KristinFridtunpåSamlaget
Norsketymologiskoppkok 2012
Nynorskfordumskallar 2013,2023
Kjønnogukjønn.Ordhistoriskeessay 2015
Homoflokar.Norskrøyndom2018
Språketereibukse.Ombiletbrukeninorskspråkdebatt 2019
Kunstenåirriterasegoverskrivefeil.Kviforgjermedet,oghardetnoko forseg? 2021
©DetNorskeSamlaget2023 www.samlaget.no
Omslag:JohanneHjorthol
Førtrykk:Type-itAS,Trondheim
Skrift:11,3/15,5pkt.MinionPro
Papir:80gMunkenPrintCream1.8
Trykkeri:ScandBookAB,Falun PrintedinSweden
OmslagsillustrasjonaneerfråeitutvalavteikninganeLorenzFrølichlaga tilboka DenældreEddasGudesange (1895),danskomsetjingvedKarl Gjellerup.PåteikningaøvstsermeOdin,Billingsmøyoghunden.
ISBN978-82-340-1062-0
Dennebokaertryktpåmiljøvenlegpapir.
Teikninga
Eikvinneliggpåeitsaueskinn.Holiggpåsida,spildrande naken,ogmestårvedføtenehennarogserhenneliggjader påskinnet,medhovudetlengstifråoss.Kvinnaharbøygt beinaogdregedeilittoppmotmagen,mestsomholågistabiltsideleie.Nåreinliggslik,nakenogpåsidamedoppdregnebein,kandensomstårvedføtenehennar,slikme gjer,sjårettpåkusahennar.Ogdetgjerme.Kusaermidt
ibiletet,determeiningaatmeskalsjådit.Ommegreierå slitaaugolausfrådetpunktetogistadenlètdeiglioppover lekamentilkvinna,overrumpeballenoghoftaogskuldra, oppdagarmeathoharlyfthovudetogserpåossmedsmale, innbydandeaugo.
Kvaerdettefornoko?
Detkunnehavoreeiteikningpåeindovegg.Ellereit oppslagieisnusketeblekkje.MendetereinmodernebokillustrasjonavBillingsmøy,einavfiguranememøteriHåvamål.Teikningaerendeframogsvartkvit.Mangeanatomiske detaljarerutelatne,menmeserverkelegrettoppiskrevet hennar.Idiktetstårdetingentingomatholiggogbydseg fram,såkviforerhoteiknaslikdå?Eggissaratteiknarener
vorteninspirertavtekstatilomsetjaren,somisinturervorteninspirertavegetidiktet.Alledessetreermenn.
Omsetjaren,danskeMartinLarsen(1906–1964),ereinav fåsomharomsetteddadiktatogonger.I1943–45komhan medeiikkje-illustrert,tradisjonellomsetjingitoband.Med «tradisjonellomsetjing»meineregmellomannaatdiktastår ieisærskildrekkjefylgje,ordet edda ernyttaihovudtittelen,strofeneernummererte,ogstilenhareivisshøgtidover seg.Tiårseinare,i1954,komhanmedeiomsetjingsomvar heiltannleis.Bokainneheldeitutvaleddadiktoghartittelen Guder,HelteogGodtfolk.Hererdiktogstroferordnaieit eigesystem,diktaharfåttnyetitlar,ogstilenermykjelettare ogfrekkareennidenfyrsteomsetjinga.Dessutanerboka illustrertavMogensZieler(1905–1983).Deterhansomhar teiknakvinnapåskinnfellen.
DetmannlegeegetidikteterOdin.TittelenHåvamål (norrønt Hávamál)tyder‘Høgstale’,ogHøgereitavdei mangenamnatilOdin.Itilleggtilåveragudenforstrid, daude,visdom,trolldomogskaldskaperhansværtgladi damer.OmlagmidtiHåvamålfortelhanomtokvinnerhan harmøtt.Denfyrstehistoriagårigrovedragslik:Odiner særsforelskaieikvinnesomvertkallaBillingsmøy(norr.
Billingsmær).Hosignalisererathoerinteressertihan,men atdetikkjepassarsågodtakkuratno,hanmåkomaattseinare.Dåhanmøteropppåny,viserdetsegatkvinnaharlurt hantrillrundt.Detvertikkjenokopåhan.
TeikningatilZieler,somerdeneinasteteikningahansav
Billingsmøy,erplassertrettetterdenHåvamål-strofasom
tilvanlegerreknasomnummer99.Dåharkvinnaakkurat ymtaomathoerinteressert,ogOdingårielskhugsrusog glersegtildetnestemøtetdeira.HersermestrofaiomsetjinganetilLarsen,ogdeteraltsådenandreversjonensomer illustrert:
Larsen1Larsen2 99Vækjegdrog,Jeggikbort, tilVanvidæggedogblændetvarjeg, hunmitheleSind;vidogviljestækket; vistjegtænkte,jegsansedkun atjegvandtPigensatsnartvarpigen GunstogalhendesGammen.varmogmerevillig.
TilliksmedandrefiguraridennorrønelitteraturengårOdin utfråatkvinnerharseksualdrift.Hanersåleisikkjeråkaav denførestillingasomseinarekomtilåfestaseghjåmange lærdeherrar,nemlegatnormalekvinnerersååseiadriftslause.Idennorrøneversjonenavstrofe99seierOdinathan varovertyddomathansnartkomtilåfåkvinnasitt geð og gaman.Dessesubstantivaermangslungne,menbåekantyda ‘elskhug,lekamleg(vel)lyst’.IdenfyrsteversjonentilLarsen ersistelinamangtydig,sidan gunst og gaman kanbrukastom mangeformerforgodhug.Sistelinaidenandreversjonener meirdirekteogfantasi-eggjande.
EgtolkarteikningatilZielersomeiframstillingavdeierotiskefantasianetilOdin.Hangårogtenkjerpådetsomskal hendanestegonghanmøterkvinna,ogdeter,slikZieler framstillerdet,athoskalliggjanakenogsjåinviterandepå
han.Teikningaharsåleiseikoplingtilteksta,menvaletav motivsjokkerermeg.BillingsmøyerdeneinastekvinnefigurensomgreierånarraogsmettaunnaskjørtejegerenOdin, ogsåerdet dette deivelåframheva?
EgkomoverbokatilLarsenogZielervedeitslumpehøve i2019.ÅretførhaddeegskriveeinlitenartikkeliMorgenbladetomframstillingaavBillingsmøyinorskeomsetjingar. Derhevdaegathovarframstiltsomlittpenareogdummare iomsetjinganeennidennorrøneversjonenavdiktet.Tittelenpåartikkelenvar«StundomerdetlettåsjåatHåvamål eromsettavmenn».Vinteren2019heldtegeitføredragom emnetpåOversattedageriOslo,ognokremånaderseinare vartegspurdomåhaldaeitliknandeinnleggfordanskeomsetjararpåeitseminariKøbenhavn.Detsaegjatil.
DåegsågjekkpånettetogsøkteetterdanskeHåvamålomsetjingar,vartegoverveldaavmengda.Detvaraltfor mangeomsetjingartilategkunnerekkaåsjåpåalle.Egvalde åtingadeinyaste,ogmellomdeivarandreutgåvaav Guder, HelteogGodtfolk,somkomi1991.Hohareitføreordskrive avlitteraturvitarenErikSkyum-Nielsen,meninnhaldetelles ersomi1954-utgåva.Bokalandaipostkassa,egbladdeopp, sågteikningaogtenkteatja,stundomerdetlettåsjåatmenn harvorepåferde.
Kvarvilegmeddette?Erplanenåsitjaherogklagaover åndsarbeidettilmenn,sideoppogsidened?Ja,istorgrad. Menegvilgjerneklargjeranokresakerførmegårvidare.
Fordetfyrste:Egmeinerikkjeatmeskalhareglarfor korleisomsetjararogteiknararskalnyttadenkunstnarlege
fridomensinimøtemedBillingsmøy.Deiskalkunnavelja akkuratdeiløysinganedeivil,punktum.Fordetandre:Målet mitterikkjeå«ta»nokon.Larsen,Zielerogdeiflesteandre someromtalaidenneboka,erdaude.Deikanikkjeforsvara segellergrunngjevalasine.
Detåtaellerarresteranokonføresetògatdeihargjort nokogale,mendetfinstingenfasitforkorleiseitlitterært verkskalsetjastom.EgharsterkemeiningaromkorleisBillingsmøybørframstillast,ogegtykkjerstundomatsynet mitt«samsvarar»betremeddennorrøneversjonenogdifor erbestogrettast.Nåregfårtenktmegom,skjønareglikevel atsynetmittbyggjerpåtolkingakkuratsomalleandresyn, ogatdettesynetikkjeharkravpånokonopphøgdstatus.
Ogkvatyderdeteigentlegateitekster«nær»eller«samsvarar»medeiannatekst?Kviforerdetsålettåvurderadet meoppfattarsomlikskap,sompositivt,ogdetmeoppfattar somskilnad,somnegativt?Ellerendåverre:someitsvikmot lesaren?Erdetikkjeutrulegkultatmekansetjaomeitekst pånyttogpånyttutanåseiadetsame?
Egharikkjesvaretpåalledessespørsmåla,menegskal spelamedopnekort.NåregdrøfteromsetjinganeavHåvamål,skalegògdrøftamineeignepreferansar.
Ja,foregleggtilgrunnatmealleharpreferansarogverdiarsompåymsevisformarforståingaavtekstenemeles. Egmeineratdeterurådånærmasegeitekstfråeinnøytralsynsstad,upåverkaavtidaogsamfunneteinleveri,røynsleneeinhargjortseg,ogteksteneeinharlesefør.Både omsetjararogvanlegelesarardrivmedtolkingogmeddik-
ting.Idennebokavertdetsåmykjetolkingatlesarenradtgår lei,foregskalleggjaframmitolkingavomsetjaranesitolkingavstrofeneomBillingsmøy,ogtolkingsrommetidesse strofeneerikkjeakkuratlite.
Menkviforskaleggjeraaltdette?Spørsmåletersnarare kviforingen,såvidtegveit,hargjortdetfør.Håvamålereit avdeibestkjendeogmestlesnediktaidennordiskebokheimen.Nokrelesdiktetaveigenviljepåfritida,menendåfleire harlesediktetellerutdragavdetpåskulen.Ogkvaerdetfolk flestles,nårdeilesHåvamål?Omsetjingar.
Deiavosssomeristandtilålesadennorrøneversjonen avdiktet,lassomregeleiellerfleireomsetjingarførmelærte ossnorrøntogkunnegålauspådeneldsteversjonen.Håvamål-lesararflestharsåleiseioppfatningavdiktetsomistørre ellermindregraderformaavomsetjingar.Deterinnlysande, menegseierdetlikevel:DeivalaHåvamål-omsetjaranegjer, formarlesaranesittinntrykkavHåvamål.
Billingsmøyerlangtfrådenmestkjendekvinnefigureni dennorrønelitteraturen,menhoereinfigurOdineropptekenav.Han–ellerdiktaren,då–viersjustroferavHåvamål tilåforteljaomhenne.Sidanmeserkvinnagjennomaugo tilOdin,fårframstillingaavBillingsmøyfylgjerforhanòg.
Måtenhoerframstiltpå,seierbeintframnokoomkvinnesynethans.Detkaninesteomgangpåverkaoppfatningavår avkvinnesynetivikingtidaogmellomalderen.Atdetikkje
finstnokonfasitforomsetjingane,tyderaltsåikkjeatdeter hippsomhappkvasomstårder.
Egtykkjersjølvateghargodeføresetnaderforåskrivaom
detteemnet.EgersværtinteressertibådekvinnerogHåvamål,ogegromstererrundtikvinnekategoriensjølv.Dimed haregeitannautgangspunktogtrulegeitlittannablikkenn eddaomsetjararflest(les:menn).Avutdanningeregnorrønfilolog.Egharlittrøynslemedomsetjingavpoesiogmykje røynslemedspråkvaskavomsettpoesi.Pågrunnaveinviss samle-trongharegsyttenulikeeddaomsetjingarståandei hyllaheime,ogtaleterstigande.
Så,dåeroppleggetklart.Istadenforåskiljamellomrette oggalneløysingar,«ta»omsetjararelleravgrensadenkunstnarlegefridomendeira,vilegfinnautkorleisfridomenhar vorenyttatilno–ogseiakvaegmeineromdet.Viktige spørsmåler:Kvenharhatthøvetilåleikasegmeddenne klassisketeksta?KorleisharomsetjaraneframstiltBillings møy?Kvafylgjerkandethahattforlesarane?Ogfinstdet tolkingsromsom ikkje erutnytta?
Håvamålogomgrepet original
DennorrøneversjonenavHåvamålstårieiislandskskinnbokfråsistehelvtaav1200-talet.Omsetjararflestomsetikkje direktefrådenneboka,menmangeavdeiskrivmykjeom henneiføreordetellerinnleiingasi.Deterikkjesårart.
Haddeikkjedennebokaoverlevt,haddemangeeddadikt voreheiltbortefoross,tildømesHåvamål.Berresmularav dikteteroverleverteiandrebøker.Dengamleskinnbokaskal fåskinalittheròg,mellomannafordihohargjeveopphav tilmangeordmeikkjekjemutanom.
Bokafrå1200-taletinneheldtjueåttediktitilleggtilHåvamål,ogdiktaerordnaitogrupperetterinnhald.Fremsti bokaerdeteinbolkmeddiktsomfortelomdenførkristne gudeverda(gudedikt),såkjemeinbolkmeddiktsomfortelomnordiskeogfellesgermanskesegnfigurar(heltedikt).
Håvamålstårsomdiktnummerto,etterVoluspå.
Bokaskalverafråkring1275,menmeveitikkjekven somsettehenneihop,oghellerikkjenårogkorleisdikta varttil.Allediktaereldreennboka,ognokreavdiktai bokaereldreenndeiandre,utanatmeveitforvisst kor
gamledeier.Trulegharmangeulikepersonarvoreinn-
blandaiskapingaogredigeringaavdikta.Meveitberreikkje kven.
Titlanepådeieldsteomsetjinganeaveddadiktagjevlikevelinntrykkavatdetfinsteinkjendopphavsperson.Utgåva tildanskeBertelChristianSandvighartittelen Forsøgtil enOversættelseafSæmundsEdda (1783–85).SvenskeArvid AugustAfzeliusvalde SæmunddenvisesEdda (1818).Ein annansvenske,NilsFredrikSander,gjekkfor EDDA SämunddenVisesSkaldeverk (1893).Namnet Sæmund viser tileinlærdislandskprest,ogdet kan hendaathanfekkæra fordiktbokaeineogåleinefordihanvareinlærdmann.
Meveitnemlegikkjekvensomhaddeskinnbokafør hohamnaihendenepådenislandskebiskopenBrynjólfur Sveinsson(1605–1675).Hansågatinnhaldetibokaoverlappa mykjemedinnhaldetieiannabokhankjende:eilæreboki skaldskap(diktekunst)skrivenavSnorreSturlasson(omlag 1179–1241).Eitavmangedømepåoverlappingmellomverka eratdenfyrstestrofaiHåvamålståribokatilSnorre.
BokatilSnorreheitte Edda,ogbiskopBrynjólfurgjekkut fråatdengamlebokahanhaddefunne,vareiavkjeldene Snorrebygdepådåhanlagabokasi.Slikvartdetgåtefulle ordet edda knytttildiktbokaòg.Ordet eddadikt visertildei
diktasomståribokabiskopenfann,plusseihandfullandre diktsomliknarpådeisomståridenboka.Samlingamed eddadiktvertkalla DeneldreEdda eller DenpoetiskeEdda, medanbokatilSnorreer DenyngreEdda eller Snorre-Edda.
Egkjemtilånemnabåeverkaeindelgonger,sådetgjeld åhugsaskilnadene: DeneldreEdda ereisamlingdikt(med
prosastubbarherogder)somerskapteavukjendediktarar. DenyngreEdda ereitprosaverk(meddiktstroferherogder) skriveavSnorre.Nåregidennebokanyttarorda eddaomsetjing og eddaomsetjarar,erdetomsetjingaveddadiktegtalar om.
MenkvamedSæmund?
BiskopBrynjólfurogandrelærdepå1600-taletmeinteat prestenSæmundFrode(‘denvise’,1056–1133)varmannen bakdikta.SæmundhaddestudertiFrankrikeogvarvidgjetenforlærdomensin.Menkoplingamellomhanogdiktaer underleg,fordetserikkjeuttilathanhaddenokomeddei ågjera.Kanhendahaddekaranepå1600-taletopplysningar omsakasomsidanervortneborte.Eiannaogkanskjemeir sannsynlegforklaringeratdeilærdemenneneynskteålyfta frameinannanlærdmann.1 Namnet Sæmund vistesegialle fallåveraseigliva.Detvartnyttaitittelenpåeddaomsetjingarlengeetteratkoplingatilhanvartdregenitvil.Fyrstutpå 1900-taletforsvanndetheilt.
Tilnoharegtalaom«skinnboka»,«diktboka»ellerberre «boka»,menhohareitnamn.I1662sendebiskopBrynjólfurbokatilkongFredrik3.iKøbenhavn,somtokhenne innisamlingasi.Diforheiterho CodexRegius (‘Kongeboka’)
eller CodexRegiusav(deneldre)Edda.Denfyrsteomsetjinga
avHåvamålkomforrestenberrenokreårseinare.Medlitt hjelpfråislandskestudentariKøbenhavngavPederHansen Resen(1625–1688)i1665uteitospråklegutgåveavVoluspå ogHåvamål,medprosaomsetjingtillatinattmeddennorrøneteksta.2
Bokamededdadiktkjemegherettertilåkalla Codex Regius.OgdenversjonenavHåvamålsomståri Codex Regius,kallareg CodexRegius-versjonen.Kvaerpoenget meddet,kaneinspørjaseg,nårdetikkjefinstandrenorrøne versjonaravdiktet?Kviforikkjekalladetoriginalteksta?
Jau,detkunneeghagjort.Ogeghaddetenktågjeradet òg,førnokonsettemegpåbetretankar.Detergodegrunnar tilåutfordraomgrepet original ogalleførestillinganesomer viklainnidet.Særlegidettetilfellet.
Fordetfyrste: CodexRegius eiavskriftaveieldrebok. Kanskjetilogmedeiavskriftaveiavskrift. 3 Pådennetida måtteeinlagaogkopierabøkerforhand,ogtekstenevart aldriheiltlike.Skilnadeneoglikskapanemellomversjonane kanforteljaossnokoomtilhøvetmellomdei.Detfinstrestar aveiannaboksomharinnehaldegudedikt,ogdetseruttilat denbokaog CodexRegius erskrivneavfrådensamekjelda. OmHåvamålstodder,eruklart.Diktethareiradspråklege dragsomskildetfrådeiandrediktai CodexRegius.Kan hendaerHåvamålskriveavfråeiheiltannabok.4
DetkansåleishafunnestfleireversjonaravHåvamål.At meberreharéinversjonidag,kanveraslump.Erdetdå rimelegågjeversjoneni CodexRegius statussomden«store originalen»?
Endåmeirinnfløktvertdetnårmeserpåinnhaldeti Håvamål.Mykjetyderpåatdiktetereisamstøypingavulike diktellerbrotstykkeavdikt.Einmerkardetgodtnåreinles diktetiéinjafs,særlegfyrstegongen.Innhaldetskifterså mykjeatdetkanverareintforvirrande.PåéinmåteerOdin
limetsomheldaltihop:Heiledikteterlagtimunnenpå han.Menrøystaidiktet–erhodensameheilevegen?Deter nokretydelegesceneskifteidiktet,ogeinkanfåkjenslaavat talarenbytermaskeelleriallefallhentarframulikesiderav segsjølv.5
Deterdettesomfascinerer meg mestmedHåvamål:strukturen.Diktetersåherlegueinsartaogvanskelegåsetjaibås, eilangoghengsletesakmedskiftandeinnhaldogstemning. Hererformanandestrofermedrådtilbrukikvardagenog påfest(ikkjedrikkformykjeøl)oguhyggjelegestrofermed mytologiskinnhald(ninetterhangOdinieittre).Nokre avrådaogsituasjonaneertidlauseogletteåkjennaatt,til dømesstrofe35,sommålberatdetertrivelegmedgjester,så lengedeiharvittilågåheimatt.Andrescenerergåtefulle.
Kvaergreiamedtrefiguraneistrofe49?Ellerjordkraftai strofe137?Egfåraldriheilttakpådiktet,ogdeterdetsomer såmoro.
Håvamålvarkanskjeikkjeeittdiktiutgangspunktet,men nokonharopplagtjobbaforåfådettilåhengaihop.For jamvelomeinmerkaratdiktetharulikedelar,erdetvanskelegåsetjafingerenpåovergangane.Kvarbyrjarforteljinga omBillingsmøy,tildømes?Strofe96?95?93?Detliggnær åtenkjaatdelaneerknaddeihopifleireomgangar.Kan hendabyrjadetsomeisamlingmedtre–fire–femdiktbolkar fråymsekjelder,ogsåhareinellerfleirepersonarskoteinn stroferimellomdelane,somdeityktepassaisamanhengen.
Forosssomervanemedopphavsrettogslikt,kandet verkaunderlegålagaeitdiktavandrediktbitarutanågjera
greieforkjeldenesine.Mendiktararogredaktørarimellomalderentrongikkjetenkjapåslikt.Hervardetberreå brukaogomformatradisjonsstoffogannatilfang,leggjatil ogtrekkjafråogellestilpassaverkettilføremåletogpublikummet.
OmmegårutfråatHåvamålereisamlingavulike dikt,vertalderenog«nasjonaliteten»tildiktetògeiinnfløkt sak.StrofeneomBillingsmøykanveratemmelegungeog utformastutttidførdiktetvartnedskrive.6 Andrestroferkan havorteutformaiførkristentidogoverlevertemunnlegi mangegenerasjonarførdeivartnedskrivne.DelaravHåvamålvertoftekoplatilNoreg.
Diktetnemnerulv(strofe58og85),reinifjellet(90), bautasteinarvedvegen(72),likbrenning(71,81)ogungfuruer(50).DeternaturogskikkarsompeikarmotNoreg ogvikingtidasnarareennIslandogmellomalderen.ImerknadenetilomsetjingasikonkludererLudvigHolm-Olsen
(1914–1990)slik:«Vitørderforregnemedatstoredelerav Håvamålernorskdiktstoffsomislendingenehartattvare på.»Ja,mekanreknameddet,sålengemehugsaratdeter skilnadpå«diktstoff»og«dikt».Detdiktetsomståri Codex Regius,vartskrivemedblekkpåkalveskinnpåIslandimellomalderen.
PåbakgrunnavaltdettekanmeseiaatHåvamålereit konglomeratavoriginalarsnarareennéinoriginal.Erdetdå tenlegåtalaomoriginaltekstaibundenformeintal?
Ja,vilsommeseia,fori CodexRegius erHåvamålpresentertsomeittdikt.Deterueinsarta,mendetereinheil17
skap.Deteréitekst.Originalteksta.Okei,svararegdå,også dregegdetsisteargumentetmittoppavhatten:HåvamålomsetjararlesHåvamål-omsetjingar.Allereieførdeibyrjar åomsetja CodexRegius-versjonen,hardeieiførestillingom korleiseiHåvamål-omsetjingkanellerbørsjåut.Kvahender medkonseptetoriginaldå?Kandettenkjastatomsetjingatil éinomsetjarverteindelavoriginalentileinannanomsetjar?
Itiårakring1900komdetuteimengdomsetjingarav eddadikta.Determangegrunnartilataktivitetenvarsåhøg akkuratdå.Éinavdeieratdennorrønelitteraturenkunne brukastiymsenasjonsbyggjandeprosjekt.Diskusjonenom opphavettileddadiktaartasegstundomsomeitevlingom kvensomåttediktamest.Vardeimestislandske?Mest norske?Skandinaviske?Fellesgermanske?Kvenhaddemest retttilåframstillahistoriasioglitteraturensinsomeitframhaldavdessegildeverka?Mangehadde lyst,iallefall.Det galdtåfådiktaomsetteoguttilfolket,mellomannagjennomskulen.
EggissaratHåvamål-omsetjaranefrådetsistehundreåret fyrstmøttediktetiomsettformieiskulebok.Menmetreng ikkjegåsålangtframitidheller.Omsetjaranelaskvarandre fråfyrstestund.I1822omsetteFinnMagnusenHåvamåltil dansk,ogiinnleiingaposisjonererhansegihøvetildeito skandinaviskeomsetjinganesomlågføredå,Sandvig(1783–85,dansk)ogAfzelius(1818,svensk).Magnusenmeinerat omsetjingatilSandviger«uefterrettelig»,ogatAfzeliussier
«langtbedre».7 Handrøfterògtekstutgåvenedeitoharlagt
tilgrunn,ogviseridetheileathanharstorinteresseforog kunnskapomarbeidetdeira.
SjølvkanegknapttenkjapåHåvamålutanatverslinerfrå omsetjingatilIvarMortensson-Egnund(1857–1934)trengjer segpå:«Betrebyrdi/duber‘kjeibakken…»Kanhendafinst detomsetjararsomgreieråkoplautalltidlegarelesnadoggå lauspådennorrøneversjonenmedblankeark.Likevelveit deiatdeierdelaveintradisjon,ogatomsetjingakjemtilå vertajamførtmedeldreomsetjingar.8 Detspelarvelinn?
Egtrurattilhøvetmellomversjonaneermeirinnfløktenn atomsetjinganesprettdirekteutfråéinoriginalsomerisolertfrådeiandreversjonane.Diforgjeregsomplanlagt:Den norrøneversjonenfrå1200-taletkallareg CodexRegius-versjonen.Versjonanesomerskrivnepåandrespråk,kallareg omsetjingar–eitordeglikargodt.
Bonusenmedåreknaaltsomversjonareratdethendernokomedrangordningamellomtekstene.Deihamnar pådetsamenivået,istadenforat«originalteksta»fårståog ruvaoverdeiandre,slikhoharforvane.Egmeineratden norrøneversjonenerverdfull,deterikkjedet.Menomme kallarhanoriginalen,fårhanlettstatussomdet«ekte»Håvamål,medanomsetjinganeer(mindreverdige)etterlikningar.
Førestillingaomatnokoermeirekteellervegtyngreberre fordidetereldst,hargodtavlittmotstand.