opgenomen.

Bekijk nu ons volledig aanbod technische boeken op www.distrigraph.com

BESTELBON - GRATIS VERZENDING Fax ons deze bestelbon door op het nummer +32 2 340 76 99 en u ontvangt uw bestelling na overschrijving van het vermelde bedrag op rekeningnummer 363-0440534-97 op naam van Distrigraph bvba, met vermelding ‘bestelling boeken’. Naam ..........................................................................................................Familienaam ............................................................................................................ Straat ..........................................................................................................bus ....................... Gemeente ................................................................................ E-mailadres .................................................................................................BTW nr ............................................................................ Factuur: ja q nee q Ik bestel: ........................................................................................................................................................................................ Prijs ..................................... ....................................................................................................................................................................................... Prijs ..................................... ....................................................................................................................................................................................... Prijs ..................................... Mijn korting ................ X € 5 Handtekening .............................................................................

Totaal .................................

PRODUCT NEWS

Ventilatie met warmterecuperatie De Belgische firma Sanutal stelt het ventilatiesysteem met warmterecuperatie Tallinn voor, waarmee de binnenluchtkwaliteit verbeterd kan worden en de CO2-uitstoot kan worden ingeperkt. Doordat dit systeem zo compact is, kan het gemakkelijk geplaatst worden in een vals plafond, een kast of een kleine ruimte. Het nieuwe radical wheel zorgt voor een hoog rendement en een laag geluidsniveau, terwijl de recente EC-motoren een beperkt energieverbruik garanderen, met een hoge warmterecuperatie. Tallinn kan gemakkelijk bediend worden met een tablet, een RFafstandsbediening, een ingebouwde klok, een domoticasysteem, ethernet of een digitaal besturingspaneel. Het onderhoud gebeurt vlot dankzij de afdekdoppen die ervoor zorgen dat de filters gemakkelijk te bereiken en te vervangen zijn.

www.sanutal.be

Technologie geïnspireerd op de natuur Bij lucht/water-warmtepompen komt de geluidshinder hoofdzakelijk van de geometrie van de ventilatorschoepen en de luchtkanaal. Daarom heeft Weishaupt voor zijn nieuwe lucht/waterwarmtepompen (van 9 tot 18 kW) innoverende ventilatorschoepen ontworpen naar het voorbeeld van de natuur. Deze schoepen, de zogenaamde “uilenvleugels”, zorgen samen met een nieuwe luchtgeleiding voor een aanzienlijke daling van het geluidsniveau van de warmtepompen (tot 53/54 dB(A) in nachtmodus), zodat ze in residentiële gebieden geplaatst kunnen worden. Het energieverbruik van deze toestellen is ook voorbeeldig: dankzij het digitale koelkringmanagement behalen ze een COP van 4,0 respectievelijk 4,1 (bij A2/W35).

www.weishaupt.be

Heteluchtventilator Ebm-Papst vult zijn gamma heteluchtventilatoren aan met speciaal ontworpen modellen de hoge vermogens van verwarmingssystemen op biomassa. Deze nieuwe heteluchtventilator met afmeting 250 (voordien ging de reeks van 140 tot 210) vervolledigt het aanbod aan ventilatoren voor verwarmingssystemen op hakselhout, pellets of blokken. De ventilatoren met afmeting 250 voeren bijvoorbeeld de hete verbrandingsgassen af van verwarmingssystemen op hakselhout tot 250 kW. Dergelijke systemen worden gebruikt voor verwarming en voor de productie van sanitair warm water in openbare of commerciële gebouwen.

www.ebmpapst.nl

Onzichtbaar doucheprofiel Voor wie droomt van een glazen douchewand die in het plafond lijkt te zijn ingebouwd, zonder zichtbaar bevestigingssysteem op de muur of op de vloer, komt de Belgische badkamerspecialist Aquaconcept met zijn Sky Concept. Dit is een schuifprofiel uit aluminium dat op elegant, stevig en onzichtbaar in het plafond is ingewerkt. Als de klant dat wenst, kan dit profiel ook zichtbaar op het plafond worden bevestigd tot op een glashoogte van 3 m. Sky Concept staat niet alleen voor design, het biedt ook heel wat comfort: de douche is immers volledig beschermd tegen tocht en blijft bijgevolg warmer. Er zijn uitvoeringen voor diverse douchetypes.

www.aquaconcept.be

DE ONDERNEMING

KERNCIJFERS

LONEN EN FACTURATIE Loonschaal geldig vanaf 01.01.2015 Kwalificatie

Verhoging t.o.v. vorig trimester

Nieuw bruto uurloon €

Categorie I

+0,000

13,379

Categorie I A

+0,000

14,045

Categorie II

+0,000

14,261

Categorie II A

+0,000

14,973

Categorie III

+0,000

15,168

Categorie IV

+0,000

16,099

De peterschapsregeling Contracten afgesloten vanaf 01.07.2005 Maand 1-6

€ 12,135

Maand 7-12

€ 12,536

Maand > 12

€ 12,937

Vergoedingen voor industriële leerlingen (contracten afgesloten na 01.12.2012) 1) Jongerenleerlingwezen Leeftijd

Arbeiders met bijzondere kwalificatie Categorie

Bijslag

Totaal €

1e meestergast

+3,220

19,319

+1,517

16,685

+1,610

17,709

(cf. chapitre 10 CCT/L’entreprise N° 639)

1e ploegbaas A CAO van 17.05.1990 : 0,542

(cf. chapitre 10 CCT/L’entreprise N° 639)

1e ploegbaas B (Hfst. 10 CAO/De Onderneming nr. 639)

Bijzondere, ongezonde, hinderlijke of lastige werken

Overige maanden €

15 jaar

320,40

480,60

16 jaar

350,50

525,70

17 jaar

380,50

570,70

18 jaar

410,50

615,80

19 jaar

440,60

660,90

20 jaar

470,60

705,90

21 en meer

500,70

751,00

2) Bouwleerlingwezen Leeftijd

Kost en huisvesting Vanaf 01.01.2015

Leervergoeding 1e maand €

Vergoeding €

Maaltijd:

26,06

Huisvesting:

12,45

Totaal:

38,51

Leervergoeding 1e maand €

Overige maanden €

18 jaar

410,50

615,80

19 jaar

440,60

660,90

20 jaar

470,60

705,90

21 en meer

500,70

751,00

Barema jonge arbeiders Contracten afgesloten tot 30.06.2005. Voor arbeiders jonger dan 21 jaar, voor 1 juli 2005 in dienst getreden.

Categorie

Facturatiebijslagen

Omschrijving

Categorie

Bijslag

Leidekkers

+10%

Meestergasten Ploegbazen Baas die werkelijk een prestatie levert

loon 2e graad +20%

III

Zonder vakopleiding

Met succes voltooid: - 2e graad technisch onderwijs of buitengewoon sec. onderwijs - stage in de instustrie of ondernemersopleiding - opleiding erkend door het Fonds voor vakopleiding

Diploma behaald van: - technisch secundair onderwijs - beroeps secundair onderwijs - vierde jaar buitengewoon secundair onderwijs

15 jaar

€ 7,225

17 jaar

€ 11,238

15 jaar en 6 maanden

€ 7,894

17 jaar en 6 maanden

€ 12,576

16 jaar

€ 8,563

18 jaar

€13,379

16 jaar en 6 maanden

€ 9,900

DE ONDERNEMING

RADIATOREN FARAL RADIATEURS

09 - 12 maart 2016

FLY MAX.DRUK DIEPTE HOOGTE ELEMENTEN KLEUR WAARBORG

6 BAR 80mm 350/500/600/700/800 MAX. 15 RAL 9010 15 JAAR/AN

PRESS. MAX. EPAISSEUR HAUTEUR ELEMENTS COULEUR GARANTIE

Vakbeurs Sanitair • Verwarming • Klimaat • Hernieuwbare energieën

OPGELET: VOOR TOTALE HOOGTE, 80 mm BUTELLEN ATTENTION : POUR HAUTEUR TOTALE, AJOUTER 80 mm

ALLIANCE MAX.DRUK DIEPTE HOOGTE ELEMENTEN KLEUR WAARBORG

6 BAR 95 mm 350/500/600/700/800 MAX. 15 RAL 9010 15 JAAR/AN

PRESS. MAX. EPAISSEUR HAUTEUR ELEMENTS COULEUR GARANTIE

OPGELET: VOOR TOTALE HOOGTE, 80 mm BUTELLEN ATTENTION : POUR HAUTEUR TOTALE, AJOUTER 80 mm

CONDOR MAX.DRUK DIEPTE HOOGTE ELEMENTEN KLEUR WAARBORG

6 BAR 80 mm 1000/1200/1400/ 1600/1800/2000 MAX. 10 RAL 9010 15 JAAR/AN

PRESS. MAX. EPAISSEUR HAUTEUR ELEMENTS COULEUR GARANTIE

HIER DOET DE BRANCHE NIEUWE ENERGIE OP!

OPGELET : VOOR TOTALE HOOGTE, 42 mm BUTELLEN ATTENTION : POUR HAUTEUR TOTALE, AJOUTER 42 mm

N.V. SOVAC S.A

T. 02/672 20 62 - F. 02/673 93 92 www.sovac.be – info@sovac.be

INFO 485

www.shkessen.de

KERNCIJFERS

WAARDEN VAN ‘S’

Gezondheidsindex

Waarden van ‘S’ op 01.01.2015 Categorieën Medewerkers

Offertes vanaf 11.07.1981 voor aanbestedingen vanaf 11.10.2014 Offertes vanaf 11.06.2007 voor aanbestedingen vanaf 11.01.2015

2013=100

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

30,319

31,230

31,232

29,196

30,106

30,109

31,073

31,076

29,955

29,846

29,958

Waarden van ‘S’ op 01.07.2014 Categorieën

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

2004=100

Gez. index

Index

Gez index

Mrt

100,73

100,32

Feb

100,89

100,23

Jan

100,61

99,85

121,54

2014

Gez. index

Index

Gez. index

Dec

100,40

99,09

Nov

100,28

Okt

1996=100

Index

Gez index

Index

121,65

122,79

138,40

141,12

121,84

122,72

138,62

141,04

122,22

138,24

140,46

Index

Gez. index

Index

121,25

122,51

137,95

140,64

100,09

121,11

122,51

137,78

140,80

100,28

100,22

121,11

122,67

137,78

140,98

Sept

100,06

100,09

120,84

122,51

137,48

140,80

Aug

100,12

100,17

120,91

122,61

137,56

140,91

Jul

100,46

100,55

121,33

123,07

138,03

141,44

Jun

100,34

100,38

121,18

122,87

137,87

141,20

2015

-10

30,164

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Mei

100,29

100,30

121,12

122,27

137,80

141,09

Offertes voor 11.07.1981

30,343

31,258

31,259

29,216

30,131

30,132

Apr

100,44

100,41

121,30

122,90

138,00

141,25

Mrt

100,79

100,72

121,72

123,28

138,49

141,68

Offertes voor 11.06.2007

30,191

31,101

31,102

29,069

29,980

29,981

Feb

100,75

100,66

121,68

123,21

138,43

141,60

Jan

100,60

100,50

121,49

123,01

138,22

141,37

2013

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Gez. index

Index

Dec

121,27

122,84

137,97

141,18

Nov

121,12

122,64

137,80

140,95

Okt

120,99

122,56

137,65

140,86

Sociale lasten op 01.10.2012 Categorieën

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Sept

120,81

122,65

137,45

140,96

Offertes voor 11.07.1981

106,36

113,10

113,11

98,65

105,39

105,40

Aug

120,89

122,58

137,54

140,88

Jul

121,06

122,60

137,73

140,97

Offertes voor 11.06.2007

106,33

113,07

113,09

98,62

105,36

105,38

Jun

121,01

122,53

137,32

140,82

Mai

120,81

122,32

137,11

140,58

Sociale lasten op 01.02.2014 Categorieën

WAARDEN VAN ‘I’

(dakbedekkingswerken)

(sanitair, verwarming)

Medewerkers

-10

10 tem 19

20 en +

-10

10 tem 19

20 en +

Offertes voor 11.07.1981

106,36

113,10

113,11

98,65

105,39

105,40

Offertes voor 11.06.2007

106,04

112,27

112,28

98,39

104,62

INDEXEN

Kilometervergoeding 01.07.2013 - 30.06.2014

€ 0,3461/km

01.07.2014 - 30.06.2015

€ 0,3468/km

104,63

Indexcijfer bouwmaterialen Aanbestedingen na 01.11.1971 2011

2012

2013

2014

2015

Jan

7454

7466

7380

7260

7033

Feb

7457

7487

7362

7245

6993

Mrt

7460

7502

7314

7181

Apr

7437

7483

7238

7199

Mei

7431

7461

7198

7191

Jun

7460

7386

7161

7196

Jul

7481

7381

7184

7226

Aug

7395

7411

7286

7250

Sept

7371

7450

7296

7269

Okt

7333

7417

7269

7242

Nov

7361

7381

7235

7189

Dec

7398

7376

7249

7080

DE ONDERNEMING

Ik kies voor design, frisse lucht en 50 % waterbesparing

TECElux: veel gemak, want alles is geĂŻntegreerd! CreĂŤert nieuw interieurbeeld: glas met allerlei wandafwerkingen te combineren Spoelen met de unieke sen-Touch of met toetsen Toilet manueel in hoogte verstelbaar, ideaal voor klein en groot Altijd fris dankzij luchtreinigingssysteem, die de lucht uit de pot zuigt Waterbesparing tot zelfs 50 % Geschikt voor elk type hangend toilet en douche-wc Reservoir snel bereikbaar dankzij Click-techniek

Voor een gratis demonstratie belt u: 02 401 61 37

Intelligente Haustechnik

TECE Belgium BVBA info@tece.be www.tece.be

ENERGIËN

KERNCIJFERS

Brandstof op basis van aardolie - Prijzen op 26.01.2015

ENERGIEËN

Benaming

Brandstof op basis van aardolie - Prijzen op 22.04.2015

Gasolie verwarming: meer dan 2000 liter, zonder korting, op onderwaarde

Benaming Stookolie extra: > 2000 liter

Prijs incl. BTW

c/kWh

53,65 c/l

5,36

Prijs incl. 54,04BTW c/l

c/kWh5,40

Gasolie verwarming: meer dan 2000van liter,bovenwaarde zonder korting,naar op onderwaarde Omzettingsfactor voor verbruikersprijs onderwaarde

63,84 c/l 0,902

6,38

Stookolie extra: 2000 liter Propaan in bulk (op >onderwaarde): >2000 liter

64,93 c/l c/l 43,65

6,49

Omzettingsfactor voor verbruikersprijs van bovenwaarde naar onderwaarde Propaan in bulk (op onderwaarde): >2000 liter

0,902 48,28 c/l

KOERS VAN HET SCHROOT KOERS HET SCHROOT RichtprijsVAN op 26.01.2015 Richtprijs op 22.04.2015 Koper (nieuw/100 kg) Rood (koper)/100 kg Koper (nieuw/100 kg) kg Zink (bedekking)/100 Rood (koper)/100 kg Lood/100 kg Zink (bedekking)/100 kg Messing/100 kg Lood/100 kg Aluminium/100 kg Messing/100 kg Gietijzer 2k. niet mec. (c.v., rad., edm)/ ton Aluminium/100 kg IJzer (badkuipen, enz.)/ton Gietijzer 2k. niet mec. (c.v., rad., edm)/ ton IJzer (badkuipen, enz.)/ton

€ 492,50 € 390,00 € 552,18 € 120,00 € 470,00 € 120,00 € 135,00 € 235,00 € 140,00 € 85,00 € 275,00 € 16,50 € 100,00 € 13,50 € 15,00 € 11,00

BEKIJK NU ONS VOLLEDIG

AANBOD BOEKEN OP

WWW.DISTRIGRAPH.COM

€ 5 korting vanaf 2e boek

Librairie - Boekhandel

BLIJF OP DE HOOGTE! ONTVANG DE ONDERNEMING 10x PER JAAR ... EN BLIJF OP DE HOOGTE!

EEN ABONNEMENT VERZEKERT JE VAN: • De ontvangst van de 10 nummers per jaar • Een persoonlijke en geprivilegieerde toegang tot de site www.deonderneming.be

R JA E P S R E UMM

EEN PERMANENT ARCHIEF VAN ALLE ARTIKELS BLIJFT OP DE SITE WWW.DEONDERNEMING.BE ALTIJD EN OVERAL TER BESCHIKKING

7 3 € VOOR

10 N

DE ONDERNEMING Maandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie