De Erfenisgids by De Tijd/L'Echo

NOVEMBER 2017

nettoERFENISGIDS

netto ERFENISGIDS BEREID U VOOR OP HET NIEUWE ERFRECHT

VANDAAG WELKE REGELS GELDEN OP DIT OGENBLIK? 8 (Her)bekijk uw erfenisplanning

netto COLOFON

Heeft het nieuwe erfrecht gevolgen als u al een testament hebt opgesteld? En wat als u in het verleden schenkingen hebt gedaan? 14 Erfbelasting, vandaag en morgen

Adres:

Vlaanderen wil tegen 1 september 2018 de erfbelasting ‘transparanter en logischer’ maken. Wat betekent dat concreet?

Redactie Netto, Tour & Taxis, Havenlaan 86C bus 309, B-1000 Brussel, redactie@netto.be Redactiedirecteur: Isabel Albers Hoofdredacteur: Stephanie De Smedt

VANAF 1/9/2018 WAT IS AL BESLIST? 20 Wie erft wat in de toekomst? Het wettelijke minimumdeel van de kinderen wordt vanaf 1 september 2018 beperkt. Maar ook voor de partner en voor nieuw samengestelde gezinnen verandert er heel wat.

Ook na 1 september 2018 zult u nog schenkingen kunnen doen. Maar de spelregels wijzigen.

‘Schenken met voorbehoud van vruchtgebruik.’ Of ‘schenken onder last van een lijfrente’... De wetgever brengt duidelijkheid omtrent schenkformules.

Eindredacteur: Jan Lodewyckx Artdirector: Ilse Janssens Lay-out: Willem Ravoet

40 Minder familieruzies over erfenissen

Redacteuren: Nadine Bollen, Ellen Cleeren, Petra De Rouck, Dirk Selleslagh

Vanaf 1 september 2018 kunt u met uw kinderen bindende afspraken maken over de latere verdeling van uw nalatenschap.

Illustraties: Reinhart Croon Abonnementen: tel.: 0800/55.150, e-mail: abo@tijd.be

44 Naar een nieuw huwelijksvermogensrecht? De ambitie is om tegen 1 september 2018 een nieuw juridisch kader voor gehuwden klaar te hebben. Ook wettelijke samenwoners zouden beter worden beschermd.

30 Nieuwe spelregels voor wie wil schenken

36 Duidelijker afspraken over lasten en voorwaarden

Chef Netto: Sonja Verschueren

IN DE PIJPLIJN WELKE WIJZIGINGEN ZIJN ER NOG OP KOMST?

HANDIG: TARIEVEN & BEGRIPPEN HELDER UITGELEGD 15 Hoeveel belasting op een erfenis? Alle tarieven in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. 17 Hoeveel belasting op een schenking? Alle tarieven in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. 48 De meest gebruikte woorden in erfeniskwesties. Van a tot z.

Advertenties: Trustmedia, Tour & Taxis, Havenlaan 86C bus 309, B-1000 Brussel, tel.: 02/422.05.11, fax: 02/422.05.10, info@trustmedia.be Verantwoordelijke uitgever: Frederik Delaplace Netto wordt waterloos en milieuvriendelijk gedrukt bij Eco Print Center.

Tool: Bereken online hoeveel erfbelasting of schenkbelasting u moet betalen. Ga naar www.netto.be/erfbelasting en www.netto.be/schenkbelasting.

VOLGENDE KEER IN NETTO MAGAZINE:

UW GELD IN 2018 16 DECEMBER BIJ DE TIJD

NOVEMBER 2017

netto 5

Vandaag

Welke regels gelden op dit ogenblik? > Wat als u uw erfenis al gepland hebt? > Hoe wordt uw erfenis belast? Vanaf 1/9/2018 Wat is al beslist? > Wie erft wat in de toekomst? > Wat verandert er als u wilt schenken? > Is de nieuwe erfovereenkomst nuttig voor u? In de pijplijn Welke wijzigingen zijn er nog op komst? > Naar een nieuw huwelijksvermogensrecht?

Wie erft wat in de toekomst? Wie krijgt mijn bezittingen op de dag dat ik er niet meer ben? Als u nooit uw eigen wensen hebt uitgedrukt in een testament of een andere wilsbeschikking, dan regelt de wet die verdeling. Tekst: Petra De Rouck

et erfrecht was aan een broodnodige herziening toe. Het klassieke gezin - gehuwde ouders die hun hele leven samen blijven en kinderen hebben - is al lang niet meer de norm. Anno 2017 is er een veelheid aan gezinnen: feitelijk of wettelijk samenwonende koppels, nieuw samengestelde gezinnen met stiefkinderen en halfbroers en -zussen… Tegelijk zijn steeds meer mensen vragende partij voor een ‘erfrecht op maat’, dat rekening houdt met de band met hun kinderen, hun noden en talenten, hun leeftijd, eventuele zorg-, klein- en stiefkinderen, goede doelen... NIEUW! Uw familie blijft belangrijk, maar ook uw partner kan een speciale plaats innemen

Vanaf 1 september 2018 krijgt u met het nieuwe erfrecht meer beschikkingsvrijheid: u kunt over een groter stuk van uw bezittingen vrij beslissen en ze bijvoorbeeld wegschenken of via een testament doorgeven aan wie u wilt. Maar lang niet iedereen werkt een successieplanning uit. Als u nooit uw wil kenbaar maakte, verloopt de verdeling van uw nalatenschap volgens de wettelijke regels. ‘Het nieuwe erfrecht verandert die regels niet’, zegt Hélène Casman, experte erfenisrecht bij het advocatenkantoor Greenille by Laga. ‘Uw wettelijke erfgenamen blijven uw dichtste familieleden. Maar ook uw partner kan een bijzondere plaats innemen.’ 20

netto NOVEMBER 2017

Wie geen kinderen heeft, kan vanaf 1 september 2018 zijn ouders volledig onterven ten voordele van eender wie. Ook een familieband is niet langer nodig.

NOVEMBER 2017

netto 21

Vandaag

Anders gaan schenken is de boodschap Schenken kan ‘met voorbehoud van vruchtgebruik’. Of ‘onder last van een lijfrente’. Of nog, met een ‘verbod het geschonken goed te verkopen zolang u leeft’. Dergelijke veelgebruikte clausules blijven ook in het nieuwe erfrecht mogelijk. Al heeft dat wel gevolgen voor hoe uw kinderen die schenkingen onderling moeten verrekenen om na te gaan of ze krijgen waar ze recht op hebben. Tekst: Nadine Bollen

egeven is gegeven. Tenzij u schenkt aan uw echtgenoot is schenken definitief en onherroepelijk. U verarmt zich onmiddellijk, u hebt niet langer de controle over het goed dat u wegschonk en ook de inkomsten die zo’n schenking oplevert, kunt u niet langer opstrijken. Maar in de praktijk hollen schenkers die basisidee achter schenken vaak uit, door voorwaarden en lasten te koppelen aan de schenking. · Ze schenken bijvoorbeeld met voorbehoud van vruchtgebruik, zodat ze toch nog de inkomsten kunnen opstrijken en de begiftigde het goed niet op eigen houtje kan verkopen. · Of ze schenken onder last van een lijfrente en koppelen er een vervreemdingsverbod aan. De lijfrente verplicht de begiftigde maandelijks of jaarlijks een rente te vergoeden aan de schenker. Het vervreemdingsverbod dient als waarborg dat de begiftigde die last zal kunnen nakomen.

Schenkers ‘schenken’ dus wel, maar in de praktijk morrelen ze zodanig aan de schenkingen dat ze toch op de een of andere manier 36

netto NOVEMBER 2017

heer en meester blijven over het goed én de inkomsten die het oplevert. NIEUW! Het nieuwe erfrecht wijzigt de schenkingsregels drastisch

Het nieuwe erfrecht wijzigt fundamenteel de regels in verband met schenken en de wijze waarop uw kinderen die schenkingen onderling moeten verrekenen (zie blz. 20). De basisidee is dat als iemand iets krijgt van de schenker, dat te danken is aan de schenker, maar dat wat de begiftigde daar vervolgens mee doet volledig zijn eigen verantwoordelijkheid is. Wat telt, is datgene waarmee de schenker zich verarmt. De begiftigde hoeft geen rekenschap af te leggen tegenover de andere erfgenamen over wat hij vervolgens met dat goed gedaan heeft. Alle specialisten zijn het erover eens dat dit een aanzienlijke verbetering is in vergelijking met de huidige situatie. Maar het betekent ook dat schenkers zich zullen moeten aanpassen aan de nieuwe realiteit. Want naast de vraag wat de intrinsieke waarde is van het goed dat geschonken werd op de dag van de schenking (zie blz. 20), moet voortaan nog een tweede belangrijke vraag beantwoord worden: vanaf wanneer verwerft de begiftigde het meesterschap over de schenking?

SCHENKEN AAN KINDEREN Vanaf september 2018 zullen schenkingen aan kinderen moeten worden ingebracht tegen de intrinsieke waarde op het moment van de schenking. Wie iets geschonken krijgt, wordt zelf verantwoordelijk voor wat hij vervolgens met die goederen doet.

Troonopvolgers in een familiebedrijf kunnen onder het nieuwe erfrecht (dat op 1 september 2018 ingaat) slechter af zijn dan vandaag.

1. Een schenking is vandaag niet altijd een cadeau

3. ...als u het meesterschap verwerft

Om dat concept ‘meesterschap’ te duiden, zetten we eerst even een stap terug. Vandaag is een schenking krijgen immers vaak een bron van ergernis.

Op die algemene regel geldt één belangrijke uitzondering: ‘Als de begiftigde op de dag van de schenking niet het meesterschap over het geschonken goed verwerft, geldt voor de inbreng de waarde op de dag dat hij wel dat meesterschap verwerft, eventueel geïndexeerd vanaf die dag tot aan het overlijden van de schenker’, zegt Evy Dhaene van het advocatenkantoor Deknudt Nelis. ‘Die uitzondering is verantwoord, aangezien de begiftigde niet de verantwoordelijkheid kan nemen over het geschonken goed zolang hij niet de controle erover heeft’, becommentarieert Hélène Casman van het advocatenkantoor Greenille by Laga. De vraag rijst natuurlijk welke voorwaarden en lasten die in de praktijk aan een schenking gekoppeld kunnen worden, dat concept van meesterschap in de weg staan. ‘Wij hopen alvast dat de deur niet openstaat om de algemene regel uit te hollen dat de intrinsieke waarde op de dag van de schenking bepalend is’, geeft Alain Van Geel van Tiberghien Advocaten aan. In een amendement heeft de wetgever alvast de onduidelijkheid proberen weg te nemen voor enkele veelgebruikte clausules.

Voorbeeld: Uw tweelingbroer en uzelf kregen op uw 30ste elk een woning geschonken van uw vader. Die woning was op het moment van de schenking 150.000 euro waard. U hebt het pand goed onderhouden, waardoor het op de dag dat uw vader overlijdt 300.000 euro waard is. Uw broer daarentegen zag op tegen het beheer ervan en liet het verkrotten, waardoor de waarde verschrompelde tot 100.000 euro. Op de dag dat uw vader overlijdt, wordt nagegaan of u en uw broer erven waar u wettelijk minstens recht op heeft. Aangezien beide schenkingen bedoeld waren als voorschot op uw erfenis, zullen u en uw broer die schenking moeten inbrengen. Dan volgt de koude douche: volgens de huidige regels zult u 300.000 euro moeten inbrengen, terwijl uw broer slechts 100.000 euro moet inbrengen. De kans bestaat zelfs dat u uw broer zult moeten vergoeden. Nochtans heeft u beiden een gelijkaardig goed gekregen dat evenveel waard was. Wat verschilt, is hoe u beiden dat goed vervolgens beheerd heeft.

2.In het nieuwe erfrecht zijn schenkingen wél altijd een cadeau... NIEUW! Vanaf september 2018 behoren dergelijke frustraties tot het verleden. Voortaan zullen schenkingen aan kinderen moeten worden ingebracht tegen de intrinsieke waarde op het moment van de schenking. De wetgever gaat er immers van uit dat de schenkingen bedoeld waren als een voorschot op de erfenis van de kinderen.

Wie iets geschonken krijgt, wordt zelf verantwoordelijk voor wat hij vervolgens met die goederen doet. Beheert hij de schenking goed, waardoor ze meer waard worden, dan is die meerwaarde integraal voor hem. Verwaarloost of mismanaget hij ze, waardoor de schenking in waarde zakt of zelfs waardeloos wordt, dan is dat eveneens volledig voor eigen rekening. Die intrinsieke waarde op de dag van de schenking zal vervolgens geïndexeerd worden tot op de dag van het overlijden. Wie 20 jaar geleden 150.000 euro kreeg, zal daardoor meer moeten inbrengen dan wie 5 jaar geleden 150.000 euro kreeg. Want wie vroeger kreeg, heeft immers ook al langer kunnen genieten van dat goed, is de achterliggende redenering.

U schenkt met voorbehoud van vruchtgebruik In dat geval bestaat er geen enkele twijfel: wie schenkt met voorbehoud van vruchtgebruik behoudt het meesterschap zolang hij het vruchtgebruik behoudt. ‘Wat telt, is de waarde op het moment dat de schenker overlijdt’, aldus Dhaene. Soms doet de vruchtgebruiker al voor zijn overlijden afstand van dat vruchtgebruik, bijvoorbeeld omdat het zoeken naar huurders te zwaar wordt. In dat geval zal de waarde op de dag dat hij verzaakt aan dat vruchtgebruik tellen, geïndexeerd tot aan de dag van het overlijden. Was de schenker gehuwd op het moment dat hij schonk met voorbehoud van vruchtgebruik? Dan zal in het nieuwe erfrecht die langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik voortzetten. Voor de langstlevende wettelijk samenwonende partner geldt dit voor de schenking van de gezinswoning en het huisraad die met voorbehoud van vruchtgebruik NOVEMBER 2017

netto 37

Vandaag

Vanaf 1/9/2018

In de pijplijn

Welke regels gelden op dit ogenblik? > Wat als u uw erfenis al gepland hebt? > Hoe wordt uw erfenis belast? Wat is al beslist? > Wie erft wat in de toekomst? > Wat verandert er als u wilt schenken? > Is de nieuwe erfovereenkomst nuttig voor u? Welke wijzigingen zijn er nog op komst? > Naar een nieuw huwelijksvermogensrecht?

Nog meer nieuwigheden op komst voor gehuwden en wettelijke samenwoners De hervorming van het erfrecht is niet het eindpunt, maar slechts een begin. De ambitie is om tegen 1 september 2018 ook een nieuw juridisch kader voor gehuwden klaar te hebben. Intussen bekijken specialisten ook volop hoe wettelijke samenwoners beter beschermd kunnen worden. Tekst: Nadine Bollen

‘O

p die zaterdagochtenden voel ik me als een kind in een snoepwinkel.’ Aan het woord is een van de specialisten die al enkele jaren op zaterdagvoormiddag bijeenkomen onder leiding van minister van Justitie Koen Geens (CD&V). Doel van deze vergaderingen waarop zowel professoren, notarissen als politici aanwezig zijn: de Belgische wetboeken bij de tijd brengen.

Nieuw huwelijksvermogensrecht > Tegen 1 september 2018

De voorbije maanden debatteerde de werkgroep die eerder het nieuwe erfrecht voorbereidde over de manier waarop de vermogensrechtelijke gevolgen van een huwelijk up-todate gebracht kunnen worden. Ze vertrekken 44

netto NOVEMBER 2017

daarbij van de realiteit dat een huwelijk ‘tot de dood ons scheidt’ vandaag eerder uitzondering is dan regel. Want het gekozen huwelijksstelsel bepaalt onder meer hoe het vermogen verdeeld moet worden bij een echtscheiding. Geens vindt dat wie lief en leed deelt tijdens een huwelijk, ook de centen solidair moet verdelen als de relatie stukloopt. ‘De werkgroep heeft haar voorstellen opgestuurd naar de minister. Nu moet op politiek niveau beslist worden welke voorstellen geselecteerd worden en welke niet’, aldus insiders. Dat wordt een delicate evenwichtsoefening tussen familiale solidariteit enerzijds en contractuele vrijheid anderzijds. De vraag is in welke mate de slinger naar de ene of andere richting kan doorslaan. Want het kan niet de bedoeling zijn dat koppels geen zin meer hebben om in het huwelijksbootje te stappen omdat het kader te strikt is. Of, omgekeerd, dat ze er het nut niet langer van inzien omdat het kader te vrijblijvend is.

25% Een kwart van de trouwlustigen in België kiest voor het stelsel van scheiding van goederen.

NOVEMBER 2017

netto 45

De Erfenisgids. Nu zaterdag gratis bij De Tijd.