NETTO I SEPTEMBER 2019 I N°5 I JAARGANG 13 I €6,90
Erfenisgids
Zeven manieren om minder erfbelasting te betalen
DE BESTE FORMULES OM TE ERVEN ZONDER U BLAUW TE BETALEN AAN DE FISCUS
DE COMPLEETSTE CHECKLIST WAT TE DOEN BIJ EEN OVERLIJDEN?
Netto Erfenisgids
Hoe minder erfbelasting betalen?
Hoeveel kost een erfenis? Erven kost geld. Veel geld soms, zeker als het niet om een erfenis in rechte lijn gaat. p. 6 7 MANIEREN OM DE ERFBELASTING TE BEPERKEN Manier 1 Het testament Met een testament kunt u zelf beslissen wie uw bezittingen krijgt als u er niet meer bent. En, al even belangrijk: erfbelasting vermijden. p. 10
Manier 2 De schenking Een schenking doen aan uw kinderen of kleinkinderen terwijl u nog leeft, is fiscaal interessant. Hoe pakt u dat het best aan? p. 16
Manier 3 Het huwelijkscontract Bij getrouwde koppels begint de successieplanning altijd met een goed huwelijkscontract. Wat zijn de mogelijkheden? p. 20
Manier 4 Het duolegaat Als u iets wilt nalaten aan een broer, neef of vriend, zal die daar zwaar op belast worden. De oplossing? Tegelijk een goed doel steunen. p. 30
Manier 7 De verkoop op lijfrente De verkoop op lijfrente is een alternatief voor de schenking. Op voorwaarde dat u de spelregels volgt. Want de fiscus kijkt nauwlettend toe. p. 42
COLOFON NETTO Adres
Redactie Netto Tour & Taxis Havenlaan 86C bus 309 B-1000 Brussel redactie@netto.be
Manier 5 De gesplitste aankoop Wie het tweede verblijf van zijn ouders erft, moet daarop erfbelasting betalen. Misschien eens opteren voor een ‘gesplitste aankoop’? p. 32
Hoe een nalatenschap aangeven? Checklist: welke administratieve stappen moet u zetten bij een sterfgeval? p. 46 De tarieven van de erfbelasting p. 9 De tarieven van de schenkbelasting p. 19
Manier 6 De generatiesprong De Vlaamse belastingdienst heeft de ‘erfenissprong’ of ‘generatiesprong’ fiscaal interessant gemaakt. Maar er zijn nóg manieren om uw kleinkinderen financieel te helpen. p. 36
Redactiedirecteur Isabel Albers Hoofdredacteur Stephanie De Smedt Chef Netto Sonja Verschueren Eindredacteur Jan Lodewyckx Artdirector Ilse Janssens Lay-out Willem Ravoet Redacteuren Nadine Bollen Petra De Rouck Muriel Michel Dirk Selleslagh Peter Van Maldegem Sven Vonck Illustraties Pieter Van Eenoge Abonnementen tel.: 0800/55.150, e-mail: abo@tijd.be Advertenties Trustmedia, Tour & Taxis Havenlaan 86C bus 309 B-1000 Brussel tel.: 02/422.05.11 info@trustmedia.be Verantwoordelijke uitgever: Frederik Delaplace
VOLGENDE KEER IN NETTO MAGAZINE
BELACTIE
HEBT U EEN VRAAG OVER UW ERFENIS? Vreest u dat u een deel van uw erfenis zult mislopen? Wilt u exact weten hoe u uw kinderen uit een vorige relatie kunt beschermen? Of vraagt u zich af hoe u zoveel mogelijk aan uw partner kunt nalaten? Stuur uw vraag via www.netto.be/belactie naar de redactie en op dinsdag 17 september (tussen 18 en 21 uur) belt een notaris u gratis op met het antwoord.
4 I NETTO SEPTEMBER 2019
Verzekeringsgids 19 OKTOBER BIJ DE TIJD Netto wordt waterloos en milieuvriendelijk gedrukt bij Eco Print Center.
Hoeveel kost erven? I Hoe minder erfbelasting betalen? I Hoe een erfenis aangeven?
‘Belg plant erfenis om fiscale redenen én om discussies achteraf te vermijden’ Erven kost geld. Veel geld soms, zeker als het niet om een erfenis in rechte lijn gaat. Maar er zijn manieren om de belastingfactuur voor uw erfgenamen te drukken. Tekst: Sonja Verschueren
6 I NETTO SEPTEMBER 2019
BELACTIE HEBT U EEN VRAAG OVER UW ERFENIS?
W
at u aan wie kunt nalaten, bepaalt de federale wetgever. Maar hoeveel erfbelasting u moet betalen, is een gewestelijke aangelegenheid. Vorig jaar werd zowel het federale erfrecht als de Vlaamse erfbelasting hervormd. De belastingtarieven zijn nog altijd afhankelijk van de omvang van de erfenis: hoe groter de nalatenschap, hoe meer belastingen u betaalt. Tegelijk hangt het tarief af van wie u erft: hoe nauwer de familieband, hoe lager het tarief (zie tabel, blz. 9). Erft u in rechte lijn - bijvoorbeeld van ouder op kind, of van uw partner - dan bedraagt het maximale tarief 27 procent. Voor verre familie en vreemden werd het hoogste tarief van 65 procent vorig jaar afgeschaft en vervangen door een belasting van 55 procent. Hoe u het ook draait of keert: als u na het overlijden van een dierbare meer dan een kwart of - erger nog meer dan de helft van een deel van wat hij of zij u nalaat ziet verdwijnen, is dat slikken. ‘De meest voorkomende erfbelasting is die tussen partners en voor kinderen’, weet notaris Bart Van Opstal. Zij betalen in Vlaanderen op de eerste schijf van 50.000 euro 3 procent erfbelasting. Op de volgende schijf - van 50.000 tot 250.000 euro - is dat 9 procent. Erft u meer dan 250.000 euro, dan wordt u op dat deel tegen 27 procent belast.
Belangrijk voordeel De tarieven gelden zowel voor roerende als onroerende goederen, maar in Vlaanderen wordt er wel een opsplitsing gemaakt. Die zogenaamde ‘splitting’ levert een belangrijk voordeel op tegenover de andere gewesten, want ze maakt dat wie in Vlaanderen in rechte lijn of van zijn partner erft minder snel in een hogere belastingschijf belandt. Concreet kan elke erfgenaam 50.000 euro onroerende goederen (vastgoed, een bouwgrond…) erven tegen 3 procent en tegelijk nog eens 50.000 euro roerende goederen (cash, aandelen, kunst…) eveneens tegen 3 procent, dus samen 100.000 euro tegen 3 procent.
Vreest u dat u een deel van uw erfenis zult mislopen? Wilt u exact weten hoe u uw kinderen uit een vorige relatie kunt beschermen? Of vraagt u zich af hoe u zoveel mogelijk aan uw partner kunt nalaten? Stuur uw vraag via www.netto.be/ belactie naar de redactie en op dinsdag 17 september (tussen 18 en 21 uur) belt een notaris u gratis op met het antwoord.
Als dat onderscheid niet zou worden gemaakt, wordt de eerste 50.000 euro tegen 3 procent belast en de volgende tegen 9 procent. ‘Met het tarief van 3 procent hebben de meeste erfgenamen geen probleem’, weet Van Opstal. ‘Ook met het tarief van 9 procent kunnen ze nog leven. Maar dat geldt niet voor het tarief van 27 procent. Daar hebben velen een probleem mee.’
Veel vragen Het hoeft dus niet te verwonderen dat notarissen veel vragen krijgen over successieplanning. ‘Via technieken in de successieplanning kunt u immers besparen op de belastingfactuur van een nalatenschap’, weet Van Opstal. Maar fiscaliteit is niet het enige motief voor de Belg om aan successieplanning te doen. ‘Sommige mensen willen tijdens hun leven al bepaalde zaken regelen, zodat er achteraf minder discussie ontstaat over de nalatenschap.’ Sinds de hervorming van het erfrecht is er bijvoorbeeld de mogelijkheid om een familiale erfovereenkomst te sluiten, waarin op voorhand afspraken kunnen worden gemaakt. ‘Het is niet omdat we veel vragen over successieplanning krijgen, dat er ook altijd iets moet gebeuren of worden aangepast’, beklemtoont Van Opstal. ‘Zodra we een beeld hebben van de vermogenssituatie van een cliënt, is het zaak om uit te leggen wat er bij overlijden met dat vermogen gebeurt zonder successieplanning en wat mét successieplanning. Loont het met andere woorden de moeite om iets te doen of net niet?’
Wat met de gezinswoning? ‘Bij koppels stellen we bijvoorbeeld altijd eerst de vraag onder welk huwelijksstelsel ze getrouwd zijn, want het stelsel heeft invloed op de nalatenschap. In veel gezinnen is de gezinswoning een belangrijk onderdeel van het vermogen. Als je daar al geen erfbelasting op moet betalen, dan scheelt dat toch een serieuze slok op de SEPTEMBER 2019 NETTO I 7
Hoeveel kost erven? I Hoe minder erfbelasting betalen? I Hoe een erfenis aangeven?
Manier
3
Sluit een goed huwelijkscontract Bij getrouwde koppels begint de successieplanning altijd met een goed huwelijkscontract. Want dat is de basis als u zich wederzijds wilt beschermen. Tekst: Muriel Michel en Nadine Bollen
‘A
ls we iemand over de vloer krijgen om te praten over een successieplanning, is de eerste vraag die we stellen altijd: “Bent u getrouwd?”. Waarna, als het antwoord positief is, meteen volgt: “Heeft u een huwelijkscontract en wat staat daar precies in?”, zegt Sophie Slits, legal advisor estate planning bij Bank Nagelmackers. ‘Aan die voorafgaande analyse kunt u niet ontsnappen. Want de manier waarop u trouwt, heeft een impact op de erfenisplanning.’
20 I NETTO SEPTEMBER 2019
Welke huwelijkscontracten bestaan er en wat zijn de gevolgen voor wie erft?
E
en huwelijkscontract is een akte die de notaris opstelt en waarbij (toekomstige) echtgenoten hun huwelijksvermogensrecht kunnen regelen. Zo kan een koppel via een huwelijkscontract de financiële gevolgen van hun huwelijk ten opzichte van elkaar vastleggen; de eigendom van goederen bewijzen; en bepalen hoe die goederen beheerd zullen worden. > Wie getrouwd is zonder huwelijkscontract valt automatisch onder het wettelijk stelsel (gemeenschap van aanwinsten). Dat betekent onder meer dat de goederen en inkomsten van de partners automatisch in een gemeenschappelijk en een eigen vermogen worden verdeeld. In dat geval zijn er drie verschillende vermogens: het eigen vermogen van elke partner (goederen die hen toebehoorden vóór het huwelijk of die tijdens het huwelijk zijn verworven door een schenking of successie) en het gemeenschappelijk vermogen (inkomsten verdiend en goederen verworven tijdens het huwelijk). Als de eerste partner overlijdt, erft de langstlevende het vruchtgebruik op de nalatenschap en de kinderen
de naakte eigendom. Die nalatenschap bestaat uit de helft van het gemeenschappelijk vermogen en het eigen vermogen van de overleden partner. > ‘De meeste koppels geven vandaag de voorkeur aan het stelsel van scheiding van goederen omdat dat de meeste vrijheid biedt - iedere partner behoudt zijn eigen vermogen en kan zonder het akkoord van de andere goederen verwerven. Bovendien geeft het ook meer soepelheid op het vlak van successieplanning’, zegt Martin Vanden Eynde, vermogensexpert en licentiaat in het notariaat. Het is ook het huwelijksstelsel dat wordt aanbevolen wanneer een van de partners een beroep als zelfstandige uitoefent: in dat geval blijft het vermogen van de andere partner immers beschermd. Keerzijde van de medaille is wel dat het stelsel geen enkele solidariteit biedt. Heeft het koppel geen bijzondere maatregelen getroffen, dan behoudt bij het overlijden van een van de partners de langstlevende zijn eigen vermogen en erft hij alleen het vruchtgebruik van het vermogen van de overleden partner. De kinderen van de erflater krijgen de naakte eigendom ervan. Toen het erfrecht in september 2018 werd hervormd, werd die situatie gedeeltelijk rechtgezet. Sinds die hervorming is de notaris immers verplicht de aandacht van de toekomstige partners te vestigen op de bijzondere kenmerken van dat stelsel. Wanneer ze dat wensen, laat het stelsel toe de modaliteiten van hun contract aan te passen en zo de langstlevende partner beter te beschermen door een minimum aan solidariteit tussen beide echtgenoten op te leggen.
WIST U DAT? Sinds de hervorming van het erfrecht, in september vorig jaar, kunnen koppels die getrouwd zijn onder het stelsel van ‘scheiding van goederen’ hun huwelijkscontract zo aanpassen dat de langstlevende toch beter beschermd wordt.
SEPTEMBER 2019 NETTO I 21
Hoeveel kost erven? I Hoe minder erfbelasting betalen? I Hoe een erfenis aangeven?
Denk na 4 over een duolegaat
Manier
Als u iets wilt nalaten aan uw favoriete neefje of een goede vriend, zal die daar ontzettend veel erfbelasting op betalen. U kunt de schade echter beperken door tegelijk een goed doel te steunen. Tekst: Dirk Selleslagh
D
e erfbelasting wordt bepaald door de mate van verwantschap tussen de erflater en de begunstigde van de erfenis. In rechte lijn - partners en kinderen - blijft de belasting relatief beperkt. Maar broers en zussen, neven en nichten, of vrienden en kennissen betalen in Vlaanderen, afhankelijk van de bedragen, tussen 25 en 55 procent erfbelasting. Om de fiscale lasten te beperken kunt u voor een duolegaat kiezen. Dat wil zeggen dat u bij testament niet alleen een neef of vriend als erfgenaam aanduidt, maar dat u ook een of meerdere goede doelen in uw testament opneemt. Bij een duolegaat wordt namelijk overeengekomen dat het goede doel alle erfbelasting betaalt, dus ook die op het legaat van uw neef of goede vriend. ‘De vzw of stichting kan een voordelig vast tarief in de erfbelasting genieten op het erfdeel dat zij ontvangt’, verduidelijkt Nathalie Seppion, estate planner bij bank Degroof Petercam. ‘Op het erfdeel dat toekomt aan uw naasten betaalt zij de gewone tarieven.’ De neef of vriend moet dan zelf geen erfbelasting meer betalen en houdt zo netto meer over. 30 I NETTO SEPTEMBER 2019
Welke organisaties komen in aanmerking voor een duolegaat? Alle vzw’s, internationale vzw’s (ivzw’s), private stichtingen en stichtingen van openbaar nut: van het Rode Kruis tot Plan International, van Gaia tot SOS Kinderdorpen.
Waarom is een duolegaat fiscaal interessant? Een duolegaat levert beduidend meer op voor de nietrechtstreekse erfgenaam dan voor het goede doel. Als er in Vlaanderen van een erfenis van 100.000 euro 65.000 naar de niet-rechtstreekse erfgenaam gaat en 35.000 euro naar het goede doel, houdt het goede doel na betaling van de erfbelasting nog 9.775 euro over. De niet-rechtstreekse erfgenaam behoudt de volledige 65.000 euro.
Waarom vergt een duolegaat rekenwerk? Het is de erflater die bepaalt hoeveel de erfgenaam en het goede doel elk krijgen. De verdeling moet wel zo worden berekend dat beide partijen er voordeel uit halen. Bij een duolegaat de erfgenaam en het goede doel elk de helft van die 100.000 euro geven, heeft geen zin, want dan houdt de erfgenaam minder over dan de 59.500 euro die zou overblijven na betaling van zijn erfbelasting op het volledige bedrag van 100.000 euro. Tegelijk moet het bedrag dat het goede doel ontvangt groot genoeg zijn, zodat na betaling van de erfbelasting de vzw of private stichting er ook nog iets aan overhoudt. Als de erfgenaam 72.000 euro van de 100.000 euro zou krijgen, dan houdt het goede doel nog 220 euro over. Een beetje weinig om door de hele administratieve molen te gaan. Goed rekenen bij de verdeling is dus belangrijk.
Hoeveel erfbelasting moet een goed doel betalen als het een legaat ontvangt? Elke regio hanteert zijn eigen tarieven om erfenissen te belasten. Daardoor zitten er niet alleen verschillen op de belasting die de erfgenaam moet betalen. Ook wat de goede doelen aan een duolegaat overhouden, verschilt naarmate de nalatenschap zich in Vlaanderen, Wallonië of Brussel situeert. · In het Vlaams Gewest bedraagt de erfbelasting 8,8 procent voor alle stichtingen van openbaar nut, vzw’s, ivzw’s en private stichtingen. · In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bedraagt de erfbelasting 6,6 procent voor stichtingen van openbaar nut (7 procent vanaf 19 september 2019), 12,5 procent voor vzw’s, ivzw’s en private stichtingen die een fiscaal attest kunnen afleveren (7 procent vanaf 19 september 2019) en 25 procent voor vzw’s en private stichtingen die geen fiscaal attest kunnen afleveren. · In het Waals Gewest bedraagt de erfbelasting 7 procent voor stichtingen van openbaar nut, vzw’s, ivzw’s en private stichtingen.
Een duolegaat is niet alleen voordelig voor de erfgenaam, maar ook voor het goede doel.
HOEVEEL ERFBELASTING KAN U UITSPAREN?
ZONDER GOED DOEL
MET GOED DOEL
Een neef erft van zijn overleden oom een roerend vermogen van 1.000.000 euro zonder dat er tegelijk aan een goed doel wordt geschonken via het duolegaat:
Indien de oom een testament had opgemaakt waarin hij niet alleen zijn neef 500.000 euro zou nalaten, maar ook 500.000 euro aan een goed doel (dus, verhouding 50/50), dan zou dat tot de volgende situatie leiden:
Nalatenschap:
1.000.000€
VLAAMS GEWEST
Hoeveel gaat naar de staat?* 535.500€ Hoeveel erft de neef? 464.500€
BRUSSELS GEWEST
Hoeveel gaat naar de staat?* 665.000€ Hoeveel erft de neef? 335.000€
WAALS GEWEST
Hoeveel gaat naar de staat?* 659.375€ Hoeveel erft de neef? 340.625€
Nalatenschap:
1.000.000€
VLAAMS GEWEST
Hoeveel gaat naar de staat?* 303.000€ Hoeveel erft de neef? 500.000€ Hoeveel gaat naar de vzw? 197.000€
Besparing:
232.500€
BRUSSELS GEWEST
Hoeveel gaat naar de staat?* 377.500€ Hoeveel erft de neef? 500.000€ Hoeveel gaat naar de vzw? 122.500€
Besparing:
287.500€
WAALS GEWEST
Hoeveel gaat naar de staat?* 344.375€ Hoeveel erft de neef? 500.000€ Hoeveel gaat naar de vzw? 155.625€
Besparing:
315.000€
(*) In Vlaanderen betaalt een verre erfgenaam 25% erfbelasting op 0-35.000 euro, 45% op 35.000-75.000 euro en 55% boven 75.000 euro. In Brussel betaalt een verre erfgenaam 35% erfbelasting op 0-50.000 euro, 50% op 50.000-100.000 euro, 60% op 100.000-175.000 euro en 70% boven 175.000 euro. In Wallonië betaalt een verre erfgenaam 25% erfbelasting op 0-12.500 euro, 30% op 12.500-25.000 euro, 40% op 25.000-75.000 euro, 55% op 75.000-175.000 euro en 70% boven 175.000 euro.
SEPTEMBER 2019 NETTO I 31
Hebt u deze Netto-special bij De Tijd gemist? Koop hem nu in de krantenwinkel.
Download uw kortingbon van â‚Ź 2 op www.tijd.be/magazine, en betaal slechts â‚Ź 4,90 voor het magazine.