Τεύχος 493 by Diavazo.gr

IS S N

1 1 0 b '1 3 fl3 0 1

Γ Ν Ω Μ Η

ΜΟ Υ

Τι είναι, τελικά, ο πολιτισμός μας; δώ και χρόνια δεν υπάρχει ούτε ένα μεγάλο πολιτιστικό project που να είναι οε εξ έ λιξη στη χώρα μας. Φωτεινή και ελπιδοφόρα εξέλιξη η δημιουργία Όπερας και Εθνι κής Βιβλιοθήκης οτο Δέλτα του Φαλήρου με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύ ρου Νιάρχου και με τον σχεδίασμά του διάσημου αρχιτέκτονα Ρέντζο Πιάνο. Ένα σχέδιο, με βάση τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα, πραγματικά μεγαλεπήβολο, εντυπω σιακό, λειτουργικό, με σεβασμό στο περιβάλλον και την κουλτούρα του τόπου. Πέραν τούτου ουδέν. Η Εθνική Πινακοθήκη παραμένει ως έχει, ενώ κατά καιρούς ανακοι νώνεται η επέκτασή της, η Εθνική Βιβλιοθήκη είναι στην ουσία κλειστή εδώ και καιρό, τα οχολικά αναλυτικά προγράμματα παραμένουν σε γενικές γραμμές στην ίδια φιλοσοφία εδώ και δεκαετίες, οι σχολικές βιβλιοθήκες δεν υπάρχουν, τα βιβλία είναι σε χαρτόκουτα, οι τέχνες στα περισσότερα δημόσια σχολεία δεν διδάσκονται, οι μεταφράσεις ελλήνων συγγραφέων δεν υποστηρίζονται... Αναφέρω σκόρπια μερικά από τα ζητήματα που χρονί ζουν. Είναι περίεργο σε μια χώρα όπου όλοι ομνύουν στον πολιτισμό κανείς να μην έχει ένα όραμα, ένα μεγαλόπνοο σχέδιο που να ωφελεί τον πολιτισμό. Ορισμένοι θα αντιτείνουν τη δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν χρήματα και ότι είμαστε σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Μα, τέτοια σχέδια πολιτιστικά δεν υπήρχαν ούτε και προ της κρίσης. Καταλήγω, μάλλον, ότι δεν υπάρχουν ιδέες, ότι ο πολιτισμός είναι κάτι που δεν απασχολεί τα φτωχά μυαλά των πολιτικών της χώρας, ότι δεν υπάρχει έφεση και διάθεση προς κάτι τέτοιο. Προσπα θώ να θυμηθώ τι ακριβώς έκανε ο προηγούμενος υπουργός Πολιτισμού και αδυνατώ. Θα ήθελα να θυμάμαι τι θα κάνει ο επόμενος.

Γιάννης Ν. Μπασκόζος

I Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

1 Η ΓΝΩ Μ Η ΜΟΥ

]

ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ

Μ Ο Ν ΙΜ Ε Σ Σ Τ Η Λ Ε Σ 6 Σχόλια

10 Courier

12 Από μόνα

σε μόνα, ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ 22 Στήλη Άλατος,

ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 24 Ως Αναγνώστης ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ 36 ΚΟΝΤΡΑ διά βασμα, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ 3 7 ΧΩΡΙΣ προϋπηρεσία, ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 83

118 Διαβάζω Θέατρο ΕΛΕΝΑ ΚΑ124 Κόμικ. Κείμενα: ΛΗΔΑΤΣΕΝΕ, Εικόνες: ΚΩΣΤΑΣ ΚΥΡΙΑΚΑΚΗΣ 126 128 3 piacere ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗΣ

Οικονομολογίες, ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΡΑΚΟΥΛΗ

0 Περιοδεύων, ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ

14 ΤΑ Ε Υ Π Ω Λ Η Τ Α ΤΟ Υ 2 0 0 8 16 ΤΑ Ε Υ Π Ω Λ Η Τ Α ΤΟ Υ Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω

ΑΡΘΡΑ 26 Μικρό σχόλιο σε μια μεγάλη έρευνα. ΠΕΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΩΤΕΛΗΣ 28 Περί «σιω πής των διανοουμένων». ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ

Ε Π ΙΣ Τ Ο Λ Ε Σ 46 Η συζήτηση για την «καθεστωτική κριτική». ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ 49 Η απά ντηση του συνεργάτη μας. ΑΛΕΞΗΣ ΖΗΡΑΣ

51 Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ Β ΙΒ Λ ΙΑ Τ Ε Χ Ν Η Σ - Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α 5 2 Οι καλλιτεχνικές εκδόσεις στην Ελλάδα. ΜΑΡΙΝΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ ΠΛΑΚΑ 53 Γιατί αναπτύχθηκε το λεύκωμα στην Ελλάδα. ΝΙΚΟΣ ΒΑΤ0Π0ΥΛ0Σ 54 Εικόνα και περιε χόμενο. ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ Μ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Ta Ευπώλητα του Διαβάζω

Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Α Ρ Ο Υ Σ ΙΑ Σ Η Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α Β ΙΒ Λ ΙΑ Σ Τ Ο Ν Κ Ο Σ Μ Ο

38 Ρεμπώ,

η διπλή ζωή ενός επαναστάτη. ΕΛΕΝΗ KAPPA 40 Λογοτεχνικά βρα

βεία. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ 41 Συνηγορία υπέρ της δημιουργικής γρα φής. MAURIZIO DE ROSA 44 Τον λόγο έχει το κοινό ΕΛΕΝΑ ΠΑΛΛΑΝΤΖΑ 46 Ακού στε τα βιβλία! ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤ. ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 32

Σωτήρης Δημητρίου:«Ανάμεσα στο χωριό και την πόλη». ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΣΤΗΝ ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ

ΠΡΕΝΤΡΑΓΚ ΒΡΑΝΙΤΣΚΙ

ANTO NIO ΓΚΡΑΜΣΙ

Ιστορία του μαρξισμού

Ιστορικός υλισμός

2 τόμοι

Η ΔΙΑΘΗΚΗ TOY

JEAN MESLIER

Δεν υπάρχει Θεός Αυτό το βιβλίο είναι γραμμένο από έναν παπά που πραγματεύεται το θέμα απλά και πειστικά όσο κανένας. Ο Ζαν Μελιέ είναι ο πρώτος πραγματικά άθεος συγγραφέας του Δυτικού Κόσμου. Όμως δεν τόλμησε να πει αυτό που αισθανόταν όσο ζούσε. Αν είχε μιλήσει, το πιθανότερο είναι να μην είχε διασωθεί ούτε η Διαθήκη του και δεν θα γινόταν πρόδρομος του Διαφωτισμού, της Γαλλικής Επανάστασης, του Δαρβι νισμού.

Οι πιο διαφορετικές ιστορι κές εμπειρίες, από τον σταλι νισμό έως τη μορφωτική επα νάσταση του Μάο, ήθελαν να επιβεβαιώσουν τη σκέψη του Μαρξ! Είναι μήπως ως σκέψη τόσο αντιφατική, ή πρέπει να αναζητηθεί αλλού η αιτία; Υπάρχει ένας μαρξισμός μο ναδικός ή, αντίθετα, η σκέψη του Μαρξ υφίσταται την τύχη που επιφυλάσσεται σε κάθε μεγάλη σκέψη, δηλαδή κάθε εποχή να υιοθετεί μερικές πλευρές με βάση τα δικά της προβλήματα; ISBN SET 978-960-210-533-7 τιμή: 38 €

Τετράδια της φυλακής Αν και ο εισαγγελέας στη δίκη του Γκράμσι είχε πει ρητά ότι «πρέπει να εμποδίσουμε αυτόν τον εγκέφαλο να λειτουργεί» και παρά τον αργό θάνατο πίσω από τα κάγκελα, ο Γκράμσι παραμέ νει ενεργός. Από το 1929 μέχρι το 1935 γράφει συνεχώς μέσα από τη φυλακή. Ο Ιστορικός υλισμός αναφέρεται κυρίως σε φιλοσοφικά και ιδεολογικά ζητήματα του μαρξισμού που όμως έχουν άμεση σχέση με τα προβλήματα που ανακύπτουν από την πρακτική δράση των μαζών. ISBN 978-960-210-543-6 τιμή: 11 €

ISBN 978-960-210-539-9 τιμή: 20 €

ΑΝΔΡΕΑ ΜΠΡΑΪΤΗ 3,114 71 ΑΘΗΝΑ · Τηλ. 210 36 25 575 · Fax 210 36 48 030

www.odisseas.gr · info@odisseas.gr

I Δ IA ΒA Ζ Ω

Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

]

ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141

ΤΕΥΧΟΣ 493 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης Γ. ΓΑΒΑΛΑΣ & ΣΙΑ Ε.Ε. Εκδότης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Διευθυντής Γιάννης Ν. Μπασκόζος Τακτικοί Συνεργάτες Παναγιώτης Στ. Ανδριανέσης, Αλεξης Ζήρας, Έλενα Καρακούλη, Ελένη Καρρά, Χρήστος Κατσίκας Κώστας Κατσουλάρης, Κώστας Μποτόπουλος, Γιώργος Ξενάριος, Όλγα Σελλά

Β ΙΒ Λ ΙΟ Θ Η Κ Ε Σ 120 Βιβλιόφιλοι στην

Κριμαία. ΝΑΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Α Φ ΙΕ Ρ Ω Μ Α 8 6 Μιχάλης Καχσαρός: Τα νεανικά χρόνια. Επιμέλεια: ΣΤΑΘΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ 8 8 Ένα κείμενο σε επτά μέρη για τον Μιχάλη Κατσαρό από τον ίδιο τον ποιητή*. ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ

94 Η ζωή του

(1920 -

1998). ΣΤΑΘΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ 8 6 Στιγμιότυπα με τον Μιχάλη Κατσαρό. ΧΡΙΣΤΟ ΦΟΡΟΣ Μ ΗΛΙΩΝ ΗΣ

103 Μιχάλης Κατσαρός, έξι

ανέκδοτα ποιήματα.

109 0

Μιχάλης Κατσαρός ανόθευτος. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ

UNDERGROUND 127 Του δρόμου...# 36 .

ΩΜΕΓ@

114 Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ

Ανταποκριτές Christopher Lees (Μπέρμινγκχαμ) Έλενα Παλλαντζά (Φραγκφούρτη) Maurizio De Rosa (Μπολώνια) Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης (Μόσχα)

Επιμέλεια: ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ

Β ΙΒ Λ ΙΟ Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Η

Κριτικογραφία Θοδωρής Πέρσης Διορθώσεις Σπύρος Κακουριώτης Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου Διαφημίσεις, Παραγωγή, Διανομή Α. Δ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο. Ε.

σε αυτό

το

τε ύ χ ο ς

ΓΡ ΑΦ Ο ΥΝ και Μ ΙΛ Ο Υ Ν :

ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ · ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Σ ϊ. ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ · ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Α ργυρίου · Νικος Βατοπουλος · Κ. Ξ. Γιαννοπουλος · Σωτή ρης

Δ ημητριου · Αλεξης Ζ ηρας · Αθανάσιος Θ εοδωρακης ·

Συνδρομές Χρυσάνθη Κουλελή

Σ πυρος Κακουριώτης · Λεύτερης Καλοςπυρος · Κώστας Κα-

Σχεδιασμός, dtp Σοφία Μιχάλα

Δ ημητρα Καραμολεγκου · Ελένη Kappa · Στάθης Κατσαρός ·

Εξώφυλλο Έργο της Κούλας Μαραγκοπούλου

Κουρτοβικ · Κώστας Κυριακακης · Μαρίνα Λαμπρακη-Π λακα ·

Εκτύπωση I. Μαυρίδης & ΥΙΟΙ Ο.Ε. ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία) ΔΙΑΒΑΖΩ Χαρ. Τρικούπη 38, ΑΘΗΝΑ 106 80 Τηλ: 210 3388008 · Fax: 210 3388006

ναβουρης

· Α ναστάσιος Δ. Καραγιαννης · Ελενα Καρακούλη ·

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ ·

ΠΕΤΡΟΣ ΚΥΠΡΙΩΤΕΛΗΣ · ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΜΗΛΙΩΝΗΣ · ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ · ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ · ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ · ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΝΤΙΝΑΚΗΣ · MAURIZIO De Rosa · Γιωργος Ξ ενάριος · Νίκη Ορφανού · Ελενα Παλλαντζα

· Μιλτιάδης Παπανικολαου · Γεώργιος Ν. Π εραντωνακης

• Θοδωρης Περςης · Γιωργος Πετροπουλος · Ολγα Σ έλλα · Δ ημητρης

Β. Τ ριανταφυλλίδης · Γ ιώργος Τςαντακης · Λήδα Τςενε

ΝΑΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ · Ω μΕΓ@

εκδόσεις της Ε Σ Τ Ι Α Σ

ΧΡΟ ΝΙΑ ΒΙΒΛΙΑ

w w w .h e s tia .g r · in fo @ h e s tia .g r

< ο κ » · » · Μ « ε

i m

ΓΙ ΩΡΓΟΣ ΘΕΟΤΟΚΑΣ

Δοκίμιο γιά την

Ε Ρ Ι Κ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ν. I. ΑΑΙΒΙΖΑΤΟΙ ΕΠΙΜΕΤΡΟ: IOANNA ΛΑΑΙΟΤΟΥ - ΒΑΙΙΑΗΙ ΑΑΜΠΡΟΠΟΤΑΟΙ

βφλιοηωλεϊον τής ΕΣΤΙΑΣ

Εκλογές στην Εταιρεία Συγγραφέων Με την άνοιξη έρχονται τα πουλάκια αλλά και οι εκλογές. Δεν ξέρω γι' αυτές των πολιτικών κομμά των, αλλά οι εκλογές στην Εταιρεία Συγγραφέων θα γίνουν σίγουρα. Με υποστήριξη πολλών συνάδελ φων του από όλες σχεδόν τις ηλικίες και τις τάσεις κατέρχεται ο, έμπειρος περί τα συγγραφικά, κριτικός -και συνεργάτης μας- Αλέξης Ζήρας. 0 Αλέξης Ζά ρας έχει διατελέσει και παλιότερα μέλος της διοί κησης της Εταιρείας και ως εκ τούτου θα είναι, μάλ λον, φαβορί.

Μ.

Μια πρόταση (1)

Μια πρόταση (2)

Για την επιτυχημένη 2η Διεθνή Έκθεση Παι δικού και Νεανικού Βιβλίου που οργάνωσε το ΕΚΕΒΙ στην Αθήνα ο φίλος συγγραφέας Μόνος Κοντολέων μου γράφει: «Όπως και η πρώτη πέρυσι έτσι και η φετινή θεωρή θηκε ως ιδιαιτέρως επιτυχημένη, τόσο από πλευράς διοργάνωσης όσο και από πλευ ράς προσέλευσης κοινού. Εκείνο όμως που δεν γίνεται αντιληπτό είναι πως μέσα στην ίδια έκθεση δεν μπορούν να συνυπάρχουν και το παιδικό και το εφηβικό βιβλίο. Στη φετινή έκθεση τιμώμενη χώρα ήταν η Με γάλη Βρετανία, που έστειλε συγγραφείς, βασικά, νεανικού βιβλίου. Αλλά το νεανικό κοινό στην ουσία απείχε». Γιατί; Γιατί δεν το έχουμε συνηθίσει σε περιεχόμενο ανάλογο του γούστου του και σε αντίστοιχους τρό πους πρόσληψης.

Και συνεχίζει ο Μόνος: «Στον έφηβο απευ θύνεσαι με άλλο τρόπο απ' ό,τι στο παιδί. Διαφορετικά γράφει κανείς βιβλία γι' αυ τόν και με διαφορετικό τρόπο προσπαθεί να τον κάνει να αγαπήσει τη λογοτεχνία και να γνωρίσει τους εκπροσώπους της. Αν θέλουμε να αναπτύξουμε αυτήν την κατηγορία των βιβλίων, αν θέλουμε μέσω εκθέσεων να φέρουμε πιο κοντά τους εφήβους με τα βιβλία που θα τους ενδιέ φεραν, θα πρέπει να φροντίσουμε με δια φορετικό τρόπο να στήσουμε τις σχετικές διοργανώσεις». Προσυπογράφω, λοιπόν, την πρότασή του να δημιουργηθεί μια ξ ε χωριστή έκθεση ή ένα ξεχωριστό τμήμα της έκθεσης παιδικού βιβλίου μόνον για νεότερους ενήλικους αναγνώστες.

Μ.

Παζάρι στην Κλαυθμώνος rΓια να μη «σκοτώνονται» τα βιβλία όταν γεράσουν, οι εκδότες αποφάσι σαν και φέτος να εκποιήσουν σε απίστευτα χαμηλές τιμές χιλιάδες βιβλία. Ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου οργανώνει από τις 6 Φεβρουάριου έως την Κυριακή 15 Φεβρουάριου 2009 σε ένα τεράστιο περίπτερο 1.000 τ.μ. πα ζάρι χιλιάδων τίτλων που προσέφεραν 120 εκδότες. Τιμές από 1 ευρώ! Λειτουργεί καθημερινά 10.00-21.45. Δ.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Συμβαίνουν ...μόνον εις Ταϊλάνδη! Ο ομογενής συγγραφέας Χάρης ΝικολαΤδης φυλακίστηκε για 5 χρόνια για ένα βιβλίο του, που έχει πουλήσει μόνον 7 αντίτυπα! Ο X. ΝικολαΤδης εργαζόταν ως καθηγητής Αγγλικών σε πανεπιστήμιο στη βόρεια Ταϊλάνδη, αρθρογραφώντας πα ράλληλα σε τοπικές εφημερίδες, ενώ έχει επίσης συνεργαστεί με την εφημε ρίδα της ελληνικής ομογένειας που εκδίδεται στην Αυοτραλία με τον τίτλο Νέος Κόσμος. Το βιβλίο του με τίτλο Verisimil itude («Αληθοφάνεια) εκδόθηκε το 2005 και αναφέρεται στις «ρομαντικές περιπέ τειες και τις ίντριγκες» ενός φανταστικού διαδόχου του θρόνου της Ταϊλάνδης. Η ειρωνεία είναι ότι το βιβλίο, το οποίο εκ δόθηκε με έξοδα του ίδιου του συγγρα

φέα, πούλησε μόλις επτά αντίτυπα, ενώ σήμερα το μοναδικό διαθέσιμο αντίτυπο βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ταϊ λάνδης. Το επίμαχο σημείο που οδήγησε στην καταδίκη του κ. ΝικολαΤδη είναι μό λις μία παράγραφος που δεν ξεπερνά τις 103 λέξεις, με θέμα τα υποτιθέμενα σε ξουαλικά παραπτώματα του μυθιστορη ματικού διαδόχου. Η παράγραφος θεωρή θηκε προσβλητική για τον 81χρονο βασι λιά της Ταϊλάνδης Μπουμιμπόλ, σε μια χώρα στην οποία ο νόμος περί προσβο λής της μοναρχίας επισύρει κάθειρξη από τρία έως 15 χρόνια. Η ΠΟΕΒ καλείτηνελληνίδα υπουργό Εξωτερικών να παρέμβει. κ.

Ο Τόπος και ίο Πεδίο 0 Παύλος Παπαχριστοφίλου, αφού έφυγε από τα Ελληνικά Γράμματα με μια ομάδα

επίκεντρο

Το διαχρονικό θέμα των σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα, η αναζήτηση ισορροπίας στη σχέση και η αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών, δοσμένα με επιστημονική πληρότητα και με τρόπο εύληπτο και κατανοητό από τον καθένα...

[

δ ι α β α ζ ω

]

Σ Χ Ο Λ Ι Α

στελεχών, βοήθησε στο στήσιμο των εκ δόσεων Τόπος, αλλά τελικά είπε «πιο καλή η μοναξιά» και ίδρυσε τον δικό του εκδοτικό οίκο, με τίτλο Πεδίο. Μαθαίνω ότι θα κινηθεί στο χώρο των εκπαιδευτι κών συγγραμμάτων. Ν.

Άντε, να τους χιλιάσουμε Σύμφωνα με τη μελέτη της Hellastat Α.Ε. (με στοιχεία από το ΕΚΕΒΙ), το 2007 βρί σκονταν σε ενεργό δράση 798 εκδότες, από τους οποίους οι 200 ασχολούνται αποκλειστικά με την έκδοση βιβλίων. Οι 21 από τους 798 εκδοτικούς οίκους χαρα κτηρίζονται μεγάλου μεγέθους (πάνω από 80 τίτλοι ετησίως), οι 163 είναι με σαίου μεγέθους (10-80 τίτλοι) και οι 614 μικρού μεγέθους (μέχρι 10 τίτλοι). Οι οί κοι μεγάλου μεγέθους παρήγαγαν το 38% των νέων τίτλων, ενώ παρατηρούνται τά σεις ενίσχυσης του μεριδίου τους. Επίσης, η συμμετοχή των μεσαίων οίκων ανήλθε σε 43%, ενώ των μικρών σε 17,9%. Οι 10 παραγωγικότεροι εκδοτικοί οίκοι το 2007 εξέδωσαν 2.372 τίτλους (25% της βιβλιοπαραγωγής). Οι περισσότεροι τίτλοι εκδόθηκαν από τους εκδοτικούς οίκους Πατάκης Σ. ΑΕΕΕ (365), Ελληνικά Γράμματα (295), Modern Times (270), Κέδρος (245) και Σάκκουλας (226). Μ.

Κοντά στους 10.000 τίτλους Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, το 2007 ο αριθμός ίω ν νέων τίτλων (9.566) που εκδόθηκε από τους εκδοτικούς οίκους δια μορφώθηκε στα επίπεδα του 2006. Επί σης, πραγματοποιήθηκαν 600 επανεκδόσεις. Η μέση τιμή λιανικής πώλησής του βιβλίου το 2007 σχηματίστηκε σε 16,8, ευρώ, έναντι 16,2 το 2006. Βάσει της έρευνας οικογενειακών προϋπολογισμών της ΕΣΥΕ (2004-2005), η μέση ελληνική οικογένεια διέθεσε 11,89 ευρώ το μήνα για αγορά βιβλίων. Η συνολική δαπάνη

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

διαμορφώνεται σε 569,7 εκ., ενώ για το 2007 εκτιμάται σε 657,4 εκ. Οι εισαγωγές βιβλίων το 2007 ανήλθαν σε 102,59 εκ. ευρώ (+20,2% συγκριτικά με το 2006), ενώ η μέση ετήσια άνοδος της περιόδου 2005-2007 διαμορφώθηκε σε 21,2%. Οι εξαγωγές την ίδια περίοδο αυ ξήθηκαν σε 45,91 εκ. ευρώ (+7,6%), με αποτέλεσμα το σχηματισμό εμπορικού ελλείμματος ύφους 56,68 εκ., το οποίο την τελευταία τριετία διευρύνεται. Μ.

Αποχωρήσεις Ο Γιάννης Βαβουράκης, ειδικευμένος στο χώρο του βιβλίου και από τα πιο δραστή ρια στελέχη που οργάνωσαν τα καταστή ματα της Public στον τομέα του βιβλίου, διέκοψε τη συνεργασία του με την επι χείρηση. Του ευχόμαστε καλή συνέχεια. Επίσης η Πετρούλα Γαβριηλίδου, υπεύ θυνη για τον τομέα της ελληνικής λογο τεχνίας στον Κέδρο, αποχώρησε μετά από πολλά χρόνια συνεργασίας με τον καλόν αυτόν εκδοτικό οίκο και πλέον θα την βρείτε στα γραφεία του ΕΚΕΜΕΛ. Μ.

Δύο βραβεία στο Μεταίχμιο 0ι εκδόσεις Μεταίχμιο «σκίζουν» στην Κύπρο, αφού δύο από τα βιβλία που εξ έ δωσαν το 2007 τιμήθηκαν με Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. Στην κατηγορία της ποίησης το βραβείο απονεμήθηκε στον Λεύκιο Ζαφειρίου για το έργο Η θλίψη το υ απογεύμ ατος (Σεπτέμβριος 2007), ενώ στην κατηγορία μυθιστορήματος το βραβείο απονεμήθη κε στον Μάριο Μιχαηλίδη για το έργο Ο οσ τεο φ ύλ α ξ (Μάρτιος 2007). Μ.

Μαθήματα στο πατάρι Οι εδόσεις Αρμός, συνεχίζοντας και φέτος στο «Πατάρι του Αρμόύ» τις σειρές μαθη-

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω · I X Ο Λ I A J

μάτων, φιλοξενούν τον Κώστα Ζουράρι σε ένα «αφιέρωμα» στα πεζά του Οδυσσέα Ελύτη. Μέσα από τα Ανοιχτά χαρτιά και το Εν λευκώ ο Κώστας Ζουράρις ανα λύει και σχολιάζει τον μεγάλο ποιητή και συγγραφέα σε μια σειρά 5 μαθημάτων, με το πρώτο να ξεκινά την Τετάρτη 28 Ιανουάριου 2009, στις 19.00 (Μαυροκορδάτου 11, 106 78, Αθήνα, τηλ. 21038.30.604). Κ.

ρία σε έλληνες, άγγλους και γάλλους επιστήμονες να διατυπώσουν τις από ψεις τους και να συζητήσουν για τον Δαρβίνο, το έργο του και τις κοινωνικές του επιπτώσεις. Τα θέματα που θα συζη τηθούν ποικίλα, μιας και η θεωρία της εξέλιξης έχει αναπτυχθεί σε πάρα πολλά πεδία, από την κοινωνιολογία μέχρι τη λογοτεχνική κριτική. Πληροφορίες στο τηλ. 210-72.73.501 και 516 και στον δια δικτυακό τόπο www.ele.gr

Εκδηλώσεις από το Ε.Ι.Ε. Το έτος Δαρβίνου άρχισε με εκδηλώσεις, κάτι που μας χαροποιεί. Ήδη το Ινστιτού το Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολο γίας του ΕΙΕ συμμετέχει στον παγκόσμιο εορτασμό με σειρά εκδηλώσεων (3-27 Φεβρουάριου 2009) σε συνεργασία με το British Council και τη Γαλλική Πρεσβεία/ Γαλλικό Ινστιτούτο, δίνοντας την ευκαι ε κ δ ό σ ε ις

επίκεντρο

. . . σ τ ο

Αναζητήστε... Ανάμεσα στα πρόσφατα και γνωστά site θα βρείτε αυτό της δημοσιογράφου και εκδότριας του περιοδικού Να ένα μήλο Λώρης Κέζα. Η διεύθυνση είναι www.keza.gr, γεμάτη κριτικές, σχόλια και κους-κους.

Μ.

ε πί κ εν τμ ο της γνώσης...

Μια συγκινητική αναζήτηση της πολύχρονης ελληνικής παρουσίας, του άδικου ξεριζωμού και των ελληνικών καταλοίπων που διατηρούνται ως σήμερα στην Ανατολική Θράκη. Ε Λ Λ Η Ν Ο -Β Ο Υ Α Γ Α Ρ ΙΚ Ε Σ Α Ν Α Τ Α Ρ Α Ξ Ε ΙΣ ΣΠ ΥΡΙΔ ΩΝ ΣΦΕΤΑΣ Οι ελληνοβουλγαρικές σχέσεις μετά τη δημιουργία του βουλγαρικού κράτους χαρακτηρίστηκαν από ποικίλες αναταράξεις, με το Μακεδονικό στο επίκεντρο...

Αθήνα: Κιάφας 5, Τ.Κ 106 78, Τηλ. 210 3811077, Fax: 2103811086 e-mail: books@epikentro.gr Θεσσαλονίκη: Καμβουνίων 9, Τ.Κ. 546 21, Τηλ. 2310 256146, Fax: 2310 256148

Η χρονιά μπήκε φουριόζα. Πολλά γράμματα, πολλές προτάσεις, πολλά r V

βιβλία. Γνωρίζω ότι όλοι όσοι στέλνετε τα βιβλία σας θα θέλατε να δείτε μια κριτική αποτίμηση. Λάβετε όμως σοβαρά υπόψη ότι εκδίδονται χιλιάδες μυθιστορήματα, διηγήματα και προπαντός συλλογές ποιημά

των κάθε χρόνο και δεν υπάρχει περιοδικό που θα μπορέσει να τα παρουσιάσει όλα αυτά. Αναγκαστικά θα γίνουν επιλογές, ανάλογα και με τις ευαισθησίες ή τα γούστα των παρουσιαστών-κριτικών συνεργατών μας. Αυτό δεν θέλω να σας οδηγεί στη σκέ ψη ότι όσα δεν παρουσιάζονται τα υποτιμάμε.

Στάθη Σ„ Ελευθεροτυπία, ευχα

ριστώ για το λεύκωμα με τα σκίτσα. Είναι καλό κι αυτοκριτικό, αφού αφορά τα ΜΜΕ. Αντιγράφω τυχαία, γιατί τα περισσότερα είναι κα-τα-πλη-κτι-κά: δύο στρατιώτες στο μέτωπο συνομιλούν. 0 ένας: «Δηλαδή 5.000 πεθαμένοι δεν λένε τίποτα;» 0 άλλος: «5.000 πεθαμένοι ίσως να λένε κάτι, αλλά 5.000 πεθαμένοι με πεθαμένη ακροαματι κότητα δεν λένε τίποτα»...

Ρένα Μανουσάκη-Τακάκη, Φιλοθέη, καλή χρονιά

καταρχάς. Καθώς καλώς γνωρίζετε, το Διαβάζω δεν είναι λογοτεχνικό περιοδικό για να κάνει αποτιμήσεις συγγραφέων. Επίσης δεν παρουσιάζουμε παλιότερα βιβλία, αλλά κυρίως τη νέα παραγωγή, μιας και είναι πληθωρική. Να στείλετε την καινούργια σας συλλογή, θα ασχοληθεί, αν το κρίνει σκόπιμο, με αυτήν ο υπεύθυνος της ποιητι κής στήλης. H

Στέργιο Πολύζο, Θεσσαλονίκη, έλαβα την ποιητική σας συλλογή Ο

χρόνος και η λίμνη και την έχω παραδώσει σε συνεργάτη μας για να κριθεί. £

Εύα

Λιάρου, Αμπελόκηποι, Θεσσαλονίκη, έλαβα τα ποιήματά σας, πολύ ενδιαφέροντα, συνεχίστε να γράφετε. <2$* Ελίνα X. Μαρμαρίδου, Θεσσαλονίκη, έλαβα τη νουβέλα σας Η πριγκίπισσα το υ Αω τού και τη συλλογή ποιημάτων Λόγος λόγος δύναμις α υτού (εκδόσεις Μανδραγόρας), σας ευχαριστώ και αντεύχομαι μια καλή χρονιά. Υ

Ευαγ-

γελάτο Κώστα, ευχαριστώ για το ημερολόγιο που είχες την καλοσύνη να μου στείλεις. Σου εύχομαι μια καλή και δημιουργική χρονιά.

ό επιθυμώ και δι 'υμάς

it iv r iiu t

ΕA

A Η Ν IΚ Η

ο γ ο τ ε χ ν

ΑΓΓΕΛΑΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ

έρωτας

στον

καιρό

της

ειρωνείας

ΤΟ ΔΙΑ Χ ΡΟ Ν ΙΚ Ο Θ ΕΜ Α ΤΗ Σ ΦΘΟΡΑΣ ΤΩ Ν ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙΤΗΣ ΑΠΙΣΤΙΑΣ

«Σήμερα απατάμε με την ψυχή, όχι με το σώμα»λέει η συγγραφέας και στηρίζει την άποψή της μέσα από τις ερωτικές προδοσίες ενός σύγχρονου παντρεμένου ζευγαριού που Θα οδηγήσουν τα δύο συμβαλλόμενα μέρη στην ειρωνεία, την αποστασιοποίηση και εντέλει στην αυτογνωσία. Όλα αυτά με τη θερμή συνηγορία του Γκαίτε, τουΜπέργκμαν, της ΠηνελόπηςΔέλτα και τουΊωναΔραγούμη. Η εμφάνισή της στο μυθιστόρημα ήταν μια από τις καλύτερες στιγμές τηςχρονιάς. ΡΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Τα Νέα

m v ia d ii

χ ρ ά ^ α τ α

ΣΕ

ΟΛΑ

ΤΑ

ΒΙ ΒΛΙ ΟΠΩΛΕΙ Α

τη ς Ό λγας Σελλά

ταν μια α ν α γ κ α ία ανά π α υλα οι γιο ρ τές, ειδ ικά φ έτο ς. Δ εν είναι μόνο που ξεκο υ ρ α σ τή κα μ ε. Είδαμε φ ίλ ο υ ς , είδ α μ ε εκδ ηλώ σ εις, τακτοπ οι ήσ αμε τ ις σ το ίβ ες των νέω ν Βιβλίων που έφ τασ αν, π ροσ παδήσ αμε

ν α βά λ ο υ μ ε έ ν α π λάνο α νά γνω σ ης, και κυρ ίω ς π ροσ π αδήσ αμε ν α τακτο ποιήσουμε τις σ κ έψ εις μας, το υ ς σ τό χο υ ς μας, τις π ροτερ αιότητές μας. Μ α ς είδ ε λίγ ο το σπίτι μας, με δ υ ο λ όγια. Και όπ ω ς διαπιστώνετε, ήταν πολύ πε ν ιχ ρ ές οι ε ιδ ή σ ε ις στο χώ ρο του Βιβλίου, γ ια το π ερα σ μένο μήνα. Αλλά έχ ο υ μ ε μπ ροστά μ α ς ά λ λ ο υ ς έντεκα...

Φ 2 α Δ εκεμβρίου Το μάθαμε εκεί ανάμεσα στο χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν, τις γιορτές, τις επισκέ ψεις, τη χαλάρωση. 0 Χάρολντ Πίντερ, που πολύ αγαπήσαμε εδώ στην Ελλάδα, που πολλά έργα του έχουμε θαυμάσει στις ελληνικές θεατρικές σκηνές, έχασε τη μάχη με το θάνατο, σε ηλικία 78 χρόνων. Εκτός από μεγάλος θεατρικός συγγρα φέας, ο Πίντερ ταυτίστηκε με τον πολιτικό-συγγραφέα, με τον ακτιβιστή-συγγραφέα, με τον υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με τον συγγραφέα-διανοούμενο. Το 2005, όντας ήδη βαριά άρρωστος, τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτε χνίας για το σύνολο του έργου του, περίπου 29 θεατρικά έργα, πάρα πολλά δοκί μια, αλλά και ποίηση.

__________________________________________________ 50 Δ εκεμβρίου φ Με ευχάριστες εκπλήξεις τα φετινά βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών, που συνεχίζει να δείχνει αντανακλα στικά κοινωνικά. Σε ό,τι αφορά την Τάξη Γραμμάτων και Καλών Τεχνών, βραβεία για το αύνολο του έργου τους πήραν ο Τίτος Πατρίκιος και ο Μένης Κουμανταρέας, ο Γιώργος Βέης, η Δήμητρα Κολλιάκου και ο Νίκος Μπακουνάκης. Επιλογές που καλύπτουν όλο το φάομα της σύγχρονης πεζογραφίας και γραμματεί ας, όλα τα είδη και διαφορετικές μορφές γραφής.

Φ 1η Ιανουάριου_____________________________________________ Δεν πρόλαβε να περπατήσει στη νέα χρονιά. Η Φρίντα Μπιούμπι, που υπηρέτησε για πολλά χρόνια μια σύνθετη μορφή δημοσιογραφίας, συνδυάζοντας τη βιογρα φία, το ρεπορτάζ και τη δημοσιογραφική έρευνα, πέθανε σε ηλικία 70 χρόνων, νικημένη από τον καρκίνο. Τα βιβλία που έγραψε για την Έλλη Λαμπέτη, τη Μελί να Μερκούρη και τον Μπίλι Μπο θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και πρόδρομοι των ελληνικών βιογραφιών.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Φ 2 5 Ι α ν ο υ ά ρ ιο υ _______________________________ Η δεύτερη Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου είναι πλέον ιστορία, παρότι πέρασε αρκετούς κλυδωνισμούς μέχρι να πραγματοποιηθεί. Από 23 έως 26 Ιανουάριου, στις εγκαταστάσεις της Helexpo στο Μαρούσι, σε μια έκταση 3.300 τ.μ. οι μικροί αναγνώστες έπαιξαν, διάβα σαν, διασκέδασαν. Το κεντρικό θέμα των εκδηλώσεων φέτος είχε τίτλο «Όνειρα και εφιάλτες», ενώ τιμώμενη χώρα ήταν η Μεγάλη Βρετανία (πέρυσι ήταν η Ολλαν δία). Στο περίπτερο της τιμώμενης χώρας, που οργά νωσε το British Council, οι επισκέπτες παρακολούθησαν συζητήσεις, αναγνώσεις, εκδηλώσεις, εργαστήρια, παραστάσεις και διηγήσεις παραμυθιών. Για το σκοπό αυτό ταξίδεψαν στην Ελλάδα πολλοί και σημαντικοί εκπρόσωποι της παιδικής λογοτεχνίας της Μεγάλης Βρετανίας.

t w e ovυε θηλυκό υυαλό

Αραχώβης 35,10681 Αθήνα | τηλ. & φαξ: +30 210 3634780,210 3616343 | e-mail: info@ekdoseispolytropon.gr | www.ekdoseispolytropon.gr

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Ε Υ Π Ω Λ Η Τ A

Τα ευτιώλητα του 2008 ύ μ φ ω ν α μ ε το υ ς π ίν α κ ε ς ε υ π ώ λ η τω ν π ο υ δη μ ο σ ιεύ ει τ ο π ερ ιο δ ικ ό σε όλη τ η δ ιά ρ κ εια τ η ς χ ρ ο ν ιά ς, έχ ο υ μ ε τ ο υ ς π α ρ α κ ά τ ω κ α λ ύ τε ρ ο υ ς - α π ό π λ ε υ ρ ά ς π ω λ ή σ ε ω ν - τίτ λ ο υ ς βιβλίω ν. Η λ ίσ τε ς τ ω ν ε υ π ώ λ η τω ν π ρ ο έρ χ ο ν τα ι κ α τ ά μέσ ο ν ό ρ ο α π ό 25 β ιβ λ ιο π ω λεία δ ιά σ π α ρ τα σε όλη τ η ν Ελλάδα, τ α ο π ο ία έ χ ο υ ν τ η κα λο σ ύ νη ν α μ α ς σ τέλ ν ο υ ν τ ο ν α ρ ιθ μ ό τ ω ν α ν τ ιτ ύ π ω ν π ο υ π ο ύ λ η σ α ν γ ια κ ά θ ε βιβλίο - τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς και ευ χ α ρ ισ το ύ μ ε.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1. Δημήτρης Μπουραντάς, Όλα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη, Πατάκης · 2. Βασί λης Αλεξάκης, μ.Χ., Εξάντας · 5. Μάρω Βαμβουνάκη, Το φάντασμα τη ς αξόδευ της αγάπης, Ψυχογιός · 4. Λένα Μαντά, Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι, Ψυχογιός · 5. Νίκος Θέμελης, Οι α λή θειες τω ν άλλων, Κέδρος · 6. Λένα Μαντά, Η ά λλ η πλευρά του νομί σματος, Ψυχογιός · 7. Μαριάννα Κορόμηλά, Η Μαρία τω ν Μογγόλων, Πατάκης · 8. Γιάννης Παπαμιχαήλ, Έχω ένα μυστικό, Λιβάνης · 9. Πέτρος Μάρκαρης, Παλιά, πολύ παλιά, Γαβριηλίδης · 10. Κωνσταντίνος Τζούμας, Ως εκ θαύματος, Καστανιώτης · 11. Γιάννης Ξανθούλης, Του φιδιού το γάλα, Ελληνικά Γράμματα · 12. Ευγενία Φακίνου, Για να δει τη θάλασσα, Καστανιώτης

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1. Paulo Coelho, Μπρίντα, Λιβάνης · 2. Victoria Hislop, Το νησί, Διόπτρα · 3. Ρομπέρτο Σαβιάνο, Γόμορρα, Πατάκης · 4. Ian McEwan, Εξιλέωση, Νεφέλη · 5. Ρόζαμουντ Πίλτσερ, Χιόνι το ν Απρίλη, Ωκεανίδα · 6. Στίβεν Πρέσσφιλντ, Σκοτώ στε το ν Ρόμελ, Πατάκης · 7. Ιζαμπέλ Αλιέντε, Ό λες οι μέρες, Ωκεανίδα · 8. Ίρβιν Γιάλομ, Θα φω νά ξω τη ν αστυνομία, Αγρα · 9. Victoria Hislop, 0 γυρισμός, Διόπτρα · 10. Μίλτον Γκάιλς, Χαμένος παράδεισος, Μίνωας · 11. Φερντινάν Σελίν, Ταξίδι σ την άκρη τη ς νύχτας, Εστία · 12. Μιλάν Κούντερα, Κωμικοί έρ ω τες, Εστία

ΠΟΙΗΣΗ 1. Κική Δημουλά, Μ εταφ ερθήκαμ ε παραπλεύρως, Ίκαρος · 2. Οδυσσέας Ελύτης, Το μονόγραμμα, Ίκαρος · 3. Μάνος Χατζιδάκις, Μυθολογία και Μυθολογία δεύτερη, Αγρα · 4. C. Ρ. Cavafy, The collected poems, Oxford · 5. Κική Δημουλά, Ποιήματα, Ίκαρος · 6. Οδυσσέας Ελύτης, Το Άξιον εστί, Ίκαρος · 7. Ποιητές τη ς Πάτρας στις γλώ σσες τη ς Ευρώπης, Πολύεδρο · 8. Νίκος Γκάτσος, Αμοργός, Πατάκης · 9. Ντίνος Χριστιανόπουλος, Ποιήματα, Διαγώνιος · 10. Michael Longley, Το χταπόδι του Ομή ρου, Πατάκης · 11. Γιώργος Σεφέρης, Ποιήματα, Ίκαρος · 12. Νίκος Γκάτσος, Όλα τα τραγούδια, Πατάκης

14-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

κ η

Λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ^

Σώ τηρηςΔ ημητριου

Προσωπική εξομολόγηση με το μανδύα του μεταθανάτιου απολογισμού από έναν δεξιοτέχνη της σύντομης, ελλειπτικής αφήγησης. ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

Το νέο μυθιστόρημα Σαν το λίγο το νερό αποτέλεσε εκδοτικό γεγονός πριν καλά καλά βρει τη θέση του στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. ΡΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

il& i ~ β ά μ μ α τα

ΟΛΑ

Τ A

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Δεκέμβριος 2008

Επιμέλεια: Χρυσάνθη Κουλελή

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟ ΓΟ ΤΕΧΝ ΙΑ

α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ Οι αλήθειες των άλλων Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη Για να δει τη θάλασσα Η ζωή είναι αγρίως απίθανη Κωνσταντινούπολη των ασεβών μου φόβων To show είναι των Ελλήνων Πάρε το μήδεν Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι 9 Τόση λίγη αλήθεια 10 Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω 1 2 3 4 5 6 7 8

Γ εν ικ ό ς π ίνα κ α ς ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Νίκος θέμελης Δημήτρης Μπουραντάς Ευγενία Φακίνου Μαργαρίτα Καραπάνου Γιάννης Ξανθούλης Μένης Κουμανταρέας Κωνσταντίνος Καμάρας Λένα Μαντά Παυλίνα Νάσιουτζικ Λένα Διβάνη

Αλυσίίίες Βιβλιοπωλείων

ΕΛΑιΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ “ 7 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Οι αλήθειες των άλλων Όλα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη Για να δει τη θάλασσα Κωνσταντινούπολη των ασεβών μου φόβων Η ζωή είναι αγρίως απίθανη To show είναι των Ελλήνων Πάρε το μηδέν Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω Τόση λίγη αλήθεια

Νίκος θέμελης Δημήτρης Μπουραντάς Ευγενία Φακίνου Γιάννης Ξανθούλης Μαργαρίτα Καραπάνου Μένης Κουμανταρέας Κωνσταντίνος Καμάρας Λένα Μαντά Λένα Διβάνη Παυλίνα Νάσιουτζικ

2 Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη 3 Για να δει τη θάλασσα 4 Η ζωή είναι αγρίως απίθανη 5 Κωνσταντινούπολη των ασεβών μου φόβων 6 To show είναι των Ελλήνων 7 Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω 8 Παλιά, πολύ παλιά 9 Άνθρωπος στο πηγάδι 10 Οι αετοί πεθαίνουν ελεύθεροι

Κέδρος Πατάκης Καστανιώτης Μεταίχμιο Ωκεανίδα Κέδρος Ωκεανίδα Ψυχογιός Καστανιώτης Μελάνι

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία

ΕΛ/ΙΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ~ Γ Οι αλήθειες των άλλων

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Κέδρος Πατάκης Καστανιώτης Ωκεανίδα Μεταίχμιο Κέδρος Ωκεανίδα Ψυχογιός Μελάνι Καστανιώτης

Νίκος θέμελης Δημήτρης Μπουραντάς Ευγενία Φακίνου Μαργαρίτα Καραπάνου Γιάννης Ξανθούλης Μένης Κουμανταρέας Λένα Διβάνη Πέτρος Μάρκαρης Μάνος Ελευθερίου Γιώργος Πολυράκης

Κέδρος Πατάκης Καστανιώτης Ωκεανίδα Μεταίχμιο Κέδρος Καστανιώτης Γαβριηλίδης Μεταίχμιο Ψυχογιός

Σ η μ ε ιώ σ ε ις : 1. Στην Ελληνική Πεζογραφία, στο γενικό πίνακα, μετά τους 10 πρώτους ακολουθούν οι κάτωθι τίτλοι: Οι αετοί πεθαίνουν ελεύθεροι, Γιώργος Πολυράκης, (Ψυχογιός) - Άνθρωπος οτο πηγάδι, Μόνος Ελευθερίου, (Μεταίχμιο) - Παλιά, πολύ παλιά, Πέτρος Μάρκαρης, (Γαβριηλίδης) - Η αηδονόπιτα, Ισίδωρος Ζουργός, (Πατάκης) - Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης, Μάρω Βαμβουνάκη, (Ψυχογιός) - Ματωμένα χώματα, Διδώ Σωτηρίου, (Κέδρος) - Το τρίτο πρόοωπο, Όμηρος Αβραμίδης, (Ωκεανίδα) - Όλα βαίνουν καλώς ενάντιον μας, Γιώργος Σκαμπαρδωνης, (Ελληνικά Γράμματα) - Η Μαρία των Μογγόλων, Μαριάννα Κορόμηλά, (Πατάκης) - Σοφία Παλαιολογίνα, Γιώργος Λεονάρδος, (Λιβάνης) - Εοτεμι=>

Δεκέμβριος 2008 Γ εν ικ ό ς π ίν ακ ας 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Γόμορρα θα φωνάξω την αστυνομία Σκοτώστε τον Ρόμελ Χαμένος παράδεισος Η φωτιά Όλες οι μέρες Το χρυσόψαρο 0 γυρισμός Το σπίτι της σιωπής Η αντιζωή

ΞΕΝΗ λ ο γ ο τ ε χ ν ί α Ρομπέρτο Σαβιάνο Ίρβιν Γιάλομ Στίβεν Πρεσφιλντ Μίλτον Γκάιλς Κάθριν Νέβιλ Ιζαμπέλ Αλιέντε Jean Marie Gustave Le Clezio Victoria Hislop Ορχάν Παμούκ Philip Roth

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Γόμορρα θα φωνάξω την αστυνομία Σκοτώστε τον Ρόμελ Η φωτιά Χαμένος παράδεισος Όλες οι μέρες Η αντιζωή 0 γυρισμός Το χρυσόψαρο Το νησί

ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Ρομπέρτο Σαβιάνο Ίρβιν Γιάλομ Στίβεν Πρέσφιλντ Κάθριν Νέβιλ Μίλτον Γκάιλς Ιζαμπέλ Αλιέντε Philip Roth Victoria Hislop Jean Marie Gustave Le Clezio Victoria Hislop

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Γόμορρα 0 γυρισμός Σκοτώστε τον Ρόμελ θα φωνάξω την αστυνομία Χαμένος παράδεισος Όλες οι μέρες Το νησί Το χρυσόψαρο Η φωτιά Η αντιζωή

Πατάκης Άγρα Πατάκης Μίνωας Λιβάνης Ωκεανίδα Πατάκης Διόπτρα Ωκεανίδα Πόλις

Πατάκης Άγρα Πατάκης Λιβάνης Μίνωας Ωκεανίδα Πόλις Διόπτρα Πατάκης Διόπτρα

ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Ρομπέρτο Σαβιάνο Victoria Hislop Στίβεν Πρεσφιλντ Ίρβιν Γιάλομ Μίλτον Γκάιλς Ιζαμπέλ Αλιέντε Victoria Hislop Jean Marie Gustave Le Clezio Κάθριν Νέβιλ Philip Roth

Πατάκης Διόπτρα Πατάκης Άγρα Μίνωας Ωκεανίδα Διόπτρα Πατάκης Λιβάνης Πόλις

μενο πάθος, (Εστία) - 0 εθελοντής, Γιωργης Μανουσακης, (Κίχλη) - Η άλλη πλευρά του νομίσματος, Λένα Μαντά, (Ψυχογιός) - Χρώμα της νοσταλγίας, Βασίλης Καραγιάννης, (Γαβριηλίδης) - Θολος βυθός, Ατζακάς, (Άγρα). 2. Η λίστα των βιβλιοπωλείων από τα οποία αντλούνται τα στοιχεία είναι «ανοιχτή». 3. Τα στοιχεία για τα «Ευπώλητα - Δεκέμβριος 2008» προέρχονται από 23 βιβλιοπωλεία που έδωσαν ακριβή αριθμό πωληθέντων αντιτύπων. 4. Δημοσιεύονται σε κάθε κατηγορία τα 10 πρώτα σε πωλήσεις. Φ

Δεκέμβριος 2008 Π Ο ΙΗ Σ Η α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Το Μονόγραμμα 2 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως 3 Ποιήματα 4 Υάκινθοι, βιολέτες και ηλιοτρόπια 5 1Ποιήματα 6 Λυσιμελής πόθος 7 70 χρόνια φαγούρα 8 Ποιήματα 9 Αμοργός 10 Ποιήματα

Γ ε ν ικ ό ς Π ίν α κ α ς ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Οδυσσέας Ελύτης Κική Δημουλά Άννα Αχμάτοβα Τάσος Λειβαδίτης Κική Δημουλά Τίτος Πατρίκιος Τσαρλς Μπουκόφσκι Γιώργος Σεφέρης Νίκος Γκότσος Ντίνος Χριστιανόπουλος

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων

π ο ίη σ η

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Το Μονόγραμμα Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως Λυσιμελής πόθος Υάκινθοι, βιολέτες και ηλιοτρόπια Ποιήματα Ποιήματα Ποιήματα 70 χρόνια φαγούρα Μικρά ποιήματα Ανθολογία πορτογαλικής ποίησης

Οδυσσέας Ελύτης Κική Δημουλά Τίτος Πατρίκιος Τάσος Λειβαδίτης Κική Δημουλά Άννα Αχμάτοβα Ντίνος Χριστιανόπουλος Τσαρλς Μπουκόφσκι Ντίνος Χριστιανόπουλος Συλλογικό

ΠΟΙΗΣΗ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Το Μονόγραμμα Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως Ποιήματα Ποιήματα Αμοργός Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου Υπέρυθρο του ανέμου Σκλάβοι πολιορκημένοι Το φως που καίει Η γραμμή της ποίησης

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Ίκαρος Ίκαρος Μικρή Αρκτος Κέδρος Ίκαρος Καστανιώτης Ηλέκτρα Ίκαρος Πατάκης Ιανός

Ίκαρος Ίκαρος Καστανιώτης Κέδρος Ίκαρος Μικρή Άρκτος Ιανός Ηλέκτρα Ιανός Ροές

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Οδυσσέας Ελύτης Κική Δημουλά Γιώργος Σεφέρης Άννα Αχμάτοβα Νίκος Γκότσος Χρύσα Προκοπάκη Αλέξανδρος Φωσταίνης Κώστας Βάρναλης Κώστας Βάρναλης Σωκράτης Σκαρτσής

Ίκαρος Ίκαρος Ίκαρος Μικρή Άρκτος Πατάκης Κέδρος Διόπων Κέδρος Κέδρος Ταξιδευτής

5. Συνολικά δόθηκαν από τα βιβλιοπωλεία 44 τίτλοι για την ελληνική πεζογραφία, 53 για την ξένη, 57 για την ποίηση, 64 για τα δοκίμια, 69 για την παιδική & εφηβική λογοτεχνία και 62 για τα διάφορα. 6. Στην κατηγορία Δοκίμια περιλαμβάνονται: λογοτεχνικά δοκίμια, μελέτες, (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, ιστορικό βιβλίο). 7. Στην κατηγορία Διάφορα περιλαμβάνονται: λευκώματα, μαγειρική, ταξίδια, μαρτυρίες, τεχνικά κ,λπ. 8. Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοιχεία είναι: ^

Δεκέμβριος 2008 Γ εν ικ ό ς π ίν α κ α ς α/α 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ Λευκό κοτσύφι, blue tree, μαύρο καράβι Στον κήπο του Επίκουρου Η κρίση Μικρή ιστορία του κόσμου Το μυστικό Επαναστάτες Η ελληνική ιδιαιτερότητα (τ.2) Εγχειρίδιο βλακείας Η συνείδηση ενός προοδευτικού Τα βήματα του Έστερναχ

ΔΟ Κ ΙΜ ΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Μίμης Ανδρουλάκης Irvin Yalom Κώστας Σημίτης Ερνστ Γκόμπριχ Μπερν Ρόντα Έρικ Χομπσμπάουμ Κορνήλιος Καστοριάδης Διονύσης Χαριτόπουλος Πωλ Κρούγκμαν Αλέκος Παπαδόπουλος

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Καστανιώτης Αγρα Πόλις Πατάκης Λιβάνης θεμέλιο Κριτική Τόπος Πόλις Εστία

Μίμης Ανδρουλάκης Irvin Yalom Κώστας Σημίτης Μπερν Ρόντα Κορνήλιος Καστοριάδης Έρικ Χομπσμπάουμ Διονύσης Χαριτόπουλος Ερνστ Γκόμπριχ Διονυσία Παπαϊωάννου Ουμπέρτο Έκο

Καστανιώτης Άγρα Πόλις Λιβάνης Κριτική θεμέλιο Τόπος Πατάκης Leader Books Α.Ε. Ελληνικά Γράμματα

Μίμης Ανδρουλάκης Irvin Yalom Ερνστ Γκόμπριχ Έρικ Χομπσμπάουμ Κορνήλιος Καστοριάδης Μπερν Ρόντα Διονύσης Χαριτόπουλος Σοφία Σπανούδη Κώστας Σημίτης Αλέκος Παπαδόπουλος

Καστανιώτης Άγρα Πατάκης θεμέλιο Κριτική Λιβάνης Τόπος Εστία Πόλις Εστία

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Λευκό κοτσύφι, blue tree, μαύρο καράβι Στον κήπο του Επίκουρου Η κρίση Το μυστικό Η ελληνική ιδιαιτερότητα (τ.2) Επαναστάτες Εγχειρίδιο βλακείας Μικρή ιστορία του κόσμου θυμωμένος κάβουρας Από το δέντρο στον λαβύρινθο

ΔΟΚΙΜΙΑ

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Λευκό κοτσύφι, blue tree, μαύρο καράβι Στον κήπο του Επίκουρου Μικρή ιστορία του κόσμου Επαναστάτες Η ελληνική ιδιαιτερότητα (τ.2) Το μυστικό Εγχειρίδιο βλακείας Γράμματα από την Πόλη Η κρίση Τα βήματα του Έστερναχ

δο κ ίμ ια

LEADER BOOKS, Αλυσίδα, 210 6466156 - ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάννινα, 26510 34911 - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα, 210 3615077 - ΕΚΦΡΑΣΗ, Ανω Γλυφάδα, 210 9603817 - ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χαλάνδρι, 210 6800644 ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Αθήνα, 210 2618156 - ΙΑΝΟΣ, Αλυσίδα, 2310 276447 - ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη, 23510 36024 - ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 22310 67276 - ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 210 3650000 - ΡΟΚΚΑΣ, Μεταμόρφωση, 210 2812946 - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ, Λιβαδειά, 22610 23136 - ΣΧΗΜΑ, Χανιά, 2810 56937 - ΠΑΠΥΡΟΣ-ΑΙΓΕΑΣ, Χίος, 22710-21550 ΑΒΑΚΙΟ, Θεσσαλονίκη, 2310-410520 - ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ, Κοζάνη, 24610-26463 -ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, Αλυσίδα, 210-3323300 - ΜΕΘΕΝΙΤΗ, Πάτρα, 2610-274147 - ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610-223688 Ο

Δεκέμβριος 2008 ΠΑ ΙΔ ΙΚΗ & ΕΦ ΗΒΙΚΗ ΛΟ ΓΟ ΤΕΧΝ ΙΑ α/α 1 2 3

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ Οι ιστορίες του Μπιντλ του βάρδου Μια φορά κι έναν καιρό στο ράδιο Θεσσαλονίκη Φρικαντέλα: Η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα. Κάλαντα από όλη την Ελλάδα 4~ 0 ψεύτης παππούς 5 0 Μικρός Πρίγκιπας 6 0 καλοκάντζαρος σώζει τον καλικάντζαρο 7 Παραμυθένια χιονούπολη με νεραϊδοπριγκίπισσες 8 Τα μυστικά του Αϊ-Βασίλη 9 Νεραϊδότοπος. Πού κρύβονται οι νεράιδες; 10 10 χριστουγεννιάτικες ιστορίες για να γελάς

Γ εν ικ ό ς Π ίν α κ α ς ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Τζ. Κ. Ρόουλινγκ Συλλογικό Ευγένιος Τριβιζάς

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Ψυχογιός Ιανός Καλέντης

Άλκη Ζέη Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Βαγγέλης Ηλιόπουλος Μάγκι Μπέιτσον Συλλογικό Cicely Μ. Barker Συλλογικό

Κέδρος Πατάκης Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός Modern Times Μεταίχμιο

ΠΑΙΔΙΚΗ & ΕΦΗΒΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Οι ιστορίες του Μπιντλ του βάρδου Μια φορά και έναν καιρό στο ράδιο Θεσσαλονίκη 0 ψεύτης παππούς Φρικαντέλα: Η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα. Κάλαντα από όλη την Ελλάδα 0 Μικρός Πρίγκιπας Παραμυθένια χιονούπολη με νεραϊδοπριγκίπισσες Τα μυστικά του Αϊ-Βασίλη 0 καλοκάντζαρος σώζει τον καλικάντζαρο Νεραϊδότοπος. Πού κρύβονται οι νεράιδες; 10 χριστουγεννιάτικες ιστορίες για να γελάς

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων Τζ. Κ. Ρόουλινγκ Συλλογικό Αλκή Ζέη Ευγένιος Τριβιζάς

Ψυχογιός Ιανός Κέδρος Καλέντης

Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Μάγκι Μπέιτσον Συλλογικό Βαγγέλης Ηλιόπουλος Cicely Μ. Barker Συλλογικό

Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός Πατάκης Modern Times Μεταίχμιο

ΠΑΙΔΙΚΗ & ΕΦΗΒΙΚΗ λ ο γο τε χ ν ία 1 Φρικαντέλα: Η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα. Κάλαντα από όλη την Ελλάδα 2 0 ψεύτης παππούς 3 Μικόμπο 4 Η σπηλιά της γοργόνας 5 Οι ιστορίες του Μπιντλ του βάρδου 6 0 Αϊ-Βασίλης στη φυλακή με τους 83 αρουραίους 7 Πρωτοχρονιάτικα και άλλα διηγήματα 8 0 δικός μας Αγιος Βασίλης 9 0 Μικρός Πρίγκιπας 10 Γιορτινά τραγούδια

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Ευγένιος Τριβιζάς

Καλέντης

Αλκή Ζέη

Κέδρος Εστία Πατάκης Ψυχογιός Ελληνικά Γράμματα Μίνωας Πατάκης Πατάκης Πατάκης

Λίτσα Ψαραύτη Τζ. Κ. Ρόουλινγκ Ευγένιος Τριβιζάς Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Βαγγέλης Ηλιόπουλος Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Β. Νίκα - Α. Μπαρδάκη

ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ, Ηράκλειο, 2810-341158 - ΠΑΙΔΕΙΑ, Αλυσίδα, 2410-284304 - ΛΕΜΟΝΙ, Αθήνα, 210-3451910 ΠΟΛΥΕΔΡΟ, Πάτρα, 2610-277342. π>

Δεκέμβριος 2008 Γενικός Πίνακας

ΔΙΑΦΟΡΑ

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ L0GIC0MIX Παιχνίδι χωρίς όρια Εμείς οι Έλληνες (τ.3) 99 γρίφοι και παιχνίδια λογικής Στην κουζίνα με την Αργυρώ Πειραματόζωα Η γη αύριο Οι φασουλήδες με το ρόπαλο

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Απόστολος Δοξιάδης... Χρήστος Σωτηρακόπουλος Συλλογικό Antonin Vergez, Ohri Yamada Αργυρώ Μπαρμπαρίγου Αρκάς Yannick Monget Federico Garcia Lorka

9 Χρώμα και μνήμες 10 Οι καλύτερες ατάκες του ελληνικού κινηματογράφου

Βασίλης Σίμος επιμέλεια: Γιώργος Σιούρτης

α/α 1 2 3 4 5 6 7 8

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Ίκαρος Τόπος ΣΚΑΪ Κονιδάρης Φερενίκη Γράμματα Οιωνός Οιωνός-ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης Οιωνός Σιούρτης

ΔΙΑΦΟΡΑ

Anιυ σ ίδ ε ς Β ίβ η ιο π ω Β ε ίω ν ~Τ 2 3 4

LOGICOMIX Παιχνίδι χωρίς όρια Εμείς οι Έλληνες (τ.3) Εμείς οι Έλληνες (τ.2) 5 Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε 6 Βλέμματα από την Ελλάδα 7 Στην κουζίνα με την Αργυρώ 8 Το βιβλίο των ελληνικών ρεκόρ

_ 9 Το κελί 10 Απόστολος Καλδάρας ά ρ τ η τ α Β ιβ Π ιο π ω Β ε ία _AVε ξLOGICOMIX

2 3 4 5

99 γρίφοι και παιχνίδια λογικής Παιχνίδι χωρίς όρια Βλέμματα από την Ελλάδα Η γη αύριο 6 Οι φασουλήδες με το ρόπαλο ~

Εμείς οι Έλληνες (τ.3)

8 Η άλλη Ελλάδα 9 Χρώμα και μνήμες 10 Οι καλύτερες ατάκες του ελληνικού κινηματογράφου

Απόστολος Δοξιάδης... Χρήστος Σωτηρακόπουλος Συλλογικό Συλλογικό Μπάρμπαρα Μπέργκερ Μόνος Ελευθερίου Αργυρώ Μπαρμπαρίγου θοδωρής Καστρινός, Τίνα Κωνσταντάτου θωμάς Κοροβίνης Νίκος Χατζηνικολάου

Ίκαρος Τόπος ΣΚΑΪ ΣΚΑΪ Καστανιώτης Μεταίχμιο Φερενίκη Διόπτρα

Απόστολος Δοξιάδης... Antonin Vergez, Ohri Yamada Χρήστος Σωτηρακόπουλος Μάνος Ελευθερίου Yannick Monget Federico Garcia Lorka

Ίκαρος Κονιδάρης Τόπος Μεταίχμιο Οιωνός Οιωνός-ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης ΣΚΑΪ Τόπος Οιωνός Σιούρτης

Ιανός Ιανός

ΔΙΑΦΟΡΑ

Συλλογικό Αρχείο K. Μεγαλοκονόμου Βασίλης Σίμος επιμέλεια: Γιώργος Σιούρτης

9. Στον πίνακα «Αλυσίδες βιβλιοπωλείων» περιλαμβάνονται: LEADER BOOKS, ΙΑΝΟΣ, ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ. Στον πίνακα «Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία» όλα τα υπόλοιπα.

του Γιώργου Ξενάριου

Ποιον βραβεύει το κοινό;

φ ε τιν ή α π ο ν ο μ ή το υ «Βρα β ε ίο υ Α ν α γ ν ω σ τώ ν » δ ικ α ί ω σ ε, δ υ σ τυ χ ώ ς , τ ις α ν τιρ ρ ή σεις π ο υ δ ια τυ π ώ ν α μ ε π ρ ιν α π ό π ε ρ ίπ ο υ έν α ν χ ρ ό νο . Τ α π ρ α γ μ α τικ ά « β ρ α β εία κοινού» τ α δίνει τ ο «κοινό» - κ α ι όλοι ξέ ρ ο υ μ ε σε π ο ια βιβλία π ά ν ε . Ο ι π ω λή σ εις α νά τ η ν ε π ικ ρ ά τ ε ια και η σ υ ν α φ ή ς κ α τα ν ά λ ω σ η μ υ θ ισ το ρ η μ ά τω ν είνα ι, δ υ σ τυ χ ώ ς , τ ο α ψ ε υ δ έ σ τε ρ ο βρ α β είο . Μ ε τ ά α π ό τ ρ ία χρ ό ν ια ισ χύος τ ο υ θ ε σμ ο ύ - κ α ι μ ε τ ά α π ό ισ ά ριθ μ ες α λ λ α γ έ ς σ το ν τ ρ ό π ο κ α τά ρ τισ η ς τ η ς β ρ α χ ε ία ς λ ίσ τ α ς - τ ο α δ ιέ ξο δ ο είνα ι δια π ισ τω μ έ ν ο : θ α β ρ α β ε ύ ο ν τα ι ε ίτ ε βι βλ ία χ α μ η λ ή ς λ ο γ ο τε χ ν ικ ή ς σ τά θ μ η ς (α φ ο ύ δ α α υ τ ά π ρ ο τιμ ά , σε μ εγ ά λα τιρ ά ζ , τ ο κοινό) ε ίτ ε βιβ λ ία π ο υ ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς τ ο υ ς έχ ει τ ο μ ε γ α λ ύ τερ ο σόι (ή τ η σ φ ο δ ρ ό τε ρ η ε π ιθ υ μ ία ν α κ α τα κ τή σ ε ι τ ο έπ α θ λ ο ) ε ίτ ε βιβλία π ο υ ο ε κ δ ό τη ς το υ ς θ α έχ ει κάνει τη μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η κ ιν η το π ο ίη σ η . Τ έ το ια ό μ ω ς β ρ α β εία , π ο υ η τε λ ικ ή έκβ α σ ή το υ ς κ ρ ίν ε τα ι α π ό τ ο ν α ρ ιθ μ ό τ ω ν τε λ ικ ώ ς α π ο σ τα λ έ ν τω ν SMS, δ εν θα κ α το ρ θ ώ σ ο υ ν π ο τ έ ν α α π ο κ τ ή σ ο υ ν τ ο α π α ρ α ίτ η τ ο γ ια τ η ν επ ιβ ίω σ ή το υ ς , π ρ α γ μ α τικ ό και σ υ μ β ο λ ικ ό , κ ύ ρος. Και μ ια ς ο λ ό γ ο ς π ε ρ ί β ρ α β είω ν και ε κ θ έ σ ε ω ν : Ο γ ρ ά φ ω ν δ εν α ν ή κ ει σ το υ ς βλο σ υ ρ ο ύ ς μ η δ εν ισ τές , ο ύ τ ε σ το υ ς α ν α ίτ ιο υ ς ε π α ν α σ τά τε ς π ο υ π ισ τε ύ ο υ ν ό τι ε κ θ έσ εις και β ρ α β εία είνα ι π ε ρ ιτ τ ά , ό τι η λ ο γ ο τε χ ν ία γ ρ ά φ ε τ α ι π ε ρ ίπ ο υ ε ν κ εν ώ κ.λπ . Κά θε ά λλ ο : θ ε σ μ ο ί ό π ω ς οι εκ θ έσ εις, ε φ ό σ ον είνα ι ε π ιτυ χ ε ίς , σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τη δ η μ ιο υ ρ γ ία μ ια ς δ υ ν α μ ικ ή ς το υ λ ο γ ο τ ε χ ν ικ ο ύ σ υ σ τή μ α το ς , σ υ ν τε ίν ο υ ν

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

σ τη ν ε ξω σ τρ έ φ ε ιά τ ο υ και δ ιευ ρ ύ ν ο υ ν τ ο λ ο γ ο τε χ ν ικ ό π εδ ίο . Β ρέθηκα π ρ ό σ φ α τα , κ α τό π ιν π ρ ο σ κλήσ εω ς τ ο υ Β ρ ετα ν ικ ο ύ Σ υ μ β ο υ λίου , σ τη ν Έ κθεσ η Π α ιδικού Βιβλίου π ο υ δ ιορ γα νώ νει τ ο ΕΚΕΒΙ σ τις εγ κ α τα σ τά σ ε ις τ η ς H ellexpo σ τη ν Α θήνα . Ή τ α ν μια ά ρ τια ο ρ γ α νω μ έν η έκθεσ η, με μεγ ά λη π ρ ο σ έλ ευ σ η κοινού, π ο υ έσ φ υ ζ ε α π ό ζω ή . Μ ια τ έ τ ο ια έκθεσ η όχι μόνο σ υμβ ά λλει σ τη ν εξω σ τρ έ φ ε ια τ η ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς α λλ ά δ η μ ιο υ ρ γεί, π ρ ο φ α ν ώ ς , κι έν α μ ελ λ ο ν τικό υ π έ δ α φ ο ς π ρ ο ς κ α λ λ ιέρ γ εια τ η ς λ ο γ ο τε χ ν ικ ή ς α φ ή γ η σ η ς. Ό σ ο γ ια τ η Δ ιεθνή Έ κθεσ η Βιβλίου Θ εσ σ α λονίκης, τ η ν ο π ο ία δεν έχ ω επ ισ κ εφ θ εί, π λ η ρ ο φ ο ρ ο ύ μ α ι ό τι είναι επ ίσ η ς κα λ ά ορ γ α νω μ έν η και με σ ύγ χ ρονη α ν τίλ η ψ η . Εκείνο π ο υ θ α π ρ έ π ει ο π ω σ δ ή π ο τε ν α α λ λ ά ξει είναι ο τό π ο ς δ ιεξα γ ω γ ή ς τ η ς , κ α θ ώ ς τ ο ν τό π ιο σ το ιχ είο δ εν φ α ίν ε τα ι ν α π ρ ο σ ελ κ ύ ετα ι α π ό α υ τή ν . Η μ ε τα φ ο ρ ά τ η ς σ τη ν Αθήνα , ε κ τό ς τ ω ν ά λλω ν, θα μ είω ν ε σ η μ α ν τικ ά και τ ο κ ό σ το ς τη ς . Ό π ω ς και ν α έχει, οι σ ύγχ ρονες α π α ι τή σ εις τ ο υ βιβλίου έχ ο υ ν σ η μ α ν τικ ά α λλ ά ξει. Ο ι εν έρ γ ειες τ ω ν σ υ ν τε λ ε σ τώ ν π ο υ δ ρουν σ το εσ ω τερ ικ ό το υ λ ο γ ο τεχ ν ικ ο ύ σ υ σ τή μ α το ς θ α π ρ έπ ει ν α κ α τα τε ίν ο υ ν σ τη ν κά λ υ ψ η , με ν έ ο υ ς τρ ό π ο υ ς , α υ τώ ν τ ω ν ν έω ν α ν α γ κ ώ ν . Τα «φ εσ τιβ ά λ » βιβλίου τ ω ν δ ε κ α ε τιώ ν '7 0 και '8 0 δ εν α ν τα π ο κ ρ ίν ο ν τα ι π ια σ τις σ ύ γ χ ρ ο ν ες α π α ιτή σ εις . Η Ε τα ιρ εία Σ υ γ γ ρ α φ έω ν , σε σ ύ ν το μ ο χ ρονικό δ ιά σ τη μ α , θ α είναι σε θέση ν α κ α τα θ έσ ει ολ ο κ λ η ρ ω μ έν η και ε π ε ξ ε ρ γα σ μ έν η π ρ ό τα σ η γ ια β ρ α χ υ π ρ ό θ ε σμη και μ εσ ο π ρ ό θ εσ μ η σ χ ετικ ή δράση. ■

Προτάσεις βιβλίων που ξεχωρίζουν! Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΠΑΡΤΙΖΑΝΟΥ

Η ΠΕΤΡΑ ΤΗΣ ΥΠΟΜΟΝΗΣ

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

Κρις, ένας μοναχικός σαραντάρης, παγιδευμένος σε ένα γάμο ι)ρίς έρωτα, προσκαλεί μια πόρνη στο αυτοκίνητό του. Η Ρόζα, μια πανέμορφη Γιουγκοσλάβα, άρτι αφιχθείσα στο Λονδίνο, ίόρη ενός από τους παρτιζάνους >υΤίτο, δέχεται την πρότασή του. τα τους επόμενους μήνες η Ρόζα θα λέει στον Κρις ιστορίες από το παρελθόν της. Το ψέμα, η ιστορία, η πραγματικότητα ογυμνώνουν τιςψυχές, κι ο έρωτας, ιθύς σαν υπόγειος καταστροφικός σεισμός, τινάζει αυτούς τουςδύο ανθρώπους στον αέρα!

Υπάρχει μια πέτρα μαγική, στην οποία εμπιστεύεσαι όλα σου τα βάσανα, τους πόνους, τις πίκρες... Τήςλες ό,τι δεν τολμάς ν’ αποκαλύψεις σε κανέναν κι εκείνη ακούει, απορροφά σαν σφουγγάρι όλες σου τις λέξεις και όλα σου τα μυστικά μέχρι που μια μέρα σκάει, εκρήγνυται. Κι εκείνη τη μέρα λυτρώνεσαι.

Ο Μπιλ και η σύζυγός του, Μπέκα, μετακομίζουν με την κόρη τους στην πολύβουη Σαγκάη, την πόλη των μεγάλων ευκαιριών και των μεγάλων πειρασμών. Όταν η Μπέκα αναγκάζεται να γυρίσει στο Λονδίνο, ο Μπιλ καταφεύγει στην αγκαλιά της Τζιν Τζιν. Αλλά μπορεί να της δώσει την αγάπη που της αξίζει και ταυτόχρονα να αγαπάει και την Μπέκα, που είναι η αγαπημένη του γυναίκα και καλύτερή του φίλη;

0 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ί ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ 9-14/2. ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙΤΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΣΤΟ: :p://www.psichogios.gr/events.asp

ΒΡΑΒΕΙΟ G0NC0URT 2008

Ένα διαμάντι της παγκόσμιας λογοτεχνίας!

Λένινγκραντ, 1941.0 Λεβ, ένας πανέξυπνος νεαρός πυροσβέστης, συλλαμβάνεται κατά λάθος και οδηγείται στη φυλακή, όπου μοιράζεται το κελί του με τον Κόλια, ένα λιποτάκτη του Κόκκινου Στρατού. Μια απίστευτη περιπέτεια, όπου εμπλέκονται μια ντουζίνα αυγά, επικίνδυνοι ναζί, όμορφες κοπέλες, ατρόμητοι παρτιζάνοι και μια γυναίκα-φωτιά.

Ενα μυθιστόρημα για τα διλήμματα της σύγχρονης ζωής.

Από την πώληση κάθε αντιτύπου 0,50 € διοτίθεντοι για την υποστήριξη του έρ γου του Ελληνικού Συμβουλίου γιο τους Πρόσφυγες.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΤΟΥΜΠΕΣΤΣΕΛΕΡ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΜΟΝΟΣ ΜΕ ΤΟΓΙΟ ΜΟΥ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΕ 26 ΧΩΡΕΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΕ ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

(ύ[ DVD Σέξι ξέφτι Κώστας Μποτόπουλος

Anthony Giddens

mem Μετά τον , Τρίτο Δρομο

Anthony Giddens

Μετά τον Τρίτο Δρόμο: «Η σειρά σας, κύριε Μ ττράου ν» Μετάφραση: Αριστοτελεία Πελώνη Εκδόσεις Πόλις, 2008 Σελ. 339, Τιμή 20,00 ευρώ

2 4

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

δ η μ ο κ ρ α τία είναι σα ν τ ο σ εξ. Ό τ α ν είναι καλά, είναι π ο λ ύ καλό. Α λλά α κό μ α κι ό τα ν εί ναι κακό, είναι α ρ κ ε τ ά καλό. Δ εν τ ο λ έ ω εγ ώ , α λλ ά ο γ ν ω σ τό ς β ρ ετα ν ό ς γ κ ο υ ρ ο ύ Α ν το ν ι Γ κίντενς σ το τε λ ε υ τα ίο βιβλίο το υ , π ο υ βρίθει τέ το ιω ν α νεκ δ ό τω ν . Το π ρ ό β λ η μ α είναι ότι α κό μ α και τ ο σ ε ξ μ π ο ρ είς να τ ο β α ρ ε θ είς, α ν γίνει τ ο α ν τ ίθ ε το τ ο υ σ έξι. Και δ εν υ π ά ρ χει τ ίπ ο τ α λ ιγ ό τερ ο σ έξι σ τη σ ύγχρονη π ο λ ιτικ ή α π ό τ η ν εφ εύ ρ εσ η ν έω ν «δρόμων», ιδίω ς δε, ε ν τό ς τη ς Α ρ ισ τερ ό ς, α π ό τ η διαρκή ε π α ν ε φ εύ ρεση το υ «Τρίτου Δ ρόμ ου». Το τ ε λ ε υ τα ίο βιβλίο τ ο υ Γκίντενς λ έ γ ε τα ι Μ ε τ ά το ν Τρίτο Δρόμ ο (έσ τω κι α ν α υ τό ς εί ναι ο τ ίτλ ο ς π ο υ τ ο υ έδ ω σ ε ο έλληνα ς εκ δ ό τη ς). Ενδιαφ έρον θ έμα , κα λά επ ικο ινω νιακά α ντα ν α κλ α σ τικ ά , ελά χ ισ τη π ρ α γ μ α τι κή σ κέψ η : τ α χ α ρ α κτη ρ ισ τικ ά τ ο υ Γκίν τεν ς -σ υ γγ ρ α φ έα δ εν είναι τυ χ α ίο ό τι βρ ήκα ν τ έ τ ο ια α π ή χη σ η σ το ν Μ π λερ π ο λιτικ ό , τ ο υ ο π ο ίο υ τ ο δ ρόμο π ρ ο ε τοίμ ασ α ν. Ο ύ τ ε είναι τυ χ α ίο ό τι μ ε γ ά λ ο μέρο ς το υ βιβλίου α φ ιερ ώ ν ετα ι σ τη ν κυ βερνη τική διαδρομή τω ν «Ν έω ν Εργατικώ ν» μέχρι τη ν α νά λη ψ η τ η ς εξο υ σ ία ς α π ό το ν Γκό ρντο ν Μ π ρ ά ουν, το ν ο π ο ίο ν ο υ θ ε τε ί («Η σειρά σας, κ ύ ριε Μ π ράο υ ν» ) α λλά και π ρ ο κ α τα λ α μ βάνει (εμ φ α ν ίζο ν τα ς το ν , π ριν α κόμα α να λάβει π ρω θ υ π ο υ ργό ς, μ εγα λύ τερ ο υ π έρ μ α χο το υ Τ ρίτο υ Δ ρό μ ο υ κι α π ό το ν Μ π λερ ). Δ εν α νή κ ω σε εκείνους π ο υ α π α ξιώ ν ο υ ν συνολικά τ ο έργο τ ω ν κυβερνή σ εω ν Μ π λ ε ρ - τ ο α ν τί θ ε το . Σ υ μ φ ω ν ώ με τ ο φ ίλ ο μου το ν Μ π ε γ λ ίτη (σ το ν π ρό λο γο τ ο υ εν λόγω βιβλίου) ό τι οι «Νέοι Εργατικοί» ήρθα ν σ τη ν εξο υ σ ία μ ε σχέδιο και σ τό χ ο υ ς

(όχι όμω ς «όραμα», α ς εγκ α τα λ είψ ο υ μ ε τ η λ έξη , ιδίω ς γ ια εκείνους π ο υ τη ν ξ έ φ τισ α ν με τις π ρ ά ξεις το υ ς ). Θ εω ρ ώ α π ό ενδια φ έρ ουσ ες έω ς σ ημα ν τικ ές π ο λ λ ές μετα ρ ρ υ θ μ ισ τικ ές το υ ς π ρ ο σ π ά θειες. Δ εν έχ ω κανένα π ρ όβ λημα ν α σ υμφ ω νήσ ω με το ν Γκίντενς σ το ν τονισ μό τ η ς οικονομικής α π ο τελ εσ μ α τικ ό τ η τα ς (αν και σε π ήλινα πόδια, ό π ω ς φ α ίν ετα ι ν α α να δεικνύει η σημε ρινή κρίση), τη ς π ροόδου σ τη ν Υγεία και τη ν Π α ιδεία (αν και ο ίδιος ο σ υγ γ ρ α φ έα ς θ α τ η ν ήθελε μ εγ α λύ τερ η και π ιο ολοκληρω μένη), τω ν «σ υν τα γ μ α τι κών» α λλα γώ ν (α υ το ν ο μ ία Σ κ ω τία ς, Ιρλανδίας, εκδη μ ο κ ρ α τισ μ ό ς Β ουλής τ ω ν Λόρδω ν, α ρχή α π οκέν τρ ω σ ης), τη ς έν τα ξη ς τη ς π εριβ α λ λ ο ν τικ ή ς μέρι μνας σ τη ν α τ ζ έ ν τ α (αν και, σ τη ν αρχή το υ λ ά χισ το ν , σ το ν π ά το τη ς , ό π ω ς α π ο κ α λ ύ π τει ο Γκίντενς), τη ς α κτι βι ο τικ ή ς ε ξω τερ ικ ή ς π ο λ ιτικ ή ς (αν και, π ρ ο ς θεού, όχι επ ειδή υ π ο σ τή ρ ιξε τις «επ εμβ άσ εις με α νθ ρ ω π ισ τικ ο ύ ς σ τό χουφ)), τη ς συμβολής σ τη διαμόρφ ω ση τω ν Σ τό χ ω ν τ η ς Λ ισ αβόνας και το υ ευ ρ ω -σ τρ α το ύ (αν και, ό π ω ς σ ω σ τά δ ιαπ ισ τώ νει ο σ υγγρα φ έα ς, ο Μ π λερ και η κυβέρνησ ή τ ο υ π ερ ισ σ ότερ ο α π έφ υ γ α ν π α ρ ά επ η ρ έα σ α ν τη ν Ευ ρ ω π α ϊκή Ένωση). Θ α π ρ ό σ θ ετα τη ν α υ θ εν τικ ή ν εα ν ικ ό τη τα , α λλ ά και τη ν εγ κ α τά λ ειψ η τ η ς ουσ ίας σ το βω μό τη ς επ ικοινω νίας, τη ν ηθική έκ π τω σ η , τις σ υ ν τρ ο φ ικ ές σ φ α γές, το ν δουλικό φ ιλοα μερικανισ μό -σ το ιχ εία π ο υ ο συγ γ ρ α φ έα ς ξεπ ερ ν ά με μεγά λη άνεση. Μ ε α κό μ α μ εγ α λύ τερ η π ν ευ μ α τικ ή νω χ έλεια σ το ιχ ειο θ ετείτα ι σ το βιβλίο ο ορισμός το υ «Τρίτου Δ ρόμου» ω ς «μιας ν έα ς π ο λ ιτικ ή ς α ντίλ ηψ ης, π λούσ ιας σε π ο λ ιτικ ό π ερ ιεχόμενο». Π λούσια,

π ρ ά γ μ α τι, τ α π α ρ α δ είγ μ α τα , α λλ ά πά σ ες κ ο ιν ο το π ίες σ τη θ εω ρ η τικ ή α νά λυ σ η : α π ό τ ο -κ ο ιν ω ν ικ ά δίκαιο, α σ φ α λ ώ ς - «συμβόλαιο γ ια τ ο μέλλον», τ ο «σύνθημα τ η ς ευθύνης», τ η « δ η μ ο κρ α τία τ η ς διαβούλευσης», τ η ν ε π ιθ υ μ ία ν α τε θ ο ύ ν « το κ ρ ά το ς και η α γο ρ ά σ τη ν υ π η ρ εσ ία τ ο υ λαού», ω ς τ η «θε τικ ή π ρόνοια» (λες και θ α μ π ο ρο ύ σ ε μια σοσιαλδη μο κ ρ α τικ ή κυβέρνη σ η ν α π ρονοήσ ει α ρ ν η τικ ά ), τ ο «σ υντα ίριασ μα δ ικ α ιω μ ά τω ν και υπ ο χρεώ σ εω ν» , τ η ν « τερ ά σ τια αλλα γή» π ο υ έ φ ε ρ ε σ τη ν π ο λ ιτικ ή η 11 η Σ ε π τέ μ β ρ η . Π ό σ ες έ το ιμ ε ς α λλ ά ε λ ά χ ισ τα ω φ έλ ιμ ες σ υ ν τα γ έ ς : α π ό τ ο τ ρ ίπ τ υ χ ο «μά χη ιδεώ ν, σ τρ α τη γ ική ς , τα κ τικ ή ς » γ ια τη ν κ α τά κ τη σ η τ η ς εκ λογική ς ν ίκη ς ώ ς το ν καθορισ μό τ ω ν τρ ιώ ν α ρ χώ ν τ η ς «σημερινής κεν τρ ο α ρ ισ τερ ά ς» : α σ φ ά λ ε ια -τα υ τό τ η τα -π ο ικ ιλ ο μ ο ρ φ ία (αν σ α ς λ είπ ει η «Αριστερά» α π ό α υ τό τ ο συνδυα σμό, μ ά λλο ν δικό σ α ς τ ο λάθ ο ς) και τ ω ν τρ ιώ ν βά σ εω ν τ η ς « κεν τρ ο α ρ ισ τερ ή ς διακυβέρνησ ης»: ο ικο νο μ ία -π ο λιτικό κέ ν τρ ο - δημόσιες υ π η ρεσ ίες (π άλι κ ά τι σα ς λείπ ει, τ ο ξ έρ ω ). Ο Γ κ ίντενς π α ίζε ι π ιο π ο λ ύ με τ ις λ έ ξε ις π α ρ ά β α σ α ν ίζετα ι μ ε τ ις έννο ιες: π ρ ο τρ έ π ε ι τη ν κ εν τρ ο α ρ ισ τερ ά ν α « εγ κ α τα λ είψ ει τ ο ν ό ρ ο σ υ ν τα ξιούχος» (π ρ ο φ α ν ώ ς γ ια ν α μη ν α ν α γ κ ά ζ ε τα ι τ ο κ ρ ά το ς ν α δίνει σ υ ν τά ξεις), π α λε ύ ει ν α μ α ς π είσει ό τι οι «δημόσιες υ π ηρεσίες» μ π ο ρ ε ί κ ά λλισ τα ν α εί ναι (το μ α ν τέ ψ α τε ) ιδιω τικές, θ εω ρ εί π εισ τή ρ ιο τη ς σ ο σ ια λδη μ ο κρα τική ς σ τρ ο φ ή ς τ ο υ Μ π λ ε ρ τ ο ό τι και ο σημ ερινό ς η γ έ τη ς τ ω ν Σ υ ν τη ρ η τικ ώ ν Κάμερον τη ν υιο θ έτη σ ε, α γω νιά με π ο ιο τρ ό π ο ο Μ π ρ ά ου ν θ α δημιουργήσ ει « π ρω το σ έλιδ α μ ε τ ο ΕΣΥ» (η π ρ ό τα σ ή το υ : ν α ε ξα γ γ είλ ει μια «Δ ια κή ρυ ξη Α νε ξα ρτησ ία ς» ). Τέλος, γ ια γκο υ ρ ο ύ , α π ο δ εικ ν ύ ετα ι κ α κός π ρ ο φ ή τη ς : τά σ σ ε τα ι α να φ α ν δ ό ν υ π έ ρ τ ω ν hedge funds (β έβ α ια έ γ ρ α φ ε π ρ ιν α π ό τ η ν ο ικο νο μική κρίση), εν ώ π ρ ο β λ έπ ει και νίκη τ η ς Χίλαρι σ τις α μ ερ ικα νικές εκλο γές. Δ εν υ π ά ρ χει α μ φ ιβ ο λία ό τι τ ο βιβλίο δ ια β ά ζε τα ι ευ χ ά ρ ισ τα . Ό σ ο ευ χ ά ρ ισ τα δίνει και τ η ν ε ν τ ύ π ω σ η ό τι γ ρ ά φ η κ ε : σε δ ιά φ ο ρ α α ε ρ ο π λ ά ν α , κ α θ ' οδόν π ρ ο ς δ ιεθ νείς σ υ ν α ντή σ εις η γ ε τώ ν , μ ε το ν κ ο σ μ ο π ο λ ίτη σ υ γ γ ρ α φ έ α ν α ε ξ η γ ε ί σ υ γχ ρ ό νω ς το ν κόσμο σ το δ ιπ λ α ν ό το υ , ν α π ίνει τ η σ α μ π ά νια το υ και ν α β λ έπ ε ι και κ α μ ιά π ν ε υ μ α τώ δ η τ α ι ν ία σ το ν υ π ο λ ο γ ισ τή το υ . Τ ο υ λ ά χισ το ν κ α τα λ ά βα μ ε γ ια τ ί σ τη Γα λλία τ η ν ε ίπ α ν «Α ρισ τερά -χα βιάρι». ■

Julio Cortazar

ΑξΟΛΟΤΛ Στη συλλογή αυτή περιλαμβάνονται δεκαεννέα διηγήματα, που έγραψε ο Κορτάσαρ σε όλη τη διάρκεια της ζωής του και αντικατοπτρίζουν διαφορετικές δημιουργικές εποχές του Αργεντινού συγγραφέα που ήθελε να ταυτίσει τη ζωή με την ποίηση και την επανάσταση. Δεκαεννέα ιστορίες που μας παρα σύρουν όπως ακριβώς συμβαίνει στα όνειρα, όπου πραγματικό και εξωπραγματικό συγχέονται χωρίς να αντιφάσκουν.

ΠΑΠΥΡΟΣ

w w w .p a p y ro s o n lin e .g r

Μικρό σχόλιο σε μια μεγάλη έρευνα Πέτρος Κυπριω τέλης

τ ο π ερ ιο δ ικ ό Ταχυ δρό μ ο ς - έ ν θ ε τ ο σ τα Ν έ α , 3 .1 .2 0 0 9 - δη μ ο σ ιε ύ τη κ ε η έ ρ ε υ ν α μ ε τ ίτ λ ο « Ε ξή ντα σ υ γ γ ρ α φ ε ίς δ ια λ έ γ ο υ ν τ α 10 0 βιβλία π ο υ σ η μ ά δ εψ α ν τ η ζω ή το υ ς » . Ο σ τό χ ο ς τ ο υ ε γ χ ε ιρ ή μ α το ς ή τα ν «να σ υ γ κ ε ν τρ ω θ ο ύ ν τ α 10 0 βι βλία π ο υ έ χ ο υ ν ε π η ρ εά σ ει και α γ α π η θ ε ί π ερ ισ σ ό τε ρ ο σ το ν κό σ μ ο α π ό γ ε ν ν ή σ ε ω ς τ η ς γ ρ α φ ή ς έ ω ς και σ ή μ ερ α , α ν ε ξ α ρ τ ή τ ω ς π ε ρ ιε χ ο μ έ ν ο υ , κ α τη γ ο ρ ία ς και έ τ ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ ή ς» . Κ ά θε σ υ γ γ ρ α φ έ α ς π ρ ό τε ιν ε έν α π ρ ο σ ω π ικ ό to p -1 0 , ό π ο υ τ ο π ρ ώ τ ο βι βλίο τ η ς λ ίσ τα ς βα θ μ ο λ ο γ ή θ η κ ε μ ε 10, τ ο δ ε ύ τε ρ ο μ ε 9 β α θ μ ο ύ ς κ.ο .κ.

Τ α π ρ ώ τ α 22 βιβλία είνα ι κ α τ ά σ ει ρ ά ν: Κ α β ά φ η ς (Π ο ιή μ α τα ), Κ ά φ κα (Δίκη), Π ρ ο υ σ τ (Α ν α ζ η τώ ν τα ς τ ο ν χ α μ ένο χ ρ ό ν ο ), Ό μ η ρ ο ς (Ο δ ύ σ σ εια ), Κ ά φ κ α ( Μ ε τ α μ ό ρ φ ω σ η ), Ό μ η ρ ο ς (Ιλιά δ α ), Τ ζό υ ς (Ο δ ο σ σ έ α ς ), Σ ο φ ο κλ ή ς (Ο ιδ ίπ ο υ ς τύ ρ α ν ν ο ς ), Σ α ίξπ η ρ (Αμ λετ), Μ έ λ β ιλ (Μ όμ πι Ν τικ ), Θ ε ρ β ά ν τ ε ς (Δον Κ ιχ ώ τη ς ), Κ ό ν ρ α ν τ (Η κ α ρ δ ιά τ ο υ σ κό το υ ς ), Ν τίκ ε ν ς (Μ εγ ά λ ες π ρ ο σ δ ο κ ίες ), Α λ εξά ν δ ρ ο υ (Το κ ιβ ώ τιο ), Ν το σ το γ ιέφ κ σ ι (Η λίθιος), Φ λ ω μ π έρ (Μ α ν τά μ Μ π ο β α ρ ύ ), Σ ά λ ιν τ ζ ε ρ (Ο φ ύ λ α κ α ς σ τη σ ίκ α λη ), Ο υ γ κ ό (Οι ά θ λιο ι), Ν το σ το γ ιέφ σ κ ι (Ο ι δα ιμ ονι σ μ ένοι), Σ τ α ν τ ά λ (Το μ ο ν α σ τή ρ ι τ η ς Π ά ρ μ α ς ), Ν το σ το γ ιέ φ σ κ ι (Α δ ελ φ ο ί Κ α ρ α μ α ζό φ ).

Απορίες και ερωτηματικά Π ώ ς σ α ς φ α ίν ε τα ι τ ο «δείγμα»; Λ εί π ο υ ν οι δ ικ ο ί σ α ς α γ α π η μ έν ο ι σ υγ γ ρ α φ ε ίς π ο υ σ α ς «σ ημά δεψ αν»; Μ η ν α ν η σ υ χ είτε. Μ π ο ρ ε ί ν α είνα ι σ το υ ς υ π ό λ ο ιπ ο υ ς 78 τ η ς λ ίσ τα ς . Π α ρ ό τι μ ε τα φ έ ρ ο υ μ ε α π ο σ π α σ μ α τ ικ ά και ελ λ ιπ ή σ το ιχ εία , π ρ ο σ ω π ικ ά π ισ τε ύ ω ό τι η έρ ευ ν α -α κ ό μ η και με τ α α ρ ν η τικ ά τ η ς , ό π ω ς η α π ο υ σ ία σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν α π ό τ ο ν Α ρ ισ το φ ά ν η έω ς τ ο ν Β ά ρναλη και βιβλίω ν α π ό το ν Μ ικ ρ ό π ρ ίγ κ ιπ α έ ω ς τ ο Ά κ ο υ α ν θ ρ ω π ά κ ο ΐ, π α ρ ο υ σ ιά ζει π ο λ λ α π λ ό εν δ ια φ έρ ο ν . Και σ τα σ ο β α ρ ά α ν τ η ν ε ξ ε τ ά σει κ ά π ο ιο ς και μ ό ν ο ν « λ ο ξές μ α τιές » α ν τ η ς ρ ίξει - ό π ω ς , σ ή μ ερ α , εγ ώ . Για τ ο ν θ ρ ία μ β ο -έκ π λ η ξη τ ο υ Κ. Π. Κ α β ά φ η ν ο μ ίζω ό τι θ α υ π ά ρ ξο υ ν α ντιρ ρ ή σ εις . Η δική μο υ : π ώ ς , α φ ο ύ τ ο 97% τ ω ν θ ρ ια μ β ε υ τώ ν - ν ικ η τώ ν τ ο ν έχει φ ά ει με τ ο κ ο υ τά λι, τ α τ ε λ ε υ -

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

MISHA GLENNY

τ α ία 30-4 0 χ ρ ό ν ια δ εν β γ ή κ ε έ ν α ς έ λ λ η ν α ς ττε ζ ο γ ρ ά φ ο ς - όχι π ο ιη τ ή ς - π ο υ ν α θ υ μ ί ζει έ σ τω και τ ο ν υ χά κ ι το υ μ ε γ ά λ ο υ Α λ ε ξα ν δ ρ ιν ο ύ ; Για τ ο ν Ν το σ το γ ιέ φ σ κ ι κ α μ ιά α ν τίρ ρ η σ η , γ ια τ ο ν Κ ά φ κ α κ ά π ο ιε ς υ π ο ψ ίες . Για τ η λ α τ ρ ε ία π ρ ο ς τ η ν Ο δ ύ σ σ ε ια (Ο μ ή ρου) και τ ο ν Ο δ υ σ σ έ α (Τζό υ ς) μό νο μια π ρ ό τα σ η : ν α δ ιο ρ γα νώ σ ει τ ο ΕΚΕΒΙ ή ό π ο ιο ς ά λλ ο ς ψ ο ρ έ α ς δ ύ ο σ χ ε τικ έ ς η μ ερ ί δ ες ό π ο υ σ τη ν π ρ ώ τη ο Δ η μ ή τρ η ς Μ α ρ ω ν ίτ η ς και σ τη δ ε ύ τε ρ η έν α ς ειδ ικό ς μ ε λ ε τη τ ή ς τ ο υ Τ ζό υ ς θ α ε ξ ε τά σ ο υ ν ε φ ό λ η ς τ η ς ύ λ η ς όσ ο υ ς « ψ ήφ ισ α ν» μ ε τό σ ο φ α ν α τ ι σ μό Ό μ η ρ ο και Τ ζό υ ς. Α ν η βα θ μ ο λ ο γ ία το υ ς είνα ι υ ψ η λ ή , τ ό τ ε ε γ ώ θ α π ισ τέ ψ ω σ τη ν ειλικ ρ ίν ειά το υ ς . Το Κ ιβ ώ τιο το υ Α ρη Α λ εξά ν δ ρ ο υ κ α λ ύ τε ρ α ν α μην τ ο « α νο ίξο υ μ ε» σ ή μ ερα . Ίσ ω ς μ ε τ ά α π ό μ ερ ικά χ ρό νια . Π ά ν τω ς , π α ρ ά τ ις ε π ιφ υ λ ά ξε ις , τ α σ υ γχ α ρ η τή ρ ιά μ ο υ σε ό λ ο υ ς τ ο υ ς σ υ ν τε λ ε σ τέ ς τ η ς έρ ευ ν α ς. Τη θ ε ω ρ ώ σ π ο υ δ α ίο ισ το ρικό ν το κ ο υ μ έ ν το και σ υ ν α ρ π α σ τικ ό α ν ά γ ν ω σμα. Κι α ν α ξιω θ ώ ο Θ ε ό ς ν α μ ο υ χ αρίσ ει α κό μ η μ ερ ικά χ ρ ό ν ια ζω ή ς και κ ά π ο ια σ υ μ μ ετο χ ή σε α νά λ ο γ η έρ ευ ν α , ειλικρινά , το υ ς 10 β α θ μ ο ύ ς θ α τ ο υ ς δ ώ σ ω σ τη ν «ιδανική βιβλιο θ ή κη » π ο υ , α κρ ο θ ιγ ώ ς , π α ρ ουσ ιάσ α με, το υ ς 9 σ τη Ζ ω ή ε ν τά φ ου το υ Μ υ ρ ιβ ή λ η , το υ ς 8 σ το έρ γ ο τ ο υ Α γ γ έλ ο υ Τ ερ ζά κ η , τ ο υ ς 7 σε κ ά π ο ια βιβλία το υ Α ο υ ν τέμ η . Κι α ς ξέ ρ ω - τ ο έ χ ο υ ν γ ρ ά ψ ε ι- δ εν τ ρ έ φ ο υ ν κα μ ιά ε κ τίμ η σ η γ ια τ ο υ ς τρ ε ις α γ α π η μ έν ο υ ς μ ο υ σ υ γ γ ρ α φ ε ίς , α ν τίσ το ιχ α , ο Β α γ γ έλ η ς Χ α τζη β α σ ιλ είο υ , η Α γ γ έλ α Κασ τρ ιν ά κ η και ο Π έ τρ ο ς Τ α τσ ό π ο υ λ ο ς . ■

Το τα ξ ίδ ι του Μ ίσ α Γ κ λ έ ν ι σ το ν κόσ μ ο του ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο υ εγ κ λ ή μ α το ς κ ρ ά τη σ ε τρ ία χρ όνια . Ο Γ κ λ έ ν ι, ο λ ο κ λ ή ρ ω σ ε μ ια επ ικ ίν δ υ ν η έ ρ ε υ ν α σ τη ν σ κ ο τε ιν ή π λ ευ ρ ά της π αγκοσ μ ιοπ οίησ ης κ α τα γ ρ ά φ ο ν τα ς γ λ α φ υ ρ ά π ε ρ ισ τα τικ ά εγ κ λ η μ α τι κ ώ ν δ ρ α σ τη ρ ιο τή τω ν από τη Ρ ω σ ία κ α ι τα Β α λκ ά ν ια ω ς το Ντουμπάι, την Ιαπ ω νία, τον Κ α ν α δ ά κ α ι τη Β ρ α ζ ιλία . Ν α ρ κ ω τικ ά , π ορ νεία , η λ ε κ τρ ο ν ικ ό έγκλημα, δια κίνησ η όπ λω ν και πλασ τώ ν π ρ ο ϊό ν τω ν , εκβια σ μ οί, π αράνομ η ερ γ ασ ία. «Πρέπει να θεω ρ η θ εί ένα από τα σπουδαιότερα μη λο γ οτεχ νικά έρ γα της εποχής μας. Όποιος έ χ ει έσ τω και το παραμικρό εν δ ια φ έρ ο ν για το πώς πραγματικά λε ιτο υ ρ γ εί ο κόσμος πρέπει

0 Πέτρος Κυπριωτέλης είναι δημοσιογράφος και εκδότης.

ΠΑΠΥΡΟΣ

www.papjTOSonline.gr

ΔΙΑΒΑΖΩ Α Ρ Θ Ρ Α

Περί «σιωπής των διανοουμένων» Του Κώστα Κατσουλάρη

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Δ ε κ έ μ β ρ η ς π ο υ μ α ς π έρ α σ ε, έ τσ ι ό π ω ς σ η μ α δ ε ύ τη κ ε α π ό τ α « γ εγ ο ν ό τα » ή τ η ν « ε ξέ γ ερ σ η τ ω ν νέω ν» - η γ λώ σ σ α , βέ β α ια , δ εν είνα ι ο υ δ έ τ ε ρ η - υ π ή ρ ξ ε μ ε τ α ξ ύ ά λλ ω ν μ ια σ κλη ρή δ ο κιμ α σ ία γ ια τ η ν κ ρ ιτικ ή ε τ ο ιμ ό τ η τ α τ η ς ε λ λ η ν ικ ή ς δ ια ν ό η σ η ς ν α κ α τα ν ο ή σ ει, ν α ερ μ η ν εύ σει, ν α α να λ ύ σ ει τ η ν κ ο ινω νική π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ν α οδ η γή σ ει τ η σ υ ζ ή τη σ η - ω ς ε ίθ ισ τα ι ν α λ έ μ ε - π α ρ α κ ά τω . Ση κώ ν ει β έ β α ια π ο λ λ ή σ υ ζ ή τη σ η γ ια τ ο π ο ιο ι και υ π ό π ο ιε ς π ρ ο ϋ π ο θ έσ εις α ν α λ α μ β ά ν ο υ ν σε τ έ τ ο ιε ς σ υ ν θ ή κ ες τ ο β ά ρ ο ς τ η ς εκ π ρ ο σ ώ π η σ η ς τ ω ν π ν ε υ μ α τικ ώ ν α ν θ ρ ώ π ω ν ό ρ ο ς μ ε τ ο ν ο π ο ίο σ υ χ ν ά α ν α φ έ ρ ο ν τα ι μη « π ν ε υ μ α τικ ο ί ά νθ ρ ω π ο ι» σε κ ά π ο ια φ α ν τ α σ τικ ή κ ά σ τ α «σοφ ώ ν» π ο υ θ α ε π έ β α λ λ ε με τ ο κ ύ ρ ο ς και τ η ν π ε ιθ ώ τ η ς τη δική το υ ς α π ό τ α π ρ ιν σ υ γ κ ρ ο τη μ έν η ά π ο ψ η . Ω σ τό σ ο , α ν κ ά τι δ ια κρίνει τ ο ν ειλι κρινή δ ια ν ο ο ύ μ εν ο α π ό ε κ ε ίν ο υ ς π ο υ α π λώ ς α να π α ρ άγουν σ τερ εό τυ π α - α ν τιε ξο υ σ ια σ τικ ά , α ρ ισ τερ ά , φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ α ή δ ε ξ ι ά - ε ίνα ι α κ ρ ιβ ώ ς η ικα ν ό τ η τ ά τ ο υ ν α δει, α κό μ η και μ έσ α σ τη φ λ έ γ ό μ ε ν η σ υ γ κ υ ρ ία , π ά ν ω και π έ ρ α α π ό τ ις έ το ιμ ε ς εικό ν ες , τ ις π ρ ο κ ά τ ευ α ισ θ η σ ίες, τ ο ν ξύ λ ιν ο λ ό γ ο τ η ς «συ ντή ρη σ η ς» ή τ η ς « α ν α τρ ο π ής». Ν α ν ο η μ α το δ ο τή σ ε ι τη ν , ο ύ τω ς ή ά λ λ ω ς χ α ώ δ η , π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α με έν α ν λό γ ο π υ κ ν ό , σ υ γ κ ρ ο τη μ έν ο , χ ρ ή σιμο. Δ ιό τι, σε α ντίθ εσ η με τ η λ ο γ ο τε χ νία , η κ ρ ιτικ ή σ κ έψ η ο φ ε ίλ ε ι ν α σ έ β ε τα ι τ ο ν Λό γ ο , δ η λα δ ή τ η λο γ ικ ή σ υ ν ά ρ θ ρ ω σ η τ ω ν ε π ιχ ε ιρ η μ ά τω ν , με δι α ύ γ ε ια θ έσ εω ν , κ α θ α ρ ό τη τα π ρ ο θ έ σ εω ν, κ ρ ιτικ ό έλ εγ χ ο . Σ ε σ τιγ μ έ ς κοι ν ω ν ικ ή ς και π ο λ ιτικ ή ς α ν α σ τά τω σ η ς ,

εύ κ ο λ α ψ α ρ εύ ει κ α ν είς σ τα θ ο λ ά ν ερ ά τ ο υ ο μ ο γ εν ο π ο ιη μ έν ο υ θ υ μικού, μ ια ς σ υγ κ ίν ησ ης π ο υ ε π ιζ η τ ά κ α θ ο λ ική γ ενίκ ευ σ η , π α λλ α ϊκ ό χ α ρ α κ τή ρ α . Σ ε τ έ τ ο ιε ς δοκιμα σ ίες, κοιν ω ν ίες α ν ώ ριμες, ό π ω ς η ελλ η ν ικ ή , δ ια κ α τ έ χ ο ν τα ι α π ό μια σ χ εδόν μ α ζο χ ισ τικ ή διά θ εσ η α υ το α κ ύ ρ ω σ η ς , σ το π λ α ίσ ιο εν ό ς τε λ ε το υ ρ γ ικ ο ύ α υ το τιμ ω ρ ία ς με έ ν το ν α να ρ κισ σ ισ τικ ά σ το ιχ εία : Την ίδια σ τιγ μ ή π ο υ α ισ θ α ν ό μ α σ τε ο α π ό π α τ ο ς το υ κόσ μου (και τ ο ύ τ ο α ν ά γ ε τα ι σε ν ο μ ιμ ο π ο ιη τικ ή βά σ η α κρ α ίω ν β ια ιο τή τω ν ), τ η ν ίδια α κ ρ ιβ ώ ς σ τιγ μ ή φ α ν τ α σ ιώ ν ο υ μ ε ν α δίνο υ μ ε - γ ια μια α κ ό μ η φ ο ρ ά - τ α φ ώ τ α σ το ν υ π ό λ ο ιπ ο κόσμο. Εδώ, η α κ ρ ο δ εξ ιά μ εγ α λο μ α νία , π ο υ κ α τα σ κ ευ ά ζ ει έ ν α ν ελ λ η ν ικ ό π ο λ ιτισ μ ό σ ε ρ όλο φ ω τ ο δ ό τ η τ η ς π ρ ω τό γ ο ν η ς Δ ύσ ης (« ό τα ν εμ είς χ τ ίζ α μ ε Π α ρ θ εν ώ ν ες ...» ) σ υ ν α ν τά τ ις α ρ ισ τερ ίσ τικ ες ε μ μ ο ν ές μια ς μ ερ ίδα ς ν ε υ ρ ω τ ικ ώ ν π ε ν η ν τ ά ρ η δ ω ν π ο υ έ χ ο υ ν μεγ α λώ σ ει με τ α φ α ν τ ά σ μ α τα τ ο υ Μ ά η και το υ Π ο λ υ τεχ ν είο υ . Σ ε α υ τ ό τ ο π λα ίσ ιο, η εν ηλικίω σ η - α ν α γ νώ ρ ισ η τ ο υ λ ειψ ο ύ τ η ς επ ιθ υ μ ία ς , εξα σ θ έν ισ η τ ω ν φ α ν τ α σ ιώ σ εω ν π α ν το δ υ ν α μ ία ς , α ν ά λ η ψ η ευ θ ύ ν η ς α π έ ν α ν τι σ το υ ς ν ε ό τ ε ρ ο υ ς - θ εω ρ είτα ι κ ά π ο ιο υ είδ ο υ ς α σ θ έν εια τ η ν ο π ο ία δύνα σ αι ν α α π ο φ ύ γ ε ις α π λ ώ ς α ρνούμ εν ο ς τ η ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , κι εν π ρ ο κ ειμ έν ω τ η ν ιδ ιό τη τ ά τ η ς ν α μ ε τ α β ά λ λ ε τα ι - κ α ι μ α ζ ί τ η ς ιδέες, κ ο σ μ ο είδ ω λ α , ν ο ο τρ ο π ίε ς και α ν τ ιλ ή ψ εις. Κι ό μ ω ς, μ έσ α σε α υ τ ό τ ο όχι και τό σ ο α ισ ιό δ ο ξο π λ α ίσ ιο , π α ρ α τη ρ ή θ η κ ε έν α ε ξα ιρ ε τ ικ ά ελ π ιδ ο φ ό ρ ο φ α ι ν ό μ εν ο : Ο ι δ ια ν ο ο ύ μ εν ο ι -σ υ γ γ ρ α φ ε ίς ή δ η μ ο σ ιο γ ρ ά φ ο ι π ο υ κ α τα φ έ ρ -

[ δ ι α β α ζ ω ! Α Ρ Θ Ρ A J

ν ο υ ν ν α α ρ θ ρ ώ σ ο υ ν λό γο , π α ν ε π ι σ τη μ ια κ ο ί π ο υ π α ρ ά γ ο υ ν π ρ ω τό τυ π η σ κ έ ψ η - έ δ ω σ α ν έν α η χ η ρό π α ρώ ν. Μ ε μ ια π λ ο ύ σ ια και ε ξα ιρ ε τ ικ ά ο ξυ δ ερ κ ή α ρ θ ρ ο γ ρ α φ ία σ το ν τ ύ π ο ή σε π ερ ιο δ ικ ά , π α ρ ή γ α ν έν α σ η μ α ν τικ ό σ ώ μ α κ ειμ έν ω ν π ο υ λ ε ιτ ο ύ ρ γησ ε ω ς α ν ά χ ω μ α σ τη ν α φ α σ ία και σ τα π α ν τ ό ς είδ ο υ ς σ τε ρ ε ό τ υ π α . Τις τρ ε ις τ ε λ ε υ τ α ίε ς ε β δ ο μ ά δ ες το υ Δ ε κ έμβρη, και λ ιγ ό τε ρ ο τ η ν π ρ ώ τη το υ Γενάρη, δ η μ ο σ ιεύ τη κ ε σ τη ν Ελλάδα τό σ ο μ εγ ά λο ς ό γ κ ο ς υ π ε ύ θ υ ν ο υ κρι τικ ο ύ λ ό γο υ , είδ α ν τ ο φ ω ς τ η ς δ η μ ο σ ιό τη τα ς τό σ α π ο λ λ ά σ υ γ κ ρ ο τη μ έν α και ο υ σ ια σ τικ ά ευ α ίσ θ η τα κ είμ ενα , όσο π ο τ έ τ α τ ε λ ε υ τ α ία χ ρό νια . Το βά ρ ο ς α υ τή ς τ η ς π ρ ο σ π ά θ εια ς τ ο σ ήκω σ α ν, ε ίτ ε α ρέσ ει α υ τ ό ε ίτε όχι, οι εφ η μ ερ ίδ ες , μ ε ν α υ α ρ χ ίδ ες τ η ς κ υ ρ ια κ ά τικ ες . Υ π ή ρ ξα ν Κ υ ρια κές π ο υ χ ρ εια ζό σ ο υ ν ώ ρ ες π ο λ λ ές γ ια ν α δια βά σ εις και ν α ξα ν α δ ια β ά σ εις τ α δ ε κ ά δ ες κ είμ εν α ή σ χό λια π ο υ φ ώ τ ιζ α ν δ ια φ ο ρ ε τικ έ ς ό ψ ε ις τ η ς π ρ α γ μ α τικ ό τ η τ α ς , τ ιμ ώ ν τ α ς π ρ α γ μ α τ ικ ά τ ο ρόλο το υ τύ π ο υ σε κρίσ ιμες ή και ο ρ ια κ ές κ α τα σ τά σ ε ις . Σ ίγο υ ρα , ο κα θένα ς, α να λ ό γ ω ς μ ε τις ευ α ισ θ η σ ίες και τ η ν π ο λ ιτικ ή το υ το π ο θ έ τη σ η , έκ α ν ε και κάνει τ ις επ ιλ ο γ έ ς το υ . Η ά π ο ψ ή μου π ά ν τ ω ς είνα ι ό τι ό λ ες οι εφ η μ ερ ίδ ε ς - π λ η ν ορισ μ ένω ν, α π ό τ ις οπ ο ίες, ο ύ τω ς ή ά λλ ω ς, κα νείς εχ έφ ρ ω ν ά ν θ ρ ω π ο ς δ εν π ερ ιμ έν ει τ ί π ο τ ε - κ ρ ά τη σ α ν ψ η λ ά τ ο ν π ή χ υ τη ς ενημέρ ω σ η ς, π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τα ς σ το υ ς α ν α γ ν ώ σ τε ς σ φ α ιρ ική π α ρο υ σ ία σ η τ ω ν γεγ ο ν ό τω ν και ε ρ γ α λε ία κ ρ ιτικ ή ς σ κ έψ η ς και α νά λυ σ η ς. Μ ο λ α τα ύ τα , οι φ ω ν έ ς π ο υ εγ κ α λ ο ύ σαν τ ο υ ς π ν ε υ μ α τικ ο ύ ς α νθ ρ ώ π ο υ ς, τ ο υ ς δ ια ν ο ο ύ μ ε ν ο υ ς , ν α « π ά ρ ο υ ν θέση», ν α « ξυ π νή σ ο υ ν α π ό τ ο λ ή θ α ργο» τ ο υ ς , ν α β γ ο υ ν α π ό τ α «χρυσά κ λο υ βιά το υ ς» , ν α « α να λά βο υν τις ευ θύνες» το υ ς , δ εν κόπ ασαν.

Κάπ οιοι, π λ η ρ ώ ν ο ν τα ς τ ο τίμ η μ α τ η ς ά ρνη σ η ς ενη λικίω σ ης και α νά λ η ψ η ς ρ όλου, δ εν ικα ν ο π ο ιο ύ ν τα ι π ο τ έ και με τ ίπ ο τ ε . Φ α ίν ετα ι π ω ς μόνο α ν γ ί ν ο υ ν ό λα σ τά χ τη και μπ ού ρ μ π ερ η , κ α τ ' εικό ν α το υ α ν ερ μ ά τισ το υ ψ υ χι σ μού το υ ς , μ όνο τ ό τ ε α π ο κ τ ο ύ ν σ η μ ασία. Η π α ρ α π ά ν ω π α θ ο γ έν εια ε κ φ ρ ά ζ ε τα ι με ιδ ια ίτερ α μ εγά λη έν τα σ η κάθε φ ο ρ ά π ο υ η σ υ ζή τη σ η μ ε τα φ έ ρ ε τα ι, σ υ χνά με ό ρ ο υ ς σ υ γ κ εχυ μ έν ο υ ς και φ ρα σ εο λ ο γ ία π ο υ μυρίζει να φ θα λίνη, σ το ζή τ η μ α τ η ς νομ ιμ οπ οίησης τη ς β ία ς . Σ ' α υ τό τ ο π λαίσ ιο, π ρ ο τρ ο π ές μ ε τρ ιο π ά θ ε ια ς και κ α τευ να σ μ ο ύ τω ν π ν ε υ μ ά τω ν - μ π ο ρ ε ί ν α υ π ά ρ ξει α λ λιώ ς π α ρ α γ ω γ ικ ό ς διά λογος, α ν β έ βα ια α υ τό είναι π ο υ ε π ιθ υ μ ο ύ μ ε ;ό π ω ς γ ια π α ρ ά δ ειγ μ α η α π ε ρ ίφ ρ α σ τη κ α τα δ ίκ η σ υλ λή β δ η ν τ ω ν π ρ ά ξ ε ω ν β ία ς κα ι α ν τεκ δ ίκ η σ η ς , ξεσ η κ ώ ν ο υ ν ο ρ γ ισ μ έν ες α ν τιδ ρ ά σ εις κι εκλα μ β ά ν ο ν τα ι ω ς ύ π ο π τε ς π ρ ο σ π ά θ ειες σ υ μ ψ η φ ισ μ ού. Η υ σ τερ ία π ο υ δ ιο χ ετεύ ετα ι σε α υ τέ ς τις α ντιδρά σ εις είναι τό σ η και τ έ τ ο ια ς τ ο ξικ ό τη τα ς , ώ σ τε σ υ νή θ ω ς είνα ι α δ ύ ν α το ν να συ γ κ ρ ο τη θ ε ί έν α σ υ ν εκ τικό κι έλλογο π λ α ίσ ιο δ ια λ ό γ ο υ . Α ν α κ α τε ύ ο ν τα ι, φ ύ ρ δ η ν μίγδην, ετερ ο γ εν είς σ υνθήκες και κα τα σ τά σ εις, α να σ ύροντα ι π α ρ α δ ε ίγ μ α τα α π ό τ ο ηρω ικό π α ρ ελ θ ό ν τ η ς Ε π τα ε τία ς - π ο υ επ α ν έ ρ χ ε τα ι δ ιαρκώ ς, σα ν τ ο φ ά ν τα σ μ α τ ο υ π α τ έ ρ α σ το ν Α μ λ ετ, ζ η τ ώ ν τ α ς εκδί κηση, μό νο π ο υ σ τη ν π ερ ίπ τω σ ή μα ς δ εν υ π ά ρ χει φ ό ν ο ς ο ύ τε και π τώ μ α , μ ο νά χα μα νία κ α τα δ ίω ξη ς - ή α π ό τ α π ά θ η τ ο υ π α λ α ισ τιν ια κ ο ύ λα ού . Επι ν ο ο ύ ν τα ι π α ν τ ο δ ύ ν α μ ο ι π α τ έ ρ ε ς α φ έ ν τ ε ς π ο υ α σ κούν α ν είπ ω τη βία -σ υ μ β ο λ ική και υ λ ικ ή - σ τα α ν υ π ερ ά σ π ισ τα π α ιδ ιά το υ ς . Η βία σ χ ετικ ο π ο ιείτα ι, η τρ ο μ ο κ ρ α τία επ ίσ ης, εν ώ ο π ο ια δ ή π ο τε σ υμμόρφ ω σ η σε γ εν ι κο ύ ς κα ν ό ν ες σ υ ν ύ π α ρ ξη ς εισ π ρ ά τ-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 2

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Α Ρ Θ Ρ Α

τ ε τ α ι ω ς τα π ε ιν ω τικ ή επ ιβ ο λ ή (δεν λ ε ίπ ο υ ν οι σ ε ξο υ α λ ικ ή ς φ υ σ ε ω ς σ υν δη λώ σ εις...)/ σ το ό ν ο μ α τ η ς ο π ο ία ς ο κ α θ έν α ς δ ιεκδ ικ εί η θ ικό δ ικα ίω μ α βί α ιη ς α ν τα π ό ιν τη σ η ς : Το σ ύ ν θ η μ α π ο υ ε κ φ ρ ά ζ ε ι με τ ο ν κ α λ ύ τε ρ ο τ ρ ό π ο α υ τ ή ν τ η ν π α ρ α ν ό η σ η είνα ι τ ο γ ν ω σ τό «βία σ τη βία τ η ς εξο υ σ ία ς» , π ο υ κ ο σ μ εί σ χ ο λ εία και π α ν ε π ισ τή μ ια ω ς οιο ν ε ί μ ε τα φ υ σ ικ ή α λή θ εια . Μ ια α κό μ η σ κ έψ η , π ο υ β α σ ίζε τα ι κ υ ρ ίω ς σ το β ίω μ α και τ η ν π α ρ α τ ή ρησ η: Ο ι π ιο λ ά β ρ ο ι θ ια σ ώ τε ς τ η ς ά π ο ψ η ς «να α κ ο ύ σ ο υ μ ε τ α π α ιδ ιά», « τα π α ιδ ιά έ χ ο υ ν δ ίκιο ό ,τι κι α ν κ ά νουν», « εικό ν α μ α ς είνα ι τ α π α ιδ ιά , ε μ ε ίς φ τα ίμ ε » είνα ι κ ά τι π ε ν η ν τά ρ η δ ες σ υν π λ η ν , α ιώ νιο ι έ φ η β ο ι π ο υ γ ια δ ιά φ ο ρ ο υ ς λ ό γ ο υ ς δ εν τό λ μ η σ α ν ή δ εν θ έλ η σ α ν ν α κ ά ν ο υ ν π α ιδ ιά . Δ ικ α ί ω μ ά το υ ς . Δ ίπ λ α το υ ς , ε π ίσ η ς ο ρ γ ι σ μένοι και β α θ ιά ε ν ο χ ικ ο ί, κ ά π οιοι π ο υ , σ υ χ ν ά σε ν ε α ρ ή η λικία , σ υ χ ν ό τ ε ρ α χ ω ρ ίς ν α τ ο π ο λ υ θ έ λ ο υ ν , β ρ έ θ η κ α ν σ το ά χ α ρ ο κ ο σ το ύ μ ι τ ο υ « μ π α μ π ά » ή τ ο φ ο υ σ τά ν ι τ η ς «μα μάς», δ ίχω ς π ο τ έ ν α ξε π ε ρ ά σ ο υ ν τ η ν α μ η χ α ν ία π ο υ το υ ς γεν ν ο ύ σ ε ο ρ ό λος - τ ό σ ο σ υ μ β α τικ ό κα ι ά χ α ρ ο τ ο ν ή θ ελ ε η η ρ ω ικ ή μ υ θ ο λ ο γ ία π ο υ το υ ς ε ξέ θ ρ ε ψ ε . Ο ι π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο ι υ π ή ρ ξ α ν α ν ε π α ρ κ ε ίς , α ό ρ α το ι, ά φ α ν το ι ό τα ν τ α π α ιδ ιά το ύ ς χ ρ ε ιά σ τη κ α ν . Δ εν τ ο υ ς σ τ ά θ η κ α ν π ρ α γ μ α τ ικ ά , δ εν τ ο υ ς μίλη σ αν, δ εν τ ο υ ς έδ ω σ α ν ά ξ ο ν ε ς ζω ή ς , η θ ικό κ έ ν τρ ο σ τη ν ύ π α ρ ξή το υ ς . Α π ά τη σ α ν , α π α τή θ η κ α ν , ε ξα π ά τη σ α ν , ε ξ α π α τ ή θ η κ α ν , και π ρ α γ μ α τικ ά έ φ τα σ α ν σ το σ η μ είο - κ ι α υ τ ό έχ ει π ρ ά γ μ α τι μ ια δόση τ ρ α γ ικ ό τ η τ α ς - ν α μ η ν έ χ ο υ ν ν α π ο υ ν ΤΙΠ Ο ΤΕ Θ Ε ΤΙΚ Ο σ τα π α ιδ ιά τ ο υ ς . Σ τ ο κ ενό π ο υ α υ τ ο ί δ η μ ιο ύ ρ γ η σ α ν , ή π ο υ δ εν κά λυ ψ αν όσο θα έπ ρ επ ε, έπ εσ α ν ε κ ε ίν α - π α ιδ ιά τ η ς ε π ο χ ή ς το υ ς , τ α υ τ ό χ ρ ο ν α - μ ε μ ο να δ ικ ή κ λ η ρ ο ν ο μ ιά, α σ υ ν ε ίδ η το π ρ ό τα γ μ α , ν α ζή -

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

σ ουν κι α υ τ ά μια μ έρ α τ ο δικό τ ο υ ς « Π ο λ υ τεχ ν είο » , τ ο δικ ό τ ο υ ς «Μ άη», τ η δική τ ο υ ς « Α ντίσ τα σ η» (θ υ μ η θ είτ ε τ ο π α ν ό σ τη ν Α κ ρ ό π ο λ η ). Α π έν α ν τι σ ε τι, σε π ο ιο ν , μ ε π ο ιο σ κ ο π ό , ο υ δ έ π ο τ ε τ ο υ ς εξη γ ή θ η κ ε επ α ρ κ ώ ς . Α ες και κ ά θ ε θ ε τικ ή δ ιέξο δ ο ς θ α σ ήμα ιν ε ά ρνησ η τ ω ν ιδ α ν ικώ ν το υ ς , τ α ύ τισ η με τ ο υ ς « β ολεμένους» , π ρ ο δ ο σ ία τ ο υ « ε π α ν α σ τα τικ ο ύ κανόνα ». Τ ελ ειώ ν ο ν τα ς , μ ερ ικ ά (όχι και τό σ ο ) α υ τ ο ν ό η τ α : Η βία , σ τη χ ώ ρ α μα ς, δ εν είνα ι η εξα ίρ εσ η . Είναι εν δ η μ ικό φ α ιν ό μ εν ο , ο θ λ ιβ ερ ό ς κ α ν ό ν α ς τ η ς δ ύ σ κ ο λ η ς σ υ μ β ίω σ ή ς μα ς. Χ ο υ λ ιγ κα ν ισ μ ό ς, τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ία , α σ τυ ν ο μ ικ ή βία, ερ γ ο δ ο τικ ή α υ θ α ιρ εσ ία , σ υνδικα λ ισ τικ ό ς τσ α μ π ο υ κ ά ς , ο ικ ο γ εν εια κ ή βία , φ ο ν ικ ή ε π ι θ ε τ ικ ό τ η τ α σ το υ ς δρ ό μ ο υ ς κ.ά . Σ ' α υ τ ή τ η β α θ ιά δ ιχ α σ μένη και ο ρ γ ισ μέν η κοινω νία , όλοι ε π ιτίθ ε ν τα ι ε ν α ν τ ίο ν ό λ ω ν κ α θ η μ ε ρ ιν ά . Α ν π ρ ο σ θ έσ ει κ α ν είς σ το ε κ ρ η κ τικ ό κ ο κ τέ ιλ και τ ο εν ά μ ισ η ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ιο μ ε τα ν ά σ τε ς , μ ε τ α δικά το υ ς δ ίκια και τ ις ιδ ια ίτερ ες π ο λ ιτισ μ ικ ές α ν α φ ο ρ έ ς το υ ς , κ α θ ώ ς και τ η ν επ ερ χ ό μ εν η ο ικο ν ο μ ικ ή κρίση, π ο υ μο ι ρ α ία θ α π λ ή ξε ι π ρ ώ τ α το υ ς α δ ύ ν α μο υ ς, τ ο τ ε λ ε υ τ α ίο π ο υ χ ρ ε ια ζ ό μ α σ τε είνα ι μ ερ ικ ά α κό μ η ... κ ο κ τέ ιλ μ ο λ ό το φ . Κ ά τω α π ό α υ τ ό τ ο π ρ ίσ μ α , και όχι α π ό ε ξα ρ τη μ έ ν α σ υ ν τη ρ η τ ικ ά α ν α κ λ α σ τικ ά , τ ο ν α κ α τα δ ικ ά ζ ε ι κ α ν είς τ η βία « α π ' ό π ο υ κι α ν π ρ ο έ ρ χ ε τα ι» ίσ ω ς είνα ι μια ο υ σ ια σ τικ ά π ρ ο ο δ ε υ τικ ή σ τά σ η , κ ό ν τρ α σ τη δ ιχ α σ τικ ή και α ν τικ ο ιν ω ν ικ ή κ ο υ λ το ύ ρ α β ία ς και π α ρ α β α τ ικ ό τ η τ α ς π ο υ μ α ς έχ ει ε π ιβ λ η θ ε ί ω ς μ ο ίρ α σε α υ τ ή τ η χ ώ ρ α . Ειδάλλω ς, θ α ε ίμ α σ τε α ν α γ κ α σ μένοι ν α ζ ο ύ μ ε ξα ν ά και ξα ν ά , σα ν τ ο υ ς τ ιμ ω ρ η μ έ ν ο υ ς κ ά π ο ια ς κ α φ κ ικ ής α π ο ικ ία ς , τ ο ίδιο π λ η κ τικ ό έρ γ ο - ό π ω ς μ α ς υ π εν θ ύ μ ισ α ν με τ η ν ε π α ν εμ φ ά ν ισ ή τ ο υ ς οι α φ α σ ικ ο ί Ρ ομπ ένκ ο υ μ π ο υ ρ ο φ ό ρ ο ι. ■

- Α ΙΣ Χ Υ Λ Ο Σ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ (τόμ. Α'-ΒΟ Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Ε ρρ. Χ α τ ζ η α ν ε ς τ η ς

- ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΕΛΕΝΗ Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Ε ρρ. Χ α τ ζ η α ν ε ς ίή ς

- ΟΜΗΡΟΣ ΙΛΙΑΣ Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Ο λ γ α Κ ο μ ν η ν ο τ - Κ α κ ρ ιδ η

- ΓΑΛΗΝΟΣ ΥΓΙΕΙΝΑ Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Δα μ . Τ ς ε κ ο τ ρ α κ η ς

Λ A I Λ I . Ζ A X A Ρ Αρσάκη 6, 105 64 Αθήνα · Τηλ. www.daedalos.gr · e-

- ΠΛΑΤΩΝ ΝΟΜΟΙ (τόμ. Α'-ΒΟ Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Η.Π. ΝΙΚΟΛΟΤΔΗΣ - ΠΛΑΤΩΝ ΜΕΝΕΞΕΝΟΣ (τόμ. Α'-Β') Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Κ . ΑΘΑΝΑΣΑΤΟΣ

- ΛΟ ΥΚΙΑ ΝΟ Σ ΠΟΔΑΓΡΑ Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Ορ ε ς τ η ς Κ α ρ α β α ς

- ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΠΕΡΙ ΑΡΧΑΙΗΣ ΙΗΤΡΙΚΗΣ Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια ΔAM. ΤΣΕΚΟΤΡΑΚΗΣ - ΑΡΙΣΤΟ ΞΕΝΟ Σ - ΚΛΕΩ Ν ΙΔΗ Σ ΤΕΧΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Ν. ΞΑΝΘΟΤΛΗΣ

Λ Λ Ο Σ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ (210) 32.33.271 - fax: (210) 32.47.791 mail: daed-zah@otenet.gr

Σωτήρης Δημητρϊου Ανάμεσα στο χωριό και την πόλη. Συνέντευξη στη Νίκη Ο ρφ ανού

ITNCNTETII I

τ° πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο Σαν το λίγο το νερό, ο Σωτήρης Δημητρίου επιδίδεται σ’ ένα ριψοκίνδυνο πείραμα με μπόλικες παγίδες. Από τη μια, χρη σιμοποιεί ως ήρωα τον εαυτό του -κα ι, όπως παραδέχεται ο ίδιος, αυτό είναι

πάντα ένα ρίσκο. Ο μόνος τρόπος να γλυτώσεις από την περιφρόνηση του αναγνώστη είναι να αυτομαστιγωθείς. Κι αυτό το αξίωμα ο συγγραφέας το ακολουθεί πιστά. Πέρα απ’ αυτό, όμως, το βιβλίο επιχειρεί, ανακατεύοντας μαζί σοβαρές θέσ εις και τρελές υπερβολές -κ α ι κάποιες πολιτικώς προκλητικές απ όψ εις- να μιλήσει για όσα μας κά νουν δυστυχισμένους. Τέλος, συνδυάζει δύο γλώσσες (μια δημώδη και μια σύγχρονη), δύο κόσμους (έναν πραγματικό και έναν φανταστικό) και ουκ ολίγα είδη γραφής, που περιλαμβάνουν τη λογοτεχνική, τη δοκιμιακή, το δημοτικό τραγούδι (και όχι μόνο). Π ε τυχαίνει τους στόχους του; θα το κρίνει ο αναγνώστης.

Ο Σαρτρ έλεγε όχι είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε ελεύθεροι. Μου φαίνεται ότι, στο παρόν βιβλίο σας, λέτε το αντίθετο: ότι είναι καλό να συνειδητοποιούμε όχι δεν είμαστε ελεύθεροι, για να μπορούμε να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι...

Αυτό ακριβώς λέω. Ο φούρνος της ελευθερίας δεν χορταίνει ποτέ κάρβουνο. Κι άλλο, κι άλλο, κι άλλο. Θέλουμε κι αυτό, θέλουμε και το άλλο, και η πείνα μας είναι ακόρεστη. Συνεπώς, είμαστε σε συνεχή αγω νία για το πώς θα μπορέσουμε να αυξήσουμε την ελευθερία μας. Σε αντίθεση με το δικό μας σύγχρονο τρόπο ζωής βρίσκεται ο χωριανικός τρόπος που πε ριγράφω στο βιβλίο, που υπήρχε στην Ελλάδα μέχρι το '50: κανείς δεν είχε περισσότερη ελευθερία από το διπλανό του. Είχαν αναγάγει τον κοινωνικό νόμο σε φυσικό. Και γλύτωναν από την αγωνία. Λεν αποτελεί αυτή η αγωνιώδης αναζήτηση της ελευθερίας, όπως ακριβώς την περιγράφετε, ου σιαστικό γνώρισμα της ίδιας της φύσης του αν θρώπου, ως «πολιτικού ζώου», κατά την αριστο τελική έκφραση, που είναι προικισμένο με την ικανότητα του λόγου;

Δεν ήρθαμε σ’ αυτόν τον κόσμο για να γίνουμε ελεύ θεροι, ούτε για να καταλάβουμε ποτέ τίποτα. Ένα πράγμα καταλαβαίνουμε, χιλιάδες μας ξεφεύγουν. Ήρθαμε για να κλάψουμε, να γελάσουμε, να παί

ξουμε, να φάμε κανά κερασάκι. Όχι να αντιμετωπί ζουμε τις... χιονοστιβάδες του πολιτισμού. Καλή η ελευθερία, αλλά δεν μπορείς ποτέ να γαληνέψεις. Κα τακτάς κάτι, και δεν σου είναι ποτέ αρκετό. Συνεχί ζεις. Ασταμάτητα. Ευτυχώς, δηλαδή, που πεθαίνουμε κάποια στιγμή. Φαντάζεστε να ζούσαμε χίλια χρόνια ελευθερίας και αγωνίας; Η ζωή θα ήταν βάσανο με γάλο. Η γνώση ότι σε δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια αυτό θα τελειώσει για μένα, μου δίνει μεγάλη ανακού φιση. Γιατί η αλήθεια είναι ότι έχουμε τα πολύτιμα, αλλά δεν τα εκτιμάμε. Η διαδικασία της γραφής είναι και για σας, φα ντάζομαι, επώδυνη, μια συνεχής αγωνία. Γιατί μπαίνετε σ ’ αυτήν;

Δυστυχώς, δεν ζω στο περιβάλλον της έλλειψης ευ θύνης του χωριού. Είμαι άτομο. Και ως άτομο, είμαι ακόρεστος. Ως λογοτέχνης επίσης είμαι ακόρεστος. Δεν έχω περιορισμούς. Πώς εξηγείτε τους αρχαίους Έλληνες που, αντί να ικανοποιούνται με τα δώρα της φύσης, φιλο δοξούσαν διαρκώς να κατακτήσουν την αιωνιό τητα;

Οι αρχαίοι είχαν ωραία φύση, ωραίους δούλους, δεν θα ’πρεπε να έχουν καμία αγωνία. Αντιθέτως, είχαν πολλές. Αυτά πληρώνουμε σήμερα. Αυτοί έβαλαν το ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ΠΝΕΝΤΠΪΝ Σκιαγραφείτε με ακραίες θέσεις, πολλές φορές με υπερβολές, τις αρετές του χωριανικού τρό που ζωής από τη μια πλευρά, και τους δαίμονες της σύγχρονης ζωής -και του σύγχρονου ανθρώ που- από την άλλη. Τα πιστεύετε στ’ αλήθεια όλα αυτά;

Σωτήρης Δημητρίου

Σαν το λίγο το νερό Ελληνικά Γράμματα 2008 σελ. 197, τιμή: 15,50 ευρώ

σπέρμα της ανησυχίας. Ήταν λίγο... διεστραμμένοι. Και τώρα έχουμε όλοι την ανάγκη «να κάνουμε, να κά νουμε, να κάνουμε». Το γέλιο, ο ύπνος, το δάσος, ο ήλιος... γι’ αυτά ζούμε, και αυτά δεν τα πουλάει κα νένα μαγαζί. Και όσο δρας τόσο περισσότερο τα κα ταστρέφεις. Γι’ αυτό είναι καλύτερο να καθόμαστε στα αυγά μας. Οι αρχαίοι Έλληνες έβαλαν το σπόρο της δράσεως, αντί να χαίρονται τη ζωή απλά, χωρίς αγωνίες, όπως ο Διογένης. Μόνο αυτός το είχε πιάσει. Συνήθιζε να βλέπει τα επιτεύγματα της εποχής και να λέει: «Ω, Δία μου, σ’ ευχαριστώ. Πόσα πολλά πράγματα δεν έχω ανάγκη!» Είπατε πως ο χωριανικός τρόπος ζωής χάνεται μετά το 1950. Αναφέρεστε στον εμφύλιο, στους κομμουνιστές που περιγράφετε με τα πιο με λανά χρώματα στο βιβλίο σας;

Ίσως ο χωριανικός τρόπος να διατηρήθηκε και μέχρι το '60. Μέχρι τότε οι συνθήκες ζωής ήταν πραγματικά αρχαίες, πρωτόγονες. Μετά τα πράγματα άλλαξαν, τα χωριά άρχισαν να ερημώνουν. Ο εμφύλιος ήταν η χα ριστική βολή. Οι κομμουνιστές έκαναν πολλές κτηνωδίες, ούτε το ένα δέκατο απ’ αυτές δεν περιγράφω στο βιβλίο. Αυτοί προήλθαν μεν από χωριά, στα οποία όμως δεν είχαν κύρος, δεν είχαν αξία. Δυστυχώς, πλαισίωσαν το Δημοκρατικό Στρατό αυτοί οι άνθρω ποι, οι τεμπέληδες, οι ανυπόληπτοι, οι ανάξιοι. Έτσι πήραν κάτι σαν εκδίκηση και πολύ εύκολα ολίσθησαν στο έγκλημα. Χρησιμοποίησαν και το ανάλογο ιδεο λογικό περίβλημα, ότι η βία είναι η μαμή της ιστορίας. Όλοι οι τεμπέληδες και άγονοι άνθρωποι παντρεύο νται τις ιδανικές κοινωνίες. Αυτή είναι η γνώμη μου.

34-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Η πραγματική περιγραφή του χωριού, στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου, δεν εμπεριέχει καμία τελειό τητα. Εκεί τα πράγματα είναι δύσκολα, σκληρά. Ένα προσεκτικό μάτι θα δει ότι, μιλώντας για τον χωριανικό τρόπο ζωής, δεν αναφέρομαι στο χωριό όπως αυτό υπήρξε. Απλώς παρασύρομαι και κάνω μια ου τοπία. Υπερβάλλω, βέβαια. Κάποια πράγματα δεν εί ναι υπερβολές. Οι γυναίκες του χωριού, για παρά δειγμα, ενώ περνούσαν δύσκολα, τραγουδούσαν συ νεχώς. Άρα είχαν περίσσευμα. Επειδή δεν ήταν άτομα, δεν τους έτρωγε το σκουλήκι της επιτυχίας όπως εμάς, που ό,τι και να κάνουμε είναι σαν να μην έχουμε κάνει τίποτα, και τίποτα δεν μας αρκεί. Φτιά χνω, λοιπόν, μια ουτοπία του χωριού, και είμαι εξίσου υπερβολικός για την πόλη. Στα άσχημά της. Η πόλη βέβαια έχει κάποια καλά. Δυστυχώς όμως δεν μας αφήνει να ευχαριστηθούμε. Είμαστε μονίμως ανικανο ποίητοι. Ο χρόνος επίσης στην πόλη έχει σμικρυνθεί. Στο χωριό μια μέρα είναι σαν αιωνιότητα. Σε μια βδο μάδα μπορώ να γράψω ολόκληρο βιβλίο, στην πόλη δεν μπορώ να βρω λεπτό διαθέσιμο. Ο χρόνος θυμί ζει το πέρασμα του υαλοκαθαριστήρα! Ίσως θα έπρεπε να γράψω πιο παιγνιωδώς το βιβλίο, να φαί νεται το χιούμορ. Πάντως διά της υπερβολής κάνεις πιο απτό και εύληπτο το μέσο όρο. Αν τα... ζύγιζα με δράμια, θα ήταν και άχαρο. Άλλωστε αυτό αισθάνο μαι, αυτό αποτυπώνω. Ναι μεν η ελευθερία είναι ωραίο πράγμα, αλλά οι επιλογές είναι εκατομμύρια. Ποια να διαλέξεις; Όποια και να διαλέξεις, οι άλλες βοούν: «εμένα, εμένα!». Ποτέ δεν ξέρεις αν έκανες τη σωστή. Στο χωριό είχες δύο επιλογές... και την ησυχία σου! Α ς πάμε στο θέμα της σύγκρουσης του ήρωα με τη μάνα, που είναι πολύ έντονο στο βιβλίο: ο ήρωας μιλά για την «ατελέσφορη ολοζωής προ σπάθεια να ξεφύγει από τη μητρική σκιά που τον αιχμαλώτισε ερήμην της μητρός του. Όποτε ευθυγραμμιζόταν ζούσε τη ζωή ενός άλλου, και όποτε -σπανίως- ξέφευγε, τον πλημμύριζαν οι ενοχές».

Η σύγκρουση, που ήταν μακρόχρονη, και ήταν

ΪΪΝΕΝΠΪΪΗ έντονη μέχρι πριν λίγα χρόνια, δεν λύθηκε με νίκη της μιας ή της άλλης πλευράς. Έφτασε σε οριακό σημείο, μέχρι που εκείνη, η μάνα μου, παραμεγάλωσε, ξέχασε τις φιλοδοξίες της, απάλυνε, έγινε πιο εσωστρεφής, άρχισε να νιώθει ότι φεύγει, ότι δεν έχει πολύ χρόνο. Η σύγκρουση, λοιπόν, λύθηκε από το χρόνο που όλα τα απαλύνει. Πρέπει να ξεκαθαρίσω πως δεν ταυτίζε ται το πρότυπο της μάνας με αυτό της χωριανικής ζωής. Η μάνα μου είχε ήδη φύγει μικρή από το χω ριό, και είχε πάει στην Ηγουμενίτσα. Ήδη το 1955 με 1960 οι φωνές του κομμουνισμού ήταν πολύ έντονες, οι διαφοροποιήσεις, κι ένας ανταγωνισμός πολύ βί αιος που, σ’ ένα μεγάλο βαθμό, παιζόταν πάνω στα κεφάλια των παιδιών, για τους βαθμούς και την αξιότητα, αλλά και τα υλικά αγαθά, την έγχρωμη τηλεό ραση κ.λπ. Η μανάδες, ανάμεσα σ’ αυτές και η δική μου, κατακλείστηκαν τότε από ανάγκη επιδείξεως. Α ν η σύγκρουση με τη μάνα λύνεται από το χρόνο, η σύγκρουση των δύο κόσμων στο βιβλίο λύνεται με τρόπο, θα έλεγα, σχεδόν θρησκευ τικό. Καλούμαστε να καταστρέψουμε τον κό σμο, μόνο και μόνο για να ελευθερωθούμε απ’ αυτόν...

Όντως. Βιαστήκαμε, τα άτομα, να απορρίψουμε τη θρησκεία. Μια από τις πολλές βλακείες που κάναμε είναι και αυτή. Αφού όμως απορρίψαμε το θεό, χρει άστηκε να τον αντικαταστήσουμε με έναν άλλον: τον ψυχαναλυτή. Ζήτω τα χάπια! Εγώ προτείνω μια άλλη παρηγοριά: το μεγάλο ταξίδι. Καλά κάνουμε και κα ταστρέφουμε τον πλανήτη, γιατί προετοιμαζόμαστε για τη μεγάλη φυγή. Ό ,τι κάνομε είναι αναγκαίο. Δεν έχουμε ευθύνη. Ενοχλούμαι και ο ίδιος, δηλαδή, που βρίζω την κοινωνία και τον εαυτό μου, και έτσι κατα λήγω στο συμπέρασμα ότι η καταστροφή είναι απα ραίτητη, το ίδιο όπως και η μαζική φυγή. Ίσως λοιπόν ο άνθρωπος να χρησιμοποιεί με καταστροφική μανία τη συσσωρευμένη γνώση του για να καταφέρει να φύ γει. Ίσως δεν έχει άλλη επιλογή. Και έτσι δίνετε μια παρηγορητική απάντηση στο πρόβλημα της προσωπικής ευθύνης. Είναι ένα είδος θεραπείας αυτό το βιβλίο;

Αν υποτεθεί ότι να εξωτερικεύεις τον εσωτερικό σου κόσμο είναι θεραπεία, ίσως και να είναι. Γιατί είναι αλήθεια πως ό,τι βγαίνει δεν παθαίνει γάγγραινα. Δεν είμαι και σίγουρος. Γιατί θα γράφαμε όλοι αν ξέραμε ότι κάτι που βγαίνει στο χαρτί παύει να σ’ απασχο

λεί. Το γράψιμο απαλύνει, κόβει βαρίδια και ταυτό χρονα δημιουργεί άλλα. Για να σωθείς ζητάς αμεριμνησία. Πώς να γίνει όμως αυτό όταν, από τη στιγμή που γράφεις, μιλάς ακριβώς για όσα σε βασανίζουν; Αλλά και εκτίθεσαι στον κόσμο; Είναι σαν να έχεις δυο αντίρροπες δυνάμεις. Ενώ θέλω να βγω από τον κόσμο, να μην ξέρω κανέναν και να μην με ξέρει κα νένας, εντούτοις με μανία τα αναμασάω όλα από την αρχή. Ίσως τελικά να μας ορίζει η βαρύτητα. Δεν μπο ρούμε να ξεφύγουμε. Είμαστε πολύ φτωχά και πεπε ρασμένα όντα. Απ’ την άλλη, έχουμε ακόμα το κεράσι, τον έρωτα, τον ήλιο. Έχουμε μικρά δώρα. Πώς βλέπετε να έχετε προχωρήσει μες στο χρόνο ως συγγραφέας;

Ξεκίνησα με φιλοδοξίες πιο πολύ εξω-λογοτεχνικές. Ό σο περνούν τα χρόνια οι φιλοδοξίες παίζουν με τις ισορροπίες, άλλοτε διακρίνω περισσότερο τις μεν και άλλοτε τις δε. Το σίγουρο είναι ότι όσο μεγαλώνω καλμάρω. Δεν γίνομαι ράκος όταν αυτές δεν εκπλη ρώνονται, ούτε κραυγάζω από χαρά όταν πραγματο ποιούνται. Μεγαλώνοντας προσπαθώ με έναν τρόπο δικό μου να βρω μια ισορροπία. Πιο καλά νιώθω απ’ ό,τι νέος. Εκεί φαίνεται η μεγάλη δυστυχία του πολι τισμού. Δεν αφήνεται ο νέος να νιώσει καλά. Όλοι του φωνάζουν: «απόδειξέ το, απόδειξέ το!». Και όταν το αποδεικνύει, έχει περάσει πια η νεότητά του, την έχει θυσιάσει χωρίς να το πάρει χαμπάρι. Ανευ λόγου, τε λικά. Μια φορά ζούμε. Τ ο Σαν το λίγο το νερό είναι ένα βιβλίο αρκετά διαφορετικό από τα προηγούμενα. Σας απασχο λεί η αντίδραση του αναγνώστη;

Βεβαίως και μ’ απασχολεί. Πάντα. Σ’ αυτό το βιβλίο πιο έντονα. Είναι μπερδεμένο, έχει δύο γλώσσες. Δεν είμαι σίγουρος για τον χωρισμό σε κεφάλαια που έκανα. Στην αρχή το κείμενο ήταν ενιαίο. Αλλά φο βήθηκα μήπως ήταν βαρύ για τον αναγνώστη. Επίσης μιλάω για τον εαυτό μου -και είναι λίγο άκομψο να μιλάς για τον εαυτό σου. Αλλά δεν είχα άλλο τρόπο να το χειριστώ, και ευτυχώς που περιορίζομαι στα ελαττώματά μου και δεν μιλάω για τα καλά μου! Αν έλεγα, για παράδειγμα, ότι είμαι ευγενής άνθρωπος, όλοι θα γελούσαν, θα έλεγαν: «κοιτάξτε το ψώνιο!». Ναι, μ’ απασχολεί η αντίδραση του αναγνώστη. Ίσως, όσο μεγαλώνουμε, να χάνεται η σιγουριά... Σας ευχαριστώ πολύ. ■

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ΚΟΝΤΡΑ διάβασμα από τον Κώστα Κατσουλάρη www.katsoularis.gr Απόστολος Δοξιάδπς Χρίστος X. Παπαδημητρίου ΑΑέκος παπαδάτος - Annie Di Donna

L ogicom ix Ίκαρος, 2008- σελ.: 352, τιμή: 27,00ευρώ

ΤΟ ΓΡΑΦΙΣΤ1Κ0 ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, όπως επικράτησε στα ελληνικά ο όρος graphic novel, είναι ένα σχετικά νέο είδος. Βέβαια, κόμικς με καλλιτεχνικές προθέσεις υπήρξαν και παλιότερα, ωστόσο ο όρος έρχεται μάλλον να περιγράφει τον συνδυασμό καλλιτεχνικής στόχευαης με τον πλούτο και το εύρος της μυθιστορηματικής αφήγησης. ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ στιγμές τους είδους υπήρξε αναμφίβολα το MAUSxou αμερικανοεβραίου Αρτ Σπίγκελμαν, που του χάρισε και το βραβείο Πούλιτζερ. Ωστόσο, μεγαλύτερη διείσδυση στο ελληνικό κοινό φαίνεται να είχε, της ομότιτλης ταινίας βοηθούσης, το ΠΕΡΣΕΠΟΛΙΣτηζ Ιρανής Μαριάν Σατραπί. Για τα ΚΟΜΙΚΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ φαίνεται να ισχύει, κατ' αναλογίαν, ό,τι και στον κινηματογράφο: Υψηλά επίπεδα τεχνικής, ενδιαφέρον εικαστικό αποτέλεσμα, αλλά πρόβλημα σεναρίου και ουσίας. Από αυτήν την άποψη, το LOGI COMIX δεν έχει προηγούμενο. Τόσο το σχέδιο και το χρωμάτισμά του όσο και το ντεκουπάζ του, και βέβαια η στέρεα αφηγηματική δομή και το μεγάλο θέμα του, συνθέτουν ένα ιδιαίτερα «κεντημένο» ούνολο. Αν ήταν κινηματογραφική ταινία, θα τη λέγαμε ΥΠΕΡΠΑΡΑΓΩΓΗ. Διευκρινίζοντας πάντα: Για τα ελληνικά δεδομένα... Η ιστορία είναι, λίγο-πολύ, γνωστή: Στις αρχές του αιώνα, μια ομάδα σημαντικών μαθηματικών ανέλαβε το άχθος της ΛΟΠΚΗΣ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ των μαθηματικών. Πρωταγωνιστής σε αυτήν την προσπάθεια ήταν ο θεμε λιωτής της σύγχρονης λογικής ΜΠΕΡΓΡΑΝΤ ΡΑΣΕΛ-κεντρικός ήρωας και ενδοκειμενικός αφηγητής του βιβλί ου. Το εγχείρημα, στο οποίο ενεπλάκησαν κάμποσοι διάσημοι μαθηματικοί (Κάντορ, Χίλμπερτ, Φρέγκε κ.ά.) κατέληξε σε αποτυχία, η οποία σφραγίστηκε και μαθηματικά από το ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ του Κουρτ Γκέντελ. Αποτυχία που έφτασε στα όρια της ανθρώπινης τραγωδίας, μια και πολλοί από τους πρωτα γωνιστές, ή τα παιδιά τους, οδηγήθηκαν στην ψύχωση. Μοιραία, ένα από τα κεντρικά ζητήματα που βάζει το βιβλίο είναι η σχέση ΛΟΠΚΗΣ ΚΑΙ ΤΡΕΛΑΣ, αφού το φαινόμενο αφορά ειδικά τους μαθηματικούς που ασχολή θηκαν με τη λογική. Ήταν αναμφίβολα μια ΣΙΣΥΦΕΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ, μια μοναδική στιγμή στη σύγχρονη ιστορία. Η αποτυχία αυτή έθεσε όρια στην ανθρώπινη γνώση, αφήνοντας τη συναίσθηση, την ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΝΟΡΑΣΗ, την ποίηοη, να εκφράσουν το ανείπωτο, το αθεμελίωτο. Δεν είναι ίσως τυχαία η σημαντική επί δραση που ασκεί σήμερα, παρά το μικρό συγκριτικά έργο του, ο ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΓΓΓΚΕΝΣΓΑΪΝ, εκ των πρωτεργα τών της κατεδάφισης του φιλόδοξου εγχειρήματος της θεμελίωσης. Ωστόσο, η ιδιαίτερη συνεισφορά του LOGICOMIX έγκειται αλλού: Στη σύνδεσή της με τα διακυβεύματα της δημοκρατίας, via της τριλογίας των Ατρειδών, και ειδικότερα του ΟΡΕΣΤΗ Όχι τυχαία, η ενδοκειμενική αφήγηση του Ράσελ ξεκινάει ως προσπά θεια να βοηθήσει τους συμμετέχοντες οε μια διαδήλωση «απομονωτιστών» (όσοι αντιτάσσονταν στην είσο δο της Αμερικής στον πόλεμο) να πάρουν τη ΛΟΠΚΑ ΟΡΘΗ ΑΠΟΦΑΣΗ. Στο τέλος, ο Ράσελ δεν αποφασίζει για λογαριασμό τους, αλλά τους λέει ότι -έχοντας γνώση των, έστω ατελών, εργαλείων της λογικής- η ευθύ νη της απόφασης βαραίνει τον καθένα τους ξεχωριστά. Προάγοντάς τους έτσι από «λαό» οε ΠΟΛΙΤΕΣ Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την παρέα να παρακολουθεί την τελευταία πράξη του Ορέστη. Η Αθηνά κάνει κάτι πρωτοφανές: Μεταθέτει την ευθύνη της απόφασης για καταδίκη ή όχι του Ορέστη στους πολίτες, φτιάχνο ντας έτσι το πρώτο ΔΙΚΑΣΤΉΡΙΟ ΜΕ ΕΝΟΡΚΟΥΣ. Οι Ερινύες, που ζητούν αίμα και εκδίκηση, εξεγείρονται. Και τότε η Αθηνά κάνει τη δεύτερη μεγαλειώδη κίνηση: Τους ζητά να γίνουν μέρος του σώματος των ενόρκων. ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ, η τραγωδία της αποτυχίας λογικής θεμελίωσης συνδέεται με τη σημαντικότερη στιγμή της τραγωδίας, τη στιγμή που αντανακλάται σε αυτήν η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Αφήνοντας πίσω τις δεισι δαιμονίες, την υπερβατική θεμελίωση του δικαίου, τους «παλιούς θεούς», ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με την έλλειψη, με τη σχετική ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ του. Γίνεται πολίτης. ■

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ΧΩΡΙΣ προϋπηρεσία από τον Γιώργο Ξενάριο

Κατερίνα Βαζαίου Κηδεμόνες ΕκδόσειςΜεταίχμιο, 2008 σελ.: 426, τιμή: 17,00ευρώ

ΜΕ ΤΟΥΣ Κηδεμόνες τη ς π Κατερίνα Βαζαίου μας προτείνει ένα μυθιστόρημα μαθητείας (όχι με τη ν αυστη ρή φιλολογική έννοια το υ όρου) όπου κύριος ήρω ας και μοναδικός αφηγητής, αποκλειστικά πρωτοπρόσωπος, είναι η μικρή Άννα μεγαλώ νοντας. Η συγγραφέας, εστιάζοντας μονίμως μέσ' από το βλέμμα τη ς πρωταγωνίστριας, ισ το ρ είτο το υ σύντομου βίου τη ς: πρώιμη ορφόνια, ιδρυματική ζωή, δυο-τρεις διαφ ο ρετικές οικογένειες, ξύπνημα τη ς εφηβείας. Με φ ό ντο μια αστική Αθήνα -α π ολύτω ς αναγνωρίσιμη σ' εμ ά ς - κατά τ η δεκαετία το υ '60, η μικρή ηρωίδα τω ν Κηδεμόνων παίζει, κινείται, μεγαλώ νει, χάνει τη μάνα της, μαθαίνει τη ζωή. ΜΕΓΑΛΟ προτέρημα ο τη ν αφήγηση τη ς Κ.Β. η χρήση τη ς γλώσσας: με επιδέξιους χειρισμούς και με φυσι κό τρόπο, η συγγραφέας παρακολουθεί τη βιοτική -α λ λ ά και τη μυθιστορηματική- α νέλιξη τη ς ηρωίδας γλωσσικά: παράγοντας και όχι μιμούμενη τη φυσική ε ξέ λ ιξη το υ προφορικού λόγου ανά περίοδο τη ς ηλι κίας τη ς Άννας, καταφέρνει να ανασυστήσει ατμόσφαιρες, να διαπλάσει χαρακτήρες, να συστήσει πλοκή. Αυτή η γλωσσική εκφορά συμπεριέχει τόσ ο τη ν ψυχική ζωή όσο και τη ν οπτική τη ς Άννας, με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε μπροστά σε μια αρμονική συνύπαρξη και τω ν τριώ ν στοιχείων το υ προσώπου: εκπεφ ρα σμένος λόγος, ενδιάθετος λόγος, περιγραφή. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, π Κ.Β. έχει τη συγγραφική σύνεοη να μη χρωματίζει με υπερβολικό συναίσθημα τις περιγρα φ ές της. Έτσι, κατορθώνει να διατηρήσει τη ν απαραίτητη απόσταση ανάμεσα στον (πρωτοπρόσωπο και πάσχοντα) αφηγητή και το πραγματολογικό υλικό το υ μυθιστορήματος. Κι η απόσταση αυτή είναι απαραί τη τη στους Κηδεμόνες: το πραγματολογικό υλικό το υ ς διαθέτει από μόνο το υ μια τέτοια φόρτιση συγκι νησιακή που έστω κι ένας λίγο θ ερμ ό τερ ο ς τό νο ς θα μας οδηγούσε στο α φόρ ητο μελό. Αντιθέτω ς, από το μυθιστόρημα πηγάζει μια γνήσια συγκίνηση, που προέρχεται από τη ν αφηγηματική αυτοσυγκράτηση τη ς ηρω ίδας-αφηγήτριας. ΩΣΤΟΣΟ οι Κηδεμόνες χωλαίνουν σε ό,τι αφορά τη δομή και το ν α φηγηματολογικό εξοπλισμό τους: το απολύτω ς γραμμικό ανάπτυγμα το υ μυθιστορηματικού χρόνου καθιστά αρκετά απλοϊκή τη δομή του, ενώ παράλληλα η -χω ρίς καμία ποίκιλση- ιστόρηση το υ ενό ς και μόνου α φηγητή, που υ ιοθετεί μάλιστα πει σματικά τη ν κοριτσίστικη ιδιόλεκτο, στο τέ λ ο ς αποβαίνει μονότονη. Το κοινότοπο εύρημα το υ ημερολογί ου τη ς μητέρα ς (χωρίς α υτό να σημαίνει ότι είναι κοινότοπα και τα όσα εκτίθενται σε αυτό) στο πρώτο μέρος του βιβλίου δ εν αρκεί να ποικίλει κάπως τ η μονότονη φ ω νή τη ς ηρωίδας. ΠΑΡΟΛΑ ΑΥΤΑ, οι Κηδεμόνες είναι μια αξιοσύστατη αφήγηση που, με πρώτη ύλη μια ζοφ ερή ιστορία, κατορθώνει να γεννήσει γνήσια συγκίνηση και μια ιδιότυπη νοσταλγία -σ ε όσους πρόλαβαν, έστω σαν παι διά, να ζήσουν τ η δεκαετία το υ '6 0 - για έναν χώρο και έναν χρόνο χαμένους διά παντός. ■

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Ρεμπώ, η διπλή ζωή ενός επαναστάτη ρθ ο ύ ρο ς Ρεμπ ώ : ο επ α ν α σ τα τη μ έ ν ο ς έ φ η β ο ς με τ α γ α λ ά ζια μ ά τια , π ο υ με τ η σ κ λ η ρ ό τη τα , τη ν α ν τ ισ υ μ β α τικ ό τη τα και τη ν ιδιο φ υ ία το υ π α ρ έσ υ ρ ε το ν ερ α σ τή το υ Π ο λ Βερλέν σ ' έν α τα ξίδ ι α τό φ ια ς τ έ χ νη ς και κ α τα σ τρ ο φ ή ς , σε μια π ο ρ εία π ρ ο ς τη ν αθανα σ ία , σ το ιχειώ νει π ά ν τ α λ ίσ τες και α φ ιε ρ ώ μ α τα γ ια το υ ς « κ α τα ρ α μ έν ο υ ς » τ ω ν γ ρ α μ μ ά τω ν . Μ ε τ ά τη ν εξα ιρ ε τικ ή βιο γ ρ α φ ία το υ α π ό τ ο ν Γκράχαμ Ρομπ (Α ρθούρος Ρε μπώι, Μ ικρή 'Αρκτος, 2 007), κ υ κ λο φ ο ρ εί τ ώ ρ α σ τη ν Αγγλία μια ν έα βιογρα φ ία τ ο υ α π ό το ν Έ ν τμ ο υ ν τ Γο υ άιτ, με τ ίτλ ο «Η διπ λή ζω ή ενό ς επ α ν α σ τά τη » (The D o u b le Life o f a Rebel, Edm und W h ite , A tla n tic Books). Ο Γο υ άιτ, κ ρ ιτι κό ς και σ υ γ γ ρ α φ έ α ς μ υ θ ισ το ρ η μ ά τω ν α λλ ά και βιο γ ρ α φ ιώ ν (το υ Ζ α ν Ζενέ, το υ Μ α ρ σ έλ Π ρο υ σ τ...), χ ρη σ ιμ οπ οιεί μ α ρ τυ ρ ίε ς α π ό τ ο υ ς π α ρισ ινο ύ ς κύ κλους τη ς επ ο χ ή ς γ ια ν α ζω ν τα νέψ ει τη ν εικό να τ ο υ α τίθ α σ ο υ , χα ρ ισ μ α τι κού νεα ν ία π ο υ π ρ ο κ ά λ εσ ε τό σ ο με γά λ η αίσθηση σ το Παρίσι το υ τέ λ ο υ ς τ ο υ 19ο υ α ιώ να . Μ ε γ α λ ω μ έν ο ς σ τη μι κρή π ό λη Σα ρλεβίλ, λ α μ π ρ ό ς μ α θ ητής, ο ν εα ρ ό ς Α ρθ ο ύ ρ ο ς τ α ξίδ ε ψ ε σ τη γ α λ λική π ρ ω τε ύ ο υ σ α γ ια ν α γνω ρίσει με τ α ξ ύ ά λλ ω ν το ν α γα π η μ έν ο τ ο υ π ο ι η τή Π ο λ Βερλέν, το ν ο π ο ίο θ α ύ μ α ζε και σ το ν ο π ο ίο είχε σ τείλει τ α π οιήμ α τά το υ , λ α μ β ά ν ο ν τα ς ω ς α π ά ν τη σ η μια θερμ ή επ ισ το λ ή και έν α εισ ιτήριο γ ια τη ν π ρ ω τεύ ο υ σ α . Έ να εισ ιτήριο π ο υ το ν οδήγησε σε μιαν «επ οχή σ τη κόλαση», με σ υ ν τα ξιδ ιώ τη το ν Βερλέν, τ η ζω ή τ ο υ ο π ο ίο υ α ν έ τρ ε ψ ε , π ρ ο κ α λ ώ ν τα ς το ν ν α ε γ κ α τα λ είψ ει τ ις συμ βά σεις και ν α δ ιαρρή ξει τ α όρια, α π ε λ ε υ θ ε ρ ώ ν ο ν τα ς έτσ ι και τ η ν τέχ ν η

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

το υ . Α ψ έν τι, χασίς, η ομοφ υ λ ο φ ιλ ικ ή σχέση τ ω ν δυο π ο ιη τώ ν - τ ο τα ξίδ ι είχε ξεκινήσει. Π αρισινοί π ο ιη τές π ερ ιέγ ρ α φ α ν τ η ν α ίσθηση π ο υ είχε π ροκαλέσ ει α κό μ α και σ το υ ς μ π οέμ κύκλου ς τω ν Π α ρισ ίω ν ο α κρ α ία π ρ ο κ λ η τικό ς Ρε μπ ώ -όσ οι το ν φ ιλοξένησ α ν βιά σ τηκαν να το ν διώ ξουν, κ α θ ώ ς π ερ ιέγ ρ α φ α ν ό τι έβ γα ινε γ υ μ ν ό ς έξω , έσ π α γ ε τις π ορ σ ελ ά ν ες και π ο υ λούσ ε τ α καλά τ ο υ ς έπ ιπ λ α . Τον έχ ο υ ν α π οκα λέσ ει α να ρχικό, α λή τη , μεσσία. Έ νας α λ ή τη ς π ο ιη τή ς , με τ η μοναδική λά μ ψ η π ο υ κ ά π ο τε φ λ έγ ετα ι και φ λέγει, π ν εύ μ α τα και ιδέες...

0 φύλακας ...στην αγορά του βιβλίου Κάποιοι εκδίδουν σ υ σ τη μ α τικά έν α βι βλίο το ν χρόνο, άλλοι ένα βιβλίο κάθε δύο ή τρ ία χ ρόνια -υ π ά ρ χ ε ι ό μ ω ς και ένας, ο π λ έο ν α κριβοθώ ρητος, π ο υ εά ν εμ φ α ν ισ τεί τελ ικ ά σ τη ν α γο ρ ά φ έ τ ο ς θ α δημιουργήσει π ρ α γ μ α τικ ά αίσθηση. Ο Τζ. Ν τ. Σό ίλιντζερ είναι α κρ ιβώ ς τ ο όνομα τ η ς «α ντιβιομηχανίας» τ ο υ βι βλίου -δ ε ν υπ ό κ ειτα ι σ το υ ς νόμους τη ς α γο ρ ά ς και τ ο υ κ α τα ν α λ ω τισ μ ο ύ τη ς γ ρ α φ ή ς - και δεν έχει εκδώ σει π α ρ ά ένα μόνο βιβλίο, το ν π ερ ίφ η μ ο Φ ύλακα σ τη σ ίκα λη, τ ο 1951. Ο ίδιος π α ρ α μ έ νει ο π ιο « γνω σ τός άγνω σ τος», και π έ ρα ν τ ο υ ό τι έκλεισ ε τ α 90 τ ο υ χρόνια φ έ τ ο ς και το υ ό τι ζει κ ά π ο υ σ το Κόρνις τ ο υ Νιου Χ αμσάιρ, ελ ά χ ισ τα γνω ρ ί ζο υ μ ε γ ι' α υ τό ν το ν «φ α ντομά » τω ν γ ρ α μ μ ά τω ν . Ό μ ω ς , τ ο 1965, π α ρ έ δω σ ε σ το π ερ ιοδικό N e w Yorker μια ν ο υ β έλα το υ , με τ ίτ λ ο «H apw orth 16, 1924», τ α δ ικ α ιώ μ α τά τη ς οπ ο ία ς α γό ρασε, τ ο 1997, έν α ς εκ δ ο τικό ς οίκος τ η ς Β ιρτζίνια , ο O rchises Press. Ό π ω ς

γ ρ ά φ ει ο ξέν ο ς τύ π ο ς , φ έ το ς ενδ έχ ετα ι τελ ικ ά ν α δού μ ε τ ο π ερ ίφ η μ ο βιβλίο ν α κ υ κ λο φ ο ρ εί -κ α ι, σίγουρα, έν α ς Σάλιν τζ ε ρ θ α είναι ό ν τω ς Η μ εγά λη είδηση σ τις ν έες κ υ κλο φ ο ρ ίες...

ΚΗείνει το γαλλικό βιβλιοπωλείο της Νέας Υόρκης Έ ν α ς α κ ό μ α ο ίκ ο ς -σ ύ μ β ο λ ο μιας, ό π ω ς φ α ίν ε τα ι, π α ρ ω χ η μ έν η ς ε π ο χής, τ ο γαλλικό βιβλιο π ω λείο τη ς Ν έα ς Υόρκης, ε το ιμ ά ζ ε τα ι ν α κλείσει τις π ό ρ τε ς το υ , θ ύ μ α τη ς κρίσης α λλ ά και τ η ς α λλ α γ ή ς γ ο ύ σ τω ν και τά σ ε ω ν το υ α να γ ν ω σ τικ ο ύ κοινού. Τ ό π ο ς σ υ νά ντη σ η ς, κ ά π ο τε , όχι μ όνο τ ω ν γ α λ λ ό φ ω ν ω ν τ η ς α μ ερ ικα νική ς μ ε γ α λο ύ π ο λ ης α λλ ά και τ ω ν φ ίλ ω ν εν γέν ει τη ς γ α λλικής κ ο υ λ το ύ ρ α ς, π ο υ π ή γ α ιν α ν εκεί, σ τη ν καρδ ιά τ ο υ Κ έν τρ ο υ Ροκφ έλερ, γ ια ν α α ν τ α λ λ ά ξ ο υ ν α π ό ψ εις

π ά νω σ τις ν έ ε ς κ υ κ λο φ ο ρ ίες , τ ο δ ιά σ η μ ο β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο , το ο π ο ίο ιδρύθη κε π ρ ιν α π ό 76 χρ ό ν ια α π ό έ ν α ν εβ ρ α ίο τ η ς Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η ς, το ν Ισ αά κ Μ ό λχ ο , δ εν μ π ο ρ ε ί π λ έο ν ν α π ληρώ σ ει τ ο α σ τρο νο μ ι κό π ο σ ό το υ ενοι κίου. Έ τσ ι, ά λλο έ ν α βιβλιο π ω λείο τ ο οπ ο ίο έζησ ε η μ έρ ες δ ό ξα ς , λ ειτο ύ ρ γ η σ ε ω ς εκ δ ο τι κό ς ο ίκο ς σ τη δ ιά ρ κεια το υ Β' Π α γ κο σμίου Π ο λ έμ ο υ και εξέδ ω σ ε γ ά λ λ ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ ε ίς ό π ω ς ο Σ ε ν τ Ε ξιπ ερ ί ή ο Α ν τρ έ Μ ω ρ ο υ ά , σε λίγο θ α α νήκει σ το π α ρ ελ θ ό ν . ■

το γαλλικό Βιβλιο-

Πωλεί0 σΙΠ Ν γόρκι

ΜεταιχΜίο (]) β ιβ λ ία

α ιχ μ ή ς

'Evas σ α ρα ντάρ ης σ υ γ γ ρ α φ έ α ς ο Ηλ, π ηγαίνοντας npos την αφ ετηρ ία τω ν υπεραστικώ ν λεω φ ορ είω ν για να φ ύγει σε ε κ δ ρ ομή, γίνεται, χω ρίς να το θέλει, ο πρωταγωνιστής ενός π αρά ξενου ατυχήματος. Γλι στράει στα σ αρκώ δη φ ύλλα των φ υτώ ν που έχ ο υ ν απ λω θεί γύ ρ ω από τα ερείπ ια ενός π αλαιού αρ χο ντικού και πέφτει σ' ένα πηγάδι το οπ οίο δ εν είχε π ροστατευτικό στόμιο, θ α μείνει μες στο πηγάδι όρ θιος, σ α ν τιμω ρημένος Μ ανος Ε λευθερίου Άνθρωπος στο πηγάδι και ανα κρ ινό μ ενο ς σε ασ τυ νο μ ικ ό τμήμα, ανα λο γιζό μ ενο ς τη ζω ή του, τη ζω ή των άλλω ν, τις περιπέτειες της πατρίδας του, Άνθ ρωπος συνειδητοπ οιώ ντας πόσα π ράγματα δεν στο πηγάδι γνω ρ ίζει α κό μη, σε πόσα δ εν έδω σε σ η μ α σία και τα π ροσπέρασε. Ελπίζει ότι η σω τη ρία του θ α π ραγματοπ οιηθεί όπως εκείνος τη φ αντά ζετα ι, θ α γ ίν ο υ ν όμω ς έτσι τα π ράγματα; Ζ Η Τ Η Σ Τ Ε Τ Ο ΣΕ Ο Λ Α Τ Α Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΑ

w w w .m etaixm io.gr

[

]

δ ι α β α ζ ω

Σ Τ Ο Ν

Β Ι Β Λ Ι Α

Κ Ο Σ Μ Ο

Λογοτεχνικά βραβεία Μ όσχα

Δ ε κ έ μ β ρ ιο ς , π α ρ α δ ο σ ια κ ά , 1 είνα ι ο μ ή ν α ς τ ω ν λο γ ο τεχ ν ικ ώ ν β ρ α β είω ν σ τη Ρωσία. Χ ώ ρα μ ε μ ε γ ά λη λ ο γ ο τε χ ν ικ ή π α ρ ά δοση, έχ ει κ α θ ιερώ σ ει τ α τ ε λ ε υ τ α ία 2 0 π ε ρ ίπ ο υ χ ρ ό ν ια μια π λ ε ιά δ α λ ο γ ο τ ε χ ν ικ ώ ν βρ α β είω ν , τ α ο π ο ία α π ο τε λ ο ύ ν σ η μ α ν τικ ο ύ ς θ ε σ μ ο ύ ς γ ια τ η ν π ρ ο ώ θ η σ η τ ω ν β ιβλίω ν π α λ ιώ ν και ν έ ω ν σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν . Για τ ο λ ό γ ο α υ τό και η σ τή λ η π ρ ο σ π ά θ η σ ε ν α κ α τα γ ρ ά ψ ε ι τ ο υ ς ν ικ η τέ ς τ ω ν φ ε τιν ώ ν β ρ α β είω ν και ν α π α ρο υ σ ιά σ ει, ε ν σ υ ν το μ ία , το υ ς ν ικ η τέ ς α λλ ά και το υ ς δ ια γ ω νιζό μ εν ο υ ς . • Το μ υ θ ισ τό ρ η μ α το υ Μ ιχ α ή λ Γ ιελ ιζ ά ρ ο φ Ο β ιβ λιο θ η κ ά ρ ιο ς εί IBAMOTEKAPb ναι ο μ εγ ά λο ς ν ικ η τή ς , εν ό ς ε κ τ ω ν σ η μ α ν τ ικ ό τε ρ ω ν λ ο γ ο τε χ ν ικ ώ ν β ιβ λ ίω ν τη ς Ρω σία ς, τ ο υ « Ρ ω σ ικού Μ π ούκερ», π ο υ φ έ τ ο ς α π ο ν ε μ ή θ η κ ε γ ια δ έ κ α τη έβδ ο μ η φ ο ρ ά . Σ τ η «μικρή λ ί σ τα » τ ω ν β ρ α β είω ν ε ίχα ν σ υ μ π ερ ιλ η φ θ ε ί έξι μ υ θ ισ το ρ ή μ α τα : Η α ρ μ ά δα τ ο υ Ιλιά Μ ο υ ρ ά σ ο φ , Ο β ιβ λιο θ η κ ά ρ ιο ς τ ο υ Μ ιχ α ή λ Γιελ ιζά ρ ο φ , Σ ο υ κίνσ κ κα ι π ό λ εις τ η ς Γιλένας Ν εκράσ ο β α, Το χ ά π ι τ ο υ Γιέρμα ν Σ α ν το υ λ ά γ ιε φ , Μ ε ίν ε τε π α ιδ ιά το υ Βλαδίμηρου Σ α ρ ό φ και Η γ ρ α φ ο μ α νή ς τ η ς Γκα λίνα Σέκινα . • Για π ρ ώ τη φ ο ρ ά φ έ τ ο ς σ τη «μικρή λίσ τα» τ ο υ βρ α β είο υ « Μ εγά λ ο Βι βλίο» δ εν υ π ή ρ χ α ν υ π ο ψ η φ ιό τη τες , οι ο π ο ίες είχα ν σ υ μ π ε ρ ιλ η φ θ ε ί σ τις « μ ικρές λ ίσ τες» ά λλ ω ν λ ο γ ο τεχ ν ι κ ώ ν βρ α β είω ν. Ε κτό ς α π ό α υ τό , τ ο 50% τω ν βιβλίω ν π ο υ κ α τα τέ θ η κ α ν / ' “ 'V

Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης (ανταπόκριση)

ΛΟ

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

π ρ ο ς κρίση δεν είχ ε εκ δ ο θ εί και η κ ρ ιτική επ ιτρ ο π ή τ α διάβασ ε σε χει ρ ό γ ρ α φ α . Συ νο λ ικ ά κ α τα τέ θ η κ α ν 370 έρ γ α , εκ τ ω ν ο π ο ίω ν μόνο 10 ά ν τ ε ξ α ν τ ο μα ρ α θ ώ ν ιο μέχρι τ έ λους. Το μεγ ά λο βρ αβ είο, μ α ζί με τ ο έπ α θ λ ο τ ω ν τρ ιώ ν ε κ α το μ μ υ ρ ίω ν ρουβ λίω ν, α π ο ν εμ ή θ η κ ε σ το ν Βλα δίμηρο Μ α κ ά ν ιν γ ια τ ο βιβλίο το υ Λσάν, τ η δ εύ τερ η θέσ η κ α τέ λ α β ε η Λ ιο υ ν τμ ίλ α Σα ρ ά σ κιν α με τ η βιο γ ρ α φ ία τ ο υ Σ ο λζεν ίτσ ιν , εν ώ τη ν τ ρ ίτ η θέσ η π ή ρ ε ο Ρουσ τάμ Ραχματο ύ λ ιν με τ ο βιβλίο το υ Ο ι δύ ο Μ ό σ χ ες ή η μ ετα φ υ σ ικ ή τ η ς π ρ ω τ ε ύ ουσας. • Φ έτο ς σ υμπ λη ρ ώ ν ο ντα ι 70 χ ρ ό νια α π ό το ν τ ρ α γ ικ ό θ ά ν α το το υ π ο η τή Ο σ ίπ Μ α ν τε λ σ τά μ και οι σ υ μ π α τρ ιώ τε ς το υ είχα ν τ η ν ευ κ α ιρ ία ν α μά θουν γ ια τ η ν π ερ ίφ η μ η α ντίσ τα σ ή το υ α π έν α ν τι σ τα όρ γ α να τω ν μ υ σ τι κ ώ ν υ π η ρ εσ ιώ ν τ ο υ σ τα λ ιν ικού κα θ ε σ τώ το ς και, ειδ ικ ό τερ α , γ ια το ν κ α β γά τ ο υ με τ ο ν π ρ ά κ το ρ α και δή μιο Μ π λιο ύ μ κ ιν . Ο εν λό γ ω βα σα νι σ τή ς και δήμιος τ η ς Ο Γκε Π ε Ο υ έπ α ιρ ν ε μ α ζί το υ σ το κ α φ έ, ό π ο υ έκ α ν ε διόιλειμμα α νά μ εσ α σ τις α να κ ρ ίσ εις, έν α π α κ έ τ ο μ ε α σ υ μ π λ ή ρ ω τες ε ν το λ ές ε κ τέλ εσ η ς κ ρα το υ μ έν ω ν και σ υμ π λ ή ρ ω ν ε τ α ον ό μ α τα π ίν ο ν τα ς κ α φ έ. Μ ια φ ο ρ ά ο π ο ιη τή ς όρμησ ε π ά ν ω το υ , π ή ρ ε τ ο π α κ έ τ ο με τ ις λευ κ ές σελίδες και τ ις έσκισε. Α υ τή ή τα ν μια α π ό τις α ιτίε ς π ο υ τ ο ν ο δήγησ α ν σ τη ν ε ξ ο ρία και τη ν εξό ν τω σ η . ■

Β Ι Β Λ Ι Α

ΣΤ ΟΝ

[Δ

Ι Α Β Α Ζ Ω Κ Ο Σ Μ Ο

]

Συνηγορία υπέρ της δημιουργικής γραφής ν α τ έ τ α ρ τ ο τ ο υ α ιώ ν α και δ εν το υ ς φ α ίν ε τα ι. Ο λ ό γ ο ς γ ια τ α μ α θ ή μ α τ α δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή ς γ ρ α φ ή ς , π ο υ τ ο 2 0 0 8 σ τη ν Ιτα λ ία έ κ λ ε ι σ α ν α ισ ίω ς τ α 25 χ ρ ό ν ια ζω ή ς και π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τα ι α π ό π ε ρ ίπ ο υ 50 χ ιλ ιά δ ες α ν θ ρ ώ π ο υ ς σε ό λ η τ η ν ε π ι κ ρ ά τ ε ια , α λ λ ά κ υ ρ ίω ς σ το Κ έ ν τρ ο και σ το Β ορρά , ε ν ώ σ το Ν ό τ ο τ ο φ α ιν ό μ εν ο π α ρ α μ έ ν ε ι π ερ ιο ρ ισ μ ένο . Π ρ ώ τ ο ς δ ιδ ά ξα ς υ π ή ρ ξ ε τ ο 19 8 3 ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς Ρ α φ α έλ ε Κρόβι, τ η σ κ υ τά λ η π ή ρ ε ο Τ ζο υ σ έ π ε Π ο ν τ ίτ ζ α α π ό τ ο 1985 μέχρι τ ο 1 9 9 5 , ε ν ώ σ ή μ ερ α οι σ χ ο λ ές δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή ς γ ρ α φ ή ς είνα ι 1 2 0 . «Τα μ α θ ή μ α τ α δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή ς

γ ρ α φ ή ς σ η μ α δ εύ ο υ ν τ ο ά νο ιγ μ α π ρ ο ς τ η ν κ ο ιν ω ν ία τ η ς λ ο γ ο τε χ ν ικ ή ς κο ιν ό τ η τ α ς , α π ο τε λ ο ύ ν κ α ιν ο ύ ρ γ ιο υ ς χ ώ ρ ο υ ς έ κ φ ρ α σ η ς και π α ίζ ο υ ν π α ρ ό μο ιο ρό λ ο μ ε τ α π ά λ α ι π ο τ έ φ ιλ ο λ ο γ ικ ά σ α λό νια » , ε ξ η γ ε ί η Λ ά ο υ ρ α Λ έπ ρ ι, δ ιά δ ο χ ο ς τ ο υ Τ ζο υ σ έπ ε Π ο ν τί τ ζ α σ το σ χ ο λ είο το υ , σ τη R epubblica, π ο υ μ ε α φ ο ρ μ ή τ η ν ε π έ τ ε ιο τ ο ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο Δ ε κ έ μ β ρ ιο δ ιε ξή γ α γ ε μ εγ ά λη και ε μ π ε ρ ισ τα τω μ έ ν η έρ ευ ν α σ χ ε τικ ά μ ε τ ο φ α ιν ό μ εν ο . « Ό λ ο και σ υ χ ν ό τε ρ α μ α ς ε π ισ κ έ π το ν τα ι σ υ γ γ ρ α φ ε ίς και σ τε λ έ χ η ε κ δ ο τικ ώ ν ε π ι χειρ ή σ εω ν » . Ό σ ο γ ια τ η ν κοιν ω ν ικ ή π ρ ο έ λ ε υ σ η τ ω ν μ α θ η τώ ν , η Λ ά ο υ ρ α

Μ π ο λ ω ν ια

Maurizio De Rosa (ανταπόκριση)

ΜεταιχΜίο (]) Βιβλία αιχμήβ ϊ *

Βγήκαμε στον κεντρικό δ ρ ό μ ο xouxouXiazovTas τα χέρια pas. Πέτρινα καταστήματα και σπίτια, χα μ ό

σπιτα 6ixcos καμινάδεΒ και ξυλοκατασκευέ5 εκτείνονταν σε όλο το p0Kos του από το ύψ οε του Π α ντοκρά τορα μέχρι τον Ά γ ιο Γεώ ργιο. Πάγκοι με δ ιά φ ο ρ α προϊόντα ήταν στημένοι o t is ολάνοιχτεε π ρ ο σ ά ψ ε ι... Οι κα τα σ τη μ α τά ρ χεε, ό ρ θ ιο ι, π ερίμεναν tous

πελάτεε

o t is

εισ όδ ου 5 και π λήθοε

κόσ μου π ηγαινοερχόταν. Ποικιλία χρ ω μ ά τω ν και ενδυμασ ιώ ν, άνθρω π οι κάθε οικονο μικήε τάξη5, φ ύ λο υ και φυλή5, αλλά και υποζύγια, άλογα, γα ϊδ ο ύ ρ ια και μουλά ρια, χ ω ριανά λείπ ουν τ'α δ έσ π οτα σ κ υ λ ιά ... ^ Ένα μυθιστόρημα noTapos. Το βιβλίο που αγαπήθηκε από χιλιάδεβ αναγνώ στεί. Ζ Η Τ Η Σ Τ Ε Τ Ο Ι Ε Ο Λ Α Τ Α Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΑ

IJJ

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Β Ι Β Λ Ι Α

Σ Τ Ο Ν

Κ Ο Σ Μ Ο

Λ έπ ρ ι ε π ισ η μ α ίν ει ό τι π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια ε κ π α ιδ ε υ τικ ο ύ ς , φ ο ιτ η τ έ ς , δ η μ ο σ ιο γ ρ ά φ ο υ ς , κ α θ ώ ς επ ίσ η ς γ ια ν ο ικ ο κ υ ρ ές, ε ρ γ ά τε ς , τ ρ α π ε ζ ικ ο ύ ς υ π α λ λ ή λ ο υ ς και χ ρ η μ α τισ τέ ς . Η Λ ά ο υ ρ α Λ έπ ρι επ ισ η μ α ίνει επ ίσ η ς ό τι τ ο σ χο λείο τ η ς δ εν είνα ι « ε ρ γ ο σ τά σ ιο σ υ γ γ ρ α φ έω ν » α λ λ ά κ ά τι σ α ν «λέσχη α ν ά γ ν ω σης», ό π ο υ κ υ ρ ίω ς δ ια β ά ζ ο ν τ α ι τ α έ ρ γ α τ η ς λ ο γ ο τε χ ν ικ ή ς π α ρ ά δ ο σ η ς . Δ ια φ ο ρ ε τ ικ ή π ρ ο σ έ γ γ ισ η έ χ ε ι τ ο «Scuola H old e n » , τ ο υ γ ν ω σ τ ο ύ και σ τη ν Ελλάδα σ υ γ γ ρ α φ έ α Α λ ε σ ά ν τρ ο Μ π α ρ ίκ ο , σ το Τ ο ρίνο, τ ο ο π ο ίο π ρ ο σ φ έρ ει ο λ ο κ λ η ρ ω μ έ ν ο κ ύ κ λο σ π ο υ δ ώ ν γ ια ε π ίδ ο ξο υ ς σ υ γ γ ρ α φ ε ίς , α λλ ά και μ ε τα φ ρ α σ τ έ ς , ε π ιμ ε λ η τέ ς , σ εν α ρ ιο γ ρ ά φ ο υ ς , δ ια φ η μ ισ τέ ς και δ η μ ο σ ιο γ ρ ά φ ο υ ς . Το σ χ ο λ είο τ ο υ Μ π α ρ ίκο α π ο σ κ ο π ε ί σ τη ν ε π α γ γ ε λ μ α τικ ή

κ α τά ρ τισ η τ ω ν μ α θ η τώ ν και σ υ ν ερ γ ά ζ ε τ α ι σ τε ν ά με εκ δ ο τικ ο ύ ς ο ίκο υ ς, ε φ η μ ερ ίδ ες και π ερ ιο δ ικ ά . Α π ό τ η ν ά λλη, ο Τ ζα μ π ά ο λ ο Σ π ιν ά το , σ υ γ γ ρ α φ έ α ς κα ι ιδ ρ υ τή ς τ ο υ Σ υ λ λ ό γ ο υ «Bartleby Factory» τ ο υ Μ ιλ ά ν ο υ , σ υ ν ε ρ γ ά ζ ε τα ι με σ χολεία , π α ν ε π ισ τή μ ια και θ έ α τ ρ α και π ρ ο τιμ ά ε ι ν α το ν ίζ ε ι τ η ν ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή δ ιά σ τα σ η τ η ς γ ρ α φ ή ς . «Η γ ρ α φ ή είνα ι έ ν α ς τρ ό π ο ς γ ια ν α α π ο κ τ ή σ ο υ μ ε α υ το π ε π ο ίθ η σ η . Μ ε δ εδ ο μ έν ο ό τι ό λ α είνα ι α φ ή γ η σ η , τ ο ν α γ ρ ά φ ε ι κ α ν είς είνα ι έν α ς τ ρ ό π ο ς γ ια ν α ν ιώ θ ει κ α λ ύ τε ρ α , γ ια ν α ε π α ν α κ τή σ ε ι και ν α επ α ν επ εν δ ύ σ ει τ η ν ε ν έρ γ ειά το υ » . Και σ ίγ ο υ ρ α είνα ι και α υ τ ό έ ν α α π ό τ α μ υ σ τικ ά τ η ς ε π ι τυ χ η μ έ ν η ς π ο ρ ε ία ς τ ω ν σ χ ο λ ώ ν δ η μ ι ο υ ρ γ ικ ή ς γ ρ α φ ή ς σ τη ν Ιτα λ ία , ό π ω ς και σ τη ν Ελλάδα. ■

Τον λόγο έχει το κοινό ΦΡΑΓΚΨΟΥΡΤΗ

Έλενα Παλλαντζά (ανταπόκριση)

4-2

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

τα ν το ν π ερα σ μένο Ν οέμ β ρ ιο η ε φ η μ ε ρ ίδ α D ie Z e it ζή τη σ ε α π ό το υ ς α να γνώ σ τ ε ς τ η ς ν α ψ η φ ίσ ο υ ν τ α δ έ κ α κ α λ ύ τ ε ρ α β ιβ λ ία τ ο υ 2 0 0 8 , σ τα γ ρ α φ ε ία τ η ς σ ύ ν τ α ξ η ς έ φ τ α σ α ν γ ύ ρ ω σ τα 2 .0 0 0 e -m a ils . Ξ εχ ώ ρ ισ ε η ν ο υ β έ λ α τ ο υ κ ο ρ υ φ α ίο υ Ζ ίγ κ φ ρ ιν τ Α ε ν τ ς «Λ ε π τ ό σ ιγή ς» (S c h w e ig e m in u te , εκδ. H o ffm a n n u n d C a m p e ), π ο υ α ν α φ έ ρ ε τα ι σ τη ν ε ρ ω τικ ή ισ το ρ ία ε ν ό ς μ α θ η τή και τ η ς λ ίγ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ς κ α θ η γ ή τ ρ ιά ς το υ , ό π ω ς τ η μ α θ α ίν ο υ μ ε α ν ή μ ε ρ α τ η ς κ η δ εία ς τ η ς τε λ ε υ τ α ία ς . Θ έμ α τη ς α φ ήγησ ης - τ ι ά λ λ ο ;- το α ν έ φ ικ τ ο τ η ς δ ιά ρ κ ε ια ς τ ο υ έ ρ ω τ α , π ο υ α π ε ιλ ε ίτα ι π α ν τ ο ύ και π ά ν τ α α π ό κ ά π ο ια ε κ δ ο χ ή τ ο υ θ α ν ά το υ .

Α ξίζ ε ι ν α σ η μ ειώ σ ο υ μ ε ό τι ο Ζ ίγ κ φ ρ ιν τ Α ε ν τ ς δ εν έ γ ρ α ψ ε α π λ ώ ς μια ε ρ ω τικ ή ισ το ρ ία , έ γ ρ α ψ ε σ τ α 82 τ ο υ χ ρ ό ν ια τ η ν π ρ ώ τ η τ ο υ ε ρ ω τικ ή ισ το ρία , α φ ο ύ ώ ς τ ώ ρ α α π έ φ ε υ γ ε σ υ ν ει δ η τ ά τ ο είδ ο ς ω ς... «μη ε π α ρ κ ώ ς α ξιό π ισ το » . Έ σ τω και α ρ γ ά π ά ν τ ω ς φ α ίν ε τ α ι π ω ς ο έ ρ ω τα ς , ε υ τυ χ ώ ς , τ ο ν έπ εισ ε. Ο Α ε ν τς , α ψ η φ ώ ν τ α ς τ ά σ εις, ε π ιτ α γ έ ς και σ υ ν τα γ έ ς , α π ο ζ η μ ιώ ν ει μ ε τ η ν τό σ ο π ρ ο σ ω π ικ ή γ ρ α φ ή τ ο υ τ ο κοινό, χ α ρ ίζ ο ν τά ς τ ο υ α ν ε π ιτ ή δ ε υ τ η σ υγ κ ίν η σ η και α λ ή θ εια . Α π ό τ η ν έ α γ ε ν ιά σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν τ ο κ ο ιν ό α ν έ δ ε ιξε τ η ν π ο λ λ ά υ π ο σ χ ό μεν η Κ α τα ρ ίν α Χ ά γ κεν α . Γεν ν η μ έν η τ ο 1967, η Χ ά γ κ εν α δ ιε τέ λ ε σ ε λ έ κ τ ο ρ α ς σ το T rin ity C ollege τ ο υ Δ ο υ β λ ί-

Β Ι Β Λ Ι Α

νο υ , ό π ο υ ε ρ γ ά σ τη κ ε χ ρ ό ν ια π ά ν ω σ το ν Τ ζό υ ς, εν ώ σ ή μ ερ α διδάσκει Αγγλική Λ ο γ ο τε χ ν ία σ το Π α ν ε π ισ τ ή μιο το υ Α μ β ο ύ ρ γ ο υ . Το π ρ ώ το τ η ς μ υ θ ισ τό ρ η μ α «Η γεύ σ η τ ω ν κο υ κ ο υ τσ ιώ ν το υ μήλου» (D er G eschm ack der A p felkerne, εκδ. K iepenheuer & W itsc h ) α ν α φ έ ρ ε τα ι σ τη ν ισ το ρ ία τ ω ν γ υ ν α ικ ώ ν μ ια ς ο ικ ο γ έ ν ε ια ς , ό π ω ς α υ τή α ν α δ ύ ε τα ι α π ό τ ις α ν α μνήσ εις μ ιας εγ γ ο ν ή ς π ο υ κλη ρ ο ν ο μ εί τ ο σ π ίτι τ η ς για γ ιά ς τ η ς και π ε ρ ιπ λ α ν ιέτ α ι σ τα δ ω μ ά τια α ν α σ υ ρ ο ν τα ς π α λ ιά φ ο ρ έ μ α τα α π ό τ ις κα σ έλες και ξ ε χ α σ μ έ ν α ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ά δ ρ ά μ α τα α π ό τ η μνή μ η τη ς . Η Χ ά γ κεν α κ α το ρ θώ νει ν α π ερ ά σ ει α ν έ π α φ η α π ό τις σ υ μ π λ η γ ά δ ες το υ κ ιτς χ ά ρ η σ τη ν

Σ Τ Ο Ν

I Δ I A B A Z Ω Κ Ο Σ Μ Ο

]

έ ν τε χ ν η ε ν α λ λ α γ ή το υ τρ α γ ικ ο ύ και το υ κ ω μ ικο ύ, α λλ ά και τ η σ τα θ ερ ή εσ τία σ η σ το μ εγ ά λο θ έμ α τ η ς λ ή θ η ς και τ η ς μ νή μ ης. Δ ε ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε ν α κλείσ ουμε χ ω ρ ίς ν α α ν α φ ερ θ ο ύ μ ε σ το βιβλίο το υ Β ό λ φ γ κ α ν γ κ Χ ά ο υ το υ μ «Η δική μο υ Ελλάδα - Ισ το ρ ίες α π ό τ η Μ ε σ ό γειο » (M e in G rie chenland - Geschichten v o m M itte lm e e r, εκδ. Ikarus), π ο υ κ α τέ λ α β ε τ η δ έκ α τη θέση σ τις π ρ ο τι μήσ εις τ ω ν α ν α γ ν ω σ τώ ν τ η ς Zeit. Π ι σ τό ς ε ρ α σ τή ς , π ερ ιη γ η τή ς και ε ν ίο τε κ ά το ικ ο ς τ η ς χώ ρ α ς μ α ς ο Χ ά ο υ το υ μ , έ ρ χ ε τα ι ν α υ π ενθυμίσ ει σ το υ ς σ υ μ π α τ ρ ιώ τ ε ς το υ , ε π ιτυ χ ώ ς ό π ω ς φ α ίν ε τα ι, τ η γεύ σ η τω ν ελ ληνικώ ν φ ρ ο ύ τω ν - μ ε ή χ ω ρ ίς κ ο υ κ ο ύ τσ ια . ■

Α Ν Ο ΙΞ Η 2009

^ 11 Μ ε τ α ιχ Μ ί ο φ - Δ ια Β ίο υ Μ ά θ η σ η ΣΤΟΝ Π Ο Α Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α ΙΧ Μ ΙΟ (Ιπποκράτους 118, στο κέντρο tits Αθήνας) Περισσότερες πληροφορίες και εγγραφές στο τηλ.: 211 3003500 (εσωτ. 524,580), στο e-mail: polychonKl@metaixmio.gr WWW.

m etaixm io.gr

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΩΝ - ΔΙΟΡΘΩΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Επιστημονική υπεύθυνη - διδασκαλία: Αννα Ιορδανίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Γλωσσολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Διάρκεια: 90 ώρες ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΔΗΜΙΟ ΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ Συντονιστής - υπεύθυνος σεμιναρίου - διδασκαλία: Γιώργος Ξενάριος, συγγραφέας Διάρκεια: 30 ώρες ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Η Ψ Υ Χ Α Ν Α Λ Υ Τ ΙΚ Η Ε Υ Α ΙΣ Θ Η Σ ΙΑ Διδάσκων: Νίκος Σιδέρης, διδάσκων ψυχαναλυτής, μέλος της Ψυχαναλυτικής Σχολής του Στρασβούργου (EPS) Διάρκεια: 30 ώρες ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΟ Μ Ε Τ Α ΙΧ Μ ΙΟ ΤΟΥ Λ Ο ΓΟ Υ Κ Α Ι ΤΗ Σ Ε ΙΚ Ο Ν Α Σ Διδάσκων: Καμίλο Νόλλας, φωτογράφος Διάρκεια: 36 ώρες

ΕΝΑΡΞΗ ΣΕ Μ ΙΝ Α Ρ ΙΩ Ν : Μ ά ρ τιο ς 2 0 0 9

ΡΐβϋίΟ 1 10 i l O i i K U D Ακούστε τα βιβλία! Παναγιώτης Στ. Αν6ριανέσης pandrianOgmail.com

4 4

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ό λ ις κ υ κ λο φ ό ρ η σ ε α π ό τ ις εκ δ ό σ εις Μ ε τα ίχ μ ιο (w w w .m e ta ix m io .g r) η η χ η τικ ή έ κ δοσ η τ ο υ β ιβ λ ίο υ τ ο υ Γιάννη Ξ α νθ ο υ λ η Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ π ο λ η : τ ω ν α σ ε β ώ ν μ ο υ φ ό β ω ν , μ ια μ υ θ ισ το ρ ία σ τη σ ε ιρ ά « Σ υ γ γ ρ α φ ε ίς και π ό λ εις» . Σ ε α υ τ ό (σε α ρ χ ε ία ή χ ο υ α π ο θ η κ ε υ μ έ ν α σ ε μ ο ρ φ ή m p 3 ), ο Γ ιά ννη ς Ξ α νθ ο ύ λ η ς , μ ε τ η ν ιδ ια ίτε ρ η φ ω ν ή τ ο υ - σ τ ο ιχ ε ίο π ο υ και α υ τ ό λ ε ιτ ο υ ρ γ ε ί σ τ α σ υ ν τ ω ν τ α κ τ ικ ώ ν ε β δ ο μ α δ ι α ίω ν ρ α δ ιο φ ω ν ικ ώ ν ε κ π ο μ π ώ ν τ ο υ ε δ ώ και π ά ρ α π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια - δ ια β ά ζ ε ι γ ια τ ο υ ς α ν α γ ν ώ σ τ ε ς τ ο υ τ ο κ ε ί μ ε ν ο τ ο υ β ιβ λ ίο υ . Έ χ ο ν τ α ς κ ά ν ει τ η ν ε μ φ ά ν ισ ή τ ο υ ς ε δ ώ και π ά ν ω α π ό δ έ κ α χ ρ ό ν ια , τ α η χ η τ ικ ά β ιβ λ ία (a u d io b o o k s ), δ η λαδή η η χ ο γρ ά φ η σ η τη ς α νά γ ν ω σ η ς τ ο υ κ ε ιμ έ ν ο υ ε ν ό ς β ιβ λ ίο υ και η α π ο θ ή κ ε υ σ ή τ η ς σ ε ψ η φ ια κ ό α ρ χ ε ίο μ ο ρ φ ή ς m p 3 , είν α ι α λ ή θ ε ια ό τι δ ε ν « α π ο γ ε ιώ θ η κ α ν » π ο τ έ σ τ η ν α γ ο ρ ά . Ω σ τό σ ο , δ ε δ ο μ έ ν ω ν και τ ω ν δ ια φ ο ρ ε τ ικ ώ ν μ ε γ ε θ ώ ν τ ω ν α γ ο ρ ώ ν , η σ ύ γ κ ρ ισ η μ ε τ α ξ ύ τ η ς ε γ χ ώ ρ ια ς κα ι τ η ς δ ιε θ ν ο ύ ς α γ ο ρ ά ς δ ε θ α ε ίχ ε κ α ν έ ν α ν ό η μ α . Π ά ν τ ω ς , π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς γ ίν ο ν τα ι... Α ρ κ ε τ ά χ ρ ό ν ια π ρ ιν , οι ε κ δ ό σ ε ις Π α τ ά κ η ε γ κ α ιν ία σ α ν δ υ ο σ ε ιρ έ ς « Β ιβ λ ίω ν π ο υ μ ι λ ο ύν» (σ ε έκ δ ο σ η C D κα ι κ α σ έ τ α ς ), γ ια ε ν η λ ίκ ο υ ς και γ ια π α ιδ ιά . Σ τ ο ν τ ο μ έ α τ ο υ π α ιδ ικ ο ύ α κ ο υ σ τ ικ ο ύ β ι β λ ίο υ δ ρ α σ τη ρ ιο π ο ιή θ η κ α ν α κ ό μ η μ ε π ο λ λ έ ς π α ρ α γ ω γ έ ς οι εκ δ ό σ εις Α γ κ υ ρ α , α λ λ ά κ α ι οι ε κ δ ό σ ε ις A n u b is (κ λ ά δ ο ς τ η ς ε κ δ ο τ ικ ή ς ε τ α ι ρ ε ία ς C o m p u p re s s ). Α ρ γ ό τε ρ α , τ ο Μ ε τ α ίχ μ ιο ε ξέ δ ω σ ε σ ε μ ο ρ φ ή a u d io b o o k τ ο α υ τ ο β ιο γ ρ α φ ι κ ό μ υ θ ισ τό

ρημα το υ Π έτρ ο υ Τ α τσ ό π ο υ λο υ Η κ α λ ο σ ύ ν η τ ω ν ξ έ ν ω ν κα ι τ ο ν έ ο β ι β λ ίο τ ο υ Μ ά ν ο υ Ε λ ευ θ ερ ίο υ Η μ ε λ α γ χ ο λ ία τ η ς π α τ ρ ίδ α ς μ ε τ ά τ ις ε ι δ ή σ ε ις τ ω ν ο κ τ ώ , μ ε η χ ο γ ρ α φ η μ έ ν ο υ ς τ ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ ε ίς ν α δ ια β ά ζ ο υ ν ο λ ό κ λ η ρ α τ α β ιβ λ ία τ ο υ ς . Β έβ α ια , α π ό τ α π ρ ώ τ α a u d io b o oks τ η ς δ ε κ α ε τ ία ς τ ο υ '9 0 μ έχ ρ ι τ α σ η μ ερ ιν ά η - τ ε χ ν ο λ ο γ ι κ ή - α π ό σ τα σ η είνα ι σ η μ α ν τικ ή . Τ ό τε , οι η χ ο γ ρ α φ ή σ εις α π ο θ η κ ε ύ ο ν τ α ν σε μ ο ρ φ ή w av, με α π ο τ έ λ ε σ μ α έ ν α β ιβ λ ίο ν α α π α ι τ ε ί π ο λ λ έ ς κ α σ έτ ες , δ ίσ κο υ ς βινιλίου ή cds. Σ ή μ ερ α , σ ε έ ν α μ ό ν ο c d (ή σε μια μν ή μ η τ ύ π ο υ USB flas h m e m o ry ) χ ω ρ ούν π ο λλές ώ ρ ες εγγρ α φ ή ς ή χ ο υ . Έ τσ ι, τ ο κ ό σ το ς π α ρ α γ ω γ ή ς π έ φ τ ε ι κ α τ α κ ό ρ υ φ α και τ ο α π ο τ έ λ εσ μ α είνα ι μια π ο λ ύ π ιο εύ χ ρ η σ τη ε φ α ρ μ ο γ ή γ ια τ ο χ ρ ή σ τη . Χ ω ρ ι σ μ έν α , π λ έ ο ν , σ ε ε ν ό τ η τ ε ς (tra c k s), τ α « α κ ο υ σ τικ ά » κ ε φ ά λ α ια δ ίνο υ ν τ η ν ε υ κ α ιρ ία σ το ν α κ ρ ο α τ ή ν α ε π ιλ έ ξ ε ι ε ύ κ ο λ α και γ ρ ή γ ο ρ α α υ τ ό π ο υ ε π ιθ υ μ ε ί κ ά θ ε σ τιγ μ ή ν α α κο ύ σ ει. Επίσης, τ ο υ π α ρ έ χ ε ι τ η δ υ ν α τ ό τ η τ α ν α μ ε τα γ ρ ά ψ ε ι όσ ο α π ό τ ο π ε ρ ιε χ ό μ εν ο ε π ιθ υ μ ε ί και ν α τ ο μ ε τ α φ έ ρ ε ι σ το ν υ π ο λ ο γ ισ τή ή και σε ό π ο ια σ υ σ κ ευ ή μ π ο ρ ε ί ν α α ν α π α ρ ά γ ε ι α ρ χ ε ία τ ύ π ο υ m p 3 . Α ς μ η ν ξε χ ν ά μ ε , ό μ ω ς , και τ ι ς ο μ ά δ ες μ ε ε ιδ ικ έ ς α ν ά γ κ ε ς . Κ α τα ρ χ ή ν , τ ο υ ς η λ ικ ιω μ έν ο υ ς . Τ α a u d io b o oks τ ο υ ς α π α λ λ ά σ σ ο υ ν α π ό τ ο - π ιθ α ν ό ν κ ο υ ρ α σ τικ ό γ ια τ α μ ά τ ια τ ο υ ς δ ιά β α σ μ α . Ύ σ τε ρ α , γ ια τ ο υ ς τ υ φ λ ο ύ ς (ειδ ικ ά γ ια ό σ ο υ ς δ εν είνα ι σε θ έσ η ν α δ ια β ά σ ο υ ν τ η γ ρ α φ ή B raille), τ α α κ ο υ σ τ ικ ά β ιβ λ ία α π ο τ ε λ ο ύ ν μ ία π ο λ ύ κ α λ ή λ ύ σ η . ■

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΒΒΑΛΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ / SOCIAL SCIENCES M ax W eber Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ ΚΑΙ ΚΟ ΙΝΩ ΝΙΑ Μεχάφραση-Εισαγωγή-Επιμέλεια: θ . Γκιούραε

" 3

Λ I ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

1 [ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΝΙΑ

A ' iopos: Κοινωνιολογικές έννοιες Σβϋ.: 688, Λ.Τ.: 29,70 €

(£ Ε _ Q 1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ζ Λ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΝΙΑ

Q I ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ο Ι ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΝΙΑ

ΕΓ iopos: Κοινότητες

0 J ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Σελ.: 264, Λ.Τ.: 19,70 6 Γ iopos: Κοινωνιοήογίι θρησκευτικές κοινότητες —

Σελ.: 488, Λ.Τ.: 24,70 € Σ ι' iopos: Η Πόλη Σελ.: 272, Α.Τ.: 19,70 €

M ic h e lin e R. Ishay

Susan Rubin Suleim an

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ Δ ΙΚΑΙΩ Μ ΑΤΩ Ν ΤΟ Υ Α Ν Θ ΡΩ Π Ο Υ

ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ Σ Ω Μ Α ΣΤΟΝ Δ ΥΤΙΚΟ Π Ο Λ ΙΤ ΙΣΜ Ο

Από την αρχαιότητα έτος την εποχή

Σύγχρονες προσεγγίσεις

της παγκοσμιοποίησης

Μετάφραση-Εισαγω γή: Εύη Βογιατζάκη

Πρόλογοε.: A . Taxns Μ ετάφ ραση.: Α . Σ ίμ ο γ λ ο υ Σελ.: 656, Λ.Τ.: 29,70 €

Σελ.: 640, Α.Τ.: 29,70 €

Richard S e n n e tt

Α νδ ρ έα5 X . T0xns

Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΟ Υ ΝΕΟΥ ΚΑ Π ΙΤΑ ΛΙΣΜ Ο Υ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Δοκίμιο πολιτικής και συνταγματικής θεωρίας

Μ ετάφραση: Τ ρ ισ ευ γένη Π α π αϊω ά ννου

Σελ.: 216, Α.Τ.: 14,70 €

Σελ.: 208, Α.Τ.: 13,708

John M a rtin u s sen ΚΟ ΙΝΩ ΝΙΑ , ΚΡΑΤΟΣ, ΑΓΟΡΑ θεωρίες της ανάπτυξης

Σαββάλας Β ’ ε κ δ ό σ ε ις

• Αθήνα: Ζ. Πηγήε 18, τηλ.: 210 33 01 251 • Θεσσαλονίκη: Β. Ηρακλείου 47, τηλ.: 2310 270 226 • Λευκωσία: Αλκαίου 15, τηλ.: 22872101

Εισαγωγή-Επιμέλεια: Σ. Μ α υ ρ ο υ δ έ α ί Μ ετάφραση: Λ εω νίδ α 5 Β α τικιώ τηί U Σελ.: 608, Λ.Τ.: 27,70 €

EIIIIlllEt Η συζήτηση για την «καθεστωτική κριτική»

κρ ιτικός των

Ν έω ν

Δ η μ ο σ θ ένη ς ΚούρτιΒικ μ α ς έσ τειλε την α κό -

λο υ δ η επιστολή ω ς απάντηση στην ανοιχτή επιστολή του συ νερ γ ά τη μ α ς Α λ έξη Ζήρα, που δημοσ ιεύ τηκε στο π ροηγούμενο

τεύ χ ο ς του «Δ» .

Δημοσθένης Κούρτοβικ

Α γ α π η τέ μο υ Α λ έ ξη , Θ α δ ώ σ ω δ υ ο χ ω ρ ισ τέ ς α π α ν τή σ εις σ τη ν « α νο ιχ τή ε π ισ το λ ή » π ο υ μου α π ε ύ θ υ ν ε ς σ το π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο τ ε ύ χ ο ς τ ο υ Δ ια β ά ζ ω . Μ ε α ν α γ κ ά ζ ε ις εσ ύ ν α ε ν ερ γ ή σ ω έ τσ ι. Δ ιό τι σ τη ν ε π ισ το λ ή σου α ν α κ α τε ύ ε ις τ ο σ ο β α ρ ό ζ ή τ η μ α π ο υ έ θ ιγ ε έν α ά ρ θ ρ ο μ ο υ σ τα Ν έ α τ ο ν π ε ρ α σ μ έ ν ο Ν ο έμ β ρ ιο , δ η λα δ ή τι είνα ι και π ώ ς λ ε ιτ ο υ ρ γ ε ί η κ α θ ε σ τ ω τικ ή κριτικ ή , με μ π α γ κ α τέ λ ε ς π ρ ο σ ω π ικ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α , ό π ω ς είνα ι τ ο χ τ ι κιό π ο υ σ ου έχει γ ίνει ε δ ώ και π ο λ λ ά χρ ό ν ια ο Κ ο ύ ρ το β ικ. Για τ η ν α κρ ίβεια , χ ρ η σ ιμ ο π ο ιείς π ρ ο σ χ η μ α τικ ά και ο υ σ ια σ τικ ά π ρ ο σ π ε ρ ν ά ς τ ο π ρ ώ τ ο ζ ή τ η μ α για να ξεσ α λ ώ σ εις σ το δ ε ύ τερ ο , α υ τ ό π ο υ σε καίει π ρ α γ μ α τικ ά και ό π ο υ μ α γ ε ιρ ε ύ ε ις ο λό κ λ η ρ η β ιο γ ρ α φ ία μο υ γ ια ν α υ π ο σ τη ρ ίξε ις ό τι, σα ν εν π ο λ λ α ίς α μ α ρ τία ις π ερ ιπ εσ ο ύ σ α γ υ ν ή , «δεν δ ικα ιο ύ μ α ι δ ιά ν α ομιλώ » π ε ρ ί κα θ ε σ τω τικ ή ς κριτικ ή ς. Επειδή η β ιο γ ρ α φ ία μ ο υ α υ τή είνα ι σ τρ εβ λ ή , π λ α σ τή και σ υ κ ο φ α ν τικ ή , ά ρ α και τ α

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τα π ο υ β γ ά ζ ε ις , δ εν μ π ο ρ ώ π α ρ ά ν α α σ χ ο λ η θ ώ εδ ώ - α λ λ ά μόνο γ ι' α υ τό ν τ ο ν λ ό γ ο - μ ε τ ις μ π α γ κ α τέ λ ε ς π ο υ σε εμ π ν έο υ ν . Για τ ο ά λλο, τ ο σ ο β α ρ ό τερ ο θέμ α , θ α υ π ά ρ ξει α π ά ν τη σ η α π ό τ η σ τή λ η μο υ σ τα Ν έα . Ψ ά χ ν ο ν τα ς , ψ ά χ ν ο ν τα ς εν α γ ώ ν ια ν α βρ εις κ ά π ο ια α π ό ό λ α όσα κ α τα μ α ρ τυ ρ ώ σ το υ ς κ α θ εσ τω τικ ο ύ ς κριτικ ο ύ ς π ο υ ν α τ α έχ ω δ ια π ρ ά ξει και ο ίδιος, α ν α κ ά λ υ ψ ες τ α ε ξή ς τρ ία θα νά σ ιμα α μ α ρ τή μ α τά μου: α) π έρ α σ α α π ό το ν « α ν τικ α θ εσ τω τικ ό » Σ χ ο λια σ τή τ η ς δ ε κ α ετία ς το υ 1980 σ τη ν «καθεσ τω τική» Ε λ ευ θ ερ ο τυ π ία και κ α τό π ιν σ τα «κα θεσ τω τικά » Ν έα · β) δια τέλ εσ α αμειβ όμ ενος σ ύ μβ ουλος το υ Βασίλη Βασιλι κού τ η ν π ρ ώ τη π ερίοδο τ η ς τη λ ε ο π τι κής εκ π ο μ π ή ς Ά ξιο ν εσ τ ί■ και γ) χ ρ η μ ά τισ α σ τυ λ ο β ά τη ς τ ο υ π ερ ιοδικού Ithaca, π ο υ εκ δ ιδ ό τα ν α π ό τ ο ΕΚΕΒΙ. Επειδή α ν τ ιλ ή φ θ η κ ε ς α μ έσ ω ς ό τι με α υ τ ά τ α ... φ ο β ερ ά και τρ ο μ ε ρ ά ε υ ρ ή μ α τα δ εν θ α έ π ειθ ες ο ύ τ ε τ ο υ ς φ α ν α τ ικ ο ύ ς εχ θ ρ ο ύ ς μου, α π ο φ ά σ ισ ες

ν α τ α « επ εξερ γ α σ τείς » κ α τά λ λ η λ α , με μ εθ ό δ ο υ ς α π ό ε κ ε ίν ε ς π ο υ έ χ ο υ ν δ ο ξά σ ει οι π ρ ο π α γ α ν δ ισ τικ έ ς υ π η ρ ε σ ίες σ κ ο τε ιν ώ ν κ α θ ε σ τώ τω ν . Έ τσ ι, μ ε τ η δ ια τύ π ω σ η « φ ε ύ γ ο ν τα ς α π ό τ ο ν Σ χ ο λ ια σ τή [...] π ή γ ε ς και β ο λ ε ύ τη κ ε ς σ τ η ν Ε λ ε υ θ ε ρ ο τ υ π ία » σ υ ρ ρ ά π τ ε ις δ ύ ο γ ε γ ο ν ό τα π ο υ χ ω ρ ίζ ο ν τα ι α π ό μ εγ ά λ ο και σ η μ α δ ια κ ό χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τη μ α , ώ σ τε ν α ε γ κ α θ ιδ ρ ύ σ εις σχέση α ιτία ς - α π ο τε λ έ σ μ α τ ο ς μ ε τ α ξ ύ το υ ς . Θ α σ ου θ υ μ ίσ ω λ ο ιπ ό ν, α ν και τ ο ξ έ ρεις, ό τι α π ο χ ώ ρ η σ α α π ό τ ο ν Σ χ ο λια σ τή γ ια λ ό γ ο υ ς α ρ χ ή ς (όχι π ά ν τ ω ς ιδεολογική ς δ ια φ ω ν ία ς), έμ ειν α ο υ σ ια σ τικ ά ά ν ε ρ γ ο ς γ ια π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο α π ό έ ν α ν χ ρ ό ν ο και σ τη σ υ ν έχ εια μ ο υ έγ ιν ε π ρ ό τα σ η α π ό τ η ν Ε λ ευ θ ερ ο τυ π ία , γ ια τ η ν ο π ο ία μ ά λ ισ τα ζή τ η σ α διο ρ ία δ ύ ο ε β δ ο μ ά δ ω ν π ρ ιν α π α ν τή σ ω . Π α ρ ε ν θ ε τικ ά , α ν και γ ια τ ο ή θ ο ς σ ου δ ε ν είνα ι κ α θ ό λ ο υ π α ρ ε ν θ ε τικ ό , σ η μ ειώ ν ω ό τι ο ισ χυ ρισ μ ό ς σου « σ ύ μπ α σ α σ χ εδ ό ν η ο μ ά δ α τ ο υ Σ χ ο λια σ τή » (κα ι ο Κ ο υ ρ το β ικ, ό π ω ς α φ ή ν εις ν α εν ν ο η θ εί) « κ α τέ θ ε σ ε μ ε ε μ π ι σ το σ ύ ν η τ α ρ ο ζ σ ο σ ια λ ισ τικ ά τ η ς ό ν ειρ α σ τ α π ό δ ια τ ο υ π α π α ν δ ρ ε ϊκ ο υ Π ΑΣΟ Κ » σ υ ν ισ τά μ ν η μ είο σ υ κ ο φ α ν τι κ ής χ α μ έρ π ε ια ς . Σ ε π ρ ο κ α λ ώ ν α μ α ς π ε ις π ό τ ε σ υ ν ε ρ γ ά σ τη κ α ή α π λ ώ ς ε υ ν ο ή θ η κ α μ ε ο π ο ιο ν δ ή π ο τε τ ρ ό π ο α π ό τ ο κ υ β ε ρ ν η τικ ό Π Α Σ Ο Κ , π α π α ν δ ρ εϊκό ή σ η μ ιτικ ό . Α π ό τ η ν Ε λ ευ θ ερ ο τυ π ία , ό π ο υ « βο λ εύ τη κ α » , ό π ω ς λ ες , π α ρ α ιτή θ η κ α ό τ α ν θ εώ ρ η σ α ό τι δ εν μ π ο ρ ο ύ σ α π ια ν α ε κ φ ρ ά ζ ο μ α ι μ ε όση ε λ ε υ θ ε ρ ία δ ιεκδικούσ α , και γ ια τ ο ν ίδιο λ ό γ ο π α ρ α ιτή θ η κ α α π ό τ α Ν έ α τ η ν π ρ ώ τη , σ ύ ν το μ η π ε ρ ίο δ ο τ η ς σ υ ν ερ γ α σ ία ς μ ου με τ η ν ε φ η μ ε ρ ίδ α . Και σ τις δ ύ ο π ε ρ ιπ τώ σ ε ις η π α ρ α ίτη σ ή μ ο υ είχ ε ω ς α π ο τέ λ ε σ μ α ν α μ είν ω π ά λι ά ν ε ρ γ ο ς , τ η δ ε ύ τε ρ η φ ο ρ ά γ ια ιδ ια ίτε ρ α μ εγ ά λ ο δ ιά σ τη μ α . Π ο ιο ς κ α θ ε σ τ ω τι

κ ό ς κ ρ ιτικ ό ς , Α λ έξη , « ξεβ ο λ εύ ετα ι» με τ έ τ ο ιο ν τρ ό π ο ; Ό ν τ ω ς δ ια τέ λ εσ α , τ η ν επ ο χ ή π ο υ δ ε ν ε ίχ α μ ό νιμ η ερ γ α σ ία , α μ ειβ ό μ εν ο ς σ ύ μ β ο υ λ ο ς τ ο υ Β α σ ίλη Β α σ ιλικού σ τη ν ε κ π ο μ π ή Ά ξ ιο ν εσ τί. Ό χ ι γ ε ν ι κ ώ ς και α ο ρ ίσ τω ς σ τη ν π ρ ώ τ η (και π ολύχρονη) φ άσ η τη ς, όπ ω ς τ ο π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ις π ο ν η ρ ά , α λλ ά μ ό ν ο τ ο υ ς π ρ ώ τ ο υ ς ε π τ ά μ ή ν ες. Α π ο χ ώ ρ η σ α και α π ό εκ ε ί, ό τ α ν είδ α π ω ς η ε κ π ο μ π ή δ εν μ ε ε ξ έ φ ρ α ζ ε , και ξα ν α β γ ή κ α έτσ ι σ τη ν α νερ γία . Π ο ιο ς ε ξο υ σ ιο μ α ν ή ς κ ρ ιτικ ό ς , α γ α π η τ έ Α λ έξη , α π ε κ δ ύ ε τα ι τ η ν ε ξο υ σ ία τ ο υ (τρ ο μ ερ ή ε ξο υ σ ία η θ έσ η σ υ μ β ο ύ λ ο υ , και μά λι σ τα ε ν ό ς μ ε τ α ξ ύ π έ ν τ ε , σ ε τ η λ ε ο π τ ικ ή ε κ π ο μ π ή !) τό σ ο εύ κ ο λ α , τό σ ο σ υ χ ν ά και μ ε τό σ ο επ ώ δ υ ν ες γ ια τ ο ν ίδιο σ υ ν έ π ε ιε ς ; Δ εν υ π ή ρ ξα α π λώ ς σ τυ λ ο β ά τη ς , ό π ω ς λ ε ς , τ ο υ π ερ ιο δ ικ ο ύ Ithaca, α λλ ά ο ε μ π ν ε υ σ τή ς το υ , σε μια ε π ο χ ή μ ά λ ισ τα π ο υ δ εν υ π ή ρ χ ε α κ ό μ α τ ο ΕΚΕΒΙ. Το π ε ρ ιο δ ικ ό α υ τό , ό π ω ς γ ν ω ρ ίζε ις κι εσ ύ και όλοι, ή τα ν α γγ λ ό γλ ω σ σ ο και είχ ε σ κ ο π ό τ η ν π ρ ο β ο λ ή τ ο υ ε λ λ η ν ικ ο ύ βιβλίου σ το εξω τε ρ ικ ό , α ν ε ξ α ρ τ ή τ ω ς π ρ ο σ ω π ικ ώ ν π ρ ο τιμ ή σ εω ν τ ω ν μ ε λ ώ ν τ ο υ ε π ιτε λ ε ίο υ το υ . Ο τ ίτ λ ο ς « δ ό κ τω ρ » , π ο υ σε φ ο ύ ρ κ ιζ ε σε β α θ μ ό ... θ υ μ η δ ία ς (για θ υ μ η δ ία σ ο υ δ εν γ ρ ά φ ε ις ;), π ρ ο τά χ θ η κ ε α κ ρ ι β ώ ς λ ό γ ω τ η ς α π εύ θ υ ν σ η ς τ ο υ π ε ρ ιο δ ικο ύ σε έν α κ οινό ξέ ν ω ν ε κ δ ο τώ ν , ε κ δ ο τικ ώ ν σ υ μ β ο ύ λ ω ν , δ η μ ο σ ιο γ ρ ά φ ω ν κ.λ π . Ξ έ ρ εις π ο λ ύ κ α λ ά π ώ ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ίτα ι και π ώ ς π ρ ο σ λ α μ β ά ν ε τα ι α υ τ ό ς ο τ ίτ λ ο ς σε ά λ λ ες χ ώ ρ ες. Εν π ά σ η π ε ρ ιπ τώ σ ε ι, π α ρ α ιτ ή θ η κ α σ ύ ν το μ α και α π ό α υ τή ν τ η θέση (μ α τό σ η π ια μ α ζο χ ισ τικ ή εξο υ σ ιο μ α ν ία !), ό τ α ν δ ια π ίσ τω σ α ό τι δ εν μ π ο ρ ο ύ σ α ν α δ ια φ υ λ ά ξ ω τ η ν α ν ε ξ α ρ τ η σ ία τ ο υ π ε ρ ιο δ ικ ο ύ . Κι έτσ ι τ ο Ithaca έ π α ψ ε ε π ιτέ λ ο υ ς ν α σ ου θυμ ίζει «επι-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

4-7

[

Δ I A B A Ζ Ο ] Ε Π Ι Σ Τ Ο Λ Ε Σ

τρ ο π ή σ ο β α ρ ο φ α ν ώ ν γ ερ ό ν τιω ν » και, μ α ε σ τρ ικ ά δ ιευ θ υ ν ό μ εν ο π λ έ ο ν α π ό φ ίλ ο υ ς σου, α π έ κ τ η σ ε τ η νεα ν ικ ή ζω ντό ινια π ο υ ο δ ή γ η σ ε σ τη ρα γ δ α ία σ υ ρρίκνω σ η και τ ε λ ικ ά σ το κλείσ ιμο τ ο υ ε ν τύ π ο υ . Μ ε α υ τή ν τ η ν τ α κ τ ικ ή , κ ό β ο ν τα ς και ρ ά β ο ν τα ς , με π ε λ ώ ρ ιε ς α π ο σ ιω π ή σ εις και μ ε τ η ν α υ θ α ίρ ε τη σ ύνδεσ η ά σ χ ε τω ν π ρ α γ μ ά τω ν , κ α τα σ κ ε υ ά ζ εις τ ο π ο ρ τ ρ έ τ ο τ ο υ κ α θ ε σ τ ω τικ ο ύ και ε ξο υ σ ιο μ α ν ο ύ ς κ ρ ιτικ ο ύ Κ ο ύ ρ το β ικ π ο υ ε π ιδ ίω κες . Α λ λ ά ο σ τό χ ο ς σου δ εν ή τα ν μ ό ν ο ν α υ τό ς . Ε ίπ αμε, μ ε γ ά λ ο χ τικ ιό γ ια σ έν α ο Κ ο ύ ρ το β ικ. Α π α ξ και ά ρχισ ε λ ο ιπ ό ν ν α χ ύ ν ε τα ι η χ ο λή σου, δ εν θ α σ τα μ α τ ο ύ σ ε ώ σ π ο υ ν α α δ ειά σ ει η φ ο ύ σ κ α . Έ τσ ι, ε ιρ ω ν εύ εσαι και τ ο ν π ε ζ ο γ ρ ά φ ο Κ ο ύ ρ το β ικ, π ά λι ό μ ω ς μη α γ γ ίζ ο ν τα ς τ η ν ουσ ία (δηλαδή τ ο έρ γ ο τ ο υ ) και ε σ τιά ζ ο ν τα ς σ τη δ ή θ εν π ο λ ιτικ ή α υ το π ρ ο β ο λ ή ς το υ . Σ ε σ κα νδ ά λισ ε τ ο ό τι γ ια τ ο τ ε λ ε υ τα ίο μ ο υ μ υ θ ισ τό ρ η μ α δ η μ ο σ ιεύ τ η κ α ν τρ ε ις , ό π ω ς γ ρ ά φ ε ις , δ ιθ υ ρ α μ β ικ ές κ ρ ιτ ικ έ ς σ τη ν ε φ η μ ε ρ ίδ α ό π ο υ δ ο υ λ εύ ω (μ ό νο ν εκ ε ί;). Ο ι κ ρ ιτικ έ ς δ εν ή τα ν τρ ε ις , α λ λ ά δ ύ ο , α φ ο ύ τ ο τ ρ ίτ ο ( χ ρ ο ν ο λ ο γ ικ ά π ρ ώ τ ο ) δ η μ ο σ ίε υ μ α ή τα ν π α ρο υ σ ία σ η τ ο υ β ιβλίο υ τ η ν π α ρ α μ ο ν ή τ η ς έκ δ ο σ ή ς τ ο υ , κ ά τι π ο υ γ ίν ε τ α ι, ό π ω ς ξ έ ρ ε ις κα λ ά , γ ια έν α σ ω ρό βιβ λ ία σ το έ ν θ ε το τ η ς ε φ η μ ε ρ ί δ α ς. Κ α θ ό λο υ α σ υ ν ή θ ισ το , επ ίσ ης, δ εν είνα ι ν α δ η μ ο σ ιεύ ο ν τα ι σ ' α υ τ ό τ ο έ ν θ ε το δ ύ ο κ ρ ιτικ έ ς γ ια τ ο ίδιο βιβλίο, κ ά τι π ο υ α π ο κ λ ε ίε τα ι ν α α γν ο είς, α φ ο ύ σ υ ν έβ η και σ τη ν π ε ρ ίπ τω σ η τ ο υ δ ικο ύ σου Λ ε ξ ικ ο ύ ν εο ε λ λ η ν ικ ή ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς . Κ α τά τ α ά λλ α , ε λ π ίζ ω ν α μ η ν υ π ο ν ο ε ίς ό τ ι σ υ γ γ ρ α φ ε ίς ό π ω ς ο Τ ά κη ς Θ ε ο δ ω ρ ό π ο υ λ ο ς και ο Α ά κη ς Π ρ ο γκίδ η ς, οι σ υ ν τά κ τ ε ς τ ω ν δ ύ ο κ ρ ιτικ ώ ν , είνα ι εν ε ρ γ ο ύ μ ε ν α το υ Κ ο ύ ρ το β ικ...

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Α λ λ ά με μ έμ φ εσ α ι ε π ιπ λ έο ν , τ ι λ έω , χ α λ ά ς τ ο ν κόσ μο γ ια ά λλ η μια φ ο ρ ά επ ειδ ή σ το βιβλίο μ ο υ Έ λ λη ν ες μ ε τ α π ο λ εμ ικο ί σ υ γ γ ρ α φ ε ίς σ υ μ π ερ ιέλ α β α τ ο ν ε α υ τ ό το υ . Ε, να ι, β ρ ε α θ ε ό φ ο β ε (για ν α δ α ν ε ισ τώ τ ο ύ φ ο ς σ ου), α ν ά μεσ α σ ε όχι δ έκ α , είκοσ ι ή τρ ιά ν τ α , α λλ ά 115 σ υ γ γ ρ α φ ε ίς τ η ς μ ε τ α π ο λ ε μ ική ς ε π ο χ ή ς δ εν είνα ι κα θ ό λ ο υ σ κα ν δ α λώ δ ες ν α υ π ά ρ χ ει θέσ η και γ ια τ ο ν Κ ο ύ ρ το β ικ , με βά σ η όχι μ ό ν ο τ ο ν ό γ κ ο τ ο υ έρ γ ο υ το υ α λ λ ά π ρ ο π α ν τό ς τ ις κ ρ ιτικ ές και τ ις μ ε λ έ τε ς π ο υ έχ ο υ ν γ ρ α φ τ ε ί γ ι' α υ τ ό σ τη ν Ελλάδα και τ ο ε ξ ω τ ε ρ ικ ό . Έ π ε ιτα , κ α λ έ μ ου Α λ έξη , π ο ιο ς είσ αι εσ ύ π ο υ με κ α τη γ ο ρ ε ίς ξ α ν ά και ξα ν ά γ ι' α υ τ ό τ ο « α τό π ημα »; Μ ή π ω ς δ εν σ υ μ π ερ ιέλ α β ες κι εσ ύ τ ο ν ε α υ τ ό σ ου σ τ ο Λ ε ξ ικ ό ν ε ο ε λ λη ν ικ ή ς λ ο γ ο τ ε χ ν ία ς ; Και π ο λ ύ κ α λ ά έκ α ν ες , α ν και δ εν ξέ ρ ω α ν έκ α ν ες εξίσ ο υ κ α λ ά π ο υ ά φ η σ ες ν α γ ρ α φ τ ε ί γ ια τ η ν α φ ε ν τ ιά σ ου έν α ά ρ θ ρ ο με το υ λ ά χ ισ το ν δ ιπ λ ά σ ια έ κ τα σ η (ε π ο μ έν ω ς και α ξιο λ ο γ ικ ή έμ φ α σ η ) α π ' ό σ ο γ ια ο π ο ιο ν δ ή π ο τε ά λ λ ο σ ύ γ χ ρ ο ν ο κ ρ ιτικ ό ! Κ λ είν ο ν τα ς τ η ν «α νο ιχ τή επ ισ το λ ή » σου, κ α τα δ έχ εσ α ι ν α κ ά ν εις τ η ν υ π ό θεσ η εργ α σ ία ς ό τι Κ ο τζ ιά και Χ α τζη βα σ ιλείου π ρ ο σ υ ν εν ν ο ή θ η κ α ν γ ια ν α «θά ψ ουν» τ ο μ υ θ ισ τό ρ η μ ά μου. Και, α φ ο ύ τ η ν κάνεις, π ρ ο β α ίν εις σ το μνη μ ειώ δ ες σ χόλιο: «Ε, και λοιπ όν;». Ν α π ο υ σ τις τ ε λ ε υ τα ίε ς α ρ ά δ ες σου θ ίγεις επ ιτέλ ο υ ς , α γ α π η τ έ μου Α λ έξη , τη ν ουσ ία τ η ς δ ια φ ο ρ ά ς μα ς. Για σ ένα , τ ο ν α γ ρ ά φ ο ν τ α ι σ τη μ έν ες κ ρ ιτικ ές δεν α ξίζ ει ν α μ α ς α π α σ χ ο λ εί, είνα ι κ ά τι φ υσ ιο λ ο γικ ό . Ό χ ι π ω ς με εκπ λήσ σ ει κ ά τι τ έ τ ο ιο α π ό τ η γ ρ α φ ίδ α σου. Το ζ ή τ η μ α είναι ό μ ω ς π όσ οι α ν α γ ν ώ σ τες το υ Δ ια β ά ζ ω , π όσ οι α ν α γ ν ώ σ τες βι βλίω ν και σ υ γ γ ρ α φ ε ίς είναι π ρό θ υ μ ο ι ν α σ υ μ φ ω ν ή σ ο υ ν μ α ζ ί σου. ■

Ε Π

[ δ ι α β α ζ ω Σ Τ Ο Λ Ε Σ ·

Η απάντηση του συνεργάτη μας Α γ α π η τέ μ ου Δ ημ ο σ θ ένη , Χ ά ρηκα γ ια τη ν α π ά ν τη σ ή σου σ τα όσ α σου έ γ ρ α ψ α σ το π ρ ο η γ ο ύ μ εν ο τ ε ύ χ ο ς το υ Δ ια β ά ζ ω , τ α ο π ο ία θ έλ ω ν α ξέρ εις ό τι δ εν σ τα ε ίπ α ο ργισ μ ένο ς ή ενο χ λη μ ένο ς α π ό ο τιδ ή π ο τε . Π ες ό τι σ τα έγ ρ α ψ ε έν α ς λίγο μ ε γ α λ ύ τ ε ρος, κ α τά μια τ ρ ιε τία , α δ ε λ φ ό ς σ ου, ο ο π ο ίο ς δ εν έ π α ψ ε εδ ώ και κά μ π ο σ α χ ρόνια ν α π α ρ α δ έχ ετα ι τ α χ α ρ ίσ μ α τά σου, εν ν ο ώ τ α δημόσια, α υ τ ά π ο υ φ α ίν ο ν τα ι μ έσ α α π ό τ α κείμ εν ά σου, ό π ω ς και δ εν έπ α ψ ε ν α ψ έγει τ α φ ά λ τσ α π ο υ έχ εις και π ο υ , δ υ σ τυ χ ώ ς, ό ,τι και ν α κά νεις δ ια κρ ίνο ντα ι κι α υ τ ά σ τη ν π ο λ ιτε ία σ ου ω ς κ ρ ιτικ ο ύ και λογ ίο υ . Π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς έκ α ν α , μ υ α λ ό ό μ ω ς δ εν β ά ζεις, κι α υ τό φ ά ν η κ ε σ τη ν α π ά ν τη σ ή σου, ό π ο υ π ρ ο σ π α θ είς, σα ν κ α κ ο μ α θ η μ έν ο π α ιδ ί π ο υ α ρνείτα ι με π είσ μ α ν α π α ρ α δ ε χ τε ί τ ις ζ η μιές το υ , ν α εμ φ α ν ισ τε ίς ω ς δ ιω κ ό μ ε ν ος ο σ ιο μ ά ρ τυ ς τ η ς λ ο γ ο τε χ ν ικ ή ς κρι τικ ή ς σ τη ν Ελλάδα! Α υ τό δ είχνει π ω ς δ εν κ α τά λ α β ε ς τ ίπ ο τ ε α π ό τ α όσα σου π α ρ έθ εσ α , έσ τω , μ ε κ ά π ο ια μι κρή κ α υ σ τικ ό τη τα . Γιατί, Δ η μοσ θένη

μ ου, τ ο ο υ σ ιώ δες τη ς επ ισ το λ ή ς δεν είναι π ρ ο φ α ν ώ ς α υ τό π ο υ εσ ύ θ εώ ρ η σ ες σ υ κ ο φ α ν τικ ό « ξεβ ρ ά κ ω μ ά » σου, α λλ ά τ ο α π λ ο υ σ τα τ ο π ο υ τ ο εν νό η σ α ν ό λοι: ό τι δ εν μ π ορ είς ν α κ α τη γ ο ρ ε ίς τ ο υ ς ά λλ ο υ ς , το ν Χ α τζη β α α ιλείο υ , τη ν Κ ο τζιά ή εμ ένα, γ ια κ α θ ε σ τω τικ ά φ ε ρ ό μ εν ο υ ς σ τη ν κριτική, ό τ α ν το υ λό γ ο υ ο ο υ είσα ι η κ α θ ε σ τω τική κ ο ρ ω νίδα τ η ς . Και τ ο ύ τ ο διότι κ α θ ε σ τω τικ ο ί θ εσ μ ο ί δ εν είνα ι μόνο οι ε π ιτρ ο π έ ς βρ αβ εύσ εω ν, ό π ω ς κ ο υ το π ό ν η ρ α θ εω ρ είς, α λλ ά π λ είσ τες όσ ες θέσ εις-κλειδ ιά σ το π εδ ίο τ η ς συγγρα φ ικ ή ς π α ρ α γ ω γ ή ς, σ τις ο π ο ίες θ έσ εις σ υ γ κ α τα λ έ γ ο ν τα ι ευ δ ια κ ρ ίτω ς και όσοι, ό π ω ς εσύ, π ο υ π ροβ ά λλεσ α ι ω ς σ τέ λ ε χ ο ς μ ιας εφ η μ ερ ίδ α ς π ο υ έχει τη ν υ ψ η λ ό τερ η κυκλοφ ορ ία . Τώ ρα, αν θ εω ρ είς ό τι Τα Ν έ α είναι μια α ν τικ α θ ε σ τω τικ ή εφ η μ ερ ίδ α ή, τ ο α κό μ α ε ξω φ ρ ε ν ικ ό τε ρ ο , ό τι τ α ά ρ θ ρ α σου σ το σ α β β α τιά τικ ο «Βιβλιοδρόμιο» εί ναι μια γ ε ν ν α ία α ν τί κ α θ εσ τω τικ ή νησίς σ το α ρ χ ιπ έλ α γ ο ς τ ο υ π ιο σ υμβ α τικ ο ύ κ α θ ε σ τω τισ μ ο ύ , ε, τ ό τ ε σ ηκώ ν ω τ α χ έρ ια ψ ηλά . Μ ό νο π ο υ έτσ ι

Αλέξης Ζήρας

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Ε Π Ι Σ Τ Ο Λ Ε Σ

μ ά λλο ν ξε χ ν ά ς μια βασική, γ ν ω σ τό τ α τ η α ρ χή τ η ς π λ η ρ ο φ ο ρ ική ς, ό τι το μ έσ ο είνα ι τ ο μ ήνυμ α. Ε π ομένω ς, δ εν κ α τα λ α β α ίν ω διόλου α υ τ ά τ α π α λ α β ά με τ α ο π ο ία ξε κ ιν ά ς τη ν ε π ισ το λ ή σου, λ έ γ ο ν τά ς μ ο υ ό τι θ α γ ρ ά ψ ε ις δ υ ο α π α ν τή σ εις , τ η μια επ ίσ η μ η και τ η ν ά λλη α νεπ ίσ η μ η . Την π ρ ώ τη σ τα « α ντικ α θ ε σ τω τικ ά » Ν έ α και τη ν ά λλη , τ η ν π ρ ο κ είμ ενη , σ το Δ ια β ά ζ ω . Σ τ η ν μια α σ χο λ ο ύ μ εν ο ς με τ α σ οβαρά , με τ ο «τι είναι και π ώ ς λει το υ ρ γ ε ί η κ α θ ε σ τω τικ ή κριτική», και σ τη ν ά λλη με τ α ε λ α φ ρ ο ύ τσ ικ α , με τ ις μ π α γ κ α τέ λ ε ς ό π ω ς λ ες, ή γ ο υ ν τ α α σ ή μ α ν τα και μ ικρά π ο υ με α π α σ χ ό λ η σ α ν σ τη ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η α ν ο ιχ τή επ ισ το λ ή μ ου. Μ α , α γ α π η τέ μο υ Δ η μοσ θένη, β λ έπ ε ις και μ ό νο ς σου ό τι κι εδ ώ α κό μ α ε π ιβ εβ α ιώ ν εις τ α ό σ α σ ου έλ εγ α ε κ ε ί π ε ρ ί διχα σ μού, π ε ρ ί σ χά σης σου, τη ν ο π ο ία και π ρ έ π ε ι ν α θ ε ρ α π εύ σ εις σ ύ ν το μ α , γ ια τ ο κα λό ό λω ν μα ς. Σ τ α σ ο β α ρ ά π ισ τε ύ ε ις ό τι η π ο ρεία, η ε ξέ λ ιξη και η θέση σου, α υ τ ά π ο υ σου τ α θ ύ μ ισ α και π ο υ π ε ρ ιέρ γ ω ς τ α θ ε ω ρ ε ίς επ ο υ σ ιώ δ η , είνα ι ά σ χ ε τα με τ ο ό τι ν ο μ ίζεις τ ο ν ε α υ τό σου κ ά τι π ε ρ ίπ ο υ σα ν το ν Αϊ-Γιώ ργη τ η ς κ ρ ιτικ ή ς; Ό τ ι είσαι δο σ μ ένο ς δη λα δ ή σ τη ν α π ο σ το λ ή το ύ ν α ξ ε τ ρ υ π ώ ν ε ις τ ο υ ς κ α θ ε σ τω τικ ο ύ ς δ ρ ά κο υ ς (οι οπ ο ίο ι, π α ρ ε μ π ιπ τ ό ν τω ς , ν ο σ τα λ γο ύ ν) και ν α τ ο υ ς ε ξα φ α ν ίζε ις . Εμείς, λο ιπ ό ν, με τ α μικρά και εσύ, μ εγά λε, με τ α μ εγ ά λα . Α λλά , α γ α π η τέ μο υ Δ η μοσθένη, τ α μ ικρά μ π ο ρ ε ί ν α είναι ψ υ χ ω φ έ λ ιμ α και ό μ ο ρ φ α , γ ια να δ α νει σ τώ το ν τ ίτ λ ο εν ό ς βιβλίου το υ Χρι σ τό φ ο ρ ο υ Μ η λιώ ν η , και με τ η ν ευ κ α ι ρία σου εξο μ ο λ ο γ ο ύ μ α ι ό τι οι μ π α γ κα τ έ λ ε ς όχι σ π ά ν ια είναι π ρ ο τιμ ό τε ρ ε ς α π ό τ α δ ιά φ ο ρ α βα ρ ιά και σ ο β α ρ ο φ α ν ή -μ ή π ω ς , λ.χ ., έχ ε ις α κούσ ει α υ τό τ ο θ α ύ μ α μο υ σ ική ς ευ δ ία ς π ο υ μα ς δίνο υ ν οι «έξι μ π α γ κα τέλ ες » το υ Μ π ε τό β ε ν ; Και, τέ λ ο ς , εσύ, π α λικά ρι μου, π ο υ είσαι γ ό ν ο ς π α λ α ιό ς α υ

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

σ τρ ια κ ή ς ο ικογενεία ς, δεν βρίσ κεις ό τι είνα ι το υ λ ά χ ισ το ν ά κο μ ψ ο και π ρ ο σ β λη τικ ό γ ια έν α π ερ ιο δ ικ ό ηλικίας τρ ιά ν τα και π λ έο ν ετώ ν , ό π ω ς τ ο Δ ια β ά ζ ω , ν α κάθεσα ι και ν α λ ες ό τι εσ είς π ο υ μου π ά τ ε κ ό ν τρ α θ α π ά ρ ε τε μόνο τ α ψ ίχ ουλα , εν ώ εγ ώ , ω ς σο βα ρή μα ρκησ ία π ο υ είμαι, όσο και ν α με π α ρ α κ α λ ά τε, θ α κ ρ α τή σ ω γ ια το ν ο ίκο μου τ ο π α ν τεσ π ά ν ι! Τι π ά ει ν α π ει δ υο α π α ν τή σ εις ; Για ν α μ α ς κρα τ ά ς σε α γω ν ία ; Κ λ είν ο ν τα ς ε τ ο ύ τ η τ η δ ε ύ τερ η α νο ι χ τ ή επ ισ το λ ή μου, ό π ο υ ε π ίτη δ ε ς α ν α κ α τε ύ ω τ α σ ο β α ρ ά με τ α χ υμώ δη, γ ια τ ί π ισ τε ύ ω ό τι έτσ ι είναι φ τια γ μ έ ν α όλε» τ α π ρ ά γ μ α τα , και π ρ ο φ α ν ώ ς έτσ ι είναι η ζω ή και η τ έ χ νη, θ α υ π ο χ ω ρ ή σ ω γ ια μια ύ σ τα τη φ ο ρ ά σ το ν π ειρ α σ μ ό ν α σ ου τ ρ α β ή ξω τ ο α υ τί. Π ά λι υπ ερ α μ ύ ν εσ α ι τ ο υ Ο δ η γ ο ύ σου Έ λ λην ες μ ε τα π ο λ ε μ ικ ο ί σ υ γ γ ρ α φ ε ίς , ό π ο υ , ω ς γν ω σ τό ν , τ α σ α λ ά τω σ ες τ ο ίδιο με τ ο ν σ υγκά το ικ ό σ ου σ το «Βιβλιοδρόμιο», τ ο ν Ευ ρ ιπ ίδη Γ α ρ α ντο ύ δ η . Γ ια τί δ εν έχ εις τ η γ ε ν ν α ιό τη τα ν α π εις κι εσ ύ τ ο m ea cu lp a σου και κάθεσ α ι και σ υγκρίνεις ά σ το χ α τ ο ν Ο δ η γ ό με τ ο Λ ε ξ ικ ό Ν ε ο ελ λη ν ική ς Λ ο γ ο τεχ ν ία ς ; Ό χ ι ό τι έχει λίγ α η μ α ρ τη μ έν α κι εκ είν ο , α λλ ά τι σχέση έχ ο υ ν ; Το ίδιο είνα ι ν α σ υ μ μ ε τ έ χ ε ις σε μια έκδοσ η μ α ζ ί με π ο λ λ ές ε κ α το ν τ ά δ ε ς ά λ λ ο υ ς και τ ο ίδιο είναι ν α σ υ μ π ερ ιλ α μ β ά ν εσ α ι σ ' έν α ν λ ο γ ο τε χ ν ικ ό ο δ η γ ό τ ο υ 2 0 ο ύ α ιώ να , μ α ζί με ε κ α τό ν δ ε κ α τ ρ ε ίς π ε ζ ο γ ρ ά φ ο υ ς και π ο ιη τέ ς ; Α φ ο ύ τ α κ ρ ιτή ρ ια π ο υ έβ α λ ες σ το ν εν λό γ ω Ο δ η γ ό δ εν τ η ρ ή θ η κ α ν (γ ια τί ο Σ ε φ έρ η ς , ο Ε λύτης, ο Κ α ββ αδίας, ο Εμπειρικός μέσα, ο Σ κα ρ ίμ π α ς, η Κ α ρέλλη, η Α ξιώ τη , ο Κο σ μά ς Π ο λ ίτη ς έ ξω ;), η ελ ά χ ισ τη μ ε τρ ιο φ ρ ο σ ύ ν η επ έβ α λ λ ε ν α μ είν εις κι εσ ύ σ το ν π ρ ο θ ά λ α μ ο και ν α π ερ ιμ έ ν εις τ η σ ειρά σου. Α υ τά , και π ά ν τ ω ς , χ ω ρ ίς ίχνος, σε βεβα ιώ , α ν τ ιπ α λ ό τη τα ς ... ■

Ï&#x160;!

\i \

Μ αρ ίνα Λομπράκη-Πλύκα

Οι καηηιτεχνικές εκδόσεις

οιην ΕΠΠάδα ι μονογραφίες ελλήνων ζωγράφων του 19ου Αθηνών, που διακρίθηκε ιδιαίτερα στον τομέα της και του 20ού αιώνα που κυκλοφόρησαν από ιστορίας και της μυθολογίας, με πολύτιμα έργα όπου τις εκδόσεις Μέλισσα του Γιώργου Ραγιά, τα επιστημονικά κείμενα συνοδεύονταν από λαμπρή πρώτα σε τεύχη μεγάλου σχήματος, για να δεθούν αρ και πλούσια εικονογράφηση. Πολυάριθμοι ελληνικοί γότερα σε δύο επιβλητικούς τόμους, στα μέσα της δε εκδοτικοί οίκοι ειδικεύτηκαν στο καλλιτεχνικό βιβλίο καετίας του 7 0 , ήταν η πρώτη επιτυχημένη εκδοτική ή πρόσθεσαν στον κατάλογό τους και πλούσια εικο προσπάθεια στον τομέα του καλλιτεχνικού λευκώμα νογραφημένα λευκώματα τις δυο τελευταίες δεκαετίες. τος. Στην πραγματικότητα δεν επρόκειτο για απλό λεύ Η οικονομική έκρηξη εξάλλου οδήγησε πολλές τρά κωμα, αφού συνδύαζε μια εκτενή επιστημονική παρου πεζες, οργανισμούς και επιχειρήσεις να επιλέξουν ως επαγγελματικό δώρο μια πολυ σίαση του ζωγράφου, γραμ μένη από ειδικούς ιστορικούς Η άνθηση της αγοράς της τέχνης, τελή έκδοση με έργα τέχνης. Η άνθηση της αγοράς της τέχνης, της τέχνης, με μια πλούσια ει με τις δημοπρασίες ξένων οίκων κονογράφηση. Οι εικόνες των με τις δημοπρασίες ξένων που συμπεριέλαβαν και έργα έργων είχαν για πρώτη φορά ελλήνων δημιουργών, ανεβάζο τόση ενάργεια και πιστότητα. οίκων που συμπεριέλαΒαν και ντας στα ύψη την τιμή τους, Οι μονογραφίες αυτές εξακο έργα ελλήνων δημιουργών, προσέδωσε ακόμη μεγαλύτερη λουθούν ακόμη και σήμερα να αίγλη στην ελληνική τέχνη και υποστηρίζουν την τεχνοϊστο- ανεβάζοντας στα ύψη την τιμή δημιούργησε αυξημένη ζήτηση ρική έρευνα. των καλλιτεχνικών βιβλίων και Ακολούθησε μια εκδοτική τους, προσέδωσε ακόμη λευκωμάτων. έκρηξη στον τομέα της ιστο μεγαλύτερη αίγλη στην ελληνική Ένας άλλος παράγοντας που ρίας της τέχνης και των καλλι συνέβαλε αποφασιστικά στη τεχνικών εκδόσεων. Οι εκδό τέχνη και δημιούργησε αυξημένη σεις Μέλισσα συνέχισαν και δι διάδοση αλλά και στην ποιότητα των καλλιτεχνικών εκδόσεων εύρυναν το πεδίο τους, με ζήτηση των καλλιτεχνικών ήταν η οργάνωση μεγάλων εκθέ αποκορύφωμα το τετράτομο βιβλίων και λευκωμάτων σεων από μουσεία όπως η Λ ε ξ ικ ό ελλήνων καλλιτεχνών, πολύτιμο εργαλείο έρευνας και Εθνική Πινακοθήκη, το Μουσείο γνώσης στο χώρο της νεότερης καλλιτεχνικής δημι Μπενάκη, το Κυκλαδικό Μουσείο, τα αρχαιολογικά ουργίας στην Ελλάδα. Πολλοί εκδοτικοί οίκοι ειδικεύ μουσεία αλλά και το Μέγαρο Αθηνών. Οι εκθέσεις αυ τηκαν αποκλειστικά στο καλλιτεχνικό βιβλίο, όπως οι τές συνοδεύονται από επιβλητικούς καταλόγους, με Εκδόσεις Αδάμ, με πολύ εντυπωσιακά αποτελέσματα, επιμελημένη εμφάνιση και πλούσια εικονογράφηση. ιδιαίτερα στην απόδοση των χρωμάτων, στην πιστή Συγκρίνοντας τις καλλιτεχνικές εκδόσεις, τα λευκώ αναπαραγωγή και την αληθοφάνεια της εικόνας, καθώς ματα και τους καταλόγους που εκδίδονται τα τελευ τα τεχνικά μέσα των διαχωρισμών και της τυπογραφίας ταία χρόνια στην Ελλάδα με τις αντίστοιχες εκδόσεις είχαν βελτιωθεί. του εξωτερικού μπορούμε να ισχυριστούμε ότι όχι Το εκδοτικό ενδιαφέρον για την ιστορία της ελληνι μόνο δεν υστερούν αλλά ότι τις περισσότερες φορές κής τέχνης συνέπεσε με την ανάπτυξη των τεχνοϊστο- είναι πολύ ανώτερες ποιοτικά. ρικών σπουδών στην Ελλάδα. Έτσι πολλοί νέοι ειδικοί επιστήμονες ανέλαβαν να συγγράφουν εκτενείς μονο Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα είναι γραφίες ή και ιστορίες της ελληνικής τέχνης. Στον το καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και μέα αυτό σημαντικός ήταν ο ρόλος της Εκδοτικής διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Ν ίκο ς Βατόπουλος

Γιατί αναπτύχθηκε

ίο λεύκωμα στην Ελλάδα χω παρακολουθήσει με ενδιαφέρον, και ομο ριοχών, την Ανατολική Θράκη και τον Πόντο και στα λογώ με μερική έκπληξη, την ανάπτυξη της αγο διακά για τη Μεγάλη Ελλάδα (Σικελία και Νότια Ιταλία), ράς λευκωμάτων στην Ελλάδα. Πιο σωστό θα τα κύματα της μετανάστευσης στις ΗΠΑ και Αυστρα ήταν να πω τη διακύμανση της αγοράς λευκωμάτων, λία, τους κύκλους μετακίνησης πληθυσμών γενικώς. διαφορετικά θα πίστευε κανείς ότι υπάρχει μια διαρ Η νέα αυτή περιοχή, που εκδοτικά μεταφράζεται σε κής ροπή προς την ανθοφορία. Δεν είναι αλήθεια. Εί παραγωγή σειράς λευκωμάτων, διαφόρων διαβαθμίναι, όμως, βέβαιο, ότι το «λεύκωμα» ως προϊόν, πνευ σεων από πλευράς ποιότητας, επικουρείται από το ματική και καλλιτεχνική εργασία, μόχθος και αντικεί άνοιγμα αρχείων αλλά και τη δημιουργία πολλών νέων. μενο προς τέρψη ή μόρφωση, είναι ένα είδος που συ Το ιστορικό λεύκωμα είναι ένα προϊόν -για την Ελλάδα τουλάχιστον- της μεταψυχρο νοδέυσε την εκρηκτική ανά πολεμικής εποχής, που αναπτύ πτυξη της εγχώριας βιβλιαγο- Οι Έλληνες, που ζουν με χθηκε εκμεταλλευόμενο το διε ράς μετά το 1990, από την θνές κλίμα, τις εσωτερικές εντά αρχή ώς σήμερα. μεγαλύτερη ευημερία απ' ό,τι σεις και πάνω απ’ όλα την ανά Τα λευκώματα προϋποθέτουν γκη επανιεράρχησης κοινωνι μία σειρά από τεχνικές ποιότη το 1970 ή το 1980, διαθέτουν κών ομάδων με διαφορετική τες για την παραγωγή τους και χωρο και κοινωνικές επαφες. δεξαμενή προσωπικής μυθολο μια σειρά από ανίστοιχες κοινω γίας. νικές για την αποδοχή τους. Αν Ένα λεύκωμα δεν είναι δεχθούμε την άποψη ότι το λεύκωμα είναι ένα είδος που απαραίτητο ότι θα καταλήξει Φωτογραφικά πολλοί έλληνες εκδότες το σε Βιβλιοθήκη. Είναι πιθανότερο αρχιτεκτονικά έχουν τολμήσει παρά το υψηλό λευκώματα κόστος του (εδώ μιλάμε για τις να επενδυθεί με ένα ρόλο, να 100% ελληνικές παραγωγές), Το λεύκωμα, καθώς στηρίζεται τότε θα υποθέσουμε ότι πολλές δηλώσει, δηλαδή, αυτό που θέλει στη φωτογραφία, δημιούργησε ή όλες από τις απαιτούμενες μαζί της μια αμφίδρομη σχέση. να μεταδώσει ο ιδιοκτήτης του «ποιότητες» είναι εν ενεργεία. Πλήθος λευκωμάτων με τη δου

Ιστορικά λευκώματα Η δίψα για ιστορικά θέματα φούντωσε στην Ελλάδα, όπως και σε όλον τον κόσμο, με τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Η νέα τάξη πραγμάτων επανέφερε στο προσκήνιο τους παλιούς χάρτες και στην περίπτωση της Ελλάδας ενεργοποίησε και πάλι ένα δίαυλο συναισθηματικής επικοινωνίας με την ενδοχώρα των Βαλκανίων, της Μαύρης Θάλασσας και του Καυκάσου. Κατ’ επέκτασιν ζωντάνεψε τη νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες, αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον για μαρτυρίες, ημερολό για και προσωπικές αφηγήσεις «ανωνύμων». Στη δεκα ετία του 1990 αναδύεται το ενδιαφέρον για τον ελλη νικό εβραϊσμό, τους Έλληνες των παραδουνάβιων πε

λειά νέων ελλήνων φωτογράφων είδε το φως, παράλληλα με την έκδοση ολόκληρων φωτογραφικών αρχείων από τους επιφανείς της ελλη νικής φωτογραφίας. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και μετά, οι φωτογράφοι του Μεσοπολέμου, της δεκαετίας του 1940 και των πρώτων μεταπολεμικών περιόδων αποκτούν «όνομα» στην κοινωνία χάρη κυ ρίως στα λευκώματα και σε συνοδευτικές εκθέσεις. Η «αγία τριάς» Κώστας Μπαλάφας, Σπύρος Μελετζής και Βούλα Παπαϊωάννου βρήκαν το μεγάλο κοινό, μαζί με πολλούς ακόμη. Το γεγονός ότι η κοινωνία ήταν έτοιμη να υποδεχθεί την φωτογραφική τεκμηρίωση μίας νωπής, ακόμη, ιστορικά περιόδου (μετά το 1900) προκάλεσε την ολοένα και πιο εντατική εξόρυξη φωτογραφικών θησαυρών. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

I A B A Ζ Ω Α Κ Ε Λ Ο Σ

[

Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Κατά έναν τρόπο παράλληλο, το συλλογικό τραύμα της οικιστικής κακοποίησης των αστικών κέντρων της Ελλάδος δημιούργησε την ανάγκη για μια νοσταλγική εκτόνωση μέσα, αφενός, από τη θέαση αυθεντικών τεκμηρίων και, αφετέρου, με την παραγωγή νέων φω τογραφικών κειμηλίων που συνδράμουν στο όνειρο μίας αστικής, σε συνοχή, Ελλάδας.

Μεταφράσεις - συνεκδόσεις Η διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού και η διάδοση του Διαδικτύου, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη κοι νών εκδοτικών αξόνων ανάμεσα σε πολλές διεθνείς αγορές, έφερε το ξενόγλωσσο λεύκωμα παντού. Κα θώς η Ελλάδα έγινε υπολογίσιμη αγορά λευκωμάτων, μεγάλοι οίκοι όπως ο Taschen ή ο Koennemann, προ χώρησαν, μέσω στρατηγικών εταίρων, στην παραγωγή ελληνικών εκδόσεων, γεγονός που πιστοποιεί την ωρίμαση της εγχώριας αγοράς προς ένα μέσο όρο «κοι νού γούστου».

Κοινωνικές σχέσεις Το λεύκωμα αντανακλά, πέρα από τις εκδοτικές του ποιότητες, μία νέα κοινωνική πραγματικότητα. Η υψηλή λιανική τιμή προϋποθέτει ένα συγκεκριμένο κονδύλι για αγορά βιβλίων και συχνά η επιλογή ενός λευκώματος για δώρο προϋποθέτει ένα πυκνό δίκτυο

κοινωνικών σχέσεων με αποδέκτες που επιβραβεύο νται (ή κολακεύονται) για την αισθητική ή την καλλιέργειά τους. 'Ενα πλέγμα ανθρώπινων σχέσεων, ιδίως στις μεγαλουπόλεις, αχνοφαίνεται πίσω από κάθε αγορά λευκώματος που συνοδεύεται, εκ προοιμίου, με μία κί νηση προς την εξωστρέφεια. Ό σο ένα μυθιστόρημα ή μια ιστορική ανάλυση συνεπάγεται την απομόνωση και την εμβάθυνση, άλλο τόσο ένα λεύκωμα συνεπά γεται το μοίρασμα και την κοινή θέα.

Η κουλτούρα του «σπιτιού» Ογκώδη αντικείμενα, τα λευκώματα για να κινηθούν με επιτυχία ως είδος προς πώληση προεξοφλούν ότι απευ θύνονται σε ένα κοινό που διαθέτει έναν ιδιωτικό χώρο να τα στεγάσει. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ελλάδα η ανά πτυξη του λευκώματος πηγαίνει χέρι με χέρι με την επα νάσταση στην κατοικία, με το lifestyle και το ευ ζην, την κουλτούρα των περιοδικών και της προ-κατ μίνιμαλ αι σθητικής. Οι Έλληνες, που ζουν με μεγαλύτερη ευημε ρία απ’ ό,τι το 1970 ή το 1980, διαθέτουν χώρο και κοι νωνικές επαφές. Ένα λεύκωμα δεν είναι απαραίτητο ότι θα καταλήξει σε βιβλιοθήκη. Είναι πιθανότερο να επεν δυθεί με ένα ρόλο, να δηλώσει, δηλαδή, αυτό που θέ λει να μεταδώσει ο ιδιοκτήτης του. 0 Νίκος Βατόπουλος είναι δημοσιογράφος

Μιλτιάδης Μ. Παπανικολάου

Εικόνα

και περιεχόμενο α λευκώματα που πολλοί ελληνικοί και διεθνείς εκδοτικοί οίκοι προωθούν στην αγορά είναι κατά κανόνα εκείνα που αναφέρονται σε ζητή ματα τέχνης και πολιτισμού και είναι αυτά που έχουν τη μεγαλύτερη διάδοση, με αποτέλεσμα να καταστούν οι εκδόσεις αυτού του είδους πολύ δημοφιλείς. Ο αναγνώστης διευκολύνεται ιδιαίτερα από την «οπτική ανάγνωση» εικόνων, που μεταδίδουν πολύ ολοκληρω μένα και σε μικρή σχετικά έκταση πληροφορίες, ικα νές να εμπλουτίσουν τις γνώσεις του και να ικανοποι-

54-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ήσουν τη φαντασία του. Όταν μάλιστα οι εικόνες αυ τές έχουν ένα ευρύ περιεχόμενο, αυτές είναι σε θέση να αντικαταστήσουν με επάρκεια εκτενή κείμενα και γλωσσικές αναφορές με το ίδιο θέμα. Τα λευκώματα έχουν ποικίλο χαρακτήρα. Το χαρακτη ριστικό τους γνώρισμα, ωστόσο, είναι η εικόνα (ασπρόμαυρη ή έγχρωμη), που μπορεί να είναι φωτο γραφία, έργο τέχνης, αρχείο, σχεδιάγραμμα, σχέδια κ,λπ. Περίοπτη θέση σε αυτές τις εκδόσεις κατέχουν τα λευκώματα τέχνης, με θέματα γενικά από την αρ-

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

χαιολογία και από το σύγχρονο πολιτισμό. Πολλές φο ρές η πολύ καλή εκτύπωση αντικαθιστά και τις πλέον ακριβείς γλωσσικές περιγραφές, με αποτέλεσμα να έχουν μείνει στην ιστορία των εκδόσεων ως πραγμα τικά εκδοτικά επιτεύγματα, ικανοποιώντας τόσο οπτικά όσο και «συναισθητικά» τις απαιτήσεις του αναγνώστη, γεγονός που τον μετατρέπει σε έναν απαιτητικό θεατή. Αδύναμο σημείο των εκδόσεων αυτών είναι το υψηλό κόστος, γεγονός που δυσχεραίνει τη προσέγγισή τους από το ευρύ κοινό, καθώς τις περιορίζει σε μια ολιγο μελή ομάδα ευκατάστατων ανθρώπων. Ιστορικά, πολλά στοιχεία του αρχαίου αλλά και του σύγχρονου ελλη νικού πολιτισμού προέρχονται από λευκώματα, στα οποία απεικονίζονται σπάνια αντικείμενα τέχνης, που σήμερα πολλά από αυτά έχουν χαθεί. Ονομαστές εί ναι οι εκδόσεις του 19ου αιώνα για τις ελληνικές αρ χαιότητες, για τις ελληνικές φορεσιές, τις πόλεις και τα ελληνικά τοπία, που σήμερα όχι μόνο θεωρούνται απα ραίτητα εφόδια των ερευνητών αλλά και είναι τόσο

[ δ ι α β α ζ ω Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

]

σπάνια στην ανεύρεσή τους που κατέχουν υψηλή θέση στην οικονομία της συλλεκτικής αγοράς. Γενικά, η καλή εκτύπωση, ωστόσο, της εικόνας δεν κα λύπτει με πληρότητα το απόλυτο περιεχόμενό της (όταν το πρωτότυπο βρίσκεται σε μια δυσπρόσιτη συλλογή ή σε ένα μακρινό μουσείο) χωρίς το συμπλή ρωμά του, που είναι όχι απλά η λεζάντα αλλά ένα πε ριεκτικό και προσεκτικό κείμενο. Ο συνδυασμός αυ τός είναι ο ιδανικός, γιατί κείμενο χωρίς εικόνα και ει κόνα χωρίς κείμενο είναι μια ελλειπτική έκδοση, που μπορεί να οδηγήσει σε επισφαλή συμπεράσματα. Πι στεύω ότι τα λευκώματα ικανοποιούν τους στόχους τους όταν καλύπτουν με επάρκεια και υπευθυνότητα τα δύο αυτά στοιχεία.

Ο Μιλτιάδης Μ. Παπανικολάου είναι καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΛΟΣ Η ιστορική διαδρομή της Εγνατίας από το Δυρράχιο ώς την Κωνσταντινούπολη. Ένα εικαστικό οδοιπορικό με σημερινή πλούσια φωτογράφιση σε Ελλάδα, Αλβανία, ΠΛΝΝΙΙΧΛΏΛΟΪ

ΠΓΔΜ, Τουρκία.

Ι.ΓΝΛΤΙΑ ΟήΟΣ •ΠΩίΗίΐΤϊί^λήΓΜΓίΟΣ.

|ΙΗΙο λ κ ο ς ] Σίνα 56.106 72 Αθήνα, τηλ. 210-36 21 379, fax 210-36 25 576, e-mail: info@olkos.gr

[

δ ι α β α ζ ω

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

] Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Ε π ίλ ο γ ο ς 2 0 0 8

Ελλάδα

Ετήσια Πολιτιστική Έκδοση

(δίγλωσση έκδοση) Φωτογραφίες: Δήμητρα Ροζάκη Μετάφραση: θεοδώρα Ροζάκη Εκδόσεις Ροζάκη, 2008 σελ. 290, τιμή: 60,00 ευρώ

Εκδόσεις Επίλογος, 2008 σελ. 560, τιμή: 50 ευρώ

δώ και 17 χρόνια εκδίδεται ο πολιτιστικός αυτός απολογισμός. Ξεκίνησε το 1992 με εμπνευστή και ιδρυτή τον εκδότη Σπύρο Γαλαίο, στα πρότυπα και ως συνέχεια της επίσης ετήσιας ιστορικής έκδοσης Χ ρ ο ν ικ ό που εξέ διδε ο Ασαντούρ Μπαχαριάν. Από φέτος έχει περάσει στα χέρια του επιχειρηματία Σταύρου Κ. Γαλανάκη, που φιλοδοξεί να κάνει τον Επί λογο ένα αναγνωρίσιμο brand στον χώρο του πολιτισμού. Η φετινή έκδοση έχει ως τιμώ μενο πρόσωπο την Νάνα Μούσχουρη για τα 50 χρόνια της ευδόκιμης παγκόσμιας καλλιτε χνικής της πορείας και περιέχει μια μεγάλη συνέντευξή της, καθώς και αναλυτικά βιογραφικά και δισκογραφικά στοιχεία της. Ο τόμος περιλαμβάνει επίσης απολογισμούς για όλες τις τέχνες από έγκυρους δημοσιογράφους, κριτικούς, ερευνητές και επιστήμονες. Δημο σιεύει κατά παράδοση αναλυτικά την παραστασιογραφία θεάτρου για τη χρονιά που πέ ρασε. Και μόνον γι’ αυτό το τελευταίο, ιδέα του Κώστα Γεωργουσόπουλου, συμβούλου της έκδοσης, αποτελεί κάθε χρόνο πολύτιμο τεκμηριωτικό υλικό. Τέλος, δημοσιεύει κεί μενα για τις φετινές επετείους, όπως για τα 70 χρόνια της Επιδαύρου, τα 100 χρονα του Κουν, τα 70χρονα του κρατικού ραδιοφώνου, τα 100 χρόνια του Μ. Καραγάτση, τα 70χρονα του Κέντρου Μελέτης και Έρευνας του Ελλη νικού Θεάτρου.

[Γ. Ν.]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

να ενδιαφέρον λεύκωμα που απεικονίζει τοπία της χώρας μας, χωρισμένο στις 4 εποχές του χρόνου. Οι φω τογραφίες της Δήμητρας Ρο ζάκη εντάσσονται, ανάλογα με το περιεχόμενό τους, στην κάθε κατηγορία - εποχή. Τοπία γνώριμα αλλά και άγνωστα, από την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα, βρί σκουν μια θέση μέσα σε αυτό το λεύκωμα, με το οποίο η φωτογράφος επιχειρεί να μας υπενθυμίσει την ομορφιά της ελληνικής γης και να μας επισημάνει πόσο αναγκαίο είναι να διαφυλάξουμε τον τόπο μας και τον πλανήτη, επαναφέροντας τον κόσμο στην ιδεατή κατάσταση της αρμο-

[Μ. Α.]

Αλκής Ξ. Ξανθάκης Ισ τ ο ρ ία τ η ς ε λ λ η ν ικ ή ς φ ω τ ο γ ρ α φ ία ς , 1839- 1970 Εκδόσεις Πάπυρος, 2008 Σελ. 550, τιμή: 42,00 ευρώ

πρώτη έκδοση αυτής της Ιστορίας πραγματοποιήθηκε είκοσι επτά χρόνια πριν. Τώρα το έργο, συμπληρωμένο, εμπλου τισμένο και σε μεγάλο βαθμό ξα ναγραμμένο, επανακυκλοφορεί. Περιέχει πάνω από 500 φωτο γραφίες και 4.500 φωτογράφους, έναντι των 1.000 που περιείχε η πρώτη έκδοση. Ιδιαίτερη έμφαση έχει προσδώσει ο συγγραφέας στις μεγάλες ιστορικές στιγμές της νεότερης Ελλάδας. Έτσι, με γάλα κεφάλαια παίρνουν τον τίτλο τους από μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Ακόμη περιλαμβάνει και ξένους φωτογράφους που τα ξίδεψαν κατά καιρούς στην Ελ λάδα και την φωτογράφισαν (π.χ. Fr. Boissonas, Henry Cartier Bresson). Καθώς και ποιητές, όπως ο Σεφέρης και Εμπειρικός, που ασχολήθηκαν με τη φωτο γραφία ερασιτεχνικά, αλλά με πά θος και μεράκι αδιάλειπτα. Ο τό μος, που υπερβαίνει τις 500 σελί δες, συμπληρώνεται από επαρ κείς σημειώσεις, πηγές του φωτο γραφικού υλικού και ευρετήρια.

[Κ. Ξ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΙ]

[ δ ι α β α ζ ω Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

Μόνος Ελευθερίου (κείμενα) Γιακουμής Χάρης (φωτογραφικό αρχείο) Β λ έμ μ α τ α α π ό τ η ν Ε λ λ ά δ α

Καμίλο Νόλλας Κ α π νομά γαζα

Από το Α έως το Ο και από τον 19ο στον 20ό αιώνα Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2008 σελ. 334, τιμή: 35,00 ευρώ

Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007 Σελ. 203, τιμή: 57,48 ευρώ

πως μαρτυρά ο υπότιτλος, πρόκει ται για ένα αλφαβητικό λεύκωμα με φωτογραφίες κοινωνιολογικού και λαογραφικού χαρακτήρα από την Ελλάδα. Αν παραφράζαμε τον τίτλο, θα λέγαμε πως είναι βλέμματα στην Ελλάδα από ξέ νους επισκέπτες, περιηγητές και πολεμι κούς ανταποκριτές. Τα βλέμματα αυτά δεν αφορούν τόσο τα τοπία -α ν και υπάρχουν κι αυτά- όσο στα πρόσωπα. Όλα σχεδόν καθημαγμένα και με προ βλήματα οριακά. Τα ρούχα τους μαρτυ ρούν την τεράστια ανέχεια μέσα στην οποία ζούσαν. Αγάλματα, αρχαία ερεί πια, ερημότοποι, συμφύρονται με σώ ματα αδέξια, λιπόσαρκα, αδιάφορα απέ ναντι στο βλέμμα. Τις φωτογραφίες συ νοδεύουν μικρά σχόλια του Μάνου Ελευθερίου, ο οποίος αναφέρει στον πρόλογό του πως, βλέποντας αυτά τα πρόσωπα και τα σώματα, θαρρείς πως έχεις να κανείς μόνο με πρόσφυγες που κατέφυγαν σ’ αυτόν τον τόπο κυνηγημέ νοι και παρέμειναν ανέστιοι και πένητες.

να πρωτότυπο φωτογραφικό λεύκωμα, μονοθεματικό, δη μιούργησε η ευαισθησία του Καμίλο Νόλλα, που χρειάστηκε να ταξιδέψει στο Αγρίνιο, το Βόλο, τη Δράμα και την Ξάνθη, προκειμένου να αποθανατίσει βιομηχανικά μνημεία της ιστο ρίας και της παραγωγής καπνού στην Ελλάδα. Προτάσσονται κείμενα των Νόλλα, Τζιρτζιλάκη, Ρενταζή και Μουτσόπουλου, που αφορούν την ιστορία του καπνού, της αποβιομηχάνι σης, αλλά και την εικαστικότητα των φωτογραφιών, σε τρεις γλώσσες. Οι κενοί ή σχεδόν κε νοί χώροι των φωτογραφιών, όχι πάντα κατεστραμμένοι ή ερειπωμένοι, θυμίζουν σε αρκε τές περιπτώσεις εικαστικές εγκαταστάσεις. Όπως π.χ. ένα κατεστραμμένο εσωτερικό με σκελετούς από μοτοποδήλατα ή ένα δωμάτιο με ταπετσαρία, άδειο, όπου δεσπόζει ένας σβη στός, μαυρόασπρος δέκτης τη λεόρασης.

[Κ. Ξ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ]

]

Γεράσιμος Νεόφυτος Z a m b ia Εκδόσεις Ευρασία, 2008 σελ. 263, τιμή: 48,00 ευρώ

Ζάμπια είναι μία από τις χώρες της Νοτίου Αμερικής που υπο φέρει από την πληγή του AIDS και για το λόγο αυτό η ανθρωπιστική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα συχνά επιλέγει να στέλνει στη χώρα αυτή ιατρικές αποστολές. Ο Γεράσι μος Νεόφυτος ακολούθησε μια από τις αποστολές αυτές το Φεβρουά ριο του 2008, όχι για να παράσχει ιατρική βοήθεια στους ασθενείς και τους οροθετικούς αλλά για να απο θανατίσει την καθημερινότητα των ανθρώπων και να την κάνει γνωστή στην Ευρώπη, επιδεικνύοντας τη σημασία και τη σπουδαιότητα του έργου που επιτελούν οι Γιατροί Χω ρίς Σύνορα. Οι 220 φωτογραφίες του λευκώματος έχουν επιλεχθεί με φροντίδα και δίνουν ένα πολύ πραγ ματικό και προσφιλές πρόσωπο στις στατιστικές που κατά καιρούς ακούμε σχετικά με τα ποσοστά των οροθετικών που αυξάνονται στη Μαύρη Ήπειρο, προσθέτοντας στην καλλιτεχνική αξία αυτού του λευκώ ματος μια ανθρωπιστική βαρύτητα.

[ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ] [Κ. Ξ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

[

δ ι α β α ζ ω

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

] Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Κώστας Μπαλάφας Η χώ ρα μου

Claude Levi-Strauss Ν ο σ τ α λ γ ία γ ια τη Β ρ α ζ ιλ ία

Μετάφραση: Αθηνά Κακούρη Εκδόσεις Πατάκη, 2007 σελ. 187, τιμή: 25,00 ευρώ

Εκδόσεις Ποταμός, 2008 σελ. 261, τιμή: 63,00 ευρώ

Μετάφραση: Ιόλη Δελιβάνη Εκδόσεις Κέδρος, 2008 σελ. 221, τιμή: 29,00 ευρώ

ι— ια μένα οι απολύτως επιτυχη\ \ I μένες φωτογραφίες αντιπρο σωπεύουν μια μορφή ποίησης... όπως ένα σύντομο ποίημα μπορεί να γεννήσει μια ζωηρή διέγερση του συναισθήματος, έτσι ακριβώς μπο ρεί και μια εικόνα» γράφει ο φωτο γράφος Robert McCabe στην εισα γωγή του λευκώματος. Το ταξίδι με προορισμό την Ελλάδα θα ξεκινήσει τον Ιούνιο του Ι954. Ο McCabe «αιχμαλωτίζει», ξεκινώντας από τη Βόρεια Αμερική, εικόνες με τοπία, πορτρέτα και νεκρές φύσεις από τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Τον ίδιο προορισμό θα έχουν και τα μετέπειτα ταξίδια του, τις δεκαετίες 1950 και 1960, με αποτέλεσμα στο λεύκωμα να παρουσιάζονται μαυρόασπρες φωτογραφίες τόσο από την Αθήνα όσο και από τα νησιά του Αι γαίου και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Περιλαμβάνονται, ακόμα, φωτογρα φίες από την ναυτολόγησή του στο πλοίο «Ελένικ Σταρ», το Ι955. Άσπρα τοπία από ένα ταξίδι στην Ανταρκτική, το Ι959, θα αποτελέσουν τον επίλογο της παρούσας έκ δοσης.

ωτογραφίες της Νοτίου Αμερι ένας φωτογράφος Α νπουυπάρχει ασχολήθηκε αποκλειστικά Φ κής από το αρχείο του Claude

Robert A. McCabe (επιμ.) Στο δ ρ ό μ ο γ ια τη ν Ε λ λ ά δ α

[ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

με τη φωτογράφιση της χώρας του, αυτός είναι ο Κώστας Μπαλάφας. Αναγνωρίσιμος όσο κανένας άλλος. Εικόνες σε τόνους άσπρους, μαύ ρους, γκρι, όπως και τα χρώματα της Ελλάδας για χρόνια πολλά. Οροσει ρές, ράχες, φαράγγια, ποτάμια, και ρός αγγελοπουλικός -βαρύς και ομι χλώδης. Πρόσωπα σκαμμένα, βλέμ ματα χαμηλά αλλά και διαπεραστικά, σώματα σφιγμένα, περήφανα, χείλη αδιόρατα σχηματισμένα. Σκηνές από τη ζωή των «χαμηλών» ανθρώ πων, γάμοι, κηδείες, πανηγύρια... Με εμμονή στη γενέτειρά του, την Ήπειρο, ξεχώρισε τα τελευταία χρόνια. Κάθε έκθεσή του είναι γεγο νός. Ο καλλιτέχνης δώρισε τη συλ λογή του στο Μουσείο Μπενάκη, 15.000 αρνητικά, κινηματογραφικές ταινίες, αλλά και ηχητικά ντοκουμέ ντα, σκιαγραφούν την Ελλάδα του χθες. Στον τόμο αυτό υπάρχουν επι λεγμένες φωτογραφίες από τον ίδιο τον καλλιτέχνη που σηματοδοτούν το σύνολο του έργου του, τις οποίες καίρια σχολιάζει ο Αντώνης Σουρού-

Levi- Strauss παρουσιάζονται στη παρούσα έκδοση. Ο ανθρωπολόγος και ερασιτέχνης φωτογράφος LeviStrauss κατά το διάστημα 1935-1939 επισκέφθηκε τη Βραζιλία, φθάνοντας μέχρι τη Βολιβία και την Παρα γουάη, όπου και διεξήγαγε την πρώτη του εθνογραφική έρευνα. Η έρευνα του θα ξεκινήσει από μια ημι-αποικιακή, τότε, πόλη, το Σάολο Πάολο, και θα συνεχιστεί σε όρη και χωριά, όπου κατοικούσαν ινδιάνικες φυλές, όπως οι Ναμπικάρα. Όπως μαθαίνουμε από το σημειωματάριο, αποσπάσματα του οποίου πλαισιώ νουν τις φωτογραφίες, αναγκαζόταν πολλές φορές, ελλείψει δρόμων, να διανύσει μεγάλες αποστάσεις για να επισκεφθεί ανεξερεύνητες περιο χές. Αναφορές υπάρχουν, επίσης, και για τους κινδύνους που αντιμε τώπιζε από τη διάσχιση μεγάλων πο ταμών. Οι φωτογραφίες που αποτυ πώνουν στιγμές από την καθημερι νότητα των φυλών προκαλούν έκ πληξη, αλλά και περιέργεια από τη θέαση ενός τόσου διαφορετικού πολιτισμού. [ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Φ Α Κ Ε Λ Ο

Όταν κοιτάς από ψηλά Εκπληκτικές εικόνες της Γης από δ ο ρ υ φ ό ρ ο Επιμέλεια - Μετάφραση: Δημήτρης Γεδεών Εκδόσεις Σαββάλας, 2006 σελ. 287, τιμή: 44,70 ευρώ

[ Δ I A Β A Ζ Ω Λ Ε Υ Κ Ω Μ A Τ A

Γιώργος Φατούρος Λ ιμ ν ώ ν π ε ρ ιή γ η σ η

Νίκος Πέτρου Η2 Ο : Χ ρ ώ μ α τ α τ ο υ ν ε ρ ο ύ

Ενα φ ω τογραφικό οδοιπορικό στην Ελλάδα Εκδόσεις Πατάκη, 2008 σελ.: 351, τιμή: 55,00 ευρώ

Φωτογραφίες: Νίκος Πέτρου, Κώστας Βιδάκης Εκδόσεις Μίλητος, 2008 σελ. 293, τιμή: 65,00 ευρώ

ΛΙΜΝΩΝ πλανήτης μας πάντοτε επιφυ λάσσει εκπλήξεις που προκαλούν δέος στους ταξιδευτές του, σε όποια ήπειρο κι αν περιηγούνται. Το παρόν βιβλίο μάς δίνει άλλη μια ευ καιρία να θαυμάσουμε τη Γη και να ανακαλύψουμε την ομορφιά της από μια οπτική γωνία εντελώς μοναδική. Οι φωτογραφίες του λευκώματος αυτού έχουν ληφθεί από δορυφόρο και σαρώνουν όλες τις ηπείρους, εστιάζοντας σε μοναδικούς φυσι κούς σχηματισμούς, αλλά και πολι τιστικά μνημεία. Οι όροι ατόλη, έρημος, ηφαίστειο αποκτούν πλέον στο νου μας την πραγματική τους διάσταση και η μελέτη της γεωγρα φίας γίνεται δελεαστική. Μοναδι κούς χρωματισμούς προσδίδουν στις εικόνες οι σχηματισμοί πετρω μάτων, αλλά και οι ανθρώπινες καλ λιέργειες, ενώ μια ματιά στην εικόνα της Ιρλανδίας αρκεί για να καταλά βουμε γιατί αποκαλείται «σμαραγδέ νιο νησί». Τέλος, οι εικόνες του βι βλίου θα μας βοηθήσουν να κατα νοήσουμε το μέγεθος της οικολογι κής καταστροφής σε ό,τι αφορά την αποψίλωση των δασών και τη φωτο ρύπανση.

ύριος σκοπός του Γιώργου Φατούρου, όπως δηλώνει ο ίδιος στο οπισθόφυλλο του λευκώματος Λ ιμ νώ ν περιήγηση, ήταν η φωτογράφιση όλων των λιμνών και των λιμνοθαλασσών της Ελλάδας. Παράλληλα, ο καλλιτέχνης φωτογράφισε τα πιο σημαντικά έλη, και από τις τεχνητές λίμνες όλες όσες δημιουργήθηκαν από τη ΔΕΗ, ενώ από τις λοιπές όσες έτυχαν στο δρόμο του. Στο βι βλίο αυτό ο φωτογράφος συμπεριέ λαβε και λίμνες που έχουν αποξηρανθεί, για να μπορέσει να περιγρά φει τις συνθήκες και τα αίτια που οδήγησαν σ’ αυτές τις ενέργειες. Ενέργειες τις οποίες, κατά την άπο ψή του, θα πρέπει να κρίνουμε όχι με τις σημερινές συνθήκες και γνώ σεις αλλά κάτω από το πνεύμα της εποχής που έγινε η αποξήρανση. Η περιήγηση ξεκινά από τη Θράκη, συνεχίζεται στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στη Στε ρεά Ελλάδα, στην Πελοπόννησο, στο Ιόνιο, στο Αιγαίο και καταλήγει στην Κρήτη.

o Η 2 0 : Χ ρ ώ μ α τα το υ νερού, υπό την επιμέλεια των φωτο γράφων Κώστα Βιδάκη και Νίκου Πέτρου, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η «ιστορία του νερού». Πληρο φορούμαστε ότι οι αρχαίοι ονόμα ζαν το νερό «ζείδωρον», καθώς και το ρόλο που έπαιζε στη μυθολογία, στις λατρείες και την ιστορία του κάθε λαού. Η θρησκευτική και τελε τουργική χρήση του νερού ήταν κυ ρίαρχη στις περισσότερες θρη σκείες. Στις μυστηριακές λατρείες της αρχαίας Ελλάδας η βάπτιση ή το λουτρό συνδέονταν με τον εξαγνι σμό και τη μύηση, απαραίτητα για την είσοδο στη μακάρια αθανασία. Καταγράφονται, επίσης, όλες οι ιδιότητες και καταστάσεις του νε ρού. Παρόλο που το νερό είναι το πολυτιμότερο αγαθό, το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε ξη ρές και άγονες χώρες. Φωτογραφίες με το χρώμα των νεφών, τοπία με ομίχλη, καθώς και παραλιακές πε ριοχές του Αρκτικού κύκλου συνθέ τουν το ταξίδι του νερού στη φύση.

[ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

[ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

[ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ] ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ! 2009 5 0

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] . Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Σ τ έ λ λ α Α δ α μ α ν το π ο ύ λ ο υ

Σ υ λ λ ο γ ικ ό έ ρ γ ο

Δ η μ ή τρ η ς Λ αμπ ρέλλης

Π ό ν ο ς Δ ε ν δ ρ ιν ό ς

Κ α ιρ ό ς κα ι κ λ ίμ α

Ελλάδα - Γρ άφ οντα ς τα πουλιά

Ζω ή σ ε π ρ ο σ τ α σ ία

Μετάφραση: Σάββας Χριστιανίδης Επιμέλεια: Βασίλης Δουβίτσας Εκδόσεις Κασταλία, 2008 σελ. 304, τιμή: 32,00 ευρώ

στο φ ω ς (δίγλωσση έκδοση) Photographing birds in Greece Μετάφραση: Μιχάλης Κόκκαρης Εκδόσεις Νόηση, 2007 σελ. 252, τιμή: 60,00 ευρώ

Τα εθνικά πάρκα και οι ηροσ τατευόμενες περιοχές της Ελλάδας Εκδόσεις Polaris, 2008 σελ. 322, τιμή: 65,00 ευρώ

^ ΖΩΗ

-ιδιαίτερα καλαίσθητη του κλίματος και Η παρούσα Τ οτουφαινόμενο και προσεγμένη έκδοση- είναι καιρού προσεγγίζουν οι

ριάντα οικοσυστήματα και βιό τοποι με μεγάλη οικολογική αξία παρουσιάζονται στην παρούσα έκδοση, υπό την επιμέλεια των βιο λόγων Στέλλας Αδαμαντοπούλου και Πάνου Δενδρινού. Από το Εθνικό πάρκο Δέλτα Έβρου μέχρι το Εθ νικό πάρκο δρυμών Σαμαριάς και Λευκών Ορέων γίνεται μια συνοπτι κή παρουσίαση του κάθε μέρους, με πληροφορίες για τη γεωλογία, τη βλάστηση - χλωρίδα, την πανίδα, κα θώς και τα αξιοθέατα που μπορεί να συναντήσει κανείς. Επίσης, στο τέ λος της κάθε παρουσίασης υπάρ χουν χρήσιμα τηλέφωνα από τα δα σαρχεία, τους ορειβατικούς συλλό γους, τα μουσεία και τους δήμους των περιοχών, καθώς και σχετικοί δικτυακοί τόποι. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι έχουν συμπεριληφθεί περιοχές που, μολονότι έχουν οικολογική αξία, δεν υπάρχει, ωστό σο, νομική κατοχύρωση για την προ στασία τους. Στα περισσότερα τοπία χρησιμοποιήθηκε μια πρωτοπορια κή μέθοδος αεροφωτογράφισης το πίου, με τη χρήση ειδικά διαμορφω μένων τηλεκατευθυνόμενων ελικο πτέρων.

μετεωρολόγοι Bruce Buckley, Ed ward Hopkins, Richard Whitaker, μέσα από το εικονογραφημένο λεύκωμα Κ α ιρός και κλίμα. Το πρώτο κεφάλαιο απαντά στο ερώ τημα τι είναι ο καιρός. Στη συνέ χεια, μαθαίνουμε για τη πολύ πλοκη δομή του ήλιου, καθώς και για τις 4 εποχές του χρόνου. Το νερό, ο σχηματισμός νεφών, το χιόνι, ο πάγος, το χαλάζι, καθώς και ουράνια τόξα αποτελούν το αντικείμενο του δεύτερου κεφα λαίου. Ακολούθως, πληροφορού μαστε για τα ακραία καιρικά φαι νόμενα: τις καταιγίδες, τις αστρα πές, τους ανεμοστρόβιλους, τους τυφώνες και τις αμμοθύελλες. Το τέταρτο κεφάλαιο ασχολείται με την παρατήρηση του καιρού από την αρχαιότητα έως σήμερα, όπου έχουν αναπτυχθεί ειδικά μετεω ρολογικά κέντρα για την πρό βλεψη του καιρού. Τα δύο τελευ ταία κεφάλαια αναφέρονται στο κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο και τις κλιματικές αλλαγές του πλα νήτη αντίστοιχα.

[ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

<30 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ένα φωτογραφικό λεύκωμα για τα πουλιά. Για τα πουλιά την ώρα που πετούν ή ερωτοτροπούν, τη στιγμή που κινούνται στα νερά μιας λίμνης ή που ετοιμάζονται να πετάξουν, ένα λεύκωμα για τα πουλιά που ζουν ελεύθερα σε υδροβιότοπους και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Ο Δημήτρης Λαμπρέλλης καταφέρνει να αποτυπώσει μοναδικά στιγμιότυπα από τη ζωή των πουλιών, χωρίς να διαταράζει την αρμονική λειτουργία του το πίου. Θα λέγαμε, πως συνολικά απο τελεί όχι μόνο μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε τα είδη των πουλιών και τον τεράστιο πλούτο των υγρότοπων της χώρας μας, αλλά μία προσπάθεια να αφυπνιστούν συνειδήσεις, προκειμένου να υπάρξει αντίδραση απένα ντι στους σοβαρούς κινδύνους που απειλούν το περιβάλλον, την οικολο γία και την ίδια τη ζωή. [Μ. Α.]

iSΑ

Με σεβασμό στο rronSi Π ό τ ρ ικ Χ ο υ κ

Π ά γο ι: Α π έ ρ α ν τ ο Λ ε υ κ ό Μετάφραση: Λι'λα Μηλιώνη Εκδόσεις Ψυχογιός, 2008 σελ. 255, τιμή: 19,90 ευρώ

Γνωρίστε τον μιΚΡ° Καρύδα Όπου σταθεί κι όπου βρεθεί ο Κα ρύδας, ένας γλυ κός μαθητευόμενσς δράκος, πά ντα κάτι γίνεται: γνωρίζει φίλους και μπλέκεται σε συναρπαστικές -

περιπέτειες!

Ν τ έ ιβ ιν τ Μ ίλ ε ρ

Ω κ ε α ν ο ί: Υ δ ά τ ιν η μ α γ ε ία Μετάφραση: Κάοσυ Μπουλούκου Εκδόσεις Ψυχογιός, 2008 σελ. 256, τιμή: 19,10 ευρώ

•ΟΠΟ,Κ Τ . „

γ ίβ ,

ύο λευκώματα που απεικονίζουν την άγρια Δ φύση το πρώτο και του ωκεανούς και τον άν θρωπο το δεύτερο. Ο πρώτος τόμος χωρίζεται σε κεφάλαια για την Αρκτική και την Ανταρκτική, αλλά και τις μη πολικές, αλπικές περιοχές. Τα κείμενά του παρέχουν πληροφορίες για το κλίμα, τη γεω γραφία και την πανίδα. Κυρίως όμως χαρίζουν στον αναγνώστη ένα πανόραμα από σπάνιας ομορφιάς φωτογραφίες από τις απρόσιτες αυτές περιοχές. Ο δεύτερος τόμος είναι ανθρωποκεντρικός. Παρου σιάζει, εκτός από τη χλωρίδα και την πανίδα των μεγάλων θαλασσών, τις ωκεάνιες μεταφορές και τα σπορ, τις τραγωδίες που συνέβησαν κατά καιρούς. Θαυμάσιο γαλάζιο, πανσέληνοι, μεγάλα κήτη, σερφινγκ, αλλά και πόλεις πάνω στη θάλασσα. Η φα ντασμαγορία και η παντοδυναμία της φύσης σε όλο της μεγαλείο.

«Αν δεν τολμήσεις, δεν κερδίζεις», λέει στα ζωάκια ο γιατρός Συμπαθητικός. Κι αλήθεια: μια βαθιά εισπνοή, μια μικρή δόση θάρρους - και να, τα ζώα τα ’χουν κιόλας καταφέρει!

[Κ. Ξ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ]

www.aeroStatobookS-£r Τοσίτσα ιΑ ' · ιο6 82 Αθήνα · info@konidaris.gr τηλ.: 2ΐο 8846570 2-4 · fax: 210 8846571

[

δ ι α β α ζ ω

]

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Π έ τ ρ ο ς Σ τ . Μ ε χ τ ίδ η ς (εττιμ .)

Ό μ ο ρ φ ες χώ ρες, χώ ρ ες ε λ λ η ν ικ έ ς Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2008 σελ. 200, τιμή: 22,00 ευρώ

ε το ν τίτλο Ό μ ο ρ φ ε ς χώρες, χώ ρες ελληνικές ο Π έτρ ο ς Μ εχτίδης, αρχαιολόγος και συντηρητής έργων τέχνης, μας τα ξιδ εύ ει στην Κωνσταντινούπολη, την ανατολική Θ ρ ά κ η , τα παράλια τη ς Μ ικρ άς Ασ ίας, την Καππαδοκία και το ν Π ό ντο. Μ έσ α από το λεύκω μα παρε λαύνουν φω τογραφ ίες από τα ξίδ ια που έκανε ο ίδιος στις π εριοχές αυ τές, καθώς και συναδέλφω ν του . Τ ο φ ω τογρ αφ ικό υλικό πλαισιώ νουν χάρ τες προηγούμενων αιώνων, λιθο γραφ ίες, τοιχογρ αφ ίες, αρχαιολογι κοί χώροι, αρχαία θέατρ α, μοναστή ρια, καθώς και χωριά που έσφ υζαν από ελληνική παρουσία. Ο ι φ ω το γραφ ίες συνοδεύονται από κείμενα επισκεπτών, με εξέχ ον τα αυτά των Φ ώτη Κόντογλου και Γιώργου Σ ε φ έρη. Ο Μ εχτίδ ης αφιερώ νει το λεύκω μα στον παππού του , το ν Λ ά ζαρο, «και σ τους ανθρώπους που ήρθαν εδώ (σ.σ. στην Ελλάδα) κυνη γημένοι από του ς Τ ούρ κο υς». Ως επίλογο, ο ίδιος επιλέγει να παραθέ σει αποσπάματα από το ημερολόγιο το υ ισπανού αρχαιολόγου Saturnino X im inez, ο οποίος επ ισκέφ θηκε την Μ ικρά Ασ ία το 1923. [ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Δ η μ ή τρ η ς Σ ω τά κ η ς

Μ α ρ κ Τρούμαν

Η ά γ ν ω σ τ η Κ ίνα

Τα δ α ύ μ α τ α τ ο υ κ ό σ μ ο υ

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος Εκδόσεις Ελληνικό Γράμματα, 2008 σελ. 263, τιμή: 44,00 ευρώ

100 μαγευτικά μέρη της γης Μετάφραση: Αγλαΐα Μηλιώνη Εκδόσεις Ψυχογιός, 2008 σελ. 160, τιμή: 19,90 ευρώ

έσα από το φ ακό του Κωνστα ντίνου Αντωνόπουλου και με κείμενα του συγγραφέα Δημήτρη Σω τάκη σ υναντάμε την άγνωστη Κίνα. Ο ι φ ω τογραφίες το υ Αντω νό πουλου φωτίζουν μια άλλη πλευρά της κοινωνικής και οικονομικής κατά στασης της μακρινής χώρας της Α να τολής. Συναντάμε, έτσι, απλούς πολί τες, εργαζόμενους σ ε εστιατόρια και λαϊκές αγορές, καθώς και ζητιάνους που ικ ετεύουν για λίγα χρήματα, α ντίθετες, δηλαδή, εικόνες με την κι νεζική αστική τάξη. Τα πρόσωπα με ρικών μικρών παιδιών είναι λυπημένα, λιγοστά χαμογελάνε, και των ηλικιω μένων, επίσης, φανερώνουν μια αί σθηση κούρασης και εξαθλίω σης. Ο Σωτάκης κάνει αναφορά στην «έλ λειψη αρχιτεκτονικής συνοχής» και σ τους «ατέλειω τους αυτοκινητόδρο μους». Μ ιλάει, επίσης, για το ποδή λατο, το οποίο συνιστά απαραίτητο σ τοιχείο της καθημερινής ζωής των Κινέζων, την πλατεία Τ ιεν Α ν Μ εν και την Απ αγορευμένη Πόλη. Τέλος, αναφέρεται στην αγάπη που έχουν οι «περιπλανώμενες φιγούρες», όπως χαρακτηρίζει του ς Κινέζους, για το φαγητό κα την φωτογραφία. [ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

πό τις Π υ ραμίδες της Γκίζας, στην Αίγυπτο, μέχρι τον Π α ρ θενώνα και από τ ο Αγαλμα της Ελευ θερίας, στις Η Π Α , μέχρι την Ο δ ο γ έ φ υρα του Μ ιλό, στη Γαλλία, η εφ ευρετικότητα και η υπομονή το υ αν θρώπου γέννησαν θαυμασ τά επι τεύ γματα της μηχανικής και αρ χ ιτε κτονικής, τό σ ο στην αρχαία όσ ο και τη σύγχρονη εποχή. Ο μεγαλύτερος όμως δ ημιουργός και εμπνευστής δ εν είναι άλλος από τη φύση - σ ε μέρη όπως το Γκραντ Κάνυον στις Η Π Α ή το Μ εγάλο Κοραλλιογενές Φ ράγμα της Α υστραλίας ο άνθρω πος δ εν μπορεί παρά να υποκλιθεί σ το μεγαλείο της. Τ ο λεύκω μα Τα θαύ μ α τα το υ κόσμ ου είναι ένα μ ε γάλο τα ξίδ ι της ζωής, μια διαδρομή με μόνο όμ ο ρ φ ες στιγμές.

[ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

[ Δ IA ΒA Ζ Ω I Φ Α Κ Ε Λ Ο Ι

Andrea Bonetti (κείμενα - φωτογραφίες) Τ α ξ ιδ ε ύ ο ν τ α ς σ τη ν Ε λ λ ά δ α 40 φυσικοί παράδεισοι Μετάφραση: Βόλια Στεργιώτη Επιμέλεια: Γιώργος Κατσαδωράκης Εκδόσεις Road, 2008 σελ. 533, τιμή: 53,00 ευρώ

αράντα φυσικά τοπία από όλη την Ελλάδα, υπό την επιμέλεια το υ βιολόγου A nd rea Bonetti, πα ρουσ ιάζονται σ το παρόν λεύκω μα. Στην εισαγωγή το υ λευκώ ματος δ ί νονται σ τοιχεία για τη γεωγραφία, τη γεωλογία, τη βιοποικιλότητα καθώς και τη βλάστηση της χώρας μας, ενώ αντικρίζουμε και φ ω τογραφ ίες από καμένα δάση από τις πυρκαγιές του 2007. Καταγράφ ονται, επίσης, τα προβλήματα και οι απειλές της ελλη νικής χλω ρίδας και πανίδας. Δάση, υγρότοποι, λίμνες, εθνικ ο ί δ ρυμ οί, καθώ ς και όρη, απ οτελούν το υ ς φ υ σικούς παραδείσους της Ελλάδας. Για κ ά θε μέρ ος ξεχω ρισ τά γίνεται εκτενής αναφ ορά για τη γεωλογία του τοπ ίου, τη χλω ρίδα, την πανίδα καθώς και τις π ρ οσ τατευόμεν ες ζώ νες. Ένα συναρπ αστικό τα ξίδ ι σ ε μαγευτικά μέρη, όπου απαντιόνται σπάνια είδη ζώων, πολύχρωμα έν το μα και πουλιά, καθώ ς και ασ υνήθι στα φ υτά. Τ έλ ο ς, υπάρχει και ένας οδηγός σ χετικά με τα είδ η πετρω μάτων της Ελλάδας.

[ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α !

The C itie s B ook

The T ra v e l Book

Ενα ταξίδι στις πόλεις του κόσμου Μετάφραση: Μάριος Γιαννακούλιας Εκδόσεις Κοάν, 2008 σελ. 428, τιμή: 50,00 ευρώ

Ταξιδεύοντας σε όλες τις χώρες του κόσμου Μετάφραση: Μαρία Πέτρου Εκδόσεις Κοάν, 2007 σελ. 446, τιμή: 50,00 ευρώ

το βιβλίο αυτό, που αποτελεί μία εντυπωσιακή έκδοση, παρουσιά ζονται 200 πόλεις του κόσμου: κλα σικές δυτικοευρωπαϊκές πόλεις όπως το Παρίσι, αρχαίες νοτιοαμερικάνικες όπως η Λ α Π α ζ και τ ο Κίτο, εμπορικά κέντρα όπως το Ναϊρόμπι, τεχνολο γικές όπως το Χ ονγκ Κονγκ και το Τόκιο, πόλεις-σύμβολα όπως η Φ λω ρεντία και η Ρώμη. Η λίστα αυτή δια μορφώ θηκε μέσω μιας δημοσκόπη σης σ το ww w.lonelyplanet.com, όπου ζητήθηκε από αναγνώστες - ταξιδιώ τες, αλλά και από το προσωπικό, να προτείνουν τις αγαπημένες του ς πό λεις. Ο ι πληροφορίες που δίνονται εί ναι ακριβώς αυτές που ενδιαφ έρουν έναν ταξιδιώ τη-επισκέπτη: η χρονο λογία γέννησης της πόλης, τα καλύ τερ α μέρη για φαγητό, για βραδινές εξό δ ο υς και άλλες δραστηριότητες, οι αστικοί μύθοι, οι τυπικοί κάτοικοι και ο τρόπος ζωής τους, τα δυνατά και αδύνατα σημεία του κάθε τόπου. Συνολικά, πρόκειται για έναν ολοκλη ρ ωμένο ταξιδιω τικό οδηγό, περιε κτικό και εντυπωσιακά όμορφ ο, κα τάλληλο όχι μόνο γι’ αυτούς που σκο πεύουν να ταξιδέψ ουν αλλά και γι’ αυ τού ς που απλά το ονειρεύονται. [Μ. Α.]

εικόνες, 100.00 λέξεις, 23 0 χώρες. Σ ’ ένα βι βλίο. Π ό σ ο εύκολο είναι να χωρέσει όλος ο κόσμος σ ’ ένα βιβλίο; Ο ι άν θρωποι της Lonely Planet επιχείρη σαν και θα λέγαμε πως κατάφ εραν να δημιουργήσουν μία φ ιλόδοξη έκ δοση, στην οποία παρουσιάζονται 23 0 χώρες, από τις οποίες οι 192 ε ί ναι οι αναγνωρισμένες από τα Ηνω μένα Έθνη. Ο κατάλογος αυτός συ μπληρώθηκε από νησιά, αποικίες και επιπλέον συναρπαστικούς προορι σμούς, που απλά δ εν μπορούσαν να μείνουν εκ τό ς λίστας. Τ ο πνεύμα κάθε τόπου, η ψυχή κάθε πόλης ζω ντανεύει μέσα από τις εντυπώσεις των ανθρώπων που τις επισκέφτηκαν και εργάστηκαν για τη δημιουργία το υ Travel Book, και εσ τιάζει στις αι σθήσεις: ποιο είδ ος μουσικής μπορεί κάποιος να ακούσ ει, ποιο φαγητό μπορεί να γευτεί, ποιο βιβλίο μπορεί να διαβάσει προκειμένου να μπει στο νόημα και να φ αντασ τεί αυτήν την πόλη σ ε όλες τις εκφ άνσεις της, ακόμα κι αν δ εν την επ ισκεφ τεί πο τέ. Ένας ολοζώντανος οδηγός που τα ξιδ εύει το ν αναγνώστη... σ ε ολό κληρο το ν κόσμο. [Μ. Α.]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

<53

δ ι α β α ζ ω Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

[

]

Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Σ υ λ λ ο γ ικ ό έ ρ γ ο

Η Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η τω ν π ερ ιη γ η τώ ν 1 4 3 0 -1 9 3 0 Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, 2008 σελ. 243, τιμή: 90,00 ευρώ

έσα από τ ο παρόν βιβλίο, χρονο γραφείται η διαδρομή της Θ εσ σαλονίκης κατά τους πέντε προηγού μενους αιώνες. Ο Α λέξανδρος Γρηγορίου και ο Ευάγγελος Χ εκίμογλου συ γκέντρωσαν ζωντανές μαρτυρίες πε ριηγητών (ταξιδιω τών και μη), που πέ ρασαν από τη Θεσσαλονίκη. Ο ι αφη γήσεις σκιαγραφούν το περίγραμμα της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της συμπρωτεύουσας. Δ εν θα μπο ρούσαν να λείπουν, ασφαλώς, παρατη ρήσεις για τους ναούς, τα σπίτια και τα μνημεία της πόλης. Για κάθε ταξιδευτή υπάρχουν βιογραφικά στοιχεία, μέσα από τα οποία αναδεικνύεται η σύν δεσή του με τη πόλη. Τ ο βιβλίο χωρί ζεται σ ε πέντε περιόδους, ξεκινώντας από την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Ο θω μανούς ( 1430), τη σύσταση του γαλλικού προξενείου (1650), τη σύνταξη του άτιτλου λογιστικού κατά στιχου της ελληνικής κοινότητας Θ εσ σαλονίκης (17 94 ), την απογραφή (1830/35), τη σιδηροδρομική σύνδεση της πόλης με την Ευρώπη ( 1888) μέ χρι το 1930. Ο ι εικόνες του λευκώμα τος προέρχονται κυρίως από τη συλ λογή του Αγγέλου Παπαϊωάννου.

[ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

04 ·

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Pedro Olalla Ε λ λ ά δ ο ς ε λ ά σ σ ω ν Ισ τ ο ρ ία Μια ουμανιστική ματιά στην ταραγμένη ιστορία των Ελλήνων Μετάφραση: Αλίκη Βασώνη Εκδόσεις Road, 2008 σελ. 404, τιμή: 53,00 ευρώ

ε το «Ελλάδος ελάσσων ιστο ρία» ο ελληνιστής Pedro Olalla επιδιώκει να σταχυολογήσει στιγμές από την πορεία της Ελλάδας στο χρόνο, μέσα από τις οποίες αναδεικνύεται η ουμανιστική στάση της. Μας εξηγεί ότι η επιλογή της λέξης «ελάσσων» εξυπ ηρετεί ένα δ ιαφ ορε τικό σκοπό από τη καθιερωμένη κα ταγραφή ιστορικών συμβάντων. «Δεν πρόκειται για μια ιστορία μεγάλων προσωπικοτήτων και γεγονότω ν... είναι μια συλλογή από ανθρώπινες χειρονομίες, στις οποίες ξεχω ρίζουν η μεγαλοσύνη, η αχρειότητα και ή η αντίφαση» επισημαίνει χαρακτηρι στικά. Η περιήγηση αρχίζει από τα χρόνια του Ο μήρ ου μέχρι και την νε ότερη εποχή. Μ έσα από ελάσσονες καταστάσεις που συχνά καλύπτονται σ ε ένα ευρ ύτερ ο ιστορικό πλαίσιο, ο Olalla προσεγγίζει τα μεγάλα ζητή ματα της ιστορίας του ελληνισμού. Ανασυνθέτει, με αυτό τον τρόπο, απόκρυφες πτυχές που αφορούσαν στην πνευματική δημιουργία και την επιρροή του ελληνικού πνεύματος στους υπόλοιπους πολιτισμούς, αλλά και περιόδους που κυριαρχούσαν οι έριδες, οι διωγμοί και ο φανατισμός. [ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

Ε λ λ η Γ κ α λ ά -Γ ε ω ρ γ ιλ ά

Η π λ α τεία Ε λ ε υ δ ε ρ ία ς σ τη Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η : Ο χώρος, οι άνθρωποι, η ιστορία Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος, σελ. 229, τιμή: 30,00 ευρώ

ροσέγγιση στην ιστορική μετε ξέλιξη της πλατείας Ελευθε ρίας στη Θεσσαλονίκη επιδιώκει η πολιτικός μηχανικός Έλλη Γκαλά-Γεωργιλά μέσα από τη συγκεκριμένη έκδοση. Τ ο λεύκωμα χωρίζεται σε πέντε ενότητες. Αρχικά, υπάρχει ένα ισ τορικό πλαίσιο της ίδρυσης της Θεσσαλονίκης, το έτο ς 315 π.Χ., έως την άλωσή της από τους Οθω μανούς, το 1430. Στην ίδια ενότητα μαθαίνουμε για την κατα στροφική φωτιά του 1917, καθώς και την περίοδο μετά το 1920. Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται χάρτες, κείμενα και σχέδια δόμη σης, καθώς και πληροφορίες σ χε τικά με του ς πολίτες. Η αρ χιτεκτο νική των κτιρίων της πλατείας πριν τη φωτιά του 1917 και μετά αποτε λεί το αντικείμενο της τρίτης ενότη τας, ενώ στην αμέσως επόμενη δί νονται στοιχεία για την ακμή της πλατείας προς τα τέλη του 19ου αι ώνα. Λ ογοτεχνικά και αγιολογικά κείμενα, ανταποκρίσεις από εφ ημε ρίδες που αναδίδουν άρωμα της εποχής εκείνης αποτελούν το τ ε λευταίο μέρος του λευκώματος.

[ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

I Δ IA BA Ζ Ω Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

Θ όδω ρος Κα ρζής

Το π αιδ ί σ το ν κ ό σ μ ο τω ν μ εγ ά λ ω ν Μια ιστορία της παιδικής ηλικίας από την αρχαιότητα ώς τον 21 ο αιώνα Εκδόσεις Λιβάνη, 2008, σελ. 235, τιμή: 30,00 ευρώ

ισ τορικός και δημοσ ιογράφ ος Θ ό δωρος Καρζής με το λεύκω μα Το π αιδί σ το ν κόσ μ ο των μεγάλων εξετ ά ζει τις κοινωνικές, οικονομικές και θρ ησ κευ τικές αντιλήψεις για την παιδική ηλικία από την αρχαιότητα έως το ν 2 1ο αιώνα. Μ έσα από εικόνες, αναλυτικές λεζάντες και κείμενα αντλούμε στοιχεία για την παιδοκτονία, το ν ευνουχισ μό, καθώς και την παιδική πορνεία που ανθίζει στη νοτιοανατολική Ασία. Επίσης, π ληροφ ο ρούμασ τε για τον αυξανό μενο αριθμό παιδιών που δουλεύουν σ ε λατομεία, αν θρακω ρυχεία και εργοσ τάσ ια παιχνιδιών. Γίνεται, ακόμα, αναφ ορά για τα παιδιά που έπεσαν θύ ματα των πολέμων του 20ού και 2 Ιο υ αιώνα. Μ αθα ίνο υμε, επίσης, για το ρόλο των αυταρχικώ ν συ στημάτων εκπαίδευσης πάνω σ το χαρ α κ τήρα των παιδιών και, παράλληλα, για την αύξηση της π αιδικής εγκληματικότη τα ς μέσα από τα κοινω νικο-οικονομικά αίτιά της. Τέλ ο ς, π α ρατίθεται ένα πα ρ άρτημα σ χετικά με τα δικαιώ ματα του παιδιού στη Δια κήρ υξη και τη Σύμβαση το υ Ο Η Ε .

[ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Ο υ μ π έ ρ το Ε κ ο (ε π ιμ .)

Γ ιά ν ν η ς Μ έ γ α ς , Ν ίκ ο ς Χ ό ρ μ π ο ς

Ισ τ ο ρ ία τ η ς α σ χ ή μ ια ς

Η Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η μ έ σ α απ ό το ν φ α κ ό το υ Γ ιώ ρ γ ο υ Λ υ κ ίδ η

Μετάφραση: Δήμητρα Δάτση, Ανταίος Χρυσαστομίδης Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007 σελ. 456, τιμή: 40,00 ευρώ

υνήθως προσ διορίζουμε την ασχήμια ως το αντίθετο της ομορφ ιάς, σαν να μιλούσαμε για τη διαφορά του πλούσιου απ’ τον φτωχό. Ω στόσ ο δεν είναι τόσ ο απλά τα πράγματα για την ασχήμια, τουλάχιστον στη διαδρομή των αι ώνων, της ιστορίας και της φιλοσο φίας. Αλλιώς δεν θα υπήρχε τόσ ο μεγάλη διάσταση απόψεων για τη φύση της ανάμεσα στον Πλάτωνα και Τρισ τάν Τζα ρά. Ο πρώτος στην Π ο λ ιτεία του φ ρ ονεί πως η ασχήμια συμβαδίζει με τον κακό χαρ ακτήρα τη ς ψυχής, ενώ η ομορφ ιά με το αγαθό ήθος. Α ν τί θετα, ο Τζα ρά ισ χυρίζεται πως «ένα έργο τέχνης δ εν επιτρέπεται να είναι αυτή καθεαυτή η ομορφιά, γιατί η ομορφ ιά είναι νεκρή». Ο καλαίσθητος τόμο ς είναι μια δια δρομή ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερ η άποψη. Ο Έκο παραθέτει πολυάριθμα λογοτεχνικά και εικα στικά έργα, εξετάζοντας το κω μικό, το άσεμνο, τη μαγγανεία, το ανοίκειο, τη δυσαρμονία και εντέλει ανακαλύπτει «την ομορφ ιά του άσχημου».

[Κ. Ξ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ]

]

Φωτογραφίες: Γιώργος Λυκίδης Εκδόσεις Ιανός, 2006 σελ. 240, τιμή: 46,80 ευρώ

το παρόν λεύκωμα ο Γιάννης Μ έγας και ο Ν ίκος Χ όρμπ ος σ υγκέντρω σ αν το φ ω τογραφ ικό υλικό και τα βιογραφικά στοιχεία ενός από του ς πιο αξιόλογους φω τογράφ ους της Θ εσσαλονίκης, του Γιώργου Λ υκίδη. Ο ίδιος άρχισε να φωτογραφίζει από 16 ετώ ν ως μαθη τευόμενος στο Τουαπσέ της Ρω σίας, όπου άνοιξε αργότερα και δικό του φωτογραφείο . Έ μεινε γνω σ τός στην ιστορία της συμπρωτεύ ουσας από το κατάστημα με καρτ ποστάλ που διατηρούσ ε επί της οδού Τσιμισκή. Ασ χολήθηκε, επί σης, με το δημοσιογραφικό και α θ λητικό φωτορεπορτάζ. Σ το βιβλίο παρουσιάζονται φ ω τογραφίες από τις χαρακτηριστικές οδ ούς και πλα τείες της πόλης, βυζαντινοί ναοί, καταστήματα, νεοκλασικά σπίτια, ιστορικά μνημεία, καθώς και επιβλη τικά κτίρια από τον μεσοπόλεμο ως τη δ εκαετία του 1960. Ιδια ίτερη, βέ βαια, σημασία έχουν οι φωτογρα φ ίες από την πρώτη Δ ιεθνή Έκθεση Θεσ σ αλονίκης στις 3 Οκτω βρίου Ι9 26 , καθώς και από την επίσκεψη του Ελευθερίου Βενιζέλου στη πό λη, στις 22 Αυγούσ του 1928. [ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009.

[

δ ι α β α ζ ω

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

] Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Α ρ χ α ιο λ ο γ ία : Ε ύ β ο ια κα ι Σ τ ε ρ ε ά Ε λ λ ά δ α

Ε ο ρ δ α ία ς ε γ κ ώ μ ιο ν Κείμενα: Χρηστός Ζαφείρης Φωτογραφίες: Γιώργος Πούπης Εκδύσεις Επίκεντρο, 2008 σελ. 253, τιμή: 48,00 ευρώ

Επιμέλεια: Ανδρέας Βλαχόπουλος Εκδόσεις Μέλισσα, 2008 σελ. 472, τιμή: 100,00 ευρώ

ο παρόν φωτογραφικό λεύκωμα είναι αφ ιερω μένο σ ε μια ιστο ρική περιοχή της Μ ακεδονίας με οι κισμούς, δασω μένες πλαγιές, ή ρ ε μ ες γρ αφ ικές λίμνες, εύφ ορ α χωρά φια και πλούσια λιγνιτικά απ οθέ ματα, την Εορδαία. Ο Χ ρ ή σ το ς Ζ α φ είρης και ο Γιώργος Πούπης επι χ ειρ ούν και καταφ έρνουν να μας φ έρ ουν σ ε επαφή με το ν εξα ιρετικ ό φ υσ ικό πλούτο και τις πολλαπλές παραγωγικές και αναπτυξιακές της δυνα τότητες της π εριοχής που θ υ σίασ ε τα πλούσια εδάφ η της για να δώσει την ποθητή ενέργεια σ ε όλο τον ελλαδικό χώρο. Τ ο λεύκωμα χω ρίζετα ι σ ε π έντε θεμ α τικ ές που αφ ορούν το Ά σ κιον και Βέρμιον όρος, ανάμεσα στα οποία απλώνεται η Εορδαία, στον γνωστό της κάμπο, στην πρωτεύουσά της Πτολεμα ΐδ α, σ τις ντόπιες παλιές π αραδόσεις, όπως είναι η εμποροπανήγυρις και το βδομαδιάτικο παζάρι, και τέλος στον ενεργειακό της πλούτο.

[Μ. Α.]

ι εκδό σ εις Μ έλισσα εξέδω σ αν το 20 05 το ν πρώτο τό μ ο της σ ειράς «Α ρχαιολογία» με τίτλο Ν η σιά το υ Αιγαίου, με την επιστημο νική επιμέλεια το υ Α νδ ρέα Βλαχό πουλου. Τ ο ύ το ς ο δ εύ τερ ο ς τό μ ο ς παρουσιάζει τις αρχαιολογικές ε ρ γασίες και τα ευρήματά του ς στις γεω γραφ ικές π εριοχές της Εύβοιας και της Στερ εό ς Ελλάδος, ευρήματα που καλύπτουν χρονολογικά την απώτατη προϊστορία ώς το τέλ ος το υ αρχαίου κόσμου. Πλήθος αρ χαιολόγων, καθηγητών και ερ ευνη τώ ν υπογράφουν τα αναλυτικά και ενδελεχή κείμενα του βιβλίου, που σ υν οδεύονται από φ ω τογρ αφ ίες των ευρημάτων, χ άρ τες της π εριο χής με τα τωρινά αλλά και τα αρχαία τοπωνύμια, ενώ παράλληλα εντυπω σ ιακές αερ οφ ω τογραφ ίες αποκαλύ πτουν το μεγαλείο των αρχαιολογι κών χώρων. Τ ο βιβλίο αυτό απ οτε λεί μια εξα ιρετικ ή έκδοση, καθώς βοηθά το ν αναγνώστη να κατανοή σει τη σημασία της αρχαιολογικής «α νθρω π ογεω γραφ ίας» και πώς αυτή οδ ηγεί σ ε μια πολιτισμική τα υ τό τητα μοναδική στην περιοχή της.

[ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Σά β β α ς Γώ γος

Τα α ρ χ α ία ω δ ε ία τη ς Α θή ν α ς Επιμέλεια σειράς: Γιώργος Π. Πεφόνης Εκδόσεις Παπαζήση, 2008 σελ.: 161, τιμή: 24,00 ευρώ

ο Ω δείο, ως φαινόμενο ολόκλη ρης της αρχαιότητας, δ εν χ αρ α κ τηρίζει μόνο τα κτίσματα της ρω μαϊκής, αλλά και τα προγενέστερα, της ελληνικής εποχής. Επομένως, τα αρχαία Ω δεία εντάσσονται σ ε ένα ευ ρ ύ τερ ο πλαίσιο μ ελ έτη ς και π ροσδιορισμού της π ροέλευσης και τη ς ιστορικής εξέλ ιξή ς τους. Η μ ε γάλη αθηναϊκή μουσική παράδοση αρ χίζει με το Ω δ είο το υ Π ερ ικ λέους, που βρισκόταν δίπλα σ το θ έα τρ ο το υ Διονύσ ου. Συ νεχίζεται με το Ω δ είο το υ Αγρίππα στην αρχαία αγορά των Α θηνώ ν και ολοκληρώ νε ται με το Ω δ είο το υ Ηρώδη Α ττικού στη νότια πλευρά της Ακρόπολης. Τα τρ ία αυτά Ω δεία εξετάζον ται ισ τορικά, αρχ ιτεκ τον ικ ά, καλλιτε χνικά και φιλολογικά. Γίνεται σύ γκριση με άλλα αρχαία Ω δεία και ερ μηνεύεται ο ρόλος το υ ς από πολ λές απόψεις. Η έκδοση περιλαμβά νει πολλά σ χέδια και ισ τορικές φω τογραφ ίες.

[ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

[ Δ I A B A Ζ Ω Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α !

Μ ω ρ ίς Σ ια κ κ ή ς

Ε γ ν α τία Ο δ ό ς

M a r k P a y tre s s

Φωτογραφίες: Γιώργης Γερόλυμπος Εκδόσεις Ολκός, 2008 σελ. 208, τιμή: 59,50 ευρώ

Ή μουν και εγώ εκεί

Let th e R o ck S tories Roll

Μετάφραση: Δημητριος Μιχαήλ Εκδόσεις Σαββάλας, 2008 σελ.: 288, τιμή: 44,70 ευρώ

Λ ονδίνο 19 54-2004: Μια περιήγηση σε μουσικές στιγμές και ιστορικούς χώρους Εκδόσεις Ποταμός, 2008 σελ. 263, τιμή: 35,00 ευρώ

αξίδι σ το χώρο και σ το χρόνο κάνει ο επίκουρος καθηγητής ιστορίας Γιάννης Λώλος, ακολουθώ ντας την πορεία της Εγνατίας οδού, της αρτηρίας που σ υν έδεε το Δ υ ρ ράχιο με την Κωνσταντινούπολη. Η ιστορία της ρωμαϊκής λεω φόρου, μήκους 1.1000 χλμ., ξεκινά από τα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ.. Αρχικά, αν και η απόφαση για την κατασκευή της ήταν κυρίως για σ τρατιωτικούς λό γους, εξελ ίχ θη κ ε σύντομα στον ση μαντικότερο άξονα χερσ αίας σύνδε σης της Ρώμης με την ανατολική Μ ε σόγειο. Σ το πέρασμα των αιώνων ο δρόμος κόπηκε και τμήματά του έπε σαν σ ε αχρηστία, υπήρχαν, ωστόσο, στιγμές ανακατασκευής της για την εξυπηρέτηση των αναγκών τής εκάσ το τε κεντρικής διοίκησης. Από την ρωμαϊκή περίοδο, το «ταξίδι» σ υνε χ ίζεται στη βυζαντινή και οθωμανική αυτοκρατορία και καταλήγει στη ση μερινή ελληνική Εγνατία, από την Ηγουμενίτσ α έως τον Έβρο. Τέλος, το βιβλίο πλαισιώνει ένα φωτογρα φ ικό οδοιπ ορικό σε όλες τις ενδιάμε σες χώρες, Ελλάδα, Αλβανία, Π ΓΔ Μ , Τουρκία, υπό την επιμέλεια του Γιώργη Γερόλυμπου. [ΚΟΣΤΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

πό τ ο ν John Lennon μέχρι το ν Ja mes Brown και από την Billie H o liday μέχρι το ν Iggy Pop, το Ή μ ο υ ν κι εγώ εκ εί καλύπτει χρονικό διάστημα ζωντανής μουσικής μεγαλύτερο του ενός αιώνα και απ οτελεί το ν απόλυτο οδηγό των κορυφαίων μουσικών γ ε γονότων που καθόρισαν την εποχή το υ ς και απέκτησαν τεράσ τια φήμη. Ε ξαιρετικές φ ω τογραφίες που αποθα νατίζουν σπουδαίους καλλιτέχνες κα τά τη διάρκεια κλασικών συναυλιών, μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν από κοντά τα γεγονότα, σ υμμετείχαν σ’ αυτά και γνώριζαν τι συνέβαινε στα παρασκήνια, καθώς και μαρτυρίες του κοινού κατορθώ νουν να ξαναζω ντανέ ψουν τις μεγάλες αυτές μουσικές σ τι γμές, να μας μεταφ έρο υν το κλίμα που επικρατούσε και μας βοηθούν να κατανοήσουμε γιατί οι θρυλικές αυτές εκδηλώσεις έμειναν στην ιστορία. Ο συγγραφέας είναι ένας από του ς κο ρ υφ αίους σύγχρονους ρ οκ δ ημοσ ιο γράφους, σ υντάκτες και βιογράφους. Α ρ θρ ογρ αφ εί στα περιοδικά M ojo και Q , έχ ει πάρει σ υνεντεύξεις από αμ έ τρ ητους μουσικούς και, φυσικά, έχει παρακολουθήσει εκατοντάδ ες συναυ λίες. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

σ υγγραφ έας γρ άφ ει και κ ατα γρ άφ ει μια τοπ ιογραφ ία του λο ν δ ρ έζ ικ ο υ ρ οκ. Επισκέπτεται μουσ ικούς τόπ ους, όπως σ τούντιο, χώ ρ ους συναυλιώ ν, χ ο ρ ε υ τικ ά κλαμπ κ.ά., αλλά και χώ ρους όπου δ ιαδρ αματίσ τηκνα μουσικά γεγο νό τα. Π ο ύ σ κο τώ θηκε ο Μ αρκ Μπάλαν, σ ε ποιο κλαμπ πρω τοεμφανίστηκαν οι Yardbirds, το σ υ γκρότημα από το οποίο πέρασαν ίσως οι μεγαλύ τερ οι κ ιθα ρισ τές τη ς ροκ: Έ ρικ Κλάπτον, Τ ζίμ ι Π έιτζ και Τ ζ ε φ Μπεκ, σ ε ποιο στριτττιζάδικο πρωτόπαιξαν οι Σ ε ξ Πίστολς; Ερωτήματα που μπορεί να μην σας απ ασχολούν, αλλά που διαβά ζο ντας τα σ χετικά κείμενα ανακαλύ πτεις την εποχή και τη μουσική της. Π ρ ό κ ειτα ι, όπως θα έ χ ε τε καταλά βει, για την ισ τορική περ ίοδ ο των σ ίξτις, την μουσικο-κοινω νική επί δραση της οποίας αισθανόμασ τε ακόμα σ ε πολλά πεδία, είτ ε της μουσικής είτ ε αλλού (μόδ α, ντιζάιν κ.ά.). Κ ά θε χώρος και μουσική ανα φορά σ υν οδεύεται με tips για τα αντίσ τοιχα τρ αγούδ ια και πού μπο ρ είτε να αν αζητήσ ετε πληροφ ορίες και πηγές σ το Δια δίκτυο. [Γ. Ν.]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

[

δ ι α β α ζ ω

Φ Α Κ Ε Λ Ο Ι

] Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Σ υ λ λ ο γ ικ ό έ ρ γ ο

Στέρ ης

Δ η μ ή τρ η ς Μ υ τα ρ ά ς: Ζ ω γ ρ α φ ικ ή ( 1 9 5 6 - 2 0 0 8 )

Έργα από τη συλλογή Κουτουλάκη Επιμέλεια: Νατάσα Καραγγέλου Έκδοση Μουσείου Μπενόκη, 2008 σελ. 381, τιμή: 50,00 ευρώ

Εκδόσεις Ιανός, 2008 σελ. 300, τιμή: 45 ευρώ

ο δ εύτερ ο βιβλίο του ζωγράφου και ακαδημαϊκού Δημήτρη Μ υ τα ρά Ζω γραφ ική (19 56 - 2008). Τ ο βιβλίο συνοδεύεται από ένα εμπερι στατω μένο κείμενο του Τάκη Μ αυρωτά, δ ιευθυντή το υ Εικαστικού Προγρ άμμα τος Ιδ ρ ύματος Εικαστι κών Τεχνώ ν και Μ ουσικής Β. & Μ. Θ εοχ αρ άκ η, ο οποίος αναλύει όλες τις ζω γραφικές περιόδους του Δ η μήτρη Μ υταρά. Ο Δ . Μ υταράς ως καλλιτέχνης υπήρξε πάντα παρών στις κοινω νικές δ ιεργασ ίες μέσα από έργο του . Ενδιαφέρεται για τον σύγχρονο άνθρωπο στις διάφ ορ ες εκφ άνσ εις το υ . Σχολιάζει, κρίνει αλλά και υποδηλώνει τις προσωπικές του απόψεις με μια έντεχνη αποστα σιοποίηση. Ό ν τα ς ιδ ιαίτερα δημο φιλής σ το πλατύ κοινό, μέσα από το βιβλίο έχ ουμε τη δυνατότητα να δ ο ύμ ε -π έρ α από τυπ οπ οιήσ ειςτην πλούσια γκάμα του έργου του και εκείνες τις πτυχώσεις που έχει αφήσει ελ εύθερ α προσβάσιμες μό νον στους επίμονους ερ ασ τές των εικαστικών. [Γ. Ν.]

<δ& ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

τόμο ς Σ τέρη ς. Έργα από τη συλλογή Κουτουλάκη κυκλο φ όρ η σ ε το Μ άιο το υ 20 08 , με αφορμή την ομότιτλη έκθεσ η του σημαντικού έλληνα ζω γράφου, που οργάνωσε το Μ ουσ είο Μπενάκη (23 Μ αΐου - 27 Ιουλίου 2008). Π α ρ ο υ σιάζονται έργα που προέρχονται από τη συλλογή Κουτουλάκη και πε ριλαμβάνονται πρωτότυπα επιστη μονικά κείμενα των Ευγ. Δ . Μ ατθιόπουλου, Α . Κωτίδη, Μ. Κουμπαρέλου, Κ. Σταυρόπουλου, καθώς και η αναδημοσίευση των « Ι 8 κριτικών άρθρων γύρω από μια έκθεσ η», που κυκλοφόρησαν για πρώτη φ ορά το 19 3 1. Είναι τα υπερασπιστικά κ εί μενα επιφανών καλλιτεχνών ενα ντίον του τό τ ε διευθυντή της Εθνι κής Π ινακοθήκης Ζαχαρ ία Παπαντωνίου, που κατηγόρησε τον Στέρη για την μορφοπλαστική και ιδ εολο γική το υ πρωτοπορία. Βιβλίο-εισαγωγή σ τον σπουδαίο εικασ τικό του μεσοπολέμου, εν πολλοίς άγνωστο ακόμα σ το ελληνικό κοινό. [Γ. Ν.]

Α φ ρ ο δ ίτη Κ ο ύ ρ ια

Γ ιά ν ν η ς Μ ιγ ά δ η ς : Το χ ρ ώ μ α τ η ς μ ν ή μ η ς Έκδοση Μουσείου Μπενάκη, 2008 σελ. 188, τιμή: 28,00 ευρώ

ρόκειται για το λεύκωμα που εξέδ ω σ ε το Μ ουσ είο Μπενάκη με την ευκαιρία της διοργάνωσης αναδρομικής έκθεσ ης του Γιάννη Μ ιγάδη, η οποία κάλυπτε ολόκληρο το φάσμα της δουλειάς του, με έμφαση στους τρ εις μεγάλους θεματικούς κύ κλους της ζωγραφικής του: πορ τρ έτα , εμπνευσμένα κυρίως από πα λιές φωτογραφίες, αντικείμενα του ιδιω τικού χώρου και του μικρόκοσμου της καθημερινότητας, τοπία (ασ τικό και φ υσ ικό περιβάλλον). Πρώιμα έργα, σχέδια, καθώς και μα κέτες σκηνικών και κοστουμιώ ν για το θέατρ ο πλαισιώνουν τον κορμό της έκθεσης, μαζί με κείμενα του ίδιου το υ καλλιτέχνη που φωτίζουν από πολλές απόψεις την προσωπικό τητά του και το έργο του. Στον τόμο αυτό καταλαβαίνει κανείς τη δια δρομή του καλλιτέχνη, τις οξύτατες κεραίες μιας δεκτικής όσ ο και καλ λιεργημένης ευαισθησίας, το ισχυρό ένστικτο, τ ο κριτικό βλέμμα σε κατα στάσεις και πράγματα. Δίγλωσσος κατάλογος με αναλυτική παρουσίαση της δουλειάς του, πλούσια εικονο γράφηση και τεκμηρίω ση. [Γ. Ν.]

[ Δ IA ΒAΖΩ Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

λ ε υ κ ώ μ

α τ α

Βασίλης Σιμός Χ ρ ώ μα και μνήμες Εκδόσεις Οιωνός, 2008 σελ. 192, τιμή: 45,00 ευρώ

ζω γράφος Βασίλης Σίμ ο ς μέσα από το λεύκω μα Χ ρ ώ μ α και μνήμ ες ανασύρει σ τιγ μές από την παιδική του ηλικία. Ο ι εξήντα ανθρω π οκεντρικές το υ σ υνθέσ εις σ υ νο δεύοντα ι από κείμενα που έχει γράψ ει ο ίδιος. Τ ο ανθρώπινο και θρ ησ κ ευτικ ό συ ναίσθημα που αν τικατοπ τρίζεται σ τους πίνακές το υ είναι κα τεξο χή ν προϊόν βιω ματικών εμπειριών από το χωριό το υ στη Λ αμία . Κ ά θε κ είμενο ακο λο υθεί και εικ όν ες που έμ ει ναν χαρ αγμ ένες στη μνήμη το υ από τη γερμανική κατοχή, τις ώ ρες που έπ αιζε α ν έμ ε λος με το υ ς φ ίλους το υ , αλλά και από τη δ ιαδρ ομή το υ προς το σ χολείο. Η γιαγιά του , ο θερ ισ μ ό ς των σταχιών, οι ισ το ρίες από το βάλτο, το σ χολείο, η γιορτή τω ν Χ ρ ισ τ ο υ γέννων, ο εσ περινός σ το εξω κλήσι και η εικόνα το υ αγίου Ηρωδίω να που αγιογράφ ησ ε μαζί με το ν πατέρα συγκαταλέγονται σ τις πιο λαμπρές αναμνήσεις από τα χρόνια τη ς παιδικής το υ αθω ότητας. ίΚΠΣΤΑΙ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ]

ΕΚ ΔΟ ΣΕ ΙΣ

ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

ROBERT M ANTRAN Καθηγητής Ιστορίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο Παν. της Προβηγκίας

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΤΟΝ ΑΙΩΝΑ ΤΟΥ ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΟΥΣ Μετάφραση Γιάννης Αγγέλου, αΐΐράΛΑΟΙ και ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ, τρίτη έκδοση, σχ. 8ο, σελ. 373 με 16 εικόνες εκτός κειμένου

Ρομπέρ Μαντράν ένας από τους καλύτερους ιστορικούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας περιγράφει στα πέντε κεφάλαια του βιβλίου την καθημερινή, κοινωνική, θρη σκευτική, πνευματική και καλλιτεχνική ζωή των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι αποτελούν ένα μωσαϊκό εθνοτήτων, θρησκειών και δογμάτων. Τούρκοι, Αρμένιοι, Εβραίοι και άλλοι συγκατοικούν εκεί χωρίς προβλήματα, και ανάμεσα σε όλους αυτούς ζωηρή είναι η παρουσία και η δημι ουργική δραστηριότητα των Ελλήνων. Π ρ ο σ φ ο ρ ά σ τ ο ν Π ο λ ιτ ισ μ ό κ α ι σ τ η ν Π α ι δ ε ί α Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Ιπποκράτους 8 Αθήνα. Τηλ.: 210.36.27.318 Δ. Ν. ΠΑΠΑΔΗΜ Α www.papadimasbooks.gr · papadimas@atp.gr

Α π ό το 1960

1 !

[

δ ι α β α ζ ω

]

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

Ε υ γ έ ν ιο ς Δ . Μ α τ θ ιό η ο υ λ ο ς

Ε ικα σ τικό Π α ν ό ρ α μ α

Μ ίλ τ ο ς Γ α ρ ίδ η ς

Κ. Π α ρ θ έ ν η ς

σ τη ν Ε λ λ ά δ α (τόμοι 3) Έκδοση του Κρατικού Μ ουσείου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκη, 2006, 2007, 2008 σελ. 296, 334,156 τιμή: 30,00 ευρώ, 25,00 ευρώ, 25,00 ευρώ

Εκδόσεις Κ. Σπανός σελ. 590 + παράρτημα με έγχρωμες και ασπρόμαυρες εικόνες τιμή: 70,00 ευρώ άδετο, 90,00 ευρώ δεμένο

Κ. Αδάμ Εκδοτική, 2008 σελ. 448, τιμή: 70,00 ευρώ

ρόκειται για την πρώτη συνολική και εκτεταμένη παρουσίαση της καλλιτεχνικής προσφοράς του Κωστή Παρθένη, η οποία -όπω ς σημειώ νει ο ιστορικός τέχνης, καθηγητής στο Π α νεπιστήμιο Κρήτης Ε. Δ. Μ ατθιόπουλ ο ς - παραμένει αποσπασματικά μόνον γνωστή. Τ ο έργο του Κ. Παρθένη ταυ τίζεται με τις νεωτερικές καλλιτεχνικές αναζητήσεις του τέλους του 19ου αι ώνα και των αρχών του 20ού, καθώς τα έργα του εισήγαγαν τον συμβολισμό, τον φωβισμό, τον ντιβιζιονισμό, τον κυ βισμό και στην ουσία ο ίδιος υπήρξε ο εισηγητής της αφαίρεσης. Συνδ εδ εμένος άμεσα με όλα τα ρεύματα της δυ τικής πρωτοπορίας, υπήρξε τα υτόχρο να πνευματικός αναζητητής, κατευθύνοντας την εικαστική του δράση στο αίτημα της διαμόρφωσης μιας «ελληνι κότητας» στην τέχνη. Ό χ ι όμως ως στείρα παραλλαγή της παράδοσης αλ λά ως ελληνική συνιστώσα των νεό τε ρων ευρωπαϊκών αναζητήσεων. Διεισ δυτικό το κείμενο του επιμελητή, αναδεικνύει τον καλλιτέχνη αλλά και την κοινωνία της εποχής του. Παρατίθενται πολλά κριτικά κείμενα και συνεντεύξεις του καλλιτέχνη, ενώ το βιβλίο κοσμεί ται με τα σπουδαιότερα έργα του. [Γ. Ν. Μ.]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ο Κ ρατικό Μ ουσ είο Σύγχρο νης Τέχνη ς διοργάνωσε για πρώτη φ ορά το «Εικαστικό Π α νό ραμα στην Ελλάδα» το 2006. Η ανταπόκριση του κοινού οδήγησε το Μ ουσ είο σ το να διοργανώσει ακόμα δ ύο εκ θέσ εις, το 20 07 και το 2008. Ό πω ς διαφαίνεται και σ τους τρ εις σ χετικούς τόμο υς που κυκλοφόρησαν, σ τόχος ήταν η καταγραφή, αρ χειοθέτησ η και πο λύπλευρη υπ οσ τήριξη, π αρου σ ίαση, προβολή όλης της; εικασ τι κής δ ρα σ τηριότητας στην Ελλάδα. Τ α έργα που παρατίθενται στους τρ εις καταλόγους φυσικά είναι επι λεγμένα, αλλά δ ιατηρούν μια αντιπροσωπευτικότητα από την πα ρουσία των εικαστικώ ν δημιουρ γών στη χώρα. Ο τόμο ς το υ 2006 έχ ει το ν χ αρ ακτηρισ τικό τίτλο Δ ια -σ χ ίζο ν τα ς τα όρια, αυτός του 2 0 07 έχει τίτλο Καλλιτεχνική και νοτομία, σημειολογία των όρω ν της στη νέα εποχή, ενώ ο τόμο ς του 20 08 έχει το ν εξίσ ο υ χαρα κτηριστικό τίτλο Και τώρα;. Για πε ρισ σ ότερ ες πληροφ ορίες αναζη τή σ τε το www .visualarts.gr. [Γ. Ν.]

Μ ε τ α β υ ζ α ν τ ιν ή ζ ω γ ρ α φ ικ ή (1 4 5 0 - 1 6 0 0 )

σ τορικό έρ γο σ ε επανέκδοση, για πρώτη φ ορά όμως μεταφ ρασ μένο στα ελληνικά. Ο Μ. Γαρίδης πραγμα τοπ οιεί μια πολυδιάστατη προσέγ γιση; ισ τορική, γεωπολιτική, εκκλη σ ιασ τική, οικ ονο μική, κοινω νική, καλλιτεχνική. Κατά τη μετάφραση κατεβλήθη η προσπάθεια για την ευ κρινέσ τερη διατύπωση στην ελλη νική, χωρίς να θίγεται το νόημα του κειμένου και, ει δυνατόν, το ύφος του συγγραφέα. Από επιστημονικής πλευράς το κείμενο παραμένει το ίδιο, χωρίς διορθώσεις ή προσθήκες μεταγενέστερω ν επιστημονικών δια πιστώσεων, όπως π.χ. αναχρονολογήσεις μνημείω ν. Δ ιατηρείται δη λαδή όπως δημοσ ιεύθηκε στη γαλ λική έκδοση του 1989, όταν ο ίδιος ο συγγραφέας είχ ε τό τ ε και την επι μέλεια του κειμένου. Για τη δ ιευκ ό λυνση όμως και την ενημέρωση του αναγνώστη παρατίθεται συμπληρω ματική κατ’ επιλογήν βιβλιογραφία, που καλύπτει το χρονικό διάστημα μεταξύ τη ς γαλλικής και της ελληνι κής έκδοσης. Πρ ολο γίζει η Ελένη Δεληγιάννη-Δωρή, επίκουρη καθηγήτρια βυζαντινής αρχαιολογίας του Πανεπ ιστημίου Αθηνών. [Γ. Ν.]

ύο μικρού μεγ έθο υ ς χρησ τικές τετρ ά χρ ω μ ες εκ δό σ εις, 9 7 6 σελίδων, που εισ άγουν το ν αναγνώστη σ τους κλασικούς των εικαστικώ ν. Σ τ ο Βιβλίο τω ν μ εγάλω ν μύ θω ν παρουσ ιάζεται μια πανοραμική εικόνα των προ σώπων και τω ν θρύλων τη ς κλασικής μυθολογίας όπως αναδ είχθη καν και αναπαραστάθηκαν από μεγάλους ή ανώ νυμους ζω γράφ ους και σ ήμερ α κοσ μούν τα μουσ εία ανά το ν κόσ μο. Π ερ ιλαμβά νει 55 0 περίπ ου πίνακες ζω γρα φ ικής και φ ω τογρ αφ ίες έργω ν γλυπτικής και αγγειογραφ ίας, κατηγοριοποιημένα, κυρίως, κατά μυθικά πρόσωπα. Τ ο Βιβλίο τω ν μ εγάλω ν ζωγράφων είναι μια εισαγωγή στην ισ τορία της δ υτικής ζω γραφικής από το υ ς π ρ οϊσ τορ ι κούς χρόνους μέχρι τα ρεύματα των αρχών το υ 20 ού αιώνα, το ν ιμπ ρεσιονισμό και το ν μεταϊμπ ρεσ ιονισ μό. Δ ια τρ έχ ει την αρχαία ελληνική και αιγυπτιακή τέχνη, τη βυζαντινή π ερ ίοδ ο, την αναγέννηση, το μπαρόκ, το ροκοκό, το ν νεοκλασ ικισ μό, το ρ ομαντισ μό και φ τά νει στα σ ύγχρονα ρεύματα. Για κ ά θε π ερ ίοδ ο υπάρχει κατατοπιστική εισαγωγή και πλούσια εικονογρ αφ ία με 4 5 0 πίνακες. [Γ. Ν.]

Μπαρόκ Αρχιτεκτονική, Γλυπτική, Ζωγραφική Μετάφραση: Αντώνης Πανταζης Φωτογραφίες: Achim Bednorz Επιρέλεια έκδοσης: Rolf Toman Εκδόσεις Ελευθερουδάκης, 2008 σελ. 500, τιμή: 25,00 ευρώ

Η τ έ χ ν η τ η ς Ιτα λ ικ ή ς Α νά γεννη σ η ς Αρχιτεκτονική, Γλυπτική, Ζωγραφική, Σχέδιο Μετάφραση: Αγγελική Χατζηγιάννη Επιμέλεια: Rolf Toman Εκδόσεις Ελευθερουδάκης, 2008 σελ. 463, τιμή: 25,00 ευρώ

ν υπ άρχει ένα ρ εύ μ α που ανακίνησ ε τις βάσ εις τη ς δ υτικ ή ς τέχ ν η ς είναι η Αναγέννησ η. Σ το ν τό μ ο που επ ιμ ελή θ η κε ο R olf To m a n δ ίνετα ι ένα πανόραμα τη ς ιταλικής Αναγέννησ ης, ξεκ ιν ώ ν τας από τη ν ιταλική α ρ χ ιτεκ το ν ικ ή , γλυπτική και ζω γραφ ική το υ ύ σ τερ ο υ Μ εσ αίω να μέχ ρ ι τη ν α ρ χ ιτεκ το ν ικ ή , τη ζω γραφ ική και τη γλυπτική τη ς ακμής τη ς Αναγέννησ ης, ενώ δ εν παραλείπ ει να α ν α φ ερ θ εί και σ την παρακμή τη ς, το ν μα ν ιερ ι σ μό. Τ ο μπ αρόκ σ υ ν δ έθ η κ ε μ ε τ ο ν πομπώδη σ τό μ φ ο τη ς παπικής εξο υ σ ία ς, τη ν λα μπ ρ ότητα τω ν βασιλικών αυλών αλλά και την ολλανδική ζω γραφ ική το υ 17ου αιώνα. Π ρ οσ π αθώ ντας να εκ φ ρ ά σ ε ι μια ισ χυρή θ ε ο κ ρ α τική τά ξη , τ ο μπαρόκ χρη σ ιμ ο π ο ιείτα ι κυρίω ς σ τα κτίρ ια, για να εκ π έμψ ει το μεγ α λείο τη ς. Και σ τα δ ύ ο βι βλία π α ρατίθεντα ι τα σ π ουδ αιότερ α έρ γα τη ς π ερ ιό δ ο υ, ενώ τα κ είμ εν α που σ υ ν ο δ εύ ο υ ν κ ά θ ε κεφ άλα ιο ε ί ναι υψηλών απ αιτήσεω ν, ικανά όμω ς να δ ια β α σ το ύν και από τ ο ν α π ληρ οφ όρητο αναγνώ στη.

[Γ. Ν.] ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

[

δ ι α β α ζ ω

Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ

] Λ Ε Υ Κ Ω Μ Α Τ Α

R . G. G ra n t

C a rla B a rd i

Γ ιώ ρ γ ο ς Α. Γ ια ν ν α κ ό η ο υ λ ο ς

Π ο λ ε μ ισ τέ ς , η τέ χ ν η το υ π ο λ έμ ο υ α ν ά τ ο υ ς α ιώ ν ε ς

Κ οκτέιλ, 1 0 0 0 + 1 κ ο κ τ έιλ γ ια κ ά δ ε π ε ρ ίσ τα σ η

Α π ό σ τα γμ α ζω ή ς, Ο ύ ζ ο Β α ρ β α γ ιά ν ν η

Μετάφραση: Δημοσθένης Λαμπρινάκης Εκδόσεις Anubis, 2008 σελ.: 358, τιμή: 47,90 ευρώ

Μετάφραση: Χριστίνα Ελιασά Εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί, 2008 σελ.704, τιμή: 35,00 ευρώ

Hellenic Facsimile Edition, 2007 I. Βαρβαγιάννης, Πλωμάρι σελ. 211, τιμή: 60,80 ευρώ

I ΟΥΖΟ

κ ο κ τεϊΛ

R.G . G ra n t είναι ισ το ρικός συγγραφέας με δ ημοσ ιευμένο έργο άνω των 20 βιβλίων, πολλά από τα οποία ασχολούνται με θέματα πολεμικών συγκρούσεων και σ τρα τιωτικής ισ τορίας. Έχει γράψ ει, με τα ξύ των άλλων, για το ν αμερικανικό εμφ ύλιο, τον Α ' και τον Β' Π α γκό σμιο Π όλ εμ ο και είναι ο συγγρα φ έας και των βιβλίων Battle και Flight: 100 years o f Aviation. Ο συ νταγματάρχης Τιμ Κόλινς σημειώ νει στον πρόλογο το υ βιβλίου: « Ο ι Π ο λεμ ισ τές οδηγούν τον αναγνώστη μέσα από την πολεμική παράδοση. Σκιαγραφ ούν τριάντα αντιπ ροσω πευτικούς τύπ ους στρατιωτών και μαχητών, σ υμπ εριλαμβανομένω ν ναυτών και αεροπόρων, ενώ εβ δ ο μήντα άλλοι καλύπτονται με λιγότερες π ληροφορίες. Περιλαμβάνεται όχι μόνο η μάχιμη ελίτ των μεγάλων αυτοκρατοριώ ν αλλά και άπειροι κληρωτοί και εθελον τές. Για κάθε στρατιώτη - κλειδί υπάρχουν πλήρης περιγραφή της οργάνωσης και του εξοπ λισμού του , υποθέσεις για τα κίνητρά του αλλά και σ υνόψεις των επιτευγμάτω ν του». [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ρ όκειται για την βίβλο των κο κτέιλ. Την τέχνη και την τεχνική της ανάμιξης αλκοολούχων ποτών. Ένα κοκτέιλ είναι πάντα μια δ ύ σκολη υπόθεση, γι’ αυτό και οι σω σ τοί πότες προτιμούν να το πίνουν έτο ιμο από τα χέρια κάποιου έμπει ρου μπάρμαν. Ε φ ευρ έτες του κο κτέιλ είναι οι Α μερικανοί και πολλά από αυτά έχουν γίνει διάσημα και δημοφιλή από το υ ς πολιτικούς ή του ς διανοούμενους που τα προτι μούσαν. Ο ν όματα όπως ο Χ εμ ιν γουέι, ο Φ ιτζέραλντ, ο πρόεδρος Ρούζβελτ είναι συνδεδεμένα με σ χε τικά ανέκδοτα γύρω από τα ποτά και τα μέρη που προτιμούσαν να τα πί νουν. Σ το βιβλίο αυτό μετά από μια κατατοπιστική εισαγωγή δημοσ ιεύο νται οι οδηγίες για την παρασκευή 1001 κ οκτέιλ με δ ιαφ ορ ετικές βά σ εις και τεχνοτροπ ία. Ο ι σ υντάκτες του πιστεύουν ότι αν κάποιος ακο λουθήσει πιστά τις οδηγίες τους δεν θα έχ ει να ζηλέψει τίποτα από τον μπάρμαν του Χ ά ρ ις στη Βενετία ή τον αντίσ τοιχο στο Ριτζ σ το Παρίσι.

[Γ. Ν.]

να πολύ όμορ φ ο, επιχειρημα τικό, Λεύκωμα με υπέροχες φω τογρα φ ίες αλλά και μια πρωτοφανέ ρωτη για βιβλίο μυρωδιά. Τ ο λεύ κωμα αυτό αναδύει την γλυκιά μεθυ στική μυρωδιά το υ γλυκάνισου που έχει το παραδοσιακό ούζο Πλωμαρίου. Και δ εν το λέω σ υμβολικά/ με τα φ ο ρ ικ ά , πραγματικά ευω διάζει όταν ξεφ υλλίζεις τις σ ελίδ ες του! Στη δίγλωσση αυτή έκδοση περι λαμβάνεται το ισ τορικό της οικογε νειακής επιχείρησης Βαρβαγιάννη από το 1860, όταν ο γενάρχης της οικογένειας Ευστάθιος Βαρβαγιάννης ήρ θε στην Λ έσ β ο από την Ο δ ησ σ ό, κουβαλώντας μαζί το υ την εμπειρία και τη γνώση της σωστής απόσταξης, έως σ ήμερα. 145 χρόνια τώρα η οικογένεια Βαρβαγιάννη συ νεχίζει την παράδοση, την οποία και ο συγγραφέας Γ. Γιαννακόπουλος προσπαθεί να περικλείσει στις σελί δ ες αυτού το υ ενδιαφ έρ οντο ς λευ κώματος. Περιλ αμβάνονται σπάνια ντοκουμέντα όχι μόνον για την ιστο ρική ποτοποιία αλλά και για τις επο χ ές και τις κοινωνίες που μεσολάβη σαν όλα αυτά τα χρόνια. [Γ. Ν.]

Οι Εκδόσεις Παπαζήση προτείνουν

Ποια είναι η ουσία του δημοκρατικού πολιτεύματος; Ποιες οι θεσμικές, πολιτικές, φιλοσοφικές, ηθικές και λογικές προϋποθέσεις της λειτουργίας του; Η λεγάμενη “ αντιπροσωπευτική δημοκρατία” αποτελεί πλέον τη μόνη εφικτή μορφή συμμετοχής του λαού στα πολιτικά δρώμενα ή συνιστά αναίρεση και υφαρπαγή της “λαϊκής κυριαρχίας” ; Πότε, δε, λειτουργεί πρωθυπουργοκεντρικά, πότε προεδροκεντρικά και πότε κόμματα και κοινοβούλιο (αλλά και εξωθεσμικοί δρώντες) έχουν αποφασιστικά περιθώρια πολιτικής παρέμβασης; Τ ι διαφέρουν εννοιολογικά και λειτουργικά το κοινοβουλευτικό, το προεδρικό και το ημιπροεδρικό σύστημα; Ποια πολιτικά δεδομένα επηρεάζουν ή καθορίζουν τους συσχετισμούς δύναμης μεταξύ των διαφόρων πολιτειακών παραγόντων στο εσωτερικό του κάθε συστήματος; Ποιες υπήρξαν οι προγενέστερες της δημοκρατίας μορφές πολιτευματικής οργάνωσης; Στα πιο πάνω ερωτήματα προσπαθεί να απαντήσει το βιβλίο αυτό του καθηγητή Θανάση Διαμαντόπουλου, το οποίο, αν και επικεντρώνεται κυρίως στην ανάλυση και την ακτινοσκόπηση των σύγχρονων μορφών πολιτικής οργάνωσης των κοινωνιών, δεν υποβαθμίζει ωστόσο και την ιστορική διάσταση της μελέτης της εξουσίας, της ανάδειξης, της νομιμοποίησης και της άσκησής της.

■ ■ Μ

Η Η ΙΗ · · Η Η ΙΜ

· · · · ΙΙΙΙΗ

Νικηταρά 2 & Εμμ. Μ πενάκη, 106 78 Α θήνα

11ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ

Τηλ.: 2103838020,2103822496, Fax: 2103809150 site: www.papazisi.gr ♦ email: papazisi@ otenet.gr

Γιώ ργος Ν . Π εραντω νάκης

«Υπεροψίαν και μέθπν θα είχεν ο Δαρείος» ο 1984, εν μ έσ ω τ η ς π α ττα ν δ ρ ε ϊκ ή ς α λλ α γή ς, ο Β. Π α π α κ ω ν σ τα ν τίν ο υ τρ α γ ο υ δ ο ύ σ ε το ν « Μ α ύ ρ ο γ ά το » . Εν έ τε ι 2008 ο Γ. Γ ια τρ ο μ α ν ω λ ά κ η ς ε π α ν α φ έ ρ ε ι τ ο μ ο τίβ ο τ ο υ γ ά το υ γ ια ν α χ α ρ α κ τη ρ ίσ ει τ ο ν Α ν δ ρ έ α Π α π α ν δ ρ έο υ και τ η ν π ερ ίο δ ο τ η ς δ ια κ υ βέρνη σ ή ς το υ . Το χρο νικά τ η ς α νό δ ο υ το υ η γ έ τη το υ ΠΑΓΑΛΑΚ γ ίν ε τα ι π α ρ ω δ ία π ο λ ιτικ ο ύ μ υ θ ισ το ρ ή μ α το ς , Γ ιώ ρ γ η ς Γ ια τρ ο μ α ν ω λ ά κ η ς ό π ο υ δ έν ο ν τα ι ν ή μ α τα α π ό Το χρονικό π ο λ ύ δ ια φ ο ρ ε τ ικ ο ύ ς χ ώ του Δαρείου ρ ο υ ς σε έν α α μ ά λ γ α μ α π ο υ θ έλγει μ ε τ η ν ε π ιτυ χ ία τ η ς Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 2008 σ υ ν τα γ ή ς το υ και π ρ ο β λ η σελ. 229, τιμή: 14,50 ευρώ μ α τίζ ε ι με τ ο ξή λ ω μ α τ η ς ει κ ό να ς τ η ς μ ε τα π ο λ ίτε υ σ η ς . Α π ό τ η μία, τ ο π ο λ ιτικ ό μ υ θ ισ τό ρ η μ α α π ο δ ο μ ε ίτα ι, κα θ ώ ς οι π ο μ π ώ δ εις λ έξε ις , τ α η χ η ρ ά σ υ ν θ ή μ α τα , η ξύ λινη γλώ σ σ α τ ω ν π ο λ ιτικ ώ ν και οι θ εω ρ ίες για μ είζο ν ε ς α ν α τρ ο π έ ς ε ξα ρ θ ρ ώ ν ο ν τα ι με τ ο υ ς μ η χ ανισ μούς τ η ς σ ά τιρ α ς και τ η ς π α ρ ω δ ία ς . Ο λ ό γ ο ς το υ χ ρ ο ν ικ ο γ ρ ά φ ο υ , π ισ το ύ σ υ ν τρ ό φ ο υ τ ο υ Δ α ρ είο υ (δηλαδή το υ Α ν δ ρ έα Π α π α ν δ ρέο υ ), α π ο τ ε λ ε ί τό σ ο τ η ν κω μ ική εκ δο χή τ ω ν ε ξα γ γ ε λ ιώ ν και τ ω ν μ εγ ά λ ω ν α φ η γ ή σ ε ω ν όσο και τ η ν ε σ ω τε ρ ική υ π ο ν ό μ ε υ σ η τ ο υ λ ό γ ο υ τ ω ν μ π α λ κο ν ιώ ν , τ η ς γ ρ α φ ε ιο κ ρ α τ ία ς (ει δ ικά μ ε τ α ε υ φ ά ν τ α σ τα α ρ κ τ ικ ό λ ε ξα π ο υ χ α ρ α κ τη ρ ίζ ο υ ν π λ ή θ ο ς θ εσ μ ώ ν τ ο υ κ ιν ή μ α το ς ) και τ ω ν σ τε ρ ε ο τ ύ π ω ν τ η ς δ ε κ α ε τ ία ς τ ο υ '80. Π α ρ ά λ λ η λ α , α π ο κ α λ ύ π το ν τα ι π τ υ χ έ ς τ ο υ η γ έ τη το υ Π Α Σ Ο Κ ω ς ειδ ώ λου μ ια ς γ εν ιά ς και μ ιας επ ο χ ή ς , μ ε το ν

74·

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

λα ϊκισ μό τ ο υ και τ η ν ε ρ ω το π ά θ ε ιά το υ , με τ ις φ ρ ο ύ δ ες υπ ο σ χ έσ εις και τ η ν κ α τα ν α λ ω τικ ή π ο λ ιτικ ή το υ . Σ τ ο έμβ λη μα τ ο υ γ α τά ν θ ρ ω π ο υ σ υν ο ψ ίζε τα ι ο γκ ο μ εν ισ μ ό ς και ο ευδα ιμ ο ν ι σ μός, η π ο ρ εία π ρ ο ς τ η ν Ευρώ π η και ο επ α ρ χ ια κ ό ς μ ικ ρ ο α σ τισ μ ό ς τ ω ν Ελλήνω ν, η π ρ ο σ π ά θ εια γ ια π ρόοδο, η ο π ο ία ε ν ίο τε κ α τ α ν τ ά π ρ ο ο δ ευ τισ μός, και ο μεσσιανισμός π ο υ σ υχνά ε π ισ τρ έφ ει σα ν μ π ο ύ μ ερ α ν γ κ. Κά θε εξο υ σ ία σ τη ρ ίζετ α ι σε ιδεολογή μ α τα , π ο υ γ ίν ο ν τα ι σ υ ν θ ή μ α τα τη ς π ο λ ιτικ ή ς τ η ς , γ ια να μπ ορέσ ει ν α ε π ι βληθεί· τ ο χ ε ιρ ό τε ρ ο είνα ι π ω ς α υ τ έ ς οι εξα γ γ ελ ίες δ εν έχ ο υ ν σ υ νήθω ς ο υ σ ια σ τικ ό χ α ρ α κ τή ρ α , α λλ ά σ τεν ά π α ρ ο ν το κ εν τρ ικ ό . Το Κίνημα π ο υ π ρ ο βά λ λ ει ο Γ ια τ ρ ο μ α ν ω λ ά κ η ς σ τη ρ ί χ τ η κ ε σ τα ιδ εο λ ο γ ή μ α τα τ η ς α ρ ισ τε ρ ό ς με τ ο σ οσ ιαλισ τικό π ρ ό σ ω π ο , τη ς ε λ λ η ν ικ ό τη τ α ς π ο υ δ εν α νήκ ει ο ύ τε σ τη Δ ύσ η ο ύ τ ε σ τη ν Α ν α το λ ή , το υ σ φ ε τε ρ ισ μ ο ύ κ ά θ ε π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η ς α ν α ν εω τικ ή ς π ρ ο σ π ά θ εια ς, τ η ς δ ημ ο φ ιλ ία ς και το υ λ α ο π ρ ό β λ η το υ π ρ ο γ ρ ά μ μ α το ς το υ . Σ τ η ν ουσ ία έχ ο υ μ ε δ ύο επ ίπ εδ α τη ς γ ρ α φ ή ς , π ο υ κ ινούντα ι π ρ ο ς α ν τ ίθ ε τη κ α τεύ θ υ ν σ η . Α φ εν ό ς , ο διθυ ρ α μ β ικ ό ς λ ό γ ο ς το υ σ τεν ο ύ σ υ ν ερ γ ά τη το υ Δ α ρείου α π ο τ ε λ ε ί τ ο σ ημα ίνον το υ χ ρ ο ν ικ ο ύ κι α π ό τ η ν ά λλη σ η μα ινόμενο α ν α γ ο ρ εύ ετα ι η ελληνική εφ α ρ μ ο γ ή τ ο υ σοσιαλισμού, με έρ γ α και λ όγια π ο υ δ εν γ ίν ο ν τα ι σ α φ ή σ το ν α να γ ν ώ σ τη , π α ρ ά μόνο α ν γ ν ω ρ ίζει τη ν π ο λ ιτικ ή ζω ή , τό σ ο σ το π ρ οσ κ ήν ιο όσο και σ το π α ρ α σ κήνιο . Έ τσ ι, π α ρ ό λ ο π ο υ α υ τή η π α ρ ω δ ία δ η μ ιο υ ρ γ εί τ ο δικό τ η ς α υ τό ν ο μ ο σ όμπ α ν, τ α υ τ ό χ ρ ο ν α σ ημα ίνει και τ η ν εξω λ ο γ ο τε -

χ νική π ρ α γ μ α τικ ό τη τα , το ν ίζ ο ν τα ς τ ις κ ο μ μ α τικ ές α κ ρ ό τ η τε ς , ο ξύ ν ο ν τα ς τ ις υ π ερ β ο λ ές , χ ρ ω μ α τίζ ο ν τα ς τ ις α ντιφ ά σ ε ις τη ς . Π έρ α α π ' ό λα α υ τά , τ ο κ λειδ ί γ ια να κ α τα ν ο ή σ ο υ μ ε τη ν π ο λ ιτικ ή φ υ σ ιο γ ν ω μ ία το υ η γ έ τη τ ο υ ΠΑΓΑΛΑΚ κρύ β ε τα ι σ το ίδιο τ ο υ τ ο όνο μ α . Η εικό να το υ Δ α ρ είο υ α φ ο ρ μ ά τα ι α π ό το ν ή ρ ω α τ ο υ Κ α β ά φ η σ το ο μ ώ ν υ μ ο π ο ί η μά το υ , σ το ο π ο ίο ο α υ λικ ό ς Φ ερ νά ζη ς (καλή ώ ρ α σα ν τ ο ν α νώ ν υ μ ο α φ η γ η τ ή το υ μ υ θ ισ το ρ ή μ α το ς ), σ τη ν π ρ ο σ π ά θ ειά τ ο υ ν α εξυ μ ν ή σ ει το ν Δ α ρείο , δ εν α π ο φ ε ύ γ ε ι να δηλώ σει α νά μ εσ α σ τα ά λλ α και τ ις σ κ ο τειν ές π λ ευ ρ έ ς τ η ς α νά λ η ψ η ς τ η ς εξο υ σ ία ς α π ό το ν π έρσ η βασιλιά, ειδ ικά μ ε το ν π ερ ίφ η μ ο α κ ρ ο τ ε λ ε ύ τιο σ τίχο το υ : «υπ ερ ο ψ ία ν και μ έθ η ν θ α είχεν ο Δ α ρείος».

Η α π ο υ σ ία π λ ο κ ή ς σε έν α τ έ τ ο ιο μυ θ ισ τό ρ η μ α δ εν είναι π ρ ό β λ η μ α . Φ υ σικά ο α να γ ν ώ σ τη ς μ ε τά έν α σ ημείο νιώ θει τ η σ τα σ ιμ ό τη τα ν α τ ο ν κ ουρά ζει, α λλ ά βρίσκει εν δ ια φ έρ ο ν σ το π ώ ς θ α ολ ο κ λ η ρ ω θεί τ ο π α ζλ κομμά τι-κομμ ά τι και π ώ ς διά φ ο ρ α π ερ ισ τα τικ ά και τά σ ε ις τη ς π α σ οκικής π ο λ ιτικ ή ς σκηνής, π ο υ οι μ εγ α λύ τερ ο ι γνω ρ ί ζο υ ν β ιω μ α τικ ά , θα εν τα χ θ ο ύ ν μ ε τα σ χ η μ α τισ μ έ ν α σ το μ υ θ ο π λ α σ τικ ό π λαίσιο. Κι εξά λ λ ο υ τ ο τελ ικ ό ζ η τ ο ύ μ ενο είναι α ν τ ο π ο λ ιτικ ό μ υ θ ισ τό ρη μ α ω ς είδος μ π ο ρ εί ν α δ ια μ ο ρ φ ώ σει τη ν π ο λ ιτικ ή συνείδηση κι όχι α π λ ώ ς ν α ψ υχα γω γήσ ει π α ρ ω δ ώ ν τα ς μια ε π ο χ ή .· 0 Γιώργος Ν. Περανιωνάκης είναι υποψήφιος διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Υπόθεση Υστεροφημίας

Ενα ανατρεπτικό μυθιστόρημα από τον Γιώργο θεοχάρη για την ανηθικότητα που μαε περιβάλλει, αλλά η δειλία και π ανεκτικότητά μαε την συντηρούν. Ο Αριστείδηε, ο ήρωαε m s ιστόρισε, ηέθανε με αναίδεια. 'Ομωε, θα έπρεπε να το είχαμε προβλέψει. Αφού το ξέραμε ότι, ήτανε πάντοτε πολύ αηαιτητικόε, για να χωρέσει σε μία μονάχα ζωή. Τι έκρυβε η διαθήκη; Πώε αντέδρασαν οι κληρονόμοι, αμέσωε μετά την ανάγνωση του περιεχομένου τηε; Ποιεε ήταν οι επιλογέε τουε; Κατάφερε τελικά ο Αριστείδηε. με το θάνατο του, να επαναπροσδιορίσει τιε αξίεε τουε; Δεν μπορούσαν πια να τον αγνοήσουν. Δεν ήταν δική τουε υπόθεση. Ήταν υπόθεση υστεροφημίαε.

Ο Γιώργοε θεοχάρηε γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε οικονομολογία και πολιτικέε επιστήμεε στη Θεσσαλονίκη και νομικά στην Αθήνα. Το 1981, με το τραγούδι «Αν δεν είσαι τυχαίοε», διακρίθηκε στο A ' Φεστιβάλ τηε Κέρκυραε. που οργάνωσε ο Μάνοε Χστζιδάκιε. Τιε χρονιέε 1990-1991 διετέλεσε παραγωγόε στο διαδημοτικό ραδιόφωνο (931FM) με την εκπομπή «Μουσικό ναρκοπέδιο». Οι ποιητικέε του συλλογέε Αφύλαχτη διάβαση και Χωρίε αδιάβροχο μελοποιήθηκαν από τουε Νίκο Οι κονόμου και Σάκη Τσίλικη και ένα μέροε τηε καθεμιόε δισκογραφήθηκε από τιε εταιρίεε Λύρα και Ρυθμόε

ιε όλα τα βιβλιοπωλεία

Υπόθεση Υστεροφημίαε Συγγραφέαει Γιώργοε θεοχάρηε Εκδόσειε: Άσπρη λέξη Σελίδεε: 200 ISBN; 978-960-89393-9-4

] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

δ ι α β α ζ ω

Γιώ ργος Νχαντινάκης

Κ απίστευτη ιστορία ενός στρατιωτικού ο « κ ύ κ νε ιο ά σ μ α» τ ο υ κ α τε ξ ο χ ή ν π ο ιη τή α λλ ά και π ε ζ ο γ ρ ά φ ο υ Γιώ ρ γη Μ α ν ο υ σ ά κ η έμ ε λ λ ε ν α είνα ι έ ν α σ τι βα ρά σε έ κ τα σ η α λλ ά και π ν ο ή ισ το ρ ικ ό μ υ θ ισ τό ρη μ α , π ο υ ε κ τυ λ ίσ σ ε τα ι τ η ν τα ρ α χ ώ δ η π ερ ίο δ ο τ ο υ ελληνι σ μ ο ύ 1 9 1 2 -1 9 4 0 . Κ υ ο φ ο ρ ώ ν τα ς τ ο είκοσι χ ρ ό νια , ό π ω ς είχ ε δη λώ σ ει ο ίδιος ο δ η μ ιο υ ρ γ ό ς σε σ υ ν έ ν τε υ ξ ή τ ο υ λ ίγ ο π ρ ιν π ε θ ά ν ε ι (Γενά Γ ιώ ρ γ η ς Μ α ν ο υ σ ά κ η ς ρ η ς 2 0 0 8 ), σ υ μ π ερ ιλ α μ β α ν ο Ο εθελοντής μ έν η ς τ η ς ισ το ρ ικ ή ς έ ρ ε υ ν α ς και μ ε λ έ τη ς σ ε α ρ χ ε ία και βι Εκδόσεις Κίχλη, 2008 σελ.: 616, τιμή: 22,00 ευρώ βλιο θ ή κ ες, ο Μ α ν ο υ σ ά κ η ς δη μ ιο υ ρ γ ε ί μ ε τ ο ν Ε θ ελο ντή έν α α π ό τ α π ιο ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ α π ρ ό σ ω π α τ η ς μ ε τα π ο λ ε μ ικ ή ς μ α ς λ ο γ ο τε χ ν ία ς . Θ έ λ ο ν τα ς ίσω ς ν α υ π ενθ υ μ ίσ ει τ η διαχ ρ ο ν ικ ό τη τα τ η ς ελ λ η ν ικ ή ς ψ υ χ ή ς , ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς μ ε τα γ γ ίζ ε ι σ το α ίμ α τ ο υ ή ρ ω ά τ ο υ Βασίλη Σ η φ ά κ η κ ά τι α π ό τ ο μ εγ α λείο και τ η ν υ π α ρ ξια κ ή τρ α γ ι κ ό τ η τ α τ ω ν κ α ζ α ν τζ α κ ικ ώ ν π ρ ο σ ώ π ω ν . Μ ε α υ τ ή τ η «θεϊκιά τρ έλ λ α » ξ ε κινά ει ω ς ε θ ε λ ο ν τή ς ο δ ε κ α ε π τ ά χ ρ ο ν ο ς κ ρ η τικ ό ς έ φ η β ο ς γ ια ν α π ο λ ε μ ή σει σ τη Μ α κ εδ ο ν ία . Μ ε τ η ν ίδια ο ρμή, π ε ρ ιέ ρ γ ε ια και π ρο σ ή λ ω σ η σ τα δ η μ ο κ ρ α τ ικ ά ιδ εώ δ η θ α σ υ νεχίσ ει ν α υ π η ρ ε τ ε ί τ η ν π α τρ ίδ α ω ς μ ό ν ιμ ο ς α ξ ιω μ α τικ ό ς , α λλ ά και α ρ γ ό τε ρ α ω ς σ κεπ τό μ ε ν ο ς π ο λ ίτη ς . Η γ ρ α μ μ ικ ή δρά σ η μ ε τ ις π ε ρ ιπ έ τε ιε ς τ ω ν π ο λ εμ ικώ ν επ ιχειρ ή σ εω ν , η κ α τα γ ρ α φ ή τ η ς ρ ε υ σ τή ς π ο λ ιτικ ή ς κ α τ ά σ τα σ η ς, η γ ν ω ρ ιμ ία μ ε τ ο ν θ ά ν α το , τ α π α λ λ ό μ ε ν α ε ρ ω τικ ά σ υ ν α ισ θ ή μ α τα και τ α η θ ικά ε ρ ω τ ή μ α τ α π ο υ εγ είρ ο ν τα ι σ το ν ή ρ ω α α π ό τ η ν ε ό τ η τ α ώ ς

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

τ η ν η λικία τ η ς ω ρ ιμ ό τη τ α ς , π ρ ο σ δ ί δ ο υ ν σ το μ υ θ ισ τό ρ η μ α χ α ρ α κ τ ή ρ α επ ικό . Σ τ ο ύ φ ο ς τ ο υ μ υ θ ισ το ρ ή μ α το ς ο σ υγ γ ρ α φ έ α ς δ εν α κ ο λ ο υ θ εί τ η ν σ κολιά οδό, ό π ω ς α κ ρ ιβ ώ ς κάνει και σ τη ν « κ α τα ν ο η τή » π ο ίη σ ή το υ . Κ α μία π ρ ο σ π ά θ εια γ ια ε ξ ε ζ η τ η μ έ ν ο λ ο γ ο τεχ ν ικ ό σ τυ λ , κ α μ ία σ υ ν τα κ τ ικ ή ή λ ε κ τικ ή επ ιτή δ ευ σ η . Π α ρ ό λ α α υ τ ά η ιδ ια ιτε ρ ό τ η τ α τ η ς γ λ ώ σ σ α ς α σ κ εί ιδ ια ίτερ η γ ο η τε ία . Το ύ φ ο ς α π ο κ α λ ύ π τ ε τ α ι με τ ρ ό π ο μ υ σ τικ ό σ το ν α να γ ν ώ σ τη , π ο υ α φ ή ν ε τ α ι σ το ν δ ω ρικό, α κρ ιβή και α υ σ τη ρ ό ε λ λ η ν ικ ό τα το λ ό γ ο τ ο υ δημι ο υ ρ γ ο ύ , π ο υ κύρ ιο μ έλ η μ ά τ ο υ είνα ι η α ν ά δ ειξη τ ο υ χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ο υ ήρω α . Ο ι δ υ ν α τέ ς π ε ρ ιγ ρ α φ έ ς τ η ς δρά σ ης, οι λ ε π το μ έ ρ ε ιε ς π ο υ σ υ ν θ έτο υ ν τ η ν α τμ ό σ φ α ιρ α , τ ο ε λ λ ε ιπ τ ικ ό «μο ν τά ζ» α π ό σ κηνή σε σ κηνή, οι διά λογοι και ο ολοκληρω μένος χ α ρ α κτή ρ α ς το υ ή ρ ω α δίνο υ ν σ το ν Ε θ ελοντή μία διά σ τα σ η α π ο λ ύ τω ς κ ιν η μ α το γ ρ α φ ικ ή . Ο Ε θ ελο ν τή ς π ερ ιέχ ει έν α ε ν τ υ π ω σ ια κό φ ιν ά λ ε. Η σ τρ α τιω τικ ή κα ρ ιέρ α τ ο υ ή ρ ω α έχει τελ ειώ σ ει, α λ λ ά α υ τό ς , α ν και ο ικ ο γ εν ειά ρ χ η ς π ια , ν ιώ θει ν α μη ν μ π ο ρ ε ί ν ' α ν τ ισ τ α θ ε ί σ το χ ρ έο ς π ο υ τ ο ν κ α λ εί και π ά λι ν α φ ύ γ ει. Ο α π ό μ η χ α ν ή ς θ εό ς δίνει τ η λ ύσ η. Το « σ ουρεα λισ τικό» τ έ λ ο ς τ ο υ μ υ θ ισ το ρ ή μ α το ς π α ρ α π έ μ π ε ι σ το βιβλίο το υ Έ να κ ρ α ν ίο κ α ρ φ ω μ έν ο σ το κιγκλί δ ω μ α. Το σ ό μ π α ν τ ο υ π ο ιη τή Μ α ν ο υ σ ά κη δ εν έχ ει δ ια φ ο ρ ε τικ ή φ ιλ ο σ ο φ ικ ή θ εώ ρ η σ η α π ό εκ είν η τ ο υ π ε ζ ο γρά φου. Τα έ ξι ζω γ ρ α φ ικ ά έ ρ γ α τ ο υ κα λ ο ύ ζ ω γ ρ ά φ ο υ Σ τ έ λ ιο υ Π ε τ ρ ο υ λ ά κ η σ υ μ π λ η ρ ώ ν ο υ ν τ η ν μέχ ρι και τ ε λ ε υ τα ία ς α ισ θ η τικ ή ς λ ε π το μ έ ρ ε ια ς π ρ ο σ εγ μ έν η έκδοσ η. ■

[ Δ IA BAΖΩ I Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η * !

Α ν ασ τά σ ιος Δ. Καραγιάννης

Ανατιλάθοντας την ιστορία τ η ν Α σ π ίδ α τ ω ν Θ ε ρ μ ο π υ λώ ν , μ έσ α α π ό τ η ζω ή , τ ι ς ελ π ίδ ε ς και τ ο υ ς σ τό χ ο υ ς ε ν ό ς Α θ η ν α ίο υ , τ ο υ Ν α υ σ ίν ο υ , και ε ν ό ς Σ π α ρ τιό ιτη , τ ο υ Τ ε λ ε υ τία , α ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε υ τ ικ ο ί π ο λ ίτ ε ς τ ω ν π ό λ ε ω ν το υ ς , ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς ξα ν α ζ ω ν τα ν ε ύ ε ι τ η γ ιγ α ν τ ια ία π ρ ο σ π ά θ ε ια ε ν ό ς μ ικρ ο ύ λ α ο ύ ε ν α ν τ ίο ν τ η ς π ε ρ σ ικ ή ς π λ η μ μ υ ρ ίδ α ς π ο υ ή θ ελ ε ν α κ α τα σ τρ έ φ ε ι τ ο ν κόσ μο τ ο υ ς . Η ζω ή και οι π ρ ά ξε ις το υ ς π ερ ιγ ρ ά φ ο ν τα ι μ ε έ ν α λ ο γ ο τ ε χ νικ ό ψ υ χ ο γ ρ ά φ η μ α π ο υ τρ α β ά ε ι όχι μ όν ο τ η ν π ρ ο σ ο χ ή α λ λ ά και τ η σ κ έψ η τ ο υ α ν α γ ν ώ σ τη , π ο υ θ α δ ια π ισ τώ σ ει ό τι π ο λ λ έ ς α π ό τ ις α ξ ίε ς τ ο υ ς ή τα ν και τ ο βα σ ικό κ ίν η τρ ο γ ια τ ις ε ν έρ γ ε ιέ ς τ ο υ ς , π ο υ σ τό χ ο είχ α ν τ η σ ω τη ρ ία τ η ς π α τρ ίδ α ς και τ η ν α υ τ ο ε κ τ ί μηση. Α υ τή τ ο υ Ν α υ σ ίν ο υ , ό π ω ς και τ η ς π ό λ η ς το υ , κ α θ ο δ η γ ε ίτα ι α π ό τ ο α δ ιά σ π α σ τ ο τ ρ ί π τ υ χ ο : θ ά λα σ σ α , ελ ευ θ ερ ία , δ η μ ο κ ρ α τία , ε ν ώ τ ο υ Τ ε λ ε υ τ ία ο ρ ίζ ε τα ι α π ό τ η ν α νδ ρ εία , τ η ν τιμ ή και τ η θ υ σ ία. Η α νά λ υ σ η τ ω ν σ υ ν α ισ θ η μ ά τω ν τ ο υ ς γ ίν ε τ α ι μ ε α ν α φ ο ρ ά φ υ σ ικ ώ ν φ α ιν ο μ έ ν ω ν , ό π ω ς η π ά λ η τ η ς θ ά λα σ σ α ς μ ε τ ο ν α έ ρ α και τ η σ τερ ιά , η α γ ω ν ία τ ω ν κλ α δ ιώ ν εν ό ς δ έν δ ρ ο υ μ ε τ ο α γέρ ι κ,ο .κ ., ε ν ώ η ο υ σ ία και οι ε π ιτ α γ έ ς τ ο υ κ α θ ή κ ο ν τ ο ς τ η ς τ ιμ ή ς και τ η ς θ υ σ ία ς κ α λ ύ π τ ο υ ν τ η ν κο ινή τ ο υ ς π ο ρ ε ία . Ο ι π ρ ω τα γ ω ν ισ τέ ς α υ το ί, μ α ζ ί με ά λ λ α ισ το ρ ικ ά π ρ ό σ ω π α , ό π ω ς ο Θ ε μ ισ το κ λ ή ς, ο Λ ε ω ν ίδ α ς κ.ά . σ υ ν α γω ν ίσ θ η κα ν σ το υ ς Ο λ υ μ π ια κ ο ύ ς Α γ ώ ν ες , β ρ έ θ η κ α ν ν α κ α τα σ κ ο π ε ύ ο υ ν το υ ς Π έρ σ ε ς, α γ ά π η σ α ν τ η ν ίδια γ υ ν α ίκ α και μ ο ιρ ά σ θ η κ α ν τ η δ ύ ν α μ η μ ια ς α σ π ίδ α ς σ τ α χ ώ μ α τ α τ ω ν Θ ε ρ μ ο π υ λ ώ ν , ό π ο υ ο έ ν α ς έ χ α σ ε τ η ζω ή το υ . Τ α π ο λ λ ά π ρ ό σ ω π α τ η ς σ κ λ η

ρ ή ς μ ά χ η ς τ ω ν Θ ερ μ ο π υ λ ώ ν , μ έσ α α π ό τ ο α ίμ α και τ ο θ ά ν α τ ο , μ υ θ ισ το ρ ο ύ ν τα ι μ ε δ υ ν α τ έ ς λ έ ξ ε ις και π ε ρ ιγ ρ α φ έ ς π ο υ φ έ ρ ν ο υ ν α ν α τρ ιχ ίλ α α λ λ ά και θ α υ μ α σ μ ό σ το ν α ν α γ ν ώ σ τη , π ο υ κ α τ α ν ο ε ί γ ια τ ί η ά ξια α υ τ ή ς τ η ς μ ά χ η ς α π ο τέ λ ε σ ε και τ ο σ π ό ρ ο τ η ς τ ε λ ικ ή ς νίκ η ς τ ω ν Ελλήνω ν. Μ ε τ ά , η μά χη τ ω ν Π λ α τα ιώ ν , π ο υ επ ιβ ε β α ί ω σ ε τ η ν ε λ ε υ θ ερ ία τ ω ν Ελλή ν ω ν , γ ίν ε τ α ι με τ η ν π ν ε υ μ α Ν ίκ ο ς Κ. Κ υ ρ ια ζ ή ς τικ ή π α ρ ο υ σ ία τ ο υ εν ό ς και τ η Η ασπίδα σ ω μ α τικ ή τ ο υ ά λλ ο υ , γ ια ν α των Θερμοπυλών δ ε ιχ θ ε ί π ω ς η φ ιλ ία τ ο υ ς ά ν τ ε ξ ε τ ις ε φ ή μ ε ρ ε ς α ν τιπ α λ ό Εκδόσεις Ιωλκός, 2008 τ η τ έ ς τ ο υ ς χ ά ρ ιν τ ο υ σ εβ α σελ. 347, τιμή: 15,00 ευρώ σ μ ο ύ το υ ς π ρ ο ς τ η ν α νδ ρ εία . Ο ι α ν α π λ ά σ ε ις τ η ς φ ύ σ η ς , οι π ε ρ ιγ ρ α φ έ ς τ ω ν π ό λ ε ω ν και τ η ς υ π α ίθ ρ ο υ δ έ ν ο υ ν με τ η ν π λ ο κ ή τ ο υ έρ γ ο υ και τ ις π ρ ά ξ ε ις τ ω ν π ρ ω τα γ ω ν ισ τώ ν , π α ρ έ χ ο ν τα ς μια ο λ ό τ η τ α π ο υ α π α ιτ ε ί μ εγ ά λη σ υ ν θ ετικ ή ικ α ν ό τη τα , π ο υ ο μ ο λ ο γ ο υ μ έν ω ς δια θ έ τε ι ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς . Ό λ α π α ρ ο υ σ ιά ζ ο ν τ α ι σ α ν έ ν α κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ ό έ ρ γ ο , με ε π ίκ ε ν τρ ο τ ι ς μ ά χ ες και τ ο χ ώ ρ ο π ο υ γ ίν ο ν τα ι. Η δ υ ν α τή π λ ο κ ή τ ο υ έρ γ ο υ , μ ε τ η χρ ή σ η α ρ χ α ίω ν λ έ ξ ε ω ν και ό ρ ω ν , ε ξ ά π τ ε ι τ η φ α ν τα σ ία . Ο ι π ε ρ ιγ ρ α φ έ ς τ ο υ έρ γ ο υ σ τη ρ ίχ θ η κ α ν σε ισ το ρ ικ ά τε κ μ η ρ ιω μ έ ν α σ το ι χεία , έ τσ ι ώ σ τε ο α ν α γ ν ώ σ τη ς ν α κ ερ δ ίζει κ ά τι π ε ρ ισ σ ό τερ ο α π ό μια σ υ ν α ρ π α σ τικ ή α φ ή γ η σ η . Το βιβ λ ίο τ ο υ Κ υ ρ ια ζή είνα ι έ ν α ισ το ρ ικ ό μ υ θ ισ τό ρ η μ α π ο υ δ εν έχει ν α ζη λ έψ ει τίπ ο τ α , και μ ά λ ισ τα σ ε π ο λ λ ά σ το ιχ εία υ π ε ρ τε ρ ε ί, α π ό α ν ά λ ο γ α π ο υ έχ ο υ ν γ ρ α φ ε ί α π ό Έ λ λ η ν ες και ξ έ ν ο υ ς γ ια τ ο ίδιο θ έ μ α . ■ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Δημήτρης Β. Τρ ιανταφ υλλίΒης

Αναζήτηση βεβαιοτήτων σε μια εποχή αβεβαιότητας ε μ ια ε π ο χ ή ό π ο υ ό λ ες οι σ τα θ ε ρ έ ς έ χ ο υ ν α ν α τ ρ α π ε ί και ο κό σ μ ο ς γέμ ισ ε α β ε β α ιό τη τα , είνα ι φ υ σ ικό , ό π ω ς και π ό ιν το τε ά λ λ ω σ τε σ τη ν α νθ ρ ώ π ιν η ισ το ρ ία , ν α α ν α ζ ω π υ ρ ώ ν ε τα ι ο δ ιά λ ο γ ο ς π ε ρ ί τ η ς ύ π α ρ ξη ς ή μη τ ο υ Θ ε ο ύ . Ο γ ε μ ά τ ο ς α να σ φ ά λ ειες ά ν θ ρ ω π ο ς α ν α ζ η τ ά α π ο κ ο ύ μ π ι, έ ν α α π ά ν ε μ ο λιμ ά ν ι ό π ο υ θ α βρει τ η ν π α ρ α μ υ θ ία και τ η ν α να κ ο ύ φ ισ η α π ό τ α βά ρ η τ η ς βιω τή ς , α λλ ά και τ η ζ ο φ ε ρ ή π ρ α γ μ α τικ ό τ η τ α σ τη ν ο π ο ία ζει. Σ τ ο π λ α ίσ ιο α υ τ ό ο δ ιά λ ο γ ο ς μ ε τ α ξ ύ τ ω ν υ π ο σ τη ρ ικ τώ ν τ η ς ύ π α ρ ξη ς το υ Θ ε ο ύ και τ ω ν α ρ ν η τώ ν τ η ς φ α ν τ ά ζ ε ι ε π ίκα ιρ ο ς σ τα μ ά τια τ ω ν α ν α γ ν ω σ τώ ν , ε ν ώ δ εν είνα ι λ ίγ ε ς οι π ρ ο τ ά σ εις γ ια ν έ ο υ τ ό π ο υ , π ο λ ιτικ έ ς , θ ρ η σ κείες, οι ο π ο ίε ς μ ε τα φ έ ρ ο υ ν τ ο α ί τη μ α π ε ρ ί σ ω τη ρ ία ς α π ό τ ο ε π έ κ ειν α σ τη γη , ό π ω ς α π έ δ ε ιξε π ε ρ ίτρ α ν α ο 20 ό ς α ιώ να ς. Σ τ ο π λ α ίσ ιο α υ το ύ το υ ιδ ιό τυ π ο υ φ ι λο σ ο φ ικο ύ και θ εο λο γι κο ύ δ ια λό γου με έ ν το ν ε ς κ ο ινω νικές επ ε κ τά σ ε ις , τ ο τε λ ε υ τ α ίο δ ιά σ τη μ α ε κ δ ό θ η κ α ν σ τη χ ώ ρ α μ α ς ο ρισ μ ένα βιβλία, η α ν ά γνω σ η τ ω ν ο π ο ίω ν σ υ μ β άλλει σ τη ν α ν ά π τυ ξη π ρ ο β λ η μ α τισ μ ώ ν και α π ό τ ις δ ύ ο α ντιμ α χ ό μ ε ν ε ς π λ ευ ρ ές . Το π ρ ώ το ε ξ α υ τώ ν , τ ο Ο Θ ε ό ς δ εν εί να ι μ εγ ά λο ς τ ο υ C h ris to p h e r H itchens, α π ό τ ις εκδ ό σ εις Scripta, σ ε μ ε τ ά φ ρ α σ η τ η ς Δ έσ π ο ιν α ς Ρισσάκη, θ έτει σ η μ α ν τικ ά ε ρ ω τή μ α τ α ω ς π ρ ο ς το ν επ α ν α π ρ ο σ δ ιο ρ ισ μ ό τ η ς σ υ ζ ή τη σ η ς σ χ ε τικ ά με τ η θ ρη σ κεία σ το δημόσ ιο χ ώ ρ ο . Και π ρ ο ς επ ίρ ρ ω σ η τ η ς ε π ιχ ει ρ η μ α το λ ο γ ία ς το υ σ ημ ειώ νει σ το βι βλίο το υ : « Π α ρ α μ έ νο υ ν α κό μ η τέ σ σ ε ρις α κ α τα μ ά χ η τε ς εν σ τά σ εις ω ς π ρ ο ς

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

τ η ν θ ρ η σ κ ευ τικ ή π ίσ τη : ό τι π α ρ ο υ σ ιά ζει εν τε λ ώ ς π α ρ α π ο ιη μ έν η τ η ν ει κ όν α τ η ς κ α τα γ ω γ ή ς το υ α νθ ρ ώ π ο υ και το υ κ όσ μου, ό τι ε ξ α ιτ ία ς α υ το ύ το υ βα σ ικού λ ά θ ο υ ς σ υ ν δ υ ά ζει το ν μ έγ ισ το β α θ μ ό δ ο υ λ ο φ ρ ο σ υ ν η ς με τ ο ν μ έγ ισ το βα θ μ ό σ ολιψ ισ μού, ό τι εί ναι τ ο α π ο τέλ εσ μ α και τα υ τό χ ρ ο ν α η α ιτία επ ικίν δ υ ν η ς σ εξο υ α λ ικ ή ς κ α τ α πίεσ ης, και ό τι τε λ ικ ά σ τη ρ ίζετ α ι σε ευ σ εβ είς π όθους». Και σ υνεχ ίζει, λίγο π ρ ιν τ ο τ έ λ ο ς τ ο υ βιβλίου: «Π ά νω α π ' όλ α χ ρ εια ζό μ α σ τε έν α ν α να ν εω μ έν ο Δ ια φ ω τισ μ ό , π ο υ θ α β α σ ίζετα ι σ τη ν π ρ ό τα σ η ό τι η μ ελ έτη το υ α ν θ ρ ώ π ι ν ου είδ ο υ ς είνα ι κ α ν ον ικά ο ά νθ ρ ω π ο ς, ά νδ ρ α ς ή γ υ ν α ίκ α . Α υ τό ς ο Δ ια φ ω τ ισ μ ό ς δ εν χ ρ ε ιά ζ ε τα ι ν α ε ξα ρ τά τα ι, ό π ω ς οι π ρ ο η γ ο ύ μ εν ο ι, α π ό τ ις η ρ ω ικ ές επ α ν α σ τά σ εις , λ ίγ ω ν χ α ρ ι σ μ α τικ ώ ν και ε ξα ιρ ε τ ικ ά θ α ρ ρ α λ έω ν α νθ ρ ώ π ω ν . Είναι μια α π ό τ ις δ υ ν α τό τ η τ ε ς το υ μέσ ου α νθρ ώ π ου». Το δ ε ύ τε ρ ο βιβλίο α νή κ ει σε έ ν α ν ιε ρέα , τ ο ν Jean M e slier, τ ο Δ εν υ π ά ρ χ ε ι Θ εό ς , α π ό τ ις εκδόσ εις Ο δυ σ σ έα ς, σε μ ε τά φ ρ α σ η τ ο υ Ρ ήγα Κ α π π ά τ ο υ . Γρ α μ μ έν ο α π ό ιερ έα τ ο βιβλίο π ρ α γ μ α τε ύ ε τα ι τ ο θ έμ α α π λ ά και π εισ τικ ά όσο κα ν έν α ς ά λλ ο ς και μ ά λισ τα σ ε μια επ ο χ ή , τ ο δ ε ύ τε ρ ο μισό τ ο υ 1 7ου α ι ώ να , π ο υ π α ρ ό μ ο ιες εν α σ χολ ήσ εις ή τα ν ά κρ ω ς επ ικίνδυνες. Για τ η ν ισ το ρία και μ όν ο θ α α ν α φ έ ρ ο υ μ ε ό τι λίγοι ή τα ν οι φ ιλ ό σ ο φ ο ι και οι σ το χ α σ τ έ ς π ο υ π ρ ιν α π ό τ ο ν Jean M e slie r είχα ν α σ χο λ η θ εί με τ ο θ έμα , και μ ά λισ τα όχι τό σ ο δ ιεξο δ ικ ά . Ο ι γ ν ώ σ τ ε ς τ η ς ισ το ρ ία ς τ η ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς γν ω ρ ίζο υ ν κ α λ ά ό τι ο ύ τ ε ο Κ α ρ τέσ ιο ς ο ύ τ ε ο Ιμμαν ο υ έλ Κ α ν τ τό λ μ η σ α ν , τε λ ικ ά , ν α δια τυ π ώ σ ο υ ν μ ε σ α φ ή ν εια τ ις α π ό ψ εις

το υ ς . Ο Jean M e s lie r είνα ι ο π ρ ώ το ς π ρ α γ μ α τικ ά ά θ ε ο ς σ υ γ γ ρ α φ έ α ς τ ο υ δ υ τικ ο ύ κό σ μ ο υ . Έ ν α ς ά θ ε ο ς π ο υ β γ ή κ ε μ έσ α α π ό τ η ν ε ν τρ ύ φ η σ η σ τα β ιβ λ ικ ά κ ε ίμ ε ν α γ ια έ ν α χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τη μ α π ε ρ ίπ ο υ τ ρ ιά ν τ α ε τώ ν . Δ ε ν τό λ μ η σ ε ό μ ω ς, κι α υ τό ς , ν α δ ια τυ π ώ σει τ ις ρ η ξικ έ λ ε υ θ ε ς α π ό ψ ε ις τ ο υ ό σ ο ζο ύ σ ε. Α ν τ ο είχ ε κά νει, τ ο π ιο π ιθ α νόν, λ α μ β α ν ο μ έ νο υ υ π ό ψ η τ ο υ κ λίμ α τ ο ς τ η ς ε π ο χ ή ς το υ , ν α μ η ν είχ ε δ ια σ ω θ εί ο ύ τ ε η δ ια θ ή κη το υ . Η ελλη νική έκ δοσ η π ε ρ ιλ α μ β ά ν ε ι τ η σ ύ ν ο ψ η και τ ι ς ε π ισ το λ έ ς τ ο υ Β ο λ τα ίρ ο υ , ό π ο υ ο μ εγ ά λ ο ς γ ά λ λ ο ς δ ια ν ο η τή ς χ α ρ α κ τ η ρ ίζει τ ο ν Jean M e s lie r ω ς « σ ύ ν τρ ο φ ο ν τεϊσ τή » , υ π ο ν ο ώ ν τα ς ό τι η θ ε ω ρ ία το υ σ υ μ π ίπ τε ι μ ε ε κ ε ί ε κ είν η τ ο υ Επί κου ρ ο υ ή τ ο υ Σ π ιν ό ζα , οι ο π ο ίο ι α φ ή ν ο υ ν έν α ε ν δ ε χ ό μ ε ν ο γ ια τ η ν ύ π α ρ ξη τ ο υ Θ εο ύ , τ ο ν ο π ο ίο ό μ ω ς α π ο κ λ ε ίε τα ι λ ο γ ικ ά ν α τ ο ν α π α σ χ ο λ ο ύ ν οι ά ν θ ρ ω π ο ι. Κι α ν ο Β ο λ τα ίρ ο ς α μ φ έ β α λλε, ο M e slie r έ σ τω και μ ε τ ά θ ά ν α τ ο ν δ ια τυ π ώ ν ε ι τ η δική τ ο υ β ε β α ιό τη τα . Σ τ ο ν α ν τ ίπ ο δ α τ ω ν δ ύ ο α υ τ ώ ν α θ εϊσ τικ ώ ν β ιβ λ ίω ν β ρ ίσ κ ο ν τα ι τ α ν έ α βι β λία τ ω ν εκ δ ό σ εω ν Ο υ ρ α ν ό ς . Π ρ ό κ ει τ α ι γ ια τ ο π ό ν η μ α τ ο υ A lis te r M c G ra th α π ό κ ο ινο ύ μ ε τ η ν Joanna C o llic u t M c G ra th Η α υ τ α π ά τ η το υ D aw kins, σ ε μ ε τά φ ρ α σ η τ ο υ Βασίλη Α δ ρ α χ τά , ό π ο υ ε ξ ε τ ά ζ ε τ α ι τ ο φ α ιν ό μ εν ο τ ο υ α θ ε ϊσ τικ ο ύ φ ο ν τα μ ε ν τα λ ισμού και τ η ς ά ρ ν η σ η ς τ ο υ θ είο υ . Ο A lis te r M c G ra th , ά θ ε ο ς κ ά π ο τ ε ο ίδιος και κ ο ρ υ φ α ίο ς χ ρ ισ τια ν ό ς θ εο λ ό γ ο ς π λ έ ο ν σ ή μ ερ α , α ν α ρ ω τιέ τα ι π ώ ς δ ύ ο

ά νθ ρ ω π ο ι π ο υ έχ ο υ ν σ το χ α σ τ ε ί ε π ί μ α κρ ά ν π ά ν ω σ το ν ίδιο ο υ σ ια σ τικ ό κό σ μ ο είνα ι δ υ ν α τό ν ν α έχ ο υ ν φ τά σ ε ι σ ε δ ια φ ο ρ ε τικ ά σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τα σ χ ε τ ικ ά μ ε τ ο ν Θ ε ό . Ο M c G ra th υ π ο β ά λ λει σε α υ σ τη ρ ό έ λ εγ χ ο τ η ν ε κ μ έρ ο υ ς τ ο υ D a w kin s κ ρ ιτικ ή τ η ς π ίσ τε ω ς , α π α ν τ ώ ν τ α ς σε ε ρ ω τ ή μ α τ α ό π ω ς: είνα ι η π ίσ τη δ ια ν ο η τικ ή εργα σ ία , βρί σ κ ο ν τα ι η ε π ισ τή μ η και η θ ρ ησ κ εία σε π ό λ ε μ ο μ έχ ρ ις εσ χ ά τω ν , μ π ο ρ ο ύ ν οι α π α ρ χ έ ς τ ο υ χ ρισ τια ν ισ μ ο ύ ν α ε ξη γ η θ ο ύ ν επ ισ τη μ ο ν ικ ά ; Σ τ ο δ ε ύ τε ρ ο βιβ λ ίο τ ο υ ιδίου σ υ γ γ ρ α φ έ α α π ό τ ις εκ δ ό σ εις Ο υ ρ α ν ό ς και σε μ ε τά φ ρ α σ η επ ίσ η ς τ ο υ Βασίλη Α δ ρ α χ τ ά , μ ε τ ί τ λ ο Το λ υ κ ό φ ω ς τ ο υ α θ ε ϊ σ μού, ε ξ ε τ ά ζ ε τ α ι η ά νο δ ο ς και η π τώ σ η τ η ς α π ισ τία ς σ το σ ύ γ χ ρ ο ν ο κόσμο, υ π ό τ η ν ο π τικ ή γ ω ν ία ε ν ό ς π ι σ το ύ θ εο λ ό γ ο υ . Π ρ ό κ ειτα ι γ ια μια δ υ να μ ικ ή α να ίρ εσ η τ η ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς εκ εί ν η ς π ο υ ά σ κη σ ε τε ρ ά σ τ ια επ ίδ ρ α σ η σ τη δ υ τικ ή ισ το ρ ία , εν ώ π α ρ ά λ λ η λ α ε γ είρ ει π ο λ λ ά ζ η τ ή μ α τ α σ χ ε τικ ά με τ ο μ έλ λ ο ν τό σ ο τ η ς θ ρ η σ κ εία ς όσο και τ η ς α π ισ τία ς σ τη σ ύγ χ ρ ο ν η κοι ν ω ν ία . Ο M c G ra th π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί τ η ν ισ το ρ ία τ ο υ α θ εϊσ μ ο ύ , α π ό τ η ν ε μ φ ά νιση τ ο υ σ τη ν Ε υρώ π η τ ο υ 1 8ου α ι ώ ν α μέχρι τ η χ ρ υσ ή επ ο χ ή το υ , κ α τά τ ο π ρ ώ τ ο μισό τ ο υ 2 0 ο ύ α ιώ να . Σ υ ν δ υ ά ζ ο ν τα ς τ η σ το χ α σ τικ ή και έγ κ υ ρ η ισ το ρ ικ ή α νά λ υ σ η με τ η ν ο ξυ δ ερ κ ή π α ρο υ σ ία σ η π ρ ο σ ω π ικ ο τή τ ω ν ό π ω ς ο Φ ρ ό υ ν τ και ο R ichard D o w kin s , ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς ε κ θ έ τε ι τ α σ φ ά λ μ α τα π ο υ υ π ά ρ χ ο υ ν , κ α τ ά τ η γ ν ώ μ η το υ , σ τη ν κ α ρ δ ιά τ ο υ α θ εϊσ μ ο ύ . ■

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 7 5>

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Γιώργος Πετρόπ ουλος

Προσωπογραφίες ■γνωστός ήδη α π ό τ ο εκ κ λ η σ ια σ τικ ό σ το ν κ α θ η μ ερ ιν ό και εκ κ λη σ ια σ τικ ό τ ό π ο Π α ν α γ ιώ τη ς Δ. Ρ ιζό π ο υ λ ο ς μ α ς χ α ρ ίζε ι τ ο δ ε ύ τε ρ ο τό μ ο τ ω ν Μ ο ρ φ ώ ν Ο ρ θ ο δ ο ξ ία ς . Και τ ο ύ τ ο ω ς λο γ ικ ή και ε ύ λ ο γ η σ υ ν έχ εια τ ο υ π ρ ώ το υ , ο ο π ο ίο ς γ ν ώ ρισε μ εγ ά λη α να γ ν ω σ τικ ή ε π ιτ υ χ ία . Σ τ ο ν π α ρ ό ν τ α δ εύ τερ ο τό μ ο ο σ υγγρα Π α ν α γ ιώ τ η ς Δ . Ρ ιζ ό π ο υ λ ο ς Μορφές Ορθοδοξίας φ έ α ς π α ρ ο υ σ ιά ζει τ ο ν βίο και τ ο κα θ ό λ ο υ έρ γ ο τ ω ν Π α τρ ια ρ χ ώ ν Κ ω ν σ τα ν τ ι Πρόλογος: ν ο υ π ό λ ε ω ς Ν ε ο φ ύ το υ Η ', Αλεξανδρείας Θεόδωρος Β’ Κ ω ν σ τα ν τίν ο υ Σ τ ', Β ενιαμίν Α ', Φ ω τίο υ Β'. Τ ω ν Π α τ ρ ια ρ χ ώ ν Α λ ε ξα ν δ ρ ε ία ς Φ ω τίο υ , Μ ε λ ε τ ίο υ , Ν ικ ο λ ά ο υ Σ τ ', Π α ρ θ εν ίο υ Γ'. Τω ν Π α τρ ια ρ χ ώ ν Ιερ ο σ ο λ ύ μ ω ν Δ α μ ια ν ο ύ , Τι μ ο θ έο υ , Β εν εδ ίκ το υ . Το υ Α ρ χ ιεπ ισ κ ό π ο υ Α θ η ν ώ ν Σ π υ ρ ίδ ω ν ο ς . Τ ω ν Μ η τρ ο π ο λ ιτώ ν Κ ρ ή τη ς Ευμενίου, Κορυτσ ά ς Φ ω τίο υ , Κ α σ το ρ ιά ς Γερ μ α νού, Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η ς Γεν ν α δ ίο υ , Ύ δ ρ α ς Π ρ ο κ ο π ίο υ , Γ ρ ε β ε ν ώ ν Α ιμ ιλ ια ν ο ύ , Ν ευ ρ ο κ ο π ίο υ Α γ α θ α γ γ έλ ο υ , Χ α λκίδος Γρ ηγο ρίου, Π α τρ ώ ν Κ ω ν σ τα ν τίν ο υ , Μ εσ σ η νία ς Χρυ σ ο σ τό μ ο υ , Τ ρίκκης και Σ τ α γ ώ ν Δ ιο νυ σ ίο υ , Α α ο δ ικ εία ς Μ α ξίμο υ , Σ ά ρ δ εω ν Μ α ξίμ ο υ , Μ α ν τιν ε ία ς Θ εο κ λ ή το υ , Κ ερ κ ύ ρ α ς Π ο λ υ κ ά ρ π ο υ . Τ ω ν α ρ χ ιμ α ν δ ρ ιτώ ν Κ α λλ ίσ το υ Μ η λ ια ρ ά , Φ ιλ ο θ έ ο υ Ζ ε ρ β ά κ ο υ , Ιω ή λ

Ο ; ρ επ ο ρ τά ζ

Γιανν ό π ο υ λ ο υ . Τω ν γ ε ρ ό ν τω ν Ιω σ ή φ τ ο υ Η σ υ χ α σ τή και Π ο ρ φ υ ρ ίο υ Καυσ ο κ α λ υ β ίτη . Του κ α θ η γ η το ύ τ η ς Θ ε ο λ ο γ ικ ή ς Σ χ ο λ ή ς Α θ η ν ώ ν Χ ρ ή σ το υ Α ν δ ρ ο ύ τσ ο υ και τ ο υ επ ίσ η ς κ α θ η γ η τ ο ύ σ τη ν ιδία σ χολή Β α σ ιλείου Βέλλα. Του α γ ιο γ ρ ά φ ο υ Φ ώ τη Κ ό ν το γ λ ο υ και τ ο υ ά ρ χ ο ν τ ο ς π ρ ω τ ο ψ ά λ τ ο υ Κ ω ν σ τα ν τίν ο υ Π ρίγγου. Το π α ρ ό ν βιβλίο είνα ι κ α ρ π ό ς μ α κρ ο χ ρ ό ν ια ς και επ ίπ ο ν η ς μ ελ έτη ς , ό π ω ς οι π α ρ α π ο μ π ές και η π λ ο ύ σ ια βιβλιο γ ρ α φ ία τ ο υ φ α ν ερ ώ ν ο υ ν . Ο Π α ν α γ ιώ τη ς Δ. Ρ ιζό π ο υ λ ο ς, με λ ό γ ο δ ω ρικό και π ρ ο σ ιτό σε όλους, π α ρ έχ ει ευ σ ύ ν ο π τα α λλ ά π λ η ρ έ σ τα τα ό λ α τ α σ το ιχ ε ία εκ ε ίν α τ ω ν μ ο ρ φ ώ ν τ η ς Ο ρ θ ο δ ο ξία ς τ ο υ δ ευ τέρ ο υ τό μ ο υ π ο υ τις έ κ α ν α ν να ξεχ ω ρ ίζο υ ν σ το ν εκ κ λη σ ια σ τικό μα ς χώ ρ ο . Η γ ρ α φ ή το υ Π α ν α γ ιώ τ η Δ. Ρ ιζό π ο υ λ ο υ είνα ι εύρ ρ υθμη, ε ν ίο τε σ υγκινησ ιακή α λ λ ά π ά ν τ ο τ ε μ εσ τή και δ ια υγής. Και φ α ν ε ρώ νει τ ις μ εγ ά λ ες το υ γ ν ώ σ εις σ το ερ ευ ν η τικ ό το υ α υ τ ό π εδ ίο . Το ο π ο ίο και δ υ σ π ρ ό σ ιτο είνα ι και, ο π ω σ δ ή π ο τε , δ υ σ χ ερ έσ τα το . Ω ς βιβλίο οι Μ ο ρ φ έ ς Ο ρ θ ο δ ο ξ ία ς είναι ά ξιο π α ν τ ό ς επ α ίν ο υ , α φ ο ύ α ν α τέμ ν ει με χ ει ρ ουρ γική α κρ ίβ εια π ρ ό σ ω π α , κ α τα σ τά σ εις και ισ το ρ ικ ά γ εγ ο ν ό τα , τ α ο π ο ία έ π α ιξα ν κ ά π ο ιο ρ όλο σ τη ν εθνική, θ ρ η σ κ ευ τικ ή και π ν ε υ μ α τικ ή μ α ς ζω ή . Για ό λ α α υ τά , λ ο ιπ ό ν, τ α α ν ω τέ ρ ω , α ν α μ έν ο υ μ ε α σ μ έν ω ς και τ η ν έκδοσ η το υ τ ρ ίτ ο υ τό μ ο υ τ ω ν εν θ έμ α τι Μ ο ρ φ ώ ν . ■

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Δεκεμβρίου

2008

ΒΙΒΛΙ0ΝΕΤ

από την 1η Φεβρουάριου 2009, βρίσκεται στο Διαδίκτυο στη διεύθυνση www.biblionet.gr και προσεχώς στη διεύθυνση www.diavazo.gr

Μια

συνεργασία

του

ΔΙΑΒΑΖΩ

με

το

ΕΚΕΒΙ

[ δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η Ν

Γιώ ργος Τσ αντάκης

Η δύναμη της εξελχκτής θεωρίας «δ ημιουργισ μό ς» και η ε ξέ λ ιξη βρ ίσ κο ντα ι σ το π ρ ο σ κή νιο τ η ς α ν τιπ α ρ ά θ ε σ η ς τ α τ ε λ ε υ τ α ία χ ρ ό ν ια όσ ο ν α φ ο ρ ά τ η ν ε μ φ ά ν ισ η και π α ρ ο υ σ ία τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ π ά ν ω σ τη γη . Α π ό τ ο Δ α ρ β ίν ο μ έχ ρι τ ο σ ύ γ χ ρ ο ν ο D a w kin s , μ ια σ ειρ ά ε π ισ τη μ ό ν ω ν π α ρ α θ έ το υ ν τ α σ το ιχ ε ία α π έ ν α ν τι σε εκ είν ο υ ς π ο υ θ έ λ ο υ ν τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο δ ημ ιο υ ρ γ η μ έν ο σε μ ια η μ έρ α και ο λ ο κ λ η ρ ω μ έν ο σ το π λ α ίσ ιο α υ τό . Ο D a w kin s σ το βιβλίο τ ο υ Ο εφ η μ έρ ιο ς το υ δ ια β ό λ ο υ κ α λ ύ π τε ι μ ια π ο ικ ιλ ία θ ε μ ά τω ν π ο υ μ ε ε π ίκ ε ν τρ ο τ η ν ε π ισ τή μ η και τ η δ ια μ ά χ η μ ε τ ις π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ε ς και κ ρ υ σ τα λ λ ω μ έν ε ς α ν τ ιλ ή ψ ε ις π ρ ο σ π α θ ε ί ν α κ α τα ν ο ή σ ε ι τ η ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ και τ η σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά τ ο υ μ έσ α σ το π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν π ο υ έχ ει β ρ εθ εί, α ν θ ρ ώ π ιν ο και μη. Ο ε ν τ ο π ι σ μ ός τ η ς θ έσ η ς τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ σ τη ν κ λ ίμ α κα τ η ς ε ξ έ λ ιξ η ς π ο υ π ρ ο η γ ή θ η κ ε α π ό α υ τ ό ν και π ο υ θ α α κο λ ο υ θ ή σ ε ι τ η ν π α ρ ο υ σ ία τ ο υ π ά ν ω σ τη γ η φ υ σ ικά δεν είναι μ ια ε ύ κ ο λ η υ π ό θ εσ η . «Εί μ α σ τε ευ λ ο γ η μ έν ο ι μ ε ε γ κ έ φ α λ ο υ ς οι οπ ο ίο ι, α ν εκ π α ιδ ε υ θ ο υ ν κι α ν π ρ ο ικ ι σ το ύ ν μ ε φ α ν τ α σ ία και π λ ή ρ η ε λ ε υ θ ε ρία, είνα ι ικ α ν ο ί ν α μ ο ν τε λ ο π ο ιή σ ο υ ν ο λ ό κ λ η ρ ο τ ο σ ό μ π α ν μ ε τ ο υ ς φ υ σ ι κ ο ύ ς ν ό μ ο υ ς , σ το υ ς ο π ο ίο υ ς ε μ π ίπ τε ι και ο δ α ρβινικό ς αλγό ριθ μ ο ς» α να φ έ ρ ε ι σ το π ρ ώ τ ο κ εφ ά λ α ιο τ ο υ βιβ λ ίο υ τ ο υ ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς . "Ετσι, α ν θ έ λ ο υ μ ε ν α α ν α ζ η τ ή σ ο υ μ ε τ α π ε ρ ιθ ώ ρ ια τ η ς ε ξ έ λ ιξη ς τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ , τ α έχει θέσ ει ήδη ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς : «αν εκ π α ιδ ευ θ ο υ ν κι α ν π ρ ο ικ ισ το ύ ν μ ε φ α ν τ α σ ία και π λ ή ρ η ελευ θ ερ ία » . Για ν α μ π ο ρ έσ ει ω σ τό σ ο ο ά νθ ρ ω π ο ς να φ τά σ ε ι σ το σ ημείο α υ τό , θ α π ρ έπ ει ν α ξε π ε ρ ά σ ε ι ό λ α τ α ε μ π ό δια και τ ι ς δ υ σ κ ο λ ίες π ο υ τ ις π ερ ισ σ ό τ ε ρ ε ς φ ο ρ έ ς ο ίδιος θ έ τε ι σ το ν ε α υ τ ό

το υ , μ ε έ ν α π ο λ ύ χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό π α ρ ά δ ε ιγ μ α τ η ν η μ ιμ ά θ ε ια π ο υ π ά ν ω τ η ς σ κ ο ν τά φ τ ο υ ν και ε ξ α φ α ν ίζ ο ν τα ι π ο λ λ ά α π ό τ α ό ν ειρ α τ η ς ε ξ έ λ ιξ η ς γ ια τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο . Τ α π α ι χ νίδ ια π ο υ π α ίζ ο ν τ α ι, α π ό τ ο ν ίδιο τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο , είνα ι π ο λ λ ά : κ ά θ ε π λ η ρ ο φ ο ρ ία και γ ν ώ σ η π ο υ φ τά ν ε ι σ ε α υ τ ό ν μ π ο ρ ε ί ν α είνα ι ε π ε ξ ε ρ γ α σ μ ένη και α λλ ο ιω μ έ ν η σε τ έ τ ο ιο βα θ μ ό ώ σ τε ν α μη δίνει τ η ν π ρ α γ μ α τικ ή εικ ό ν α π ο υ χ ρ ε ιά ζ ε τα ι γ ια ν α ε κ π α ιδ ε υ τ ε ί και ν α ο λ ο κ λ η ρ ω θ εί. Ό μ ω ς β ρ ισ κ ό μ α σ τε μ π ρ ο σ τά σε μ ια δ ια ν ο η τικ ή μόλυνσ η π ο υ ε ξ α π λ ώ ν ε τ α ι μ ε τ α χ ύ τ η τ α μ εγ α λ ύ τερ η α π ό ε κ είν η τ ο υ φ ω τ ό ς , ξε γ ε λ ώ ν τ α ς κ ά θ ε φ ρ α γ μ ό και έλ εγ χ ο π ρ ο κ ειμ έν ο υ ο ν ο υ ς ν α π α ρ α μ είν ει α νίκ α ν ο ς γ ια ο π ο ια δ ή π ο τ ε δ ια φ υ γ ή π έ ρ α α π ό τ α κ ο ιν ω ν ικ ά και επ ισ τη μ ο ν ικ ά ό ρια. Σ τ ο ζ ή τ η μ α α υ τ ό τ η ς ε ξέ λ ιξη ς γ ί ν ε τα ι μία, α κό μ η , μ εγ ά λη α ν α τρ ο π ή σ τη σ ύ γ κ ρ ο υ σ η τ η ς ε π ισ τή μ η ς μ ε τ η θ ρη σ κ εία , κ α θ ώ ς , εν ώ δ εν φ α ίν ε τα ι ν α σ υ γκλίνο υ ν, υ π ά ρ χ ο υ ν , ό π ω ς λ έει ο D a w kin s, «σύγχρονοι ε π ισ τή μ ο ν ες π ο υ ε π ικ α λ ο ύ ν τα ι και υ π ο σ τη ρ ίζ ο υ ν τ η θ ρ η σ κ ε υ τικ ή το υ ς π ίσ τη . Ό μ ω ς , μ ε τ ά α π ό π ρ ο σ ε κ τικ ή ε ξέ τα σ η , οι π ε π ο ιθ ή σ εις το υ ς π ρ ο κ ύ π το υ ν π α ν ο μ ο ιό τυ π ε ς μ ε ε κ ε ίν ε ς κ ά π ο ιω ν ά λλ ω ν ε π ισ τη μ ό νω ν, π ο υ α π ο κ α λ ο ύ ν ε υ θ έ ω ς το υ ς ε α υ τ ο ύ ς το υ ς ά θεους». Ό μ ω ς , α ν η θ ε ω ρ ία τ η ς ε ξ έ λ ιξ η ς είνα ι ο ρθ ή , α κό μ η και εν μ έρ ει, τ ό τ ε γ ια τ ί ν α κ α τα δ ικ ά ζ ε τα ι ο ά ν θ ρ ω π ο ς ν α ζήσ ει σ τε ρ η μ έ ν ο ς α π ό τ ις δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς π ο υ η ε ξέ λ ιξη το ύ π α ρ έχ ει, και εγ κ λ ω β ισ μ έ ν ο ς σ τις π ε ρ ιο ρ ισ μ έν ες δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς π ο υ μια ζω ή καθο ρ ισ μ έν η και π ρ ο β λ επ ό μ ε ν η α π ό τ ο «δημιουργισμό» μ π ο ρ εί ν α π ρ ο σ φ έ ρ ε ι; ■

Μετάφραση: Γιάννης θεολογίδης

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

<91

[ Β Ι Β Λ Ι Ο Κ ]Ρ Ι Τ Ι Κ Η δ ι α β α ζ ω

Λ εύ τερ η ς Καλοσπύρος

Φυσική και/ ως ιστορία Ε υ τυ χ ή ς Μ τπ τσ ά κ η ς, ε υ τυ χ ώ ς

ο : γ ια τ ο ν φ ιλ ο μ α θ ή

Ε υ τύ χ η ς Μ π ιτο ά κ η ς

Η εξέλιξη των θεωριών της Φυσικής

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

α ν α γ ν ώ σ τη , α π έ χ ε ι π ο λ ύ α π ό τ ο χ λ ω μ ό π ρ ό τυ π ο το υ π α θ η τικ ο ύ α κα δ η μ α ϊ κο ύ - φ ιλ ο σ ό φ ο υ - ε π ι σ τή μ ο ν α . Α ν η β α θ ιά γν ώ σ η όχι μ ό νο τ η ς θ εω ρ ία ς τ η ς φ υ σ ική ς α λλ ά και τ η ς ισ το ρ ία ς τ η ς φ ι λ ο σ ο φ ία ς τ ο ύ π ρ ο σ φ έρ ει μ ια α π ό σ τα σ η α σ φ α λ ε ία ς α π ό τ ο π α ρ α π ά ν ω π ρ ό τυ π ο , η μ α κρ ο χ ρ ό ν ια ενα σ χό λη σ ή τ ο υ μ ε ιδεο λ ο γ ικ ο π ο λ ιτικ ά ζη τή μ α τ α , δ η μ ιο υ ρ γ ε ί σ το ν υ π ο ψ ια σ μ έν ο α να γ ν ώ σ τη π ρ ο σ δ ο κ ίες γ ια έ ν α π ι θ α νό π ό ν η μ ά τ ο υ με θ έμ α τ ο σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ο α ν τικ ε ίμ ε ν ο . Το π ό ν η μ α είνα ι γεγ ο ν ό ς, οι π ρ ο σ δ ο κ ίες δ εν δ ια ψ εύ δ ο ν τα ι. Η ισ το ρία τ η ς ε ξέ λ ιξη ς τ ω ν θ ε ω ρ ιώ ν τ η ς Φ υ σ ικ ή ς είνα ι, ό π ω ς ά λ λ ω σ τε κ ά θ ε ισ το ρ ία τ η ς ε π ι σ τή μ η ς , τ ο δ ια ρ κ ές ξε δ ίπ λ ω μ α και κου λο ύ ρια σ μ α τ ο υ μ ο τίβ ο υ φ ιλ ο σ ο φ ι κ ό ς σ το χ α σ μ ό ς -*· ε π ισ τη μ ο ν ικ ό δ ε δο μ έν ο ■+■ φ ιλ ο σ ο φ ικ ή ε ρ μ η ν εία . Μ ε ά λλ α λ ό για , η ιδ εο λο γία γ εν ν ά ει τη ν επ ισ τή μ η , π ο υ μ ε τ η σ ειρά τ η ς α να τ ρ έ φ ε τ α ι α π ό τ η ν α νά δ ο χ η φ ιλ ο σ ο φ ία . Π ό σ ο π ιο γ ρ ή γ ο ρ α - ή α π λ ώ ς δ ια φ ο ρ ε τ ικ ά - θ α α ν α π τυ σ σ ό τ α ν η ε π ισ τή μ η και σε π ό σ ε ς λ ιγ ό τ ε ρ ε ς π λ ά ν ε ς θ α π ε ρ ιέ π ε π τα ν ο Κ α ρ τέσ ιο ς και ο Ν ε ύ τω ν α ς , α ν ο π ρ ώ το ς είχε ζήσει σε ο π ο ιο δ ή π ο τε ά λλ ο κ α θ ε σ τώ ς π έ ρ α ν το υ δ ο γ μ α τικ ο ύ θ ε ο κ ρ α τικ ο ύ τ η ς επ ο χ ή ς τ ο υ και ο δ ε ύ τε ρ ο ς είχε α ρ κ ε σ τ ε ί σ τη ν ο ρθ ο λο γισ τική -εμ π ειρ ισ τικ ή τ ο υ δ ιά σ τα σ η και α π ε κ δ υ θ ε ί

τ η ν κο μ φ ο ρ μ ισ τικ ή ευ σ έβ ειά το υ π ο υ π ή γ α ζ ε α π ό τ η σ ύμπ λευσ ή το υ με τις ιδέες τ η ς α νερ χ ό μ εν η ς α γγ λ ικ ή ς α σ τι κ ής τ ά ξ η ς σ το δ ε ύ τε ρ ο μισό το υ 1 7ου α ιώ να ; Δ εν είνα ι εύ κ ο λ ο γ ια τ ο ν α να γ ν ώ σ τη π ο υ δ εν είναι εξο π λ ισ μ έν ο ς με τη ν κα τά λ λ η λ η θ εω ρ η τικ ή α ρ μ α τω σ ιά ν α κ α τα λ ά β ει το υ ς μ ε τα σ χ η μ α τισ μ ο ύ ς Lorentz, ο ύ τ ε φ υ σ ικ ά ν α κ α τα ν ο ή σ ει σε β ά θ ο ς τ η θ εω ρ ία τ η ς σ χ ε τικ ό τη τ α ς και είνα ι σ χ εδόν σ ίγουρο π ω ς τ ο α ν α π ό φ ε υ κ το μ α θ η μ α τικ ό κ ο μ μ ά τι τ η ς Φ υσ ικής θ α τ ο ν φ έρ ει α ρ γ ά ή γ ρ ή γ ο ρ α σε α μ η χα ν ία . Η θ εω ρ η τικ ή ε π ά ρ κ εια δ εν είνα ι ω σ τό σ ο α ν α γ κ α ία γ ια ν α π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ει και ν α κ α τ α νοήσει τ ο π α ρ ά δ ο ξο Schroedinger, για π α ρ ά δ ειγ μ α , π ο υ π ιθ α ν ό ν ν α τ ο έχει σ υ ν α ντή σ ει και σε βιβλία δ ια φ ο ρ ε τι κού π ερ ιεχ ο μ έν ο υ , α κ ό μ η και σε μ ε τ α μ ο ν τ έ ρ ν α π ε ζ ο γ ρ α φ ή μ α τ α . Κι α υ τ ό δ ιό τι ο Μ π ιτσ ά κ η ς δεν α ρ α δ ιά ζει ξ ε ρ ά τ α α ξιώ μ α τ α , το υ ς νόμους, τ ις έννοιες, τ α φ α ιν ό μ εν α , τ ις θ εω ρ ίες κ α θ α υ τές , α λλ ά σ υ γ χ ρ ό ν ω ς α να λύει και ε π ε ξη γ ε ί, όσ ο α υ τ ό είνα ι δ υ ν α τό , κ ά θ ε τι σ το ο π ο ίο κάνει α ν α φ ο ρ ά (με επ ισ τη μ ο ν ικ ή σ υ ν έπ εια ), π ρ ώ τα σε επ ισ τη μ ο λ ο γ ικ ό και κ α τό π ιν σε φ ιλ ο σ ο φ ικό επ ίπ εδ ο . Π α ρ ά λ λ η λ α δ εν έχει κ α ν έν α φ ό β ο ν α εκ θέσ ει τ η δική το υ ά π ο ψ η γ ια κ ά τι τό σ ο κοσ μογονικό ό π ω ς η σ ύγκρουσ η π α ρ α δ ο σ ια κ ή ς ν ε υ τώ ν ε ια ς μη χ α ν ική ς και α ϊν σ τά ιν εια ς σ χ ε τικ ό τη τ α ς , α ν α ψ η λ α φ ώ ν τα ς τ ις σ υ ν έπ ειες π ο υ π ρ ο έκ υ ψ α ν α π ό α υ τή και κ ο σ κ ιν ίζο ν τα ς τ α κρίσιμα σ ημ εία κ ά θ ε θ εω ρ ία ς ξε χ ω ρ ισ τά . Το α π ο τέ λ ε σ μ α α υ το ύ το υ τ ρ ό π ο υ γ ρ α φ ή ς είνα ι γ ό ν ιμ ο και ερ εθ ισ τικ ό και μ α κρ ιά α π ό εκ λ α ϊκ ε υ τικ έ ς α π λ ο υ σ τεύ σ εις . ■

Του Αθανάσ ιου θεο θω ρ ά κ η

Μπαίνει σε μοντέλο η Ελλάδα; ληθαίνουν οι αναλύσεις και οι ανα ζητήσεις περί τω ν κοινωνικών, οικο νομικών και άλλων «μοντέλων» που θα μπορούσε ή θα έπρεπε να ακολουθήσει η χώρα. Βιβλία, άρθρα, προτάσεις, δημο σκοπήσεις κ.ο.κ., όλοι οι συγγραφείς, καθη γητές, αναλυτές αλλά και οι δημοσκόποι, αναζητούντο κατάλληλο πρότυπο ανάπτυ ξης για τη χώρα. Δείκτες, πίνακες, συγκρί σεις και στατιστικές επιστρατεύονται για να αποδείξουν το «δέον γενέσθαι»: η Ελλάδα χρειάζεται, ένα νέο, δυναμικό μοντέλο, ενώ όλοι οι δείκτες σήμερα είναι αρνητικοί κι οι αριθμοί ανελέητοι. Η λογική τω ν συγκρίσεων είναι τελεολογι κή: αφού έτσι γίνεται αλλού (βλ. σκανδινα βικές χώρες, ασιατικές «τίγρεις») κι εμείς θα μπορούσαμε να κάνουμε το ίδιο κι ακόμα καλύτερα. Αρκεί βέβαια η κοινωνία να το θέλει... Όμως, παρά τα μεθοδολογικά ζητή ματα (εγκυρότητα τω ν στατιστικών, ερμη νεία τω ν δεδομένων, επιλογή τω ν δεικτών κ.λπ.), θεωρώ ότι η προϊούσα οικονομική κρίση ακυρώνει ή υποβαθμίζει τις όποιες επιφυλάξεις ή αντιρρήσεις. Ζητείται επειγό ντως μοντέλο και κατεύθυνση. Βέβαια, παρά τα επιφαινόμενα, υποβό σκουν τρομερά διλήμματα. Διλήμματα επι λογών, συμπεριφορών, αξιών. Δεν είναι βεβαίως τεχνικό το θέμα: το ότι η τάδε χώ ρα έχει καλά αποτελέσματα δεν σημαίνει ότι το μοντέλο της θα παράξει στην Ελλά δα τα ίδια αποτελέσματα. Οι οικονομικές και ά λλες επιδόσεις ενός λαού και μιας κοινω νίας είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, που δεν απεικονίζονται μόνο με αριθμούς και διαγράμματα. Και βεβαίως η ισχυρή πα ρουσία του κράτους, αλλά και η συνειδητή πειθαρχία του πολίτη, στις χώρες του ευ ρωπαϊκού Βορρά δεν απαντάται στην ελ λ η νική κοινωνία, όπου κυριαρχούν οι διαπρο

σωπικές σχέσεις, οι ατομικές στρατηγικές και η πλήρης έλλειψη εμπιστοσύνης τω ν πολιτών προς τους θεσμούς. Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις η νέα, σημαντική έκδοση του Ιδρύματος Μεσο γειακών Μελετών (ΙΜΜ) Σε αναζήτηση ε λ ληνικού μοντέλου ανάπτυξης, από τις εκ δόσεις Παπαζήση, με την επιστημονική επι μέλεια του καθηγητή Τάοου Γιαννίτση. Στο συλλογικό αυτό έργο παρουσιάζονται οι ει σηγήσεις και τα συμπεράσματα σχετικού επιστημονικού συνεδρίου που έγινε υπό τη ν αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια. Γράφουν γνωστοί οι κονομολόγοι τη ς χώρας κι επιχειρείται α φε νός μια σύγκριση με χώρες που παρου σίασαν καλές οικονομικές επιδόσεις (Φιν λανδία, Ιρλανδία, Ισπανία κ.ά.) και α φ ετέ ρου μια προβολή υποθέσεων που θα μπο ρούσαν να οριοθετήσουν το «νέο ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης». Ωστόσο, όπως σημει ώνει ο Τ. Γιαννίτσης στο εισαγωγικό του σημείωμα, «κατ' ουσίαν τα πολλά και δια φορετικά υποδείγματα επιτυχίας δείχνουν ότι οι δρόμοι είναι πολλοί, ότι αφορούσαν τόσο αναπτυγμένες όσο και λιγότερο ανα πτυγμένες χώρες και ότι η πολιτική συντα γή της επιτυχίας ήταν διαφορετική και περι είχε στοιχεία πρωτοτυπίας». Οι περισσότεροι συγγραφείς τονίζουν τις διαφορές ανάμεοα στη θεωρία και την πρά ξη, ανάμεσα στις διακηρύξεις και τις αποφά σεις. Ως λόγοι αυτής της ελληνικής ιδιαιτε ρότητας παρουσιάζονται πολλοί (αγκυλώ σεις της διοίκησης, συντεχνιακά συμφέρο ντα, εσωστρέφεια, κ,λπ.), αλλά το ενδιαφέ ρον έγκειται στην παρουσίαση τω ν «κατευ θυντηρίων αρχών του νέου ελληνικού μοντέλου ανάπτυξης». Υπάρχει σύμπτωση απόψεων για την προώθηση της «πράσινης, βιώσιμης οικολογικής ανάπτυξης» και της

Συλλογικό έργο Ιε αναζήτηση ελληνικού μοντέλου ανάπτυξης Επιμέλεια: Τάοος Γιαννίτσης Παπαζήση, 2008 Σελ. 351, Τιμή 20,90 ευρώ

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ι Ε Σ

0 Αθ. θεοΒωράκης είναι πολιτικός επιστήμονας, πρώην αναπληρωτής γενικός Βιευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

34-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

οικονομίας της καινοτομίας και της γνώαης (Λ. Κατσέλη, Στ. Μπαμπανάσης). Υπάρχει όμως και το μεγάλο θέμα της συνεχούς μείωσης τη ς ανταγωνιστικότητας τη ς ελληνικής οικονομίας και της δυσκολίας προσαρμογής του επιχειρηματικού κόομου στις σύγχρονες συνθήκες. Το αυστηρό, επικριτικό ύφος του Λ. Παπαγιαννάκη στηρίζε ται σε υπαρκτά στοιχεία και τα συμπεράσματά του σχετικά με το επίπεδο τη ς διοικούσας επιχειρηματικής τά ξης και τη συ μπεριφορά τω ν επιχειρήσεων σε ό,τι αφο ρά την καινοτομία προκαλούν απαισιοδο ξία. Η ρεαλιστική προαέγγιση του Στ. Ιωαννίδη στο ίδιο θέμα τη ς επιχειρηματικότητας και οι υποδείξεις πολιτικής που κάνει δεί χνουν ότι μπορούν να γίνουν διορθωτικές αλλαγές, αν φυσικά υπάρχει πολιτική βού ληση. Είναι άξιο ιδιαίτερης μνείας το αναλυ τικότατο και καλά τεκμηριωμένο άρθροανάλυση του Γ. Καλογήρου. Οι απόψεις και προτάσεις του οριοθετούν συνεκτικά τον προβληματισμό για αναζήτηση ενός «new deal» που συνεπάγεται ανάληψη ευθυνών σε όλα τα επίπεδα. Το ευρωπαϊκό πλαίσιο εντός του οποίου η χώρα βρίσκεται εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες οριοθετεί σε σημαντικό βαθμό τους κανόνες τη ς οικονομικής ζωής (κα νόνες ανταγωνισμού, σχέση δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, κριτήρια του Συμφώνου Σταθερότητας / ΟΝΕ κ,ο.κ.) και επηρεάζει μέσω της εξέλιξη ς τη ς ευρωπαϊκής νομο θεσίας και νομολογίας τη ν εθνική νομοθε σία, τις πολιτικές (περιβάλλον, μεταφορές κ,λπ.), τις σχέοεις εργασίας και τα επαγγελ ματικά δικαιώματα πολλών κατηγοριών. Οι υποστηρικτές, βέβαια, του κοινοτικού «αυ τόματου πιλότου» θεωρούν ότι όλα είναι θέμα χρόνου, κάποια μέρα θα γίνουν οι προσαρμογές που η ελληνική πολιτική αδυνατεί να κάνει τώρα κι έτσι τα θέματα θα εξομαλυνθούν. Μόνο που οι εκπλήξεις είναι πολλές και συχνά δυσάρεστες, αφού η εξέλιξη δεν είναι γραμμική, ιδιαίτερα σε περιόδους ισχυρών πλανητικών ανακατα

τά ξεω ν και το κοινωνικό κόστος δυσβάσταχτο. Από την άλλη μεριά, η προσπάθεια ουσιαστικής σύγκλισης, δηλαδή αύξησης της ανταγωνιστικότητας, πρέπει να ενταθεί, διαφορετικά καμία ΟΝΕ δεν πρόκειται να σώσει την ελληνική οικονομία. Αξίζει έτσι να τεθ εί το ερώ τημα με κάπως ανορθόδοξο μεθοδολογικά τρόπο: έχουμε τελικά ανάγκη κάποιου μοντέλου; Μήπως είναι προτιμότερο εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου να μιλούμε σήμερα για πλεονε κτήματα, προτεραιότητες, συνοχή πολιτι κών και συνέργεια δράσεων, στόχους και κατευθύνσεις; Και ποιες είναι πράγματι οι προτάσεις για ένα πειστικό, μέσα και έξω , μείγμα πολιτικής που θα διασφαλίζει βιώ σιμη και δίκαιη ανάπτυξη με σταθερή στροφή στην οικονομία τη ς γνώσης; Κι ακόμα πώς αυτό το μείγμα ή μοντέλο, αν θέλ ετε, θα στηριχθεί διαχρονικά από τις πολιτικές δυνάμεις, ώστε να έχουμε πρα κτικά αποτελέσματα και κυρίως αλλαγή επιχειρηματικής κουλτούρας; Είναι αυτό ρεαλιστικό με την υπάρχουσα πολιτικοκομματική δομή; Ποιος ελέγχει αυτό το παιχνίδι, που έγινε πλέον συνώνυμο της αδράνειας, προς όφ ελος όμως μιας ασύ δοτης ολιγαρχίας; Επί τη ς ουσίας το θέμα του οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης είναι εξόχω ς πολιτι κό, είναι θέμα επιλογής βασικών κατευ θύνσεων τη ς κοινωνίας κι όχι απλά ζήτημα οικονομικών δεικτών και η συμβολή του ΙΜΜ με βάση την έκδοση αυτή είναι σημα ντική. Η ελληνική κοινωνία πρέπει να απο φασίσει τι θέλει να κάνει στον 21ο αιώνα. Όλα τα άλλα (μέσα, μηχανισμοί, διαδικα σίες κ.ο.κ.) φυσικά έπονται. Αν δεν αποφα σίσει η χώρα το τι θέλει, τό τε η κατάστα ση που ζούμε σήμερα θα συνεχιστεί, η απογοήτευση θα διογκώνεται κι αναπό φευκτα θα εκδηλώνονται συχνά α νεξέλ ε γκτες κρίσεις. Αν «κυβερνώ σημαίνει προ βλέπω», κατά τη γαλλική ρήση, τό τε η πολιτική έχει πάλι σήμερα την ευθύνη της πρωτοβουλίας. ■

|Ε

λ λ η ν ι κ η

ο γ ο τ έ χ ν η

i x a a h z

a t z a p d z

Η ΔΙΑ ΘΗΚΗ ΜΟΥ Αντιοταθείτε ο'α ντόν π ο ν χτίζει ένα μικρό σπιτάκι και 8έει:καβά είμαι εδιν. Αντιοταθείτε σ'αντόν π ο ν γύρισε πάιβι στο σπίτι και βέει.Δ όξα σοι ο θεόε. Αντιοταθείτε στον περσικό τάπητα τινν ποβνκατοικιινν στον κοντό άνθρινπο τον γρ α φ είο ν στην εταιρεία εισαγτνγαί-εξαγινγαί στην κρατική εκπαίδενση στο φ όρ ο σε μένα ακόμα π ο ν oas ιστορία.

«Μεσολόγγι» «Οροπέδιο» «Κατά Σαδδουκαίων» Τρία κορυφαία ποιητικά έργα σε σκληρή κασετίνα που περιέχει και το D VD Ο ηρωικός ποιητήςΜ . Κατσαρός, σε σκηνοθεσία Στάθη Κατσαρού.

I Ε

ΟΛΑ

ΤΑ

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Μιχάλης Κατσαρός Τα νεανικά χρόνια ον Ν ο έμ β ρ ιο του 2 0 0 8 έκλ εισ α ν δ έ κ α χ ρ ό ν ια από το β ά ν α το

του ποιητή Μ ιχά λη Κ ατσαρού. Στο α φ ιέρ ω μ α αυ τό επ ικεντρώ ν ο υ μ ε στα ν εα ν ικ ά χ ρ ό ν ια του ποιητή, σ’ έν α τμήμα τη ς α υ το β ιο γ ρ α φ ία ς του (ό σ ο ν α φ ο ρ ά τα πρώτα του βήμα τα στην τέχνη) και

σε α ν έκ δ ο τα ή π ιδανόν, δ η μ ο σ ιευ μ έν α α λ λ ά δ υ σ εύ ρ ετα ποιήματα.

Επιμέλεια: Σ τ ά θ η ς Κ ατσ αρός, Γ. Ν. Μ πασ κόξος Γράφουν: Σ τά θ η ς Κατσ αρός, Χ ρ ισ τό φ ο ρ ο ς Μ ηλιώ νης, Α λ έξα ν δ ρ ο ς Α ργυρίου

Γ Δ IA ΒA Ζ L

Α Φ

I E P !

]

Ένα κείμενο σε επτά μέρη για τον

ΜιχάΠη Καιοαρό από τον ίδιο ιον ποιητή* Ο Μιχάλης Κατσαρός για το ν συγνραφέα του παρόντος κειμένου είναι ένα ς γνωστός ποιητής και άνθρωπος. Τον γνώρισε πιο κ α λλίτερα από όλου ς τους άλλους. Μ. Κ.

Κεφ. 1 Όταν το ν είδα για πρώτη φορά ν ' ανεβαί νει τα σκαλιά το υ «Αετού», όπου τα «Ελεύθερα Γράμματα» του Δημήτρη Φωτιάδη, με κίνησε η περιέργια να δω τι συμ βαίνει με το υ ς λογίους τω ν Αθηνών, θα σας μ ετα φ έρω τη ν πρώτη σκηνή, αυτή που στο μπατάρι το υ «Αετού» συνέβει. Ένας νέο ς γύρω στα 18 το υ χρόνια συνα ντά το ν Δ/ντή το υ περιοδικού όπου του δίνει αυτή τη ν συνομιλία: - Κύριε Φωτιάδη με παρακάλεοε η γιαγιά μου Χάιδω Ιαράτση να έρθω να σας δω εκ μέρους της. - Ω! παιδί μου είμαι φ ίλος τη ς κυρίας Χάιδω ς και χαίρομαι να αας βλέπω. - Και γω σας θυμάμαι όταν με τ ο Νίκο Βέη σας ουνάντησα στη βιβλιοθήκη το υ σπι τιού τη ς γιαγιάς. Είμουνα ένα παιδάκι 5-6 χρονώ με ένα παπιγιόν κι ένα μπλε κοντό παντελονάκι. Ψάχνατε τό τε για τη ν οικογένειά οας. - Τί εξα ίρετη κυρία ήτο τό τε η αρχόντησα. - Μου είπε να σας δώσω και αυτό το ποίη μά μου. «Το μπαρμπερίνικο καράβι». ' To κείμενο αυτό είναι απόσπασμα από την αυτοβιογραφία του Μ.Κ. και μεταφέρθηκε ηλεκτρονικά πιστά από το χειρόγραφο χωρίς καμία παρέμβαση, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, απαραίτητων για την κατανόηση του κειμένου.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Δεν πέρασαν μερικές μ έρες και ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός δημοσίευε το πρώτο το υ ποίημα. Αργότερα ο ιστορικός Δημήτρης Φωτιάδης έγραφε στο βιβλίο του για τη ν γιαγιά το υ και για εκείνη τη ν συνά ντηση: Η Επανάσταση το υ Ορλώφ Η Αικατερίνη η Μ εγάλη, η πολυκύμαντη

α υ τή γυναίκα, που ά λλ α ζε το υ ς ερ α σ τές τη ς όπως τα μ αντήλια της, κήρυξε το 1768 το ν πόλεμο σ την Τουρκία. Ξεκίνησε τ ό τε η ρούσικη αρμάδα από τη Βαλτική Θάλασσα, π έρ α σ ε το Γιβραλτάρ και μπήκε σ τη Μεσόγειο. Στις 17/28 του Φ λεβάρη 1779 άρα ξε σ το λιμάνι τη ς Οιτύ λ ο υ στη Μάνη μ ' αρχηνό το ν Α λέξη Ορλώφ, α δερ φ ό το υ ερ α σ τή της «Σεμίραμης το υ Βορρά», όπως τη ν ονόμαζαν. Οι Έ λληνες επ α να στά τησ α ν καθώ ς θάρ ρεψ α ν πως έφ τα σ ε η ώρα να κερδίσουν τη λε υ τερ ιά τους. Οι Τούρκοι όμως ε ύ κολα κατόρθω σ αν να συντρίψ ουν το ση κωμό τους. Και γυρεύ οντα ς να τιμωρή σουν το υ ς χαΤνηδες ξαπ όλυσ αν σ το Μό ριά ω ς τρεις χιλιάδες Αρβανίτες δίνοντάς το υ ς το λε ύ τερ ο να χαρούν όλα όσα επι θυμούσαν: σφαγή, γυναικεία σάρκα και πάνω α π ' όλα το πλιάτσικο. Η δυστυχι σμένη Ρωμιοσύνη ξα νά ζησ ε μαύρους καιρούς. Οι κα τατρεγμ ένοι φ εύν α ν ε στα βουνά και σ τα λαγκάδια, απαγκιάζοντας ξέπνοοι οτις αποκλείατρες. Α λλοι πάλι π αράτησαν τα χώ ματα που γεννήθηκαν και τράβηξαν ε ίτ ε α τα Εφτάνησα, στη Φραγκιά καθώς τα λ έγ α νε τότε, ε ίτ ε στην Αραπιά και σ τη Σμύρνη. Ανάμεσα στου ς τελευ τα ίο υ ς είτα ν και κάποιος Φώτης Σαράτσης, από τη ν Κυπαρισσία. Κ αταστά λα ξε, με τη φαμ ελιά του, σ ' ένα χωριό κοντά σ τη Σμύρνη, σ το Σεβντίκιοϊ, που θα πει χωριό του Έρωτα. Από το ύ το ν λοιπόν το ν Φώτη Σαράτση, που ο γιος το υ πήρε το επίθετο Φωτιά δης, κρατά η φύτρα μου.

[ δ ι α β α ζ ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

]

Η κυρα-Χάιδω Γύρω σ τα 1926, νέος ακόμα, κατέβηκα σ την Κυπαρισσία να ζωντανέψω τα περα σμένα που ζοΰσαν μόνο μέσα στη φαντα σία μου. Ήξερα πως βρίσκονταν σ ' αυτή αηόνονοι τω ν Σαράτσηδων που δεν έφ υ γαν σ τα ξένα στα χρόνια το υ κα τατρεγ μού. Ρώτησα κι έμαθα πού μένανε. Τρά βηξα στο σπιτικό τους, χτύπησα τη ν εξώ πορτα και βρέθηκα μπροστά σ ε μια γριούλα ογδόντα χρονών, τη ν κυρα-Χάιδω. Της είπα ποιος είμαι. Μ ' αγκάλιασε. - Παιδί μου!... μου λέει. Είταν σαν να γίνηκε προχτές μονάχα «ο μ εγάλος χωρισμός». Κι όμως είχανε περάσει 156 χρόνια. Καθίσαμε σ το λιακωτό. Μ ο ύφ ερε μέλι και μυτζήθρα. Κι όλο με ρώ τα γε για το ν παπ πού μου, που δεν το ν γνώρισα, για το ν πατέρα μου κι ένα σωρό ά λλ α τη ς ζω ής μας πριν από τη ν καταστροφή. - Και τώρα, με τη ν προσφυγιά, πώς τα βο λ ε ύ ε τε ; - Σαν πρόσφυγες, γιαγιά Χάιδω. - Κουράγιο, μου λ έει πιάνοντάς μου το μπράτσο. Της φίλησα το χέρι κι έπ ειτα η ματιά μου ανάδεψ ε κοιτάζοντας τα κυπαρίσσια και πέρα απ' α υ τά τ ' απέραντο πέλαγος. Τη Μεσόγειο. Και τα μάτια μου θάμπωσαν από την ω ραιότερη π ο τέ δύση που είδα στη ζω ή μου. Οι ώ ρες που π έρασα μαζί τη ς μένουν βα θιά χαραγμένες στη μνήμη μου. Τόσο ζω ντανές, ωσάν να βρίσκουνται πέρα από το χτες, το σήμερα, το αύριο. Τέτοια σ τάθηκε πάντα η μοίρα τη ς Ρωμιο σύνης. Θυμήσου το ν αθάνατο λόγο του Μακρυγιάννη: «Αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θεριά πολεμ άνε να μας φά νε και δεν μπορούνε■τρώ νε από μας και μένει και μαγιά». Ο ίδιος ο ποιητής που μετά το ν 2ο παγκό σμιο πόλεμο εμφανιζόταν με ένα ποίημα

για τα νειάτα «χρόνια τα νειάτα σκλαβω μένα» θα έγρα φ ε ίσως ά λλ ες ιστορίες αν ήταν ιστορικός του παρελθόντος. Ιστο ρίες που οι παιδικές του μνήμες έχουν ζω ντανές. Επειδή όμω ς σαν συγγραφέας του παρόντος έζησα όλη τη σιωπή του και όλο το πάθος μιας μυθικής ζω ής του δ εν αναφέρω την πραγματική ιστορία της γιαγιάς Χάιδως και του περιβοήτου «Πρίτζιπα». Δεν αναφέρω τη ν περιπέτεια της δήθεν νύφ ης τη ς Ό λγας και ού τε πυρπο λήσεις φ όνους και γεννήσεις παλαιών «Πριτζίπων», κτημάτω ν και αυτοκτονιών. Αυτά ας τα εξετά σ ει η ιστορία και ο ποιη τή ς Μιχάλης Κατοαρός τώρα μετά το ν β' παγκόσμιο πόλεμο εμφανίζει το ποίημά το υ «Μπαρμπερίνικο καράβι». Πρώτο ποί ημα νέου ποιητή. Ο ιστορικός Δημήτρης Φωτιάδης το είχε δημοσιεύσει. Δεν θα είθελα εγώ σαν ένας που παρακο λούθησε το ν ποιητή από τα πρώτα βή ματά το υ στη δημοσιότητα να κάνω μ ε λ έτη κριτικής για τα ηοιήματά του. Ούτε ν ' αναφερθώ (σε) ιστορίες του τό τε Αγγλικού Στρατηγείου (απέναντι από τον «Αετό») όπου ζούσε την εποχή αυτή ο ν ε αρός αξιω ματικός τη ς ειδικότητας ΑστυΦΕΒΡ0ΥΑΡΙ0Σ 2009 &

[ ΑΔ ΙΦΑ IΒ ΕΑ ΡΖ ΩΩ

νομική Αεροπορία. Τότε οι Άγγλοι ελογίζοντο από τους Έ λληνες (όχι όλους) εχθροί, νέοι κατακτηταί και αργότερα όταν διωγμένος από το στράτευμα και ερ γαζόμενος στο Ραδιοφωνικό Σταθμό εκ φ ώ νησε το «Επιτέλους φ εύ γο υ ν οι Άγγλοι» ως υπάλληλος (με πολιτικά) του Γενικού Επιτελείου Στρατού (Β' Γραφείο). Ο ποιητής ανήκε ή μάλλον ήτο σε μια τό τε νεολαία με ένα δημοσιευμένο ποί ημά του. Μα τό τε η νεολαία τη ς μετά το ν πόλεμο γενεάς διάβαζε ομαδικά το πρώτο το υ βι βλίο «Μεσολόγγι». Η Ομάδα Ελλήνων Λογοτεχνών είχε γίνει, και το Περιοδικό «Θεμέλιο» έβγαζε τα δύο τεύχη που επανεκδόθησαν μετά 25 χρό νια. Εκεί εμφανίζεται ο ποιητής με το μα κράν ποίημά το υ «Λαϊκή Συμφωνία» μαζί με άλλους νέους ποιητές. Μερικές αναμνήσεις για τα χρόνια 194656 αυτή τη δεκαετία του εμφ υλίο υ π ολέ μου θα ήταν μέσα στο κείμενο αυτό κάτι που θα γρα φ τεί από ά λλους με πιο ζω ντανή τη ν μνήμη τω ν γεγονότω ν τω ν Ελλήνων. Εμείς εδώ γράφουμε κάτι από τη ν απλή ζωή του ποιητή. Το Γενικό Επιτελείο Στρα τού γρήγορα το ν απολύει από τη ν θέοη το υ Δ/ντή Τύπου του Ραδ. Σταθμού τω ν Ενόπλων. Μένει πάλι μόνος χωρίς κανένα. Το πιο σημαντικό στην καλλιτεχνική ζωή του είναι η ουνκατοίκηση με το ν Μουσικό Θεοδωράκη που και αυτός στον τομέα του εμφανίζεται τα ίδια χρόνια. Τον Θεοδωράκη το ν γνώριζε από τη ν κα τοχή, Δεκέμβρη, και μετά τη ν απ ελευθέ ρωση στην Ομάδα Καλλιτεχνών τη ς Αθή νας όπου η ΕΠΟΝ είχε και έκανε συγκε ντρώσεις και εκδηλώσεις. Τα ονόματα του Δεσποτόπουλου το υ Ρίτοου, Βρεττάκου, Φωτιάδη, Βάρναλη, Σεφέρη, Ελύτη, Ρώτα δίναν και πέρναν στα στόματα τη ς τό τε κουλτουριάρικης νεολαίας. Η ελληνική πνοή μιας νεοελληνικής τέχνης τους φ έρ νει προσωπικώς κοντά στα νέα παιδιά της

5>0 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

τέχνης. Μέσα α' αυτό το χώρο γνώρισε και πάλι το ν νεαρό μουσικό που ήρχετο από τα ωδεία ως οργανω τής νέω ν μουσικών. Ο Θεοδωράκης αυτή τη στιγμή που γράφω είναι βουλευτής του ΚΚΕ στη βουλή τω ν Ελλήνων. Στα ανώμαλα αυτά χρόνια ο ποιητής Κατααρός συναντά το ν Θεοδωράκη σε μια οδό τω ν «Αθηνών» και κάθεται σ' ένα πε ζοδρόμιο. Νέος, ωραίος, φτωχικά ενδεδυμένος αλλά σε μεγάλη ταλαιπωρία. 0 Κατσαρός πάντα κομψότατος του προτεί νει το καταπληκτικό. - Έλα αφού είναι έτσι να σε φιλοξενήσω στον Πύργο μου. Δεν ξέρω γιατί φέρθηκε ο ποιητής του ενός βιβλίου μ' αυτό το αριστοκρατικό ύφος και τρόπο. Αλλά επειδή όμως γρά φεται σήμερα αυτό, το αναφέρει. 0 Θεο δωράκης ήτο από τον Πύργο τη ς Ηλείας παιδί. Εκεί ο πατήρ του ήτο Νομάρχης. Άραγε να συναντήθηκαν παιδάκια στον Πύργο της Ηλείας προπολεμικά και να μην ενθυμούνταν τι απέγινεν τ ο Ανθεστήριον ή το Επαρχείο του Πύργου ή το περίφημον προπολεμικό σταφιδόψωμο του ορ γανισμού Σταφίδος. Πάντως η λέξη «έλα στον Πύργο μου» του έφ ερ ε μια γλυκειά γαλήνη στο πρόσωπό του, τόσο παιδική, που ήρθε. Με ακολούθησε και βέβαια δεν μας περίμενε στην Πλατεία Κάνιγγος κα νείς αμαξάς παλαιού καιρού αλλά το λ ε ωφορείο. Στη διάρκεια της διαδρομής ο ποιητής του «Μεσολογγίου» ανέπτυσσε φωνακτά για ν' ακούγεται στις επάλξεις, τα ς σιέρρας και τα περίπτερα του Πύργου του, του δουκός, και βέβαια ο Μίκης ενθουσιασμέ νος για τη ν μεταβολή τη ς ζω ής του εβάδιζεν προς το σπίτι - Πύργο του Χαλαν δρίου. Από την Μακρόνησο τη ς χαμηλότατης υποστάθμης ν' ανέβει πλέον ατον Πύργο θα του θύμιζε τον Πύργο τη ς Ηλείας και τον άγιο πατέρα του Νομάρχη Γεώργιο.

[ δ ι α β ά ζ ω Φ I Ε Ρ 0 Μ A .

Εμένα τη ν Χάιδω, νέα ιδιοκτήτρια. 0 Φωτιάδης έγραψε για τό τ ε (εξόριστος): «Το Φ λεβάρη το υ 1949 βρέθηκα εξόρισ τος Μα κ ρόνησο. Στο ν τρίτο «κλωβό». Κάτω από κάθε ηιοσωμένη σκηνή ζούσαμ ε 14 ψυχές. Εργάτες, αγρό τες, υπάλληλοι, έν α ς για τρός, ένα ς δικηγόρος και εγώ ο λογοτέχνης. 0 ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς χώ ρος ανάμ εσα σ τα ρά ντσ α μας είτα ν 15 πόντοι. Μ πορούσες να μετακι νηθείς περπ α τώ ντα ς μονάχα πλάγια. Όπως το ξερονήσι βρίσκεται σ ε μπογάζι, σα φ ύσαγε βοριάς τρέμαμε από το κρύο. «0 βοριάς που τ ' αρνάκια παγώνει» λέγα μ ε με πικρό χαμόγελο. Γ\α να ζεσταθώ κάπως τη νύχτα φόραγα όλα τα ρούχα που είχα μ αζί μου καθώ ς και τρία ζευγάρια μάλλινες κάλτσες. Ό ταν το χιονόνερο κι ο α γέρας δυνάμωναν, χωρι ζόμ αστε σ ε βάρδιες για να κρατάμε το σ τύ λο που βάσταγε τη σκηνή, μην τη ν πά ρει η τραμουντάνα. Κουλουριασμένος στις παλιοκουβέρτες μου άκουγα το σφύριγμα το υ βοριά και τ ό τε έρχονταν σ τη μνήμη μου εκείνα τα χρόνια που πέρασα σ τ' απέραντο αρχο ντικό σπίτι το υ παππού μου. Αποξεχνιούμουνα κι ευχαριστούσα τη μοίρα μου που τόσο απλόχερα μου σ τάθηκε σ τη ν αυγή της ζω ής μου». Αλλά βέβαια επ ρόκειτο δι' οικοδομήν εν τός κήπου, νεόκτιστη, με μόνο το υπό γειον και δύο δωμάτια κενά στο άνω δια μέρισμα. Όχι το ν Πύργον τη ς Χάιδως Σαράτση. 0 ενθουσιασμός δ εν έπεσεν, με α υτό το ύφος έπ εσεν το όνομα το υ υπη ρέτη του νέου δουκός - κατοίκου.

- Αρμάνδε! Αυτό ήτο: φ ώ να ξε το ν υπηρέτη να σερ βιριστεί. Και ααν το ν Αρμάνδο εγώ. Οπωσ δήπ οτε θα πρόκοβαν στη ζωή. Άρχισαν μια ζωή μετα ξύ ποιήσεως, ονεί ρων και μουσικής. Τα ημερομίσθια του Πύργου Χαλανδρίου ήσαν πενιχρά. Οι υ π ηρέτες κηπουροί και γραμματείς κα θώς και καμαρώτοι λόγω μη λαμβάνοντες μίσθιον έφ ευγον. Πράγματι με μόνο τον Αρμάνδο ήτο αδύνατο να προχωρήσουν τα δύο παιδιά L.1 Τι να κάνουν. Ένας ο Μιχάλης γράφω ν στίχους και ο ά λλος ο Μίκης γράφω ν νότες, ήτο αδύνατον να α νταπ εξέλθο υν τα τόσα έξοδα το υ υποστακτικού. Σκέψου ότι όταν ο χειμών τους έκοπ τεν το κρύο έκλεβα ν κάρβουνα από ξέν η ν αποθήκη ψ άλοντες δήθεν «τα κάρ βουνα το υ σκύλου ανάργια-ανάργια», στί χοι το υ εθνικού ποιητή Σολωμού, και τους θέρμαινε η σιδηρά σόμπα. Όπου όμω ς ποίηση και μουσική τ ό τε όλα πάνε καλά. 0 ποιητής παρά τα ς κακουχίας έγραφεν ν έο βιβλίο με τίτλ ο «Κατά Σαδδουκαίων» ενώ ο μουσικό «Το πανυγύρι τη ς Αση-ΓωΦΕΒΡ0ΥΑΡΙ0Σ 2009

νιάς», συμφωνικό έργο για την κρατική ορχήστρα. Πρώτος αυτός το παρουσίασε στη σάλα Αθηνών «Ορφεύς» με διευθυντή ορχήστρας τον Οικονομίδη, ο οποίος με εκολάκευσεν προτού ν' ανεβεί ότι του άρεσαν τα ζυγωματικά μου. Τότε ήλπιζα ότι θα επιτύχει ο νέος μουσικός κι αυτός στο ντεμπούτο του με πρώτο έργο. Ας περιγράφω και αυτή την πρε μιέρα όπως την πρώτη δημοσί ευση του ποιητή. Είχε οριστεί η πρώτη. Και στον Πύργο του Χαλανδρίου ο μουσι κός περιστοιχισμένος από τους υπηρέτες και πάλιν ελπίζοντες μισθίου εστολίζοντο. Ο ποιητής με ένα κουστουμάκι κι ο μουσικός με ένα σκωτσέζικο σακάκι και παντελόνι. Αλλά πού η ζώνη της μέσης για τον μου σικό. Κατόπιν ερευνών ευρέθει ζώνη πα ντελονιού, παλαιό, δουκός ή Νοτάριου αλλά ολίγον χαλασμένη καθ' ότι νάυλον που σχίζεται. - Δεν πειράζει Μίκη φόρεσέ τη και θα πας καλά. Και ω του θαύματος η ζώνη κρατά καλά μέχρι όλη τη διαδρομή συναυλία -χειρο κρότημα. Και να την ώρα του πρώτου μα ζικού χειροκροτήματος, με την αγωνία του γνωρίζοντος φίλου του, η ζώνη κό πτεται. Το χέρι του μουσικού με χάρι ως συνήθως σε υποκλήσεις πάει στη μέση αλλά αυτή τη φορά δεν βγαίνει μέχρι των παρασκηνίων που δέχεται τους φίλους... καθισμένος στη καρέκλα. Και μπαίνει κι ο Κατσαρός στο παρασκή νιο. - Δούξ η επιτυχία είναι τόσο μεγάλη που το κοινό ζητά τον μουσικό. Ευαρεστηθείτε να το χαιρετίσετε. Οπότε ο Μίκης καθώς σκύβει ο Μιχάλης του λέει ψυθιριστά - Κόπηκε η λουρίδα. Δεν πάω πουθενά για ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

δεύτερο χαιρετισμό! Αυτό ήταν συνεχάρει όσους μπαίναν στο παρασκήνιο. Το έδεσε μετά πρόχειρα και με το τρακ της πρεμιέρας μετά από λίγο κρυφά φτάσανε στα Χαυτεία. Και ο αθεό φοβος μουσικοσυνθέτης εκφωνεί: - Μπες μέσα στο Ροζικλαίρ! Και μπήκανε, καθήσανε σε δυο καθήσματα και με πάθος είδαν ένα καουμπόικο έργο πριν ανέβουν θριαμβευτές στον Πύργο του Χαλανδρίου. Το «Πανηγύρι της Άση-Γωνιάς», πρώτο έργο του Θεοδωράκη, είχε παιχτεί. Σήμερα που εγώ ανέλαβα να γράψω κεί μενο για τον ποιητή αναφέρω από τα πρώτα καλλιτεχνικά του βήματα συμβά ντα για τα ποιήματα που αυτή την εποχή γράφτηκαν οι «Σαδδουκαίοι» και που τα δυο παιδιά έχουν μεγαλώσει ότι [...] μια παγκόσμια πρεμιέρα του ποιητή και μου σικού στο Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής του Βερολίνου με τον τίτλο «Καντάτα Σαδδουκαίων πάθη». Ο ποιητής που περιγράφω, κάτι που δεν είναι κριτική για την τέχνη του, τότε, στα χρόνια αυτά έγραψε και εξέδωσε το δεύ τερο βιβλίο του. Το εξώφυλλο το έκανε

ένας νέος ζωγράφος ο Νίκος Κούνδουρος που παραδόξως έγινε ένας από τους καλ λίτερους σκηνοθέτες του Κινηματογρά φου. Εδώ όμως θα περάσω στο πιο αημαντικό κι άγνωστο συμβάν. Έχει σχέση με τον κινηματογράφο και άλλα τινά.

ΚΕΦ. 2 Τα χρόνια είχαν κάπως περάσει και ο νέος ποιητής Μιχάλης Κατσαρός δεν έχει καμιά φήμη παρά στους κύκλους των γνωστών τους. 0 «Πύργος» του Χαλανδρίου έχει περιέλθει σώος και τελειωμένος σε μια ωραία βίλλα ατην κα Χάιδω (εγγονή της αναφερομένης υπό Φωτιάδου) αλλά αδελφής και του ποιητή. Οι πρίγκιπες ανεγνώρησαν την ούσα ιδιοκτήτρια και δεν έψαλαν ποτέ το παλαιόν «Ε γιαγιά ε για μόλα βρε παιδιά». Η ιστορία είχε γίνει. Μια νέα ανάμνηση διηγούμε πλέον από τον ποιητή. 0 Βαγγέλης Πολυδούρης, αδελφός της ποιήτριας (αυτή του εξέδωοε το «Μεσο λόγγι») άρχιζε κάτι άλλο. Πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ένας νέος από τη Θεσ σαλονίκη που τον πιάνει η ιδέα να γυρί σει ένα φιλμ με τίτλο «Μικρή παρέλαση». Είναι ο ποιητής Τέο Σαλαπασίδης, γνω στός από ένα του ποίημα που τιτλοφορεί στα «Ελεύθερα Γράμματα», «Γράμμα στο Θεό». Πρόκειται για ένα ποίημα που κάνει καταπληκτική εντύπωση σ' όλους τους ποιητές και συζητιέται ίσως πιο πολύ σ' όλα τα στέκια ποιητών στην Αθήνα. 0 Σαλονικιός, παράξενος νέος, και άνθρω πος αγαπά τον κινηματογράφο και προ σπαθεί να ιδρύσει μια εταιρεία ταινιών. Καταφέρνει λίγους χρηματοδότες (για) ν' αρχίσει το έργο και μέσα (είναι) και ο Βαγ γέλης Πολυδούρης, πρώην ουγκάτοικος του ποιητή στο Χαλάνδρι. Τα ονόματα των χρηματοδοτών δεν τα θυμάμαι αλλά θυμάμαι τον ποιητή Κατσαρό σαν καλλι τεχνικό Δ/ντή της ταινίας. Επίοης ένα μο

ντέλο του ζωγράφου Λεωνίδα Χριστάκη, τον Πασχάλη, τον οπερατέρ Παπαδούκα και δύο αδέλφια ραφτάδες. Είχε αρχίσει η συλλογή ηθοποιών (ο παράξενος σκη νοθέτης ζήταγε ηθοποιούς από το δρόμο) και οι φωτογραφήσεις (σε) τόπους. Η ται νία ήταν τόσο παράξενη οτο σενάριο και τόσο μοντέρνα που ο σκηνοθέτης έκανε κάτι παράδοξες κατασκευές. 0 ποιητής στα πρώτα χρόνια μιας ύπανδρης ζωής πλέον είχε εκδώσει το τρίτο βιβλίο του «Οροπέδιο» ή μάλλον το 'χε γράψει για να εκδοθεί αργότερα. Η ταινία είχε αρχίσει, η κυβέρνηση είχε βοηθήσει (είχε στρατό με τανκς μέσα) και το μετράζ μεγάλωνε. Οι ηθοποιοί ερασι τέχνες ήδη ποζάριζαν στους ρόλους τους (θυμάμαι ένα γουναρά, ένα νέο, και τον Θανάοη Ζαχαρέα, και ακόμα τον νεαρό που φέρει το όνομα Εμιρζάς (νυν σκηνο θέτης θεάτρου τηλεοράσεως) και ένα νέο κύκλο γνωριμιών. 0 Μιχάλης Κατσαρός που εν τω μεταξύ είχε παντρευτεί εκείνη την εποχή, η γυναίκα του ήτο έγκυος. Οι απασχολήσεις του ήταν τόσες και πάνω στο γύρισμα του τηλεφώνησαν ότι η γυ ναίκα του είναι ήδη στο μαιευτήριο. Έτρεξε πήρε οτην αγκαλιά του το μωρό και... εδώ είναι που απορεί και προσπαθώ να του βάλω σε μια τάξη όσα συνέβησαν. Πώς αυτό το μωρό σε ηλικία 17 ετών λα βών το όνομα Στάθης (από το νονό του Μ. Θεοδωράκη) του ζητά με ένα απλό τρόπο να σπουδάσει κινηματογράφο στο Λον δίνο και πως γυρνώντας απ' τις σπουδές του λαμβάνει το πρώτο βραβείο κινημα τογράφου 1982. Περίεργο για τα «Πετρο χημικά» που αναφέρει ο Φωτιάδης οτο ίδιο βιβλίο «Ενθυμήματα». Λέει λοιπόν ο ποιητής: η τύχη τα κάνει αυτά. Όταν ο πα τέρας του με την παρέα του γυρίζει ται νίες γενιέται σκηνοθέτης; Εκείνη η «Μικρή παρέλαση» του Τέο Σαλαπασίδη, Πολυδούρη, και του Κατοαρού δεν τέλειωσε, είχε όμως εκδοθεί το «Οροπέδιο» το τρίτο βιβλίο του ποιητή. ■ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

5>3

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Σ τά θ η ς Κατσαρός

Η ζωή του (1 9 2 0 - 1 9 9 8 ) Μιχάλης Καισαρός γεννήθηκε στην Κυπαρισσία Μεσσηνίας το 1920. Όπως οι περισσότεροι Αρκαδιανοί (Αρκαδιά ήταν το παλιό όνομα της κωμό πολης), η οικογένειά του είχε και δεύτερο πατρώνυμο, το οποίο ο ποιητής επίσης χρησιμοποιούσε ανεπισήμως: Καλατζάκος. Το παρατσούκλι αυτό προήλθε από το επάγγελμα του παππού του, που ήταν καλαϊτζής, χαλκωματάς. Αργότερα, ο ποι ητής ονόμαζε την πρώτη παιδική του ηλι κία «εποχή του χαλκού» και, όταν αναφε ρόταν σ' αυτήν, έκανε πάντα μια αστεία κίνηση, σαν αργό χορό τουίστ, μιμούμε νος κάποιον που τρίβει με τα πόδια του ένα χάλκωμα. Η γιαγιά από την πλευρά της μάνας του ονομαζόταν Σαράτση. Καταγόταν από εύ πορη οικογένεια της Κυπαρισσίας και είχε μια μακρινή συγγένεια με τον Δημήτρη Φωτιάδη, ενώ ο πατέρας του είχε εστια τόριο, «μαγέρικο» στο κέντρο της Κυπα ρισσίας. Γενικώς θεωρούνταν μια καλή οι κογένεια της πόλης, με μία, όμως, δια φορά, που τα προπολεμικά χρόνια είχε τεράστια σημασία και στιγμάτιζε κοινω νικά: επρόκειτο για οικογένεια φυματικών. Από τα πέντε αδέλφια του ποιητή, η Χρυ σάνθη, μαθήτρια, καθώς και ο Γιώργος, νεαρός ανταποκριτής της Καθημερινής, πέθαναν από φυματίωση. Ο Κώστας έμεινε ανάπηρος από την αρρώστια, που τελικά χτύπησε και τον ίδιο τον Μιχάλη Κατσαρό. Τα περισσότερα από τα παιδιά της οικογένειάς του μεγαλώνοντας απέκτησαν κάποιες πνευματικές ανησυχίες. Η αδελφή του, η Χάιδω, πήρε κάποτε βρα βείο ποίησης σε μαθητικό διαγωνισμό. 0 Κώστας Κατσαρός, αργότερα εξελίχθηκε σε τοπικό ποιητή της Κυπαρισσίας, έμαθε

2>4

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

μόνος του ιταλικά και μετέφρασε, μεταξύ άλλων, Λεοπάρντι, καθώς και Δάντη και μάλιστα σετερτσίνα «νταντέσκα». 0 Μιχάλης Κατσαρός δημοσίευσε το πρώτο του παιδικό ποίημα, με τίτλο «Τι κι αν», στη Διάπλαση τω ν Παίδων, το περιοδικό του Ξενόπουλου, στο οποίο τα μεγαλύτερα αδέλφια του έγραφαν με ψευδώνυμα. Σε ηλικία 17 ετών μπήκε «πρότακτος» στην αεροπορία και τοποθετήθηκε στο Σέδες, στη Θεσσαλονίκη, όπου και έμεινε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Όπως γράφει και ο ίδιος, «4 μ έρες πριν την εί σοδο τω ν Γερμανών, μας έδ ω σ α ν 40ήμερη άδεια». Έτσι γύρισε πίσω στην Κυπαρισσία, όπου αμέσως οργανώθηκε οτο ΕΑΜ. Μαζί με ένα φίλο του ξήλωσαν το τυπογραφείο μιας τοπικής εφημερίδας, το μετέφεραν στα βουνά της Τριφυλίας και εκεί τύπωναν αντιστασιακές προκηρύ ξεις. Αργότερα ανεβαίνει στην Αθήνα, όπου συνεχίζει την αντιστασιακή του δράση και παράλληλα δίνει εξετάσεις στη Σχολή Θε άτρου Μπαστιά. Δεν ήθελε να απαγγείλει κείμενο άλλου και έτσι έγραψε επί τόπου ένα ποίημα: «Φτωχά της πείνας αλητάκια...». Το ποίημα δε σώζεται, αλλά ο ίδιος θυμόταν ότι το θέμα του ήταν τα παιδιά της Κατοχής, που εκείνες τις μέρες πέθαιναν από την πείνα στα πεζοδρόμια. «Το απάγνειλα με ωραίο τρόπο και πέρασα με άριστα». Εν μέση Κατοχή, σε μια στιγμή αντιστα σιακής έξαρσης, κατέβηκε σε αντιγερμανική διαδήλωση στην Αθήνα, φορώντας μια ταινία που έγραφε φαρδιά πλατιά: «Αεροπορία του ΕΛΑΣ». Αργότερα συνελήφθη από συνεργάτες των Γερμανών, βα σανίστηκε και για πολλούς μήνες κλεί στηκε στις φυλακές Χατζηκώστα.

Δ I A B A Ζ Ω Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A

Στην απελευθέρωση συναντήθηκε πρώτη φορά με κάποιον που αργότερα επρόκειτο να γίνει ένας από τους καλύτερούς του φίλους. Η ιστορία της γνωριμίας τους κυκλοφορούσε, κυρίως τα μεταδικτατορικά χρόνια, σχεδόν σαν αστικός μύθος και μάλιστα σε διάφορες παραλλαγές 0 δεύτερος των πρωταγωνιστών αναφέρει μία από τις δικές του εκδοχές: «Σε μια νυ χτιάτικη σύγκρουση το υ εφ εδρικο ύ ΕΛΑΣ μ ε το υ ς γερ μ α νοταγμ ατασ φαλίτες δια κρίνω ανεβασμ ένον σ ε έν α ν όχθο μια ψηλή φιγούρα με μακριά χλαίνη να φω νάζει: "εμπρός αγωνι σ τές', σούρθη κα κ α τά κει και το υ φώ ναξα, ποιος είσαι εσύ, τι κάνεις... μου α π ά ν τη σ ε μια φλεγμ ατική φω νή: "Εσύ, ποιος είσαιΓ - Μίκης Θεοδωράκης, σ τρατιω τικός υπεύθυνος Ν. Σμύρνης - Μ ιχάλης Κατσαρός, ποιητής. Στα Δεκεμβριανά σουρνόμουν να δω προς τα π ού π άνε τα ε γ γλέζικα τανκς. Σε μια στιγμή ακούω ξανά τη ν ίδια φλεγμ α τική φω νή: "Τι π ά θα τε συναγω νιστή και λασ π ο κυ λιέσ τε νυ χτιάτικα;"». Το πρώτο ποίημα του Μιχάλη Κατσαρού δημοσιεύτηκε το 1945 στο περιοδικό Ε λεύθερα Γράμματα του Δημήτρη Φωτιάδη. Είχε τίτλο «Το μπαρμπερίνικο καράβι» και ήταν μια αλ ληγορία για κάποια ναυτική ε ξέ γερση σκλάβων, σε ύφος δη μώδες, όπως επίσης δημώδες ήταν και το επόμενο ποίημά του, η «Βγενιώ». Έτσι άρχισε να γίνεται γνωστός και μπήκε στην Ομάδα Νέων Λογοτεχνών, ορ γάνωση που συσπείρωνε νέ ους, κυρίως αριστερούς και αντιστασιακούς. «Στην λ ο γ ο τε χνική παρέα εκείνω ν τω ν χρό-

νων θυμάμαι το ν Αναγνωστάκη, φ οιτητή τη ς Ιατρικής τό τε, το ν Π απαδίτοα, το ν Ιάσωνα Δεπούντη, το Γιώργο το ν Γαβαλά, λιγ ώ τερ ο το ν Νάνο Βαλαω ρίτη -μ α ς κοι το ύσ ε από κάποια απόσταση αυτός, λόγω τη ς αριστοκρατικής κα ταγω γής τ ο υ - το ν Κ λείτο Κύρου, το ν Λειβαδίτη το ν Τάσο, το υ ς πο ιη τές τώ ρα μνημονεύω και το ν Α λέκο το ν Αργυρίου που βγήκε κριτι κός...». Εξέδωσαν τα περιοδικά Θεμέλιο ο Μιχάλης κατσαρός (το όνομα ήταν του Μ.Κ.) και Στόχος, με ©εοβωράκιΓ™ υπεύθυνο τον ίδιο. Συγχρόνως, ο Κατσα- σιη δεκαετία του '60

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 9 5

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ρός δημοσίευε ποιήματα και στο Ριζοσπά στη. Λέγεται ότι κάποιο από αυτά ανα φέρθηκε επαινετικά από τον Ζαχαριάδη, κατά το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ, τον Οκτώ βριο του 1945. Το 1947-48 φιλοξενήθηκε από την αδελφή του, που ο άντρας της ήταν δι ευθυντής της Αγροτικής Τράπεζας, στο Μεσολόγγι. «Έμεινα ε κ ε ί έν α διάστημα, για να φάω ψάρια και να βλέπω το άγαλμα το υ Παλαμά. Μ ' ά ρεσ ε το Μεσο

Μην αμελήσετε Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ

9><0

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

λόγγι σαν τοπίο. Ή ταν τρομερό το τοπίο και γι' α υτό αναγκάστηκα να γράψω πάλι ποίημα». Έτσι γράφτηκε το «Μεσολόγγι», που εκδόθηκε με τη χρηματοδότηση του αδελφού της Μαρίας Πολυδούρη, Βαγ γέλη, που ήταν φίλος και συνάδελφος του ποιητή στην Αεροπορία και έγινε δ ε κτό με ενθουσιαομό. Όταν ο Μιχάλης Κατσαρός κατέβηκε στην Αθήνα, εγκαταστάθηκε στην ημιτελή μο νοκατοικία (δύο δωμάτια και υπόγειο) της αδελφής του Χάιδως, στο Χαλάνδρι. Έτσι, όταν ξανασυναντήθηκε με τον Μίκη, που μόλις είχε γυρίοει από τη Μακρόνησο και δεν είχε πού να μείνει, τον φιλοξένησε, μαζί με τον αδελφό του, Γιάννη Θεοδωράκη. Η ζωή τότε δεν ήταν εύκολη. Θυ μάται ο Κατσαρός: «Τι να κάνουν! Ο μεν Μιχάλης γράφων στίχους και ο Μίκης γράφ ω ν νότες, ήτο αδύνα τον να αντεπ εξέλθουν τα τόσα έξοδ α του υποστατικού. Σκέψου, ότι ότα ν τους έκοπ τεν ο χειμών και το κρύο, έκ λ εβ α ν κάρβουνα από ξ έ νη ν αποθήκην ψ ά λλοντες δήθεν: τα κάρ βουνα του σ κύλου ανάρια, ανάρια... στί χοι του εθνικού ποιητή Σολωμού, και τους ζέσταινε η σιδηρά σόμπα...». Είχαν βαφτί σει το γιαπί «πύργο» και είχαν αποκτήσει, εκτός από τις κατσαρίδες, και έναν φα νταστικό μπάτλερ, τον Αρμάνδο. Όταν ήθελαν να κατέβουν στο κέντρο με έξοδα του ελληνικού κράτους, ο Μίκης πλη σίαζε συνωμοτικά τον εισπράκτορα του λεωφορείου, ψιθύριζε: «αστ'νομικός» και μετά έσπρωχνε μπροστά τον Κατσαρό, φωνάζοντας: «Προχώρα εσύ». Άλλοτε, απλώς διασκέδαζαν, ψάλλοντας το «Άλαλα τα χείλη των ασεβών» σε ροκ δια σκευή ή συζητούσαν την τρέχουσα πολι τική κατάσταση. Συχνά διαφωνούσαν, γιατί ήδη ο Κατσαρός είχε τούς δικούς του προβληματισμούς, που σε μεγάλο βαθμό είχαν διαμορφωθεί μέσα στη λογοτεχνική-πολιτική παρέα της οποίας ήταν μέλος και που αποτελείτο από τον ποιητή Γιάννη Δάλλα, την ηθοποιό του

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ! Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A J

Εθνικού Βάσω Μεταξύ, τη ζωγράφο Κούλα Μαραγκοπούλου, το νεαρό ανιψιό της επονίτη Στάθη Μόρα και άλλους. Τα κτικά μέλη της ομάδας αυτής ήταν καί το ζεύγος Πολυδούρη, που εξέφραζαν ανοι χτά και με μεγάλη ευγλωττία τις αντιρρή σεις τους για την πορεία της αριστερός, και μαλιστα από θέσεις αριστερότερες του σταλινικού κατεστημένου. Πάντως, εκεί, στο υπόγειο του Χαλαν δρίου, και μέσα σ' αυτήν την ατμόσφαιρα ο Κατσαρός γράφει το δεύτερό του βι βλίο, το Κατά Σαδδουκαίων, το 1953, και το εκδίδει σε λίγα αντίτυπα με εξώφυλλο σχεδιασμένο από τον Νίκο Κούνδουρο. Είχε προηγηθεί το γεγονός της λογοκρι σίας ή ίσως «αυτολογοκρισίας» του ποιή ματος «Η Διαθήκη μου»: οι υπεύθυνοι της έκδοσης ενός λογοτεχνικού περιοδικού της αριστερός «διόρθωσαν» το ποίημα απαλείφοντας κάποιους «επικίνδυνους» στίχους, χωρίς καν να ρωτήσουν τον ποι ητή. Οι φίλοι του τον συμβούλεψαν να στείλει γράμμα διαμαρτυρίας, αλλά ο ποιητή, προτίμησε να απαντήσει πάλι με ποίημα, το «Υστερόγραφο», όπου υπάρχει και ο στίχος «Ελευθερία ανάπηρη πάλι σου τάζουν». «Άρχισα να νίνομαι α ιρετικός τη ς αριστερός. Η παιδική, εφηβική μου φαντασία α λλιώ ς τα θεω ρο ύ σε τ ό τε και έτσ ι α ντέδρασ α». Οι κομματικοί μηχανι σμοί όμως αντέδρασαν επίσης, διασύρο ντας και απομονώνοντας τον ποιητή. Στα καφενεία των λογοτεχνών, στις παρέες, στα έντυπα, παντού, ο Μιχάλης Κατσαρός συναντούσε γυρισμένες πλάτες και μια ενορχηστρωμένη συνωμοσία σιωπής. Το βιβλίο θάφτηκε για δύο δεκαετίες. Μετά από λίγο καιρό, ο ποιητής παντρεύ τηκε την Κούλα Μαραγκοπούλου και απέ κτησε ένα παιδί, τον Στάθη, αλλά χώρισε αμέσως. Την ίδια εποχή εκδιώκεται και από τη δουλειά του. Μετά τον πόλεμο, οι αντιστασιακοί αξιωματικοίτου Ελληνικού Στρατού είχαν, αρ χικά, επαναπροσληφθεί στην υπηρεσία

τους, αλλά μπήκαν στο λεγόμενο «Πίνακα Β». Έπαιρναν το μισθό τους και ορισμένοι είχαν τοποθετηθεί σε θέσεις χωρίς άμεση στρατηγική σημασία. 0 Κατσαρός δού λεψε στο ραδιόφωνο των Ενόπλων Δυνά μεων σα συγγραφέας και ανταποκριτής. Ιστορικά έμειναν τα ανατρεπτικά ηθελη μένα σαρδάμ του. Οι εκπομπές τότε ήταν όλες ζωντανές, και έτσι, μία ωραία πρωία, το πανελλήνιο άκουσε από το ρεπόρτερ Μιχάλη Κατσαρό ότι «Ο βρετανικός στό λος... επιτέλους, έφυγε από τον Πειραιά!» Και μια άλλη φορά, όταν παρουσίαζε μια επίσκεψη των βασιλέων σε κάποια έκ θεση, «μπερδεύτηκε» και αντί να μιλήσει για την περιοδεία τ ης βασίλισσας, είπε: «Η βασίλισσα Φρειδερίκη συνεχίζει την ...πε ρίοδόν της εις τας λοιπός αιθούσας της εκθέσεως». Μετά την περίφημη δίκη - παρωδία των δημοκρατικών υψηλόβαθμων αξιωματι κών της Αεροπορίας, καταδικάστηκαν και οι χαμηλόβαθμοι αεροπόροι που είχαν συμμετάσχει στην Εθνική Αντίσταση και ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 2Π

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

με βάση κάποιες σκευωρίες εκδιώχτηκαν από το στράτευμα ως αντεθνικά στοιχεία. Για παράδειγμα, από τους 100 περίπου μόνιμους αξιωματικούς που υπηρέτησαν στο 9ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Μεσσηνίας, μόνο τέσσερις δεν απολύθηκαν. 0 Μιχάλης Κατσαρός ήταν μέσα σε αυτούς που διώχτηκαν. Αργότερα απολύθηκε, και μά λιστα με δραματικό τρόπο, από τη δου λειά του οτη Ραδιοφωνία. Λέγεται ότι εγκάθετοι τον σήκωσαν από την καρέκλα του και τον έσπρωξαν έξω από τις αίθου σες της Ραδιοφωνίας, που τότε στεγαζό ταν στα υπόγεια του Ζαππείου. Έτσι, βρέθηκε άνεργος και κυνηγημένος από το επίσημο κράτος, αλλά και από τους πρώην συντρόφους του. Σα να μην έφταναν όλα αυτά, μετά από λίγο, οι για τροί που τον παρακολουθούσαν διέγνωσαν φυματίωση και έτσι ο ποιητής εισάγεται στη Σωτηρία, όπου νοσηλεύεται για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Σ' αυτό το σημείο τελειώνει η πρώτη φάση της ζωής του Κατσαρού, αλλά και η πρώτη περίοδος της ποιητικής του δημιουργίας, στην οποία ανήκει και το επόμενο βιβλίο, το Οροπέδιο, που εξέδωσε το 1956. Μετά απ'αυτά, φαίνεται πως όχι μόνο η ποίηση αλλά η ίδια η προσωπικότητα του Μιχάλη Κατσαρού αλλάζει ριζικά. 0 ποιη τής, σε μια ανέκδοτη αυτοβιογραφία σε τρίτο πρόσωπο, γράφει για τον εαυτό του: «Ενώ που γράφω το παρόν κείμενο χάνω τις επ αφ ές με το ν ποιητή. Και ο ίδιος χάνεται από τη ν ζω ή τω ν Αθηνών. Πού βρίσκεται ή τι έκα νε α υτά τα χρό νια;... Μέσα σε ψ εύτικες διαδόσεις και σε οργανω μένες πληροφορίες, όσοι ενδια φέρονται για το ν ποιητή το ν ξεχνούν. Και μάλιστα λέγουν, ότι μια μεγάλη μεταβολή έγινε σ τον ποιητή μετά από ένα ταξίδι του στη Γερμανία. Εγώ γνωρίζω ότι έγινε σ την ανθρω πότητα και όχι σ τον ποιητή». Τα κατοπινά χρόνια κάνει διάφορες δου λειές, προσπαθώντας να επιβιώσει: εκδί δει ένα από τα πρώτα αθλητικά περιο 9 & ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

δικά, που κλείνει έπειτα από τρεις εβδο μάδες, λόγω έλλειψης ...αγοραστικού κοινού. Συμμετέχει στο γύρισμα κινηματο γραφικής ταινίας, που μένει στα κουτιά ανεμφάνιστη και βγάζει μεροκάματο παί ζοντας ρόλους κομπάρσου σε ελληνικές ταινίες. Μπορεί να τον δει κανείς να κάνει κάποια περάσματα σε ταινίες της Βλαχοπούλου. Επίσης γράφει στίχους για τρα γούδια. Αυτής της εποχής είναι το «Αυ τούς που βλέπεις», «0 Μίμης ο βασιλιάς των Τσιγγάνων» κ.ά. που μελοποιεί ο Μίκης Θεοδωράκης. Αν και δεν εκδίδει, συ νεχίζει να γράφει ποίηση, αλλά τώρα σε ένα προσωπικά σουρεαλιστικό ύφος. Δεν αρκείται, όμως, στο γράψιμο. Με την ίδια μανία ζωγραφίζει ή κάνει χάπενινγκ. Για παράδειγμα, οργανώνει στο δάσος του Υμηττού έκθεση γλυπτικής ...για σκύ λους. Και μια άλλη φορά πείθει τον Βαγιάνο, του Πρακτορείου Πνευματικής Συ νεργασίας, να του παραχωρήσει την γκαλερί και ο βαρήκοος εστέτ δέχεται: «Ναι, Μιχάλη μου, μία αίθουσα για πολλά έργα». 0 Κατσαρός διαφωνεί: «Όχι! Ό λες τις αίθουσες για ένα έργο». Από την αφάνεια βγαίνει το 1972. Με πρωτοβουλία της πρώην γυναίκας του Κούλας Μαραγκοπούλου και του Γιάννη Θεοδωράκη οργανώνεται η δεύτερη έκ δοση των Σαδδουκαίων από τις εκδόσεις «Κείμενα», του Φίλιππου Βλάχου. 0 Γιάν νης Θεοδωράκης τού αφιερώνει ένα άρ θρο στο πρώτο και μοναδικό τεύχος του περιοδικού Αντί, που το έκλεισε η δικτα τορία. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν η Μαραγκοπούλου τού ανακοίνωσε ότι ξανα βγαίνουν οι Σαδδουκαίοι εκείνος απά ντησε αδιάφορα: «Ναι; Ε, τ ό τε σ τε ίλτε μου και εμένα ένα αντίτυπο». Όταν, όμως, του ζητήθηκε να παρουσιάσει το βιβλίο σε επώνυμο βιβλιοπωλείο, αγόρασε ένα καινούργιο κασκόλ, το τύλιξε με μια θεα τρική κίνηση στο λαιμό του και δήλωσε με στόμφο: «Πάω να υπονράψω τα βιβλία via τους α ναγνώ στες μου». Η επιστροφή του

[ Δ I A B A Ζ Ω I Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α *

ποιητή ήταν γεγονός. Το Κατά Σαδδουκαίων αγαπήθηκε αμέ σως, κυρίως από τη νεολαία, από όσους είχαν απογοητευτεί από τα αδιέξοδα της παραδοσιακής αριστερός και από όλους αυτούς που, μέσα σε μια γενική ατμό σφαιρα ήττας, αναζητούσαν μία άλλη αντίσταση και μία άλλη ελπίδα. Ορισμέ νοι, πάλι, τον αναγνωρίζουν σαν έναν προφήτη, που από το παρελθόν δίνει όραμα για το μέλλον, ενώ ο ένας από τους «λογοκριτές» του, μέσα από τα έντυπα της λεγάμενης ανανεωτικής αρι στερός, τοποθετείται απολογητικά σε οχέση με τα τότε γεγονότα. Το αναγνω στικό κοινό σπεύδει να συναντήσει τον ποιητή, που από δώ και στο εξής θα γίνει μία χαρακτηριστική φιγούρα των κεντρι κών καφενείων της Αθήνας, όπου συχνά ζει και αγορεύει περιτριγυρισμένος από πλήθος φίλων και θαυμαστών. Τα τρία πρώτα του βιβλία ξανακυκλοφορούν σε αλλεπάλληλες επανεκδόσεις, ενώ παράλληλα γράφει και τυπώνει την καινούργια του ποίηση. Συνολικά, ο Κατσαρός έχει εκδόσει δεκα πέντε ποιητικές συλλογές, έξι πεζογρα φήματα και τα περιοδικά Σύστημα, Μία Έκτη και Σταδίου 5. 0 Γιάννης Μαρκόπουλος μελοποιεί το Οροπέδιο, τον κύκλο του Νέου πατέρα (που περιλαμβάνει το τραγούδι «Χρώματα κι αρώματα») και μια ανέκδοτη σατιρική σειρά με τίτλο Κρου και Λ ου. Επίσης μελοποιούν ποιήματά του ο Γκαϊφύλιας, αλλά και ο Κουνάδης. 0 συνθέτης Χανς Βέρνερ Χέντσε συμπερι λαμβάνει οτο έργο του Φωνές, μεταξύ άλλων ποιητών, και Μιχάλη Κατσαρό, με ταφρασμένο απο τον Έντσενομπεργκερ και το παρουσιάζει στο Ελίζαμπεθ Χωλ του Λονδίνου. 0 βρετανικός τύπος γρά φει : «Αν δεν υπήρχαν ποιητές σαν το ν Κα τσαρό, τον Μπρεχτ, το ν Χο-τσι-μινχ και το ν Παντίλα, δ εν θα ακουγόταν φωνή ελευ θερ ία ς σ το ν κόσμο». Στις 18 Σεπτεμ βρίου 1988, στο Ηρώδειο, ο Μίκης παρου

σιάζει την καντάτα Κατά Σαδδουκαίων Πάθη με μεγάλη ορχήστρα και χορωδία, μπροστά σε ένα κοινό πολλών χιλιάδων ακροατών. Στο τέλος της παράστασης ο Κατσαρός αποθεώνεται. Καθώς τον περικυκλώνει το πλήθος, ακούγεται, μέσα απ' τον καταιγισμό των επευφημιών, μία κραυγή: «Ήρθαμε, όλοι οι α ριστεροί σή μερα εδώ, Μιχάλη, για να σου ζητήσουμ ε συγνώμη...». 0 Κατοαρός, όμως, δεν πα ραμένει για τα περαιτέρω, συνεστιάσεις και τα λοιπά. Θέλει να αναχωρήσει γιά το Με τη Μελίνα σπίτι του, στα Πετράλωνα. Την προηγου- Μερκούρη την εποχή μένη, στη γενική πρόβα, σε αντίστοιχη πε- της βράβευσής του

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 3>5>

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

[

τους προτείνει να το αγοράσουν έναντι κάποιων χιλιάδων λιρών. Υπάρχει στο αρ χείο του ποιητή η επίσημη αντιπροσφορά του Μουσείου: «Λυπούμεθα, μπορούμε να το αγοράσουμε μόνο όσο αξίζει, δη λαδή μία λίρα Αγγλίας». Ίσως το πιο σου ρεαλιστικό που του συνέβη ήταν ότι, κά ποια στιγμή που ο παλιός του φίλος Μίκης Θεοδωράκης βρέθηκε οτην κυβέρ νηση, ο Μιχάλης Κατσαρός διορίστηκε δι ευθυντής υπουργείου. Κάθισε στο γρα φείο του τρεις μέρες. Μετά δήλωσε στον υπουργοποιημένο μουσουργό:«Μίκη μου, βαριέμαι, δεν έχω να κάνω τίποτε εδώ, θα φύγω». 0 Μιχάλης Κατσαρός πεθαίνει το πρωί τής 21ης Νοεμβρίου του 1998 και κη, δεύεται με στρατιωτικές τιμές, τυ'I λιγμένος με την ελληνική σημαία ' και με παραστάτες Ικάρους της Σχολής. Ακόμα και σήμερα, στον τάφο του, που βρίσκεται στο Α' Νεκροταφείο, συχνά κάποιοι αφήνουν λουλούδια και, ορισμέ νες φορές, θαυμαστές του από τα τελευταία χρόνια αφήνουν την ποιητική τους συλλογή. Όμως, τα παλιά του ποιήματα δια βάζονται ακόμα, τόσο για την ποιη τική τους δύναμη όσο και για το εξεγερσιακό τους περιεχόμενο. Πρό σφατα, κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων για τα εκπαιδευτικά ζητήματα, δημοσιο γράφος του Βήματος ρώτησε τον εκλεγ μένο πρόεδρο του σχολείου της Βάρης: «Τι θα έ λ εγ ες μπροστά ο την κάμερα, αν σου έδινα δέκα δ ευ τερόλεπ τα;» και ο 16χρονος απάντησε με στίχους του Μικαι συνεχίζει τα χάπενινγκ. Για την ακρί χάλη Κατσαρού: «Το ζήτημα πια έχει τ ε βεια, όλη του η ζωή είναι πια ένα χάπε θεί, ή θα συνεχίζουμε να γονατίζουμε, νινγκ. Κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέ όπως α υ τός ο δραπέτης, ε ίτε θα υψώ μου του Ιράκ, απευθύνει προσωπικό σου σουμε ά λλ ο ν πύργο, ατίθασο, απέναντι ρεαλιστικό φαξ στον Σαντάμ. Παίρνει μά τους». ■ λιστα... απάντηση και από την πρεσβεία. Στέλνει στο Βρεττανικό Μουσείο μία χάρ Στάθης Κατσαρός τινη λίρα υπογεγραμμένη από τον ίδιο και 10-11-05

ρίπτωση, είχε φύγει δηλώνοντας απλώς: «Έχω πιο σημαντικά πράγματα να κάνω». 0 ποιητής, μετά την αργοπορημένη, κατά δεκαετίες, επίσημη αναγνώριση της Εθνι κής Αντίστασης από το ελληνικό κράτος, επανέρχεται στο στράτευμα με σύνταξη και τέσσερις βαθμούς παραπάνω απ' όσους είχε όταν εκδιώχτηκε. Στο κου δούνι της πόρτας του γράφει «Μιχάλης Κατσαρός. Ποιη τή ς - Επισ μ η-

10Ο

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Α Φ I Ε Ρ Ο Μ A

]

Χ ρ ισ τό φ ο ρ ο ς Μ ηλιώ νης

Στιγμιότυπα

με ιον ΜιχάΠπ Καιοαρό α ποιήματα, δηλαδή ως δημιουργή ματα, συγκεντρώνουν συνήθως όλο το ενδιαφέρον των αναγνωστών και των μελετητών της ποίησης. Να μην ξ ε χνάμε όμως ότι η ποίηση -πιο πολύ ίσως από όλες τις άλλες καλλιτεχνικές δημι ουργίες- είναι στενά δεμένη με το δημι ουργό της: δηλαδή τον άνθρωπο με όλες τις ιδιοτυπίες του. Στο αφιέρωμα του Διαβάζω για τον εξαί ρετο και ιδιότυπο μεταπολεμικό ποιητή προσθέτουμε τρία στιγμιότυπα που δί νουν το ιδιότυπο και υπονομευτικό χιού μορ του Μιχάλη Κατσαρού —κι ας είναι κι αυτά μια μικρή προσφορά στη γνωριμία με τον ποιητή πια.

Πότε και πώς πρωτογνώρισα τον ποιητή Μιχάλη Κατσαρό δεν θυμούμαι. Νομίζω κάπου στα βιβλιοπωλεία. Το ποίημά του «Αντισταθείτε», πάντως, τριγυρνούοε εκείνο τον καιρό συχνά οτις κουβέντες -και στη μνήμη μου. Μια φορά τον συνάντησα στην είσοδο του βιβλιοπωλείου «Δω δώνη», του Βαγγέλη Λάζου, στην οδό Ασκληπιού. Εκείνες τις μέ ρες είχα διαβάσει κάποιο ποίημα που είχε δημοσιεύσει ο Κατσαρός και όπου αναφερόταν και η παλιά ηθοποιός Εύα Γκάρντνερ. - Γεια σου, Μιχάλη! του είπα. Σταμάτησε. Ωραίο το ποίημά σου, αλλά εκείνη την Εύα Γκάρ ντνερ τι την ήθελες; Με μπερ δεύει... - Έτσι, μου λέει. Μου άρεσε το όνομα. Γκάαααρντνερ! Γκάαααααρντνερ! -και φώναζε συνέχεια. Κόσμος περνούσε και κοίταζαν γύρω ξαφνιασμένοι. Μερικοί

στάθηκαν και γελούσαν. Κι εκείνος φώ ναζε: Γκάαρντνερ! Γκάρντνερ! Ένα μεσημέρι είχαμε καθήσει με τον ποι ητή Τάκη Καρβέλη κι έναν κοινό μας φίλο, τον Αχιλλέα Λεοντάρη, συνεκδότες κι οι τρεις μας του γιαννιώτικου περιοδικού Ενδοχώρα, στο ουζερί του Ορφανίδη και πίναμε μπίρα. Κάποια στιγμή είδαμε να περνάει έξω από τη τζαμαρία ο Κατσαρός. Ο Καρβέλης τον φώναξε: - Έλα, Μιχάλη, να πιεις μια μπίρα. Κάθισε και του συστήσαμε τον Λεοντάρη. - Από πού είστε, κύριε Λεοντάρη; τον ρώτησε με ύφος επίσημο. - Από τα Γιάννενα, του απάντησε. Πιάσαμε την κουβέντα. Το προηγούμενο βράδυ είχε πιάσει φωτιά το κατάστημα νεωτερισμών Μινιόν, στην Ομόνοια. - Είδατε τι έγινε απόψε με το Μινιόν!... είπε ο Μιχάλης. Φοβερή φωτιά, κατα στράφηκε εντελώς... Πριν από λίγες μέ-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

101

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ρες είχε γίνει πάλι μια... - Ναι, αλλά ποιος τις βάζει τις φωτιές; ρώτησε ο Λεοντάρης, που διακρίνονταν πάντα για την εμμονή του στον ορθολο γισμό, τον καρτεσιανισμό του, όπως λέ γαμε. - Είναι το μάτι!... απάντησε ο Κατσαρός σοβαρά. Με τον Καρβέλη γελάσαμε, αλλά ο Αχιλλέας, που δεν τον ήξερε, ρώτησε: - Ποιο μάτι; Κάτω από το τραπέζι άρχισα να του κλω τσώ το καλάμι, για να καταλάβει και να μην αντιδράσει. - Το μάαατι, απάντησε ο Κατσαρός, που όπου πέσει επάνω, πιάνει φωτιάααα!... -και συνόδευε τα λόγια του με γκριμάτσες και εκφραστικές χειρονομίες που παρίσταναν έναν μεγάλο προβολέα. Αλλά ο λαός... (και εδώ σταμάτησε με νόημα). - Όταν λέτε «ο λαός», τι εννοείτε; ρώ τησε ο Λεοντάρης. - Αυτό που έχει μέσα το π λ -... - Ποιο πλ-; - Populus! Popolo! Peuple! People! φώ ναζε εμφατικά ο Κατσαρός. Τότε πια ο Λε οντάρης κατάλαβε: - Ξέρετε, του λέει, σας είπα πως είμαι από τα Γιάννενα. Δεν είμαι μέσα από τα Γιάννενα... Είμαι από χωριό... Κάποια άλλη φορά πάλι, όπως μου είχε διηγηθεί ο Αλέξανδρος Κοτζιάς, ο Κατσα ρός πήγε στο λογιστήριο του Κέδρου. Λο γιστής ήταν τότε η Τούλα, αδελφή της Νανάς Καλιανέση, που πάντα την έβρι σκες σκυμμένη στους λογαριασμούς της. - Τι θέλετε, κύριε Κατσαρέ; τον ρώτησε. - Μήπως θα μπορούσατε να μού κάνετε μιαν εκκαθάριση; Η Τούλα έμεινε με το.μολύβι στο χέρι. Σήκωσε το κεφάλι, τον κοίταξε για λίγο σιω πηλή και ύστερα τον ρώτησε: - Προχθές δεν σας έκανα εκκαθάριση; - Μάλιστα. - Ε, λοιπόν; - Μήπως θα μπορούσατε να μου κάνετε 102

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

μίαν εκκαθάρισιν; - Μα δεν θυμάστε που ήρθατε, καθίσατε σ' αυτήν την καρέκλα και σας έδωσα 50 δραχμές; - Μάλιστα! - Ε, τι άλλη εκκαθάριση, μέσα σε μια εβδομάδα; Αλλά ο Κατσαρός συνέχισε: - Μήπως θα μπορούσατε να μου κάνετε μίαν εκκαθάρισιν;... Και ούτω καθεξής, όπως θα έλεγε πάλι ο ίδιος, σύμφωνα με το ακόλουθο περι στατικό που μου το είχε διηγηθεί ο Πέ τρος Αμπατζόγλου, όταν πια ο Κατσαρός είχε πεθάνει και, όπως είναι φυσικό, γινό ταν πιο συχνά λόγος για κείνον. Μια μέρα λοιπόν τον είδα -μου έλεγε ο Αμπατζόγλου- που καθόταν σκεφτικός. - Μιχάλη, του λέω, τι σκέφτεσαι; - Ξέρεις, μου λέει, τι σκέφτομαι; - Τι; - Να...! Έχω 5 λίρες εγγλέζικες. Θα πάω σε μια αγγλική τράπεζα και θα πάρω μια επιταγή των 5 λιρών. Θα την οπισθογρα φήσω και θα πάω ύστερα σε μια τράπεζα και θα τους πω: «Έχω μια επιταγή των 5 λιρών, αλλά έχει την υπογραφή ενός μεγάααλου ποιητή. Την πουλάω 10 λίρες». Θα μου τις δώσουν, δε θα μου τις δώ σουν; Τι είναι 10 λίρες γι' αυτούς; Θα τις πάρω τις 10 λίρες σε επιταγή, θα την οπι σθογραφήσω και θα πάω σε μια άλλη τράπεζα και θα τους πω: «Έχω μια επι ταγή των 10 λιρών, αλλά έχει την υπο γραφή ενός μεγάααλου ποιητή. Την που λάω 20 λίρες». Θα μου τις δώσουν, δε θα μου τις δώσουν; Τι είναι 20 λίρες γι' αυ τούς; Θα τις πάρω τις 20 λίρες σε επι ταγή... - Κατάλαβα, του είπα. Κι όταν θα γίνουν ' οι λίρες αρκετές, θα πας να εξαργυρώ σεις την επιταγή... -’ Όχι! μου λέει. - Αλλά; - Και ούτω καθεξής!...

[ δ ι α β α ζ ω i Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α !

Μιχάλης Κατσαρός

έξι ανέκδοτα ποιήματα

Ο Μάγος του Για-μα-σίτα 730 π.Χ.

Στην όρχηση στους ήχους στα κρουστά πρώτος ο Μάγος Ισκαβάντι. Τέλειος εις όλα. Εις την φρουράν εις το μαστίγιον υψούτο με το τραχύ βλέμμα του ως τίγρης πάνω από τα πλήθη του λαού Γιαμά-σι-εν. Παράδειγμα προς νέους σε χίλιους αιώνας εις όλη την Ασία. Μόνο που έπασχε από νόσον άγνωστον των οφθαλμών. Κανείς όμως δεν το γνώριζεν. Κι έτσι ευτυχούσε.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

103

δ ι α β α ζ ω ] I Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A

πέραν από τη θάπασσά μας Ο σερ Ζαν Σβάνσον -άγγλος ποιητήςπολιτογραφημένος εις τας κάτω χώραςαρρώσχησε βαριά. Και φυσικάπολλά υπέφερεν τις νύκτες με πυρετό σαράντα ένα βαθμών με κάματον ιδρώτας και τοιαύταόπως συνήθως μας συμβαίνουν και σε μας εις παρόμοιας περιστάσεις. Και κειεις το μεγάλο παραμιλητό και την μεγάλην έξαρση τα λόγια του προσπάθησα να σώσω -γιατί και φίλος ήταν και πιστόςκι αφού τα έγραψα τρέμοντας από φόβο- όπως τα είπεν όπως τα άκουσαδιατηρώντας το ύφος των και τα λοιπά επιφωνήματα -ύσ τερ ατα ταχυδρόμησα με γραμματόσημα τη ς πόστας Εκδοράν πέραν απ' τη γαλάζια θάλασαά μας.

10 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

[ Δ I A B A Ζ Ω I Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A J

Ερασμικό Ο πάπας και ο καρδινάλιος βατικανού μου έγραψαν επιστολές παράπονα και τέλος πλάγιες απειλές για να ταχτώ μαζί τους. Το μεταρρυθμιστή θέλουνε να χτυπήσω για άρθρα πραγματείες κι αποδείξεις για άξεοτο αναρχικό και μηαγαπόντεγιατί εβλαστήμησεν τη θεία επιταγή στις βόρειες επαρχίες. Όμως ο Λούθηρος -για τούτον θέλω να σας πωμούστειλε ένα μεγάλο ποιητή μήπως με συγκινήσει με τις πολλές του τις πληγές -κι εγώ αρνήθηκα όλες τους τις επιστολές όλα τους τα ποιήματα και τις μεταρρυθμίσειςγιατί κι ο πάπας καίει τους αιρετικούς μες ατη πυρά κι ο Λούθηρος πνίγει τους πεινασμένους χωρικούς μέσα στο αίμα.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

105

[

Ω ]

Οι ήρωες Μιλάνε για τους ήρωες από αρχαιοτάιων που πέσαν ένδοξοι σε φοβερούς πολέμους κι εκστρατείες. Όμως σε τι ωφέλησαν; Ποιο κλέος υπήρξε τόσο βέβαιο; Ποια μάχη; Πάντα και πάντα τρέχουμε προς την ελευθερία κι αυτή δεν έρχεται ποτέ - μας περιπαίζει έτσι που της φορέσαμε αέρινες σκιές πράγματα χωρίς νόημα - εσθήτες λαμπερές δάφνες ανάπηρες - στολές στρατιωτικές τόσα πολλά ποιήματα κι εξάρσεις. Αυτό δεν λέγει πως μπορεί πάντα ν' απουσιάζει.

Εδώ μπορούσα να κάνω μια έξαρση σαν αυτή: Ακούω στις φλέβες να κυλά σπαρταριστό το αίμα και να ανεβαίνει απ' τους βυθούς λαμπροστεφανωμένη μέσα σε κύκλους πύρινους ελευθερία. Αποφεύγω όμως τη μίμηση τόσων αρχαίων και νέων ποιητών που μίλησαν για τούτη την κατηγορία.

10< 0 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω A

I E P Ω M A.

Εγκαταστάθηκα στην πόλη σας πριν 15 χρόνια πέρασα περιπέτειες φτώχειες αρρώστιες. Εγκαταστάθηκα στη μνήμη σας πριν 15 χρόνια. Κανείς δεν πίστεψε σαν ήρθα κοντά σας πόσο απαραίτητος ήμουνα στην πόλη σας Όπως κατέβηκα τα σκαλιά και μίλησα Κανείς δεν πίστεψε σαν ήρθα κοντά σας Πέρασαν τόσοι χειμώνες ανάμεσα στο πλήθος Έβρεχε και κρυβόμουνα στα υπόστεγα Έτρεχα -δ εν έπεσα ποτέ- πολλοί με ακολούθησαν Άλλοτε πάλι είχα βρει ένα σπήλαιο και κει ζούσα αιώνες μόνος μου Έβγαινα τις Κυριακές περίπατο και πάλι κρυβόμουνα κανείς δεν ήξερε πως υπάρχω.

Σας διηγούμαι -είμαι ακόμα νέος- σας διηγούμαι Κι αν θέλ ετε απαντήστε μου.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

107

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A

Ελευθερία Άραγε να υπάρχει τίποτα πιο δυνατό απ' την ελευθερία; Τι άλλο λοιπόν να τραγουδήσω; Τον τρόπο και την πράξη ονειρεύουμαι αυτές τις νύχτες μου πίσω από λόγχες. -πού να σε βάλω - Ποιο σκαλί - Ποια θέση αντίθετη ποιο όραμα - τι ακρογιαλιές κι απουσιάζεις. Στο δάσος κάποτε σαν ερημίτης Στο πλήθος πάλι εφάνηκες - στη γνώση Στη συντροφιά σε είδα - στο γιορτάσι Φορούσες φόρεμα γαλάζιο πέτσινο αδιάβροχο στη μίνα κάποτε κράνος κι έκλαιγα πότε κοντάρι Ποτέ δεν φανερώθηκες σαν εκκλησία. 'Ακούσε τώρα. Πάω να σε βρω μακριά -και λέω να 'ναι η τελευταία μου φορά ν' ανταμωθούμε.

103 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

[ Δ I A B A Ζ Ω 1 Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A J

Α λ έξα ν δ ρ ο ς Α ρ γυρίου

Ο Μιχάλης κατσαρός

ανόθευτος α έξι δακτυλογραφημένα ποιήματα του Μιχάλη Κατσαρού μου έδωσε ο φίλτατος Γ. Μπασκόζος για να ε ξ ε τάσω κατά πόσον είναι ανέκδοτα, να τα σχολιάσω και να τα χρονολογήσω, προκειμένου να δημοσιευθούν στο αφιέ ρωμα του Διαβάζω. Ζήτησα όμως να μου δοθούν τα ίδια τα χειρόγραφα. Ήξερα τον γραφικό χαρακτήρα του Μιχάλη, καθώς γνωριζόμασταν από το 1945, όταν κι αυ τός ήρθε στην παρέα μας, που ήταν ο Τά σος Λειβαδίτης, ο Κώστας Κοτζιάς κι εγώ, και κουβεντιάζαμε επί ώρες με τον Γιάννη Ρίτσο που μας άνοιγε τα μάτια. Αργότερα ο Μιχάλης κι εγώ συνεργαστήκαμε στην Ποιητική Τέχνη και για ένα έτος είχαμε την ευθύνη της, αλλά δεν κατορθώσαμε να βγάλουμε ούτε ένα τεύχος, λόγω της στράτευσής μου. (Τότε, από το ίδιο τυπο γραφείο, βγήκε το Μεσολόγγι. Εδώ, όπως και αλλού, τα μπερδεύει ο Μιχάλης, θα τα πούμε στην ώρα τους.) Έπειτα, στο ένα και μοναδικό τεύχος του περιοδικού 0 στόχος υπήρξε υπεύθυνος ο Μιχάλης (το περιοδικό αναφέρεται στη βιβλιογραφία του Κατσίμπαλη). Να πω όμως, μια και το 'φερε η κουβέντα, για τα π ερί λογοκρισίας του ποιήματος «Η διαθήκη μου» που έφ ερε το «Υστερόγραφο» και αναπτύ χθηκε μια μυθολογία περί αυτού. Ήταν ακριβώς το 1945, αμέσως μετά τον «ηρω ικό» Δεκέμβρη του 1944, και «ο Ελάς και από πίσω όλη η Ελλάδα», που έγραφε η αλησμόνητη Μέλπω, υποχρεώνονταν να εγκαταλείψουν την Αθήνα και οδοιπορού σαν (συναποκομίζοντας -τι ευφυής πολι τική πράξη!- τον Εμπειρικό, τον πρύτανη του ΕΜΠ και τον καθηγητή Φυσικής του Πανεπιστημίου), μέχρι να φτάσουν στη Λάρισα. Στην Αθήνα δεν κυκλοφορούσε κανένα έντυπο της Αριστερός. Η επόμενη

κίνηση (σύμπτωση; σύμπτωμα;): 0 Σοφιανόπουλος, που είχε συμμετάσχει στη Συμφωνία της Βάρκιζας ως υπεράνω υπο ψίας, εξέδωσε την εφημερίδα Δημοκρατι κός Τύπος, στην οποία άρχισε να δου λεύει ο Τάσος Βουρνάς, που μάζεψε με ρικούς από τους μη περιληφθέντες στην «οδοιπορία» που είπαμε: τον Σωτ. Πατατζή, εμένα και άλλους που δεν θυμάμαι, για να συνεργαστούμε. Εκείνη λοιπόν την περίοδο ο Μιχάλης μας έφ ερε στη νέα αυτή εφημερίδα το ποίημα «Η διαθήκη μου». 0 υπεύθυνος δικηγόρος της εφ ημε ρίδας, στις πονηρές εκείνες μέρες, όταν το διάβασε, μας είπε ότι ένα κείμενο που αναφέρεται περιφρονητικά «στον πρόε δρο του Εφετείου», «στις σημαίες των κρατών», «στα εργοστάσια πολεμικών ει δών» σημαίνει άμεση παραπομπή στο στρατοδικείο. Δεν παίζομε με τους νό μους. Και τότε ανάλαβε ο Βουρνάς -β α σιλικότερος του βασιλέως- να αφαιρέσει τα επικίνδυνα σημεία και να το δημοσιεύ σομε, καθώς το συνολικό ανατρεπτικό πνεύμα του ποιήματος παρέμενε, μειω μένο προφανώς. Αν αυτή την αναγκαία και λογική χειρονομία τη θεωρήσομε «λο γοκρισία», τότε θα πω: σπολάτι σας (το ίδιο θα συμβεί όταν θα βγάλομε τα Δεκα οχτώ κείμενα το 1970, που, κατόπιν υποδείξεως του νομικού συμβούλου μας Αν. Πεπονή, αφαιρέσαμε δυο ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη). Η σχέση μου με τον Μιχάλη διάρκεσε αδιατάραχτη έως το 1960 περίπου, όταν (λέω τώρα κατά Μαλρώ:) ο στοχασμός του κατέστη ωκεάνιος και ενώ ώς τότε ερχόταν συχνά στο γραφείο μου, μετά άρχισε να έρχεται αραιά και πού, κι όταν κάποτε εμφανιζόταν, μιλούσε ασυνάρ τητα χωρίς να τον διακόπτω, αλλά και χω

ΦΕΒΡ0ΥΑΡΙ0Σ 2009

109

ί L

ι α

I Ε Ρ Ω

] Μ

ρίς να του δείχνω ότι δεν τον καταλα βαίνω. Κάποτε σταμάτησε να έρχεται και τον συναντούσα τυχαία στο δρόμο, μιλά γαμε λίγο, αλλά δεν ήταν πλέον ο Μιχάλης που γνώριζα. Μεσολαβεί το κενό από το 1960 έως το 1965, όπου έχομε το το μίδιο Δέκα άρθρα. Είπα: κρίση είναι, θα περάσει. Νέο κενό έως το 1971 και έκτοτε απανωτά: δέκα βιβλία, με προτε λευταίο, απ' ό,τι ξέρω, το Μ είον ωά (1985) και τελευταίο το Κορέκτ Φόβος ποιητή (1996), όπου και ένα αυτοβιογραφικό, με παραλείψεις και λανθασμένες χρονολογίες. Δεν θέλω να πω ότι κάποιοι εκδότες σπεκουλάριζαν επάνω στην αφέ λειά του. Ίαως ήθελαν νά τον ενιοχύσουν, διότι το κράτος, όταν δημοκρατικοποιήθηκε, λέμε τώρα, του απέδωσε τη σύνταξη ως όφειλε. Επί του θέματος τώρα, πριν να συνεχίοω τα βιογραφικά. Κοιτάζοντας τι μας λένε τα πράγματα (εδώ ο γραφικός χαρακτήρας), νομίζω εύ λογα ότι τα έξι αυτά ποιήματά του δεν εί ναι γραμμένα στα ίδια χρόνια, παρά σε διαφορετικά: α) το «Άτιτλο», «Ελευθερία» (γραφή που προχωρεί, γέρνοντας προς τα κάτω -βιαζόταν να το γράψει) και «Οι ήρωες» (αυτό πιο έντονα, με την «υπό δειξη» πιθανής προσθήκης, που την αναι ρεί αμέσως), β) το «Πέρα από τη θά λασσα» σε άλλη χρονική περίοδο, γ) το «Εραομικό» που το θυμόμουνα είτε διότι μου το είχε διαβάσει είτε έχει κάπου δημοσιευθεί, όμως παρότι έψαξα στα γνω στά περιοδικά, δεν το εντόπισα και δ) «0 μάγος», που παρουσιάζεται ως «από δοση» από τον (υπαρκτό ή επινοημένο) Για-μα-σίτα, το 730 π.Χ., και έτσι καθαρο γραμμένο μοιάζει σαν έτοιμο προς δημο σίευση. Συνεπώς έχομε να βρούμε τέσσερις χρο νολογίες χωρίς πολλή οημασία. Σκέπτο μαι: Με τη μέθοδο του αποκλεισμού, στα χρόνια που ελέγχομε εκτός από τα τρία βιβλία του (το Μεσολόγγι, 1949, τους

11Ο

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Σαδδουκαίους, 1952, και το Οροπέδιο, 1956) -α ς πούμε: 1949-1960, περίπουέχομε δημοσιευμένα αε περιοδικά τα ακόλουθα: 1) Το ποίημα «Κάποιοι... άνθρωποι» στα Ελεύθερα Γράμματα (Γενάρης-Φλεβάρης 1949, τχ. 1-2). 2) «Σημαιοστόλιστα τείχη» (Νέος Νουμάς, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1949, τχ. 1). 3) «3 Ιουνίου 1951» (Τα Νέα Ελληνικά, Μάρτιος 1952, τχ. 1). Και, επειδή τα τεκμήρια μας παραπέμπουν οτο 1960 ως τελευταίο έτος της υπεύθυ νης «γραφής Κατσαρού», το είδος της ποι ητικής του, να προοθέτω και τα: 4) «Μπαλάντα για τους ποιητές που πέθαναν νέοι» (Αθηναϊκά Γράμματα, Φλεβάρης 1958, τχ. 8). 5) «Τρία μικρά ποιήματα» (Αθηναϊκά Γράμ ματα, Μάρτιος-Απρίλιος 1960, τχ.17-18). Φρονώ ότι, εκτός ίσως από το υπό τον τίτλο «Εραομικό» -μίλησα προηγουμένως γι' αυτό-τα υπόλοιπα πέντε ποιήματα δεν φαίνεται να έχουν σχέση με όσα έχομε δη μοσιευμένα στα επίδικα χρόνια 1950-1960. Αλλά και πάλι τα πέντε αυτά ποιήματα ή εί ναι προσχέδια ή έχουν γραφτεί.κοντά στο 1960. Υπόθεοη, προς ώρας. Θα έλεγα, ως υποχρέωσή μας, ότι πρέπει να συγκεντρώσομε όλα τα σκόρπια σε πε ριοδικά ποιήματά του, όχι για να κριθεί το συμπέρασμά μου, όσο για να υπάρχουν κάπου συγκεντρωμένα τα εγκεκριμένα από τον Κατσαρό των καλών ημερών του, που δεν τα ξέρουν οι νεότεροι, αρχής γενομένης από το «Μπαρμπερίνικο καράβι», το «Στον τάφο του Σιάντου» κι άλλο ένα στον Ριζοσπάστη, τα ποιήματα στο Θεμέ λιο και ακόμη κάποια άλλα που δεν θυμά μαι αυτή τη στιγμή, καθώς με πιέζει ο χρόνος. Στο διάστημα του ομαλού βίου του Μιχάλη θυμάμαι και δυο-τρία ποιήματά του της περιόδου αυτής που έμειναν αδημο σίευτα. Ένα μάλιστα άρχιζε: «Τι ήταν ο Φορντ, τι ήταν ο Παπαστράτος. / Δώστε

[ δ ι α β α ζ ω

A Φ I EP Ω MA

]

μου ένα γραφείο κι ένα τηλέφωνο. Ως προς τις συνε ντεύξεις τώρα που είχε δώσει στους Α. Φωστιέρη και θ. Νιάρχο τον Μάρτη του 1982 και στον Μισέλ Φάις το 1992 και δημοσιεύθηκε το 1997 (Διαβάζω. Ιανουά ριος, τχ. 370), εκεί έχομε και τα εξώ φυλλα των φυλ λαδίων της επο χής μετά το 1963, όταν ο Μιχάλης δεν ήταν πια ο Κατσαρός του Κατά Σαδδουκαίω ν και οι ως άνω αναφερθέντες θεωρούσαν τον ακατάσχετο λόγο του ως συμπεριφορά ενός παράξενου ποιητή. Δεν αμφιβάλλω για την αγαθή τους προαίρεση, δεν γνώ ριζαν άλλω στε τον σωστό Κατσαρό, όμως αυτές τις συνεντεύξεις οφείλω να μην τις εντάξω στο έργο του Κατσαρού. Είναι λόγος ακατάσχετος και απολύτως ασυγκρότητος. Εύλογα πιστεύω ότι πρέ πει να μελετηθούν από ειδικό γιατρό. Και τώρα ένα ευτράπελο που θα φαινό ταν ανεξήγητο για όποιον ήξερε τις σχέ σεις μας. Όταν, επί χούντας, έγραφα επι φ υλλίδες στο Βήμα, μιλάμε για το 1971, τέλειωνα μια από αυτές με ένα στίχο του Μιχάλη, χωρίς να τον αναφέρω, όπως έκανα συχνά, υποθέτοντας ότι απευθύνο μαι σε ανθρώπους που διάβαζαν ποίηση. Ο Μιχάλης, έχοντας περάσει στο απυρό βλητο, δεν μπορώ να φανταστώ ότι τότε διάβαζε εφημερίδες ή ό,τι άλλο, όμως κάποιος έξυπνος τον τσίγκλησε και ο Μι χάλης, λες κι εγώ τον έθιγα -τόσο τότε καταλάβαινε- έλεγε ότι θα μου απαντή

σει, πού νομίζετε, ο αθεόφοβος: από τον Ελεύθερο Κόσμο, μια εφημερίδα χουντική πριν από τη χούντα. Δεν ξέρω αν έγραψε το γράμμα, αν το έστειλε, αφού η εφημε ρίδα ούτως ή άλλως δεν θα το δημοσί ευε, ή αν τελικά το ξέχασε. Ωστόσο με είχε αφήσει άναυδο με το να νομίζει πως εγώ είχα κάνει κάτι εις βάρος του. Διά βολε, μέσα στο συννεφοπαρμένο του μυαλό, ξεχνούσε ότι σε μπακάλικα είχαμε φάει ψωμί, ελιές και κρασί, γιατί δεν σή κωνε το βαλάντιό μας τις ταβέρνες, τότε που η μεταβαρκίζια εποχή έβγαζε αφρούς. Να συμπληρώσω όμως και μερικά ακόμη διαφωτιστικά. Πρέπει να μιλήσω κάποτε, για να μην κυ κλοφορούν ανόητες φήμες περί τάχα «ανάρμοστου συμπεριφοράς» του και δια γραφής του. Πρόκειται για μύθο χωρίς βάση. Εκείνα τα χρόνια δεν ανήκαμε σε κάποιο κομματικό όργανο και συνεπώς για τα πολλά που κάμαμε εκτός γραμμής δεν δίναμε λογαριασμό σε κανένα, ώστε να ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 111

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

διαγράφουν κάποιον από μας για δήθεν παράπτωμά του. Ες άλλοτε για το τι ακρι βώς έγινε. Αλλά δεν πρέπει να τελειώσω, αφήνο ντας έξω το αυτοβιογραφικό του που έδωσε σε δύστηνους καιρούς και δείχνει τη σύγχυσή του. Δεν έλειψε από την Αθήνα για να πάει στο Μεσολόγγι, όπου ζούσε η αδελφή του και να γράψει το Μεσολόγγι, αφού όσο υπη ρετούσα στο Βασιλικό Ναυτικό, ως ναύ της άνευ κυανής λωρίδος, αλληλογρα φούσαμε συνεχώς, προκειμένου να εκδώσομε ένα τεύχος της Ποιητικής Τέχνης, όπως είπα προηγουμένως, με δική μας ύλη. Εκτός αν πήγε στο Μεσολόγγι κα νένα σαββατοκύριακο. Και πάντως το περί ου ο λόγος ποίημα δεν βγήκε με λεφτά του Πολυδούρη, αλλά μπήκε στα έξοδα του περιοδικού που βοηθούσαμε και οι δύο. Όσο για τη βίλα της αδελφής του στο Χα λάνδρι, είναι ιστορία για αγρίους. 0 άντρας της αδελφής του μου ανέθεσε να

112 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

βγάλω την άδεια οι κοδομής για ένα μο νώροφο και μου έδωσε χρήματα για να κάνω ό,τι μπορώ και θα μου ξαναέστελνε όταν μπο ρούσε. Το έβαλα μπροστά και λόγω σαθρού εδάφους έσκαψα και φυσικά έφτιαξα μόνο τον σκελετό του μπετόν για ένα υπερυψω μένο υπόγειο (εκμε ταλλευόμενος την υποχρεωτική εκ σκαφή) και το ισό γειο. Εκεί σταμά τησα από έλλειψη χρημάτων. Ευτυχώς ο μικρός ανιψιός του κέρδισε ένα καλό ποσόν στο λαχείο και με τα χρήματα αυτά αποπεράτωσα το υπόγειο με πόρτες και παράθυρα, αλλά χωρίς να φτάσουν τα χρήματα για σοβάδες. Έτσι εξασφάλισα διαμονή για τον Μιχάλη, που σε λίγο φι λοξενούσε και τον Μίκη. Από μελετητής που ήμουνα έκανα τον εργολάβο για χάρη του γαμπρού και της αδελφής του Μι χάλη, χωρίς να πάρω αμοιβή. Άλλωστε είχα κρατήσει αποδείξεις για όλα τα έξοδα και οι άνθρωποι με ευχαρίστησαν. 0 Μίκης, δεν ξέρω γιατί, αργότερα με κα τηγορούσε ότι δεν έβαλα σοβάδες και κρύωναν τη νύχτα. Τέλος πάντων, αυτό το ασοβάτιστο υπόγειο έγινε στις αναμνή σεις του Μιχάλη βίλα. Και τώρα, για να αντιληφθούμε την απή χηση που είχε το έργο του, φτάνει να θυ μίσομε ότι στην κηδεία του μίλησαν ο Έ. Κακναβάτος, ο I. Δεπούντης και ο θ. Κωνσταντινίδης, ενώ παρέστησαν οι: Λ. Κύρκος, Αν. Πεπονής, Μ. Θεοδωράκης, Τ. Χυτήρης, Κ. Λιάνης και πολλοί άλλοι. ■

A A Η Ν IΚ Η

ιπ ρ γιιις

Λ □ Γ Ο Τ Ε Χ Ν

κ α μ π α ρ δ ώ ν η ς

Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας Ο ΠΑΡΑΦΟΡΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗ ΓΙΑΤΗ ΖΙΓΚΟΑΛΑ

Ν\έσα από εκατό πολύ σύντομα κεφάλαια και ποιητική γραφή ο συγγραφέας επιχειρεί ο

να σκιαγραφήσει τον ρεμπέτικο

________ _

καλώ ς εναντίον μας

τρόπο ζωής. Ακόμη και εκείνοι που δενενδιαφέρονται [...] για το ρεμπέτικο θα υποκύψουν στη γραφή του βιβλίου, που [...] περιγράφει την ανέλιξη ενός εργαζόμενου στην κρεαταγορά σε πρώτη φίρμα της νύχτας. ΛΩΡΗΚΕΖΑ, Το Βήμα

A U V iH s l

1 γ ρ ά μ .μ .< χ τ α . I

ΣΕ

ΟΛΑ

ΤΑ

ΒΙ ΒΛΙ ΟΠΩΛΕΙ Α

KpiLIKOVPOipifl ΔΕΛΤΙΟ ΚΡΙΤΙΚΟΓΡΑΦΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2 0 0 8 Επιμέλεια: Θοδω ρής Πέρ σ ης

Ε Λ ΛΗ Ν ΙΚ Η Π Ε ΖΟ ΓΡΑ Φ ΙΑ Βασιλικός Βασίλης: Ντίβα (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 6.12.08) Δημητρίου Σωτήρης: Σαν το δίγο το νερό (Γ.Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 20.12.08) Δοξιάδης Απόστολος: Logicomix (Β. Χατζηβασιλείου, Εδευθεροτυπία, 5.12.08, Γ. Ευαγγελόπουλος, Ελεύθερος Τύπος, 28.12.08) Ευοταθιάδη Μαρία: Το κόκκινο ξενοδοχείο (Γ. Πα πασωτηρίου, Βραδυνή, 27.12.08) Καστρινάκη Αγγέλα: Έρωτας ατον καιρό της ειρω νείας (Μ. θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 14.12.08) Κουγιουμτζή Μαρία: Άνριο βεδούδο (Μ. θεοδοσο πούλου, Η Εποχή, 7.12.08) Μαγκλίνης Ηλίας: Η ανάκριση (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 6.12.08, Γ. Βαϊλάκης, Ηρερησία, 6.12.08, Β. Χατζηβασιλείου, Εδευθεροτυπία, 19.12.08) Μανουσάκης Γιώργης: Ο εθεδοντής (Δ. Κοσμόπουλος, Real News, 28.12.08) Ρούσσος Τάσος: Πδουτώνειο (Γ. Μπλάνας, Απογευ ματινή, 21.12.08) Σταυρακοπούλου Σωτηρία: Σπάνιες αδήθειες (Μ. θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 21.12.08) Συλλογικό: Οικο-εγκδήρατα (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 27.12.08) Τριαρίδης Θανάσης: Ich bebe (Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 20.12.08)

Ξ Ε Ν Η Π Ε ΖΟ ΓΡΑ Φ ΙΑ Αμανίτι Νικολό: Με τις ευδογίες του θεού (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 14.12.08) Γκετζ Ντενί: Η έπαυδη των ανδρών (Δ. Αθηνάκης, Απογευματινή, 21.12.08, Ε.Πασαμιχάλη, Ελεύθε ρος Τύπος, 21.12.08) Ζέγκερς Άννα: Ο έβδομος σταυρός (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/08) Κορτάοαρ Χούλιο: Το βιβδίο του Μανουέδ - ΑξολότλίΕ . Γιαννοπούλου, Καθημερινή, 21.12.08) Λε Καρέ Τζον: Ο No 1 καταζητούμενος (Π. Μάρκαρης, Τα Νέα, 27.12.08) Ντε Μπερνιέρ Λουί: Η κόρη του παρτιζάνου (Α. Μα ντόγλου, Εδευθεροτυπία, 19.12.08) Ντέιβιντσον Άντριου: Τα δαιμόνια (Σ. ΝικολαΤδου, Τα Νέα, 27.12.08) Ξιαολόνγκ Κιου: Ο θάνατος της κόκκινης ηρωίδας (Ε. Καρκίτη, Αγγεδιοφόρος 7.12.08) Ράνκιν Ίαν: Τεδευταίο τραγούδι για τον Ρέμπους (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 6.12.08, Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 21.12.08) Φρις Μαξ: Στίδερ (Λ. Κονομάρα, Ελεύθερος Τύπος, 28.12.08)

114- ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Φουέντες Κάρλος: Όλες οι ευτυχισμένες οικογέ νειες ΙΑ. Ρουμπούλα, Έθνος, 15.12.08) Χοσεϊνί Καλένι: Στη χώρα των χρυσών ήδιων (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 28.12.08) Arpaia Bruno: Ο άγγεδος της ιστορίας (Γ. Αριστηνός, Εδευθεροτυπία, 5.12.08) Attia Maurice: Το μαύρο Αδγέρι (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 6.12.08) Dauven Jean - Francois: ΟσοδίσταςΙΑ. Μαντόγλου, Εδευθεροτυπία, 5.12.08) Herbert Brian - Anderson Kevin: Οι κυνηγοί του Ντιουν (Γ. Βασαλάκης, Τα Νέα, 20.12.08) Me Inerney Jay: Η καδή ζωή (Σ. ΝικολαΤδου, Τα Νέα, 20.12.08) Mengestu Dinaw: Όλες οι χάρες του ουρανού (Ν. Τσιμπούκη, Εδευθεροτυπία, 19.12.08) Roth Philip: Το σύνδρομο ΠόρτνοϊΙΣ. ΝικολαΤδου, Τα Νέα, 6.12.08) Roth Philip: Η αντιζωή (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 6.12.08) Schulze Ingo: Καινούργιες ζωές (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 20.12.08) Π Ο ΙΗΣΗ Πατρίκιος Τίτος: Αυσιμεδής πόθος (Λ. Τσιριμώκου, Τα Νέα, 20.12.08) Σαμαρΰκης Αντώνης: Ποιήματα (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 6.12.08) Σκαρίμπα Καλλιόπη: Ποιήματα (Μ. θεοδοσοπού λου, Η Εποχή, 28.12.08) Τυπάλδος Πρετεντέρης Κωνσταντίνος: Ποιήματα (Μ. Παπαγιαννίδου, Το Βήμα, 7.12.08) Δ Ο Κ ΙΜ ΙΑ Δρόσος Διονύσης (μετ. επιμ. επίμετρο): Αρετές και συμφέροντα (Μ. Τσεβρένη, Καθημερινή, 14.12.08) Κοκόλης Ξενοφών: Η διαμάχη Μαρωνίτη - Ιωάννου, 1977-2007 (Δ. Παπανικολάου, Τα Νέα, 6.12.08) Ουελμπέκ Μισέλ: X. Β. Αάβκραφτ, εναντίον του κό σμου, εναντίον της ζωής (θ. Γρηγοριάδης, Τα Νέα, 20.12.08) Heaney Seamons: Η κυβέρνηση της γλώσσας (Τ. θεοδωρόπουλος, Τα Νέα. 27.12.08) Jeanniere Abel: Πδάτων (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/08) Rigotti Francesca: Η φιδοοοφία στην κουζίνα (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 14.12.08) ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ Τομαή Φωτεινή (επιμ.): Ο Τκράτοι γράφει για την ιταδική επίθεση κατά της Εδδάδας (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 7.12.08) Χέριν Τζούντιθ: Τι είναι το Βυζάντιο (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές. 28.12.08) Hobsbawm Eric: Επαναστάτες (Ρ. Βρανάς, Τα Νέα, 20.12.08)

Lambert Angela: Η χαμένη ζωή της Εύας Μηράουν (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 7.12.08) Ristovic Milan: Ένα μακρύ ταξίδι (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/08) Sebald W. C.: Η φυοική ιστορία της καταστροφής (Φ. Αμπατζοπούλου, Τα Νέα, 6.12.08) Young Marilyn: Οι πόήεμοι του Βιετνάμ (Π. Βόγλης, Τα Νέα, 20.12.08) Β ΙΟ ΓΡ Α Φ ΙΕ Σ - Α Υ ΤΟ Β ΙΟ ΓΡ Α Φ ΙΕ Σ Βάλντμαν Βέρνερ: Βιρτζίνια Γουλφ (Ε. Γκίκα, Έθνος, 7.12.08) Βασιλακάκης Γιάννης: Κώστας Ταχτσής (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 6.12.08) Βερέμης Μάρκος: Η περιπέτεια της ζωής μου 1908-1954 (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 21.12.08) Γκρόομαν Λεονίντ: Φιοντόρ Μιχαήήοβιτς Ντοστογιέφσκι (0. Σελλά, Καθημερινή, 7.12.08) Κορώνη Τούλα: Σαρή Αζναβούρ (I. Κολοβού, Βραδυνή, 20.12.08) Μάϊλς Μπάρρυ: Ουίήιαμ Μπάροουζ (Γ. Λειβαδάς, Καθημερινή, 7.12.08) Μπορνς Τζούλιαν: Χωρίς να φοβάμαι τίποτα πια (Κ. Κατσουλάρης, Ελεύθερος Τύπος, 7.12.08)

Σολδάτος Γιάννης: Οδύσσειες σωμάτων ΙΑ. Ξανθόπουλος, Τα Νέα, 20.12.08) Felstiner John: Paul Celan ποιητής, επιζών, εβραίος (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 20.12.08) Nicol Donald: Ιωάννης Καντακουζηνός (Δ. Μου σμούτης, Ιστορία, 12/08) Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Anderson Chris: Η μακριά ουρά (Μ. Ανδριωτάκη, Ελεύθερος Τύπος, 21.12.08) Μ ΕΛ Ε ΤΕ Σ Γαβρά Ελένη (επιμ.): Εμπορικοί σταθμοί των Ελλήνωνστη Ρουμανία (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/08) Γκριρ Ζερμέν: Η γυναίκα του Σαίξπηρ (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 21.12.08) Δ. Γ. Αποστολόπουλος: Το νόμιμον της Μεγάλης Εκκλησίας 1564-1593 τόμος A' (Ν. Καραπιδάκης, Καθημερινή, 28.12.08) Μουξάκης Δημήτριος: Το Άγιον Όρος κατά την πε ρίοδο του μεσοπολέμου (Ν. Παπαχρήστος, Καθη μερινή, 28.12.08) Σολωμός Μάκης: ΙάννηςΞενάκης, το σύμπαν ενός ιδιό τυπου δημιουργού (Ν. Δοντάς, Καθημερινή, 7.12.08)

Μικρές

Ζ η τ ο ύ ν τ α ι...

Αγγελίες

Π ρ ο σ φ έ ρ ε τ α ί ...χώρος για τη δημ οσίευσή τους •

Ζ η τ ά τ ε κ ά π ο ι ο ε ξ α ν τ λ η μ έ ν ο τ ε ύ χ ο ς ε ν ό ς π ε ρ ιο δ ικ ο ύ ;

κ ά π ο ιο δ υ σ ε ύ ρ ε τ ο β ιβ λ ίο ;

σ α ς, τ ο ν υ π ο λ ο γ ι σ τ ή σ α ς;

μπορεί να υ π ά ρ χ ο υ ν

θ έ λ ε τ ε ν α π ο υ λ ή σ ε τ ε σ π ά ν ια β ι β λ ί α ή α ν α ζ η τ ά τ ε

Έ χ ε τ ε π ρ ο ς δ ιά θ ε σ η τ η ν π λ ή ρ η σ ε ιρ ά τ ω ν τ ε υ χ ώ ν κ ά π ο ι ο υ π α λ ι ο ύ π ε ρ ιο δ ικ ο ύ ;

• Ζ η τ ά τ ε υ π ά λ λ η λ ο π ο υ γ ν ω ρ ί ζ ε ι το χ ώ ρ ο τ ο υ β ιβ λ ί ο υ ;

θ έ λ ε τ ε ν α δ ια θ έ σ ε τ ε τ η β ι β λ ι ο θ ή κ η σ α ς, τ ο γ ρ α φ ε ί ο

Γ ρ ά φ ε τ ε κ ά π ο ι α ε ρ γ α σ ία κ α ι α ν α ζ η τ ά τ ε χ ρ ή σ ι μ α σ τ ο ι χ ε ί α κ α ι π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς π ο υ

σ ε κ ά π ο ι α ε ιδ ικ ή έ κ δ ο σ η ;

Το ΔΙΑΒΑΖΩ καθιερώνει στήλη μικρών αγγελιώ ν από την οποία οι αναγνώστες του θα ενημερώνουν τους ενδιαφερομένους για τις ανάγκες τους. Οι αγγελίες σας μπορούν να φτάνουν τις 25 λέ ξεις και θα πρέπει να αποστέλλονται είτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση diavazo@otenet.gr είτε με fax στον αριθμό 21 0-3 3 .8 8 .0 0 6 με την ένδειξη «ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΑΓΓΕΛΙΕΣ». Κάθε απλή αγγελία μέχρι 25 λ έ ξεις θα χρεώ νεται 5 ευρώ, ενώ αγγελία μέχρι 30 λ έ ξεις θα χρεώ νεται 6 ευρώ. Αγγελίες σε πλαίσιο και με εντονότερα στοιχεία θα κοστίζουν: Μ έχρι 25 λ έξεις, 10 ευρώ και μέχρι 30 λέξεις, 12 ευρώ. Η πληρωμή της αγγελίας θα γίνεται: - στο λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας (011) 11 6/44 02 13 85 - στο λογαριασμό της Eurobank 00 26 -0 2 5 5 -3 0 -0 1 0 0 9 0 1 1 8 2 - με ταχυδρομική επιταγή στη διεύθυνση: Χαριλάου Τρικούπη 38, Τ.Κ. 106 80, Αθήνα - απ ευθείας στα γραφεία του περιοδικού.

Για τους συνδρομητές μας η καταχώριση των αγγελιώ ν θα γίνεται δωρεάν.

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι

Χαλάτσης Γιάννης: 0 κόσμος της ακτοπλοΐας στον Κορινθιακό κόλπο (I. Κολοβού, Βραδυνή, 27.12.08) Aldrich Robert (επιμ.): Ομοφυλοφιλία, μια παγκό σμια ιστορία (Κ. Δαφέρμου, Το Βήμα, 21.12.08) Beaud Michel: Η ιστορία του καπιταλισμού (Κ. Παπαδημητρίου, Ελεύθερος Τύπος, 28.12.08) ΠΟ Λ ΙΤΙΚ Η Βούλγαρης Γιάννης: Η Ελλάδα από τη μεταπολί τευση στην παγκοσμιοποίηση (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/08) Παπαδόπουλος Αλέκος: Τα βήματα του Έοτερναχ (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 27.12.08) Σημίτης Κώστας: Η κρίση (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 27.12.08) Bacerich Andrew: Αμερικανική αυτοκρατορία (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 7.12.08) Μ Α Ρ ΤΥ Ρ ΙΑ Τριγάζης Πάνος: 80 ώρες σε πύρινο κλοιό (Ε. Πορτάλιου, Αυγή, 7.12.08) Π Α ΙΔ ΙΚ Α ■ Ν Ε Α Ν ΙΚ Ο Ρόουλινγκ Τζόαν: Οι ιστορίες του Μπιντλ του βάρ δου (Λ. Κέζα, ΤΟ Βήμα, 7.12.08) Laurie Andre: Πράας ο Νικίου (Μ. Ντεκάστρο, Τα Νέα, 6.12.08) ΑΛ Λ Η Λ Ο ΓΡ Α Φ ΙΑ - Ε ΠΙΣΤΟ Λ ΕΣ Τσαλίκογλου Φωτεινή: Δε μ' αγαπάς. Μ' αγαπάς (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος,7.12.08) Λ ΕΥΚ Ω Μ Α Βιδάκης Κώστας - Πέτρου Νίκος: Η20 χρώματα του νερού (Δ. Κοσμόπουλος, Real News, 14.12.08) Γρηγοράκης Νίκος: Τρίπολη (Γ. Αοδραχάς, Εξπρές, 7.12.08) Ηλιού Μαρία (επιμ.): Το ταξίδι (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/08)

Μικρές

Κρητικού Ίρις - Ρούβαλης Βασίλης (επιμ.): Σκιαγρα φώντας τον Διονύσιο Σολωμό, Νικόλαος Μάντζαρος: Σημειώσεις για τον κόμη Σολωμό (Τ. Δημητρούλια. Καθημερινή, 7.12.08) Buckley Bruce - Hopkins Edward - Whitaker Richard: Καιρός και κλίμα (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 28.12.08) Riffenburgh Beau: Εξερευνήσεις (Μ. Αδαμοπούλου, Τα Νέα, 20.12.08, Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννη σος, 21.12.08) ΕΚΠΑ ΙΔΕΥΣΗ - Π Α ΙΔ Ε ΙΑ Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος»: Εκπαιδευτική πολιτική στα χρόνια του Ελευθέριου Βενιξέλου - Πρακτικά συνεδρίου (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/08) Λαζαρίδης Θέμης: 0 δρόμος για την αναγέννηση του ελληνικού πανεπιστημίου (Α. Λακασάς, Καθη μερινή, 14.12.08) Φ ΙΛ Ο ΣΟ Φ ΙΑ Καστοριόδης Κορνήλιος: Η ελληνική ιδιαιτερό τητα, τόμος Β’ (Λ. Προγκίδης,Γα Νέα, 20.12.08) Yourgrau Palle: Ένας κόσμος χωρίς χρόνο (X. Λά σκος, Αυγή, 7.12.08) Ψ Υ Χ Ο ΛΟ Γ ΙΑ - Ψ Υ Χ Α Ν Α ΛΥ ΣΗ Yalom Irvin: Θα φωνάξω την αστυνομία (Γ.Ασδραχάς, Εξπρές, 21.12.08) Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ - ΚΟ ΙΝ Ω Ν ΙΟ Λ Ο ΓΙΑ Πεπονής Γιώργος: Οι τοίχοι ανήκουν στο πλήθος (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 20.12.08) Hill Declan: Τα στημένα (Ν. Τζιανίδης, Τα Νέα, 20.12.08) Η Μ Ε ΡΟ ΛΟ ΓΙΟ Καραπάνου Μαργαρίτα: Η ζωή είναι αγρίως απί θανη, Ημερολόγια 1959-1979 (Κ. Κουνινιώτη, Πε λοπόννησος, 14.12.08) ■

Αγγελίες

Είμαι φιλόλογος στο Εκκλησιαστικό Λύκεια Τήνου κι επικεφαλής ομάδας μαθητών που έχουν αναλάβει την εκπόνηση εργασίας στα πλαίσια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα “Στοιχεία της φύσης στην εκκλησιαστική ζωή και παράδοση”. Αναζητάμε χρήσιμα στοιχεία και πληροφορίες που μπορεί να υπάρχουν σε κάποιες ειδικές εκδόσεις. Επικοινωνία: Σμαραγδή Μητροπούλου Τηλ. 6947598503 (κινητό) 22830-22283 (τηλέφωνα Εκκλησιαστικού Λυκείου Τήνου)

Α υ τό π ο υ λ ε ίπ ει α π ό τη ν α ν θ ρ ω π ό τη τα ; δεν είν α ι η ικ α ν ό τ η τ ά τ η ς ν α φ α ν τ ά ζ ε τ α ι τ ο νέο > α λ λ ά η β ούλησ ή τη ς ν α το π ρ α γ μ α τώ σ ει.

www.ododeiktes.gr

Χάρολντ Πίντερ Καρακούλη

ο 2 0 0 8 έκ λ ε ισ ε μ ε μ ια α κ ό μ η σ η μ α ν τ ικ ή α π ώ λ ε ια : Τ ο θ ό ιν α το τ ο υ Χ ά ρ ο λ ν τ Π ίν τ ε ρ , σ ε η λ ικ ία 7 8 ε τ ώ ν , μ ε τ ά α π ό μ ια μ α κ ρ ο χ ρ ό ν ια μ ά χ η μ ε τ ο ν κ α ρ κ ίν ο . Τ ο υ δ ιε θ ν ώ ς α ν α γ ν ω ρ ισ μ έ ν ο υ « ε κ φ ρ α σ τ ή τ ο υ ε ι κ ο σ τ ο ύ α ιώ ν α » , σ ύ μ φ ω ν ά μ ε τ ο ν ο μ ό τ ε χ ν ό τ ο υ Ν τ . Χ έ α ρ , κ α θ ώ ς «ε κ φ ρ ά ζε ι μ έσ α α π ό τ ο έρ γο το υ τη μ ε γά λη σύγκρ ουσ η τη ς επ οχής, τη σ ύ γκ ρ ο υσ η α ν ά μ εσ α σ τη ν π ρ ω τό γο ν η ο ρ γ ή κ α ι τ η φ ιλ ε λ ε ύ θ ε ρ η γ ε ν ν α ιο δ ω ρ ία » . Τ ο υ π ο ιη τ ή , τ ο υ θ ε α τ ρ ικ ο ύ σ υ γ γ ρ α φ έ α , τ ο υ η θ ο π ο ιο ύ , τ ο υ δ ια ν ο ο ύ μενου, τ ο υ σ υ γ γ ρ α φ έα με τη μ εγ α λύ τ ε ρ η ε π ιρ ρ ο ή σ τ η Μ ε γ ά λ η Β ρ ε τ α ν ία , α λ λ ά κ α ι γ ε ν ικ ό τ ε ρ α σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η , π ο υ τ ιμ ή θ η κ ε τ ο 2 0 0 5 μ ε τ ο β ρ α β ε ίο Ν όμ π ελ.

σ ει κ α ν ε ίς σ τ ις εκ δ ό σ ε ις Κ α σ τ α ν ιώ τ η ). Τ ο θ έ α τ ρ ό τ ο υ τ ο χ α ρ α κ τ ή ρ ισ α ν ω ς « κ ω μ ω δ ία τ η ς α π ε ιλ ή ς » . Ο ό ρ ο ς p in te re s q u e α π ο τ έ λ ε σ ε ρ ε ύ μ α σ τ η ν π α γ κ ό σ μ ια δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ία κ α ι δ η λ ώ νει τ ο α π ε ιλ η τ ικ ό σ τ ο ιχ ε ίο , τ ο α ιφ ν ί δ ιο , τ ο α δ ιε υ κ ρ ίν ισ τ ο , τ η ν α π α τ η λ ή α τ μ ό σ φ α ιρ α τ ω ν έ ρ γ ω ν τ ο υ ά γ γ λ ο υ δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ο ύ π ο υ σ υ γ γ ε ν ε ύ ο υ ν με τ η ν 'Ερημη χ ώ ρ α τ ο υ Έ λ ιο τ κ α ι τ ο ν Κ ά φ κ α . Μ α ύ ρ ο , κ α υ σ τ ικ ό χ ιο ύ μ ο ρ , σ τ ο ε π ίκ ε ν τ ρ ο η β ία , φ υ σ ικ ή κ α ι ψ υ χ ο λ ο γ ικ ή .

«Ξ έρω το μέρ ος. Είναι α λ ηθιν ό. Ό ,τ ι κ ά ν ο υ μ ε δ ιε υ θ ε τ ε ί το χώ ρο. Α ν ά μ ε σα σ το θ ά ν α το κι εμ έν α . Και εσ ένα»

Ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς π ο υ δ ε δ ίσ τ α ζ ε ν α δ ια τ υ π ώ σ ε ι δ η μ ό σ ια κ α ι α π ρ ο κ ά λ υ π τ α τ ι ς π ο λ ιτ ικ έ ς τ ο υ θ έ σ ε ις κ α ι ν α ε κ φ ρ ά σ ε ι τ η ν ο ρ γ ή τ ο υ α π έ ν α ν τ ι σ τ ις α π ο φ ά σ ε ις τ ω ν ισ χ υ ρ ώ ν , σ τ ο θ ε α τ ρ ικ ό τ ο υ έ ρ γ ο είχ ε χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ε ί ω ς α ν τ ιφ α τ ικ ό ς , α μ φ ίσ η μ ο ς , α ι ν ιγ μ α τ ι κ ό ς. Ο ι ή ρ ω έ ς τ ο υ μ ο ιά ζ ο υ ν ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τ ο λ ό γ ο γ ια ν α α π ο φ ύ γ ο υ ν τ η ν ε π ικ ο ιν ω ν ία . Η ο υ σ ία τ ω ν έ ρ γ ω ν π ε ρ ικ λ ε ίε τ α ι σ τ α ό σ α π α ρ α μ έ νουν ά ρ ρ η τα . Η επ α φ ή μ ετα ξύ τω ν α ν θ ρ ώ π ω ν ε ίν α ι έ ν α ς α κ α τ ά π α υ σ τ ο ς δ ιά λ ο γ ο ς γ ια ο τ ιδ ή π ο τ ε ά λ λ ο π έ ρ α α π ό α υ τ ό π ο υ β ρ ίσ κ ε τ α ι σ τ η ν ο υ σ ία τ ω ν σ χ έσ εω ν . Τ ο υ π ο -κ ε ίμ ε ν ο , α ν τ ί ν α υ π ο σ τ η ρ ίζ ε ι τ ο κ είμ εν ο , υ π ο ν ο μ ε ύ ε ι τ η ρ ε α λ ισ τ ικ ή τ ο υ ε π ιφ ά ν ε ια .

Τ ο ελ λ η ν ικ ό κ ο ινό γ ν ώ ρ ιζ ε τ ο θ έ α τ ρ ο τ ο υ Π ίν τ ε ρ α π ό έ ρ γ α ό π ω ς οι Π α λ ιο ί

καιροί, Ο γυρισμός, Ο επ ιστά της, Π ά ρ τυ γ εν εθ λίω ν, Επίδειξη μόδας, Ν ε κρή ζώ νη, Η επ έ τειός μας, Τέφρα και σκιά α λ λ ά κ α ι α π ό τ α π ο ιή μ α τ ά τ ο υ (τ α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α α π ό τ α θ ε α τ ρ ικ ά το υ κυκλοφ ορο ύν α π ό τ ι ς ε κ δ ό σ ε ις Δ ω δώ νη, ενώ τ α π ο ιή μ α τ ά τ ο υ έ χ ο υ ν ε κ δ ο θ ε ί α π ό τ ο ν Κ έ δ ρ ο , επ ίσ η ς τ ο μ υ θ ι σ τ ό ρ η μ ά τ ο υ Νά νοι μ π ο ρ εί ν α α ν α ζη τή

113 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

«Γίνεται συχνά λόγος για έλλειψ η επ ι κοινω νίας και μ άλισ τα σε σχέση με το έργο μου. Προσ ω π ικά π ισ τεύω το α ν τίθ ετο . Ν ομίζω ότι επ ικοινω νούμε θ α υ μ ά σ ια , μέσ α στη σιωπ ή μας, με ό,τι δεν π ροφ έρ εται»

«Τα όρ ια μ ε τ α ξ ύ π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς κα ι μ ύ θ ο υ είν α ι σ υ χ νά δ υ σ δ ιά κρ ιτα . Υ π άρ χου ν π ρ ά γ μ α τα π ου τ α θ υ μ ά

τ α ι κ α ν είς, α κ ό μ α κι α ν δεν έχ ο υ ν σ υ μ β ε ί π ο τέ. Υ π ά ρ χο υ ν π ρ ά γ μ α τ α π ου τ α θ υ μ ά μ α ι κα ι π ου μ π ο ρ εί ν α μην έχ ο υ ν σ υ μ β ε ί π ο τέ, α λ λ ά ό τα ν τ α α ν α κ α λ ώ σ τη μνήμη μου σ υ μ β α ί νου ν. Έ χ ω έν α π α ρ ά ξ ε ν ο είδος μν ή μης. Ν ο μ ίζω ό τι σ τη ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α κ ο ιτά ζ ω μέσ α σε ομίχλη τ ις π ε ρ ισ σ ότερ ες φ ο ρ ές κα ι κ ά π ο ια π ρ ά γ μ α τ α ξεχ ω ρ ίζο υ ν μέσ α σ τη ν ομίχλη» Σ τ ο ν κ ό σ μ ο τ ο υ Π ίν τ ε ρ κ υ ρ ια ρ χ ε ί η α β ε β α ιό τ η τ α , η σ χ ε τ ικ ό τ η τ α . Υ π ά ρ χ ε ι έ ν α ε ίδ ο ς τ ρ ό μ ο υ π ο υ σ υ γ γ ε ν ε ύ ε ι μ ε τ ο ν π α ρ α λ ο γ ισ μ ό . Μ ια α π ό τ ι ς α γ α π η μ έ ν ε ς ε ν α σ χ ο λ ή σ ε ις τ ο υ Π ί ν τ ε ρ ή τ α ν η κ ιν η μ α τ ο γ ρ α φ ικ ή μ ε τ α φ ο ρ ά τ ο υ Α ν α ζη τώ ν τα ς το χα μ έν ο χ ρόνο τ ο υ Π ρ ο υ σ τ κ α ι η σ χ έσ η τ η ς μ νήμης με τη ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ή τα ν ένα απ ό τ α σ τα θ ερ ά το υ θέμ α τα . Τα έ ρ γ α τ ο υ π α ρ ο υ σ ία ζ α ν μ ια φ α ιν ο μ ε ν ικ ά ρ ε α λ ισ τ ικ ή μ ο ρ φ ή κ ά τ ω α π ό τ η ν ο π ο ία υ π ά ρ χ ε ι μ ια δ ε ύ τ ε ρ η π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α π ο υ ε ισ χ ω ρ ε ί μ ό ν ο ω ς σ ιω π ή . Ο ίδ ιο ς α ν έ φ ε ρ ε : « Κ α τ α ν ο ώ τ η ν ε π ιθ υ μ ία γ ι α ε π α λ ή θ ε υ σ η , ό μ ω ς δ ε ν μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α τ η ν ικ α ν ο π ο ιο ύ μ ε π ά ν τα , γ ια τ ί δεν υ π ά ρ χ ο υ ν ξε κ ά θ α ρ α ό ρ ια α ν ά μ ε σ α σ τ ο π ρ α γ μ α τ ικ ό κ α ι σ τ ο μη π ρ α γ μ α τ ικ ό » . Ο ι ίδιοι οι ή ρ ω έ ς τ ο υ δ εν ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ α ι ν α μ α ς π ε ίσ ο υ ν π ω ς ε ίν α ι π ρ α γ μ α τ ικ ο ί. Τ α έ ρ γ α τ ο υ α ν τ ισ τ έ κ ο ν τ α ν π ε ισ μ α τ ικ ά σ ε μ ια σ υ ν ο λ ικ ή ε ρ μ η ν ε ία . Η σ ιω π ή σ τ ο Π ό ρ το γενεθλίω ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α π α ρ α π έμ π ει σ το ο λ ο κ α ύ τω μ α και σ τ η ν ε μ π ε ιρ ία τ ο υ δ ιω γ μ ο ύ , τ ο ίδ ιο θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α δ ια τ υ π ω θ ε ί γ ια τ ο Τέ φ ρ α και σκιά, ό τ α ν οι μ ν ή μ ε ς τ η ς γ υ ν α ίκ α ς α π ό τ ρ ιτ ο π ρ ό σ ω π ε ς γ ίν ο ν τ α ι π ρ ο σ ω π ικ έ ς μ α ρ τ υ ρ ίε ς . Ί σ ω ς π ά λ ι κ α ι ό χ ι. Ο ίδ ιο ς τ ο ν ίζ ε ι ό τ ι τ ο έ ρ γ ο σ χ ε τ ίζ ε τ α ι μ ε ό λ α τ α π ο λ ιτ ικ ά ε γ κ λ ή μ α τ α τ η ς ε π ο χ ή ς μ α ς π ο υ γ ίν ο ν τ α ι, π ο λλές φ ο ρ ές σ το όνο μ α τη ς δημο κ ρ α τ ία ς . Ο Π ίν τ ε ρ α ν α π α ρ ισ τ ο ύ σ ε σ τ α έ ρ γ α τ ο υ τ η β ία κ α ι τ η φ ρ ίκ η τ ο υ

ε ικ ο σ τ ο ύ α ιώ ν α , έ μ μ ε σ α , α ρ ν ο ύ μ ε ν ο ς ν α δ ώ σ ει π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς , κ ίν η τ ρ α , υ π ό β α θ ρ ο , κ ά π ο ια μ ο ρ φ ή ε π α λ ή θ ε υ σ η ς π ο υ θ α α ν α κ ο ύ φ ιζ ε τ ο θ ε α τ ή . Δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ σ ε μ ια δ ρ α μ α τ ικ ή κ α τ ά σ τ α σ η κ α ι τ η ν ά φ η ν ε α π λ ώ ς ν α σ υ μ β α ίν ε ι.

« Π ισ τεύ ω π ω ς η π ολιτική μ α ς σ υ ν εί δηση κα ι α ν τίλ η ψ η δεν έχ ου ν εκλείψ ει κ α θ ό λ ο υ, γ ια τ ί α ν σ υ νέβ α ιν ε α υ τό , θ α ή μ α σ τα ν όλοι κα τα δ ικ α σ μ έ νοι. Το π ο λ ιτικό θ έα τ ρ ο είναι ακό μ η π ιο σ η μαν τικό α π ' όσο ή τα ν π οτέ, α ν με τον όρο π ολιτικό θ έα τρ ο εννοούμε έρ γα π ου ασ χο λο ύν τα ι με τον α λ η θινό κόσμο και όχι με ένα ν κόσμο κ α τα σ κ ευ α σ μ έν ο ή φ α ντα σ τικό » Ό τ α ν τ η δ ε κ α ε τ ία τ ο υ '6 0 τ α π ο λ ι τ ι κ ά έ ρ γ α ή τ α ν τ η ς μ ό δ α ς , ο Π ίν τ ε ρ δ ή λ ω ν ε α π ο λ ιτ ικ ό ς σ υ γ γ ρ α φ έ α ς κ α ι θ ε ω ρ ο ύ σ ε τ η ν π ο λ ιτ ικ ή π λ η κ τ ικ ή υ π ό θ ε σ η . Α ν κ α ι τ α θ έ μ α τ α ε ξ ο υ σ ία ς υ π ή ρ χ α ν π ά ν τ α σ το έρ γο τ ο υ , η π ο λ ιτ ικ ή τ ο υ σ τ ρ ο φ ή σ υ ν τ ε λ έ σ τ η κ ε τ ι ς ε π ό μ ε ν ε ς δ ε κ α ε τ ίε ς κ α ι σ ε μ ε γ ά λ ο β α θ μ ό ή τ α ν α π ο τ έ λ ε σ μ α α ν τ ίδ ρ α σ η ς. Σ τ α έ ρ γ α τ ο υ Π ίν τ ε ρ οι π ο λ ιτ ικ έ ς α ιχ μ έ ς σ υ ν δ υ ά ζ ο ν τ α ν μ ε τ ο υ π α ρ ξ ια κ ό μ υ σ τ ή ρ ιο . Τ ο π ρ ο σ ω π ικ ό μ ε τ ο π ο λ ιτ ικ ό δ ε ν ή τ α ν δ ύ ο ξ ε χ ω ρ ισ τ έ ς εν ό τη τες. Σ τ ο έρ γο το υ σ υγχω νεύ ο ν τ α ν τ ο π ο λ ιτ ικ ό μ ε τ ο ιδ ιω τ ικ ό κ α ι τ ε λ ικ ά μ ε τ ο ο ικ ο υ μ ε ν ικ ό . Τ α σ ε ξ ο υ α λ ικ ά π α ιχ ν ίδ ια ε ξ ο υ σ ία ς ή τ α ν μ ια μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ία τ ο υ ε ν σ τ ίκ τ ο υ τ η ς ε π ιβ ο λ ή ς , δ υ ν ά μ ε ι φ α σ ισ τ ικ ο ύ . Σ τ ο Τέφ ρα και σκιά η ιδ έ α τ ο υ φ α σ ισ μ ο ύ ω ς ισ τ ο ρ ικ ο ύ φ α ιν ο μ έ ν ο υ ή τ α ν σ υ ν υ φ α σ μ έν η μ ε τ η ν π ρ ο σ ω π ικ ή σ χ έσ η ε ξ ο υ σ ία ς δ ύ ο α ν θ ρ ώ π ω ν :

«Α ισ θ ά ν θη κα α π α λ ά δ ά κ τ υ λ α στο λα ιμ ό μ ου /σ αν κ άπ οιος ν α με σ τρ αγγ ά λ ιζ ε /Τ α χ ε ίλη ή τα ν σ κ ληρά όσο κα ι γ λ υ κ ά /σ α ν κάπ οιος ν α με φ ιλ ο ύ σε» ■ Η Έλενα Καρακούλη είναι φιλόλογος - θεατρολόγος

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009 119

II·,; Βιβλιόφιλοι στην Κριμαία

Νάσος Χ ριστογιαννόπουλος

Το άγαλμα του Σεφτσένκο στην είσοδο της βιβλιοθήκης

120

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

* α λ ά , σ ο β α ρ ο λ ο γ ε ίς ; Π ι σ τ ε ύ ε ις ό τ ι τ ο ε λ λ η ν ικ ό κ α ν α γ ν ω σ τ ικ ό κ ο ιν ό θ α ε ν δ ια φ ε ρ θ ε ί γ ια β ιβ λ ιο θ ή κ η σ τ η ν ο π ο ία ό λ ο ι οι τ ίτ λ ο ι ε ίν α ι σ τ α ρ ω σ ικ ά ;» «Τ ο κ υ ρ ιο λ ε κ τ ικ ά α ν α γ ν ω σ τ ικ ό κ ο ιν ό , α υ τ ό δ η λ α δ ή π ο υ ν ο ιά ζ ε τ α ι μ ό ν ο γ ια τ η ν α ν ε ύ ρ ε σ η κ ειμ έν ο υ π ρ ο σ ιτ ο ύ σ τ ις γ λ ω σ σ ικ έ ς τ ο υ γ ν ώ σ ε ις , π ιθ α ν ό τ α τ α δ εν θ α ε ν δ ια φ ε ρ θ ε ί. Ν ο μ ίζ ω , ω σ τ ό σ ο , π ω ς ό σ ο ι έ χ ο υ ν ε υ ρ ύ τ ε ρ α π ο λ ιτ ι σ τ ικ ά ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ α - κ α ι δ ε ν ε ίν α ι λ ί γ ο ι - δ εν ε ίν α ι δ υ ν α τ ό ν ν α α δ ια φ ο ρ ή

«ΚΙ

σ ο υ ν γ ια τ α τ ε κ τ α ιν ό μ ε ν α σ τ η ν κ ω μ ό π ο λ η π ο υ φ έ ρ ε ι τ ο ε λ λ η ν ικ ό τ α τ ο ό ν ο μ α Ε υ π α τ ο ρ ία » . « Η π ρ ο έ λ ε υ σ ή τ ο υ ;» « Θ υ μ ά σ α ι, π ρ ο φ α ν ώ ς , τ ο ν Μ ιθ ρ ιδ ά τη » . « Ε κ ε ίν ο ν τ ο ν σ κ ύ θ η β α σ ιλ ιά π ο υ έ π α ιρ ν ε δ η λ η τ ή ρ ιο σ ε δ ό σ ε ις γ ια ν α ε θ ίσ ε ι τ ο ν ο ρ γ α ν ισ μ ό τ ο υ ;» «Α κ ρ ιβ ώ ς . Τ ο π λ ή ρ ε ς ό ν ο μ ά τ ο υ ή τ α ν Μ ιθ ρ ιδ ά τ η ς ο Ε υ π ά τ ω ρ . Α υ τ ό ς , λ ο ι π ό ν , θ ε ω ρ ε ίτ α ι ο π ρ ώ τ ο ς ά ρ χ ο ν τ α ς τ η ς π α ρ α λ ια κ ή ς π ό λ η ς σ τ η ν Κ ρ ιμ α ία π ο υ ο ν ο μ α ζ ό τ α ν Κ ε ρ κ ιν ίτις . Τ η ς π ό λ η ς π ο υ α ν α φ έ ρ ε ι ήδ η ο Η ρ ό δ ο τ ο ς σ τ η ν ισ τ ο ρ ία τ ο υ . Α ρ χ ικ ά Κ ε ρ κ ιν ίτις , α ρ γ ό τερ α Γκεζλέφ α π ό το υ ς Τ α τ ά ρ ο υ ς , κ α ι τ έ λ ο ς Ε υ π α τ ο ρ ία α π ό τ η ν α υ τ ο κ ρ ά τ ε ιρ α Μ ε γ ά λ η Α ικ α τ ε ρ ίν η . Η ο π ο ία π ή ρ ε τ ο ν π ρ ο σ δ ιο ρ ισ μ ό "Ε υ π ά τ ω ρ " , π ρ ό σ θ ε σ ε τ ο ρ ω σ ικ ό " ε γ ώ " , τ ο " γ ια " , κ α ι έ δ ε ιξ ε τ ο ν σ ε β α σ μ ό τ η ς σ τ ο ε λ λ η ν ικ ό π α ρ ε λ θ ό ν . Μ α ζ ί, β έ β α ια , μ ε κ ά π ο ια μ ικ ρ ή τ ά σ η ε γ ω π ά θ ε ια ς . Κι έ τ σ ι φ τ ά σ α μ ε σ τ η ν Ε υ π α τ ο ρ ία » . « Π ο λ ύ ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ α ό λ α τ ο ύ τ α α π ό ισ το ρ ικ ή π λ ε υ ρ ά , μ α η β ιβ λ ιο θ ή κ η π ο ύ κ ο λ λ ά ει;» Κ ο λ λ ά ει σ ε ό σ α θ α μ ν η μ ο ν ε ύ σ ω σ τη σ υ ν έ χ ε ια » . Η Κ ρ α τ ικ ή Κ εν τρ ικ ή Β ιβ λ ιο θ ή κ η Ε υ π α τ ο ρ ία ς (έ τ σ ι α π ο κ α λ ε ίτ α ι ε π ίσ η μ α , β α σ ιζ ό μ ε ν η σ τ ο π ρ ο ν ο μ ια κ ό , α υ τ ό ν ο μ ο κ α θ ε σ τ ώ ς τ η ς κ ρ ιμ α ϊκ ή ς χ ε ρ σ ο νή σο υ) σ τε γ ά ζ ε τ α ι σ ε έν α ό μ ο ρ φ ο ν ε ο κ λ α σ ικ ό κ τ ίρ ιο σ τ η ν κ ε ν τ ρ ικ ή π λ α τ ε ί α , δ ίπ λ α σ ' έ ν α σ χ ε τ ικ ά α π λ ό μ ν η μ ε ίο π ο υ γ ν ω σ τ ο π ο ιε ί ή θ υ μ ίζ ε ι κ α ι, π ά ν τ ω ς , τ ι μ ά τ η ν ισ τ ο ρ ία τ ο υ τ ό π ο υ . Τ ο α ν α γ ν ω σ τ ή ρ ιο ά ν ε τ ο κ α ι ά π λ ε τ α φ ω τ ισ μ έ ν ο , τ α β ιβ λ ία σ ε π ο λ ύ κ α λ ή

κ α τ ά σ τ α σ η , οι υ π ά λ λ η λ ο ι ε υ γ ε ν έ σ τ α το ι και με το χ αμόγ ελο ν α α ν α π λ η ρ ώ ν ε ι τ η ν ά γ ν ο ια ο π ο ια σ δ ή π ο τ ε δ υ τ ικ ο ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς γ λ ώ σ σ α ς . Η β ιβ λ ιο θ ή κ η δ ια θ έ τ ε ι π ε ρ ί τ ο υ ς ε κ α τ ό χ ιλ ιά δ ε ς τ ίτ λ ο υ ς κ α ι, έ χ ο ν τ α ς ε ξ ε λ ιχ θ ε ί σ ε δ α ν ε ισ τ ικ ή , π ρ ο σ φ έ ρ ε ι γ ια κ α τ ' ο ίκ ο ν μ ε λ έ τ η π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α α π ό ε κ α τ ό ν ο γ δ ό ν τ α χ ιλ ιά δ ε ς β ιβ λ ία τ ο χ ρ ό ν ο . Κ α τ ά τ η ν ίδ ια π ε ρ ίο δ ο , π ε ρ ίπ ο υ ε φ τ ά χ ιλ ιά δ ε ς α ν α γ ν ώ σ τ ε ς π ρ ο σ έ ρ χ ο ν τ α ι σ τ ις α ίθ ο υ σ έ ς τ η ς : π ρ ό κ ε ιτ α ι κ υ ρ ίω ς γ ια φ ο ιτ η τ έ ς κ αι σ υ ν τ α ξ ιο ύ χ ο υ ς , χ ω ρ ίς ν α υ σ τ ε ρ ο υ ν οι ε ρ γ α ζ ό μ ε ν ο ι οι ο π ο ίο ι π ρ ο σ τ ρ έ χ ο υ ν σ τ ις υ π η ρ ε σ ίε ς τ η ς γ ια π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς κ α ι ε ν η μ έ ρ ω σ η σ χ ε τ ικ ά μ ε δ η μ ο σ ιε υ ό μ ε ν α ν ο μ ικ ά κ ε ίμ ε ν α π ο υ τ ο υ ς α φ ο ρ ο ύ ν ε π α γ γ ε λ μ α τ ικ ά . Ω ς π ρ ο ς τ ο π α ρ ε λ θ ό ν τ η ς , μ α θ α ί

ν ο υ μ ε ό τ ι ιδ ρ ύ θ η κ ε τ ο 1 9 1 6 (!) μ ε τ ά α π ό π ρ ω τ ο β ο υ λ ία τ ο υ ρ έ κ τ η δ η μ ά ρ χ ο υ Σ υ μ ε ώ ν Ν τ ο υ β ά ν , π ο υ θ ε ω ρ ε ί τ α ι έ ν α α π ό τ α α ξ ιο λ ο γ ό τ ε ρ α τ έ κ ν α τ η ς Ε υ π α τ ο ρ ία ς . Ω ς π ρ ο ς τ ο π α ρ ό ν και τ ο μ έλλο ν τη ς , κ α τ α β ά λ λ ε τ α ι ερ γ ώ δ η ς π ρ ο σ π ά θ ε ια π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α σ υ σ τ α θ ε ί δ ικ τ υ α κ ό ς τ ό π ο ς κ α ι ν α κ α τ α σ τ ε ί τ ο π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ό τ η ς π ρ ο σ ιτ ό η λ ε κ τ ρ ο ν ικ ά . Έ ρ γ ο α ρ κ ε τ ά δ υ σ χ ε ρ έ ς , α ν λ η φ θ ο ύ ν υ π ό ψ η τ α π ε ν ι χ ρ ά μ έ σ α π ο υ έ χ ε ι σ τ η δ ιά θ ε σ ή τ η ς , τ ό σ ο τ ε χ ν ικ ά ό σ ο κ α ι ο ικ ο ν ο μ ικ ά . Ο λ ό γ ο ς α υ τ ό ς , ά λ λ ω σ τ ε , β ρ ίσ κ ε τ α ι π ίσ ω α π ό τ η ν α δ υ ν α μ ία τ η ς ν α π α ρ ο υ σ ια σ τ ε ί κ α ι σ ε ά λ λ η γ λ ώ σ σ α ε κ τ ό ς τ η ς ρ ω σ ικ ή ς (ο ι ε γ κ ρ α τ ε ίς σ τ α ρ ω σ ικ ά , π ά ν τ ω ς , θ α μ π ο ρ ο ύ ν ν α τ η ν α ν α ζ η τ ή σ ο υ ν σ τ η δ ιε ύ θ υ ν σ η : b ib lio te k a @ m e ta .u a ).

To Ι998 ενώσαμε τις δυνάμεις μας με τον φιλόδοξο στόχο, να δημιουργήσουμε μία εταιρεία ΠΡΟΤΥΠΟ στο χώρο του χαρτιού! Σήμερα η ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ - ΓΕΩ ΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ καθιερώνεται σε ΕΤΑΙΡ ΕΙΑ - ΠΡΩ ΤΑΓΩΝΙΣΤΗ στην κατηγορία της, με σημαντικά μεγέθη πωλήσεων, πρότυπες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις και εξειδικευμένα συστήματα logistics - μηχανογράφησης. Είμαστε περήφανοι για τους ανθρώπους και την οργάνωσή μας, που μας βοήθησαν να πετύχουμε όλα αυτά. Με μεθοδικά βήματα κατακτάμε το στόχο μας, δηλαδή να προσφέρουμε σε εσάς, τους πελότες μας, προϊόντα και υπηρεσίες που ικανοποιούν απόλυτα τις ανάγκες σας. Για μας καταξίωση είναι να παραμείνουμε η πρώτη σας επ ιλο γ ή ... σε φ ύλλο και ρολό χαρτί!

ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ - ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕΒΕ ®

...εμείς καμαρώνουμε γι’ αυτό που γίνεται μέσα!

2Ιο χλμ. Ε.Ο. Αθηνών - Λαμίας · Ι45 68 Κρυονέρι Τηλ.: 2Ι0 62 47 ΙΟΟ · Fax: 2Ι0 62 47 200 http://www.AnGpaper.gr · e-mail:AnG@AnGpaper.gr

Γ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω . ! Ι β ι β λ ι ο θ

Κ α ι, ε π ε ιδ ή υπ άρχουν

π ά ν τ ο τ ε

Σπάνιο Βιβλίο της Βιβλιοθήκης της Κριμαίας

1 2 2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ε π ο ικ ο δ ο μ η τ ι κ ά π ε ρ ίε ρ γο ι α ν α γ ν ώ σ τ ε ς π ο υ εν δ ια φ έ ρ ο ν τ α ι γ ια τ ι ς τ υ χ ό ν σ π ά ν ιε ς ε κ δ ό σ ε ις , η α ρ μ ό δ ια υ π ά λ ληλος το υ ς δ ια β ε β α ιώ ν ε ι ό τ ι η β ιβ λ ιο θή κη κ α τέχ ει π ερ ί τα εξα κ ό σ ια σ π ά ν ια β ιβ λ ία , α π ό τ α ο π ο ία π έ ν τ ε σ ε μ ο ν α δ ικ ό α ν τ ίτ υ π ο π α γ κ ο -

σμίως:

ν__ ν , - Π α τρ ιω τικ ό ς π όλεμός και ρω σ ική κοινω νία, 1 8 1 2 . - Ο π έμ π το ς και ο έκ το ς τό μ ο ς τη ς π ρ ώ τ η ς μ ε τ α θ α ν ά τ ια ς έ κ δ ο σ η ς τ ω ν Α π ά ν τω ν τ ο υ Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ Π ο ύ σ κ ιν , 1840. - Έ ν α β ιβ λ ίο τ ο υ κ α θ η γ η τ ή σ τ ο π α ν ε π ισ τ ή μ ιο τ η ς Α γ ία ς Π ε τ ρ ο ύ π ο λ η ς Ν . Μ π λ α γ κ ο β ε σ τ σ έ ν σ κ ι γ ια τ ο ν ρ ω μ α ίο π ο ιη τ ή Ο ρ ά τ ιο , 1 8 6 4 . -Α ν α μ ν ή σ εις α π ό την Κριμαία τ η ς π ρ ιγ κ ίπ ισ σ α ς Γ ε λ έ ν α Σ ε ρ γ κ έ γ ιε β ν α Γ κ ο ρ τσ α κ ό β α , 1 8 8 4 . - Ισ τορ ία τη ς τέχνης τ ο υ Π . Γ κ ν έ ν τ ιτ ς , ε κ δ ό σ ε ις Κ. Μ α ρ ξ , 1 8 9 1 . « Ω ρ α ία α κ ο ύ γ ο ν τ α ι ό λ α τ α π α ρ α π ά ν ω , α λ λ ά φ ο β ά μ α ι ό τ ι ο Μ ιθ ρ ιδ ά τη ς π ρ έπ ει ν α έχει επ η ρ εά σ ει τη ν κ ρ ίσ η σ ο υ » . « Ο μ ο λ ο γ ώ ό τ ι μ ο υ δ ια φ ε ύ γ ε ι τ ο β α θύ τερ ο νόημα τη ς π αρατήρησ ης». «Κι ό μ ω ς , ε ίν α ι α π λ ό . Ό π ω ς ε κ ε ίν ο ς α υ τ ο δ η λ η τ η ρ ια ζ ό τ α ν σ ε μ ικ ρ έ ς δ ό σ ε ις γ ι α ν ' α π ο τ ρ έ ψ ε ι τ η δ ο λ ο φ ο ν ία τ ο υ μ ε δ η λ η τ ή ρ ιο , έ τ σ ι κι ε σ ύ α ρ έ -

σ κ ε σ α ι σ τ η ν π α ρ ο υ σ ία σ η μ ικ ρ ώ ν β ι β λ ιο θ η κ ώ ν γ ια ν ' α π ο φ ύ γ ε ις τ η ν ε ν α σ χόλησή σ ου με μ εγ α λ ύ τερ ες και σ ο β α ρ ό τερ ες» . « Α δ ικ η θ α έ λ ε γ α ό τ ι ε ίν α ι η κ α τ η γ ο ρ ία . Γ ι α τ ί ό σ α α ν έ φ ε ρ α ο φ ε ίλ ο ν τ α ι σ τ ο ν ε ιλ ικ ρ ιν ή θ α υ μ α σ μ ό π ο υ μ ο υ γ έ ν ν η σ α ν α φ ε ν ό ς μ ε ν τ ο κ τ ρ ιο κ α ι οι ε γ κ α τ α σ τ ά σ ε ις , α φ ε τ έ ρ ο υ δ ε τ ο π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο ( ά ψ υ χ ο κ α ι έ μ ψ υ χ ο ) τ η ς β ιβ λ ιο θ ή κ η ς σ τ η μ ικ ρ ή α υ τ ή ο υ κ ρ α ν ικ ή π ό λ η . Θ α π α ρ α δ ε χ τ ώ , π α ρ ά τ α ύ τ α , ό τ ι μ ε σ υ γ κ ίν η σ ε κ α ι κ ά τ ι α κ ό μ η σ τ η ν Ε υ π α τ ο ρ ία » . « Σ χ ε τ ικ ό μ ε τ η β ιβ λ ιο θ ή κ η τ η ς ; » « Ό χ ι. Σ χ ε τ ικ ό μ ε τ η ν ισ τ ο ρ ία τ η ς , γ ια ν α τ ε λ ε ιώ σ ο υ μ ε ε κ ε ί α π ' ό π ο υ α ρ χ ί σ α μ ε . Ό τ α ν , σ τ α 2 0 0 4 , τ ο ε λ λ η ν ικ ό σ τ ο ιχ ε ίο τ η ς π ό λ η ς θ έ λ η σ ε ν α φ έ ρ ε ι α π ό τ η χ ώ ρ α τ η ς μ α κ ρ ιν ή ς κ α τ α γ ω γή ς το υ φ λό γα φ ω τό ς , τη ν α ν α ζή τ η σ ε σ τ ο ν η σ ί τ η ς δ ικ ή ς μ ο υ ε ν μ έ ρ ε ι κ α τ α γ ω γ ή ς : τ η Ζ ά κ υ ν θ ο . Κ α ι μ ε ε ι δ ικ ή τ ε λ ε τ ή , δ ίκ η ν α φ ή ς τ η ς ο λ υ μ π ια κ ή ς φ λ ό γ α ς , ά ν α ψ ε σ τ η μ α κ ρ ιν ή Ε υ π α τ ο ρ ία τ ο ε λ λ η ν ικ ό φ ω ς . Και τ ο γεγο νό ς κ α τεγ ρ ά φ η ρ η τά σ το μ ν η μ ε ίο π ο υ α ν α φ έ ρ θ η κ ε π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς . Π λ ά ι σ τ ις χ ά λ κ ιν ε ς α ν ά γ λ υ φ ες π ρ ο το μ ές το υ Η ρ ό δ ο το υ, το υ Μ ιθ ρ ιδ ά τ η , τ ο υ Μ ω ά μ ε θ τ ο υ Π ο ρ θ η τ ή ( τ ο ε λ λ η ν ικ ό σ τ ο ιχ ε ίο δ ε ν σ β ή ν ε ι τ η ν ισ τ ο ρ ία τ η ς π ό λ η ς κ α ι ζ ε ι ε ι ρ η ν ικ ά μ ε τ ο υ ς μ ω α μ ε θ α ν ο ύ ς σ υ ν τ ο π ίτ ε ς τ ο υ ) κ α ι τ η ς Μ ε γ ά λ η ς Α ι κ α τ ε ρ ίν η ς » . «Ε ν ώ ε σ ύ υ π ο γ ρ α μ μ ίζ ε ις τ η ν ε λ λ η ν ι κ ό τ η τ α τ ο υ χ ώ ρ ο υ ;» « Ν ο μ ίζ ω ό τ ι η μ ν ε ία ισ τ ο ρ ικ ώ ν γ ε γ ο ν ό τω ν , ό τ α ν δ εν υ π ο τ ά σ σ ε τα ι σ τη σ ο β ιν ισ τ ικ ή ε μ φ ά ν ισ ή τ ο υ ς , ε ίν α ι ό χ ι α π λ ώ ς ε π ιτ ρ ε π τ ή α λ λ ά κ αι α ν α γ κ α ία . Ό τ α ν , μ ά λ ισ τ α , π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς α ν θ ρ ώ π ω ν π ο υ έ χ ο υ ν γ ε ν ν η θ ε ί και ζή σ ει όλη τ ο υ ς τ η ζω ή μ α κ ρ ιά α π ό τ η γ η τ ω ν π ρ ο γ ό ν ω ν του ς». ■

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Η σύγχρονη εκδοτική παρουσία στα ελληνικά γράμματα

ΠΕΡΙΕΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΤΑΛΟΓΕΣ:

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ · ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ Ή ΤΑ ΕΙΚΟΣΙ ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ ΕΡΩΤΑΣ · ΠΟΙΗΣΗ ΜΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΕ ΣΩΣΤΑ · ΤΟ ΘΑ ΚΑΙ ΤΟ ΝΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ Η ΣΚΕΨΗ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΟ ΠΕΝΘΟΣ · ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΛΗΘΗ

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΛΗΔΑ 71ΕΝΕ ΕΙΚΟΝΕΣ: Κ2ΙΓΑΣ Κ/ΡΙΑΚΑΚΗΣ ‘/ΣΙΚΑ. ΔΕΝ ΘΑΜΠΟΡΟ/ΣΛΜΕ ΝΑ ΪΕΚΙΝΗΣΟΤΜΕΑ/ΤΟΝΤΟΝΚ/ΚΛΟ ΠΑΡ0/ΣΙΑΣΕ2Ν ΜΕ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ. ΠΕΡΑ TO! UNDERSTANDING TOMICSTO/SCOTTMCCLOUD.TH ΒΙΒΛΟ ΤΗΣ *ΗΣ ΤΕΧΝΗΣ.

ΤΟ m 3 Ο 5COTT MCCLOUD ΠΗΡΕ 1121 ΤΗΝ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΠΟίΛΣΗ. ΑΝ ΟΧΙ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΤΟΤ m i , T o i m i r n tsn απανταχό/ ΔΗΜΙ0/ΡΓ2Ν, ΑΝΑΓΝ2ΣΤ2Ν ΚΑΙ “TAN Τ2Ν COMICS, ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ TO UNDERSTANDING COMICS ΕΝΑ 215-ΣΕΛΙΔΟ COMIC ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΑ... COMICS

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΙΝΑ Χ2ΡΙΣΜΕΝ0 ΣΕ ΕΝΝΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ. ΤΟΚΑΘΕΝΑΑΠΟ ΤΑΟΠΟΙΑΑΠΑΝΤΑ ΣΕ ΘΕΜΕΛΙ2ΔΗ ER2THMATAΓΙΑ ΤΗ Ψ/ΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΑΕΠΟ/ΡΓΙΑ Τ2Ν COMICS ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΏΝΤΑΣ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΐΛΐΐΤΗΛίΜΐΗΗΤΛΥΜΓ7/»

ENOLTOfiEnnwAiEPEmnErw

uoww om m o

Ι/Ν/1ΙΙθΗη|ΜΜΑΛ^Α0ΡΑΜ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΕΙΣΑΓΟΗΑΣΤΕ LTHN ΕΝΝΟΙΑ TO! GUTTER, to t «.enotanameza

m tW E K m o iT o o m

TO TETW m m woEm m p o jiE M u o n s m c o n ic 5 X E IP IZ O m iT O ΧΡΟΝΟ.

TO ΠΡΟΤΕΛΕΙΤΑΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΤΑΠΙΑΝΕΤΑΙ HE TO XP2MA,

monENlKAElNAiniA

ΕΝΟΤΗΤΑ, Η ΟΠΟΙΑ ΑΠΕΙΘΙΝΕΤΑΙ L T O Il ΙΔΙΟ/Ι TOIL Α Μ Ο ΙΡ Ε O IL, ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑΣΗΜΑΝΤΙΚΗ M l ΓΙΑ TO IL ANATNOLTEL.

ΠΟΤΕ ΑΛΛΟΤΕ Η 0E2PIA TON COMICSΔΕΝ ΠΑΡΟ ΙLIALTHX.E ME

ENO TO ΤΕΛΕΙΤΑΙΟ ΕΙΝΑΙ HIA ΟΛΙΚΗ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ TO! ΒΙΒΛΙΟ! Π ΝΑΗΑ HE HIA

m oLom wnooETHiJH TOimiOlPrOiriATHOELH

KAI TO ΡΟΛΟ TON COMICS L T O L/ m N .

Σπύρου Κακουριώτη

ν δεν προλάβεις να πεθάνεις νέος, πεθαίνεις νάνος» αποφαίνεται από το Οριζόντιο ύψος του ο Αργύρπς Χιόνπς. Μια ελληνική εκδοχή του «Live fast, die young» θα έλεγε

κανείς, αν δεν κινδύνευε να κατηγορηθεί ότι χαϊδεύει αυτιά μη ακουόντων... νέοι Όταν πρωτοκυκλοφόρησε, πριν από έξι χρόνια, θεωρήθηκε βήμα έκφρασης των νέων και πρωτοεμφανιζόμενων (τότε) συγγραφέων της «φουρνιάς» -καθώς ο όρος «γενιά» θεω ρήθηκε ταμπού- της μεταπολίτευσης. Σήμερα, η εξαμηνιαία επιθεώρηση για τη σύγχρονη λογοτεχνία ΝΑ ΕΝΑ ΜΗΛΟ βρίσκεται στο δέκατο τεύχος της, ένα τεύχος «μεταβατικό και ελα φρώς αμήχανο». Έχοντας αλλάξει προ καιρού στέγη (κυκλοφορεί πλέον με τη φροντίδα των εκδόσεων Πόλις), ήρθε, φαίνεται, το πλήρωμα του χρόνου να αλλάξει και η ίδια. Όπως εξη γεί στο σημείωμά της η δημοσιογράφος Λώρη Κέζα, «ψυχή» του περιοδικού, η παρέα του μήλου «δεν βρίσκεται πλέον στην πρώτη νιότη της, βιολογικά και συγγραφικά» (αλλού το είχε θέσει περισσότερο ωμά: «πλέον οι νέοι συγγραφείς μού απευθύνονται στον πληθυ ντικό»...) Από την άλλη, «η πολύχρονη ενασχόληση με πρωτόλεια αμβλύνει την κρίση». Έτσι, προκειμένου να «προφυλάξει το περιοδικό από μελλοντικές εκπτώσεις», επιχειρεί πλέον να διευρύνει τον κύκλο των συνεργατών του «χωρίς στεγανά γενιάς», χωρίς όμως και να διαφοροποιεί τις προτιμήσεις της: «όσα αφο ρούν την εποχή μας. Η γνώμη του σημερινού για τον σημερινό»... [ΝΑ ΕΝΑ ΜΗΛΟ, Αιόλου 33 , 105 51, Αθήνα, na_ena_milofflyahoo.gr]

αρχαίοι Με κεντρικό της θέμα το δίπολο μοίρα/ελεύθερη βούληση κάνει την παρθενική της εμφάνιση η Εξαμηνιαία Επιθεώρηση Φιλοσοφίας, Παιδείας και Τέχνης CELESTIA, που κυκλο φορεί από τον εκδοτικό οίκο Ν. & Σ. Μπατσιούλα. Επιδιώκοντας να δημιουργήσουν ερωτή ματα μάλλον παρά να προστρέξουν «στην ακράδαντη και απροσπέλαστη αυθεντία των απα ντήσεων», οι συνεργάτες του περιοδικού θέτουν ως στόχο την ανάπτυξη του διαλόγου με ταξύ της φιλοσοφίας και των πολιτισμών της Ανατολής και της Δύσης, της φιλοσοφίας και της τραγικής ποίησης, «των δυνάμεων και των αδυναμιών του ορθού λόγου». Έτσι, χάρη και στο αφιέρωμα του πρώτου αυτού τεύχους στον καθηγητή Ανδρέα Μαρκαντωνάτο, τα - άρθρα σχετικά με την τραγική ποίηση κατέχουν σημαντικό μέρος των σελίδων του. Παράλ ληλα, τα θέματα εκπαίδευσης και, γενικότερα, παιδείας αναδεικνύονται σε έναν εξίσου σημαντικό πυλώνα της ύλης, μιας και αυτός αποτελεί ίσως την εντελέστερη οδό ώστε «η ζωή μας να γίνεται πλουσιότερη και πληρέστερη»... [CELESTIA, Κάνιγγος 27, 106 82 , Αθήνα, ιηλ.: 2 1 0 - 3 3 0 1 6 1 0 , celestiafflbatsioulas.gr]

παλαιοί Στο εργατικό κίνημα της πόλης και της ευρύτερης περιοχής αφιερώνει το 30ό τεύ χος της η Τριμηνιαία περιοδική έκδοση ΕΝ ΒΟΛΩ, μια εξαιρετική προσπάθεια που μας έρχε ται από την περιφέρεια, με την φροντίδα του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου. Το αφιέρωμα, το οποίο επιμελείται ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Χα ράλαμπος Χαρίτος, επιχειρεί να δώσει μια επαρκή εικόνα της πορείας του εργατικού κινή ματος και των θεσμών του, από τις απαρχές έως την μεταπολεμική περίοδο, με κείμενα, τεκμήρια (προκηρύξεις, έντυπα, καταστατικά κ,λπ.), καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, που προέρχονται από το αρχειακό υλικό του ΔΗΚΙ. Έτσι, ανάμεσα στα άλλα, στις σελίδες του βλέπει για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας το, άγνωστο έως σήμερα, αυθεντικό κείμενο του πρώτου καταστατικού του Εργατικού Κέντρου Βόλου. Το αφιέρωμα συμπληρώνεται με λεπτο μερές χρονολόγιο, καθώς και ένα κριτικό κείμενο για την ιστοριογραφία του βολιώτικου συνδικαλισμού και τις «περιπέτειες» της σύνθεσής της. [ΕΝ ΒΟΛΟ, Μικρασιατών 81 , κτίριο Σπίρερ, 3 8 3 33 , Βόλος, τηλ.: 2 4 2 1 0 -3 9 6 4 4 , dikiffldiki.gr, www.diki.gr/envolo.html]

126

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Του δρόμου... # 3 6 Ο ΣΚΥΛΟΣ ΜΟΥ ΤΡΕΛΑΘΗΚΕ ΜΕ ΓΑΤΑ ΖΕΥΓΑΡΩΝΕΙ νάμεσ α σ τα εκ α το ντά δ ες νέα σ υνθή μ α τα π ου γ ρ ά φ τη κα ν το ν π ερα σ μένο Δ ε κ έμ β ρ ιο σ ε το ίχ ο υ ς , τ ζ α μ α ρ ίε ς , ρ ο λά , δ ρ ό μους, π ε ζ ο δ ρ ό μ ια , φ ρ ά χ τες , α γά λμ α τα , όπ ου μπ ορούσ ε να π ιά σ ει τ ο σ π ρ έι, ξ ε χ ώ ρ ισ α α υ τό , γ ια τ ί με τ ρ ό π ο α φ ο π λ ισ τ ικ ό εκφ ρ ά ζει τ α π ρ οεόρ τ ια π ο υ είδ α μ ε α λ λ ά και τ α μ ε θ ε ό ρ τια π ο υ π ρ έ π ε ι ν α π ε ρ ιμ έ ν ο υ μ ε . Ο ι π α λ ιές σ υ ν τα γ έ ς έ χ ο υ ν χ ρ ε ο κ ο π ή σ ε ι. Η κρίση είνα ι τό σ ο β α θ ιά , τό σ ο κ α θ ο λ ικ ή , π ο υ μ ά λ λ ο ν θ α α ν α ζ η τ ή σ ε ι δ ιε ξό δ ο υ ς σ ε α φ ύ σ ικ ε ς σ υ ζ ε ύ ξε ις , π ο υ θ α π ρ ο β ά λ λ ο υ ν ω ς φ υ σ ικ έ ς και σ ω τή ρ ιε ς , π ρ ω τ ό γ ν ω ρ ε ς τε ρ α τ ο γ ε ν έ σ ε ις .

Ο ΓΜΚοε

ΟΥΤΕ Ο ΟΜΠΑΜΑ ΘΑ ΣΩΣΕΙ ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΣΤΑΛ1Ν ιν ο ύ μ εν ο και α υ τ ό σ τη ν π α ρ α π ά ν ω ά λο γ η λο γ ικ ή , γ ρ ά φ τ η κ ε σ τη ν π ρ ό σ ο ψ η τ ο υ ξε ν ο δ ο χ είο υ τ η ς Μ ε γ ά λ η ς Β ρ ετα ν ία ς , σ ε κ ά π ο ια α π ό τ ις δ ε κ ά δ ε ς δ ια δ η λ ώ σ εις τ η ς ιδ ιό τυ π η ς ε ξέ γ ε ρ σ η ς τ ο υ Δ ε κ ε μ βρ ίου. Δ ε ν έ χ ω δ ια θ έσ ιμ η φ ω τ ο γ ρ α φ ία τ ο υ (τη ν επ ο μ έ ν η είχ ε σ β η σ τεί), α λλ ά επ ε ιδ ή έχ ει α ρχίσ ει ο Σ τά λ ιν ν α γ ίν ε τ α ι π ά λι τ η ς μ ό δ α ς, δ α ν ε ίσ τη κ α και σ α ς κ α τ α θ έ τ ω μ ια ε ξα ιρ ε τ ικ ή ε ρ μ η ν ε ία α σ τρ ο λ ο γ ικ ο ύ π ε ρ ιο δ ικ ο ύ , π ο υ δίνει ε π ιτέ λ ο υ ς μ ια α ρ κ ε τ ά π ε ι σ τικ ή ε ξή γ η σ η τ η ς σ τα λ ιν ικ ή ς μ εθ ό -

δ ο υ δ ια κ υ β έρ ν η σ η ς, γ ια τ η ν ο ικο δ ό μ ησ η τ ο υ σ οσ ια λισ μού σε μια μόνη χ ώ ρ α και σε σ υ ν θ ή κ ες ιμ π ερ ια λ ισ τι κ ή ς π ε ρ ικ ύ κ λ ω σ η ς : «Ο Σ τά λ ιν είχ ε έ ν τ ο ν α σ το ιχ εία το υ εν α λ λα κ τικ ο ύ Π α ρ θ έν ο υ , ή τα ν δηλαδή, φ α ιν ο μ εν ικ ά το υ λ ά χ ισ το ν , χα μ η λ ώ ν τό ν ω ν . Έ δειχνε ν α υ π ο τιμ ά τις ίδιες το υ τ ις δ υ ν α τό τη τες . Μ ε τη Σελήνη, τη ν Α φ ρ ο δ ίτη , τ η Δ ή μ η τρ α κα ι το ν Π λ ο υ τ ω ν α σ ε τ α υ τ ε τρ ά γ ω ν ο , είχε τη ν τά σ η , ό τ α ν α π ο φ ά σ ιζ ε ν α εξ ω τερ ικ ευ τεί, ν α κ υ β ερ ν ά ε ξ ο ν τ ώ ν ο ν τ α ς τ ο υ ς α ν τιπ ά λ ο υ ς του».

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

127

3 piacerc Κώστα Κανσβούρη

Φυτό που αναρριχάχαι ' αφήσουμε οτην ποίηση λυτά ία λουριά. Έτσι κι αλλιώς όποιος προσπάθησε να δέσει τα λουριά, κατάφερε «μια χούφτα στάχτη και μια ξεσκονίστρα, / μια σκούπα κι ένα ατρόχιστο μαχαίρι, / μια στοίβα κόκκαλα σ' ένα σαρκίο, / ένα τσαμπί ξερό, μια μαύρη τρύπα, / και στον βυθό της τρύπας δυο μάτια / κόρης πνιγμέ νης πάνε χίλια χρόνια (...) /. (Οκτάβιο Πας, Ηλιόπετρα, μετάφραση - επίμετρο Κώστας Κουτσουρέλης, εκδόσεις Μαΐστρος). Πάνε χίλια χρόνια κι ακόμα περισσότερα ή λιγό τερο- αναλόγως το πώς μετράει κανείς τα κέρδη και τις απώλειες από τους έρωτες που γίνανε γνώση. Ας αφήσουμε λοιπόν στην ποίηση λυτά τα λουριά ώστε να νιώ θουμε τον κόσμο. Όλη αυτή τη φυγόκεντρο δύναμη που αναπτύσσει τα χιλιόμετρά της και υποστρέφει την δική της πραγματικότητα για να μην τσακιστεί στις στροφές της έξω πραγματικότητας. Για να μην ενοποιηθεί δηλαδή ο χρόνος με κινδύνους που δεν είναι της στιγμής. Για να μην φθαρεί η αξία και η αυταξία του κινδύνου. Άλλοι εί ναι οι κίνδυνοι όπου εν κινδύνω ομιλεί η ποίηση της μέσα και της κάτω πραγματικό τητας. Η στιγμή του υπερυψούται δηλαδή. Με κάτι παλιές μοτοσυκλέτες που μαρσά ρουν μέσα σε ενυδρεία περιπλανώμενων θαυμάτων σε επαρχιακές πόλεις με τίτλους τέλους Καρχηδόνας, Κωνσταντινούπολης, Ερέτρειας, Νικοπόλεως, Καρυωτάκη, Indian cheef μοτοσυκλέτας, απογεύματος Κυριακής σε γήπεδο τρίτης κατηγορίας πόλεως της επαρχίας δεκαετίας του '60 χειμώνας να είναι και κατά Οκτάβιο Πας «απέραντοι διά δρομοι της μνήμης, / πόρτες ορθάνοιχτες προς μια αίθουσα άδεια, / όπου όλα σήπονται τα καλοκαίρια», να μην ξεχάσουμε την Μαργαρίτα Καραπόνου, ιδίως αυτή να μην ξεχάσουμε, ως αντίδοτο σφαγής που είναι η ποίηση όταν δεν είναι σφαγή η ίδια. Ιδίως αυτή να μην ξεχάσουμε: «Φυτό που αναρριχάται όλο φαρμάκι». Αντίδοτο Γιώργου Καραβασίλη, Αλέξη Τραϊανού, Ηλία Λόγιου- πουλάκια μου, πού τα θυμήθηκες τώρα; Delete. Πάλι από την αρχή. Αλλά στ' αλήθεια να είναι αρχή, όχι ανασχηματισμός του ψεύδους. Από την αρχή λοιπόν. Το τοπίο δεν είναι ίδιο. Ακόμα κι αν επαναλαμβάνουμε τις ίδιες λέξεις δεν φτιάχνουμε την ίδια ποίηση. Ποτέ «μια γη απ' αλάτι, από πουλιά και βράχους / κάτω από του μεσημεριού τον νόμο», δεν είναι ίδια με τις λέξεις της. Αλλά τότε με τι είναι ίδια; Ίσως να είναι με αυτό που λέμε ποίηση. Μ' αυτό το αορίστως συγκεκριμένο, το απαραιτήτως αχρείαστο. Όπως η ομορφιά του Αχέροντα όπου πηγαίνουν οι τουρίστες και γελούν στις αναμνηστικές φωτογραφίες. Όλα είναι ποίηση. Μόνο που δεν είναι ίδια με τις λέξεις της. Ούτε και με τις λέξεις των ανθρώπων που είναι νεκροί. «Ένα μηδέν πάντα ίδιο και για πάντα» λέει στην Ηλιόπετρα ο Οκτάβιο Πας. «Κάθε λεπτό είν' ένα μηδέν για πάντα». ■

Σ το επ όμ ενο τεύ χος του ΔΙΑ Β Α ΖΩ , Μ ά ρ τιο ς 2009,

αφ ιέρω μα:

Κόμικ

Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ

M b Προστατεύουμε το βιβλίο όταν δεν επιτρέπουμε

Η Π Η Ιβ ·

σε φωτοτυπικά καταστήματα, σε Ιδρύματα Ανώτερης και Ανώτατης εκπαίδευσης, σε σχολεία, φροντιστήρια και βιβλιοθήκες να αναπαράγουν -χωρίς όδειατο περιεχόμενο των βιβλίων.

ΦΩΤΟΤΥΠΗΣΗ'ΨΗΦΙΟΠΟ^ΣΗ-Α^^Η^ΕΥΣΗ

ΟΡΓΑΝΙ ΣΜΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙ ΚΗΣ ΔΙ ΑΧΕΙ ΡΙ ΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ www.osdel.gr, info@osdel.gr, Τηλ.: 210 362 60 5 6

ΒΡΑΒΕΙΑ Α Κ Α Δ Η Μ Ι Α Σ Α Θ Η Ν Ω Ν ΙΔ Ρ Υ Μ Α Κ Ω Σ Τ Α & Ε Λ Ε Ν Η Σ Ο Υ Ρ Α Ν Η

ΜΕΝΗΣ ΚΟ ΥΜ ΑΝΤΑΡΕΑΣ Βραβείο πεζογραφίαβ για το σύνολο του έργου του