De Erfenisgids 2021

DE TIJ D I SEP TEMBER 2021 I N ° 5 I JA ARGANG 15

Netto Erfenisgids

Guller nalaten aan uw partner, (klein)kinderen en vrienden

SLIM GETROUWD HANDIGHEIDJES VOOR WIE ZIJN ECHTGENOOT EXTRA WIL BESCHERMEN

BYEBYE DUOLEGAAT WAAROP LETTEN ALS U WILT NALATEN AAN EEN GOED DOEL?

KLEED U NIET UIT HOE VERMIJDEN DAT U TE VROEG TE VEEL WEGSCHENKT?

Netto Erfenisgids

COLOFON ADRES REDACTIE NETTO TOUR & TAXIS HAVENLAAN 86C BUS 309 B-1000 BRUSSEL REDACTIE@NETTO.BE ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR ISABEL ALBERS HOOFDREDACTEUR DE TIJD PETER DE GROOTE CHEF NETTO SONJA VERSCHUEREN EINDREDACTEUR JAN LODEWYCKX

Guller nalaten aan wie u lief is 6 GULLER VOOR UW ECHTGENOOT Getrouwde koppels erven sowieso meer van elkaar dan ongetrouwde stellen. En er zijn mogelijkheden om uw partner nog extra te beschermen.

22 GULLER VOOR UW KINDEREN Ouders hoeven in principe niets te doen als ze willen dat hun nalatenschap volledig toekomt aan de kinderen. Maar als u wél iets doet, beperkt u de factuur.

12 GULLER VOOR UW WETTELIJK SAMENWONENDE PARTNER Wettelijke samenwoners hebben maar een beperkt erfrecht. Toch kunt u uw partner bevoordelen.

26 GULLER VOOR UW PLUSKINDEREN Het erfrecht beschouwt een plusouder en zijn pluskind als vreemden. Toch bestaan er mogelijkheden om uw pluskind te laten erven.

14 GULLER VOOR UW FEITELIJK SAMENWONENDE PARTNER Feitelijke samenwoners erven niet automatisch van elkaar. Wilt u uw partner iets nalaten, dan zult u in actie moeten komen.

18 GULLER VOOR UW LATPARTNER Koppels die niet samenwonen, leven in een juridisch vacuüm. Dat maakt het niet evident en in elk geval duur als u elkaar wilt beschermen.

28 GULLER VOOR UW KIND MET EEN HANDICAP Een kind met een handicap heeft meer nood aan een inkomen dan aan kapitaal. Hoe pakt u dat aan?

32 GULLER VOOR UW KLEINKINDEREN Als grootouder zult u altijd stappen moeten ondernemen als u zeker wilt zijn dat een deel van uw nalatenschap bij de kleinkinderen terechtkomt.

36 GULLER VOOR UW OUDERS Een vermogensplanning opstellen ten gunste van uw ouders? Alledaags is het niet, en toch is het soms zinvol.

ARTDIRECTOR ILSE JANSSENS

38 GULLER VOOR UW BROERS OF ZUSSEN Als u wilt nalaten aan een broer of zus kunt u niet om de hoge erfbelasting heen. Jammer genoeg tempert de nieuwe vriendenerfenis die maar gedeeltelijk.

41 GULLER VOOR UW NEVEN OF NICHTEN Voor een erfenis aan neven of nichten gelden hoge belastingtarieven.

Interessanter is het om uw bezit al op voorhand weg te schenken.

43 GULLER VOOR EEN GOED DOEL Nalaten aan een goed doel kan sinds begin juli belastingvrij in Vlaanderen. Tegelijk levert het duolegaat geen belastingvoordeel meer op.

REDACTEUREN NADINE BOLLEN PETRA DE ROUCK MURIEL MICHEL DIRK SELLESLAGH PETER VAN MALDEGEM ILLUSTRATIES TRUI CHIELENS INFOGRAFIEKEN FRANK SCHULPÉ ABONNEMENTEN TEL.: 0800/55.150, E-MAIL: ABO@TIJD.BE ADVERTENTIES TRUSTMEDIA, TOUR & TAXIS HAVENLAAN 86C BUS 309 B-1000 BRUSSEL TEL.: 02/422.05.11 INFO@TRUSTMEDIA.BE VERANTWOORDELIJKE UITGEVER PETER QUAGHEBEUR

46 GULLER, MAAR NIET TÉ Overweegt u een deel van uw vermogen weg te schenken? Denk toch maar eerst goed na...

51 HOEVEEL BELASTINGEN OP EEN ERFENIS OF SCHENKING? Alle tarieven voor wie erft of schenkt in één handig overzicht. In het Vlaams, Brussels én Waals Gewest.

Netto wordt gedrukt bij Roularta Printing.

HANDIGE SIMULATIETOOLS Hoeveel zal de fiscus van uw erfenis incasseren?

En hoeveel schenkbelasting zult u moeten betalen?

Simuleer het met onze praktische tools op: www.tijd.be/hoeveelkosterven en www.tijd.be/hoeveelkostschenken

4 I NETTO SEPTEMBER 2021

VOLGENDE KEER IN NETTO MAGAZINE

VASTGOEDGIDS 23 OKTOBER

Meer aan uw partner I Meer aan uw (klein)kinderen I Meer aan anderen I Meer, maar toch niet te veel

Meer geven aan uw echtgenoot Verliefd, verloofd, getrouwd.

Het is al lang niet meer het pad dat alle koppels volgen. Maar gehuwde partners hebben wel nog altijd een dikke streep voor als het gaat over wat ze van elkaar erven.

Tekst: Nadine Bollen

6 I NETTO SEPTEMBER 2021

Begin met een goed huwelijkscontract

er hiervoor geen erf- of schenkbelasting verschuldigd aan de Vlaamse Belastingdienst’, stipt fiscaal juriste Anouck Lejeune aan. >>> Keuzebeding biedt

H

et huwelijkscontract bepaalt welke goederen van welke echtgenoot zijn en dus, bij het overlijden van de eerste partner, welke goederen in diens nalatenschap vallen.

Echtgenoten kunnen met hun huwelijkscontract elkaar extra beschermen. Niet alleen doordat ze een huwelijksstelsel op maat kunnen kiezen – het wettelijke stelsel van gemeenschap van aanwinsten of scheiding van goederen zijn de meest populaire (zie kader, blz. 10) – maar ook omdat ze er allerlei clausules (zogenaamde ‘huwelijksvoordelen’) in kunnen opnemen. Daarmee kunnen ze de vermogensverdeling naar eigen wens moduleren. Welke clausule voor u gepast is, hangt af van uw drijfveren.

Enkele voorbeelden: >>> Langst-leeft-al-heeft

beschermt echtgenoot maximaal

T

rouwen. Daar komt heel wat bij kijken. Zeker als u alles tot in de details geregeld wilt hebben. Wat u op die dag alvast cadeau krijgt, is dat u een bevoorrechte erfgenaam wordt van uw kersverse echtgenoot. Echtgenoten zijn namelijk wettelijk beschermde erfgenamen met een wettelijk beschermd erfrecht (de zogenaamde ‘reserve’).

Boven op het feit dat gehuwden wettelijk meer van elkaar erven dan nietgehuwden (zie kader, blz. 10), hebben getrouwde partners ook meer opties om elkaar extra te beschermen.

Met een ‘verblijvingsbeding’ - synoniemen zijn een ‘langst-leeft-al-heeft’clausule of een ‘langst-erft-al’-clausule – bepaalt u dat het volledige gemeenschappelijk vermogen aan de langstlevende toekomt. De fiscale gevolgen daarvan zijn niet min: alles wat de langstlevende echtgenoot krijgt boven op de helft van de huwgemeenschap wordt belast in de erfbelasting. >>> Verrekenbeding voor

onverdeelde goederen

Wie gehuwd is onder het stelsel van scheiding van goederen, kan de andere echtgenoot bevoordelen als hij een verblijvingsbeding opstelt met betrekking tot de onverdeelde goederen. Hierdoor zullen de onverdeelde goederen waarop het verblijvingsbeding betrekking heeft (geheel/gedeeltelijk) bij het eerste overlijden toekomen aan de langst­ levende echtgenoot. ‘Op dit ogenblik is

flexibiliteit

Koppels die gehuwd zijn onder het stelsel van gemeenschap van aanwinsten kunnen met een zogenaamd ‘keuzebeding’ in hun huwelijkscontract bepalen dat de langstlevende bij het overlijden van de eerste partner kan kiezen wat hij zal doen met het gemeenschappelijk vermogen. De langstlevende echtgenoot kan met andere woorden op dat ogenblik bepalen hoeveel hij of zij zelf wenst te houden en hoeveel er al mag overgaan naar de volgende generatie.

Het voordeel daarvan is dat u zowat alle kanten uit kunt. De situatie van de langstlevende, de kinderen en hun onderlinge relaties kunnen (op financieel of gezondheidsvlak, of qua levensstijl) immers aanzienlijk verschillen naargelang u overlijdt op uw vijftigste of tachtigste.

Wie op haar vijftigste weduwe wordt, zal zich bijvoorbeeld veel liever de volledige eigendom van bepaalde goederen toeeigenen en zo een totale vrijheid genieten. Voor een tachtigjarige is het misschien interessanter om zich te beperken tot het vruchtgebruik. >>> Verrekening van

aanwinsten

Koppels die willen dat alles wat ze al hadden vóór het huwelijk ‘eigen’ blijft, maar die het wel logisch vinden dat de langstlevende aanspraak maakt op al wat werd opgebouwd tijdens het huwelijk, kunnen trouwen volgens het wettelijk stelsel. Of ze kunnen kiezen voor een huwelijkscontract op basis van scheiding van goederen en daaraan een zogenaamd ‘beding van verrekening van aanwinsten’ toevoegen. Zo creëren ze onderling een vorm van solidariteit.

Bij de ontbinding van het huwelijk (door echtscheiding of overlijden) betaalt de meest kapitaalkrachtige partner dan aan de minst kapitaalkrachtige een compensatie. Er ontstaat in hoofde SEPTEMBER 2021 NETTO I 7

Meer aan uw partner I Meer aan uw (klein)kinderen I Meer aan anderen I Meer, maar toch niet te veel

Bespaar erfbelasting door maximaal te schenken aan uw kinderen Ouders hoeven in principe niets te doen als ze willen dat hun nalatenschap volledig toekomt aan de kinderen. Toch is zo’n regeling geen overbodige luxe, ook voor wie de factuur van de erfbelasting wil beperken.

Tekst: Peter Van Maldegem

H

et erfrecht biedt een goede bescherming voor de kinderen als het op de nalatenschap aankomt. Zowel de langstlevende huwelijkspartner als de kinderen hebben gegarandeerd een wettelijk erfdeel. Voor kinderen is dat de helft van het vermogen. Zijn er twee kinderen, dan krijgen die elk de helft van dat erfdeel, wat neerkomt op een vierde. Als er helemaal niets is geregeld en de langstlevende partner overlijdt, dan komt de volledige nalatenschap automatisch toe aan de kinderen.

Regelen loont

T

och zijn er heel wat argumenten waarom een regeling bij leven wenselijk is. Door duidelijkheid te scheppen kunt u als ouder voorkomen dat er na uw overlijden ruziegemaakt wordt om de nalatenschap. Maar ook op fiscaal vlak kan een regeling voordelen opleveren. Wie zijn volledige erfenis aan zijn kinderen wil nalaten, kan de factuur van de erfbelasting beperken door tijdens het leven al te schenken aan de kinderen. Op die manier betaalt u wel 22 I NETTO SEPTEMBER 2021

Door duidelijkheid te scheppen, kunt u als ouder voorkomen dat er mogelijk na uw overlijden ruziegemaakt wordt om de nalatenschap. schenkbelasting, maar die ligt doorgaans veel lager dan de erfbelasting.

Een goede regeling begint volgens notaris Anne-Sophie Willems, woordvoerder van notaris.be, bij een goed huwelijkscontract. ‘Voordat u begint te schenken, kijkt u maar beter eerst uw huwelijkscontract na. In veel oude contracten geldt nog het principe dat alles naar de langstlevende gaat als een van de ouders overlijdt. Vanuit fiscaal oogpunt is dat niet interessant. Bij het eerste overlijden is de gezinswoning dan wel onbelast, maar als ook de tweede ouder sterft, valt die woning volledig in de nalatenschap’, zegt Willems. ‘In dat geval zal door de progressieve tarieven de erfbelasting hoger uitvallen dan wanneer kinderen de helft krijgen bij het overlijden van de eerste partner. Mijn eerste advies is dus: herbekijk uw huwelijkscontract.

En laat eventueel een zorgvolmacht opmaken voor het geval een van de ouders handelingsonbekwaam wordt. In dat geval kan de andere partner nog beslissingen nemen.’

Als de ouders vandaag al meer willen schenken, dan is dat perfect mogelijk.

Ze kunnen zelfs meer schenken dat het wettelijk erfdeel dat de kinderen sowieso toekomt. Bij een schenking moet er wel een onderscheid worden gemaakt tussen de roerende goederen en de onroerende goederen.

Schenken van roerende goederen, zoals een juweel, een schilderij of zelfs spaargeld, kan in principe zonder notaris. Het kan ook zonder schenkbelasting erop te betalen, al moet u dan wel rekening houden met een ‘verdachte’ periode van drie jaar. Overlijdt de schenker binnen drie jaar, dan valt de schenking alsnog in de nalatenschap, waardoor er erfbelasting verschuldigd is. ‘Hoe ouder de ouders zijn, hoe risicovoller zo’n gokschenking is. Aan een vrouw van negentig zou ik aanraden de schenking te laten registreren’, zegt Willems.

Voor een schenking van onroerende goederen moet u sowieso bij een notaris langsgaan. ‘Ook al kunnen ouders perfect een woning in volle eigendom schenken, we raden hun toch vaak aan om het vruchtgebruik bij hen te houden.

Dat geldt niet alleen voor de gezinswoning, maar ook voor een eventuele opbrengsteigendom.’

Dat vruchtgebruik is een manier om toch nog wat controle over de zaak te houden, maar vooral om het genot nog te hebben. Dat is dan het levenslange recht om de woning te bewonen of eventuele inkomsten van verhuurde panden te innen. Fiscaal gezien maakt het in ieder geval geen verschil of u een schenking met of zonder voorbehoud van vruchtgebruik doet. U zult evenveel schenkbelasting betalen, en van een erfbelasting is dan geen sprake meer bij het overlijden van de ouders.

Schenk onder voorwaarden

W

ie een schenking van de eigen woning of de opbrengsteigendom overweegt, hangt daar beter enkele voorwaarden aan vast. ‘We noemen dat een ‘schenking onder last’. Die kan er bijvoorbeeld in bestaan dat de kinderen, in ruil voor de schenking, gevraagd wordt om bij te springen als de ouders in financiële problemen komen en bijvoorbeeld de rusthuisfactuur niet langer kunnen betalen’, zegt Willems. ‘We laten ook vaak opnemen dat er geen hypotheek op het vastgoed kan worden gevestigd, of dat de eigendom niet kan worden verkocht aan iemand anders, zolang de schenkers in leven zijn.’

Denk ook goed na over wat u wilt als een van uw kinderen vóór u overlijdt. Als u niets stipuleert, gaat de schenking in principe over naar de kinderen van uw overleden kind.

Als er geen kinderen zijn, keert het geschonken goed terug naar de ouders. We spreken dan van een ‘wettelijke terugkeer’. In dat geval zullen de ouders geen erfbelasting moeten betalen, al hangen daar wel enkele voorwaarden aan vast. Zo moeten de goederen zich nog in natura in de nalatenschap bevinden. Bovendien moeten de ouders in de aangifte van nalaSEPTEMBER 2021 NETTO I 23

Dee r f e ni s gi ds .

Nuz at e r daggr at i sbi jDeTi j d.