NI LØGNER OG JAKTA
PÅ EIT SMIL
Roman
Illustrert av Tiril Valeur
Samlaget
Oslo 2024
© Det Norske Samlaget 2024 www.samlaget.no
Omslag: Tiril Valeur
Typografi på omslag: Torill Stranger / Superultraplus
Førtrykk: Type-it AS, Trondheim
Skrift: 14/20 pkt. Sabon LT Pro
Papir: 100 g Munken Premium Cream
Trykkeri: Livonia print
Printed in Latvia
ISBN 978-82-340-1203-7
Denne boka er trykt på miljøvenleg papir.
Materialet i denne utgjevinga er verna etter åndsverklova. Det er derfor ikkje tillate å kopiere, avfotografere eller på andre måtar gje att eller overføre heile eller delar av innhaldet i utgjevinga utan at det er heimla i lov eller følgjer av avtale med Kopinor.
Det er forbode å bruke heile eller delar av utgjevinga som inndata eller treningskorpus i generative modellar som kan skape tekst, bilete, film, lyd eller andre typar innhald og uttrykk, utan særskild avtale med rettshavarane.
Bruk av materiale frå utgjevinga i strid med lov eller avtale kan føre til inndraging, erstatningsansvar og straff i form av bøter eller fengsel.
Til Anna, Mathea og Rasmus
SJU TEITE BLOMAR
Eg heiter Klara, og mormora mi er død. Eg sit i hagen hennar og nappar opp små blå blomar og strør dei rundt på plenen. Det er første gong mamma og eg er her på garden til mormor sidan mormor døydde. Mitt høgste ønske er at mormor skal bli levande igjen. Og at mamma skal bli glad. Begge delar verkar umogleg. I sommar skal vi vere her og rydde i sakene som ligg att etter mormor. Eg håpar vi kastar alt, slik at mamma kan gløyme mormor og byrje smile igjen.
Det skjer ikkje nokon ting her no som mormor er vekke. Alt er stille. Dagane sniglar
seg av garde, og det einaste eg kan gjere, er å telje. Eg finn ut at eg er 9 år og 66 dagar. At eg har 23 føflekkar. Det er berre to dagar å telje sidan skulen slutta, og sommaren verkar altfor lang. Eg samlar ein neve med blomane eg har plukka, og spring opp trappa og inn i huset. Mamma sit på kjøkenet og blar i eit album. Ho ser på meg, og eg kan sjå at auga hennar er ekkelt raude og heilt blaute. Så dum eg er som trur at sju teite blomar kan fikse mamma. Ho berre grin og grin. Det gjer at eg ikkje kan grine av noko, for eg er så redd for at mamma vil bli endå meir lei seg av at eg òg grin. Så eg gøymer blomane bak ryggen og går.
Stille listar eg meg rundt i huset og prøver å ikkje få golvet til å knirke. Noko klissete heng fast under sokken slik at foten min lagar ein rar lyd kvar gong eg tek eit nytt skritt. Eg prøver å hinke, men eg skjønar fort at det bråkar meir å hinke enn å gå heilt vanleg med kliss under foten. Mamma har lagt seg på sofaen for å
kvile, og det einaste eg klarar å tenkje, er at det er same sofaen som mormor døydde på.
Det går ikkje an å vere inne, eg får ikkje puste der. I hagen er alt grønt og vilt. Blada til gulrøtene struttar så vidt opp frå bakken og ser ut som bustete trollungar. Fingrane mine tek tak i det grøne gulrothåret og dreg opp absolutt alle bustetrolla. Det er sikkert femti pitte små gulrøter. Eg tørkar av molda på ei av dei mot graset og pirkar med neglene mine ned i søkka på rota for å få av resten. Det smakar haust, akkurat som om eg tjuvstartar på ei heilt ny årstid. Det ligg ein stor, brun snigel ved den eine gulrota. Eg mosar han med skoen min og går vidare.
2
FANGANE I HØNSESLOTTET
Æsj, eg blir aldri vand til den stanken! Men eit stinkande grisehus er betre enn å vere inne i huset saman med mamma. Ho vil ikkje finne på noko i lag med meg uansett. Ligg berre der på sofaen med auga igjen.
Det riv ekkelt i nasen min då eg kjem inn i grisehuset. Eg trur ikkje mamma har vore her inne sidan vi kom. Hønene har ikkje vatn, og grisen Alfred går rundt i bingen sin med trynet langt ned i den svarte sagflisa. Han verkar svolten. Eg får ein ekkel klump i magen, mormor hadde ikkje likt dette. Mormor visste alltid kva som skulle gjerast med dyr. Eg prøver å gjere ting slik mormor gjorde det, men eg klarar ikkje å vere like flink som henne. Og mamma gjer jo ingenting. Stakkars dyra!
På veggen heng eit skilt som mormor og eg laga for to år sidan. Velkomen til hønseslottet.
Her bur Pym, Perla, Nellik, Hilde og Knut.
Den sommaren bestemte vi oss for å lage grisehuset om til eit slott. Vi brukte timevis på å måle veggane rosa, vi hengde opp gamle lampeskjermar med frynser i taket, eg fekk stifte fast blondegardiner i vindauget, og matfatet blei bytt ut med mormor sine gamle porselensskåler. Det var så koseleg å stå utanfor det vesle raude
huset og sjå inn. Eg visste at der inne var alt rosa og fint. Som ein godteributikk, berre med hønseskit i staden for drops. Vi sette bukettar med blomar i vindauget, og Perla tykte det blei så koseleg der oppe i karmen at ho fekk seg ein ny verpeplass blant vasar og blomar. Kvar morgon trilla det ned eit nytt egg og knuste på golvet. No er dei rosa veggane skitne, og ei av gardinene heng og sleng. I vasen står den tristaste buketten eg nokon gong har sett. Det må vere den siste blomebuketten mormor plukka. Eg set meg ned på ein pose med hønsemat. Lurer på om eg skal sitte der for alltid. – Nei, mormor, dette går ikkje, seier eg høgt. Eg reiser meg og lèt opp døra med hønsenetting, slik at hønene og hanen kan kome seg ut. Hønene klukkar og vaggar fram til opninga, og hanen brøytar seg etter kvart veg forbi tuppene og stabbar ut på graset. Dei bruser med fjørene og byrjar å pikke i graset med ein gong. Så
glade dei blir! Alfred fortener det same. Det er strevsamt å få opp døra inn til grisebingen, men eg klarar det til slutt. Vi spring ut av grisehuset saman, Alfred og eg, og der eg stoppar på tunet, forsvinn han vidare ned vegen.