Τεύχος 531 by Diavazo.gr

ΟΔΗΓΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

διαβάζω Μ Η Ν ΙΑ ΙΑ Ε Π ΙΘ Ε Ω Ρ Η Σ Η Β ΙΒ Λ ΙΟ Υ

u nem plo yed

« ΙΟ Υ Λ ΙΟ Σ - Α Υ Γ Ο Υ Σ Τ Ο Σ

V. ***

ΖΑ ° ΝΤΑ

Γ β Λ θ ν

IlSSN

H D t - 13fl3Dl

i KC\

h’ I

η| < ^ i\ lK i/

3Π

T «

ι γ

' ^

' Ό

\l £> x ssr H PressiousArvanitidis, ως πιστοποιημένη κατά FSC εταιρεία εκτυπώσεων, γνωρίζει και μπορεί να σας ενημερώσει για τη διαφορά μεταξύ φιλικών και πιστοποιημένα φιλικών προς το περιβάλλον εντύπων. Τα πιστοποιημένα κατά FSC, τα μόνα πιστοποιημένα φιλικά προς το περιβάλλον έντυπα, διασφαλίζουν: - την έμπρακτη υποστήριξη της εταιρείας σας στην αειφόρο ανάπτυξη και -την αποδεδειγμένη πρωτοπορία της εταιρείας σας σε θέματα κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης. Οι άνθρωποι της PressiousArvanitidis βρίσκονται στη διάθεσή σας προκειμένου να σας δώσουν περισσότερες πιστοποιημένες πληροφορίες.

PressiousArvanitidis* Print your mind ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ A.B.E.E. ΓΡΑΦΙΚΕΣΤΕΧΝΕΣ - ΕΚΤΎΠΟΣΕΙΣ Γραφεία: Καλαβρύτων 3, Ν. Κηφισιά 145 64 Τ 210625 3206 F2106251828 Έδρα: 78ο χλμ. Εθν. οδού ΑθηνώνΛαμίας, Ύηατο Βοιωηας 322 00 Τ 226 2071078 F 226 2071035 Εinfo@pressious.com www.pressious.com

δ :το μπάνερ του μήνα

ς μπάνερ ορίζεται μία μεγάλη αφίσα που συγκροτείται ανοι

χτή από μεταλλικό μηχανισμό, έχει σ τόχ ο σ υνήθω ς διαφημι στικ ό και φέρει σ το σαρκίο τη ς λογότυπο και σλόγκαν επι χειρηματικό.

μετά το θάνατο σ ε συμπλοκή το υ α γωνιστή Μίνα - το υ οποίου, σημει-

ω τέο ν, τ ο χριστιανικό φ έρ ετρ ο ήταν το π ρώ το μετά από αιώ νες που με ταφέρθηκε από πομπή νεα ρ ώ ν μουσουλμάνω ν- οι φίλοι το υ και συνα γω νισ τές το υ έφτιαξαν κάτι που σ ε άλλες εποχές θα το καλούσα λάβαρο: κατασκεύασαν μια σημαία, με τρία βασικά χαρακτηριστικά, θρησκευτικά και εθνικά: κορμός της, η επίσημη σημαία το υ αιγυπτιακού κράτους, και ενσω μ α τω μ ένα το σημείο το υ σταυρού και το σύμβολο το υ Κορανίου, με αυτό προσπάθησαν και προσπαθούν να πουν πως το υ ς ενώ νει η αλ

ληλεγγύη και το δίκαιο το υ α γώνα τους. σ του ς α γώ νες τω ν λαών ενάντια σ τη βία τ ω ν ισχυρών υπάρχει πάντα ένα κοινό στοιχείο: νέοι άνθρωποι θυσιάζονται, κι ε νώ το σ ώμα το υ ς γίνεται βορά άγριων σκυλιών, η μορφή τους αγιοποιείται. φ ω τογρα φ ίες τους κο σμούν τα εφηβικά δωμάτια, τα π ρόσω πά το υ ς εικονίζονται με φ ω το σ τέφ α νο και η επαναστατική το υ ς δράση, όση αξιώθηκαν, συμπυκνώ νεται σ ε σύμβολα. ω ς σύμβολο ορίζεται μία λέξη ή ένα αντικείμενο που «σ υμ β ο λίζει» μια άλλη λέξη ή ένα άλλο αντικείμενο, σ τέκ ετα ι δηλαδή σ τη θ έση του, και τ ο σημαίνει, μία σημαία είναι κατεξοχήν τ ο σύμβολο ομάδας εθνικής, θρησκευτικής ή και αθλητικής ακόμα. και θα μου πεις, και τι χρειάζονται τα σύμβολα σ τη ν εποχή τω ν λ ογοτύ πων; ό ,ν χρειά ζετα ι κι η π οίηση σ ’ έναν μ ικ ρόψ υ χο καιρό, είναι η απάντηση, τ ο καίριο ερώτημα όμ ω ς είναι, αν μια σημαία μπορεί να συμβολίζει ακόμα μια εξέγερση. πάρε για απάντηση τ ο Μ πάνερ το υ Μίνα. χριστιάνα μυγδάλη ΠΗΓΗ: http://www.lrb.co.uk/2012/06/15/ahdaf-soueif/minas-banner

δ:περιεχόμενα

στήλες: 01 ■ Τ ο μπ ά νερ τ ο υ μή ν α Χρισ τιάνα Μ υγδάλη | 0 6 ■ Α π ό μήνα σ ε μήνα Μ άρθα Κυριακοπούλου | 22. Θ ε ρ μ ιδ ω ρ ια ν ά ο ξ ύ το ν α Α λ έξη ς Ζ ή ρ α ς I 2 4 ■ Ζ ε ν ε ρ ίκ Γιώργος-Ίκα2 6 ■ Ρ α δ ιο φ ω ν ικ έ ς σ υ ζη τή σ ε ις Ν ίκος Θ ρ ασ υβούλου | 118. C in e m a tic lite ra tu re Ά θ ω ς Δ ημουλάς | 119. Π ερ ιο δ εύ ω ν Σπύρος Κακουριώτης | 121. c o m ic ta le o f c itie s Γαβριήλ Τομπαλίδης | 122. c o m ic s Λ ή δ α Τ σ ενέ | 124. Δ ια β ο λ ιά δ α Κουρούμπαλης 1126 ■ Σ το μ υ α λό το υ σ υ γ γ ρ α φ έ α Κωστής Παττακός | 127. A c h a t roo m o f h e r ow n anadysi 1128. B o o k in a fra m e Α λ εξία Ο θω ναίου

ρο ς Μπαμπασάκης |

λογοτεχνικά βραβεία διαβάζω 201210 . συζήτηση: 4 6 .

U n e m p lo y e d : η ε ξ ω τ ε ρ ικ ή κ ρ ίσ η έ χ ε ι π υ ρ ο δ ο τ ή σ ε ι και ε σ ω τε ρ ικ ή

κρ ίσ η, μ ε τ η ν έ ν ν ο ια το υ α ν α π ρ ο σ δ ιο ρ ισ μ ο ύ . Ζ η τ ά μ ε πια β ο ή θ ε ια ... Χρισ τιάνα Μυγδάλη

σ υνέντευξη: 3 0 .

Φ Ω Τ Ε ΙΝ Η Τ Σ Α Λ ΙΚ Ο Γ Λ Ο Υ Το α κ α το χ ύ ρ ω τ ο α φ ή ν ε ι τ ο υ ς ή ρ ω έ ς

μ ο υ ε κ τ ε θ ε ιμ έ ν ο υ ς σ τ η ν π είνα. Α ν δ ε ν σ υ ν τ ρ ιβ ο ύ ν κ ε ρ δ ίζ ο υ ν τ ο σ τ ο ίχ η μ α μ ια ς α φ υ π ν ι σ μ έ ν η ς ζω ής. Σ υ ν έν τε υ ξ η στην Ανίσα Ν το ύ ρα & την Χ ρ ισ τιάνα Μ υγδάλη |

38.

Γ ΙΑ Ν Ν Η Σ

ΣΚ Α Ρ Π Ε Λ Ο Σ Φ ω τ ο γ ρ α φ ίζω σ τα τ υ φ λ ά ε λ π ίζο ν τα ς ν α α ν α κ α λ ύ ψ ω τ ο σ η μ ε ίο δ ια φ υ γ ή ς . Σ υ ν έ ν τ ευ ξ η στην Ελεάνα Π ανδιά

I ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

I ΕΤΉΣΙΟ ΚΟΣΤΟΣ

Εσωτερικού Φυσικά Πρόσωπα

50.00 €

Φοιτητές, Σπουδαστές Οργανισμοί, Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα

40.00 € 90.00 €

Φιλική Συνδρομή

200,00 €

Κύπρου Φυσικά Πρόσωπα Οργανισμοί, Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα

125,00 €

95,00 €

Ευρώπης Φυσικά Πρόσωπα Οργανισμοί, Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Π ρόσωπα Υπόλοιπες χώρες Φυσικά Π ρόσωπα Οργανισμοί, Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Π ρόσωπα Τιμή τεύχους Παλιά τεύχη, εφ ό σο ν δ εν έχουν εξαντληθεί, πλέον ταχυδρομικών τελώ ν Σ τις τιμ ές τω ν συ νδ ρομ ώ ν συμπεριλαμβάνονται ταχυδρομικά τέλη. Η συνδρομ ή διακόπτεται αυτόματα, τρ ε ις μ ήνες μ ετά τη λήξη της.

| ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ | ΙΔΙΟΤΗΤΑ

[I | Θέλω να γίνω συνδρομητής / τρία για:

| ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΠΛΗΡΩΣΕΤΕ Α. Με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό: ALPHA BANK Επωνυμία: ΔΙΑ ΒΑΖΩ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. Αριθμός λογαριασμού: 121002320007785 ΙΒΑΝ: GR17 0140 1210 1210 0232 0007 785 SWIFT: CRBAGRAAXXX Β. Με αποστολή ταχυδρομικής επιταγής σ τη διεύθυνση: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΒΑΖΩ , Μ αυροκορδάτου 9,106 78, Αθήνα. Γ. Με επίσκεψη σ τα γραφεία μας.

Ε Π ΙΚ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ | Μαυροκορδάτου 9,106 78, Αθήνα I Τ. 210 33 88 008,210 3801284 | F. 210 3801284 | Ε. info@diavazo.gr | URL: www.diavazo.gr

120,00 € 170,00 €

140 5 Η Π Α 190 $ ΗΠΑ 6,00 € 10,00 €

δ Ρ Ο Μ Η

δ : περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383 ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141

βιβλιοκριτική: 64 .

ΤΕΥΧΟΣ 531 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2012

βιβλιοπαρουσίαση: 98.

Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης ΔΙΑΒΑΖΩ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. Χριστιάνα Μυγδάλη

κριτικογραφία: 112. Θ ο δω ρής θέμα: 4 8 .

Π έρσης

λ ο γ ο τ ε χ ν ικ ή α φ η γ η ς η κ α ι ε κ λ α ϊκ ε υ ς η

Τ Η Σ ΕΠ ΙΣΤΗ Μ ΗΣ. Απ ό το ν Γαλλικό Δ ια φ ω τισ μ ό ώ ς τη μυ θ ο Τακτικοί συνεργάτες Αλέξης Ζήρας Σπύρος Κακουριώτης Λευτέρης Καλοσπύρος Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Γιώργος Ν. Περαντωνάκης Λήδα Τσενέ Αντιγόνη Βαλάκου Άθως Δημουλάς Δημήτρης Κουρούμπαλης Αλέξια Οθωναίου Κωστής Παττακός

πλαστική. προέκταση σχολικώ ν ασκήσεω ν. Τάσ ος Πατρώ νης |

54 .

Το φ ά ν τα σ μ α το υ Τομ Τ ζό ο υ ν τ πάνω από τη ν Ευρώπη.

Θ ω μάς Τσαλαπάτης |

57. Για μια αν τι-η γ εμ ο ν ικ ή

προσ έγγιση

τ η ς μ ετά φ ρ ασ ης: το ρ εμπ έτικο τραγούδι. Ν ίκος Κ αλόγηρος

ευπώλητ

115.

Σύμβουλος Έκδοσης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Κριτικογραφία Θοδωρής Πέρσης Υπεύθυνη Επικοινωνίας και Διαφήμισης Ελεάννα Γεωργίου eleanna.georgiou@diavazo.gr Design director Χρήστος Σ. Τζοβάρας design9@hol.gr

δ 4

° ^

Σοφία Μιχάλα msdesign@otenet.gr

ρίτη | Γιώ ργος-Ίκαρος Μ παμπασάκης | Χρ ισ τιάνα Μ υγδάλη

Μακέτα εξωφύλλου Δημήτρης Ξυδερός

σ το ς Π απ αγεω ρ γίου | Τ ά σ ο ς Π ατρώ νη ς | Κω στής Π α ττα

Εκτύπωση PressiousArvanitidis Α.Β.Ε.Ε.

| Α νίσ α Ν το ύ ρ α | Α λ έ ξ ια Ο θω ν α ίο υ | Ε λ εά να Π ανδ ιά | Χ ρ ί

ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία) ΔΙΑΒΑΖΩ Μαυροκορδάτου 9, ΑΘΗΝΑ, 106 78 Τηλ.: 210 33 88 008. 210 38 01 284 Fax: 210 38 01 284 e-mail: info@diavazo.gr www.diavazo.gr

εκδόσεις της Ε Σ Τ Ι Α Σ ΑΠΟ

ΤΟ

1885

Σε όλα τα βιβλιοπωλεία · www.hestia.gr J f j Ε κ δ ό σ ε ις Ε σ τία

δ:από μήνα σε μήνα ΤΗΣ ΜΑΡΘΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Περιοδικό Δ ια β ά ζω το π εριο δ ικό που δ ια β ά ζετα ι τώ ρα και ηλεκτρονικά

w w w .diavazo.gr Την Πέμπτη 28 Ιουνίου το Περιοδικό Διαβάζω εγκαινίασε σ ε μια ξεχ ω ριστή εκδήλωση με τίτλο «Μ π λογκόσφ αιρα και Λ ο γο τεχ ν ία » σ το ν Οίκο Α νοχ ής Σκέψ ης “Free Thinking Zone”, την ηλε κτρονική του έκδοση www.diavazo.gr. Με πολλή χαρά και αισιοδοξία για το ν έο εγχείρημα, πα ρουσία φίλων, σ υ νερ γα τώ ν και πλήθους βιβλιόφιλων, η ομάδα το υ Δια β ά ζω και ο interaction designer Α ν τώ νη ς Λύρας παρουσίασαν τη ν πορεία σχεδιασμοϋ τη ς ιστοσελίδας, από τα προσχέ δια μέχρι τη ν ανάρτησή της. Τ ο diavazo.gr ηροέκυψε από τη ν ανάγκη επικοινωνίας το υ εντύπου με τη ν ευρύτερη αναγνω στική κοινότητα, πέρα από τα όρια τη ς ‘ύλης’, αλλά με πολλή αγάπη γι’ αυτήν. Το περιεχόμενό του θα ανανεώνεται καθημερινά, περιλαμβάνοντας πλούσια αρθρογραφία τ ω ν τακτικών συνερ γα τώ ν του, συνεντεύξεις, αφιερώματα, νέες δημιουργικές συνεργασίες τό σ ο με καταξιωμένους όσ ο και νέους συγγραφείς, κριτικούς λογοτεχνίας, δημοσιογράφους και καλλιτέχνες, επιλογές από την ύλη του εντύπου σ τη ν ακέραιη μορφή τους, νέα από το χώρο του βιβλίου, εκδήλωση και βιβλίο της ημέρας, βιβλιοκριτικές, βιβλιοπαρουσιάσεις, καθώς και νέες στήλες, που δεν περιλαμβάνον ται σ τη ν έντυπη έκδοση. Ο πιο έγκυρος ενημερωτικός, εκπαιδευτικός και βιβλιογραφικός σύμβουλος για το υ ς φίλους τω ν ελληνικών γραμμάτων δε βρίσκεται πλέον μόνο σ τα περίπτερα, τα βιβλιοπωλεία και τις βιβλιο θήκες όλης τη ς χώρας, τα πανεπιστήμια του εξω τερ ικ ού και τα χέρια τω ν εκα το ντά δω ν σ υνδρο μητών του, αλλά και σ τις ο θ ό νες ό λω ν κυριολεκτικά τω ν φ ίλω ν το υ βιβλίου. Εσείς την επισκεφθήκατε;

ο κ α λ ο κ α ίρ ι έ φ τ α σ ε ! Η τ ε λ ε τ ή τ ω ν Β ρ α β ε ίω ν Δ ια β ά ζ ω 20 12 σ τ έ φ θ η κ ε μ ε α π ό λ υ τ η ε π ιτ υ χ ία κ α ι έ τ σ ι ν ο η τ ά έ κ λ ε ι σ ε κ α ι ο κ ύ κ λ ο ς τ η ς φ ε τιν ή ς σ ε ς ό ν . Ό σ ο ι α κ ό μ α δ ε ν έ χ ε τ ε

κ α τ α σ τ α λ ά ξ ε ι σ τ α β ιβ λ ία π ο υ θ α ξ ε φ υ λ λ ί σ ε τ ε τ ο κ α λ ο κ α ί ρ ι, τ ο

Δ ια β ά ζω είνα ι ε δ ώ μ ε τ ο ν σ υ ν η θ ι σ μ έ ν ο - γ ι α τ ο υ ς γ ν ώ σ τ ε ς τ ο υ λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ο ύ γ ίγ ν ε σ θ α ι κ α ι ό χ ι μ ό ν ο ! - κ α λ ο κ α ι ρ ι ν ό ο δ η γ ό , ν α π ρ ο τ ε ί ν ε ι β ιβ λ ία γ ια ό λ α τ α γ ο ύ σ τ α κ α ι τ ις ο ρ έ ξ ε ι ς . Ε μ ε ίς σ α ς α φ ή ν ο υ μ ε μ ε τ α τ ε λ ε υ τ α ί α λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ά ν έ α γ ια τ ο κ α λ ο κ α ί ρ ι κ α ι α ν α ν ε ώ ν ο υ μ ε τ ο ρ α ν τ ε β ο ύ μ α ς γ ια τ ο ν Σ ε π τ έ μ β ρ η ! Κ α λ έ ς α ν α γ ν ώ σ ε ι ς κ α ι κ α λ έ ς β ο υ τ ιέ ς !

6 Ιουνίου Το 3ο Δ ιεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ σ τη ν Τήνο είναι γε γονός. Σ το τριήμερο φ εσ τι βάλ, που θα διεξαχθεί 26-28 Ιουλίου, θα ανταμώσουν 13 συγγραφείς από κάθε γωνιά τη ς γης, από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη ν Ευρώπη, μέ χρι τη ν Παλαιστίνη και τη ν Αί γυπτο! Τ ο Φεστιβάλ το διοργανώ νουν η Κοινωνία τω ν (δε)κάτων και το Ίδρυμα Τηνιακοϋ Πολιτισμού, έχοντας την στήριξη του Δήμου Τή νου. Οι συμμετέχοντες θα απαγγέλλουν αποσπάσματα

από τη δουλειά τους, ενώ οι βραδιές θα συνοδεύνται από τςας μουσική έ ω ς παραδοσια κούς χορούς. Ενδεικτικά ανα φέρουμε ονόματα ορισμένων εκ τ ω ν συγγραφέων που θα παραβρεθούν σ το νησί: Ιω άννα Καρυστιάνη (Ελλάδα), Πολ Βανγελίστι (ΗΠΑ), Νικολά Βερντάν (Ελβετία), Ριφάτ Σαλάμ (Αίγυπτος), Ρομέο Τσολάκου (Αλβανία) και πολλοί άλ λοι.

9 Ιουνίου Η θλίψη σ το ν λογοτεχνικό χώ ρο δεν έχει τελειωμό. Η

Ζ ω ρ ζ Σαρρή, η πολυαγαπημένη συγγραφέας παιδικών και εφηβικών βιβλίων, απεβίωσε σ ε ηλικία 87 ετώ ν. Γεν νήθηκε στη ν Αθήνα τ ο 1925, με μικρασιάτικη και γαλλική καταγωγή. Σπούδασε υποκρι τική δίπλα σ το ν Δημήτρη Ρον τήρη, το ξέσπασμα όμως του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Εθνική Α ντίσταση και ο Εμφύ λιος επηρέασαν τη ν καλλιτε χνική τη ς υπόσταση και πο ρεία, ενώ υπήρξε και ενεργό μέλος τη ς ΕΠΟΝ. Το 1947 αυτοεξορίστη κ ε σ το Παρίσι και επέστρεψ ε το 1962, με τη φι λοδοξία να συνεχίσει τη θεα-

Αποδελτίωση Internet Σερφάρουμε στα νέα σας σε περισσότερα από 20.000 web sites σε Ελλάδα και Κύπρο

Υπηρεσίες Αποδελτίωσης Εντύπων, Social Media, Internet, Τηλεόρασης, Ραδιοφώνοσ και Διεθνών Μέσων

www.clipnews.gr

Δωρεάν Δοκιμή

g -wmk

Μ' Αποδελτίωση Εντύπων

1 3 | & 'V j§ Αποδελτίωση Social Media

Αποδελτίωση Internet

■

1y sP ΑποδελτίωσηTVS RADIO

m * * Διεθνών Μέσων

ΑΘΗΝΑ: Φρύνης 7, Παγκράτι,Τ.Κ. 116 34-Τηλ. Κέντρο: 210 70.111.43, Fax: 210 70.111.47 - sales@clipnews.gr ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Μοναστηριού 90,Τ.Κ. 546 2 7 -Τηλ. Κέντρο: 2310 50.15.75, Fax: 2310 50.15.73 · info@clipnews.gr

• v

δ:από μήνα σε μήνα

τρική και κινηματογραφική καριέρα της, η οποία ανακό πηκε από τη ν δικτατορία. Από εκείνη τη ν περίοδο αφιερώ θηκε σ τη συγγραφή και τη με τάφραση, γράφ οντας ιστορίες και παραμύθια για εφήβους και παιδιά και μυθιστορήματα και θεατρικά για μικρούς και μεγάλους. Τα βιβλία τη ς αγα πήθηκαν από τ ο νεαρό ανα γνω στικό κοινό όσο καμιάς άλλης σ υγγραφέως και η ίδια βραβεύτηκε πολλαπλές φ ορές για το έργο της. Μερικά από τα βιβλία της είναι τα Κόκκινη κλω στή δεμένη, Νινέτ, Ο θη σα υ ρός τη ς Βαγίας, Τα στενά παπούτσια, Ταχέγια και πολλά άλλα.

13Ιουνίου Ο βρετανός συγγραφέας Jon McGregor υπερίσχυσε της βρα βευμένης με Pulitzer αμερικανίδας συγγραφέως Jennifer Egan και κέρδισε το πλουσιό τερο λογοτεχνικό βραβείο σ τον κόσμο για το μυθιστό ρημά του Even the Dogs. T o τρίτο μυθιστόρημα του McGre gor, η διασπασμένη ιστορία ενός αλκοολικού που πεθαίνει μεταξύ τω ν Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, και τω ν ναρκομανών και εγκαταλειμμέ νω ν που το ν γνώριζαν, κέρδισε το International IMPAC Dublin Literary Award και το ποσό τω ν 100.000 ευρώ που το συ νοδεύει! Οι υποψηφιότητες για το βραβείο ελήφθησαν από βι βλιοθήκες από ολόκληρο το ν κόσμο, ενώ το Even the Dogs προτάθηκε από μια βιβλιοθήκη στη Μόσχα. Η Διεθνής Κριτική

Επιτροπή αποκάλεσε το Even the Dogs «ένα ατρόμητο πεί ραμα» και «αριστούργημα αφηγηματικής τεχνικής». «Γ ε μίζει το ν αναγνώστη με μια ζωηρή αίσθηση τού πώς το μυ θιστόρημα μπορεί να φιλοξε νήσει τις νέες τεχνικές και ιδιώματα. Με το ν τρόπο αυτό γίνεται συναρπαστική με έναν τρόπο που είναι μυστηριώδης, τρομακτικός, με έναν τρόπο που μας φέρνει πιο κοντά τις συνθήκες τω ν χαρακτήρων και, τέλος, μας βομβαρδίζει με μια καθαρή αλήθεια. Χωρίς πομπώδεις υπερβολές, ο συγ γραφέας μας παίρνει μαζί του για να σταθούμε και να το ν ακούσουμε. Ό ταν κλείνουμε το βιβλίο θαυμάζουμε ότι ο Mc Gregor, σ ε λιγότερες από δια κόσιες σελίδες, έχει καταφέρει να σκιαγραφήσει μια ολοκλη ρωμένη και σύνθετη εικόνα ενός κόσμου που είναι τό σο κοντά μας, αλλά νομίζουμε ότι είναι σ ε μεγάλη απόσταση από εμάς». Ο ίδιος ο συγγραφέας δήλωσε «ήτα ν μια πραγματική τιμή να επιλεγώ από μια τέτοια τεράστια λίστα φανταστικών έργω ν από όλο το ν κόσμο». Το βραβείο IMPAC έχουν κερ δίσει σ το παρελθόν, μεταξύ άλλων, οι Rawi Hage και Colm Toibin.

14 Ιουνίου Ο συγγραφέας Patrick Ness κέρδισε για δεύτερη συνεχό μενη χρονιά τη ν υψηλότερη βρετανική λογοτεχνική διά κριση για το παιδικό βιβλίο, τ ο βραβείο Carnegie. Μάλιστα,

έκανε ιδιαίτερη αίσθηση όταν σ το ν ευχαριστήριο λόγο του κατηγόρησε τη ν βρετανική κυβέρνηση πόας έχει αρνητική συμπεριφορά απέναντι στους εφήβους. Ο Ness, που η νικη τήρια νουβέλα του A Monster Calls είναι η ιστορία του Conor, ενός Β χ ρο νο υ που το ν επισκέπτονται τα τέρατα από τους εφιάλτες του, όταν η μητέρα του πεθαίνει από καρ κίνο, χαρακτήρισε τ ο ν βρετανό υπουργό Παιδείας «έναν άνθρωπο χωρίς εμπειρία διδα σκαλίας», που βλέπει τους εφήβους ω ς «πειραματόζωα που θέλει να πειραματιστεί πάνω του ς». Το βραβείο Carnegie, το οποίο επιλέγεται από βιβλιοθηκονόμους, απονέμεται από το 1937. Νικητές του είναι ορισμένοι από τους μεγαλύτερους λογοτέχνες παι δικών βιβλίων, από τ ο ν Arthur Ransome έ ω ς τη ν Elizabeth Goudge και τη ν Penelope Lively. Ο Ness πήρε το μετάλ λιο το περασμένο έτος για το ν τελευταίο τόμο τη ς εφηβικής φανταστικής τριλογίας του «Monsters o f M en» και έγινε φ έτο ς ο δεύτερος συγγρα φέας που κέρδισε το Carnegie δύο συναπτά έτη, μετά το ν Pe ter Dickinson που κέρδισε το 1979 και τ ο 1980. T o A M on ster Calls έγραψε επίσης ιστο ρία παίρνοντας και ένα βρα βείο μεγάλου κύρους από εικονογράφους, το Kate Green aw ay Medal, για τις εικονο γραφήσεις του Jim Kay, καθι σ τώ ντα ς το τ ο πρώτο βιβλίο που κέρδισε ποτέ και τα δύο βραβεία ταυτόχρονα. 1

GrantThornton An instinct for growth

D riv in

Ď&#x2020;

δ:βραβεία διαβάζω 2012

Τα βραβεία του Διαβάζω: Η εκδήλωση

Άποψη από τον κήπο του Μεγάρου Μουσικής την ώρα της εκδήλωσης.

ε μια ξ ε χ ω ρ ισ τ ή ε κ δ ή λ ω σ η με τίτλο «Λ ο γ ο τ ε χ ν ικ ή και ποιητική σ υ ν ά ν τ η σ η σ τ ο ν κ ή π ο τ ο υ Μ ε γ ά ρ ο υ - Δ ια β ά ζω π ο ίη σ η », τ ο περιο δ ικ ό

Διαβάζω απ ένειμε σ τις 6 Ιουνίου 2012, σ τ ο ν

κ α τ ά μ ε σ τ ο κ ή π ο τ ο υ Μ ε γ ά ρ ο υ Μ ο υ σ ικ ή ς Α θ η ν ώ ν , τ α 16α Λ ο γ ο τ ε χ ν ικ ά τ ο υ Β ρ α β ε ία . Τ η ν ε κ δ ή λ ω σ η τ ίμ η σ α ν με τη ν π α ρ ο υ σ ία τ ο υ ς 2 .0 0 0 φίλοι

τ ο υ βιβλίου, α ν ά μ ε σ α τ ο υ ς , η υ π η ρ εσ ια κ ή υ π ο υ ρ γ ό ς Π ο λ ιτισ μ ο ύ κ. Τ α τιά ν α Κ α ρ α π α ν α γ ιώ τη , συγ γρ αφ είς, ε κ π ρ ό σ ω π ο ι τ ο υ ε κ δ ο τικ ο ύ χ ώ ρ ο υ , δ η μ ο σ ιο γ ρ ά φ ο ι, κριτικοί λ ο γ ο τε χ ν ία ς και καλλιτέχνες.

Ο τ. διευθυντής του περιοδικού Δια β ά ζω Γιάννης Ν. Μ πασκόζος σ την εναρκτήρια ομιλία του ανέφ ερε χα ρακτηριστικά: «Π ο λλο ί λένε ότι ζούμε μια κόλαση. Δεν συμφωνώ. Θα επικαλεστώ το ν Ίτα λο Καλβίνο και το ν ήρωά το υ Μ άρκο Πόλο από τις Α ό ρ α τε ς πόλεις, ο οποίος, κάπου προς το τέλος, σημειώνει: “είτε θα γί νουμε μέρος αυτής τη ς κόλασης είτε μπορούμε να προσπαθήσουμε και να

Βραβείο Λογοτεχνικού Βιβλίου για μεγάλα παιδιά: Κατσαμά Ελένη, Κ οσμ οδρόμ ιο, Πατάκης. Τ ο βραβείο, τ ο οποίο απένειμε η καθηγήτρια του Τμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγή ς και του Εκ παιδευτικού Σχεδιασμού το υ Πανεπι στημίου Αιγαίου Διαμάντη Αναγνωστοπούλου, συνοδεύτη κε από το έργο τη ς Καλλιρρόης Μαρούδα.

μάθουμε να αναγνωρίζουμε ποιος και τι, μέσα στη ν κόλαση, δεν είναι κό λαση, και να το υ δώσουμε διάρκεια, να το υ δώσουμε χώ ρο” . ΓΓ αυτό, λοι πόν, είμαστε εδώ, για να δώσουμε χώρο σ ε ό,τι δεν συνιστά “κόλαση” . Και για μας αυτό είναι το καλό βιβλίο. Η εποχή το ύ “ξεχνιέμαι με ένα βι βλίο” έχει περάσει, αυτό μαρτυρά η αύξηση του ενδιαφέροντος του κοι νού για πολιτικά, οικονομικά και κοι νωνικά δοκίμια. Ό π ως και η σ τρο φ ή τω ν λογοτεχνώ ν σ ε θέματα που προ

Βραβείο Ποίησης: Γιώργος Μπλάνας, Στα σιω τικ ά 1-50, Γαβριηλίδης. Τ ο βραβείο, τ ο οποίο απένειμε ο κα θηγητής του Πανεπιστημίου Α θη νώ ν Γιάννης Παπακώστας, συνοδεύτηκε από το έργο τη ς Μαρίας Γιαννακάκη. Βραβείο Λογοτεχνικού Δοκιμίου Μελέτης: Δημήτρης Τζιόβας, Ο μ ύθ ος τη ς γε νιάς το υ ’30: Ν εοτερικ ό τητα , ελληνι-

σπαθούν να βρουν εξηγήσεις για το πώς φτάσαμε εδ ώ που είμαστε σή μερα. Ο συγγραφέας δεν χρειάζεται να υπογράφει κ άτω από τις λίστες τω ν κομμάτων. Είναι εδώ με τα βι βλία του και αυτόν τιμούμε σήμερα». Τα βραβεία απονεμήθηκαν με την ακόλουθη σειρά: Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδι κού Βιβλίου: Αγγελίδου Μαρία (κείμενο), Στεφανίδη Φωτεινή (εικονογράφηση), Ι σ τ ο ρ ίε ς που τις είπε η Πέτρα, Α ερ ό στατο. Το βραβείο, το οποίο απένειμε η συγ γραφέας Σοφία Ζαραμπούκα, συνο δεύτηκε από το έργο τη ς Ελένης Παυλοπούλου για τη ν συγγραφέα και το έργο τη ς Κατερίνας Χαδουλού για τη ν εικονογράφο αντίστοιχα

(Από αριστερά προς τα δεξιά) Φωτεινή Στεφανίδη, Ελένη Κατσαμά, Μαρία Αγγελίδου, Γιώργος Μπλάνας. Αλέξης Πανσέληνος, Κώστας Παπαγεωργίου, Γιάννης Δούκας, Γιάννης Μπασκόζος, Γιώργος Μητάς

Γιώργος Μπλάνας

Αλέξης Πανσέληνος

κ ό τη τα

και

π ολιτισμ ικ ή

ιδ ε ο λ ο

γία, Πόλις.

από το έργο τη ς Ντανιέλας Σταματιάδη.

Τ ο βραβείο, το οποίο απένειμε ο ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας

Βραβείο Διηγήματος - Νουβέλας:

σ το London School o f Economics Νί κος Μουςέλης, συνοδεύτηκε από το

Κ ώ σ τας Παπαγεωργίου, Το νερό, Κέ δρος.

έργο τη ς Μαριλένας Ζαμπούρα.

Το βραβείο, το οποίο απένειμε ο συγ γραφέας Στρατή ς Χαβιαράς, συνο

Βραβείο Πρωτοεμφανιςόμενου Συγ

δεύτηκε από το έργο το υ Περικλή Γουλάκου.

γραφέα (στη μνήμη του Ηρακλή Παπαλέξη): Γιώργος Μητάς, Ισ το ρ ίες το υ Χαλ, διηγήματα, Κίχλη Τ ο βραβείο, τ ο οποίο απένειμε ο κα θηγητής του Πανεπιστημίου Αθη νώ ν Ν όσος Βαγενάς, συνοδεύτηκε από το έργο του Μιχάλη Αμάραντου. Βραβείο Πρωτοεμφανιςόμενου Ποι ητή: Γιάννης Δούκας, Σ τ α μ έσα σύνορα, Πόλις. Τ ο βραβείο, το οποίο απένειμε η ποιήτρια Κική Δημουλά, συνοδεύτηκε

Βραβείο Μυθιστορήματος: Α λέξης Πανσέληνος, Σ κ ο τεινές επι γραφές, Μεταίχμιο. Τ ο βραβείο, το οποίο απένειμε η συγ γραφέας Ρέα Γαλανάκη, συνοδεύ τηκε από το έργο το υ Θανάση Μακρή. Βραβείο Προσφοράς στο Βιβλίο (στη μνήμη του ιδρυτή του περιοδικού, Περικλή Αθανασόπουλου) Το

βραβείο

απονεμήθηκε

σ το ν

Γιώργο Χατςόπουλο από τη ν εκδό-

Η Κική Δημουλά απονέμει το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Ποιητή στον Γιάννη Δούκα.

τρία το υ περιοδικού, Χριστιάνα Μυγδάλπ, η οποία τό νισε μεταξύ άλλων πως: «Ό τα ν σε μία χώρα επιβάλλεται σκοταδισμός και σύγχυση, λίγοι είναι

κου θέμελη, και θα απονεμηθεί στη συγγραφέα Αλεξάνδρα Δεληγιώργη για το βιβλίο τη ς Τ ρυ φ ερ ός σ ύ ν τρ ο φος, Αγρα, μια μυθιστορηματική βιο

οι άνθρωποι που τολμούν να ο ρ θ ώ

γραφία του Γεώργιου Σκληρού, στη ν

σουν το πνευματικό τους ανάστημα,

Α νδρο, σ τις 20 Αυγούστου. Ο κριτι

να συγκεντρωθούν σ το πνευματικό τους έργο και να δημιουργήσουν πυ

κός λογοτεχνίας Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, εκ μέρους τη ς κριτικής επι

ρήνες αντίστασης και συνθήκες ελεύ

τροπής, τό νισε ότι « η συγγραφέας

θερου διαλόγου. Τ ο παράδειγμα τω ν εκδ ό σεω ν Κάλβος μπορεί να ανα-

αναπλάθει λογοτεχνικά έναν έ ω ς και σήμερα λησμονημένο στοχαστή, ένα

νοηματοδοτήσει τις εκδοτικές προ

π ρόσω πο του οποίου τα κείμενα δεν

σπάθειες που γίνονται σήμερα στη

έχουν ακόμη γίνει αντικείμενο συ

χώρα μας, υπό το κράτος το υ φόβου και τη ς ανασφάλειας. Μπορεί ακόμα και να σηματοδοτήσει τη ν έναρξη μιας περιόδου πνευματικής συσπεί ρωσης, και τη συγκρότηση μιας νέας δυναμικής α ναγνωστικής κοινότη

στηματικής επιστημονικής έρευνας και αξιολόγησης. Τέκνο τη ς ελληνι κής διασποράς, ο Σκληρός υπήρξε ένας από τους πρώτους εισηγητές στα καθ’ ημάς τω ν εννοιώ ν του μαρ ξισμού και του σοσιαλισμού, που πα

τα ς».

ρουσιάστηκαν σ το έργο το υ Το κοι

Τέλος, ανακοινώθηκε ένα νέο βρα

νωνικόν μ ας ζή τημα (1907), απαλ λαγμένες από το ν οιονδήποτε πολι

βείο, το οποίο θεσμοθετήθηκε από το Δήμο Ανδρου, στη μνήμη του Νί

τικό και ιδεολογικό συναισθηματι σμό. Ο Τ ρυ φ ερ ός σ ύ ν τρ ο φ ο ς είναι

μια καλοχτισμένη μυθιστορηματική βιο γραφία ιστορικού προσανατολισμού, η οποία κ ατορθώνει να απεικονίσει τη ν περιπέτεια τω ν ιδεών που έςπσε ο Σκλη ρός χωρίς να φ ο ρ τώ σ ει τη μυθοπλα στική δράση με βαριά πολιτική θεωρία ή με εξαντλητικές φιλολογικές παρα Γιώργος Μητάς

πομπές». Την τελετή απονομής τω ν βραβείων ακολούθησε αφιέρωμα σ το ν Κ ω νσ ταν τίνο Καβάφη: Οι ποιητές Γιάννης Δάλλας, Κική Δημουλά, Τίτος Πατρίκιος, Κυ ριάκος Χαραλαμπϊδης, καθώς και ο Δημήτρης Μαρωνίτης, διάβασαν σ ε ελλη νική μετάφραση καβαφογενή ποιήματα ξένω ν ποιητών, που έχουν γραφεί είτε με το ύ φ ος το υ Καβάφη είτε μιλούν για το ν Καβάφη ω ς ποιητή και άνθρωπο. Την εκδήλωση συντόνισε ο καθηγητής πανεπιστημίου και ποιητής Νόσος Βαγενάς. Το περιοδικό Διαβάζω ευχαριστεί θερμά

Ο Κώστας Παπαγεωργίου με τον Στρατή Χαβιάρα.

το ν πρόεδρο το υ Μεγάρου Μουσικής και Megaron Plus κ. Ιωάννη Μάνο για τη ν παραχώρηση του κήπου του Μ εγά ρου και τη ν υποστήριξη όλω ν τω ν συ νεργα τώ ν του στη ν υλοποίηση τη ς εκ δήλωσης, το ν κ. Βλάση Φρυσίρα, πρό εδρο του Μουσείου Φρυσίρα, για τη ν ευ γενική π ροσφ ορά τω ν εικαστικών έρ γων, τους εικαστικούς προσωπικά, τους χορπγούς, τους φίλους και τους χορη γούς επικοινωνίας, τους εκδότες, τις κριτικές επιτροπές και τους συνεργάτες του περιοδικού για τπν αμέριστη βοήθειά τους στη ν πραγματοποίηση τη ς τε λετής απονομής τω ν 16ων Λογοτεχνι κών Βραβείων Διαβάζω.

Η Σοφία Ζαραμπούκα απονέμει το Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου στη Μαρία Αγγελίδου και τη Φωτεινή Στεφανίδη.

ένα

SS & Μ $ & Β Κ Τ Β £ ,ες

an d

flfflU ffilK

face face

8 Si

° 8 8

° § 3 8 8

8 3 8 8

9 -

3 8

3 3

1 !

1 1 3

! °

I 1

ί 8

8 8

|·

I 3

I |

1 |

1 1

| Καστανιώτης

Καστανιώτης

Toτρένοτωννεφών

ΜΕΛΟΣΕ ΚΑΤΑ/ΞΗ I ΒΑΘΜΟΙ

ΜΕΛΟΣΖ ΣΥΝΟΛΟ | ΒΑΘΜΟΙ ΚΑΤΑ/ΞΗ I ΒΑΘΜΟΙ ΒΑΘΜΩΝ

3Σ ΣΤ

| Μιχάλης Φακίνος

| Ευγενία Φακίνου

ΟΣΓ | ΒΑΘΜΟΙ

| 8

Μεταίχμιο

Γιώργος Συμπάρδης

§ 2

Κέδρος

ΟΣΒ | ΒΑΘΜΟΙ °

Γιώργος ζενάριος

δ | S

I Αλέξπς Πανσέληνος

ΜΕΛΟΣΑ ΚΑΤΑ/ΞΗ 1ΒΑΘΜΟΙ 1

”

| Μιχάλης Μοδινός

ΕΚΔΟΣΕΙΣ 1 1 Is

Εξάντας

| S

1Γιάννης Μακριδάκης

ΒΙΒΛΙΟ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ <

I Βασίλης Αλεξάκης

3 8

1 §■

" S

§ 8

8 8

8 8 8

8 8

1 fΪ 3 ! 1 I

< |

g l

- |

Si a a s i 2 ί ε a 2

S a g l 1 ί

ϋϋ

! 1 I1

ΣΥΝΟΛΟ 1 ΒΑΟΜΩΝ

a a

Si ~s £ ί Ε < 2 °

s i 2 ίi a ε 2 <s

Si Si

° Ε |i

a -1 g § £ ,Χi a ε a

s 1

f s g. 3

|Toπεριεχόμενο τουυπολοίπου

Ιωάννης A. Ζερβός

ΣΥΝΟΛΟ 1

1Αλέξιος Μάινας

1| s

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Πατάκης

i ~

g i

«ο

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΜΕΛΟΣ ΣΤ 1 Κ4ΤΔΡΗ 1RAfiMfll

1 s

Μεταίχμιο

11i ~ S

Φαρφουλάς

ίϋ 1 a

|Θυμάμαι, νουβέλα

: St

^Κίχλη

ΜΕΛΙ

Ι|

Toάχτι, διηγήματα

Ωκεανίδα

ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ (Επιτροπή 7μ ελή ς)

' a

j Βασιλική Πέτσα

ΒΙΒΛΙΟ < 1

j S

1Νίκος Ξένιος

£ 2

I Γιώργος Μητάς

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΜΙΚΡΗ ΛΙΣΤΑ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΩΝ - ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ

OIVSI8

£ CO

si §

a a

J i

a a

n5 8s a If T I” S!

σ,

^ <s 5 s

r*-

!· _- ur Ψ

* *

_“ 2 ai Ig s :|’ _» ~ » si r i s

1H i m

r— co

cr>

' i l l i:!il 1 1

■·.=

i l l : J ttl

i l l

ΜΕΓΑΛΟΙ ΧΟ ΡΗΓΟ Ι

■P ressio usA rva n itid is*

Printyourmind

Grant Thornton An instinct for growth’ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ

KOSTAS D.KYRJAZIS

M HTPAKOY

Χ Ο ΡΗ ΓΟ Ι Ε Π ΙΚ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ Σ

Β Β Ι

ΤΑ N EA

iQ & fc , A tV T tP O

e n |g jg i|

^ a t h w a .^ .8 4

@ O jn a e BHMAFM 9 9 ,5

nr( g. r

tvxs g r ( j

e-ga.gr

in@lif0.gr

Inol^igP

m ixtap e . gr

6 3 7 .7

ελο

EXculture.gr

B i^

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

εκδόσεις

Π Α Τ ΑΚ Η

Κ ΛΕΙΔΑΡΙΘΜ ΟΣ

www.patakis.gr

IOLKOX

■ ΕΚΔΟΣΕΙΣPUBLICATIONS

δ:θερμιδωριανά οξύτονα ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΗΡΑ

Οι καινούργιοι (·) νευρασθενείς λάρητες κείνο που π άντοτε λατρεύουμε

και είμ αστε έτοιμοι να θυσια

στούμ ε γι’ αυτό είναι τ ο ακατανόπτο. Η μυθολογικά εικόνα. Το όνειρο. Ό,τι μας γοπτεύει ω ς κάτι που μας υπερ βαίνει και τ ο δεχόμαστε ω ς ε ξ αποκαλύψ εως αλήθεια χωρίς να το πολυκαταλαβαίνουμε. Δυο εβδομάδες πριν από τις π ρό σφ ατες εκλογές. Κυριακή από γευμα. Σε μια άλλπ εποχή, που τώ ρ α μου φαίνεται σχεδόν προκατακλυσμι αία, μια τέτο ια μέρα ήταν αφιερωμένο σ το γήπεδο ή σ το αναχώνεμα τω ν πλπροφ ορ ιώ ν και τω ν ειδή σεω ν από το ν τ ε ρά στιο όγκο του τό τε (μόλις εδ ώ και μια πενταετία) κραταιού κυριακάτικου τύ που. Αλλά τώ ρ α, λίγο πριν τις επτά, έβγαινα από το μετρά σ το ν Κεραμεικό ππγαίνοντας προς τπ ν Πειραιώς και το κτίριο Μπενάκπ. Ζίζεκ - Τσίπρας, ένα δυνάμει εκρπκτικό δίδυμο σ ε μια καθ’

κατάστασπ επιφυλακής και άγχους που παιδεύει εδ ώ και μήνες τους μεγαλύτερούς τους. Σκέπτομαι συνειρμικά αυτό που διάβασα κάπου, μπ σ υγκρ οτώ ντα ς εκείνον που το είπε: ότι αν τα πράγματα ήταν ό ντω ς πιο εκρπκτικά και α νατρε πτικά (και πιο αδιαμεσολάβπτα ή κα θαρά, θα π ρόσθετα εγώ ), ίσω ς το ξ έ σπασμα αυτής τπς πολλαπλής κρίσπς να μπορούσε να εκφράσει πολύ π αραστα τικά το χάσμα τ ω ν πλικιών. Όχι ότι οι εικοσάρηδες και οι τριαντάρπδες δεν νιώ-

Οι νέες ηλικίες είναι απείρως πιο εύκολο να ξεβολευτούν από έτοιμες ιδέες, από βεβαιότητες, από θεσμούς και καταστάσεις που έμοιαζαν αλλά δεν ήταν συμπαγείς και οργανικές, από μύθους

θουν μια ανάλογπ απελπισία, βλέποντας

όλα εκρπκτική χρονική στιγμή. Α υ τός περίπου αλλά απλούστερος θα μπο ρούσε να είναι ο τίτλο ς μιας υποθετικής εφπμερίδας που παρά τπ γενική αίσθησπ δέους (ή μάλλον γι’ αυτήν ακρι βώς) θα ήθελε να συνδαυλίσει κι άλλο τπ ν αγωνία μιας κοινωνίας που αισθά νεται τπ ν αστάθεια τω ν καιρών. Α ν και π αλήθεια είναι ότι οι νεολαίοι που κατέβηκαν μαζί μου και κατευθύνονται, ό πω ς νομίζω, προς το ίδιο μέρος, δεν φαίνονται να συμμερίζονται το υ ς φ ό βους που κατά τα άλλα έχουν τρυπώσει

μπροστά το υ ς το αδιέξοδο ενό ς κόσμου χτισμένου από εμάς τους προπγούμενους π άνω σ τπ ν άμμο τω ν δανείων, γύρω από τους παντοειδείς αυτόματους πιλότους τω ν επιτήδειων εκσυγχρονι σ τώ ν ή με ιδεώδες τπ ν πήλινπ μικροα στική ευμάρειά μας και τπ ν τυφλή εμπι-

για τα καλά στπ ν καθπμερινότπτά μας. Του λάχιστον επιφανειακά φλυαρούν, γελούν, πειράζονται μεγαλόφωνα. Είναι

ξου ν βέβαια, όπω ς είναι πανάρχαια ανα γκαίο, το υ ς δικούς το υ ς θεούς, τις δικές

εμφανώ ς σ ε μια έντα σπ αλλά όχι στπν

πάτες! ■

στοσύνπ σ τις αγορές. Ό μως, οι νέες πλικίες είναι απείρως πιο εύκολο να ξεβ ο λευτούν από έτοιμες ιδέες, από βεβαιό τα τες, από θεσμ ούς και καταστάσεις που έμοιαζαν αλλά δεν ή ταν συμπαγείς και οργανικές, από μύθους. Για να φτιά

το υ ς εμμονές, απολυτότπ τες και αυτα

w w w . p a t a k i s . g r

ΆΑηΙαν Πέρσυ αλλαν περιυ

Όσκαρ ΟυάιΑνι 9 9 μ αθήματα σοφ ίαε γ ια μια ευτυχισμένη ζω ή εδ ώ και τώρα Εκτόε από σπουδαίοε συγγραφέαε, δραματουργόε και αμφισβητίαε, ο'Οσκαρ Ουάιλντ θεωρείται ο καλύτεροε δημιουργόε αφορισμώντηε σύγχρονηε

ΟΣΚΑΡ

ιστορίαε. Οι διάσημοι συλΑογισμοί που συμπύκνωνε σε μία και μόνη φράση είναι ανατρεπτικοί και

ΡΥΑΪΛΝΤ

βαθυστόχαστοι μαζί.

S S p H

Από τον συγγραφέα του μπεστ σέλερ Νίτσε, 9 9 μαθήματα καθημερινής φιήοσοψίαε

ΦεΑίξ Γκουαπαρί 65 όνειρα ίου Φρανχε Κάφκα «Εάν ο Κάφκα ζούσε σαν σε όνειρο, άλλο τόσο ονειρευόταν όηωε έγραφε, με αποτέλεσμα έναε λογοτεχνικόε κρίκοε να συνδέει διαρκώε τα γεγονότα τηε καθημερινότητάε του και το ονειρικό του φαντασιακό». Φελίξ Γκουαπαρί (Βαθιά πολιτική, η έκθεση τηε λογοτεχνικήε μηχανήε Κάφκα από τον Γκουαπαρί δεν είναι τίποτα λιγότερο από σουρεαλιστική. Μια μηχανή που άντεξε άλλη μια δοκιμασία τηε άκαμητηε αντίστασήε τηε διαβοϋικόε ενηήήρει αθωότηυ». Αντρέα Ιροθ, TheAthens Review o f Books

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΜΑΡΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ) 38, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ. 210.36.50.000

TTATflK H website: httP://www-Patakis-?r www.patakis.gr

δ:ζενερίκ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ-ΙΚΑΡΟΥ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗ

Η π ροσευχή είναι η λάμψη που εκπέμπει το είναι μ ας σαν αναφλέγεται αιφνίδια, εί ναι ένας δ ρόμ ος α τέρμ ονος κι άσκοπος, η βάναυση συ νοδ ός τω ν ελπίδων μας που διασχίζουν αέναα τ ο σάμπαν χ ω ρ ίς π ρο ορισμό. Ρίλκε Μικροί θησαυροί παντού, κι ας μαίνεται

γύρω ο ζόφ ος. Η φριχτή ανασφάλεια, το μεταμοντέρνο No Future, αυχμηρό και δί

Α π ό τ ο σημειωματάριο ενός μοναχού (μτφρ. Κ ώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κί χλη), και όπως τη διάβαζα και την ξανα διάβαζα, εντυπωσιασμένος από τη ν με λωδική τη ς ακρίβεια, και τη ν ακριβή μελωδικότητά της, αισθάνθηκα ότι αυτά τα λόγια για την προσευχή ταιριάζουν και για την ανάγνωση. Και άλλωστε δεν είναι και η ανάγνωση λάμψη, δεν είναι δρόμος ατέρμονος, δεν είναι π άντοτε σ τω ν ελπί δ ω ν μας το πλευρό;

χως τη ν αιχμηρή αγριότητα (που ήταν μια σπασμωδική αθωότητα, πάντως) του ξε σπάσματος του punk, τό τε σ τη θατσερική Αλβιόνα, αν θυμάστε -ναι, η φριχτή

Μικροί θπσαυροί παντού, κι ας μαίνεται

ανασφάλεια είναι ο μαύρος ζό φ ο ς σή μερα. Κι όμως, μεγίστη ανακούφιση εμμόνως να εμμένεις στις έμμονες εμμονές

ότι κι άλλοι αλλού και δίπλα σου μοιρά ζονται τις ίδιες λέξεις, αφού συναντάς, αν το θελήσεις, ομοίους κι αδελφούς σου σε

σου - τ ο έχουμε ξαναπεί. Μικρός θησαυ ρός, αυτή η φράση το υ Ράινερ Μαρία Ρίλκε, από επιστολή σ τη Mimi Romanelli, σ τις 5 Ιανουάριου του 1910, έναν αιώνα και δύο χρόνια πριν, κοσμεί το πίσω αυτί

κάθε στέκι που προσφέρει ένα δροσερό νερό, έναν καφέ, μια βανίλια, ένα ροδά κινο, ένα τσίπουρο.

της κομψότατης Δ ευ τέρα ς Π αρουσίας -

γύρω ο ζόφ ος. Θησαυροί λέξεω ν που σε κάνουν να μην είσαι μόνος, όχι να μη νιώ θεις αλλά να μην είσαι μόνος, αφού ξέρεις

Μικροί θησαυροί παντού, κι ας μαίνεται γύρω ο ζόφ ος. Άνθρωποι κ οντά μας που ζούνε την Ποίηση σ το πετσί τους κι ανα

δίνουν Ποίηση. Ποιητές και συγγραφείς

εξώ φυλλο δίσκου. Με το ν Bob συνεν-

και εκδότες Κιθαρωδοί και ηθοποιοί και

νοήθηκαν σ τα κορακίστικα [...] Πιστεύω

ζω γράφοι. Φιλόσοφοι και σκηνοθέτες και λόγιοι. Αλλά και αληταράδες ωραίοι,

ότι μέσα από το ηχόχρωμα τη ς Μπέλλου ξεπηδά μια αυθεντική απογοήτευση. Σα

άγρια και άγια ρεμάλια, ατίθασοι παρίες, αγέρωχοι μεγάλοι ερωτικοί, ο Κακομοί

να μας λέει μυστικά σ τ’ αυτί “δεν είμαστε του κόσμου τούτου” . Μια απογοήτευση απόλυτα αναγνωρίσιμη και γι’ αυτό ε νω

ρας του Τσίρκα και η παλιοπαρέα του Βελή σ το ν Δια συ ρμ ό μου. Μικροί θησαυροί παντού, κι ας μαίνεται γύρω ο ζόφ ος. Η Περισπωμένη του Σ ω τήρη Σελαβή και η Κίχλη τη ς Γιώτας Κριτσέλη, δύο οίκοι που ήρθαν για να μεί νουν, που είναι potlatch, δώρα, ξόρκια σ το ζόφ ο, προσευχές. Μικροί θησαυροί παντού, κι ας μαίνεται γύρω ο ζόφ ος. Πιάνω και ξαναδιαβάζω τα κείμενα του μακαρίτη φίλου μας, το υ Τά σου Φαληρέα, που τό σ α μας δίδαξε μι

τικό και εθνική» [Τάσος Φαληρέας, Χ αρι στικ ή βολή, Ιστός, σ. 259]. Μικροί θησαυροί παντού, κι ας μαίνεται γύρω ο ζό φ ος. Και να θυμηθούμε ότι ο Bob something, για το ν οποίο μιλάει ο Τά σος, και ο οποίος φ ω το γρά φ ισε την Μπέλλου, δεν μπορεί να είναι άλλος από το ν θρυλικό Bob Neuwirth, έναν ωραίο παλιόφιλο του Dylan που είναι, εκτός από φω τογρά φος, και μουσικός και ζω γρά φος.

λώ ντας μας σ το ν πάγκο του Pop Eleven, σ τα τραπεζάκια του Dolce, σ το σπίτι του.

Μικροί θησαυροί παντού, κι ας μαίνεται γύρω ο ζόφ ος. Α ς ευχηθούμε ένα θέρος

«Σ ε μια φάση βρίσκεται στη ν Αθήνα ο φω το γρά φ ο ς το υ Dylan, Bob something.

πλούσιο σ ε αναγνώσεις, γόνιμο και δημι

Ή τα ν μόνος του και οδηγούσε ένα τερά σ τιο λεωφορείο. Χιπποειδής εμφάνιση.

θέρος που θα το γλυκαίνει μια κάποια αθωότητα, και θα μας φέρει ξανά σ το

Μου ζή τη σε να κάνει φω τογραφία της

ουργικό, ένα θέρος ξόρκι σ το ζόφ ο, ένα

μυαλό λησμονημένες λέξεις: ρυάκι, μαρ

Μπέλλου. Πήγαμε σ τα Σπάτα, μας κατα-

μαρυγές, ψ ητό καλαμπόκι, φιλία, περίπα

έβρισε [η Μπέλλου] και ύστερα κάθισε σαν επαγγελματικό μοντέλο και έκανε καλλιτεχνικές φω τογρα φίες που έγιναν

τος, σοκάκι, λιόγερμα, μπαμπάκι. 1

ΛΗΜΗΤΡΗ θ. ΤΣΑΤΣΟΥ ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΑ

ΛΗΜ Η ΤΡΗ Θ. Τ Σ Α Τ Σ Ο Υ

Υστερόγραφα Σκόρπιοι στοχασμοί γύρωαπό όσα δεν κατάλαβα, δεν μπόρεσα, δεν πρόλαβα ή δεν άντεξα όσο ήμουν ακόμη εδώ

IP ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΛΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

Ε Κ Δ Ο ΣΕ ΙΣ

Μαρούσι, 13 Ιουνίου 2012

ΓΑ Β ΡΙΗ Λ ΙΔΗ Σ

χηλ. 210 3228839, www.gavriclidcsbooks.gr

δ:ραδιοφωνικές συζητήσεις

Ιστορίες του Χαλ

ή αλλιώς τρεις ιστορίες μοναξιάς Νίκος Θρασυβούλου

τα ν προγραμματισμένη από

ερευνητικό επίπεδο βρέθηκε μετά το

καιρό η συνάντησή μου με

πτυχίο σ το Χαλ, σ το ν βορρά τη ς Α γ γλίας, για ένα πολύ ειδικό μεταπτυ χιακό που είχε να κάνει με θαλάσσια

το ν Γιώργο Μητά σ τα μικρό

φω να του Βήμα FM. Δύο μήνες πριν, άσε που αναβλήθηκε και μια φορά

βιολογία - ωκεανογραφία.

λόγω πολιτικών εξελίξεων, η ραδιο

Δεκαπέντε μοναχικούς μήνες έζη σε

φωνική μας σ υνάντηση εννοώ.

σ το Χαλ. Α ξέχα στους μήνες, με πολ λά δύσκολα και όμορφα πράγματα

Τ ώ ρα βέβαια είχε προγραμματιστεί για τις 10 Ιουνίου. Τρεις μέρες μετά την πολύ όμορφη βραδιά τω ν ετή

και τελικά είκοσι χρόνια μετά το ίδιο το Χαλ του «έ δ ω σ ε » το πρώτο του βι

σιω ν λογοτεχνικών βραβείων του πε

βλίο. Σ’ αυτά τα τρία διηγήματα του

ριοδικού Διαβ άζω στου ς κήπους του

Χαλ, πέραν τω ν η ρώων, π ρωταγωνι

Μ εγάρου Μουσικής. Εκεί ο Γ. Μ ητάς έλαβε το βραβείο πρωτοεμφανιςόμε-

στεί η ίδια η πόλη του Χαλ, που το λα

νου πεςογράφου για το 2011 για το πραγματικά σπουδαίο το υ βιβλίο Ισ το ρ ίες το υ Χαλ από τις εκδόσεις Κί χλη. Γι’ αυτό το βιβλίο θα συζητού σαμε σ το ραδιόφωνο. Ά ν ετο ς , με καλοκαιρινή αμφίεση

μπρό παρελθόν τη ς έχει πια ξεθ ω ριάσει. Ο Γ. Μητάς μου είπε ότι το Χαλ είναι μια ιδιαίτερη πόλη ακόμα και για τους Βρετανούς. Μια πόλη ξεχασμένη, βο ρειοανατολικά τη ς Αγγλίας, φά τσα σ τη Βόρεια Θάλασσα. Καμιά μεγάλη

(λευκό πουκαμισάκι και βερμούδα)

οδική αρτηρία δεν περνάει από εκεί

έφ τα σε από το σπίτι του σ το Πα-

και οι απομονωμένοι κάτοικοι ζουν

γκράτι, εκεί όπου μεγάλωσε και μένει ακόμα. Παραδέχθηκε ότι το βραβείο

με τα μικρά σύνδρομά τους. Τ ο Χαλ

αυτό το υ περιοδικού Διαβάζω είναι πολύ τιμητικό, αν και απρόσμενο, για τη ν πρώτη λογοτεχνική του απόπει ρα (που τη ν σ κεφ τό τα ν και ονειρευ όταν δεκαετίες ολόκληρες), άλλωστε

είναι μια πόλη υγρή από όλες τις από ψεις, διατρέχεται από δύο ποτάμια, βρέχει συνέχεια, και η Βόρεια Θά λασσα δ εν έχει π άντα τα κέφια της. Τα διηγήματα του Χαλ γεννήθηκαν το 1992, συνέχισε να μου λέει ο Γ.

είναι το πιο έγκριτο βραβείο στη ν Ελ λάδα, αφού η επιτροπή βραβείων του

Μητάς, και έμειναν ζω ντα νά σ το μυα

περιοδικού αποτελείται από σπου δαίους κριτικούς.

ελάχιστες σημειώσεις, γράφτηκαν σε

Ο Γ. Μητάς γεννήθηκε τ ο 1966 στη Λιβαδειά και σ ε ηλικία τεσσ ά ρ ω ν ετώ ν βρέθηκε σ το Παγκράτι (πλατεία Βαρνάβα). Τέλειωσε το 17ο Λύκειο και σπούδασε Βιολογία που τό σ ο αγαπά. Θ έλοντας να τη ν ασκήσει σε

λό το υ και σχεδόν 17 χρόνια μετά, με βιβλίο. Τελικά είχαν λόγο που γρά φτηκαν! Υπάρχουν οι ή ρω ες τω ν διηγημάτων αλλά ναι, ο μεγάλος ήρωας που βρί σκεται πίσω από τις ιστορίες είναι η πόλη του Χαλ και ο χειμώνας τη ς που διαρκεί 10 μήνες. Ζώ ντας μοναχικά

σ το Χαλ τους π ρώτους μήνες ο Γ.

νο ς από τη συνεχή βροχή, ομίχλη και

Μ ητάς λέει ότι δέθηκε πολύ με την

υγρασία τη ς πόλης, αλλά π ροπάντων

πόλη αυτή καθεαυτή, με τους δ ρό

βγαίνει λυτρωμένος.

μους της, τους τοίχους της, τις μίζε

Ο Γιώργος μου είπε σ τη συνέχεια τη ς

ρες βιτρίνες της, τ ο παλιό λιμάνι, τη

ραδιοφωνικής μας κουβέντας ότι η

φοβερή άμπωτη και πλημμυρίδα, την

πόλη το υ Χαλ και το κλίμα τη ς αν εί

κόκκινη λάσπη. «Ο π ρώ το ς μου ήρωας λοιπόν ήταν η

σαι νοτιοευρωπαίος σ ε δοκιμάζει, και μπορεί για εβδομάδες να μη δεις

ανάγκη μου να μιλήσω για τη ν πόλη

το φ ω ς του ήλιου. Δύσκολη ψυχολο

το υ Χαλ», είπε και συνέχισε: « Σ ε δεύ

γία, αλλά οι εμπνεύσεις του γεννήθη

τερ ο χρόνο βρήκα και κάποιους αντι

καν κ άτω από μια τέτο ια ψυχολογική

προσωπευτικούς ή ρωες, οι οποίοι θα μπορούσαν να ενσα ρκ ώσουν και να

πίεση.

βγάλουν προς τα έ ξω τη μοναξιά και τη ν ελπίδα που δημιουργούσε η πα ραμονή μου εκεί». Είναι τό σ ο παραστατική και έντονη η

«Για μένα» λέει «ο ι τρεις ή ρω ες του βιβλίου είναι τρεις άνθρωποι που ζο υν μοναχικά, αλλά δ εν τ ο βάζουν πραγματικά κάτω, παλεύουν, αγα πούν τη ζω ή και ελπίζουν για τη ζω ή »

διήγηση του Γ. Μ ητά σ τις Ισ το ρ ίε ς

και συνεχίζει: «δ ε ν τη γλιτώνουμε τη

το υ Χαλ, που σ το τέλο ς ο α ναγνώ

μοναξιά, αλλά είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να κοιτάμε πέρα από

σ τη ς του βιβλίου βγαίνει μουσκεμέ

Ο Γιώργος Μητάς με τον Νίκο Θρασυβούλου.

Ο Νίκος Θρασυβούλου, είναι ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του ραδιοφωνικού σταθμού Βήμα 99,5 και κάθε Σαββατοκύριακο, ΐ 2.οο13.00 το μεσημέρι, φιλοξενεί στην εκπομπή «Αυτοπροσώπως» ξεχωριστές προσωπικότητες από τον χώρο του πολιτισμού. Για να ακούσετε τις εκπομπές μπείτε στην ιστοσελίδα www.tovima.gr/vimafm.

δ:ραδιοφωνικές συζητήσεις

αυτή και να μπορούμε να αξιολογού με τα όμορφα πράγματα μέσα από τη

του το ν δρόμο που πάντα έψαχνε και

πόλη και οι ήρωες, που ςουν και κι νούνται εκεί τη ν ίδια χρονική περίο δο, συναντιούνται κατά κάποιο τρ ό πο, άρα τ ο βιβλίο του μπορεί να χα

δύσκολο δρόμο τη ς λογοτεχνίας, που τελικά φαίνεται να σ ε κέρδισε για πά

ρακτηριστεί κι ω ς ένα χαλαρό μυθι

χνίας εν προκειμένω είναι η αγάπη. Ό σ ο πικρό κι αν είναι το κείμενο, όσο

στόρημα.

μαι καλό ταξίδι, Γιώργο, σ ’ αυτό το ν

ντα, κι όπως λέει ο ίδιος: «Απαραίτη το στοιχείο τη ς τέχνης, τη ς λογοτε

μοντέρνο, ό σ ο δύσκολο, πρέπει να διαφαίνεται η αγάπη του συγγραφέα για τη ζω ή και τους ανθρώπους».

τζερς, ούτε το ν Ντόναλντ, γνώρισα για λίγο το ν Στιβ. Αυτή είναι η πρό κληση τη ς λογοτεχνίας και τη ς μυ θοπλασίας».

Ο πρώτος μου ήρωας λοιπόν ήταν η ανάγκη μου να μιλήσω για την πόλη του Χαλ. Σε δεύτερο χρόνο βρήκα και κάποιους αντιπροσωπευτικούς ήρωες, οι οποίοι θα μπορούσαν να ενσαρκώσουν και να βγάλουν προς τα έξω τη μοναξιά και την ελπίδα που δημιουργούσε η παραμονή μου εκεί.

και ο Στιβ, έχουν το ίδιο ονοματεπώ νυμο: Γιώργος Μητάς.

ήταν πάντα εκεί γι’ αυτόν. Σου εύχο

«Όχι, οι ιστορίες του Χαλ δεν είναι πραγματικές, ούτε αυτοβιογραφικές, είναι καθαρή μυθοπλασία, ιστορίες επινοημένες από εμένα» λέει και συ νεχίζει: «δ εν γνώρισα ποτέ την κα Ρό-

Α υ τό που κατάλαβα τελικά από τη ν κουβέντα μας είναι ότι ο Γ. Μητάς ζ ω ντάνεψε πάνω σ τους ήρωές του τα δικά του συναισθήματα. Τελικά όλοι οι ήρωες, η κα Ρ ότζερς, ο Ντόναλντ

βλίων που έπεφταν σ τα παιδικά του χέρια. Τελικά βρήκε σ τα 46 χρόνια

μοναξιά μας». Παραδέχθηκε ότι αφού κεντρικός άξονας τω ν διηγημάτων του είναι η

Παρότι ο Γιώργος είναι σπουδαίος επιστήμονας και επιτυχημένος σ τον τομέα του, μου εκμυστηρεύτηκε ότι αν είχε τη δυνατότητα να καλύπτει τα βασικά το υ έξοδα με ένα έσο δ ο άλ λο από τη ν εργασία του, θα ήθελε να είναι μόνο λογοτέχνης. Αυ τό θέλει να κάνει μόνο. Αυτή η σφοδρή επιθυμία και έρω τα ς για τη λογοτεχνία γεννήθηκε μέσα του από παιδάκι, όταν νήπιο ακόμα

Σαν γνήσιος τζέντλεμ αν αναγνώρισε π όσο σημαντικό ρόλο έπαιξε για την έκδοση του βιβλίου του η εκδότρια Γιώτα Κριτσέλη (εκδόσεις Κίχλη), η οποία φρόντισε προσωπικά τα διη γήματα και τη ν έκδοσή τους. Έμεινε κατάπληκτος από τη συμμε τοχή το υ κόσμου, που με sms κα τευθείαν σ το στούντιο του Βήμα FM επικοινωνούσαν μαζί του. Δ εν περίμενε σ ε καμία περίπτωση τ ο μεγάλο αυτό ενδιαφέρον του κόσμου γι’ αυ τό ν και το βιβλίο του.

στιας βιβλιοθήκης του πατέρα του.

Ά λλος ένας καλεσμένος μου που υποκλίθηκε σ τη μαγεία του ραδιοφώνου, έτσι ανανεώσαμε το ραντε

Διάβασε Ν τοστογιέφσκι 9 ετών. Ρού φαγε με λαιμαργία τις σελίδες τω ν βι

βού μας για το επόμενο βιβλίο του, που σχεδόν είναι έτοιμο. Β

σκαρφάλωνε στα ράφια τη ς τερά

Ξεχωριστές προσωπικότητες σε ξεχωριστές συνεντεύξεις

Κάθε Σάββατο και Κυριακή 12:00 -1 3:00 Αυτοπροσώπως με τον Ν ίκο Θ ρασ υβούλου στον ΒΗΜΑ

9 9.5

Καλεσμένοι τον Ιούλιο: Κυριακή 8 /07: Ζωή Μπελούκα (Καστανιώτης) Σάββατο 14/07: θοδωρής Καλλιφατίδης (Γαβριηλίδης) Κυριακή 22/07: Δημήτρης Σωτάκης ( Κέδρος)

BHMAFM99.5

δ:συνέντευξη ΣΤΗΝ ΑΝΙΣΑ ΝΤΟΥΡΑ & ΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ ΜΥΓΔΑΛΗ

Φωτεινή Τσαλίκογλου Το ακατοχύρωτο αφήνει τους ήρω ές μου εκτεθειμένους στην πείνα. Αν δεν συντρίβουν κερδίζουν το στοίχημα μιας αφυπνισμένης ζωής. Πριν ανοίξω το μαγνητόφωνο κι αρχίσω να ηχογραφώ, παίρνω μια βαθιά ανάσα. Οι δύο γυναικείες φιγούρες παίρνουν μέσα μου άλλες διαστάσεις. Δ εν ξέρω για ποιο πράγμα θα μιλήσουν. Το μόνο που ξέρω είναι ότι « τ ο μαύρο δεν είναι αυτό που φαίνεται». Πατάω το κουμπάκι κι αρχίζουμε:

Χ.Μ.: «Μ ή λο μου και μανταρίνι, ό ,τι είπ α μ ε θ α γ ίν ε ι» . Α φ ή νω πάνω σ το τραπ έζι τη φ ρ άσ η από το Όλα τα ναι του κόσμου. Α ς α ρ χίσ ο υμ ε να κ ο υ β εντιά ζο υ μ ε, και στο τέλ ο ς μ ετρ ά μ ε και τις κ α τα φ ά σ εις μας. Και είναι μια εποχή που μας τρ ο φ ο δοτεί με όχι και με δεν. Με ένα ση κωμένο δάχτυλο, ένα εμπόδιο, που πάνω του πέφτουμε και σπάμε τα μούτρα μας. Και σ ε μια τέτοια εποχή, το ναι και μάλιστα όταν είναι και πολλά ναι, και μάλιστα όταν είναι Όλα τα ναι το υ κόσμου, ηχούν σαν μια αφέλεια, σαν ένα παιδικό ευχο λόγιο, σαν μια μεγάλη ουτοπία. Α .Ν .: «Κ ι ό τα ν δ εν είσ αι ο ύ τε μ εγά λο ς ο ύ τε μικρός, είν α ι δ ύ σκολο κάτι να γίνει, © α χ ρ ε ια σ τε ί να π ερ ιμ ένει». Μήπως α υ τό τα ι ρ ιά ζει σ την περίπτωσή μας; Είναι φ ο ρ ές που αισ θά νο μ α ι μ ες στο πανεπισ τήμιο πως είμ α σ τε σ ε κα τάσ τασ η αναμ ο νή ς. Οι φοιτη τές είναι φύσει και θέσει σε κατάσταση αναμονής. Κι αυτό γιατί ακόμα δεν έχει παιχτεί το παιχνίδι της ζω ή ς τους. Ν ομίζω το θέμα είναι αν θα τους κερδίσει το μη, το δεν, το όχι, το σηκωμένο δάχτυλο ή αν θα

πολύ τώρα, σαν ένα άλλοθι, για να καθυστερήσει η είσοδος σ ε αυτήν τη σκοτεινή και δυσεντόπιστη κεντρική αίθουσα. Π ίσω από τη ν επιλογή του μεταπτυχιακού ή του διδακτορικού κρύβεται και η επιθυμία αναστολής τη ς κεντρικής αίθουσας, της εισόδου στη ν άλλη ζωή, την επαγγελματική π.χ. σταδιοδρομία, με όλες τις αντι φάσεις και τα αδιέξοδα που κρύβει. Χ.Μ.: Εσείς, στα λο γο τεχνικά σας έρ γα έχ ε τ ε κ α ν έν α ν ήρω α με κατο χυ ρω μ ένο επάγγελμα; Κατοχυρωμένο ήρωα; Όχι, και η ερ ώ τη σή σου με βοηθάει διότι αντιλαμ βάνομαι πως όλοι οι ήρωές μου είναι ακατοχύρωτοι και από αυτό τους το χαρακτηριστικό παίρνουν μια αξία. Το ακατοχύρωτο τους τροφ οδοτεί με πείνα, με ασίγαστη επιθυμία, με μια διαρκή αναζήτηση. Το ακατοχύρωτο αφήνει τους ήρωές μου εκτεθειμέ νους σ τη ν πείνα τη ς ζω ής. Α ν δεν συντριβούν κερδίζουν το στοίχημα μιας αφυπνισμένης ζωής. Α .Ν.: Ο κ α τεξο χή ν ακατο χύ ρω τος ήρω ας θ α ήταν έν α ς τ ρ ε λός; Ναι, μου έρχεται σ το μυαλό ένας τρ ε λός και ένα παιδάκι. Το παιδί και ο

νία, η επόμενη αίθουσα είναι πολύ σκοτεινή σήμερα, πολλοί από αυτούς θέλουν αυτόν το ν προθάλαμο να το ν αντικαταστήσουν με έναν άλλον προ θάλαμο, να συνεχίσει η μαθητεία. Για

τρελός είναι εμβληματικές φιγούρες, μας δείχνουν αυτό που λέει ο Πεσόα: «Ά νθ ρ ω π ο ς σημαίνει να μην αρκείσαι». Και παιδί σημαίνει να μην αρκείσαι. Έ να παιδί ζει χίλιες ζω ές, δεν αρκείται σ τη ν πραγματικότητα. Φ έρνω σ το νου μου για παράδειγμα τη Χρυσάνθη, πέντε ετώ ν, όταν μου λέει: «Μ ην φεύγεις ακόμα, σ ε παρα

τη γνώση, είναι πολύ καλό αυτό, αλλά πολλές φ ορές έχω τη ν εντύ πωση ότι λειτουργεί, και ακόμη πιο

καλώ, μπορείς να φύγεις μετά από το μετά;» Ή όταν ρωτάει: «πού πήγε το χθες;» Α υ τό λοιπόν το σπάσιμο της

προσχωρήσουν στην κατάφαση. Πού θα γείρει η ζυγαριά; Τ ο πανεπιστήμιο είναι σ α ν ένας προθάλαμος και επειδή αυτό που καραδοκεί σ τη γω

Ευχαριστούμε την Ελεάνα Πανδιά για τη συμβολή της στη συγκέντρωση του υλικού και τη διεισδυτική της ματιά στα κείμενα της Φωτεινής Τσαλίκογλου.

δ:συνέντευξη

νόρμας και τη ς φόρμας είναι κάτι ια

Χ.Μ.: Είναι η λ ο γ ο τεχν ία έν α ς

ματικό για τη γλώ σ σ α τη ς λο γο τε

τρόπ ος για

χνίας. Ο λόγος ενό ς μικρού παιδιού,

ε α υ τό μ ας χω ρίς ν α πούμε γ ια τον

όπως κι ο λόγος ενός λεγάμενου τρ ε

ε α υ τό μας;

να

π ούμε γ ια

το ν

λού, σου π ροσφ έρ ου ν διδάγματα

Απ ό τη στιγμή που εδ ώ και τρία χρό

μιας άλλης αποδέσμευσης τη ς γλώ σ

νια πρόσθεσα σ το πανεπιστήμιο ένα

σ ας από ασφυκτικούς κανόνες και

μάθημα σχετικό με τη λογοτεχνία

συμβάσεις. Σε παροτρύνουν σ ε υπερ

(«Η Κλινική Ψυχολογία μέσα από τη Λογοτεχνία και τη ν Τ έχ νη») είδα να

βάσεις το υ κανόνα.

λ ε ιτο υ ρ γ ε ί ως ε ρ γ α λ ε ίο και ε φ ό

αλλά ζουν π ολλά πραγματα ό σ ο ν αφορά τη διδασκαλία και τη σχέση μου με τους φοιτητές. Ο λογοτεχνι

Α .Ν .: Η γνώ ση τη ς ψ υχολογίας δ ιο για τη γρ αφ ή ; Η Ζ υ ρ ά ν να Ζ α-

κός ή ρωας βάζει μια άλλη διάσταση

τ έλ η σ το Μ έγ α ρ ο Μ ο υσ ικής, σ την

επικοινωνίας, αφού σου επιτρέπει να

από κοινού δ ιά λ ε ξ ή σας, μίλησε

ξεδιπλώσεις κάτι μύχιο από σ ένα χω

για ο ρμητική γρ α φ ή που εμ π ν έε-

ρίς να αναφερθείς άμεσα σ το παρά

ται από τη ν κ α θη μ ερ ινή ζω ή. Σ υ μ

δειγμα το υ εαυτού σου. Εκείνη τη

φ ιλ ιώ νετα ι κάπου η εμ π ειρ ία μ ε τη γνώ ση;

στιγμή γίνεται μια διαχείριση ψυχι σμού από μια περιφροσρημένη αλλά

Η γνώ ση μπορεί να είναι ένα εμπόδιο.

μη λογοκριμένη θέση. Sine qua non,

Είναι κάτι που διαμεσολαβεί ανάμεσα

για έναν μελλοντικό ψυχολόγο. Το

στη ν εμπειρία και τη ν αποτύπωσή

μάθημα αυτό έχει λειτουργήσει για

της, ενώ η λογοτεχνία σου επιτρέπει

μένα σαν μία αίθουσα με καθρέφτες,

να ψάχνεις το αδιαμεσολάβητο. Αυ τό

αλλά καθρέφ τες που δ εν είναι παρα

που αναβλύζει μέσα από τη φλέβα μιας αλήθειας, που δεν θα τύχει απα

μορφωτικοί. Είναι θολοί, μα ό σ ο περ νάει ο καιρός γίνονται περισσότερο

ραίτητα επεξεργασιώ ν νοητικών κι

διαυγείς, για να κ αθρεφτίζεται το

άπειρων διαμεσολαβήσεων, που μπο

π ρόσω πό σου, η σχέση σου με το ν

ρεί σ το τέλο ς να λειτουργούν σαν το

άλλον, με τη ν ψυχολογία, με τη ν έμ

σπασμ ένο τη λέφ ω νο: ξεκινάς μια

πνευση και τη ν επινόηση.

οΟ

λέξη και σ το τέλο ς ακούς κάτι που

5 3

δ εν θυμίζει σ ε τίποτα τη ν αρχική έν

Α.Ν .: Πού β ρίσ κο νται οι λο γο

νοια τη ς λέξης. Υπάρχει κάτι το άρ

τε χ ν ικ ο ί σ ας ήρω ες σ ήμερα; Π ιστεύω ότι οι ή ρω ες είναι μια πολύ

ρητο που ψάχνουμε, αυτό το μη ει πωμένο, που γυρεύουμε να τ ο πιάσουμε μέσα από τη γλώ σσ α και να το

παράξενη δημοκρατία, ίσω ς η μόνη

αποδώσουμε. Α υ τό το α νέκφραστο η

μοκρατία που ισχύει, διότι αυτοί οι ήρωες, από τη στιγμή που τελειώνει

γνώ ση δεν σ ε βοηθάει πάντα να το πιάσεις και μάλιστα, καμιά φορά, σε

τό σ ο παράδοξη και γενναιόδωρη δη

απομακρύνει από αστό. Κυνηγάς το

το έργο, φεύγουν από εσένα και ανή κουν σ τους αναγνώστες. Εκεί συνε

πέταγμα τη ς πεταλούδας και ανακα

χίζουν μια άλλη ζω ή . Η ευτυχία του

λύπτεις ότι μέσα σ τη ν απόχη σου συ

συγγραφέα θα μπορούσε να είναι αυ

νω στίζο ντα ι νεκρά έντομα.

τέ ς οι ζω έ ς τω ν η ρώ ω ν του που θα συνεχίζουν μέσα σ το μυαλό τω ν ανα-

View Winter γνω σ τώ ν του. Ευτυχισμένος είναι ο

χωρίς όνομα, καθώς η κατάθλιψη της

συγγραφέας που έχει τη ν αίσθηση (ακόμα και αν είναι ψευδαίσθηση) ότι

μητέρας έχει εμποδίσει το κοριτσάκι αυτό να έχει όνομα. Ή τα ν ένα δ ώρο για μένα τ ο όνειρο τη ς αναγνώ-

οι ή ρω ές το υ α ντιστέκονται σ το θά νατο. Δ ε ν είναι θνησιγενείς. Μ έσα

στριας. Είπα μέσα μου: «για δες, δεν

σ το μυαλό τω ν α ναγνω σ τώ ν συνεχί

σ ταμ άτη σε». Α υ τό που λέμε ότι το

ζουν μια δική τους πορεία. Είναι σαν

λογοτεχνικό έργο είναι πάντα εν προ-

μια δεύτερη ευκαιρία ζω ή ς. Θυμάμαι

όδω, και πως, όπω ς και η ψυχανά

μια αναγνώστρια που μου είχε στείλει

λυση, δ εν τελειώνει ποτέ, ήταν ε ντε

ένα γράμμα και μου έλεγε: «Ο νειρεύ

λώ ς μπροστά μου.

τηκα τη ν κόρη τη ς Α νθής Αλκαίου. Είχε ένα δικό τη ς όνομα, ήταν 25

Χ.Μ.: Τα δ ο κ ίμ ια έχ ο υ ν ήρω ες;

χρόνων με δυο παιδιά και μια υγιή μη

Ή ρ ω ες τω ν δοκιμίων είναι οι ιδέες

τέρ α », ενώ εγώ έχω αφήσει τη ν κόρη

τους. Κάποιος λέει πως «ο ι ιδέες είναι πάντα ψεύτικες και π ροδομ ένες».

τη ς Ανθής Αλκαίου 11 χρόνων και

δ:συνέντευξη

Θα έλεγα κάτι πιο σπαρακτικό, θα έλεγα πως οι ιδέες είναι πάντα αλη

μολυσματική κρίση. Είναι εκείνη η στιγμή που δ εν έχει αποφασίσει

θινές και π ροδομένες.

ακόμα ο οργανισμός αν θα προχω ρήσει στη ν κατάρρευση ή αν θα πε ράσει στη ν ίαση. Η ίαση δεν είναι ποτέ αποκατάσταση τη ς πρότερης

Χ.Μ.: Εσ είς ποιον λο γο τεχνικό ήρω α κ ο υ β α λ ά τε μέσ α σας; Να μιλήσω για τη ν Ά ννα Καρένινα; Με συγκλονίζει το τραγικό τη ς τέλος, που ο μεγάλος συγγραφέας το συν δέει με μια παιδική ανάμνηση μη τρική, αμβλύνοντας και μαλακώνον τας έτσι το ανυπόφορο τη ς αυτοκτο νίας. Υπάρχει ένα διπλό που γίνεται εκεί, που συνδυάζει το βίαιο τέλος με μια υπόσχεση. Είναι σαν ένα χάδι μέσα σ το ν εκούσιο αφανισμό. Πριν πέσει στις γραμμές του τρένου, η

κρίση, λοιπόν, μέσα της κουβαλά αυτή τη δυνατότητα. Π οτέ δεν είναι επάνοδος σ ε μια προηγούμενη κατά σταση, αυτή είναι και η δύναμή της. Τελικά, εάν δεν κερδίσει ο θάνατος, θα πάμε σ ε μία νέα δυνατότητα. Και δεν θα κερδίσει ο θάνατος. Υπάρχει η δυνατότητα υπέρβασης

Ά ννα Καρένινα κυριεύεται ξαφνικά

του κίβδηλου. Ο νεαρός εμβληματικός ήρωας του J. D. Salinger μας δη

από ένα αίσθημα όμοιο με εκείνο που ένιωθε όταν ετοιμαζόταν να βουτήξει

λώνει ότι μεγαλώνω σημαίνει παλεύω με το κίβδηλο. Ζω σημαίνει αντιστέ

σ το νερό για να κολυμπήσει.

κομαι σ ε κάθε λογής θανάτους.

Ο άλλος ήρωας είναι ο Χόλντεν Κόλφιλντ από το ν Φύλακα σ τη σίκαλη. Και μια λέξη που συνεχώς επανα

ισορροπίας. Είναι πέρασμα σ ε μια νέα ισορροπία του οργανισμού. Η

Α .Ν.: Σ κ ε φ τό μ ο υ ν πως όταν υπάρχει μια γ ε ν ικ ό τερ η κρίσ η πα

λαμβάνει, η λέξη «κίβδηλος». Αυτή η λέξη, γιατί οι λέξεις είναι η πρώτη ύλη

ρ ο υ σ ιάζο νται και επ ιμ έρ ο υς κρί

της λογοτεχνίας, το «κίβδηλο», που τό σ ο πολύ καθορίζει και σήμερα τη ζω ή μας, είναι συνταρακτική. Τ ο με γάλωμα του ήρωα το υ βιβλίου είναι τελικά μια αδιάκοπη πάλη με το κί βδηλο. Κι αυτή η κρίση που ζούμε σήμερα μπορεί να κατανοηθεί ω ς μια εκδίκηση του κίβδηλου, και συνάμα

σ την ο ικ ο γ έν ε ια κΆπ. Α λ λ ά ζ ε ι κάτι στη δ ιαχείρ ισ η ό τα ν υ φ ισ τά μ ε θ α και τη ν πίεση τη ς σ υνολικής

ω ς ο θρίαμβος κι η επικράτηση του φόβου. Κι αν μου επιτρέπεται, θα κάνω έναν παραλληλισμό με τη ν ασθένεια: όταν μιλάμε στη ν ιατρική για κρίση, εννοούμε πως η ασθένεια παρουσιάζει μια κορύφω ση, π.χ. κρίση άσθματος, καρδιακή κρίση,

σ εις σ ε α το μ ικ ό επίπ εδο, μέσ α

κρίσης; Έ να προσωπικό οικογενειακό δρα ματικό γεγονός όλα τα υπόλοιπα τα κάνει χιλιοστής σημασίας, αυτό που ήταν πρωτεύον ξαφνικά γίνεται ανύ παρκτο. Κάθε απώλεια που βιώνουμε οριοθετείται από τ ο γεγονός του θα νάτου, ο θάνατος είναι ο ύ στατος με τρητής. Γι’ αυτό βλέπουμε ανθρώ πους που έρχονται αντιμέτωποι με ένα πένθος, με έναν θάνατο βίαιο, να μεταμορφώνονται. Τ ο πένθος μας

αναβαθμίζει. Μιλώ για την επεξεργα σία του πένθους που σ ε παροτρύνει σ ε έναν άλλον στοχασμό για την ύπαρξη. Ίσ ω ς μπορούμε όμως να κα ταλάβουμε γιατί είμαστε τοιμοι να διαχειριστούμε κρίση. Γιατί, σ το ν δυτικό και ειδικά μεταπολεμικά,

τό σ ο ανέ αυτήν την πολιτισμό, δεν είχαμε

παιδεία εξοικείωσης με τις απώλειες. Είχαμε μια τάση να τις αποφύγουμε, να τις απωθήσουμε, να μην τις επε ξεργαστούμε. Είχαμε μπει σ ε αυτήν την κουλτούρα, που μας έσπρωχνε μπροστά, ολοταχώς, θριαμβευτικά. Υπό μια έννοια και όλο αυτό το κα ταναλωτικό μένος είναι ένας τρόπος ατελέσφορος να ξεφύγεις από το ν θά νατο. Είναι σαν να αγοράζεις παρα τάσεις θανάτου, που είναι όμως πολύ εύθραυστες, σαν χάρτινες μάσκες.

Α.Ν .: Α υτό που λ έ τ ε δ ηλαδή ε ί ναι ότι υπάρχει ελπ ίδα να μας α ν α β α θμ ίσ ει αυ τή η κρίση; Σε αναβαθμίζει ο στοχασμός, η επε ξεργασία. Τ ο να είσαι τρομοκρατη μένος σαν μελλοθάνατος δεν σ ε ανα βαθμίζει, πεθαίνεις από το ν φόβο. Παγώνει η σκέψη και το συναίσθημα. Γίνεσαι σαν νεκρός. Ακόμα όμως και η κουλτούρα μπορεί να ευτελιστεί και να μεταμορφωθεί από στοχαστικό υλικό σ ε καταναλωτικό αγαθό. Μι λάω για το ν τρόπ ο που θα τη ν προ σεγγίσεις. Α ς πούμε, να διαβάσεις ένα μεγάλο κείμενο αλλά με τρόπο μη στοχαστικό, καταναλωτικό, διεκπεραιωτικό. Να ξεπετάξεις ένα βι βλίο, μια θεατρική παράσταση. Να γεμίσεις παραστάσεις, να καταναλώ νεις σελίδες βιβλίων, χωρίς να στο-

δισυνέντευξη

τρόμου η επιβίωση. Ανάμεσα σ το απελευθερωτικό, να μην έχεις αυτά τα βαρίδια του έχω και κατέχω και πώς αυτό όμως να μην σ ε υποδου λώσει σ το να αποκτήσεις έ σ τω τα αναγκαία προς το ζην. Είναι μια ισορ ροπία τρόμου. Χ.Μ.: Ζ ο ύ μ ε δηλαδή σ ε μια ισορροπία τρόμου; Ναι, μα θα κερδίσει η δυναμική. Δ εν θα περάσει ο θάνατος. Γιατί, όπως λέει κι ένα γκράφιτι: «Σ τις αίθουσες τη ς πλήξης η ζω ή κάνει κοπάνα».

χάζεσαι τις σελίδες το υ βιβλίου. Λει τουργεί σαν τη βουλιμία, τρ ω ς για να γεμίσεις ένα κενό που δεν γεμίζει. Ο τρόπ ος που καταναλώνεις είναι ενο χικός, χωρίς απόλαυση, βιαστικά, σαν να θέλεις να ακυρώσεις εκείνη

τη στιγμή αυτό που γίνεται. Αυτή η βουλιμία είναι ένα σύμπτωμα της εποχής που είχε να κάνει και με το αί σθημα του ανικανοποίητου, του μη επαρκούς, την αίσθηση πως ό,τι και

Ξαναπατάω τ ο κουμπί και η απομαγνητοφ ώ νηση διακόπτεται. Οι δύο γυναικείες φ ιγούρες γυρνούν σ τ ις πραγματικές το υ ς δια στάσεις. Η καθηγήτρια και η φ οιτήτρια. Η συγγρα φ έας και η νεαρή αρθρογράφος. Και κάπου εκ εί αρχίζουν να αναδύονται τα επόμενα χρώ μα τα: «Λ οιπόν , να μ ου το θυμηθείς. Θα έρθει η ώρα που θα β ρεθ ούν τα χρώ μα τα που κρύβει μ έσα το υ τ ο μα ύρ ο». 1

να κάνουμε δεν θα είναι αρκετό, θα χρειάζεται κι άλλο μετά το άλλο. Αυ τό ς ο καταναγκασμός το υ κι άλλο g

που π οτέ δεν θα είναι έτσι κι αλλιώς αρκετό. Χ.Μ.: Είναι το κ εφ ά λα ιο δ ε σ μ ευτικ ό δηλαδή και εμπ οδίζει τη ν α π ελευθέρω σ η. Τ ο κεφάλαιο είναι μια μορφή ελευ θερίας, αν δεν γίνει μια μορφή υπο δούλωσης. Είναι μια ισορροπία του

INFO Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν τη συζήτηση της Φωτεινής Τσαλίκογλου με την Ανίσα Ντούρα και τη Χριστιανό Μυγδάλη έχουν ως θέμα το άρρητο, όσα αντί να λέγονται στις πανεπιστημιακές αίθουσες λέγονται στους δρόμους, κι αντί να περιγράφονται στα βιβλία γράφονται στους τοίχους.

Περί Ψυχής · Ηθικά Νικομάχεια (2 τόμοι) · Ρητορική (2 τόμοι) · Πολιτικά (3 τόμοι) • Περί Μέθης - Περί Αρετών και Κακιών - Περί Κόσμου · Φυσικά · Ποιητική . . . . . . . _ ; ΐ- Λ -

W W W .Z IT rO b .g r

ΚΕΝΤΡΙΚΗΔΙΑΘΕΣΗ: ΑΘΗΝΑ: Ασκληπιού 6, τηλ.: 210 3626350, fax: 210 3< ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Πλάτωνος2, τηλ.: 2310 270884, 2310270 184, fax: 2·

δ:συνέντευξη ΣΤΗΝ ΕΛΕΑΝΑ ΠΑΝΔΙΑ

ΓΊάννηςΣκαρπέλος _δ go

Φωτογραφίζω στα τυφλά ελπίζοντας να ανακαλύψω το σημείο διαφυγής Ο Γ ιά ν ν η ς Σκ α ρ π έ λ ο ς, με α φ ο ρ μ ή τη ν κ υ κ λο φ ο ρ ία το υ ν έ ο υ το υ βιβλίου

Εικόνα και κοινωνία (ε κ δ ό σ ε ις Τ ό π ο ς ), μιλά για τ ο ν πο λιτισμ ό τη ς i <

εικόνα ς και τ ο ν π ο λ λ α π λ ό ρ ό λ ο τη ς φ ω το γ ρ α φ ία ς σ τ η μ ε τ α φ ο ρ ά τω ν ειδή σ εω ν, τη ν κ α τά κ τ π σ η τη ς γ ν ώ σ η ς και τη ν καλλιτεχνική έ κ φ ρ α σ η .

Π ο ιες ε ίν α ι οι κ υρ ίαρ χες ε ικ ό ν ε ς τω ν η μ ερώ ν μας;

δυνατότητα να τις δούμε ω ς μέρος ενός έργου. Τ ο μόνο που μπορούμε

Α ν υπάρχει κάτι που χαρακτηρίζει τις

είναι να δούμε ένα φω τογραφικό δο

κυρίαρχες εικόνες σήμερα, είναι πως - σ ε αντίθεση με τις εικόνες το υ πα

κίμιο, ας πούμε τις εικόνες ενός φ ω τογράφου που συνοδεύουν ένα ρε

ρ ελθ ό ντο ς- τις καταναλώνουμε κα

π ορ τάζ ή τις εικόνες μιας σειράς δια δοχικών ρεπ ορτάζ που βραβεύονται

θώς παράγονται. Έ τσι, δεν έχουμε τη

ω ς σύνολο από το Pulitzer, το WorldPressPhoto κ.λπ. Αντίθετα, όταν κοι τάζουμε σ το παρελθόν, έχουμε την πολυτέλεια να αναγνωρίζουμε το αρ

φ τώ ένα τραύμα που να απευθύνεται στη ν εποχή μας. Θα μπορούσε κα νείς να υποδείξει μείζονες κατα στρο φές, όμως το τραύμα δεν συνδέεται

χείο, καθώς το έργο εκείνων τω ν φ ω τογρά φ ω ν έχει ολοκληρωθεί. Αυ τό

αποκλειστικά με το μέγεθος τη ς κα ταστροφ ής. Οι δίδυμοι πύργοι -για

μας δίνει τη δυνατότητα να σκεφτούμε τις κανονικότητες και τις ρή

παράδειγμα- έχουν και δίδυμες ερ μηνείες: είναι τραύμα για τη Δύση και

ξεις, τις συνέχειες και τις τομές. Α ς σκεφτούμε τις εικόνες από τους δί δυμους πύργους, τις εικόνες από το

ανταπόδοση το υ τραύματος για το μαχητικό Ισλάμ. Οι διεργασίες που κι νητοποίησε σ αφ ώ ς είναι πολύ περί πλοκες, διαφορετικά για όσους είχαν

τσουνάμι στην Ιαπωνία: είναι εικόνες που δένονται με τη ροή του βίου μας, είναι κομμάτι του εαυτού μας (ακόμη και αν δεν συνέβησαν σ ’ εμάς), δεν έχουν ακόμη βρει τη θέση τους σ το

απώλειες, διαφορετικά για τους υπό λοιπους Αμερικανούς, διαφορετικά για τους υπόλοιπους δυτικούς. Οι διεργασίες δεν οπτικοποιούνται, ίσως

ρούμε να τις μελετήσουμε γνωρί ζουμε ότι είμαστε εγκλωβισμένοι σ ε

όμως να π ροσφέρονται για οπτικοποίηση κάποια από τα αποτελέσματά τους.

αυτό που ο Eco ονόμαζε «θεω ρία τη ς επόμενης Πέμπτης».

Συμπερασματικά, και με αφορμή αυτό το παράδειγμα, θα έλεγα πως η

Riis - Hine, η φ ω τογ ρ α φ ία ως

ένα α κατόρθωτο εγχείρημα, απόλυτα συνδεδεμένο με το μεταμοντέρνο: επιχειρεί να αναπαραστήσει το μη

«αρχείο». Την ίδια στιγμή που επιχει

οπτικοποίηση του τραύματος είναι ακτιβ ισ μό ς; Ναι. Μια πολιτικά τοποθετημένη φ ω τογραφία που ζη τά να αλλάξει την κατάσταση. Και που τελικά κατόρ

αναπαραστάσιμο.

θ ω σ ε να τη ν αλλάξει. Όμως, με το ν Hine γίνεται κάτι παραπάνω από ακτιβισμός: γίνεται κοινωνιολογία.

Studium (η επιλογή του πεδίου που επ ιλ έγ ει ο φ ω το γ ρ ά φ ο ς και που σ ύμφω να μ ε το ν Barthes κα

Μια κοινωνιολογία μαχητική, διεκδικητική, που νοιάζεται για τη ν κοινω νία. Δεν περιορίζεται σ τη μελέτη της, αλλά, ακολουθώντας το πρότυπο του

θισ τά τη φ ω τογ ρ α φ ία μ αρτυρία και τεκ μ ή ρ ιο ) και Punctum (το τ υ χαίο σ ε μια φ ω το γ ρ α φ ία που κ εν τ ρ ίζε ι το θ ε α τ ή ) σ τις ε ικ ό ν ε ς του

19ου αιώνα, εμπλέκεται ενεργά στην

σ ήμερα.

αλλαγή της.

Πριν από ένα χρόνο, ο Sebastiao Salgado βραβεύτηκε από την Αμερικα νική Κοινωνιολογική Εταιρεία ω ς ο πιο κοινωνιολογικός φω τογράφος.

Πώς μπορεί να οπτικοποιηθεί, κατά τη γνώ μη σας, το τραύμ α της Ποιό είναι το τραύμα τη ς δικής μας εποχής; Μ πορώ να σκ εφ τώ πολλά μι

Οι φ ω τογραφίες του έχουν αγαπηθεί και έχουν επικριθεί μετ’ επιτάσεως. Ευτυχώς, οι θεωρητικοί δεν συμφω

κρά τραύματα, που πάντα κάποιους αφήνουν απέξω. Α δ υνατώ να σκε

νούν μεταξύ τους: εκεί που ο ένας επιμένει σ το studium, κάποιος άλλος

δ ική ς μας εποχής;

δ:συνέντευξη

αναγνωρίζει τη ν υποψία εκδήλωσης το υ punctum. Ό σ ο η έρευνα περιο ρίζεται σ τις αντιδράσεις τ ω ν θεωρη τικώ ν δεν έχουμε απαντήσεις. Οι απαντήσεις υπάρχουν εκεί έ ξω , ανά μεσα σ τους πραγματικούς ανθρώ

τη ς. Ανησυχητικά συμβατή, θα έλεγα. Οι σημαντικοί φω τογράφοι γι’ αυτό είναι σημαντικοί: συνομιλούν με τη ν εποχή τους, διαγιγνώσκουν την ουσία τους, και σ ε μερικές προνο μιακές στιγμές ξανοίγονται σ το μέλ

πους. Εκείνους που βλέπουν τις ει

λον. Υπάρχουν πολλοί φω τογράφοι

κ όνες του Salgado μα σουλώντας αφηρημένα το παντεσπάνι τους, ή τους άλλους που σαν τις αντικρύσουν

και σήμερα που ανήκουν σ ε αυτήν τη ν κατηγορία. Αλλά για αντιστοιχίες, μη με ρω τάτε.

πέφτουν σ ε κατάθλιψη. Ίσ ω ς να μην βρίσκονται σ τις εικόνες το studium και το punctum, αλλά σ το βλέμμα που τις κοιτάζει.

Τι θα σας ε ν δ ιέ φ ε ρ ε να φ ω το γ ρ α φ ή σ ε τ ε ε σ ε ίς σ ή μ ερ α για ε ρ ευ νη τικ ό σκοπό; Με ενδιαφέρει η αναπαράσταση του

Ο ι τε κ μ η ρ ιω τ ικ ές φ ω το γ ρ α φ ίε ς τ ου σ ήμ ερα είν α ι κ αμ ω μ έν ες για να προκαλούν τ ις αισ θή σ εις;

μη παραστάσιμου. Και στις μέρες μας το μη παραστάσιμο είναι η κρίση. Φοβάμαι πως η αναπαράσταση αυτή

Κι α ν να ι, π ροορίζονται μ όνο για α ισ θη τικ ή κατα νάλω σ η και όχι

δ εν βρίσκεται σ τη ν επανάληψη (όπως έκανε ο Hine, η Dorothea

πολιτική;

Lange ή ο Walker Evans). Δ εν έχω απάντηση, ακόμη, σ ε αυτό το ερώ

Όχι, οι τεκμηριωτικές φω τογραφίες το υ π αρόντος (και ω ς τέτο ιες αντι λαμβάνομαι συχνά και εκείνες που προέρχονται από το φ ω τορεπορτά ζ) είναι κάθε λογής. Άλλες προσφέρονται για αισθητική κατανάλωση, άλλες πάλι είναι βαθύτατα πολιτικές. Ν ο

μίζω πως σημασία εδ ώ έχει το πλαί

οποίο δημοσιεύονται. Και οι συγ κρούσεις ανάμεσα σ τους δημιουρ γούς και τα μέσα, είτε είναι media είτε γκαλερί. Στις συγκρούσεις διαπι

σιο κατανάλωσής τους, τ ο μέσο σ το

σ τώ νο υμ ε τη ν πολιτική. Και σ τα ανοιγμένα κεφάλια τω ν φ ω τορεπ όρ τε ρ έ ξω από τη ν ελληνική Βουλή.

τημα. Φ ω τογρα φίζω σ τα τυφλά, ελ π ίζοντας να ανακαλύψω το σημείο διαφυγής. Ο ζω γ ρ ά φ ο ς G e o rg e Braques ισ χυ ριζό ταν ότι η επισ τήμη είναι κ αμ ω μ ένη για να καθη σ υχά ζει και η τέχνη καμ ω μ ένη για να τ α ρ ά ζει. Αν υ π ο θέσ ο υμ ε ότι ισ χύει κάτι τέτ ο ιο , ποια είν α ι η λ ε ιτο υ ρ γία τη ς φ ω τογ ρα φ ίας; Φοβάμαι πως πρόκειται για μια βα θύτατα ιδεολογικοποιημένη διαπί σ τω σ η, και π ροφανώς ψευδή. Ό σο και αν καθησυχάζει, η επιστήμη τα ράζει -ό π ω ς δείχνει, ελπίζω, το βι

Υπάρχει κάποιος φ ω τογ ρ ά φ ο ς σ ύγχρο νο ς στον οποίο να β λ έ πετε μια α ν τισ το ιχία μ ε το έρ γο της N elly;

βλίο μου. Η επιστήμη συνεργάστηκε με τη ν φωτογραφία για να ενσωμα τώ σ ει τη διαφορά, αλλά αυτή η κί νηση ανέδειξε τη διαφορά. Επίσης,

Δ εν έχει νόημα μια τέτοια διερώτηση. Η Nelly ήταν συμβατή με τη ν εποχή

σ ε ευτυχείς στιγμές της, η επιστήμη συνεργάστηκε με τη φωτογραφία για

να αναδείξει τη διαφορά, κι όμως

HIV, και για τη ν οποία δεν διαθέ

μετά από ένα διάστημα κατέληξε να τη ν ενσωματώσει.

τουμε καμία άλλη πληροφορία παρά μόνο τη διαβεβαίωση τη ς θεσπισμέ νης εξουσίας, αλλάζει τη σχέση μας με τ ο κοινω νικό περιβάλλον: τη σχέση μας με τους μετανάστες, τις γυναίκες, το σ εξ, τη ν εγχρήματη φαλλοκρατική οικονομία, τις δυνά

Από τη ν άλλη, ας σκεφτούμε τις συγ κλονιστικές αλλαγές που έφερε η ει κόνα στη ν επιστήμη. Και δεν αναφέρομαι εδώ μόνο σ τις κοινωνικές επι στήμες. Σήμερα η ιατρική απεικόνιση είναι αυτονόητη και φυσικοποιημένη σ ε τέτο ιο βαθμό που δεν αντιλαμβα νόμαστε την επανάσταση που σήμανε για την ιατρική αλλά και για τη ν κατανόηση τω ν ιατρικών ζητημάτων από το κοινό. Σήμερα κάθε ενδοσκοπική επέμβαση οδηγεί σ τη δημι ουργία ενός CD, το οποίο δωρίζει ο χειρουργός σ το ν ασθενή του! Τι ση μαίνει αυτό το δώρο; Γιατί να θέλω να ξαναδώ; Πιστεύω πως η επιστημο νική χρήση τω ν εικόνων περιλαμβά νει τη ν ταραχή, σπρώχνει σ ε νέες πρακτικές του βλέμματος, σ ε νέες πρακτικές του να κατευθύνεις το

μεις καταστολής, τις τοπικές αρχές, τις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις. Αυτά δεν είναι ταραχή; Σ ε ποιο β α θμ ό οι ε ικ ό ν ε ς μάς επ ιτρέπ ουν να α ν α σ υ ν θ έσ ο υ μ ε την αφ ή γη σ η τη ς κοινω νίας, του πολιτιστικού πλαισίου της, αυτού που μ ε μια λ έ ξ η ο ν ο μ ά ζ ο υ μ ε «εποχή»; Π ιστεύω πως οι εικόνες συνδέονται με τη ν κοινωνία και τη ν εποχή τους, μόνο που πρέπει να είμαστε υπομο νετικοί μαζί τους. Δ εν υπάρχει μία προνομιακή φ ω τογρα φ ία, σ τη ν

η ταραχή αυτή έχει να κάνει, εντέλει, με την πολιτική και όχι με τη ν αισθη

οποία να συμπυκνώνεται η ουσία τη ς κοινωνίας ή τη ς εποχής, χωρίς υπό λειμμα. Μάλλον, η φω τογραφία είναι το υπόλειμμα από τ ο οποίο αναγνω

τική απόλαυση.

ρίζουμε το ανάφορό του, εκείνο που

Πράγματι, και επιμένοντας σ το πα ράδειγμα τη ς ιατρικής απεικόνισης, αυτό που βλέπουμε δεν υπάρχει (η ει κόνα συντίθεται από την αντανά κλαση υπερήχων σ ε ιστό) και αυτό που υπάρχει δεν το βλέπουμε παρά

μας ενδιαφέρει. Αυ τό που χρειάζεται είναι αυστηρότητα σ τη μέθοδο, κα θ ώ ς είναι πολύ εύκολο να επιβάλ

βλέμμα σου ή να γίνεσαι αντικείμενο του βλέμματος τω ν άλλων. Μ όνο που

λουμε στις εικόνες ω ς αλήθεια τις δι κές μας ιδεολογικοποιημένες ακρο βασίες. Επίσης, χρειάζεται να μά

μόνο μέσα από διαθλαστικές τεχνο λογίες. Η νέα κατανόηση του σώμα τος, η ιατρικοποίηση και τα παράγωγά της, όπως η υγειονομικοποίηση του κοινωνικού σώματος, αλλάζουν

θουμε να θέτουμε σ ω σ τά τα ερω τή ματα και με τρόπ ο μονοσήμαντο. Και, φυσικά, πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τις εικόνες πριν τις πείσουμε να μας αποκαλύψουν τις

τη σχέση μας με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον μας. Η φ ω το

απαντήσεις τους.

γραφία τη ς κοπέλας από τη Ρωσία που παρουσιάστηκε ω ς φορέας του

Σ ας ευχαρισ τώ . Β

Γιάννης Σκαρπέλος Εικόνα και κοινωνία Από την κοινωνική φω τογραφ ία στην οπτική κοινω νιολογία Τόπος, 2011 σελ. 205, € 24

π ο θ ή κ ε ικ Δ ια ν ο μ ή υ σ κ ευ α σ ί1

ψ έ i

Προηγμένα εφαρμογέs τιληροφορικ:ής γι,ατην εφόδιαστική αλυσίδα

y Ολοκληρωμένες λύσεις διαχείρισης Logistics

1 >

4 ΐ

E f t

Η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία γίνονται πράξη Κέντρο Διανομής Ασπροττύργου Λεωφ. ΝΑΤΟ 19300 Ασπρόττοργος Τ: 210 55 17 700 F: 210 55 96 411

Συγκρότημα Βορείου Ελλάδος ΒΙ.ΠΕ ΣΙΝΔΟΥ Ο.Τ 31Γ Γ Είσοδος, 52 022 Θεσσαλονίκη Τ: 2310 79 99 44 F: 2310 79 97 03

Κέντρο Διανομής Μ αγούλας Γ. Γεννήματα 99 Θέση: Πλακωτό 19600 Μαγούλα Τ: 210 55 17 880 - 881 F: 210 55 51 770

δ: συζήτηση ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ ΜΥΓΔΑΛΗ

Unemployed Τ ο Μ ά ρ τ ιο τ ο υ 2012, ο Ά θ ω ς Δ η μ ο υ λ ά ς , η Ε ιρ ή νη Μ α ρ γ α ρ ίτη , η Σ ο φ ιά ν ν α Θ ε ο φ ά ν ο υ ς , η Ε λ ε ά ν ν α Γ ε ω ρ γ ίου και η Χ ρ ισ τιά ν α Μ υ γ δ ά λ η σ υ ν α ν τ ή θ η κ α ν για ν α μ ιλ ή σ ο υ ν για τ η ν α νε ρ γ ία σ τ ο μ ε γ ά λ ο τρ α π έ ζι τ ο υ

Διαβάζω. Α υ τ ό

π ο υ ε δ ώ δ η μ ο σ ιε ύ ο υ μ ε είναι α π ό σ π α σ μ α εκ είνη ς τ η ς σ υ ζ ή τ η σ η ς . Η τε λ ε υ τα ία φ ρ ά σ η π ο υ κ α τέ γ ρ α ψ ε τ ο μ α γ ν η τ ο φ ω ν ά κ ι ή τ α ν «κ α ι α ν σ τ ρ α β ώ σ ο υ ν ό λ α , θ α φ τιά ξω εγ ώ μια κ ο ύ π α ρύζι, κι ε σ ύ θ α με ζ ε σ τ ά ν ε ις με τ ο β λ έ μ μ α σ ο υ » . Δ ε ν έχει σ η μ α σ ί α σ ε π ο ιο ν α νή κ ει η φ ρ ά σ η , α νή κει μ ά λ λ ο ν σ τ η γ ενιά τ ω ν 7 0 0 ε υ ρ ώ (ισχύει π λ έ ο ν α υ τ ό ;), σ ε μια γενιά π ο υ δ ε ν δ έ χ ε τα ι ν α μείνει Α Ε Ρ Γ Η .

Χ.Μ.: Η παράσταση με τίτλο Unem

διπλή αυτή πρωτοβουλία δέκα νέω ν

ployed, καθώς και το ομώνυμο τεύ

συγγραφέων που συνεργάστηκαν με

χος τη ς έκδοσης τω ν Μ η τροπ ολ ινκών Ιστοριώ ν, είναι δύο πολιτισμικά γεγονότα του χειμώνα που πέρασε τα οποία συζητήθηκαν αρκετά. Ω σ τό σο, εμείς δεν μαζευτήκαμε εδ ώ για να μιλήσουμε γι’ αυτά. Α υ τό που μας ενδιέφ ερε ήταν να συζητήσουμε, κρα τώντα ς κι ένα «ηχητικό ντοκου

δέκα νέους ηθοποιούς για τη ν υλο ποίηση του Unemployed. Κι εκείνο που π ρώτα απ’ όλα θέλαμε να κου βεντιάσουμε είναι η επίδραση που ασκεί σ τη γενιά μας η δυσκολία εύ ρεσης έμμισθης εργασίας -αλλιώς ανεργία- σ ε συνδυασμό με τη διαρ κώς αυξανόμενη διάθεση δυνάμεων

μ έντο», για τη ν ιδέα, αλλά κυρίως για

στη ν εθελοντική εργασία, και οι τρ ό

το θέμα που βρίσκεται πίσω από τη

ποι με τους οποίους επηρεάζουν αυ τοί οι π αράγοντες τη ν παραγωγικό τη τά μας, τη σχέση μας με τη ν ίδια την εργασία, με το ν εαυτό μας, τους άλλους ανθρώπους και το ν κόσμο γε νικά. Α.Δ.: Ν ομίζω πως ο τρόπ ος με το ν οποίο μας επηρεάζει η ανεργία είναι διττός, κι έχει να κάνει είτε με το πώς βιώνει ο καθένας προσωπικά τη δική το υ κ ατάσταση είτε με το πώς βιώνει τη ν κατάσταση τω ν γύρω του. Η ανεργία, σ ε οποιονδήηοτε συνδυα σμό κι αν παρουσιαστεί, είτε δηλαδή

Διακρίνονται (από αριστερά): Ελεάννα Γεωργίου, Σοφιάννα Θεοφάνους, Άθως Δημουλάς, Χριστιάνα Μυγδάλη και Ειρήνη Μαργαρίτη. Photo: Θωμάς Σταυρόπουλος

πλήττει μόνο εμάς είτε μόνο τους γύ ρω μας, είτε και εμάς και τους γύρω μας, δημιουργεί ένα μεγάλο πρόβλη-

ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ www.klidarithmos.gr μα, κυρίως ψυχολογικό. Γιατί βέβαια, μένοντας άνεργος σήμερα, δεν πεθαί νεις από τπν πείνα. Κάποιος σ ε βοηθάει, κάτι έχεις στπν άκρπ, κάπως κουτσοζείς. Το βασικό θέμα είναι πώς αυτή π κατάστασπ επηρεάζει τα όνειρα που έκανες μέχρι τώρα, πώς μεταβάλλει τη ν καθπμερινότπτά σου και πώς επιδρά στπν ποιότπτα τπς ζω ή ς σου. Σκέψου

Βασισμένο σε ντοκουμέντα και πρόσφατα αποχαρακτηρισμένο υλικό από τα αρχεία της βρετανικής υπηρεσίας αντικατασκοπείας ΜΙ5 και του βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού.

ότι δεν έχεις δουλειά και βγαίνεις για ένα π οτό με τους φίλους σου. Στην πραγματικότητα καταλήγει αυτό να εί ναι το μοναδικό θέμα για το οποίο συ ζη τάς ή το μοναδικό πράγμα που σκέ φτεσαι ενώ συζητάς για άλλα πράγματα. Γιατί όμως έχει φτάσει να μας καθορίζει τό σ ο πολύ η δουλειά μας; Είμαστε αυτό που δουλεύουμε ή μήπως πρόκειται για μια κοινωνική διαστρέβλωση; Ε.Μ : Ίσ ω ς επιλέγουμε να αυτοπροσδιοριστούμε μέσω τη ς εργασιακής μας τα υτότητας γιατί δεν έχουμε αναπτύξει άλλα μας χαρακτηριστικά ή γιατί τα έχουμε αφήσει να ατροφήσουν. Σ.Θ.: Εγώ δεν συμφωνώ. Π ιστεύω μάλι σ τα ότι σ ε περιβάλλοντα και σ ε χώρες πολύ ανεπτυγμένες, όπου οι άνθρωποι εργάζονται και αμείβονται πλουσιοπά ροχα, δυσκολεύονται πολύ π ερισσότε ρο να αυτοπροσδιοριστούν. Παίρνω για παράδειγμα τη Σουηδία, όπου, ενώ οι άνθρωποι ονειρεύονται διακοπές, είδα με τα μάτια μου να μην ξέρουν τι να κά νουν με το ν εαυτό τους όταν πραγματι κά είχαν άδεια. Φλερτάρουν διαρκώς με τη ν ιδέα τω ν διακοπών, στη ν πραγματι κότητα όμως δεν μπορούν να τις αντέξουν. Κι είναι ντροπή εκεί να πεις ότι εί σαι άνεργος. Χ.Μ.: Καλά, κι ε δ ώ θεωρείται ντροπή, απλά έχει τώ ρ α δημιουργηθεί αυτό το προστατευτικό discourse ότι είμαστε όλοι άνεργοι, κι έτσι είναι λιγότερο ντροπή. ΕΜ.: Ναι, και νιώθουμε ότι δ εν φταίμε εμείς γι’ αυτό. Έ χω ένα φίλο που λέει

Η Επιχείρηση Κιμάς είναι η πραγματική ιστορία της πιο απίστευτης παραπλάνησης που σχεδιάστηκε ποτέ από τους κατασκόπους του Τσόρτσιλ. Αυτή η καλοστημένη παγίδα, δόλωμα για τους Ναζί, εξαπάτησε τους επικεφαλής της γερμανικής αντικατασκοπείας, έστειλε τα γερμανικά στρατεύματα να βολοδέρνουν σε λάθος κατευθύνσεις, και έσωσε χιλιάδες ζωές πείθοντας τους Γερμανούς ότι, αντί για τη Σικελία, τα συμμαχικά στρατεύματα σκόπευαν να εισβάλουν στην Ελλάδα... θα τα βρείτε σε ενημερωμένα βιβλιοπωλεία και στο βιβλιοπωλείο ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ, Πεσμαζόγλου 5, ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Τηλ. 210-3300104, Fax: 210-3841021, e-mail: sales@klidarithmos.gr

δ: συζήτηση μια υποχρεωτική αφορμή για ενδο σκόπηση και περισυλλογή. Χ.Μ.: Και με το σώμα σου. Νιώθεις ότι πονάει η κοιλιά σου και το μόνο που σου έρχεται σ το μυαλό σαν λύ ση είναι να πάρεις ένα παυσίπονο για να σου περάσει. Δεν μπορείς να σκεφ τείς γιατί σ ε πονάει η κοιλιά σου όμως. Σ.Θ.: Π άντω ς αυτή η εξωτερική κρί ση έχει πυροδοτήσει και μια εσ ω τε ρική κρίση, με τη ν έννοια του αναπροσδιορισμού. Ζητάμε πια βοήθεια, ποιος το έκανε αυτό πριν; Μιλάμε, για παράδειγμα, πλέον για εντατική λειτουργία τω ν ανταλλακτι κ ών δικτύων, όπου κυριαρχούν η φαντασία και η δημιουργικότητα. Κι εκεί ο αυτοπροσδιορισμός γίνεται μέ σα από την ενσω μά τωση και την προσφορά στη ν ομάδα. Α.Δ.: Α ς μην βλέπουμε όμως μονό πλευρα τα πράγματα. Γιατί το να αυτοπροσδιορίζεσαι μέσα από μια δου λειά που κάνεις, που ενδεχομένως να

Απάτην παράσταση Unemployed.

ήταν το όνειρό σου, τη ν κάνεις καλά, αμείβεσαι γι’ αυτήν κι από αυτήν ζεις, ίσως να μην είναι και τό σ ο αρνητικό. Ε.Γ.: Α υ τό όμως που περιγράφεις εί ναι πολύ υγιές και δεν σ ε καταπίνει. Ε.Μ.: Εξαιτίας όμως αυτού υπάρχει

46 οθ

INFO ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ www.xariseto.gr www.facebook.com/swapn otshop www.fasouli.wordpress.com www.time-exchange.gr/ www.antallaktiki.gr www.givethekids.gr www.european-village.org/

« ε γ ώ είμαι καλός φίλος, καλός σύν τρ ο φ ο ς » και μου κάνει τό σ η εντύ π ωση ό τα ν το ν ακούω, γιατί συνή

και μια υπερεκτίμηση, που καθιστά τη ν εργασία μέσο εκμετάλλευσης. Γ ιατί μπορεί να τη χάσεις, κι αν τη χά

θ ω ς λέμε είμαι καλός γιατρός, κα λός ηθοποιός... Μου αρέσει αυτό που λέει.

Χ.Μ.: Αυτή τη διάσταση μπορούμε να τη δούμε μόνο συγκριτικά, δια

Ε.Γ.: Πάντω ς χρειάζεται να ψάξεις εσωτερικά το ν εαυτό σου και να αφιερώσεις χρόνο για να βρεις πού είναι τα χέρια σου, πού είναι το κε φάλι σου, πού είναι η ψυχή σου και τι πραγματικά σου α ρέσει να κάνεις. Έχει κι αυτή την πλευρά η ανεργία. Δίνει χρόνο. Που δεν πρέπει να γεμί ζει από αγωνία. Α ς τη δούμε και σαν

σεις τι μένει;

χρονικά ή συγχρονικά. Γιατί, για πα ράδειγμα, κι ένας αρχαίος αθηναίος πολίτης, αν επιχειρούσε να αυτοπροσδιοριστεί, θα έπρεπε να αναφέ ρει τι επαγγέλλεται. Ποια θα ήταν ω σ τό σ ο η βαρύτητα αυτής τη ς δή λω σης και πόσο θα επηρέαζε τ ο συ νομιλητή του, αυτό ίσως είναι μία χρήσιμη σύγκριση, προκειμένου να

δούμε αν έχουμε χάσει το μέτρο. Και ξεκινώντας από μια τέτο ια σύγκριση, θέλω να θ έ σ ω και μια άλλη παράμετρο σ τη συζήτηση: Τις ηροάλλες, που κου βεντιάζαμε για τα κείμενα τη ς παρά στασης, η Ειρήνη παρατήρησε ότι είναι όλα ή πολύ ρεαλιστικά ή βασίζονται σε πολύ προσωπικές ιστορίες. Κι ήθελα να σας ρω τήσ ω , έχει να κάνει με όλα αυ τά που συζητάμε ο ρεαλισμός σ τη σύγ χρονη τέχνη; Π ώ ς δηλαδή αυτές οι προσπάθειες συλλογικού προσδιορι σμού, όπως για παράδειγμα η μετατό πιση τη ς λειτουργίας τω ν ανταλλακτι κών δικτύων, που από εναλλακτική φά ση έχουν μετατραπεί σ ε αναγκαιότητα, μεταφράζονται σ ε λιτότητα και ρεαλι στικές προσεγγίσεις σ τη ν σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία; Σ.Θ.: Εγώ π ιστεύω πως σήμερα δεν θα έπρεπε να γίνεται καθόλου τέχνη. Η τ έ χνη είναι γραμμένη με στίχους και συν θήματα στους τοίχους, είναι το θέατρο του δρόμου, είναι η ευφυΐα τ ω ν αν θρώ πω ν σ το Διαδίκτυο. Για μένα πρέ πει να υπάρχει μια αλληλέγγυα τέχνη, μια μορφή έκφρασης που μπορείς να τη μεταφέρεις από το σπίτι σου σ το πά τωμα, στο δρόμο, στις τουαλέτες, όπου το θες κι όπου το χρειάζεσαι. Να μην εί ναι η τέχνη κάτι ξέχ ω ρο από τη ζω ή, να μην προσπαθεί να βοηθήσει τη ζω ή, να συμβαίνει αβίαστα μαζί με τη ζωή. Κι όταν γίνονται τέτοιου είδους πράγματα, καλούμαστε όλοι μας να πάρουμε θ έ ση, κι αυτό μπορεί να έχει ένα κόστος, μια δέσμευση, που εκφράζεται με την απόφαση να στηρίξουμε αυτές τις π ρω τοβουλίες με όποιο τρόπ ο μπορούμε. Ε.Μ.: Κι εκεί πια εγκαταλείπεις το ν προ σωπικό σου αγώνα και μπαίνεις σ ’ έναν συλλογικό. Χ.Μ.: Κι α ναζητάς συνοδοιπόρους. Α.Δ.: Α υ τό μπορεί να είναι και το θετι κό που βγαίνει από όλα αυτά. Ό τι δη λαδή δεν θα είμαστε πια ποτέ μόνοι μας.

δ:θέμα ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΛΑΪΚΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Από τον Γαλλικό Διαφωτισμό ώς τη μυθοπλαστική προέκταση σχολικών ασκήσεων Τάσος Πατρώνης

έγοντας «εκλαΐκευσητης επι

γραμμές όσο εμείς ανάμεσα σ τα γνω

σ τήμ ης» δεν εννοούμε πάντα μια λογοτεχνική αφήγηση.

στικά αντικείμενα και τις σπουδές ή

Θα μπορούσε π.χ. ένα παιχνίδι ή μια

Π αλατινή Α νθολογία περιέχει επι

τεχνική κατασκευή, μια πειραματική

γράμματα από τη ν ύστερη αρχαιότη τα και τη ν ελληνιστική εποχή στα-

σ υσκευή ή ένα μοντέλο να βοηθά σ τη ν κ ατανόηση κάποιων επιστημο νικών εννοιών από τα παιδιά ή από το ευρύτερο κοινό. Απ ό την άλλη μεριά, είναι φανερό ότι σ τα λογοτεχνικά έρ

τα επαγγέλματα. Για παράδειγμα, η

χυολογημένα από τους Βυζαντινούς. Μερικά απ’ αυτά αποτελούν τα υτό χρονα και μαθηματικά προβλήματα, διατυπωμένα σ τη

μορφή μικρών

γα που αναφέρουν επιστημονικές έν

ιστοριών, που έχουν λογοτεχνική

νοιες δεν υπάρχει πάντα πρόθεση για εκλαΐκευση. Εδώ θα ασχοληθούμε ει

αξία εξαιτίας του χαριτωμένου τους

δικά με εκείνες τις περιπτώσεις λο γοτεχνικής μυθοπλασίας στις οποίες η πρόθεση εκλαΐκευσης τη ς επιστή μης ομολογείται ρητά από το συγ γραφέα είτε εντοπίζεται σ ε κάποιο χαρακτήρα του μύθου, ενώ ο συγ γραφέας μπορεί να κρατάει τις απο σ τάσεις του.

ύφους, όπω ς λ.χ. το παρακάτω ελλη νικό επίγραμμα: «Π ό σ ο με εξαπάτησε ο αδελφός μου, που μοίρασε ανόσια τα πέντε τάλα ντα τη ς πατρικής κληρονομιάς: πήρε απ’ αυτά τα επτά ενδέκατα, ενώ εγώ, χύνοντας μαύρο δάκρυ, πήρα μόνο το ένα πέμπτο. Ω πατέρα Δία, πόσο βαθιά κοιμάσαι!»1

48 11

Σχετικά με την ιστορία του θέματος

Είναι δύσκολο να πούμε αν σκοπός

Μέχρι στιγμής, σχεδόν κάθε εισήγη

τη ς λογοτεχνίας, κατά τη διάρκεια

ση σ ε εκπαιδευτικό συνέδριο ή δι πλωματική εργασία, που αφορά π.χ.

τη ς ιστορίας της, ήταν περισσότερο να τέρφ ει παρά να προβληματίσει ή

τη σ χέση λογοτεχνίας και μαθηματι

να διδάξει κάτι στου ς α ναγνώστες. Η

κών, αρχίζει με τη ν επισήμανση ότι η σχέση αυτή μοιάζει να μην υπάρχει ή

λογοτεχνική αφήγηση είχε κατά και ρούς τη ν τά ση να «απομιμείται» και

ότι το εγχείρημα μιας τέτοια ς συσχέτισης μοιάζει αντιφατικό. Αλλά αυτή

να «υπερασπίζεται», κάποτε ακόμα

η δήλωση, που θέλει να προλάβει τις αντιδράσεις το υ σημερινού α ναγνώ

μη ή, το αντίθετο, να τη ν ειρ ωνεύε ται και να τη ν οικτίρει, ανάλογα με τις

στη, δεν θα είχε νόημα να γίνει σ ε άλ λες εποχές: τό τε που το αναγνωστι

εκά στο τε κοινωνικές συνθήκες και τα ιδεολογικά ρεύματα. Θα συμφω

και να «προαναγγέλλει» τη ν επιστή

κό κοινό και οι λόγιοι (οι άνθρωποι

νήσω, πάντως, με το ν Τεύκρο Μι-

που ασχολούνταν συστηματικά με τα γράμματα) δ εν χάραζαν τό σ ο βαθιές

χαηλίδη σ το ότι ένα κομβικό σημείο, όπου συναντάται η αφήγηση με τη ν

τα επιγράμματα και τις εκφωνήσεις προβλπμάτων, προκειμένου να πα ρουσιαστούν σ το ν α ναγνώστπ οι επι

ουμε να πνιγούμε κ άτω από το βάρος τους. Η εποχή το υ Βολταίρου κρα τούσε ακόμα ένα μ έ τρ ο και διέθετε κάποια μεγαλύτερη χάρη και αισιο δοξία από τη δική μας, αν και οι ανη

στημονικές γνώ σεις τπς εποχής. Από τη ν άποψη αυτή, έργα όπως Οι γόμοι

συχίες είχαν ήδη αρχίσει... Σ το μεταξύ, η επιστημονική εξειδί-

το υ Ερμή και τη ς Φ ιλολογίας (γραμ μένο από το ν Μαρσιανό Καπέλλα γύ

κευση είχε προχωρήσει. Ό π ως επι σημαίνει πολύ εύστοχα ο Α ντρέας Κασέτας, σ ε αντίθεση με τους Δια λόγ ου ς το υ Γαλιλαίου, που ω ς προς

εκλαΐκευση είναι όταν σκαρώνεται ένας μύθος αρκετά μακρύτερος από

ρω σ τα 410 μ.Χ.) αποτελούν μακρινό πρόδρομο, όχι μόνο τω ν σημερινών «μαθηματικών μ υ θιστορημ άτω ν»2, αλλά π ερισσότερο του Βολταίρου και άλλων δημοφιλών συγγραφέων, εκλαϊκευτών τη ς νέας επιστημονικής γνώ ση ς από τ ο 17ο αιώνα και μετά. Τ ο κατά π όσο αυτή η φιλολογία πε τυχαίνει το σ τόχ ο τη ς είναι άλλο θέ μα. Έ τσι π.χ. τα φανταστικά ταξίδια το υ 17ου και 18ου αιώνα (Συρανό ντε Μπερςεράκ, Βολταίρος, Σουίφτ κ.ά.) μου φαίνεται πως απηχούν π ερισσό τερ ο τις φιλοσοφικές και θυμοσοφι κές έριδες περί επιστήμης παρά τις επιστημονικές έρευνες του καιρού τους. Α υ τό δεν ισχύει σ το ν ίδιο βαθ

το ν τρόπ ο γραφής τους «ή τα ν πραγ ματικά αριστουργήματα που επηρέα σαν τη ν ιταλική π εζογραφία»3, οι Μ α θηματικές αρχές τη ς φ υσικής φ ιλο σοφ ία ς του Ν εύτωνα αποτελούν ένα νέο υπόδειγμα γραφής. Α υ τό το υπό δειγμα θα ακολουθήσουν η φυσική και τα μαθηματικά τους επόμενους αιώνες και βαθμιαία θα απομακρύ νουν τα λογοτεχνικά γράμματα (lettres) από το ν «κα θ α υτό» επιστημονι κό στοχασμό (science). Απ ό κει και το μεγάλο πρόβλημα τη ς ευρύτερης διάδοσης τη ς επιστήμης, με τρόπο

μό για το ν Ιούλιο Βερν και τα δικά του Παράξενα ταξίδια ( Voyages Extraor-

ώ σ τε να γίνεται κατανοητή χωρίς «έκ π τω σ η » του νοήματος τη ς -π ρ ό βλημα που αντιμετώπισε η εποχή του

dinaires), που γράφτηκαν μετά το

Διαφωτισμού, σ τη γαλλική τουλάχι

1850. Παρακάτω θα εστιάσουμε σ ε μια φα νταστική ιστορία του 18ου αιώνα,

σ το ν εκδοχή του. Διαβάζοντας σήμερα το ν Μ ικρομέγα το υ Βολταίρου -μια «φιλοσοφ ική

που είναι αντιπροσωπ ευτική τη ς

ιστορία» («histoire philosophique») του 1752, όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος4- έχεις την αίσθηση ότι ο κό σμος τω ν αναλογιών και τω ν μετρή

εκλαϊκευτικής τά ση ς το υ Διαφωτι σμού.

Α υτός ο κόσμος ο... Μικρομέγας Ο κόσμος του Διαφωτισμού είναι κα τά βάση ο -αδικαίωτος ακόμα- δικός μας μοντέρνος κόσμος και ο Βολταί ρος είναι σχεδόν σύγχρονός μας. Μας απασχολούν τη ς ίδιας ή ελάχι σ τα διαφορετικής φύσης προβλήμα τα, που συσσωρεύτηκαν, όμως, σή μερα τό σ ο πολλά ώ σ τε να κινδυνεύ

σ εω ν εκβάλλει από τα Στοιχεία του Ευκλείδη και τα Principia (Α ρχές) του Νεύτωνα κατευθείαν σ το ν κόσμο της παρατηρησιακής αστρονομίας. Και μέσα απ’ α υτόν ή «απ ό ψηλά», τάχα, φαίνεται με μια σχεδόν παιδική απο ρία ο γήινος κόσμος, ο κόσμος της σκληρής ανθρώπινης πραγματικότη τας. «Α , δύστυχοι!» φωνάζει ο νεαρός α θώος γίγαντας από το Σείριο, που

επισκέπτεται το ν πλανήτη μας και συ ζη τά μ’ ένα φιλόσοφο, «π ώ ς μπορεί κανείς να συλλάβει αυτή τη ν άμετρη, την παράφρονα λύσσα!», εννοώντας τη λύσσα της εξουσίας, τω ν εδαφι κών διεκδικήσεων και του πολέμου. Π ώς μπορεί η γνώ ση τω ν μαθηματι κ ών και τω ν λογοτεχνικών γραμμά τω ν, οι χαρές του πνεύματος, να μην έχουν εξημερώσει το ν άνθρωπο; Διαβάζοντας τις φιλοσοφικές εκλαϊ κεύσεις του Βολταίρου, αντί κατευ θείαν το ν Ν εύτωνα και το ν Λάιμπνιτς, τίθεται το ζήτημα μήπως κιν δυνεύουμε να πέσουμε σ την ημιμ όρφ ω ση5, κάτι που ίσως είναι χειρότε ρο από τη ν πλήρη αμάθεια. Το ερώ τημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο σχετικά με το θέμα μας, καθώς θέλει να οριο θετήσει τους τρόπους διάδοσης της γνώ ση ς και να θέσει μια -δύσκολα τοποθετούμενη- διαχωριστική γραμ μή ανάμεσα στη ν κατανόηση και

τη ν επιστήμη, που γίνονται εμπόδιο στη ν κριτική κατανόηση. i. Flat (noble) men, straight line-like (dangerous) women Η Επιπεδοχώρα (Flatland) του Edwin Abbott, κληρικού και καθηγητή φι λολογίας (1838-1926), θεωρείται ένα μοναδικό αριστούργημα επιστημονι κής και κυρίως μαθηματικής φ αντα σίας. Ταυτόχρονα είναι όμως και μια σάτιρα τω ν αντιλήψεων και τω ν ηθών τη ς βικτωριανής εποχής, με πολλές αιχμές. Ετσι, η επιμελημένη μύηση του αναγνώστη στη ν ιδέα ενός χώ ρου πολλών δ ιαστάσεων, όπως υπο δεικνύει και ο υπότιτλος του έργου: Flatland. A Rom ance o f M any D i mensions, δεν μπορεί να πετύχει άμεσα το στόχ ο της, καθώς ο συγ

στην παρανόηση· ανάμεσα σ το βίω μα της ανάγνωσης «από πρώτο χέρι» και σ τη διαμεσολάβηση ή ανάμεσα σ ε μια καλώς εννοούμενη (αλλά με

γραφέας μπλέκεται σ ’ ένα κουβάρι συντηρητικών πεποιθήσεων, κοινω νικών στερεοτύπ ων και τα ξικώ ν δια κρίσεων ή διακρίσεων φύλου. Δ εν εί ναι εύκολο να μάθουμε κατά πόσο αποδεχόταν ο ίδιος τις αντιλήψεις αυ τέ ς ή κεκαλυμμένα τουλάχιστον επι

ποια έννοια;) εκλαΐκευσα και σ το ν εκχυδαϊσμό.

Η γεωμετρική θεματική τη ς αφήγη

θυμούσε να τις καυτηριάσει. σης εμπλέκεται βαθιά με τη ν κοινω νική. Η μαθηματική δομή απεικονίζει

Μερικά κοινωνικά στερεότυπα Απάντηση τελειωτική σ το προηγού μενο ερώτημα δεν είναι δυνατό να δοθεί, καθώς ο κίνδυνος τη ς ημιμόρφ ω ση ς παίρνει διάφορες μορφές και εξαρτάται από την κάθε περίπτωση. Μπορούμε, όμως, προς το παρόν, να δείξουμε κάποια παραδείγματα αφη γημάτων, τα οποία ηθελημένα ή αθέ λητα, και παρά το πιθανό λογοτεχνι κό τους ενδιαφέρον, αναπαράγουν κάποιες στερεότυπ ες αντιλήψεις για την κοινωνία, που θα πρέπει να σχο λιαστούν, καθώς και στερεότυπα για

με φαινομενικά καθαρό ό σο και αυ θαίρετο τρόπ ο τη ν κοινωνική δομή, σαν να πρόκειται για μια «φα ντα στι κή θέσμιση τη ς κοινωνίας», για να θυμηθούμε το ν Κορνήλιο Καστοριάδη. Οι γυναίκες τη ς Επιπεδοχώρας είναι μονοδιάστατες ευθείες γραμμές (ή ευθύγραμμα τμήματα), οι οποίες, σ το χώρο τω ν δύο διαστάσεω ν όπου ζούνε, καθίστανται θανάσιμα επικίνδυ νες ω ς αιχμηρές για τους πολύγω νους άντρες τους. Αυτοί, πάλι, δια θέτουν εμβαδό και κανονικότητα (συμμετρία) ανάλογα με την κοινωνι

κή τά ξη και τη ν ευφυΐα τους. Οριακά σχήματα είναι οι κύκλοι, που απεικο νίζουν τη ν αριστοκρατία τω ν αντρών. Από την άλλη μεριά, μια ευθεία γραμ μή-γυναίκα, παρόλο που δεν μπορεί να περικλείει κανένα περιεχόμενο («είναι κενή από μυαλό», δεν διστά

ρούν ήδη τρία βιβλία του, που ο ίδιος εντά σσει μετριόφρονα «σ τη ν περιο χή τω ν Ψ υχαγωγικών Μαθηματι κ ώ ν». Σ το τρίτο από αυτά τα βιβλία (Η παραβολή το υ ασώ του), οι άγνω σ τες ρίζες ενό ς τριωνύμου τυχαίνει να συμπίπτουν με το ν αριθμό τη ς μέ ρας και του μήνα, αντίστοιχα, που θα

ζει να πει ο Abbott), εκτιμάται ιδιαί τερα από τη Σφαίρα, ένα ον ανώτερο, καθώς προέρχεται από τ ο χώ ρο τω ν τριώ ν διαστάσεων. Α υ τό συμβαίνει γιατί, ενδεχομένως, σ τα μάτια ενός α νώτερου ό ντο ς θα πρέπει να είναι προτιμότερα τα αγνά συναισθήματα

τιστηριακής ίντριγκας. Η επίλυση πολυωνυμικών εξισώ σεω ν

των... άλογων ό ντω ν από την « τ ε τρά γω νη » αλλά επίπεδη λογική τω ν

ήταν από τ ο 16ο αιώνα το αντικείμε νο ανταγωνισμού σ τα ιταλικά πανε

σ οφ ώ ν ανδρών!

πιστήμια. Φαίνεται ότι αυτή η κουλ τούρα το υ πρώιμου μπαρόκ έχει βα θιά σημαδέψει τη δημόσια εικόνα τω ν στοιχειωδών μαθηματικών μέχρι

ii. Σχολικά μαθηματικά με αστυνομικό σενάριο Είναι αρκετή μια άσκηση πάνω στις ρίζες του τριωνύμου για να πλέξει κα νείς γύρω τη ς ένα αστυνομικό σενά ριο; Ο Γιάννης Καρβέλης, μηχανολό γος του ΕΜΠ με θητεία σ το Παιδα γω γικό Ινσ τιτού το, μας απόδειξε έμπρακτα το υ λόγου το αληθές. Από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη κυκλοφο

ανακοινωθεί επίσημα μια μυστική οι κονομική συμφωνία. Απ ό τη ν εξαι ρετική αυτή σύμπτωση ξεκινάει ένα νόστιμο οικογενειακό θρίλερ χρημα

σήμερα. Με λίγα λόγια: κάνω κάποι ες αλγεβρικές πράξεις με κρυφούς αριθμούς και σου εμφανίζω τα απο τελέσματα· αν είσαι «έξυ π νο ς» -π ου για πολύ κόσμο σημαίνει «καλός σ τα μαθηματικά»- τό τε θα βρεις τους κρυφούς αριθμούς και μπορείς να παίξεις και σ το χρηματιστήριο...

Hi. Πλατωνισμός

παρούσα κ ατάστασή του, όμως, ο

και γεροντική άνοια Πρόκειται για μια ιστορία για ευαί

καθηγητής έχει γίνει αξιολύπητος. Λι πόσαρκος και εύθραυστος, κάθε

σθητες καρδιές. «Α υ τό ς είναι ένας λαμπρός εξηντάχρονος καθηγητής

πρωί που ξυπνάει ρω τά τη ν ημερο μηνία γέννη ση ς τη ς οικονόμου (20/2) για να συμπεράνει ότι το 220 είναι φ ίλος αριθμός με το 284, το ν

μαθηματικών, που ύστερα από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα ζει με μια βραχεία μνήμη μόλις ογδόντα λε πτών. Αυτή είναι μια ευαίσθητη και πανέξυπνη οικονόμος που αφοσιώνεται σ τη φροντίδα του. Κάθε πρωί όταν ο καθηγητής και η οικονόμος συστήνονται εκ νέου ο ένας σ το ν άλ λον, ανθίζει μια παράξενη, όμορφη σχέση μεταξύ τους. Ο καθηγητής μπορεί να μη θυμάται τι έφαγε για πρωινό, αλλά σ το μυαλό του είναι ακόμα ζω ντα νές οι κομψές εξισώ σεις από το παρελθόν...»6 Η συγγραφέας Yok o Ogawa τιμήθη κε σ την Ιαπωνία με λογοτεχνικό βρα βείο, αλλά και με βραβείο τη ς Μαθη ματικής Εταιρείας. Στην ιστορία αυτή ο καθηγητής φαίνεται ότι πριν από το ατύχημα είχε ασχοληθεί με προχω ρημένη θεωρία αριθμών. Έ τσι δεί χνουν, τουλάχιστον, οι τίτλοι και οι συγγραφείς τ ω ν μαθηματικών βι βλίων τη ς βιβλιοθήκης του: «Θ εω ρία ακεραίων τη ς άλγεβρας», «Chevalley», «H ard y» κ.ά„ που αναφέρονται σαν περίεργες ά γνω στες λέξεις. Στην

αριθμό του βραβείου του σ το πανε πιστήμιο που δίδασκε. Έ τσι μπορεί να καταλάβει ακόμα κι ένας αδαής ότι φίλοι αριθμοί είναι εκείνοι που ο καθένας τους είναι ίσος με το άθροι σμα τω ν γνήσιων διαιρετών του άλ λου και να σκεφτεί ότι μια τέτοιου εί δους «φ ιλία» είναι ακατάλυτη. Οι μα θηματικές σχέσεις υποτίθεται πως εί ναι υπεράνω τη ς ζω ής, τη ς μνήμης και τη ς ιστορίας: ανήκουν σ το ν κό σμο τω ν π λατωνικών ιδεών! Και οι τρεις παραπάνω ιστορίες απο τελούν μυθοπλασία γύρω από τα μα θηματικά και τους μαθηματικούς. Από την π ρώτη ώ ς τη ν τρίτη αυξάνε ται η συσχέτιση με την πραγματική ζωή, ενώ αντίθετα μειώνεται η δυνα τό τη τα για πραγματική κατανόηση τη ς εμπλεκόμενης μαθηματικής γνώ σης. Εύχομαι η δυσανάλογη αυτή συ σχέτιση να μην αφορά το σύνολο της παρόμοιας λογοτεχνικής παραγωγής, ούτε να τείνει να συνεχιστεί και σ το μέλλον.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ’ Παλαηνή ή Ελληνική Ανθολογία, βιβλίο 140. σε απόδοση του Γιάννη Χριστιανίδη (βλ. I. Χριστιανίδης, Γραμμικές διοφαντικές εξισώσεις στην ελληνική λογιστική παράδοση, Αθήνα 1991 (διδακτορικλη διατριβή). 2Τ. Μιχαηλίδης, «Μαθηματική λογοτεχνία: μια πρόκληση», Πρακτικά 19ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Μαθηματικής Παιδείας ΕΜΕ. 2002. 3Ανδρ. Κασέτας. «Της λογοτεχνίας και της φυσικής», 6οΔιήμερο διαλόγου για τη

διδασκαλία των μαθηματικών, Θεσσαλονίκη 2007. επιμ. Δ. Χασάπη, σελ. 125-132ΦΕλληνική μετάφραση από την Αλέκα Μουρίκη (Νεφέλη. 1988). 5- Βλ. σχετικά Τ. Adorno, Θεωρία της ημιμόρφωσης, Αλεξάνδρεια, 1990. 6 Απόσπασμα από το οπισθόφυλλο του μυθιστορήματος Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή της Yoko Ogawa στις εκδόσεις Αγρα.

εκδόσεις

^^G TTlK G V TpO

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΠΑΤΕΡΑ|ΤΑΣΟΥΛΑΤΣΙΛΙΗΕΝΗ

ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

JL I I

Θεωρητικίς προσεγγίσεις, δραστηριότητες και παιχνίδια

αντεθνικός δρώντες...

Αθήνα: Κιάφας 5 - ΤΚ 10678 · τηλ.: 210 3811077 [ Θεσσαλονίκη: Καμβουνίων 9 - ΤΚ 54621 ·τηλ.: 2310 256146 w w w .e p ik e n t r o .g r

e -m a i I : b ο o k s @ e p i k e n t r o . gr

δ:θέμα

Το φάντασμα του Τομ Τζόουντ πάνω από την Ευρώπη

Θωμάς Τσαλαπάτης

Άνθρωποι περπατούν δίπλα στις γραμμές του τρένου Σε μια κατεύθυνση χωρίς επιστροφή Οι μοτοσυκλέτες τω ν αστυνομικών περνούν πάνω από τη γέφυρα Ζεστή σούπα σ τη φ ωτιά κ άτω απ’ τη γέφυρα Τ ο καταφύγιο απλώνεται πρόχειρα σ τη γωνία Καλώς ήρθατε σ τη νέα τά ξη πραγμάτων Οικογένειες κοιμούνται σ ’ αμάξια σ τα νοτιοδυτικά χωρίς ησυχία και ξεκούραση, χωρίς σπίτι και δουλειά Ο δρόμος ζωντανεύει απόψε Μα όλοι γνω ρίζουν καλά πού καταλήγει Κάθομαι εδώ κάτω σ το φέγγος τη ς φωτιάς Ψ άχνοντας το φάντασμα το υ Τομ Τ ζόουντ Από το ν σάκο του τραβά ένα βιβλίο με προσευχές Ο ιεροκήρυκας ανάβει μια γόπα και παίρνει μια ρουφηξιά Περιμένοντας το ν καιρό που οι τελευταίοι θα γίνουν πρώτοι και οι πρώτοι τελευταίοι Ξαπλωμένος σ ’ ένα χαρτόκουτο στη ν υπόγεια διάβαση κ ρατώντας ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή για την γη τη ς επαγγελίας. Έχεις μια τρύπα σ την κοιλιά σου και ένα όπλο σ το χέρι σ ου Έχεις για προσκεφάλι το σκληρό του βράχου για λουτρό τα υδραγωγεία τη ς πόλης

δ 54 2| ο >

Ο δρόμος ζωντανεύει απόψε Μα όλοι γνω ρίζουν καλά πού καταλήγει Κάθομαι ε δώ κ άτω σ το φέγγος τη ς φ ωτιάς Ψ άχνοντας το φάντασμα του Τομ Τζόουντ

Και ο Τομ είπε: «Μάνα, ό π ο τε ένας μ π ά τσ ο ς χτυπά κάποιον

Ό π οτε ένα νεογέννητο παιδί κλαίει πεινασμένο Ό π οτε υπάρχει συμπλοκή κατά το υ αίματος και μ ίσ ο ς σ τ ο ν αέρα Α να ζή τη σέ με, μάνα, θα με β ρ εις εκεί Οταν κάποιος παλεύει για να σταθεί, Ο ταν κάποιος αναζητά μια αξιοπρεπή δουλειά ή ένα χέρι βοήθειας

Ο ταν κάποιος αγωνίζεται να είναι ελεύθερος Κ οίτα σ τα μάτια του, μάνα, θα μ ε β ρεις εκ εί»

Ο δρόμος ζω ντανεύει απόψε Μα όλοι γνω ρίζουν καλά πού καταλήγει Κάθομαι εδ ώ κ άτω σ το φέγγος τη ς φ ω τιάς Ψάχνοντας το φάντασμα του Τομ Τ ζό ο υντ (Bruce Springsteen, «Th e Ghost o f Tom Joad», από το ν ομώνυμο δίσκο, 1995. Η προτελευταία στρο φ ή αποτελεί παράφραση του διάσημου λόγου του Τ ζό ουντ πριν τη ν αναχώρησή του, σ το τέλο ς το υ μυθιστορήματος Τα σταφύλια τη ς οργής.) Ο Τομ Τζόουντ είναι ο πρωταγωνιστής σ τα Σταφύλια τη ς οργής του Τ ζο ν Στάινμπεκ. Πέρα από εμβληματικό χαρακτήρα του μυθιστορήματος, ο Τζόουντ αποτελεί ταυτόχρονα -μ έσα από τη σταδιακή ωρίμανσή του από σελίδα σ ε σελίδα αλλά κυρίως λόγω της τελικής του επιλογής και σ τά σ η ς-

αδικία. Ό τα ν ο Bruce Springsteen τρα γουδούσε για το φάντασμα του Τομ Τζόουντ, το 1995, δεν είχε σαν πρό θεση να μιλήσει απλά για έναν λαϊκό ήρωα αλλά π ερισσότερο να συνδέσει το ν πόνο δύο εποχών και, παρουσιά ζο ντας το ν Τζόουντ ω ς πρότυπο, να προβάλει τη συνέχεια αλλά και την επι

και ενσάρκωση του νοήματος του βι βλίου. Τα σταφύλια τη ς οργής έγιναν

τακτική επικαιρότητα τη ς στάσης του. Η ιστορία τω ν Τ ζό ο υντ είναι η ιστορία

ταινία από το ν Τ ζο ν Φορντ, έναν μό

το υ ξεριζώ μ α τος και τη ς περιπλάνη

λις χρόνο μετά τη ν έκδοσή τους. Η ιστορία της οικογένειας τω ν Τ ζόουντ

σης για τη ν επιβίωση. Η κρίση τη ς δε καετίας του ’30, οι άνεμοι σκόνης που

τραγουδήθηκε από το ν φολκ τραγου

σαρώ νουν τις σοδειές, ο εκμοντερνι-

διστή W ood y Guthrie, ω ς αρχετυπική περίπτωση που περιγράφει τα βάσανα

σμός τω ν μέσων καλλιέργειας, αλλά κυρίως η απληστία τω ν τραπ εζών,

τω ν φτω χώ ν τη ς Αμερικής και ταυτό χρονα ω ς αντίδραση απέναντι στην

αναγκάζουν τη ν οικογένεια να εγκαταλείψει το σπίτι τη ς στη ν Οκλαχόμα,

ΤΑ

ΒΙΒΛΙΑ

ΤΗΣΑΝΟΙΞΗΣ

Η ΤΡΙΤΗ ΨΗΦΟΣ * Δ η μ η τ ρ η ς Κ . Ψ υ χ ο γ ι ό ς ΧΙΟΝΙΖΕΙ ΗΣΥΧΑ ΣΤΙΣ ΑΓΡΙΟΛΕΥΚΕΣ * Α ρ η ς Σ κ ι α δ ο π ο υ λ ο ς ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΜΟΥΝΤΑΝΑΣ * Η λ ια ς Γ κ ρ η ς Η ΕΦΕΣΣΟΣ ΤΩΝ ΑΛΟΓΩΝ* Δ η μ η τ ρ η ς Φ ω τ ο π ο υ λ ο ς ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ * Λ α κ η ς Δ ο λ γ ε ρ α ς Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΟΝΩΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ Ν ΙΚ Ο Υ* Π ε ί ρ ο ς Α υ λ ι δ η ς ΣΟΦΕΡ * Μ ά ρ ι ο ς Π ό ν τ ι κ α ς Ζ Η Τ Ω * Λ ε ύ τ ε ρ η ς Ξ α ν θ ο π ο υ λ ο ς ΓΑΤΕΣ ΑΛΛΟΥ * Π α ν α γ ιώ τ η ς Κ ο υ β ε λ α κ η ς Μ Ε ΘΕΑ ΤΟ Ν ΑΚΑΛΥΠΤΟ * Α ρ γ υ ρ ο υ λ α Α ρ γ υ ρ ή ΚΑΙ ΟΛΑ ΡΕ Ο Υ Ν * Γ ι ώ ρ γ ο ς Λ α μ π ρ α κ ο ς ΥΠΟΓΕΙΩΣΗ * Ρ ο υ λ α Γ ε ω ρ γ ι α δ ο υ - Χ α τ ζ η μ η ν α Η Π ΙΣΩ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟ Υ ΚΑΘΡΕΦΤΗ * Θ ό δ ω ρ ό ς Π α Ν Α Γ Ο Σ Η Κ Ο ΙΜ Ω Μ Ε Ν Η ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΓΟ Τ Ο Υ Φ ΙΔ ΙΟ Υ * Τ ζ ιμ υ Κ ο ρ ιν η ς

Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Γ Α Β Ρ Ι Μ Α Ι Δ Η Σ Α γ ία ς Ειρήνης 17, Αθή να 10551, τηλ. 210 3228839, www.gavrielidesbooks.gr

δ:θέμα παραμέτρους και διαδικασίες. Το αν θρώπινο απουσιάζει. Ο Στάινμπεκ ξε περνά τη ν καταγραφή του ντοκουμέ ντου και εμβαθύνει στη λογοτεχνικότη τα τω ν χαρακτήρων και τω ν δε σμών. Με το ν τρόπ ο αυτό μας πα ρουσιάζει τη ν ανθρώπινη διάσταση τη ς πολιτικής. Οι ξεριζωμένοι γίνο νται φορείς τω ν επιπτώ σεων τη ς κρί σης. Βιώνουν τη ν πολιτική χωρίς να μπορούν να την περιγράφουν. Την καταλαβαίνουν αποκλειστικά σ το ν πόνο και την αναπνοή. Μέσα από το ν απλό λόγο τω ν εργατών, ο συγγρα φέας φτάνει σ το ν ριζοσπαστισμό του αυτονόητου. Οι έννοιες τη ς ιδιοκτη σίας, τη ς δουλειάς και τη ς εκμετάλ λευσης περνούν μέσα από τη ν αν θρωπιά τω ν χαρακτήρων. Η απλότη τα στην έντα σή τη ς γίνεται το αμείλι κτο κομμάτι του επιχειρήματος. Η επιστροφή από το ν αριθμό σ το αίμα να τραβήξει δυτικά μέσω του (θρυλι κού πλέον) εξηκοστού έκτου αυτοκι νητοδρόμου, να αναζητήσει τη ν τύχη τη ς σ τη γη τη ς επαγγελίας. Φ τάνο ντα ς στη ν εύφορη Καλκρόρνια, οι Τ ζό ο υντ μαθαίνουν από τι υλικά είναι

56 ||

3 ο

φτιαγμένος ο παράδεισος: άθλιες συνθήκες διαβίωσης σ τους εργατι κούς καταυλισμούς, ανεργία, εκμε τάλλευση, υποσιτισμός και ξυλοδαρ μοί, σ ε μια κρίση που μεταφράζει το κάθε ανθρώπινο δικαίωμα σ ε πολυ τέλεια. Μ έσα από μια σειρά ματωμέ νω ν γεγονότων, ο Τζό ο υντ θα συνει δητοποιήσει τη σημασία τη ς αλλη λεγγύης και τη ς επιθετικής στάσης απέναντι σ την αδικία. Κυνηγημένος από τη ν τύχη τω ν πολλών, θα γίνει υπερασπιστής τω ν αδικημένων και οργανω τής τη ς αντίδρασής τους.

γίνεται υπόθεση επιτακτική. Η Αμερική του 1995 (και πολύ περισ σ ότερ ο αυτή τη ς τραπεζικής κρίσης του 2008) δεν διαφέρει σ ε πολλά από αυτήν τη ς δεκαετίας του ’30. Καρα βάνια νεόπτω χων γεμίζουν και πάλι το ν εξη κοστό έκτο αυτοκινητόδρο μο. Κ ατά μήκος του, οι μικρές πόλεις ερημώνουν. Στις πεδιάδες το υ Σαλίνας μεξικάνοι μετανάστες έχουν πά ρει τη θέση τω ν εσω τερικ ώ ν μετανα σ τώ ν σ τη συγκομιδή το υ καρπού, σ το μοίρασμα τη ς αδικίας. Στην άλλη μεριά του ωκεανού, η Ευρώπη της κρίσης γίνεται η νέα εύφορη ερημιά. Νέοι άνεργοι, φτωχοί και μετανάστες συνωστίζονται σ ε έναν καταυλισμό που τους αποκλείει. Δίπλα σ τη φωτιά, το φάντασμα το υ Τομ Τ ζό ο υ ντ μιλά

Η πολιτική - τ ό σ ο σ το βιβλίο τού τ ό

το παλιό τραγούδι. Της αδικίας, της οργής, τη ς αλληλεγγύης.

τε ό σο και σ την πραγματικότητα του σήμ ερα- παρουσιάζεται κυρίως ω ς ένας τρόπ ος που ρυθμίζει αριθμούς,

http://tsalapatis.blogspot.com/

Για μια ανπ-πγεμονική προσέγγιση της μετάφρασης: Το ρεμπέτικο τραγούδι

ο άρθρο εξετάζει τη δυναμική τη ς μεταφραστικής πράξης

σ το πλαίσιο τη ς κατασκευής πολιτισμικών τα υτο τήτω ν και εστιά ζει σ το ρόλο τη ς μετάφρασης εντός τη ς αντιπαράθεσης ανάμεσα στις επί σημες και τις ελάσσονες λογοτε χνίες, γλώ σσ ες και (υπο)κουλτοΰρες, στην πορεία για τη ν οικοδόμηση της πολιτισμικής ηγεμονίας. Η έννοια τη ς πολιτισμικής ηγεμονίας, όπω ς συστήθηκε από το ν Γκράμσι, αφορά τη διαμεσολάβηση τ ω ν πολι τισμικών α ξιών και τη ν τοποθέτησή τη ς σ το επίκεντρο τη ς σύγκρουσης μεταξύ ιστορικά καθορισμένων κυ ρίαρχων και υποτελών κοινωνικών ομάδων. Η ανθρωπολόγος Ντάτση (2007) αναφέρει: «Ο Γκράμσι εισάγει για π ρώτη φορά έναν ιστορικο-κοινωνικό ορισμό του λαού, του λαούτά ξη subaltema, δηλαδή υπ οδεέστε ρη και εξηρτημένη» ενώ αναλαμβα νόμενος τ ο λαϊκό πολιτισμό « ω ς μια διευρυμένη αντίληψη του κόσμου και τη ς ζω ή ς», διαπιστώνει πως αυτή η κοσμοαντίληψη τω ν λαϊκών σ τρ ω μάτων βρίσκεται σ ε διαλεκτική αντι παράθεση με εκείνη τω ν κυρίαρχων

πιά μιας ενεργού (δια)πολιτισμικής πρακτικής.

Νίκος Καλόγηρος

Ο Venuti (1995) περιγράφει τη μετά φραση ω ς «τη βίαιη υποκατάσταση τω ν γλω σσικών και πολιτισμικών δια φ ο ρ ώ ν του ξένου κειμένου με ένα κείμενο που έχει ω ς σκοπό να είναι κ ατα νοη τό σ το ν α να γνώ σ τη τη ς γλώ σσας-στόχου» και την χαρακτη ρίζει ω ς μια ερμηνεία «πά ντο τε πε ριορισμένη εξαιτίας της απεύθυνσής της σ ε συγκεκριμένα ακροατήρια και τω ν πολιτισμικών ή θεσμικών πλαι σίω ν εντό ς τω ν οποίων πρόκειται να κυκλοφορήσει και να λειτουργήσει το υπό μετάφραση κείμενο»*. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι σ τη μεταφραστική διαδικασία εγγράφεται ένα εν μέρει εγγενές χαρακτηριστικό της, η εθνοκεντρική βία. Ω σ τό σ ο διακρίνει δύο ανταγωνιστικές μεταφραστικές πρα κτικές, τη ν «οικειοποιητική» και την «ξενό τρ ο π η » μετάφραση, χρησιμο ποιώντας τους όρους «domesticat in g» και «foreignizing translation». Περιγράφει τη ν πρώτη ω ς «εθνοκεντρική μείωση του ξένου κειμένου

κοινωνικών στρωμ άτω ν. Η μεταφραστική πρακτική, ιδωμένη

σ τις πολιτισμικές αξίες τη ς γλώσσαςσ τόχ ου», ενώ τη ς καταλογίζει πως «π ά ντοτε διακινδυνεύει να καταλήξει

όχι μονάχα ω ς ένα δυνητικό κανάλι μεταφοράς του γλωσσικού μηνύμα το ς αλλά ω ς κομμάτι μιας διαδικα σίας όπου τ ο νόημα ανακτάται, ανα δημιουργείται, επανεφευρίσκεται και συναρθρώνεται σ ε φρέσκα κειμενικά

στοιχείου, συχνά σ ε ιδιαίτερα αυτο αναφορικά έργα, όπου η μετάφραση εξυπηρετεί τη ν ιμπεριαλιστική ιδιο ποίηση ξένω ν πολιτισμών για εγχώ

συμφραζόμενα αντλεί τα θεωρητικά και κριτικά τη ς εργαλεία από τη σκο

ριους πολιτισμικούς, οικονομικούς και πολιτικούς σκοπούς». Αντίθετα,

σ ε μια συνολική οικειοποίηση/εξημέρωση (domestication) του ξένου

° Οι μεταφράσεις (των αγγλικών πηγών) είναι δικές μου.

δ:θέμα υποστηρίζει πως π δεύτερπ «μπορεί

στικές γλώ σσ ες τω ν χρηστών ναρ

να αποτελέσει μια μορφή αντίστασπς

κωτικώ ν και άλλων ομάδων το υ υπο

ενάντια σ το ν εθνοκεντρισμό και το ρατσισμό, το ν πολιτισμικό ναρκισσι

κόσμου, αυτές οι εκφράσεις τη ς αρ γκό συνθέτουν το γλω σσικό χαρμάνι

σμό και το ν ιμπεριαλισμό».

που ανθίζει στις μεγάλες αστικές πε

Ο Venuti (1998) αναφέρει ότι «μια με-

ριοχές και μιλιέται κατά κ όρον από ηληθυσμιακά υποσύνολα τω ν χαμη

τάφραση μπορεί να παίξει ισχυρό ρό λο σ τη διατήρηση ή σ τη ν αναθεώρη

λότερω ν κοινωνικά στρωμάτων. Σύμ

σ η τη ς ιεραρχίας τω ν α ξιών τη ς με ταφραζόμ ενης γλ ώ σ σ α ς » και υπο

φω να με το ν Somig (1981: 1), ο κοι νό ς τό π ο ς ανάμεσα στη ν αργκό και

γραμμίζει τη ν παράλληλη ικανότητα

τις μυστικές γλώ σ σ ες είναι ότι αμφό-

τη ς «ξενό τρ ο π η ς » πρακτικής να ανα-

τερ ες προέρχονται από «επικοινωνιακές καταστάσεις οι οποίες βρί

δεικνύει τη διαφορετικότητα του υπό μετάφραση κειμένου με το να παρα βιάζει τους πολιτισμικούς κώδικες

ακόμα και καταπίεσης». Η HolstWarhaft (1990:184), υποστηρίζει πως

ντα ς τη σημασία τη ς μετάφρασης σ τη διαδικασία κατά τη ν οποία σχη ματίζονται οι αναπαραστάσεις του

νώ ν, όπως και άλλων καπιταλιστικών μητροπόλεων τω ν αρχών του προη

πολιτισμικού Άλλου, διαπιστώνει το ρόλο που έχει να επιτελέσει στην κα τασκευή πολιτισμικών τα υτοτήτω ν. Β ασιζόμενος σ ε αυτά τα αναλυτικά

γούμενου αιώνα, βιώνεται σ ε ένα πλαίσιο υποταγής». Εξηγεί, πως η με γάλη μεταναστατευτική ροή από τη Μικρά Α σία προς το ν Πειραιά και τα άλλα π ροάστια τω ν Αθ η νώ ν κατά τη

σ ω τη μεταφραστική πρακτική όχι ω ς

δεκαετία το υ 1920 σημάδεψε το σχη

κάτι που «ενδεχομ ένω ς συμμετέχει

ματισμό ενός μαζικού και παράλληλα καταπιεσμένου -οικονομικά, κοινω

τη ν

«η ζω ή για τους κατοίκους τ ω ν Α θη

εργαλεία θα αποπειραθώ να σχολιά

σ ε εθνικές διακρίσεις, γεωπολιτικές συγκρούσεις, σ τη ν αποικιοκρατία,

σκονται υπό κάποιου είδους στρ ε ς ή

σ τη γλώ σσα-στόχο». Υπογραμμίζο

τρομ οκρατία,

το ν

π όλεμ ο»

(Venuti 1995:19), αλλά ω ς ένα εργα λείο που μπορεί να ενθαρρύνει τη ν αμοιβαία κατανόηση και τη ν ανοχή τω ν πολιτισμικών διαφορετικοτήτων,

νικά- αστικού πληθυσμού και ενδυ νάμω σε τη ν επαφή μεταξύ εντελώ ς δ ια φ ο ρ ετικώ ν γλω σσ ικ ά ομάδων. Εκεί οφείλεται η εξαιρετικά π ρω το ποριακή ποιότητα τη ς αστικής αργκό τη ς εποχής.

που μπορεί να χτίσει ένα διαπολιτι-

Οι μάζες τω ν φ τω χώ ν μεταναστώ ν

σμικό δίκτυο αλληλεγγύης για όσους

και μεταναστριών, τω ν ευκαιριακών

βρίσκονται σ τα χαμηλά τη ς κοινωνι κής ιεραρχίας, που μπορεί να αγκα

εργα τώ ν και τω ν ανέργων αλληλεηιδρά με ομάδες μικροκακοποιών,

λιάσει τη ν προλεταριακή δημιουργι κ ότητα και να αντισταθεί σ την πολι

χρηστών ναρκωτικών και άλλων λού-

τισμική ηγεμονία τω ν ελίτ.

Τ ο ρεμπέτικο τραγούδι Οι στίχοι του ρεμπέτικου τραγουδιού είναι γεμάτοι από εκφράσεις τη ς αρ γκό (slang). Α ντλούμενες από τις μυ

μπεν π ρολετάριω ν σχημ ατίζοντας μια περιθωριακή ημιηαράνομη υποκουλτούρα ε ντό ς τη ς αστικής ζωής. Είναι αυτή η πρόσμειξη τω ν κοινωνι κών υποκειμένων που θα ενθαρρύνει την εμφάνιση τη ς κ όστα ς τω ν ρεμπέτηδων. Παρά τη ν ομοιογένεια ω ς προς τη ν ταξική τους θέση, οι ρε

μπέτες αποτελούνται από μεικτές εθνικές ρίζες (Έ λληνες, Σμυρνιοί, Εβραίοι, Τούρκοι, Τσιγγάνοι). Ο Πετρόπουλος (2000) υποστηρίζει πως το ρεμπέτικο είναι « τ ο αμάλγαμα τω ν μελωδικών/ρυθμικών α ντη χή σεω ν

λεστικά όργανα τη ς εξουσίας, την αστυνομία τω ν πόλεων.

Μ εταφράζοντας ρεμπέτικο σ τα αγγλικά

τ ω ν λαών τη ς Μικρός Ασίας, συν

Ο Venuti (1998) περιγράφει τη ν ει

δυασμένο με τα τοπικά τραγούδια τη ς Ελλάδας, και ήταν επηρεασμένο

σαγω γή στη ν αγγλόφωνη κουλτούρα διάφορων ελασσονώ ν λογοτεχνιών οπότε και τη μετάφρασή τους σ τα αγγλικά- ω ς μια αμιγώς πολιτική πράξη. Συγκεκριμένα αναφέρει: «εί

από τη μικρή και πολυεθνική κάστα που ήταν οι ρεμπέτες». Η ρεμπέτικη αργκό βρίσκεται σ το ν αντίποδα τη ς επίσημης γραμματικής, του επίσημου λεξιλογίου και συντα

ναι το στυλιστικά πρωτοποριακό κεί μενο που κάνει τη ν πιο δυνατή πα

κτικού. Δ ε ν υπακούει σ τη λογοτεχνία του κανόνα. Σύμφωνα με τη Holst-

ρέμβαση μέσα σε μια γλωσσολογική σύζευξη, με το να εκθέτει τις αντι

Warhaft, η αργκό χρησιμοποιεί τα γλωσσικά ξένα δάνεια σαν δανεικές

φατικές συνθήκες τη ς επίσημης δια λέκτου, του λογοτεχνικού κανόνα,

μεταφράσεις (π.χ. το ιταλικό «erba»

τη ς κυρίαρχης κουλτούρας, τη ς μείζο ν ο ς γλώ σσ α ς».

από τη μετάφραση του αγγλικού «grass» για να σημάνει τη ν ινδική κάνναβη), π ροσαρμόζει ελεύθερα το ήδη υπάρχον λεξιλογικό υλικό, υποκαθιστώ ντας μια λέξη για μια άλλη. Επ’ αυτού, ο Somig (1981: 64) ανα φέρει: «είναι εκείνες οι γλω σσικές υπο-νόρμες, η αργκό του ναύτη και του ποινικού παραβάτη, τω ν χασικλήδων και τω ν συμμοριών τω ν μη χανόβιων, που βοηθούν να υπάρξει η γλωσσική μεταβολή». Οι ρεμπέτες σχηματίζουν τη δική το υ ς κοινωνιόλεκτο. Μια γλώ σ σ α που χρησιμεύει ω ς δείκτης για τη ν αί σθηση του ανήκειν σ τη ν (υπο)κουλτούρα, που υπαγορεύει τα ανομολό γητα σημάδια ενός συγκεκαλυμμένου κύρους και διαγράφει τις αδρές διαχω ριστικές γραμμές ανάμεσα «σ τα παιδιά τη ς φά ρα ς» και όλη τη ν υπόλοιπη κοινωνία. Είναι μια γλώ σσα της οποίας οι μυστικοί κώδικες προ στατεύουν τους ρεμπέτες από τη γλώ σσ α τη ς εξουσίας. Οχι μονάχα από το επίσημο ελληνικό ιδίωμα τω ν α στώ ν αλλά και από τα ίδια τα εκτε

Η στρατηγική τη ς ξενότροπ ης μετά φρασης (foreignizing) όχι μόνο αρνείται να αφομοιώσει και να π ροσε ταιριστεί αλλά, αντίθετα, σκοπεύει σ το να αναδείξει τη ν ετερ ότητα και τα ξένα στοιχεία του πρωτότυπου κει μένου. Είναι μια μεταφραστική στρα τηγική που «αναδεικνύει τη ν δια φορετικότητα του υπό μετάφραση κειμένου με το να παραβιάζει τους πολιτισμικούς κώδικες σ τη γλώσσασ τό χ ο »1. Σ το πλαίσιο αυτό, το σημα ντικό δεν αφορά μόνο το « π ώ ς » αλ λά κυρίως το « τ ι» επιλέγεται προς με τάφραση. Οι ελάσσονες (ή περιθω ριακές) λογοτεχνίες αποτελούν το κατάλληλο έδαφος μιας τέτοιας πο λεμικής. Ό τα ν πρόκειται περί λογοτεχνικής μετάφρασης, ο μ εταφραστής έχει να διατηρήσει και να ανατροφοδοτήσει όχι μονάχα τη γλωσσολογική αλλά και τη ν αισθητική ή και τη ν κοινωνι κή λειτουργία το υ κειμένου. Η HolstWarhaft εξηγεί ότι «σ τη ν περίπτωση τω ν στίχων, όπου το κείμενο αποτε-

'L. Venuti. 2005. 156.

λεί ένα μόνο στοιχείο μέσα σ ε μια πο

τη στιγμή που επιδιώκουμε το μετα

λύπλοκη αισθητικά φόρμα, η πετυ

φραστικό μας project να μη σκονίζε ται σ τα ράφια παλιών βιβλιοθηκών

χημένη λογοτεχνική μετάφραση θα απαιτούσε τη μεταφορά το υ π ρω τό

παρά να αποτελέσει δυναμικό συ

τυπου σ ε ένα παρόμοιο μουσικό/κει-

στατικό σ το σύγχρονο διάλογο μετα

μενικό ευρύτερο πλαίσιο».

ξύ τω ν ελα σ σο νώ ν λογοτεχνιών και

Ενα από τα δομικά στοιχεία τη ς στι-

κουλτούρων;

χουργικής γλώ σσ α ς του είδους, τα

Μια αξιόπιστη μεταφραστική σ τρ α

ξένα (κυρίως τούρκικα) δάνεια που φυτρώνουν σα μανιτάρια σ το περβά

τηγική θα α ναζη τού σε μια φόρμου λα που θα επέτρεπε σ το ρεμπέτικο

ζι τη ς ρεμπέτικης ποίησης, αποτε

στίχο να εισέλθει σ τη ν α γγλόφ ωνη

λούν και μια από τις κυριότερες με ταφραστικές προκλήσεις. Είναι γεγο νός ότι σ τις α γγλόφ ωνες κουλτούρες

κουλτούρα όχι ω ς ένα εξω τικ ό είδος το υ μακρινού ελληνικού παρελθό ντο ς αλλά ω ς μια απόπειρα να ανα-

δ εν έχει υπάρξει κάποια αργκό με τό

συνθέσει και να αναδιαρθρώσει τους

σ ο έντονη και πλούσια τη ν παρουσία

δεσμούς και τις πολιτισμικές αλληλε

ξένω ν δανείων ώ σ τε να δικαιολογη θεί μια γλωσσική ισοδυναμία. Θ εω ρητικοί τή ς κ οινω νιογλωσσολογίας καθώς και εθνομουσικολόγοι έχουν

πιδράσεις μεταξύ τω ν δυο κουλτού ρω ν σ ε καινούργιο πλαίσιο. Μια τ έ τοια στρατηγική θα ήταν να μετα φράσουμε το ρεμπέτικο στίχο δανει

παραβάλλουν και να συνδέσουν το

ζόμενοι τα μορφοφωνολογικά χαρα κτηριστικά μιας άλλης ελάσσονος λο

ρεμπέτικο με τα αμερικάνικα blues. Ο

γοτεχνίας τη ς αγγλόφ ωνης κουλτού

παραλληλισμός εδράστηκε σ ε κοι νούς τόπους: αμφότερα μεταχειρίζο

ρας, τη ς Dub ποίησης. Πανομοιότυπα με το ρεμπέτικο στί

νται σημαντικές γλω σσικ ές π οσότη

χο, ο στίχος τη ς Dub ποίησης δεν δύ-

τε ς από ποικιλίες τη ς αργκό (η οποία

ναται να αποκαλύψει την αυθεντική

για τους αφροαμερικάνους μηλουζί-

του φύση εάν δεν παντρευτεί τη μου

σ τες παίρνει χαρακτηριστικά εθνολέκτου), αναπτύχθηκαν τη ν ίδια πε

σική φόρμα. Είναι ακριβώς αυτή η έμφαση σ τη ν προφορικότητα, ο δ ο

αποπειραθεί σ το παρελθόν να αντι-

ρίπου χρονική περίοδο και αντλούν

μικός δεσμός ανάμεσα σ το κείμενο

τη θεματολογία τους από τις συνθή

και τη μουσική, ανάμεσα σ το γραπτό

κες κάτω από τις οποίες έζη σε η ερ

και το παραστάσιμο, που κάνει τη ν

γατική τά ξη τη ς κάθε χώρας. Παρά

αναλογία να μοιάζει εφικτή. Τ ο άλλο

το

εύ σ το χ ο το υ παραλληλισμού,

κοινό χαρακτηριστικό είναι η υβριδι-

υπάρχουν σημαντικά εμπόδια: η πε

κότη τα τη ς γλώ σσας. Αποτελείται

ριορισμένη απεύθυνση τη ς αργκό

από τ ο γλω σσικ ό ιδίωμα τη ς Καραϊ-

που μιλούσαν οι μπλουζίστες ακόμα

βικής (Creole), τη ν ντοπιολαλιά (Pa

και ανάμεσα σ ε γηγενείς ομιλητές

tois), και τη ν προφορική παράδοση

τη ς αγγλικής λό γω τη ς ηλικίας της.

τω ν κοινοτήτων τω ν τζαμαϊκανών με

Σήμερα είναι (όπως και η αργκό τω ν ρεμπέτηδων) μια ξεπερασμένη, μη

τα να σ τώ ν σ τη Βρετανία μαζί με την επίσημη αγγλική. Επ’ αυτού, ο Habe-

λειτουργική και σ ε μεγάλο βαθμό

kost (1990) γράφει για έναν «ξεχ ω ρ ι

ά γνω σ τη γλωσσική ποικιλία. Οπότε,

σ τό τύπο τη ς βρετανο-τζαμαϊκανής

ποιο το νόημα να μεταφράσουμε το ρεμπέτικο σ ε ένα τέτο ιο πλαίσιο, από

Creole που φέρει το στίγμα τη ς αγ γλικής καθομιλουμένης, καθώς και

στοιχείων διαφόρων αστικώ ν διαλέ

πολιτισμικός διαχωρισμός ανάμεσα

κ τω ν (Brummie, Cockney)», σχολιά

σ το «Εμ είς» και σ το «Ά λλ ο ι». Επιφυ

ζο ν τα ς ότι «επ ιπρόσθετα χαρακτηρι

λάσσομαι για μελλοντικές π ροτάσεις

στικά συμπεριλαμβάνουν τη ν ο ρολο

μεταφραστικών στρατηγικών που θα

γία το υ γκ έτο και τη γλω σσική ποικι

αφορούν το ρεμπέτικο, υπογραμμί

λία τω ν ρασταφάρι, το λεγόμενο

ζο ν τα ς τα λόγια τη ς Holst-Warhft:

Dreadtalk».

«αφ ο ύ ω ς μετα φρα στές δεν μπορού

Ρεμπέτικο και Dub μοιράζονται πολ

με να είμ αστε μέρος τη ς (υπο)κουλτούρας που γέννη σε τη ρεμπέτικη

λά κοινά σημεία κι από τη ν άποψη τ ω ν θεμ α τολογικ ώ ν μοτίβων. Θα

αργκό, οι προσπάθειες που κάνουμε

μπορούσε κανείς να αναφερθεί σ το

να υποκαταστήσουμε το ένα είδος

διονυσιακό στοιχείο που χαρακτηρί

υποκοσμιακής αργκό με τ ο άλλο, εί

ζει τη ν ποιητική περσόνα του ρεμπέ

ναι σίγουρο ότι θα παράγουν μετα

τη, ο οποίος, όπω ς το μαρτυρά και η

φράσεις καλλιτεχνικά ανεπαρκείς».

ετυμολογία του ονόματος του, αρέσκεται σ το να περιδιαβαίνει ανέμελα το αστικό τοπίο (από το ρήμα «ρέμ-

Ντάτση , Ευαγγελή (2007) «Η λανθάνουσα δυναμική τ ω ν osservazioni sul

βομαι», που σημαίνει στρέφομαι ολό

folklore σ τις μέρες τη ς παγκοσμιο

γυρα, περιστρέφομαι ασκόπως, περι-

π οίησης» (Επιστημονικό Συνέδριο:

πλανώμαι). Αντίστοιχα, ο Habekost (1990), αναφέρεται σ τη ν περσόνα

Ο Α ν τό νιο Γκράμσι σ τις σημερινές κοινωνικές επιστήμες και τη θεωρία)

που «περιτριγυρίζει σαν παρατηρη

Habekost, Christian (1993) Verbal

τή ς μέσα σ τις γειτονιές», για να ισχυ

Riddim: The Politics and Aesthetics

ριστεί πως αυτή η φιγούρα του «πε-

o f African- Caribbean Dub Poetry.

ριπλανώμενου παρατηρητή το υ γκέ

Amsterdam: Rodopi.

τ ο είναι κεντρικό θέμα τη ς Dub ποί

Holst-Warhaft, Gail (1990) “Resisting

η ση ς». Ακόμα, ο συχνός ρεμπέτικος

Translation: Slang and Subversion in

ό ρος «ψ εύτικος ντουνιά ς» θα μπο

the Rebetika”. Journal o f M odem Greek Studies, Vol. 8, Number 2,

ρ ούσε να συνδεθεί με το ν Dub όρο «B abylon», που συμβολίζει όλο το

183-196.

διεφθαρμένο σύστημα τη ς δυτικής

Petropoulos, Elias. (2000) Songs o f

ζωής.

the Greek underworld: the Rebetika

Έ ω ς τώ ρ α π ροσέγγισα τη μεταφρα

tradition. Trans. Emery Ed: Saqi

στική πρακτική από τη σκοπιά τη ς

books.

κατασκευής πολιτισμικών τα υτοτή

Somig, Karl. (1981) Lexical Innova tion: A Study o f Slang, Colloqui

τ ω ν σ ε σ υνάρ τη σ η με ζη τή μ α τα εξουσίας και ιδεολογίας. Αποπειρά-

alisms and Casual Speech. Am ster

θηκα το μεταφραστικό «πειραματι

dam: John Benjamin.

σ μ ό», συνδέοντας τη γλώ σσ α του ρε

Venuti, Lawrence. (1995) The Trans

μπέτικου τραγουδιού με τη γλώ σσ α

lator's Invisibility: a History o f Trans

τη ς Dub ποίησης και Reggae στι-

lation. N ew York: Routledge.

χουργικής, ω ς μια μικρή συνεισφορά σ το δημόσιο διάλογο που αφορά το

Venuti, Lawrence. (1998) The Scan dals o f Translation: T ow ards an

ζήτημα τη ς κυρίαρχης και ελάσσονος

Ethics o f Difference. N ew York: Rout-

λογοτεχνίας και το ν τρόπ ο με το ν

ledge.

οποίο κατασκευάζεται κοινωνικά ο

δ:θέμα

«Αφού μ’ αρέσει να γυρνώ», Β. Τσιτσάνης, 1940 (1) Αφ ού μ’ α ρέσει να γυρνώ το ν κόσμο τι τ ο ν μέλλει; Τα λόγια του τα α ψηφώ κι ας λέει ό,τι θέλει, (χ2) αφού μ’ αρέσει να γυρνώ το ν κόσμο τι τ ο ν μέλλει. (4) Εγώ μποέμικα θα ζω , κανέναν δεν πειράζω, δίκιά μου είναι η ζω ή και δεν τη λογαριάζω, (χ2) εγώ μποέμικα θα ζω , κανέναν δεν πειράζω. (7) Σ’ αυτή τη ν ψεύτικη ζωή, που μια φορά τη ζούμε, δ

δεν έχουμ’ άλλο πιο καλό, παρά να τη γλεντούμε, (χ2)

σ ’ αυτή τη ν ψεύτικη ζω ή , που μια φορά τη ζούμε.

|| ο >

Προτεινόμενη μετάφραση: So dat mi like to roam aroun, nuh w h y dem people mind?

Defyin all der sayins, ah, jus let dem talk So dat mi like to roam aroun, nuh w h y dem people mind?

I-man live as Bohemian, an I-man no hurt nobody, Ο Νίκος Καλόγηρος σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο ΑΠΘ και Translation Studies with Intercultural Communication στο Πανεπιστήμιο του Surrey.

You si dat is mi life, an I-man no give no damn, I-man live as Bohemian, an I-man no hurt nobody. Ina dis phony world, w e get to live jus once, Ders nadin best fi us, dan really livin it up, Ina dis phony world, w e get to live jus once.

www.papazisi.gr

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ | Π Α Π Α Ζ Η Σ Η α π ό το 1929

Κεντρικό: Νικηταρά 2 & Εμμ. Μπευάκη, 106 78 Αθήνα τηλ.: 210 38380201fax: 210 3809150 | papazisi@otenet.gr Υποκ/μα: Σιατίστης 7,54631 Θεσσαλονίκη τηλ.: 2310 227410 | natasapelagidou@papazisi.gr

δ:οδηγός βιβλίων για το καλοκαίρι

Τι θα διάβαζα σήμερα, 14 Ιουνίου 2012,

αν είχε600ώρες η μέρα και γιατί Γκόργος-Ικαρος Μπαμπασάκης

Το μόνο και το πιο σημαντικό πράγμα που παλέψαμε να αποδεχτούμε είναι ότι δεν είμ α στε τίπ ο τε σημαντικό, πω ς δεν έπρεπ ε να κάνουμε το υ ς σ ο φ ολ ογ ιό τα του ς · δεν μας επ ιτρεπ ότα ν να νιώθουμε ανώ τεροι από οποιονδή π οτε άλλον σ το ν κόσμο. Δ εν ήμα στε άλλο τίπ ο τε από σκονισμ ένες θήκες βιβλίων, ολω σδιόλου ασήμαντες κατά τα άλλα. R a y B ra d b u r y , Φαρενάιτ 451 άλιστα. Θήκες βιβλίων. Δια βάζουμε, φυσικά, για τη ν απόλαυση τη ς ανάγνωσης.

Βρεττάκος: « Τ ο χέρι μου σταθερό, άκαμπτο, πέφ τει βαρύ απάνω σ το

Αλλά και για τη ν κουβέντα με τους άλλους. Επίσης, για τη διάσωση ενός

λασσα και τ ο χέρι μου με το ποτάμι. Τ ο ποτάμι δεν μπορεί να κάνει π ίσ ω »

ωραίου ήθους. Και έθους. Διαβά

(09/05/1962). Βρεττάκος: «Αλήθεια,

ζουμε όλοι σ τη ν παρέα. Κι ε γώ μαζί.

είναι στιγμές που νιώ θ ω μια περίεργη

Πολλά τα ξενύχτια. Πολλοί οι καφέ δες. Πολλοί οι καβγάδες. Ακόμα, με

χαρτί, που τ ο χέρι μου ακουμηά

γάλη (ενίοτε οδυνηρή -π ονάει, σας λέω ) η εναντίω ση με ευλογημένες καταχρήσεις, ηροκειμένου να επιδο-

° >

Ν ικηφόρος Βρεττάκος Ενώπιος Ενωπίω

Ποταμός, 2012 σελ. 56, € 7

χαρτί. Τ ο χαρτί μοιάζει με τη θά

αγάπη για το άσπρο αυτό ριγωμένο π άνω το υ και η ψυχή μου υπαγο ρεύει» (05/06/1962). Βρεττάκος: «Ευχαριστώ τη μοίρα που μου ’δ ώ σ ε

θούμε σ το μεγάλο πάθος: σ το διάβα

αυτή τη ν ψυχή, αυτή τη μικρή σκα

σμα. Σήμερα, 14 Ιουνίου 2012, θα

πάνη [...] Την ευχαριστώ για τα χέρια

ήθελα, θα λαχταρούσα, η μέρα 600

μου που τα ’δεσ ε μ’ αυτή τη σκαπάνη και δ εν κουράστηκαν, αλλ’ απενα ντίας, τα δάχτυλά το υ ς εξακολου

ώ ρ ες να είχε και να έπεφ τα με τα μούτρα σ το διάβασμα. Και μετά να σας πρότεινα να διαβάσετε, τώ ρ α με το θέρος, τα βιβλία αυτά. Θα διάβαζα, λοιπόν, ξανά το Ενώπιος

θούν να κινιούνται με τη ν ταχύτητα το υ φ ω τό ς π άνω σ το χαρτί» (05/10/1962).

ενω πίω - Η μ ερολογιακές σημ ειώ σεις

Θα διάβαζα, με λύσσα όπω ς λέει κι ο

1962 το υ Νικηφόρου Βρεττάκου (Πο

εξα ίρ ετο ς βιβλιομανής Κυριάκος Αθανασιάδης, τ ο σ εβ α σ τό και λίαν

ταμός). Θα επέμενα πάλι σ τις σελίδες του όπου μιλάει με αγάπη μεγάλη για

εμπ εριστατω μένο πόνημα το υ Jo

το χαρτί. Ξέρετε, για εκεί όπου έγρα

hann Chapoutot Ο εθν ικ οσο σια λ ι

φαν οι άνθρωποι σκέψεις, ιδέες, βά

σ μ ό ς και η α ρχ α ιότη τα (μτφρ. Γιώργος Καράμηελας, Πόλις). Γιατί;

σανα, μεράκια, καημούς: το χαρτί!

Διότι, όπ ω ς μας θύμισε και ο μέγας

γό η τρο το υ π αρ ελθ ό ντο ς υπ οχρεώ

Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο II, σ το π ερίτε

νει τ ο παρόν, τ ο παρακινεί να δημι

χνο

μυθιστόρημα Και σ α ν σ κ ιές

ουργήσει ένα μέλλον εξίσου έ νδ οξο

ε π ισ τρ έφ ο υ μ ε (μτφ ρ. Κ ρίτω ν Ηλιό-

με τ ο παρελθόν. Τ ο παρελθόν π ιστο

πουλος, Ά γρα ), οι σ αλιαρισμένοι για

ποιεί ότι, παρά τις μεταπτώ σεις ενό ς

αιώνια εξουσία να ζί τη ν έψαχναν

μέτριου και αβέβαιου παρόντος, το

αγρίως με τους μύθους ηροκειμένου,

φυλετικό δυναμικό διατηρείται και

με τερ α τώ δ η ,

πλην ευφ ά ντα στα ,

οφείλει να π ρα γμ α τω θεί» (σ. 560).

κολάζ και με οικειοποιήσεις επιλεγ

Και έπονται πογκρόμ, βαναυσότητες,

μ ένω ν σ τοιχείω ν από τ ο παρελθόν, να συγκροτήσουν τ ο ν δικό το υ ς πα

μια σ ιδερόφρα χτη ψευτοφιλοσοφ ία

ρανοϊκό και παρανοημένο μύθο. Τα

το στυγερά φονικό μέταλλο. Και οδη

ναζιστικά εγχειρίδια και το φριχτά με

γείται, και η ίδια, σ το ν όλεθρο.

γαλοπρεπές ναζιστικό κιτς επέμεναν

Θα διάβαζα, εφοδιασμένος με χαρα-

σ το ν κατασκευασμένο ισχυρισμό ότι

που ξέρει να εκφ ρά ζεται μονάχα με

κάκι και μολυβάκι, τις 230 πολύτιμες

οι Έ λλη νες ή σα ν Ινδογερμανοί! Ο

σελίδες του δεμένου τόμου του Γ. X.

συγγραφέας συμπυκνώνει ά ριστα τη

Ώ ντεν Ο ποιητή ς και η πολιτεία (μτφρ.

θ έση του: «Η π ρο σά ρτη ση τη ς Α ρ

Ελένη Πιπίνη, Πανεπιστημιακές Εκδό

χαιότητας π ροσδίδει σ το ν νέ ο άν θρω πο μια τα υτό τη τα για τη ν οποία

σεις Κρήτης) όπου εκτυλίσσονται, δια τυπωμένες με θαυμαστή ακρίβεια,

δικαιούται να είναι υπερήφανος. Τ ο

ποικίλες σκέψεις του μεγάλου δημι-

.. mtl.ru m.hW

H E I L .· .

—

για συταδιδασκαΠία - γρήγορη και εύκολη εκμάθηση της γλώσσος •ορθή απόδοση προφοράς · δεν απαιτούνται προηγούμενες γνώσεις

ί \ ΣΥΓΧΡΟΝΑ- ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΑΧΥΡΡΥΘΜΑ 1

Γ τ υ κ ι ΠΡΑΞΗ n D Q ru ΣΤΗΝ ^

ΙΤ Α Λ ΙΚ Α

ΙΣ Π Α Ν ΙΚ Α

ΣΎΓΧΡΟΝΑ - ΠΡΑΚΤΙΚΘ - ΤΑΧΥΡΡΥΘΜΑ ΑΠΟ ΓΝΩΣΤΟΥΣ! ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Προσφέρουν: Αυτοδιδασκσλία, ορθή απόδοση προφοράε, πρακτική εξάσκηση, κάλυψη καθημερινών αναγκών, πλούτο γνώσεων για όλα τα επίπεδα FCE, DELF, MITTELSTUFE, CELI, DBE. ■ Παρουσιάζουν αναλυτικά όλη τη δομή tns ξένηε γλώσσαε. » Η εκφώνηση έχει γίνει από ξένουε καθηγητέε ορθοφωνίαε. » Η προσεκτική κλιμάκωση m s ύληε σ υντελεί στην αφομοίω ση m s γλώσσαε. ■ 0 συνδυασμόε Βιβλίου και ήχου συμβάλλει στην αποτελεσματική και εύκολη εκμάθηση. • Χιλιάδεε χρήστεε πέτυχαν άμεσα αποτελέσματα.

ΓΕΡΜ ΑΝΙΚΑ

ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Κουτσουμηήγερο

ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

ΓΑΛΛΙΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

(Τόμος, οεϋ. 510)

Α ΓΓΛΙΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

e-mail: info@siderisboohs.gr, http://www.siderisboohs.gr

στην πράξη

διοδηγός βιβλίων για το καλοκαίρι

ουργοΰ. «Κάθε συγγραφέας», γράφει

Επίσης, παρακινημένος τώ ρ α από

ο Ώ ντεν, «θ α επιθυμούσε να είναι πλούσιος μάλλον παρά φτωχός, αλλά

τη ν ακρίβεια σ τη σύνθεση, από τη λίαν επεξεργασμένη απόδοση μιας

κανένας αυθεντικός συγγραφέας δεν ενδιαφέρεται για τη δημοσιότητα αυτή

ατμόσφαιρας που, ε νώ είναι πραγμα

καθαυτήν. Εκείνο που πραγματικά χρειάζεται είναι η επιδοκιμασία του έργου του από τους άλλους, προκειμένου να πιστέψει ότι το όραμά του

Johann C hapoutot Ο εθνικοσοσιαλισμός και η αρχαιότητα Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας Πόλις, 2012 σελ. 716, € 24

Γιώργου Μ ητά (Κίχλη). Και θα σ κε φτόμ ουν και πάλι ότι, ποιος ξέρει

Δ ε θέλει ρώτημα: θα διά βα ζα μα-

γιατί ακριβώς, οι σελίδες και η άρ θρω ση τω ν ιστοριών (με τίτλους «Κ ε ντρική Βιβλιοθήκη», «Ν τό να λ ντ και

ν ιω δ ώ ς τα Α π α ντα το υ Thomas Pynchon, το υ συγγρα φέα τ ω ν σ υγ γραφ έω ν. Θα τα διάβαζα για πολλο σ τή φορά. Α λλά τώ ρ α υπάρχει άλλος λό γο ς, ά λλο δέλεα ρ: η κυ κ λοφορία τους, επιτέλους, και σ ε ηλεκτρονική έκδοση. Α π ό τις εκδό σ εις Penguin, με τιμές ανάμεσα στα 9.99 και 12.99 $.

δικτατορίας τω ν συνταγματαρχών με τα μάτια ενός άλλου ανθρώπου, μιας γυναίκας εν προκειμένω, ελληνικότα τη ς καταγωγής, από Κυπαρισσία μεριά, ανιψιός του άναρχου, εν πλήρει συγχύσει αθώου, ποιητή Μιχάλη Κατσαρού, της Νάταλι Μπακόπουλος, θα διάβαζα εμβριθώς το μυθιστόρημά τη ς Το πράσινο ακρογιάλι τη ς πατρί δας (μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, Πατάκης). Αθήνα, αλλά και Παρίσι. Η Σοφία, είκοσι χρόνων. Η Άννα, δεκα έξι. Και ο Μιχάλης. « Ο Μιχάλης κοι Νάταλι Μπακόπουλος Το πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας Μετάφραση: Χίλντα Παπαδημητρίου Πατάκης, 2012 σελ. 572, € 19,90

λέξεω ν και τω ν φράσεων, θα διάβαζα και πάλι τις Ισ τ ο ρ ίε ς το υ Χαλ του

για τη ζω ή είναι αληθινό και όχι μια αυ ταπάτη» (ο. 34).

Παρακινημένος από το story, αλλά και για να δ ω πώς ήσαν τα χρόνια της

ο tj °

τικά πολύ σημερινή είναι συνάμα και μια μελωδία από το ν Μ εσοπόλεμο, από το ν ήπιο ρυθμό τη ς κύλισης τω ν

το ύσε τη λάμπα σ το ταβάνι. Τ ο χέρι του έκαιγε, αλλά εκείνος είχε αποσυν δεθεί από το ν πόνο. Μέσα σ το στέρνο του ένιωθε μια φω τιά να καίει και, όταν του είπαν πάλι να σιωπήσει, αυτός σηκώθηκε και ύψωσε τα χέρια

Τ ζό υ », «Ενα ποτήρι μπίρα») μου φέρ νουν σ το μυαλό (;) το αριστουργηματικό εκείνο φιλμ του Τακέσι Κιτάνο, το Dolls. Και μετά θα έβαζα έναν δίσκο τ ω ν Thin Lizzy σ το παλιό ξύ λινο πικάπ κι ένα γερό ιρλανδέζικο ουίσκι σ το ποτήρι και θα σ κ εφ τό μουν πόσο σημαντικά εντέλει είναι τα ασήμαντα, πόση ευγνωμοσύνη οφεί λουμε σ τους καλούς συγγραφείς που αναζητούν της υπάρξεως τα μυστικά, τα μικρά μυστικά που είναι οι απα ντή σεις σ τα μεγάλα αινίγματα, τους συγγραφείς που αφού αναζητήσουν τα μυστικά αυτά βρίσκουν και τους τρόπους να μας τα δωρίσουν. Η κυρία Ρότζερς, ο τυφ λός Ντόναλντ, ο ισπανός φοιτητής παλαιοντολογίας, ο τούρκος φοιτητής Α ζίζ, ο ευαίσθη το ς 'Ελληνας που όλα τα καταγράφει σ της μνήμης την αποθήκη και ο σπαραγμένος και σπαρακτικός Φάλσταφ του Γιόρκσαϊρ, και ο γιγαντιαίος Στηβ (ο λα τρεμένος μου, οφείλω να ομο λογήσω ) είναι ήδη φωλιασμένοι σ την καρδιά μας.

του τραγουδώντας. Τραγουδούσε ένα

Ά ρ χ ισ α με φ ρ ά σ εις το υ Β ρ εττά κου. Α ς τε λ ε ιώ σ ω με φ ρ ά σ η το υ Βρεττά κου: « Τ ο γράψ ιμο είναι θ ό

ρεμπέτικο το υ Τσιτσάνη, όταν το ν χτύπησαν στο πίσω μέρος του κεφα

ρυβος. Είναι κίνη ση το υ α ίμ α το ς» (13/05/1962). 1

λιού του μ’ ένα περίστροφο» (σ. 366).

Παρωδώντας τους αυτοβιογράφους και κοροϊδεύοντας τους βιογραφολάγνους

τα ν διαβάζεις σ ε υπότιτλο έργου του Θανάση Βαλτινού «μυθιστόρημ α», θα πρέπει να μην πέσεις εύκολα στη ν παγίδα, αλλά να υποψιαστείς πως πιθανόν πάλι θα εκπλαγείς. Είναι λ.χ. τα Τρία

ελληνικά μ ονόπρακτα μυθιστόρημα, αφού συναντάς όρους θεάτρου, ή μήπως είναι τρία αυτόνομα διηγή ματα; Κι όταν ανοίγεις το πεζογρά φημα Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60, είσαι σίγουρος ότι θα βρεις μυ θιστόρημα ή θα πέσεις πάνω σ ’ ένα αταξινόμητο υλικό, πιο πολύ σαν προσχέδιο, σαν αρχείο ή κάτι παρό μοιο; Και τώ ρ α που ο π εζογράφος ονομάζει το ν Ανάπλου μυθιστόρημα, τι περιμένεις να βρεις και τι βρίσκεις; Μπορεί μια συνέντευξη σ το πλαίσιο μιας διδακτορικής έρευνας. Μπορεί και μια λοξή αυτοβιογραφία που σ τέ κεται σ τα πρώτα χρόνια τη ς ζω ή ς του, συνδέοντας προσωπικά συμβά ντα και εθνικά γεγονότα. Το σίγουρο είναι ότι μυθιστόρημα κάνει το έργο η θέληση του συγγραφέα και η χει ραγώγηση τη ς θέλησης του α ναγνώ στη, που καθοδηγείται να το δει έτσι.

φηκε στη ν Κυνουρία και έπειτα σ το Γύθειο και σ την Τρίπολη. Περνάμε σ την Κατοχή και σ το ν Εμφύλιο, βλέ πουμε την παιδική ματιά αλλά και τη μετέπειτα ενήλικη ανασκόπηση να προσεγγίζει βιωματικά αλλά και ιστο ρικά τη ν περίοδο εκείνη και διαβά

ΓΊώργος Ν. Περαντωνάκης

ζουμε τη ν Ιστορία μέσα από τα μάτια του Βαλτινού αλλά και τη λογοτεχνία μέσα από τους φακούς τή ς ιστορίας. Δύο είναι λοιπόν τα βασικά θέματα που παραλλασσόμενα χαρακτηρί ζουν τη ζω ή του και διατρέχουν τα πλείστα ετερόκλητα και ετερότροπα έργα του. Α φ ενός, η ανακάλυψη της σεξουαλικότητας και ο τρόπ ος χειρι σμού τη ς στη ν εφηβική και μετεφηβική ηλικία φαίνεται να είναι κομμάτι τη ς προσωπικής αγωνοθεσίας του πεζογράφου, που δεν παραλείπει να σπείρει ενδείξεις όπου θέλει να αναδείξει προσωπικά στοιχεία. Α φ ετέ ρου, η ιστορία, βιωμένη όπως είπα και μελετημένη, πραγματική ή πεποιημένη, εξακριβωμένη βάσει ντο κουμέντων ή επινοημένη βάσει λογο τεχνικώ ν α φη γή σεων, γίνεται το

Η Κρύστα Στρατήγη παίρνει συνέ ντευξη από το ν Θανάση Βαλτινό στο πλαίσιο τη ς διατριβής που ετοιμάζει γύρω από τη ζω ή και το έργο του.

όχημα για να ξαναδιαβάσει όσα ώ ς τώ ρ α θεωρούνται δεδομένα. Κι ο Θ. Βαλτινός παραδέχεται ό τι πάντα υπάρχει μια «ψυχολογική δυσκολία να πεις την αλήθεια για όσα ξέρεις,

Ετσι, ανοίγεται μια συζήτηση που ξ ε κινά από τη δεκαετία του ’30, όταν ο συγγραφέας γεννήθηκε και ανατρά

όταν η κρατούσα εντύπωση είναι α ντίθετη » (σ. 40), ρήση που ανομο λόγη τα υποδεικνύει τη δική του

Θανάσης Βαλτινός Ανάπλους Εστία, 2012 σελ. 159, € 12,00

δ:βιβλιοκριτική τόλμη να συγκρουστεί με παγιωμένες

ναχού που γράφει το συναξάρι ενός

ιστορικές «αλήθειες» (θυμίζω ότι για τη ν Ο ρθ οκ ω στά δέχτηκε άφθονα -

αγίου, δεν είναι καθόλου σκόπιμο να αγιογραφούμε τ ο ν συγγραφέα φ ω τί ζο ν τα ς τα έργα του με εξωκειμενικά

α ριστερά - πυρά, επειδή μετέφερε προς τα πίσω τη ν έναρξη του Εμφυ λίου, που τη ν έθεσε μέσα στη ν Κα τοχή, και περιέγραψε τους ταγματα

στοιχεία, δ εν είναι καθόλου αποτελε σματικό να θέτουμε στη ν ίδια μοίρα

σφαλίτες ω ς στοιχείο τη ς εποχής).

τις προθέσεις κάθε λογοτέχνη, όπως σχηματίστηκαν από τα παιδικά του

Μία βασική τάση, που αναδεικνΰεται σ ’ αυτό τ ο έργο, είναι η πίστη σ ε μια

χρόνια, και τα πλαστά στοιχεία που εντάχθηκαν σ το δικό τους μυθοπλα

φιλολογική αντίληψη περί δημιουρ γίας και δημιουργού. Α υτή η φιλολο

στικό πλαίσιο και διατυπώθηκαν ω ς

γική αντίληψη αφορά τη ν πεποίθηση

Κι ακριβώς επειδή ο συγγραφέας του

λογοτεχνική ύλη. έργου λέγεται Βαλτινός, πρέπει να

Ανοίγεται μια συζήτηση που ξεκινά από τη δεκαετία του '30, όταν ο συγγραφέας γεννήθηκε και ανατράφηκε στην Κυνουρία και έπειτα στο Γύθειο και στηνΤρίπολη. Περνάμε στην Κατοχή και στον Εμφύλιο, βλέπουμε την παιδική ματιά αλλά και τη μετέπειτα ενήλικη ανασκόπηση να προσεγγίζει βιωματικά αλλά και ιστορικά την περίοδο εκείνη και διαβάζουμε την Ιστορία μέσα από τα μάτια του Βαλτινού αλλά και τη λογοτεχνία μέσα από τους φακούς τής ιστορίας.

δούμε πίσω από τη δήθεν συνέ ντευξη μια σκανδαλιά, πρέπει να εί μαστε πολύ πιο φιλύποπτοι για το αν διαβάσαμε μια αυτοβιογραφία με δό σεις εθνικής α υτογνωσίας ή μια μίξη πραγματικών και φανταστικών σ τοι χείων, που υπονοεί ότι όλα ό σα λέει δεν τα εννοεί. Δ ε ν τα εννοεί τό σ ο επειδή πλάθει μια μυθοπλασία όχι μόνο με αυθεντικά αυτοβιογραφικά και ιστορικά γεγονότα αλλά και δεν τα εννοεί επειδή παρωδεί τη ν επι στημονική έρευνα, αυτήν την έρευνα

ότι μια σοβαρή μελέτη για τ ο έργο ενός λογοτέχνη στηρίζεται αφενός σ την επαρκή μέχρι κεραίας γνώ ση τή ς ζω ή ς του, ώ σ τε να συνδυαστούν

που (δημοσιογραφικά ή φιλολογί-

ενδολογοτεχνικά στοιχεία με τη βιογραφική τους πλευρά που τα γέννη σαν, και αφετέρου σ το ξεψάχνισμα τω ν κειμένων το υ από το ν ερευνητή, ώ σ τε αυτός να μπορεί να συνδέει λε

αλήθειας και όχι λογοτεχνικότητας, που πιστεύει στη ν πραγματικότητα όχι το υ ίδιου του κειμένου αλλά σ την εξωκειμενική πραγματικότητα σ την

πτομέρειες και ονόματα. Αυτή η βιογραφικού τύπου ανάλυση είναι τ ό σ ο ξ επερασμένη, ή πρέπει να είναι, αφού δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμα και σ ε ακαδημαϊκό επίπεδογια τη ζω ή τού συγγραφέα σ ε «α ντι στοιχία ένα προς ένα » με τα περι στατικά τω ν μυθιστορημάτων του. Δ εν αξίζει να αναζητούμε τα πραγ ματολογικά στοιχεία με ευλάβεια μο

στικα) αναζητεί σ το μυθιστόρημα το πραγματολογικό υλικό, που προσπα θεί να κρίνει το κείμενο με όρους

οποία δήθεν το έργο παραπέμπει. Μ όνο αν διαβαστεί το έργο με μυθι στορηματική οπτική θα αναδείξει την αξία του, όπως είδαμε και σ το ν Τε λευταίο Βαρλάμη. Αλλιώς θα μείνει υλικό για περικειμενική συζήτηση. Β

A l a i n Blottiere

Μ Υ Θ Ι Σ Τ Ο Ρ Η Μ Α

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΤΙΕΛΙΟΥ

«Μια φωτογραφία απίστευτης ομορ φιάς: ένα ροδοκόκκινο αγόρι, με κατσαρά μαλλιά ορθωμένα λες από μια ουράνια δύναμη, βλέμμα άπιαστο και αόρατο. Πρόκειται για τον Τομά Ελέκ, τον Τόμι* Ούγγρο Εβραίο που πήρε μέρος στις επικίνδυνες και αιματηρές επιθέσεις κατά του ναζισμού, και που εκτελέστηκε στο Μον-Βαλεριέντον Φε βρουάριο του 1944, όπως και οι συνα γωνιστές του τής Κόκκινης Αφίσας. Αυτή τη φωτογραφία, που παραπέμπει στον Ρεμπώ, ένας σκηνοθέτης τη δίνει στον Γκαμπριέλ, μαθητή λυκείου, που τον συναντά τυχαία στους δρόμους του Παρισιού. Ο έφηβος θα ενσαρκώσει τον Τόμι στην οθόνη, και το συνεργείο του γυρίσματος εντυπωσιάζεται από "τη χάρη του χορευτή που χαρακτήριζε τις κινήσεις του, την ένταση του βλέμ ματός του που αναζητούσε το φως”, θυμίζοντας τον Τάτζιο στον Θάνατο στη Βενετία του Λουκίνο Βισκόντι. Το μυθιστόρημα του Αλαίν Μπλοτιέρ σχηματίζει ένα ισόπλευρο τρίγωνο: η συμβίωση του νεαρού ηθοποιού με τον χαρακτήρα που εν σαρκώνει, μια βασανιστική ταύτιση· η λεπτομερής περιγραφή των σκηνών της ταινίας που αναπαριστούν τη ζωή του Τόμι· και η αφήγηση της πραγματικής ζωής του Τομά Ελέκ, που η μητέρα του “ήθελε να αποκτήσει γαλλική κουλτούρα. Αυτό και μόνο. Κομμουνιστής, αλλά με αέρα αρι στοκράτη, επηρμένος, αλαζόνας, απέπνεε ανωτερότητα".Ένα εμπνευσμένο βιβλίο». Marine Landrot, TSISrama

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΛΙΣ Βιβλιοπωλείο: ΑΙΟΛΟΥ 33, τηλ.: 210 36 43 382,e-mail: info@polis-ed.gr

δ:βιβλιοκριτική

Βιώματα και εφ εδ ρ είες

Χρίστος Παπαγεωργίου

πό τα π ρώτα του κιόλας βή ματα ο νεαρός πεζογράφος Γιάννης Παλαβός, καταγόμε

και παράλληλα, χωρίς ν’ αφήνει τί ποτα σ το ν άνεμο, το φυλακίζει με λέ ξεις, φράσεις και νοήματα μέσα στις

νος από το Βελβεντό Κοζάνης, κατα φέρνει να υπερισχύσει τω ν εμποδίων

σελίδες του βιβλίου, το οποίο στη συ νέχεια αποπνέει αυτή τη μυρουδιά. Άρα, και παρά το γεγονός ότι ο νεα ρός π εζογράφος μπορεί ακόμη να βελτιώσει πολλά, τα πιο απλά και απροκάλυπτα ερεθίσματα φαίνεται να το ν γοητεύουν και να το ν προ

τη ς στρωτή ς, συνετής και ώριμης έκ φρασης και να προκαλέσει θετικές αντιδράσεις, έχοντας βιώματα και εφεδρείες· τονίζοντα ς το προσωπικό αλλά και το μαζικό, εμπλουτίζοντας τις επιλογές με φανερή διάθεση φα ντασίας, επιχειρώντας όχι απλώς άλ ματα αλλά και καταδύσεις- παρου σιάζοντας έναν τόμο με διηγήματα, ο οποίος και στοχεύει στην αυτοαναφ ορ ικ ότητα αλλά και κ οινωνικές εντάσεις καταρρίπτει. Τα αφηγήματα του Παλαβού έχουν κάποιες κοινές συνιστώσες, στη ν ουσία όμως είναι καθοριστικά αυτόνομα. Με άλλα λό για, δεν έχουμε όπως συνήθως ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα, δηλαδή μια συρραφή ενός κάποιου μύθου, που δεν μπόρεσε να αναπτυχθεί εις βάθος και με τρόπο αναλυτικό αλλά, το αντίθετο, μικρά και περιορισμένα κεντρίσματα, τα οποία λειτουργούν ω ς α υτόφωτες μονάδες έξαψης και από τα οποία εξάγονται κάθε φορά και διαφορετικά μηνύματα. Βέβαια ο τόπος γέννησης, η οικογένεια, οι φί λοι, οι συγγενείς, η βορειοδυτική Μα κεδονία και ό,τι συνεπάγεται αποτε λούν ένα σ τέρ εο βάθρο, πάνω σ το οποίο ο δημιουργός πατά πολύ γερά-

βληματίζουν. Ο Γιάννης Παλαβός διαθέτει ένα γλωσσικό όργανο το

Ο Γιάννης Παλαβός είναι σίγουρα ένας ταλαντούχος δημιουργός, ο οποίος θα μας απασχολήσει και στο μέλλον, είτε παραμείνει πιστός στη μικρή φόρμα είτε ανοιχθεί σε άλλους πιο αναλυτικούς δρόμους. Και παρότι τα κομμάτια του τόμου που συζητάμε είναι σε υψηλό ποιοτικό επίπεδο, ένα διήγημα, το «Μια ανάσα», κυριολεκτικώς συναρπάζει.

οποίο χαρακτηρίζεται από τις εξής παραμέτρους: α) απλότητα και σα φήνεια (δηλαδή καμιά δυσκολία πρό σληψης και κανένα εμπόδιο επικοι νωνίας), β) παράθεση μύθων ειδικών (δηλαδή πειραματικές διεργασίες όχι π ρος εντυπωσιασμ ό αλλά για εμπλουτισμό ιστοριών κατακερματι σμένων), γ) ενσω μ ά τω σ η φ α ντα στι κών στοιχείων σ το ν κορμό αλλά και το σώμα τω ν λογοτεχνικών κειμένων (δηλαδή μια λοξή ματιά σ το ν υπέρ-

ρεαλισμό, μια που το καλό μάτι είναι ακραιφνώς ρεαλιστικό), δ) αμεσότητα και ευθύβολη έκφραση (δηλαδή κλα σική αφήγηση, με τόνους καθημερινό τητας, ρυθμούς εσωτερικούς, πινελιές εσω στρεφείς, στίγματα βιωματικά) και ε) μεταφορά τω ν μύθων σ το ν ανάλογο χώρο (δηλαδή χωροχρονική παράθεση που στοχεύει σ τη μεγαλύτερη αληθο φάνεια και σ ε λιγότερο ψεύδος λογο τεχνικό, ό ντω ς όμως ικανό να υπάρξει, για να προσελκύσει το ενδιαφέρον του δέκτη, που αναζητά τη ν παραμυθία για να βρίσκουν άλλοθι οι ώ ρ ες ανάγνω σης). Κλείνοντας δύο πράγματα: Ο διηγηματογράφος Γιάννης Παλαβός είναι

κρή φόρμα είτε ανοιχθεί σ ε άλλους πιο αναλυτικούς δρόμους. Και παρότι τα κομμάτια του τόμου που συζητάμε είναι σ ε υψηλό ποιοτικό επίπεδο, ένα διή γημα, το «Μια ανάσα», κυριολεκτικώς συναρπάζει. Έ νας νεαρός φοιτητής θέ λει να κάνει ερωτική εξομολόγηση στην καλή του, νοικιάζει ένα θέατρο, παίζει σ το πιάνο την αγαπημένη του μελωδία, το αποτέλεσμα όμως είναι αρνητικό. Έ να παιχνίδι δηλαδή τω ν ανθρώπινων συναισθημάτων, με τη ν κατάλληλη ατμόσφαιρα, το ρομαντικό ύφος και τη μελοδραματική κίνηση, που ακόμη κι αν πέφτει σ το κενό αποτελεί μια ενέρ γεια σ αφ ώ ς προσδιορισμένη. Β

Τ ο ξημ έρωμα χης 26ης Ιουλίου 2001 βρίσκει τ ο νη σί και το υ ς κατοίκους τη ς Σκύρου α νά σ τα

Γ Ρ ft

σίγουρα ένας ταλαντούχος δημιουργός, ο οποίος θα μας απασχολήσει και σ το μέλλον, είτε παραμείνει πιστός σ τη μι

το υ ς μετά τη νυχτερινή επίσκεψη το υ Εγκέλα δου. Ο σ εισ μ ός επισκιάζει τ ο π ερ ισ τατικ ό μιας δ εκ α εξά χ ρ ο νη ς που βρίσκεται νεκρή τη ν ίδια ώ ρ α μέσα σ ε ένα ξωκλήσι. Ο α στυ νόμ ο ς Ψαθάς φτά νει σ τ ο νησί και με τη σ υνοδεία το υ π ρο σπ α θ εί να εξιχνιάσει τ ο θά να τό της...

Ε κδόσεις Δ ιό π τρ α Αγ. Παρασκευής 40, Περιστέρι, Τηλ.: 210 3302828 X vww.facebook.com/ | J dioptrapublishing

J; W W W .d lO p t r c l.g r

διβιβλιοκριτική

Η πόλη

των φαντασμάτων

Λεύτερης Καλοσηύρος

απόγευμα, πριν από περίπου έναν χρόνο, έχοντας αφήσει πίσω μου το κτίριο Μπου-

λείμματα συνειδητότητας ανάμεσα

μπουλίνα σ τη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών το υ ΕΜΠ, όπου είχα πα ρακολουθήσει μια διάλεξη, π ερνώ

μόνο που θυμάμαι ξεκάθαρα είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί παρέπαιαν, σ έρ νοντα ς τα βήματά τους χωρίς ρυθμό

ντα ς από την πύλη τη ς Σχολής που

καθώς κατευθύνονταν προς το μέρος

οδηγεί στη ν οδό Στουρνάρη, ήρθα αντιμέτωπος με ένα θέαμα τό σ ο αφο

μου, α γνοώντας τις απειλές το υ χρό νου και τ ω ν διερχόμενων αυτοκινή τω ν. Εάν έπεφτε κ άτω ο ένας από τους τρεις, θα κατέρρεαν μαζί του και οι άλλοι δύο. Δ εν γνω ρίζω αν

9 » Λ Λ

πλιστικά οικείο και τό σ ο εντυπω σιακά ασυνήθιστο που, λίγη ώρα μετά, καθώς έπαιρνα το λεωφορείο τη ς επιστροφής για το σπίτι μου, κι ενώ προσπαθούσα να εμφανίσω βια

σ τις ιερογλυφικές γκριμάτσες που σ τράβωναν τα πρόσωπά τους. Το

υπήρξαν άλλοι μάρτυρες της σκηνής. Δ εν αισθάνθηκα κάποια απειλή.

στικά σ το μυαλό μου τα αρνητικά του φιλμ που είχα μόλις παρακολουθή σει, συνειδητοποιούσα ότι ήταν από εκείνα τα θεάματα που σ ε καμιά στιγμή της ζω ή ς μου δεν θα ήμουν απόλυτα προετοιμασμένος να αντι

μετωπίσω. Τρεις φασματικοί ναρκο

μανείς, έχοντας λίγα μέτρα απόστα

S<5

σης μεταξύ τους, σχηματίζοντας ένα Χρηστός Χρυσόπουλος Φ ακός στο στόμα Πόλις, 2012 σελ. 136, € 11,00

ορθογώ νιο τρίγω νο με υποτείνουσα

Ο Χρυσόπουλος δηλώνει στο βιβλίο του ότι αντιστρατεύεται την καθαρότητα της δυτικής μεγαλούπολης και δη της ευρωπαϊκής.Όπως αντίστοιχα απορρίπτει και κάθε θεώρηση της ζωής στην πόλη ως «γέννημα» ή «σύμπτωμα μιας ορισμένης δομής του λόγου». «Η αστική ζωή δεν μπορεί να είναι προδιαγεγραμμένη, μόνο προκύπτει σε κάθε στροφή, σαν μια απρόσμενη συνάντηση».

τη ν ευθεία που συνέδεε τους δυο πιο απομακρυσμένους, η προέκταση της οποίας έτεμνε κάθετα τη ν όψη της βιτρίνας του «Π απασω τηρίου» που βλέπει σ τη Στουρνάρη, τρέκλιςαν σαν ςόμπι κουνώντας τα χέρια τους κ άτω από έναν φυματικό, θειάφινο ουρανό. Δ εν θυμάμαι τι ρούχα φ ο ρούσαν, πώς έμοιαζαν, αν άρθρωσαν κάποια κουβέντα, ούτε μπορώ να εί μαι σίγουρος για το αν εντόπισα υπο

Θυμήθηκα τη ν παραπάνω σκηνή όταν, διαβάζοντας τις π ρώ τες σελί δ ες από το Φακός σ τ ο στόμα, το και νούργιο βιβλίο του Χρήστου Χρυσόπουλου, π ρώ το που εκδίδει στις εκ δόσεις Πόλις, έπεσα πάνω στην ακό λουθη πρόταση: «Σ τη ν Αθήνα υπάρ χουν διάσπαρτα φαντάσματα που κοιτούν τρομαγμένα». Η σκηνή που

αντίκρισα εκείνο το απόγευμα θα μπο ρούσε να είναι βγαλμένπ από κάποια ανθολογία με αρχέτυπες σκπνές με ζόμπι από λπσμονπμένα b m ovies τρ ό μου1 πάντως, ακόμπ και σήμερα, ένα χρόνο μετά, εξακολουθεί να μου φαί νεται πολύ κινπματογραφική για να εί ναι αλπθινή. Και σίγουρα δεν θα μπο ρούσε να έχει παιχτεί σ ε άλλπ Αθήνα από αυτήν τω ν τριώ ν-τεσσά ρω ν τελευ ταίων χρόνων. Αυτή π Αθήνα είναι ένας από τους βασικούς πρωταγω νιστές σ το βιβλίο του Χρυσόπουλου, ένα βιβλίο με υβριδικό χαρακτήρα, δύσκολο να ταξινομπθεί, αφού ταλαντεύεται ανάμεσα σ το φιλοσοφικό δοκίμιο και σ το λογο τεχνικό χρονικό, με τπν πλπθωρική αυτοαναφ ορική διάθεσπ που ενορχπσ τρώνει κάθε έργο του Χρυσόπουλου να υπονομεύει ε δώ ευφυώς τπν ε ξω τε ρική συνέπεια του εγχειρήματος του, δπμιουργώντας διαρκώς αμφιβολίες σ το ν αναγνώστπ αναφορικά με το κατά πόσον αυτό που διαβάζει είναι μια σύ

Ο Άδωνης πάλεψε σκληρά στη ζωή του. Γνώρισε την πείνα, την εξαθλίωση, μα τα κατόφερε. Η αγάπη της Δανάης ήρθε να συμπληρώσει την ευτυχία του. Μα τα σχέ δια της μοίρας είναι πολύπλοκα, κι αδια φορούν για τις επιθυμίες των ανθρώπων. Σκιές από το παρελθόν ορθώθηκαν ξαφ νικά μπροστά του...

ντομ ο βιογραφία τπς πόλπς του ή μια συγκαλυμμένπ α υτοβιογραφία του ίδιου του συγγραφέα, ενός εκ τω ν ελά χιστων νεό τερ ω ν ελλήνων συγγραφέων τω ν οποίων π μοίρα, π ζω ή και το έργο τους έχουν τό σ ο στενά συνδεθεί με τπν Αθήνα. Έ να χρόνο μετά τπ ν επίθεσπ σ τους Δί δυμους Πύργους, ο Μποντριγιάρ διαπί σ τω νε σ το Pow er Inferno: Τρομοκρατία και παγκόσμια βία ότι ο αρχιτεκτονικός

Εκδόσεις Διόπτρα Αγ. Παρασκευής 40, Περιστέρι, Τηλ.: 210 3302828

w w w .d io p tr a .g r

δ : βιβλιοκριτική γραφισμός τω ν κτιρίων του Μανχά-

βουτήξει ολόκληρος σ το (αστικό)

ταν αλλά και τω ν Δίδυμων Πύργων, οι

καζάνι που βράζει, ο Χρυσόπουλος

οποίοι σ τα μάτια του έμοιαζαν με διά τρη τες καρτέλες και στατιστικά γρα

δεν έχει φ ορ τώ σ ει το κείμενό του με εξονυχιστικές περιγραφές τω ν αν

φήματα, ενσά ρκ ωσε ένα αρχιτεκτο νικό σύστημα που δεν ήταν πλέον

θρώ πω ν που ανταμώνει τυχαία ή τω ν

ανταγωνιστικό αλλά ψηφιακό και λο

λης που σ τα μάτια του μέσου δια

γιστικό. Ραφιναρισμένο. Με μέτρο σύγκρισης τη ν ψηφιακή καθαρότητα

βάτη φαντάζουν ω ς οι αναπόφευκτες εκφάνσεις μιας αυτοεκηληρούμενης

τη ς σύγχρονης δυτικής μεγαλούπο

προφητείας. Η διαφορά το υ Χ ρυσό

λης, το κ έντρο τη ς Α θήνας παραμέ νει «αναλογικό», διαιωνίςοντας στους

πουλου από άλλους χρονογράφους

κόλπους το υ όλες εκείνες τις αντι

ηαγιωμένων α νορθογραφιών τη ς πό

τη ς ζω ή ς στην πόλη, όπω ς για παρά δειγμα ο Γιώργος Ιωάννου, έγκειται σ το ότι ο π ρώτος δεν περιορίζεται

ι έ μια εποχή στην οποία ο δημόσιος διάλογος μονοπωλείται από επιπόλαιες οικονομίστικες αναλύσεις και φάλτσες πολιτικίζουσες σοφιστείες, το καινούργιο βιβλίο του Χρήστου Χρυσόπουλου προσφέρει την πνευματική παρηγοριά και τη διανοητική ηρεμία που επιμένουμε χαιρέκακα να στερούμε από τους εαυτούς

μας-__________________________

σ τη λογοτεχνική ανασύνθεση τω ν βιωμάτων που συλλέγει σ τους αστι κούς περιπάτους του, όπως κάνει ο δεύτερος, αλλά ηροχωράει σ τη φιλο σοφική ερμηνεία τους. Ο συγγραφέας δεν είναι ιστορικός, και άρα υποχρεωμένος από τους νό μους τη ς επιστήμης του να συλλέξει ένα πλήθος ομοειδή δεδομένα, σ την προκειμένη περίπ τωση μαρτυρίες

φάσεις και τις τραγω δίες που εντεί

από άστεγους, για να τα αποκωδικοποιήσει και επεξεργαστεί ό σ ο χρειά

νουν το ν ανταγωνιστικό - συγκρου

ζεται ηροκειμένου να ανακοινώσει

σιακό χαρακτήρα του. Ο Χρυσόηου-

κάποια στιγμή τα πορίσματά του. Οι

λος δηλώνει ξεκάθαρα σ το βιβλίο

αυθόρμητες συναντήσεις του Χρυ

το υ ότι αντιστρατεύεται τη ν καθαρό

σόπ ουλου με το ν ά σ τε γο Α., οι

τη τα τη ς δυτικής μεγαλούπολης και δη τη ς ευρωπαϊκής. Ό πως αντίστοιχα απορρίπτει και κάθε θεώρηση της ζω ή ς στη ν πόλη ω ς «γέννημα» ή «σ ύ

οποίες λαμβάνουν χώρα σ το αμαξο σ τάσ ιο τω ν λεωφορείων, και με τους διαλόγους ανάμεσά τους να έχουν υποστεί το απαραίτητο ρετουσάρι

μπτωμα μιας ορισμένης δομής του λό γου». «Η αστική ζω ή δεν μπορεί να εί

σμα σ το συγγραφικό εργαστήρι ώ σ τε

ναι προδιαγεγραμμένη, μόνο προκύ

να καθαριστούν από τη συναισθημα τική πάχνη και τυχόν υπόνοιες μελο

πτει σ ε κάθε στροφή, σαν μια απρό

δραματικών

αποκλίσεων

από το

σμενη σ υνάντησ η ». Ίσ ω ς έχουμε

σ τόχ ο τη ς αποστασιοποιημένης κα

επενδύσει σ τα οφέλη μιας αισθητικά μακάριας Α θή να ς π ερ ισ σότερες

ταγραφής τη ς ζω ή ς στη ν Αθήνα, που

προσδοκίες από ό σες μπορεί να αντέ-

του συγγραφέα, διαθέτουν τη σπα

ξει μια πόλη που ακόμη αδυνατεί να

ρακτική αυθεντικότητα και τη ν εικο νοκλαστική δύναμη που αρκούν για

βρει τη ν ταυτότητά της.

παραμένει ο πρωταρχικός σκοπός

Α ντίθ ετα με ό,τι θα περίμενε κανείς

να μ ετα τρέψ ουν τη ν προσωπική

από έναν συγγραφέα που επιλέγει να

εμπειρία σ ε κοινωνικό γεγονός άξιο

σχολιασμού και πρόσφ ορο για κάθε εί δους γόνιμα συμπεράσματα. Οι δρόμοι τπς πόλος στους οποίους κι νείται ο Χρυσόπουλος, ελισσόμενος ανάμεσα σ ε ςόμπι και φαντάσματα, εί

ψ··.},» n rf-i 1

ναι ανώνυμοι, όπως ανώνυμοι είναι και οι δρόμοι τη ς πόλος σ τα πλάνα που τραβάει ένας κάμεραμαν για οποιοδπποτε αστικό ντοκιμαντέρ, ανεξαρτήτως θέματος. Ομως ο συγγραφέας είναι απαλλαγμένος από τις σκηνοθετικές οδηγίες και τις κινηματογραφικές συμ βάσεις που καθοδηγούν το ν κάμερα μαν και το γραπτό κείμενο απαιτεί τη νοηματική αυστηρότητα που η κάμερα αφήνει σ ε δεύτερη μοίρα, προσέχοντας περισσότερο για τη σημειολογική εντι μότητα τω ν πλάνων που ξηλώνει από το ν ιστό τη ς πόλης. Τι νόημα έχει λοι πόν να αναφέρει ο συγγραφέας τα ο νό ματα τω ν δ ρόμω ν μιας πόλης που εδώ και πολλά χρόνια, πολύ πριν τη ν οικο νομική κρίση, πολύ πριν από οποιαδή ποτε κρίση, κολλημένα σ τις ταμπέλες που κρέμονται στις γω νίες τω ν ισο γείων, σχηματίζουν κενούς κώδικες χωρίς αναφορική σημασία; Πόσο δια φορετικός είναι άραγε ένας δρόμος στη ν Κυψέλη, στη ν άκρη του οποίου βρίσκεται μια πολυκατοικία που έχει χτιστεί τη δεκαετία του ’60, στη ν εί σ οδ ο τη ς οποίας κοιμάται ένας ανυπε ράσπιστος άστεγος, από το αντίστοιχο στενοσόκα κο σ τα Εξάρχεια, σ τις όχθες του οποίου έχει βρει π ροσωρινό κατα φύγιο ένας άλλος ά στεγο ς ή ένας άτυ χος μετανάστης; Σε μια εποχή στη ν οποία ο δημόσιος

> να ερωτευτείς τον καθηγητή σου είναι κλισέ. Κλισέ ή όχι, η Δάφνη Δημητριάδη, δευτεροετής φοιτήτρια στις Η Π Α, θα ερωτευτεί τον καθηγητή Φοίβο Κρίστιαν με την πρώτη ματιά. Και θα δέσει I τη μοίρα της και τη ζωή της με το δύσκολο πεπρωμένο του. Το πεπρωμένο και τη βαριά I ευθύνη ν’ ανήκεις στους Δώδεκα...

I οπωσδήποτε

διάλογος μονοπωλείται από επιπόλαιες οικονομίστικες αναλύσεις και φάλτσες πολιτικίζουσες σοφ ιστείες, το καινούρ γιο βιβλίο του Χ ρήστου Χρυσόπουλου προσφέρει τη ν πνευματική παρηγοριά

Αγ. Παρασκευής 40, Περιστέρι, Τηλ.: 210 3302828

και τη διανοητική ηρεμία που επιμέ

.......... .... J

νουμε χαιρέκακα να στερούμ ε από τους εαυτούς μας. 1

ΕκδόσειςΔιόπτρα W W W .d lO p t r a .g r

I I

www.facebook.com/ dioptrapublishing

δ : βιβλιοκριτική

Η αφήγηση

ως ετυμηγορία

Μάκης Καραγιάννης

ι είναι πατρίδα; Γιατί έγινε ο εμ

συμμόρφωσης. Ο ήρωάς του, που κα

φύλιος; Πώς μεταμορφώνει ο

τάγεται από οικογένεια εθνικοφρόνων, αρραβωνιάζεται τη Δήμητρα, μια αρι στερή. Και θα επικυρώσει την αξιοπρέπειά του ανατινάζοντας με χειροβομ βίδα τα μέλη της υγειονομικής επιτρο πής, που του αρνούνταν την απονομή σύνταξης. Είναι η καταστατική πράξη με την οποία βάζει οριστικά στον κό

πόλεμος τους ανθρώπους σε θηρία; Αυτά είναι μερικά από τα ερω τήματα που θέτει με το νέο του μυθι

στόρημα ο Ανδρέας Μάτσου και στα οποία προσπαθεί να απαντήσει Ο κίτρι νος στρατιώτης, ένας αφελής και φα ντασμένος νεαρός από την επαρχία. Ο προικισμένος με εξαιρετική ομορφιά παράταιρος μαχητής που πολεμά τον Α ξονα στις ερήμους της Μέσης Ανατο λής θα βρεθεί μετά την εισβολή τω ν Γερμανών σε τόπους μυθικούς για μας σήμερα: Τομπρούκ, Ελ Αλαμέιν, Αλε ξάνδρεια, Κάιρο. Στην Ιταλία θα χάσει το χέρι του στις μάχες με την 3η Ορεινή Ταξιαρχία σ το Ρίμινι. Επιστρέφοντας, τραυματισμένος και παρασημοφορημένος, θα αντικρίσει μιαν Ελλάδα πλή ρως μεταμορφωμένη από το ν εμφύλιο:

Ο κίτρινος στρατιώ της

ο μ

Καστανιώτης, 2012 σελ. 304, € 9,90

σμο τη σφραγίδα της δικής του αλή θειας. Μπορεί το θέμα να είναι κοινω νικό και ιστορικό, ωσ τό σο η πυξίδα που ανιχνεύει το τοπίο είναι υπαρξιακή. Ο ευαίσθητος Γιάννος, που βιώνει τη διαφορετικότητά του μέσα από την «ανω τερότητα» που του εξασφαλίζει η ομορ φιά, λειτουργεί στην τραγωδία του πο λέμου όχι με ιδεολογικά κίνητρα αλλά με βάση την ανθρώπινη συνθήκη, την οποία προτάσσει ω ς ασπίδα στον παραλογισμό. Η ιστορία έχει τη μορφή της

οι ήρωες της Μέσης Ανατολής είναι

εξομολόγησης του κεντρικού ήρωα

τώ ρα «προδότες», ο ίδιος ένας ξένος που η οικογένειά του και ο τόπος του δεν αποδέχονται να ενσωματώσουν.

που απευθύνεται πρώτα «εις εαυτόν». Τελικός αποδέκτης της είναι η Δήμη τρα, η αρραβωνιαστικιά του, και η εξιστόρηση αποτελεί την απολογία και την

«Σημαδιακός κι αταίριαστος», όπως οι περισσότεροι αποκλίνοντες χαρακτή ρες στα βιβλία του Ανδρέα Μάτσου, βιώνει ποιητικά την πραγματικότητα. Προσπαθεί να εκλογικεύσει το ν κόσμο, γι’ αυτό και η διαρκής απορία και αμφι βολία του. Έναν κόσμο που ισοπεδώ νει «συνοδοιπόρους» και εθνικόφρονες. Η κοινωνία το ν αντιμετωπίζει με τη ν απόρριψη και τη λοιδορία, ωσ τό σο εκείνος θα πληρώσει το τίμημα της μη

εξόφληση ενός χρέους. «Ακόμη κι η ζω ή μου αποκτά σημασία όταν τη διη γούμαι σε κάποιον» (Λειβαδίτης). Πρέ πει, όμως, να επισημάνουμε ότι η πράξη της αφήγησης κατέχει κεντρική θέση σε όλο το έργο του Ανδρέα Μάτσου. Εί ναι καταρχάς μια βαθύτερη εσωτερική αναγκαιότητα για τους ήρωες, ώ σ τε να καταλάβουν τον εαυτό τους και το ν κό σμο. Δεν πρόκειται για παράθεση γεγο

νότων, αλλά για μια διαρκή μάχη. Μέσα από την αναδιήγηση, τις επιλογές και τις παραλείψεις, συγκροτείται σ τον κα θρέφτη της γλώσσας το είδωλο της αλήθειας, ορίζεται το νόημα τω ν πραγ μάτων. Η αφήγηση είναι η ετυμηγορία που δικαιώνει ή καταδικάζει μια ολό κληρη ζωή. Γι’ αυτό και ένας ακραίος υποκειμενισμός τω ν ηρώων πολλές φο ρές θα επιδιώξει να ερμηνεύσει μερο ληπτικά, να κυριαρχήσει στην πραγμα τικότητα με την αλχημεία τω ν λέξεων ή ακόμη και να αλλάξει τα γεγονότα που δαγκώνουν για να γίνει η αλήθεια πιο υποφερτή. Θεωρώ ότι Ο κίτρινος στρα τιώ της αποτελεί ένα βήμα μπροστά στην έως τώρα πεζογραφική παραγωγή του Ανδρέα Μήτσου. Για πρώτη φορά εισέρχεται τό σο έντονα στα πεδία της κοινωνίας και της Ιστορίας. Και αν κα τόρθω σε να το κάνει με επιτυχία, οφεί λεται στην επιλογή του κεντρικού του χαρακτήρα. Ο βασικός κίνδυνος σε αυ τές τις περιπτώσεις είναι η Ιστορία να παραμείνει «αχώνευτη», ένα παραγέμισμα που βαραίνει τη μυθοπλασία. Όμως η επιλογή να αποδίδονται και να φιλτράρονται τα γεγονότα μέσα από την οπτική γωνία και την «παραξενιά»

του Γιάννου κάνει την αφήγηση άμεση. Συντελεί ώ σ τε η Ιστορία και ένα μεγάλο πραγματολογικό υλικό που ανταποκρίνεται με ακρίβεια ακόμη και σ ε λεπτο μέρειες, να περνάει ανάλαφρα ανάμεσα από τις λέξεις. Επίσης, η λοξή ματιά του ήρωα τον προστάτεψε από τις δυο πα γίδες που ελλοχεύουν σ ε παρόμοιες πε ριπτώσεις: τους συναισθηματισμούς ή τις καταγγελίες. Κι ο Γιάροσλαβ Χάσεκ, άλλωστε, επέλεξε για τον Καλό στρα τιώτη Σβέικτην προσποιητή ηλιθιότητα για να πετύχει την «ανοικειότητα» και μια πρωτότυπη ματιά στον Α ' Παγκό σμιο πόλεμο. Αυτό (ραίνεται ιδιαίτερα προς το τέλος του μυθιστορήματος. Το θέμα του εμφυλίου είναι μια τραυματική ιστορία με την οποία έχουν ασχοληθεί πολλοί πεζογράφοι. Ο Μήτσου δεν έχει σκοπό να δικαιώσει τη μια ή την άλλη πλευρά. «Ά λλω σ τε δεν υπάρχει άλλη από την αλήθεια του καθενός». Η πα ραξενιά του ήρωα το ν προικίζει με το γνήσιο ανθρώπινο βλέμμα για να δει καίρια μια ολόκληρη εποχή. Του επι τρέπει να κοιτάζει τα μάτια και την ψυχή τω ν ανθρώπων, να βλέπει πώς τους μολύνει ο πόλεμος, πώς τους με ταμορφώνει σε τσακάλια. ■

Έ να στέκ ι για βιβλία σ το διαδίκτυο

ook Βar

@ Π λο η γη θ είτε @ Ε νημ ερω θείτε @ Π ρο β λη θ είτε w w w .b o o k b a r.g r

Δ ια β ά ζετα ι ...μονορούφι...

δ:βιβλιοκριτική

Αντανακλαστικά

ευρέως διαδεδομένα

Παναγιώτης Γαβριήλογλου

εν υπάρχει καταστροφή πιο προβεβλπμένπ από τ ο εβραϊ

κό Ολοκαύτωμα. Υπάρχουν άλλες πιο κτπνώδεις, πιο αποτελε σματικές, όπως π.χ. π εκστρατεία τω ν Ιαπώνων, αυτού του χαριτωμέ νου λαού, που κατάφερε μέσα σ ε τρεις περίπου δεκαετίες να εξολο-

Daniel Mendelsohn Χαμένοι Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Πόλις, 2010 σελ. 583, € 26,49

κίναγε από την αυλή του σπιτιού τους και κατέληγε σε έναν σ ω ρό κουρέλια, χρυσά δόντια, μασέλες, παπούτσια και γυαλιά ορά σεω ς σ ε κάποια απο θήκη τη ς Τρεμπλίνκα, του ΜπέργκενΜπέλσεν, του Νταχάου ή του Άουσβιτς. Αυ τός ο μηχανισμός μπορεί να στήθηκε από τ ο Τρίτο Ράιχ, αλλά τα

θρεύσει αριθμό πολλαπλάσιο τω ν θυμάτων του Ο λοκαυτώματος σ ε μια σειρά επεκτατικών πολέμων σ ε όλπ

καύσιμά του προμηθεύτηκαν από όλη τη ν Ευρώπη, από διωγμούς και διακρίσεις ενάντια στους Εβραίους

τπ Νοτιοανατολική Ασία. Η εβραϊκή μοίρα, όμως, έχει μια ιδιαίτερο νο

που πάνε αιώνες πίσω, και που πιθα νό ν ξεκινούν τη ν π ρώτη μέρα της

ση ρ ή γοπτεία. Συνέβπ στπν Ευρώππ, σ ε ένα πολιτισμένο κράτος, και με τρόπο τό σ ο οργανωμένο, κτπνώδπ και ολοκλπρωτικό που πλέον για να

Διασποράς.

μπορέσουμε να το διαχειριστούμε προσποιούμαστε ότι συνέβπ σ ε κά ποια άλλπ εποχή, ενώ ανάμεσά μας κυκλοφορούν ακόμπ οι τελευταίοι

ρετική από αυτήν άλλων έξι εκατομ μυρίων Εβραίων τη ς Ευρώπης. Αλλά σ ε αυτήν τη ν εποχή τω ν δισεκατομ μυρίων και τω ν τρισεκατομμυρίων,

επιζώ ντες τω ν στρα τοπ έδω ν συγκέντρ ω σ η ς (με το ασιατικό Ολοκαύ τωμα είναι ακόμπ πιο εύκολο: προ σποιούμαστε ότι συνέβπ σ ε έναν άλλο πλανήτπ). Ο Mendelsohn, γιος εβραίων π ροσφύγων που πρόλαβαν να φύγουν από τη θανατηφόρα πα

όταν οι αριθμοί που αυτές οι λέξεις αντιπροσωπ εύουν έχουν κρυφτεί πίσω τους, και οι ίδιες οι λέξεις χρη

Δ εν υπάρχει τίποτε το εξεζητημένο σ το βιβλίο του Mendelsohn. Η μοίρα τω ν συγγενών του δεν ήταν διαφο

σιμοποιούνται τό σ ο συχνά (όπ ω ς οι: τραπέζι, κουζίνα, μπάλα, τρία) που έχουν χάσει τη συμβολική δύναμη

ξεδιαλύνει το οικογενειακό μυστικό, τι απέγινε ο αδελφός του παππού

που είχαν κάποτε, ο Mendelsohn αντιλαμβάνεται ότι οι μικρές τρα γω δίες έχουν τη δύναμη, μαζί με τις λε πτομέρειες που τις συνοδεύουν (τέ τοια πολυτέλεια, οι λεπτομέρειες), να

του, ο οποίος μαςί με τη γυναίκα του και τις τέσσ ερ ις κόρες τους χάθηκε κάπου μέσα στο ν μηχανισμό που ξε

αναφορές στις μεγάλες. Και το βιβλίο του είναι κάτι πολύ π ερισσότερο από

γίδα της Πολωνίας πριν κλείσουν οι πύλες τη ς για πάντα, προσπαθεί να

κόψουν πολύ πιο βαθιά απ’ ό,τι οι

μια απλή καταγραφή τη ς αναζήτη σης. Αντίθετα, καταφέρνει να διηγηθεί πολλά πράγματα μαζί: το δικό του άγχος για τη ν εθνική του ταυτότητα, τα διλήμματα του ερασιτέχνη ιστο ριογράφου -ή και του επαγγελματία, αν είναι εύθικτος- την εβραϊκή ζω ή στη ν Αμερική μετά το Ολοκαύτωμα, το πώς οι κοινωνίες καταλύονται μέσα σε λίγους μήνες, το πόσο πολύ μετράνε οι λεπτομέρειες. Γεμίζει το βιβλίο του με έγγραφα, υπέροχες φω τογραφίες που έχει βγάλει ο αδελ φό ς του, μαρτυρίες ανθρώπων που απλά είχαν δει κάποια στιγμή το ν αδελφό του παππού το υ να περνά με το φορτηγό του. Μας λέει ότι θα πρέπει να είμαστε ιδι αίτερα προσεκτικοί όταν προσπα θούμε να καταλάβουμε π ώ ς ήταν. Γιατί ποτέ δεν θα τα καταφέρουμε. Αυτοί που μπορούσαν να ξέρουν τι ακριβώς συνέβη τ ό τε στη ν Πολωνία είναι πια νεκροί. To Lost μας θυμίζει ότι οι κτηνωδίες δεν συνέβησαν «σ ε μιαν άλλη εποχή» ή «εβδομήντα χρόνια πριν», λες και μιλάμε για τη ν Πλειστόκαινο, αλλά εβδομήντα χρόνια πριν. Δ εν είναι δα και καμία σοβαρή απόσταση ασφα

στις παρυφές της Ιστορίας, έτσι ώ σ τε λίγα χρόνια αργότερα (εβδομήντα;) να γυρίσει κάποιος και να πει ότι σε αυτόν το ν τόπο σ ε μια άλλη εποχή κάποτε ζούσ ε ένα έθνος που χάθηκε. Σαν να μιλάει για κάποιο πουλί του Μαυρίκιου που εξαφανίστηκε επειδή δεν ήταν αρκετά ανταγωνιστικό. Τ ο βιβλίο μου δόθηκε σαν δώ ρ ο από ένα ζευγάρι εβραίω ν φίλω ν που ζούνε σ το Παρίσι. Ό τα ν έλαβα το πα κέτο και είδα τι μου είχαν στείλει, χα μογέλασα αυτάρεσκα. Πόσο αναμε νόμενο. Εβραίοι που κάνουν δ ώρο ένα βιβλίο για το Ολοκαύτωμα. Μέσα μου το είχα ήδη απορρίψει. Το Ο λο καύτωμα, χλεύασα, πόση σχέση έχει πια με εδώ που έχουμε φτάσει, σ ’ έναν μεταμοντέρνο κόσμο; Και μετά διάβασα τις πρώτες τρεις σελίδες, όπου ο Mendelsohn απαριθμεί πού βρίσκονται οι τάφοι τω ν παππούδων το υ και τω ν γιαγιάδων του. Μετά, γράφει για το ν αδελφό του παππού του, το ν Shmiel Jager. Πήγε στην Αμερική, αλλά δεν του άρεσε. Μετά από έναν χρόνο γύρισε πίσω στην Πολωνία και άνοιξε τη δική του επι χείρηση. Τα πήγε τό σ ο καλά που στην οικογένεια το ν φώ να ζα ν Πρί-

λείας. Είναι πολύ πιθανό, αν όχι βέ βαιο, ότι θα ήταν πιθανό, αν όχι βέ βαιο, κάποιος δικτάτορας (ή δο τός

γκηπα. Η τελευταία πρόταση τη ς ει

πρωθυπουργός) να αποφασίσει ότι

πλούτο, είχε κάνει τη σ ω στή επιλογή.

αν πει ότι κάποιο από τα μικρά έθνη

Α υ τό ς δεν έχει τά φ ο ». Και τό τε ένιωσα την ντροπή μιας εσωτερικής, σ χεδόν αντανακλαστικής διαδικα σίας που δεν μπορώ να ελέγ ξω παρά μόνο μετά το γεγονός της εμφάνισής

φταίει για όλα, θα λύσει πολλά από τα προβλήματά του. Το σιδηροδρομικό δίκτυο υπάρχει. Τα βαγόνια υπάρ χουν. Τα στρατόπ εδα χτίζονται μέσα σ ε λίγες εβδομάδες, προτιμότερα σε κάποιο προάστιο τη ς πρωτεύουσας με χαριτωμένο όνομα. Έ να μικρό έθνος θα μπορούσε να αφανιστεί με μία κίνηση ή, ακόμα χειρότερα, να πέσει στη ν πιο βαθιά φτώχεια, σαν από δικό του φταίξιμο, να ξεθωριάσει

σαγωγής: «[...] ξέρ οντας πως, δεδο μένου ότι εκεί απέκτησε ευτυχία και

της, ενσταλαγμένη μέσα από αιώνες δυσφήμισης, που πλέον έχει παρα φθαρεί σ ε ένα συγκαταβατικό «Αχ, αυτοί οι Εβραίοι με τη ν προπαγάνδα το υ ς», λες και πρόκειται για παιδιά που σπάνε παράθυρα: αντισημιτι σμός. ■

δ:βιβλιοκριτική

Θάνατος και (α )διέξοδος

Νίνα Χαρπάτου

■ Η · ι έπαθαν αυτές οι δύο; Η αναρωτύθηκε ο Αβρα-

τη ς Παλαιστίνιας Ντιμά που ζει σ ε κα ταυλισμό σ την Ντέισα μαζί με αλλά

άμ. Απ ό τη θέση του

έ ντεκα χιλιάδες άτομα και τη ς Ισ-

πίσω από τη ν είσοδο τη ς υπεραγο ράς, π ρόσεξε μία περίεργη δρα στη

σαλήμ με την μητέρα τη ς και το ν

▼▼

fli

ριότητα. Οι δύο Παλαιστίνιες που πούλαγαν μπαχαρικά, τα μάζευαν

ραηλινής Μυριάμ που ζει σ τη ν Ιερου σ τρα τιώ τη αδελφό της. Οι δύο νεαρές έφηβες, εξοικειωμένες

ό σ ο πιο γρήγορα μπορούσαν, τουλά

με τη ν ισοπεδωτική εμπειρία του βί

χιστον έτσι έδειχναν. Υπερβολικά γρήγορα. Ο Αβραάμ ένιω σε μία σου

αιου θανάτου, ενηλικιώνονται σ ε

βλιά στη ν καρδιά. Η κοπέλα, η τσ ά ντα περνούσε, μπορούσε μόνο να την

«ζω ή δίχως τίπ ο τα » (σ. 104), που πα

έναν «κρανίου τό π ο » ζώ ντα ς μια ρουσιάζεται μόνο σαν σοκαριστική

αγκαλιάσει για να τη ν σταματήσει, τα μικρά, η ομορφιά τη ς Αία, ο ήλιος. Α μ ήν» (σ. 125). Τα πρόσωπα τω ν παιδιών του, η ομορφιά τη ς γυναίκας του και ο ήλιος είναι οι τελευταίες εικόνες που παίρνει μαζί το υ σ το θάνατο ο Ισραηλινός Αβραάμ, σ τη ν προσπάθειά το υ να εμποδίσει την θανατηφόρα εί

° >

Γκαμπριέλα Αμπρόζιο Λίγο πριν πούμε α ντίο

Μετάφραση-Πρόλογος: Χρήστος Σιάφ κος

Ψυχογιός, 2012 σελ. 153, € 11,00

σ οδ ο τη ς δεκαοχτάχρονης Παλαιστί νιας σ το εμπορικό κέντρο όπου ερ γα ζότα ν ω ς φύλακας. Τ ο νεαρό κορί τσι, βαδίζοντας δίπλα σ ε μία δεκαεπτάχρονη Ισραηλινή, περνάει στην αιωνιότητα με το πάτημα ενός κου μπιού, παίρνοντας μαζί τη ς άλλους δύο αθώους ανθρώπους. Βασισμένο σ ε αληθινό γεγονός (την ανατίναξη της Αγιάταλ-Ακράς στις 29 Μαρτίου 2002 σ ε εβραϊκή υπερα γορά ) τ ο βιβλίο τη ς Γκαμπριέλα Αμπρόζιο εξιστορεί τις τελευταίες ημέρες τω ν δύο νεαρών κοριτσιών,

Η Αμπρόζιο επικεντρώνεται στον συναισθηματικό βιασμό των δύο κοριτσιών από τις εικόνες και τα βιώματα στην εμπόλεμη ζώνη όπου μεγαλώνουν. Η συγγραφέας αποφεύγει τις κρίσεις ή τις επικρίσεις, μη καταλήγοντας σε συμπεράσματα και αρνούμενη να εντοπίσει αιτίες ή αφορμές αυτού του ανελέητου πολέμου. είδηση μεταξύ διαφημιστικών σποτ και σαπουνόπερων από τους « ξ α να μμ ένους» δημ οσιογράφους τη ς πολιτισμένης Δύσης. Η Ντιμά νιώθει «νεκ ρ ή », «θαμ πή» και «διάφανη», καθώς έχει ήδη βιώσει 21 θανάτους σ το ν καταυλισμό της, ε νώ η Μυριάμ μόλις πρόσφ ατα έθαψε ό,τι απέμεινε από το ν αμερικανό φίλο τη ς Μάικλ, θύμα μίας ακόμα θανατηφόρας απο στολής αυτοκτονίας. Η Αμπρόζιο επικεντρώνεται σ το ν συ ναισθηματικό βιασμό τω ν δύο κορι-

τσ ιώ ν από τις εικόνες και τα βιώματα στην εμπόλεμη ζώ νη όπου μεγαλώ νουν. Η συγγραφέας αποφεύγει τις κρί σεις ή τις επικρίσεις, μη καταλήγοντας σ ε συμπεράσματα και αρνούμενη να εντοπίσει αιτίες ή αφορμές αυτού του ανελέητου πολέμου. Το βιβλίο εστιάζει κυρίως στη ν ψυχική οδύνη τω ν νεαρών γυναικών: στη ν απογοήτευση και το αί σθημα ματαιότητας σ την περίπτωση τη ς Μυριάμ, που θέλει να φύγει για την Αμερική, τη νέα γη τη ς επαγγελίας, σ την οργή και την αγανάκτηση στην περίπτωση τη ς Ντιμά, που θέλει να εκ δικηθεί «για τη ζω ή της, για τη ζω ή του πατέρα τη ς και τω ν αδελφ ών της, που δεν είχαν το κουράγιο να το κάνουν» (σ. 101). Ο/η αναγνώστης/στρια μένει με την πί κρα τριών αδικαιολόγητων και άδικων θανάτων που φαίνεται ότι απλά διαιωνίζουν τ ο πρόβλημα, ω σ τό σ ο γίνεται μέ τοχος τω ν βαθύτερων ψυχολογικών αι τιώ ν που οδηγούν στην απονενοημένη πράξη αυτοκτονίας: ζώ ντα ς σ ε ένα κα θεστώ ς αλόγιστου φόβου όπου η βία αποτελεί καθημερινότητα, όπου η αξία της ανθρώπινης ζω ή ς εκμηδενίζεται και όπου η εμπιστοσύνη σ ε κάθε αξία αίρε ται, το ανθρώπινο μυαλό ξεστρα τίζει σε δρόμους σκοτεινούς. Εκεί που η χαρά του βίου γίνεται τρόμ ος για το αύριο εξαιτίας τω ν συσχετισμών δυνάμεων (πολιτικών, οικονομικών ή στρα τιω τι κών) που διαμορφώνουν τη ζω ή μας, ένα τρυφερό, εφηβικό σώμα βρίσκει τη δύναμη να ζω σ τεί με εκρηκτικά και να διαμελιστεί σ ε μία υπεραγορά του Ισ ραήλ, απαντώντας με βία σ τη βία που είχε υποστεί εν ζω ή, αδιαφορώντας για το ποιος είναι πραγματικά ένοχος ή αθώος. Ο παραλογισμός, ακόμα και με τη ν επίφαση κάποιας ιδεολογίας, είναι καμιά φορά ο μοναδικός δρόμος για να απεγκλωβιστείς από τη ν κόλαση που σε έχουν καταδικάσει να ζεις. ■

Από τη συγγραφέα του b e s t s e lle r

ΣΤΑ ΙΧ Ν Η Σ Ο Υ... Μαύρος καπνός σημαδεύει έναν καλοκαιρι νό, καταγάλανο ουρανό. Ένα σχολείο τυλί γεται στις φλόγες. Η Γκρέις βλέπει από μα κριά τον καπνό και ξέρει ότι η έφηβη κόρη της βρίσκεται ακόμα μέσα. Π οιος από τους υπόπτους είχε τ ο κίνητρο και γιατί;

w w w .a s ti norm i k a .g r d w n is p ® Εκδόσεις Διόπτρα Αγ. Παρασκευής 40, Περιστέρι, Τηλ.: 210 3302828 jp www.fecebookcom/dioptrapublishing

δ:βιβλιοκριτική

Ο Σέρλοκ

και η Βιρτζίνια

Φίλιππος Φιλίππου

Σέρλοκ Χολμς, ο διάσημος ιδιωτικός ντετέκτιβ που επι νόη σε ο Αρθουρ Κάναν

Χολμς (το 1888) ήταν περίπου τριάντα τριών ετώ ν κι ο γιατρός Γουάτσον που το ν επισκεπτόταν σ το σπίτι του, σ το

Ντόιλ, είναι ένα από τα πιο αναγνωρί

Λονδίνο, στην οδό Μπέικερ νούμερο 221Β, το ν γνώρισε ω ς ντετέκτιβ που έβγαζε το ψωμί του εξιχνιάζοντας

σιμα λογοτεχνικά πρόσωπα παγκοσμίως. Όχι μόνο της αστυνομικής φι λολογίας, αλλά ολόκληρης τη ς λογο

ζουμε τίποτα για την προηγούμενη

που κατά καιρούς εμφανίζονται και

ζω ή του, ούτε πού μεγάλωσε ούτε

νούργιες περιπέτειες του δημοφιλούς

ποιοι ήταν οι γονείς του. Ξέρουμε

ήρωα, γραμμένες από σύγχρονους συγγραφείς, οι οποίοι στηρίζονται πάνω σ τα στοιχεία που έχει δώσει ο

όμως πως από την πλευρά της μητέ ρας του καταγόταν από ένα γάλλο ζ ω γράφο και πως είχε ένα μεγαλύτερο αδελφό ονόματι Μάικροφτ. Αυτή η απουσία γεγονότων από τη ζω ή του

Ντόιλ. Επίσης, άλλοι συγγραφείς επι χείρησαν να γράψουν τη βιογραφία του Χολμς, συνδυάζοντας τις λιγοστές πληροφορίες που δίνει ο δημιουργός του με ιστορικά γεγονότα της εποχής. Ασφαλώς, παρόμοια εγχειρήματα ενέ χουν το ν κίνδυνο της αυθαιρεσίας και τη ς υπερβολής και οπωσδήποτε εκ

|| μ

> g ^ ο

Άντριου Λέιν Οι περιπέτειες του νεαρού Σέρλοκ Χολμς Ν έφ ος θανάτου Μετάφραση: Ανδρέας Μιχαηλίδης Μεταίχμιο, 2012 σελ. 390, € 13,30

εγκλήματα. Επομένως, δεν γνω ρί

τεχνίας. Επομένως, δεν είναι περίεργο

φράζουν προσωπικές αντιλήψεις, ω σ τό σ ο αποτελούν ενδιαφέρον πεί ραμα, καθώς βοηθούν το ν αναγνώστη στην κατανόηση του πνεύματος του Ντόιλ. Θυμίζουμε πως ο Ντόιλ έγραψε τέσσερ α μυθιστορήματα με πρωτα γωνιστή το ν Χολμς (Σπουδή σ τ ο κόκ κινο, Το σημάδι τω ν τεσσάρω ν, Το σκυλί τω ν Μ πάσκερβιλ και Η κοιλάδα του φόβου), καθώς και πενήντα έξι διηγήματα. Ο αριθμός τω ν ιστοριών που έχουν γράψει άλλοι συγγραφείς ξεπερνά κατά πολύ εκείνον του Ντόιλ και σ το μέλλον θα γραφτούν περισ σότερες. Οταν ηρωτοεμφανίστηκε, ο

Χολμς ώθησε το ν Άντριου Λέιν (1963), να γράψει μια σειρά από ιστορίες με ήρωα το ν νεαρό Χολμς. Σ το π ρώτο βι βλίο της σειράς, το Ν έφ ος θανάτου, ο Σέρλοκ, μαθητής σ ε σχολείο αρρένων κοντά σ το Φάρναμ - ο πατέρας του υπηρετεί ω ς στρατιωτικός στην Ινδίαανακαλύπτει έναν νεκρό γεμάτο φλύ κταινες. Μαζί με μια κοπέλα, τη Βιρτζίνια, επιχειρεί να διαλευκάνει το μυ στήριο και μπλέκει σ ε μια σκοτεινή ιστορία, στην οποία κάποιοι προσπα θούν να καταστρέψουν τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Πρόκειται για μια χορ ταστική περιπέτεια για μικρούς και με γάλους με δράση, κυνηγητό, απαγω γές, και μια εξαίσια περιγραφή της αγ γλικής επαρχίας και του Λονδίνου. Το φθινόπωρο θα εκδοθεί, πάλι από το Μεταίχμιο, το δεύτερο βιβλίο της σει ράς με τίτλο Η κόκκινη βδέλλα. ■

_ Ο θεός σαν ενα θνητό ον που αμαρταινει. _ Ο θεός σαν ένας εράσιτέχνης που αποτυγχάνει, εός σαν ένας ευάλωτοα εραστής που τρέμει την απόρριψη, ιδανικό προϊόν ποιΛκρΙβει τοιΛκρΒβει τη διαδικασία διαδικαι δημιουργίας του. ν _ Ο ? χ * \_ Ο θ θεός ε ό ς σαν εσένα κι εμένα.

Μ ια έεκθεσ η _ Ένοχος για τις εικό νες J e a r t a k o . [ parisko.com ] _ Ένοχος για τις ε κ τ υ π ( ό ^ ς Λ ίη < 1 . | tind.gr]

1 2 - 2 2 - | ^ ΐ 0 Υ ί θ 1 2 W & n rι γ

>' - Λ ’ ! ·

dogs

δ : βιβλιοκριτική

Η ρωγμή

και το τραύμα

Θωμάς Τσαλαπστης

Εδώ theevileyeisworkingovertim e λυπάμαι που τ ο γράφ ω αλλά το φ ω ς τ ο καταντήσαμε τη ν τέλεια -γ ια τ ο τ ίπ ο τ ε - κρυψώνα - τ ι άλλο θέλεις να σ ο υ π ω εχθές το βράδυ σ το μετρά αγγίζονταν χιλιάδες σώ ματα κι ο ύ τε ένα τσα φ για τα π ροσχήματα ο ύ τε ένα τ ό σ ο δα ηλεκτρόνιο κάτι ν’ ανατριχιάσει τα χαμένα βλέμματα μήπως και δούμε την Ιθάκη ολόγυμνη κάτω από τα ταγιέρ και τα πουκάμισα Η τραγωδία του τόπου μου Α ν εξα ιρέσεις βέβαια το υ ς σεισμ ού ς όλοι οι υπόλοιποι -ισμοί μας πούλησαν κατάμουτρα Καλέ μ ου λ ό ρ δ ε Βύρωνα, τσάμπα τη λ ο ύ στη κ ες τη ν έξοδ ο τσάμπα τη ν άναψες τη ν έξοδ ο

> 3

Ο δρόμος μέχρι το περίπτερο

Μικρή Άρκτος, 2012 σελ. 29, € 6,50

ο π υ ρετός σο υ σήμερα υπάρχει - δ εν υπάρχει σ τα συγγράμματα το υ ’χ ου ν κ οτσά ρει κάτι ελεεινό μικρόβια ενώ ήταν σκ έτη λεβεντιά ο χ τώ μ π οφ ό ρ Χ ρ ισ τό ς κι ακόμα τόσα Τ ότε - χαμένα μες σ τις καλαμιές τώ ρα - χαμένα σ τα σκυλάδικα (από τη ν συλλογή Ο δ ρόμ ος μέχρι τ ο περίπτερο) « Ω εσύ σκάβεις κι εγώ σκάβω Και σκάβω μέσα μου ώ ς ε σένα » Paul Celan

Ο δ ρό μ ο ς μέχρι το π ερίπ τερο αποτελεί την τέταρ τη ποιητική κατάθεση του Γιάννη Στίγκα. Το σύντομο αυτό βιβλίο καταφέρνει να συμπυκνώσει, σ τα τρία ποιήματα και σ τις 28 σελίδες του, τη λογοτεχνική φω νή τω ν τριώ ν προηγού μενων συλλογών του ποιητή. Την απο σπασματικότητα και την επείγουσα επι θετικότητα τη ς Α λητεία ς το υ αίματος (Γαβριηλίδης, 2004), τη ν μυθολόγηση του κόσμου το υ ποιητή και τη ν λυτρω τική ανάταση το υ βιβλίου Η όρα ση θα αρχίσει ξανά (Κέδρος, 2006) και τη ν αγαπητική αναφορά και συνομιλία του δημιουργού με ποιητές που συγκρότη σαν τη ν φω νή και το βλέμμα το υ σ το Ισόπαλο τραύμα (Κέδρος, 2009). Όμως, Ο δ ρόμ ος μέχρι το περίπτερο ούτε επα ναλαμβάνει ούτε υπενθυμίζει. Η συνο μιλία με το ποιητικό παρελθόν το υ Στί γκα υπάρχει ω ς επιλογή το υ αναγνώ στη. Τ ο βιβλίο κουβαλά τη ν πορεία αλλά ταυτόχρονα αναπνέει αυτοτελώ ς τη δική του ποιητική, τη δική του κα τάθεση. Μ ονίμω ς ονειρεύομαι / μια ανηφόρα που θα βγάζει ολόισια σ τα σπλάχνα σου / να μπαίνω και ν’ αλλάζω το υ ς αλγό ριθ μου ς / έ τσ ι π ου η καρδιά / να ξεκουφαίνει ενδελεχώ ς τη νόηση. Η διαδρομή που περιγράφει ο ποιητής -ήδη από το ν τίτλ ο - αποτελεί μια συ γκροτημένη ζάλη, έναν μετεωρισμό ανάμεσα σ τα αντίθετα, τις απόλυτες στιγμές τη ς ζω ή ς και τις ρωγμές τους. Ο ποιητής περπατά το ν δρόμο μετεω ριζόμενος. Αλ λο τε ω ς παιχνίδι α θω ό τη τας και άλλοτε ω ς βάσανο αστάθειας. Κάθε του βήμα είναι μια π τώ σ η που απλώς αναβάλλεται. Μέχρι τ ο επόμενο βήμα και ύστερα μέχρι το επόμενο. Και εκείνος μοιράζει τις λέξεις, ανά μεσα σ ε παρελθόν και παρόν, ανάμεσα σ το φ ω ς και το σκοτάδι, τη ν καρδιά και την νόηση. Η διαδρομή είναι μια απλή διαδρομή, η κάθε μέρα όπως μπορεί να

Η Βασίλισσα είναι νεκρή και ο κόσμος χων Μορόι δεν θα είναι πια ποτέ ο ίδιος. Με τη Ρόουζ να αναμένει την άδικη εκτέλεσή της και τη Λίζα σε έναν θανάσιμο αγώνα για τον βασιλικό θρόνο, τα κορίτσια ιλύπτουν ότι πρέπει να βασιστούν στους εχθρούς τους και να α μιζαν ό :ι μ

δ : βιβλιοκριτική μοιραστεί σ ε μια βόλτα μέχρι το πε ρίπτερο ή η τελευταία μέρα σ το ν αρ γόσυρτο βηματισμό τη ς μέχρι την πνιγμοσύνη της θηλειάς. Ανάμεσα σ την επιθυμία που μας αποκαλύπτεται σ την αφετηρία της σύνθεσης και την τελική παραδοχή σ το σημείο του τέρματος, ο Στίγκας μας περιγράφει το ν ίλιγγο αυτού του μετεωρισμού, το ν ίλιγγο του βιώμα τος, τη ζω ή χωρίς πατερίτσες. Η νόηση, η γλώ σσα τη ς λογικής, παύει να αποτελεί εργαλείο κατανόησης, η εμπειρία γίνεται λέξη και ο τρόπος να την βιώσεις ποιητικός τρόπος. Η γλώ σσα του βιβλίου πλήρως αργασμένη, γίνεται το πεδίο και τα υτό χρονα η αποτύπωση τη ς μάχης. Από το παρατεταμένο τραύλισμα και την αποσπασματικότητα, σ τη διακοπή και τη ν επανάληψη, την κραυγή και το μπινελίκι, μέχρι τη ν αναφορά τω ν χωρίων τω ν αρχαίων ελληνικών του Ηρακλείτου και τω ν αγγλικών του Πάουντ, το κάθε επιμέρους στοιχείο λειτουργεί ω ς ισότιμο βίωμα. Το κειμενικό σώμα πλησιάζει το σάρκινο, καθώς πάνω του αηοτυπώνονται οι

κηλίδες, οι εκδορές και οι πληγές της εμπειρίας, κάθε διαδρομή που έφερε το ν ποιητή σ το παρόν και την ποίηση σαν συμπέρασμα. Γιατί η ποίηση / -ψιτ, μεγάλε- / δεν είναι αιώρα ρεμβασμών / δεν ειν’ το φ τερ ω τό σ ο υ κατοικίδιο / -ψιτ, μ ε γάλε- / Όταν υποδύεσαι το φεγγάρι / να τ ο υποδύεσαι και σ τη χάση τ ο υ / -δεν θα σ τ ο κάνω πιο λιανά- / Α ν το νοείς αυτό / έχει καλώς / αλλιώς, Ε ρε, Μαγιακόφσκι π ου σ ου χρειάζεται. Τ όσ ο συχνά ένα βιβλίο μοιάζει με συ νομιλία. Μια συζήτηση με κείμενα που ηροηγήθηκαν, το επηρέασαν και το καθόρισαν. Μια είσπραξη τόκω ν από λέξεις που θα το ακολουθήσουν. Στο ν Δ ρ ό μ ο μέχρι τ ο π ερίπτερο ο

Στίγκας επιλέγει τους συνομιλητές του. Ο λόρδος Μπάιρον, ο Μαγιακόφσκι και ο Έ ζρ α Πάουντ συναντώνται στις σελίδες του βιβλίου, ω ς ποίηση και ω ς βιογραφία, αλλά ταυ τόχρονα ω ς είδωλα σ το ν καθρέφτη και αδερφικά φάσματα. Ο αφηγητής βιώνει ταυτόχρονα με τους ήρωες, συνδιαλέγεται και τους καλεί από το ν γκρεμό του τώρα, από τη ν ρωγμή του παρόντος. Και οι τρεις περιπτώ σεις, πέρα από ποιητικά μεγέθη, συναντώνται στην ιστορία και ω ς πολι τικές οντό τη τες ή καλύτερα φορείς τω ν πιο έντονων πολιτικών επιλογών, προς τρεις τελείω ς διαφορετικές κα τευθύνσεις. Η επιλογή του Στίγκα εί ναι να τονίσει ακριβώς τις επιπτώσεις τω ν επιλογών αυτών. Ο φιλελληνι σμός και ο ρομαντισμός του Μπάιρον το ν τοποθετεί σ ε έναν θανατηφόρο πυρετό σ το Μεσολόγγι. Η δέσμευση που φέρνει ο ενθουσιασμός και η ύστερη διάψευση του Μαγιακόφσκι από το σοβιετικό καθεστώ ς οπλίζει το χέρι του αρχικά σ τη ρώσικη ρου λέτα και τελικά στην αυτοκτονία. Ο ιδιότυπος φασισμός του Πάουντ το ν εγκλωβίζει σ ε ένα συρματόπλεχτο κλουβί στην Πίζα, με το φ ω ς τω ν προβολέων να πέφτει πάνω του όλη τη νύχτα. Η πολιτική απόκλιση τω ν τριών παραδειγμάτων, σε συνδυασμό με το μέγιστο κ όσ τος που έφερε η κάθε επιλογή ξεχωριστά, τονίζουν τη ν ποιητική επιλογή ω ς πολιτική πράξη, ω ς τρόπο του να ζεις και (στις συγκεκριμένες π εριπτώσεις) ω ς τρόπο να πεθαίνεις. Μ έσα από τους στίχους τω ν ποιημάτων, τα αδερφικά φάσματα ενημερώνονται για τους καιρούς του ποιητή, τους δικούς μας καιρούς. Για την αποστείρωση τω ν ανθρώπων σ το μετρά, για τα σκυλά δικα της επαρχίας, τα πορτοκάλια στις χωματερές. Και η παρουσία τους

ν ,α

„

μοιάζει να αρκεί για να απλωθεί η φω νή πάνω από τη ρωγμή του κάθε παρό ντος. Η μία πνοή είναι μία οι δύο είναι α μ έτρ η τες Η ποίηση το υ Γιάννη Στίγκα χαρακτη ρίστηκε συχνά πολιτική, σ το πλαίσιο μιας ατομικής εξέγερσης (Δ εν τρέμουν πια τα χέρια μ ο υ / Κ ι αυτό να σ α ς τρ ο μάζει). Ο δ ρόμ ος μ έχρι τ ο π ερίπτερο αποτελεί τη ν πιο ε ξώ σ τρ εφ η πολιτική το υ χειρονομία. Και αυτό γιατί το παρόν που αναπνέει σ τους στίχους με πάθος και έντα ση (η μέσα πάλη που γίνεται τρόπ ος ανάγνωσης του έξω ) παρου σιάζεται ω ς συνάρτηση τό σ ο του πα ρελθόντος ό σ ο και τω ν παραδειγμάτων που ο ποιητής παραθέτει. Τ ο παρελθόν του ποιητή και το δικό μας παρελθόν βρίσκεται μαζί με τη μοίρα θαμμένο μες στο χώμα. Τα αγάλματα και τα μαρμαρωμένα μέλη ανθίζουν ξανά το φορτίο που θάφτηκε και τη ν επανάληψή του ([ο αντίλαλος] έχει μυριάδες χέρια που κοπήκανε / δ εν ήταν αγαλμάτων / ό λ α το υ ς / αργότερα μαρμάρωσαν).

C a p fa in B o o k .g r

Είσαι απαιτητικός; ^ • ΤΤαράδοαη σε μία μέρα με τ;α φτηνότερα μ£τ;αψορΐκσ • Λωρεάν αποστολή at όλη την Ελλάδα μα παραγγελίες άνω wv 60 ευρώ • 6 άτοκες δόσεις γ\α αγορές

με πιστωτική κάρτα

Είσαι συγγραφέας;

Ο ποιητής εξιστορεί αυτό που το υ δί νεται, το προσωπικό του παράδειγμα, τη δική του υπόθεση. Η ειλικρίνεια, η

Book on demand στα μέτρα οον!

ένταση, η εμβάθυνση και το κατεπείγον

( μ π ο ρ ε ί ς ν α ε κ δ ό σ ε ι ς τ;ο β ιβ λ ί ο

τη ς γραφής δίνει σ το επιμέρους το μέ γεθος μιας φω νή ς συλλογικής, το ν

σ ε ό σ α τ ε μ ά χ ια ε π ιθ υ μ ε ίς )

σον

χρόνο μιας συλλογικής πνοής. Η ποί ηση του Γ ιάννη Στίγκα είναι μια ποίηση που αμφισβητεί, όχι από θέση αλλά από ανάγκη. Μια ποίηση που μας αναγκάζει σ ε μια αρίθμηση ξανά απ’ τη ν αρχή, σ ε εκείνο τ ο σκάψιμο μέσα μας μέχρι το ν άλλο και μας υπαγορεύει να περάσουμε απέναντι. Ίσ ω ς για κάτι ηρωικό ή ίσως απλά για να πάρουμε τσιγάρα. ■ http://tsalapatis.blogspot.gr/

www.capfainbook.gr ...more than σ bookstore/ τηλεφωνικές παραγγελίες: 210-3846305 w w w .c a p t a in b o o k .g r I in f o @ c a p t a in b o o K .g r

δ : βιβλιοκριτική

5/7/5:

ένα σοβαρο παιχνίδι

Γιάννης Δούκας

ο χαϊκού είναι, δίχως αμφιβο λία, το γνω σ τό τερ ο από τα

ώσεις σ το περιθώριο της ιστορίας της φιλοσοφίας- συνοψίζουν αρχές και θέ σεις, τις υπονομεύουν με πνεύμα, γί

ράδοση από τό τε που εισήχθη και εν σω μ α τώ θη κ ε σ τη δυτική ποίηση.

νονται αφορμή και «παράθυρο» στη σκέψη ή μοιάζουν, κάποτε, να εμπε

Πολλά είναι τα δείγματα γραφής και στη ν ελληνική γραμματεία, με χαρα

ριέχουν αρχές ποιητικής και τρόπου ζωής, ακόμη και αν αποσυνδεθούν από την αρχική πηγή της έμπνευσης

κτηριστικότερα τα «Δ εκ α έξι χάι-κάι» του Γιώργου Σεφέρη από το Τετράδιο

ανοιχτό και πολύμορφο πεδίο διαβά

Χάρη Βλαβιανού, η αυστηρή φόρμα τω ν δεκαεπτά συλλαβών χρησιμο ποιείται με πολύ ιδιαίτερο και π ρω τό τυπο τρόπο. Π ροσφέρεται δηλαδή

κλειτο (3): «Δ εν ήσουν εσύ / που πάλι

ένα πανόραμα τη ς δυτικής φιλοσο

φανταζόμαστε το ν Rene Descartes (36) να αναρωτιέται: «Κοιμάμαι; Μήπως /

της, δείκτες και σταθμούς της, από τη ν αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Η επιλογή, όπως διευκρινίζει και ο

§δ Μ> 8 > 3 3 ο

ίδιος ο ποιητής, δεν έχει το ν κανονι στικό και συστηματικό χαρακτήρα ----------------------------Χάρης Βλαβιανός Η ιστορία της δ υτικής φ ιλοσ οφ ίας σ ε 100 χαϊκού Μετάφραση: Ανδρέας Μιχαηλίδης Πατάκης , 2011 σελ. 116, € 7,50

και της αναφοράς τους. Από αυτό το

Γυμνασμάτων. Σ το κομψό, μικρού σχήματος, και καλαίσθητο βιβλίο του

φίας μέσα από εκατό εκπροσώπους

και άλλοτε σαν τριτοπρόσωπες σημει

ποιητικά είδη τη ς Α π ω Ανα τολής, με μακρά και πολύπλευρη πα

μιας «ο ρ θ ό δ ο ξη ς» καταγραφής· με το αυτεπάγγελτο δικαίωμά του σ το ν σαρκασμό, τη ν ποιητική ειρωνεία και τη ν καλώς εννοούμενη, ανθρώπινη και αναγνωστική, μεροληψία, ο Βλαβιανός περιδιαβάζει και υπομνηματί ζει, σχολιάζει και συνομιλεί, με «α σ ε β ές» μειδίαμα σ τα χείλη, αξιοποιώντας σ το έπακρο τους περιορισμούς που του επιβάλλει η φόρμα. Έ τσι, τα χαϊκού -διατυπωμένα άλλοτε σαν να απευθύνονται σ τους φιλοσόφους, άλ λοτε σαν να εκφωνούνται από αυτούς

ζουμε ενδεικτικά το προς το ν Ηρά σ το ποτάμι / βούτηξε. Αλλος», απά ντηση σ το πασίγνωστο δ'ις ές τόν αυτόν ποταμόν ούκ αν έμβαίης. Αλλού,

ονειρεύομαι ότι / τώ ρ α σκέφτομαι;» ή το ν Albert Camus (85) να προτρέπει το ν Ανθρωπο-Σίσυφο: «Θ ’ αυτοκτονήσεις; / Όχι; Τ ότε ν’ ανέβει / σπρώξε την πέτρα». Έχοντας ήδη καταθέσει, στις αρχές της περασμένης χρονιάς, τα Σονέτα τη ς συμφοράς, ο Βλαβιανός αποκαλύπτει με τα χαϊκού μια ακόμη παράμετρο της ποιητικής του σκευής και ευαισθησίας. Σ’ ένα παιχνίδι κατά βάθος πολύ σοβαρό, αφήνει ω ς παρα καταθήκη του (62. Henri Bergson): «Στη ν ποιότητα / της συγκίνησης. Σ’ αυτήν / επικεντρώσου» και καταλήγει, με απερίφραστη απλότητα (78. Mau rice Merleau-Ponty): «Μ έσα σ τον κό σμο / και μόνο σ ’ αυτόν να πω / ποιος είμαι μπορώ». ■

δ:βιβλιοκριτική

Το ευγενές μέταλλο

της μνήμης

Πάννης Δούκας

ύσκολο» φω ς, επισφα λές και αναντικατά σ τατο , ζω τικό και ζω ο γόνο: Φ ω ς ορυχείου. Έ τσι τιτλοφορεί

κάτι που γίνεται αντιληπτό ω ς τέλο ς εποχής, ο Κυπαρίσσης αγγίζει και την

πής και σ ταθερός εκπρόσωπος της π ρώτης μεταπολιτευτικής γενιάς.

Ιστορία, ιδίως τ ω ν π ρώ τω ν μεταπο λεμικών χρόνων, μέσα από τη μικρή

Καταγράφοντας, υπό το φ ω ς αυτό,

κλίμακα που διεκδικεί τη φ ω νή της

«λάμψεις ζω ή ς αλλά και τη ν απώλεια

σ το ν λόγο του βιώματος και τη ς μαρ

σ τις πιθανές εκφάνσεις τη ς», ο ποιη

τυρίας, ε δώ που «ό λα τα μουσεία θά να το δείχνουν».

τή ς μοιάζει σ αν να εξορύσσει, μεθο δικά και πεισματικά, το πολύτιμο με τάλλευμα τη ς μνήμης. Απ ό τη μνήμη αντλεί τη θεματική του, καθώς και

ριά χειρωναξία: ο χειρισμός τ ω ν λέ

σ τις αρχαιοελληνικές α ναφορές του ό σο και στις μυθοποιημένες εκδοχές

ξεω ν, το μεταβαλλόμενο νόημα ή ο

του ιδιωτικού χώρου και τη ς προ σω πικής αναθύμησης.

σιωπής, οι υπόγειες διατυπώσεις που

Μ πορούμε

ερεθίσματος, τη ν καταγραφή και την

να

διακρίνουμε

σ τη

που συνδέεται με τη ν εντοπιότητα

Μελάνι, 2011 σελ. 72, € 10,00

Σχολιάζεται ακόμη, με αλληγορίες και μεταφορές, και η ίδια η ποιητική διαδικασία που περιγράφεται ω ς βα

από τη ν επικράτεια του μύθου, τό σ ο

γραφή του τα στοιχεία μιας ποιητικής Πάνος Κυπαρίσσης Φως ορυχείου

δεικνύεται και η ίδια σ ε φ ω ς που κα θιστά ορα τό το ν κόσμο και του δίνει σχήμα. Προκειμένου να αποδώσει

Πάνος Κυπαρίσσης (γ. 1945), συνε

τη δέκατη ποιητική συλλογή του ο

° >

Εκτός από μετάλλευμα, η μνήμη ανα-

και τη ν καταγωγή, που πραγματεύε ται τ ο θέμα ενός ενδότερου νόστου και το ν ανάγει, με τις δημοτικές υπο μνήσεις αλλά και τη ν απερίφραστη

εκφυλισμός τους, η σημασία της σ υζητούν τις αφορμές του πρώτου μ ετουσίωσή τους σε λόγο. Ο χρόνος και η επίδρασή το υ σ το σώμα, « τ ω ν ανθρώ πω ν οι ρυτίδες», καθώς «προσπαθούν να βρουν φω νή / κι όλο βαθαίνουν», η νοσταλγία σ ε όλες τις διαστάσεις της, ο θάνατος, η

λιτότητα το υ ελεύθερου στίχου, σ ε ύλη βαθιά βιωματική και αφηγημένη.

ερωτική επιθυμία σ τις αποχρώσεις

Έ χοντας πίσω του μια ενήλικη ζω ή με σκηνικό υπόβαθρό τη ς τη ν καθη μερινότητα το υ μεγάλου αστικού κέ

ρατήρηση το υ φυσικού τοπίου, όλα χωρούν εδώ, με εναλλαγές εστίασης και φω τισμ ού, σ το ν π ροσω πικό

ντρου, ο ποιητής θυμάται, διαλέγεται

αγώνα ενάντια στη ν κατάλυση τη ς

με τη ν παιδική το υ ηλικία και συνο μιλεί με το αίμα και με το ν τόπο του.

μνήμης, σ ε μια ποίηση, εντέλει, τη ς

του φόβου και τη ς απουσίας, η πα

ανθρώπινης εμπειρίας. ■

Η ηθική νομιμοποίηση

της πολίτικης ανυπακοής

την εντολή του Δία και παρέδώσε τη φωτιά στους ανθρώ

έπρεπε να αποτελέσει μια πρώτης τάξεω ς αφορμή ώ σ τε να επανέλθει σ το

ματα να διαδπλώνουν δυναμικά στην

δημόσιο διάλογο το ερώτημα: κατά πόσο είναι πθικό οι πολίτες, μιας κα βάλα δπμοκρατικά εκλεγμένης κυβέρ νησης, να μην υπακούν σε μια εξουσία όταν αυτή δεν τπρεί τις προεκλογικές

πλατεία Ταχρίρ, σ το Σύνταγμα ή στους δρόμους έ ξω από τη Γουόλ Στριτ, θα

Η συζήτηση, τουλάχιστον στη χώρα

πους, τους παρέδωσε και κάτι ακόμα: την έννοια της πολιτικής ανυπακοής. Η ζοφερή πραγματικότητα, με τα κινή

Νίκος ΤαγκοΟλης

της δεσμεύσεις;

ο ©

ταν ο Προμηθέας παρακούσε Β

δ : βιβλιοκριτική

μας, δεν έχει προχωρήσει, είτε διότι

γωγή τω ν θεωρητικών σχημάτων για

προσκρούει σε μικροκομματικές σκο πιμότητες είτε ελλείψει πολιτικής κουλ

την παραβίαση του καταπιστεύματος σ ε παραλληλισμούς με τη σύγχρονη

τούρας. Το παρόν βιβλίο επιχειρεί να διερευνήσει αυτό ακριβώς το κενό. Με

ελληνική πραγματικότητα, για να καταλήξει ότι η προσφυγή στην ανυπα

αφορμή τις εξελίξεις τω ν τελευταίων

κοή νομιμοποιείται: α) όταν το νομο

ετώ ν στην Ελλάδα τω ν μνημονίων, ο

θετικό έργο δεν επιτελείται από φορείς

συγγραφέας και καθηγητής Φιλοσο φίας σ το Πανεπιστήμιο Αθηνών παρα

Γιώργος Ν. Πολίτης Το δικαίω μα της πολιτικής ανυπακοής Ψυχογιός, 2012 σ. 310, € 15,00

εφαρμόζονται οι υπάρχοντες νόμοι και κυριαρχούν η ατιμωρησία και η φαυ

π ρωτίστως αξιακή, είναι περισσότερο

λότατα, γ) όταν οι φορείς εξουσίας κα-

ηθική και λιγότερο οικονομική. Για το

ταχρώνται και κατασπαταλούν πόρους

λόγο τούτο αντλεί την όλη του επιχει

που τους έχουν εμπιστευτεί οι πολίτες

ρηματολογία από το πλούσιο «οπλο

και δ) όταν στερούν την ατομική ιδιο κτησία τω ν πολιτών δίχως την έγκρισή τους.

στάσιο» της πολιτικής φιλοσοφίας τω ν Χομπς, Μπακούνιν, Προυντόν, Μαρξ, Καστοριάδη, Ρωλς, Νόςικκ.ά. Ω στόσο, σταθερός πυλώνας στην ανάλυσή του παραμένει το έργο Δ εύ τερη πραγμα τεία περί κυβερνήσεως του Λοκ, με το οποίο ο βρετανός φιλόσοφος θεμε

Τέλος, αξίζει να εηισημανθεί ότι η ελ ληνική εμπειρία έχει επιτείνει μια σύγ χυση ω ς προς τους τρόπους πραγμά τω σ η ς της αντίστασης κατά τη ς αυ θαίρετης αρχής. Τι συμβαίνει σ την πε

λίωσε το ν φιλελευθερισμό.

ρίπτωση που οι αγώνες και οι κινητο

Η παράδοση του Λοκ, παρά τις όποιες

ποιήσεις μιας κοινωνικής ομάδας την

αμφισημίες ή λάθη της, μας κληροδό

φέρνουν αντιμέτωπη με μιαν άλλη; Το

τη σε με δύο πολύ σημαντικές έννοιεςκλειδιά, την έννοια τη ς ιδιοκτησίας και

κλείσιμο τω ν οδικών αρτηριών, οι απο

του καταπιστεύματος (trust). Η ιδιο κτησία σ τον Λοκ δεν περιορίζεται στη

κλεισμοί λιμανιών ή οι καταλήψεις κτι ρίων νομιμοποιούνται από το δικαίωμα

αγαθών, όπως θέλουν να του καταλο

της ανυπακοής; Αντιθέτως, οι εκδη λώσεις αυτές συνιστούν ανεύθυνες πολιτικές πράξεις και έχουν απωλέσει

γίζουν επικριτές του, αλλά και σε αυτή

το όποιο ηθικό έρεισμα, καθότι στρέ

στενή έννοια της απόκτησης υλικών

εκλεγμένους από το λαό, β) όταν δεν

τηρεί ότι η κρίση που βιώνουμε είναι

του προσώπου, ότι δηλαδή κάθε άν θρωπος είναι ιδιοκτήτης του προσώ

φονται ενάντια στην κοινωνία και όχι

που του και κανείς άλλος παρά μόνο ο

Εν κατακλείδι, η πολιτική ανυπακοή, για να θυμηθούμε το ν Ρωλς, έχει χα

ίδιος έχει δικαίωμα επ’ αυτού. Το κα ταπίστευμα, από την άλλη, ορίζεται ω ς «η αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους, που εκχωρούν τα

στην πολιτεία.

ρακτήρα διορθωτικής παρέμβασης σ το νομοθετικό έργο και γι’ αυτό νομι μοποιείται ηθικά και πολιτικά. Τ ο Δ ι

φυσικά τους δίκαια, και στους φορείς

καίωμα τη ς πολιτικής ανυπακοής εί\αι

τη ς πολιτικής εξουσίας, οι οποίοι οφεί λουν να διαφυλάττουν. [...] Α ν το αί

μια πρωτότυπη φιλοσοφική πραγμα τεία, υπό τη ν έννοια ότι δεν μένει σε

τημα της διασφάλισης δεν ικανοποιεί

μία θεωρητική προσέγγιση του ζητή

ται, τό τε ηαραβιάζονται οι όροι του κα

ματος, αλλά συνιστά μια ειλικρινή, πει

ταπιστεύματος και αυτομάτως αίρεται

στική και πρακτική πρόταση αντιμε

η εμπιστοσύνη» (σελ. 74).

τώπ ισης τη ς σύγχρονης πολιτικής

Η ανάλυση τω ν παραπάνω εννοιών θα οδηγήσει το ν συγγραφέα στην ανα

πραγματικότητας. ■

Ευημερία σ τον πλανήτη Γή

τις ιστορίες επιστημονικής

φαντα σία ς το υ Ισαάκ Ασίμοφ η εξερεύνη ση το υ δια σ τήμ ατο ς ξεκινά ό τα ν η Γη αντιμε τωπ ίζει τη ν απειλή του υπερπληθυ σμού. Τ ο α διέξοδο τη ς α νθρω πότη τα ς λύνεται με τη ν επινόηση το υ διαστημικού ταξιδιού κι έτσι ξεκινά η εποίκηση εκα το ντά δω ν χιλιάδων πλανητών. Για το ν Τιμ Τ ζά κ σ ο ν μόνο η πίστη σ ε μια α ντίστοιχη «μαγική » λύση θα μπορούσε να δικαιολογήσει τη συ νέχιση το υ σημ ερινού μ οντέλου α νάπτυξης. Τα πρώτα κεφάλαια του Ευημερία χ ω ρ ίς α νάπτυξη δείχνουν με νηφάλια παράθεση οικονομικών

ριβαλλοντικό κ όσ το ς τη ς παραγωγι κής μας δραστη ριότητα ς. «Τ ι μας κάνει πραγματικά να ευτυ χήσουμ ε;», ρω τά σ τη συνέχεια ο Τζά κσον. Η ανάλυσή το υ μπαίνει σ το ν τομ έα τη ς κοινωνιολογίας, τη ς ψυχολογίας και τελικά τη ς ηθικής: η κοινωνία οφείλει να κάνει επιλογές και να θέσει στόχους. Τ ο «πα ρα μύθι» ότι ζούμ ε σ ε έναν άπειρο κό σμο που μπορεί να ικανοποιήσει την

για κοινό που δ εν ειδικεύεται στα οι κονομικά. Είναι ένα βιβλίο-πρόκληση για το ν α ναγνώστη , γιατί τα συμπεράσματα σ τα οποία μας οδη

πέρα από τα φυσικά όρια που μας θέτει ο πλανήτης.

γεί, παρότι με ψυχραιμία και επι στημονική νηφαλιότητα, δ εν είναι

Ο Τ ζά κ σ ο ν επομένω ς μας καλεί να

εύπεπτα.

εγκαταλείψουμε το σ τό χ ο τη ς συ νεχούς ανάπτυξης το υ ακαθάριστου

Ό σ ο κι αν π ολλές από τις λύσεις που προτείνει ο Τ ζά κ σ ο ν φ α ντά ζο υ ν σήμ ερα α νεφ ά ρ μ ο σ τες ή ου τοπικές, είναι σημ αντικές γιατί θ έ

άνθρω πος θα μπορέσει να ευημερήσει ε ντό ς τ ω ν ο ρίων που το υ επι βάλλει ένας πεπ ερασμένος πλανή τη ς». Έ να μεγάλο κομμάτι τη ς ανάλυσής του αφιερώνεται στα οικονομικά, με σκοπό να δείξει στη ν πράξη ότι μπο ρούμε να φτιάξουμ ε μια οικονομική επιστήμη που δ εν θα αγνοεί το πε

αναπτυξιακών σπουδών. Εργάζεται στην περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς.

κάθε μας επιθυμία έχει τελειώ σει. Η γλώ σ σ α το υ βιβλίου και τ ο επί π εδο τη ς ανάλυσης είναι π ροσιτά

και οικολογικών στοιχείων ότι ζούμε

εθνικού π ροϊόντος και να αναζη τή σουμε το ν τρό π ο με το ν οποίο « ο

Αλέξανδρος Κανδαράκης Ο Αλέξανδρος Κανδαράκης είναι οικονομολόγος, απόφοιτος του London School of Economics στους τομείς των οικονομικών και της οικονομικής ιστορίας, και του University of Cambridge

το υ ν ένα νέ ο πλαίσιο συζή τηση ς. Θα χρειαστεί να επιδείξουμε επι νο η τικ ό τητα για να διαφυλάξουμε τη ν ύπαρξή μας σ το ν πλανήτη μας. Ί σ ω ς όχι όση θα χρ εια ζό τα ν για να μετοικήσουμε σ το διάστημα, αλλά αρκετή για να μπορέσουμε να αλ λάξουμε τη ν κοινωνία μας π ρος ένα όραμα βιωσιμ ότητας. ■

Tim Jackson Ευημερία χωρίς ανάπτυξη Τα οικονομικά ενός πλανήτη με πεπερασμένες δυνατότητες Μετάφραση: Κατερίνα Χαλμούκου Κέδρος, 2011 σελ. 328, € 18,00

διβιβλιοκριτική

Η υπέρβαση της οδύνης

μέσα από την τέχνη

Γκόργος-Ικαρος Μπαμπασάκης

γ νω σ το ς έ ω ς σήμερα σ την

τα μεθυστικά τραγούδια τη ς επανά

Ελλάδα (πέρα από σ τενούς κύκλους), ο Βασίλι Γκρόσμαν

Τ ο π ρώ το δοκίμιο είναι, κατ’ εμέ,

(1905-1964), συγγραφέας του μνη

υποδειγματική πραγμάτευση ενό ς

μειώδους μυθιστορήματος Ζ ω ή και

συγκλονιστικού έργου τέχνης. Η

π επ ρω μ ένο,

τη ν

σπαρασσόμενη γραφή του Φιοντόρ

οδύνη, αλλά και τη ν άρση της, την μεταρσίωσή τη ς μέσα από τη ν τέχνη,

Ντοστογιέφσκι, ενός γιγάντιου μάρ

γνω ρ ίζει

βαθιά

γνω ρίζει βαθύτατα κάθε τι ανθρώ πινο. Σ το ν μικρό κομψό τόμ ο Μ α ντόνα Σιξτίνα και Η αιώνια ανάπαυση (μτφ ρ. Κ ατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, εκδ. Αγρα) σ τεγά ζονται δύο δυνα

σ τα σ η ς » (σ. 75).

τυρα που είδε τα πάντα και μόχθησε να τα εκφράσει, συνδυαζόμενη με μια πελώρια ευρυμάθεια, και τη ν συ νακόλουθη ψύχραιμη ματιά ενό ς Μπόρχες, καθιστούν το κείμενο του Γκρόσμαν πολύτιμο ανάγνωσμα. Μια

μικά δοκίμια που καταπιάνονται ακρι βώ ς με το ν πόνο και τη ν υπέρβασή του. Τ ο δεύ τερ ο δοκίμιο, μια περιδιά βαση σ τη χώ ρα τ ω ν τά φ ω ν, σ τω ν νεκρ ώ ν τη ν επικράτεια, σ το κοιμητήρι, επιτρέπει τ ο ν Γκρόσμαν να ξ ε διπλώσει σκέψεις για το ν θάνατο και το ν τόπ ο τη ς αιώνιας ανάπαυσης, να διαπ ιστώσει ότι ακόμα και εκεί δ ε μ

> ^ μ

Βασίλι Γκρόσμαν Μαντόνα Σιξτίνα και Η αιώ νια ανάπαυση

σπ ό ζο υν ιεραρχίες και αξιώματα, διακρίσεις και εξουσίες. Κι ακόμα,

«Η ομορφιά της Μαντόνας είναι στενά δεμένη με τη ζωή σ' αυτή τη γη. Είναι δημοκρατική, ανθρώπινη, αγκαλιάζει πλήθος ανθρώπων: αυτούς που είναι κίτρινοι, που είναι αλλήθωροι, καμπούρηδες με μακριές χλωμές μύτες, μαύροι με κατσαρά μαλλιά και χείλια χοντρά, είναι πανανθρώπινη». Μ αντόνα το υ Ραφαήλ, έργο απαρά μιλλης ομορφιάς, εμπνέει σκέψεις πολύπτυχες σ το ν Γκρόσμαν, ουσια

να ασκήσει κριτική σ τη ν αγκύλωση

στικά κρυστάλλους γνώ ση ς και κάλ

Μετάφραση: Κατερίνα ΑγγελάκηΡουκ

τη ς ιδεολογίας, στη ν σκλήρυνσή τη ς

λους, φιλοσοφικής καταβύθισης και

σ ε αυταρχισμό. «Φαίνεται ότι εδώ, σ ’ αυτό το νεκροταφ είο που τ ο περι

ανάτασης, που ανήκουν σε έναν ποι

Άγρα, 2012 σελ. 81, € 10,50

βάλλει ένας κόκκινος τοίχος, καίει η

γνυνται σ το μυαλό του αναγνώστη,

φλόγα το υ νεαρού μπολσεβικισμού, πριν ακόμη γίνει κυβέρνηση, ότα ν έφ ερε μέσα το υ το πάθος τη ς νιότης, το πνεύμα τη ς Διεθνούς, το γλυκό παραλήρημα τη ς Κομμούνας,

ητή. Φράσεις πυρηνικές που εκρήπου απλώνουν ολόγυρα ακτίνες γνώ σης και σοφίας, αναπάντεχες περιδι νήσεις στη ν ιστορία και το ν πλούτο τη ς τέχνης, τηλεγραφικά αλλά μεγί σ τη ς σημαντικότητας αποφθέγματα

για το δώρο, το αιώνιο και ανεκτί μητο, που μας π ροσέφεραν ο Ρέμπραντ, ο Γκαίτε, ο Μπετόβεν, ο Τολστόι. Ο Γκρόσμαν διατείνεται, κυριευμένος από το ν θαυμασμό για το μεγαλείο της Μαντόνας, ότι, όχι, δεν γίνεται για πάντα να επικρατεί η επιβεβλημένη από σιδερόφρακτες ορδές σιωπή, όχι, δεν γίνεται ο χαμερπής θάνατος και η θανάσιμη χαμέρπεια παντοτινά να κατισχύουν, όχι, δεν γίνεται όσο υπάρχουν, ό σ ο δημιουργούνται αθά νατα (κυριολεκτικώς) αριστουργή ματα. Η Μ αντόνα, μας λέγει ο Γκρόσμαν, περιπλανιέται σ του ς δρόμους τω ν χαλεπών καιρών, εξορίζετα ι σ τη Σι βηρία, τη ν βλέπουν, όσοι ξέρουν και γνοιάζονται, σ ε φυλακές, σ ε κολα στήρια, σ ε τρ ένα μεταφοράς αιχμα λώ τω ν, σ το ν ε κ ά στο τε Γολγοθά. «Η

Καπέλα

Σ ιξτίνα ...

Α ερο θ ά λα μ ο ς

σ τη ν Τρεμπλίνκα...» Είναι, η Μ αντόνα, ο θρίαμβος της ζω ής, είναι η ψυχή και ο καθρέφτης του ανθρώπινου στοιχείου, επιμένει ο Γκρόσμαν. Ακούστε το ν βαθύ, σοφό, φ ο ρτωμένο γνώ σεις και εμπειρίες, λόγο του: «Η ομορφιά τη ς Μαντόνας είναι σ τενά δεμένη με τη ζω ή σ ’ αυτή τη γη. Είναι δημοκρατική, ανθρώ πινη, αγκαλιάζει πλήθος ανθρώπων: αυτούς που είναι κίτρινοι, που είναι αλλήθωροι, καμπούρηδες με μακριές χλωμές μύτες, μαύροι με κατσαρά μαλλιά και χείλια χοντρά, είναι πα νανθρώπινη». Και: «Είναι η εικόνα τη ς μητρικής ψυχής και γι’ αυτό η ομορφιά τη ς είναι ένα μ’ εκείνη που κρύβεται αδιάφθορη σ τα βάθη, πα ντού όπου γεννιέται και υπάρχει ζωή· σ τις σπηλιές, σ τις σοφίτες, σ τα πα λάτια, σ τους λάκκους». ■

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πολύκαρπος Καραμούζης

Πολιτισμός και διαθρησκευτική αγωγή Επίκεντρο, 2012 ο. 232, €15

συγγραφέας επιχειρεί να προσδιορίσει το ρόλο της θρησκευτικής αγωγής στο σύγχρονο σχολείο, απαντώντας σε βασικά ερωτήματα που προκύπτουν μετά

και την πολιτισμική διεύρυνση της σχολικής κοινότητας. Σκοπός του η εξοικείωση τω ν μαθητών με τη θρησκευτική διαφορετικότητα μέσω της συγκριτικής εξέτασης των θεολογικών συστημάτων, αλλά και των κοσμοθεωρητικών κατασκευών που δεν έχουν θρησκευτική αφετηρία. Μια τέτοια εξέταση δεν βασίζεται στην εκφορά αξιο λογικών προτάσεων ή στην ανάπτυξη επιχειρημάτων υπέρ μίας και μόνο θρησκεί ας, αλλά στη βασική αρχή ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως σε ποιο θεό πιστεύ ουν ή ποια «εκκοσμικευμένη» περί του κόσμου αντίληψη ασπάζονται, είναι ίσοι. Η μελέτη αυτή συνιστά ουσιαστικά μια νέα πρόταση για την αναβάθμιση του ρόλου και του περιεχομένου της θρησκευτικής αγωγής, που καλείται να συμπορευιεί με τις δη μοκρατικές επιταγές μιας πολυθρησκευτικής και πολυπολιτισμικής κοινωνίας. [Ν.Τ.]

δ : βιβλιοκριτική

Είμαστε

στο εμείς

Ανίσα Ντούρα

να σημάδι σ τη ν αναλυτική διαδικασία πως τα πράγματα π ροχωρούν είναι και τ ο σ το ι

χείο τη ς έκπληξης, τ ό σ ο για το ν αναλυόμενο ό σ ο και για το ν ανα λυτή του. Αρ αγε, σ τη ν α νάγνωση

λογική π ροσπάθεια σ το πλαίσιο σ υ νεργασίας ελλή νω ν και γά λλω ν ψυ χαναλυτών με κοινό τόπ ο συνάντη

δικασία. Σ το σημείωμά τη ς η επί

ση ς τη ν εποχή τη ν οποία βιώνουν,

κουρη καθηγήτρια το υ Π ανεπιστη μίου Α θ η ν ώ ν και ψ υχαναλύτρια

εκείνη τη ς ύσ τερ η ς νεωτερικότη -

ντα ς για το εγχείρημα τη ς συλλογι κής το υ ς αυτής προσπάθειας, ανα φ έρει: « Ό π ω ς κ άθε α νθρώ πινη ανταλλαγή, έτσ ι και αυτή πέτυχε το σ τόχ ο της: να α ποτύχει». Για άλλη μια φ ορ ά επιβεβαιώνομαι π ως αυτό που μένει είναι αυτό που εκπλήσσει. Παρακάτω, εξηγεί πως σκοπ ός το υ

Ίων, 2012

σ ιμ ο». Τ ο βιβλίο αυτό είναι μια συλ

που δίνει ενδια φ έρον σ ε κάθε δια

νική επιμελήτρια το υ βιβλίου, μιλώ

Επιμέλεια κειμένωνσχόλια: Κατερίνα Μαλίχιν Μαρία Τριανταφύλλου

προσπάθεια, έχοντα ς βιώσει δυο αποτυχημένες προσπάθειες, και ο ίδιος αναφέρει πολύ εύστοχα: «...θα πρέπει να με θεώ ρη σ αν μη αναλύ-

ε νό ς βιβλίου τι αναμένουμε; Τίποτα παραπάνω από τη ν έκπληξη, εκείνη

Λ ίσ συ Κανελλοπουλου, επιστημο

Βασιλική Λίσσυ Κανελλοπουλου (επ.) Η είσοδος στην ανά λυση και το πέρασμα: Από τον Freud στον Lacan

λυση, έγινε δεκ τό ς από τη ν τρίτη

βιβλίου είναι: « ν α δημ οσιοποιή σουμε τις σκέψ εις μας με σκοπό να

«...για εμάς το όνομα λειτουργεί για να θυμόμαστε, για να μας επαναφέρει στην τάξη, για να μη χάνουμε ή αγνοούμε το νήμα: το ασυνείδητο, το πράγμα αναδύεται και δεν θα πάψει να μαίνεται»

τα ς. Εύστοχα μας υπενθυμίζει π Laure Thibaudeau π ω ς ο Λακάν φτάνει σ το σημείο να αποτρέψει εκείνους που δ εν το υ ς αφορά τ ο τι συμβαίνει σ το ν κόσμο από το να γί

διευρύνουμε το ν κύκλο το υ διαλό

νο υ ν ψυχαναλυτές. Συνεχίζει τη

γο υ ». Σ το βιβλίο αυτό, πράγματι, ο α ναγνώ σ τη ς έρχεται σ ε επαφή με κείμενα σ υγγρα φ έω ν που βασικό

σ κέψη τη ς τ ο νίζο ντα ς πως η ψυχα

στοιχείο τη ς γραφ ής το υ ς φαίνεται να είναι η προσωπική το υ ς εμπειρία.

προνόμιο τω ν λίγων. Και όπω ς χα ρακτηριστικά λέει: «Ο ι ψυχαναλυτές

Σ το νου μου έρχεται, ίσω ς η κορυ φαία στιγμή κατά τη ν ανάγνωση του βιβλίου, ο ψυχαναλυτής Πάνος Πα-

πρέπει να επ ινοήσουν τη ν π ρο

π αθεοδώ ρου που αποκαλύπτει πως

τη ν ελευθερία που π ρεσβεύει σ το χώ ρο της. Και αυτή τη σκέψη φαί

ό τα ν ο ίδιος απευθύνθηκε για ανά

νάλυση δ εν αφορά όλους αλλά τα υ τό χρ ονα δ εν πρέπει να παραμείνει

σ φ ο ρά τη ς». Ω σ τό σ ο , η ψυχανά λυση έχει καταφέρει να πείσει για

νεται να αποπνέει ο Δημιϊτρης Σακελλαρίου ό τα ν αναφέρει: «Γ νω ρ ί ζουμε πλέον καλά ότι τέτο ιο ι χώροι -δηλαδή χώροι όπου υπάρχει ομι λία, όπου α υτό ισχύει- είναι όλο και π ερ ισ σό τερο σπάνιοι». Τ ο βιβλίο αυτό αποτελεί ένα ευχάριστο και

νελλοπούλου: «...για εμάς το όνομα λειτουργεί για να θυμόμαστε, για να μας επαναφέρει σ τη ν τάξη, για να μη χάνουμε ή αγνοούμε το νήμα: τ ο ασυνείδητο, το πράγμα αναδύεται και δεν θα πάψει να μαίνεται». Α υτή είναι η απάντηση που δίνεται από

δημιουργικό α νάγνωσμα που απορ ρέει, μεταξύ άλλων, και από τη χρήση τη ς γλώ σσας· οι επιμελήτριες τω ν κειμένων και σχολίω ν Κατερίνα Μαλίχιν και Μαρία Τριανταφύλλου δίνουν τ ο στίγμα το υ ς εμμένοντας σ τη ν ηθική προς το ν αναγνώστη . Κι αν α ναφ έρω τα ονόματά τω ν συμε-

το ν Επιστημονικό Σύλλογο για τη ν Ψυχαναλυτική Κλινική «Jacques La can», ό τα ν το υ ς π ροσάπτουν κατη γορίες για τις συνεχείς προσφ υγές σ το ν Λακάν και όπω ς οι ίδιοι ανα λαμβάνουν: «όχι χω ρίς τ ο πέρασμα από το ν Φ ρ όυντ». Όπως

το χ ό ντω ν, δεν είναι παρά για να α σπ α σ τώ τη θέση τη ς Λ ίσ συς Κα-

αυτή, φαίνεται να πέτυχε το ν στόχ ο της... ■

κ άθ ε

α νά γ νω σ η ,

έ τσ ι

κι

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ Μία Κάλλια

Λουκία (Ζωή - μόδα - τέχνη) Πάπυρος, 2012 σ. 455, € 38

- * * *

ε λένε Λουκία». Με τη φράση αυτή ξεδιπλώνεται η ομότιτλη βιογραφία της σχεδιάστριας. Ένα βιβλίο αφιερωμένο στη γυναίκα που φιλοξένησε τη μόδα

και αφιερώθηκε στην τέχνη της. Αντισυμβατική και η ίδια, από νωρίς γνώριζε πως η ειλικρίνεια και η ευαισθησία δεν εγκλωβίζονται, αντίθετα, οφείλουν να δημιουρ γούν. Φράσεις δικές της μα και άλλες, δανεισμένες, εντυπώνονται στα κείμενα το νίζοντας τον υπερθετικό που εκφράζεται μέσα από την παρουσία της. Ανθρωποι δι κοί της μιλούν για εκείνη επιτρέποντας στον αναγνώστη να ανταμειφθεί, καθώς εκεί νος λαθραία αναγνωρίζει στον εαυτό του τη σκέψη πως τα δημόσια πρόσωπα δεν καλύπτονται απαραίτητα με προσωπεία. Το φόντο ντύνει ένα πλούσιο φωτογραφι κό υλικό με ζωντανές εικόνες παρμένες από τη ζωή αλλά και το «πάθος» της, όπως το αποκαλεί και η ίδια. Το έργο της Μία Κάλλια αποτελεί ένα τρυφερό λεύκωμα για τη διαδρομή μιας ανυπότακτης σχεδιάστριας αλλά, κυρίως, γυναίκας. [Ι.Στ.]

δ:βιβλιοπαρουσίαση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Κώστας Μουρσελάς

Γιώργος Λίλλης

Ευγενία Μπογιάνου

Στην άκρη της νύχτας

Ίχνη στο χιόνι

Κλειστή πόρτα

Πατάκης, 2012 σ. 302, € 14,50

Μεταίχμιο, 2012 σ. 308, € 15,50

Πόλις, 2012 σ. 167, €12

ίναι άδικο ο Παπαδιαμάντης να αφήνει το διήγημά του

«'Ονειρο στο κύμα» ημιτελές, καθώς, αφού το νεαρό βοσκόπουλο έσωσε τη μικρή νύμφη Μοσχούλα από

εμφύλιος είναι απάνθρωπος· μας το έχουν δείξει οι ιστορι

κοί, οι αυτόπτες μάρτυρες κι από τις δυο παρατάξεις, οι λογοτέχνες που προβληματίστηκαν και ανέδειξαν τη

πνιγμό, την ξεχνά «σαν μια απλή θυ

συγκίνηση μιας εποχής βαρβαρό

γατέρα τπς Εύας» και δεν τπν ξα

τητας, ιδεολογικής και σωματικής βίας. Η ματιά του Γ. Λίλλη ξεκινάει από το σήμερα, με μια επιστημονι

ναβλέπει έκτοτε. Ο Κ. Μουρσελάς λοιπόν αναλαμβάνει να συνεχίσει τπν ιστορία, όπως τη συλλαμβάνει ο Ρετσίνας και θέλει να τπν κάνει μυθιστόρημα ο Μανωλόπουλος, το γνωστό δίδυμο από τα Βαμμένα κόκκινα μαλλιά Ο Ρετσίνας πιστεύει ότι η ιστορία είναι αληθινή και μά λιστα την έςησε ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης. Τι καλύτερο λοιπόν από το να ανακαλύψουμε ότι ο σκιαθίτης συγγραφέας βρήκε μετά από καιρό τον πρώτο του έρωτα, της μίλησε και ξαναένιωσε τα σκιρτήματα που δεν είχε επιτρέψει να εκδηλώσει τότε; Το μυθιστόρημα κινείται σκό πιμα νωχελικά μέχρι το τελευταίο μέ ρος, όπου π συγκίνπση καλείται να αποςπμιώσει τον αναγνώστη για την υπομονή του. [Γ.Ν.Π.]

ε καιρό κρίσης οι καθημερινές ιστορίες τής Ευγ. Μπογιάνου έρχονται να δείξουν πώς ςουν οι άν

θρωποι τπς διπλανής πόρτας, πώς μπλέκουν την προσωπική τους τρα γωδία με τις τραγωδίες τω ν άλλων, πώς σηκώνουν τα βάρη τής ςωής τους άλλοτε αγκομαχώντας κι άλ λοτε υπομένοντάς τα σιωπηλά. Οι

κή έρευνα ως αφορμή, και πηγαίνει προς τα πίσω με τπ βοήθεια ενός αν

χαρακτήρες της είναι καθημερινοί ανθρώπινοι τύποι, που σχπματικά ή

θρώπου που έςησε τα γεγονότα ως μικρό παιδί. Η εν ψυχρώ δολοφονία

τυποποιημένα αποδίδουν περιπτώ σεις χρεοκοπημένων, συνήθως οι κονομικά, αλλά και ηθικά ή κοινω

των δικών του, π ςωή στο βουνό με τους αντάρτες, οι κακουχίες, π βι αιότητα τω ν κυβερνητικών αξιωματούχων, η προδοσία συνθέτουν ένα ψπφιδωτό αναμόχλευσης των γεγονότων, αλλά πιο πολύ τπς ατμό σφαιρας που βιώθηκε και τώρα έρ χεται σαν απόσταγμα να μεταφερ θεί σ’ αυτούς που δεν την έςησαν, δηλαδή στον νεαρό ερευνητή, αλλά κατ’ επέκταση στους αναγνώστες. [Γ.Ν.Π.]

νικά. Η οικονομική κατάρρευση εκ κινεί από άλλες καταρρεύσεις, που θα έπρεπε να έχουν κρούσει τον κώ δωνα του κινδύνου ή καταλήγουν σε περαιτέρω οδυνπρές επιπτώσεις, οι οποίες σπματοδοτούν και το τέλος τής προηγούμενος ομαλής ςωής. Η κρίσπ σε εικόνες, οι ποικίλες κρίσεις σε ευσύνοπτες ιστορίες που, ενώ δεν απλώνονται πέρα από το κάδρο τους, δείχνουν ευρύτερα δράματα και αμαρτίες. [Γ.Ν.Π.]

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Χρυστάλλα Κουλέρμου

Γιάννης Μακριδάκης

Αμάντα Μιχαλοπούλου

Οι κληρονόμοι των ανέμων

Το ζουμί του πετεινού

Λαμπερή μέρα

Μελάνι, 2012 σ. 169, € 10,65

Εστία, 2012 σ. 92, € 11

Καστανιώτης, 2012 σ. 336, € 9,90

ι ιστορίες ξετυλίγονται στην ' j p νας απλός άνθρωπος του χωΚύπρο, κάπου στο 1973. Ακρι Jm ριού που μένει στο κτήμα του βώς έναν χρόνο πριν από την ει μακριά από την πόλη έχει κάνει πρά ξη την έννοια της αυτάρκειας με το σβολή τω ν Τούρκων, ένα γεγονός που στιγμάτισε ζω ές και ανθρώ περιβόλι και τα ζωντανά του. Και τι πους όσο κανένα άλλο στην ιστορία τον πιάνει ξαφνικά και για τρεις μέ

ο διήγπμα είναι ένα βίωμα που γενικεύεται για να γίνει αντιληπτό κι από τους άλλους. Ένα συ

της χώρας. Οι απλοί καθημερινοί άν θρωποι ςουν σε μια πραγματικότη

ναίσθημα που θέλει να γίνει αφήγη ση. Ή μια ιστορία που θέλει να περιλάβει μέσα της τη συναισθηματι κή φόρτιση που τη γέννησε. Είναι ήχος πυροβολισμού που επιδιώκει

τα που απέχει παρασάγγας από αυ τήν που τους επιφυλάσσει το μέλ λον. «Έ νας λαός ακολουθεί την ροή της ιστορίας και γίνεται πρω ταγωνιστής μιας τραγωδίας που όμως δεν θα οδηγήσει στην κά θαρση», αναγράφει το οπισθόφυλ λο του βιβλίου. Η συγγραφέας ασχολείται με τις περιπέτειες απλών αν θρώπων που αν τις ενώσεις συνθέ τουν το δράμα ενός ολόκληρου λαού. Μια πολύ όμορφη και αν θρώπινη προσέγγιση της σύγχρονης κυπριακής πολιτικής ιστορίας. Η

ρες βλέπει συνέχεια τηλεόραση και βρίζει τους πολιτικούς, εκτοξεύον τας εναντίον τους συμβουλές και πα ραινέσεις; Είναι ο κοινός νους που μιλάει από το στόμα του Παναγή ή είναι ο παροξυσμός της αγανάκτη σης για όλα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα της κρίσης και στην τελμά τωση της ύφεσης; Ο Γ. Μακριδάκης, με τα γνωστά υλικά της γραφής του, χιώτικα σκηνικά, φυσιολατρία, προ φορική διαλεκτική γλώσσα, οπτικές γωνίες που ξενίζουν κ.ά., μαγει ρεύει μια νουβέλα για την οικονομία χωρίς να χρησιμοποιήσει νούμερα,

Χρυστάλλα Κουλέρμου έχει συνθέ σει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο, ενώ έχει βραβευτεί και με το Κρα

για την απλότητα της υπαίθρου και τη διέξοδο που αυτή προτείνει, αλλά και την ανάσχεση αυτής τη ζωής που επιβάλλουν οι νόμοι και οι

τικό Βραβείο Διηγήματος.

υγειονομικές διατάξεις. [Μ.Κ.]

[Γ.Ν.Π.]

να κρατήσει περισσότερο. Είναι η απώλεια που προσπαθεί να χωρέσει σε μια στιγμή οδυνηρής έντασης. Εί ναι μια βραδυφλεγής βόμβα που μπορεί να σκάσει στα χέρια του ανα γνώστη. Το διήγημα είναι ένας πυ ρετός που μπορεί να γίνει θανατπφόρος. Ή ένα ποταμάκι που κυλάει τόσο αργά ώστε να προλάβει κανείς να διαβάσει μέσα του το καθημερι νό και το εφήμερο. Είναι μια συν τριβή που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της. Καθεμιά από τις μικρές ιστορίες της Αμάντας Μιχαλοπούλου είναι και μια άλλη ματιά στην από σταση μεταξύ «θ έλω » και «μπο ρώ», αφού η συγγραφέας χύνει στο οικουμενικό καλούπι της ζωής της τις προσωπικές και οικογενειακές ιστορίες της, για να δώσει σχήμα στα μικρά και στα μεγάλα που τη βα ραίνουν. [Γ.Ν.Π.]

δ : βι βλιοπαρουσίαση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Χρήστος Χωμενίδης

Ελένη Πριοβόλου

Ζωή Μηελούκα

Ο κόσμος στα μέτρα του

Για τ’ όνειρο πώς να μιλήσω

Οι γυναίκες του Αυγούστου

Πατάκης, 2012 σ. 414, € 19,90

Καστανιώτης, 2012 σ. 670, € 19,17

Καστανιώτης, 2012 σ 210, €12,78

να νησί στον Ατλαντικό στην Λ λ κατοχή της Ελλάδας, μέσα στη δεκαετία τού ’80, όταν ο Ανδρέας

να μάθει τα πάντα γι’ αυτόν, να ψά ξει όλο το παρελθόν και να ανακα λύψει τον εκτελεστή του. Κατά τη

Φαινομενικά τις ενώνει μια φιλία. Εί ναι όμως τόσο δυνατή όσο φαίνεται; Ξετυλίγει η καθεμία τον εαυτό της στην άλλη ή μήπως κάποια πράγ

Παπανδρέου ξαναστήνει τη χώρα και ανοίγει προοπτικές σε νέους ανθρώπους. Κάπως έτσι ο πρωτα γωνιστής του βιβλίου αναλαμβάνει κυβερνήτης στο νησί, πηγαίνει εκεί για την πλάκα του, αλλά στο τέλος ζυμώνεται με τον τόπο και με τον έρωτα, συγκρούεται με τις μεγαλοοικογένειες, ετοιμάζει και δεν ετοι μάζει μια επανάσταση εναντίον της — go

Α ο

κεντρικής εξουσίας, ζει τα τραγελαφικά γεγονότα μιας κοινωνίας που αντικατοπτρίζει πλαγίως την Ελλάδα. Ο Χρ. Χωμενίδης, με τη γνωστή σατιρική-παρωδιακή γραφή του, ορθώνει μπροστά στα μάτια του αναγνώστη έναν μικρόκοσμο που ενέχει τπ φαυλότπτα αλλά και την τρέλα, τη διαπλοκή αλλά και την επαναστατικότητα της ελληνικής νοοτροπίας. Ο αναγνώστης γελά, τι νάζεται, σπαρταρά, προσπαθεί να δει την αλληγορία, μειδιά και προ βληματίζεται με τις λοξές ματιές στη σύγχρονη πραγματικότητα. [Γ.Ν.Π.]

Ζωή Μηελούκα, στην πρώτη της συγγραφική απόπειρα, μας ο φοιτητής της Νομικής Άγ συστήνει πέντε γυναίκες που τις γελος Νοταράς. Κάποια χρόνια αρ ενώνουν πολλά και τις χωρίζουν γότερα η νεαρή Ροδή Σιμωνέτη άλλα τόσα. Η Ευτυχία, η Μαρίζα, η ανακαλύπτει το περιστατικό και σαΒίκη, η Φωτεινή και η Χαρά ζουν έν γηνεύεται από τπν φωτογραφία του τονα τον έρωτα και, μέσα από τις συ νεαρού Αγγέλου, αλλά και της ιστο ναισθηματικές διακυμάνσεις που ρίας που περιστοιχίζει τον θάνατό αυτός τους προκαλεί, ζουν, παράλ του. Ερωτευμένη πλέον με τπν ιδέα ληλα, χτίζοντας το μέλλον τους. «Άγγελος Νοταράς», αποφασίζει τις 9 Μαίου 1944 δολοφονείται

διάρκεια της μεγαλεπήβολης έρευνάς της ξεσκονίζει όλο το περιβάλ λον του, μαθαίνει μέσα από τα στοι χεία τα πάντα για τον χαρακτήρα του και την προσωπικότητά του και έρχεται σε επαφή με κάθε λογής ανθρώπους. Επειδή όμως το γνωστό ρητό «όποιος ψάχνει, βρίσκει» δεν έχει βγει τυχαία, η Ροδή με την έρευ να οδηγείται σε πρόσωπα και κα ταστάσεις που δεν μπορούσε να φανταστεί. Η Ελένη Πριοβόλου βραβεύτηκε με το Βραβείο Ανα γνωστών του ΕΚΕΒΙ το 2010. [Μ.Κ.]

ματα μένουν κρυφά; Ένας άντρας εί ναι στη μέση μιας δυνατής φιλίας. Θα μπορέσουν άραγε να ξεηεράσουν τις επίπονες αναμνήσεις και να κάνουν μια νέα αρχή; Η Ζωή Μπελούκα μας δίνει όλες τις απαντήσεις, σε ένα βιβλίο με πολλά βιωματικά της στοιχεία και σε μια ιστορία που, αν μη τι άλλο, σε προβληματίζει. [Μ.Κ.]

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Kiniberly Derting

Paul Hoffman

Θα φύγεις νύχτα

Η υπόσχεση

Το αριστερό χέρι του Θεού

38 στοχασμοί για την πλήξη της καθημερινότητας Φαρφουλάς, 2012, σ. 64, € 7

Μετάφραση: Δάφνη Βιορρέ Κλειδάριθμος, 2012 σ 358, €15,90

Μετάφραση: Βούλα Αυγουστίνου Διόπτρα, 2010 σ. 518, € 19,36

Γιώργος Σαράτσης

ο βιβλίο του πρωτοεμφανιζόμενου

τη Λουδανία, μια χώρα

Γιώργου Σαράτση βρίσκεται στα χέ ρια μου. Είναι σαφής η ταύτιση με τον συγ

που βασανίζεται υπό ένα εξωφρενικά βίαιο απολυταρχι

ι θα γινόταν αν μέρος τω ν με

γάλων αλλαγών στην ιστο ρία της ανθρωπότητας οφειλόταν

γραφέα. Άραγε τι το καλύτερο από το να

κό καθεστώς και διαχωρίζει

κερδίζεις τον αναγνώστη σου με μια ματιά;

τους ανθρώπους σε τάξεις με

αγόρι που έχει μεγαλώσει σε ένα

Στη περίπτωσή μου μια φράση ήταν αρ

βάσπ την γλώσσα που μιλούν, π Τσαρλένα έχει ένα χάρισμα.

τρω τές (μοναχούς αφιερωμένους

Το 17χρονο κορίτσι μπορεί και καταλαβαίνει όλες τις γλώσσες,

στον Έναν και Μοναδικό θεό); Ο Paul Hoffman γράφει ένα μυθι

κανείς όμως δεν γνωρίζει γι’

στόρημα που εμπλέκει ιστορικές

κετή: «Παλαιότερα σ’ αυτούς τους δρόμους παίζαμε κρυφτό». Αυτό ήταν, η συγκίνη ση διατρέχει τα σωθικά μου. Οι «38 στο χασμοί αφιερωμένοι στο πληκτικό αδιέ

σε ένα χαρισματικό πολεμοχαρές μοναστήρι - στρατόπεδο με Λυ

ξοδο μιας ζωής γεμάτη μνήμες, έρωτα και επαναλαμβανόμενη μοναξιά...» με καλούν

αυτή της την ιδιαιτερότητα. Στα υπόγεια κλαμπ που συ

αναφορές ειδωμένες μέσα από τα μάτια του Τόμας Κέιλ, της πολεμι

να τους διασχίσω. Στα μονοπάτια τω ν

χνάζει η Τσαρλένα, στα μονα

γραμμών συνέβη κάτι μαγικό, μπήκα σε

δικά μέρπ που νιώθει ελεύθερπ,

κής μηχανής του τάγματος των Λυ τρω τώ ν που επιθυμούν να εξα

διάλογο με τον συγγραφέα. Μου λέει:

γνωρίζει τυχαία τον Μαξ, έναν

«Συμπυκνωμένο σκοτάδι. Κι η πόλη άδεια.

εντυπωσιακά γοπτευτικό νεα ρό, που όμως μιλά μια άγνωστη

Υπάρχουν χρώματα στο σκοτάδι, με επι βεβαίωσαν. Η επιβεβαίωση κυκλοφορεί.

πλώσουν την πίστη τους στα μήκη και τα πλάτη του κόσμου τους. Ο Hoffmann γράφει για μια σκληρή παιδική ηλικία, για δεύτερες ευ

ταφέρει ένα βιβλίο από το να σου διακι

γλώσσα. Το γεγονός αυτό την ιντριγκάρει. Ο νεαρός την έλκει απεριόριστα, όμως δυσκο

καιρίες, για τη μοναδική περιπέτεια της ζωής, με χιούμορ και κυνι

νήσει κάτι από το μέσα σου; Τι παραπάνω

λεύεται να το ν εμπιστευτεί.

σμό. Ο συγγραφέας έχει συνυπο

από το να γίνεσαι κι εσύ ένας ήρωας, εκεί

Στο τέλος, μέσα από μια σειρά

γράψει ήδη τρία κινηματογραφικά

στο περιθώριο τω ν γραμμών. «Και συ,

γεγονότων, η Τσάρλι θα απο-

απών», θ α σου δανείσω το βιβλίο μου για

δειχθεί ο άνθρωπος-κλειδί για την απελευθέρωση της χώρας

σενάρια και τα δυο βιβλία για τη ζωή και τα έργα του Τόμας Κέιλ,

Τα κατάφερα;» Τι άλλο παραπάνω να κα

να σε επιβεβαιώσω πως είμαι παρούσα, εκεί μέσα είμαι και προσποιούμαι πως ξέχασα το μότο σου για τις «απρόσμενες στιγμές»: «Τόση ζω ή ακριβώς, όση χρει άζεται για να νιώθουμε πως δεν υπάρχου με πια».

[Αν.Ντ.]

της. Ένα διασκεδαστικό, θα λέ γαμε, μυθιστόρημα, που όμως δεν σηκώνει ανάγνωση πέραν από τπν ξαπλώστρα της παρα λίας.

[Μ.Κ.]

που έχουν μεταφραστεί στα ελλπνικά και φαίνεται να αποτελούν το τέλειο υλικό για ένα ακόμα χολυγουντιανό σενάριο. [Ε.Π.]

δ: βι βλιοπαρουσίαση ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Camilla Lackberg

Λαρς Κέπλερ

Οικογενειακά μυστικά

Ο υπνωτιστής

Μετάφραση: Γρηγόρης Κονδύλης Μεταίχμιο, 2012 σ. 630, € 18,80

Μετάφραση: Γιώργος Μαθόπουλος Πατάκης, 2011 σ. 604, € 20,50

Camilla Lackberg είναι ήδη γνωστή στους λάτρεις

του αστυνομικού μυθιστορήματος από τα δύο προ ηγούμενα πολυδιαβασμένα βιβλία της, την Παγωμένη πριγκίπισσα και τον Ιεροκήρυκα, που έχουν όπως και το τρίτο της βιβλίο, τα Οικογενειακά μυστικά, εκδοθεί από το Μεταίχμιο. Τα Οικογενειακά μυστικά είναι ένα βιβλίο για την αθέατη πλευρά της οικογενειακής ζωής, τα σκο τάδια του έρωτα και το θάνατο ως νέμεση ή ως λύτρω ση. 'Ουαν στη μικρή πόλη της Φιελμπάκα η αστυνομία κα λείται να εξιχνιάσει ένα έγκλημα με θύμα ένα ανήλικο κο ρίτσι, βγαίνουν στην επιφάνεια μυστικά και ψέματα που κανένας δεν είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει. Η ρωγμή στην επιφάνεια της ήσυχης καθημερινότητας δοκιμάζει ερω τικές, φιλικές και οικογενειακές σχέσεις και ανατρέπει τα πάντα με το αναπόδραστο του προπατορικού αμαρ τήματος. Το βιβλίο έχει λοιπόν τα βασικά συστατικά της τραγωδίας κι έτσι είναι αναμφίβολα γοητευτικό στον ανα γνώστη του. Η Camilla Lackberg ανοίγει τις πόρτες, σκα λίζει τα συρτάρια του μυαλού τω ν ηρώων της και τους ξεγυμνώνει για χάρη του αναγνώστη. Η γλώσσα της αφή γησής της είναι ρυθμική και εύληπτη, χωρίς υπαινιγμούς αλλά και χωρίς χιούμορ. Η πλοκή είναι καλοδουλεμένη αλλά ίσως μοιράζεται σε περισσότερους χαρακτήρες από όσους ενδιαφέρουν πραγματικά τον αναγνώστη. Η Camilla Lackberg γράφει ένα βιβλίο λες για να «κου βεντιάσει» με το στίχο-ερώτηση της Κικής Δημουλά από το ποίημα «Η λιποταξία της Χιονάτης»: «Μάνα, λες να εί ναι κληρονομική η πραγματικότης;» [Ε.Π.]

αστυνομικός επιθεωρητής της Δίωξης Εγκλή

ματος Γιούνα A iw a καλεί τον Έρικ Μαρία Μπαρκ να βοηθήσει στην ανάκριση ενός έφηβου αγο ριού που γλίτωσε από τη δολοφονική επίθεση κατά της οικογένειάς του. Ο Έρικ Μαρία Μπαρκ είναι ψυ χολόγος που ασκούσε στο παρελθόν τη μέθοδο του υπνωτισμού και με αυτή του την ιδιότητα εμπλέκεται στην προσπάθεια να βρεθεί ο δράστης και να προ στατευτεί π μεγαλύτερη αδερφή του τραυματισμένου αγοριού. Ο Λαρς Κέπλερ -ψευδώνυμο για το συγ γραφικό δίδυμο και ζευγάρι στη ζωή, Αλεξάντρα και Αλεξάντερ Αντορίλ- δημιουργεί μια σκοτεινή και στιγ μές αποπνικτική ατμόσφαιρα όπου τα γεγονότα εκτυλίσσονται ραγδαία, οι χαρακτήρες είναι αληθο φανείς και περίπλοκοι και συγκροτούν ένα σφιχτοπλεγμένο δράμα που οδηγεί στην κορύφωσή του με μη αναμενόμενο τρόπο. Φαίνεται πως η παράδοση των σουηδικών αστυνομικών μυθιστορημάτων που ξεκί νησε τη δεκαετία του 1960 με το ζευγάρι στη ζωή και τη συγγραφή τω ν Maj Sjowall και Per Wahloo συνε χίζεται και κατακτά επάξια μια θέση στις λίστες των ευπώλητων της Ευρώπης. [Ε.Π.]

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Ann Cleeves

Ουίλιαμ Τρεβόρ

Franco Alessio

Βουβές κραυγές

Καλοκαιρινό ειδύλλιο

Μετάφραση: Αναστασία Σαββίδου Κλειδάριθμος, 2012 σ. 464, € 17,50

Μετάφραση: Αργυρώ Μάντογλου Μεταίχμιο, 2011 σ. 276, € 15,50

Ιστορία της νεότερης φιλοσοφίας

συγγραφέας Ann Cleeves

ο Ραθμόι, μια επαρχιακή πόλη της Ιρλανδίας, φιλοξενεί μια ιστορία

Μετάφραση: Θεοδώρα Θυμιοηούλου Π. Τραυλός, 2012, σ. 764, € 26

ετά την Ιστορία της μεσαι

τευξή της ότι δεν είχε την πρό θεση να δημιουργήσει ένα γυ

που εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια της

ωνικής φιλοσοφίας (επίσης από τις εκδ. Τραυλός), ο συγγρα

δεκαετίας του ’50. Εκεί βρίσκεται το ση

φέας διερευνά τους σημαντικότε

ναικείο χαρακτήρα ντετέκτιβ

μείο συνάντησης μεταξύ δύο φαινομε

ρους σταθμούς της νεότερης φιλο

στα βιβλία της, αλλά ότι «συ

νικά ετερόκλητων ανθρώπων, του Φλο-

νάντησε» τη Βέρα Στάνχοουπ σε

ριάν και της Έλι. Οι δύο αυτοί χαρα κτήρες βιώνουν μια απρόσωπη μετα

σοφίας, αρχής γενομένης από την πνευματική ζωή της Αναγέννησης:

έχει δηλώσει σε συνέν

μια εκκλησία στη γειτονιά της,

από τον ουμανισμό του Ν. Κουςάνου

στην Αγγλία. Και ευτυχώς που το

πολεμική Ιρλανδία και η ιστορία τους ξε

και τις περί κρατικής σκοπιμότητας

έκανε. Γιατί μπορεί η πλοκή στα αστυνομικά μυθιστορήματα που γράφει η κυρία Cleeves να είναι

τυλίγεται ανάμεσα στο στατικό τοπίο μιας κλειστής κοινωνίας. Παρόλα αυτά

αντιλήψεις των Μακιαβέλι, Μποντέν ή Μποτερό ώ ς τον θρησκευτικό ρε

μοιράζονται ένα δυνατό, τρυφερό έρω

φορμισμό του Λούθηρου κ.ά. Εν συ

σφιχτοπλεγμένη, οι χαρακτή ρες της να είναι καλοδουλεμένοι, οι διάλογοι πνευματώδεις και φορές μακάβρια απολαυστικοί,

τα που τους αποδεσμεύει από την κα λοδιατηρημένη καθημερινότητά τους. Ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές, ο

νεχεία, διερευνά τη σχέση διάδρασης επιστήμης και φιλοσοφίας κατά

αλλά τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο

θα επιβληθεί δείχνοντας μια de pro-

τον 16ο και 17ο αι., με τον ορθολο γισμό να κινείται σε αντιεμπειρικά μοτίβα και την ατομική θεωρία να ει-

χωρίς τη ντετέκτιβ Βέρα Στάν χοουπ που από μόνη της αρκεί

fundis κατανόηση που εκπλήσσει. Στο

σάγεται στην πολιτική. Η μελέτη

παρασκήνιο, όμως, το άκαμπτο αυτό το

για να διαβάσει κάποιος τα βι

πίο μετατρέπεται σε μια θύελλα που σα

ολοκληρώνεται με την παρουσίαση τω ν φωτεινότερων πνευμάτων του

βλία της κυρίας Cleeves. Στις Βουβές κραυγέςη ευφυής, ευέ

ρώνει την επιφανειακή ακινησία και

ευρωπαϊκού διαφωτισμού, όπως του Λοκ και του Ρουσσώ, για να κο-

ξιότητες ντετέκτιβ Στάνχοουπ

προκαλεί με το δικό του τρόπο τις αν τιφάσεις στα χέρια τω ν ηρώων. Το λο γοτεχνικό αριστούργημα του William

καλείται να λύσει το μυστήριο

Trevor δε θα μπορούσε παρά να συγ-

του φόνου μιας κοινωνικής λει τουργού - πρότυπο για την επαρ χιακή πόλη στην οποία μένει και,

κινήσει με το απλό ύφος και την έντα ση που προκαλούν οι περιγραφές του, πλέκοντας ένα υπέροχο καλοκαιρινό ει

ου η απόλυτα προσιτή στο μέσο ανα γνώστη κριτική ανάλυση, που απο φεύγει τον σκόπελο της στείρας

φυσικά, τα καταφέρνει!

δύλλιο.

ξαπτη, γεμάτη κοινωνικές αδε

[Ε.Π.]

παράδοξος χαρακτήρας της Μις Κόναλτι

ρυφωθεί στην εμβληματική μορφή του Καντ. Από τις αρετές του βιβλί

ιστοριογραφίας. [Ν.Τ.]

[Ι.Στ.]

δ : βι βλιοπαρουσίαση ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Επικούρεια

Αντώνης Έλληνας

Μετάφραση - εισαγωγή - σχόλια: 0. Μαυρόπουλος Ζήτρος, 2012 σ. 864, € 31,95

Τα μέσα ενημέρωσης και η Άκρα Δεξιά στη Δυτική Ευρώπη

ρία χρόνια μετά την έκδοση του τόμου Ηθική, η θεραπεία της φυχήςτου Επίκουρου, οι εκδόσεις Ζήτρος

Παίζοντας το χαρτί του εθνικισμού Επίκεντρο, 2012, σ. 352, € 24

φέρνουν στο φως έναν ακόμη τόμο με τον τίτλο Επικούρεια, όπου περιλαμ βάνονται δύο σημαντικά κείμενα. Το πρώτο, το De remm natura, ανήκει στο

g5 'ί 3 3 °

ληνα. Ο συγγραφέας εξετάζει την έντονη αλληλεπίδραση αυτών των κομμάτων και τω ν μέσων ενημέρωσης, ενώ ερμηνεύει τις διαφορές στην εκλογική απήχησή τους από τον τρόπο αντιμετώπισης τω ν αυ ξανόμενων ανησυχιών του εκλογικού ακροατηρίου για την εθνική ταυ

λατίνο ποιητή - φιλόσοφο Λουκρήτιο και αποτελεί ουσιαστικά μετάφραση

τότητα. Καθώς τα κατεστημένα κόμματα επέλεξαν συχνά να παίξουν

του Περί φύσεωςέρ\ου του Επίκουρου.

το χαρτί του εθνικισμού, έδωσαν την ευκαιρία στα κόμματα της ακρο

Ωστόσο, μέσα από μια δημιουργική

— I

ην άνοδο τω ν κομμάτων της ακροδεξιάς, μία από τις σημαντι κότερες διαφοροποιήσεις του πολιτικού τοπίου στη Δυτική Ευ

ρώπη μετά την πτώση του Τείχους, εξετάζει η ανά χείρας μελέτη του καθηγητή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου Α. Έλ

δεξιάς να εγκατασταθούν για τα καλα στο ευρωπαϊκό πολιτικό σύ

σύνθεση τω ν ομηρικών επών και της

στημα. Παράλληλα, στις χώρες όπου τα μέσα ενημέρωσης έδωσαν

Αινειάδας, ο ποιητής θα το μεταγράψει σε έμμετρο λόγο, ηαραδίδοντας μια φιλοσοφική πραγματεία που φτάνει σχεδόν τους εφτάμισι χιλιάδες στίχους. Το

υπερβολική προβολή σε αυτά τα κόμματα, τους επέτρεψαν να ει σέλθουν στο πολιτικό σύστημα και να κεφαλαιοποιήσουν αυτές τις ευκαιρίες. Εκεί όπου τα αγνόησαν όμως, η είσοδός τους στο πολιτι

δεύτερο κείμενο φέρει την υπογραφή του Διογένη Λαέρτιου που βιογραφεί την προσωπικότητα του αρχαίου έλληνα φιλοσόφου. Κάθε κείμενο πλαισιώνεται με πλούσια σχόλια και εμβριθείς αναλύσεις, καθιστώντας τον πα ρόντα τόμο πολύτιμο εργαλείο για τη μελέτη και κατανόηση της σχολής που ίδρυσε ο Επίκουρος. [Ν.Τ.]

κό σύστημα δεν επιτεύχθηκε. Πρόκειται για έναν εξαιρετικά επίκαι ρο και χρήσιμο προβληματισμό, ιδιαίτερα εν όψει της ανάλογης συ ζήτησης για την ακροδεξιά και τα ΜΜΕ που έχει επιβληθεί εκ των πραγ μάτων και στη χώρα μας... [Σ.Κ.]

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Στάθης Τσιράς

Ρ. Aghion - A. Roulet

Έθνος και ΛΑ.Ο.Σ

Ο νέος ρόλος του κράτους

Νέα άκρα δεξιά και λαϊκισμός Πρόλογος: Νίκος Μαραντζίδης Επίκεντρο, 2012, σ 482, € 29,50

Για μια ανανεωτική σοσιαλδημοκρατία Μετάφραση: Ανθή Ξενάκη Πόλις, 2012, σ. 145, €13,00

ο ιδιαίτερα επίκαιρο ζήτημα της ελληνικής ακρο δεξιάς απασχολεί τον συγγραφέα στην ανα χείρας μελέτη του, που αφορά την έως πρόσφατα κύρια κομματική της έκφραση, το ΛΑΟΣ. Κεντρικό ερώτημα που απασχολεί τον συγγραφέα είναι αν το κόμμα αυτό εντάσσεται στην ευρωπαϊκή οικογένεια της λαϊκίστικης ριζοσπαστικής δεξιάς. Σε αυτήν την κατεύθυνση, αρχικά προσπαθεί να σκιαγραφήσει ένα ιστορικό πορ

ο βιβλίο καταπιάνεται με ένα παράδοξο της πο λιτικής επικαιρότητας: πώς εξηγείται το γεγο νός ότι η οικονομική κρίση, απόρροια των αδιέξο δων πρακτικών του καπιταλιστικού μοντέλου ορ γάνωσης τω ν κοινωνιών, δεν εκλαμβάνεται ως αποτυχία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας; Για τους συγ γραφείς, ωστόσο, το δίλημμα δεν τίθεται μεταξύ «πε

τρέτο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, διερευνά την εκλογική επιρροή του ΛΑΟΣ, την οργανωτική δομή, την ιδεολογία και τη ρη τορική του, αναλύοντας τόσο την κοινοβουλευτική του δραστηριότητα σε Βρυξέλλες και Αθήνα όσο και τον πολιτικό λόγο που εκφέρει μέσα από τις επίσημες ανα κοινώσεις του, την κομματική εφημερίδα Α1, αλλά και τις εκπομπές του ίδιου του Γ. Καρατζαφέρη στο «Τηλεάστυ». Ο πολιτικός λόγος που προκύπτει κινείται, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ανάμεσα σε έναν ποι κιλόμορφο εθνολάίκισμό, που διαμορφώνει την πο λιτική του ανάλογα με τη ζήτηση, και μια καθαρά εθνι κιστική πλευρά που διαμορφώνει τις θέσεις του σύμ φωνα με την ιδεολογία της. Η διαπλοκή τω ν δύο αυ τών τάσεων, έως πρόσφατα τουλάχιστον, είχε ως απο τέλεσμα το κόμμα αυτό να βρίσκεται διαρκώς σε μια μεταβαλλόμενη ισορροπία. [Σ.Κ.]

ρισσότερου» ή «λιγότερου» κράτους αλλά ενός «δια φορετικού». Προκρίνεται η ιδέα ενός κράτους που ενισχύει την καινοτομία, άρα τη δημιουργικότητα και την ανάπτυξη, και εγγυάται την κοινωνική ευημερία, σεβόμενο τις καταστατικές αρχές της δημοκρατίας. Το κράτος οφείλει, μεταξύ άλλων, να επενδύσει στην παιδεία και την υγεία, να επαναπροσδιορίσει τη βιο μηχανική πολιτική και να καταπολεμήσει την αβε βαιότητα και την επισφάλεια της εργασίας, να επενδύσει στην «πράσινη» καινοτομία και να προ χωρήσει στον εκδημοκρατισμό του φορολογικού συ στήματος κατά το πρότυπο των σκανδιναβικών χω ρών. Μια σαφώς ψύχραιμη, τεκμηριωμένη και ειλι κρινής πρόταση για την επανεφεύρεση του κράτους πρόνοιας. [Ν.Τ.]

δ: βι βλιοπαρουσίαση ΙΣΤΟΡΙΑ

Ιάσονας Γ. Χανδρινός

Η μεγάλη θάλασσα

Το τιμωρό χέρι του λαού

Οι περιπέτειες των λαών της Μεσογείου Μετάφραση: Ελένη Χαλαζιά Ψυχογιός, 2012, σ. 818, € 29,00

Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944 θεμέλιο, 2012, σ. 287, € 15,98

ε μία ιστορία 3000, τουλάχιστον, χρόνων αναμετράται ο ιστορικός Ντέιβιντ Αμπουλάφια, επι

χειρώντας να σκιαγραφήσει την επιτομή της ιστορίας της Μεσογείου και των λαών της, κάτω από τη βαριά σκιά του Φερνάν Μπρωντέλ και της δικής του Με σογείου... Έχοντας για αιώνες κρατήσει τη θέση του επίκεντρου του παγκόσμιου πολιτισμού, ένας χώρος εμπορικών διαδρομών, επικοινωνίας, αλλά και πο λεμικών συγκρούσεων, η «Λευκή Θάλασσα», στις ακτές της είδε να υψώνονται οι σημαντικότερες πό λεις του κόσμου. Σε αυτές επικεντρώνει το ενδιαφέ ρον του ο συγγραφέας, πόλεις όπως η Αλεξάνδρεια,

-----

106

ΙΣΤΟΡΙΑ

David Abulafia

η Βενετία και η Θεσσαλονίκη, που στάθηκαν κέντρα συνύπαρξης πολλών διαφορετικών λαών, θρησκευμάτων και εθνοτικών ταυτοτήτων. Ταυτόχρονα, πα-

το άκουσμα του ονόματος της όσοι, στα τε λευταία χρόνια της Κατοχής, ανήκαν στο αντιεαμικό στρατόπεδο (αλλά και όσοι στο χώρο της Αρι στερός θεωρούνταν «αιρετικοί», όπως οι τροτσκιστές) ένιωθαν ένα παγωμένο ρεύμα να διαπερνά την σπον δυλική τους στήλη... Αλλά και οι ηττημένοι αγωνιστές της Αριστερός, αργότερα, περιέβαλλαν το όνομα της ΟΠΛΑ με σιωπή. Το αποτέλεσμα ήταν για δεκαετίες

την Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα, τον ένοπλο βραχίονα του ΚΚΕ, να καλύπτει πυκνό μυ στήριο. Η ανά χείρας μελέτη του νεαρού ερευνητή Ιάσονα Χανδρινού αποτελεί την πρώτη επιστημονική απόπειρα διερεύνησης όχι μονάχα τω ν ιστορικών όρων που επέτρεψαν την εμφάνιση μιας τέτοιας ορ γάνωσης (όπως ήταν η όξυνση της ναζίστικής τρο

mv ιστοΡ'α συγκεκριμένων πληθυσμών και προσωπικοτήτων που συνοψίζουν τις ευρύτερες εξελίξεις που τον απασχολούν, από τους μουσουλ-

μοκρατίας, σε συνδυασμό με την πολιτική πόλωση που κορυφώθηκε κατά την τελευταία φάση της Κα

μόνους και εβραίους προσκυνητές που κατευθύνονταν ανατολικά ξεκινώντας από την Ισπανία του 12ου

αιώνα, μέχρι τους βασιλείς της Σικελίας, τους οθω-

κύκλο εκτελέσεων και δολοφονιών) αλλά και της ορ γανωτικής της δομής και συγκρότησης. Με την συ στηματική ιστορική του έρευνα, ο συγγραφέας φέρ

μανούς σουλτάνους και ναύαρχους από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την τσαρική Ρωσία. Έτσι, χαρτογραφεί τον τρόπο με τον οποίο η Μεσόγειος, από το Γιβραλτάρ μέχρι τη Συρία και από τη Γένοβα μέχρι την Τυνησία, έγινε ένας από τους σημαντικότερους χώρους αλ ληλεπίδρασης πολιτισμών και λαών. [Σ.Κ.]

«Q

τοχής στην Αθήνα, η οποία οδήγησε σε έναν αιματηρό

νει στο φως τη δομή, τα πρόσωπα, τις πρακτικές της ΟΠΛΑ, που είχε αναλάβει να εκτελεί συνεργάτες του κατακτητή και όσους άλλους θεωρούνταν προδότες από το ΚΚΕ. Για να το επιτύχει ο μελετητής εκμε ταλλεύτηκε όχι μονάχα αδημοσίευτα αρχειακά τεκ μήρια αλλά και συνεντεύξεις με μερικούς από τους τε λευταίους έπιζώντες εκτελεστές της ΟΠΛΑ. [Σ.Κ.]

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Μαρία Ρεπούση

Δημήτρης Ζυγούρας (Παλαιολόγος)

Τα Μαρασλειακά (1925-1927)

Ένα μεγάλο ταξίδι

Πόλις, 2012 σ. 474, € 22

Εθνική αντίσταση, εμφύλιος πόλεμος, πολιτική προσφυγιά Θεμέλιο, 2012, σ. 448, € 21,30

'^ Ι χ ο ν τ α ς ω ς «πρωταγωνίστρια» της μελέτης Ε ί τ η ς μια νεαρή καθηγήτρια Ιστορίας, την κα τόπιν πασίγνωστη Ρόςα Ιμβριώτη, και τον «μη εθνικώς ορθό» τρόπο με το ν οποίο κατηγορήθηκε ότι δίδασκε την Επανάσταση του 1821 και γενικά το μά θημα της Ιστορίας, η συγγραφέας επιστρέφει με έναν αλληγορικό τρόπο σε «οικεία κακά». Όχι μο νάχα της διαμάχης σ το επίκεντρο της οποίας βρέ θηκε η ίδια, με αφορμή το βιβλίο Ιστορίας της Στ' Δημοτικού, αλλά γενικότερα του τρόπου με τον οποίο η επιστημονική διδασκαλία της βρίσκεται πάντα υπό τα καυδιανά δίκρανα της δημόσιας πρόσ ληψής της και του εναγκαλισμού της με τις εκάστοτε αντιλήψεις περί εθνικής ταυτότητας. Το βι βλίο αφηγείται την ιστορία της διαμάχης που ξέ σπασε σ το Μαράσλειο Διδασκαλείο, το οποίο διηύθυνε ο εκ τω ν επικεφαλής του κινήματος του εκ παιδευτικού δημοτικισμού Αλέξανδρος Δελμούςος, το ν Μάρτιο του 1925 και απασχόλησε την κοινή γνώμη και τον πολιτικό κόσμο για μια κρίσιμη διε τία, μια διαμάχη που κατέληξε να θέσει υπό αμφι σβήτηση το συνολικό μεταρρυθμιστικό έργο του, ακυρώνοντας για μία ακόμα φορά την αλλαγή στην εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, η συγγραφέας παρακο λουθεί το ν αντίκτυπο τω ν Μαρασλειακών στη δη μόσια σκηνή, όπου έγιναν αντιληπτά ω ς απειλή για τα κυρίαρχα στερεότυπα. [Σ.Κ.]

α γεγονότα από την εμφάνιση τω ν πρώτων πυ ρήνων ένοπλης αντίστασης σ το χώρο της Δυτικής Μακεδονίας, ειδικότερα στα χωριά των Βεντςίων Κοζάνης, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κα τοχής μέχρι και την πρώτη μάχη του Γράμμου και τον ελιγμό στο Βίτσι, κατά τη διάρκεια του Εμφυ λίου, το 1948, καταγράφει στην βιωματική του αφή γηση ο Δημήτρης Ζυγούρας (1914-1999). Ο υπο στράτηγος του ΔΣΕ Παλαιολόγος (αυτό ήταν το πο λεμικό του ψευδώνυμο) μοιράστηκε την τύχη τω ν συναγωνιστών του μετά τον Εμφύλιο, στην πολιτική προσφυγιά στην Τασκένδη και μετά στη Ρουμανία, όπου άρχισε να επεξεργάζεται τις χειρόγραφες ση

μειώσεις που κρατούσε κατά τη διάρκεια της σκληρής δεκαετίας, έργο που συνέχισε, χωρίς όμως και να ολοκληρώσει, όταν επαναπατρίστηκε το 1979. Μέσα από τις σελίδες της μαρτυρίας του αναδεικνύεται με ανάγλυφο και ρεαλιστικό τρόπο η ένοπλη και η καθημερινή ζωή τω ν ανταρτών του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, όπως ο ίδιος την έζησε, αλλά και μία ακόμη εκδοχή για τα γεγονότα της περιό δου, σε διάλογο μάλιστα με τους ισχυρισμούς άλ λων συναγωνιστών του. [Σ.Κ.]

δ: βι βλιοπαρουσίαση ΧΡΟΝΙΚΟ

ΧΡΟΝΙΚΟ

Βασίλης Πάνος

Βασίλης I. Τζανακάρης

Η Κόκκινη Δευτέρα

Ο «κόκκινος σουλτάνος»

Τρίκαλα 2 Φεβρουάριου 1925 «Αγαπώ την Πάλιν», 2012 σ. 416, € 24

Ο Αβδούλ Χαμίτ και η άγνωστη Θεσσαλονίκη: Καχρ ολσούν Μεταίχμιο, 2012, σ. 533, € 19,90

α γεγονότα που συντάραξαν την πόλη τω ν Τρι

κάλων την «κόκκινη», δηλαδή ματοβαμμένη, Δευτέρα 2 Φεβρουάριου 1925, όταν μια μεγάλη δια δήλωση εργατών, αγροτών και μικροεπαγγελματιών της πόλης και τω ν γύρω χωριών, που είχαν βρεθεί εκεί για το δευτεριάτικο παζάρι, κατέκλυσε τις κεν τρικές πλατείες και τους δρόμους της πόλης και όταν βρέθηκε μπροστά στη Νομαρχία για να επιδώσει ψήφισμα συνάντησε την άγρια και αιματη ρή καταστολή της χωροφυλακής και του στρατού. Λίγες ώρες αργότερα, οπλισμένες ομάδες «λευκής τρομοκρατίας» εισέβαλλαν σε σπίτια και από κάθε σοκάκι της πόλης πρόβαλλαν αλυσοδεμένοι ερ ——

γάτες, ενώ ομάδες στρατού κατέλαβαν τα γραφεία τω ν ταχυδρομείων, τω ν τηλεφωνείων, του τύπου

^ g5 ί3^

και τω ν μεταφορικών μέσων, προκειμένου με τη λογοκρισία να ελέγξουν τη ροή ειδήσεων από την «κα τεχόμενη» πόλη. Αξιοποιώντας υλικό από τις εφη-

? Α 3 ό

μερίδες της εποχής, ο συγγραφέας, δημοσιογράφος και μέλος της Πολιτιστικής Κίνησης «Αγαπώ την Πάλιν», ανασυστήνει ένα χρονικό τω ν εργατι κών αγώνων στα Τρίκαλα όχι μονάχα της περιόδου της παγκαλικής δικτατορίας αλλά και καθ’ όλη την περίοδο του μεσοπολέμου. [Σ.Κ.]

ις τελευταίες μέρες του 28ου σουλτάνου της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, μετά την άλωση

της Κωνσταντινούπολης, του χαρακτηρισμένου και «κόκκινου», εξαιτίας της ενορχήστρωσης της πρώτης σφαγής τω ν Αρμενίων, αλλά και γενικότερα της αιματηρής πολιτείας του, του Αβδούλ Χαμίτ, ο οποίος εκθρονίστηκε από τους Νεότουρκους μετά την επανάστασή τους και εξορίστηκε στη Θεσσα λονίκη, παρακολουθεί στο ανά χείρας χρονικό του ο γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας Β. Τζα νακάρης. Τα μεσάνυχτα της 14ης Απριλίου 1909, ο «καταραμένος» σουλτάνος μεταφέρθηκε με ένα σφραγισμένο τρένο σ τον τόπο αιχμαλωσίας του. Γύρω από αυτό το γεγονός ο συγγραφέας πλέκει το χρονικό του, χρονικό της οθωμανικής Θεσσα λονίκης στο γύρισμα του αιώνα, αλλά και της μα κρόχρονης βασιλείας του, που σημαδεύτηκε από τα εγκλήματα αλλά και τα ανομολόγητα πάθη του. Όλα αυτά έκαναν τους συμπατριώτες του να απαντούν, ακούγοντας το όνομά του: «Καχρ ολ σούν» («καταραμένος να ’ναι»)... [Σ.Κ.]

ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΙΑ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ - ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

ΠΑΙΔΙΚΟ

Αλληλογραφία Δημήτρη Γαλάνη - Γ. Κουτσοχέρα

Παναγιώτης Κ. Ιωάννου

Joss Stirling

Belisario Corenzio

Ψάχνοντας τη Σκάι

( 1948- 1963) Επιμέλεια: Κώστας Σπανός Ίδρυμα Γ. Κουτσοχέρα - Λ. Στρέψη, 2012, ο, 184, € 15

Η ζωή και το έργο του Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012, σ. 590, € 50

Μετάφραση: Μαρία Σπάθή Anubis, 2011 σ. 320, € 14,90

συλλογή επιστολών που αν

τάλλαξαν ο γνω στός χαρά

παρούσα έκδοση αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη εργα

πενταετία εκδίδεται σήμερα από το

σία σχετικά με τη ζω ή και το έργο του ελληνικής καταγωγής ζωγρά φου Belisario Corenzio (1558-1646).

κτης Δημήτρης Γαλάνης με τον ποι ητή Γ. Κουτσοχέρα επί μία δεκα

ο βιβλίο της Joss Stirling Ψά χνοντας τη Σκάι έχει όλα τα

στοιχεία που συγκινούν βαθιά την εφηβική -κυρίως κοριτσίστικηψυχή. Σκοτεινά μυστικά του πα

ίδρυμα Γ. Κουτσοχέρα - Λ. Στρέψη

Από τους παραγωγικότερους ζω

ρελθόντος, μια μετακόμιση σε ξένη

σε μετάφραση από τα γαλλικά. Οι

γράφους της Νάπολης, ο Corenzio

χώρα και προσαρμογή σε έναν και

δύο σημαντικές προσωπικότητες, με

συνέβαλε αποφασιστικά στην εδραί-

τα γράμματα αυτά, επικοινωνούν,

ωση της ζωγραφικής της Αντιμε

νούργιο κόσμο, γνωριμία με ένα μυστηριώδη κακόφημο νεαρό με

ανταλλάσσοντας απόψεις για την τέ

ταρρύθμισης και στη διαμόρφωση

υπερφυσικές δυνάμεις που από όλα

χνη και τη ζωή. Το ύφος τω ν επι στολών μαρτυρά μία μακροχρόνια

της ναπολιτάνικης σχολής. Το έργο

τα άλλα διαθέσιμα κορίτσια διαλέγει

του, πλούσιο σε νωπογραφικά σύ

τη μικροκαμωμένη και συνεσταλ

φιλία, που διακρίνεται από σεβασμό

νολα, σχέδια και ελαιογραφίες, είναι

μένη ηρωίδα, τη Σκάι. Σας θυμίζει

και εκτίμηση. Οι επιμελητές της έκ

πολύ μεγαλύτερο από αυτό που

δοσης έχουν συγκεντρώσει φ ω το

μας έχει διασωθεί, αφού αποδε δειγμένα ο ζωγράφος, πέρα από πα

κάτι; Πιθανότατα την τετραλογία του «Λυκόφωτος», αλλά και όλη τη

γραφικό και έντυπο αρχειακό υλικό και έχουν συμπεριλάβει στον τόμο

ραγγελίες για ανάκτορα ή δημόσια

ένα πλήθος χαρακτικών του ση

κτίρια, αναλάμβανε και την πλήρη

σύγχρονη λογοτεχνία για εφήβους που περιλαμβάνει λυκανθρώπους, βαμπίρ, αγγέλους, μάγους και ημί

μαντικού χαράκτη. Το υλικό αυτό δί

διακόσμηση πολλών εκκλησιών. Ο

νει μια εικόνα τόσο της δράσης

συγγραφέας εξετάζει το ζήτημα

θεους. Η Joss Stirling έγραψε ένα μυθιστόρημα με ελάχιστη πρωτο

του στη Γαλλία όσο και των ετήσιων

του εργαστηρίου του και την κριτι

τυπία και αμήχανους διαλόγους,

επισκέψεών του στην Ελλάδα Το τε

κή υποδοχή της δουλειάς του, συν

που μπορεί όμως να συναντηθεί με

λευταίο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο σ τον πρόωρο χαμό

θέτει έναν τεκμηριωμένο και εικο

το κοινό τω ν εφήβων που γοη

νογραφημένο κατάλογο τω ν έργων

του γιου του, Jean-Sebastian Gala-

του, ενώ στο παράρτημα παραθέτει έγγραφα για τον ταραχώδη βίο του

τεύονται από το μεταφυσικό και εκτιμούν ένα τρυφερό love story. [Ε.Π.]

nis, στον οποίο ποιήματα αφιέρω σαν, μεταξύ άλλων, οι Paul Valery

καλλιτέχνη, καθώς κι ένα ανθολόγιο

και Jean Cocteau.

κριτικών κειμένων. [Χ.Μ.]

[N.T.]

δ: βι βλιοπαρουσίαση ΠΑΙΔΙΚΟ

ΠΑΙΔΙΚΟ

Μισέλ Χάρισον

Ηλίας Κολοκούρης Κωνσταντίνα Τασσοπούλου

13 κατάρες Λιβάνης, 2012 σ. 480, € 12

το βιβλίο της Μισέλ Χάρισον τα ξωτικά ςουν

κυριολεκτικά ανάμεσά μας, άλλοτε περισ σ ότερο κι άλλοτε λιγότερα αρμονικά με μας.

Μαγειρεύοντας μ’ ένα Ψάρι Itanos, 2012 σ 120, € 6,40

το νέο βιβλίο της Κωνσταντίνας Τασσοπούλου το «φαί» γίνεται «μαμ», το «νερό» γίνεται «νόχοτο» και

η παιγνιδιάρικα παιδικής αγνότητας αφήγηση ακολουθείται

γικό δυστύχημα και μένει μόνη με το ν μικρό αδερφό της, διαπιστώνει πως μια μικρή συμ

από συνταγές απλές και έξυπνες. Η Τζέην Ώστεν θέλει υπο μονή στην ανάγνωση, σαν το νοστιμότατο δαμασκηνάτο χοιρινό πάνω στη χαμηλή φωτιά. Κι αν την στρουμφί-

Όταν η Ρόουαν χάνει τους γονείς της σε ένα τρα

μορία ξωτικών αρπάζει νήπια και κάνει ό,τι μπο

σεις, φτιάχνεις μια «στρουμφόπιτα» για να γλιτώσεις από

ρεί για να προστατεύσει τον αδερφό της. Καθώς δεν κατορθώνει να εμποδίσει την αρπαγή μπαί

την απειλητική Ψιψινέλ. Είναι το κενό απέραντο στα έρμα

νει σε μια επώδυνη περιπέτεια σ το βασίλειο τω ν

χού», ένα «ψευτογλυκό» κι η παρέα ζεσταίνεται ευθύς. Τα κείμενα του βιβλίου ξεκινάνε από την καθημερινότητα με

Ξωτικών προκειμένου να ξαναβρεί το ν αδερφό της. Μετά από 13 δοκιμασίες και με τη βοήθεια

κουζινοντούλαπα; Φτιάχνεις μια «μακαρονάδα του φ τω

τις δυσκολίες και τις χαρές της, τις απελπισίες και τις προσ

πολύτιμων φίλων, η περιπέτειά της θα αποκα-

δοκίες της. Γεμάτη ειλικρίνεια, χιούμορ και αυτοσαρκα

λύψει καλά κρυμμένα μυστικά. Η Χάρισον δη

σμό η συγγραφέας κάνει το τραπέζι στους αναγνώστες με ό,τι βρίσκεται στο σπίτι, δηλαδή με όρεξη και φαντα

μιουργεί μια μυστηριακή ατμόσφαιρα και γρά φει ένα μυθιστόρημα που μπορεί να συγκινήσει το ν έφηβο και κυρίως την έφηβη που περνά τη διαδικασία της μύησης στον κόσμο τω ν ενηλί κων και θυμίζει στον ενήλικα την εποχή όταν όλα μπορούσαν να συμβούν! [Ε.Π.]

σία, «μ’ ένα Ψάρι». Είναι απλώς ένα βιβλίο με συνταγές; Σίγουρα όχι, αφού συνοδεύεται από φωτογραφίες αντιπορτρέτα και τα κείμενά του είναι μικρές ιστορίες από την κουζίνα. Το Ψάρι πρωτοσπαρτάρησε στο «Λογοτεχνικό μπιστρό» της Στέλλας Σαμιώτου-Φιτσάιμονς (http://stellasliterarybistro.com/), ένα πολύφωνο λογοτεχνικό πε ριοδικό που λειτουργεί με όρους ιστολογίου. Ίσως να εί ναι και το μέσον, αυτό το ξεγυμνωμένο μπλογκ που έβγα λε τόσο δυνατά κείμενα. Πάντως σίγουρα εμείς απολαύ σαμε κάθε λέξη, και κάθε μπουκιά! Όσο για την καρμ πονάρα που θα βρει κανείς στο Ψάρι, είχα πολύ καιρό να ξελιγωθώ στα γέλια με συνταγή. Ο έρωτας περνάει από το στομάχι, εκτός από το να περνάει απλώς. [Η.Κ.]

Αφιερώματα Γερμανική Λογοτεχνία (σύγ: / 496 Γερμανόφωνο θέατρο/ 70 Γοτθικό μυθιστόρημα / 468

διαβάζω Άγιον Όρος / 68 Αισθητισμός/349 Αιώνας (ο) που φεύγει / 382 Αιώνας (ένας) συγγραφείς, 19002000/403 Αλληλογραφία/170 Αμερικανική πεζογραφία (σύγχρονη) Αμερικανοεβραίοι συγγραφείς / 367 Αμερική των μειονοτήτων / 394 Αναγνώσεις και κείμενα / 234 Αναχρονισμός στον αιώνα μας / 283 Ανθρωπολογία (κοινωνική) / 323 Ανολοκλήρωτοι έρωτες / 261 Αντίσταση και λογοτεχνία/ 58" Αρχαία λυρική ποίηση /107* Ασθένειες των συγγραφέων / 281 Αστικό ελληνικό μυθιστόρημα / 338 Αστυνομική λογοτεχνία / 86, 459, 498 Αυτοβιογραφία /155 Αυτόχειρες (οι) στη λογοτεχνία/ 284 Αφήγηση και παραμύθι / 363 Βαλκάνια (εδώ είναι) / 402 Βαλκανική λογοτεχνία / 463 Βιβλία (185) που αξίζει να διαβ< / 409 *’ "'αμήνου 1992/ 292 • Μ 1993/ 316 ---- 94/340

Δ^κρί!έςΚΕκΙ^·εςπρο Διηγήματα (ανέκδοτα).,, απότο Δεκαετία του'60/308

σε θ έ μ α τ α

/ 503 Παιδικό βιβλίο/94* Πανεπιστημιακό μυθιστόρημα / 522 Παιχνίδι και παιδί/236 Παραλογοτεχνία / 354, 514 ________ _-.ος/233 Περιπέτεια (η) της γραφής / 438 Κοινωνιολογία /119 Περιπλάνηση στη λογοτεχνία/ 282 Κοινωνιολογία της σύγχρονης οικο- Ποδόσφαιρο και λογοτεχνία /508 Ποίηση (Δημόσια ανάγνωση) / 527 Πολιτική γελοιογραφία / 268 Κόμικς, το τέλος των υπερηρώων Πολιτισμός και κουλτούρα /195 / 494 Κουλτούρα(η) τηςαμφισβήτησης/352 Κρίση (όψεις)/526 Πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι / 420 Κυπριακά γράμματα /123* Πρωτοπορίες και κινήματα / 270 Πρωτοχρονιέςτου Μεσοπολέμου/ 370 Κινηματογράφος, ελληνικός / 473 Κινηματογράφος (θεωρία)/ 317

αισθηματικό μυθιστόρημα Ε 20ός αιώνας. Συγγραφείς και βιβλία Λαϊκό τραγούδι / 362 Έγκλημα - Απόπειρες ερμηνείας / Λογοτεχνία · Λογοτεχνία ικό/289 Εκπαίδευση - Δημόσια και ιδιωτική πακαι κινηματογράφος/; / 247 'ία και μετανάστευση / 41! Εκπαίδευσης (ψηφίδες) / 411 'ία του φανταστικού / 46' Ελληνικά γράμματα στη Γερμανία 'ία και φωτογραφία / 271 Λογοτεχνία Ελληνικά μπεστ σέλερ του 1990/ 252 ------ Ελληνική πεζογραφία (μία συζή- Λογοτεχνικοί τηση) / 376 Λογοτεχνία,/ Ελληνική πεζογραφία (απολογισμός χνολογιες / 5

Συγκριτική λογοτεχνία / 427 '•“-λικό^το) και εξωσχολικό (το) βι” ' ης/405 Σενάριο/290 Σημειωτική / 71* Στρουκτουραλισμός / 227* Συμβολισμός/333

Ελληνική πεζογραφία (απολογισμός για το 2010)/515 Ελληνικό παραμύθι/130* ι& ϊ η ^ 276 . 11i■':ι ,· Τ· Επιθεώρηση Τέχνης / 67 Επικοινωνιολογία / 348 Επιλεκτική βιβλιογραφία Χριστουγέν-87/172 ___ _________ ;)/222 Επιστήμες στον κόσμο μας / 220 Επιστημονικής φαντασία / 220,432

Μελαγχολία / 484 Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας /194 Μεσαίωνας/288 Μεσοπόλεμος και πεζογραφία / 279 Μεταμοντέρνο/ 254 Μεταπολεμική ελληνική λογοτεχνία / 380 Μετάφραση/156* Καλέ / 374 Μικρασιατικός ελληνισμός / 74* Μοναξιά και λογοτεχνία / 280 Ιουσική και λογοτεχνία /1 .. ---------- ,-άς (ελληνικός) /120 Υπερρεαλισμός και έρωτας / 335 Υπερρεαλισμού (μορφές) / 417 Νέα Υόρκη (η) στη λογοτεχνία / 296 Νέο Μυθιστόρημα /189 ελληνική λογοτε- Νεοελληνική λογοτεχνία / 458 Νεοελληνικό διήγημα / 451 Φεμινιστικό έντυπο (ελληνικό) /198 οικονομία / 460 Νεοελληνικό θεατρικό έργο / 461 Φετίχ της νραφής / 360 Νέοι και λογοτεχνία/185 Φετιχισμός / 301 f j | f ----------" aovoi αγγλόφωνοι) Φιλοσοφία της ιστορίας / 34' Όνειρο (το) στη λογοτεχνία / 240 Ημερολόγια’Ελλήνων Συγγραφέων / Ολλανδικάγράμματα(σύγχρονα) /84 Οικολογία και πολιτική / 318 Ημερολόγια Ελλήνων Συγγραφέων/ Οικονομία και ευτυχία / 460 491, β' μέρος

sS S f

Γενιά των Μπήτνικ/ 64* Γνωσιακές επιστήμες / 408 Γαλλική Λογοτεχνία (σύγχρονη) / 4ί νια / 310 Γαλλική Επανάσταση/ 216

Χιούμορ κα^παιδική λογοτεχνία / 336 Ομοιοπαθητική / 221 θάλασσα και ταξίδια/244 Ομοφυλοφιλία / 246 Θέατρο (νεοελληνικό) / 89 Όρια (τα) του μυθιστορήματος / 373 Χόλιγουντ (το) στη λογοτεχνία / 332 θέατρο και παιδί / 214 Οιδίπους / 350 θεολογία/251 β ? Τ 3 μ6°6/293 Ορθοδοξία και βιβλίο/ 505 Όραμα (το) στη λογοτεχνία / 263 Ψ Ψυχανάλυση (το λυκόφως) / 264 Ψυχανάλυση και λογοτεχνία /163 Ψυχανάλυση και πολιτική / 343 Ιστορικό μυθιστόρημα / 510 Ψυχανάλυση και ψυχοθεραπεία / Ιστορία νεοελληνικής λογοτεχνικής ___ ιαι περιβάλ, 342 Παιδιά (τι διαβάζο..,, . κριτικής/419 Ψυχαναλυτικές αναγνώσεις λογοτε Παιδικά βιβλία *86-'87/180 Ιταλική λογοτεχνία /76 κειμένων / 453 Παιδική λογοτεχνία (θεωρία και κρι χνικών υχιατρική και ψυχανάλυση / 210 ι ... Παί^ικό^βλίο (σύγχρονες τάσεις (ία (κοινωνική) 7 255 Καναδική λογοτεχνία / 450

Τ α τ ε ύ χ η που σ η μ ε ιώ ν ο ν τ α ι μ ε α σ τ ε ρ ίσ κ ο έ χ ο υ ν ε ξ α ν τ λ η θ ε ί.

Όσοι επιθυμούν να προμηθευτούν παλιά τεύχη, μπορούν να επικοινωνούν με το Διαβάζω, Μαυροκορδάτου 9, Αθήνα, 106 78 · Τηλ. 210 3801284 · email: info@diavazo.gr Τα κείμενα που είναι χρήσιμα στους αναγνώστες μας και περιέχονται σε εξαντλημένα τεύχη δίνονται σε φωτοαντίγραφα.

δ:κριτικογραφία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ ΧΟΡΗΓΟΣ: CLIP NEWS wwwclipnews.gr ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗΣ

ΚΡΙΤΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

γιώργης, Lifo, 10.5.12, Η. Μαγκλίνης, Κα θημερινή, 19.5.12)

Κεσέλ Ζοζέφ: Η ωραία της ημέρας (Γ. Ζουμπουλάκης, Βήμα, 20.5.12)

ΜΑΪΟΥ 2012

Πανώριος Μάκης: Το ελληνικό φαντα στικό διήγημα (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 19.5.12)

Κουστουρίτσα Εμίρ: Κι εγώ που είμαι σ’ αυτή την ιστορία; (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 20.5.12)

Παπουτσή Δανάη: Σε αργή κίνηση (Κ. Παπαγιώργης, Lifo, 10.5.12)

Κράους Νικόλ: Όταν όλα καταρρέουν (Ν. Δαββέτας, Καθημερινή, 5.5.12)

Πετσετίδης Δημήτρης: Εν οίκω (Ε. Κο τζιά, Καθημερινή, 6.5.12, Ξ. Μπρουντζά κης, Ποντίκι, 24.5.12, Μ. θεοδοσο πούλου, Εποχή, 27.5.12)

Λώρενς Ντ. X.: Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 20.5.12, Γ. Βαϊλάκης, Ημερησία, 26.5.12)

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αστεριού Χρηστός: 7σλα Μπόα (Δ. Κούρτοβικ, Νέα, 12.5.12) Αυλίδης Πέτρος: Σοφέρ (Κ. Παπαγιώργης, Lifo, 10.5.12) Βαλτινός Θανάσης: Ανάπλους (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή, 12.5.12, Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 20.5.12) Γιαννοπούλου-Μινώτου Μαριέττα: Η αυθεντική ιστορία της Πάπισσας Ιωάν νας (Κ. Κωστίου, Διαβάζω, 05/12) Δαδίδου Ναταλία: Abacus (Ξ. Μπρουντζάκης, Ποντίκι, 24.5.12) Δημοπούλου-Πύρζα Σοφία: Lapis lazuli (Ξ. Μπρουντζάκης, Ποντίκι, 17.5.12) Διβάνη Λένα: Εγώ ο Ζάχος Ζαχάρης (Ε. Μπρουντζάκης, Ποντίκι, 24.5.12) Δούκα Μάρω: Γ<ατί εμένα η ψυχή μου (X. Παπαγεωργίου, Διαβάζω, 05/12) Καραγιάννης Βασίλης: Συγκεχυμένες αγάπες (Μ. Θεοδοσοπούλου, Εποχή, 13.5.12) Καραπάνου Μαργαρίτα: Rien ne va plus (Ξ. Μπρουντζάκης, Ποντίκι, 17.5.12) Κουβελάκης Παναγιώτης: Με θέα τον ακάλυπτο (Ξ. Μπρουντζάκης, Ποντίκι, 17.5.12)

Ρεμούνδος Γιάννης: Η τέφρα του Φοί νικα (Ε. Καραγίαννοπούλου, Διαβάζω, 05/12) Σιδέρης Νίκος: Ένα τραγούδι για τον Ορφέα (Ν. Κουνενής, Αυγή, 20.5.12) Στάμου Εύα: Εθισμός (Α. Ζήρας, Δια βάζω, 05/12) Σταυρακοπούλου Σωτηρία: Αχ, Ελλάδα, σ’ αγαπώ (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 27.5.12) Στεφανάκης Δημήτρης: Φιλμ νουάρ (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 13.5.12) Σωτάκης Δημήτρης: Ο θάνατος των αν θρώπων (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 27.5.12) Σωτηροπούλου Έρση: Να νιώθεις μπλε να ντύνεσαι κόκκινα (X. Τριανταφύλλου, Αυγή, 13.5.12) Τζίφας Τάκης: Συνοδεία εγχόρδων (Κ. Παπαγιώργης, Αθηνόραμα, 17.5.12)

Μακριδάκης Γιάννης: Το ζουμί του πε τεινού (Κ. Παπαγιώργης, Lifo, 10.5.12) Μήτσου Ανδρέας: Ο κίτρινος στρατιώ της (Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 13.5.12, Γ. Βέης, Αυγή, 20.5.12) Μουρσελάς Κώστας: Στην άκρη της νύ χτας (Μ. Μοίρα, Αυγή, 20.5.12) Μπογιάνου Ευγενία: Καντίνα (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 14.5.12) Παλαβός Γιάννης: Αστείο (Κ. Παπα-

Μπολάνιο Ρομπέρτο: 2666 (Γ. Παπαγιάννης, Ελεύθερος Τύπος, 6.5.12) Μπουκόβσκι Τσαρλς: Η πιο όμορφη γυ ναίκα στην πόλη (Γ. Βαϊλάκης, Ημερη σία, 12.5.12) Ντε Ρομπλές Ζαν-Μαρί Μπλας: Εκεί που ζουν οι τίγρεις (Κ. Αθανασιάδης, Εξώστης, 24.5.12) Ντυ Γκαρ Ροζέ Μαρτέν: Οι Τιμπώ, A'- Β' τόμος (Γ. Παπαγιάννης, Ελεύθερος Τύ πος, 20.5.12) Πένι Λουίζ: Βάναυσα λόγια (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 13.5.12) Πέρσον Λέϊφ: Ένας ατελείωτος σουη δικός χειμώνας (Δ. Μαστρογιαννίτης, Athens Voice, 10.5.12)

Πεσόα Φερνάντο: Αστυνομικές ιστο Φύσσας Δημήτρης: Ο αναγνώστης του ρίες (Φ. Φιλίππου, Βήμα, 13.5.12) Σαββατοκύριακου (Β. Ζωγράφου, Αυγή, Ράνκιν Ίαν: Η δικαίωση του αίματος (Φ. 6.5.12, Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 27.5.12)Φιλίππου, Βήμα, 20.5.12) Χρυσανθοπούλου Χριστίνα: Ζοή με όμικρον (Δ. Κούρτοβικ, Νέα, 26.5.12)

Ρόμπινσον Μέριλιν: Στο σπίτι (Β. Προ βιάς, Metropolis, 4.5.12)

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Ροτ Γιόζεφ: Χίλιες και δύο νύχτες (Α. Βιστωνίτης, Βήμα, 13.5.12, Ο. Σελλά, Κα θημερινή, 19.5.12)

Λαμπράκος Γιώργος: Υπογείωση (Δ. Αθηνάκης, Αυγή, 27.5.12) Λίλλης Γιώργος: Ίχνη στο χιόνι (Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 20.5.12)

Μπάρροουζ Ουίλιαμ: Queer (Κ. Μυ γιάκη, Ελεύθερος Τύπος, 27.5.12)

Αρντιτί Μετίν: Το τουρκάκι (Κ. Μυγιάκη, Ελεύθερος Τύπος, 13.5.12) Ενράϊτ Ανν: Το ξεχασμένο βαλς (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 13.5.12) Ευγενίδης Τζέφρυ: Σενάριο γάμου (Ν. Μακρή, Καθημερινή, 6.5.12, Μ. Τσελέντη, Επενδυτής, 12.5.12)

Σράϊβερ Λάϊονελ: Αρκετά ως εδώ (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 6.5.12) Στάινμπεκ Τζον: Ταξίδια με τον Τσάρλυ (Μ. Χαρτουλάρη, Νέα, 12.5.12) Στόκετ Κάθριν: Υπηρέτριες (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 27.5.12)

Ίρβινγκ Τζον: Χήρα για ένα χρόνο (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 13.5.12)

Ταβάρες Γκονσάλο: Ιερουσαλήμ (θ. Μήνας, Διαβάζω, 05/12)

Καλβίνο Ιταλό: Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου (Λ. Κουζέλη, Βήμα, 6.5.12)

Τόλκιν Τζ. Ρ. Ρ.: Ο θρύλος του Ζίγκουρντ και της Γκούντρουν (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 05/12)

Τρισόν-Μιλσανή Ευρυδίκη: Καλλιτεχνική σκευωρία (Μ. Τσελέντη, Επενδυτής, 26.5.12) Χέινς Νάταλι: Καν’ το όπως οι αρχαίοι (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 27.5.12) Aichinger Use: Επίκαιρη συμβουλή (Δ. Χρυσός-Τομαράς, Καθημερινή, 20.5.12) Bacopoulos Natalie: Το πράσινο ακρο γιάλι της πατρίδας μου (Σ. Νικολαίδου, Νέα, 19.5.12) Bajac Vladislav: Χαμάμ Βαλκάνια (Θ. Γρηγοριάδης, Νέα, 19.5.12) Bjornstad Ketil: Το ποτάμι (Γ. Μπέκος, Βήμα, 20.5.12) Connelly Michael: Εννέα δράκοι (Φ. Φι λίππου, Βήμα, 27.5.12) Eagleman David: Sum (Μ. Τοπάλη, Κα θημερινή, 6.5.12) Keret Etgar: Το κορίτσι στο ψυγείο (Σ. Μαλαβάκης, Νέα, 19.5.12)

outlook (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 05/12) Marx Karl: Εγκώμιο του εγκλήματος (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 4.5.12)

ΙΣΤΟΡΙΑ Ανδρειωμένος Γιώργος: Η νέα γενιά υπό καθοδήγηση (Κ. Σχινά, Καθημε ρινή, 27.5.12) Δαλκαβούκης Β. - Πασχαλούδη Ε. Σκουλίδας Η. - Τσέκου Κ (επιμ.): Αφη γήσεις για τη δεκαετία του 1940 (Σ. Κακουριώτης, Διαβάζω, 05/12) Δορδανάς Στράτος: Η γερμανική στολή στη ναφθαλίνη (Σ. Κακουριώτης, Αυγή, 6.5.12) Μπριάν Πιερ: Ανοιχτή επιστολή στον Μέγα Αλέξανδρο (Κ. Παπανιώργης, Lifo, 31.5.12)

Φύσσας, Athens Voice, 3.5.12) Κούκη Ελισάβετ (εισ. μετ, σχολ.): Αίλιος Αριστείδης: Ιεροί λόγοι (Κ. Παπαγιώργης, Αθηνόραμα, 31.5.12) Μπάρενμποϊμ Ντάνιελ: Μια ζωή στη μουσική (I. Τουλάτου, Βήμα, 27.5.12) Μπάρτοκ Μίρα: Το παλάτι των αναμνή σεων (Α. Μαντόγλου, Διαβάζω, 05/12) Σταθούλης Νίκος: Αλεξάνδρου Ιόλα, η ζωή μου (Κ. Λυμπεροπούλου, Βήμα, 6.5.12) Τέντα-Λατίφη Κατίνα: Πέτρος Κόκκαλης (Θ. Βασιλείου, Καθημερινή, 20.5.12) Τουσίνσκα Αγκάτα: Βιέρα Γ<ραν (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 21.5.12) Bozza Anthony - Slash: Slash (Τ. Μανδηλαρά, Πρώτο Θέμα, 13.5.12) Gessen Masha: Ο άνθρωπος χωρίς πρό σωπο (Δ. Μανιάτης, Νέα, 26.5.12)

Levin Ira: Το μωρό της Ρόζμαρι (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή gK, 1.5.12)

Πα'ίζη-Αποστολοπούλου Μάχη - Αποστολόπουλος Δημήτρης: Επίσημα κεί μενα του Πατριαρχείου Κωνσταντινου πόλεως. Τα σωζόμενα από την περίοδο 1454-1498 (Ν. Καραπιδάκης, Καθημε ρινή, 6.5.12)

Κολυβά Μαριάννα: Εγχειρίδιο αρχειονομίας (X. Δημακοπούλου, Εστία, 12.5.12)

Manotti Dominique - DOA: Εντιμότατη ιστορία (Δ. Μαστρογιαννίτης, Athens Voice, 10.5.12)

Συμεωνίδης Γιάννης: Οι χίλιες ημέρες που συγκλόνισαν την Ελλάδα (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 12.5.12)

Κωτίδης Αντώνης: Μοντερνισμός και «Παράδοση» (X. Δημακοπούλου, Εστία, 26.5.12)

Nesbo Jo: Ο λυτρωτής (X. Σπυροπούλου, Καθημερινή, 20.5.12)

Cabanes Pierre - Chaline Olivier Doumerc Bernard - Ducellier Alain Sivignon Michel: Ιστορία της Αδριατικής (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 05/12)

Λιάκος Αντώνης: Αποκάλυψη, Ουτοπία και Ιστορία (Α. Διάλλα, Αυγή, 27.5.12)

Kuzneski Chris: Έγκλημα στα Μετέωρα (Π. Καλλιλά, Τίνο, 5.5.12)

ΠΟΙΗΣΗ Αλεξοπούλου Μαριγώ: Προ φαρμακείας εποχή (Κ. Βούλγαρης, Αυγή, 20.5.12) Έλιοτ Τ. Σ.: Τέσσερα κουαρτέτα (Σ. Γιανναράς, Καθημερινή, 5.5.12, Ξ. Μπρουντζάκης, Ποντίκι, 31.5.12)

Lacey Jim: Μαραθώνας (Μ. Θερμού, Βήμα, 6.5.12) Morin Edgar: Ο Βιντάλ και οι δικοί του (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 05/12) Runciman Steven: Η μεγάλη Εκκλησία εν αιχμαλωσία (Φ. Πανταζής, Αδέσμευ τος Τύπος, 5.5.12)

Καραγεωργίου Τασούλα: Η χελώνα του Κεραμεικού (Κ: Βούλγαρης, Αυγή, 6.5.12) Σιώτης Ντίνος: Μαύρο χρήμα (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 27.5.12)

ΜΕΛΕΤΕΣ

Μάρκου Γιώργος: Ο πανευρωπαϊσμός της αρχαίας ελληνικής ιατρικής επιστή μης τον Μεσαίωνα (X. Δημακοπούλου, Εστία, 12.5.12) Παπακώστας Γιάννης: Ο Emile Legrand και η ελληνική βιβλιογραφία (Μ. Θεοδοσοπούλου, Εποχή, 20.5.12) Παπουλίδης Κωνσταντίνος: Ο/ Έλληνες της Αγίας Πετρούπολης (Σ. Μαλαβάκης, Νέα, 22.5.12) Ρωπαϊτου Ζωή: Ταμπαρμπέρικα (Δ. Μα νιάτης, Νέα, 14.5.12)

Αλεξάνδρου Άρης: Ο δραματουργός Ντοστογιέβσκη (Κ. Παπαγιώργης, Αθηνόραμα, 3.5.12)

Σιγάλας Νίκος: Ο Ανδρέας Εμπειρικός και η ιστορία του ελληνικού υπερρεαλι σμού (Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 6.5.12)

Γιανναράς Χρηστός: Η καταστροφή ως ευκαιρία (Κ. Παπαγιώργης, Lifo, 24.5.12)

Αρχιμανδρίτης Γιώργος: Μίκης Θεοδωράκης, η ζωή μου (Κ. Παπαγιώργης, Αθηνόραμα, 24.5.12)

Στάικος Κωνσταντίνος: Η ιστορία της Βιβλιοθήκης στον δυτικό πολιτισμό (Μ. Πιμπλής, Νέα, 7.5.12)

Δεμέτη Κατερίνα: Από το inlook στο

Κοτανίδης Γιώργος: Όλο; μαζί, τώρα! (Δ.

Χατζηγεωργίου Παναγιώτα: Μορφές

ΔΟΚΙΜΙΑ

δ:κριτικογραφία

του αντιηρωισμού στο νεοελληνικό μυ θιστόρημα (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 27.5.12) Χρυσανθόπουλος Μιχάλης: Ο ελληνικός υπερρεαλισμός και η κατασκευή της παράδοσης (Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 6.5.12) Freely John: Τα παιδιά του Αχιλλέα (Σ. Μαλαβάκης, Νέα, 8.5.12)

ΑΡΧΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Δεσποτόπουλος Κωνσταντίνος: Φιλο σοφία (Ν. Μουζέλης, Διαβάζω, 05/12)

Αρνόβιος εκ Σίκκης: Adversus nations - Κατά εθνικών (Γ. Μερτίκας, Αυγή, 6.5.12)

Ράμφος Στέλιος: Time out (Α. Πανταζόπουλος, Βήμα, 20.5.12) Levy Bernard-Henri: Φιλοσοφικές δια μάχες (Α. Βιστωνίτης, Βήμα, 6.5.12)

ΠΑΙΔΙΚΟ - ΕΦΗΒΙΚΟ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ

Σαμαρά Βερονίκη - Κορμάς Γεώργιος: Η φάρμα του Διαδικτύου (Ν. Αμπραβανέλ, Καθημερινή, 26.5.12)

Μάτσα Κατερίνα: Το αδύνατο πένθος και η κρύπτη (Μ. Σούμπερτ, Αυγή, 8.5.12, Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 17.5.12)

Τσίτας Μάκης: Πάρε με κι εμένα μαζί σου (Ε. Χωρεάνθη, Καθημερινή, 27.5.12)

Ζουράρις Κώστας: Ελληνική Δημοκρα τία (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 6.5.12) Κάπλαντζης Νίκος: Φωτογραφία και πολιτική (Δ. Μανιάτης, Νέα, 5.5.12) Κοντογιώργης Γιώργος: Κομματοκρατία και δυναστικό κράτος (Θ. Βασιλείου, Καθημερινή, 13.5.12) Ολάντ Φρανσουά: Να αλλάξουμε το πε πρωμένο (Θ. Βασιλείου, Καθημερινή, 6.5.12) __ g

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Σεβαστάκης Νικόλας: Η τυραννία του αυτονόητου (Ε. Γιαννοπούλου, Καθημερινή, 13.5.12)

114 Τσίρας Στάθης: Έθνος και ΛΑ.Ο.Σ (Γ.

ΧΡΟΝΙΚΟ

Αγάθος θ. - Αντωνίου Μ. - Γαλαζούλα Μ. - Δημητράκου Σ. - Θώδα Λ. - Λιβιέρη Α. - Μαγγανά Ν. - Τσοτσορού Α.: Ακού στε Ελληνικά! (Η. Κολοκούρης, Δια βάζω, 05/12)

Χρυσόπουλος Χρήστος: Φακός στο στόμα (Σ. Βροντή, Καθημερινή Κ., 13.5.12)

Μπασκόζος, Βήμα, ,13.5.12)

Ρεπούση Μαρία: Τα Μαρασλειακά 1925 -1927 (Μ. Πιμπλής, Νέα, 12.5.12) Steiner George: Τα μαθήματα των δα σκάλων (Ο. Βαρών-Βασάρ, Βήμα, 6.5.12, Κ. Καραβίδας, Μονο, 15.5.12)

§ Mearsheimer John: Γιατί οι πολιτικοί π λένε φέμματα (Θ. Βασιλείου, Καθημεμ ρινή, 27.5.12)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Skidelsky Robert: Keynes (Γ. Μπασκό ζος, Βήμα, 6.5.12)

Δανιόλου Αία: Αστικά σπίτια της Άν δρου (X. Δημακοπούλου, Εστία, 19.5.12)

ΓΛΩΣΣΣΟΛΟΠΑ

Aghion Philippe - Roulet Alexandra: Ο νέος ρόλος του κράτους (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 6.5.12)

Μανωλόπουλος Ιάσων: Το «επαχθές» χρέος της Ελλάδας (Κ. Παπανιώργης, Lifo, 3.5.12)

ΛΕΥΚΩΜΑ

Glenny Misha: DarkMarket (Α. Βιστωνί της, Βήμα, 27.5.12)

Μ5 ξ

Χαλικιάς Σωτήρης: Υπομνήματα (Κ. Παπαγιώργης, Lifo, 17.5.12)

Παπαθανασόπουλος Γεώργιος: Το Νε Πεν Ρόμπερτ: Όλα για το ποδήλατο (Κ. ολιθικό Διρό - Σπήλαιο Αλεπότρυπα (Α. Καλφόπουλος, Καθημερινή, 12.5.12) Κύρου, Εστία, 5.5.12) Χάμπερμας Γιούργκεν: Για το Σύνταγμα της Ευρώπης (Δ. Δουλνερίδης, Νέα, ΤΑΞΙΔΙ - ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ 5.5.12, Ρ. Δούρου, Αυγή, 13.5.12, Ξ. Μπρουντζάκης, Ποντίκι, 31.5.12) Καργάκος Σαράντος: Αιθιοπία Αβησσυ Chua Ami: Μητέρα τίγρη (Ε. Καρκίτη, νία (X. Δημακοπούλου, Εστία, 26.5.12) Αγγελιοφόρος, 27.5.12)

gδ μ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

Goffman Irving: Η παραφροσύνη κατ' οίκον (Μ. Τσεβρένη, Καθημερινή, 20.5.12)

ΘΕΑΤΡΟ Ευριπίδης: Μήδεια (Ξ. Μπρουντζάκης, Ποντίκι, 31.5.12)

Αντωνίου Μαρία - Γαλαζούλα Μαρία Δημητράκου Σταυρούλα - Μαγγανά Αναστασία: Μαθαίνουμε Ελληνικά. Ακόμη καλύτερα! (Η. Κολοκούρης, Δια βάζω, 05/12) Παθιάκη Ειρήνη - Σιμόπουλος Γιώργος - Τουρλής Γιώρνος: Ελληνικά Β (Η. Κο λοκούρης, Διαβάζω, 05/12) Σιμόπουλος Γιώργος - Παθιάκη Ειρήνη - Κανελλοπούλου Ρίτα - Παυλοπούλου Αγλαΐα: Ελληνικά Α (Η. Κολοκούρης, Διαβάζω, 05/12) ■

δ:ευπώλητα Μ Α Ι Ο Σ 2012

Γενικός πίνακας

Ελληνική λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5 7 9 10

ΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Η ΨΥΧΗ ΕΡΩΤΑΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ ΦΙΛΜ ΝΟΥΑΡ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΤΡΩΓΕ ΠΟΛΛΑ ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΣΤΗ ΒΙΕΝΝΗ ΜΙΑ ΖΩΗ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΕΓΩ, Ο ΖΑΧΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΜΙΚΡΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΜΑΝΤΑ ΛΕΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΚΑΙΤΗ ΔΗΜΟΥΛΙΔΟΥ ΧΡΥΣΗΙΔΑ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΤΩ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΒΑΜΒΟΥΝΑΚΗ ΜΑΡΩ ΜΑΚΡΗ ΕΛΕΝΑ ΔΙΒΑΝΗ ΛΕΝΑ ΚΡΑΛΛΗ ΜΕΤΑΞΙΑ 1 ΡΩΣΣΗ-ΖΑΪΡΗ ΡΕΝΑ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΛΥΜΠΕΡΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ m

Γενικός πίνακας

=ένη λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 3 4 5 6 7 8 9 10

ΤΟ ΝΗΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΣΕΝΑΡΙΟ ΓΑΜΟΥ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΠΙΝΟΖΑ Ο ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΝΑ ΣΟΥ ΠΩ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΓΩΝΕΣ ΠΕΙΝΑΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΣΤΕΜΜΑΤΟΣ ΕΠΙΤΟΜΟ ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΠΟΥ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΗΚΕ Η ΦΑΡΜΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

HISLOP VICTORIA ΜΠΟΥΚΑΙ ΧΟΡΧΕ ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ ΤΖΕΦΡΥ YALOM IRVIN NESBO JO ΜΠΟΥΚΑΙ ΧΟΡΧΕ SUZANNE COLLINS MARTIN GEORGE ΦΛΙΝ ΤΖΙΛΙΑΝ ORWELL GEORGE

ΔΙΟΠΤΡΑ ΟΠΕΡΑ ΠΑΤΑΚΗΣ ΑΓΡΑ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ OPERA PLATYPUS ANUBIS ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΚΑΚΤΟΣ

Γενικός πίνακας

Ποίηση ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΤΕΣΣΕΡΑ ΚΟΥΑΡΤΕΤΑ ΕΚΑΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΙΚΡΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΕΚΑΤΟ ΕΡΩΤΙΚΑ ΣΟΝΕΤΑ ΑΜΟΡΓΟΣ

ΤΟΜΑΣ ΣΤΕΡΝΣ ΕΛΛΙΟΤ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ ΕΛΥΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΝΤΙΝΟΣ ΝΕΡΟΥΛΑ ΠΑΜΠΛΟ ΓΚΑΤΣΟΣ ΝΙΚΟΣ

ΠΑΤΑΚΗΣ

ΑΝ... ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΚΙΠΛΙΝΓΚ ΡΑΝΤΓΙΑΡΝΤ ΝΕΡΟΥΛΑ ΠΑΜΠΛΟ

ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ ΠΑΤΑΚΗΣ

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 3 4 5 6 7 9

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοιχεία «Ευπώλητα Μάιος 2θΊ2» είναι: ΑΒΑΚΙΟ, Θεσσαλονίκη, 2310410520 - ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάννινα, 2651034911 - ΒΙΒΛΙΟΤΟΠΙΑ, Γλυφάδα, 2109680340 - ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΒΙ ΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610223688 - ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χαλάνδρι, 2106800644-ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Ίλιον,

ΙΚΑΡΟΣ IANOS ΙΑΝΟΣ ΓΝΩΣΗ ΠΑΤΑΚΗΣ

2102618156 - ΙΑΝΟΣ, Αλυσίδα. 2310277004 - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Θεσσαλονίκη, 2310256173 - ΛΕΜΟΝΙ, Αθήνα, 2103451390 - ΛΟΓΟΠΑΙΓΝΙΟ, Κυπαρισσία, 2761022420 ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ- ΠΑΙΔΕΙΑ, Θεσσαλονίκη, 2310252888 - ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη, 2351036024 - ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, Αλυ σίδα, 2103323301 - ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 2103811750 PUBLIC, Αλυσίδα, 2ΐο 3246210.

Η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία γίνονται πράξη Κέντρο Διανομής Ασπροττύργου Λεωφ. ΝΑΤΟ 19300 Ασττρόττυργος Τ: 210 55 17 700 F: 210 55 96 411

Συγκρότημα Βορείου Ελλάδος ΒΙ.ΠΕ ΣΙΝΔΟΥ Ο.Τ31Γ Γ Είσοδος, 52 022 Θ εσσαλονίκη Τ: 2310 79 99 44 F: 2310 79 97 03

Κέντρο Διανομής Μ αγούλας Γ. Γεννηματά 99 Θέση: Πλακωτό 19600 Μ αγούλα Τ: 210 55 17 880 - 881 F: 210 55 51 770

Μ Α Ι Ο Σ 2012

Δοκίμια Α/Α ΤΊΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1

3 4 5 6 7 8 9 10

Η ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΠΑΝΤΑ ΔΙΚΙΟ ΝΙΤΣΕ: 99 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΝΟΙΑΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΣΟΚ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΩΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΟ "ΕΠΑΧΘΕΣ" ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Η ΜΑΓΕΙΑ ΜΠΟΡΩ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΥΡΩ

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ ΑΡΤΟΥΡ ΡΑΜΦΟΣ ΣΤΕΛΙΟΣ

ΠΑΤΑΚΗΣ ΑΡΜΟΣ

ΠΕΡΣΥ ΑΛΛΑΝ

ΠΑΤΑΚΗΣ

ΡΑΜΦΟΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ KLEIN ΝΑΟΜΙ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ ΙΑΣΩΝ ΜΠΕΡΝ ΡΟΝΤΑ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

ΑΡΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗΣ ΛΙΒΑΝΗΣ ΙΑΝΟΣ ΜΕΛΑΝΙ ΛΙΒΑΝΗΣ ΙΑΝΟΣ

Γενικός πίνακας

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΙΑΣ ΞΕΝΕΡΩΤΗΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΝΕΙΤ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ ΣΤΟ ΣΚΕΙΤ ΚΟΥΤΣΟΜΠΟΛΙΑ ΣΤΙΣ ΤΟΥΑΛΕΤΕΣ ΤΩΝ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ ΟΙ ΑΝΥΠΑΡΚΤΕΣ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΥΡΗ ΓΑΤΑ ΝΤΕΝΕΚΕΔΟΥΠΟΛΗ ΜΑΪΚ Ο ΦΑΣΟΛΑΚΗΣ ΠΑΩ ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΓΙΑΤΙ

4 5 6 7 8 9 10

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

KINNEY JEFF ΣΑΙΝΤ ΕΞΥΠΕΡΥ ΡΑΣΕΛ ΡΕΝΕ ζ

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΣΠΑΣΙΚΛΑ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΠΑΤΑΚΗΣ

ΡΟΟΥΖ ΚΟΥΠΕΡ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΕΙ'ΜΙ ΙΓΚΝΑΤΟΦ ΤΡΙΒΙΖΑΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΦΑΚΙΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ MAPI BAUSSIER SYLVIE

ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΚΕΔΡΟΣ ΛΙΒΑΝΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Iζ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Γενικός πίνακας

Διάφορα Α/Α ΤΊΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5

• 7 8 9 ΤΟ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

OLIVER JAMIE ΛΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΛΑΚΗΣ ΑΡΚΑΣ ΜΕΛΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΛΛΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΟ=ΙΑΔΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ LOGICOMIX ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΣ BYRNE RONDA ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΚΟΡΟΒΙΝΗΣ ΘΩΜΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1912-2012 BYRNE RHONDA Η ΔΥΝΑΜΗ ΒΑίΜΑΡΗ Η ΑΝΑΠΗΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1918-1933 WINKLER HEINRICH 30 ΛΕΠΤΑ ΓΕΥΜΑΤΑ ΑΛ ΤΣΑΝΤΙΡΙ ΜΠΟΥΚ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΚΗΤΟΣ ΔΗΛΩΣΤΕ ΕΞΥΠΝΑ 2012 Η ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΣΕ 88 ΣΥΝΤΑΓΕΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΟΠΤΡΑ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ ΑΝΤ.Ν. ΠΑΤΑΚΗΣ ΙΚΑΡΟΣ ΛΙΒΑΝΗΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΛΙΒΑΝΗΣ ΠΟΛΙΣ

δ :ά nematic literature TOY ΑΘΟΥ ΔΗΜΟΥΛΑ

Βόλτα

στοΜανχσταν

ια δεύτερη συνεχόμενη χρο νιά, ο Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ επέλεξε να σκη νοθετή σει μια

ταινία που βασίζεται σ ε κάποιο βι βλίο. Πέρυσι ήταν η Επικίνδυνη μ έ θ ο δ ο ς το υ Αμερικανού Τ ζο ν Κερ, όπου είδαμε το ν Ζίγκμουντ Φρόυντ και τ ο ν Καρλ Γιούνγκ να συγκρούο νται για τα μάτια (και τις ασθένειες) τη ς Σαμπίνα Σπιλράιν. Φ έτος ο Κρόνενμπεργκ επέλεξε το C osm opolis (εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου τη ς Εστίας), το μυθιστόρημα του Ν το ν Ντελίλο. Σ τη ν π ερίπτωση τη ς Επι κίνδυνης μεθόδου, βέβαια, τ ο ρίσκο ή ταν μικρό. Τ ο βιβλίο το υ Τ ζο ν Κερ είναι ελάχιστα γ ν ω σ τό (σ το ευρύ κ οινό τουλά χιστον) και ο Κρόνενμπεργκ είχε να αντιμετωπίσει τη δυ σκολία τη ς προσέγγιση ς δυο διάση μων υπαρκτών χαρακτήρων (Φρόυντ και Γ ιούνγκ) και πολύ λιγότερο το ν ενδιέφ ερε να υπ οστηρίξει μια ορθή μεταφορά του βιβλίου. Εδώ όμως,

1 Ο Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ μεταφέρει στο σινεμά το μυθιστόρημα Cosmopolis του Ντον Ντελίλο και ο Ρόμπερτ Πάτινσον διασχίζει τη Νέα Υόρκη μέσα στην απίθανη λιμουζίνα του. Ωστόσο θέλαμε κάτι περισσότερο.

σ το Cosmopolis, τα πράγματα αλ λάζουν. Τ ο μυθιστόρημα του Ν τελίλο είναι πολυδιαβασμένο και, όπω ς γίνεται πάντα σ ε τέτο ιες περιπτώσεις, οι απαιτήσεις του κόσμου πολλαπλασιάζονται, τίθεται θέμα σύγκρισης ή έ σ τω πιστότητας. Εξ ου και τα πολύ μετρημένα καλά λόγια που δέχτηκε ο σκη νοθέτη ς μετά τη ν προβολή τη ς ταινίας σ τις Κ άννες και τη γενι κ ότερη χλιαρή υποδοχή τη ς ταινίας απ’ το ν διεθνή τύπο. Εν τ ω μεταξύ, μιλάμε για ένα μυθιστόρημα που θε ωρείται έτσι κι αλλιώς αμφιλεγό

PATTINSafel CRONENBERG DELILLO

C O SM O PO LIS μενο, αφού οι κριτικοί δεν το θ ε ώ ρησαν π οτέ ισάξιο τω ν υπόλοιπων έ ρ γω ν το υ Ντελίλο, με τη ν ατάκα το υ Τ ζο ν Απντάικ να το συνοδεύει σ ε κάθε, όπω ς και τώ ρ α, αναφορά: « Τ ο πρόβλημα με τις ιστορίες που σου δίνουν τη ν εντύπ ωση ότι όλα μπορούν να συμβούν, είναι ότι σ το τέ λ ο ς δεν συμβαίνει τίπ ο τα ». Με δυο λόγια, τ ο Cosm opolis μας περι γράφει μια ημέρα απ’ τη ζω ή του νε αρού βαθύπλουτου Ερικ Πάλμερ που προσπαθεί να διασχίσει με τη λιμουζίνα το υ τη Νέα Υόρκη. Στη ν πορεία αυτή συμβαίνουν, όπω ς φα ντά ζε σ τε, πολλά και διάφορα, ε νώ ο ίδιος ο Πάλμερ φτά νει να συνειδη τοποιήσει κρίσιμα δεδομένα για τη ζω ή του ή έ σ τ ω για τη ν ύπαρξη ή τη φθορά, σ ε γενικότερο πλαίσιο. Μ έσα απ’ τη ν πρόζα το υ Ν τελίλο η αλληγορία είναι σαφ ής και οι αιχμές προς τις σύγχρονες αξίες (τη ς Α μ ε ρικής) γίνονται κατανοητές. Στην ταινία όμω ς παρακολουθούμε πε ρισ σ ό τερ ο μια στυλίζαρισμένη και α λλόκοτη π εριπέτεια, π ιστή μεν αλλά αρκετά επίπεδη, που εκτός απ’ το να σ ε διασκεδάσει μερικώς δεν πετυχαίνει παρά μια πολύ εύκολη κριτική, όπω ς θα τη ν έκανε και κά ποιος χωρίς το βιογραφικό του Κρόνενμπεργκ και το υ Ντελίλο. Σ το ν βασικό ρόλο ο Ρόμπερτ Πάτινσον, ο οποίος μοιάζει κάπως μπερδεμένος έ ξω απ’ το σύμπαν του Twilight, ενώ τ ο κ ασ τ συμπληρώνουν οι Ζουλιέτ Μπινός, Πολ Τζίαμάτι και Σαμάνθα Μ όρτον. ■

δ:περιοδεύων ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ «Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει / όμως εγώ δεν παραδέχτηκα την ή ττα» Μ. Αναγνωστάκης

σώμα «Σήμερα, στην απαρχή του 21ου αιώνα, όλα γνωρίζουν ή εκκολάπτει τον φασισμό. Δεν υπάρχει καμιά ιστορική δι καιολογία για οποιαδήποτε επίκληση άγνοιας», σημειώνει στο εκδοτικό του σημείωμα, με τίτλο «Το αυγό του φιδι ού», ο Γιώργος Γιαννόπουλος, προλο γίζοντας το 23ο τεύχος της Επιθεώρη σης πολιτισμού ΕΝΕΚΕΝ, του πολύ κα λού τριμηνιαίου σαλονικιώτικου περιο δικού. Παρατηρώντας «ανησυχητικές ομοιότητες στα κοινωνικά φαινόμενα» με την περίοδο του μεσοπολέμου, ανα ρωτιέται τι θα συμβεί αν οι εργαζόμενοι «διατυπώσουν το αίτημα ανατροπής του καπιταλισμού». Αναγνωρίζοντας ότι το ερώτημα είναι ρητορικό «για την ώρα», το καλό περιοδικό αφιερώνει πολλήν από την ύλη του σε μεταφρασμένα κεί μενα για την παγκόσμια οικονομική κρί ση και τις κοινωνικές εκφάνσεις της, από μελετητές που την εξετάζουν με μια λοξή ματιά -όπως οι Guzman και Cuel lar, που αναφέρονται με το κείμενό τους «Καπιταλισμός και δυσφορία» στον πόλεμο τω ν ναρκωτικών στο Μεξικό. Παράλληλα, ξεχώριζα το κείμενο της νε αρής γαλλίδας φιλοσόφου Marion Richez «Να κατοικείς το σώμα σου - Να κατοικείς τον κόσμο», καθώς και η συ νέντευξή της στον Γ. Αλεξανδρινό, με τίτλο «Το πνεύμα γεύεται στο σώμα». [ΕΝΕΚΕΝ, Βαα Όλγας 55,546 41, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310-833.665, http:/enekenperiodiko.blogspot.gi; eneken@hotmail.com]

έρω ς Αφιερωμένο στον «ερωτικό Μαγιακόφσκι» κυκλοφορεί το 6ο τεύχος του το Εξαμηνιαίο περιοδικό περιποίησης ΚΟΥΚΟΥΤΣΙ, τις σελί δες του οποίου καταλαμβάνει μια πο λυσέλιδη δίγλωσση ανθολόγηση ερωτικών ποιημάτων του επανα στάτη ποιητή, μεταφρασμένων από τον Άγγελο Θεοχάρη, η οποία συ νοδεύεται από ένα εκτενές επίμετρο του μεταφραστή για το κίνημα του ρώσικου φουτουρισμού και τον ερω τισμό στην ποίηση του Μαγιακόφσκι. Στο ίδιο τεύχος περιλαμβάνεται μια κατατοπιστική παρουσίαση της σύγ χρονης ούγγρικης ποίησης, επιμε λημένη από τον Γιώργο Βέη, καθώς και η εισαγωγή του αμερικανού ποι ητή WilliamCarlos Williams στην ποι ητική συλλογή του The Wedge, ενώ οι σελίδες του συμπληρώνονται με έργα νέων ελλήνων ποιητών, καθώς και μεταφρασμένα ποιήματα που απλώνονται σε ένα μεγάλο χρονικό εύρος, από τον Γουίλλιαμ Σαίξηηρ έως τον Ζωρζ Μπατάιγ. Το τεύχος που κυκλοφορεί συνοδεύεται από την ποιητική συλλογή Γεύμα στη χλόη του Φώτη Γερασίμου, που προσφέρεται σε ξεχωριστό βιβλιαράκι. [ΚΟΥΚΟΥΤΣΙ, Κων. Παλαιολόγου 40α, 166 73, Βούλα, τηλ.: 21089.95.778, http:/periodikokoukoutsi.blogspot.gr, koukoutsi.peripoihsh@gmail.com]

τραύμα Καθώς ετοιμάζεται να εισέλθει στην ψηφιακή εποχή και την ηλεκτρονική της έκδοση, η ετήσια αγ γλόφωνη ιστορική επιθεώρηση (ή όπως υποτιτλίζεται: a review o f the past and other stories) HISTORΕΙΝ/ΙΣΤΟΡΕΙΝ κυκλοφορεί το llo τεύχος της, με την φροντίδα των εκ δόσεων Νεφέλη, αφιερωμένο στη σχέση πολιτικής και ιστορίας («πεδίο μάχης» το χαρακτηρίζει ο Αντ. Λιάκος στο εισαγωγικό του κείμενο), πιο συ γκεκριμένα στον τρόπο με τον οποί ον οι κοινωνίες διαπραγματεύονται το ταραγμένο και συχνά τραυματικό πα ρελθόν τους. Δημοσιεύοντας μελέτες σημαντικών σύγχρονων διανοητών, μεταξύ των οποίων του γάλλου ιστο ρικού Piene Nora, το τεύχος επιδιώ κει να προσφέρει μια σε βάθος ανά λυση της διαχείρισης του τραυματικού παρελθόντος από τη δημόσια ιστορία, τουτέστιν από την πολιτική, σε μια σει ρά χωρών, όπως η Γαλλία, η Φινλαν δία, η Τουρκία, η Ελλάδα, καθώς και η ίδια η Ε.Ε., σε μια σειρά ζητήματα, όπως ο αντισημιτισμός και το Ολο καύτωμα ή ο ελληνικός εμφύλιος, η αρμενική γενοκτονία και η ελληνο τουρκική ανταλλαγή πληθυσμών. Η ύλη του τεύχους συμπληρώνεται με σημαντικές βιβλιοκρισίες πρόσφα των ιστορικών κ.ά. μελετών. [HISTOREIN/ΙΣΤΟΡΕΙΝ, Ασκληπιού 6,106 80, Αθήνα, www.historein.gr, historein@historein.gr]

Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΕΜΠΕΝΙΖΕΡ ΣΚΡΟΥΤΖ

Κείμενο/Σχέδιο: Γαβριήλ Τομπαλίδης

6:com ic tale of cities MIA ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ TOY ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ, ΤΗΣ COMICDOM PRESS ΚΑΙ TOY ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΔΙΑΒΑΖΩ

Έλληνεςκαι βρετανοί δημιουργοί com icsεμπνέονται απότονCharlesD ickens

Ο κοινός μας φίλος

Charles Dickens

Απ ό όλες τις ιστορίες του Charles Dickens σίγουρα

αυτή που βλέπω με μεγαλύ τερη νοσταλγία είναι η Χ ριστου γεν νιάτικη ισ τορία . Σε αυτό φυσικά έχουν παίξει ρόλο και οι πολλές με τα φ ορές του βιβλίου σ τη μικρή και τη μεγάλη οθόνη. Εξάλλου και το γε γονός πως η ιστορία διαδραματίζεται τα Χ ριστούγεννα είναι ένας επιπλέον λόγος να γοητευθείς ιδιαίτερα όταν

Εδώ θα πρέπει να αναφ έρω και πόσο πολύ με εντυπώσιασε η συνάντηση του Εμπενίζερ Σ κρουτζ με το π ρώτο φάντασμα από το παρελθόν, που δεν ήταν άλλος απο το ν παλιό συνεταίρο του Τζέικομπ Μάρλεϋ. Ο Τζέικομπ περιγράφει σ το ν Σκρουτζ τα μαρτύ ρια τη ς μεταθανάτιας ζω ή ς και το ν προειδοποιεί πως θα υποστεί και αυ τό ς τα ίδια αν δεν αλλάξει το ν τρόπ ο που ζει.

είσαι μικρό παιδί. Βέβαια το συγκε κριμένο βιβλίο

Αυτήν τη ν αίσθηση του μεταφυσι

το ξαναδιάβασα πολλές φο ρ ές απο

πως οι πράξεις μας ορίζουν σ ε από

τό τε και σχεδόν πάντα ανακάλυπτα

λυτο βαθμό τη μοίρα μας, προσπά

κάτι καινούργιο. Μπορεί σ τα παιδικά μάτια να φά ντα ζε μια ευχάριστη φ α νταστική ιστορία με χαρούμενο τ έ λος, όμως στη ν ουσία ήταν μια ιστο ρία πολυδιάστατη με ψυχολογικές προεκτάσεις και αναφορές στις απο φάσεις μας που σημαδεύουν τη ζω ή μας. Πέρα και απο αυτό όμως είναι μια ιστορία αισιόδοξη, μιας και μας αποκαλύπτει πως, άσχετα απο τα

κού, σ ε συνδυασμό με τη κατανόηση

θησα να μεταφέρω και στη ν δίκιά μου ιστορία «Η μπαλάντα του Εμπε νίζερ Σκ ρουτζ». Τ οπ οθετώντα ς σ ε π ρώτο πλάνο αυτό το αίσθημα του μεταφυσικού τρόμου που αισθάνεται ο Σκρουτζ, χωρίς π οτέ να είναι ξεκάθαρο αν αυτό αφορά την παρουσία του φαντάσμα το ς ή τη συνειδητοποίηση τω ν δικών του πράξεων.

λάθη μας και τις παραλείψεις μας, πάντα με κάποιο τρόπο θα μας δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία για να διορθώ

Γαβριήλ Τομπαλίδης

σουμε τα πράγματα.

stsBDSB.

rnrnsm

6:com ics ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΤΣΕΝΕ

Προτάσεις

για το καλοκαίρι

ο καλοκαίρι είναι πάντα μια καλή π ερίοδος για να κερδί

lish.bouletcorp.eom/2012/02/01/d arkness/) οπω σδήποτε! Α ν σας αρέ

σουμε έ δα φ ος σ το διάβασμα

σει ο Peter Bagge ή γενικά τ ο ιδιαί

τω ν βιβλίων που συσσωρεύονται όλη

τε ρ ο καυστικό χιούμορ, α ναζη τήσ τε

τη χρονιά. Ξεκαθαρίζοντας λοιπόν

τ ο π ρώ το τεύχος το υ Reset που κυ

α υτή τη στοίβα από comics, αυτή τη

κ λοφορεί από τη ν Dark Horse. Ενας

φορά επέλεξα αυτά που θα διαβάσω

ξεπ εσ μ έ νο ς η θοπ οιός χρ ειάζεται

π ρώτα. Πάμε λοιπόν!

επειγόντως χρήματα. Για να κερδίσει

T o Darkness, σ ε σενά ριο και σχέδιο

τα π ρος τ ο ζη ν δέχεται να συνδεθεί

το υ Boulet, είναι ένα com ic που το

σ ε ένα μηχάνημα εικονικής πραγμα

σ υ νισ τώ ανεπιφύλακτα σ ε όλους.

τικότητας, όπου θα ξανα ζήσει ένα

Δημιουργημένο μέσα σ ε 26 ώ ρ ες

κομμάτι τη ς ζω ή ς του.

(σ το ν 24ω ρο διαγωνισμό comics τη ς

Σε εντελώ ς διαφορετικό τό ν ο από τα

Angouleme), είναι πραγματικά ξ ε

παραπάνω κινούνται οι δύο επόμε

καρδιστικό, με ένα υπέροχο α σπρό

νες επιλογές μου. Ο T om Gauld εί

μαυρο σχέδιο. Δ ιαβ ά στε τ ο στη ν

ναι ένας από το υ ς πολύ αγαπημέ

ηλεκτρονική το υ μορφή (http://eng

νους δημιουργούς. Με ένα ξεχωρι-

σ τό στυλ, πάντα γεμάτο δυναμισμό και συναίσθημα, τ ό σ ο από πλευράς

α υτώ ν και μάλιστα από τους πιο τα λαντούχους. Πριν μερικούς μήνες

αφήγησης ό σ ο και από πλευράς

ένας καλός φίλος μου έκανε δ ώ ρ ο

σχεδίου, ο Gauld διασκευάζει τη ν

το Hilda and the M idnight Giant, ένα

ιστορία του Δαυίδ και του Γολιάθ,

όμορφ ο hardcover που περιλαμβά

αυτή τη φορά κ οιτώ ντας τη ν από

νει τη ν π ρώτη ιστορία το υ Hildafolk,

τη ν οπτική του γίγαντα. Οι 100 σελί

μιας σειράς ιστοριώ ν που περιγρά

δ ες το υ Goliath (κυκλοφορεί από τη ν Drawn and Quarterly) θα σας

φουν τις π εριπέτειες τη ς μικρής Hilda με φ ό ντο φιόρδ και μαγεμένα

αποζημιώσουν σίγουρα, ε νώ ενδια

βουνά. Τέλος, αν σας α ρέσουν οι αν

φ έρο ν έχει να παρατηρήσετε τις λε π τομέρειες που χρησιμοποιεί ο δη

θολογίες, τ ο A n th o log y P roject ν ο μίζω πως είναι ό,τι καλύτερο κυκλο

μιουργός προκειμένου να δώ σ ει πο-

φορεί αυτή τη στιγμή. Οι δύο τόμοι

λυεπίπεδο νόημα σ τη ν ιστορία του.

που μπορείτε να βρείτε περιλαμβά

Για παράδειγμα, συχνά ζω γρα φ ίζει

νουν μικρές ιστορίες καναδών και

το ν Γολιάθ με το κεφάλι το υ εκτός

αμερικανών δημιουργών, που στη ν

το υ πάνελ, υπ οδηλώ νοντας ότι πρό

πραγματικότητα αποτελούν μικρά

κειται πράγματι για έναν τό σ ο μεγα

διαμαντάκια και σ τη ν π λειονότητά

λόσ ω μ ο άντρα που δεν χωρά σ τη

το υ ς υπ οδείγματα τη ς π λούσιας

σελίδα. Η N ob row είναι μια εκδοτική η

αφηγηματικής γλώ σσ α ς τω ν comics. Είτε λοιπόν βρεθείτε σ ε κάποια πα

οποία συνεχώς κερδίζει έδα φος και

ραλία είτε παραμείνετε σ τα αστικά

θαυμαστές χάρη σ τις πολύ π ροσεγ

κέντρα, αν θ έλετε να π ρο σθ έσετε

μένες εκδόσεις της, αλλά και σ τους δημιουργούς που έχει σ το ρά στερ

σ τα αναγνώσματά σ ας και κάποια

της. Ο Luke Pearson είναι ένας εξ

πάνω. Καλό καλοκαίρι! ■

comics δοκιμάστε ένα από τα παρα

διδιαβολιάδα ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΟΥΡΟΥΜΠΑΛΗΣ

Τομσνοπσπ - Αυ τό νιώθω συνέχεια, ότι περνώ ξυστά απ’ τη ζω ή μου. Με φόβο μη και τη ν ακουμπήσω. - Γιατί; Μ όνο αγκάθια και πευκοβε λόνες έχει η ζω ή σου; - Ό,τι κι αν είναι εγώ φοβάμαι την επαφή. - Έχεις κάνει και πολύ όμορφα πράγ ματα. - Το λες για να σταματήσω. - Τ ο λέω γιατί το πιστεύω. - Απ ’ όλες τις επιλογές που έκανα, πιο πολύ θυμάμαι αυτές που δεν έκανα. - Τι είναι αυτό τώρα, κορίτσι μου; Κρίση ηλικίας; - Γιατί ειρωνεύεσαι; - Είμαι αλλεργικός στις υπαρξιακές ανησυχίες. - Εντάξει, ας μη μιλήσουμε άλλο. Περπατούν δίπλα σ τη θάλασσα, σ ’ ένα μονοπάτι σ τενό που έχει σκοινά και πεύκα και πικροδάφνες και κάτι

124

μεγάλους α γκα θωτούς θάμνους λευκο-γκρίζους. Ο κ. Σιμπλύ πετάει σαν μεγάλη πεταλούδα της νύχτας γύρω τους. Δ εν τους ενοχλεί, απλώς τους ακούει. Ο άντρας σπάει τη σιωπή. - Ξέρεις εσύ κανέναν που να έχει πε ράσει εύκολα στη ζω ή του; - Τι μ’ ενδιαφέρουν οι άλλοι; - Πώς; Χρειάζεται ένα μέτρο σύγκρι σης για να μη χαθείς. Να ξέρεις να πεις: αυτό είναι σ ω στό, αυτό είναι μέ τριο, αυτό δεν θα το έκανα εγώ ποτέ. - Και να το πω, τι αλλάζει; Θα σ τα ματήσω ν’ αμφιβάλλω, ή μήπως θα μου φύγει ξαφνικά η περιέργεια να

μάθω πώς θα ήταν αν επέλεγα αλ λιώς; Γύρω από το στόμα τη ς έχει δυο γραμμές που κατεβαίνουν. Τα μάτια της είναι πολύ λαμπερά και η επι δερμίδα της φωτίζει μέσα σ το βράδυ. Τ ο στήθος της διαγράφεται κάτω απ’ τη ν ανοιχτόχρωμη μπλούζα. Μια πε ταλούδα τη ς νύχτας περνάει κοντά σ το σ τήθος τη ς κι αυτή πισωπατάει. - Δ εν είναι τίποτα, μια πεταλούδα μόνο, της λέει αυτός και της πιάνει το χέρι. Εκείνη δεν τ ο τραβάει. Περπα τούν ήσυχα πάνω σ το χώμα με τα αραιά χαλίκια και όπου στενεύει το μονοπάτι έρχονται πιο κοντά. Μπλέ κει τα δάχτυλά του σ τα δικά της. Την σφίγγει λίγο. Σχεδόν ασυνείδητα. Εί ναι λίγο πιο ψηλός από εκείνη και οι γεμάτες πλάτες του το ύ δίνουν έναν αέρα δύναμης και ηρεμίας. Έχουν πολύ καιρό να βρεθούν. Κι όποτε βρί σκονται είναι κι όλοι οι άλλοι μαζί. - Την Τετά ρτη που μας έρχεται, κό βει τη σιωπή αυτός, έχω πάρει άδεια. Να βρεθούμε να τα πεις όλα, όσα σε πνίγουνε. Θα έχεις πολλά. Ο κ. Σιμπλύ παραλίγο να κουτουλήσει σ ’ ένα κλαδί πεύκου από την έκ πληξη. Αυτή είναι η ατάκα που είχε πει ο Ρ ώ σ ος σ τη Δάφνη σ το βιβλίο που διάβαζε. Π ώς γίνεται να βγαί νουν τα λόγια από ένα βιβλίο χωρίς τη δική του παρέμβαση; Π ώς γίνεται δυο διαφορετικοί άν θρωποι, σ ε ένα διαφορετικό σημείο του κόσμου, να λένε τις ίδιες λέξεις, ακόμα κι αν τις εννοούν διαφορετικά; Π ώς γίνεται να τις εννοούν και με τον

ΦΑΙΔΩΝ ΧΑΤΖΗΣ ίδιο ακριβώς τρόπο; Ο κ. Σιμπλύ πε τά ρισε α ναστα τω μ ένος και προσπά θησε να το υ ς προλάβει.

τα μάτια τη ς έκλεισαν, το χέρι το υ έσφ ιξε κι άλλο τ ο δικό της, το μέ

- ...εκεί αν θέλεις, ή κάπου αλλού πιο

τω π ό τη ς άγγιξε το π ρόσω πό του, η ανάσα το υ βγήκε σαν αναστεναγμός,

ήσυχα.

το στόμ α τη ς πλησίασε τη γωνία τω ν

- Ναι, κάπου πιο ήσυχα. Μας πάει η

χειλιών του, τη ν αγκάλιασε, το σ τή

ησυχία.

θ ο ς τη ς πιέστηκε π άνω του, τ ο χεί

- Ωραία.

λο ς τη ς γλίσ τρη σε ανάμεσα σ τα

- Μ ήπως πρέπει να γυρίσουμε; - Ναι, τώ ρ α έχουμε μπροστά μας και

χείλη του. Φιλήθηκαν. Η μεγάλη πε

τη ν Τετάρτη.

μάκια με τα φ τερά τη ς για τη ν επι

Γύρισαν. Δηλαδή έκαναν μεταβολή

λογή τους. 1

ταλούδα τη ς νύχτας χυπούσε παλα

για να πάρουν το ν ίδιο δρόμο προς τα πίσω. Γύρισαν κι οι δύο προς τα μέσα κι έτσι βρέθηκαν πρόσω πο με πρόσωπο. Εκείνης τα μάτια σ το ύψος του λαιμού του, εκείνου τα μάτια σ το ύψος τ ω ν μαλλιών της. Δ ε ν συνέχι σαν τη στροφή. Σταμάτησαν εκεί. Τα χείλη του ακούμπησαν τα μαλλιά της,

* Η φράση προέρχεται από το βιβλίο της ΑλκήςΖέη Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, Μεταίχμιο, 2θπ, σελ. 399.€15·

δ:στο μυαλό του συγγραφέα ΤΟΥ ΚΟΣΤΗ ΠΑΤΤΑΚΟΥ

a la maniere d e ... Σάλιντζερ

Φ ράνι & Ζούι Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ Καστανιώτης, 2012, σελ. 197, € 11,72

Αποστολή ς Κ, με την καρδιά του να πάλλει, έγειρε και ξά πλωσε δίπλα της. Η Φανή, κι αυτή λαχανιάζοντας, ξεκόλλησε το σταυρό που κρεμόταν σ το λαιμό τη ς από το ιδρωμένο

σ τήθος της. Ζαλιζόταν, αλλά δεν ήταν μόνο η ζαλάδα τη ς ηδονής. Αναψ αν τσιγάρο. Η Φανή απομάκρυνε το βλέμμα τη ς από αυτόν και έκλεισε τα μάτια. Ο Αποστολή ς δε γύρισε να τη ν κοιτάξει, ό σ ο τη ς μιλούσε. «Τι σκατά έχεις πάθει και είσαι τό σ ο απόμακρη, μου λες; Α ν δε θέλεις να μου πεις, δικαίωμά σου. Αλλά τουλάχιστον δείξε λίγο χαρούμενη όσ ο εί μαστε μαζί, ρε πούστη. Θ έλω να πω, δεν ξέρ ω τι έχεις σ το κεφάλι σου, θα ήθελα να μάθω, αλλά αφού είσαι τό σ ο πεισματάρα δεν μπορώ και να σ ε αναγκάσω». Ανασηκώθηκε και κάθισε στη ν άκρη του κρεβατιού. Η Φανή στριφογύρισε τ ο τσιγάρο με τα δύο τη ς δά χτυλα, και σκάλισε την κάφτρα στη ν άκρη το υ σταχτοδοχείου. Έπειτα, με μια μηχανική κίνηση, το πήρε και το ακούμπησε πάνω σ την κοιλιά της. Η κρύα αίσθηση τη ς πορσελάνης τή ς προκάλεσε μια μικρή αναγούλα. «Α υ τό που έγινε στο δάσος δεν ήταν δική σου δουλειά. Και δε θα το έκανα πραγματικά», συνέχισε ο Αποστολής, απλώνοντας το χέρι για να στάξει το τσιγάρο του. Εκείνη έκανε μια σπασμωδική κίνηση σα να ήθελε να το ν αποφύγει, αν πήγαινε να τη ν πλησιάσει. Ο Α π ο στο λής το κατάλαβε, και για ένα δευτερόλεπτο τη ν κοίταξε ενοχλημέ νος. «Α λλά δεν έχεις λόγο να είσαι θυμωμένη με κάτι που είχε να κά νει καθαρά με μένα και μόνο». «Δ ε ν είναι αυτό, αλλά είναι κι αυτό», σκέφτηκε η Φανή και δεν το είπε ποτέ. Πάλευε με τη σκέψη να τρέξει στη ν τουαλέτα και να αδειάσει το στομάχι της, αλλά δεν ήθελε να φανεί αδύναμη, όχι τώρα. Ο Αποστολή ς συνέχισε να τη ν κοιτάζει. Η Φανή έστα ξε πάλι τη στάχτη της, αυτή τη φ ορά με τρεμάμενο χέρι. Το βλέμμα του Α π οστόλη μαλάκωσε για λίγο. «Είσαι καλά, τα μάτια σου είναι θολά, και θα ορκιζόμουν, παρά το σκοτάδι, ότι είσαι κάπως χλωμή». Η Φανή γύρισε πάλι προς τη ν άλλη. «Μ ίλησέ μου, γαμώ το κέρατό μου! Τι σκατά έχεις πάθει; Τι σου έκανα; Τι σου ζήτησα; Τι σ το διάολο είναι τό σ ο δύσκολο να μου πεις;» Η Φανή πια εκτός από τη ν αναγούλα τη ς πάλευε και τα δάκρυά της, όχι με μεγάλη επιτυχία. Έ σβη σ ε τ ο τσιγάρο της, κατά λάθος πάνω στη ν κοιλιά της αντί για το σταχτοδοχείο. Ο Απ οστολή ς ανατρίχιασε. Εκείνη δεν άλλαξε βλέμμα. Γύρισε και το ν κοίταξε. «Esteja alerta para as regras dos 3. O que voce da, retomara para voc e ».

6:a chat room of her own

mmimw·: wmmm

http://anadysj.tumblr.com

Οξφόρδη, Οκτώβριος 2009

Μ άριος π ό ν τ ικ α ς •ΖΗΤΩ’ Εκδόσεις ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

rr;s Α λ ε ξ ία ς Οθωναίου

~.θ Α Λλ&οΥΛΕ π ° ς Α λ λ ο ς : έ ν α ς β α σ α ν ί σ τ η κ ε ΚΑΙ ΥΠΟΚΥΠΤΟΝΤΑΣ ΟΜΟΛΟΓΗΣΕ ΚΑΙ ΕΙΠΕ:

3S^S

-• ιέ »

Ip^k

"•^Hr * ^™^|ανε^τ| Β',ΛίχΓΣΟΓΤΑΤΗΓ

|καθολικός:

1ΕΝΛ£ΗΣ

[Ή ^ Ε & Τ Ε Υ Α Ε Ν Ο Σ

ΙΕΠΑΝΑΤΤΑ^ E’ __ <ρϊρ>3 V J r ygif £ £ h p $ ^Ij S L /J (Γ Υ : 1 ΙΛΕΞΙΟΓ|ΧA

ξεν χτης

[ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΕΝΟ^ \ΛΑΒΩΜΕΝΟΣ \

I P

\περιχαρακ $μ ε ν ο ς \

η Ι^ Ε Υ Τ Υ Χ ΙΣ Λ Ε Ν Ο Σ

I...ΚΑΙ ΠΕΙΤΕ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΑΤΑ ΣΕ ΟΣΟΥΣ i | 1ΚΑΤΑΦΕΡΝΟΥΝ ΚΑΙ ΕΡΙΖΟΥΝΕ ΑΚΟΜΑ '

15 · % a

· i

l f

ν α ι, ΜΕΙΝΕ ΗΣΥΧΟΣ

και ύ π α γ ε εν

ΕΙΡΗΝΗ.

WlW M ill yfcyrfliKI

Το πρόγραμμα Life A n d ro s σ τοχεύει στην εφ α ρ μ ο γ ή μ έτρ ω ν διατήρησ ης για την άμεσ η προστασία 4 ειδ ώ ν π τηνώ ν στην Ζώ νη Ε ιδικής Προστασίας της'Α νδρο υ. Τα υπό προστασία πτηνά είνα ι ο Μ α υ ρ ο π ετρ ίτη ς (Falco eleonoraej, ο Σ π ιζα ετός (Hieraaelus fasciatus], ο θα λα σ σ ο κ ό ρ α κα ς (Phnlacrocorax aristotelisl κ α ι ο Α ιγ α ιό γ λ α ρ ο ς ILarus audouinii). To Life A n d ro s υλοπ οιεί ο Δ ή μ ο ς Ά ν δ ρ ο υ σε σ υνεργασία μ ε την Ε λ λ η ν ικ ή Ο ρ νιθ ο λ ο γ ικ ή Ε τα ιρ εία κα ι την NCC. [τάχος του π ρογρά μματος είνα ι ένα κα λά δο μ η μ ένο , α π οτελεσ ματικό, κο ιν ω ν ικ ά α ι κ ^ ^ κ α ι ο ικο ν ο μ ικ ά βιώ σ ιμο ' " χ είρισ ης της Ζ ώ νη ς Ε ιδικής Προστασίας τη ς Ά νδρου. θαλασσοκόροκας Phalacrocorax aristotelis Στην Ελλάδα απαντόταπο Μεσογειακό υποείδος του θαλαοσοκόρακο restii) που είνοι ενδημικό της Μεσογείου.

Life Andros a project for life

ΔΗ Μ Ο Σ ΑΝΔΡΟΥ

Κέντρο Ενημέρωσή Life Andros T : 2 2 8 2 0 6 2 3 1 9 | in f o @ a n d r o s lif e .g r

UFE10 NAT/GR/000637 ANDROSSPA

Μήκος 0.75μέτρα Άνοιγμαφτερών: 1μέτρο Κατανομή: Ηηαιάκαι Βραχώδειςακτές τηςΜεσογείου Ελληνικόςπληθυσμός: 1.000-1.200ζευγάρια ΚατηγορίαΚινδύνουστηνΕλλάδα: ΣχεδόνΑπειλούμενο

To πρόγραμμα LIFE10 NATfGR/000637 ANDROSSPAυλοποιείται από ιο Δήμο Ανδρου οε συνεργασία με ιπν Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και την NCC με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Πράσινου Ταμείου.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ# ΚΕΔΡΟΣ

aaai,-.

www.kedr'>‘..C|r

PHILIP KERR

ΗΤΡΙΛΟΓΙΑ TOY ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ Οι Βιολέτες του Μάρτη · 0 χλομός εγκληματίας · Γερμανικό ρ έκβ ιεμ Επίτομη έκδ ο σ η τ η ς κλ α σ ικ ή ς πια τρ ιλ ο γ ία ς το υ P h ilip Kerr, που θεω ρ είτα ι ένα από τα κ ο ρ υ φ α ία και πιο α τμ οσ φ αιρικά έρ γ α τη ς σ ύ γχρ ονη ς λ ο γο τεχνία ς τ ου ν ου ά ρ . Δ ια δ ρ αματίζεται στο Β ερ ολ ίν ο, «μια γκρ ίζα πόλη, με καταθ λιπ τικούς δ ρ ό μ ο υ ς κι α νέκφ ρα σ τα πρόσω πα, π αραδομένη στη βρ οχή και στα μεγαλεπ ήβολα σ χέδ ια του Χίτλερ», δ ια τρ έχο ντα ς τ ην π ερίοδο από την Ο λυμπιάδα του 1936 έω ς τα πρώτα χρ όνια μετά την πτώση του ναζισ μού. Μ ε φ ό ν το τη γερμ α ν ικ ή πρω τεύουσα, ο ιδιω τικός ντετέκ τιβ Μ πέρνι Γκο ύντερ κ αλείτα ι να επιλύσει τ ρ ε ις δ ια φ ο ρ ε τικ έ ς σ κ ο τειν ές υ π οθέσεις.

TOM ΡΑΧΜΑΝ

ΤΙΤΛΟΙ ΤΕΛΟΥΣ Έ να απ ολαυστικό μυθιστό ρη μα με ήρ ω ες τ ο υ ς ιδ ιό ρρ υθ μου ς, αγχω τικο ύς, αξιαγάπ ητους α νθρώ π ους που ε ργάζονται σ ε μια αγγλό φ ω νη εφ η μ ερ ίδ α η οποία έ χ ει την έ δ ρ α τη ς στη Ρώμη. Για το υ ς ερ γ α ζ ό μ ε ν ο υ ς τ η ς ε φ η μ ε ρ ίδ α ς τα αλη θινά πρωτοσέλιδα είν α ι οι προσωπικές τ ο υ ς ζω ές. Οι ήρ ω ες τ ου βιβ λίου αγω νίζονται να αντισ ταθο ύ ν στις προσωπικές και στις ε π αγγελματικές πιέσεις που απ ειλούν ν α κα τα σ τρ έφ ο υν τα ό ν ειρ α και τις φ ιλ ο δ ο ξ ίες του ς. «...Εκπληκτικό... έξυπνο και με αριστοτεχνικά σχεδιασμένη πλοκή...»

New York Times

ΕΥΑ ΖΟΛΙ - ΖΥΝΤΙΤ ΠΕΡΙΝΙΟΝ

ΤΙ ΕΙΔΕ ΗΛΙΡΑ KAZAN Η Εύα Ζολί, υποψήφια τω ν Ο ικολόγω ν Π ράσινω ν στις γ α λ λ ικ ές π ρ ο εδ ρ ικές εκ λ ο γ έ ς του 2012, και η Ζ υ ντίτ Π ερινιόν, δ ια κ εκ ρ ιμ έν η δ ημο σ ιο γρ ά φ ο ς της ε φ η μ ε ρ ίδ α ς Liberation, ηα ρ α δ ίδ ο υ ν ένα συναρπ ασ τικό πολιτικό και οικο λ ο γ ικ ό θρ ίλ ερ . θ έ μ α του είνα ι οι σ κο τε ινέ ς δ ια σ υ νδ έσ εις μ ετα ξύ τη ς ολιγ α ρ χ ία ς που ελ έγ χ ει τη ρω σική στρατιω τική β ιομηχανία, των υπηρεσιώ ν πληροφ οριώ ν τη ς Δ ύσ ης και τω ν μεγάλω ν π ετρελαϊκώ ν ετα ιρ ιώ ν που απειλούν με κ αταστρ οφ ή το Δ έλτα του Ν ίγηρα.

Facebook.com/kedros.gr

twitter.eom/# !/ekdoseis_kedros .

Τι είδε ηΛιρα