Inhoud Voorwoord
8
Inleiding
10
Hoofdstuk I: Hoe(zo), waarom en wat
13 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34
1. Financiële repressie 2. Het nieuwe normaal 3. Beleggen is het nieuwe sparen 4. Bewezen rendementen 5. Het achtste wereldwonder 6. Een persoonlijke verrijking 7. Van crisis naar crisis 8. Een aandeel: een eigendomstitel 9. Euh … beurs? 10. Pleidooi
Hoofdstuk II: Fundamentele analyse 1. Leer de bedrijven kennen 2. Belang van de bedrijfsbalans 3. Financiële ratio’s 4. Koers versus winst 5. Koers versus boekwaarde 6. Lettersoep EV/EBITDA 7. Het dividend als gepaste beloning 8. Kijk naar de winstgevendheid 9. Enkele schoolse benaderingen 10. Kadrering in de marktwaarderingen
4
37 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58
INHOUD
Hoofdstuk III: Winstbepalende factoren 1. Grondstoffenprijzen 2. Rente 3. Loonkosten 4. Wisselkoersschommelingen 5. Macro-economische omgeving 6. Management 7. Concurrentie 8. Technologie 9. Overheid 10. Fusies en overnames
Hoofdstuk IV: Welke aandelen kopen? 1. Groei-aandelen 2. Value-waarden 3. Een aparte value: holdings 4. Dividendwaarden 5. Inkopers van eigen aandelen 6. Turnaroundkandidaten 7. Beloftes 8. Groot versus klein 9. Overnamekandidaten 10. Op zoek naar koerstriggers
Hoofdstuk V: De beste adviezen 1. Evidente adviezen 2. Bescherm uzelf! 3. Handel rationeel, niet emotioneel 4. Koersschommelingen zijn geen vijand 5. Wanneer verkopen? Buy & hold! 6. Spreiden voorkomt lijden 7. Alternatieve (sector)spreiding 8. Spreiden in de tijd 9. Herbalanceer 10. Tonnen boerenverstand
5
61 64 66 68 70 72 74 76 78 80 82
85 88 90 92 94 96 98 100 102 104 106
109 112 114 116 118 120 122 124 126 128 130
Hoofdstuk VI: 10 misverstanden en valse zekerheden 1. Een bedrijf krijgt het geld waarin ik beleg 2. Bedrijfsobligaties zijn veel veiliger dan aandelen 3. Een defensief belegger moet in cash en obligaties beleggen 4. Beleg niet bij lage economische groei 5. Aandelen uit groeiregio’s leveren altijd een hogere opbrengst op 6. Deflatie is altijd slecht 7. Vastgoed is altijd goed 8. De overheid zorgt voor mijn pensioen 9. Kunst, antiek, wijn, whiskey, bitcoins 10. Goud is een basisbelegging
Hoofdstuk VII: Voor gevorderden 1. De grafiek 2. Koerspatronen 3. Technische indicatoren 4. Opties 5. Koersbepalende factoren voor opties 6. Optiestrategieën 7. Turbo’s, speeders, CFD’s 8. Converteerbare obligaties 9. Behavioural finance 10. Beleggen in grondstoffen
Hoofdstuk VIII: Fondsen 1. Wat is een fonds? 2. Aandelenfondsen 3. Andere fondsen 4. Passief beheerde fondsen 5. Hefboomfondsen (hedgefunds) 6. Pensioenspaarfondsen 7. Tak21, tak23, tak 44 8. Fondsen met kapitaalbescherming 9. Hoeveel kost een fonds? 10. Fondsenfiscaliteit
6
133 136 138 140 142 144 146 148 150 152 154
157 160 162 164 166 168 170 172 174 176 178
181 184 186 188 190 192 194 196 198 200 202
INHOUD
Hoofdstuk IX: De beste beleggers 1. Warren Buffett: het orakel 2. Benjamin Graham: de leermeester 3. Martin Zweig: de crash-voorspeller 4. Georges Soros: de speculant 5. Carl Icahn: de activist 6. John Templeton: de optimist 7. Peter Lynch: de kameleon 8. John Bogle: de indexbelegger 9. William O’Neil: CAN SLIM 10. David Dreman: de contrarian
Hoofdstuk X: Enkele praktische zaken 1. Een (effecten)rekening openen 2. Beursorders ingeven 3. De opbouw van uw aandelenportefeuille 4. Kosten 5. Fiscaliteit 6. Op naar de aandeelhoudersvergadering 7. De beursgang 8. Corporate actions 9. Informatiebronnen 10. Uitsmijters
205 208 210 212 214 216 218 220 222 224 226
229 232 234 236 238 240 242 244 246 248 250
Uitgeleide
252
Grafieken & Tabellen
254
7
Inleiding
W
aarom schrijft iemand een boek over beleggen op de beurs? Omdat er een brede kloof gaapt tussen het belang van economie, beurs/beleggen en dat wat de meeste mensen er van af weten. De Belgen, en bij uitbreiding ‘de mensen’, zijn financiële analfabeten.
Dat maakt ons bezorgd. Wij ijveren al jaren voor een gedegen financiële educatie, maar het gros van de bevolking blijft hiervan verstoken. In de middelbare school werden de inspanningen al wat opgetrokken, maar dat blijft ruim onvoldoende voor wat een van de belangrijkste lessen voor het leven zou moeten zijn. Onze jongeren blijven financieel analfabeet, en dat is een serieuze handicap. Als beleggen een ver-van-mijn-bedshow blijft, laten we de waardevolle grondstof van kapitaal onbenut. En dat is gezien de historisch lage rente dubbeljammer. We willen de brede bevolking betrekken bij wat hen uiteindelijk welvaart bezorgt: het bedrijfsleven. We willen hen hierin laten participeren. De beurs is een democratische manier om mensen aan het ondernemersleven te laten deelnemen. Zelf een onderneming opstarten vraagt vaak veel geld, u hebt er specifieke kennis of vaardigheden voor nodig en u moet grote risico’s nemen. Maar door de aankoop van aandelen kan iedereen met relatief weinig geld voor een stukje eigenaar van meerdere bedrijven worden. Op die manier spreidt u de risico’s én strijkt u de verdiensten op. Maar dat moet op een verantwoorde manier gebeuren. Geen giswerk, maar bewuste keuzes. Met dit boek helpen we u daarbij op weg. En u zal het gauw merken, u hoeft helemaal geen kerngeleerde te zijn om te beleggen. Een portie gezond verstand brengt u al heel ver. Het beheer van uw zuurverdiende spaarcenten is altijd al belangrijk geweest. Wie vroeger op de klassieke manier spaarde met een spaarboekje, termijnrekeningen of obligaties, werd daarvoor beloond met een extra rente bovenop de inflatie. De rentevergoeding was hoog genoeg om op een lucratieve manier geld opzij te leggen ‘voor later’. Het groeide aan. Maar dat is tegenwoordig een ander paar mouwen. Geld sparen, althans op de klassieke manier, loont door de haast nulrentes niet langer. Aan een klein zesde deel
10
INLEIDING
van de Europese staatsobligaties kleeft anno september 2015 overigens een negatieve rente. En dan houden we niet eens rekening met de inflatie, die jaar na jaar de koopkracht van het geld oppeuzelt. De inflatie mag nu dan wel laag zijn, maar ook dat is uiteraard geen constant gegeven. Meer dan ooit is een minimum aan kennis over beurs en financiële markten een noodzaak. Opdat u beslagen op het beursijs kunt komen, maar vooral opdat u uw kapitaal – van welke omvang ook – niet laat verkommeren. Want beleggen op de beurs is het nieuwe sparen. Wie op hogere rentes wacht, zou wel eens heel zijn leven lang tevergeefs kunnen wachten. In dit boek willen we u er van bewust maken dat de lage rentes niet zomaar een tijdelijk probleem zijn. Aan de structureel hoge schulden wereldwijd is een structureel lage(re) economische groei verbonden. Ook de langetermijnrente zal daardoor nog voor een lange periode laag blijven. Niet alleen nominaal, maar vooral ook reëel. Daarmee bedoelen we dat de renteopbrengst vaak niet zal volstaan om de inflatie te compenseren. En dat u dus relatief armer wordt … Die problematiek wordt ons door de centrale bankiers opgelegd, een soort van verdekte vermogensbelasting als deel van hun oplossing van het schuldenprobleem. Het ‘nieuwe normaal’, maar wie zich niet aanpast, is de pineut. En dat kunnen we niet lijdzaam aanzien. Niet alleen renteniers, maar ook steeds meer ‘gewone’ mensen zitten met de handen in het haar. Het besef groeit dat gewoon sparen eigenlijk achteruit gaan is. Mensen gaan op zoek naar alternatieven en dat is niet zonder gevaar in het financiële oerwoud. Uit noodzaak zijn mensen opnieuw ‘ontvankelijk’ geworden en dus staan ze ook open voor de beurs. Dat is een voordeel, en daarvan willen we profiteren. Het is een extra reden waarom we dit boek nú uitbrengen. Nu kunnen we veel meer mensen met onze boodschap bereiken. Ook al impliceert deze interesse dat de beurzen misschien dicht tegen, op of zelfs voorbij hun tussentijdse top noteren. Want aandelenmarkten zijn doorgaans het meest populair bij het grote publiek na jaren van grote koersstijgingen. Als het meeste vet al van de beurssoep is. De beurzen hebben er inderdaad prima jaren opzitten. Dan maar meteen dit boek in de boekenkast proppen? Niet zo snel. Van blind enthousiasme, dat ook tussentijdse hoogtepunten op de beurs kenmerkt, valt momenteel weinig te bespeuren. Integendeel, bij het minste onraad kruipen veel beleggers al snel in hun schulp. Dat enkele van de grootste financiële crises nog vers in ons achterhoofd zitten, is daar niet vreemd aan. Geen euforie dus, zodat de beurzen mogelijk toch nog een hele rit voor de boeg hebben. Beurzen kennen cycli: het is een zekerheid dat ze op een gegeven moment gevoelig corrigeren. Maar dat kan evengoed nadat de aandelenmarkten zich eerst nog eens 50 procent hoger hebben genesteld. Sommige doemdenkers voorspelden al enkele jaren geleden een correctie en lieten dus grote opportuniteitswinsten aan hun neus voorbijgaan.
11
Tracht toppen en dieptepunten niet te voorspellen, want dat kan niemand. Beleg als een ondernemer, met uw blik op de toekomst en zeker niet volgens de waan van de dag. Wie nu een korf kwaliteitsaandelen in portefeuille heeft met een gemiddeld dividendrendement van pakweg 3 procent, brengt het er het komende decennium veel beter vanaf dan iemand met een 10-jarige Duitse staatsobligatie. Daarvoor hoeven die aandelen de komende tien jaar zelfs niet te stijgen, wat op zich al heel uitzonderlijk zou zijn. Maar wat is dan het eeuwige probleem voor het grote publiek? Ook al leveren aandelen op lange termijn de hoogste rendementen, ze bewegen niet rechtlijnig hoger. Aandelen kunnen fors schommelen. Die volatiliteit schrikt af, weegt op het gemoed van de belegger en dat terwijl ze vaak voor de grootste koopkansen zorgt. Als aandelen al een lange periode stijgen, verzwakt de waakzaamheid. Vallen aandelen steeds verder terug, dan wordt het risicogevoel groter en wordt men aandelenavers, net op het meest aantrekkelijke moment. Niet logisch, maar helaas telkens weer de realiteit. De meeste mensen nemen door deze emotionele benadering de verkeerde beslissingen en houden een negatief gevoel aan de beurs over. Dat vinden wij frustrerend. Dat kan anders en beter. Daarom besteden we veel aandacht aan hoe u aan de waan van de dag kunt ontsnappen. Volatiliteit is geen reden om niet te beleggen. Uw houding tegenover de beurs mag niet zwart-wit zijn: ervoor of ertegen. Want beleggen in aandelen als onderdeel van uw vermogen is een noodzaak. Meer dan ooit. En dus vonden wij dit boek ook noodzakelijk. We hadden in dit boek tonnen meer kunnen en willen schrijven. We hebben zelfs flink in onze teksten moeten snoeien, opdat onze lay-outers het mooi konden brengen. Maar zelfs een polsdik boek zou dat gevoel niet verholpen hebben. Er is zóveel te vertellen en eerlijk gezegd: ook wij leren nog elke dag bij. De kennis over beleggen is nooit af. En met een ‘overload’ aan informatie zou u door het bos de bomen niet meer zien. Dus hebben we voor een gestructureerd basiswerk gekozen. Het is een begin. Hiermee hebt u de kennis en troeven in handen om zelf te ontdekken en te leren. Het is niet slechts een basis: onze persoonlijke visie is alom aanwezig in dit boek. Het is overigens van groot belang dat u zelf ook een beargumenteerde visie leert ontwikkelen, verbanden gaat zien, cijfers kunt interpreteren en kaderen, visies van anderen kunt doorprikken, ... Want dan kunt u anomalieën in de markt omvormen tot een opportuniteit. Maar bovenal zal u zich niet meer zo snel iets laten wijsmaken over financiën. Financieel geletterd staat u sterker tegenover uw bankier, tegenover politici en tegenover sommige media. Kennis is macht. Ook en vooral financiële kennis. We hebben die broodnodig om de huidige context en al wat nog op ons afkomt beter te vatten.
12