De Tijd Netto Erfenisgids 2018

NIEUW ERFRECHT VANAF 1 SEPTEMBER

neettto - SSEP nett EP E PTEM EM MBE BER B R 20 2018 18 8 - MA AAN AA A DB DBL D B AD DN NR R.. 7 - J R JAAR AAR ARGAN G NG GAN G 12 12 - €6, €6 6 90 90

ERFENISGIDS BIG BANG VOOR WIE ERFT EN TROUWT

MEER VRIJHEID OM UW ERFENIS TE PLANNEN

ANTWOORDEN OP DE MEEST GESTELDE ERFENISVRAGEN TOOLS, TIPS & TRICKS

netto

netto ERFENISGIDS

SEPTEMBER 2018

N I E U W E R F R E C H T VA N A F 1 S E P T E M B E R

ERFENISGIDS

NIEUW ERFRECHT VANAF 1 SEPTEMBER

BIG BANG VOOR WIE ERFT EN TROUWT

MEER VRIJHEID OM UW ERFENIS TE PLANNEN

ANTWOORDEN OP DE MEEST GESTELDE ERFENISVRAGEN TOOLS, TIPS & TRICKS

10 NIEUWIGHEDEN 06 Op 1 september wordt een nieuw erfrecht en een nieuw huwelijksvermogensrecht van kracht. Wat verandert er?

5 INSTRUMENTEN 14 U kunt uw erfenis regelen met een schenking, testament, huwelijkscontract, levensverzekering en de - nieuwe erfovereenkomst.

10 MEEST GESTELDE ERFENISVRAGEN 30 32 36 38 42 44 46 48 52 56

netto COLOFON Adres:

Redactie Netto, Tour & Taxis, Havenlaan 86C bus 309, B-1000 Brussel, redactie@netto.be

Ik wil mijn kinderen uit een vorige relatie beschermen. k wil mijn echtgenoot zoveel mogelijk nalaten.

Ik wil mijn samenwonende partner beschermen.

Ik wil niets nalaten aan een van mijn kinderen.

Ik wil nalaten aan een neef of goede vriend.

Ik wil dat mijn erfenis naar een goed doel gaat.

Ik wil een van mijn kinderen meer geven.

Ik wil zoveel mogelijk nalaten aan mijn kleinkinderen.

Ik wil het familiebedrijf schenken aan slechts één kind.

Ik wil nu al een deel van mijn vermogen wegschenken, op voorwaarde dat ik ervan kan blijven genieten.

1 BELASTINGHERVORMING 58 De Vlaamse regelgever heeft ook de tarieven voor de erfbelasting aangepast.

Redactiedirecteur: Isabel Albers Hoofdredacteur: Stephanie De Smedt Chef Netto: Sonja Verschueren Eindredacteur: Jan Lodewyckx Artdirector: Ilse Janssens Lay-out: Willem Ravoet Redacteuren: Nadine Bollen, Ellen Cleeren, Raphaël Cockx, Petra De Rouck, Muriel Michel, Thomas Roelens, Roxana Sedevcic, Dirk Selleslagh, Sven Vonck

INTERACTIEF > Hoeveel erfbelasting zult u moeten betalen? En hoeveel schenkbelasting? Simuleer het met onze handige interactieve rekenmodules op netto.be/erfbelasting en netto.be/schenkbelasting. > Met de erfenisplanner op netto.be/erfenisplanner kunt u stap voor stap uw erfenis in handen nemen.

U krijgt meteen te zien welke instrumenten u daarbij kunnen helpen en hoeveel die kosten.

Illustraties: Eleni Debo, Filip Ysenbaert

> Hoogstwaarschijnlijk komt de wettelijke verdeling niet overeen met wat u wilt. Via onze erfgenamentool op netto.be/erfgenamen merkt u snel wie volgens de wet uw erfgenamen zijn en welk deel zij van uw erfenis in handen krijgen. Het enige wat moet invullen, is uw relatiestatus en of u al dan niet kinderen hebt.

Abonnementen: tel.: 0800/55.150, e-mail: abo@tijd.be

+ Lees nog meer over erven en schenken in ons speciale erfenisdossier. Op netto.be/erfenisgids.

Advertenties: Trustmedia, Tour & Taxis, Havenlaan 86C bus 309, B-1000 Brussel, tel.: 02/422.05.11, info@trustmedia.be Verantwoordelijke uitgever: Frederik Delaplace

Netto wordt waterloos en milieuvriendelijk gedrukt bij Eco Print Center.

BEL ACTI E Hebt u een vraag over uw erfenis?

Stuur die via netto.be/belactie en op dinsdag 11 september tussen 18 en 21 uur belt een notaris u gratis op met het antwoord.

VOLGENDE KEER IN NETTO MAGAZINE:

VASTGOEDGIDS 29 SEPTEMBER BIJ DE TIJD

SEPTEMBER 2018 NETTO / 5

© Eleni Debo

10 NIEUWIGHEDEN I 5 INSTRUMENTEN I 10 MEEST GESTELDE VRAGEN I 1 BELASTINGHERVORMING

6 / NETTO SEPTEMBER 2018

BIG BANG VOOR WIE ERFT EN TROUWT

Op 1 september wordt in België een volledig nieuw erfrecht en een volledig nieuw huwelijksvermogensrecht van kracht. En Vlaanderen krijgt tegelijk een hervormde erfbelasting. Honderden pagina’s wet- en decreetteksten en toelichtingen.

Maar wat moet u daarvan nu onthouden?

De belangrijkste wijzigingen op een rij.

Tekst: Nadine Bollen

1 Verdeling erfenis vastleggen met het hele gezin kan Tot nog toe op enkele uitzonderingen na verboden, maar vanaf 1 september mag het wel: tijdens uw leven met anderen afspreken hoe u wilt dat uw vermogen na uw dood onder hen wordt verdeeld en die afspraken op papier zetten.

Want erfovereenkomsten zijn niet langer verboden.

Met een zogenaamde punctuele erfovereenkomst kunt u bijvoorbeeld op papier zetten dat alle erfgenamen akkoord gaan met de waarde van een schenking die u doet aan iemand binnen de familie of aan een niet-erfgenaam. Of u kunt met het hele gezin een familiepact of globale erfovereenkomst sluiten.

‘Goede afspraken maken goede families’, juicht Charlotte Declerck, fiscaal advocate bij Tiberghien, deze nieuwe mogelijkheid toe. ‘Hiermee wordt voor de eerste keer het risico op familieconflicten na een overlijden danig ingeperkt.’

‘Zonder meer de belangrijkste wijziging van het nieuwe erfrecht’, vindt ook Steven Seyns, vermogensadvocaat bij Bright.

Meer over de erfovereenkomst,

SEPTEMBER 2018 NETTO / 7

10 NIEUWIGHEDEN I 5 INSTRUMENTEN I 10 MEEST GESTELDE VRAGEN I 1 BELASTINGHERVORMING

1. ERFOVEREENKOMST Tekst: Dirk Selleslagh

WAT IS HET? 1 GLOBALE ERFOVEREENKOMST Eén zaak moet vanaf het begin duidelijk zijn: een erfovereenkomst is geen testament. Een globale erfovereenkomst wordt door ouders en kinderen samen opgesteld en heeft - kort samengevat - betrekking op goederen die al geschonken zijn, voordelen die al genoten zijn, of die bij de globale erfovereenkomst zelf nog worden toegekend.

Met een globale erfovereenkomst kunt u dus niet vastleggen hoe na het overlijden de nalatenschap wordt verdeeld. De verdeling van de erfenis kunt u, indien gewenst, in een testament bepalen. Dat is een eenzijdig document dat door de erflater wordt opgesteld en in hoofdzaak betrekking heeft op de goederen die na overlijden geërfd zullen worden.

Bij een globale erfovereenkomst kunnen ouders samen met hun kinderen een ‘vergelijking’ maken van de schenkingen en voordelen die ze aan hun kinderen in het verleden hebben gegeven of die ze bij de globale erfovereenkomst zelf nog toekennen. De bedoeling ervan is na te gaan of ieder kind op evenwichtige wijze behandeld werd. Zodra iedereen het daarover eens is, wordt de erfovereenkomst door ouders en kinderen ondertekend. Met zo’n ‘familiepact’ op zak kan niemand bij de nalatenschap nog vragen dat de schenkingen worden verrekend die bij de erfovereenkomst in overweging werden genomen om tot een evenwicht te komen.

Kinderen binnen één gezin hebben soms verschillende behoeften. Zo kan dochter-bolleboos dure studies aan een prestigieuze buitenlandse universiteit am16 / NETTO SEPTEMBER 2018

biëren, terwijl haar broer op zijn achttiende aan het werk gaat. Om de studiekosten van hun dochter te ‘compenseren’, kunnen de ouders beslissen om hun zoon een schenking te doen.

Als de ouders overlijden, zal het financiële voordeel dat de dochter uit haar studies haalt echter niet verrekend worden in de erfenis. Immers, alleen schenkingen in de strikte zin van het woord moeten verrekend worden met de nalatenschap. In dat opzicht heeft de zoon een nadeel, want zijn schenking zal wel verrekend worden voor het bepalen van zijn erfdeel.

Met een globale erfovereenkomst kunnen ouders en kinderen afspreken dat de schenking en de dure studies gelijkwaardig zijn . Als iedereen het erover eens wordt dat elk van de kinderen op die manier evenwichtig behandeld werd, hoeft er daarover geen discussie te zijn op het moment dat de nalatenschap wordt verdeeld.

Maar niet alleen studies komen in aanmerking om een evenwichtige situatie te bereiken. Het kan evengoed gaan om de ja-

WIST U DAT? Een globale erfovereenkomst opstellen kan alleen als álle gezinsleden - zonder uitzondering - bereid zijn om rond de tafel te gaan zitten.

renlange verzorging en opvang van de kleinkinderen van het kind dat dicht bij het ouderlijk huis woont, terwijl het kind dat verder woont al die jaren een beroep moest doen op betaalde kinderopvang. Of neem het ter beschikking stellen van een huis door de ouders aan een van de kinderen, terwijl het andere kind zelf een woning moest huren. ‘Dergelijke zaken worden onder het oude erfrecht niet vergoed en erfrechtelijk in rekening gebracht’, zegt Steven Seyns van het advocatenkantoor Bright. ‘In het nieuwe erfrecht kan dat wel allemaal in rekening worden gebracht. De erfovereenkomst kan een nieuw evenwicht creëren.’

Het opstellen van een globale erfovereenkomst staat of valt met de bereidheid van alle gezinsleden om rond de tafel te gaan zitten. ‘Wil een van de kinderen niet meewerken, dan kan er geen globale erfovereenkomst worden opgesteld en kunnen alleen nog bepaalde punctuele erfovereenkomsten worden gesloten’, zegt Katrijn Boone, juridisch adviseur van Fednot, de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat. ‘De kleinkinderen hoeven er niet bij betrokken te worden, maar het kan wel, als hun eigen ouder dat wenst. En als hun eigen ouder al eerder overleden is, móéten ze mee aan tafel zitten.’

2 PUNCTUELE ERFOVEREENKOMST Naast de globale erfovereenkomst voorziet de nieuwe wetgeving in nog andere situaties waarin een erfovereenkomst kan worden opgesteld. In dat geval gaat het over een punctuele erfovereenkomst, namelijk de mogelijkheid om over zeer specifieke aspecten van een schenking of een erfenis afspraken tussen de toekomstige erfgenamen te maken. Voor die overeenkomst hoeft niet iedereen rond de tafel te worden

verzameld. Er zijn verschillende situaties waarin een punctuele erfovereenkomst haar nut kan bewijzen.

● Vastklikken van de waarde van een schenking In zo’n overeenkomst verklaren de mede-erfgenamen van degene die de schenking ontvangt, dat ze akkoord gaan met de waarde van de schenking. De waarde van schenkingen is van belang bij successieplanning, aangezien schenkingen in principe aangerekend worden op het erfdeel van het door de schenking begunstigde kind.

Deze overeenkomst kan bijvoorbeeld nuttig zijn als ouders de aandelen van het familiebedrijf schenken aan één kind. De opvolger kan er door die verklaring zeker van zijn dat zijn broers of zussen de waarde van het familiebedrijf op het moment van de schenking niet in twijfel zullen trekken.

● Geen inkorting eisen van een bepaalde schenking Reservataire erfgenamen - erfgenamen die recht hebben op een wettelijk minimumdeel - kunnen in een authentieke akte verklaren dat ze geen inkorting zullen eisen van een welbepaalde schenking, om het even aan wie die gedaan is. Bij de uiteindelijke afhandeling van de nalatenschap zal degene die de schenking heeft gekregen niet langer kunnen worden aangesproken als die schenking de reserve zou aantasten.

‘Wat gelijk is, is soms niet cijfermatig te be-

oordelen’, zegt Bart Verdickt van het advocatenkantoor Greenille by Laga. ‘Neem nu het concrete geval van Mieke, met haar drie kinderen Els, Céline en Barbara.’

‘Barbara en Els hebben het na mooie studies helemaal voor elkaar en zijn zeker van een degelijk inkomen. Céline daarentegen heeft het moeilijker, aangezien ze moet leven met een fysieke handicap. Dat maakt het voor haar moeilijker op de arbeidsmarkt. Tegelijk kijkt ze aan tegen hogere medische kosten.’

‘Mieke vreest dat Céline het moeilijk zal krijgen om de eindjes aan elkaar te knopen en concludeert dat de erfenis in drie verdelen te weinig zekerheid biedt voor Céline.

De andere kinderen hebben daar begrip voor en vinden het goed dat hun moeder bij leven al een grote schenking doet aan Céline, buiten haar erfdeel. Dat tast weliswaar het wettelijke minimumdeel van de andere zussen aan, maar die gaan akkoord met de situatie.’

WIST U DAT? Wie een erfovereenkomst wil afsluiten, moet daarvoor verplicht naar de notaris.

SEPTEMBER 2018 NETTO / 17

030_GPV1QU_20180901_NET11_00_Blok 3_Deel 1_Opmaak 1 28/08/2018 16:25 Pagina 30

10 NIEUWIGHEDEN I 5 INSTRUMENTEN I 10 MEEST GESTELDE VRAGEN I 1 BELASTINGHERVORMING

1 IK WIL MIJN KINDEREN UIT EEN VORIGE RELATIE BESCHERMEN Een hot topic in nieuw samengestelde gezinnen: hoe kunt u zoveel mogelijk aan uw kinderen nalaten? Tekst: Petra De Rouck

E

en nieuwe relatie komt er vaak op latere leeftijd. Die partner heeft misschien al zijn schaapjes op het droge, terwijl de kinderen uit een vorige relatie nog aan het begin van hun volwassen leven staan.

In dergelijke gezinsvormen wil de ouder vaak zoveel mogelijk aan de kinderen nalaten en zo weinig mogelijk aan de nieu-

we partner.

In de praktijk weerhoudt die wens partners in nieuw samengestelde gezinnen ervan om met hun nieuwe liefde in het huwelijksbootje te stappen. Want door te trouwen wordt de nieuwe partner, net zoals de kinderen, een wettelijk beschermde erfgenaam. Het nieuwe erfrecht en het nieuwe huwelijksvermogensrecht brengen echter enkele belangrijke wijzigingen aan, zodat een nieuw huwelijk het erfrecht van de kinderen uit de vorige relatie niet langer hoeft aan te tasten.

Wie erft wat als u niets onderneemt?

IK BEN GEHUWD EN HEB EEN KIND UIT EEN VORIGE RELATIE

De meest eenvoudige oplossing om uw nalatenschap volledig naar uw kinderen te laten gaan, is om zonder enige formaliteit samen te wonen met uw nieuwe partner.

Want feitelijke samenwoners erven volgens de wettelijke regels niets. Uw hele nalatenschap gaat naar uw kinderen. Ze krijgen allemaal een gelijk deel, ongeacht of het gaat om kinderen met uw huidige dan wel met een vorige partner.

ex

Ouderlijk vruchtgenot + Wettelijk beheersrecht

Woon wettelijk samen, maar wijs via testament het vruchtgebruik op de gezinswoning toe aan uw kinderen

<18

1/1

1/1

Nalatenschap Goederen exclusief gezinswoning

Woon feitelijk samen met uw nieuwe partner

+

Gezinswoning

Volle eigendom

Volle eigendom

Naakte eigendom

Naakte eigendom

Vruchtgebruik

Vruchtgebruik

Volle eigendom huwgemeenschap

30 / NETTO SEPTEMBER 2018

Zelfs als u zoveel mogelijk aan uw kinderen wilt nalaten, willen partners in nieuw samengestelde gezinnen elkaar toch vaak de zekerheid geven dat de langstlevende in de gezinswoning kan blijven. In dat geval volstaat het om wettelijk te gaan samenwonen en dus op het gemeentehuis een verklaring van wettelijke samenwoning af te leggen. Vanaf dan erft de langstlevende het vruchtgebruik op de gezinswoning en het aanwezige huisraad.

Zelfs als het gaat om een gezinswoning waarvan de overledene alleen eigenaar was. De langstlevende zal er dan tot aan zijn dood in kunnen blijven wonen en de kinderen van de overleden partner zullen pas de volle eigendom in handen krijgen nadat die plus- of stiefouder is gestorven.

Toch kan de wettelijke langstlevende partner niet 100 procent op beide oren slapen. Want in een testament

030_GPV1QU_20180901_NET11_00_Blok 3_Deel 1_Opmaak 1 28/08/2018 16:25 Pagina 31

GA NAAR NETTO.BE/ERFGENAMEN ...en ontdek voor alle gezinstypes hoe uw erfenis verdeeld wordt als u niets regelt. En hoe die verdeling wijzigt als uw gezinssituatie verandert.

kan de ouder dat vruchtgebruik op de gezinswoning toch toewijzen aan bijvoorbeeld zijn kinderen uit de vorige relatie. En aangezien een testament een document is dat elke partner zelf kan opstellen, kan het zelfs zijn dat de langstlevende niet op de hoogte is van dat testament.

Trouw, en maak gebruik van de nieuwe wetgeving Kiest u er tóch voor om te huwen, dan heeft het nieuwe erf- en huwelijksvermogensrecht enkele nieuwigheden in petto. Volgens de wettelijke regels wordt uw nalatenschap verdeeld tussen uw partner en uw kinderen. Uw huwelijkspartner erft het vruchtgebruik op de nalatenschap en uw kinderen erven de blote eigendom. Omdat die opdeling tussen vruchtgebruik en blote eigendom zeker in nieuw samengestelde gezinnen tot conflicten kan leiden, voorziet het nieuwe erfrecht in een aantal maatregelen die dat risico inperken.

1. Uw kinderen kunnen eenvoudiger het vruchtgebruik van uw partner in handen krijgen. Tot nog toe moesten de kinderen een vergoeding betalen voor dat vruchtgebruik van hun stiefouder. Voortaan kan het vruchtgebruik worden ingeruild voor een deel van de nalatenschap in volle eigendom.

2. In nieuw samengestelde gezinnen hoeven de kinderen uit een vorige relatie niet meer naar de rechter te gaan om dat vruchtgebruik van hun stiefouder om te zetten.

‘De langstlevende kan zich alleen tegen de omzetting van het vruchtgebruik op de gezinswoning verzetten, voor het overige heeft hij of zij geen vetorecht’, zegt Vincent Hovine, vermogensplanner bij Bank Degroof Petercam.

3. Een derde beschermingsmaatregel is er voor schenkingen aan uw kinderen die u al deed vóór het huwelijk met de stiefouder. ‘Op die schenkingen kan de stiefouder niet langer het vruchtgebruik claimen, zelfs niet als zou blijken dat door de schenkingen de stiefouder zijn of haar voorbehouden deel niet krijgt. De enige uitzondering op die regel is als u bij de schenking het vruchtgebruik voor uzelf hebt voorbehouden. Dan mag de stiefouder - als aan enkele voorwaarden is voldaan - dat vruchtgebruik wél voortzetten’, zegt Hovine. ‘De langstlevende kan wel verzaken aan het wettelijk toegekende vruchtgebruik in een punctuele erfovereenkomst.’

4. Ten slotte kon in de vroegere wetgeving de langstlevende ter vervanging van het vruchtgebruik van de schenker een lijfrente verkrijgen. Maar een kind moest dat betalen, terwijl het meestal de bedoeling is dat de echtgeno(o)t(e) gewoon dat vruchtgebruik verder uitoefent. Dat laatste is nu de regel in het nieuwe erfrecht.

Wat kunnen gehuwden nog meer doen?

Gehuwden kunnen in principe hun partner niet volledig onterven, maar ze kunnen elkaars erfenis wel tot het wet-

telijke minimum beperken en al het overige aan de kinderen geven. Dat kan door te schenken of door zoiets in een testament op te nemen.

Wijs via testament een zo groot mogelijk deel van de nalatenschap aan de kinderen toe ‘Probeer bij het opstellen van een testament pakketjes van bezittingen te maken, zodat de kinderen niet in onverdeeldheid erven. Zo vermijdt u dat ze aan tafel moeten gaan zitten voor de verdeling en bij het verdelen van vastgoed 2,5 procent verdeelrecht moeten betalen’, zegt Jos Ruysseveldt, advocaat en professor aan de Fiscale Hogeschool in Brussel en de Antwerp Management School. ‘In een testament kunt u ook clausules opnemen waardoor een vertrouwenspersoon zoals een grootvader, vriend of professional het bewind op zich neemt tot uw kind bijvoorbeeld 27 jaar is.’

WIST U DAT? Als u een verklaring van wettelijke samenwoning op het gemeentehuis hebt afgelegd, krijgt uw partner het vruchtgebruik op de gezinswoning en het aanwezige huisraad.

Maar dat wettelijke vruchtgebruik kunt u via een testament ontnemen en dan gaat uw hele hebben en houden naar uw kinderen.

Doe aan uw kinderen een schenking in volle eigendom U kunt uw kinderen ook een schenking doen in volle eigendom, maar weet dat schenkingen aan kinderen onherroepelijk zijn. ‘Voor schenkingen gedaan vanaf 1 september 2018 zijn uw kinderen niet langer verplicht om het vruchtgebruik in te brengen tegenover uw langstlevende echtgenoot, waardoor ze het vruchtgebruik op de geschonken goederen niet langer moeten afstaan’, zegt Hovine. Naar analogie van een testament kan in de schenkingsakte een bewindsclausule worden opgenomen.

NIEUW! Pas uw huwelijkscontract aan Nieuw samengestelde gezinnen kunnen in hun huwelijkscontract nog verder gaan. Al enkele jaren kunnen koppels met niet-gemeenschappelijke kinderen gebruikmaken van het zogenaamde Valkeniersbeding. Dat laat aan (een van) de echtgenoten toe het erfrecht van de langstlevende te beperken tot het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel’, zegt Hovine.

Vanaf 1 september is dat Valkeniersbeding uitgebreid.

‘Door de hervorming van het huwelijksvermogensrecht wordt het ook mogelijk om het vruchtgebruik op de gezinswoning te ontnemen’, zegt Ruysseveldt. ‘Wie afstand doet, zal wel nog minstens 6 maanden na het overlijden in de gezinswoning mogen blijven.’

SEPTEMBER 2018 NETTO / 31

Hebt u deze Netto-special bij De Tijd gemist?

Koop hem nu in de krantenwinkel.

Download uw kortingbon van â&#x201A;Ź 2 op www.tijd.be/magazine, en betaal slechts â&#x201A;Ź 4,90 voor het magazine.