OSKARSTEINBJØRLYKKEpåSamlaget
Deghøyrerdagentil.Dikt1966
Reisetilseptember .Roman1968
Futurum1.Dikt1970
Huttiheito .Forteljingar1972
HansKlure.Dikt1974
LasseLi.Forteljing1975
Breviarium .Dikt1979
Forklåringar.Dikt1984
Marie.Bildefråeitliv 1987
Presta-Svein.Soger1989
Ansikt.Dikt1990
Agape.Roman1992
Sally.Roman1994
Kongenog33andreforteljingar.1995
Dentiddensorg.Roman1996
Skrift .Roman1998
Dropar .Roman2000
Himmelmedmåneine.Roman2002
HanTolle.Historier2004
Bakken.Dikt2006
Diktetlyserikvelden.Diktiutval2009
Vårtid.Roman2012
Blikket. Noveller2019
OskarSteinBjørlykkeharògskrivebøkerforbarn.
OskarSteinBjørlykke Litlemeg Historier Samlaget Oslo2023
©DetNorskeSamlaget2023
www.samlaget.no
Omslag:JesperEgemar
Førtrykk:Type-itAS,Trondheim
Skrift:10,7/14,6pkt.Sabon
Papir:70gHolmenBookCream2.0
Trykkeri:ScandBookAB,Falun
PrintedinSweden
ISBN978-82-340-0842-9
Dennebokaertryktpåmiljøvenlegpapir.
prolog staden krigen freden smerta skulen ansiktet 7 9 55 91 121 149 189
Frådåtilno.Detersomåberavatnfråeitidtileianna.
EgserformegHeia-Jennykomafråbekkenmedto vassbytteriåketoverskuldrene.
Sjølvberegmittherifrå. Slikferforteljingaavgarde.
Mengårsingangogsåpåandremåtar.Oppogned, framogtilbake.Hoforskuvarsegogforminskarseg. Forstørrarsegòg.
Eittveiteg:
Altkjeminnieitskjelvandeno.
HeineBakke,determeg.
Egharblittkallaskulemann,pedagog,forelesar. Mangeseieregharblikkfordetsomkanutviklasegi kvartmenneske,ogrundtkvartmenneske.Mensomme reknarmegògsomeinsomerformykjebakpå.Egmed allemineårogiarbeidetmittbøygdoverbøker.
Detfårberrevera.
Eghardettedobleimegsomlæringinneber. Åtainnogforstå.Menògåbringavidare.
Altegharåfortelja,springutfråsansingar.
Egstodogheldthendeneforauga.Opnadei,lukka dei,sådetlynteoglyste,ogfarganekom.
7
Elleregsaupinnluftaogmerkaluktene.Kjendepå ting,ogdetkitla.
Smakaogså,medtunga,somkunnefrysafastikaldt jern.
Ellerstodderoghøyrdeslagetfråklokkapåstorestova.Densomvikjøptemedpengarettermortante Ingrid,sommorvarsågladi,mensomdøyddesåbrått einsommar.Einsåinderlegfinklangnårdenklokka slo.
Tidaermedmeg,someilangstrekning.
Egstodvedstoveglaset,sågpåklessnorautei hagen.Snoravartida,tørkekledahendingane.Deivar deriforskjelligefargarogrørsler,blafrandeivinden.
Romlegvarògtida.
DenettermiddagenpåVesthaugen,høgtoppe,med oversynoghøghimmel.Einblåleg,blåsandedag, medvind.Frålandsvind,susandesterk.Dåstodegog tenktepådei15åraeghaddelevdher.Sågutover mothavet,innovermotkonturaneavrullefjellaogdei evigesnøfjellabakanfor.
Tidavarogsåsomeinrarfigur.Sliktenkteegpå henneavogtil,nåregletattauga.Nokohjulliknande påeitvis,irundgang,kvervelogstraum.Ogspiral, rundtogrundt.Slikjordagårrundt,ogårstidene.
Karusellaktig,lystigsvingande,alltidoppover,oppover.Såeinkunnetruataltberreblirbetreogbetre.
Densongenegseinarelærtemeg.Denmedsittrare streifavsorgnårdumedgapandea-arsyng: Detgår bedreogbedredagfordag.
Egstartarbakanforder.
8
staden
IBygdaHadlokvilteieinslagskjærleik.
KvarvingjenstodpåstoretrappaogpeikapåHadlo oglaut.
Bygdalågder,meddenflatehellinganedover,dei smårullefjellamotaust,snøfjellalangtbakanforder igjen.Deilågehauganeoghamranemotsørogvest.
Sjøennordanfor,spreiddeøyarogholmarutmot havetsomvarytst.
Egsågdetiaugahansdåhanlyftearmenogsa: Here’da’.
Kjærleikenvarogsåformeg.
Vihaddetobileteisvart-kvittpåsørveggenistova underklokkehylla.DetstorebiletetavHadlo,også eitlitefotoavmegvedsidaav.Påbiletetståregogser motHadlo-biletet.
Eghallarmeginnmotdet.
Detskjeddemykjeifantasienmin.
Idenvarògdragninga,motdetsomvarunderog bakanforalt.
Avogtilveldigogalvorleg.Dåkunneegtenkja pådetsomvarunderogbakanfordenflatehellinga, fjella,hamraneogsjøen.Bakanforallehus,butikkar, kaiar,naust,sjøhusogaltsomkunnespeglasegi
11
sjøen.Tilogmedbortanforognedanforhorisonten, somomnokobikkautforogunderalt.
Egvartreknasomeitlittspesieltbarn.
Morogfarvarikkjesåbekymrafordet.Egvarjo denegvar.DenimpulsiveHeine.Hansomkunnevera littinnovervend,menogsåpratsam.Hanmedmange innfall,mensamtidiglittforsagt.
Denveslebortrykkingaavogtil,medtankarisvirrandeflog.Egkunnesitjapåsengami,ogtankane strøymde.
Tenk.Egertil.Eregikkje?
Irommet,ihuset,iHadlo.
Vidare:Hordaland,Noreg,Europa,verda.Universet.
Ogsåinnieiroterandesvirring.Irasandefart. Tenkomingentingertil!
Detmestevarlikevelkonkretogjordnært.Detvar såtydelegmednoregskartetsomhangpåveggenpå kontorettilfar.
Detkartetfannegattbakihagenvår.Derrann einbekk,medtodammar,einstorogeinliten.StoredammenvarSør-NoregogvesledammenFinnmark, ogmellomderranndeteitynnstripe.Vårstadlågi ytterkantenavstoredammen.
Jordnærtvarogsåmykjeavdetandre.
Heilehagenlågder,medsinegrønsaksenger,bærbuskar,frukttre.Menòggrasogugras,skvallerkål, somvartkallajevlaklo,ogeinlitenknausavgrunnfjelletsomstakkopp.
Oghuset.Detvarkvitmåla,litttungtogbreittmed deitotrappeneframfor.Storetrappainntilstoregan-
12
genmedeidørtilkontoret,eitildaglegstovaogeitil storestovavedhjørnetisørvest.Vesletrappaførteinn tilkjøkengangenogkjøkenet,meddaglegstovaogto soverominnanfor.EitttilmorogfarogeitttilKarlo ogmeg,somvikallaLitleværelset.
Treautanforhusetvarstoreogsvagande.Lønna påsørsida,piletreetutmotHadlovegen,kastanjenog askenisørvestveddetraudmålavaskehuset.
Ogbygdautanfor.AustanforosslågAustreHadlo, vestanforvarVestreHadlo.Sentrum,somvartkalla Veien,lågeitstykkenedanfoross.Hadlofjordenutanforderigjen,medNorbygdopåinnsidaavfjorden. InordvestbegynteHolmalandetmedHatlasundeit stykkeunnaogRandsundlengstute.OgSøbygdobak oss,isør.
DeiandrestadeneutanforHadlo,deikommeddei fantastiskevindane.
NordavindenblesfråmorogfarsittgåtefulleSunnmøre.MenogsåfråBergen,somfleireiHadlokalla pavennordileio .Ditfolkeingonghaddekavaog seglamedfisk,smørogpoteter,ogtilbakemeddetdei trong.Bergenmedhusrekkjeridetuendelege,høgog styrlaustale,videvegger.Kaiarmedskvalpandesjø, skip,båtar,båtar.
«Måsen»komdampandefråBergenkvarkveld, medkolrøykendrivandeframforseg.
Nosmallnordavinden,samor.
VestavindenkomfråHatlasundogRandsund,og heileHolmalandet.Ogfråeinbøltegardarmellom knausanederute,ogfråSøbygdo.Menmestfråfjerne England,ogAmerika.
13
SønnavindenblesfråVik,toogeihalvmilsørover Hadlovegen.Stadensomhaddeeiverkelegbygate, lang,oppognedogisvingar.Ogmangeslagsbutikkar,kaffistoveoghotell,frisørsalong,sorenskrivar, dokterogalt.Bussenditvarsnutebussførst,stumpnasasidan.HangjekktilVikkvardag,forbihusetvårt ogvidaresørover.
Austavinden,meddenvardetnokosærskilt.Ein sjeldnarevindliksom,eintørrvindoggodversvind medraudfargaskyerommorgonen.Denvindensynte korlandetlåg.ForherhosossvarNoreg,detvisste eg.Menderaustavindenkomfrå,bakomdeifjernaste haugarogbakomdeikvitastesnøfjella,dervarNorge.
FolkiHadloheldtsåklårttilidetverkelege.Deikom oggjekkogvarder,medkroppoglemmer.
Hansegutvarsåtynn.Ivarlittrund,ogmedskråluggensin.
Hauga-Jennyhaddemørkeauge.Hovarmortil HansegutogdreivprestegardensamanmedPaul.
Friis-Jensen,einefadderenmin,deigodehengekjakanehans.Katrine,konahans,denvenlegesmilen hennar.
Vindehaddestødiggonge.HalsentilfruVindevar såstramnårhosanokoviktig.FrøkenGruevarklok ograskføtt.
Ogsådeimednamnsomfortaldenoko:Sol-damo, ogfruHannosomdeikallahenne,someigentlegvar frøkenBerge.LærarinnosomvarAnna.OgSilkaMarto.
Deitoungdomane.Valborgmeddetlyseslengjehåret.OgHallstein,hanhaddeflirismilen.
14
OgsåValand,sommorsahaddeskjebne,nokodu kunnesjåipannahans.DeistødigearmanetilLindvikjen.SkallentilNoreid’n,snau,menklok.
OgsåJonemannenogstemmahans.Dendjupe, varme. Hadloogtidatokplassifantasienmin.
Tidagjekkgjennombygda,medsinedagarogår.
Detvarkrig-og-fred-tida.Hadloi40-åraogpåtidleg50-tal,dåkrigenvardermedaltsitt,detvondeog detsmertelege.Etterpåfreden,medaltdeninnebar.
Dervarogsåmieigaprivatetid.Egvartfødd3. januar1939.Førsteitlitebarnsomegvar,seinareeit størrebarn.
Mendesseåragjekklittieittformeg.Detgjordedei bådedåogseinare.
Hadloogtidaieittstrekk.Slikkomegtilåtenkja.
Eg,Heine,årforår,dagfordag.Somlitebarn,som størrebarn.IstrekketavHadlo-tid.
KjærleikenvarogsåforallefireiBakke-familien.
Morsa:IHadloharegliktmegallmindag.
Farsineord:EgkomsåinnblantfolkiHadlo.
Deiibygdakunnepåsisideseianårvikomgåande: Herkjemeprestafolkjetvårt.
Ogdetgjordevi.Komgåande,vifire.
MorogfarsomvareindelavHadlo,sjølvomdei komfråeinannanstadpåVestlandet,medeitlittanna språk,andresynsvinklar.Farmedsittspesiellepresteyrke,derhanògvarprestpåsinmåte.Morhadde dennehallingainntilnårhosnakkamednokon,med lyttandeintimitet.
15
Vitobrørne.Karlovardeneldsteogklokaste. Ogsåvardeteg,medmineinnfall.
Eghaddemangesmå,fortrulegesamtalarmedmor. Stundomlågegpåkjøkenbenkenogkikkautglaset. Ogprata.
Dåkunnedette under og bakanfor komaigjen.Eller detsomvistundomvarinnepå.Kvasomvardetaller bestesomfanst,ogdetallerverste.
Einettermiddag,dåsnakkaviomåvera.
Morsågpåmeg.Straukmegoverhåretogsa: Dete’hervie’,Heine.
Da’e’rartåvera.
Ikkjetenkpådet,gutenmin.
