Sabato Special 'Knokke'

KNOKKE NUMMER

HET WEEKENDMAGAZINE VAN

24.06.2017

SURFEN IS HET NIEUWE GOLFEN. De zee als escapistische meditatie, maar ook RULING THE WAVES. Ondernemer Didier Engels: ‘Zodra de perfecte golf komt, is het time to deliver.’

Waarom viel de Amerikaanse kunstenaar KEITH HARING in 1987 als een blok voor Knokke? De mythische summer of ’87 revisited.

+ EXTRA HET KNOKKE-DAGBOEK VAN KEITH HARING

5X POOLHOUSE PORN Traktatie van het huis. The Pharmacy opent cocktailbar in Mexico Dark City. Knokke door de lens van Magnumfotografe Bieke Depoorter

72 Surfen is het #Poolhouseporn 56 Bijzondere poolhouses

86

nieuwe golfen 4 CEO’s die ook de zee de baas zijn

36 Keith in Knokke Keith Harings zomer van ‘87 revisited

Kroniek van een zomerdag Chic op en rond het strand

124 Operatie propere voeten Veja wil nu ook de oceanen redden

20 Cadzandification De beste adressen in Cadzand

Dark City Het Zoute door de lens van Magnumfotografe Bieke Depoorter

105

In de onderbuik van Manhattan bevond zich in de 13de straat een homoclub. Vandaag is het een LGBT Community Center, voor lesbische vrouwen, gay mannen, biseksuelen en transgenders. En voor de beter geïnformeerde kunstliefhebber. Want in een kamer die ooit een publieke douche was, heeft Keith Haring elke muur volgetekend. Het was 1989. Hij had nog minder dan een jaar te leven en toch spat de seks van de muren.

Hoe anders is de herinnering die Knokke aan hem heeft. In datzelfde jaar zou hij nog een laatste keer naar de badstad terugkeren. Zijn eerste passage dateert van de zomer van 1987, nu exact dertig jaar geleden. We hebben Harings verblijf in Knokke op basis van zijn dagboeken minutieus geënsceneerd en alle dramatis personae opgezocht die hij vermeldt.

In de jaren tachtig wou iedereen een stukje Keith Haring, en hij zei zelden nee. Je gaf hem een T-shirt, een servet, een surfplank, en hij vulde ze met tekeningen tot in de kleinste hoekjes.

Vandaag wil de wereld nog altijd een eigen stukje Keith Haring, en het liefst in de vorm die ons het best uitkomt.

Het LGBT Community Center ziet Haring als de aanstoker van een goddeloos en juichend feest. De Knokse goegemeente beschrijft hem als een minzaam man die toen al veel geld waard was. En zo boetseren we de geschiedenis naar eigen godsvrucht en vermogen.

Gerda Ackaert, hoofdredacteur

‘Kunst is voor iedereen’ Gaat het motto van Keith Haring 52 nog altijd op?

Sabato gaat er tijdens de zomermaanden tussenuit.

Afspraak op 2 september.

medewerkers: An Bogaerts, Cara Brems, Iris De Feijter, Thijs Demeulemeester, Claudine De Pauw, Stéphane Godfroid, Laura Praet, Ingrid Parewijck, Marie Parmentier, Eva Peeters, Jan Scheidtweiler, David Steenhuyse, Margo Vansynghel, Bert Voet fotografie: Cafeine.be, Karel Duerinckx, Wendy Huygebaert, Alexander Popelier, Cici Olsson, Jeroom Vanderbeke, Tim Van de Velde, Thomas Vanhaute coverfoto: Karel Duerinckx eindredactie: Floor Eelbode, Jan Lodewyckx fotoredactie & coördinatie: Nathalie Warny hoofdredactie: Gerda Ackaert artdirector: Philip Van Bastelaere abonnementen: tel. 0800/55150, abo@tijd.be advertenties: Trustmedia, Havenlaan 86c, bus 309, 1000 Brussel, tel. 02/422.05.11, fax 02/422.05.10, sabato@trustmedia.be verantwoordelijke uitgever: Frederik Delaplace Sabato wordt gedrukt bij Remy Roto.

Volg Sabato nu ook op Instagram @sabatomagazine

Keith Haring werd in 1987 door Roger Nellens naar het Zoute gehaald.

DE ZOMER VAN KEITH IN KNOKKE REVISITED

In 1987 spendeerde de legendarische kunstenaar Keith Haring zijn zomer in Knokke. Exact 30 jaar later reconstrueert Sabato zijn parcours aan de hand van zijn dagboek én nooit eerder gepubliceerde foto’s. Wie zat er in zijn Knokse netwerk? Wie ontdekte dat hij seropositief was? En waarom verdween zijn beschilderde container uit de surfclub? ‘Een kunstenaar? Voor ons was hij gewoon een maat die tekeningetjes maakte.’

TEKST: THIJS DEMEULEMEESTER

© Alexander Popelier

O VE R C ON TA I NE RS, A IDS , M AAT J ES E TE N E N MOND AN ITEITEN: K EITH HARING IN 19 87

asino, strand, Le Dragon, hiphop, surfers en groupies... Toen de Amerikaanse kunstenaar Keith Haring (1958-1990) in de zomer van 1987 voor het eerst in Knokke neerstreek, was het liefde op het eerste gezicht. De badstad zou de enige plek worden waar Haring naar eigen zeggen ‘echt thuiskwam’. Maar ook in Knokke zelf waren de gevolgen drastisch, ingrijpend én blijvend.

Sabato ploos het dagboek van de betreurde kunstenaar uit, keerde terug in de geschiedenis en reconstrueerde Harings ‘zomervakantie’ minutieus. We zochten Roger Nellens op, die hem in 1987 naar het Zoute haalde.

Maar ook andere hoofdrolspelers van toen, zijn Knokse vrienden en kennissen. Net zoals zijn galeriehoudster en zelfs zijn arts. Wat blijkt? De herinneringen zitten nog vers in het geheugen.

Iedereen wou in de zomer van 1987 een stukje van ‘Keith’, al was het maar een tekening, een gesigneerd kledingstuk, een container, een herinnering… Vandaag is er nog niet veel veranderd: veel van de mensen die hem toen omringden, willen hem nog altijd opeisen. Al is het maar in hun straffe verhalen. ‘Hij draaide perfect mee in het Knokse milieu. Hij was voor iedereen toegankelijk en aanspreekbaar’, zegt Xavier Nellens, de zoon van Roger. ‘Maar tegelijk had hij de kracht om zich ervan te distantiëren. Dat apprecieerde ik enorm in hem: Keith was en is van niemand.’

C

Perlstein. In 1987 en 1989, de periode waar hij geregeld in Knokke verbleef, exposeerde hij er opnieuw. ‘We ontdekten Keith begin jaren tachtig’, zegt Tob. ‘We raakten binnen in zijn atelier in New York, dankzij zijn New Yorkse galeriehouder Tony Shafrazi. Meteen viel ons zijn enorme energie en tekendrang op. Dat sloeg over op het Belgische publiek. Hij lokte vooral jong volk naar onze galerie. Jongeren brachten hun ouders mee, niet omgekeerd.’

‘Keith hield enorm van Antwerpen en van België. Hij liet zijn moeder zelfs overvliegen om hier een rondrit te doen. En wanneer hij hier was, gingen we altijd eten in de Euterpia, een klassiek restaurant aan de CogelsOsylei. Zijn verfborstels haalden we vlak bij de Academie. In het MuHKA, het Museum voor Hedendaagse Kunst in Antwerpen, beschilderde hij een muur van de cafetaria. Dat werk staat er nog altijd.

Ook in onze galerie beschilderde hij een deur, maar die is verloren gegaan.’

‘Ik heb in mijn kleerkast nog een jeansbroek liggen, door hem betekend in Le Dragon, zijn Knokse verblijfplek in de tuin van Roger Nellens. In Knokke organiseerde Nellens in 1987 een grote expo in het Casino. De drie zomers erna kwam hij telkens naar Knokke. In februari 1990 stierf hij aan de gevolgen van aids. Ik was op zijn begrafenis in Harlem. Daarna ben ik het contact met de familie verloren. Maar de kunstwerken en herinneringen zijn gebleven.’

Naar Brussel. Daar word ik om 13 u. opgepikt om samen met Emmy Tob verf en borstels te gaan kopen. (…) 14.30 u. Begin te schilderen, de muur van de cafetaria in het Antwerpse Museum van Hedendaagse Kunst. (…) In vijf uur tijd is de muurschildering klaar. De dame die in het restaurant werkt, is onderhoudend. (…) Ze blijft me maar frisdrank, bier en eten brengen.

Inpakken en naar Knokke. We zien de plaats die ik zal gebruiken als studio: een oude tearoom, de Pinguin. Die ligt vlak naast het Casino, bij de kust en met uitzicht op de straat. (…) De man die in het huis (van Roger Nellens, nvdr.) werkt, hangt een everzwijn omhoog, gisteren geschoten door Roger Nellens. (…)

Het voelt hier echt aan als een buitenhuis, een beetje tijdloos. (…) Indrukwekkend hoeveel vogels er hier zijn. Ik zit buiten aan een tafeltje, gemaakt door Niki de Saint Phalle, naast twee gebeeldhouwde mensen die er ook aan zitten. Ik zit tegenover Le Dragon, waar we wonen. Heel surrealistisch.

Met dit fragment begint Keith Haring zijn dagboek in België. Emmy Tob? Dat was toen zijn galeriehoudster in Antwerpen. Dat zij hem stond op te wachten in Zaventem is niet vreemd. Haring had in haar Galerie 121 een tentoonstelling, een van de redenen om voor het eerst naar België te komen. De twee waren al langer in contact: in 1983 presenteerde Haring zijn werk al in de Antwerpse galerie die Tob runde met wijlen Monique

De Pinguin bestaat niet meer. Maar het huis van Nellens staat er nog, net als het speelhuis ‘Le Dragon’, gebouwd in 1972. Dat everzwijn waarvan sprake hangt er ook nog altijd, als jachttrofee. En de vogels vlie-

37 24.06.2017

Liever goLven dan goLfen 4 CEO ’ S DIE DE Z EE D E B AA S ZI J N

‘Everybody’s gone surfin’. Surfin’ CEO.’ Deze 4 zakenlui zien golven als opportuniteiten.

De zee als een escapistische meditatie en hun surfplank als een springplank naar een duurzame toekomst.

‘Sporten op het water geeft me een spirituele return die ik nooit bij golf ervaar.’

TEKST: THIJS DEMEULEMEESTER FOTO: KAREL DUERINCKX

1

‘Surfen is een reinigingskuur’

Nathalie Van Reeth is interieurarchitecte en oprichtster van 9D, een Antwerps architectenbureau gespecialiseerd in exclusieve woonprojecten in binnen- en buitenland.

‘Ik was twaalf toen ik begon te windsurfen. Op een plank die zo zwaar was dat je ze bijna met drie in het water moest sleuren. Je zeil moest je met een koord uit het water trekken, zo lomp was het. Tijdens de zomer van 1987, toen Keith Haring in Knokke was, liet ik mijn windsurfplank door hem betekenen. Een roze plank met een gele kangoeroe was dat. Ik heb ze nog altijd, al was ik toen bijlange niet de kunstliefhebber die ik nu ben.’

‘Nu ben ik een kiter, maar vijftien jaar geleden, toen de sport ontstond, was ik er bang van. Mijn man begon er meteen mee, ik wou liever even wachten tot het materiaal veiliger werd. Hij is sowieso een ‘early adopter’: hij was ook een van de eersten die hier in Knokke windsurften. Wat me vooral boeit aan kiten en windsurfen? Dat je continu in beweging bent. De kick trekt me aan. Maar ook op het water zijn, weg van alles en iedereen, in verbinding staan met de natuur om goeie golven te nemen. Het is een zalig gevoel.’

‘Als je op de Noordzee kan windsurfen of kiten, kan je het overal. De zee is hier vaak onstuimig en onvoorspelbaar, de wind kan hard waaien. Er is geen mooie deining, dus dat maakt het sowieso lastiger om de sport onder de knie te krijgen. Voor windsurfen heb je grote golven nodig. Die heb je soms in Knokke, maar ik ga eigenlijk liever naar Zeebrugge, zeker bij stormweer. Tot 6 beaufort is het zalig, omdat je zo’n superklein zeil hebt. Dat geeft een licht gevoel.’

‘Ik zie opnieuw meer windsurfers, ook in Hawaï en Tarifa. Het was een tijdje uit, want alle goeie windsurfers begonnen te kiten. Maar de sport maakt een comeback. Ze is fysieker, technisch moeilijker, er is meer challenge op het water. Kiten kan je in tien dagen leren. Bij windsurfen duurt het jaren

73 24.06.2017

COCKTAILS & CACTUSSEN N A TH E PH AR M ACY IN KNO KK E… DE C OPL A IN MEXIC O CITY

De cocktailfamilie Van Ongevalle: pater familias Jan met dochters Noa en Hannah, en zoon Ran met zijn vriendin Janah.

un familienaam doet misschien anders vermoeden, maar het zit de familie Van Ongevalle de jongste tijd enorm mee: hun bar The Pharmacy in Knokke is intussen een begrip in de cocktailwereld. De jongste dochter Noa zit sinds eind vorig jaar in de zaak. Zus Hannah werd drie jaar geleden verkozen tot beste bartender van het land, schreef een cocktailboek en is een vertrouwd gezicht op de culinaire zender Njam. Broer Ran won enkele weken geleden dan weer de prestigieuze ‘Bacardi Legacy’-wedstrijd.

Meer dan 10.000 barmannen en -vrouwen van over de hele wereld dongen mee naar die prijs, slechts 38 mochten mee naar de finale in Berlijn, waar ze een klassieke rumcocktail moesten maken. Met de clarita, een cocktail met rum, sherry, crème de cacao en absint, een zoutoplossing en olijfolie, troefde Ran de concurrentie af.

Toch blijft de 25-jarige met beide voeten op de grond. ‘Ik wil nog veel bijleren’, zegt hij. En dan doelt hij vooral op buitenlandse ervaring. Vandaar de wereldreis die hij met zijn partner Janah zal ondernemen. In oktober zijn ze weg voor een jaar: rondtrekken en vooral inspiratie en vakmanschap opdoen.

H

Omvergeblazen

Ze noemen zichzelf de Von Trapps van de cocktailwereld, alleen hebben ze nóg meer noten op hun zang. Vier jaar na de opening van The Pharmacy in Knokke lanceren Jan, Hannah, Ran, Noa en Janah Van Ongevalle dit najaar de bar Copla in Mexico City. ‘We zijn heel rock-’n-roll in Mexico.’

Een stad waar ze zeker een tijdje zullen halthouden, is Mexico City, waar pater familias Jan zich bezighoudt met de opstart van Bar Copla by The Pharmacy MX, het eerste maar waarschijnlijk niet het laatste Mexicaanse cocktailproject van de Van Ongevalles.

‘Ongeveer twee jaar geleden kwam ik eerder toevallig in Mexico terecht voor een opdracht’, vertelt Jan. ‘Ik werd meteen omvergeblazen door de schoonheid en de energie van dat land.’ Waarop Hannah reageert: ‘We hebben het geweten toen.

Via WhatsApp heeft hij ons met foto’s overladen.

Hij vroeg meteen of ik samen met hem nog eens naar Mexico wilde teruggaan. Dat hebben we korte tijd later ook gedaan. Daarna is hij ook nog eens met mijn broer Ran terug geweest.’

TEKST: AN BOGAERTS FOTO: WENDY HUYGEBAERT

135 24.06.2017

Sabato Special ‘Knokke’.

Nu zaterdag gratis bij De Tijd.