Τεύχος 530 by Diavazo.gr

ι ■*-

° γ

□ χ

T lo ^ o C v

Π I

φ Λ ικ ^

(

V ^

>^\ V O

I t ^ e \ / * v

r *

τ ίγ /^ Ό 'λ * '';

> 0

Η PressiousArvanitidis, ως πιστοποιημένη κατά FSC εταιρεία εκτυπώσεων, γνωρίζει και μπορεί να σας ενημερώσει για τη διαφορά μεταξύ φιλικών και πιστοποιημένα φιλικών προς το περιβάλλον εντύπων. Τα πιστοποιημένα κατά FSC, τα μόνα πιστοποιημένα φιλικά προς το περιβάλλον έντυπα, διασφαλίζουν: - την έμπρακτη υποστήριξη της εταιρείας σας στην αειφόρο ανάπτυξη και -την αποδεδειγμένη πρωτοπορία της εταιρείας σας σε θέματα κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης. Οι άνθρωποι της PressiousArvanitidis βρίσκονται στη διάθεσή σας προκειμένου να σας δώσουν περισσότερες πιστοποιημένες πληροφορίες.

νΐ

PressiousArvanitidis*

Print your mind

τΟ Υ

ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣA.B.E.E. ΓΡΑΦΙΚΕΣΤΕΧΝΕΣ- ΕΚΓΥΠϋΣΕΙΣ Γραφεία: Καλαβρύτων3, Ν. Κηφισιά 14564 Τ210625 3206 F2106251828 Έδρα: 78οχλμ. Εθν. οδούΑθηνώνΛαμίας, ΎπατοΒοιωτίας322 00 Τ2262071078 F2262071035 Εinfo@pressious.com www.pressious.com

δ Η γνώμη μου

έλευση το υ γνω σ το ύ εκδότη και συγγραφέα Α ν τρ έ Σιφρίν σ την Ελλάδα για διαλέξεις και παρουσίαση σ τη ν Έ κ θεση Βιβλίου σ τη Θ εσσαλονίκη ανακύκλωσε τις απόψεις για το ν ρόλο του εκδότη, τ ο βιβλίο, τ ο χρήμα, τη ν εξουσία. Δανείζομαι ένα κομμάτι από τ ο τελευ ταίο το υ βιβλίο: «Τ α πιο μικρά βιβλιοπωλεία έχουν κέρδη κατά μέσο ό ρο 0,6%. Τα μεγα λύτερα, που π ωλούν εκ α τοντά δες χιλιάδες βιβλία τ ο χρόνο, έχουν κέρδη που δεν ξεπερνούν το 2%, πολύ χαμηλότερα από κάθε άλλη εμπορική δρα στηριότητα. Ελάχιστα από τα πιο γ νω σ τά βιβλιοπωλεία κερδίζουν χρή ματα. Δ ε ν υπάρχει όμω ς αμφιβολία ότι όλα τα α νεξά ρτη τα βιβλιοπωλεία, ά σχετα με το μέγεθος τους, παρέχουν μια πολύτιμη υπηρεσία σ τη ν κοι νωνία, τη ν οποία δεν παρέχουν τα σούπερ μάρκετ και οι αλυσίδες. Τα ανε ξάρ τη τα βιβλιοπωλεία δ εν περιορίζονται σ τη ν προβολή τω ν λίγων μπεστ σέλερ, αλλά είναι εφοδιασμένα και με μια μεγάλη γκάμα π αλιότερων τίτ λω ν». Στη ν ουσία ο Σιφρίν θέτει τ ο θέμα τη ς ύπαρξης τ ω ν μικρών βιβλιοπωλείων αλλά και τω ν μικρών εκδοτικώ ν οίκων που ανταγωνίζονται μεγαθήρια και ταυτόχρονα είναι αυτά που ρισκάρουν κι ανακαλύπτουν ν έο συγγραφικό αίμα. Παράλληλα θ έτει κι ένα άλλο ζήτημα: μπορεί η τέχνη, τ ο βιβλίο, σ ε αυτούς το υ ς ανάποδους καιρούς να ζή σ ει χωρίς οικονομική στήριξη; Μή πως η εξασφ άλιση το υ ελάχιστου (η λειτουργία ενό ς μικρού εκδοτικού, ενό ς ανεξάρτη του βιβλίου ή περιοδικού) είναι ό ρο ς για τη ν ύπαρξη του μέγιστου (τη ς πολιτιστικής π ροσφ οράς τους);

Γιάννης Ν. Μπασκόζος

διπεριεχόμενα

Λογοτεχνία, Διαδίκτυο και ν έ ες τεχνολογίες Τα Επόμενα Πράγματα

στήλες: 01. Η γ ν ώ μ η

μο υ Γιάννης Ν. Μ πασκόζος |

μ ή να Μ άρ θ α Κυριακοπούλου |

24.

0 6 . Σ χ ό λ ια 1 10. Α π ό

μήνα σ ε

c o m ic ta le o f c itie s Ο κοινός μας φ ίλος Charles Dick

2 6 . Π α ρ α -σ τά σ ε ις Έ λ ε ν α Χουζούρη | 28. Θ ε ρ μ ιδ ω ρ ια ν ά ο ξ ύ τ ο ν α Α λ έξη ς Ζ ή ρας | 3 0 . Έ να βή μ α μπρος, δ ύ ο β ή μ α τα πίσω Β αγγέλης Χα τζη β ασ ιλείου | 32. Γρ ά μ μ α τα από μ ακρ ιά Κατερίνα Σχινά | 36 ■ Ω ς α ν α γ ν ώ σ τη ς Κώστας Μποτόπουλος | 38. Για τ α παιδιά Μ αρίζα Ν τεκ άσ τρο | 4 0 . Ζ ε ν ε ρ ίκ Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης | 42 . Χ ω ρ ίς π ρ οϋ π η ρεσία Γιώ ργος Ξεν ά ρ ιο ς | 4 4 . Ρ α δ ιο φ ω ν ικ έ ς σ υ ζ η τή σ ε ις Ν ίκος Θ ρασ υβ ο ύλο υ | 5 6 ■ Θ έμ α : Μ έρ ιλ ιν Ρ όμπ ινσον Κώστας Καλτσάς | 116. Β ιβ λ ιο θ ή κ ε ς Ν άσ ος Χριστογιαννόπουλος | 119. Π ερ ιο δ εύ ω ν Σπύρος Κακουριώτης | 120. C in e m a tic lite ra tu re Ά θ ω ς Δ ημ ο υλάς | 121. A n a rtis t Ν ίκος Παναγιω τόπουλος | 122. C o m ic s Λή δ α Τ σ ενέ | 124. Δ ια β ο λ ιά δ α Κουρούμπαλης 1126. Σ το μ υ α λ ό τ ο υ σ υ γ γ ρ α φ έ α Κωστής Π αττα κό ς1 127. A c h a t ro o m o f he r o w n anadysi | 128. B o o k in a fra m e Α λ έξ ια Ο θω ναίου

ens I

λογοτεχνικά βραβεία διαβάζω 13. συναντήσεις: 4 6 . ΚΙΚΗ Δ ΗΜ ΟΥΛΑ . Σ τ η ν Ό θ ω ν ο ς . Γιάννης Ν. Μπασκόζος σ υνεντεύξεις: 4 8 .

ΓΙΩ ΡΓΟ Σ Μ Α Ν ΙΩ ΤΗ Σ Ν α ξ έρ ο υ μ ε τι μας σ υ μβ αίνει είν α ι η μ εγα

λ ύ τερ η επανάσ ταση. Σ υνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη | κατάσταση. Συνέντευξη στην Χρ ισ τιά ν α Μ υγ δάλ η

52 ■ Η ποίηση και η ανθρώ πινη

I ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

| ΕΤΗΣΙΟ ΚΟΣΤΟΣ

Εσωτερικού Φυσικά Πρόσωπα Φοιτητές, Σπουδαστές Οργανισμοί, Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα Φιλική Συνδρομή

200,00 €

Κύπρου Φυσικά Π ρόσωπα Οργανισμοί, Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα

125.00 €

Ευρώπης Φυσικά Πρόσωπα

120.00 €

Οργανισμοί, Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα

170,00 €

Υπόλοιπες χώρες Φυσικά Π ρόσωπα Οργανισμοί, Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα Τιμή τεύχους Παλιά τεύχη, εφ ό σο ν δεν έχουν εξαντληθεί, πλέον ταχυδρομικών τελώ ν Σ τις τιμ ές τω ν συνδρομ ώ ν συμπεριλαμβάνονται ταχυδρομικά τέλη. Η συνδρομ ή διακόπτεται αυτόματα, τρ ε ις μ ήνες μ ετά τη λήξη της.

| ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

50.00 € 40.00 € 90.00 €

95.00 €

140 $ ΗΠΑ 190 $ ΗΠΑ

δ ιαβάζω

Ρ Ο θέλω να γίνω συνδρομητής / τρία για:

| ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΠΛΗΡΩΣΕΤΕ Α. Με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό: ALPHA BANK Επωνυμία: ΔΙΑΒΑΖΩ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. Αριθμός λογαριασμού: 121002320007785 ΙΒΑΝ: GR17 0140 1210 1210 0232 0007 785 SWIFT: CRBAGRAAXXX Β. Με αποστολή ταχυδρομικής επιταγής στη διεύθυνση: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΒΑΖΩ, Μ αυροκορδάτου 9,106 78, Αθήνα. Γ. Με επίσκεψη σ τα γραφεία μας.

Ε Π ΙΚ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ I Μαυροκορδάτου 9,106 78, Αθήνα | Τ. 210 33 88 008, 210 3801284 I F. 210 3801284

Μ Η

δ : περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383 ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141

βιβλιοκριτική: 60 .

ΤΕΥΧΟΣ 530 ΙΟΥΝΙΟΣ 2012

βιβλιοπαρουσίαση: 82.

Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης ΔΙΑΒΑΖΩ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. Εκδδτρια Χριστιάνα Μυγδάλη Διευθυντής Γιάννης Ν. Μπασκόζος Τακτικοί συνεργάτες Αλέξης Ζήρας Σπύρος Κακουριώτης Λευτέρης Καλοσπύρος Γιώργος-ΐκαρος Μπαμπασάκης Κώστας Μποτόπουλος Μαρίζα Ντεκάστρο Γιώργος Ξενάριος Γιώργος Ν. Περαντωνάκης Δημήτρης Β. Τριανταφυλλι'δης Λήδα Τσενέ Νάσος Χριστογιαννόπουλος

α φ ιέ ρ ω μ α : χ ν ο λ ο γ ίε ς.

γδαλη |

82 λ ο γ ο τ ε χ ν ί α , δ ια δ ί κ τ υ ο

και ν εες τε

Τα Επόμενα Πράγματα Επιμέλεια: Χ ριστιάνα Μύ-

Από τ ο χ αρ τί σ το χάος. Γιώ ργος - Ίκαρο ς

Μπαμπασάκης |

90.

Εισαγω γή σ τη β ιβ λ ιο φ ιλ ικ ή μπλογκό-

σφ αιρα. Γιώργος Ν. Π εραντω νάκης |

93. Η λεκτρ ονικές ε κ δ ό

σ ε ις και ν ε ο ε λ λ η ν ικ ή λογ ο τεχ ν ία . Το ψ η φ ια κ ό μ έ λ λ ο ν τω ν εκ δ ό σ εω ν είνα ι εδώ . Ά νν α-Μ αρ ία Σιχάνη |

98. Η λεκτρική λ ο

γοτεχνία. Μ αρία Ξυλούρη | 1 0 1 . E-books και πνευματικά δ ι καιώματα: Η λ ο γ ο τεχ ν ία δ ε ν πρέπει ν α γ ίν ει μουσική. Γιάννης Φ αρσ άρης|

105.

Τα επ όμενα πράγματα. Παναγιώ της Γα-

βριήλογλου

κριτικογραψία: 110. © οδω ρής Π έρσης

ευπώλητ

113.

Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Κριτικογραψία Θοδωρής Πέρσης

>0»

Υπεύθυνη Επικοινωνίας και Διαφήμισης Ελεάννα Γεωργίου eleanna.georglou@diavazo.gr

οο βz

Design director Χρήστος Σ. Τζοβάρας design9@hol.gr «Ρ Σοφία Μιχάλα msdesign@otenet.gr

PressiousArvanitidis Α.Β.Ε.Ε. ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία) ΔΙΑΒΑΖΩ Μαυροκορδάτου 9, ΑΘΗΝΑ, 106 78 Τηλ.: 210 33 88 008, 210 38 01 284 Fax: 210 38 01 284 e-mail: info@diavazo.gr

εκδόσεις της ΕΣΤΙΑΣ ΑΠΟ

1885

Σε όλα τα βιβλιοπωλεία · w w w .h e stia .g r y | Ε κ δ ό σ ε ις Ε σ τία

Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ

ΕΝΑΣ ΧΑΜΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Εικονογράφηση: NikosΚαμηασελέ Επίμετρο: Παναγιώτη3 ΙφαλαγκάκτΒ Το διήγημα αυτό, που δημοσιεύεται για πρώτη φορά σε βιβλίο, είναι μια μαγική και αλληγορική κάθοδος στη χαμένη Ατλαντίδα. Ατόφιος Καραγάτσης, για μικρούς και μεγάλους.

S S “ a s © ·

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ

ΛΑΧΑΝΟΡΥΖΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ΤΙ ΖΗΤΟΥΝ 01 ΒΑΡΒΑΡΟΙ

Διηγήματα

Μυθιστόρημα

Στο Λαχανόρυζο του Σταυρού παρακολουθούμε δεκαέξι διηγήματα-διαδρομές οτην Ελλάδακαι την Ευρώπητων τελευταίων δεκαετιών με όχημα τη φαντασία, το χιούμορ και τη νοσταλ-

Στο Τι ζητούνοι βάρβαροι παρακολουθούμε τη δραματική επι στροφή ενόςΈλληνα από το ευρωπαϊκό κλαμπ στη βαλκανι κή παράγκα. Είναι ένα μυθιστόρημα που, μεταξύ ειρωνείας και σπαραγμού, μιλάει για τη δική μας γειτονιά του κόσμου και αποδείχτηκε προφητικό γι' αυτό που ξούμε σήμερα στην Ελλάδα.

cn©o

Τ ό σο ο δήμαρχος κ. Γιάννης Μπουτάρης ό σ ο και ο περιφερειάρχης κ. Α . Τςιτζικώστας στα εγκαίνια της φετινής Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου επέμειναν ότι θα κάνουν το παν για να κρατήσουν την έκθεση στην πόλη τους. Ο μεν περιφερειάρχης δή λω σε ότι θα φροντίσει να βρει χρήματα ώ στε μόλις λήξει η χρηματοδότηση από το Ε ΣΠ Α να συνεχιστεί η στήριξη της έκθεσης, ενώ ο δήμαρχος δήλω σε ότι το Φεστι βάλ Κινηματογράφου και η Εκθεση Βιβλίου μόνον «π άνω από το πτώμα το υ » θα φύ γουν από τη Θεσσαλονίκη. Α ν το θέλεις κάτι πολύ, θα το επιτύχεις, που θα έλεγε και ο Π άουλο Κοέλιο.

στεκόμαστε απέναντι στις αλήθειες τω ν άλλων και πώς οι άλλοι σ τέκονται απέ ναντι στις δικές μας αλήθειες», με αυτό το απόσπασμα από το έργο του Νίκου Θέμελη Οι α λήθειες τω ν άλλων ο δήμαρχος Άνδρου ανακοίνωσε τη θέσπιση βραβείου σ τη μνήμη του συγγραφέα που ό σο ζο ύσε αγάπησε πολύ το νησί τη ς Άνδρου. Η επι σήμανσή του αυτή δηλώνει και την αξία να αναγνωρίσουμε σε μια δύσκολη εποχή το ν λόγο τω ν άλλων και να βρούμε τρόπ ο συ νεννόησης. Κάτι που τη στιγμή που γρά φονται αυτές οι γραμμές φαντάζει πολύ δύσκολο να ισχύσει στη ν πολιτική σκηνή.

Μ αθητές και βραβεία Στη μνήμη το υ Νίκου Θέμελη θεσπίστηκε κι ένας διαγωνισμός μεταξύ τω ν μαθητών τω ν σχολείων της Άνδρου. Οι βραβευμέ νοι μαθητές θα κερδίσουν ένα ταξίδι σ το εξωτερικό, ενώ τα καλύτερα κείμενα θα τυπωθούν σε βιβλίο, που είναι χορηγία τω ν εκδόσεων Κέδρος. Οι ίδιες εκδόσεις θα προσφέρουν ένα π οσό σε βιβλία σ το ν τιμώμενο συγγραφέα με το βραβείο Νίκου Θέμελη. Πρόκειται για πρωτοβουλία που μπορεί να εξαπλωθεί και σ τα υπόλοιπα νησιά του Κυκλάδων, αν υπάρχει ανάλογη ευαισθητοποίηση από τους τοπικούς πα ράγοντες.

Ο Θ ΕΟ Σ ΑΥΤΟ Π ΡΟ ΣΩ Π Ω Σ

ΜεταιχΜίο

Σάκης Σερέφας

'Ενα σαρκαστικό μυθιστόρημα για τη βία που ασκούμε και μας ασκούν καθημερινά, με αφορμή μιαν αληθινή ιστορία στις αρχές της δεκαετίας του ’60, η οποία στοιχειώνει στη μνήμη του πανελλήνιου. Με αφηγητή τον Θεό. Σε άγρια κέφια. Αυτοπροσώπως.

www.metaixmio.gr

δ σχόλια

ΟΤξέησσν Οινέοι Βλέπω τις λίστες τω ν υποψηφίων για τα Βραβεία Διαβάζω και τις αντίστοιχες τω ν Κρατικών Βραβείων. Οι πιο ενδιαφέρου σ ες παρουσίες βρίσκονται στις κατηγο ρίες τω ν πρωτοεμφανιςόμενων. Νέα, φρέσκα ονόματα και ακόμα πιο φρέσκες ιδέες μέσα στα βιβλία. Οι μικροί εκδοτι κοί οίκοι ρισκάρουν, μιας και η πλειονό τη τα τω ν πρωτοεμφανιςόμενων ανήκει σε μικρούς εκδοτικούς οίκους.

Ο Τ ζέη σ ο ν ή αλλιώς Ιάσονας Μανωλόπουλος, ένας ελληνοκαναδός επενδυτής, μικρός σε ηλικία αλλά με πλούσιες εμπει ρίες, έγραψε ένα βιβλίο που έκανε με γάλη επιτυχία στο εξω τερικό και κυκλοφόρησε πρόσφατα και στη ν Ελ λάδα. Σ το βιβλίο αυτό, Το επαχθές χ ρ έ ο ς τη ς Ελλάδας (Μελάνι), κάνει μερικές πολύ σοβαρές παρατηρήσεις για την Ευρώπη αλλά και για τη χώρα μας. Κυρίως θέτει το ερώτημα «πού πάει η Ελλάδα;», «τι χώρα θέλει να είναι η Ελλάδα;» Ίσ ω ς το καλύτερο βιβλίο που διάβασα γύρω από την κρίση το τελευταίο διάστημα.

Η ανάγκη \ια νέους Η ανάγκη ανανέωσης της νεοελληνικής πεζογραφίας και ποίησης είναι πιεστική. Οι παλιοί είναι καλοί, αλλά δεν ξεπερνούν τα όριά τους. Οι μεσαίες γενιές χάθηκαν σ τις ατραπούς του συστήματος που τώ ρ α τους ξερνάει με ευχαρίστηση. Οι νέοι είναι ό,τι καλύτερο συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο ν εκδοτικό κόσμο. Κάποιοι, πι θανόν, θα αποτύχουν, αλλά αυτοί που θα συνεχίσουν είναι η λογοτεχνική μας ελ πίδα.

Τι θέλει η Ελλάδα; Τ ο ερώτημα του Τ ζέησ ον δεν αφορά μόνον τη ν οικονομική Ελλάδα αλλά και την ίδια την ελληνική κοινωνία. Η προ εκλογική περίοδος που ζούμε αναδεικνύει αυτό το ερώτημα ω ς μέγιστο ζήτημα. Το περίεργο είναι ότι κανείς επίσημος πολιτι κός δεν θέλει να το απαντήσει. Όλοι πο ρεύονται λέγοντας «δ ώ σ ε μου την εξουσία και θα δεις».

Το λάιφ στάιλ σκοτώνει Μερικοί συγγραφείς που επέπλευσαν τις προηγούμενες περιόδους μ έσω του λάιφ στάιλ νιώθουν πια έξω από τα νερά τους. Α υτό τους κάνει αγενείς στις δημόσιες ομι λίες τους. Εχω δύο πρόσφ ατα παραδείγματα, ένα από τη Θεσσαλονίκη κι ένα από την Αθήνα. Δυστυχώς δεν υπάρχει ολική επαναφορά παρά μόνον στις ταινίες επι στημονικής φαντασίας..

s/m για νοικοκυρές Οι εκδότες έχουν τρελάνει τι αμερικανίδες νοικοκυρές. Τ ο μπεστ σέλερ τη ς εποχής είναι το F ifty Shades o f Grey («Π ενήντα αποχρώσεις του γκρίζου») τη ς Ε. L. James, μιας προ-εμμηνοπαυσιακής μητέρας δύο παιδιών που γράφει σαδομαςοχιστικά σ ο φ τ πορνό για νοικοκυρές. Έχει ήδη κα τακτήσει τη ν πρωτιά στα μπεστ τω ν New York Times και το υ Am azon και έχει κάνει πάνω από δέκα εκατομμύρια πωλήσεις. Την ακολουθούν δεκάδες επίδοξες «σ υ γ γραφ είς» με πιο πρόσφατη την Sylvia Day και το βιβλίο τη ς Bared to You που κυκλο φόρησε σε 500.000 κομμάτια με την πρώτη έκδοση.

Π αναγιώτης Κσνδύλης ολοκληρω μένος Μία έκδοση που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη είναι η πλήρης έκδοση του βιβλίου το υ Παναγιώτη Κονδύλη Η κριτική τη ς μεταφ υσικής σ τη νεότερη σκέψ η από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Το βιβλίο του φ ιλοσόφου κυκλοφορεί συμ πληρωμένο με το 4ο μέρος τη ς γερμανι κής έκδοσης, που έλειπε από την προηγούμενη έκδοση του έργου (Γνώση, 1983).

δ:απ ό μήνα σ ε μήνα ΤΗΣ ΜΑΡΘΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ναν-έναν αποχαιρετάμε τους μεγάλους συγγραφείς περασμένων

εποχών, με το έργο τους όμως να αφήνει ορατό και βαθύ στίγμα στον παγκόσμια λογοτεχνία. Τελευταίο πλήγμα του λογοτεχνικού

κόσμου π απώλεια του σπουδαίου Carlos Fuentes, που σπματοδοτεί σιγά-σιγά το τέλος μιας εποχής. Βαρύ το κλίμα στπν παγκόσμια λογοτεχνία, βαρύ και στπ χώρα μας λόγω των πολιτικών εξελίξεων, τραβάει τα βλέμματα από τπν έναρξπ του πολυπόθπτου καλοκαιριού. Ω σ τό σ ο νέα βιβλία είναι σ τα εκδοτικά «σ κ α ρ ιά » και εμείς απλά στρέφοντας το κεφάλι μας προς τπν τέχνπ προσπαθούμε να προσθέσουμε μια νότα αισιοδοξίας στπν καθπμερινότπτά μας.

Ο 091

20 Απριλίου Αυλαία έπεσε για τη ν 41η Διε θνή Έ κθεση Βιβλίου που πραγματοποιήθηκε σ το Λ ο ν δίνο τ ο τριήμερο 16-18 Απρι λίου. Τ ο ηλεκτρονικό βιβλίο και οι ν έες τεχνολογίες είχαν ηχηρή παρουσία και φ έτο ς σ την Έκθεση, όχι όμως με την ίδια απειλητική μορφή που εμφανίστηκαν πέρσι. Είναι γε γονός άλλωστε ότι πλέον οι εκδοτικοί οίκοι διαθέτουν τα βιβλία και σ ε ψηφιακή μορφή, με αποτέλεσμα να βλέπουμε e-books και παραδοσιακά βι βλία να μοιράζονται αρμονικά το χώ ρο τους σ τα περίπτερα τω ν εκδοτών. Οι νέες ανησυ χίες που απασχόλησαν φ έτο ς τους εκδότες ήταν η εκδοτική και η βιβλιοπωλική δραστηριό τη τα τη ς Amazon, ενώ σχολιά στηκε έντονα η π ρόσφατη αγωγή το υ αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης κατά τη ς Apple και πέντε μεγάλων εκδοτώ ν (μεταξύ τω ν οποίων οι HarperCollins, Penguin και Hachette) για τη δημιουργία καρτέλ προκειμένου να αυξή

σουν τις τιμές τω ν ηλεκτρονι κ ών βιβλίων. Α ν αυτό το «εκ δοτικό μ οντέλο» (που προβλέ πει για το βιβλίο τιμή ορι σμένη από το ν εκδότη και πο σ ο σ τό κέρδους 30% για τη ν Apple) απορριφθεί, οι εκδότες φοβούνται ότι πλέον τ ο ψη φιακό βιβλίο θα είναι ελεύ θερο για την Amazon, που θα καταλήξει όχι απλώς μονοπώ λιο αλλά και μοναδικός αγορα στής. Ω σ τό σ ο οι ιθύνοντες της Am azon κράτησαν χαμηλό προφίλ στη ν Έκθεση, το νίζο ν τα ς ότι «υπάρχει χώ ρος για όλους, για τους παραδοσια κούς εκδότες, για τα εκδοτικά σχέδια τη ς A m azon και για όσους π ροχωρούν σ ε αυτοέκ δο ση ». Μεγάλη σ υζήτηση δημιουργήθηκε και γύρω από το λεγόμενο self-publishing ή αλ λιώς αυτοέκδοση, σ ε ελεύ θ ερη μετάφραση, μια δ ραστη ριότητα που συναντάται πολύ τελευταία, ειδικά σ την Α μ ε ρική, και αποφέρει πολλά κέρδη σ τους συγγραφείς οι οποίοι παρακάμπτουν το εκ δοτικό σύστημα που ενδεχο μένως να τους έχει απορρίψει.

Τέλος, να προσθέσουμε ότι σ τη ν τριήμερη διοργάνωση πραγματοποιήθηκαν διάφορες εκδηλώσεις, σεμινάρια και πα ρουσιάσεις, ενώ συναντήθη καν συνολικά 24.500 επαγγελματίες του βιβλίου.

4 Μ α κ ιυ Σ το Πεδίον του Α ρ εω ς επέ σ τρεψ ε φ έτο ς η 35η Γιορτή του Βιβλίου, από τις 4-20 Μαΐου, με αφιερώματα σ το ν Νικηφόρο Βρεττάκο, σ τη Δ ό μνα Σαμίου και σ το ν Θ όδωρο Αγγελόπουλο, συζητήσεις για το μέλλον τη ς α νάγνωσης και τα πνευματικά δικαιώματα σ την ηλεκτρονική εποχή, για τη ν πολιτική, τη λογοτεχνία και την κρίση, εκδηλώσεις για τη ν καταστροφή τη ς Σμύρνης και τη θέση τη ς στη ν κυ ρίαρχη νεοελληνική ιδεολογία, βιβλιοπαρουσιάσεις, αφηγή σεις παραμυθιών, μουσικοθεατρικές παραστάσεις, αλλά και αθλητικές επιδείξεις ξιφασκίας και μπάσκετ, ακόμη και επιδεί ξεις εκπαιδευμένων σκύλων.

8 M d b u O Maurice Sendak, ο άνθρω πος που ευρέως θεωρείται ω ς ο σπμαντικότερος συγγραφέας παιδικών βιβλίων του 20ού αι ώνα, πέθανε σ ε ηλικία 83 ε τώ ν από επιπλοκές μετά από ένα πρόσφατο εγκεφαλικό επεισό διο. Ο Sendak ήταν γνω στός για το γράψιμο και τη ν εικονο γράφηση περισσότερων από μια ντουζίνα βιβλίων, με πιο αξιοσημείωτο παράδειγμα το Where the Wild Things Are μια πρωτοποριακή ιστορία εξε ρεύνησης τη ς παιδικής φαντα σίας, που δημοσιεύθηκε από το ν εκδοτικό οίκο Harper and

2 m

ΛΑΪ0ΝΕΛ t_. ΣΡΑΪΒΕΡ ΑΡΚΕΤΑ Si ΩΣΕΔΩ

x 2

R ow το 1963. Άλλοι τίτλοι από τα βιβλία που είχε γράψει και εικονογραφήσει ο Sendak είναι οι In the Night Kitchen και O ut side O ver There -και τα δύο κομμάτια τη ς τριλογίας Where the Wild Things A r e - The Sign on Rosie’s Door, Higglety Pigg lety P op ! και The Nutshell Li brary.

15 Μαίου O Carlos Fuentes, ο μεγάλος αυτός άνθρωπος τω ν γραμμά τω ν, το υ οποίου οι νουβέλες αποτύπωναν με μαεστρία την περιπλοκότητα τη ς ιστορίας

τη ς χώρας του, του Μεξικού, πέθανε στη ν Πόλη του Μ εξι κού σ ε ηλικία 83 ετών. Ο θά να τός του επιβεβαιώθηκε από το ν Julio Ortega, το ν βιο γράφο του και καθηγητή ισπα νικών σπουδών σ το Πανεπι στήμιο Brown, όπου ο Fuentes δίδαξε για αρκετά χρόνια, ενώ ο γιατρός του δή λω σε σ τους δημοσιογράφους ότι πέθανε από εσωτερική αι μορραγία. Ο Carlos Fuentes ήταν ένας από τους πιο αξιό λογους συγγραφείς του ισπανόφω νου κόσμου, ένας καταλύτης που, μαζί με το ν Gabriel Garcia Marquez, το ν Mario Vargas Uosa και το ν Julio

ΑΡΚΕΤΑ Ω Σ ΕΔΩ

Αάιονελ Σράιβερ

Ένα καυστικό μυθιστόρημα για το πώς μια ανίατη ασθένεια δοκιμάζει και μεταμορφώνει έναν γάμο· για το τι ακριβώς σημαίνει κατάθλιψη· για το πόσο κοστίζει μια ανθρώπινη ζωή.

www.metaixmio.gr

δ:από μήνα σε μήνα

Cortazar, δημιούργησαν την έκρηξη τη ς λατινοαμερικανι κής λογοτεχνίας σ τη δεκαετία του 1960 και του 1970, γ νω σ τή και ω ς « Ο Boom». Έ γραφ ε θεατρικά έργα, διη γήματα, πολιτικά μη μυθοπλα στική λογοτεχνία και μυθιστο ρήματα, πολλά από τα οποία ήταν χρονικά τη ς «μπερδεμέ νη ς» αγάπης. Ο Fuentes έλαβε ευρεία αναγνώριση σ τις Η νω μένες Πολιτείες το 1985 με το μυθιστόρημα The Old Gringo, μια μπερδεμένη ιστορία για το ν αμερικανό συγγραφέα Ambrose Bierce, ο οποίος εξα φανίστηκε κατά τη Μεξικανική Επανάσταση. Ή τα ν το π ρώτο βιβλίο από έναν μεξικάνο συγγραφέα που έγινε μπεστ σέλερ βόρεια τω ν συ νόρω ν, και έγινε και ταινία το 1989 με πρωταγω νιστές το ν Gregory Peck και τη ν Jane

Fonda. Τ ο τελευταίο του βι βλίο ήταν το Destiny and Desire (2011), ένα εκτεταμένο έργο για το οποίο ο Michael W ood έγραψε στη ν κριτική του για τη ν N ew York Times ότι «δ εν είναι ακριβώς μια πα ρωδία του Π όλεμ ος και ειρήνη, αλλά σίγουρα μια φασματική, παιχνιδιάρικη αναθε ώρηση από τη ν ιδέα ενός μυ θιστορήματος που ανταγωνί ζεται με τη ν ιστορία».

ιβΜώου Σαν να μην έφταναν οι θάνα τοι δύο σπουδαίων ανθρώπων τ ω ν γραμμάτων το ν μήνα αυτό, η Jean Craighead George, βραβευμένη συγγρα φέας νεανικής λογοτεχνίας, ήρθε να συμπληρώσει το

παζλ, αποχαιρετώντας τη ν επί γεια ζω ή σ τα 92 της χρόνια. Η συγγραφέας π ερισσότερων από 100 τίτλω ν μυθοπλασίας και πεζού λόγου, που έχουν πουλήσει συνολικά εκατομμύ ρια αντίτυπα ανά το ν κόσμο, ήταν γνω στή , μεταξύ άλλων, για δύο μυθιστορήματα για νέ ους, M y Side o f the Mountain (1959), το οποίο επίσης εικο νογράφησε, και Julie o f the W olves (1972), που εικονο γραφήθηκε από το ν John Schoenherr. Αυ τό τ ο βιβλίο κέρδισε το Newbery Medal το 1973, τιμητική διάκριση που θεωρείται ω ς το Pulitzer Prize τω ν παιδικών βιβλίων. Καθ’ όλη τη σταδιοδρομία της, η Jean Craighead George επαι νέθηκε από τους κριτικούς για τη ν λυρική της πεζογραφία, τις ζω ντα νές περιγραφές και την σχολαστική έρευνα. ■

Δημοτικό Θ έατρο Καλλιθέας

Θ ΕΑ ΤΡΙΚΟ ΕΡ ΓΑ ΣΤΗ Ρ Ι Κ α λ λ . Δ ιε ύ θ υ ν σ η Γ ιώ ρ γ ο ς Γ α λ ά ν τη ς Α π ό 2 4 Ιουνίου έ ω ς 8 Ιουλίου 2012 Π α ρ ο υ σ ιά ζε ι τα π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α • Θ ε α τρ ικ ό Α φ ιέ ρ ω μ α σ τ ο ν Ν ικ ό λ α ο Λ ά σ κ α ρ η

5 κωμωδίες σε 2 Ξεχωριστά Θεάματα • Το κοκαλάκι τη ς Ν υ χ τ ε ρ ίδ α ς - Η Μις Έ β α ν ς - Η Π α λ ιό γ λ ω σ σ α • Ενοικιάζεται - Δ ίδ ο ντα ι Μ α θ ή μ α τα Τ αν γκ ό • Δ ε ς ε υ τρ ά π ε λ α π ο λ λ ά π ο ν η ρ ά μα και μ ω ρ ά

Σατιρική σκηνική σύνθεση με παλιές και σύγχρονες ευτράπελες διηγήσ εις και κινητικά δρώμενα Π λη ρ ο φ ο ρ ίες για μ έ ρ ε ς και ώ ρ ες παρασ τάσεω ν 210 9 5 7 0 0 0 1 & 210 9 5 8 4 8 3 2

δ:λογοτεχνικά βραβεία 2012

Λογοτεχνικά Βραβεία Διαβάζω 2012 ια δέκατη πέμπτη χρονιά το περιοδικό Διαβάζω θα απονείμει τα Λογοτεχνικά Βραβεία ΔΙΑΒΑΖΩ. Η κριτική επιτροπή για τις κατηγορίες μυθιστόρημα, διή γημα - νουβέλα, λογοτεχνικό δοκίμιο - μελέτη, ποίηση, πρωτοεμφανιςόμενος ηεζογράφος και ποιητής, και η επιτροπή για το εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο και το λογοτεχνικό βιβλίο για μεγάλα παιδιά έδωσαν στη δημοσιότητα, στις 16 Μαΐου 2012, σε συνέντευξη Τύπου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τις μικρές λί στες τω ν υποψήφιων βιβλίων για βράβευση ανά κα τηγορία.

Η τελετή απονομής Η τελετή απονομής των βραβείων θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 6 Ιουνίου 2012 στις 20.00, στους Κήπους του Μεγάρου Μουσικής (Β. Σοφίας και Κόκκαλη). Στην τελετή απονομής έχουν κληθεί εκπρόσωποι τω ν γραμ μάτων και τω ν τεχνών, κοινωνικών, πολιτικών και πο λιτιστικών φορέων και οργανισμών. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

Τα βραβεία που θα απονεμηθούν Μυθιστορήματος · Διηγήματος - νουβέλας · Λογοτε χνικού δοκιμίου - μελέτης · Ποίησης · Πρωτοεμφανιςόμενου πεςογράφου και πρωτοεμφανιςόμενου ποιητή (στη μνήμα Ηρακλή Παπαλέξη) · Εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου · Λογοτεχνικού βιβλίου για μεγάλα παιδιά.

Βραβείο προσφοράς στο βιβλίο Το βραβείο απονέμεται εκ μέρους του εκδότη στη μνήμη του ιδρυτή του περιοδικού, Περικλή Αθανασόπουλου.

Η διαδικασία Οι επιτροπές των Βραβείων έκριναν το σύνολο της εκ δοτικής παραγωγής του 2011. Το υλικό τους αντλή θηκε από τους κοινούς καταλόγους της ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ και του Διαβάζω. Έλαβαν, επίσης, υπόψη τους και τις

Από τη συνέντευξη Τύπου στο Μέγαρο Μουσικής. Στο βήμα, ο πρόεδρος του Μεγάρου κ. I. Μόνος και στο πάνελ (από αριστερά) ο καθηγητής Νάσος Βαγενάς, η υπεύθηνη τύπου Ράνια Βουγιουκαλάκη και ο Γ. Ν. Μπασκόζος. μεμονωμένες παραγωγές όσων συγγραφέων είχαν την καλοσύνη να αποστείλουν τα βιβλία τους στη διεύ θυνση του περιοδικού. Η ψηφοφορία είναι μυστική. Κάθε μέλος της επιτρο πής αξιολογεί τα βιβλία με σειρά προτίμησης. Το πρώτο βιβλίο στην αξιολόγηση κάθε μέλους πριμοδοτείται με δύο βαθμούς (δηλαδή με 12 βαθμούς αντί 10). Το δεύτερο βιβλίο παίρνει 9 βαθμούς, το τρίτο 8 βαθ μούς κ.ο.κ. Βραβεύεται το βιβλίο που θα συγκεντρώ σει το υψηλότερο άθροισμα. Η ψηφοφορία γίνεται με κλειστό φάκελο ή e-mail που απευθύνεται προς τη δι κηγόρο Αθανασία Τριανταφυλλοπούλου-Καλλή, η οποία αθροίζει τους βαθμούς και δίνει το τελικό απο τέλεσμα. Ο φάκελος τω ν αποτελεσμάτων, ανά κατη γορία, παραδίδεται σφραγισμένος από τη δικηγόρο στη διεύθυνση του Διαβάζω, λίγο πριν την έναρξη της τελετής απονομής. Τα ψηφοδέλτια βρίσκονται στα χέ ρια της δικηγόρου προς διευκρίνιση οποιουδήποτε ερωτήματος ή ένστασης.

διλογοτεχνικά βραβεία 2012

Ο Βλάσης Φρισύρας, πρόεδρος του Μουσείου Φρισύρα, ουσιαστικός ενισχυτής και μέγας χορηγός των Βραβείων Διαβάζω.

'Eva νέο βραβείο

L δ

^ §| ο

Ο δήμαρχος Άνδρου Γιάννης Γλυνός ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση ενός βραβείου στη μνήμη του συγγρα φέα Νίκου θέμελη. Το βραβείο θα απονέμεται σε συγγραφέα για βιβλίο μαρτυρίας, βιογραφίας ή μελέτης και θα επιλέγεται από την κριτική επιτροπή τω ν Λογοτεχνικών Βραβείων Διαβάζω. Θα ανακοινώνεται την ημέρα της τελετής απονομής των υπολοίπων βρα βείων και θα απονέμεται στο βραβευμένο στη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης που θα διοργανώνει ο Δήμος Άν δρου το καλοκαίρι στο νησί.

Τα εικαστικά βραβεία Τα φετινά βραβεία είναι μια μεγάλη προσφορά του Μουσείου Φρυσίρα.

Οι κριτικές επιτροπές Η κριτική επιτροπή για τις κατηγορίες μυθιστόρημα, διήγημα - νουβέλα, λογοτεχνικό δοκίμιο - μελέτη,

ποίηση, πρωτοεμφανίζόμενο πεςογράφο και ποιητή αηοτελείται από τους: Στρατή Χαβιαρά, συγγραφέα και δάσκαλο δημιουρ γικής γραφής, Βαγγέλη Χατςηβασιλείου, κριτικό λο γοτεχνίας, Έλενα Χουζοϋρη, συγγραφέα και κριτικό, Κατερίνα Σχινά, κριτικό βιβλίων και μεταφράστρια, Κατερίνα Κωστίου, αναηληρώτρια καθηγήτρια Βυ ζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπι στημίου Πατρών, Ευριπίδη Γαραντούδη, αναπληρω τή καθηγητή Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και ποιητή, Μανώλη Πιμπλή, δημοσιογράφο και κριτικό λογοτεχνίας. Η κριτική επιτροπή για το εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο και το λογοτεχνικό βιβλίο για μεγάλα παιδιά αηοτελείται από τους: Διαμάντη Αναγνοστοπούλου, καθηγήτρια του Τμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμοϋ του Πανεπιστήμιου Αιγαίου, Πόλυ Βασιλάκη, εκπαιδευ τικό και συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας, Γιάννη Παπαδάτο, λέκτορα στο Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού σ το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και κριτικό παιδικής λο γοτεχνίας, Αγγελική Γιαννικοπούλου, αναηληρώτρια καθηγήτρια ΤΕΕΑΠΗ Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρη Πολίτη, λέκτορα στο ΤΕΕΑΠΗ του Πανεπι στημίου Πατρών.

Μικρές λίστες υποψηφίων βιβλίων για βράβευση Απτόητη, αναζωογονημένη θαρρείς από την πολιτική ένδεια και την οικονομική ανασφάλεια, εμφανίζεται η παραγωγή του μυθιστορήματος και του διηγήμα τος το 2011, ενισχύοντας έτσι περισσότερο τη θέση της πεζογραφίας στα ελληνικά γράμματα. Παρά τη μειωμένη αγοραστική δύναμη του κοινού, τόσο η ποιοτική όσο και η ποσοτική στάθμη του είδους δεν εμφανίζουν δραματική πτώση. Α ς σημειωθεί εδώ η συχνά αθέατη δραστηριότητα μικρών εκδοτικών ορ γανισμών. Παράλληλα, εξακολουθεί να διευρύνεται ο διάλογος για το βιβλίο στο Διαδίκτυο, ενώ αξίζει να επισημανθεί η εμφάνιση νέων, αποκλειστικά εστια σμένων στο βιβλίο, πολυσέλιδων εντύπων που επι χειρούν να καλύψουν τη σχετική υποχώρηση της κρι τικής στον ημερήσιο τύπο, απότοκο ασφαλώς μιας σχετικής κάμψης της βιβλιαγοράς.

δ :λογοτεχνικά βραβεία 2012

___

16 δ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η θεματική, υφολογική και ειδολογική ποικιλία της φετινής μυθιστο ρηματικής παραγωγής: πολιτικό, νουάρ, τρομοκρα τικό, συνωμοσιολογικό, φανταστικό, μεταφυσικό πικαρέσκ ή μελλοντολογικό δυστοπικό, αλλά και μυθι στόρημα πόλης, ιστορικό (με έμφαση σε ένα μυθο λογημένο παρελθόν), μυθιστόρημα μαθητείας ή ro man a clef- όσο για τη θεματολογία, και αυτή εμφα νίζεται ανανεωμένη και διευρυμένη -από τον έρωτα και το γάμο ώ ς την οικονομική και την ηθική κρίση1 από την υπαρξιακή αναζήτηση και την ατομική ανα δίφηση ώς την διερεύνηση τω ν συλλογικών αγωνιών και τω ν διλημμάτων του κοσμοπολιτισμού και της παγκοσμιοποίησης. Κατάδυση σε κάθε λογής αφη γηματικές τεχνικές και έξυπνη συμπαράθεσή τους, τολμηρά παιχνίδια με τη διακειμενικότητα, εναλλαγές ρυθμών και τόνων, μορφικές ακροβασίες αλλά και προσήλωση στην παραδοσιακή γραμμική αφήγηση συνθέτουν ένα ιδιαιτέρως πλούσιο πεζογραφικό το πίο. Και φέτος η πεζογραφία μας απέδειξε ότι δεν δι στάζει να αναμετρηθεί με μεγάλα θέματα ή με πρω τότυπα ερωτήματα, μπολιάζοντας την αφήγηση με κριτικό στοχασμό. Το διήγημα παραμένει προνομιακό αφηγηματικό πε δίο της λογοτεχνίας μας, καλύπτοντας ευρύ φάσμα μοτίβων και διαφορετικούς τρόπους επεξεργασίας, πάντοτε όμως στοιχηματίζοντας στη λογοτεχνική αρ τίωση με επιτυχία. Διεκδικώντας συχνά την πυκνό τητα και την αμεσότητα του ποιητικού λόγου, τα διη γήματα της φετινής παραγωγής φωταγωγούν το ελάχιστο και το ασήμαντο εξισώνοντάς το με το άνυσμα μιας ολόκληρης ζωής και αναδεικνύουν την κρίσιμη λεπτομέρεια που μπορεί να προσδώσει απρόβλεπτο νόημα στο ουδέτερο συνεχές της καθημερινότητας, Το ποιοτικό επίπεδο του ποιητικού λόγου στη διάρ κεια του 2011 παρέμεινε υψηλό όσο και κατά τα προ ηγούμενα χρόνια, επαληθεύοντας έτσι τη σταθερή μέσα στο χρόνο ποιότητα της ελληνικής ποίησης. Η μεγάλη ποικιλία τω ν εκφραστικών τρόπων και τω ν θεμάτων της πρόσφατης ποιητικής παραγωγής οφεί λεται στη δημιουργική συμπόρευση ποιητών και ποιητριών διαφορετικών ηλικιών, από την πρώτη μετα πολεμική ποιητική γενιά μέχρι τους πρωτοεμφανίζόμενους νέους ποιητές και ποιήτριες. Ο μεγάλος όγ κος, επίσης, της παραγωγής, με την έκδοση εκατον τάδων ποιητικών συλλογών και κατά το 2011, παρά την οξεία οικονομική κρίση τω ν τελευταίων ετών -

παρότι πρέπει να επισημανθεί ότι μεγάλο μέρος των τίτλων είναι εκδόσεις ιδίοις αναλώμασιν, είναι ενδει κτική της επιτακτικής ανάγκης για έκφραση σε ένα λογοτεχνικό είδος που θεωρείται πιο άμεσο από την πεζογραφία και είναι συνδεδεμένο κυρίως με την ψυχοσυναισθηματική περιοχή του υποκειμένου. Η αναδυόμενη πάντως, σε αρκετά βιβλία, θεματοποίηση τω ν οξύτατων προβλημάτων του δημόσιου χώρου στην Ελλάδα φαίνεται να δείχνει μια τάση νέας κοι νωνικοποίησης του ποιητικού μας λόγου. Στο είδος του λογοτεχνικού δοκιμίου κατά το 2011 η παραγωγή βιβλίων υπήρξε για άλλη μια χρονιά υπο τονική, σε τέτοιο, μάλιστα, βαθμό ώστε η κριτική επι τροπή να αναγκαστεί να περιλάβει σε αυτήν την αρ κετά απροσδιόριστη κατηγορία, αφενός, το είδος της κριτικοφιλολογικής μελέτης, αφετέρου, βιβλία από το χώρο τω ν ανθρωπιστικών επιστημών με ενδιαφέ ρον για το μη ειδικό κοινό και με στοιχεία υψηλής εκλαΐκευσης. Είναι εμφανές ότι η οικονομική κρίση έπληξε και κατά το περασμένο έτος το είδος της κριτικοφιλολογικής μελέτης, καθώς παρατηρείται σα φής μείωση του αριθμού τω ν εκδομένων σχετικών βι βλίων, λόγω της περιορισμένης αγοραστικής ζήτη σής τους. Αντιθέτως, το εκδοτικό ενδιαφέρον και η αντίστοιχη παραγωγή σχετικών τίτλων επικεντρώθη καν σε βιβλία με θέμα τις πολυποίκιλες παραμέτρους της οικονομικής κρίσης, που σ τον ένα ή στον άλλο βαθμό ανταποκρίνονται σε ανάγκες και προβληματι σμούς που δημιουργήθηκαν λόγω της γενικότερης κρίσης τόσο σε Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Πρέ πει να σημειωθεί ότι στην κατηγορία του δοκιμίου η επιτροπή περιέλαβε βιβλία με πρωτότυπο υλικό και όχι συναγωγές σε τόμους παλαιότερα δημοσιευμέ νων μελετών ή δοκιμίων. Μ ΥΘ ΙΣΤΟ ΡΗ Μ Α Βασίλης Αλεξάκης, Η πρώτη λέξη, Εξάντας Γιάννης Μακριδάκις, Η άλωση της Κωνσταντίας, Εστία Μιχάλης Μοδινός, Η σχεδία, Καστανιώτης Ιωάννα Μπουραζοπούλου, Η ενοχή της αθωότητας, Καστανιώτης Γιώργος Ξενάριος, Στη ν άκρη του κόσμου, Κέδρος Νίκος Παναγιωτόπουλος, Τα παιδιά του Κάιν, Μεταίχ μιο Αλέξης Πανσέληνος, Σκοτεινές επιγραφές, Μεταίχμιο Γιώργος Συμπάρδης, Υπόσχεση γάμου, Μεταίχμιο

GrantThornton

Driving ^

An instinct for growth

www.grant-thornton.gr onInternational

δ:λογοτεχνικά βραβεία 2012

Ευγενία Φακίνου, Το τρένο των νεφών, Καστανιώτης Μιχάλης Φακίνος, Η έρημος έρχεται, Καστανιώτης ΔΙΗΓΗΜΑ - Ν Ο ΥΒΕΛΑ θοδωρής Γκόνης, Ο ύπνος της Αδριανουπόλεως, Άγρα Ζυράννα Ζατέλη, Ηδονή σ τον κρόταφο, Καστανιώτης Κώστας Καβανόζης, Όλο το φως απ’ τα φεγγάρια, Πατάκης Παναγιώτης Κουσαθανάς, Αξιοσημείωτες συναντή σεις, Ίνδικτος Λουκάς Κοΰσουλας, Και μόνος και μετά πολλών (Γ), Γαβριηλίδης Πρόδρομος Μάρκογλου, Τα σύννεφα ταξιδεύουν τη νύχτα, Νεφέλη Κώστας Παπαγεωργίου, Το νερό, Κέδρος Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Περιπολών περί πολλών τυρβάζω, Πατάκης 'Ερση Σωτηροποΰλου, Να νιώθεις μπλε, να ντύνεσαι κόκκινα, Πατάκης Βασίλης Τσιαμπούσης, Σάλτο μορτάλε, Μεταίχμιο

___ 6 18 21 ο

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Η ανορεξία της ύπαρξης, Καστανιώτης Γιώργος Αλισάνογλου, Jesu Christiana. Μια μελλον τική προσευχή, Μαγικό κουτί Βασίλης Αμανατίδης, 7: Ποίηση για video games, Νεφέλη Τάσος Γαλάτης, Κάθοδος, Τυπωθήτω Βερονίκη Δαλακούρα, Καρναβαλιστής, Κέδρος Γιάννης Δάλλας, Περίακτος, Τυπωθήτω Κατερίνα Ηλιοπούλου, Το βιβλίο του χώματος, Μελάνι Δημήτρης Κοσμόπουλος, Κρούσμα, Κέδρος Γιώργος Μηλάνας, Στασιωτικά 1-50, Γαβριηλίδης Παυλίνα Παμπούδη, Το σπίτι στους 40 δρόμους, Ροές ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ - ΜΕΛΕΤΗ Γιώργος Βέης, Μανχάταν - Μπανγκόκ, Κέδρος Εφη Γαζή, Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια: Ιστορία ενός συνθήματος (1880-1930), Πόλις Γιώργος Γιαννουλόπουλος, Ο μοντερνισμός και οι Δοκιμές του Σεφέρη, Πόλις Αντώνης Λιάκος, Αποκάλυψη, ουτοπία και ιστορία: Οι μεταμορφώσεις m ς ιστορικής συνείδησης, Πόλις

Μανόλης Μαραγκοϋλης, Καιρός να συγχρονισθώμεν: Η Αίγυπτος και η αιγυπτιώτικη διανόηση (1919-1938), Gutenberg Ελένη Πολίτου Μαρμάρινου, Ωσάν χαράς ιδέα: Η ποιη τική γραμματική του Ανδρέα Κάλβου, Gutenberg Ιωάννης Ταϊφάκος, 0/ νεκροί πια δεν μας πονούν: Μαρτυρίες για τη ζω ή και την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, Gutenberg Πολίνα Ταμπακάκη, Η μουσική ποιητική του Σεφέρη: Μια μελέτη m ς σχέσης m ς μοντερνιστικής ποίησης με τη μουσική, Δόμος Δημήτρης Τςιόβας, Ο μύθος m ς γενιάς του ’30: Νεωτεpικόmτα, ελληνικότητα και πολιτισμική ιδεολογία, Πόλις Χαρίκλεια Τσοκανή, Μουσική μανία: Σ τις απαρχές του βακχικού ενθουσιασμού, Αλεξάνδρεια

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΙ Βασίλης Κουνέλης, Νοματαίος, μυθιστόρημα, Ωκεανίδα Γιώργος Μητάς, Ιστορίες του Χαλ, διηγήματα, Κίχλη Νίκος Ξένιος, Το άχτι, διηγήματα, Φαρφουλάς Χίλντα Παπαδημητρίου, Για μια χούφτα βινύλια, μυ θιστόρημα, Μεταίχμιο Βασιλική Πέτσα, Θυμάμαι, νουβέλα, Πόλις

ΠΟΙΗΣΗ - ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΙ Ορφέας Απέργης, Υ, Πατάκης Αρετή Γκανίδου, Ορυκτό φως, Μελάνι Γιάννης Δούκας, Στα μέσα σύνορα, Πόλις Ιωάννης Α. Ζερβός, Κρίσιμη μάζα, Μελάνι Αλέξιος Μάινας, Το περιεχόμενο του υπολοίπου, Γα βριηλίδης

Κριτήρια για την κατάρτιση της βραχείας λίστας ήταν τα βιβλία να παρουσιάζουν ενδιαφέρον είτε ω ς προς τη σύλληψη του θέματος είτε ως προς τη λογοτεχνική του πραγμάτωση. Να υπάρχει πρωτοτυπία, ευρηματικότητα, χιούμορ, περιπέτεια, ενδιαφέρουσα πλοκή, εύ στοχη και πρωτότυπη εικονογράφηση (για τα εικονο γραφημένα), λεξιλογικός πλούτος, επεξεργασία σύγ χρονων κοινωνικών προβλημάτων, ποικιλία γλωσσο-

Μ ΕΓΑΛΟΙ Χ Ο Ρ Η ΓΟ Ι

ΧΟΡΗΓΟΙ

■ PressiousArvanitidis* Printyourmind

Grant Thornton An instinct for growth"

•

ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ

M flfa ΕΘΝΙΚΟ Η ΚΕΝΤΡΟ Η ΒΙΒΛΙΟΥ

— — ' -- ----------

ψ Μ

M HTPAKOY

Χ Ο Ρ Η Γ Ο Ι Ε Π ΙΚ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Σ

ε π μ

ΤΑ Ν Ε Α

BHMAFM

1 0 3 2 .

e n ljg

E 3 7 .7

ελο

sXculture.gr

Δ ΕΥΤΕΡΟ

Λ ^ ν \ ν Λ ^ .& 4

(B w

tv x s

in@life.gr

ΕΚΔΟ ΣΕΙΣ www.patakis.gr

culbure now.gr

εκδόσεις

ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ

99,5

e -g a .g r

g r ( ^

mixtape.gr :

t M i ΠΑΤΑΚΗ

@mna,,r

CapfainBook.gr

ο ι οχ

δ:λογοτεχνικά βραβεία 2012

___

8 20 21 ο

λογικών καταστάσεων, έτσι ώστε το παιδί να οικειοποιηθεί, διαβάζοντας το βιβλίο, λειτουργίες του γρα πτού λόγου. Να μη χρησιμοποιείται η λογοτεχνία και η λογοτεχνικότητα ως πρόσχημα, έτσι ώστε τα νοή ματα και οι σημασίες να υπονοούνται, δηλαδή τα παι διά να παρακινούνται να σκεφτούν αυτό που κρύβεται πίσω από τις λέξεις και τις εικόνες. Επίσης, να μην υπάρχει άμεσος και έμμεσος διδακτισμός και να αφή νει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να αυτενεργήσει. Κατά το 2011 εκδόθηκαν λιγότερα βιβλία από άλλες χρονιές. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Η τεχνολο γία αλλά και το εικαστικό αποτέλεσμα αρκετών εικονογράφων επέδρασαν έτσι ώ στε το αισθητικό αποτέ λεσμα πάρα πολλών βιβλίων, όλων των κατηγοριών και ιδιαίτερα τω ν εικονογραφημένων, να είναι ικανοποι ητικό. Από την άλλη όμως πλευρά, η εκδοτική παρα γωγή δεν συνοδεύτηκε, όπως και πέρσι είχαμε επισημάνει, από ανάλογη αύξηση της λογοτεχνικής ποιότη τας. Η επισημανθείσα, τα τελευταία χρόνια, τάση σε κάποια βιβλία στα οποία οι ήρωες ή οι ηρωίδες (αγόρια και κο ρίτσια), σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση και με υφολογικό στοιχείο το χιούμορ, να ασκούν κριτική στις πράξεις τους, στην οικογένειά τους, στο σχολείο τους και γε νικά στον άμεσο κοινωνικό τους περίγυρο, συνεχί στηκε και φέτος. Όσον αφορά τα εικονογραφημένα, η επιτροπή παρα τηρεί ότι όλο και περισσότερο η εικονογράφηση είναι αφαιρετική, παρόλο που επιμένει να αναπαριστά αφη γηματικά την ιστορία. Οι περιπτώσεις όμως όπου η εικάνα προεκτείνει ή και ανατρέπει το περιεχόμενο εξακολουθούν να είναι περιορισμένες. 'Οσον αφορά τη θεματολογία τω ν δύο κατηγοριών έχουμε να παρατηρήσουμε τα ακόλουθα: Τα βιβλία για μεγάλα παιδιά και εφήβους αναφέρονται, άλλοτε με ρεαλιστικό τρόπο και άλλοτε κάνοντας επί κληση στη φαντασία, σε θέματα όπως οι σχέσεις των εφήβων μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο αλλά και γενικότερα στην κοινωνία. Επίσης, πραγματεύονται θέ ματα σχετικά με ιστορικά γεγονότα και τη μυθιστορη ματική τους ανάπλαση, την εικόνα τω ν εφήβων και τις συγκρούσεις τους με τον εαυτό τους και τους άλλους. Τέλος, επισημάναμε και θέματα που άητονται της διαπολιτισμικής θεματικής. Τα εικονογραφημένα βιβλία για μικρότερα παιδιά αναφέρονται, άλλοτε με φαντασία και αφαιρετικό τρόπο και άλλοτε με ρεαλισμό και χιούμορ, στην παιδική ηλι

κία, τη βίωσή της από τα παιδιά και στην καθημερινότητά τους. Σ’ αυτήν την κατηγορία έχουμε εντάξει και ένα βιβλίο που μιλά για την ιστορία και τη μυθολογία μέσα από τη μυθοπλασία, δημιουργώντας ενδιαφέ ρουσες γέφυρες ανάμεσά τους. Επίσης εντάξαμε και βιβλία που, ενώ δεν ανήκουν στην κατηγορία του ει κονογραφημένου, απευθύνονται σε μικρούς αναγνώ στες. Γνωρίζοντας έτσι κι αλλιώς ότι η αντικειμενικότητα εί ναι... υποκειμενική, ως αναγνώστες και αναγνώστριες της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας εκφράζουμε την ελπίδα να έχουμε πολύ περισσότερα «καλά» λογοτε χνικά βιβλία για παιδιά τη χρονιά που διανύουμε, κα ταθέτοντας τις δύο βραχείες λίστες για το παιδικό βι βλίο, μία για τα μεγαλύτερα παιδιά και μία για τα μι κρότερα.

ΕΙΚ Ο ΝΟ ΓΡΑΦ Η Μ ΕΝΟ ΠΑΙΔΙΚΟ Β ΙΒΛΙΟ Φραγκούλη Φωτεινή (κείμενο), Στεφανίδη Φωτεινή (εικονογράφηση) Κατ - γατ - καραγάτ, Πατάκης Αγγελίδου Μαρία (κείμενο), Στεφανίδη Φωτεινή (εικονογράφηση) Ιστορίες που τις είπε η Πέτρα, Αερόστατο Μπουμπούσης Γιώργος (κείμενο), Ιωάννου Βανέσσα (εικονογράφηση), Η αγάπη της Μυρμηγκίνας και του Τζίτζικα, Ελληνοεκδοτική, Αγγέλου Αγγελος - Σίνη Έμη (κείμενο), Βαβούρη Ελίζα (εικονογράφηση), Θέλω να αρρωστήσω, Ψυχογιός Παπαθεοδούλου Αντώνης (κείμενο), Μπουλούμπασης Πέτρος (εικονογράφηση), Του σκοινιού τα μανταλάκια, Πατάκης Μπουλώτης Χρήστος (κείμενο), Τίκκου Φωτεινή (εικονογράφηση), ΟΥΦ! Οι απίθανες ιστορίες του Άρη, Πατάκης Πλησή Παναγιώτα (κείμενο), Παπαδοπούλου Σοφία (εικονογράφηση), Δεν είμαι τέρας, σου λέω!, Κέδρος Τσίτας Μάκης (κείμενο), Καρακάσογλου Γιώργος (εικονογράφηση), Γιατί δε μετράς προβατάκια; Ψυχογιός ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ Π Α ΜΕΓΑΛΑ ΠΑΙΔΙΑ Κοντολέων Μόνος, Δ ε με Λένε Ρεγγίνα... Άλεχ με λένε, Πατάκης Κλιάφα Μαρούλα, Μια μπαλάντα για τη Ρεβέκκα, Μεταίχμιο

Ξεχωριστές προσωπικότητες σε ξεχωριστές συνεντεύξεις

Κάθε Σάββατο και Κυριακή 12:00-13:00 Αυτοπροσώπως με τον Νίκο Θρασυβούλου στον Β Η Μ Α

^199.5

Καλεσμένοι τον Ιούνιο: Κυριακή 3/06: Χαρά Μαραντίδου (Πάπυρος) Κυριακή 10/06: Γιώργος Μητάς (Κίχλη) Κυριακή 17/06: Χριστόφορος Κάσδαγλης (Καστανιώτης) Σάββατο 30/06: Ελένη Πριοβόλου ( Καστανιώτης)

BHMAFM 9 9 ,5

δ:λογοτεχνικά βραβεία 2012

Σπύρου Δημπτρης, Η μουσική που σταμάτησε τον πετροπόλεμο, Πατάκης Παναγιαπάκης Γιώργος, Μικρόκοσμος, Κέδρος Μαργαρίτης Κυριάκος, Τα τρύπια τείχη, Ψυχογιός Κατσαμά Ελένη, Κοσμοδρόμιο, Πατάκης Κοντολέων Άννα (κείμενο), Δήμου Θανάσης (εικονο γράφηση), Οι εφτά ζω ές του Κόμπου, Πατάκης

Ευχαριστίες Ευχαριστούμε θερμά το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και τον πρόεδρό του κ. Ιωάννη Μάνο για την ευγενική προ σφορά του χώρου και την αμέριστη βοήθεια στη διορ γάνωση της τελετής απονομής των βραβείων. Θερμές ευχαριστίες στο Μεγάλο Χορηγό των Βρα βείων μας, το Μουσείο Φρυσίρα, και στον πρόεδρό του κ. Βλάση Φρυσίρα.

Χορηγοί Pressious Arvanitidis, Ίδρυμα Κώστα & Ελένης Ου ράνια, Grant Thornton, Ίδρυμα Κώστα Δ. Κυριαζή, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Αμπελώνες Μητράκου. Προ σωπικές ευχαριστίες στην κ. Κική Δημουλά, τον κ. Βα σίλη Καζά, τον κ. Νίκο Κυριαζή, τον κ. Θανάση Βαλτινό, την κ. Κατρίν Βελισσάρη και τον κ. Φάνη Μητράκο.

Φίλοι ___ 6 22 21 ο

Θερμά ευχαριστούμε τις εκδόσεις Πατάκη, Ιωλκός, Κλειδάριθμος, το bookbar.gr, καθώς και όλους τους εκδότες που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας, φροντίςοντας για την έγκαιρη αποστολή τω ν προς εξέταση βιβλίων στα μέλη των κριτικών επιτροπών. Επίσης, θερμά ευχαριστούμε όσους βοήθησαν στη διοργάνωση της εκδήλωσης: τον γραφίστα κ. Χρήστο Τζοβάρα, που σχέδιασε το επικοινωνιακό υλικό, και τον κ. Γιάννη Ευσταθιάδη.

Τα εικαστικά βραβεία Το Μουσείο Φρυσίρα στέκεται αρωγός για μια ακόμη χρονιά στις προσπάθειες του περιοδικού Διαβάζω στο πλαίσιο μιας απόπειρας δημιουργίας ενός κοινού με τώπου μεταξύ των τεχνών ενάντια στην πολιτιστική και

ηθική διάβρωση που φαίνεται να έχει κυριαρχήσει σε όλους τους τομείς της ζωής της χώρας αυτήν την εποχή. Πιστεύουμε πως ένας από τους πιο ουσιαστικούς τρό πους άμυνας σε αυτήν τη λαίλαπα του σκοταδισμού και των εκπτώσεων τω ν ηθικών αξιών είναι η αντιπαρά θεση ενός κοινού πολιτισμικού μετώπου που θα συν δυάζει με τον πιο εποικοδομητικό τρόπο τους καρπούς τω ν κόπων δημιουργών όλων τω ν ειδών, είτε πρόκει ται για λογοτέχνες και διανοούμενους είτε για εικαστι κούς ή μουσικούς. Θα καταστεί εντέλει δυνατό να δώ σουμε όλοι μαζί μια δυναμική απάντηση σε όσους εξα κολουθούν να πιστεύουν πως η εμμονή στον ανθρω πισμό και τις αξίες του αποτελεί μια υπόθεση του πα ρελθόντος. Στο κάλεσμα του Μουσείου Φρυσίρα αν ταποκρίθηκαν θετικά οι καλλιτέχνες: Αμάραντος Μιχάλης, Γιαννακάκη Μαρία, Γουλάκος Περικλής, Ζαμπούρα Μαριλένα, Κοντογιαννοπούλου Λήδα, Μακρής Θανάσης, Μαρούδα Καλλιρρόη, Παυλοπούλου Ελένη, Σταματιάδη Ντανιέλα, Τσακίρης Αντώνης και Χαδουλού Κατερίνα, προσφέροντας τα έργα τους για την ενί σχυση αυτού του σκοπού. Μυθιστόρημα: έργο του Θανάση Μακρή Διήγημα - νουβέλα: έργο του Περικλή Γουλάκου Λογοτεχνικό δοκίμιο - μελέτη: έργο της Μαριλένας Ζαμπούρα Ποίηση: έργο της Μαρίας Γιαννακάκη Πρωτοεμφανιζόμενος πεζογράφος: έργο του Μιχάλη Αμάραντου Πρωτοεμφανιζόμενος ποιητής: έργο της Ντανιέλας Σταματιάδη Εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο: έργο της Ελένης Παυλοπούλου Λογοτεχνικό βιβλίο για μεγάλα παιδιά: έργο της Καλ λιρρόης Μαρούδα

Χορηγοί επικοινωνίας Ευχαριστούμε για τη μεγάλη βοήθεια που μας προ σφέρουν στη δημοσιοποίηση των φετινών βραβείων: ΕΡΤ, Τα Νέα, Athens Voice, Δεύτερο Πρόγραμμα 103.7 FM, Τρίτο Πρόγραμμα 90.9, Βήμα FM 99.5, Αθήνα 9.84 FM, Εν Λευκώ 87.7 FM, Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, in.gr, tvxs.gr, e-go.gr, elculture.gr, in21ife.gr, culturenow.gr, mbctape.gr, bookbar.gr, captainbook.gr 1

KETIL BJ0RNSTAD T o π ο τά μ ι ΜΕΤ ΑΦΡΑΣΗ

ΑΠΟ

ΤΑ Ν ΟΡ ΒΗ ΓΙ ΚΑ :

Κ ΡΥΣΤΑΛΛΗ

Γ Λ Υ Ν ΙΑ Δ Α Κ Η

Στα δεκαοκτώ του, ο ταλαντούχος πιανί στας Άξελ Βίντινγκ έχει ήδη γνωρίσει δύο φορές τη σκληρή δοκιμασία της απώλειας, έχοντας χάσει με τρόπο τραγικό πρώτα τη μητέρα του κι έπειτα την αγαπημένη του Λνια. Τώρα τον περιμένει μια τρομακτικά δύσκολη αποστολή, που θα καθορίσει το μέλλον του: σε εννέα μήνες θα πρέπει να προετοιμαστεί για την πρώτη του επίσημη συναυλία, το ντεμπούτο του ως σολίσττου πιάνου. Και ενώ αναμετράται με το ίδιο του το ταλέντο, πασχίζοντας να δ αμάσει αρι στουργήματα της μουσικής, η μοίρα τού επιφυλάσσει έναν νέο συγκλονιστικό έρω τα με μια γυναίκα πολύ μεγαλύτερή του, μια σχέση που θα τον αναγκάσει να περιπλανηθεί στα πιο σκοτεινά μονοπάτια της ανθρώπινης ψυχής. Στο Ποτάμι, την αυτοτελή συνέχεια της

Λ έσ χ η ς των Ν έω ν Π ιανιστώ ν (Πόλις, 2009), παρακολουθούμε έναν νέο άνθρω πο να εξερευνά την ομορφιά, το ύψος της τέχνης, τα πάθη αλλά και τα όρια της συναισθηματι κής αντοχής του. Το βιβλίο μιλά για τις ηθικές και πρακτικές επιλογές που όλοι μας καλούμαστε να κάνουμε στη ζωή. Παράλληλα αποτελεί μια απαράμιλλη λογοτεχνική περιήγηση στον κόσμο της μουσικής, στις απολαύσεις και στα ζοφερά βάθη των μεγάλων κλασικών έργων. Α π ό τις εκ δ όσ εις Π Ο ΛΙΣ κ υκλοφ ορεί επίσης το βιβλίο το υ K etil B jo r n s t a d

Η Λ έ σ χ η τω ν νέω ν π ια ν ισ τώ ν

1 s t ΕΚΔΟΣΕΙΣ Π Ο Λ ΙΣ

Βιβλιοπωλείο: ΑΙΟΛΟΥ 33, τηλ.: 210 36 43 382,e-mail: info@polis-ed.gr και στο facebook στις διευθύνσεις Polis Editions και Εκδόσεις Πόλις

/W ^ D ijla W / λεμ toT I ( μί^λ Va φοφο6ί/1 J B /\ϊ!έ)<ω aV\oj P ’ 1 e»MM KAKoi Ιο Κ Π Μ ΙΙΟ Ι ) \ w t f p A £ μ ο ο ν 'f z ^ S \ ΑΝθροποί l\

■ Γ

O iA

Z /- - v yf

twAi

4 j ^ g § m 'V f S M J y iid E s r

.--- >v ,

f f i W

ί β Ο * ΐ Λ . £ Γ ~ 3 /> Ι r T S ^ T r /V f lH I f ς*ηα να μ)ν \ 1 S f iS 4 u 1 ^ t ,///^ 7 v ] iP ^ S » /7 « |iw -^ L l ,χ \ λ f^Ava 6°*^/ j t ^ p l·

, ___ .

■

js^an^a

ι α

λίΐ ~0)\! Οήο?Ημου m w

u j j

6:com ic tale o f cities MIA ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ TOY ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ, ΤΗΣ COMICDOM PRESS ΚΑΙ TOY ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΔΙΑΒΑΖΩ Έλληνες και βρετανοί δημιουργοί comics εμπνέονται από τον Charles Dickens

Ο κοινός μας φίλος Charles Dickens

α περασμένα Χριστούγεννα

σ ε ένα μηχάνημα που φτιάχνει λου

πήρα για δ ώ ρ ο από τη ν καλή μου το Old Curiosity Shop

κάνικα. Σκέφτηκα λοιπόν να το συν

του Charles Dickens. Δ εν είχα διαβά σει κάτι δικό του πέρα από τα καλά γνω σ τά , Christmas Carol, O liver Twist, Great Expectations κ.λπ. To διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον και μου ά ρεσε πολύ που οι χαρακτήρες

δυάσω με το ν κύριο Quilp... αλλά δεν ήμουν ο μόνος... αυτή ήταν και η αρ χική πρόθεση το υ Dickens. Εμαθα α ργότερα ότι ο Dickens ήταν ένας από τους μεγάλους λάτρεις του «Punch & Judy» και όχι μόνο τους

σ ε μαύρο χιούμορ. Ακόμα πιο πολύ

έχει βάλει σ ε 2-3 έργα του, έχει μά λιστα συγκρουστεί και με μια ομάδα α τόμων που ήθελαν να απαγορεύ

μου ά ρεσε ο κακός τη ς υπόθεσης, ο Dennis Quilp, ένας παραμορφωμένος

σουν το συγκεκριμένο κουκλοθέα τρο, επειδή πίστευαν ότι ήταν αντί

τοκογλύφος με καμπούρα, που δέρ

θ ετο σ τα χρηστά ήθη τη ς κοινωνίας.

ήταν σαν καρικατούρες, βουτηγμένοι

νει τη ν γυναίκα του, ο άνθρωπος που

Ο Dickens τους απάντησε με ένα

τα έχει όλα και δεν χαρίζει τίποτα. Τ ον λάτρεψα, ήταν ένας τέλειος κα

γράμμα λέγοντας ότι, κατά τη γνώμη του, το Street Punch είναι μια από τις

κός για τη ν ιστορία.

πιο εξω φρενικές ανακουφίσεις τη ς

Ό τα ν ήρθε η ώ ρ α να κάνω αυτό το comic για να γιορτάσουμε τα 200

ζω ή ς και, αν γινόταν πιο ηθικοπλα

χρόνια του Dickens, είπα να κάνω κά

του σ το ν κόσμο. Τ ο θεωρούσε γε λοίο ότι κάποιοι το πήραν στα σοβ α ρά και νόμιζαν ότι ήταν «έρ γο του

τι με αυτόν το ν κακό και απαίσιο κύ ριο Quilp. Ξαναξεφυλλίζοντας το βι βλίο, έπεσα πάνω σ ε μια σκηνή με κουκλοθέατρο δρόμου, η γνω στή φαρσοκω μω δία «Punch & Judy», σ το οποίο ο κύριος Punch φέρνει την

στικό, τό τε θα έχανε την απήχησή

Διαβόλου»! Γι’ αυτό λοιπόν επέλεξα να φ τιά ξω αυτό το comic, συνδυάζοντας το ν

κ αταστροφή συνέχεια σ τη γυναίκα

τρομαχτικό αυτό χαρακτήρα με μια από τις μεγάλες αγάπες του Dickens,

και το νεογένητο μωρό του, είτε επί

το κουκλοθέατρο «Punch & Judy».

τη δ ες είτε επειδή δεν ξέρει πώς να κάνει babysitting και ρίχνει το μωρό

S B

Μιχάλης Διαλυνάς

mΜ

δ : π α ρ α β ά σ εις ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΧΟΥΖΟΥΡΗ

Α π ό τον Στρίνφ περγκ στον Μάρκο

κόυσα και ευφράνθηκα τις νέες συνθέσεις του Βασίλη Τσαμπρόπουλου σ τη Στέγη

Γραμμάτων και Τεχνών, τη ν τελευ

Τ ο πάντα αιρετικό και πάντα επίκαιρο - τ ο έγραψε το 1966- έργο του Πέτερ Χάντκε Β ρίζοντα ς τ ο κοινό από την ολλανδική κολλεκτίβα De Coe στις 10,11,12 Ιουνίου στο θεατρικό χώρο

ταία βραδιά το υ Μάί'ου. Ο διεθνούς φήμης πλέον συνθέτης και πιανίστας

τη ς Πειραιώς 260.

ανέπτυξε έναν εξαιρετικά δημιουρ

Την προκλητική παράσταση - ξ ε σ ή

γικό διάλογο με τη ν Ορχήστρα της Καμεράτα που το ν συνόδευε. Τζα ζ,

κ ω σε τους θρησκόληπτους σ τη Μα δ ρίτη - Golgota picnic [sic!] που τη

κλασικές φόρμες, ελληνικοί απόηχοι,

συγγραφή και τη σκηνοθεσία της

ένα μουσικό χωνευτήρι, αποτελούν

υπογράφει το τρομ ερό παιδί του σύγ

τη ν ενδιαφέρουσα προσωπική μου σική πρόταση του Τσαμπρόπουλου.

χρονου

Ο Ιούνιος και ο Ιούλιος είναι οι μήνες

ταγωγή). Σχολιασμός τη ς Βίβλου σε

Ο «Μάρκος

Ίθυ Φ εστιβάλ Αθηνώ ν, το οποίο με

σ χέση με το σήμερα και ζω ντα νό ς

ο φραγκοσυριανός» πάει Ηρώδειο, 22-23 Ιουνίου.

κόπο Φέ τ° ζ κατάφερε να καταρτίσει το τελικό του πρόγραμμα. Από το πρόγραμμα του Ιουνίου επιλέγω:

διάλογος με τη σύνθεση του Χάιντν

ισπανικού

θ εάτρ ου

Ρον-

τρίγκο Γκαρσία (Αργεντινός τη ν κα

«Ο ι επτά λέξεις του Χριστού σ το σ ταυρ ό». Στις 16 και 17 στη ν Πει ραιώς 260. Τις δύο παραστάσεις τού, γνώριμού μας πλέον, Schaubuehne Berlin. Δ ε σπ οινίς ΖυΜ η πρώτη, ω ς συμμετοχή σ το Έ τοςΣτρίντμπεργκ. Σε διασκευή και σκηνοθεσία τη ς Αγγλίδας Κέιτι Μίτσελ. Στις 21 και 22 Ιουνίου. Στην Πειραιώς 260. Πιο ενδιαφέρουσα η δεύτερη -τουλά χιστον πιο π ρω τό τυπη. Η ε π ιστροφ ή το υ Οδυσσέα. Έ ρ γο βασισμ ένο σ τη ν ομώνυμη όπερα του Μ οντεβέρντι με κείμενα του Ομήρου, του Τςιάκομο Μπαουτά ρο και του Π έτερ Εστερχάζυ, σε διασκευή

από

τη

β ερολινέζικη

ομάδα. Μια άλλη α νάγνωση του μου σικού θεάτρου. Μια άλλη αφηγημα τική εκδοχή του ομηρικού μύθου. Σκηνοθετεί ο Ντάβιντ Μάρτον. Στις 23 και 24 Ιουνίου, σ τη ν Πειραιώς 260.

Π έντε μουσικοί και τρεις ηθοποιοί επί σκηνής επιχειρούν ένα ταξίδι-κατάδυση σ τη μουσική και το ν κόσμο τω ν σούφι. Στην μουσική παράσταση τω ν αδελφών Αλί και Χεντί Ταμηέτ από την Τυνησία υπό το ν τίτλο Rayahzone. Στις 14 και 16 Ιουνίου στην Πειραιώς 260. Ν έος Παπάίώάννου, νέο έργο, νέα χο ρογραφία. Τίτλος: Π ρώ τη ύλη. Ο ίδιος επί σκηνής μαζί με το ν Taden Liesenfeld. Στις 23, 26 και 30 Ιουνίου, πάντα σ την Πειραιώς 260. «Μ άρκος ο φραγκοσυριανός» είναι ο τίτλος τω ν δύο αφιερωματικών συναυ λιών σ το Ηρώδειο, σ τις 22 και 23 Ιου νίου, ω ς ελάχιστος φ όρ ος τιμής σ τον σπουδαίο δημιουργό Μάρκο Βαμβακάρη με αφορμή τα 40 χρόνια από το θάνατό του. Η επιλογή του ρεπερτο ρίου ανήκει στη ν Λίνα Νικολακοπούλου. Συμμετέχει μια πλειάδα γνω σ τώ ν τραγουδιστών και συγκροτημάτων, κα θ ώ ς και ο Στέλιος Βαμβακάρης. Ό π ως κάθε χρόνο παρακολούθησα και τις φετινές εκδηλώσεις που διοργάνω σ ε το περιοδικό Τ ζα ζ και Jazz στην Τεχνόπολη σ το Γκάζι ( Eurojazz, 23-27 Μαΐου). Ή τα ν η 12η δ ιοργάνωση ενός φεστιβάλ που γίνεται με πολύ λίγα χρή ματα και στηρίζεται κυρίως σ ε νεανικά συγκροτήματα τζ α ζ από διάφορες χώ ρες, κυρίως αυτές τη ς βόρειας Ευρώ πης όπου και κυριαρχεί αυτό το είδος μουσικής. Το πιο ωραίο είναι η ατμό σφαιρα, ο σεβασμ ός με τη ν οποία νέοι άνθρωποι ακούν αυτή τη μουσική και κάποια ονόματα μουσικών που προοι ωνίζουν ένα καλό μέλλον. 1

δίθερμιδω ριανά οξύτονα ΤΟΥΑΛΕΞΗ ΖΗΡΑ

Στην κόψη του ξυραφιού!

σ τώ ν και φίλων που ανήκουμε όλοι

κρίση που μας μαστίζει όλους! Ακριβώς διότι, όπως το έχουν πει κατά κόρον οι πε

σ’ αυτό το ολοένα και πιο θολό τοπίο της ελληνικής Αριστερός, «έριξα σ το τρα πέζι» τπ σκανδαλώδη, απ’ ό,τι φαίνεται, δια πίστωση ότι η κρίση που έχει παραλύσει την

ρισσότεροι αναλυτές, εξ επαγγέλματος ή αυτοσχέδιοι, η κρίση που άρχισε να αχνοφαίνεται πριν από καμιά δεκαριά χρόνια (και ας μην την δεχόταν ω ς επικείμενη σχεδόν

ελληνική κοινωνία και την έχει πετάξει στο καναβάτσο πολύ περισσότερο απ’ ό,τι άλ λες κοινωνίες, επίσης σ ε κρίση, δεν δημιουργήθηκε μόνο από τους έωλους χειρι

κανείς μας) δεν είναι οικονομική ή συστημική ή χρηματοπιστωτική, αλλά κρίση βα θύτερα ηθική. Α ν θέλετε, εδώ βρίσκεται το

σμούς τω ν κομμάτων εξουσίας αλλά και

ή πάντως ένα κομμάτι της, το πιο ζωντανό, από τη μεταπολίτευση και έπειτα. Επαψε να

ε πρόσφατη συζήτηση μεταξύ γνω

από τις έωλες στρατηγικές τω ν κομμάτων της αντιπολίτευσης! Η αντίδραση υπήρξε άμεσπ: «Ε, όχι κι έτσι! Της αντιπολίτευσης!

στοίχημα που έχασε η ελληνική Αριστερά

είναι παραγωγός και παραστάτης της ου μανιστικής παιδείας την οποία παλαιότερα

Μα αυτή ήταν υπεύθυνη τόσα χρόνια για την άσκηση της κυβερνπτικής πολιτικής, για το νοσηρό πελατειακό κράτος, για τα οι

προασπιζόταν και όλο και περισσότερο άρ χισε, ιδίως μετά το ’90, να χρησιμοποιεί τα κτικές προσομοίωσης με τα άλλα, τα λεγά

κονομικά σκάνδαλα, για τη συναλλαγή με τους επιχειρηματικούς κύκλους που ελέγ

μενα «αστικά κόμματα» ή κόμματα εξου σίας. Αυτό που περιέγραψε ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν σαν στρατηγική μεταμόρφωσης

χουν τα ΜΜΕ;» Σω στά όλα αυτά, αλλά είναι δυνατόν να διαλύεται μια χώρα, να αδρανοποιείται ο παραγωγικός της ιστός, να υπο λειτουργούν ή μάλλον να μη λειτουργούν οι θεσμοί της, να στρέφονται οι πολίτες τπς προς την αυτοδικία, παίρνοντας το νόμο σ τα χέρια τους, και π κρίση να έχει παρα ταξιακό ή πολιτικό ή κοινωνικό πρόσημο; Όχι βέβαια! Τα κόμματα ή τα κινήματα που βρίσκονται στην περιμετρική του πολιτικού μας συστήματος και ασκούν με τον τρόπο τους την αντιπολιτευτική τους στρατηγική είναι κομμάτι της ορισμένος κάθε φορά μέσα σ το χρόνο πολιτειακής σύνθεσης ενός κράτους. Η αντιπολίτευση υπήρξε πάντοτε μέρος της θεσμικής οργάνωσης και εκπρο σώπησης της χώρας, και κατά συνέπεια εί ναι ανόητο να υποστηρίζουμε ότι δεν έχει το μερίδιό της από αυτή και γι’ αυτή την

της Αριστερός έτσι ώ σ τε να μη μοιάζει πια με Αριστερά. Κάτι που δεν έμεινε χωρίς σο βαρές συνέπειες. Καθώς ξεφορτώθηκε εν πολλοίς τις δεσμεύσεις της αλληλεγγύης που επέβαλλε παλαιότερα η κοινωνία της παραγωγής, άφησε τα ζητήματα διαμόρ φωσης τη ς συλλογικής ευθύνης να περά σουν βαθμιαία στη «δικαιοδοσία» τω ν πιο ακραίων σοβινιστικών τά σεω ν του πολιτι κού μας πεδίου. Από εκεί και η ευκολία με την οποία αφέθηκαν και απέκτησαν νόημα οι αυτοσχέδιες λαϊκές συνελεύσεις και τα λαϊκά δικαστήρια που, παρά το ν αναχρονι σμό τους, δημιούργησαν σε πολλούς από τους συγκεντρωμένους την εντύπωση της δήθεν άμεσης δημοκρατίας! Το περίεργο είναι ότι όσο τα πρόσωπα του πολιτικού μας συστήματος, οι ηγετες τω ν

κομμάτων, οι βουλευτές, όσοι βρίσκονται

κοινωνίας, μ’ έναν τροπο που θα έλεγε κα

σ το επίκεντρο του δημόσιου βίου, δεν αντα-

νείς ότι είναι κολλημένος σ το αρχέγονο αλλά πρόσφατο πολιτικό μας παρελθόν:

ποκρίνονται σ το ν θεσμικό τους ρόλο τό σο περισσότερο η αίσθηση τη ς αδικίας ενι

σ τον Ε. Βενιζέλο, σ τον Ν. Ζαχαρώδη, στον

σχύει την αναπηρία της πολιτικής μας παι

Κ. Καραμανλή. Νομίζω ότι από αυτό το ανα

δείας και μας σπρώχνει να βρούμε τη λύση

χρονιστικό προσωποπαγές (που και τώρα

με τρόπο τυφλό ή παρορμητικό. Πράγματι,

τρέχουμε ξοπ ίσω του ) έχουμε υποφέρει,

τα πρόσωπα δεν ανταποκρίθηκαν τις προη

υποφέρουμε και θα εξακολουθήσουμε να

γούμενες δεκαετίες, τουλάχιστον από το ’80

υποφέρουμε όσο περιμένουμε τις λύσεις

και έπειτα, σ το ρόλο τους. Φυσικά, οι θε

σ τα ατομικά και συλλογικά προβλήματα ω ς

σμοί ενεργοποιούνται και εκφράζονται από

δώρα ε ξ αποκαλύψεως. Και λέω ξανά: δεν

συγκεκριμένα πρόσωπα, αυτό όμως δεν ση

βγάζω έ ξω από αυτήν την παθογένεια την

μαίνει ότι ταυτίζονται. Α ς μην ξεχνάμε ότι

Αριστερά. Όλοι ξέρουμε τι προσωπικούς

επί πολλά χρόνια, όταν η κρίση υπήρχε δυ

θρύλους στήριξε. Τι εικονοστάσια έφτιαξε!

νάμει και περίμενε τις κατάλληλες συνθήκες

Ο μύθος του παντογνώστη, του τιμονιέρη

για να γιγαντωθεί, στη δημόσια ζω ή μας κυ ριαρχούσαν πρόσωπα που προγραμμάτιζαν και αποφάσιζαν ουσιαστικά ερήμην τω ν θε

και του καταλύτη ήταν ταυτισμένος με τη ν έννοια του κόμματος ή τω ν ηγετών του στην αριστερά. Να είμαστε ειλικρινείς; Α ν ο

σμών! Ω ς υπερκείμενες οντότητες. Σαν οι θεσμοί να ήταν φτιαγμένοι για εκείνα! Γι’

λαϊκισμός του Ανδρέα Παπανδρέου φάνηκε εκπληκτικά ανθεκτικός, επιβιώνοντας μέσα

αυτό και δύσκολα βρίσκουμε να υπάρχει σε

από τα εκάστοτε απατηλά συνθήματα και τα στερεοτυπικά διλήμματα που ξεφ υτρώ

θεσμικούς ρόλους μια στρω τή και λειτουρ γική διαδοχή του ενός προσώπου από κά

νουν συνεχώς, αυτό συμβαίνει διότι μονί-

ποιο άλλο. Υπάρχει κάτι το προσωποπαγές

μως προτιμούμε τη ν ψευδή συνείδηση από

σ ’ ένα μεγάλο κομμάτι του κοινωνικού φα

τη συνείδηση, την εκχώρηση της ευθύνης

νταστικού που διευκολύνει ή αναζητά την

τη ς ίασης κατά προτίμηση σ’ ένα μάγο

«ηρωική», ατομική σχέση προσώπου και

ηγέτη. ■

ΔΗ Μ Η ΤΡΗ & . ΤΣΑΤΣΟΥ

Υστερόγραφα Σ κ ό ρ π ιο ι στοχασμοί γύρω από όσα δεν κατάλαβα, δεν μπόρεσα, δεν πρόλαβα ή δεν άντεξα όσο ήμουν ακόμη εδώ

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ

ΓΑ Β Ρ ΙΗ Λ ΙΔ Η Σ

τηλ. 210 3228839,

δ :ένα βήμα μπρος δύο βήματα πίσω ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Κορυφαία συμβολή στην ιστορία τω ν συνειδήσεων

ε τη ν Αικατερίνη Κουμαριανού,

νικές εφημερίδες του 18ου και το υ 19ου

που έφυγε από κοντά μας το ν περασμένο μήνα, κοντεύοντας να συμπληρώσει έναν αιώνα ζω ή ς (κα

αιώνα υπήρξαν το απαύγασμα το υ απε

τό ρ θ ω σ ε να διατηρήσει μέχρι το τέρμα σ το ακέραιο τη σωματική και τη διανοη τική τη ς ρώμη), με σ υνέδεσαν πολύχρο

παιδείας, ταυτίστηκαν με την πολεμική δράσπ, δούλεψαν για το χτίσιμο του ανε

χρόνια, κατά τη διάρκεια τω ν οποίων είχα τη ν ευκαιρία να απολαύσω εκ του σύνεγ

τη τα το τελευταίο ότα ν αποφάσισε να απειλήσει τη δική τους ανεξαρτησία. Κι αν σ τις εφημερίδες οφείλουμε ένα σημα

άγρυπνα κριτική ματιά της. Μη όντας ιστορικός, δεν έχω τη δυνατότητα να αποτιμήσω το συνολικό τη ς έργο, που

ξάρτητου κράτους και έκριναν με δριμύ-

ντικό μέρος του τρόπου με το ν οποίο σχηματίστηκε η νεοελληνική συνείδηση, στη ν Κουμαριανού οφείλουμε την επίμο χθη προσπάθεια τπς καταγραφής και της

απλώνεται σ ε πολλαπλά επίπεδα με πλή

ιστορικής τους αξιολόγησης: καταγραφή

θος ειδικές διακλαδώσεις. Αποχαιρετώ ντας, παρόλα αυτά, την αγαπημένη φίλη

και αξιολόγηση που συνιστούν ταυτοχρόνω ς και μια γενναιόφρονα πλοήγηση

θα ήθελα να μείνω σ ε δύο ευρύτερης ση

σ το σώμα τω ν απαρχών τη ς ελληνικής

μασίας πονήματά της, που είδαν τ ο φ ω ς

πολιτικής και ιδεολογίας. Οι απαρχές τη ς ελληνικής πολιτικής και ιδεολογίας: αυτό είναι το διακύβευμα και

τη ς δημοσιότητας μεταξύ 2010 και 2011 και αποτελούν βασικές παραμέτρους της

πίστεψαν βαθιά σ τις δυνατότητες της

νοι δεσμοί φιλίας: δεσμοί που έγιναν σ τε νότεροι και σ τερ εότεροι τα τελευταία

γυς το μονίμως ανοιχτό και ελεύθερο πνεύμα της, όπως και τη διεισδυτική και

λευθερωτικού ξεσηκωμού: σ τρα τεύτη καν στις διαφωτιστικές ιδέες, σάλπισαν τη ν επανάσταση προς πάσα κατεύθυνση,

παρακαταθήκης της. Μιλώ για τη ν Ι σ τ ο ρία το υ ελληνικού Τύπου (18ος-19ος αιώ νας), που κυκλοφόρησε το 2010 από τις εκδόσεις Ερμής με επιμέλεια του Αλέξπ Μάλλιαρη, και για τη ν εισαγωγή τη ς σ τη Ν εω τερικ ή Γεωγραφία τω ν Δημητριέων

στη ν εισαγωγή τη ς Κουμαριανού σ τη Ν ε ω τερική Γεωγραφία τω ν Δημητριέων, τω ν Δανιήλ Φιλιππίδη και Γρηγορίου Κωνσταντά, οι οποίοι θα συντάξουν ένα π ρω τό τυπο επιστπμονικό εγχειρίδιο, που με έδρα τη γεωγραφία θα πάει κόντρα στη ν

(Βιέννη 1791), που κυκλοφόρησε τ ο 2011

αρχαιοπρεπή γλώ σσ α τη ς ελληνικής λο

από τις εκδόσεις Ζήτη.

γιοσύνης, για να καταγγείλει εκ παραλ

Γράφοντας για τα ηρωικά χρόνια τη ς ελ ληνικής δημοσιογραφίας, η Κουμαριανού

λήλου το δεσποτικό κ αθεστώ ς τη ς Ο θ ω

θα δείξει πως στάθηκαν σ τ’ αλήθεια η ρω ικά για ό σους θήτευσαν σ το ν προεπανα στατικό, το ν επαναστατικό αλλά και το ν

μανικής Αυτοκρατορίας και να προβάλει ένα ολόθερμο όραμα πολιτικής ελευθε ρίας. Ναι, αλλά ας μπ βιαστούμε να εν θουσιαστούμε, π έφ τοντας σ το ν αγοραίο

μετεπαναστατικό Τύπο. Τυπωμένες είτε στη ν Ευρώπη είτε σ τη ν Ελλάδα, οι ελλη

θετικισμό. Εκείνο που θα υποδείξει πρωτίσ τω ς εν ηροκειμένω η Κουμαριανού εί-

ναι πως το ελληνικό πίσω-μπρος (με εμ φανή τη ν έμφαση σ την οπισθοδρό μηση), θα αρχίσει από πολύ νωρίς, πα ράγοντας ένα είδος γενετικής παθολο γίας. Οι Δημητριείς ανήκουν για τη ν Κουμαριανού σ ε μια χαμένη γενιά, που θα δει τη συμβολή τη ς να παραμερίζεται από τη στραβή παιδεία μιας κοινότητας η οποία θα εγκλωβιστεί ευθύς εξαρχής στους ασφυκτικούς ορίζοντες της θρη σκευτικής τη ς αγωγής, σηεύδοντας να αρνηθεί διαρρήδην τό σ ο το έργο της Ν εω τερικής Γεωγραφία ς ό σο και τα πρόσωπα τω ν συγγραφέων της. Μερι κές δεκαετίες πριν από την έναρξη του Αγώ να της Ανεξαρτησίας, ο Φιλιππίδης και ο Κωνσταντάς θα επιχειρήσουν να εισηγηθούν μια σειρά καινούργιων ηθι

Η Σιλβίβρίσκεται στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων: Η ΚΑΗΜΕΝΗ ΣΥΖΥΓΟΣ ΠΟΥ ΕΞΑΠΑΤΗΘΗΚΕ

κών και πολιτικών αξιών, όπως και να μετατρέφουν το εγχειρίδιό τους σ ε φο ρέα νέω ν ιδεολογικών προσανατολι

Α Π Ο Τ ΟΝ «ΖΩΗΡΟ» ΓΕΡΟΥΣΙΑΣΤΗ! Μια ζωή στη σκιά του πολιτικού, έκανε τα πάντα για να διατηρεί λαμπερή την εικόνα της οικογένειάς

σμών. Αντί, ω σ τό σο , για τ ο νέο και το καινούργιο, το πάνω χέρι θα πάρουν οι υπερασπιστές της παράδοσης, που θα οδηγήσουν με τις αδράνειες, τις αγκυ λώσεις και τις ακυρώσεις τους τούς πο λεμίους τη ς σ ε ποικίλα και διά παντός

της. Και θα τα είχε καταφέρει μια χαρά, αν δεν έκα νε τ ο στραβοπάτημα ο Ρίτσαρντ που τώρα πια με το προσωπείο του μεταμελημένου συζύγου και πα τέρα ζητά τη συγχώρεσή της...

«Η αυγγραφέικ ίων best seller που

ανυπέρβλητα αδιέξοδα. Αυτό, βεβαίως, δεν θα εμποδίσει τη ν Κουμαριανού να ηιάσει και να στήσει από την αρχή μπροστά μας το πεδίο το οποίο θα ορί σουν με τη Ν εω τερική Γεωγραφία οι

αποδεικνύει γιο μία ακόμη φορά ότι γράφει ία πάέον συναρπαστικά μυθιστορήματα»

Δημητριείς, εμφυσώντας ξανά πνοή σε έναν θεμέλιο λίθο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ο ιστορικός δεν μπορεί, δεν θέλει και δεν νοείται να αποφύγει τα πολιτικά κελεύσματα τη ς εποχής τη ν οποία διε ρευνά: είναι κελεύσματα και της δικής του εποχής κι αυτό η Αικατερίνη το ήξερε καλύτερα απ’ όλους. Α ς είναι ελα φρύ το χώμα που τη σκεπάζει. ■

r Λ

( s im m s m

onV

Ε κδόσεις Δ ιό π τρ α w w w .d io p tra .g r Αγ. Παρασκευής 40, Π εριστέρι, Τ η λ .: 210 3302828

δ:γράμματα από μακριά ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΧΙΝΑ

Αξίζουν τα βραβεία;

σ ω ς αξίζει σήμερα, ενόψει τη ς επικεί μενης ανακοίνωσης τ ω ν βραβείων του Διαβάζω, να αναφ ερθώ σε μια δι

εισδυτική ανάλυση τη ς ιστορίας και τη ς πολιτισμικής λειτουργίας τω ν βραβείων που κυκλοφόρησε το 2005 και θεωρή θηκε ένα από τα καλύτερα ακαδημαϊκά βιβλία τη ς χρονιάς. Τιτλοφορούνταν The econom y o f prestige και συγγραφέας ήταν ο καθηγητής σ το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια James English. Η φρενίτιδα τη ς αθλοθέτησης καλλιτεχνικών βρα βείων που κατέλαβε τη ν Ευρώπη και την Αμερική σ τη διάρκεια τω ν δεκαετιών 1970 και 1980, υποστήριζε ο English, θα μπορούσε να ερμηνευτεί διττά: είτε ω ς απεγνω σμ ένη αντίδραση το υ μέσου πνευματικού γούστου απέναντι στην απομάγευση τη ς κουλτούρας που είχε ήδη από τό τε δρομολογηθεί είτε ω ς σύ μπτωμα και παράγοντας αυτής της απομάγευσης.

θετο βιβλίου τω ν Times τη ς Νέας Υόρκης μια δήλωση που μεταξύ άλλων έλεγε τα εξής: «Παρά το διεθνές τη ς κύρος η Μ ό ρισον δεν έχει ακόμη κερδίσει τη ν εθνική αναγνώριση που αξίζουν τα πέντε μείζο να έργα μυθοπλασίας της. Εμείς, οι κά τωθ ι υπογραφόμενοι μαύροι κριτικοί και συγγραφείς, εναντιωνόμαστε σ ’ αυτήν τη γελοία και βλαπτική παράλειψη. Δεν μπο ρεί πια να φιμώνεται η κριτική μας φωνή και να αγνοείται η λογοτεχνία μας». Λί γους μήνες αργότερα η Αγαπημένη κέρ δισε το βραβείο Pulitzer και μετά από πέ ντε χρόνια η Μόρισον πήρε τ ο Νόμπελ. Μήπως οι (αυτόκλητοι;) υπερασπιστές τη ς Μ όρισον είχαν διαβεί μια λεπτή αλλά γενικά αποδεκτή διαχωριστική γραμμή όταν δημοσίευσαν την διαμαρτυρία τους στους Times; Π ροφ ανώς1 όμως το πρό βλημα με τη ν παρέμβασή τους δεν ήταν ότι παραπονέθηκαν πως το βραβείο πήγε

Θ εω ρώ το ν θεσμό τω ν βραβεύσεων ανα

σ ε λάθος συγγραφέα. Τέτοιες επικρίσεις είναι τό σ ο παλιές ό σ ο και τα λογοτεχνικά

γκαίο και χρήσιμο, κυρίως για τη συμβο λική σημασία του, και η συνάντησή μου με το βιβλίο το υ English ήταν πολλαπλώς χρήσιμη -κυρίως ω ς μια ευκαιρία να ανα καλέσω μια μακρά ιστορία από πικρίες,

βραβεία. Ό τα ν το π ρώτο Νόμπελ λογο τεχνίας δόθηκε σ το ν Sully Prudhomme, το 1901, η επιλογή θεωρήθηκε σκάνδαλο, αφού ο Λ έ ω ν Τ ολστόι βρισκόταν ακόμη εν ζωή. Η Σουηδική Ακαδημία ενοχλή

διαμαρτυρίες, αμφισβητήσεις, που υπερ βαίνει κατά πολύ τις θετικές αποτιμήσεις του θεσμού. Θυμήθηκα, π.χ., τις αντι

θηκε βαθύτατα από τη ν ομόφωνη απο δοκιμασία της επιλογής τη ς και αντέ δρασε παιδαριωδώς: τα μέλη της, ίσως

δράσεις που είχε ξεσηκώσει η αγνόηση της Α γαπημένης τη ς Τόνι Μ όρισον από την επιτροπή του αμερικανικού National

για να αποδείξουν ότι ήξεραν τι έκαναν,

Book Aw ard το 1987 και η βράβευση, αντ’ αυτής, τη ς Ισ το ρ ία ς του Πάκο του Larry Heinemann. Τ ότε σαράντα οκτώ διανοούμενοι είχαν υπογράψει σ το έν

αγνόησαν το ν Τ ολστόι ώ ς το τέλο ς της ζω ή ς του και προτίμησαν να τιμήσουν «α θ α νά το υ ς» όπω ς τους Bjomstjerne Bjomson, Jose Echegaray, Henryk Sienkiewiczm Giosue Carducci, Rudolf Eucken, Selma Lagerlof. Πάντα θα υπάρ-

χουν κάποιοι που θα καταγγέλλουν τις βραβεύσεις -καταλογίςοντάς τους άλ λοτε ότι αντανακλούν πολιτικές σκοπι μότητες, άλλοτε ότι επισφραγίζουν τη ν εμπορική επιτυχία, ά λλοτε ότι είναι απλώς προσβλητικές, αφού η τέχνη δεν είναι αθλητισμός για να προσβλέπει σε μετάλλια. Ο James English πιστεύει ότι η περιφρόνηση προς τα βραβεία δεν βλά πτει το σύστημα τω ν βραβεύσεων, αλλά, αντίθετα το ενισχύει. «Η απειλή σκανδά λου», γράφει, «είναι συστατικό στοιχείο της καλλιτεχνικής βράβευσης» -και, υπ’ αυτήν την έννοια, είναι αδιάφορο αν το βραβείο πηγαίνει σ το σ ω σ τό ή σ το λάθος πρόσωπο. Κανένας δεν θεωρεί σήμερα ότι ο Τολστόι δεν ήταν μεγάλος συγγρα φέας επειδή δεν κατάφερε να πάρει το Νόμπελ, αλλά μάλλον το ακριβώς αντί θετο.

δεν χρειάζεται διαμεσολαβητές. Αλλά αυ τό ς είναι ένας ακόμη λόγος για το ν οποίο χρειαζόμαστε τα βραβεία: για να μπο ρούμε να επιμένουμε ότι στη ν πραγματι κότητα δεν τα χρειαζόμαστε. Ο English εικάζει ότι η έλλειψη αμηχανίας όταν αναφερόμαστε σ τη σημασία τω ν βραβείων και στην όλη οικονομία της πο λιτιστικής παραγωγής και κατανάλωσης αποτελεί, παραδόξως, σημάδι τη ς πα ρακμής του συστήματος βραβεύσεων. Ό πως εξάλλου και τ ο ότι η άρνηση ενός βραβείου έχει πάψει από καιρό να είναι «co o l». Στα 1964 ο Σαρτρ αρνήθηκε το Νόμπελ και είδε τις πωλήσεις τω ν βιβλίων το υ να αυξάνονται κατακόρυφα. Ο Μάρλον Μπράντο και ο Γούντυ Ά λλεν κέρδι σαν σ ε υπόληψη α μφισβητώ ντας τα Όσκαρ. Σήμερα, η άρνηση ενός βραβείου

«Σήμερα», γράφει ο English, με αρκετή βεβαίως δόση υπερβολής, «τα λογοτε

λ ό γω αρχώ ν δ εν φ α ντά ζει μονάχα άκομψη αλλά και ψεύτικη. Ω στό σο , σύμ φω να με τη θεωρία του English κάποιοι

χνικά βραβεία πολλαπλασιάζονται με τα χύτερο ρυθμό απ’ ό,τι τα εκδιδόμενα βι βλία» και ερμηνεύει το γεγονός ω ς μέρος « εν ό ς αγώνα για την εξουσία παραγωγής αξιών, πράγμα που σημαίνει τη ν εξουσία

πρέπει να αρνηθούν τη συμμετοχή, κά ποιοι πρέπει να καταγγείλουν τις βρα βεύσεις, κάποιοι πρέπει να υπογραμμί σουν ότι γράφουν για να γράφουν ανε ξαρ τή τω ς αναγνώρισης, έτσι ώ σ τε τα βι

να αποδίδεις αξία σ ε κάτι που εγγενώς δεν τη ν περιέχει». Σε μια «συμβολική» οικο νομία -σ τη ν οικονομία της εποχής της πληροφόρησης- τα αγαθά καθεαυτά δεν έχουν αξία: είναι απλώς τυπωμένες σελί δες ή κώδικες σ ε ένα δίσκο. Α υ τό που τα κάνει να αξίζουν είναι η αναγνώριση ότι αξίζουν. Αυτή η αναγνώριση δεν είναι αυ τόματη ή ενστικτώδης: πρέπει να κατα σκευαστεί. Ενα έργο τέχνης πρέπει να κυ κλοφορήσει μέσω μιας ανταλλακτικής υπο-οικονομίας, την οποία κινεί μια αρ κετά διογκωμένη τά ξη μεσαζόντων: εκ δότες, επιμελητές, παραγωγοί, διευθυντές ιδρυμάτων, κριτικοί, καθηγητές κ.λπ. Το σύστημα τω ν βραβείων δημιουργεί την υπεραξία τω ν έργω ν τέχνης. Φυσικά προ τιμούμε να πιστεύουμε ότι η αληθινά καλή λογοτεχνία ή μουσική είναι αυθύπαρκτηύ

βλία να διατηρήσουν την αξία τους στη συμβολική οικονομία. Αλλά ας ξαναγυρίσω εκεί απ’ όπου ξεκί νησα: σ τους φίλους τη ς Τόνι Μ όρισον. Α ν παραβίασαν το πρωτόκολλο μιας δια δικασίας δεν ήταν γιατί αμφισβήτησαν το ν θεσμό αλλά γιατί αναγνώρισαν ότι ένα βραβείο πραγματικά έχει σημασία, ότι είναι μια τιμή που βοηθάει ένα βιβλίο να επικυρωθεί και το ν συγγραφέα του να καθιερωθεί. Η δήλωσή τους έδειξε ότι όντω ς υπάρχει μια λογοτεχνική αγορά και ότι εξουσία και αυθεντία -«πολιτισμικό κεφάλαιο», για να χρησιμοποιήσουμε το ν όρο του Πιερ Μ πουρντιέ- σ υσσωρεύουν όσοι πετυχαίνουν μέσα σ τα όριά της. Η τέχνη δεν ανταμείβεται στους Ουρανούςείναι ένα από τα πράγματα που ανήκουν σ το ν Καίσαρα. 1

ποθήκεικ Διανομή υσκευασί 9 ψ

Προηγμένί εφαρμογεS τιληροφορικ:ής Υΐα την εφόδιαστική αλυσίδα

Ο λοκληρωμένες λύσεις διαχείρισης Logistics

f i l E

f t

Η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία γίνονται πράξη Κέντρο Δ ιανομής Ασπροττόργοο Λεω φ. Ν ΑΤΟ 19300 Α σ π ρ ό ττο ρ γο ς Τ: 210 55 17 700 F: 210 55 96 411

Συγκρότημα Βορείου Ελλάδος ΒΙ.ΠΕ ΣΙΝ Δ Ο Υ Ο.Τ 31Γ Γ' Είσοδος, 52 022 Θ εσ σα λονίκη Τ: 2310 79 99 44 F: 2310 79 97 03

Κέντρο Δ ιανομής Μ αγού λας Γ. Γεννήματα 99 Θ έση: Π λακωτό 19600 Μ αγούλα Τ: 210 55 1 7 8 8 0 -8 8 1 F: 210 55 51 770

ως αναγνώστης ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ

Κύκλος και κυκλώνας

Γιούργκεν Χάμπερμα ς Για ένα Σύνταγμα της Ευρώπης

τους τελευταίους, σχεδόν αναχρονιστι κούς, μεγάλους «ευρωπαιολόγους» -ε υ

Μ ετάφραση: Σώτη Τριαντάφυλλου Πατάκης, 20TI, σελ. 830 , € 26

ρωπαϊστές με αιτία. Ά ρ α αντιλαμβάνεται, ενστικ τωδώς και μέσα από τη μελέτη τω ν θεσμών, όχι μόνο ότι η Ευρώπη (συνεχί ζει να) αποτελεί τ ο μεγάλο πολιτικό σχέ

η στιγμή που η Ευρώπη, λόγω της Ελλάδας αλλά όχι μόνο, σουλα τσάρει στη ν άκρη του γκρεμού, εί ναι εύκολο - σ ε βαθμό δειλίας σχεδ ό ν- να στρέφεται κάποιος στα «μεγάλα πνεύ ματα» που μπορούν να του δώσουν δύ ναμη ή έ σ τω παρηγοριά. Στην περίπτωση Χάμπερμας η θεραπεία έχει πολλαπλή ωφέλεια: ο λόγος το υ συνιστά συνηγορία υπέρ τη ς πολιτικής, υπέρ τη ς Ευρώπης

(και μάλιστα της πραγματικής και όχι της υποθετικής Ευρώπης) και υπέρ του θάρ ρους (ώ σ τε η πολιτική να αποκτήσει νόημα, όπως μπορεί, και η πραγματική Ευρώπη να μετασχηματιστεί, όπως οφεί λει). Τ ο τελευταίο του βιβλίο έχει και με το παραπάνω αυτά τα χαρακτηριστικά. Σε λιγότερο από 100 σελίδες (το βασικό κείμενο συμπληρώνεται από ένα ειδικό τερο και τρία άρθρα δημοσιευμένα σ το ν Τύπο) ο γερμανός φιλόσοφ ος ανατέμνει τη ν κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Έ νω ση με εργαλείο του τη «συνταγματοποίηση», δηλαδή την ενίσχυση του κανονιστικού και συγχρόνως του αξιακού τη ς περιεχο μένου. Ο Χάμπερμας δεν είναι νομικός και δεν μιλά ω ς νομικός. Είναι όμως από

διο της εποχής (αυτό πολλοί το λένε, ακόμα και όσοι δεν κάνουν τίποτα για να το προασπίσουν) αλλά και ότι βρίσκεται ένα μόλις βήμα πριν από τη δικαίωση αυ το ύ του σχεδίου -αλλά και απέχει, βέ βαια, άλλο τό σ ο από τη κατάλυσή του. Οι αναλύσεις του συνοψίζουν και εξυψ ώ νουν μια δημόσια αγωνία με τρόπο πολύ κοντινό με αυτόν που είχε εισφέρει στα καθ’ ημάς, κωπηλατώντας συνήθως σ το πηχτό πέλαγος της αδιαφορίας, ο Δημήτρης Τσάτσος. Ο Χάμπερμας διαλύει μια σειρά από νε φελώματα, εξηγεί πού βρισκόμαστε και ποιοι δρόμοι υπάρχουν μπροστά μας και μας λέει ξεκάθαρα τι δρόμο επιλέγει ο ίδιος. Τοποθετείται κατά το υ «ασαφούς φεντεραλισμού», που προωθεί αυτόματα, αβασάνιστα και χωρίς εξειδίκευση το «ομοσπονδιακό μ οντέλο», ξεχνώντας ότι η Ευρωπαϊκή Έ νω ση είχε και θα έχει την ιδιοτυπία να συνιστά ταυτοχρόνως ένωση κρατών και λαών. Τάσσεται υπέρ ενός «πολιτικού» -συντεταγμ ένου και κοινο βουλευτικού- «φεντεραλισμού», υπέρ όχι ενός «ευρωπαϊκού υπερκράτους» αλλά μιας «αποκρατικοποιημένης υπερεθνικής δημοκρατικής κοινότητας» (ο όρος απο τελεί δική μου σύνθεση με βάση τις δικές του εννοιολογήσεις). Υποδεικνύει έμμεσα τα καθήκοντα τω ν πολιτικών (και τη ς πο-

w w w . a s t i n o m i k a .g r 'K A H f 'M ~ Θ Ρ ΙΛ Ε Ρ - Σ Α Σ Π Ε Ν Σ

λιτικής): να διαφωτίζουν για τις πραγμα τικές επιλογές, ειδικά μεριμνώνας, στην περίπτωση τη ς Ένωσης, να μην ξεχνιέται το ερώτημα του Μ άντισον (το θ έ τω και αυτό με δικά μου λόγια): πώς νομιμοποι είται η μετάβαση σ το υπερεθνικό επίπεδο χωρίς υποταγή και καταπίεση του εθνι κού που το στηρίζει; Οι πολιτικοί οφεί λουν, κατά Χάμπερμας, να δρουν για τη ν εξισορρόπηση τω ν διαφορετικών πεδίων, αρμοδιοτήτων και οργάνω ν τη ς Έ νω ση ς (οι παρατηρήσεις για το ν «εξωσυνταγματικό» ρόλο που επιφυλάσσεται ακόμα σ το Συμβούλιο είναι εξαιρετικά εύστο χες). Ο συγγραφέας θα επιθυμούσε επί σης, αλλά εδώ φοβούμαι ότι αγγίζει την ουτοπία, να προωθούν μια «παγκόσμια δημοκρατική διακυβέρνηση». Αποδίδει σ τα μέχρι στιγμής θεσμικά βή ματα και ειδικά στη ν πολύπαθη «Συν θήκη τη ς Λισαβόνα ς» τη ν αναγνώριση που τους αξίζει. Πράγματι, έχει ολοκλη ρωθεί η μετάβαση από τη ν «ειρή νευση » σ την «πολιτικοποίηση», έχει (σχεδόν) επιτευχθεί η «διεθνοποίηση τη ς λαϊκής κυριαρχίας» (η κυριαρχία του υπερεθνι κού δικαίου δεν είναι αμφισβητήσιμη), έχουν συστηματοποιηθεί και τοποθετη θεί στην κεντρική θέση που τους αξίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και η προστασία τους, έχει διαπλατυνθεί η σχέση με το ν «Ά λ λ ο » (το ν ξένο εντό ς τη ς Έ νω σης, τα άλλα υπερκρατικά συστήματα). Μένει, αλλά φυσικά δεν είναι διόλου λίγο, μια διαφορετική σύνθεση: πιο προσαρμο σμένες σ τη συνεργασία διαδικασίες, ου σιαστικότερη αλληλεγγύη, ισχυρότερη «συνταγματική δημοκρατία». Ό λα αυτά δεν μπορούν να επιτευχθούν παρά με αλ λαγή τω ν Συνθηκών, κάτι που ο ίδιος ο συγγραφέας παραδέχεται ότι είναι εξαι ρετικά δύσκολο. Με δυο λόγια, χρειάζε ται, σ το παρά ένα, ένα κρίσιμο άλμα. Αλλά, όπως και σ την Ελλάδα, όχι σ το κενό. 1

H Tzifiiav Πέρι, ένα κακομαθπμένο ριιοο, παντρεύεται ιον διάσημο ψυχίατρο Σκοι Άοιον. Μπροστά ins ανοίγεται svas ευτυχισμέvos δρόμοι Όμωε κατά τη διάρκεια ins γαμήάιas δεξίωοηε βρίσκεται άγρια δολοφονημένη. Τα στοιχεία οδηγούν οε αδιέξοδο.

Είναι ώρα να αναήάβει δράση ο νιειέκιιβ ΝτέιΒ Γκάρνεϊ...

Ε κ δ ό σ ε ις Δ ι ό π τ ρ α w w w .d i o p t r a .g r Α γ . Παρασκευής 4 0 , Π ερ ισ τέ ρ ι, Τ η λ .: 2 10 3 3 0 2 8 2 8

για τα παιδιά ΤΗΣ ΜΑΡΙΖΑΣ ΝΤΕΚΑΣΤΡΟ

Νόστιμα μαθηματικά!

Δη μ ή τρ η ς Χασάπης, Μ αθηματικά στην κουζίνα, μαθηματικές δρασ τηριότητες για παιδιά και τους γ ονείς τους Εικονογράφ ηση: Σπάρος Γούσης Μεταίχμιο, 2011, σελ. 79, € 9 ,90 α τελευταία χρόνια η τηλεόραση μας βομβαρδίζει με εκπομπές μα γειρικής. Ανυψώθηκε η κουζίνα σε σούπερ δραστηριότητα. Και δεν είναι μό

Ο συγγραφέας ξεκινά από μερικές πασί γνω σ τες διαπιστώσεις: 1. Πολλά παιδιά αντιπαθούν, δυσκολεύονται και τελικά φοβούνται τα μαθηματικά. 2. Οι γονείς θέλουν να βοηθήσουν, και τα παιδιά τους βρίσκονται ανάμεσα σ ε δύο διδακτικές μεθόδους - το υ δασκάλου και του γονιού. 3. Το σπίτι μετατρέπεται σ ε απογευμα τινό σχολείο, δημιουργούνται εντάσεις

νον οι ενήλικοι επίδοξοι μάγειρες που πα ρουσιάζουν τη ν τέχνη τους, αλλά και παι διά 9-10 χρόνων. Το εντυπωσιακό δεν εί ναι ότι στα παιδιά αρέσει να μαγειρεύουν

και μικροί - μεγάλοι ζουν μια κόλαση. 4. Είναι συζητήσιμο αν οι προσπάθειες τω ν γονιών καρποφορούν και τα παιδιά μα θαίνουν μαθηματικά. Τι κάνουμε λοιπόν;

(ένα από τα πρώτα αγαπημένα βιβλία που απέκτησα ήταν ΗΚ αιτούλα σ τη ν κουζίνα,

Τ ο τερπ νόν μετά του ωφελίμου, δηλαδή μαθηματικά μαγειρεύοντας! Στη βάση κάθε συνταγής υπάρχει μαθηματικός

της Χρύσας Παραδείση). Είναι ότι μιμού νται απόλυτα τη διάλεκτο τω ν σ εφ που πέρασαν πριν απ’ αυτά από το πλατό. «Θ α σ τή σ ω το πιάτο μου», «Θ α κόψ ω ζουλιέν τα καρότα», «Θ α μαρινάρω, θα σοτάρω , θα γκρατινάρω...» και πάει λέγοντας. Τι γίνεται σ ε μια αληθινή κουζίνα και τι ση μαίνει να ταΐζεις μεσημέρι-βράδυ μια οι κογένεια δεν το ξέρουν, όπως δεν ξέρουν τα κόστη, τις ποσότητες και τό σ α ακόμα που σχετίζονται με τη ν καθημερινή δια τροφ ή η οποία γίνεται υποχρεωτικά και όχι για το κέφι σου.

υπολογισμός: βάρος, όγκος, χωρητικό τητα, θερμοκρασία, χρόνος, ποσοστά, μετρήσεις. Ό λα αυτά τα διδάσκονται οι μαθητές στο δημοτικό με παραδείγματα, εφαρμογές και λύνοντας προβλήματα σ το χαρτί. Π όσο πιο δημιουργικό όμως εί ναι να γεύεσαι κυριολεκτικά το αποτέλε σμα τω ν κόπων σου; Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται παράξενα, αλλά σ το βάθος εί ναι πολύ μελετημένα, καθώς αποτελούν έναν σοβαρό εναλλακτικό τρόπο μάθη σης και εμπέδωσης τω ν γνώ σεων.

Ο Δημήτρης Χασάπης είναι αναπληρωτής καθηγητής Μαθηματικής Εκπαίδευσης σ το Τμήμα Εκπαίδευσης και Α γω γή ς σ την Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστη μίου Αθηνών, και μάλλον καλός μάγει ρας. Σ το πλαίσιο, λοιπόν, τη ς πανεπιστη

Η ενασχόληση με τη μαγειρική είναι κατεξοχήν κοινωνική δραστηριότητα και συμβάλλει με το ν τρόπο τη ς στη νοητική ανάπτυξη τω ν παιδιών, υποστηρίζοντας

μιακής του δραστηριότητας, συνέλαβε τη λαμπρή ιδέα να παντρέψει τα μαθηματικά και τη μαγειρική με την εφαρμοσμένη παιδαγωγική.

νταγές σ τα γούστα και στα μέτρα τω ν μι κ ρών μαγείρων. Οι οδηγίες κάθε συντα γής σαφείς, με αναφορά σ το τι κάνουν τα παιδιά μόνα τους, τι οι γονείς και τι μαζί.

έμμεσα τη δουλειά του σχολείου. Το βι βλίο είναι εξαιρετικά εύχρηστο, με συ

Συχνά υπάρχουν μικρά προβλήματα προς λϋσπ, ανάλυσπ τω ν δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στις μα

θηματικές έννοιες που απαιτεί η συ νταγή. Δυο χρήσιμοι πίνακες σ το πα

ράρτημα, ένας με τις θρεπτικές ουσίες που περιέχουν τα τρόφιμα κι ένας με την τά ξη του σχολείου όπου συναντώνται τα μαθηματικά που χρειαζόμαστε σ την κουζίνα.

Jfl ! * M Hill * ·.

Η παιδαγωγική άποψη μαθαίνω παίζο ντας έχει ε δ ώ και χρόνια κατακτήσει τους εκπαιδευτικούς: το μάθημα γίνεται ενδιαφέρον για όλους, αποκτά διαθε-

JUL·' a

ματικότητα και μπορεί να εφαρμοστεί σ ε κάθε γνωστικό πεδίο. Συγκεκριμένα, τα μαθηματικά προσφέρονται για χίλιες δυο εφαρμογές: σ τη λογοτεχνία (π.χ. Πόσα μιλιά ταξίδευε κάθε μέρα ο Φι-

1942: ο κόσμος φλέγεται. Για τους περισσότε

λέας Φογκ για να κάνει το γύρο του κό

ρ ο υ ς ο πόλεμος φέρνει καταστροφή ιαι δυστυ

σμου σ ε 80 μέρες;), στη ν ιστορία (π.χ. Υπολογισμός του βάρους κάθε σπόν δυλου από τους κίονες του Παρθε

χία , αλλά για μερικούς σ η μ ς ^ ε ε κ α τ ο ξεκίνημα' ' μιας μεγάλης π|ριπέτειας. Η Σαμπό έ Λ ι μεγαλώ

νώνα), σ τη μελέτη περιβάλλοντος (π.χ.

ν ε ι στο πολυεθνικό ^λιμάνι του Κάρντιφ, παρέα

Καταγραφή τη ς θερμοκρασίας για ένα

με τ]ς λιβανέζικες ιστορίες του πατέρα της 1&Γ

χρονικό διάστημα), στη γεωγραφία κ.α. Όλα τα παραπάνω είναι λοιπόν εφαρ

τα TOupSra τραγούδια τή^^γταγιας της. Μαζί με τα πράγματά της, κο υ β α λά ε ιτ^ίψ α να γνωρίσει

μόσιμα. Ω στό σ ο κάθε καινοτομία, όπως η πρόταση για μαθηματικά στη ν κου ζίνα, για να εφαρμοστεί αποδοτικά πρέ

την εξωτική Αναβολή κ*| την ανάμνηση ενός πι λότου πρυ κάποτε της έστειλε ένα γράμμα.., |

Συγγραφέας των best seller Στην Καρδιά των Μουσώνων και ΤοΛουλούδι της Κριμαίας

πει να υπακούει σ ε κανόνες. Ο συγγρα φέας επισημαίνει ότι κάθε δραστηριό τη τα από αυτές που προτείνει πρέπει να προσεγγίζεται από τη σκοπιά τω ν μα θηματικών και να συζητιέται με τα παι διά σ τη γλώ σσα τω ν μαθηματικών. Δια φορετικά θα χάσει το σ τόχ ο της! ■

Μ αγειρική για παιδια Α. Μπαρμπαρίγου, Αργυρές ζαραμπουκίτσες, Κέδρος. · Β. Ψαράκη. Στο κάστρο της Σουμουτού η Τουρουπίτα μαγειρεύει μαζίμε τα παιδιά, Πατάκης.· Α. Παπανδρέου - Αν. Διονυσιάδου, Μαμά μαγειρεύουμε μαζί;, Βιβλιόφωνο. · Σ. Σερέφας, Η ντομάτα, Το αβγό, Η μπανάνα, Μελάνι.

< ^ © « © 1

Ε κδ ό σεις Δ ιό π τρ α w w w .d io p tra .g r Αγ. Παρασκευής 40, Περιστέρι, Τπλ.: 210 3302828

δ:ζενερ ίκ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ-ΙΚΑΡΟΥ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗ

λου), σ το Μεγάλο Α γρα φ το Μυθιστόρημα τη ς Βιβλιομανίας εν Ελλάδι, σ ’ αυτό το Ψι θυριστό Αφήγημα, που θέλει να μιλήσει για τη ν κατάνυξη, τη μέθεξη, την προσή λω ση στις σελίδες ό σω ν, και δεν είναι τό σ ο λίγοι, είναι πεπεισμένοι ότι ο άν θρωπος είναι το ον τω ν έλλογων αποφά σεω ν, και ότι ζούμε ακόμη, ευτυχώς, σ του Γουτεμβέργιου τ ο Σύμπαν. Είχαμε στήσει, θυμάστε, στις 2 Φεβρου I I I I I I *

Εξ αριστερών προς τα δεξιά: Επισμηναγός Όλεθρος, Μαρία Τσάκου, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Γιώργος Κυριαζής,

Α υ τό έβαζε τα πράγματα σ ε μια π ροο πτική που η ζω ή σ τα σαλόνια δεν μ π ο ρ ο ύ σ ε π ο τέ να τη ν αγγίξει. Thomas Pynchon, Ενάντια στη μ έρ α (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής), Καστανιώτης, ο. 410

άριου, το ν Μ αραθώνιο James Joyce με το ν τσ ίφ τη τω ν γραμματοσειρών Κυ ριάκο Αθανασιάδη και τη ν παρέα τη ς Σαλόνικας, και τώ ρ α στήσαμε σ το αδιαφι λονίκητο στέκι μπιζού, το Free Thinking Zone, το ν Μαραθώνιο Thomas Pynchon, στις 8 Μαΐου, ημέρα γενεθλίων του Pyn

Α ν ήμουν ο Roberto Bolafio, θα σ τρ ω ν ό

chon, και γιορτάζαμε δημιουργικά, μα και

μουν να γρ άφ ω ένα εκτενές, όλο στροβί «Σικάγο» λους και περιδινήσεις, αφήγημα, σ το Σολοθρώπης, πρότυπο του «Labyrinth» (ανακαλύψτε Μαρία Ζαχαριουδάκη, αυτό το φσσστ-μπόινγκ αριστούργημα Χρήστος σ το ν ιστότοπο του The N ew Yorker), για Νάτσης, τη φωτογραφία που συνοδεύει το κείμενό Χριστιάνα μου. Σ το «Labyrinth», ο Bolafio πιάνεται Σπορτέλλου από μια φω τογραφία που αποθανατίζει ο κτώ γάλλους διανοούμενους (ανάμεσά το υς ο πολύς Philippe Sollers και η Julia Kristeva) και αρχίζει τα ιλιγγιώδη αφηγη

με περίσσιο χιούμορ, τη συμπλήρωση τω ν εβδομήντα πέντε χρόνων του. Ξεκι νήσαμε από τις 12 το μεσημέρι. Οι συν

ματικά αεροπλανικά του. Απ οθέω ση της

Τέλος πάντων, αρχίσαμε, στανιαρισμένοι με απανωτούς καφέδες, ο Γιώργος Κυ-

έκκεντρης φαντασίας, τη ς αριστοτέλειας λογικής τραβηγμένης σ ε σπαρταριστά (ενίοτε και σπαραξικάρδια) άκρα. Δ εν έχω

θήκες; Α ς τις πούμε, επιεικώς, αντίξοες: το μετεκλογικό χάος, η περιρρέουσα ασυναρτησία, μπολιασμένη με σπασμω δική μνησικακία, γαντζώματα ολόγυρα σε σκληρυσμένες αντιλήψεις, ξεσάλωμα του θυμικού. Συν τα κλασικά μποτιλιαρίσματα -όχι μόνο σ τους δρόμους αλλά και στα μυαλά.

ριαζής, με τη ν έγχρωμη πολυπαιγνιακή φω νή του (άλλωστε είναι τενόρος, ο Γιώρ-

το ν χρόνο και το ν χώρο να γράψ ω ένα τ έ τοιο πεζογράφημα, αλλά ό,τι ακολουθεί είναι μια ψηφίδα, ένα λιθαράκι («πετραδάκι-πετραδάκι / για τα σένα τ ο ’χτισα /

γος, και έχει πλούσια πυντσονική πείρα, καθότι μεταφραστής τεσσ ά ρ ω ν μυθιστο

τη ς αγάπης το τσαρδάκι», λέει το άσμα της αχτύπητης Ευτυχίας Παπαγιαννοπού-

φ υ το ελάττωμα), και εγώ που σας τα ιστορώ, να διαβάζουμε εναλλάξ, και από

ρημάτων του Pynchon: Ουράνιο τόξο, Mason & Dixon, Ενάντια σ τη μέρα, Εμ

τη ν αρχή, το «Π έρα από τ ο μηδέν», ήτοι το π ρώ το μέρος, εκ τω ν τεσσ άρ ω ν, του

πολιτισμένο κόσμο, κάθε 8η Μαΐου, κά μποσοι τολμηροί λάτρεις του Αθέατου

Ουράνιου τόξου. Σ το μεγάλο μοναστη ριακό τραπέζι το υ Μαραθώνιου, να δε

Μαιτρ τιμούν τα γενέθλιά του φωτογραφιζόμενοι σ ε δημόσιους χώρους με βιβλία του Pynchon ανά χείρας.

σπόζει το έργο Beyond the Zero, τη ς ζω γράφου Ελεάννας Μαρτίνου, έργο που εντάσσεται σ τη σειρά εικαστικών περιπ λανήσεω ν/π ροτάσεω ν In the Zone,

Καθώς σουρούπωνε, καλέσαμε τους παριστάμενους να διαβάσουν τις αγαπημένες

εμπνευσμένη από τα βιβλία του συγγρα

τους πυντσονικές σελίδες. Έμπλεοι πά θους, πήραν τη σκυτάλη ο Επισμηναγός

φέα τω ν συγγραφέων. Η Κατερίνα Χαν-

Ό λεθρος και ο Σπόρος «Σικάγο» Σολο-

δρινού και η Μαρία Ζαχαριουδάκη συνέ βαλαν επίσης διαβάζοντας κομμάτια από το Ουράνιο τόξο. Ανάμεσα σ ε όσους μας τίμησαν με την πα ρουσία τους, ο ζω γρά φος Μανώλης Ζαχαριουδάκης, ο πολυπλόκαμος Δημήτρης Τρίκκας, η σκηνοθέτρια Βάσια Χατζηγιαννάκη, ο φιλόσοφος Λ ο ρ έντζο ς Νεβερδελές, ο ποιητής Εκτωρ Πανταζής, ο λιθουανός μελετητής Ασούνας Πόσιμπελ, ο μυθιστοριογράφος Βασίλειος Δρόλιας (ψυχή το υ περιοδικού www.thezone.gr που δη

θρώπης, από τη ν Βιβλιολατρική Αερά μυνα. Η Νεφέλη Λαπαρίδου, εκ του Δι πλωματικού Σώματος, συνέχισε λαμπρά. Οι Χ ρήστος Ν άτσης και Χριστιάνα Σπορτέλλου εκπροσώπησαν επαξίως τη Φιλο σοφική Α δελφότητα Marcel Duchamp. Η δικηγόρος Μαρία Τσάκου συγκλόνισε με την ανάγνωσή της από το Ενάντια σ τη μέρα. Πάνω από δέκα ώ ρ ες αφιερωμένες σ το πάθος τω ν βιβλίων και στα βιβλία του πά θους, αφιερωμένες στη ν υπέρβαση του

ντικοί συνεργάτες του περιοδικού Κ ώστας Καλτσάς και Λευτέρης Καλοσπύρος, η

ψυχικού ζό φ ου και τη ς πνευματικής οκνηρίας. Π άνω από δέκα ώ ρ ες ενό ς τα ξιδιού πέρα από τη ν στείρα άρνηση, πέρα από τη ν σ τέρ φ α απόγνωση, ναι, πέρα

συγγραφέας Μπελίκα Κουμπαρέλη, και

από τ ο μ η δέν.·

μοσιεύει εμπεριστατωμένα δοκίμια για το έργο του Pynchon), καθώς και οι σημα

άλλοι εκλεκτοί. Σημειώνω ότι, σ ε όλο το ν

Μαρούσι, 14 Μαΐου 2012

δ:χω ρίς προϋπηρεσία ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΞΕΝΑΡΙΟ

Δανοί Ποτουιυή

Σε αργή κίνηση τύπων κ.λπ. Πάνω απ’ όλα όμως υπάρ χει αυτό που χαρακτηρίζει περισσότε ρο, ίσως, τους σημερινούς νέους: ένας υποχρεωτική εγκαταβίωση τω ν

βασανιστικός εσωτερικός μονόλογοςδιάλογος, που δεν ξέρ ω αν είναι από-

νεότερων σ ’ έναν κερματισμέ-

τοκος τω ν τρεχουσών (μεγάλων) δυ

νο, ασυνάρτητο κόσμο και η συναφής μεταμοντέρνα συνθήκη έχουν

σκολιών ή γνήσιο παιδί της μεταμον τέρνας ανιστορικότητας και του εξ

γεννήσει, στη λογοτεχνία, ποικίλα σχή

αυτής προκύπτοντος -εξίσου βασανι

ματα: άλλοι συγγραφείς, από τους νε ότερους, επιδιώκουν να συνθέσουν άκροος συνεκτικές αφηγήσεις - αντίδο

ο διαρκής μονόλογος-διάλογος με το ν

το στον κερματισμό που μας περιβάλ λει (οδηγούμενοι συχνά σ ε πεπαλαι ωμένες μορφές, που όμως τις νομιμο

πολύ συχνός και επαναλαμβανόμενος στα κείμενα τω ν νεοτέρων για να είναι τυχαίος. Η συγγραφέας επιλέγει την τεχνική αυτή τω ν στιγμιότυπων, συνδυάςοντάς την με αυτό που παλιότερα, από τη δε

Κέδρος, 2011

ποιεί η συμβολική ισχύς της παγιωμένης χρήσης), και άλλοι, αππχώντας

σελ193

αυτόν το ν κερματισμό, προτείνουν κεί

€ 12,00

μενα που η συστατική τους συνθήκη εί ναι, ακριβώς, η μερικότητα και το ασυ νεχές του κόσμου μας. Η Δανάη Παπουτσή ανήκει σ τη δεύτε ρη κατηγορία. Με κεντρικό πρόσωπο την ηρωίδα της Σαωρή, τη ν οποία πα

στικού- μετεωρισμού. Όπως και να ’χει, εαυτό, ω ς μοτίβο τουλάχιστον, είναι

καετία του 70, έγινε γνω στό ω ς «ψυχεδέλεια», με το όνειρο, με τ ο παρα λήρημα και π ροσθέτοντας ορισμένα (εξωτερικά) μοντερνιστικά στοιχεία. Ο συνδυασμός αυτός περικλείει τον κίν δυνο η αποσπασματικότητα να εκφυ

ρακολουθεί από διάφορες οπτικές γω

λιστεί σε ριζική ασυνέχεια και οι σπόν

νίες και με διάφορους αφηγητές, μας

δυλοι να απολέσουν το ν συνδετικό τους ρόλο.

προτείνει κάτι σαν αποσπασματικό μυ θιστόρημα, σπαράγματα μυθιστορή ματος μάλλον παρά μια αρτιμελή, συ νεχή, έ σ τω ελλειπτική μυθιστορηματι κή αφήγηση. Οι επιμέρους ενότητες του βιβλίου συνιστούν μεμονωμένα στιγ μιότυπα περισσότερο παρά μονάδες

Η Α ργή κίνηση, σε ορισμένα σημεία, ό ντω ς κινδυνεύει από αυτήν τη ν αί σθηση ασυνέχειας. Ω στό σο η επίγευση που αφήνει το κείμενο αποκαθιστά την αρχική ενότητα, και η αίσθησή μου είναι ότι συγγραφείς που εγκαινιάζουν

μιας οργανικής ενότητας που είναι τ ο μυθιστόρημα.

τη λογοτεχνική παρουσία τους με τέ

Στην Α ργ ή κίνηση ενυπάρχουν, ω ς

δοκούν θετικότερη συνέχεια από άλ

πραγματολογικό υλικό, όλα τα σήματα

λους που ξεκινούν με απόλυτη κατά

τη ς νεότερης γενιάς: Εξάρχεια, θέατρο, ναρκωτικά, στιγμιαίες ερωτικές συ

φαση στους κανόνες μιας κομφορμιστικής, πληκτικής μυθιστορηματικής τυπολογίας. ■

νευρέσεις, αμφισβήτηση γονεΐκών προ

τοια κείμενα νομιμοποιούνται να προσ

w w w . p a t a k i s . g r

Νάταίϊι Μπακόπουλοε

Το πράσινο ακρογιάλι in s πατρίδαε Αθήνα, Anpfflios 1 96 Ρ . Ξιφοήόγχεε και πικροδάφνεε, νευ ρικοί φαντάροι και ραδιόφωνα με ηερίεργουε ήχουε. Η πόήη που κοιμάται και ξυπνάει σαν να μην άήήαξε τίποτα, ο έρωταε υπό καθεστώε τυραννίαε. Έ ν α δεξιοτεχνικό μυθιστόρημα για τον έρωτα, για τη ζω ή, για την πατρίδα, για την προδοσία.

Τ.Σ.Έλιοτ

Τέσσερα Κουαρτέτα ΕΙΣΑΓΩΓΗ—ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ—ΣΧΟΛΙΑ ΧΑΡΗΣ ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ «Τεήειώνονταε τα Τέσσερα Κουαρτέταοήοκήήρω να και ταυτόχρονα αποχαιρετούσα ένα όνειρο κάι μια προσδοκία που με απασχόλησε για μια δεκαετία: να μεταφράσω ένα έργο εμβήηματικό, συγχωνεύονταε, σ’ αυτήν την προσπάθεια, tis δύο ιδιότητεε που με ορίζουν - του ποιητή και του ιστορικού - και αποδίδονταε στην εήήηνική εκδοχή του, όσο οι δυνάμειε μου το επιτρέπουν, ό, τι το καθιστά μοναδικό: τον σπάνιο συνδυασμό ενόε βαθύτατου στοχασμού για τον χρόνο και την ιστορία και μιαε τοήμηρά ανα νεω μένηε ποιητικήε γήώσσαε και δομήε». Χάρηε Βήαβιανόε

ΕΚ ΔΟ ΣΕΙΣ j£ jj w w w .p atakis.g r

ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ) 38, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ. 210.36.50.000 web site: http://www.patakis.gr

δ:ραδιοφω νικές συζητήσεις Ίσλα Μπόα: Βιβλίο για ένα νησί, γραμμένο σ ε νησιά... Νίκος Θρασυβούλου

οιπόν! Αυτοί οι λογοτέχνες τελικά έχουν, αν μη τι άλλο (!), τρομ ερή συνέπεια σ τη

ώρα. Φρέσκος-φρέσκος έφ τα σε σ τον ραδιοφωνικό σταθμό μας Βήμα 99,5 ο Χ ρή στος Αστεριού, παρότι οι δ ρό μοι ήταν κλειστοί λόγω τω ν γνω σ τώ ν α γνώ σ τω ν λόγων. Λιτός, ούτε καφέ δεν ήπιε, σαν καλός μαθητής γυμνα σίου στην όψη, με την καλή έννοια!

μιο». Ή τα ν χαρακτηριστικά ραδιο φωνικά άνετος και ήταν μια τυπική περίπτωση από αυτούς που εμείς σ το ραδιόφωνο λέμε ότι «τα λένε σ το μι κ ρό φ ω νο ». Δ εν είχε καθόλου τρακ και η κουβέντα μας ήταν πολύ ευχά

Θέμα μας από τη ν αρχή, σ τη ν o ff the

ριστη, με το κοινό να συμμετέχει πά

record κουβέντα μας ήταν, τι άλλο, ότι το βιβλίο το υ βρίσκεται σχεδόν σ ε όλες τις λίστες με τα ευηώλητα.

ντανά στη ν εκπομπή. Διδάσκει γερ

Ίσλα Μπόα: μια ισπανοπορτογαλλική κατασκευή τίτλου, Καλονήσι, θα πει. Σ το πουθενά τη ς Καραϊβικής. Μια ιστορία τηλεοπτικού ριάλιτι με ανα νεωμένους και πρωτότυπους κανό νες, θα έλεγα. Ενα πολιτικό μυθιστό ρημα. Ετσι ξεκίνησε να το γράφει ο Χ ρή στος Αστεριού, με αυτόν το ν σκοπό, το 2008, όταν η κρίση ήταν ακόμα στη ν αρχή. Είχε τη ν ελπίδα ότι δ 44

«Ο ι άνθρωποι του βιβλίου μου είναι οι φορείς τω ν ιδεών μου» λέει ο Χρή σ το ς Αστεριού, «ά λ λω σ τε γι’ αυτό γράφ ω μυθιστόρημα και όχι δοκί

όταν η κρίση θα είχε πια κορυφωθεί, θα το υ έδινε μια επικαιρότητα (ελπί ζο ντα ς πάντα να διαψευστεί). Πήρε βέβαια το ρίσκο, ότι τελειώ νοντας το βιβλίο το 2012, η κρίση πιθανόν να είχε περάσει και το βιβλίο να ήταν ανεπίκαιρο. Δικαιώθηκε με πάταγο! Στην ιστορία του βιβλίου συμμετέ χουν άνθρωποι από πολλά μέρη του πλανήτη και σκόπιμα οι μονόλογοί το υς διαδέχονται ο ένας το ν άλλο και

ρα πολύ με γραπτά μηνύματα, ζ ω μανικά. Δύο χρόνια δίδαξε στη ν Πά ρο και μετά σ τη Ζάκυνθο. Γι’ αυτό, λοιπόν, ο Χ ρή στος Αστεριού λέει για το Ίσλα Μπόα: «Είναι βιβλίο για ένα νησί, γραμμένο σε νησιά. Στην κατα σκευή και σ το γράψιμο του εμπεριέ χεται η έννοια του νησιού».Στην ερώ τη ση μου αν βλέποντας την θάλασσα άντλησε τη ν έμπνευση και για το Ίσλα Μπόα, η απάντησή του ήταν αφοπλιστική: « Α ν ήθελα να δ ω τη θά λασσα και το τοπίο, δεν θα έγραφα τίποτα. Κλείνω τα παντζούρια, για να μην βλέπω το τοπίο και έτσι συγκε ντρώνομ αι». Και συνεχίζει: «η έμπ νευση είναι μια υπερεκτιμημένη έν νοια, ειδικά σ ε ένα μυθιστόρημα με γαλόπνοο, το οποίο χρειάζεται 3-4 χρόνια για να γραφτεί. Η δουλειά εί ναι το κύριο που πρέπει να κάνεις. Η έμπνευση είναι η πρώτη ιδέα, που

διαμορφώνουν έτσι την θερμοκρασία του βιβλίου, ενδιαμέσως, παρεμβάλ

αναπτύσσεται στη ν πορεία, αλλά σί γουρα δεν είναι το κυρίαρχο. Θέλει να κάνεις μαραθώνιο».

λεται τμηματικά και μια δημοσιογρα φική συνέντευξη.

Ο Χρή στος Αστεριού είναι ένας ακό μη π εζογράφος που ακολούθησε την

Ο Χρήστος Αστεριού με τον Νίκο Θρασυβούλου. συνήθη διαδρομή, ποίηση-πεζογρα-

σει ιδιαίτερα που σ υναντώ α νθρώ

φία. Δ ε ν έμπλεξε π οτέ το ένα με το

πους που στοιχεία το υ βιβλίου μιλά

άλλο, νω ρίς είδε ότι η εξέλιξή του θα

νε σ ε αυτούς». Πιστεύει ακράδαντα

ήταν σ τη ν πεζογραφία και τη ν ακο

και μαζί το υ και εγώ, ότι η λ ο γο τε

λούθησε με πάθος, προσέχοντας πά

χνία, χωρίς να γίνεται δημοσιογραφι

ντα να μην ποιητικίζουν τα πεζογρα

κή, πρέπει να μιλήσει σ το ν κόσμο γι’

φήματα του.

αυτό που μας συμβαίνει τώρα.

Τ ο Ίσλα Μ πόα είναι ένα πείραμα συμ

Η γενιά του Χ ρή στου Αστεριού, τω ν

βίωσης πολιτισμών και τελικά εκεί εί

σ α ρα ντά ρη δω ν λογοτεχνώ ν, τώ ρ α

ναι που τίθεται το ερώτημα αν σ ε πε

καλείται να διαχειριστεί ένα μεγάλο

ριόδους κρίσης, σαν και αυτή που

γεγονός βιωματικά και ο ίδιος λέει γι’

βιώνουμε τώρα, οι πολιτιστικές μας

αυτό: «Η λογοτεχνία πρέπει να σ τα

καταβολές, αυτά που φέρουμε δηλα

θεί απέναντι σ το γεγονός αυτό καθε-

δή μαζί μας από τους πολιτισμούς και

αυτό, να το αποτυπώσει, να το χω νέ

τις θρησκείες μας, είναι ικανά να μας

ψει και να το ξανα δώσει με ένα, άλ

αποτρέψουν από τη βαρβαρότητα.

λο τρόπο, είτε τώ ρ α είτε μετά, όταν

Α υ τό είναι το βασικό ερώτημα του βι

θα έχει τελειώσει. Εγώ πήρα το ρίσκο

βλίου κατά το ν συγγραφέα και εμείς,

και αποτυπώνω τη ν κρίση τώ ρ α ».

σαν καλοί αναγνώστες, καλούμεθα

Ή τα ν μια «ψ υχοφ θόρα διαδικασία» η

να ανακαλύψουμε μέσα από τις σελί

γραφή το υ Ίσλα Μ πόα, μου είπε πριν

δ ες το υ τη ν απάντηση. Σ το ερώτημα, τέλος, πώς νιώθει ένας

φύγει ο Χ ρήστος, επειδή έχει πολ λούς π ρω τα γω νιστές αλλά και επειδή

νέο ς συγγραφέας (η τρίτη του συγ

άλλαξε πολλά πράγματα μέχρι τη ν τ ε

γραφική δουλειά είναι αυτή) με την

λευταία στιγμή σ το κείμενό του. Γι’

επιτυχία που έχει το βιβλίο του, μας

αυτό, το επόμενο συγγραφικό του

είπε τ ο προφανές: «Είναι ένα εξαιρε

έργο δ εν το ν αγχώνει, δ εν βιάζεται.

τικό συναίσθημα, γιατί ένα βιβλίο

Α λ λω σ τε δεν βιοπορίζεται από τα βι

γρ άφεται για να διαβάζεται, μου αρέ

βλία του! 1

Ο Νίκος Θρασυβούλου, είναι ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του ραδιοφωνικού σταθμού Βήμα 99.5 και κάθε Σαββατοκύριακο, ΐ 2.οο13.00 το μεσημέρι, φιλοξενεί στην εκπομπή «Αυτοπροσώπως» ξεχωριστές προσωπικότητες από τον χώρο του πολιτισμού. Για να ακούσετε τις εκπομπές μπείτε στην ιστοσελίδα www.tovima.gr/vimafm.

συναντήσεις ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ

Με την Κική Διη στην Όθων<

εν υπάρχει π ερίπτωση

Αμ φισβητεί τη ν κοινωνική τη ς χρη

να γραφ τεί κάτι για την

σιμότητα. «Η ποίηση δ εν αλλάζει

ποίηση που θα ισχύει

το ν άνθρωπο. Δ ε ν ξέρουμ ε πολλούς καλούς π οιητές που είναι καθάρ

αιωνίως. Θα έχει ανατραπεί από μια άλλη άποψη τ ο επόμενο λεπ τό ». Η Κική Δημουλά είναι απόλυτη για τη ν

ματα; Γιατί δεν σ υ νετέλεσε η ποίηση να γίνουν καλοί και αγαθοί; Η ποί

ποίηση. Υ π ο στη ρίζει ότι τη ν ποίηση

ηση πραγματοποιείται, επαληθεύε

τη ν έχεις ή δ εν τη ν έχεις. Αρνείται

ται, φροντίζει τη ν ύπαρξή της. Η ποί

το ν εορ τασ μ ό της. Ο Α λ έξη ς Ζάρας

η ση δ εν είναι καταφύγιο τ ω ν απελ

είχε σχολιάσει αρνητικά αυτήν τη ν

πισμένων. Ο ταν χιλιάδες γυναίκες με

άποψή της. Η Κική Δημουλά θα επι-

σ ταμ ατά νε σ το δρόμο και μου λένε

μείνει. «Π οιοι είναι αυτοί που γιορ

“ σ ας ευγνωμονούμε γιατί μας παρη-

τά ζο υ ν αυτή τη μέρα; Π όσοι είναι; Μ όνον αυτοί που ανεβαίνουν και

γο ρ είτε” στενοχωριέμαι πολύ. Δ ε ν

διαβάζουν ποιήματά τους. Τ ο κίνη

Δ ε ν είναι α υτό η τέχνη. Η ποίηση εί ναι η ο ντό τη τά της, συμβαίνει να φυ

τρ ό το υ ς είναι απλώς να ακουστούν οι ίδιοι. Οι υπόλοιποι που ακούν από κ ά τω 30 ποιήματα, το ένα πίσω από

είμαι η μαμα-Τερέζα τη ς ποίησης.

τεύετα ι μια σπορά που γίνεται ερή μην μας κι όπου βγάλει καρπό. Σε

το άλλο, νομίζεις ότι γίνονται ερα

π όσους α ναγνώ σ τες; Δ ε ν γνω ρ ίζω ».

σ τές τη ς ποίησης; Εδώ διαβάζουμε

Μ ονολογεί ότι έκλεισε η πόρτα τη ς

τριακόσιες φο ρ ές ένα ποίημα για να

ποίησης γι’ αυτήν, ό τι το μυαλό δεν

μπορέσουμε να καταλάβουμε κάτι».

προθυμοποιείται πια. «Κ άτι πρέπει

Κατά τη γνώ μη τη ς «ο ι π ροσηλωμ έ νοι στη ν ποίηση είναι προσηλωμένοι

να με τα ρά ζει για να γράψ ω, δ εν εί μαι ο ά νθρω πος που θα με απασχο

είτε γιορτά ζεται η ποίηση είτε όχι».

λήσει η ιστορία το υ π αρ όντος ή το υ

Υ π οστη ρίζει ότι αν κάποιος ακούει

π αρ ελθ ό ντο ς». Δ η λώ νει απογοητευ

για π ρώτη φορά ποίηση μπορεί να

μένη από πολλά και διάφορα. Κυ

δεχτεί μια επίδραση για δέκα δ ευ τε

ρ ίως από τ ο συνάφι και από π ρό

ρόλεπτα, μετά θα έρθει τ ο μαστίγιο τη ς πραγματικότητας και θα το ν

σ ω π α που τη ς φέρθηκαν φτηνά. Η

προσγειώσει. Η σ υζήτηση, που γίνε

λάμε για το ν Α θ ω . «Ο Α θ ω ς έχει ξε-

ται σ το πατάρι τη ς Ό θ ω ν ο ς όπου και

χαστεί, όχι δικαιολογημένα, αλλά

τα γραφ εία το υ Ιδρύματος Ουράνη,

κ ουβέντα κάνει μια σ τρ ο φ ή και μι

εδ ώ ξεχάστηκ ε ο Κ αρούζος, ο Πα-

πάει λίγο παρακάτω. «Ν ο μ ίζω ότι η

παδίτσας, ο Π απατσώνης, ο τελευ

ποίηση σ ε αφορά σ χεδ ό ν από τη

τα ίος μάλιστα ετάφ η ζω ν τα ν ό ς πριν

γέννη σή σου. Π ά ντω ς σ τα 40 ή τα

τα φ εί κανονικά». Είναι πολύ ήρεμη,

50 σου είναι δύσκολο να ανακαλύ

ακουμπάει τα χέρια τη ς π άνω σ ε ένα

ψεις τη ν ποίηση». Είναι αντίθετη με

κ λειστό pc. Π άνω το υ ένα πακέτο τσ ιγά ρα και ο αναπτήρας. «Μ ου λένε να τ ο κόψ ω, θα σ ω θ ώ . Δ εν

τη διδασκαλία τη ς ποίησης και τη δημιουργική γραφή. «Η ποίηση πρέ πει», λέει, «ν α κρατήσει τη ν μοναδικ ότη τά τη ς».

μπορώ. Τ ελεία». ■

δ ισ υ νέντευξη ΣΤΟΝ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟ ΙΝΤΖΕΜΠΕΛΗ

Πώ ρνος Μ ανκότης Να ξέρουμε ■πμας συμβαίνει είναι η μεγαλύτερη επανάσταση Ξεκίνησε ως θεατρικός συγγραφέας αλλά το πληθωρικό του τα λέντο τον οδήγησε και σε άλλα είδη λόγου. Γνωστά θεατρικά έργα του είναι: Το ματς, Κοινή λογική, Παθήματα, Ο λάκκος της αμαρτίας, Οι σύζυγοι, Χορεύει η Κρυστάλλω μάμπο, κ.ά. Γνωστά __ πεζογραφήματά του είναι: Ο άγνωστος στρατιώτης (νουβέλα μυ& στηρίου), Τα μαύρα παραμύθια (παραμύθια για μεγάλους), Η φοβέρά προστασία (μυθιστόρημα), Το ρεπερτόριο της άνοιξης (θρίλερ), Το πονηρό μονοπάτι (μυθιστόρημα), Τα Σαντέ της Σαπφώς (διηγήματα), Αγελάδα με φτερά (μυθιστόρημα), Σαράντα κύ ματα (μυθιστόρημα). Ασχολείται επίσης με τη σκηνοθεσία. Δ ιαβάζοντας το μυθιστόρημα

Η θεατρική γραφή έχει μερικούς μη

Τ ώ ρ α από τις εκδόσεις Ψυχογιός

χανισμούς πολύ χρήσιμους για τη ν

διέκρινα μια συγγενή σχέση με το

πεζογραφία και δ εν βρίσκω το λόγο

θεατρικό σας έργο. Αλήθεια, επη

να μην χρησιμοποιούνται και σ ε ένα

ρεάζει καμιά φ ορ ά η μία ιδιότητά σα ς ω ς μυθιστοριογράφου την

το ύν τ ο περιεχόμενο. Πράγματι, σε

άλλη ως θεατρικού συγγραφ έα;

αυτό το μυθιστόρημα κατέφυγα σ την

πεζογράφημα ότα ν αυτοί εξυπηρε

τό σ ο παρεξηγημένη φόρμα της τη λεοπτικής συνέντευξης. Μια τη λεο πτική συνέντευξη, αν διεξάγεται από έναν ικανό δημοσιογράφο, σου πα ρέχει το υλικό μιας ολόκληρης ζωής, το υλικό δηλαδή ενός μίνι μυθιστο ρήματος. Π αραθέτοντας λοιπόν όλες αυτές τις συνεντεύξεις-ζω ές τη μία πλάι σ τη ν άλλη, επιτυγχάνεται, θέλω να πιστεύω, μία πύκνωση, ροή και

Η αστική οικογένεια είναι απλώς ένα όχημα, π ρόσθεσή μου είναι να συλλάβω όλη τη ν εικόνα τη ς σύγχρονης π ραγματικότητας με χαρακτήρες αναγνωρίσιμους και οικείους σ το αναγνωστικό κοινό. Και, πράγματι, δεν μπορώ εύκολα να φ α ντα στώ ποιος χαρακτήρας λείπει για να θεω ρηθεί η εικόνα περισσότερο πλήρης.

πράγμα, δεν δισ τά ζω να το χρησιμο

Ό σ ο για τους χαρακτήρες που φιλο ξενούνται σ το βιβλίο, είναι όλοι υπαρκτοί. Αυτοί που θα το διαβά σ ουν θα καταλάβουν. Επιπλέον επι δίωξή μου ήταν κάθε χαρακτήρας να α ντιπροσωπεύει ένα ρεύμα τη ς σύγ χρονης εποχής. Με αυτό το κριτήριο

ποιήσω, ενσυνείδητα εφ ’ ό σο ν με

έγινε η επιλογή τους.

θέα της σύγχρονης πραγματικότητας που αν είχε ακολουθηθεί άλλος δρό μος θα ήθελε χιλιάδες σελίδες να πε ριγράφει. Εγώ δεν έχω τέτοια διλήμ ματα, από τη στιγμή που κατέχω ένα

εξυπηρετεί. Μια οικογένεια που φιλοξενεί ται σε μια τηλεοπτική εκπομπή και

Είστε ιδιαίτερα καυστικός για την σημερινή οικονομική κατά

βγάζει όλα τα απωθημένα της. Πού βρίσκεται όμως αυτό το θάρ

σταση. Γράφετε: «είμ αστε το βά ρος και θα μας πετάξουν στη θά λασσα, γιατί αλλιώς θα μπατάρει

ρος; Πιθανόν να πιστεύουν υποσυνείδητα

το καράβι». Φ οβάμαι λοιπόν γι’ αυτά που θα γίνουν για εμένα χω

ότι αυτή η εκπομπή δεν θα μεταδο

ρίς εμένα;

θεί ποτέ. Επιπλέον, το τηλεοπτικό στούντιο πιθανόν να λειτουργεί ω ς το

Δ ε ν το βλέπετε να συμβαίνει πια

σύγχρονο εξομολογητήριο. Επίσης μπορεί να πιστεύουν ότι η συνέν

λωτική ειρήνη περισσέψανε οι νέοι και οι γέροι. Δ ε ν ξέρουν τι να τους κάνουνε. Παλαιότερα όλα αυτά τα τα

τευξη αυτή είναι η τελευταία τους ευ καιρία να αφήσουν σημάδι ότι περά σανε από αυτήν τη ζω ή. Ακόμη μπο ρεί να είναι τό σ ο απελπισμένοι που να μην τους φοβίζει τίποτα πια. Θυ μηθείτε το ν πίνακα με τη ν κραυγή του Μουνχ. Σ το μυθιστόρημα αυτό κάνετε ένα ψυχογράφημα της αστικής οι κογένειας. Είναι όμως αυτό δείγ μα αντιπροσωπευτικό, ώ στε να εκφράζει τη σημερινή ελληνική οικογένεια;

αυτό; Με τη ν πενηντάχρονη κατανα

κτοποιούσε μια χαρά ένας μεγάλος πόλεμος με τις «δημογραφικές ου λ έ ς» του. Σήμερα τα τακτοποιεί η ασφυκτική θηλιά τη ς οικονομίας. Απ οφασίζονται και αποφασίστηκαν πράγματα ερήμην μας. Α ν αυτά είναι σ ω σ τά ή όχι, όπω ς πάντα, θα το κα ταλάβουμε μετά τη ν επιτυχία τους ή την αποτυχία τους. Κατόπιν εορτής δηλαδή. Ο υπουργός που αναφ έρετε στο μυθιστόρημα προτείνει εθε-

δ:συνέντευξη

λούσια έξ ο δ ο από το μέλλον. Εί ναι κυνικός ο κ. Στρ ιφ τά ρ η ς ή τα λ εγ ό μ εν ό του κ ρύ βο υ ν α λ ή θειες ; Ο κύριος υπουργός είναι τραγικά κυ νικός. Είναι ένας αυτοδημιούργητος που το ν επιλέξανε να παίξει το ρόλο του υπουργού. Είναι ένας άνθρωπος γεμάτος τραύματα και πληγές. Έ να έντρομο ον που όπω ς του βαρούν χορεύει. Πολύ σπάνιο ένας τέτο ιο ς ά νθρωπος να ανακτήσει τη χαμένη του α θω ότη τα και να καταλήξει σ τη σ οφ ία μιας αγιότητας. Έχει δ ώ σ ει κι έχει χάσει πολλά στη ν πορεία τη ς ζω ή ς του. Τα λεγόμενό του φαίνον ται προς στιγμήν αλήθειες και απαν τούν σ τους εκβιασμούς ενό ς αυ σ τηρά ελεγχόμενου παρόντος, αυτό ό μω ς δεν σημαίνει ότι είναι και πραγματικά αλήθειες. Π ώ ς σ τ ’ αλή θεια θα μπορούσε να συνέβαινε α υτό από ένα άτομο που το μόνο

so ο§

αναγνωρίσουν,

έστω

και

σ τη ν

ύστατη αυτή στιγμή, αυτό που ζούσαν τό σα χρόνια και σήμερα ζουν και γεύονται απροκάλυπτα πλέον. Δεν εί ναι και οι πλέον εμπορικοί αυτοί οι συγγραφείς, ξέρετε, έχει και τ ο ανα γνωστικό κοινό την ευθύνη του. Πολ λές φορές επιθυμεί τη ν τύφ λωσή του, γιατί έτσι νιώθει περισσότερη ασφάλεια. Η εποχή όμως που ξεσπά ανεξέλεγκτη πάνω μας θα μας αναγ κάσει να δούμε, είτε το θέλουμε είτε όχι, αυτό που τό σα χρόνια αποφεύ γαμε και του γυρίζαμε τις πλάτες. Η κατάσταση μου θυμίζει τη ν κατά σταση του λαού τω ν Θηβών σ το τ έ λος τω ν Βακχών. Δεν είναι ένα θετικό βήμα και αυτό προς τη ν αυτογνωσία επιτέλους; Υπάρχουν άνθρω ποι που κολ λ ά νε σ το ό νειρ ο και άλλοι που

που επεδίωξε σ τη ζω ή το υ ήταν να σ ώ σει το τομάρι του και να βολευτεί αμετάκλητα;

έχο υ ν το θά ρ ρ ο ς να παραδεχτούν και να κου β αλήσ ο υ ν το μαρτύριό τους. Σ ε ποιους από το υς δ ύο να προσπαθήσουμε να μοιάσουμε;

Υπάρχουν σ υγ γρ α φ είς, γ ρ ά φ ε τ ε , που β γά ζο υ ν στο φ ώ ς την ο υσ ία των πραγμάτων. Α λή θεια , μπορεί να βγει κάτι καλό από αυτή τη δύσκολη οικονομική αλλά και πνευματική εποχή;

Α ν θέλουμε να είμαστε εύφλεκτα αχυρένια παιχνίδια σ τα χέρια τω ν έξυπνων δεν πρέπει να βγάλουμε ποτέ τις παρωπίδες τ ω ν κατασκευα σμένων ονείρων από τα μάτια μας,

Ναι, υπάρχουν συγγραφείς που απο φασίζουν να μην κολακεύσουν τις αυταπάτες του μέσου αναγνωστικού κοινού σ ε αυτές τις δύσκολες εποχές και να μην τυφλώσουν τους δύσμοι ρους ανθρώπους με μια καινούργια χρυσόσκονη που θα τους πετάξουν κατευθείαν στα μάτια. Γι’ αυτό δεν καταφεύγουν σ ε μεταθέσεις, ρηχά επιπόλαια συναισθήματα και αστεία, αλλά προσπαθούν παντοιοτρόπως να κάνουν τους αναγνώστες τους να

ακόμα και τη ν ώ ρα που θα κατακαιγόμαστε. Από τη ν άλλη πάλι, αν απο φασίσουμε να φορτωθούμε το μαρ τύριό μας, αυτό συνεπάγεται ότι θα φορτωθούμε κι έναν ισόβιο πόνο. Ο πόνος αυτός θα μας ανοίξει τις πύλες της γνώσης. Σε πρώτη ματιά αυτό δεν φαίνεται ωφέλιμο σ ε κανένα. Η εποχή και οι πλοκές τη ς δεν επιτρέ πουν αμφιταλαντεύσεις και ερωτή ματα. Η γνώ ση όμως να ξέρουμε τι ακριβώς είναι αυτό που μας συμβαί νει με τις συνθήκες που επικρατούν

είναι η μεγαλύτερη επανάσταση και κάπου, ίσως, κάποτε να χρησιμεύ σει... Ω ς προς το ερώτημά σας, δη μοκρατία έχουμε, ο καθένας ακο λουθεί αυτό που το ν συμφέρει. Ό τ α ν έν α ς σ υ γ γρ α φ έα ς κ λ εί νει έν α μυθισ τό ρ η μ α, δ ια λ έγ ει το happy en d ή το απρόσμενο τ έλος; Ποιο από τα δ ύο προτιμούν οι α ν αγν ώ σ τες και ποιο εσ είς; Δ εν έχει σημασία. To happy end εί ναι συνήθως ένα ξεροκόμματο βλα κώδους αισιοδοξίας που χρησιμοποι ούν οι κλασικοί συγγραφείς για να ανακουφίζουν και να ηρεμούν το ν α κατέργαστο λαό. Αφ ού επί δύο ώ ρ ες ή για εξακόσιες σελίδες έχει αναπτυχθεί και λειτουργήσει ο τραγι κός μηχανισμός τω ν αληθειών, σ το τέλος οι κλασικοί συγγραφείς κολ λάνε ένα απίστευτο ψέμα για να χρυ σ ώ σουν το χάπι και να πουν σ τον αμετακίνητο θεατή ή α ναγνώστη ότι τελικά όλα θα πάνε καλά όπως τα θέ

λει αυτός κι όχι όπως τα θέλει η μοίρα. Όλα αυτά τα happy end είναι τό σ ο απίστευτα ψέματα που οι συγ γραφείς δεν νιώθουν καμία τύψη, αν υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να τα δεχθούν ω ς αλήθειες και οριστικά συμπεράσματα, είναι τελικά άξιοι τη ς τύχης τους. Α ν έτρ ε ξα στο β ιο γρ αφ ικό σας και εντυπω σιάστηκα. Πώς περ νά τε έν α ε ικ ο σ ιτε τ ρ ά ω ρ ο στο γ ρ α φ είο σας; Τ ο βιογραφικό μου στέκει εκεί και περιμένει. Ό σο για τα άλλα, γράφ ω τέσσ ερ ις με πέντε ώ ρ ες κάθε πρωί, βγαίνω, ψω νίζω, ακούω μουσική, διαβάζω, παρακολουθώ τηλεόραση, βλέπω τους φίλους μου, θέατρο δεν πηγαίνω γιατί φοβάμαι τη γρίπη. «Ζώντας, ζώ ντα ς και ψ ευτο ζώ ντα ς» που λέει και ο Τ.Σ. Ελιοτ.

Γιώργος Μανιώτης Τώρα

Ψυχογιός, 2011 σελ. 340, € 15,50

Σ ας ευχαρισ τώ . Β

Έ ν α σ τ έ κ ι γ ια β ιβ λία σ τ ο δ ια δ ίκ τυ ο @ Π λ ο η γ η θ ε ίτ ε

@ Ε ν η μ ε ρ ω θ ε ίτε @ Π ρ ο β λ η θ ε ίτ ε

w w w .b o o k b a r.g r Δ ια β ά ζ ε τ α ι ...μ ονορούφ ι...

δισ υνέντευξη ΣΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ ΜΥΓΔΑΛΗ

'Οταν η Σαπφώ λέει πως επιθυμεί να κλείσει τον ουρανό στπν αγκαλιά τπς, ξέρει ότι αυτό είναι ανέφικτο. Κανείς άλλωστε δεν μπορεί ν’ αγγίξει τον ουρανό με τα χέρια του, ακόμα κι αν πρόκειται για χέρια γίγαντα. Αυτό που ήθελε να πει ωστόσο είναι πως π ίδια, μέσω τπς ποίπσπς, γύρευε να ξεπεράσει τα όρια τπς ανθρώπινος κατάστασπς. Issa M ak h lo u f

Στις 7 και 8 Μαρτίου ποιητές από τις χώρες της Μεσογείου βρέθηκαν στην Αθήνα για να τιμήσουν με την παρουσία τους τις εκδηλώσεις που διοργάνωσε το Γαλλικό Ινστιτούτο με τίτλο «Ποιητές της Μεσογείου: φως, ταξίδι και εξορία». Ο Νίκος Ταγκούλης και η Χριστιάνα Μυγδόλη πέρασαν μαζί τους ένα απόγευμα συζητώντας για την ποίηση, τη μετάφραση και το ρόλο της τέχνης στις σύγχρονες κοινωνίες. Απόσπασμα αυτής της συζήτησης δημοσιεύουμε εδώ. Φωτογραφίες τράβηξε ο Θωμάς Σταυρόπουλος. Η συζήτηση θα αναδημοσιευτεί ολόκληρη στην ιστοσελίδα του περιοδικού. Ευχαριστούμε πολύ το Γαλλικό Ινστιτούτο για τη φιλοξενία του και τους ποιητές για το χρόνο τους, που μας τον διέθεσαν με γενναιοδωρία.

Χ ριστιάνα Μυγδάλη: Θ α ή θελ α να σ ας ρω τήσω α ν π ισ τεύετε ότι

ποι με το υ ς οποίους η ποίηση επι

η ποίηση δ ια δ ρ α μ α τ ίζ ε ι σ η μ α

βιώνει μέσα σ τα φιλοσοφικά κείμενα.

ισχυρίζεται πως υπάρχουν δύο τρ ό

ντικ ό ρό λ ο σ την πολιτισμική ζωή

Ο π ρώ το ς τρό π ο ς είναι οι ευθείες

τη ς χώ ρας σ ας και πώς ν ο μ ίζε τ ε

αναφ ορές σ τη ν ποίηση· ο δεύ τερ ος

ό τι α υ τό ς ο ρ ό λ ο ς έχ ει α λ λ ά ξ ε ι

είναι ο αναγραμματισμός, που σ η

τη ν τε λ ε υ τα ία δ εκ α ε τ ία . Θ α μπο

μαίνει ότι βρίσκουμε τις ιδέες τη ς

ρο ύ σ ε κ α νείς να ισ χυ ρ ισ τεί ότι οι

ποίησης διασκορπισμένες μέσα σ ε

ποιητές γ ρ ά φ ο υ ν σ ή μερα δ ια φ ο

κείμενα και θεωρίες φ ιλοσοφίας. Πι

ρ ε τικ ά ποιήματα ή ό τι οι α ν α γ ν ώ

σ τεύ ω λοιπόν ότι, έ σ τω και με αυτόν

σ τες τα δ ια β ά ζο υ ν , τα ερ μ η ν εύ

το ν δεύτερο τρόπο, η γαλλική ποίηση

ο υ ν και τα χρησ ιμο π ο ιούν μ ε δ ια

διατηρεί ακόμα και σήμερα μία σ η

φ ο ρ ετικ ο ύ ς τρόπ ους απ’ ό ,τι στο π αρελθόν;

μαντική θ έση μέσα σ τη ν πολιτισμική μας παραγωγή. Φυσικά, αν εστιά

Vlada Urosevi (Σκόπια): Και βέβαια

σουμε σ το ν αριθμό τω ν αντιτύπων τω ν ποιητικών συλλογών που πωλού-

έχει αλλάξει πολύ ο ρόλος τη ς ποίη

νται σ τα γαλλικά βιβλιοπωλεία, τα

σης τα τελευταία χρόνια. Μ ετά το ν

νούμερα είναι μικρά, αλλά όχι και

πόλεμο, σ τα τέλη τη ς δεκαετίας του

αμελητέα.

’40, σ τη ν πατρίδα μου κάθε ποιητική συλλογή κυκλοφορούσε σ ε 2.000

Rabia Djelti (Οράν): Α ν κ ρίνω από τη

αντίτυπα, αριθμό μεγάλο για ένα

δική μου εμπειρία, ό ντα ς Αλγερινή,

κράτος με 2.000.000 κατοίκων. Κα

και συνδυάζοντας τη ν ευρωπαϊκή με

τόπιν, σταδιακά αυτό τ ο νούμερο άρ

τη ν αραβική λογοτεχνική κουλτούρα,

χισε να πέφτει και σήμερα φτάσαμε

τα ξιδεύω πολύ και διαπ ιστώνω ότι η

να εκδίδονται περίπου 200 αντίτυπα

ποίηση σήμερα επιστρέφει με έντα

ανά ποιητική συλλογή. Συνειδητο ποιούμε ότι διαρκώς μειώνονται οι α ναγνώ σ τες τη ς ποίησης, και κατά

ση, α φορά το παρόν και ό σα συμ

συνέπεια όλο και λιγότεροι εκδότες προτίθενται να χρημ ατοδοτή σουν τη ν έκδοση ποιητικών συλλογών. Δ ε ν ξέρ ω αν υπάρχουν περιθώρια να ανατραπεί αυτή η τάση, αλλά, κατά τη γνώ μη μου, σίγουρα όχι σ το άμεσο μέλλον. Gerard Noiret (Π αρίσι): Κ ατά τη γνώμη μου, υπάρχουν τομείς στου ς οποίους η επίδραση τη ς ποίησης εί ναι μεγάλη. Υπάρχει σ τη Γαλλία μία μερίδα φιλο σ όφ ω ν που ασχολούνται αρκετά με τη ν ποίηση, όπω ς για πα ράδειγμα ο Jean Borella, ο οποίος

βαίνουν γύρω μας, και είναι μία ποί η ση πολύ συγκεκριμένη. Τώρα, ω ς

OOzdemirlnce (Κωνσταντινούπολη) μιλάει με τον Νίκο Ταγκούλη.

δ:συνέντευξη

προς τις εκδόσεις, θέλω να σημει ώ σ ω ότι πριν μια δεκαετία οι περισ σότεροι εκδοτικοί οίκοι θα αρνούνταν να εκδώσουν ποίηση, ενώ σή μερα προσπαθούν να διαδώσουν το έργο νεό τερ ω ν και λιγότερο νέω ν ποιητών. Ειδικά σ τις χώρες όπου τα επαναστατικά κινήματα και οι ε ξε γέρσεις επανέρχονται, οι άνθρωποι εμπνέονται και συγκινούνται από την ποίηση και βλέπουμε να ευδοκιμεί ξανά η πρακτική της δημόσιας ανά γνωσης. Νίκος Ταγκούλης: Πολύ α ισ ιό δ ο ξη άποψη!

_ δ

Rabia Djelti (Οράν): Πράγματι, αισιό δοξη για τη ν ποίηση! Michel Deguy (Παρίσι): Φυσικά έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα τα τελευ ταία χρόνια. Μέχρι τα μέσα του εικο στού αιώνα η ποίηση, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε ολόκληρο το ν κόσμο, θεσμοθετούσε την ανθρωπό τη τα, για να δανειστώ μία φράση ενός γερμανού ποιητή, και βρισκό ταν, μαζί με τις άλλες τέχνες, δηλαδή τη μουσική, τη ν αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και τη ζω γραφική, πολύ ψηλά σ την ιεραρχία του πολιτισμού, σύμφωνα με τις αντιλήψεις του ρο

μαντισμού. Η αλλαγή, για τη ν οποία μιλάμε, σηματοδοτεί ένα πέρασμα από το πολιτισμικό σ το πολιτιστικό, όπου η ποίηση, όπως και οι άλλες τέ χνες κατέχουν μια ορισμένη θέση σ τη ζω ή και το ν κόσμο, αλλά δεν εί ναι το κυρίαρχο στοιχείο. Θα φ έρω εδώ ένα παράδειγμα: Το τελευταίο μεγάλο καλλιτεχνικό κίνημα παγκοσμίως ήταν αδιαμφισβήτητα ο σου ρεαλισμός. Σήμερα όμως η λειτουρ γία τη ς λέξης σουρεαλισμός έχει μία συνυηοδήλωση αστείου ή και ανόη του ακόμα. Δ εν είναι παράξενο; Issa Makhlouf (Βηρυτός): Σε συνέχεια ό σω ν είπε ο Michel Deguy, θα ήθελα κι εγώ να επιμείνω σ τη βαθιά και ρι ζική αλλαγή που έχει υποστεί ο πολι τισμός. Το περιεχόμενο τη ς έννοιας πολιτισμός έχει αλλάξει εντελώ ς από τη δεκαετία του ’60 και μετά στο δυ τικό κόσμο. Συγκεκριμένα, ό,τι δεν μπορεί να μετατραπεί σ ε καταναλω τικό προϊόν, ό,τι δεν μπορεί να αγο ραστεί και να πουληθεί, δεν έχει πλέον θέση σ το ν κόσμο ή, καλύτερα, περιθωριοποιείται και εκβάλλεται από τους κόλπους του. Σύμφωνα με το ν Pierre Bourdieu, όλα τα στοιχεία εκείνα που ανύψωσαν την ανθρώπινη φύση από το ν 5ο αιώνα π.Χ., όπως η φιλοσοφία, το θέατρο, η ποίηση, τα

Issa Makhlouf

Michel Deguy

μαθηματικά, οι αφηρημένες έννοιες, έχουν πλέον περιθωριοποιηθεί. Σή

εδώ η συνάντηση μας δίνει ελπίδα, διότι, όπως έλεγε και ο Jalal ad-Din Muhammad Rum!, κ άτω από τη γη αστράφτουν τα διαμάντια. Κι ένα δια μάντι, για να λάμψει, πρέπει να το φέ

μερα, για π ρώτη φορά στη ν ανθρώ πινη ιστορία, το κεφάλαιο βάζει σ το χέρι το ν πολιτισμό, κι αν υποθέσουμε ότι η φω νή τη ς Μαρίας Κόλλας δεν μπορεί να φέρει μερικά εκατομμύρια ευρώ στη δισκογραφική της εταιρεία, αυτόματα η φω νή τη ς Μαρίας Κόλ λας δεν έχει καμία πολιτιστική αξία. Τα υποδήματα ενός οποιοσδήποτε επιτυχημένου ποδοσφαιριστή κοστί ζο υ ν α κρ ιβότερα από τα χειρό γραφ α α να γνω ρ ισ μ ένω ν σ υγγρα φέων. Ω στό σ ο , πιστεύω ότι αυτή

Τ Α

ρουμε σ το φως. Επειδή δεν μπο ρούμε να ζήσουμε χωρίς να σκεφ τό μαστε, χωρίς θέατρο, χωρίς ποίηση, χωρίς τέχνη, χωρίς ομορφιά, αυτό εί ναι ένα πολύ σημαντικό θέμα και απαιτεί πολλές και μεγάλες συζητή σεις. Νίκος Ταγκοΰλης: Σας ευχαρι στούμε όλους πάρα πολύ! ■

Β Ι Β Λ Ι Α

Τ Η Σ Α Ν Ο Ι Ξ Η Σ

Η ΤΡΙΤΗ ΨΗΦΟΣ * Δ η μ η τ ρ η ς Κ . Ψ υ χ ο γ ιό ς ΧΙΟΝΙΖΕΙ ΗΣΥΧΑ ΣΤΙΣ ΑΓΡΙΟΛΕΥΚΕΣ * Α ρ η ς Σ κ ι α δ ο π ο υ λ ο ς ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΜΟΥΝΤΑΝΑΣ * Η λ ια ς Γ κ ρ η ς Η ΕΦΕΣΣΟΣ ΤΩΝ ΑΛΟΓΩΝ* Δ η μ η τ ρ η ς Φ ω τ ο π ο υ λ ο ς ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ * Λ α κ η ς Δ ο λ γ ε ρ α ς Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΟΝΩΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΙΚ Ο Υ* Π έ τ ρ ο ς Α υ λ ιδ η ς ΣΟΦΕΡ * Μ ά ρ ι ο ς Π ό ν τ ι κ α ς Ζ Η Τ Ω * Λ ε ύ τ ε ρ η ς Ξ α ν θ ο π ο υ λ ο ς ΓΑΤΕΣ ΑΛΛΟΥ * Π α ν α γ ιώ τ η ς Κ ο υ β ε λ α κ η ς Μ Ε ΘΕΑ ΤΟΝ ΑΚΑΛΥΠΤΟ * Α ρ γ υ ρ ο υ λ α Α ρ γ υ ρ ή ΚΑΙ ΟΛΑ ΡΕΟΥΝ * Γ ι ώ ρ γ ο ς Λ α μ π ρ α κ ο ς ΥΠΟΓΕΙΩΣΗ* Ρ ο υ λ α Γ ε ω ρ γ ι α δ ο υ - Χ α τ ζ η μ η ν α Η ΠΙΣΩ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΚΑΘΡΕΦΤΗ * Θ ό δ ω ρ ό ς Π α ναγος Η Κ ΟΙΜ Ω Μ Ε ΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ* Τ ζ ιμ υ Κ ο ρ ιν η ς

Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Γ Α Β Ρ Τ Η Λ Ι Δ Η Σ Α γία ς Ειρήνης 17, Αθήνα 10551, τηλ. 210 3228839, www.gavrielidesbooks.gr

δ:θέμα ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΤΣΑ

Μ έριλιν Ρόμπινσον: Η ψυχή δεν είναι σιδεράδικο πάρχει μεγάλη διαφο ρά, σ την μυθοπλασία και σ τη ζω ή, μεταξύ του να ξέρεις κάποιον και να ξέρεις για κάποιον», γράφει η Μέριλιν Ρό μπινσον σ το δοκίμιο «Ελευθερία της σκέψης», που ανοίγει την τελευταία τη ς συλλογή, Ό ταν ήμουν παιδί διά βαζα βιβλία (2012). «Ό τα ν ένας συγ γραφέας ξέρει πράγματα για έναν χα ρακτήρα του, γράφει με το νου του σ την πλοκή. Ό τα ν ξέρει το ν χαρα κτήρα, γράφει για να εξερευνήσει, να νιώσει το ν κόσμο μέσα από νευρικές απολήξεις που δεν είναι ακριβώς οι δικές του... αυτές οι στιγμές, όπως τις έχουμε αντιληφθεί, συμπυκνώνονται σ ε κάτι που μοιάζει με πνεύμα, με την ανθρώπινη παρουσία μέσα σ το μυ στήριο και την ιδιαπερότητά της... επιχειρώ να μιμηθώ την συνδυαστική

ΒΡΑΒΕΙΑ

Έχει τιμηθεί με το βραβείο Hemingway Foundation/PEN για το Housekeeping, το Βραβείο Εθνικού Κύκλου Κριτικών, το βραβείο Ambassador και το Πούλιτζεργιατο Γ κίλιαντ, καθώς και το βραβείο Orange για το Στο σπίτι.

γνωστική επιστήμη αποκαλεί αυτο συνείδηση, τη ς ανθρώπινης ικανότη τας να εξετά ζεις και να εκτιμάς τις σκέψεις σου. Υποπτεύομαι πως η αυ τοσυνείδηση είναι αυτό που ο κό σμος παλιότερα αποκαλούσε ψυχή». Διαβάζοντας τα παραπάνω, δεν είναι αναγκαίο να γνωρίζει κανείς τα βιογραφικά της στοιχεία -γεννήθηκε το 1943 σ το Σάντποϊντ του Άινταχο, ανατράφηκε ω ς πρεσβυτεριανή, ασπάστηκε το ν κοινοτισμό και απο τελεί ένθερμη υπερασπίστρια του καλβινισμού, για το ν οποίο έχει γρά ψει εκτενώ ς σ την πρώτη της συλλο γή δοκιμίων, Ο θάνατος του Αδάμ (1998)- για να αντιληφθεί το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα που χαρα κτηρίζει το έργο της. Τ ο απόσπασμα φανερώνει μια ιδιοσυγκρασία όχι μό νο λογοτεχνική αλλά και θρησκευτι κή, ίσως μάλιστα πρωτευόντω ς θρη σκευτική και κατόπιν λογοτεχνική.

λειτουργία ενός μυαλού που αντι λαμβάνεται και συλλογίζεται, αντλεί από την κουλτούρα, τη μνήμη, τη συ νείδηση, την πίστη ή την υπόθεση, τη ν περίσταση, το ν φόβο και την επι θυμία -ε νό ς μυαλού που διαμορφώ νει τη στιγμή της εμπειρίας και της αντίδρασης και αναδιαμορφώνει και τις δύο ω ς αφήγηση, τοποθετώντας τη μια σκέψη απέναντι στη ν άλλη εί τε σ ε συμφωνία είτε σ ε αντίθεση, α ξιολογώντας και εκλογικεύοντας, νιώθοντας συμπόνια ή οργή. Ά λλω στε, αυτά τα πράγματα μπορούν να συμβαδίζουν. Κανένα τους δεν είναι

λύτερου ώ ς τώ ρ α βιβλίου της (δικαί ω ς συμπεριελήφθη σ την λίστα του αγγλικού Observer με τα 100 σημα ντικότερα μυθιστορήματα της πα γκόσμιας λογοτεχνίας) αλλά και για τί αποτελεί ταυτόχρονα κατάθεση της πολιτισμικής κληρονομιάς προϊ όν της οποίας είναι η Ρόμπινσον, πα

ανεξάρτητα ενεργό, και κανένα τους δεν είναι καθοριστικό, λό γω τη ς ύπαρξης αυτού του μυστηρίου που η

ραπλανητικά σεμνή είσοδο σ τον άτυ πο ανταγωνισμό για το Μεγάλο Αμε ρικανικό Μυθιστόρημα, καινοτομική

Α ν και ήταν τα αριστουργηματικά Γκίλιαντκαι Σ τ ο σπίτι που την έκαναν γνω στή σ το ευρύτερο κοινό, θέλω να σ ταθ ώ σ το Housekeeping, όχι μόνο γιατί πρόκειται, ίσως, περί του μεγα

ww w.klidarithmos.gr ανανέωση του μύθου τη ς αμερικανικής Δύσης και έμμεσο μα ξεκάθαρο πολιτι κοκοινωνικό σχόλιο για τις στρεβλώσεις

2 6 σ υ γ γ ρ α φ ε ίς

Καμία ανάπαυση για τους νεκρούς

του αμερικανικού ονείρου. To Housekeeping είναι η ιστορία της Ρουθ (της αφηγήτριας) και της μικρότε ρης αδελφής τη ς Λουσίλ, που μετά την αυτοκτονία της μητέρας τους ανατρέφονται από μια σειρά συγγενών τους στην φανταστική πόλη Φίνγκερμποουν

26 διεθνώς

ί ΚΑΜΙΑΑΝΑΠΑΥΣΗ ΓΙΑ V ΤΟΥΣΝΕΚΡΟΥΣ I

του Άινταχο κάπου σ το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα (ημερομηνίες δεν αναφέρονται, σκόρπιες όμως αναφορές σ το κείμενο τοποθετούν τη Ρουθ ω ς περίπου σύγχρονη τη ς Ρόμπινσον). Την ανατρο φή τω ν δύο κοριτσιών αναλαμβάνει τε λικά η εκκεντρική αδελφή της μητέρας

τάφραση τη ς Βίβλου στις Η νωμένες Πο λιτείες (του Βασιλιά Ιακώβου, του 1611), η γλώ σσα τη ς οποίας επηρέασε έντονα όλους τους μεγάλους αμερικανούς συγ γραφείς και ποιητές του 19ου αιώνα, όπως το ν Μέλβιλ, τ ο ν Ουίτμαν, το ν Θορώ και τη ν Έμιλυ Ντίκινσον, με τους οποίους το κείμενο «συνομιλεί» φανερά (μεταξύ σοβαρού και αστείου, η Ρό μπινσον έχει δηλώσει πως, γράφοντας το βιβλίο, ήθελε να ξαναγράψει το Μ όμπυ Ν τικ, «χω ρίς τους ά ντρες»). Οι υπέ ροχες, βαθιά φιλοσοφικές παρομοιώ σεις της, που κινούνται συνήθως από το πολύ μεγάλο προς το πολύ μικρό (ένα τρένο που παρατηρεί από απόσταση να κινείται «μεθοδικά, σαν κάμπια πάνω σε

αυτής της εξαιρετικής ιστορίας εκδίκησης, απληστίας και έρωτα. αστυνομικό μυθιστόρημα που εξελίσσεται από το μυαλό του ενός δημιουργού στο μυαλό του επόμενου.

ΑΣΤΥΝΟΜ ΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ A dam Ross

μια πιο συμβατική ζωή. Η αφήγηση της Ρουθ, ποιητική και υπαι νικτική, οφείλει πολλά σ το «διάφανο μά τ ι» του Ραλφ Γ. Έ μερσον (από τ ο δοκί μιο Η φύση, του 1836), ενώ η πρόζα της παραπέμπει στη ν πιο διαδεδομένη με

από ένα κεφάλαιο

Ένα συγκλονιστικό

τους, Συλβί, που επιστρέφει σ το πατρι κό της έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια ω ς περιπλανώμενη. Ο τρόπ ος ζω ή ς της Συλβί ελκύει τη Ρουθ, αλλά όχι και την Λουσίλ, που θα εγκαταλείψει τη θεία και τη ν αδελφή της, επιθυμώντας να ζήσει

αναγνωρισμένοι συγγραφείς έγραψαν

Mr. Peanut Ο Ρος μάς σερβίρει τη μια ανατριχιαστική σκηνή μετά την άλλη. Με κινηματογραφική δράση, αριστοτεχνικό στυλ νουάρ και πειστικούς διαλόγους, αυτό το σκοτεινό μυθιστόρημα περιγράφει τον γάμο με μελανά χρώματα... σαν μια «ατελείωτη διπλή δολοφονία».

θα το βρείτε σε ενημερωμένα βιβλιοπωλεία και στο βιβλιοπωλείο ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ, Πεσμαζόγλου 5, ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Τηλ. 210-3300104, Fax: 210-3841021, e-mail: sales@klidarithmos.gr

δ:θέμα

άχυρο», τα βουνά που «έμοιαζαν με

χτό σ ε «νέου ς τρόπους κατανόη

τα απομεινάρια σπασμένου φράγμα τος, ή το σπασμένο χείλος μεταλλι κ ής κ α τσ α ρ ό λα ς») παραπέμπουν σ τη ν επική παρομοίωση του Ομή

σ ης». Ταυτόχρονα, το «νοικοκυριό» α λα Συλβί λειτουργεί πέρα από συμ βάσεις ω ς ιερό καταφύγιο που εκ φράζει την έμφυτη καλοσύνη της αν θρώπινης φύσης.

ρου, στους Βιργίλιο και Οράτιο όπως έχει εξηγήσει η Ρόμπινσον, πέ ρασε τα σχολικά τη ς χρόνια διδα σκόμενη την Βίβλο και τους αρχαί ους, και επιθυμούσε να δώσει στην Ρουθ μόνο εκείνες τις αναφορές που ήταν διαθέσιμες και στη ν ίδια την συγγραφέα στη ν ηλικία τη ς για να προσπαθήσει να «κάνει το ν κόσμο κατανοήσιμο». Ο σκοπός τη ς Ρόμπινσον δεν είναι μόνο, ούτε πρωτίστως, λογοτεχνικός. Μοιράζεται με τους Έμερσον και Θορώ την πίστη στη ν ατομικότητα ω ς απαραίτητη προϋπόθεση τη ς συλλογικότητας, σ τον αμερικανό ήρωα που διαλέγει να ζήσει ημιεξόριστος από την κοινωνία, να μετακινηθεί προς τη Δύση, τη μυθική αμερικανική μεθό ριο, να επανεξετάσει τις βασικές αρ χές τη ς ύπαρξής του, να ανανεώσει και να δημιουργήσει την ταυτότητά του μακριά από κοινωνικές π ροστα

δ β< δ

------------------------------ΕΡΓΑ Housekeeping (1980), Γκιλιαντ: τόπος της μαρτυρίας (2004. ελληνική έκδοση 2θΐο, εκδόσεις Εν Πλω) Στο σπίτι (2θοδ, ελληνική έκδοση 2012, εκδόσεις Εν Πλω), Μητέρα πατρίδα: Η Βρετανία, το κράτος πρόνοιας και η πυρηνική μόλυνση (1998), Απουσία πνεύματος: Η απόρριψη της εσωτερικότητας στον μοντέρνο μύθο περίεαυτού (2010).

γές (ενίοτε ενορατικά, όπως σ τον Ουίτμαν), να διατηρήσει ζω ντα νή την ελπίδα που ηρόσφ ερε ο Ν έος Κό σμος για μια καινούργια αρχή, έναν πραγματικά Ν έο Κόσμο. Η Ρόμπιν σ ον αναβιώνει αυτή τη ν ελπίδα σ το πρόσωπο της Συλβί, που αρνείται να ζήσει «νοικοκυρεμένα», αλλά και την ανανεώ νει, π αρουσιάζοντας τη ν απόρριψη της Συλβί ω ς μια ονειρική περιπλάνηση που οδηγεί σταδιακά στην έξο δ ο από τη ν κοινωνία, κι όχι ω ς τη βίαιη απόρριψη του παραδο σιακού αμερικανού ήρωα (που σ το κάτω-κάτω είναι πάντα άντρας). Η άρνηση της Συλβί κρατάει τις «άπει ρες δυνατότητες τη ς ανθρώπινης φύ σ η ς » ζω ντα νές και το ν κόσμο ανοι

Η Ρόμπινσον δεν νοσταλγεί το πα ρελθόν (στα δοκίμιά τη ς αναφέρεται επανειλημμένα στις σκοτεινές πτυχές τη ς αμερικανικής ιστορίας) αλλά την υπόσχεση του π αρελθόντος για ένα καλύτερο μέλλον, υπόσχεση που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Καταφέρεται έτσι (πάντα όμως με νηφαλιότη τα, ευφυΐα και χιούμορ) εναντίον και ό σω ν νοσταλγώντα ς το ωραιοποιη μένο παρελθόν καταδικάζουν συλλή βδην το παρόν, και ό σ ω ν απορρί πτουν συλλήβδην το παρελθόν ω ς εφιάλτη που δεν μπορεί να μας διδά ξει τίποτα. Παρομοίως, σ το ν πρό σ φ α το πόλεμο μεταξύ συντηρητικών χριστιανών και «νέου αθεϊσμού» απα ντά με ηρεμία πως οι μεν έχουν παρεξηγήσει την επιστήμη (γράφοντας πως οι χριστιανοί που θέλουν να ανα νεώσουν το ν θαυμασμό τους για το θείο έργο μπορούν απλώς να «γρα φτούν για ένα χρόνο συνδρομητές σ το Scientific A m erican»), οι δε τη θρησκεία, δηλώνοντας για τη διαμά χη για την εξέλιξη πως «δ εν υπάρχει λόγος να υποθέτουμε πως το να φτά σεις σ την αλήθεια κάνει τη ν ύπαρξή σου φτωχότερη... τίποτα που να σχε τίζεται με τη ν κοινή μας καταγωγή με το ν πίθηκο δεν αλλάζει το γεγονός πως ω ς ανθρώπινα όντα έχουμε δη μιουργήσει ιστορία και κουλτούρα. Εάν οι λέξεις “ μυαλό” και “ψυχή” δεν αντιπροσωπεύουν υπαρκτές οντότη τες, είναι τουλά χιστον όροι που έχουν αηοδειχθεί χρήσιμοι στη ν πε ριγραφή εκφ άνσεων τη ς λειτουργίας και της συνείδησης του πολύπλοκου νευρικού συστήματος μας». Β

L0 ^ s 1

β«ι*»6λ6ΐίΐ g aottltaV<,)'/’r| Γιώ6ν°ς « ν^η«σ<ο «λα o . r ^ kvoV

r iA

■rtfc-o τι? *·

dEutenbers Διδότου 37, Αθήνα,T.K. 10680, τηλ .:3642003, www.dardanosnet.gr

Ε κδόσεις · Β ιβλιοπω λείο

δ:βιβλιοκριτική

Η πολύφυλλη αγκινάρα ..^ιας φ ανταστικής περιπέτειας

Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Αλέξανδρος Κοτζιάς Φ ανταστική περιπέτεια Κέδρος, 2012 σελ. 330, € 19,50

ο έργο πρωτοκυκλοφόρησε το 1985 και απέσπασε τη ν

ψευδοήρωα με το ν πραγματικό, το

επόμενη χρονιά το Κρατικό

σ το ς αφηγητής προσπαθεί, παρα

Βραβείο Μυθιστορήματος. Κατά μία έννοια αποτέλεσε τομή για τη ν πεζο

συρμένος από τη ν αλαζονεία της

γραφία τού Αλ. Κοτζιά, αφού αυτός

και να προβάλει μια π ροσωπικότητα

απομακρύνθηκε από τη ν υπερβολή

πνευματικής αίγλης (καθότι συγγρα

τού μοντερνιστικού εσω τερικού μο

φέας), υψηλού κύρους και θαυμα

φαίνεσθαι με το είναι... Ο αναξιόπι

πλαστής μεγαλοσύνης του, να πλάσει

νολόγου, φορτωμένου με αναμεμιγ-

σ τή ς οικογενειακής αρμονίας. Τα γε

μένες ιδιολέκτους και μπαχτινικές υφοποιήσεις, και εισήλθε σ τη λο γο τεχνία τω ν τεκμηρίων: σ το έργο του χρησιμοποίησε βέβαια το ν καθιερω

γονότα, που θα αποδείξουν ότι επρόκειτο για παραφουσκωμένο διάνο, ανίκανο στέλεχος του υπουργείου και αποτυχημένο οικογενειάρχη, θα το ν

μένο κοτζιακικό λόγο τού π ρω τα γω

κατακρημνίσουν εν μία ημέρα.

νιστή, αλλά το ν πλαισίωσε με λεζά

Τ ο μυθιστόρημα, που θα μπορούσε

ντε ς σ ε φω τογραφίες, επίσημα έγ

κάλλιστα να θεωρηθεί σύμβολο της

γραφα, ποιήματα κ.λπ. Μ’ αυτόν το ν

καλογυαλισμένης δεκαετίας του ’80

τρόπ ο έπαιξε ένα είδος σκυταλοδρο μίας με τα κολλαζιακά μυθιστορή

(η αντίθεση με τη δεκαετία του ’60

ματα του Θ. Βαλτινού. Έ τσ ι πέρασε

λυπτική), γεμάτης διανοουμενίστικες

σ το ν μεταμοντερνισμό, χωρίς όμως να πάψει να πιστεύει ότι το κέντρο υπάρχει, ό σ ο κι αν ο αφηγητής Α λέ

κούκλες σ τη βιτρίνα, αλλά κενής από περιεχόμενο και διαχρονικές αξίες,

ξανδρος Καπάνταης προσπάθησε να το συσκοτίσει.

το ν ψευδαισθητικό κόσμο σ το ν οποίο ζούσαμε και να καταδείξει τη

Κ έντρο του μυθιστορήματος είναι το

φαντασιωτική μας αυταπάτη. Να επι-

πραγματικό π ρόσωπο το υ π ρω τα γω

σημάνει, με μια καρικατούρα Νεοέλ

νιστή, που παραχαράχτηκε από το ν ίδιο και τα χαλκευμένα τεκμήρια που παρουσίασε σ το ν διορισμένο βιο

ληνα, υπερβολική και καρτουνίστικη, αλλά συνάμα αντιπροσωπευτική τή ς

γράφο του, Σέργιο. Τ ο πλήθος τω ν ντοκουμέντων, διασταυρούμενων με το ν μονοφωνικό μονόλογο του Κα πάνταη, συνδέει παρόν και παρελ θόν, ενώ αντιστίζει το ν φανταστικό

σ το έργο του Βαλτινού είναι αποκα

έρχεται πάλι σήμερα να ξαναθυμίσει

νοοτροπίας μας, ότι είχαμε οικοδο μήσει ένα ψιμυθιωμένο προσωπείο που θα θέλαμε να είναι λαμπερό, πλούσιο, προηγμένο, ενώ, ότα ν πέ σουν οι μάσκες, αποδεικνύεται ένα π ρόσω πο λερό και καταρρακωμένο.

Τ ο κείμενο ανοίγει σ το ν α ναγνώστη σαν μια πολυστρωματική αγκινάρα, τη ν οποία ο τελευταίος μαδάει σ τα διακά και απομακρυνόμενος από το κέντρο συλλαμβάνει τους κοινωνι κούς, πολιτικούς, λογοτεχνικούς κύ κλους που επάλληλοι έρχονται να κινηματογραφήσουν τη ν αποκαθή λω ση του ελληνικού σεναρίου. Τ ο έργο είναι καταρχάς καλλιτεχνικό σχόλιο στην επηρμένη ελληνική λο γοτεχνία, ίσως όχι σ το σύνολό της, αλλά σ το π οσ ο στό που φαντασιώνεται ότι είναι άξια κληρονόμος τη ς αρ χαιότητας και στους συγγραφείς που θ εωρούν -α π ό έλλειψ η α υτο γνω σία ς- το ν εαυτό τους ιστορικά κατα ξιωμένο, ενώ στην ουσία κινούνται σ τα ρηχά νερά τη ς αυξημένης παρα γω γικότητας αλλά τη ς χαμηλής ποιό τη τας. Ο συγγραφέας Καπάνταης εί ναι ένας από τους πολλούς γραφιά δες, κατά Barthes, που είχε συναντή σει σ τη σταδιοδρομία του ο ίδιος ο Κοτζιάς ω ς κριτικός, που πίστευαν ότι αδικούνται από τις μηχανορραφίες τω ν κριτικών οι οποίοι δεν εκτιμούν το πολυσχιδές έργο τους. Το δεύτερο φύλλο τη ς αγκινάρας εί ναι το πολιτικό, κ αθώς η Φανταστική περιπέτεια ανακαλεί τη ν ηαπανδρεϊκή εδραίωση ενός κρατικοδίαιτου εσμού από κηφήνες που υποκρίνο νται τους σπουδαίους αλλά απλώς σ τηρίζονται σ τις πλάτες ενός εκ τω ν ένδον διεφθαρμένου κράτους. Ο Κα πάνταης, στέλεχος υπουργείου, χρη σιμοποιεί τους μηχανισμούς του κρά τους για να αναδειχθεί- αποσπά το ν Σέργιο για να γράψει τη βιογραφία του, ενώ αυτός βέβαια πληρώνεται κανονικά, χωρίς να δουλεύει σ το λη ξιαρχείο Ελευσίνας όπου είναι η θέση το υ - γενικότερα φω τογραφίζεται ένα κρατικό μόρφωμα, σοσιαλιστικής κο

πής και προοδευτικής ιδεολογίας, το οποίο ω σ τό σ ο βολεύει τους ημετέρους, ενισχύει τη δημοσιοϋπαλληλική ασυδοσία και εκτρέφει αργόμισθους και βολεμένους. Τρίτο φύλλο είναι ολόκληρη η κοι νωνική (εθνική θα έλεγε κανείς) τελ μάτωση που ξεκινά από τη ν αποσά θρω ση τη ς οικογένειας και τω ν ισχυ ρώ ν θεμελίων της (τα παιδιά του Κα πάνταη είναι φυγόκεντρα προσανα τολισμένα σ ε αναρχικές κατευθύν σεις και οικονομικούς αρριβισμούς, ενώ ο ίδιος διατηρεί εξωσυζυγική σχέση) και συνεχίζεται σ το ν θεσμό τη ς φιλίας που μετατρέπεται σ ε δε κανίκι φιλοδοξιών, σ τις ευρύτερες σχέσεις και στην έννοια του κοινωνι κού συμφέροντος που κατά τη δεκα ετία αυτή θυσιάστηκε σ το ν εύκολο πλουτισμό και σ τη ν ατομικιστική άνοδο, η οποία οδήγησε στη φούσκα τω ν επόμενων δεκαετιών. Η νέα έκδοση ήλθε να ξανακάνει επί καιρο ένα μυθιστόρημα πλέον δια χρονικό. Ό μως η εισαγωγή του Ηλία Μαγκλίνη είναι πολύ λίγη, πολύ φτωχή, για να αναδείξει το έργο και να καταδείξει την κριτική του πρό σληψη και τη θέση του στο έργο του Κοτζιά. Έ σ τω κι έτσι, με ηλείστα πραγματολογικά και ερμηνευτικά λάθη (ο Καπάνταης π.χ. δεν είναι αντιήρωας, αλλά αρνητικός ήρωας, η Φανταστική περιπέτεια δεν ανήκει μέσα, ούτε χρονικά ούτε ιδεολογικά, σ το ν κοτζίακικής έμπνευσης «Τρια κονταετή πόλεμο», 1945-1974, κ.λη.), ο Μαγκλίνης συνοψίζει σ ω στά το μή νυμα του έργου που είναι η αυθυπο βολή ενός ολόκληρου λαού ο οποίος πίστευε ότι είναι κάτι ανώτερο απ’ ό,τι οι ιστορικές συνθήκες το ν άφησαν ώ ς τώ ρ α να δείξει και γι’ αυτό αξίζει το ν έπαινο και τη ν καταξίωση. ■

δ : βιβλιοκριτική

«Ρεαλιστικός υπ ερρεαλισ μός»

Χρίστος Παπαγεωργίόυ

να έργο, το οποίο εκτείνεται από την ποίηση μέχρι τη γα στρονομία και από τα πεζά μέ

χρι το χρονογράφημα και τα δοκίμια για τη μουσική, χρειάζεται απαρεγκλίτω ς σοβαρότητα, ικανότητα, τεχνική και πάνω από όλα συνέπεια. Μια συ νέπεια που ο καταξιωμένος συγγρα φέας Γιάννης Ευσταθιάδης επιδεικνύει με κάθε τρόπο, σ ε κάθε του καινούρ για κατάθεση, έτσι ώ σ τε η συνολική του παρακαταθήκη να μοιάζει ότι

Μελάνι, 2012 σελ. 135, € 12,23

αυτό ηχεί κυριολεκτικώς παράξεναέχουμε έναν ρεαλιστικό υπερρεαλι σμό, ένα φαντασιακό υπερθέαμα, μια οραματική πραγμάτωση. Ο Ευσταθιάδης είναι ένας συγγρα φέας ο οποίος έχει μυηθεί σ ε ό,τι πιο μύχιο ο ανθρώπινος εγκέφαλος και η

ληλα να μην χάνεται σ τη γλωσσική ομίχλη και τη ν εκφραστική φαντα σίωση και παραμυθολόγια. Πράγματι,

σ ε πολύ λεπτά αισθήματα, αγαπά και γνωρίζει την κλασική μουσική με τη ν

σ ’ έναν τόμο, προκαλώντας την απο δοχή και τη συσσώρευση συναισθή ματος, όχι με πιεστική και άνυδρη μορφή και μέθοδο αλλά με δομημένη

Γιάννης Ευσταθιάδης Άνθρωποι από λ έξεις

νό το ς ότι, παρά τις ιδιότητες που έχουν, δουλεύονται σαν αληθινά, σαν να πρόκειται για εντελώς ρεαλιστικές δομήσεις. Με δυο λόγια - ό σ ο κι αν

πατά σ ε σ τέρ εο έδαφος και παράλ

τρία αυτόνομα διηγήματα συντίθενται

μυθοποιητικών ακροβασιών, που τα κάνουν προσιτά και λόγω του γεγο

ανθρώπινη ψυχή διαθέτουν. Εστιάζει

οποία δαπανά ανεξάντλητα χρονικά διαστήματα, επιμένει σ το δραματικό

παγίωση, ούτως ώ σ τε να εκπέμπουν

ύφος και τη ν τραγική σκηνική πα ρουσία, τέλος, χρησιμοποιεί το προ σωπικό του στάτους μόνον για να δ ώ σει ένα αποτέλεσμα απ’ το οποίο λεί

τη ν ακραία, οριακή και απροσδιόρι

πει ολοσχερώς. Α υ τό το τελευταίο

στη ψυχαγωγική τους υφή. Μια ερω

σημαίνει ότι ο αναγνώ σ τη ς είναι

τική πρόταση λοιπόν που απορρίπτε ται με σημασία, ένας επιχειρηματίας που συλλαμβάνει μια εντελώς παρά δοξη ιδέα και, τέλος, η ερωτική ζω ή ενός συνθέτη της όπερας, που χάνει

ό ντω ς ανυπεράσπιστος και μόνος απέναντι σ το κείμενο με το οποίο έρ χεται σε επαφή, καθώς ο ενδιάμεσος κρίκος απουσιάζει παταγωδώς. Μια εκρηκτική δηλαδή γλω σσ ικ ή εκ

τη ζω ή του σ ε αυτοκινητιστικό δυ στύχημα, είναι χονδρικά τα ερεθί σματα με τα οποία ο συγγραφέας δη μιουργεί έργα τέχνης. Και τα τρία διη

το υ λόγου, ενώ παράλληλα ενδυνα μώνει τη μεσότητα τω ν αφηγημάτων,

γήματα είναι υπερρεαλιστικά, μετα μοντέρνα, μετακλασικά και έμπλεα

που έρχονται σ ε πλήρη σύμπλευση με τη ν αναγνωστική οδύνη. 1

φορά, που αποδυναμώνει μέχρι μη δενισμού την ισχυρότερη σφραγίδα

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ

Αριστοτέλης

Περί Ψυχής · Ηθικά Νικομάχεια (2 τό μ ο ι) · Ρητορική (2 τόμοι) · Πολιτικά (3 τόμοι) • Περί Μέθης - Περί Αρετών και Κακιών - Περί Κόσμου · Φυσικά · Ποιητική _ ;ιΚΛ. _ _ W W W .Z I T r 0 5 .g r

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΑΘΗΝΑ: Ασκληπιού 6, τηλ.: 210 3626350, fax: 210 3626360 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Πλάτωνος2, τηλ.: 2310270 884, 2310270 184, (αχ: 2310271 766

δ:βιβλιοκριτική

Μια παρτίδα σκάκι με τον αναγνώ στη

Ελισάβετ Σπανπδάκη

τ ο εξής, να προσέχεις σ ε ποιους δανείζεις βι

βλία...» Η σύγχρονη Αθήνα βρίσκει τ ο urban legend που

δέος για το Ρέκβιεμ για το υ ς απόντες, τη ν απελπισία τη ς Ε ρωμένης και τη ς σκ ιά ς της, τη νο σ ταλγία για το

είχε ανάγκη προκειμένου να βρει τη

Τσίρκο. Και κάθε φορά έρχεται σχε δό ν «πολλαπλασιασμένος» να παρα-

χαμένη τη ς ταυτότητα. Ο ξύμωρο να

δ ώ σ ει ένα έργο εξίσου ωριμασμένο

χρειάζεται ένας δολο φ ό νο ς για να

και εξελιγμένο σ το χρόνο με το ν ίδιο.

αφυπνίσει τη ν κοινωνία, να τη ς θυμί

Οι χαρακτήρες του όλοι χτισμένοι σε

σει ότι έχει ανάγκη να θυμηθεί ποια

μια κλιμακωτή ακρότητα. Χαρακτή

είναι, ποιες είναι οι ρίζες τη ς και να

ρες κοινοί, καθημερινοί, αν και σ την

τη ν επαναφέρει βίαια σ τη ν αλήθεια.

πραγματικότητα δεν έχουμε ιδέα τι

Αλλά ας τα πάρουμε από τη ν αρχή. Αθήνα 2010, ένας σίριαλ κίλερ επιδί

μπορεί να παραμονεύει πίσω από τη ν πόρτα το υ σπιτιού τους ή, ακόμα χει

δεται σ το ν «καρυδοπνιγμό» νεαρών κοριτσιών. Η αστυνόμος Α λεξάνδρα Χ ατζή δεν μπορεί παρά να κάνει τη

δρα τ ο κενό, η Αλίκη η αγάπη, ο Μι-

σύνδεση. Δ εν είναι απλοί φόνοι, δεν

χάλης επιφάνεια. Ακούγεται μονό

είναι ένας απλός σφαγέας, κάτι λο

το νο κι όμως, είναι κάτι βαθύτατα πο-

γοτεχνικό υπάρχει σ του ς φόνους αυ

λυφωνικό. Στις 393 σελίδες το υ βι

ρότερα, στις γωνίες το υ μυαλού τους. Ο Παύλος είναι ο πόνος, η Α λ εξάν

τούς. Ο Παύλος Μαρίνος είναι το

βλίου, βλέποντας τους ήρωες να ανα

κλειδί της. Σε όλες τις πτυχές της

πτύσσονται, διαπιστώνουμε π όσο πο

ζω ή ς της. Ο Παύλος Μαρίνος είναι

λύπλοκο μπορεί να είναι, ναι, ένα συ

πιο σκοτεινός κι από το ίδιο τ ο μυ

ναίσθημα μόνο. Σίγουρα ο καθένας

Κ υρ ιά κος Μ αργαρίτης Στον ίσκιο των σκοτωμένων κοριτσιών

στήριο που εξετά ζει εκείνη. Καθηγη

δεν αισθάνεται μόνο ένα, αλλά στη ν

Ψυχογιός, 2012 σελ. 393, € 13,30

νώνυμοι. Κι ο Παπαδιαμάντης, που

τή ς Συγκριτικής Λογοτεχνίας σ τη Φι

προκειμένη περίπτωση ο καθένας

λοσοφική Αθη νώ ν, είναι η προσω πο

αντιπροσωπεύεται από ένα, είναι το στοιχειό του, κι είναι αυτό που κου

ποίηση του πόνου. Έ χουν γίνει συ

βαλά σ ε καθημερινή βάση.

αποτελεί τη ν πεμπτουσία τη ς ιστο

Ο Κυριάκος Μαργαρίτης κάνει και κάτι

ρίας αυτής, ντύνει το μυστήριο, σαν τη μουσική σ τις ταινίες.

π ερισσότερο με τη ν πλοκή του. Τη χρησιμοποιεί σαν σκακιέρα για ένα

Ο Κυριάκος Μαργαρίτης, κάθε φορά που εμφανίζεται με καινούργιο γρα πτό, κουβαλά κι ολόκληρη την κλη

γνώστη. Και η ταυτότητα του δολο φόνου σίγουρα είναι ένα από τα πιό

ρονομιά του. Α υ τομ άτω ς θυμάσαι το

νια, αυτό δεν σημαίνει πως αν το ν

παιχνίδι μεταξύ εκείνου και του ανα

βρεις έχεις νικήσει το ν βασιλιά. Σαν σ ω σ τό ς σκακιστής κρατάει τις κατάλ ληλες κινήσεις για τη σ ω στή ώρα. Κι ενώ νομίζεις ότι τα ξέρεις όλα, ή στα έχει πει όλα, βρίσκεσαι με τελειωμένη την παρτίδα, έχοντας κάνει ρουά ματ, και πάλι έχεις χάσει. Γιατί ο συγγρα

θα μπορούσε να αντιπροσωπεύσει την ελληνική αστυνομική λογοτεχνία. Γιατί αντιπροσωπεύει πολλά περισ σ ότερα απ’ αυτή. Κουβαλά μέσα του κομμάτι ατόφιο πολιτισμού κι ιστο ρίας, όχι μόνο το υ π αρελθόντος αλλά, σημαντικότερα, το υ σήμερα.

φέας σοΰ αφήνει μία απόγευση που δεν περίμενες. Έχει γίνει το δικό του.

«Π ρόσεχ ε σ ε ποιον δανείζεις τα βι βλία σ ο υ » λέει κάποια στιγμή. Η λο

Σκέφτεσαι όχι μόνο το μυθιστόρημα αλλά όλες τις κρυφές πόρτες που σου

γοτεχνία μπορεί να ζω ντανεύσει κό σμους ολόκληρους, με τρόπ ο που

άνοιξε ενώ δεν έβλεπες. Κι αυτή είναι η χαρακτηριστικότερη κίνηση του Κυ ριάκου Μαργαρίτη.

δεν έχει φανταστεί κανείς. Προοικονομεί, διηγείται, δημιουργεί, εμπνέει, δίνει λύσεις, δίνει προβλήματα. Έ νας

Δ εν βλέπεις καθαρόαιμα αστυνομικά

ζω ντα νό ς οργανισμός είναι, που σ τα

εύκολα. Δ εν βλέπεις καλά καθαρό αιμα αστυνομικά εύκολα. Κι η αλή

χέρια του καθένα μεγαλώνει με δια φορετικό τρόπο. Μπορεί να γίνει μέ-

θεια είναι ότι κι αυτό είναι μπασταρ δεμένο. Είναι, αλήθεια; Ό π ως και να

ντορας, μπορεί να γίνει συντροφιά, μπορεί να γίνει και ιός. Μπορεί να ψη

το δεις, είναι ένα μυθιστόρημα που

λ ώ σ ει ο νους σου... ■

Η λογοτεχνία όπως ακριβώς την έχετε φανταστεί!

Ανθρωποι χτυπημένοι από τη μοίρα και τη ζωή αφήνουν τ’ αχνάρια τους σε μια Ελλάδα που πληγώνεται και πληγώνει, αναζητώντας ταυτότητα και ευτυχία.

Ένα πολοπρόσωπο σύγχρονο μυθιστόρημα που πατάει στο δρόμο της Ιστορίας, μεταφέροντάς μας από τη σκληρή σημερινή εποχή στο ρομαντισμό της Ελλάδας των χρόνων του Σλήμαν.

Να προσέχεις το βλέμμα περισσότερο από τα λόγια, της έλεγε. Μην κρίνεις από τις πράξεις αυτές καθαυτές. Να γυρεύεις την κρυμμένη πρόθεση, εκεί είναι η καθαρότητα ή όχι της καρδιάς.

Παρίσι, 1939. 0 δημοσιογράφος Φιλίπ Τεμπό ερευνά ένα παράνομο ειδύλλιο. Ένας κόσμος συνωμοσίας, παρασκηνιακής πολιτικής και άνομου κέρδους ζωντανεύει...

Κυκλοφορούν και σε e-books. Αναζητήστε περισσότερους από £00 τίτλους στο www.psichogios.gr!

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ Εσείς κι εμείς πάντα σ’ επαφή!

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

δ:βιβλιοκριτική

«Η φωτιά έχει αξία»

Γιώρνος Σταμστότκχιλος

Δημήτρη Βλαχοπάνου Λίγο πριν τα σύννεφα Εμπειρία Εκδοτική, 2011 σελ. 254, € 14,95

mor fati», έλεγε ο Νίτσε,

αφού μιλάει για άσχετους και ανυπο

δηλαδή να αγαπάς την

ψίαστους, που τρελαίνονται με τα γε

αναγκαιότητα (και όχι

γονότα μέσα στη νέα εποχή που τη χα

μόνο να την ανέχεσαι). Ο Δημήτρης

ράζουν οι πλανητάρχες της παγκο

Βλαχοηάνος αγαπά το τυχαίο και τη

σμιοποίησης, καταλήγει: «Τ ι να τα κά

φωτιά ή φαίνεται να τα θωπεύει, να τα

νεις τα λεφτά και τα σπίτια και τ ’ αυτο

προσεγγίζει με δέος και σεβασμό, διό

κίνητα; Τ ο ζήτημα είναι να μη σβήσει

τι, μας λέει, αυτά μόνο έχουν αξία, αυ τά καθορίζουν το ν άνθρωπο, όσο πο

Τέλος. Πέθανες πριν την ώρα σου. Θα

λιτικό ζώ ο κι αν είναι.

παρακαλάς το θεό να ξαναζήσεις για

μέσα μας η φωτιά. Δ εν ανάβει μετά.

Ο έρωτας κυριαρχεί, αλλά και η πολι

να χαρείς όσα δε χάρηκες στην πρώτη

τική. Το υπόστρωμα εντούτοις του βι

σου ζω ή ».

βλίου είναι μια διαυγής πίκρα για κάτι

Είναι μια κρίσιμη φράση που βοηθάει

ανολοκλήρωτο, για το άπιαστο νόημα

στην κατανόηση και την ερμηνεία όσων

τω ν ανθρωπίνων. Είναι ένα πολιτικό βι

προηγούνται και όσω ν ακολουθούν. Λί

βλίο, δεν υπερτερεί όμως η πολιτική,

γες σελίδες μετά θα συναντήσουμε

αλλά η λογοτεχνία. Και τούτο δεν είναι

«χρόνια λευκά και άδεια από αγάπη και

οξύμωρο. Οι ήρωες μας εισάγουν στο

συντροφιά και έρωτα». Μεσολαβεί το

προσωπικό τους δράμα, αλλά ταυτό χρονα και στη νεότερη πολιτική ιστο ρία, από τη Μικρασιατική καταστροφή

τυχαίο. «Καμιά φορά είναι ασύλληπτη η

ώ ς τις μέρες μας. Μπορεί το γίγνεσθαι

ποτέ σ’ όλο της το μεγαλείο. Η φαντα

να φαίνεται βιωματικό, ω ς λογοτεχνι

σία και η πραγματικότητα απέραντες.

κή δομή, είναι εντούτοις ενταγμένο σ το ευρύτερο γίγνεσθαι τη ς πολιτικής

Το τυχαίο! Αυτό είναι».

ζω ή ς τη ς χώρας τω ν τριών τελευταίων δεκαετιών, κρίσιμων για τη διαμόρφω

ρεί του πολιτικού υποστρώματος τπς αφήγησης, αν και, ενίοτε, ταξιδεύουν

ση κουλτούρας, ιδεολογίας, συμπερι φοράς. Προσωπικό και πολιτικό εναλ λάσσονται θαυμάσια, μέσα, μάλιστα,

μαζί αγαπησιάρικα Ενώ πρόκειται, στην ουσία, για μια ελεγεία της γενιάς του Πο

από το εύρημα να ομιλεί ο ήρωας μέ σ ω τη ς ηρωίδας και το αντίστροφο.

σ εω ς- ειρωνική και δηκτική ματιά στη

Πάνω απ’ όλα είναι η αγάπη, ο έρωτας.

εντούτοις κείνα τα πρώτα χρόνια, τα

«Ό λα μηδέν και τίποτε μπρος σ ’ ένα

πρώτα σκιρτήματα, τό τε που όλοι νομί ζαμε πως ήρθε η ώρα να αλλάξουμε τον

καρδιοχτύπι ερ ω τικ ό». Η ηρωίδα,

πραγματικότητα. Οση φαντασία κι αν διαθέτεις, δεν πρόκειται να τπν πιάσεις

Το δίπτυχο «έρωτα ς - τυχαίο» υπερτε

λυτεχνείου, μια -α ν και εξ αποστάμεταπολίτευση, ο συγγραφέας δοξάζει

κόσμο. Καταλήγει, έτσι, ένας ύμνος στη νεότητα, που ποτέ δεν πεθαίνει, όσο λά θος κι αν παίρνουν τη ζω ή τους οι νέοι, όσο κι αν τούτη καθορίζεται από άλ λους, από την ανάγκη, την κούραση, το βόλεμα, το συμβιβασμό. Ο έρωτας είναι μόνο έμπυρος, ποτέ έμπειρος, ο συγγραφέας όμως τον χει ραγωγεί. Ο έρωτας δεν οδηγεί στην καταστροφή, δεν είναι ο ίδιος αυτοκαταστροφικός, θα έλεγα μάλιστα ότι εί ναι συντηρητικός, αίροντας έτσι όλη την ανατρεπτικότητα. Όμως όχι. Δεν φτάνει στα άκρα. Στηλιτεύεται μεν ο γάμος ω ς ο ολετήρας του έρωτα, κα ταγγέλλεται η ανία του και ο θάνατος του πάθους που επιφέρει, αλλά παρα μένει ζω ντα νός χαρίζοντας μια οιονεί ελευθερία στους συζύγους. Είναι μια προοπτική!

Σημασία έχει πως ο συγγραφέας πεί θει- τα βιώματα τω ν η ρώων του είναι βιώματα της γενιάς του, της μεταπολί τευσης, άρρηκτα δεμένα, αξεχώριστα πολλές φ ορές με αυτά της γενιάς του Πολυτεχνείου. «Ζουν οι άνθρωποι δυο φορές;», ερωτά ο συγγραφέας σ τον επίλογό του. «Ζουν», απαντά, «ό ταν αγαπούν και ερωτεύονται πάλι». Α υ τό τ ο πάλι είναι το κλειδί, νομίζω, το υ βιβλίου. Τ ο αδάμαστον και η αι ωνιότητα του έρωτα, η προσκόλληση του συγγραφέα να τολμούμε, κάθε φορά που κάτι φτερουγίζει μέσα μας, να καούμε. Και ας είναι μια φυ λακή η κοινωνία, ας απέτυχε η πολι τική. Τ ο νόημα ανήκει σ το ν κάθε ένα από μας, ξεχωριστά. Γιατί « η φωτιά έχει αξία». ■

Η ξένη λογοτεχνία όπως ακριβώς την έχετε φανταστεί! Πάτρικ Ντεγουίτ

Μάθιου Ντικς

Κάρλος ΡουίΒ θοφόν

Φρανσέσκ Μιράλιες

01 ΑΔΕΛΦΟΙ ΑΔΕΛΦΕΣ

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ ΦΙΛΟΥ

ΜΑΡΙΝΑ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΓΕΙΑ ΤΟΝ ΑΣΗΜΑΝΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ

I I

ΜΑΘΙΟΥ ΝΤΙΚΣ Α Ν Α Μ Ν Η Σ Ε ΙΣΕ '

wmw (υκλοφορούν και σε e-books. Αναζητήστε περισσότερους από 400 τίτλους στο www.psichogios.gr!

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ Εσείς κ ι εμείς πάντα σ’ επαφή!

www.psichogios.gr

δ : βιβλιοκριτική

Το πρόσωπο, πολλά πρόσωπα

Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου

ώδεκα διηγήματα ή «π ο ρ τρ έτα », όπως τα αποκαλεί η συγγραφέας, διαγράφουν την

επώδυνα μονοπάτια κατέκτησε την

εσωτερική διαδρομή μιας γυναίκας, της Ιωάννας, από τις ονειρικές φυγές της καταπιεσμένης εφηβείας έω ς την επανάσταση τη ς ωριμότητας. Πιο δί καιος είναι ο χαρακτηρισμός «π ο ρ τρ έ τα », αφού όλα τα κείμενα τα συν δέει το ίδιο πρόσωπο, είναι όψεις της ίδιας γυναικείας μορφής που βιώνει

καθηγήτρια θεατρολογίας σ το ΑΠΘ, όπω ς διαβάζουμε σ το βιογραφικό της. Και είναι εμφανής η θεατρική ισορροπία τω ν ψυχικών κ αταστά σ εω ν σ τα επιμέρους διηγήματα ή πορτρέτα. Ο Σάμουελ Μ πέκετ είπε:

τα στάδια τη ς πορείας τη ς προς το ν έρωτα, προς τη γνώ ση της φθοράς, προς την ουσία της ύπαρξης. Μ εγε θύνοντας κάποια εξαιρετικά περιστα τικά τη ς ζω ή ς της Ιωάννας, τη ς ηρωίδας του βιβλίου, περιστατικά που τη σημάδεψαν ή αφύπνισαν καταπιε σμένες υποσυνειδησιακές ζώ νες, η συγγραφέας δημιουργεί μια ποιητική τη ς αυτογνωσίας που ολοένα και βα θύτερα μας οδηγεί στην καθαρότητα τη ς αλήθειας. Καλλιόπη Εξά ρχο υ Extra Large Σοκόλη ς-Κο υ λεδ ά κη ς, 2011, σελ. 94, € 9,59

Με λόγο δυνατό και συνάμα ποιη τικό, λόγο της αναλυτικής σκέψης και της ψυχογραφικής διείσδυσης, η συγ γραφέας μάς δίνει ζω ντα νές περιγρα φές και καταστάσεις, μεγεθύνει και απομονώνει κάποιες βιωμένες στιγ μές, για να φω τίσει το ν ψυχισμό τη ς ηρωίδας της, να δει και η ίδια σαν μέσα σε νοη τό κάτοπτρο το μέγα γε γονός της μεταλλαγής της, πώς η κα ταπιεσμένη πουριτανή έφηβη έφτασε σ την πλήρη ωριμότητα, από ποια

ανάβαση σ το πρόσωπο. Η Καλλιόπη Εξάρχου είναι επίκουρη

«Τ ο πρόσωπό μας είναι πολλά πρό σωπα που καταλήγουν σ το τελευ τα ίο ». Κάπως έτσι η συγγραφέας κομματιάζει το πρόσωπο τη ς ηρωί δας τη ς για να καταλήξει σ το τελευ ταίο. Σ το πορτρέτο «Εμμηνόπαυση», που είναι μια έξοχα δοσμένη επανά σταση και μαζί κάθαρση, αφού τό λ μησε να σπάσει το ν κλοιό από τις φ ο βίες και τις καταπιέσεις τη ς ζω ή ς της και να αποδράσει στο Παρίσι προκειμένου να βιώσει αυτογνωσιακά την αλήθεια του εαυτού της. Σ ε όλα τα πορτρέτα υπάρχει μια ετεροχρονική συνειδητοποίηση τη ς αλή θειας που αναζητά η ηρωίδα. Υπάρ χει ένας αυτοσαρκασμός, απόρροια της ατολμίας και τω ν κοινωνικών τα μπού. Κι αυτό κάνει τη ν ηρωίδα στα μάτια μας βαθιά ανθρώπινη. Βαθιά αληθινή. Και κ αθώς ο λόγος του κει μένου είναι ποιητικός και πλούσιος σε περιγραφές και διεισδύσεις, η ηρωίδα γίνεται οικεία, γίνεται γνώριμη τω ν δι κών μας αδυναμιών και της δικής μας αγωνίας για απελευθέρωση. ■

Η Α Ρ Χ Α ΙΑ Η Λ ΙΔ Α Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 184 σελίδες

Τιμή προσφοράς:

Η ΑΡΧΑΙΑ ΗΛΙΔΑ

3,00 €

θεωρείται, η πόλη τω ν Ολυμπιακών Αγώνων, διότι αυτή τους δημιούργη

σε με το ν βασιλέα Ίφιτο, τους διοργάνωσε και κάθε τετραετία τους βελτίωνε κατασκευάζοντας τις ανάλογες αθλητικές εγκαταστάσεις. Στην πλούσια και εύφορη πεδιάδα του Νομού Ηλείας, που είναι η μεγαλύτερη της Πελοποννήσου και μία από τις μεγαλύτερες της Ελλάδας, σώζονται τα ερείπια της Αρχαίας Ήλιδας. Στην αρχαιότητα, στο Πρυτανείο της Ολυμπίας, έδρα τω ν αξιωματούχων του Ιερού, υπήρχε η ιερή εστία με το άσβεστο πυρ. Στο βιβλίο που περιέχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό, εξετάζεται η Ιστορική διαδρομή της Αρχαίας Ήλιδας, η σχέση Αρχαίας Ήλιδας - Αρχαίας Ολυμπίας - Ολυμπιακών Αγώνων, η προβολή της Αρχαίας Ήλιδας ως η πόλη τω ν Ολυμπιακών Αγώνω ν και τέλος η Αναβίωση τω ν Ολυμπιακών Αγώνων. Επίσης εξετάζεται η σημασία της ανάληψης τέλεσης τω ν Ολυμπιακών Αγώνω ν το 2008 από την Κίνα, τη μεγαλύτερη πληθυσμιακά χώρα του πλανήτη.

Εκδόσεις υμμετρια

ΙΩΑΝΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ 80, ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΤΗΛ.: 2107707114 · FAX: 2107710581 e-mail: ekdoseissimmetria@yahoo.gr www.simmetria.gr

δ:βιβλιοκριτική

Σπουδή σ ε ντο δίεση

Θανάσης Μήνας

σλο, 1970. «Σ τη ν εποχή μου, τη ν εποχή τ ω ν χίπις, τη ν

εποχή που ζ ω και καθόλου δεν γ ν ω ρ ίζω », όπω ς παραδέχεται ο δεκαοκτάχρονος ταλαντούχος πιανί σ τας Ά ξε λ Βίνπνγκ, κεντρικός ήρωας σ το μυθιστόρημα του δθχρονου νορβηγοϋ συγγραφέα και μουσικοσυν θέτη τη ς jazz Κέτιλ Μπγιόρνσταντ. Συνθέτης κινηματογραφικής μουσι κής (σε ταινίες του Γκοντάρ και του Κεν Λ όουτς), πιανίστας με κλασική παιδεία αλλά και με έφεση σ το ν αυ-

Ketil Bjornstad Το ποτάμι Μετάφραση: Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη Πόλις, 2012 σελ. 511, € 20,00

Drake, και η οποία ή ταν εκ εί σ το W oodstock. Οι δυο το υ ς συγκατοι κούν. Ο Ά ξ ε λ νοικιάζει τ ο δωμάτιο τη ς Ανία, και η σχέση του με τη Μαριάνε δεν αργεί να περιπλεχθεί. Εξί σου περίπλοκη είναι και η σχέση του με την Ρεμπέκα Φροστ, τη ν καλύτερή το υ φίλη, αλλά όχι μ όνο φίλη. Ο Ά ξ ε λ συγχρόνως προετοιμάζεται για το ντεμπούτο του ω ς πιανίστας. Η δασκάλα του, η γερμανίδα ντίβα Σέλμα Λύνγκε (ένας θηλυκός Πυγμαλίων) του έχει προεπιλέξει ένα κάτι-

τοσχεδιασμό, ο Μ πγιόρνσταντ πρω τα γω νισ τεί σ τη νορβηγική jazz από τις αρχές το υ 701γεγονός που βαραί νει, με δεδομένο ότι η σκανδιναβική

πρόγραμμα: Δ ύ ο πρελούδια για πιά νο, opus 29 του Φαρτάιν Βαλέν, κα τόπιν τη Σο νά τα αρ. 7 σ ε σ ι ύφ εση

σκηνή τη ς jazz βρίσκεται στη ν πρω τοπορία τη ς Ευρώπης τις τελευταίες δεκαετίες.

μείζονα του Προκόφιεφ, ύστερ α τη Φαντασία σ ε σι ύφ εση το υ Σοπέν και, μετά το διάλειμμα, διαδοχικά τη Σ ο

Το ποτάμι, αν και μπορεί να διαβα

νάτα αρ. 31 σ ε λα ύφ εση μείζονα, opus 110 το υ Μπετόβεν, το Πρελού-

σ τεί αυτόνομα, είναι η συνέχεια της Λ έ σ χ η ς τω ν νέων πια νιστώ ν (Πόλις, 2009). Ο Α ξελ, που έχει ήδη βιώσει τη ν απώλεια τη ς μητέρας το υ αλλά και της αγαπημένης του Ανία, επίσης ταλαντούχας πιανίστριας, επανασυνδέεται με τη μητέρα της, τη ν μόλις 35χρονη Μαριάνε Σκουγκ. Μια μο ντέρνα γυναίκα, μέλος τη ς Σοσιαλι στικής Έ νω ση ς Ιατρών, η οποία αγωνίζεται για το ελεύθερο δικαίωμα τω ν γυναικών στη ν έκ τρ ω σ η 1 μια χίπισσα, που λατρεύει τη ν Joni Mit chell, το ν D onovan και το ν Nick

π α ρ α π ά ν ω - α π ό - α π α ιτ η τ ικ ό

δ ιο και Φούγκα σ ε ντο δ ίεση ελασ σόνα από το Κ αλοσυγκερα σμένο κλειδοκύμβαλο του Μπαχ, και για ανκόρ τη ν Π ρώ τη παβάν και γκαλ ιά ρ ν ττ ου Γουίλιαμ Μπερντ. Ο Ά ξ ε λ πατά συμβολικά σ ε δύο όχθες, από τη μία, σ το αυστηρό πε ριβάλλον τη ς οικίας τη ς Σέλμα και από τη ν άλλη σ το ελευθεριακό περι βάλλον τη ς οικίας τη ς Μ αριάνε1 αμφ ό τερα σ ε διαφορετικές συνοικίες τη ς πόλης, τις οποίες διαχωρίζει το ποτάμι, ο Λυσάκερ.

Το ποτάμι είναι ένα χαρακτηριστικό μυθιστόρημα μαθητείας και ενηλικίωσης. Τ ο πέρασμα από τη νεότητα στην ωριμότητα είναι ςόρικη διαδικα σία, κατά τη ν οποία η επιβαλλόμενη (αυτο)πειθαρχία μπορεί να αποδειχθεί το ίδιο ασφυκτική με την ελευθεριό τητα, ή και το αντίστροφο. Ο Μττγιόρν σ τα ν τ ενδιαφέρεται επίσης για το πώς η απώλεια μπορεί να φέρει δύο ανθρώπους πιο κοντά, και με ποιες συνέπειες. Οι ή ρω ές το υ δοκιμάζο νται ηθικά. Το ύφος του συγγραφέα απηχεί το es prit της δισκογραφικής ετικέτας στην οποία ηχογραφεί: τη ς ECM του ρέκτη Manfred Eichner. Η γραφή το υ απο πνέει την ευαισθησία, τη ν ευεργετική

που χαρακτηρίζουν τις ηχογραφήσεις της γερμανικής εταιρείας. Είναι δεκάδες οι μουσικές αναφορές σ το βιβλίο (σ το τέλο ς παρατίθεται πί νακας κυρίων ονομάτων). Με τη ν ου σιαστική, όμως, διαφορά ότι δεν εξυπηρετούν μόνο τ ο να φ τιά ξουν ατμόσφ αιρα· η μουσική έχει οργα νικό ρόλο σ τη ν αφήγηση, γίνεται ο διαμεσολαβητής προκειμένου να αναπτυχθούν οι σχέσεις τω ν η ρώω ν ή για να επεξηγηθεί η συναισθημα τική τους κατάσταση. Η μετάφραση τη ς Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη ρέει αβίαστα, όμοια με τις νό τες τη ς αφήγησης αυτού του θαυ μάσιου μυθιστορήματος- για μουσικόφιλους και όχι μόνο. ■

μελαγχολία, τους λυρικούς τόνους

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ - ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Χαλκίτης Στέλιος ΜΑΡΓΚΙΝΟΥΣ ΜΟΡΙΟΥΣ Μία συναρπαστική ιστορία ενός σύγχρονου Οόυασέα, που αντιμετω πίζει με θάρρος και αξιοπρέπεια τη ζωή, προσπαθώντας να μην παρεκκλίνει απάτην πορεία που θα τον οδηγήσει στη δίκιά του «Ιθάκη».

Τσουκάπας Δημόκριτος ΣΑΡΑΝΤΑ ΕΚΘΕΣΕΙΣ... ΚΑΙ ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ Μέσα από την αθώα και ουνόμα σπαρταριστή ματιά ενός παιδιού, ζωντανεύει με χιουμοριστικό τρόπο ολόκληρη η εποχή της μεταπολεμικής Ελλάδας του '50.

Νάνου Χατζή Νάνου Χατζή Ιωαννίδου Ρωξάνη ΦΥΛΑΚΕΣ ΑΓΓΕΛΟΙ ΔΕΝ ΦΟΒΑΜΑΙ ΤΙΠΟΤΑ ΗΚΙΚΑ Ησειρά που αγαπηθηκε Ένα παραμύθι που ανημετωΗ ΚΑΡΑΜΕΛΙΤΣΑ ΚΑΙ 01 ΦΙΛΕΣ ΤΗΣ ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΥΣ πίζει τους βασικούς φόβους Περιπέτεια Τέταρτη: των παιδιών με τρόπο απλό Ελάτε να διαβάσουμε Το μυστικό του πρίγκιπα και κατανοητό. μαζί την ιστορία, να ανακαλύψουμε την αξία της φιλίας και πόσο σημαντικό είναι να μη μαλώνουμε, να μη θυμώνουμε, να συγχωρούμε και να Ζ.·ητήΰτε το kfybhefo προσέχουμε τους φίλους μας.

I ·

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

■ ΖΗΤΗ

δ : βιβλιοκριτική

Η μεγάλη φυγή

Ελένη Καρρά

τις αρχές του 20ου αιώνα, ένα λιμάνι της Πελοπόννησου, με την προκυμαία του, το καφε

νείο κι όλο το κλασικό σκηνικό της εποχής, φωτογραφίζεται μεσ’ από τις λέξεις σ ε πολλά διαδοχικά ενστα ντανέ -κυρίες και κύριοι στην κυρια κάτικη τους βόλτα, η εορταστική εκ δήλωση για το ν ηλεκτροφωτισμό της πόλης- κι εκεί, ανάμεσα στις εικόνες που ξεπηδάνε απ’ τη ν κουκούλα του φωτογράφου, ο συγγραφέας (μαέ στρο ς - δημιουργός) εμφυσά σ τα διακά ζω ή στους κατοίκους της φα νταστικής του πόλης. Κάποια μυστη ριώδης ασθένεια (χολέρα;) εξαπλώνε ται στην πόλη, οδηγώντας το ν μικρόκοσμό της σ ε καραντίνα, κι έπειτα στη Μεγάλη Φυγή, μέχρι τη ν τελική λύ τρω ση. Με φ όντο ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα της εποχής (Βαλκανικοί Πόλεμοι, Ελευθέριος Βενιζέλος, δολο φονία του βασιλιά Γεώργιου Α '), και Γιώργος =ενάριος Στην άκρη του κόσμου Εκδ. Κέδρος, 2011 σελ. 382, € 19,90

με δηλώσεις του, δέκα χρόνια) μπορεί να οδηγήσει σ ’ ένα καλοδουλεμένο χαρμάνι, κι ένα διαχρονικό μυθιστό ρημα. Το θέμα ενός λοιμού ή μιας επι δημίας έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές στη λογοτεχνία (από το Δ ε καήμερο του Βοκκάκιου μέχρι τη Μ ά σκα του Κόκκινου Θανάτου του Πόε ή την Πανούκλα του Καμί) ω ς φ όντο ή καταλύτης για την ανάπτυξη της αφή γησης. Ο άνθρωπος μένει γυμνός, νό μοι και κοινωνικά προστάγματα χάνο νται, φύση και βαρβαρότητα γίνονται συχνά έννοιες συγκεχυμένες. Ό σ ο η μεγάλη πομπή διεισδύει πια βαθιά στην επιδημία και το ν πόλεμο, τό σ ο απελευθερώνονται τα πιο άγρια, κι αλογόκριτα, ένστικτα. Συγχρόνω ς όμως, τό σ ο οι κοινωνικό-ψυχολογικές αναλύσεις ό σο και το επικό στοιχείο βουλιάζουν στους βάλτους του ασυ νείδητου - σ τ ο λάκκο με το ν ασβέστη. Μια φελινική παρέλαση, όπου εικόνες

νέες εφευρέσεις όπως το αυτοκίνπτο, το τηλέφωνο, το αεροπλάνο, ο Γιώρ

κι αποσπάσματα επανέρχονται σ ’ ένα

γος Ξενάριος συνθέτει ένα έπος του

ω σ τό σο , καθώς ποίπση και θεατρικό

ανθρώπινου υποσυνείδητου. Χρησι

τητα, λυρισμός και γκροτέσκο εναλ

μ ονότονο

ρεφ ρ έν -χ ω ρίς βάρος,

μοποιώντας μια γλώ σσα πότε λόγια

λά σσοντα ι συνεχώς, διατη ρώντας

και π ότε ποιητική, με πολλά υπερκειμενικά στοιχεία και αναφορές σ ε ποι

αμείωτο τό σ ο το ενδιαφέρον της πλο

ητές όπως ο Εμπειρικός, ο Καρυωτά-

ελαφρότητα του λόγου. Γιατί όλα δεν

κης, ο Σολωμός και άλλοι, ο Ξενάριος

είναι, εντέλει, παρά ένα παιχνίδι αντι

κής, όσο και τη ν ονειρική - εφιαλτική

αποδεικνύει π ώς ο μακροχρόνιος μό χθος της συγγραφής (για το συγκε

κατοπτρισμών. Κι όλο το σύμπαν, κι

κριμένο βιβλίο χρειάστηκε, σύμφωνα

πρόσωπο. ■

όλοι του οι κάτοικοι, ένα και τ ο αυτό

Βασίλης Βασιλικός

ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ Με ένα «σύντομο εκδοτικό χρονικό» του συγγραφέα, επίμετρο του Κώ στα Θ. Καλφόπουλου (επιμ.) και δύο σχέδια του Αλέκου Φασιανού. 45 χρόνια μετά το «πραξικόπημα των Συνταγματαρχών», εκδίδονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, συγκεντρω μένα σε δύο τόμους, τα έργα που κυκλοφόρησαν την περίοδο 1967-1974 στο εξωτερικό από τις «Εκδόσεις 8 %» του Βασίλη Βασιλικού. Στους δύο τόμους του 8 Υι προσεγγίζεται, μυθοποιητικά και απομυθοποιητικά, η μοίρα του Έλλη ν α , είτε ως μετανάστη («γκασταρμπάϊτερ») είτε ως πολιτικού εξόριστου («εμιγκρέκ»), και, κυρίως, η δύσκολη και επώδυνη πορεία ενός λαού προς την ελευθερία και την αυτογνωσία.

Π Ρ Κ ΛΠΤ

17 I Π Δ Π Δ 7 Η 7 Η II

ιλ λ ζ _ ι

ι^ - ΐ ι α π ό το 1 9 2 9

Νικηταρά 2 & Εμμ. Μπευάκη, 106 78 Α θήνα τ η λ : 2 1 0 3 8 3 8 0 2 0 , 2 1 0 3 8 2 2 4 9 6 | fax: 2 1 0 380S w w w .papazisi.gr | em ail: papazisi@ otenet.gr

δ : βιβλιοκριτική

Η πορεία ενό ς ηγέτη

Κωνσταντίνα Ε Μπότσιου

π ωαζόμενη από καιρό, η πο

το ν υπέβαλε σ ε π ροκρούστειο μαρ

λιτική βιογραφία το υ Κ ω νσ τα

ντίνου Καραμανλή «δ ιά χειρ ό ς » του ακαδημαϊκού Κ ω νσ τα ντί

τύριο μέσα σ το χώ ρο τη ς πολιτικής - ή θα συμβιβαζόταν ή θα αποτύγ χανε, σ ε κάθε περίπ τωση θα δυστυ

νου Σβολόπουλου, κυκλοφορεί σ ε

χούσε.

καίρια συγκυρία. Σ το Επίμετρο ο συγγραφέας συνοψίζει το υ ς «σ τρ α

Ο Σβολόπ ουλος υπογραμμίζει το στοιχείο τη ς «υπ έρβ α σης». Παρότι

τηγικούς στόχους που προσδιόρισαν

γαλουχημένος σ ε βίαιο ιστορικό πε

διαχρονικά τη σκέψ η το υ Καρα μανλή: οικονομική ανάπτυξη και εκ

Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α ' Παγκόσμιος

συγχρονισμός τη ς χώρας, εξυγίανση

πόλεμος), ο Καραμανλής επέλεξε να

ριβάλλον (Μ ακ εδονικός Α γ ώ να ς,

τω ν δημοκρατικών θεσμ ών, ε ν σ ω

είναι η γέτης τη ς ειρήνης. Απέφυγε

μάτω ση σ το ν κορμό τη ς ενωμ ένης Ευρώπης».

τις εσω τερ ικ ές έριδες τη ς Κατοχής

Ο Σβολόπουλος παρουσιάζει τη ν πο

αδιέξοδες. Η δική το υ ώ ρ α σήμανε

και του Εμφυλίου, θ εω ρ ώ ντα ς τις

λιτεία το υ Καραμανλή, από τ ο αφα νές λίκνο σ το χωριό Κιούπκιοϊ Σ ερ ρ ώ ν μέχρι το κ λέος τη ς καθολικής α ναγνώρισης. Δίνει έμφαση σ τη δια μόρφωση τη ς ηγετικής του ψυχο

Κωνσταντίνος Σβολόπουλος Καραμανλής 1907-1998 Μία πολιτική βιογραφ ία Ίκαρος, 2011 σελ. 267, € 17,00

σύνθεση ς ανιχνεύοντας τη ν έμφυτη «π ολιτικότη τα» και διϋλίζοντας επιρ ρο ές και προσωπικά βιώματα. Ο Κα ραμανλής α σφ αλώ ς ενηλικιώθηκε

Ο δρόμος του παρέμεινε μοναχικός. Δρόμος ενός ηγέτη που ενώνει σκόρπιες δυνάμεις για εθνικούς στόχους. Ενός ελληνόπουλου γεννημένου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, που θέλησε να δέσει οριστικά την Ελλάδα με την Ευρώπη.

γρήγορα εξαιτίας τ ω ν π ολέμων και τω ν οικ ογενεια κώ ν ευθ υνώ ν που

σ τη ν

αναγκαστικά επωμίστηκε, όπ ω ς χι

Κ ατανοούσε τις απαιτήσεις τη ς με

λιάδες άλλα ελληνόπουλα. Ενώ ίσως

ταπολεμικής εποχής, ό τα ν οι περισ σότερο ι σύγχρονοί του, αναλωμένοι

φ ά ντα ζε εξωπραγματικό, εκείνος πί σ τεψ ε από νω ρίς ότι μπορούσε να

ανοικ οδόμ ηση τη ς

χώ ρας,

σ τη ν αναζή τηση ενό ς νέου σκοπού.

από τη διχόνοια ή απολιθωμένοι στο

αλλάξει τη «μ ο ίρα » τω ν Ελλήνων. Το

παρελθόν, αδυνατούσαν να ξεχύ

αισθανόταν ω ς «α π ο σ το λ ή » το υ σ ε πείσμα τ ω ν π ατρικών αντιρρήσεων,

σουν, να συγχω ρήσουν και να α γω νιστο ύν για τ ο αύριο. Ο περίφημος

ότι η ακαμψία το υ χαρακτήρα το υ θα

πραγματισμός του Καραμανλή ήταν

ριζω μένος σ ε μία ιδεολογική επι λογή: τα πολιτικά ζητήματα λύνονται με τη λογική, όχι με συναισθηματι σμούς. Με τέτο ια εξάρτυση, αντιλήφθηκε αβίαστα τις συντεταγμ ένες το υ Ψυχρού Πολέμου, όπως, α ργό

εθνικής προσπάθειας. Με άλλα λό για, η Ελλάδα θα έλυνε τ ο κοινωνικό και πολιτικό τη ς πρόβλημα λύνοντας π ρώτα τ ο οικονομικό. Ο Σβολόπουλος παρουσιάζει ευσύ

τίας, τις αβεβαιότητες το υ μεταψυ χροπολεμικού κόσμου.

νοπ τα το υ ς σταθμ ούς τη ς σ ταδιο δρομίας του, σ υ ζη τώ ντα ς και σ χο λιάζοντας διάφορες αποτιμήσεις που έχουν κατά καιρούς παρουσιαστεί.

Η δεύτερη διάσταση τη ς «υπέρβα

Στέκεται σ ε σημεία αιχμής τη ς πε

σ η ς » Καραμανλή ή ταν ότι μετουσ ίω σ ε τη ν τραυματική εμπειρία του

ριόδου 1945-1963, όπ ω ς η ανάθεση τη ς πρωθυπουργίας από το ν βασιλιά

εθνικού διχασμού σ ε πάθος για κοι νω νική συνοχή. Η ευημερία, πί

Παύλο ό ταν απεβίωσε ο Α λέξανδρ ος Παπάγος (1955), ο α νένδ οτο ς α γώ να ς τη ς Έ νω σ η ς Κ έντρου (1961-

τερα, ω ς Π ρόεδρος τη ς Δημοκρα

στευε, θα απάλυνε τη νοσηρή τά ση τω ν Ελλήνων προς το φθόνο, διαλυτική ουσία τη ς αξιοκρατίας και κάθε

1963), η σύγκρουση με το Στέμμα και η π αραίτησή το υ (1963). Παρου-

αυτοδιδασκολίο - γρήγορη και εύκολη εκμάθηση της γλώσσας απόδοση προφοράς - δεν απαιτούνται προηγούμενες γνώσεις

ΣΥΓΧΡΟΝΑ-ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΑΧΥΡΡΥΘΜΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ - ΠΡΑΚΤΙΚΑ - ΤΑΧΥΡΡΥΘΜΑ ΑΠΟ ΓΝ2ΣΤ0ΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Προσφέρουν: Αυτοδιδασκαλία, ορθή απόδοση προφοράε, πρακτική εξάσκηση, κάλυψη καθημερινών αναγκών, πλούτο γνώσεων για όλα τα επίπεδα FCE, DELF, MITTELSTUFE, CELI, DBE. • Παρουσιάζουν αναλυτικά όλη τη δομή τηε ξένηε γλώσσαε. • Η εκφώνηση έχει γίνει από ξένουε καθηγητέε ορθοφωνίαε. - Η προσεκτική κλιμάκωση τηε ύληε συντελεί στην αφομοίωση τηε γλώσσαε. • 0 συνδυασμόε Βιβλίου και ήχου συμβάλλει στην αποτελεσματική και εύκολη εκμάθηση. • Χιλιάδεε χρήστεε πέτυχαν άμεσα αποτελέσματα.

e-mail: info@siderisboohs.gr, http://www.siderisboohs.gr

δ:βιβλιοκριτική σ ώ ζε ι, επίσης, τ ο έργο τη ς οκτα ε

παιχνιδιού -ενδεικτικ ή η αντιηάθειά

τίας 1955-1963 που κορυφώθηκε

του σ ε ρόλους αντιπολίτευσης. Κα τείχε τη ν τέχνη τη ς υπομονής φυ

σ τη σύνδεση τη ς Ελλάδας με την ΕΟΚ, π ρώ το βήμα προς τη μελλο

λά σσ ο ντα ς δυνάμεις για τις μεγάλες

ντική πλήρη ένταξη. Τα κεφάλαια 15 του βιβλίου πραγματεύονται τη ν

μάχες, όπου π αρήγε αστραπιαία αποτελέσματα. Α η εχθ α νό τα ν τη ν

πορεία μέχρι τη ν παραίτηση το υ

ευτέλεια τη ς πολιτικής «π α ρέα ς» και

1963. Τα κεφάλαια 7-12 τη ν περίοδο από τ ο 1974 έ ω ς το τέλος. Συνδε

αναζη τού σε τη ν ποιότητα τ ω ν μο

τικό κρίκο αποτελεί τ ο κεφάλαιο 6 για τη ν «έρ η μ ο » τη ς ενδεκάχρονης

Η αρχή το υ Καραμανλή: «έρ γα , όχι

αυτοεξορίας σ το Παρίσι. Η ισομερής αφήγηση απηχεί τη ν πάγια θ έση του

λεχών. Αλλά ο δρόμος το υ παρέ-

νάδων. λόγια», δημιούργησε «σ χ ο λ ή » σ τ ε

ίδιου το υ Καραμανλή ότι «δ ε ν ήταν

μεινε μοναχικός. Δ ρόμ ος ενός ηγέτη που ενώνει σκόρπιες δυνάμεις για

ά λλος» μετά τ ο 1974. Αποτυπ ώνεται ανάγλυφα η προσή

εθνικούς στόχους. Ενός ελληνόπου λου γεννημένου σ τη ν Οθωμανική

λω σή του σ ε δύο κορυφαία αλληλε-

Α υτοκρατορία, που θέλησε να δέσει

ξαρτώ μ ενα ζητήματα μετά το 1974:

οριστικά τη ν Ελλάδα με τη ν Ευρώπη.

δημοκρατία και έντα ξη σ τη ν Ευρω παϊκή Κοινότητα. Περιγράφεται, επί

Η μοναχικότητα έχτισε μία ιδιοσυ

σης, η α ντίθεσή του με ακραίους φι

γκρασία ε σ ω σ τρ ε φ ή από περί σκεψη, όχι από εκκεντρικότητα.

το ν αναπτυξιακό ρόλο το υ κράτους.

Η ιστορική γνώ σ η και το αποστασιοποιημένο ύφ ος του Σβολόηουλου

Την περίοδο 1974-80 αντιμετώπισε

χαρακτηρίζουν τη ν η ροσφ υώ ς λιτή,

λελεύθερους τη ς αγοράς ω ς προς

βαθύτερα προβλήματα υπανάπτυ

ευρετηριασμένη έκδοση το υ Ίκα

ξη ς και απασχόλησης με π ροσω ρι νές κεϋνσιανές παρεμβάσεις, αλλά

ρου. Ω ς ηγέτης το υ 20ού αιώνα, ο

διατήρησε αδιαπραγμάτευτη τη δη

επικοινωνιακό 21ο, αλλά, π άνω απ’ όλα, διαχρονικός και χαρισματικός,

μοσιονομική σ ταθερότη τα. Η συν θήκη αυτή εγκαταλείφθηκε από μετέπειτα κυβερνήσεις, σ ε βάρος τη ς πολιτικής ουσιαστικού εξευρωπάϊσμού, που απέβλεπε σ ε οικονομική αντα γωνιστικ ότητα και θεσμική με ταρρύθμιση με ά ξονα τ ο κ ρά τος δι καίου.

Καραμανλής μοιάζει επικός σ το ν

αφού κέρδισε τη ν αναγνώριση όλω ν επιμένοντας, κ όντρα σ το ρεύμα, ότι οι η γέτες εκλέγονται για να κυβερ νούν και δ εν κυβερνούν για να εκλέ γονται. 1

Μ ελέτη το υ Καραμανλή σημαίνει σπουδή ηγεσίας. Εκτός από το αρ χειακό υλικό, το ν συγγραφέα συνε πικουρεί η μακρόχρονη προσωπική συνεργασία που είχε μαζί του ω ς γε νικός διευθυντής το υ Ιδρύμ ατος «Κ ω νσ τα ντίνο ς Γ. Καραμανλής». Εί ναι σημαντική η παρατήρηση το υ Σβολόηουλου ότι ο Καραμανλής δεν ή ταν «π α ίκτη ς» το υ μικροπολιτικού

Η Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας και Διεθνούς Πολιτικής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Παγκόσμια ιστορία «από τα κάτω»

ολιτικός ακτιβισπίς και δημο

και στους αφρικανικούς πολιτισμούς-

σιογράφος, μέλος της Κ.Ε.

για να αφιερώσει τις μισές σχεδόν σ ε λίδες του έργου του σ τα τελευταία 150 χρόνια, στις επαναστάσεις και τους παγκόσμιους πολέμους που συντάρα

και θεωρητικός του βρετανι κού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμμα το ς (SWP), ο πολυγραφότατος Chris Harman (1942-2009) επιχείρησε με το έργο του αυτό να συντάξει μια επίτομη

Σπύρος Κακουρκότης

ξαν όχι μονάχα τη Δύση αλλά και το ν αποικιοκρατούμενο κόσμο...

ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού, από τις π ρώτες τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες μέχρι την αυγή της τρίτης χιλιετίας μ.Χ., εξετάζοντάς την «από τα κάτω», από τη σκοπιά τω ν λαϊκών τάξεων, σ ε ένα ουσιαστικά «αναθεωρητικό» εγχείρημα, με την έν νοια της αντιπαράθεσής του προς μια ιστορία

που

επικεντρώνεται

σ τη

δράση «μεγάλων α νδρών» και τω ν αποφάσεών τους. Εντάσσοντας την μελέτη του σ το ρεύμα εκείνο της μαρ ξιστικής ιστορίας που ξεκινά με το ν Ε. Ρ. Thompson και φτάνει έω ς το ν Howard Ζΐηη, του οποίου η Ιστορία του λαού τω ν ΗΠΑ (Αιώρα) ενέπνευσε

Εντάσσοντας την μελέτη του στο ρεύμα εκείνο της μαρξιστικής ιστορίας που ξεκινά με τον Ε. Ρ. Thompson και φτάνει έως τον Howard Zinn, του οποίου η Ιστορία του λαού των ΗΠΑ (Αιώρα) ενέπνευσε πολλούς ιστορικούς, ο συγγραφέας επιχειρεί να διατυπώσει μια κοινωνική ιστορία των πολιτισμικών μετασχηματισμών που γνώρισε η ανθρωπότητα. Συναρπαστική αφήγηση το δίχως άλλο, το έργο το υ Χάρμαν αποτελεί το ίδιο μια απόπειρα άρνησης του «τέλου ς τω ν μεγάλων α φηγήσεων». Μολονότι για να το επιτύχει αυτό κα

πολλούς ιστορικούς, ο συγγραφέας

ταφεύγει στις αγκυλώσεις μιας μαρ ξιστικής προσέγγισης που υποδει

επιχειρεί να διατυπώσει μια κοινωνική ιστορία τω ν πολιτισμικών μετασχημα

κνύεται αντιπαραγωγική σ ε κάποια σημεία τη ς (π.χ. η χρήση μιας εκδο

τισμών που γνώρισε η ανθρωπότητα.

χής του «ασιατικού τρόπου παραγω

Έτσι, ξεκινώντας από τη ν «νεολιθική επανάσταση» προχωρεί σ τον αρχαίο

γή ς» προκειμένου να ερμηνευθούν μη δυτικές μορφές οργάνω σης της οικονομίας), παραμένει μια ευσύνο

και το ν μεσαιωνικό κόσμο, αποφεύγοντας το ν ευρωκεντρισμό πολλών αντίστοιχων αφηγήσεων -είναι χαρα κτηριστικό ότι ο συγγραφέας αναφέρεται εκτενώς όχι μονάχα στην αρχαία Ινδία ή την αυτοκρατορική Κίνα αλλά

πτη, εξαιρετικά φιλόδοξη αλλά και αι σιόδοξη, τελικά, ματιά σ το παρελθόν, προκειμένου η κατανόησή του να βοηθήσει τους «απ ό τα κ ά τω » να πλάσουν το μέλλον. ■

Κρις Χάρμαν Λαϊκή ιστορία του κόσμου Από την εποχή του λίθου έως και τη νέα χιλιετία

Μετάφραση: Ελένη Ασ τεριού

Τόπος, 2012 σελ. 768, € 24,90

δ : βιβλιοκριτική

Η ελληνική παθογένεια

Νίκος Κυριαζής

ο βιβλίο τω ν Μ πήτρου (ομότι μου καθηγητή σ το Οικονο μικό Πανεπιστήμιο) και Καρα-

τη ς κλασικής δημοκρατίας, με παρα δείγματα εφαρμογής σ ε διάφορες χώρες. Στην συνέχεια αναφέρονται

γιάννη (καθηγητή του Πανεπιστη μίου Πειραιώς, που δυστυχώς απεβίωσε ξαφνικά το ν Ιανουάριο του

στη ν παγκοσμιοποίηση και τη ν Ε.Ε.

2012) πραγματεύεται τη σχέση οικο νομίας και δημοκρατίας, ξεκινώντας

και περισσότερο μορφών άμεσης δη μοκρατίας (όπως στην Ελβετία, ΗΠΑ,

από τη ν αρχαία αθηναϊκή δημοκρα τία μέχρι τη σημερινή Ελλάδα, με σκοπό να αναδείξει αυτή τη διμερή

Γερμανία αλλά και σ την Ουρουγουάη το ς πρόνοιας.

αλληλεξάρτηση, τα θετικά και τα αρ

Σ το β' μέρος αναλύουν τη ν ελληνική

νητικά τη ς στοιχεία. Μ ετά την παρουσίαση της αθηναϊκής

περίπτωση, τ ό σ ο σ το επίπεδο τη ς αντιπαράθεσης τ ω ν ιδεών-θεω ριών

άμεσης δημοκρατίας οι συγγραφείς συνεχίζουν με τη ν επανεμφάνισή της

το υ ς σ τη ν άσκηση οικονομικής πο

ω ς αντιπροσωπευτικής - κλασικής

λιτικής, ε ξε τά ζο ντα ς πολιτικές εξελί

δημοκρατίας και τα βασικά προβλή

ξεις και ένα πλήθος σ τατιστικ ώ ν

ματα, όπως ασυμμετρία πληροφόρη

σ τοιχείω ν ω ς π ρος τη ν ανάπτυξη,

Γιώ ρνος Μ πήτρος Α να στά σ ιος Κ α ρ α γιά ννη ς Δημιουργική κρίση σε δημοκρατία και οικονομία Με παράδειγμα τη σύγχρονη Ελλάδα Π απα ζή ση ς 2011 σελ. 489 , € 29,82

δημοκρατίας με τη ν ανάκαμψη όλο

και σ τη Ν. Ζηλανδία) και το νέο κρά

ό σ ο και στα πρακτικά αποτελέσματά

σης, τα κόμματα ω ς μηχανισμοί ομα

επενδύσεις, απασχόληση, αντα γωνι

δοποίησης συμφερόντω ν, το πρό

στικότητα, χρέος, ελλείμματα, δη μόσια διοίκηση, θεσμικό πλαίσιο

βλημα εντολέα - εντολοδόχου κ.λπ. Ακολουθεί η αντιπαράθεση τω ν βα °

και σ τις μελλοντικές προοπτικές τη ς

σικ ών οικονομικών θεω ριώ ν, τη ς ελεύθερης οικονομίας όπω ς τη ν πρε σβεύουν π.χ. ο Φον Χάγιεκ και ο Μ. Φρίντμαν και τω ν προβλημάτων της,

κ.λπ. Τ ο μέρος αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί εξηγεί τη ν παθογένεια τη ς ελληνικής οικονομίας και το πώς και γιατί φτάσαμ ε σ τη ν τωρινή κατάρρευση. Το τελευταίο κεφάλαιο

απέναντι σ το ν παρεμβατισμό, είτε στη ν ακραία μορφή του, το ν κομ μουνισμό, είτε ενδιάμεση, όπ ω ς

ανακεφαλαιώνει, δείχνοντας ω ς ου σιαστικό υπεύθυνο για τη ν κατάρ ρευση τη ν πολιτική δημιουργίας το υ

απορρέει (εν μέρει εσφαλμένα, όπως επισημαίνουν) από το ν Κέυνς. Ακολουθεί η αντιπαράθεση τ ω ν οι

τ ο μέλλον και έξο δ ο από τη ν κρίση.

κονομικών ιδεών τη ς σοσιαλδημο κρατίας με την αναβίωση τ ω ν ιδεών

Η βιβλιογραφία σ το τέλο ς είναι εκτε νέστα τη . ■

μεγάλου και α ναπ οτελεσμα τικού κράτους και προτείνει πολιτικές για

Ηλεκτρονικός εκφ οβισμός

α νέα μέσα έχουν ανοίξει νέ ους ορίζοντες στην επικοινω νία και έχουν ταυτοχρόνως καταλύσει τους ορίζοντες. Μας προ

σφέρουν έναν κόσμο όπου οι ευκαι ρίες είναι δυνητικά απέραντες, έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από το πεπερασμένο φυσικό περιβάλλον που μπορούσε ο άνθρωπος να προσλάβει με τις αισθήσεις του, πριν από την ανάπτυξη τω ν μέσων. Το πού βρισκό μαστε δεν καθορίζει πλέον το ποιοι εί μαστε ή μαζί με ποιον, γιατί η κατά σταση, η αλληλεπίδραση και τα ση μάδια της αναγνώρισης του εαυτού και του άλλου έχουν αλλάξει. Ο άν θρωπος είναι «κάπου» αλλά και «δ εν είναι». Αυτή η άρση τω ν φυσικών πε ριορισμών που προσφέρουν τα μέσα και που θέτει το ν άνθρωπο λιγάκι «εκ τό ς τόπου και χρόνου», αλλά και ταυτόχρονα «πανταχού παρόντα», εί ναι αποσταθεροποιητική και όλοι μας, ανεξαρτήτως ηλικίας, προσπαθούμε να ξαναεφεύρουμε τα όρια και τους περιορισμούς μας. Όχι μόνον τα όρια τω ν δυνατοτήτων μας αλλά και της νέας «δύναμης» που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας να αλληλεπιδρούμε και να επιδρούμε στους άλλους αν θρώπους. Ο ταν χάνονται τα φυσικά σημάδια τη ς επικοινωνίας, το βλέμμα, οι μυ ρωδιές, οι αφές, η προσωδία του προ φορικού λόγου, ο άνθρωπος απο

προσανατολίζεται. Ό σ ο τεχνολογικά

Μπετίνα Ντάβου

εναλφάβητα κι αν είναι τα παιδιά που έχουν γεννηθεί σ ε αυτό το νέο περι βάλλον, ό σ ο μεγαλύτερη άνεση από τους γονείς τους κι αν έχουν με την τεχνολογία, δεν παύουν σ το σπίτι και σ το σχολείο να βιώνουν φυσικούς πε ριορισμούς που τίθενται από φυσικά πρόσωπα και οι οποίοι, όταν απου σιάζουν σ το διαμεσολαβημένο περι βάλλον, ξεκλειδώνουν π όρτες και ανοίγουν νέους δρόμους, όχι πά ντο τε ανώδυνους. Πριν από λιγότερο από 10 χρόνια, όταν ο γονιός έστελνε το άτακτο παιδί σ το δωμάτιό του, ου σιαστικά του μείωνε τα ερεθίσματα ελπίζοντας ότι έτσι το παιδί θα ηρε μήσει. Τώρα, όταν ένα παιδί πηγαίνει στο δωμάτιό του, εκτίθεται από τα μέσα που έχει σ τη διάθεσή του σ ε ακόμη π ερισσότερα ερεθίσματα που προκαλούν διεγέρσεις, τις οποίες συ χνά δεν είναι συναισθηματικά ώριμο να διαχειριστεί. Η δυνατότητα να εξαφανίσεις το ν άλλο με τ ο πάτημα ενός κουμπιού, η βιαστική και συντετμημένη επικοινω νία, η απουσία τω ν φυσικών σημαδιών που θα έκαναν φανερά τα επα κόλουθα τω ν π ράξεών μας, η δυνα τό τη τα να κατασκευάσεις και να μο ντάρεις ένα ψεύτικο σενάριο που αφορά αληθινούς ανθρώπους, ανοί γει για τα παιδιά και τους εφήβους νέ ους δρόμους για να πειραματιστούν,

Β α γ γέ λη ς Η λιόπουλος Delete στον ηλεκτρονικό εκφ οβ ισμό Εικονογράφ ηση: Ν. Καπατσούλια Δ ρ αστηριότητες: Β. Νίκα Ε Ψ Υ Π Ε, 20Π, σελ. 67, € 15,00

δ:βιβλιοκριτική

όχι π άντοτε ανώδυνους, και τους

και στις δύο περιπτώσεις παρόμοιες.

προσφ έρει μια μορφή παντοδυνα

Βασικό στοιχείο και σ τις δύο περι

μίας που ορισμ ένες φο ρ ές καταβάλ

π τώσεις είναι ότι η κατάσταση απο-

λει ακόμπ και α υτόν που τπ ν έχει και

σιωπάται. Τα παιδιά-θύματα δεν μι

είναι εξίσου επώδυνπ για τ ο ν ίδιο τ ο

λούν.

δρά στπ ό σ ο και για τ ο θύμα του. Τα

Τ ο βιβλίο Delete σ τ ο ν ηλεκ τρονικ ό

παιδιά σήμερα φαίνεται να υποφέ

εκ φ οβισμ ό έρχεται, λοιπόν, να δώσει

ρουν από μια δϋναμπ που το υ ς πα-

σ τα παιδιά τη δυνα τότητα να ανα

ραχωρήθηκε χωρίς ούτε να τπ ν χρει

γνωρίσουν, να αρνηθούν και να αντι-

άζονται ούτε να τπ ν διεκδίκπσαν, και

δράσουν με τρό π ο παρόμοιο όπω ς

τπ ς οποίας τα επακόλουθα όχι απλώς

και με τις άλλες μορφές εκφοβισμού.

δεν έχουν μετρήσει αλλά ούτε καν

Πρόκειται για ένα βιβλίο γνώ σεω ν, το

μπορούν να τα υποψιαστούν. Μια

οποίο εκπληρώνει τη μυθοπλαστική

μορφή αυτής τπ ς δύναμπς είναι π δυ

του αποστολή, σ τη ρ ίζοντα ς παράλ

να τό τα τα να εξουσιάζεις και να βα

ληλα με δ ρα στη ριότητες το ν εκπαι

σανίζεις το ν άλλο, παραμένοντας αό

δευτικό που καλείται να τ ο αξιοποιή-

ρα τος σαν ένας μάγος.

σει. Είναι ένα βιβλίο πρωτότυπ ο και

Μ έσα σ ε αυτό το ανοριακό τοπίο που

σημαντικό για τρεις κυρίως λόγους:

εντέλει δπμιουργεί άγχος, κάθε από

Π ρώτον: Έ να ς από τους πιο αποτε

πειρα ρύθμισπς και διδασκαλίας τπς

λεσματικούς τρόπους για να ασκηθεί

αυτορρύθμισης είναι ιδιαιτέρως ση-

ένα παιδί στη ν ανάγνωση είναι να

μαντική. Γι’ αυτό και τ ο βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα εδ ώ είναι

εμπνευστεί μόνο το υ μια ιστορία που ο ενήλικος τη γράφει και τη χρησι

ένα σπμαντικό βιβλίο.

μοποιεί ύστερα ω ς υλικό για ανά

«Ο ό ρος “διαδικτυακάς εκφοβισμός”

γνω ση. Αυ τή η οικειότητα του παι

ή “Ηλεκτρονικός εκφοβισμός”», γρά

διού με μια ιστορία που το ίδιο δημι

φει π Βάσω Νίκα που δπμιούργπσε τις

ούργησε, η συναισθηματική συνά

εκπαιδευτικές δραστπριότπτες του βι

φεια που αισθάνεται με το υλικό τη ς

βλίου, «περιγράφει τις πράξεις πίεσπς,

διδασκαλίας διευκολύνει εξαιρετικά

ταπείνωσπς, παρενόχλπσπς, δυσφή-

τη μάθηση. Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος,

μπσης, έμμεσες επιθετικές ενέργειες

με τη μεγάλη το υ διδακτική πείρα,

με χρήσπ μέσων όπως ο υπολογιστής

καταφέρνει σ ε αυτό το βιβλίο να πιά-

που συνδέεται με το Διαδίκτυο και το

σει τις λεπτές αποχρώσεις τη ς παιδι

κινπτό τη λέφ ω νο». Ό π ως και ο εκφο

κής και εφηβικής εμπειρίας και να

βισμός σ το φυσικό χώ ρο (π.χ. σ το

γράψει, με το βλέμμα και τα λόγια

χώ ρο το υ σχολείου), ο Ηλεκτρονικά

ενό ς μεγάλου παιδιού ή ενό ς νεαρού

διαμεσολαβπμένος εκφοβισμός τραυ

εφήβου, ιστορίες όπω ς ακριβώς θα

ματίζει το θύμα, θέτει σ ε κίνδυνο το

τις αφηγούνταν ένα παιδί κι ένας

θύτη και έχει σοβαρά επακόλουθα για

έφηβος. Η Ναταλία Καπατσούλια ει

τη ν ψυχική ισορροπία τ ω ν εμπλεκό

κονογραφεί με κόμικς, δηλαδή με

μενων. Τα παιδιά που έχουν υπάρξει

ό,τι αγαπούν π ερ ισ σότερο τα παιδιά

θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού

και οι έφηβοι, και η Βάσω Νίκα δη

έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά και

μιουργεί δρα στη ριότητες που κατα

παρουσιάζουν τις ίδιες ενδείξεις με τα

κτούν μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα

θύματα του εκφοβισμού σ το σχολεία.

σ τη δομημένη δρα στη ριότητα και

Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις είναι

σ τη ν ελεύθερη έκφραση και επιτρέ

πουν στα παιδιά να εκφράσουν εμπει ρίες και ανπσυχίες με όποιο βαθμό α μ εσότατος επιλέξουν τα ίδια, χωρίς να εκτίθενται άμεσα, αλλά μέσω ενός

για να συμβάλει στην πρόληψη ενός προβλήματος που αργά ή γρήγορα θα διαδοθεί αναπόφευκτα και στη χώρα μας, με τη ν ίδια συχνότητα που

λόγου μεταφορικού, που είναι το πιο πλούσιο εργαλείο σ τα χέρια τω ν εκ

εμφανίζεται σ ε άλλες χώρες. Τρίτον: Είναι ένα βιβλίο γραμμένο από έλληνες εκπαιδευτικούς που δι δάσκουν ελληνόπουλα, για έλληνες

παιδευτικών. Δεύτερον: Εκδίδεται εγκαίρως. Οι έρευνες δείχνουν ότι, για τπν ώρα, τα ελλπνόπουλα σ ε σχέση με τα παιδιά και τους εφήβους άλλων ευρωπαϊκών

α ναγνώστες και όχι, όπως συνήθως γίνεται, δυστυχώς, σ τη χώρα μας, ένα

χω ρώ ν ξέρουν αρκετά καλά να προ στατεύονται από τους κινδύνους του Διαδικτύου και να ρυθμίζουν τπ χρή ση τω ν μέσων που χρπσιμοποιούν.

υλικό δανεισμένο από μια ξένη χώρα που μεταφράζεται και προσαρμόζε ται βιαστικά για να χρησιμοποιηθεί σ την ελληνική εκπαιδευτική πραγμα τικότητα. Α υ τό είναι πολύ σημα

Συνεπώς, το βιβλίο αυτό δεν έρχεται, όπως συνήθως συμβαίνει, εκ τω ν υστέρων, για να «διορθώ σει ένα πρό-

ντικό, γιατί αποτυπώνοντας τις μι κρές λεπτομέρειες τη ς δικής μας κα θημερινότητας γίνεται πιο οικείο για

βλημα» όπως-όπως, αλλά εγκαίρως

τους αναγνώστες του. ■

Αποδελτίωση Εντύπων Φροντίζουμε να μη χάνετε καμία πληροφορία

Υπηρεσίες Αποδελτίωσης Εντύπων, Social Media, Internet, Τηλεόρασης, Ραδιοφώνου και Διεθνών Μέσων

www.chpnews.gr

ΑποδελτίωσηΕντύπων

ΑποδελτίωσηSocial Media

ΑποδελτίωσηInternet

ΑποδελτίωσηTV& RADIO

ΑΘΗΝΑ: Φρϋνης 7, Παγκράτι,Τ.Κ. 116 34-Τηλ. Κέντρο: 21070.111.43, Fax: 210 70.m.47-sales@clipnews.gr ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Μοναστηριού 90,Τ.Κ. 546 27 -Τηλ. Κέντρο: 231050.15.75, Fax: 2310 50.15.73 · info@clipnews.gr

δ : βι βλιοπαρουσίαση ΕΛΛΗΝΙΚΗ Π ΕΖΟ ΓΡΑΦ ΙΑ Εύα Αθανασοπούλου

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Γιώρνος Χατζηστεργίου

Μέλαν σώμα, λευκό

Έξοδος

Δι@πολιτισμός, 2011 σ. 205, €14,00

Αλεξάνδρεια, 2011 σ. 342, € 15,00

φιερωμένο στη γενιά των εφή βων που ενηλικιώθηκε στη δε

καετία του ’80 είναι το πρωτόλειο της Εύας Αθανασοπούλου, η οποία με ειλικρίνεια και ευαισθησία περι γράφει την πορεία αυτών τω ν παι διών προς την ωριμότητα. Η δια

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αντρέα Καμιλλέρι Κάρλο Λουκαρέλλι

Σιωπή Μετάφραση: Φωτεινή Ζερβού Πατάκης, 2012, σ 128, € 9,90

Α. είναι ένας άνδρας που έχα

Σικελός Μανίφικο Αρτούρο

σε τη δουλειά του, τις συνή θειές του, την οικογένεια και τη ζωή

βρίσκεται δολοφονημένος στη Μπολόνια, με μια πλαστική

του όπως την ήξερε. Ο Α. θα μπο ρούσε να προβάλλει μέσα από το χα

σακούλα περασμένη στο κεοράλι, με τρία χρυσόψαρα να πλαισιώνουν το

ρακτήρα του χιλιάδες σκέψεις που σκεπάζουν το νου των ανθρώπων της

άψυχο κορμί του και μ’ ένα πα πούτσι λιγότερο. Λόγω της κατα

εποχής αυτής. Ενας άνθρωπος πα-

γωγής του θύματος, η επιθεωρητής

όλα τα γεγονότα - σταθμούς της

ραδομένος στο όνειδος της διαφθο

Γκράτσια Νέγκρο θα ζητήσει, ανε

πρόσφατης ιστορίας της χώρας,

ράς του κόσμου, εξόριστος στην

πίσημα και με άκρα μυστικότητα, τη

από το 1981 και εντεύθεν. Η ηρωί-

ίδια του την πόλη. Αποξενωμένος, αν

δα, η Μυρτώ, μαζί με τους φίλους

τιμέτωπος με τη μεγάλη αλλαγή που

βοήθεια του σικελού συναδέλφου της Μονταλμπάνο. Ωστόσο, ο τε

δρομή τους σηματοδοτείται από

Άρη και Αλέξανδρο, ανακαλύπτει τον εαυτό της αλλά και τον κόσμο,

φέρνει στη ζω ή του ο παλμός ενός

ταξιδεύει στην Πάτρα, το Βερολίνο,

μεγάλου μυστικού το οποίο καλείται να αποκαλύψει. Δοκιμάζεται και επι ζητεί το χαμένο του ονόρε μέσα από τους ανθρώπους. Άλλοι οικείοι και άλ

την ελληνική περιφέρεια, αλλά και

λοι εντελώς άγνωστοι, όλοι χαρα

μέσα από τις πικρές αντιφάσεις και αλήθειες της ζωής, ενώ παράλληλα

λευταίος φαίνεται διατακτικός στο να συμμετάσχει σε μια έρευνα όπου εμπλέκονται οι μυστικές υπη ρεσίες κι ανατίθενται σθεναρά οι ανώτεροι τους... Δύο από τους ση μαντικότερους ιταλούς συγγραφείς

την Μικρά Ασία, σε ένα διαρκές τα

κτήρες που προδιαγράφουν εντέλει

αστυνομικής λογοτεχνίας «συλ

ξίδι αναζήτησης και αυτογνωσίας. [Δ. Β. Τ.]

πως πράγματι «όλες οι αγωνίες τελι

λαμβάνουν» το μυθιστόρημα αυτό

κά έχουν ημερομηνία λήξης». Ο συγ

κατά τα γυρίσματα ενός ντοκιμαν

γραφέας χρησιμοποιεί έντονα λογο τεχνικό και συνάμα αιχμηρό ύφος,

τέρ προς τιμήν τους. Επιδίδονται σ’ ένα λογοτεχνικό jam session, σ’ ένα

απόλυτα εναρμονισμένο με τις περι γραφές του και τις εικόνες που προ-

παιχνίδι αυτοσχεδιασμού όπου ο ένας παίρνει τη σκυτάλη από τον

καλεί η ανάγνωση. Ενα μυθιστόρημα που εμμένει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο στη σκέψη και πιθανόν στη συ νείδηση του αναγνώστη. [I. Στ.]

άλλο, τυλίγοντας κι εν συνεχεία ξε τυλίγοντας εντέχνως το κουβάρι ενός ακόμη μυστηρίου. [Ν. Τ.]

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Julia Gregson Το γ ια σ εμ ί της Α νατολής Μετάφραση: Φωτεινή Πίπη Διόπτρα, 2011 σ. 632, €18,80

Julia Gregson, συγγραφέας τω ν best seller Στη ν καρδιά

των μουσώνων και Το λουλούδι της Κριμαίας, μεταφέρει τον ανα

ΠΟΙΗΣΗ

G. W. F. Hegel Π ο ιο ς σ κέπ τεται α φ η ρ η μ ένα; Επιμέλεια - μετάφραση: Δημήτρης Τζωρτζόπουλος Gutenberg, 2011, σ 536, € 31,50

Κωνσταντίνος Οικονομόπουλος στήνει ένα τοπίο που μοι άζει με περιπλάνηση σ’ ένα μετα

φυσικό, πληθωρικό σύμηαν. Το ποι

γνώστη σιην Ανατολή. Η ιστορία αρ

ητικό του εγώ διαχειρίζεται την

χίζει το 1942, μια εποχή που ο πό

υπαρξιακή του διάσταση, σε μία

λεμος φέρνει καταστροφή και δυ

ρευστή κίνηση που διαπνέει όλη του την εσωτερική πνοή. Ο ποιητής κα

στυχία. Η ηρωίδα της, η Σαμπά, έχει μεγαλώσει στο πολυεθνικό λιμάνι του Κάρντιφ, παρέα με τις λιβανέζι κες ιστορίες του πατέρα της και τα τούρκικα τραγούδια της γιαγιάς της.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Κωνσταντίνος Γ. Οικονομόπουλος (Δενθάλιος) Πρώ τη γρ αφ ή Ιωλκός, 2012 σ. 64, € 10,00

τασκευάζει έναν βιωματικό κόσμο με φόντο τη μελαγχολία της σύγ χρονης ζωής, ώστε να εκφράσει την ανθρώπινη αγωνία, που με ορμητι-

να βιβλίο που περιλαμβάνει ει

σαγωγή στη φιλοσοφία του Hegel, επιλογή αντιπροσωπευτικών κειμένων της σκέψης του και λεξι κό βασικών εννοιών της εγελιανής φιλοσοφίας. Τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται και ανθολογεί ο συγ γραφέας είναι πολλά: Η μυθολογία του λόγου, η φιλοσοφία του θεω ρητικού λόγου, η φιλοσοφία του πρακτικού λόγου. Επιλέγονται κεί

Διψά να γνωρίσει τον κόσμο και κα

κότητα στεγάζει τα βασικά του

τατάσσεται στην ειδική υπηρεσία

υπαρξιακά προβλήματα: «Αγνάν-

μενα που αφορούν τα ζητήματα: θρησκεία και λόγος, αισθητική φι λοσοφία, η έννοια του κράτους, π εί

του στρατού που ψυχαγωγεί τις μο

τευα σε άγνωστο εαυτό / [...] σε μια

ναι φιλοσοφία, η δύναμη τω ν λέξε

νάδες στο μέτωπο. Το ταξίδι ξεκινά και θα οδηγήσει τη Σαμπά στο μα

ψυχή στην έρημο της μοναξιάς, / παράπονο στην άβυσσο». Μέσα από την θάλασσα του ασυνειδήτου,

γευτικό Κάιρο, στην ιδιαίτερη Κων σταντινούπολη, στη γοητεία της Βηρυτού και, τέλος, στην Αλεξάν δρεια, την πόλη του γιασεμιού. Η

ο ποιητής μεταμορφώνεται, εξελίσ σεται ανήσυχος για το τέλος, το θά νατο, τη ζωή και αποκαλύπτει ό,τι

Σαμπά, ενώ κάνει παρέα με πρά

τον βασανίζει μέσα του: «Αγωνία,

κτορες, διπλωμάτες, κινηματογρα

μούδιασμα, ιεροσυλία για τη μονα ξιά / Ροή. Βουβό τοπίο αόριστο / [...]

φικούς αστέρες και λαθρέμπορους, διαπιστώνει ότι κάποιοι θέλουν τη φωνή της, κάποιοι τη φιλία της και κάποιοι τα μυστικά που έχει σταλεί να ανακαλύψει. [Μ. Α.]

Ξέρεις, δίπλα στο κενό που γράφει η ζωή το θάνατο. / Δυο γουλιές κρα σί θα πιω. / Να γεννηθώ ξανά, / ελεύθερος στον κύκλο της στιγ μής». [X. =.]

ων, ποιος σκέπτεται αφηρημένα, το φιλοσοφικό γνωρίζειν ως η οδός του νεωτερικού πνεύματος, η επιστήμη της λογικής, η φιλοσοφία του πρα κτικού λόγου, βασικές γραμμές της φιλοσοφίας του δικαίου, η φιλοσο φία του πνεύματος κ.ά. Ενα βιβλίο που σε εισάγει στη σκέψη ενός φι λοσόφου που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της σκέψης από τον 19ο αιώνα έως σήμερα. [Μ. Α.]

δ:βιβλιοπαρουσίαση ΜΕΛΕΤΗ Walter Burkert H o m o necans Μετάφραση: Βάιος Λιαπής ΜΙΕΤ, 2011 σ. 598, € 32,00

ηξικέλευθο έργο αναφοράς, η

μελέτη αυτή του Βάλτερ Μπούρκερτ έθεσε σε νέες βάσεις τη μελέ τη της αρχαίας ελληνικής θρησκείας όταν πρωτοδημοσιεύτηκε (1972), καθώς εισήγαγε την προσέγγισή της υπό το πρίσμα της συγκριτικής αν θρωπολογίας. Εξετάζοντας μια σειρά μύθους και τις αντίστοιχες λατρείες, ο συγγραφέας επιδιώκει να τεκμη ριώσει την καταγωγή των διαφόρων ιεροπραξιών της αρχαιότητας από τη θυσιαστήρια τελετουργία εξαγνισμού ή εξιλέωσης (καθώς και από τον μα κρινό της πρόγονο, το κυνήγι). Αξιοποιώντας και ιστορικοποιώντας τα πορίσματα πολλών επιστημονικών κλάδων, από την επιγραφική έως τη βιολογία, ο Μπούρκερτ ερμηνεύει τους τελετουργικούς φόνους, τις αι ματηρές θυσίες ζώ ων δηλαδή, που κατέχουν πρωτεύουσα θέση στις αρχαίες λατρείες, ως θεσμοποιημένες εκδηλώσεις ελεγχόμενης επιθε τικότητας, που στόχος τους είναι η εδραίωση της αλληλεγγύης της ομά δας, του κοινωνικού δεσμού, μέσα από τη φρίκη την οποία εμπνέει το ιερό. [Σ. Κ.]

ΙΣΤΟΡΙΑ William Martin Η μάχη του Β ερν τέν Μετάφραση: Βαγγέλης Στεργιόπουλος Γκοβόστης, 2012, σ. 176, € 14,50

ία από τις σημαντικότερες μά

χες του Α' Παγκοσμίου Πολέ μου, που έγινε συνώνυμη με την αν θρωποσφαγή και τον πόλεμο φθο ράς, τη μάχη του Βερντέν, περιγρά φει αναλυτικά στην ανά χείρας με λέτη ο πρώην στρατιωτικός της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Βρε τανικού Βασιλικού Ναυτικού και αρθρογράφος περιοδικών στρατιωτικής ιστορίας William Martin. Στις 21 Φε βρουάριου 1916 ο γερμανός στρα τηγός Erich von Falkenhayn εξαπέ λυσε σφοδρότατη επίθεση εναντίον της οχυρής γαλλικής πόλης Βερντέν, πιστεύοντας ότι θα εξανάγκαζε τον γαλλικό στρατό να εξαντλήσει τις ζω τικές δυνάμεις του. Η αποφασιστική αντίσταση των αμυνομένων όμως οδήγησε σε έναν αιματηρό πόλεμο χαρακωμάτων, με ολέθριες επιπτώ σεις για την πορεία του πολέμου. Ο συγγραφέας, επικουρούμενος από πλούσιο φωτογραφικό υλικό και κα τατοπιστικούς χάρτες, καταγράφει λεπτομερώς τη στρατηγική και την τακτική των αντιμαχομένων, καθώς όλα τα κρίσιμα στάδια των στρα τιωτικών επιχειρήσεων. [Σ. Κ.]

ΑΦΗΓΗΣΗ Τασούλα Δ. Τσιλιμένη Α φ ή γη σ η και εκπαίδευση Επίκεντρο, 2011 σ. 344, € 20,00

ώς να αφηγηθείς το περιεχό μενο ενός τέτοιου συγγράμ

ματος; Εν συντομία, αφηγούμαι την ανάγνωσή μου. Από τις πρώτες, κιό λας, σελίδες αντιλαμβάνεται κανείς πως η Εισαγωγή στην τέχνη της αφήγησης δεν αποτελεί ένα εγχειρί διο αποκλειστικά για πανεπιστημια κούς σκοπούς, αλλά απευθύνεται

και στους αναγνώστες εκείνους που αναζητούν κάτι από τα παλιά. Οι αφη γητές δεν υπάρχουν πια, όπως παλιά, σπάνια μπορεί να τους εντοπίσει κα νείς και μόνο σε μικρές συγκεντρώ σεις. Ο μύθος τους, όμως, παραμένει ζωντανός. Στο βιβλίο αυτό περιγράφεται πολύ εύστοχα η λειτουργία της αφήγησης και η ιστορία της. Γίνεται αναφορά στα είδη, αφού έχει διευ κρινιστεί πως όταν λέμε αφήγηση άμεσα αναφερόμαστε στον αφηγη τή, στο ακροατήριο και στο αφηγη ματικό υλικό. Ακολουθεί ένα ταξίδι με άρθρα και μελετήματα αλλά και ιδι αίτερα ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις γνωστών επαγγελματιών αφηγητών. Μεταξύ άλλων, ο Anthony Nanson, συντάσσει τον δεκάλογο του καλού αφηγητή. [Α. Ντ.]

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ Ricardo Conzalez Vigil Ιστορίες προφορικής παράδοσης της περουβιανής Αμαζονίας Ανθολόγηση: Ricardo Conzalez Vigil Μετάφραση: Ρήγας Καπάτος Εκάτη, 2011, σ. 147, € 10,65

ια εξαιρετικά σπάνια, πολύτι

μη μα και χρήσιμη ανθολογία

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού Φιλαναγνωσία και σχολικές βιβλιοθήκες Καστανιώτης, 2011 σ.220, € 10,00

ο παρόν βιβλίο αναδεικνύει τη φιλαναγνωσία σε μείζον «πνευμα

ισπανόφωνης ποίησης, όπου ο ανα γνώστης έρχεται σε επαφή με την

τικό γεγονός» του ενδοσχολικού πε

ατμόσφαιρα, τον φυσικό περίγυρο

σπουδαιότητα των σχολικών βιβλιο θηκών για τη συνεχή αναβάθμιση

ριβάλλοντος, τονίζοντας παράλληλα τη

ΠΑΙΔΙΚΟ Λ. Φρανκ Μπάουμ Ο μάγος του Ο ζ Εικονογράφηση: Δημήτρης Τάξής Μετάφραση: Κυριάκος Χαρίτος Μεταίχμιο, 2011, σ. 293 € 14,40

ον προηγούμενο μήνα που οι

μεσοδυτικές πολιτείες τω ν Η ΠΑ σαρώθηκαν από ανεμο στρόβιλους, εμφανίστηκε στα ρά φια τω ν βιβλιοπωλείων ο πάντα κλασικός και φρέσκος Μάγος του

και τα όντα που κατοικούν την πε ρουβιανή Αμαζονία. Μια ανθολογία

των διδακτικών - μαθησιακών λει

Οζ (πρώτη έκδοση Σεπτέμβριος

που παρουσιάζει τον άγνωστο κό

τουργιών και την ποιοτική ενδυνά

σμο αλλά και τους φυσικούς του νό

1900) και ο οποίος αριθμεί δεκάδες εκδόσεις και διασκευές. Κι ενώ οι

μους, όπου άνθρωπος και περιβάλ

μωση της πνευματικής υφής της σχο λικής κοινότητας. Τα οφέλη για τον μα

λον ςουν αρμονικά. Εργώδης η προ σπάθεια, μεταφραστικός άθλος

θητή πολλά, καθότι ο εμπλουτισμός των αναγνωστικών εμπειριών μετα

ομηνία, η ηρωίδα τού Μπάουμ ζει εξαιτίας της μια συναρπαστική πε

τόσο του ανθολογητή όσο και του

φράζεται σε μια «ολιστική χειρονομία» που επιτρέπει τη διαμόρφωση της πνευματικής και κοινωνικής του ταυ

ριπέτεια! Η μουντή ζωή της Ντόροθι, στο βαρετό Κάνσας, άλλαξε με το που έκανε την ευχή να ξε-

τότητας. Επιπλέον, η συγγραφέας πα ραθέτει μια σειρά από προτάσεις-παραδείγματα παιδαγωγικών πρακτικών

φύγει από μικρό σπιτάκι των θείων της. Και το όνειρό της εκπληρώ θηκε όταν ο δυνατός άνεμος την

μεταφραστή, οι οποίοι προσφέρουν μια μοναδική κι ανεκτίμητη δουλειά στον έλληνα αναγνώστη. Παράλλη λα, ο προσεκτικός αναγνώστης θα διακρίνει τα στοιχεία της ιθαγενούς

άνθρωποι υποφέρουν από τη θε

με κέντρο τη σχολική βιβλιοθήκη, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ποικίλες παραμέ

παρέσυρε στη μαγική χώρα του Οζ, όπου συνάντησε το Σκιάχτρο,

ξίδια που μπορεί να μην επισκεφτεί

τρους, όπως τις δυνατότητες του ανα λυτικού προγράμματος, τις ανάγκες

το Φοβιτσιάρικο λιοντάρι και με ρικούς ακόμα παράξενους ήρωες.

ποτέ, μα θα είναι για πάντα μέσα

και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, την

Και όλοι μαζί ξεκίνησαν να βρουν

στην ψυχή του.

εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας, τη δυ ναμική της εκπαιδευτικής τεχνολογίας κ.ο.κ. Μια σημαντική εργασία για

τον μάγο που πραγματοποιεί όλες τις επιθυμίες... Υπενθυμίζουμε επί σης τη διασκευή τω ν εκδόσεων Παπαδόπουλος σε εικονογράφηση Βασίλη Παπατσαρούχα. [Μ. Ντ.]

μυθολογίας της περιοχής, θα μυηθεί στα μυστικά τής κατά φύσιν ζωής και θα αναπολήσει περιοχές και τα

[Δ . Β. Τ.]

τους εκπαιδευτικούς εκείνους που, σε πείσμα των καιρών, αντιλαμβάνονται τη διδασκαλία όχι ως επάγγελμα αλλά ως λειτούργημα.

[Ν. Τ.]

δ : βι βλιοπαρουσίαση ΠΑΙΔΙΚΟ

Π ΑΙΔΙΚΟ

Ελένη Γκίκα

Nicholas Oldland

Μαριβίτα Γραμματικάκη

Το μυστικό της μαγικής Τσαγιέρας

Η αρκούδα που αγαπούσε τα δέντρα

Το αστέρι του γίγαντα

Εικονογράφηση: Αντώνης Ασπρόμουργος Επιμέλεια: Αρετή Κολλάτου Καλέντης, 2011, ο. 4 0 , € 14,00

Καλειδοσκόπιο, 2011 σ. 38, €11

ο ξύπνημα της άνοιξης φορτωμένο γιασεμιά, μπλε πεταλούδες, σωρό

αγριολούλουδα και πολυταξιδεμένες τσα

ι εκδόσεις Καλειδοσκόπιο εί

ναι ένας ιδιαίτερος εκδοτι κός οίκος, που τα βιβλία του

Εικονογράφηση: Κατερίνα Βερούτσου Μουσική: Νίκος Ξανθούλης Καλέντης, 2011, σ.32,€16

καλός γίγαντας είναι ο ντελάλης της Αστροχώ

ρας. Τεράστιος και καλοσυνά

γιέρες διαδέχεται η καλοκαιρινή ραστώνη.

έχουν αποσπάσει πολλά σημαν

Όλα αυτά μέσα από δύο μπλε μάτια. Οι δε καεφτά ευχές της Νεφέλης δημιούργησαν

τικά βραβεία. Και τα έχουν απο-

τος, μεταφέρει τα μηνύματα και εξυπηρετεί τον βασιλιά και

σπάσει επειδή κάθε έκδοση που

το λαό του. Ο Ασηλάμπα Ντε-

δεκαεφτά πολύχρωμες τσαγιέρες. Η κάθε

προτείνουν, εκτός από την αρ

λασύ, όπως ονομάζεται, είναι

μία έχει τη δική της χάρη και το δικό της

τιότητα της εμφάνισης, έχει νόη

τόσο αγαθός και τόσο πρόθυ

ξεχωριστό σκοπό. Όλες ζωγραφισμένες από το δικό της χέρι και συνάμα όλες αλη

μα και περιεχόμενο. Το παραμύ

μος να βοηθήσει που κατά λά

θι που παρουσιάζουμε έχει ένα εξαιρετικά απλό μήνυμα: ας προ

τις ευχές τους, τις ευχές που πιά

έχουν άρωμα κυκλάμινου και προέρχονται

στατέψουμε το περιβάλλον μέσα

νονται από τα πεφτάστερα.

από την Ευρώπη, την Ασία, τη μακρινή Ρω

στο οποίο ζουν τα άγρια ζώα,

Φεύγει λοιπόν μαραμένος και

σία, αλλά και από τα κλασικά παραμύθια

όπως οι καφέ αρκούδες, και όχι

της γιαγιάς. Ο κόσμος του φανταστικού δεν

μόνο να μιλάμε για την προστασία

μέχρι που ένα κοριτσάκι τού

απέχει πολύ από αυτόν της πραγματικότητας. Οι δύο αυτοί κόσμοι συνενώνονται και συνυπάρχουν αρμονικά στο τόξο της

τω ν ζώ ων υπό εξαφάνιση. Η αρ

εξηγεί τι συμβαίνει με τα αστέ

κούδα του παραμυθιού λοιπόν

ρια κι όλα γίνονται πάλι όπως

φαντασίας. Το μήνυμα αυτό προβάλλει η

σους και πιο πολύ τα δέντρα και τα

συγγραφέας μέσα από το συγκεκριμένο πα ραμύθι, πλέκοντας μία πραγματικότητα πα

δάση που κινδυνεύουν από τις

θινές. Οι πολυταξιδεμένες της τσαγιέρες

οο Μ|

ράλληλη με τη φαντασία. Η εικονογράφη ση παραπέμπει από μόνη της σε μία εικό

αγαπούσε κάθε πλάσμα του δά

δραστηριότητες τω ν ανθρώπων. Σε συνεργασία με τον Αρκτούρο,

να παρμένη από την παιδική φαντασία. Όλα

τον φορέα προστασίας της αρ κούδας, οδηγούν τον μικρό ανα

αυτά μαζί συνθέτουν ένα παραμύθι που

γνώστη σε έναν κόσμο μακρινό

επάξια συναγωνίζεται τα πολύχρωμα παι

και ταυτόχρονα κοντινό, όπου κι

δικά όνειρα.

αυτός μπορεί να επέμβει για τη [I. Στ.]

σωτηρία του. [Μ. Ντ.]

θος στερεί από τους ανθρώπους

μόνος από την Αστροχώρα,

πριν! Ενα τρυφερό παραμύθι που μιλάει για την αθωότητα, ντυμένο με πρωτότυπη μουσι κή και στρωτή αφήγηση. [Μ. Ντ.]

δ αφιέρωμα

και νέες τεχνολογίες Τα Επόμενα Πράγματα Επιμέλεια: Χρκτττάνα Μύγδαλη Γράφουν oc Γκόρνος-Ικαρος Μπαμπασάκης, Γιώργος Ν. Περαντωνάκης, Αννα-Μαρία Σιχάνη, Μαρία ΞυλοΟρη, Γιάννης Φαρσάρης, Παναγιώπχ; Γαβριήλογλου

διαψιέρωμα

Από το χαρτί

στο χάος ΓΊώρνος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

«Ό π ω ς έχει πει ο Τ. S. Eliot, υπάρχει

έναν ω ραίο βιβλιοδέτη στη ν Αραχώ-

μια σκιά ανάμεσα σ τη σύλληψη και

βης δερμάτινα τετράδιά μου. Μου αρ

τη δημιουργία. Σ τα χρονικά τω ν και νοτομιών, οι νέες ιδέες είναι μόνο ένα

κούσαν οι περιπλανήσεις σ τη βιβλιο θήκη μου και σ ε βιβλιοθήκες φίλων

μέρος τη ς εξίσω ση ς. Η εκτέλεση εί

για να β ρω κάποιο πραγματολογικό

ναι εξίσου σημαντική».

όταν, επί παραδείγματι, μετέφραζα

Walter Isaacson, Steve Jobs.

τη ν χιλίων διακοσίων σελίδων βιο

Η επίσημ η βιογραφία

γραφία του Samuel Beckett για λογα

Αρχίζοντας, ας εγκωμιάσω το βιβλίο του Isaacson (μτφρ. Γιώργος Μπα-

αρκούσε να πηγαίνω σ το ταχυδρο

ρουξής, Σοφία Παχή, Χ ρη στό ς Κα-

σ τολ ές τη ν εβδομάδα, και να κατε

ψάλης, εκδ. Ψυχογιός), που πέρα από

βαίνω σ τα βιβλιοπωλεία, το ν Ναυτίλο τη ς Χαριλάου Τρικούπη, το ν Κάουφ-

ριασμό τω ν εκδ ό σεω ν Scripta. Μου

βιογραφία του Steve Jobs, κατ’ εμέ σημαντικότατου καινοτόμου και κα

μείο να ρίξω τρεις και τέσ σ ερ ις επι

μαν τη ς Σταδίου, για να ενημ ερωθώ

ταλυτικού παράγοντα, θα το ν χαρα

σχετικά με καινούργιες κυκλοφορίες

κτήριζα A n d y Warhol τη ς μεταμο

τω ν ενδια φερόντω ν μου.

ντέρνα ς εποχής, είναι και μια εμπερι

Ο κ όσ μ ος έγινε τα χ έ ω ς ιλιγγιωδώς

σ τατω μ ένη χαρτογράφηση το υ ηλε

πολύπλοκος. Οι μαγείες δ εν χάνο

κτρονικού χαοτικού κόσμου μετά τα

νται ποτέ, πάντως. Κι έρχονται να

παγκόσμια ξεσπάσματα το υ 1968. Το

μας σα γη νεύσουν κι άλλες. Η μακα-

βιβλίο αυτό δείχνει π όσο απελευθε

ρίτισσα φίλη μου, η θαυμάσια Λου-

ρωτική μπορεί να είναι η χρήση ενός

κία Ρικάκη, μου έκανε ένα δ ώ ρ ο,

τεχνολογικού σύμπαντος. Ό ντα ς κά

φ θ ινό π ω ρο το υ 2007 ήταν, που

π οιος εξοικειωμένος με το ν πλούτο

έμελλε να αλλάξει πολλά σ τη ζω ή

τη ς τέχνης και τη ς σκέψης, το υ Bob

μου. Χ ω ρίς να με ρω τήσ ει, μου

Dylan, φ έρ’ ειπείν, και το υ Ludwig

έσ τη σ ε ένα b log και με έβαλε να μά

Wittgenstein, μπορεί γόνιμα να πλεύ

θ ω να τ ο χειρίζομαι. Οι αντιρρήσεις

σει σ το ν ωκεανό του Διαδικτύου και

μου σαρώ θηκαν από τ ο de facto το υ

τω ν τεχνολογικών φιόρδ.

πράγματος, από το σ αρω τικό χαμό

Αρχικά

ήμουν

διατακτικός.

Όχι

γελό της, από το ν ενθουσιασμό τω ν

εχθρικός, όχι. Απ λώ ς λάτρης κάποι

π ρ ώ τω ν ε ικ ο σιτετρ α ώ ρ ω ν χρήσης.

ω ν φετίχ, προσκολλημένος σ τη μα

Τ ο belleviefacile.blogspot.com , με τίτλο μιαν από τις λατρεμένες μου

γεία του μολυβιού και του χαρτιού οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι κά ποιες μυρωδιές είναι ακαταμάχητες: όποιος έχει μυρίσει μελάνι καθώς γε

φράσεις που με κέρασε ο Marcel Duchamp, ήτοι La vie est belle, et

μίζει το ν στυλογράφο του, μια πένα

facile, η ζω ή είναι όμορφη, είναι εύκο λη, ήταν γεγονός. Πέρασα από το χαρ

Parker 51, δ εν μπορεί, ούτε και θέλει,

τί σ το χάος. Αλλά προχώρησα, έμπει

να απογαλακτιστεί. Μου αρκούσαν

ρος ιχνηλάτης διακεκαυμένων ζω νώ ν,

τα φτιαγμένα κατόπιν παραγγελίας σ ’

m n χαρτογράφηση του χάους.

Αναπόφευκτα, το b log έλαβε βιβλιο-

ρέα με εκλεκτούς φίλους, το book

φιλικό χαρακτήρα. Κατάλαβα ότι ένα

spotting.blogspot.com και τη ν Ομάδα

blog μπορεί να είναι μια λίαν ευέλικτο

Radio Bookspotting σ το Facebook. Η

εφπμερίδα. Έ να φανζίν. Έ νας under

ταχύτητα τη ς επικοινωνίας δεν είναι

ground εκδοτικός οίκος. Θυμήθηκα

σ ε βάρος τη ς ποιότητας, ούτε τ ο άυ-

τα έντυπα του Λ ο ς Ά ν τζελες λίγο με

λο τη ς ηλεκτρονικής ανάρτησης/κοι-

τά το ξέσπασμα τπ ς Beat Generation.

νοποίησης/δημοσίευσης είναι λιγότε

Μου ήρθαν μνήμες από το ν οργασμό

ρο έγκυρο ή ισχυρό από το ένυλο του

διακίνησης ιδεών σ τα τέλη τη ς δεκα ετίας το υ 70, σ το Τρίγωνο το υ Σαμα

χαρτιού, του έντυπου. Απεναντίας, πολλά κείμενα επαγγελματιών ερασι

τά (Εξάρχεια, Κυψέλη, Κολωνάκι), μια

τεχνώ ν τω ν blog και το υ Facebook εί

απίστευτα πολύπτυχη διακίνηση μέσα

ναι πολύ πιο ποιοτικά και πολύπλευρα

από σ υνήθως βραχύβια έντυπα, απο

από εκείνα τω ν, μάλλον κουρασμένων

λύτω ς α νεξάρτητα και καμωμένα με

ή/και αμήχανων επαγγελματιών τω ν

παθιασμένο κέφι και μεράκι. T o blog

εφημερίδων. Στα blog του Χαράλα

μου άρχισε να λειτουργεί σαν εκείνα

μπου Γιαννακόπουλου (acopypaste

τα έντυπα.

book.posterous.com), του Αλέξη Δα-

Ωραίο επακόλουθο ήταν να γνω ρίσω

μίγου (http://alexis-chryssanthie.blog

blog παρόμοια, στημένα από ομοϊδεά

spot.com ) και τη ς Ά ν να ς Βαρνά

τε ς και συνοδοιπόρους. Άλλους τους

(annabooklover.wordpress.com), επί

ήξερα από παλιά και χάρηκα που συν

σης το λίαν ζω η ρό και δραστήριο

δεθήκαμε ξανά, μέσα από τη ν ηλε

librofilo.blogspot.com, και άλλα που

κτρονική κοινότητα. Άλλους πρώτη

άλλοι θα παρουσιάσουν εδώ σ το Δια

φορά τους άκουγα. Ευτυχώς, όντας

βάζω, βρίσκεις πληθώρα πανέξυπνων

ακόμη άνθρωπος τω ν δρόμων και τω ν

πονημάτων. Επίσης, σ το Διαδίκτυο

καφενείων (εν αγορά καγώ τέθραμμαι

βρίσκουμε δύο από τα πιο σημαντικά,

/ κι εγώ σ τους δρόμους, σ την αγορά

κατά τη γνώμη μου, ηλεκτρονικά πε

ανατράφηκα, λέει ο Αριστοφάνης), εί

ριοδικά που μάλιστα συζητιούνται

χα την έμπνευση να στείλω μήνυμα σ ε

ολοένα και περισσότερο: το kaput και

όσους μου ήσαν άγνωστοι και τους

το the zone - το π ρώτο είναι η πιο συ

καλούσα να συναντηθούμε, να τα

γκροτημένη και ανιχνευτική παρέμ

πούμε από κοντά. Έ τσι έγινε, και νέες

βαση σ τα εικαστικά πράγματα σ τη

φιλίες πήραν ν’ ανατέλλουν.

χώρα μας, ενώ το δεύτερο είναι το επί

Τ ο μεγαλύτερο μέρος τ ω ν πληροφο

σημο όργανο τω ν π υντσονιστών εν

ριών για τα βιβλία και τους συγγρα φείς που με απασχολούν το λαμβάνω πια μέσα από τα καλά και ευφάνταστα

Ελλάδι, όπου με αφορμή και εκκίνηση το έργο το υ μεγάλου αμερικανού συγ γραφέα θίγονται ζητήματα που αφο

βιβλιοφιλικά blog. Αλλά και από βι-

ρούν το παρόν και τ ο μέλλον τη ς πε

βλιοφιλικές ομάδες που ξεπετάχτη-

ζογραφίας και τη ς συγγραφικής δρα

καν, αναπόδραστα και ευπρόσδεκτα,

στηριότη τας εν γένει σ τη μεταβιομη

σ το Facebook. Έ στη σ α και εγώ, πα

χανική μεταμοντέρνα εποχή. Β

δ αφιέρωμα

Εισαγωγή στη βιβλιοφιλική μπλογκοσφαιρα Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

ι λένε τα blogs για μένα;»,

κριτικές και παρουσιάσεις τω ν έργω ν

«Έ χουν οι βιβλιοκριτικοί εξα

τους. Αφ ετέρου, υπάρχουν τα λογο

ντληθεί;», «Κρίσιμη κατάσταση», «Δ εν είναι όλοι κριτικοί» κ.λπ. Με τέτοιους

τεχνικά ιστολογία ποικίλων (επίδο ξ ω ν) π εζογρά φων και κυρίως ποιη

τίτλους υποδέχονται εδώ και εφτά-

τώ ν, οι οποίοι αναρτούν κομμάτια

οκτώ χρόνια οι αγγλόφωνες εφημερί δες την εισβολή τω ν ιστολογιών στην

του αδημοσίευτου έργου τους, από

βιβλιοπαραγωγή, άλλοτε με επιφυλά

αποσπάσματα π εζώ ν ώ ς στίχους και ποιήματά τους. Τέλος -κ ι αυτά ίσως

ξεις και ενστάσεις κι άλλοτε με απλό

έχουν μια ιδιαίτερη σημασία- συνα

χερη γενναιοδωρία. Στην ελληνική

ντάμε τα μπλογκ τω ν αναγνω σ τώ ν

πραγματικότητα, ο Κ. Γεωργουσόπου-

που καταγράφουν απόψεις για τα βι

λος ονόμασε το φαινόμενο αυτό «αυ-

βλία που διάβασαν, κρίνουν συγγρα

ταρχισμό

Βήμα,

φείς και έργα, συζητάνε πάνω σ ε φαι

13.2.2011), δείχνοντας με το ν πιο κα

νόμενα τη ς κλασικής ή τη ς τρέχου

τη ς

μάζας»

(Τ ο

τηγορηματικό τρόπο τη ν απόρριψη

σας, τη ς ελληνικής ή τη ς ξενό γλ ω σ

που επιφυλάσσουν πολλοί στους επί

σης βιβλιοπαραγωγής.

δοξους «κριτικούς» χωρίς το κύρος

Ό λα αυτά τα ιστολογία απειλούν

και την παιδεία τω ν θεσμικών τεχνο-

τρεις παραδοσιακούς θεσμούς, οι

κριτικών. Ο Β. Χατζηβασιλείου από την άλλη, σ το ίδιο άρθρο, πιστεύει ότι

οποίοι κλονίζονται και βλέπουν ω ς εκ τούτου με αμφίθυμη διάθεση τις προ

η κριτική δεν απειλείται από τέτοιες

σπάθειες εξω θεσμικώ ν παραγόντων,

προσπάθειες, ενώ μπορούν να συ-

όπως οι ανώνυμοι ιστολόγοι, να υπο

μπορευτούν ειδικοί και μη, με σαφ ώς

καταστήσουν τις κ ατεστημένες ώ ς

καθορισμένα όρια στην εποχή τη ς τε

τώ ρ α εξουσίες. Καταρχάς, οι συγ

χνολογίας.

γρ αφείς μπορούν να διαφημίσουν

Κι είναι αλήθεια ότι πολλοί επώνυμοι,

το ν εαυτό τους, να προβάλουν το έρ

ανώνυμοι ή ψευδώνυμοι α ναγνώστες

γο τους και τη δράση τους, χωρίς να

ανοίγουν ένα διαδικτυακό ημερολό γιο (blog) στο οποίο διατυπώνουν ρη

εξα ρτώ ντα ι από τους δημοσιογρά

τά τις ποικίλες μορφές τη ς σχέσης

Ανάλογα, ανεξαρτητοποιούνται και

φους το υ καλλιτεχνικού ρεπορτάζ.

τους με το βιβλίο. Αφ ήνω κατά μέρος τα ιστολογία τω ν εφημερίδων ή τω ν

από τους εκδότες, καθώς από τη μια

περιοδικών, αυτά τω ν λεσχ ών ανά

λειές τους για να βρουν πιθανόν δίο

γνω ση ς ή τω ν εκδοτικών οίκων και εστιά ζω τη ν προσοχή μου σ ε τρεις

δο προς τη ν έντυπη έκδοση του έρ

κατηγορίες ατομικών βιβλιοφιλικών

γνω στο ί όχι με το παραδοσιακό βι

μπορούν να κοινοποιήσουν τις δου

γου τους και, αφετέρου, γίνονται

ιστολογιών. Αφ ενός, υπάρχουν πάμπολλα μπλογκ που συντηρούν οι ίδι

βλίο αλλά μέσω του προσιτού ψη φιακού κόσμου.

οι οι συγγραφείς, όπου καταγράφουν

Τέλος, τα μπλογκ αμφισβητούν τη

τις απόψεις τους, ενημερώνουν για τα βιβλία τους και συγκεντρώνουν

μονοπωλιακή αυθεντία τω ν κριτικών, οι οποίοι βλέπουν τους απλούς ανα-

γνώ στες να τους συναγωνίζονται σε άποψη και σ ε αναγνωσιμότητα. Το μεγάλο πλεονέκτημα τω ν βιβλιοκρι τικών ιστολογιών είναι ότι στηρίζο νται στη διάδραση (interaction), επι διώκουν και πετυχαίνουν το ν διάλο γο με τους συν-αναγνώστες και με αυτόν το ν τρόπο δοκιμάζουν τις γνώ μες τους διασταυρώνοντάς τις με αυ τέ ς τω ν άλλων. Τ ο σίγουρο είναι πως με το Διαδίκτυο ο γραπτός λόγος ξανακερδίζει το έδαφος που είχε χάσει με τη ν τηλεό ραση. Η ανάγνωση πολλαηλασιάζεται, ενώ, παράλληλα με τη δυνατό τη τα του καθενός να είναι ιδιοκτήτης ενός μπλογκ, αυτός μπορεί να εκ φράζεται και να καταθέτει τη γνώμη του. Τα βιβλιόφιλα ιστολογία έκαναν τη ν εμφάνισή τους σ το ν ελληνικό χώρο το 2004 και έκτοτε άλλα έκλει σαν κι άλλα άνοιξαν τις π όρτες τους, εκθέτοντας τις αναγνωστικές εμπει ρίες τω ν χειριστών τους και προκαλώ ντας συζητήσεις για μια ευρεία γκάμα βιβλίων. Ετσι, πέρα από το ν ενημερωτικό ή/και ακούσια-εκούσια διαφημιστικό τους χαρακτήρα, οι ιδιοκτήτες τω ν blogs γίνονται άτυποι βιβλιοκριτικοί που επαινούν ή επι κρίνουν κείμενα και συγγραφείς, προβληματίζονται πάνω στη σύγχρο νη λογοτεχνία, γνωρίζουν σ το ελλη νικό κοινό ξένα έργα (μεταφρασμένα και αμετάφραστα) κ.λπ. Σ’ αυτό το πλαίσιο, τα σχόλια τω ν επι σκεπτών, τη δημοσίευση τω ν οποίων ευνοεί το μέσο αυτό, γίνονται μετακριτικές παρατηρήσεις σ τις απόψεις του ιστολόγου και προωθούν το ν διά λογο που ανατροφοδοτεί σκέψεις και

προβληματισμούς. Τα βιβλιόφιλα μπλογκ γίνονται μ’ αυτόν το ν τρόπο μέλη μιας ψηφιακής κοινότητας με κέντρο το βιβλίο, ενός ιστού όπου εύ κολα κανείς εντάσσεται και από το ν οποίο εύκολα απομακρύνεται. Τι κερδίζει τελικά και τι χάνει το λο γοτεχνικό γίγνεσθαι από αυτήν τη διαδικτυακή πραγματικότητα; Γνώμη μου είναι ότι αυτή δεν πλήττει ου σιαστικά την επίσημη κριτική: η τ ε λευταία, ούτω ς ή άλλως, δεν είχε πο τέ κερδίσει το ευρύ κοινό και, τώρα, όχι μόνο δεν παραγκωνίζεται από τα βιβλιοκεντρικά ιστολογία αλλά και τρ οφ οδοτείται με παραπομπές, σχό λια και φρέσκιες ιδέες. Από την άλ λη, η βιβλιοφιλική μπλογκόσφαιρα δίνει σ το ν α ναγνώστη τη θέση που οι αναγνωστικές θεωρίες είχαν εξάρει. Α υ τός μπορεί όχι μόνο να σκεφτεί πάνω σ το βιβλίο που διάβασε αλλά γίνεται -μ ε το βήμα που αποκτά- ο φωνήεις «εμπειρικός αναγνώστη ς», το δρω ν υποκείμενο τη ς πρόσληψης και τη ς ερμηνείας του έργου. Από την πλευρά τη ς κοινωνιολογίας τη ς λογοτεχνίας, η εξέτα ση τω ν ιστολο γιών μπορεί να αναδείξει αναγνωστι κές τάσεις και συμπεριφορές και να προβάλει τους τρόπους με τους οποί ους σ την πράξη το κείμενο επιλέγε ται, αναγιγνώσκεται, ερμηνεύεται και αξιολογείται από το ν μέσο όρο τω ν (ενεργών) βιβλιόφιλων. Πολλοί ω σ τό σ ο κατηγορούν τα ισ το λογία και τη μαζική τους εμφάνιση ότι υποβαθμίζουν τη ν προσέγγιση τη ς λογοτεχνίας. Οι αιτιάσεις εδρά ζονται κατά βάση στη ν κρυπτωνυμία τω ν μπλόγκερ, η οποία μπορεί να

δ:αφιέρωμα

απελευθερώνει από εξα ρτύσεις και

Ίσ ω ς δεν πρέπει να αγνοήσουμε ότι

διαπλοκές, αλλά ταυτόχρονα αφήνει περιθώρια για ανευθυνότατα, προπέ

οι ιστολόγοι, με όλη αυτήν τη ν ταχύ τη τα διαβασμ άτω ν, αναρ τήσ εω ν,

τεια και επιπόλαια έκφρασπ τ ω ν κρί σ εω ν, κυρίως επειδή απουσιάζει π

σχολίων κ.λη., π έφτουν θύματα του

όποια λογοδοσία- γι’ αυτό τα ιστολο γία δεν λαμβάνονται ακόμα σοβαρά υπόψπ και δεν κερδίζουν τπν προ

υπεραπασχόλησής τους, με αποτέλε σμα να μην αφήνουν τη σκέψη τους

σοχή τω ν ειδικών, με αποτέλεσμα οι

ευρύτερα το φαινόμενο λογοτεχνία,

μελετητές η οι βιβλιοκριτικοί να μην

όπως το επισήμανε η Κ. Σχινά (Ελευ

να μεστώσει, να ωριμάσει και να δει

αναφέρονται σ ’ αυτά και σ τις από

θεροτυπία, 16.5.2007).

ψεις τους. Η αξιοπιστία τους, με άλ

Π ερισσότερ ο απ’ όλα ενοχλεί η ανω

λα λόγια, και η βαρύτητα που θέλουν

νυμία και η εξωθεσμική άσκηση κρι

να κερδίσουν τελούν ακόμα υπό αμ

τικής που, κατά τους επικριτές τω ν

φισβήτηση, έ σ τω και αν η ψευδωνυ μία ήταν ανέκαθεν χαρακτηριστικό

blogs, δεν εκδημοκρατίζει τη ν έκ

τη ς ενασχόλησης με τη λογοτεχνία,

στη ν οχλοκρατία τω ν ανειδίκευτων.

είτε από τη θέση το υ δημιουργού εί τε από τη θέση το υ κριτικού.

Βεβαίως, κανείς δεν αποκλείει τα μηλογκ να μετατραπούν από μέσο σε

Πολλές φ ο ρ ές επίσης τα blogs ξανα-

νέο, διαδραστικό τρό π ο γραφής,

γυρίζουν την κριτική σ το επίπεδο της

φραση γνώμης αλλά τη μετατρέπει

όπου ειδικοί, όπως κριτικοί και πανε πιστημιακοί ερευνητές, να αξιολο

«σημειωματογραφίας», αφού οι ιδιο κ τήτες τους δημοσιεύουν σύντομα

γούν βιβλία και να γράφουν βιβλιο

κείμενα, όπου απλώς αποδίδεται η

κρισίες, δοκίμια και μελέτες (όπως πι

υπόθεση και λατρεύονται τα παρα

στεύει η Molly Flatt σ ε άρθρο της

θέματα, χωρίς εμβάθυνση και ουσια

στη ν εφημερίδα The Guardian). Από

στικό σχολιασμό. Κι όπου υπάρχει ο

την άλλη, είναι σημαντικό να ο ρ θ ω θούν φ ω νές που δεν χρησιμοποιούν

τελευταίος, συναντάται συχνά και ο

Ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός λογοτεχνίας

φ όρτου τη ς πληροφόρησης και τη ς

άκρατος υποκειμενισμός, αφού μερι κοί μηλόγκερ ανάγουν την προσωπι κή τους κρίση σ ε μοναδικό κριτήριο α ξιολόγησης κάθε έργου. Δ εν λεί

τις υπάρχουσες πρακτικές κριτικής

πουν σ ’ αυτό το πλαίσιο οι μομφές

Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος

εναντίον τους για εκδήλωση απωθημένων ή αντίθετα υποτελή αυλοκο

έχει ήδη ανοιχτεί μπροστά μας και εί

λακεία απέναντι σ ε γνω στο ύ ς συγ γραφείς. Και σ ’ αυτό το κλίμα πολλές φο ρ ές ο διάλογος που ξεκινά από το βιβλίο παρεκκλίνει σ ε προσωπικές συζητήσεις (διαδικτυακών) γ νω σ τώ ν και φίλων.

και να απέχουν από παγιωμένες αντι λήψεις για το ν τρόπ ο με το ν οποίο αξιολογείται η λογοτεχνία.

ναι θέμα χρόνου και νοοτροπίας να βρεθεί η νέα ισορροπία μεταξύ τω ν π αραδοσιακών και τω ν νέ ω ν μέ σ ω ν .·

Ηλεκτρονικές εκδόσεις και νεοελληνική λογοτεχνία Το ψ ηφιακό μέλλον των εκδόσεω ν είναι εδώ δ ώ και μια εικοσαετία σ τη Δυτι κή Ευρώπη (Αγγλία, Γερμανία,

(structural markup) ή ακόμη και πλη ροφορίες περιεχομένου (descriptive

Βέλγιο, Γαλλία), στη ν Αμερική και σ το ν Καναδά έχει ξεκινήσει από πα νεπιστημιακούς κι ερευνητές τω ν φι λολογικών σπουδών μια επιστημονι

markup). Έ να ηλεκτρονικό κείμενο με αυτή τη

κή πρωτοβουλία με στόχ ο τη δημι ουργία ψηφιακών εκδόσεων. Η προ

τέτοιου είδους πληροφορίες σ ε βά θος χρόνου, πληροφορίες οι οποίες πια δεν είναι μόνο αντιληπτές από το ν άνθρωπο - αναγνώστη αλλά και από το ν υπολογιστή - επεξεργαστή

σπάθεια αυτή εντάσσεται μέσα στη γενικότερη τά ση για τη χρήση τω ν ψηφιακών τεχνολογιών σ τις α νθρω

μορφή δύναται να μεταφέρει με ακρί βεια και να αποθηκεύσει με ασφάλεια

προκειμένου να βρεθούν νέα μοντέ λα τό σ ο εκδοτικής επεξεργασίας όσο

του κειμένου. Η νέα αυτή μορφή τού μαρκαρισμένου πλέον ηλεκτρονικού κειμένου μπορεί να «τρ έ ξε ι» με προ γράμματα κειμενικής ανάλυσης και επεξεργασίας, παρέχοντας έτσι απο τελέσματα που είτε στη ν έντυπη έκ δοση απαιτούν πολύ ανθρώπινο χρό

και διάθεσης λογοτεχνικών κειμένων με τη ν αρωγή του ηλεκτρονικού υπο

νο και μόχθο (πίνακες λέξεων, αντι παραβολή κειμένων, κριτικό υπό

λογιστή.

μνημα) είτε δεν είναι εφικτά ούτε καν σ τη σύλληψή τους εκτός του ψηφια κού περιβάλλοντος (αντιπαραβολή τω ν μεταγραφών όλω ν τω ν ανά το ν κόσμο χειρογράφων ενός κειμένου, αντιπαραβολή όλων τω ν μορφών της

πιστικές επιστήμες (Digital Humanities-Humanities Computing) και ειδι κότερα σ τη φιλολογία και αποσκοπεί στη ν ανάπτυξη μεθόδων, εργαλείων καθώς κι ενός δικτύου συνεργασίας

Τι είναι ηλεκτρονική έκδοση; Η λεκτρονικό κείμενο Η ηλεκτρονική έκδοση λογοτεχνικών κειμένων προϋποθέτει βασικά την ύπαρξη ηλεκτρονικού κειμένου, μιας «μεταφρασμ ένης» μορφής του κει μένου κατά τρόπ ο τέτο ιο ώ σ τε να μπορεί να γίνει η επεξεργασία του από το ν υπολογιστή. Η συνηθισμένη μορφή word ή text file είναι η πρώτη μορφή κωδικοποίησης του κειμένου (character encoding/markup). Από εκεί και πέρα, είναι δυνατόν το κεί μενο να εφοδιαστεί και με ειδικότε ρης μορφής κωδικοποιήσεις (text encoding), εμπλουτίςοντάς το έτσι με πληροφορίες τυηοτεχνικής εμφάνι σης (procedural markup), δομής

εκδοτικής του -χειρόγραφης ή έντυ π ης- παράδοσης, σύνδεση του κει μένου με άλλα κειμενικά ή μη αρχεία με τη χρήση υπερκειμένων/hypertext). Ψ ηφιακές φ ω τογρα φ ίες κειμενικών τεκμηρίων Βασικά συστατικά μιας ηλεκτρονικής έκδοσης είναι επίσης και οι φ ω το γραφίες υψηλής ανάλυσης τω ν μαρ τύρω ν που συνοδεύουν τη ν έκδοση: χειρόγραφα, όλες οι έντυπες εκδό σεις το υ κειμένου ή οποιοδήποτε άλ λο μη κειμενικό υλικό κρίνεται σημα-

Άννα-Μαρία Σκόνη annasixania gmail.com

ντικό. Ο αναγνώστη ς τη ς ηλεκτρονι κής έκδοσης έχει πια τη δυνατότητα να έλεγξει όλη τη ν εκδοτική διαδικα

δυο αυτών τύπων εκδ ό σεω ν διαφέ

σία, όπως αυτή πραγματοποιήθηκε

ριορισμός τη ς τυπωμένης σελίδας ή αυτός του όγκου και τη ς έκτασης του

από το ν εκδότη, αλλά ακόμη και να πραγματοποιήσει αυτός ο ίδιος τις δι κές του εκδοτικές κριτικές παρατη ρήσεις και διαπιστώσεις, βασιζόμε

ρουν ριζικά. Στην ηλεκτρονική έκδο ση δεν υφίσταται πια ο χωρικός πε

βιβλίου, δεν υπάρχει πια το υψηλό οι κονομικό κ όσ το ς που συνεπάγεται μια έντυπη έκδοση υψηλής επιστη μονικής ακρίβειας και τυπογραφικής

νο ς σ το π ρω τογενές υλικό που του παρέχεται. Επιπλέον, η αναγνωστική

ποιότητας, δεν χρειάζεται πια η έκ

διαδικασία δυνητικά εμπλουτίζεται

δ οση να είναι μόνο διπλωματική, μό

και με πολυμεσικό υλικό, α νανεώ νο

νο γενετική, μόνο κριτική: μπορεί να

ντα ς έτσι τη ν εμπειρία το υ μονοδιά

είναι όλα αυτά ταυτόχρονα.

στατου διαβάσματος ενός βιβλίου.

Στην ηλεκτρονική έκδοση το υ κειμέ νου ο εκδότης είναι επιφορτισμένος

Συ νοδ ευτικ ό υλικό

με διπλή δουλειά μεταγραφής: από

Τ ο υπό έκδοση κείμενο συνοδεύεται

τη ν πρωτογενή πηγή στη ν (υποθετι

και από έναν μεγάλο αριθμό διακει μενικού υλικού: κριτικά κείμενα και

κή ή πραγματική) έντυπη μεταγραφή και από αυτήν τη μεταγραφή στην

μελετήματα, δημοσιεύσεις, κείμενα

ηλεκτρονική μορφή του κειμένου.

που συνδέονται και συνδιαλέγονται

Αυ τή η «διπλή μ ετα γλώ ττιση» τη ς

συγκριτικά με τ ο υπό έκδοση κείμε

πληροφορίας, χρονικά αηομακρύνει

νο και τα οποία είναι πλέον άμεσα -

τη ν ηλεκτρονική έκδοση από τη ν αρ

συγχρονικά διαθέσιμα στο ν αναγνώ σ τη ω ς υπερσύνδεσμοι (hyperlinks) μέσα σ το πλαίσιο ενό ς υπερκειμενι-

χική πηγή του κειμένου, χωρίς όμως

κού περιβάλλοντος. Επίσης σ τα συ

επένδυση τη ς μεταγραφής με συ

να τη ς στερεί α ρετές ό πως η αξιοπι σ τία και η εγκυρότητα. Ίσα-ίσα: η

νοδευτικά κείμενα τη ς ηλεκτρονικής

μπληρωματικές πληροφορίες (ηλε

έκδοση ς συνήθω ς περιλαμβάνεται

κτρονική

και μια περιγραφή τω ν εκδοτικών αρ

ακρίβειας ψηφιοποιημένα φ ω το γρα

χώ ν και διαδικασιών που ακολουθή θηκαν, καθώς και τω ν τεχνικών ζη

φικά τεκμήρια, διακειμενικό υλικό,

τη μά των του εγχειρήματος.

κωδικοποίηση,

υψηλής

σύνθετοι τρόποι οπτικοποίησης τη ς πληροφορίας) κάθε άλλο παρά απο δυναμώνουν τη ν αξιοπιστία τη ς ηλε

Τι διαφορετικό προσφέρει μια ηλεκτρονική έκδοση;

κτρονικής έκδοσης. Αντίθετα, τη ν ελέγχουν και τη ν ενισχύουν διαρκώς. Ο νέο ς αυτός τρόπ ος επεξεργασίας

Σ το περιβάλλον μιας ηλεκτρονικής έκδοσης επικρατούν οι ίδιες με το έντυπο παράδειγμα εκδοτικές αρ

και παρουσίασης τω ν αποτελεσμά

χές, αλλά οι όροι δημιουργίας τω ν

και μόνο σ τα νέα ψηφιακά εργαλεία

τω ν μιας φιλολογικής κριτικής διαδι κασίας δεν οφείλεται αποκλειστικά

που έχουμε σ τη διάθεσή μας. Η δι εισδυτική ματιά του κριτικού - εκδό τη σ το κείμενο ώ σ τε να καταφέρει να ανασυνθέσει και να επενδύσει τό σ ο το κείμενο ό σ ο και τη διαδικασία συγγραφής του με διακείμενα, πίνα κες, παραλλαγές, υπομνήματα, είναι μια συνθήκη αναγκαία για «διακτινισμένη ανάγνωση» (radial reading). Γί νεται όμως και ικανή με τις δυνατό τη τες τη ς ψηφιακής έκδοσης. Ου σιαστικά, λοιπόν, δεν αλλάζουν οι ερωτήσεις που ο εκδότης θέτει κατά τη ν εκδοτική διαδικασία, αλλά αλλά ζει ο βαθμός τη ς επίτευξης τω ν ό σω ν έχει σ το νου του και ο τρόπ ος με το ν οποίον μπορεί να τα παρουσιάσει (Πί νακας 1).

Η νεοελληνική λογοτεχνία και οι ηλεκτρονικές εκδόσεις Στην Ελλάδα υπάρχουν δυο μεγάλες παρανοήσεις όταν γίνεται λόγος για τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας στη φιλολογία και στη νεοελληνική λογο τεχνία: αφενός, τα νέα ψηφιακά προϊόντα δεν ορίζονται με σαφήνεια ω ς προς το περιεχόμενο και τη λει τουργία τους και, αφετέρου, ό,τι σχε τίζεται με τη χρήση ψηφιακών εργα λείων και μέσων έχει να κάνει μόνο με τη διάθεση κι όχι με τη ν επεξερ γασία του υλικού. Θα ξεκινήσω με τη δεύτερη επισή μανση. Α ν δούμε το σύνολο του δια θέσιμου αυτή τη στιγμή υλικού που σχετίζεται με το ν κλάδο της Νεοελ ληνικής Φιλολογίας και Λογοτεχνίας θα παρατηρήσουμε ότι πρόκειται ου σιαστικά για ψηφιοποιημένα βιβλία,

Έντυπη έκδοση

Ηλεκτρονική έκδοση

Στατικότητα

Ρευστότητα

Παρουσίαση σ ε μία διάσταση Τρισδιάστατη παρουσίαση Κ λειστό τελικό προϊόν Αμετάβλητο τη ς εμφάνισης, αδυναμία διόρθωσης/ επέμβασης

Ανοιχτό προϊόν Δυνατότητα άπειρων επεμβά σ εω ν και προσθηκών

Φωτογραφίες χαμηλής ανάλυσης

Εκτύπωση φω τογραφιών σ ε υψηλή ανάλυση

Μεγάλος όγκος και βάρος

Λίγα Mb όγκου

Υψ ηλό κ όσ τος παραγωγής και διάθεσης

Χαμηλό συγκριτικά κόσ τος παραγωγής, ρυθμίζόμενος τρόπ ος διάθεσης

Μια εκδοτική προσέγγιση για κάθε έκδοση

Πολλές εκδοτικές προσεγγί σεις (κριτική, διπλωματική, γενετική) σ το ίδιο κείμενο

μελέτες, κείμενα, περιοδικά, ψηφίοποιημένα είτε με τη μορφή σκαναρισμένων σελίδων είτε με τη μορφή ηλεκτρονικών απλών (μη σημασιολογικά κωδικοποιημένων) κειμένων (σε doc, text files ή σ ε html μορφή, δηλαδή σ τη γλώ σσ α που χρησιμο ποιείται για τη δημοσίευση σ το Δια δίκτυο). Το κειμενικό υλικό απλά πα ρέχεται μέσω ψηφιακών μέσων, δεν γίνεται αντικείμενο περαιτέρω επε ξεργασίας, δεν εμπλουτίζεται και ω ς εκ τούτου αυτό που είναι ουσιαστικά το καινούργιο είναι απλά η ηλεκτρο νική μορφή δημοσίευσης. Α ς σκεφτούμε όμως: είχαμε τους πα πύρους, τις περγαμηνές, το χειρό γραφο σ ε χαρτί, περάσαμε σ το τυ πωμένο βιβλίο και τώ ρ α σ το ηλε κτρονικό κείμενο. Η «ν έ α », λοιπόν,

Πινακας ■

δ:αφιέρωμα

αυτή τεχνολογική επανάσταση παρέ χει -ε κ τό ς από την ταχύτητα, την πληρότητα και τη ν ακρίβεια στη διά θεση του υλικού- και τη δυνατότητα μιας νέας επεξεργασίας και δόμησης και του υλικού (κειμενικού ή μη), προνόμια που όμως δεν αξιοποιούνται στην περίπτωση τ ω ν ελληνικών προσπαθειών. Είναι πολύ σημαντικό, για παράδειγμα, να έχουμε πρόσβα ση σ ε φω τογραφίες τ ω ν χειρογρά φ ω ν του Σολωμού που αυτή τη στιγ μή φυλάσσονται στο Μ ουσείο Σολω μού και Επιφανών Ζακυνθιών στη Ζά κυνθο, αλλά το τι μπορεί κανείς να κάνει με αυτό τ ο υλικό είναι υπό αμ φισβήτηση. Είναι χρήσιμο να έχουμε τα κείμενα του Παπαδιαμάντη ή του Καβάφη πληκτρολογημένα, αλλά αυ τό θα μπορούσε να θεωρηθεί και ω ς μια απλή άσκηση στη ν ηληκτρολόγηση πολυτονικού. Έ τσι, στη ν ελληνική πραγματικότη τα, πληκτρολογημένα κείμενα μαζί με ηχογραφήσεις με ευκολία καλού

δ 96

νται «ηλεκτρονικό αρχείο» και το σύ νολο τω ν σκαναρισμένων σελίδων μιας έντυπης έκδοσης νόμιμα ο νο μάζεται «ψηφιακή έκδοση». Τ ο θέμα και το ζητούμενο είναι τώ ρ α τι κάνουμε με όλο αυτό το ψηφιο ποιημένο υλικό, πώς το χρησιμοποι ούμε; Ή -για να το θ έσ ω καλύτερα και να εηιστρέψ ω σ το π ρώ το ζη τού μενο - τι ακριβώς θέλουμε να κατα φέρουμε, ποιος είναι ο στόχος, με τι μέσα και για ποιο κοινό; Προδρομικές απόπειρες όπου τα κεί μενα τυγχάνουν μεταχείρισης και επεξεργασίας με «ψ ηφιακό» τρόπο αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή

τους σιγά-σιγά και σ το ελληνικό προ σκήνιο τα τελευταία πέντε περίπου χρόνια, κυρίως από ερευνητικά ιν στιτούτα: ψηφιακά σώματα κειμέ νων, ψηφιακά λεξικά και ψηφιακές εφαρμογές. Βασικές δυσκολίες, όπως η απουσία συνεργασίας και επι κοινωνίας μεταξύ ερευνητών και η απουσία συντονισμού και οργάνω σης τω ν επιμέρους προσπαθειών, οδηγούν σ ε ένα φαύλο κύκλο σπα τάλης κονδυλίων και παραγωγής μη χρηστικού ψηφιακού υλικού και μας οδηγούν πολύ μακριά από το στόχο τη ς αποτελεσματικής χρήσης ψη φιακών μεθόδων και εργαλείων για τη ν επεξεργασία, παρουσίαση κι έκ δοση κειμένων τη ς νεοελληνικής λο γοτεχνίας. 1 Α ς επανέλθουμε όμως σ τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας σ το ν χώρο τη ς επεξεργασίας κειμένων με στόχο τη ν έκδοσή τους. Τα κείμενα αρχικά μεταγράφονται σε ηλεκτρονική μορ φή με τη χρήση τη ς γλώ σσ ας μαρκαρίσματος (markup language) XML, έτσι ώ σ τε να δημιουργείται ένα ηλε κτρονικό κείμενο υψηλής ποιότητας, το οποίο μπορεί να «τρ έ ξε ι» σ ε πολ λά διαφορετικά προγράμματα (soft ware) και να χρησιμοποιηθεί έτσι πε ραιτέρω για πολλούς διαφορετικούς σκοπούς. Από το ηλεκτρονικό κείμε νο αυτό μπορούν να ηροκύψουν πί νακες συχνότητας λέξεω ν (concor dances), κριτικό υπόμνημα ότα ν υπάρχουν παραπάνω από μία εκδό σεις του ίδιου κειμένου, προηγμένες αναζη τήσεις σ το κειμενικό υλικό (π.χ. εμφάνιση όλων τω ν λέξεω ν που έχουν μαρκαριστεί με ένα σημασιο-

ΦΩΤΟ: ΑΓΓΕΛΙΚΗΦΟΥΝΤΟΥΛΗ λογικό/γραμματολογικό χαρακτηρι στικό), αντιπαραβολές γραφών, ακό μη και τοπογραφικές μεταγραφές

ΜΕΡΟΣ Δ ΕΥΤΕΡΟ Ν

από το χειρόγραφο πρωτότυπο. Επί σης η παρουσία φω τογραφικώ ν τεκ μηρίων από τα κείμενα (χειρόγραφα, έντυπες εκδόσεις) καθιστούν τη ν δια δικασία τη ς έκδοσης αφενός ευκο λότερη και α φετέρου αδιαμφισβήτη τα έγκυρη. Η αντιπαραβολή πολλών μαρτύρων, πολλών εκδοχών ή εκδό σ εω ν του κειμένου «ξεδιπ λώ νει» τη διαδικασία τη ς κριτικής έκδοσης, «σχηματίζει» το γενετικό φάκελο του έργου και «διευκολύνει» τη διπλωμα

ΤΕ

τική μεταγραφή κειμένων. Α ς επισημανθεί εδώ ότι όλα τα στάδια της ηλεκτρονικής έκδοσης μπορεί και πρέπει να γίνουν από φιλολόγους ει δικά καταρτισμένους στη χρήση τη ς σχετικής τεχνολογίας κι όχι από ε ξω τερικούς ειδικούς, καθώς σ ε όλη τη διαδικασία προκύπτουν ερωτήματα αμιγώς φιλολογικά και εκδοτικά. Από το παραδοσιακό μονοσήμαντο εκδοτικό παράδειγμα περνούμε λοι πόν σ τη νέα συνδυαστική εκδοτική πραγματικότητα. Απ ό το ένα και κ λειστό έντυπ ο τελικ ό κειμενικό προϊόν μετατοπιζόμαστε σ τη σύνθε-

τη, ανοιχτή και διαρκώς εμπλουτιζό μενη διαδικασία τη ς επεξεργασίας, παρουσίασης και χρήσης του κειμενικού υλικού. Από το ν έναν εκδότη περνάμε σ ε μια αποκεντρωμένη κοι νότη τα εκδοτών (και γιατί όχι και χρηστών) που συμβάλλουν και από κοινού παράγουν μια ηλεκτρονική έκδοση, κατά πολύ διαφορετική από αυτό που έω ς τώ ρ α έχουμε συνηθίσει να αντιμετωπίζουμε ω ς έκδοση. Το μέλλον τ ω ν ψηφιακών εκδόσεω ν εί ναι ό ντω ς εδώ. Β

Παρακάτω παραθέτω μια λίστα με τις προσπάθειες που έχουν γίνει στο χώρο της Νεοελληνικής Φιλολογίας με στόχο αλλά και ζητούμενο έως και σήμερα την ηλεκτρονική έκδοση κειμένων: Αρχείο Καβάφη στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού http://www.kavafis.gr/index.asp, Συμφραοτικός πίνακας Σεφέρη στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα http://www.greeklanguage.gr/greekLang/literatu re/tools/concoTdance/seferis/index.html, ηλεκτρονική έκδοση της αλληλογραφίας Τσίρκα - Παπαϊωάννου από το Εθνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο http://www.elia.org.gr/pages.fds?pagecode=o6.04£Jangid=i, CD ROM ψηφιακή εφαρμογή από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (2005) με χρήση υπερκειμένων (hypertext) για την ανάγνωση και μελέτη κειμένων των Σολωμού, Καβάφη και Καρυωτάκη (τελευταία πρόσβαση σε όλα 10-05-2012).

t o m

o s

δ:αφιέρωμα

Ηλεκτρική λογοτεχνία Μαρία ΞυλοΟρη

ο 2005 έτυχε να διαβάσω σ το «Ε » τη ς Ελευθεροτυπίας ένα άρ θρο για το bookcrossing. Η κεντρική ιδέα του σάιτ -βιβλία ταξιδεύουν μαρκαρισμένα με έναν μοναδικό κωδικό-διαβατήριο που σου δίνει τη δυ να τότητα να παρακολουθήσεις τις διαδρομές το υ ς - μου φάνηκε πολύ γοητευτική. Η μόνη δυσκολία της ιδέ ας, στην πραγματικότητα, είναι να ξε-

με αφορά περισσότερο, είναι μια αχανής βιβλιοθήκη, ένα λογοτεχνικό σαλόνι με διαρκώς μεταβαλλόμενες διαστάσεις (μου αρέσει να φα ντά ζο μαι το ν Μπόρχες να ακούει τα βήμα τά μας καθισμένος σ ε μια υπερυψω μένη πολυθρόνα).

περάσεις τη ν αίσθηση της ιδιοκτη σίας που σ ε δένει με το βιβλίο ω ς φυ σικό αντικείμενο -συναίσθημα γνώ ριμο, νομίζω, σε κάθε βιβλιόφιλο- για να το αφήσεις σε ένα παγκάκι ή σ το τραπεζάκι ενός καφέ όπου θα το βρει

που παρακολουθώ -σχετικά με το βι βλίο, σ τη συντριπτική τους πλειοψηφία - είναι κάτω από 600· η ετικέτα books to check που χρησιμοποιώ σαν κατάλογο μελλοντικών διαβασμάτων

ένας ά γνωστος, ο οποίος, αν είσαι αρκετά τυχερός, θα κάνει το ν κόπο να μπει σ το σάιτ και να γράψει τα νέα του βιβλίου (η γοητεία του book crossing, η ίδια η ύπαρξή του, είναι προφανώς δεμένη με το βιβλίο ω ς φυσικό αντικείμενο, το βιβλίο ω ς κά

Σήμερα αισθάνομαι τυχερή αν σ τον Google Reader μου τα αδιάβαστα άρ θρα από τα διάφορα μπλογκ και σάιτ

περιέχει πολύ περισσότερα βιβλία απ’ όσα θα μπορούσα ν’ αγοράσω και κυ ρίως να διαβάσω σ ’ αυτή τη ζω ή· προφανώς, δεν ελπίζω ότι θα προλά βω να τα διαβάσω όλα αυτά. Μερικές φορές σκέφτομαι να το κλείσω επι τέλους, το ρημάδι, και για κανένα

τι που μπορείς να το πιάσεις και αντί στοιχα να το αφήσεις).

χρόνο να παριστάνω ότι ο αριθμός τω ν βιβλίων είναι πεπερασμένος και βολικά εξαντλείται σ ’ αυτά ακριβώς

Εκείνη τη ν εποχή η σχέση μου με το Ίντερν ετ ήταν εντελώ ς επιφανειακή κι ο χρόνος που περνούσα ονλάιν λι γο σ τός -ή ξερα να ανοίγω το μέιλ

που έχω σ τη βιβλιοθήκη και σ το Kin dle μου, άλλα δεν υπάρχουν, είτε και νούργια είτε παλιά. Ό μως δεν είναι πρόβλημα που έχει να κάνει με το

μου, να ψάχνω σ το Google: τίποτα άξιο ν’ αναφερθεί σ το βιογραφικό μου. T o bookcrossing στάθηκε η

Διαδίκτυο αυτό: τα βιβλία που υπάρ χουν είναι ο ύτω ς ή άλλως περισσό τερα από αυτά που θα μπορέσουμε να διαβάσουμε. Απλώς, το Ίντερνετ κάνει αυτήν την αναντιστοιχία ακόμα πιο ορατή.

αφορμή για να περνάω όλο και πε ρισσότερο χρόνο ονλά ιν δεν με έκα νε χάκερ, εννοείται, αλλά με έκανε ακόμα πιο παθιασμένη αναγνώστρια· το ένα σάιτ με οδηγούσε σ το άλλο και σ το καθένα από αυτά ανακάλυ πτα άλλους συγγραφείς, άλλα βιβλία που μ’ ενδιέφεραν. Οπότε για μένα το Ίντερνετ, ή έ σ τω το κομμάτι του που

Θα μπορούσε, βέβαια, κανείς να πει ότι τ ο Διαδίκτυο κάνει και τους ανα γνώ σ τε ς λίγο διαφορετικούς: από σάιτ σ ε σάιτ, διαβάζουμε διαγώνια, αποσπασματικά, δημιουργώντας ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κείμενο

φτιαγμένο από σπαράγματα, ένα κεί μενο που δεν ολοκληρώνεται και δεν έχει δομή· ξεκινάς να διαβάζεις για τη σηψαιμία και από λινκ σ ε λινκ κατα λήγεις να διαβάζεις για τους ιθαγενείς σ την Νέα Ζηλανδία του 18ου αιώνα χωρίς να θυμάσαι πώς έφ τα σες μέχρι εκεί (κι αν κοιτάξεις το ρολόι συνει δητοποιείς ότι έχεις περάσει πέντε ώ ρ ες μπροστά στη ν οθόνη σου, πέ ντε ώρ ες που θα μπορούσες να είχες αξιοηοιήσει διαβάζοντας ένα βιβλίο, ας πούμε)· απομακρύνεσαι όλο και περισσότερο από τη ν ιδέα τη ς ανά γνω ση ς όπως τη ν ξέραμε μέχρι πριν από μερικά χρόνια και, άρα, από το ν τρόπο το υ μυθιστορήματος. Μαθαί νεις να διαβάζεις με άλματα, να δια βάζεις αποσπάσματα και όχι το ό λ ο ν κι ίσως η συγκέντρωση και η αφο σίω ση που σου ζη τά το μυθιστόρημα τελικά να σου γίνονται δύσκολες. Το μυθιστόρημα απαιτεί να κλειστείς σ ε μια χρονική σαπουνόφουσκα: να αφήσεις για λίγο α πέξω το ν πραγμα τικό χρόνο, να κλειστείς και να αφοσιωθείς σ το ν λογοτεχνικό χρόνο. Το Διαδίκτυο κάνει τέτοιες διακρίσεις δύσκολες. Διαβάζεις για τους ιθαγε νείς του 18ου αιώνα και τη ν ίδια ώρα έχεις το μέιλ σου ανοιχτό μαζί με άλ λα ηέντε-έξι παράθυρα, έτοιμα να σου αποσπάσουν την προσοχή. Μια ειδοποίηση σ το facebook μπορεί να διακόψει το ν ειρμό και να σ ε πάει αλ λού. Στην πραγματικότητα, αυτές οι διακοπές μπορεί να μην είναι καν δια κοπές -μ ο ιάζο υν ενσω μ α τω μ ένες στην εμπειρία, κομμάτι της· διαφέ ρουν, για παράδειγμα, από το ξαφνι κό κουδούνισμα του τηλεφώνου τη

στιγμή που έχεις απορροφηθεί από το διάβασμα, είναι δεδομένες κι απο λύτω ς αναμενόμενες. [Γι’ αυτούς περίπου τους λόγους, το Ίντερ ν ετ είναι ο εχθρός το υ συγγρα φέα, λένε κάποιοι: μπορεί να σου δί νει εργαλεία να προωθήσεις τη δου λειά σου, όμως σ ε εμποδίζει να τη γράφεις. Ο Φράνζεν, για παράδειγμα, λέει ότι γράφει σ ε ένα παλιό λάπτοπ χωρίς σύνδεση σ το Ίντερνετ, ώ σ τε να μην του αποσπάται η προσοχήυπάρχουν προγράμματα που φροντί ζουν να διακόπτουν τη σύνδεση του υπ ολογιστή για προκαθορισμένα χρονικά διαστήματα, ώ σ τε να γρά φεις χωρίς να μπαίνεις σ το ν πειρα σμό να ελέγχεις το μέιλ σου κάθε

Skype re-Joyce

αφιέρωμα

τρεις και λίγο· μια συνηθισμένη συμ βουλή προς επίδοξους συγγραφείς είναι να μην μπαίνουν σ το Ίντερνετ, ώ σ τε να μπορούν να γράψουν συ γκεντρωμένοι, χωρίς διαρκείς αφορ μές να τεμπελιάσουν -ειδάλλως θα περνάνε ώ ρ ες χαζεύοντας Lolcats, ώ ρ ες που θα τις βαφτίζουν «έρ ευ να».] Α ν έτσι είναι τα πράγματα, η λογοτε χνία θα πρέπει να αλλάξει κι αυτή, ίσως. Όμως, μέχρι στιγμής, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ο α ναγνώστης γί νεται ό ντω ς ψηφιακός, η λογοτεχνία παραμένει αναλογική (με το ν ίδιο τρόπο που το Ίντερν ετ εξακολουθεί να στηρίζεται κυρίως σ το λόγο, τη γλώ σσα· το πείραμα του Wordless Web, που αφαιρεί από τις σελίδες το κείμενο ω ς θόρυβο, μας παρουσιάζει ένα ανοίκειο, παράδοξο Διαδίκτυο). Ίσ ω ς π λογοτεχνία να αλλάξει (ήδπ υπάρχει η αίσθησπ πως το διήγημα σ τις πιο σύντομες εκδοχές του κερ δίζει έδαφος, επειδή αυτή π συντομία ταιριάζει περισσότερο στα νέα δεδο

100

jjjs

Τα βιβλία της Μαρίας Ξυλούρη, Rewind και Πώς τελειώνει ο κόσμος. κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καλέντη. Το μπλογκ της είναι το mxilouri.wordpress.com.

μένα), να γίνει υπερκειμενική, συρραφή περιεχομένου α λα Reality Hunger ή ίσως Μ ηνολόγιο ενός απόν τος (αν και η ιδέα προηγείται του Διαδικτύου), προς το παρόν, όμως, στπ μέινστριμ εκδοχή τη ς τουλάχι στον, είναι αναλογική, ακόμα κι αν τη διαβάζεις σ το Kindle σου ή σ ε ένα μπλογκ, ακόμα κι αν πρόκειται για

σης κ.λπ., ακόμα κι αν διαβάζεις το βιβλίο όχι επειδή διάβασες γι’ αυτό στο λογοτεχνικό ένθετο μιας μεγά λης εφημερίδας αλλά επειδή το πρότεινε ένας μπλόγκερ. Πειράματα όπως τα single sentence animations το υ (υπέροχου) περιοδικού Electric Literature μέχρι στιγμής δεν μοιά ζουν τό σ ο να δείχνουν το δρόμο για μια νέα, ψηφιακή λογοτεχνία, όσο να τη συνδέουν με άλλες τέχνες αξιοποιώντας τις νέες δυνατότητες ω ς προς τα μέσα και ω ς προς τη ν πρό σβαση σ το κοινό (η πρόσβαση, εξάλ λου, είναι η προφανέστερη αλλαγή)· ίσως το ζήτημα να το δείχνει λίγο πιο ξεκάθαρα ένα από τα πρόσφατα πα ραδείγματα βιβλίων που προσπα θούν να ενσω ματώσουν τις νέες δυ νατότητες, το 13, rue Therese τη ς Σαπίρο, που χρησιμοποιεί embedded QR codes για να παρουσιάσει επι πλέον περιεχόμενο (οδηγώντας, π.χ., το ν αναγνώστη σ ε χάρτη της Google, όπου μπορεί να δει τη διεύθυνση του τίτλου, ή ακόμα δίνοντάς του τη δυ νατότητα να δει τις φω τογραφίες του βιβλίου σ ε μεγαλύτερη ανάλυση): το βιβλίο δεν καταφέρνει να αναδείξει τα στοιχεία αυτά σ ε ζω τικό στοιχείο του μυθιστορήματος. Παραμένουν χαριτωμενιές, ευηρόσδεκτες ίσως, καθόλου όμως απαραίτητες για την

κι ανέλαβε μόνος του να κυκλοφο

ολοκλήρωση τη ς αναγνωστικής εμπειρίας -μ ε άλλα λόγια, το βιβλίο διαβάζεται μια χαρά και χωρίς αυτές. Οπότε, για μένα τουλάχιστον, το Δια δίκτυο παραμένει μέχρι νεω τέρα ς

ρήσει μια ηλεκτρονική έκδοση του βιβλίου του, προωθώ ντας το μέσα από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύω

ένας υπέροχος χάρτης ώ σ τε να επισ τρέψ ω στο χαρτί ή έ σ τω στην οθό νη του Kindle μου. ■

δουλειά ενός συγγραφέα που παρέ καμψε τους παραδοσιακούς εκδότες

E-books και πνευματικά δικαιώματα: Η λογοτεχνία δ εν πρέπει να γίνει μουσική

αντίλαλος από τη ν άλλη άκρη του Ατλαντικού φτάνει σ τα αυ τιά μας ολοένα και δυνατότερος: Η διείσδυση τω ν ηλεκτρονικών βιβλίων αυξάνει μήνα με το μήνα, καθώς

πως οι εμπνευστές τη ς τα έχουν κα ταφέρει εξαιρετικά. Προχώρησαν μά λιστα ένα βήμα παραπέρα, σ υ στή νο ντας τη ν έννοια τη ς διαδραστικής

έχουν αρχίσει ήδη να αντικαθιστούν τις χάρτινες εκδόσεις. Η τεχνολογία δεν είναι μόδα, είναι μια πραγματικό

Δύο κυρίως εταιρείες δίνουν το ρυθ μό τη ς εξέλιξης: Η Am azon και η A p ple δεν χρειάζονται περαιτέρω συ στάσεις. Τ ο πρωτοπόρο Kindle και το

τη τα δεκαετίες τώρα. Μπορεί η συ νήθεια το υ ξεφυλλίσματος, με συμ μάχους την αφή και τη ν όσφ ρηση του τυπωμένου χαρτιού, να επιβρά δυνε τη μετάβαση στη ν ηλεκτρονική ανάγνωση, όμως από τη στιγμή που η τελευταία μπήκε σ το στόχ αστρο τω ν γιγάντων τη ς νέας εποχής, η εξάπλωσή τη ς ή ταν απλώς ζήτημα χρό νου. Για να προσελκύσουν το ν κόσμο της ανάγνωσης, χρειάστηκε να π ροσο μοιάσουν ηλεκτρονικά τη ν έννοια τη ς αναγνωστικής απόλαυσης. Όποι ος πιάσει σ τα χέρια του -έ σ τ ω και για λίγα λεπτά - μια συσκευή ψηφιακής α νάγνωσης, καταλαβαίνει τάχιστα

αναγνωστικής εμπειρίας.

πολυπόθητο iPad είναι οι δύο συ σκευές που μαζί με το iPhone κατα γράφουν πωλήσεις εκατομμυρίων σε παγκόσμιο εύρος. Και οι τρεις προσ φ έροντα ι για τη ν α νάγνωση βι βλίων, αλλά συνάμα αποτελούν και φ ορητές βιβλιοθήκες με χιλιάδες τίτ λους διαθέσιμους ανά πάσα ώρα στη ν τσέπ η του βιβλιόφιλου. Απ ό τη στιγμή που το έντυπο βιβλίο μετα τράπηκε σε άυλο αρχείο δεδομένων, δεν άλλαξε μόνο ο τρόπ ος τη ς ανά γνωσης, αλλά και ο τρόπ ος τη ς από κτησης τω ν βιβλίων, καθιστώ ντας τη διανομή ζήτημα μερικών μόλις δευ τερολέπτων.

Πάννης Φαρσάρης

δ:αφιέρωμα

δ 102 οθ

Εκδότες, βιβλιοπώλες και συγγρα φείς, όλοι οι κρίκοι τη ς αλυσίδας του βιβλίου, στέκονται διατακτικά μπρο σ τά στις εξελίξεις, καθώς ο κίνδυνος είναι πια ορατός: Ό ταν οι φανατικοί αναγνώστες αρχίσουν να εξοικειώ νονται με την ψηφιακή ανάγνωση, θα έχουν μπροστά τους ένα σόμπαν ηλε κτρονικών βιβλίων, ακόμα και τις τ ε λευταίες κυκλοφορίες, για να «κ α τε βάσουν» και να απολαύσουν δωρεάν στις υπέροχες συσκευές τους. Ακόμα κι αυτοί οι α ναγνώστες που ρομαντι κά αντιστέκονται στη ν ψηφιακή εξέ λιξη θα υποκύψουν εύκολα σ το ν πει ρασμό τη ς δωρεάν ανταλλαγής αρ χείων της λογοτεχνίας. Το έργο το έχουμε η ροσφ άτω ς ξαναδεί με άλ λους πρωταγωνιστές. Τ έσ σερις αντίστοιχες παγκόσμιες βιομηχανίες έχουν πέσει θύματα της εξάπλωσης του Διαδικτύου: Η μουσι κή, ο κινηματογράφος, τα ηλεκτρο νικά παιχνίδια και το λογισμικό υπο λογιστώ ν. Οηοιοδήποτε τραγούδι, ταινία, παιχνίδι ή πρόγραμμα μπορεί σ ε ελάχιστο χρόνο να αναςητηθεί και να «κατέβει» εύκολα και δωρεάν. Εάν σ τη λίστα π ροστεθούν και τα ebooks, τα μαύρα σύννεφα θα αρχί σουν να πυκνώνουν επικίνδυνα σ το λογοτεχνικό ουρανό. Αναμενόμενο σ ε μεγάλο βαθμό και αναπόφευκτα οδυνηρό. Κι όμως η λογοτεχνία έχει μια ελπίδα να γλιτώσει από την κα ταιγίδα τη ς peer-to-peer διαδικτυα κάς πειρατείας, κι ο λόγος είναι απλός: Ο τελευταίος πάντα μαθαίνει από τα λάθη τω ν προηγούμενων (ή τουλάχιστον έχει τ ο συγκριτικό πλε ονέκτημα της εμπειρίας τους).

Η πλειονότητα τω ν e-books που κυ κλοφορούν σ την Ελλάδα, αλλά και σ το εξωτερικό, προστατεύονται από ένα σύστημα κλειδώμ ατος DRM (Digital Rights Management) που κα θιστά δυνατή την ασφαλή διανομή του περιεχομένου, αποτρέποντας την αναδιανομή, τη ν αναπαραγωγή αλλά και την μετατροπή τω ν αρχείων. Με το ν τρόπο αυτόν εξασφαλίζεται η προστασία τω ν πνευματικών δικαιω μάτων και αποτρέπεται η ασύδοτη εξάπλωση τω ν έργω ν τω ν δημιουρ γών. Ακούγεται εξαιρετικό και λει τουργικό, είναι όμως τα πράγματα έτσι; Η εμπειρία του Διαδικτύου δείχνει πως ισχύει ένας βασικός κανόνας: Ό,τι κλειδώνει, ξεκλειδώνει. Πριν τα e-books έρθουν σ το προσκήνιο, υπήρξε μια τεράστια προσπάθεια, ιδίως από την πλευρά της μουσικής βιομηχανίας, να επιβάλει συστήματα κλειδώματος, αλλά και να εηιδοθεί σ ’ ένα αυστηρό κυνήγι ό σ ω ν διακινού σαν παράνομα μουσικά αρχεία. Η ιστορία είναι μεγάλη, με πολλές πτυ χές και επεισόδια, που όμως απέδει ξ ε πως τα αρχεία δεν είναι δυνατόν να κλειδώσουν απέναντι στη γνώ ση μιας παγκόσμιας κοινότητας κομπιουτεράδων. Ειδικά στα e-books δημιουργείται ένα επιπρόσθετο πρόβλημα: Ακόμα και νόμιμα αγορασμένα κλειδωμένα αρ χεία δεν είναι επιτρεπτό να μετατρα πούν σε άλλες μορφές, ώ σ τε να είναι δυνατή η ανάγνωσή τους από διαφο ρετικές συσκευές του ίδιου χρήστη. Έ τσι παρατηρείται το παράδοξο φαι νόμενο, χρήστες που έχουν αγοράσει

νόμιμα ένα ψηφιακό βιβλίο να κατα φεύγουν σ ε παράνομες πρακτικές μετατροπής. Α υ τό βέβαια δεν έχει να κάνει μόνο με τη ν προστασία τω ν πνευματικών δικαιωμάτων αλλά και με τη ν προσπάθεια μονοπώλησης μιας υπό διαμόρφωση ακόμα αγοράς με τζίρο πολλών μηδενικών, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Η συζήτηση που έχει ανοίξει σ ε πα γκόσμιο επίπεδο για την προστασία τω ν πνευματικών δικαιωμάτων τω ν ψηφιακών βιβλίων είναι μεγάλη, με πολλαπλές παραμέτρους. Τ ο τελευ ταίο διάστημα πληθαίνουν οι φ ω νές που επιμένουν πως η στρατηγική κλειδώματος DRM είναι δυσλειτουργική και οδηγεί σε αντίθετα αποτελέ σματα. Σε ένα ανοικτό περιβάλλον όπως το Διαδίκτυο, οι κλειστές, φ ο βικές πολιτικές τω ν εκδοτικών οίκων και τω ν ηλεκτρονικών βιβλιοπωλείων δείχνουν καταδικασμένες να αποτύχουν. Μια άλλη προσέγγιση του θέματος, που κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος, είναι οι τεχνολογίες κοινω νικής προστασίας (Social DRM) που εφαρμόζουν ανοικτά πρότυπα, ό πως το ePub. Σε αυτές χρησιμοποιείται συνήθω ς ένα υδατογράφημα που ταυτοποιεί το αρχείο με το ν αγορα σ τή του, χωρίς όμως να το ν εμποδί ζει να το μετατρέψει σ ε άλλη μορφή και να τ ο διαβάσει σ τη συσκευή και την εφαρμογή της επιλογής του (σταθερό/φορητό υπολογιστή, ταμπλέτα, υπολογιστή παλάμης, συσκευή ηλε κτρονικής ανάγνωσης, έξυπνο κινητό τηλέφωνο). Πρόκειται ουσιαστικά για

ανοικτά οικουμενικά e-books, από λυτα λειτουργικά και χρηστικά, που δεν καταπατούν τα πνευματικά δι καιώματα. Οι εκδότες και τα ψηφιακά βιβλιο πωλεία, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις νέες διαμορφούμενες συνθήκες, οφείλουν να εφαρμόσουν ένα μίγμα πολιτικής συμβατό με τα τεχνολογικά και κοινωνικά χαρακτη ριστικά του Διαδικτύου. Π ρωτεύον σημείο κλειδί είναι η χαμηλή ελκυ στική τιμή τω ν e-books (το αγκάθι τη ς εναρμόνισης του ΦΠΑ τω ν ebooks σ τη χαμηλή κλίμακα τω ν τυ πωμένων βιβλίων έχει μπει ήδη ψηλά σ τις π ροτεραιότητες τω ν ευρωπαίων εκδοτών), ώ σ τε ο βιβλιόφιλος να έχει κίνητρο για τη νόμιμη απόκτησή τους. Σ το ηλεκτρονικό δισκοπωλείο iTunes τη ς Apple η πλειονότητα τω ν τραγουδιών πωλείται προς $0,99 και οι χρήστες τα αγοράζουν μαζικά, πα-

δ^αφιέρωμα

λευση τω ν πνευματικών δικαιωμάτων και σ τη δυνατότητα ανοικτάς πρό σβασης προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Τ ο κίνημα «co p yleft» μά χεται προς αυτά την κατεύθυνση και οι άδειες Creative Commons γνωρί ζο υν εντυπωσιακά εξάηλωση σ το χώρο του Διαδικτύου. Τ ο κόμμα τω ν Πειρατών γνωρίζει επιτυχία πανευ ρότι τα ίδια τραγούδια είναι διαθέσι μα δωρεάν (πλην όμως παράνομα) σε μυριάδες άλλους ιστοτόπους. Τα ανοικτά και οικονομικά e-books θα κάνουν τους βιβλιόφιλους, που ού τω ς ή άλλως αγόραζαν τα χάρτινα βι

ζητάματα τω ν πνευματικών δικαιω μάτων (το γεγονός μάλιστα ότι ιδρύ θηκε από τους -κ αθ ’ όλα νομοτα γείς- Σουηδούς είναι ίσω ς ενδεικτι κό).

βλία, να επιλέξουν τπν ψηφιακά ανα γνωστικά εμπειρία, χωρίς το ν πειρα σμό τα ς πειρατείας.

Ό π ως αναδιαμορφώνεται το πεδίο τη ς λογοτεχνίας σ το ψηφιακό περι βάλλον, οι ευκαιρίες συνυπάρχουν με

Κυρίως όμως οι εκδότες και τα ψηφιακά βιβλιοπωλεία είναι αναγκαίο να

τους κινδύνους. Ο εφησυχασμός του μακροπρόθεσμου σεναρίου μετάβα σης σ τα e-books, από πλευράς τω ν

επικεντρωθούν σ την αναγκαιότατα εγκαθίδρυσπς σχέσπ ς αμοιβαίας εμπιστοσύνπς και διάδρασπς με τους α ναγνώστες (μέσα από επικοινωνία,

δ 104

ρωπαϊκά, αφού προσπαθεί να βάλει στη ν κεντρικά πολιτικά α τζέντα τα

επαγγελματιών του χώρου, οφείλει να μεταβληθεί άμεσα σ ε υψηλός προτεραιότητας πρόθεση παρακο λούθησης και ενημέρωσης για τις

προσφορές, επιπλέον παροχές, εκ δηλώσεις), που πλέον είναι εύκολη και αποτελεσματικά μ έσω τω ν προηγμένων δυνα τοτάτω ν που προ σφέρουν τα κοινωνικά δίκτυα και οι

παγκόσμια αγορά. Παράλληλα, η διαρκάς αναηροσαρμογά του νομι κού πλαισίου από πλευράς πολιτείας,

νέες τεχνολογίες.

το οποίο θα ακολουθεί εκ του σύ

Μιας και το θέμα μας αφορά τα πνευ

νεγγυς τους γοργούς ρυθμούς τω ν τεχνολογικών εξελίξεων, θα δώσει τα

ματικά δικαιώματα, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και σ το κίνημα για τη ν επανεξέταση και εκ νέου προσ διορισμό του copyright που έχει ξεκινάσει τα τελευταία χρόνια. Η τάση για κοινωνικοποίηση τη ς πνευματι κός δημιουργίας έχει ω ς στόχο τη θέ σπιση νέω ν κανόνων, οι οποίοι θα ισορροπούν ανάμεσα σ την εκμετάλ

διεργασίες και τις ανατροπές στην

εργαλεία για μια ομαλά μετάβαση σ τη νέα αναγνωστικά εποχά. 1

Ο Γιάννης Φαρσάρης είναι συγγραφέας και δημιουργός της ανοικτής βιβλιοθήκης www.openbook.gr.

Τα επόμενα πράγματα ποιοσδήποτε αναγνώστης, εκ

αςείχε κηρυχθεί παράνομος στη χώ ρα τους. Έ τσι γινόταν το διάβασμα

δότης ή κριτικός ςούσε το 1915, ή τ ο 1904, ή ακόμη και το 1893, χω

από τη ν εποχή τη ς εφεύρεσής του.

ρίς να το ξέρει -χω ρίς να μ πορ εί να το

Αυτή η ιδιαίτερα αποτελεσματική τε

ξέρ ει- διάβαζε με το λαιμό του κ άτω

χνολογία, το βιβλίο, και κατά προέ

από τη δαμόκλειο σπάθη τη ς κατα-

κταση η λογοτεχνία, που τα τελευταία δύο χιλιάδες χρόνια είναι συνυφασμένη με αυτό σ ε τέτο ιο βαθμό, που

κλυσμιαίας αλλαγής. Έ νας συγγρα φέας, που δεν είχε αποκαλύψει ακό μη το ν τερατώδη ναρκισσισμό του και το γιγάντιο ταλέντο του, έγραφε ήδη το βιβλίο που θα άλλαζε και θα καθό

δυσκολεύεται κανείς να πει πού τε λειώνει ο τεχνουργός και πού αρχίζει

ριζε τη λογοτεχνία του επόμενου αιώ

το εργαλείο, ξεπεράστηκε σ τις 10.30 μ.μ. τη ς 29ης Οκτωβρίου το υ 1969,

να, δημιουργώντας παροξυσμικούς κυματισμούς σ τα ούτως ή άλλως ανή

ARPANET. Η αλήθεια είναι πως το

όταν λειτούργησε για π ρώτη φορά το

’20 και μπόρεσε μετά να συνεχίσει την

Διαδίκτυο είναι μια τό σ ο ριζική αλλα γή, μία επινόηση τέτοιας κεφαλαιώ δους σημασίας, που από τη στιγμή

αναγνωστική, συγγραφική ή κριτική

που απέκτησε κρίσιμη μάζα (στις αρ

του πορεία αλώβητος;

χές του ’90, δηλαδή όταν άρχισε να γί

(και π οιος διαβάζει το ν Ο δυσσέα

νεται μέρος το υ απαραίτητου εξοπλι

ακόμη και σήμ ερα και παραμένει

σμού ενός σπιτιού), άρχισε να απο

συχα νερά της. Ποιος μπόρεσε να δια βάσει το ν Ο δυσσέα τη δεκαετία του

αλώ βητος;)

δομεί και να ανακατασκευάζει τόσους

Ο Joyce εισήγαγε κάποιες καινοτο

πολλούς και διαφορετικούς τομείς

μίες σ το ν τρόπ ο με το ν οποίο αφη

τη ς ανθρώπινης δραστηριότητας που

γούμαστε τις ιστορίες μας, αλλά το έκανε χωρίς να αλλάξει τη φόρμα με

η λογοτεχνία φάνηκε πως θα εξαιρε θεί. Πριν, όμως, το Διαδίκτυο ασχο

τη ν οποία διαβάζουμε. Οι αναγνώ

ληθεί με τη λογοτεχνία, αναδημιούρ

σ τες του, όπως και οι α ναγνώ στες

γησε π ρώτα τ ο ν τρόπ ο με το ν οποίο

όλω ν τω ν άλλων βιβλίων, έπρεπε να

αγοράζουμε και ακούμε μουσική και

πάνε σ το βιβλιοπωλείο, να παραγγείλουν το βιβλίο του, να το πληρώ

το ν τρόπ ο με το ν οποίο στέλνουμε ένα κείμενο σε έναν φίλο ή συνεργά

σουν, να γυρίσουν σπίτι τους ή να πά

τη. Τα αναλογικά εργαλεία, όπως τα

νε σ ε ένα ηλιόλουστο καφέ, και να το

δισκοπωλεία και τα ταχυδρομεία,

ανοίξουν σ τη ν π ρώτη σελίδα.

αντικαταστάθηκαν από άλλα, ψηφια κά, τα οποία στη ν αρχή είχαν ονόμα

(Stately, plu m p Buck Mulligan came from the stairhead, bearing a bow l...) Εναλλακτικά μπορούσαν να ζη τή σουν από έναν φίλο τους να το φέρει

τα χωρίς νόημα (napster, email) που

λαθραία σ τη χώρα, χωμένο ανάμεσα σ ε κάλτσες και βρακιά, και να τους το

ντρικό νόημα που τους άξιζε. Αυτές οι αργές αλλαγές, τουλάχιστον αν συγκριθούν με τη ν ταχύτητα αυτών που

φέρει σπίτι σ τα κρυφά, αν ο Ο δ υσσέ-

σ τη συνέχεια, όπω ς κάθε τι ισχυρό, απέκτησαν το ειδικό βάρος και το κε

Παναγιώτης Γαβριήλογλου

θα επακολουθούσαν, άφησαν τη λο

σκευές ανάγνωσής τους είναι απλές

γοτεχνία ανέπαφη, αμετάβλητη. (π ου είναι η νέα λογοτεχνία, η υπερ-

προσομοιώσεις βιβλίων με τεράστια χωρητικότητα. Τ ο αποτέλεσμα είναι

βιβλιοθήκη κατασκευάστηκε, οι ό ρ ο φ οί τη ς απλώνονται από ένα αδιευ κρίνιστο υπόγειο μέχρι μια κρυμμένη κορυφή, τα ράφια τη ς εκτείνονται σ τ ο άπειρο έτοιμ α να δεχ τούν τα νέα

όλα, τελικά, να σου δίνουν το ίδιο προϊόν όταν χρεώ σεις τη ν πιστωτική σου κάρτα: Μία μοναχική συγγραφι κή φω νή που ακολουθεί τα πατήμα τα μιας σειράς γραμμάτων για να πει

βιβλία, αλλά τα νέα βιβλία δ εν έχουν

μια ιστορία.

εμφ ανιστεί ακόμη)

Με άλλα λόγια, αν η λογοτεχνία είναι

Βέβαια, το να υποστηρίζει κανείς την εποχή το υ amazon, του twitter και

ένα αυγό, όλα αυτά είναι μόνο ζ ω γραφιές πάνω σ το τσόφ λι του. Τ ο πε

τω ν μπλογκ ότι ο κόσμος τω ν βι

ριεχόμενό το υ έχει ηαραμείνει όπως

βλίων έχει ηαραμείνει αμετάβλητος θα φαινόταν σ τη ν καλύτερη περί

ήταν πάντα.

π τωση αφελές και σ τη χειρότερη ηα-

Η ευκαιρία που μας δίνεται είναι ιστο ρικής σημασίας και δεν πρέπει να χα

ρά γω γο νοητικής υ σ τέρ ησ ης, το

θεί

αντιλαμβάνομαι. Α υ τό που προσπα θ ώ να υποστηρίξω είναι ότι το Διαδί

(αντιλαμβάνομαι ό τι αυτή η π ρότα ση

κτυο έχει επιφέρει αλλαγές σ το ν τρ ό

κ ό λόγο, δ εν ξέρω τι έχω πάθει, μάλ

πο που χειριζόμαστε τη λογοτεχνία,

λ ο ν φταίει η περίοδος)

στη ν υποστηρικτική δομή τη ς δηλα δή, αλλά όχι σ το ίδιο τ ο σώμα της.

θα ταίριαζε καλύτερα σ ε προεκλογι

Φ ανταστείτε το ν συνδυασμό κάτι τό

Για παράδειγμα, το Διαδίκτυο έχει

σ ο ανοιχτού ό σ ο η αφήγηση μιας ιστορίας με τις σχεδόν χωρίς όρια δυ

σχεδόν εξαφανίσει τα αναλογικά βι

να τό τη τες του Διαδικτύου. Υπάρχει

βλιοπωλεία, έχει μεταφέρει μεγάλο

μια μεγάλη συζήτηση αυτή τη στιγμή

μέρος τω ν δημοσίων σ χέσ εω ν και

- σ τ ο Διαδίκτυο- για το χαρτί και τα

τη ς προώθησης ενός βιβλίου σ το ν

e-books. Για το αναλογικό, φυσικό

συγγραφέα. Έ να βιβλίο από έναν μι κρό εκδοτικό οίκο μπορεί να γίνει ευ-

αντικείμενο σ ε αντιδιαστολή με το άυλο και ά φθαρτο ψηφιακό αρχείο.

πώλητο, αν προωθηθεί έξυπνα μέσω

Εγώ, όμως, ενδιαφέρομαι π ερισσό

του Διαδικτύου. Μία ακόμη ευτυχής εξέλιξη είναι ότι πλέον υπάρχουν book trailers, κάποια από τα οποία εί

τερ ο για - ή ίσως θα έπρεπε να ηω ότι τρομοκρατούμαι περισσότερο απόμια πιο βάρβαρη αλλαγή: τα επόμενα

ναι έργα τέχνης με αξία ανεξάρτητη

βιβλία. Τη λογοτεχνία που θα με αφή

από αυτή το υ βιβλίου. Επίσης, έχει

σει πίσω. Το πιο πιθανό είναι να μην

επιτρέψει τη ν εξά π λω σ η τ ω ν ebooks, τα οποία, όπως και τα αναλο γικά βιβλία, έχουν εξώφυλλα καθώς

συμβαίνει συχνά με τα επόμενα

μπορώ να τη ν α ντέξω . Κάτι τέτο ιο πράγματα. Οι προηγούμενοι άνθρω

και «σ ε λ ίδ ες » που τις «γυρίζεις» με

ποι τείνουν να μειώνουν τη σημασία

το πάτημα ενός κουμπιού. Οι συ

τους επειδή δεν τα καταλαβαίνουν.

ARPANET LOGICAL MAP, MARCH1977

T o αυγό αλλάζει, γίνεται πτηνό, και

που σκεφτόμαστε, και κατ’ επέκταση

αυτό που κάποτε μπορούσε να ελπί

με τις βιολογικές δομές το υ εγκεφά

ζει μονάχα σ τη συμμετοχή του σ ε μια

λου μας, που δεν μπορεί να αλλάξει

καλή ομελέτα τώ ρ α ταξιδεύει για μία

με ρυθμούς ταχύτερους από αυτούς

άλλη ήπειρο με οδηγό τ ο μαγνητικό

τη ς εξέλιξης. Δ ε ν έχει και μεγάλη σ η

πεδίο τη ς Γης.

μασία τι απ’ όλα αυτά ισχύει. Τ ο μέλ

Φυσικά, είναι σίγουρο πόας γίνονται

λον θα μετουσιωθεί σ το παρόν και

πειράματα σ τα νεοαλχημιστικά ηλε

κάθε υπόθεση θα διαψευστεί ή θα

κτρονικά εργαστήρια. Πειράματα το

επιβεβαιωθεί. Σ το μεταξύ, κάποιος

εύρος τω ν οποίων δεν θα μπορούσα

που το υ α ρέσουν τα « α ν », μπορεί να

να εκ θέσω εδώ, σ ε φύλλα χαρτιού,

ικανοποιείται κατασκευάζοντας σ το

ζήτημα είναι ότι η συζή τηση -και πιο

μυαλό το υ τα επόμενα υποθετικά βι βλία: μπορεί να έχουν τη μορφή ενός

ουσιωδώ ς, η α νά γνω ση- δεν έχει με

hypertext, το σ ώμα το υ ς μολυσμένο

με μια απλή π ρόοδο γραμμάτων. Τ ο

ταφερθεί σ ε αυτά. Είναι ακόμη το

με links που θα παραπέμπουν αλλού,

κτήμα τω ν μουρλών που αφιερώνουν

ή μπορεί να είναι βιβλία που θα γρα

το ν χρόνο τους υπό τη ν επήρεια πα

φ το ύν με τη λογική το υ open source,

ραισθή σεων μεγαλείου. Μερικοί, βέ

το π ρώ το αληθινά συλλογικό έργο.

βαια, ακόμη πιστεύουν ότι τ ο βιβλίο

Παρεμπιπτόντως, τέτο ιες προσπά

είναι μια από τις τέλειες εφευρέσεις,

θειες έχουν ξαναγίνει. T o The Life

όπω ς τ ο πιρούνι ή το πιάτο, ότι δη

and Opinions o f Tristram Shandy το υ

λαδή δεν επιδέχεται καινοτομίες στη

Lawrence Steme ήταν μια πρώτη

μορφή του, μόνο βελτιώσεις. Αλλοι θεωρούν ότι η διήγηση είναι τό σ ο

απόπειρα hypertext. Τα Ομηρικά

σ τενά συνυφασμένη με το ν τρόπ ο

του Ομηρικού ζητήματος, ήταν μια

έπη, αν ισχύει η προφορική υπόθεση

δ αφιέρωμα

108 92

απόπειρα open source συγγραφής,

θρωποι. Μπορούμε να φανταστούμ ε

καθώς και η Βίβλος, τουλάχιστον μέ

τη ν κότα αλλά όχι και τ ο Ροκ.

χρι τη ν τυποποίησή τη ς σ τις συνό

Αυ τή τη στιγμή, κάπου σ ε κάποιο

δους τη ς Λαοδικείας και τη ς Ιππώνας

σπίτι, ζε ι ένας συγγραφέας που ακού

(363 και 393 μ.Χ. αντίστοιχα). Ό μω ς οι συγγραφείς το υ ς είχαν τη ν ατυχία

ει πειραματική μουσική και μαθαίνει τις γλώ σ σ ες τω ν μηχανών, αφού οι

του Da Vinci: εφηύραν τη ν ιδέα του

μηχανές είναι οι νέοι ερμηνευτές τη ς

ελικοπτέρου χωρίς να υπάρχει η

π ραγματικότητάς μας. Μ πορεί να

απαιτούμενη τεχνολογία. Α ς πάμε,

μην έχει καν αποφασίσει να γράψει.

όμως, πιο πέρα: Φ α ντα στείτε μια

Ίσ ω ς να τ ο σκέφτετα ι από πάντα. Θα

αληθινά ατελείωτη ιστορία, το όνειρο

ήταν χρήσιμο, ή τουλάχιστον ελκυ

του Michael Ende, όχι απλά μια δια

στικό, να μπορούσαμε να τ ο ν βρού

δοχή λ έξεω ν με αρχή, μέση και τέ λος, αλλά μία έκρηξη σ υ νδέσεω ν, σ ε

με τώρα, πριν εκκολαφθεί με μία

μια ψευδή σ τά σ η ή τ ο αντίθετό της.

σ μ ένω ν τσ οφ λιώ ν, και να μπορέσου

έκρηξη θρυμματισμένων, ζω γρα φ ι

Φ ανταστείτε κάτι πρωτέικό, αενάως

με να παρατηρήσουμε όλη τη διαδι

μεταβλητό, ένα βιβλίο το υ οποίου η

κασία τη ς διαμόρφωσής του. Φυσικά,

πρώτη μορφή, καθώς και η τελική

κάτι τέτο ιο δεν είναι δυνατό, και ίσως

του, δ εν έχουν πλέον κανέναν λόγο

για εμάς να μην έχει νόημα. Α υ τός ο

ύπαρξης, αφού το μόνο που θα έχει

συγγραφέας δεν θα γράψει για εμάς,

σημασία θα είναι η διαρκής επ εξερ

αλλά για τα παιδιά, τα εγγόνια μας και

γασία, η διαρκής αλλαγή, η διαρκής

τις μηχανές τους.

τελειοποίησή του.

Μας έχει ήδη αφήσει πίσω. Δ ε ν το

Ό σ ο και να προσπαθήσουμε, όμως,

έχει αντιληφθεί ακόμη, και το ίδιο

θα αποτύχουμε. Κανείς δεν μπορεί να

ισχύει και για εμάς. Ή δη απλώνει

προβλέψει αυτό που έρχεται, γιατί εί

φ τερά που δ εν χω ράνε σ το μικρο-

μαστε πλέον οι προηγούμενοι άν

σκοπικό σύμπαν ενό ς αυγού. 1

δ δ ιαβάζω A Αίσωπος /167 Άγρας, Τ. /104 Αλεξανδρόπουλος, Μ. / 501 Αλεξάνδρου, Α. / 212 Αγγελόπουλος, Θ. / 457 Απολλιναίρ, Γκ. / 231 Αραγκόν, Λ, /168 Αριστοφάνης / 72 Αριστοτέλης /135 Αρτώ, Α. /151 Αθανασιάδης, Τ. / 471 Αξιώτη, Μ. / 311 Βασιλικός, Β. / 517 Βαλαωρίτης, Νάνος / 511 Βαλερί, Π. /183 Βάρναλης, Κ. / 88* Βελεστινλής, Ρ. / 235 Βενέζης, Η. / 337 Βερλαίν, Π. / 378 Βερν, I. /105 Βιάν, Μ. / 85 Βιζυηνός, Γ. / 278 Βλάμη, Εύα/485 Βολταίρος /177 Βουτυράς, Δ. / 298 Βρεττάκος, Ν./425 Γέιτς, Ου. Μπάτλερ / 391 Γιατρομανωλάκης, Γ. / 490 Γιουρσενάρ, Μ ./81 Γκαίτε, Γ. Β. /154 Γκάτσος, Ν. / 443 Γκράμσι, Α. / 295 Γκρην, Γκ. / 267 Γληνός, Δ. / 61* Γονατάς, Ε. X. / 444 Γουλφ, Β. /153 Δάντης / 230 Δέλτα, Π. / 300 Δημουλά, Κ. / 435 Δοξιάδης, Απόστολος / 490 Δουμάς, Α. /147, 431 Εγγονόπουλος, Ν. / 381 Έκο, Ο. /145 Έλιοτ, Τ. Σ. /133 Ελυάρ, Π. / 201 Ελύτης, Ο. / 362, 372 Εμπειρικός, Α. / 358, 421

Α φ ι ε ρ ώ μ α τ α σε σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς Εξυπερύ, Α. ντε Σ. / 330 Έσσε, Ε. /109 Ζ Ζέη, Α. / 447, 528 Ζενέ, Ζ. / 66 Ζιντ, Α. / 206

Θέμελης, Ν. / 491 ©εοτοκάς, Γ. /137 Θεοτόκης, Κ. / 92 Θερβάντες, Μ. ντε /176 Θουκυδίδης /191 Ιονέσκο, Ε. /122 Ίψεν, Ε. /181 Ιωάννου, Γ. / 452 Κ Καβάφης, Κ. / 78, 389 Καββαδίας, Ν. / 437 Καζαντζάκης, Ν. /190, 377 ΚαΤρης, Θ./106 Κάλας, Ν. / 387 Κάλβος, Α. /140 Καμηάνελλης, Ιάκ. / 518 Καμύ, Α. /110 Καποδίστριας, I. / 275 Καραγάτσης, Μ. / 258 Καραπάνου, Μ. / 521 Κάρβερ, Ρέιμοντ/ 515 Καρκαβίτσας, Α. / 306 Καρούζος, Ν. / 393 Καρυωτάκης, Κ. /157 Καστοριάδης, Κ. / 385 Κατσαρός, Μιχάλης / 493 Κενώ, Ρ. / 320 Κέρουακ, Τζ. / 249 Κοκτώ, Ζ./160 Κολέτ/313 Κονδύλης, Π. / 384 Κόντογλου, Φ. /113 Κοραής, Α. / 82 Κορδάτος, Γ. / 523 Κούντερα, Μ. / 80* Κρίστι, Α. /149 Κρυστάλλης, Κ. / 326 Κυριαζής, Κ. Δ. / 510 Λακάν, Ζ. /126 Λαπαθιώτης, Ν. / 95 Λεβί Στρως, Κ. /158 Λειβαδίτης, Τ. / 228 Λεκατσάς, Π. /166 Λιοτάρ, Ζ. Φ. / 388 Λόρκα, Φ. Γκ. /192, 466 Λουκιανός /102 Λουπέν, Α. / 218 Λώρενς, Ντ. X. /132 Λωτρεαμόν / 355 Μαγιακόφσκι Β. /121

Μαίηλερ, Ν. / 286 Μακγιούαν Ίαν / 512 Μακρυγιάννης /101 Μαλακάσης / 357 Μαν, Τ. / 90 Μαρής, Γ. / 356 Μάρκες, Γκ. Γκ. /223 Μαρξ, Κ. / 83* Μίλλερ, Α. / 259 Μίλλερ, X. / 273 Μισίμα, Γ. / 253 Μολιέρος /179 Μονταίν, Μ. ντε / 304 Μοράβια, Α. / 256 Μόρισον, Τ. / 406 ΜοΟζιλ, Ρ. /199 Μπαλζάκ, Ο. ντε / 60*, 416 Μπάροουζ, Ου. / 383 Μπαρτ, Ρ / 93 Μπατάιγ, Ζ. /187 Μπάχαα, Τάχερ/520 Μπέκετ, Σ. /115 Μπόρχες, X. Α. / 79 Μπρετόν, Α. / 207 Μπρεχτ, Μη. / 211 Μπωβουάρ, Σ. ντε /136 Μυριβήλης, Σ. / 309 Μωπασάν, Γκ. ντε / 204 Ναμπόκοφ, Β. /162 Νέοι λογοτέχνες / 69, 87 Νικολαίδης, Α. / 379 Νίτσε, Φ. / 91 Ντεκάρτ, Ρ. / 369 Ντελίλλο, Ν. / 504 Ντεριντά, Ζ. / 397 Ντίκενς, Κ. / 229 Ντιντερό /103 Ντόναχιου, Ε. / 520 Ντοστογιέφσκυ, Φ. /131, 470 Ντυράς, Μ. /134

Πόε,Ε. Ά./112 Πολίτης, Κ. /116 Πάουντ, Ε./178 Πρεβελάκης, Π. / 472 Πρεβέρ, Ζ. / 73

Ράιχ, Β./197 Ρίλκε, Ρ. Μ. / 274 Ρεμπώ, Α. / 305 Ρίτσος, Γ. / 205 Ροϊδης, Ε. / 96 Ρώτας, Β. / 434 Ροθ, Φι'λιπ / 497 Ρουσό, Ζ. Ζ. / 395 Σαίξπηρ, Ου. / 449 Σακανιάν, Εδ. / 501 Σάνδη, Γ. / 327 Σαντ, Μ. ντε / 77 Σαραμάγκου, Ζ. / 503 Σαρτρ, Ζ. Πωλ /127, 455 Σαχτούρης, Μ. / 436 Σεφέρης, Γ. /142, 410 Σικελιανός, Α. / 424 Σιμενόν, Ζ. / 202 Σκαρίμπας, Γ. / 269 Σολωμός, Δ. / 213 Σοφοκλής / 243 Στάινμπεκ, Τ. /173 Σταντάλ / 98

=ενόπουλος, Γ. / 265

Τσάντλερ, Ρ. /193 Τσέχωφ, Α. /169 Τζέημς, X. / 260 Τζόις, Τζ. / 62* Ταχτσής, Κ. / 440 Τολστόι, Λ. / 200 Τουρνιέ, Μ. / 287 Τριβιζάς, Ευγένιος / 519 κας, Σ. / τίν, Μ. / 252

Όστερ Πωλ / 488 Όμηρος /174 Ουγκό, Β. /111 Όργουελ, Τζ. / 226 Ουάιλντ, Ό. /152 Ουίλιαμς, Τ. /139

Φιτζέραλντ, Φ. Σ. /138 Φλωμηέρ, Γ. /143 Φόρστερ, Ε. Μ. / 312 Φουκώ, Μ. /125 Φραγκιάς, Α. / 426 Φρόιντ, Σ. /150

Παλαμάς, Κ. / 334, 446 Πάλλης, Α. /118 Παμούκ Ο. / 529 Παπαδιαμάντης, Α. /165,422,524 Παπαγιώργης, Κ. / 441 Παπαντωνίου, Ζ / 285 Πατρίκιος, Τίτος / 500 Πεντζίκης, Ν. Γ. / 407 Πεσσόα, Φ. / 390 Πίνδαρος / 294 Πλαθ, Σ. / 396

X Χατζηαργύρης, Κ. / 63 Χατζιδάκις, Μ. / 430 Χατζής, Δ . /180 Χατζόπουλος, Κ. / 319 Χάκκας, Μ. / 297, 516 Χάμμετ, Ν. / 82 Χάρντυ, Τ. / 324 Χάιντεγκερ, Μ. /161, 399 Χέμινγουεϊ, Ε. /159 Χιουζ, Τ. / 396

ύχη που σ η μ ε ιώ ν ο ν τ α ι με α σ τ ε ρ ί σ κ ο έ χ ο υ ν ε ξ α ν τ λ η θ ε ί.

Όσοι επιθυμούν να προμηθευτούν παλιά τεύχη, μπορούν να επικοινωνούν με το Διαβάζω, Μαυροκορδάτου 9, Αθήνα, 106 78 · Τηλ. 210 3801284 · email: info@diavazo.gr Τα κείμενα που είναι χρήσιμα στους αναγνώστες μας και περιέχονται σε εξαντλημένα τεύχη δίνονται σε φωτοαντίγραφα.

δ:κριτικογραφ ία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ ΧΟΡΗΓΟΣ: CLIP NEWS wwwclipnews.gr ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗΣ

Κ ΡΙΤΙΚΟΓΡΑΦ ΙΑ Α Π Ρ ΙΛ ΙΟ Υ 2012

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αγγελάκος Χρήστος: Το δάσος των παι διών (Γ. Περαντωνάκης, Διαβάζω, 04/12) Αριστηνός Γιώργος: Flash στη νύχτα (Γ. Παπαγιάννης, Ελεύθερος Τύπος, 8.4.12) Αρτινός Αποστόλης: Τα γράμματα της Ντάρας (X. Χρυσόπουλος, Αυγή, 8.4.12) Αστεριού Χρήστος: Ίσλα Μπόα (Τ. Μανδηλαρά, Πρώτο Θέμα, 1.4.12, Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 1.4.12, Ε. Βλαστού, Athens Voice, 26.4.12) Βαλτινός Θανάσης: Ο τελευταίος Βαρλάμης (Κ. Παπαγιώργης, Αθηνόραμα, 19.4.12) Βαμβουνάκη Μάρω: Κυριακή από γευμα στη Βιέννη (Σ. Λούκα, Βράδυνή, 22.4.12) Γιαννοπούλου-Μινώτου Μαριέττα: Η αυθεντική ιστορία της Πάπισσας Ιωάν νας (Μ. Θεοδοσοπούλου, Εποχή, 22.4.12) Γκίκα Ελένη: Η γυναίκα της βορινής κουζίνας (Α. Νταραδήμου, Ελεύθερος Τύπος, 1.4.12) Δαδίδου Ναταλία: Abacus (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 1.4.12, Γ. Μπασκόζος, Δια βάζω, 04/12) Κακάρογλου Λεωνίδας: Η ζωή και τίποτ’ άλλο (Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 22.4.12) Κοτζιάς Αλέξανδρος: Φανταστική περι πέτεια (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 14.4.12) Κυριαζής Νίκος: Ο κώδικας του αυτοκράτορα (Γ. Μπασκόζος, Διαβάζω, 04/12) Λαμπράκος Γιώργος: Υπογείωση (Θ. Τσαλαπάτης, Εποχή, 22.4.12) Λαπαθιώτης Ναπολέων: Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες (Λ. Κουζέλη, Βήμα, 1.4.12) Λάππα-Οικονόμου Ελένη: Εντολή άνω θεν (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 29.4.12, Γ. Παπακώστας, Διαβάζω, 04/12) Λεονάρδου Μάρω: SOS, save our souls (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 22.4.12)

Λιόπα Ελένη: Γ άσπρο χαρτί σκληρός καθρέφτης (Α.Ζήρας, Αυγή, 22.4.12) Λυμπουρής Κώστας: Για μια μικρή παύλα (Β. Γκουρογιάννης, Νέα, 13.4.12) Μαργαρίτης Κυριάκος: Στον ίσκιο των σκοτωμένων κοριτσιών (Φ. Φιλίππου, Βήμα, 8.4.12) Μητάς Γιώργος: Ιστορίες του Χαλ (Κ. Καραβίδας, Μονο, 10.4.12) Μπογιάνου Ευγενία: Κλειστή πόρτα (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 1.4.12, Κ. Αθανασιάδης, Εξώστης, 5.4.12, Γ. Βέης, Αυγή, 8.4.12) Νικολής Αντώνης: Διονυσία (Κ. Παπαγιώργης, Lifo, 5.4.12) Νόλλας Δημήτρης: Στον τόπο (Μ. Χαρτουλάρη, Νέα, 7.4.12) Πάγκαλος Θεόδωρος: Οι χαμένοι (Γ. Λακόπουλος, Νέα, 28.4.12) Παλαβός Γιάννης: Αστείο (Γ. Μπέκος, Βήμα, 15.4.12) Παναγιωτοπούλου Στέλλα: Έξοδος προς την Καππαδοκία (Ε. Μπέλλα, Βραδυνή, 7.4.12) Πανσέληνος Αλέξης: Σκοτεινές επι γραφές (Μ. Τζιαντζή, Πριν, 14.4.12) Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος: Ο/ χαλασοχώρηδες (Σ. Κουγέας, Βήμα, 15.4.12) Πετσετίδης Δημήτρης: Εν οίκω (Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 29.4.12) Σουρλάγκα Ελεονώρα: ΠασΠορτ (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 14.4.12) Συλλαίου Γεωργία: Στο ακρωτήρι (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 1.4.12) Σωτηρίου Διδώ: Τα παιδιά του Σπάρτα κου (Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 8.4.12) Φιλιππίδης Γιάννης: Η μυρωδιά σου στα σεντόνια μου (Φ. Πανταζής, Αδέσμευ τος Τύπος, 21.4.12) Φύσσας Δημήτρης: Ο αναγνώστης του Σαββατοκύριακου (Μ. Τσελέντη, Επεν δυτής, 28.4.12) Ψυχογιός Δημήτρης: Χιονίζει ήσυχα στις αγριόλευκες (N.Le Bris, Διαβάζω, 04/12)

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Άιζακσον Ρούπερτ: Το παιδί και το άλογο (Ε. Σπαντιδάκη, Διαβάζω, 04/12) Αμανίτι Νικολό: Εγώ κι εσύ (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 29.4.12) Άμπλερ Έρικ: Παλεύοντας με το χρόνο

(Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 28.4.12) Αρντιτί Μετίν: Το τουρκάκι (Τ. Μανδηλαρά, Πρώτο Θέμα, 22.4.12) Γκρανζέ Ζαν Κριστόφ: Ελέησόν με (X. Σπυροπούλου, Καθημερινή, 22.4.12) Ενράϊτ Ανν: Το ξεχασμένο βαλς (Γ. Μπέκος, Βήμα, 22.4.12) Ευγενίδης Τζέφρυ: Σενάριο γάμου (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 1.4.12, Ν. Δαββέτας, Καθημερινή, 7.4.12, Γ. Μπέκος, Βήμα, 8.4.12, Γ. Παπαγιάννης, Ελεύθε ρος Τύπος, 22.4.12, Σ. Λούκα, Βραδυνή, 29.4.12) Καλβίνο Ίταλο: Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου (Κ. Καραβίδας, Μονο, 24.4.12, Μ. Χαρτουλάρη, Νέα, 28.4.12) Καπουάνα Λουίτζι: Ο Μαρκήσιος της Ροκαβερντίνα (X. Σπυροπούλου, Καθη μερινή, 1.4.12) Κράους Νικόλ: Όταν όλα καταρρέουν (Σ. Νικολάίδου, Νέα, 21.4.12) Λάβκραφτ X. Β.: Ο ίσκιος πάνω από το Ίνσμουθ (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 12.4.12) Λασκό Ζιλμπέρ: Η κοκκινοσκουφίτσα παντού (Θ. Σταθόπουλος, Καθημερινή, 22.4.12) Λε Καρέ Τζον: Ένας προδότης στα μέτρα μας (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 9.4.12) Μέι Πίτερ: Οι κυνηγοί των Χάιλαντς (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 8.4.12) Μουρακάμι Χαρούκι: Νορβηγικό δάσος (Κ. Μυγιάκη, Ελεύθερος Τύπος, 29.4.12) Μπαρνς Τζούλιαν: Ένα κάποιο τέλος (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 29.4.12) Μπολάνιο Ρομπέρτο: 2666 (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή GK, 1.4.12) ΝτΑβένια Αλεσσάντρο: Λευκή σαν το γάλα, κόκκινη σαν το αίμα (Κ. Παπαγιώργης, Αθηνόραμα, 26.4.12) Ντε Μποττόν Αλαίν: Μια βδομάδα στο αεροδρόμιο (Ε. Βλαστού, Athens Voice, 12.4.12) Ντε Ρομπλές Ζαν-Μαρί Μπλας: Εκεί που ζουν οι τίγρεις (Ε. Σπαντιδάκη, Δια βάζω, 04/12) Ντυ Γκαρ Ροζέ Μαρτέν: Οι Τιμπώ, Α 'Β ' τόμος (Α. Σαμοθράκη, Διαβάζω, 04/12) Πέρσον Λέϊφ: Ένας ατελείωτος σουηδι κός χειμώνας (Φ. Φιλίππου, Βήμα, 15.4.12)

Ραχιμί Ατίκ: Ανάθεμά σε, Ντοστογιέφσκι (Α. Μαντόνλου, Διαβάζω, 04/12) Σάλιντζερ Τζ. Ντ.: Φράνι και Ζούι (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 14.4.12, Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 21.4.12) Σαραμάγκου Ζοζέ: Περί φωτίσεως (Κ. Καραβίδας, Μονο, 24.4.12) Σομόθα Χοσέ Κάρλος: Η γυναίκα με το νούμερο 13 (X. Σπυροπούλου, Καθημε ρινή, 8.4.12) Σράϊβερ Λάϊονελ: Αρκετά ως εδώ (Ν. Μακρή, Καθημερινή, 29.4.12) Ταβάρες Γκονσάλο: Ιερουσαλήμ (Α. Βιστωνίτης, Βήμα, 29.4.12) Φώκνερ Ουίλλιαμ: Καθώς ψυχορραγώ (Ν. Κουρμσύλης, Αυγή, 24.4.12) Chandler Raymand: Νουάρ ιστορίες, τόμος Β '(Φ. Φιλίππου, Βήμα, 29.4.12) Cosse Laurence: Στο καλό μυθιστόρημα (Κ. Παπαγιώργης, Lifo, 12.4.12) Lackberg Camilla: Οικογενειακά μυ στικά (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 1.4.12) Levin Ira: Το μωρό της Ρόζμαρι (Γ. Ζουμπουλάκης, Βήμα, 15.4.12) Manotti Dominique - DOA: Εντιμότατη ιστορία (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 22.4.12, Φ. Φιλίππου, Βήμα, 22.4.12, Μ. Πιμπλής, Νέα, 28.4.12) Simenon Georges: Ο/ άγνωστοι μέσα στο σπίτι (X. Σπυροπούλου, Καθημε ρινή, 28.4.12) Π Ο ΙΗ ΣΗ Κουτσογιαννόπουλος Βάσος: Απόπειρα (Κ. Βούλγαρης, Αυγή, 8.4.12) Λάππας Αδαμάντιος: Στιχουργήματα του «Μπαμπά Λάππα» (Κ. Λυμπεροπούλου, Βήμα, 1.4.12) Λουκάς Στέλιος: Αμύθητος κήπος (Μ. Λαμπαδαρίδου-Πόθου, Καθημερινή, 29.4.12) Μέσκος Μάρκος: Μαύρο δάσος 1-11(Β. Χατζηβασιλείου, Βήμα, 1.4.12) Ντίκινσον Έμιλυ: Ποιήματα (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 1.4.12) Παπαντωνόπουλος Μιχάλης: Οι Δώ δεκα. Μία ημιτελής συμφωνία (Θ. Τσαλαπάτης, Αυγή, 1.4.12) Ταστάνης Άρης: Τα ταξίδια μου, 19762011 (Π. Τριγάζης, Αυγή, 8.4.12)

ΔΟΚΙΜΙΑ Γιαλκέτσης Θανάσης: Σημειωματάριο ιδεών (Θ. Βασιλείου, Καθημερινή, 22.4.12) Μιχαήλ Σάββας: Γκόλεμ ή περί υποκει μένου και άλλων φαντασμάτων (Μ. Τσεβρένη, Καθημερινή, 1.4.12) Ταγκυέφ Πιερ-Αντρέ: Τι είναι αντισημητισμός; (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 8.4.12) Judt Tony: Τα δεινά που μαστίζουν τη χώρα (Μ. Μητσός, Νέα, 13.4.12, Θ. Βασι λείου, Καθημερινή, 14.4.12, Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 15.4.12) Ogden Daniel: Αρχαία ελληνική και ρω μαϊκή νεκρομαντεία (X. Δημακοπούλου, Εστία, 21.4.12, Η. Κολοκούρης, Διαβάζω, 04/12)

Cabanes Pierre - Chaline Olivier Doumerc Bernard - Ducellier Alain Sivignon Michel: Ιστορία της Αδριατικής (Α. Βιστωνίτης, Βήμα, 1.4.12) Firat Melek: Ο/ ΤουρκοΕλληνικές σχέ σεις και το Κυπριακό (Ρ. Δούρου, Αυγή, 22.4.12) Mudde Cas: Λαϊκιστικά ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα στην Ευρώπη (Δ. Μου σμούτης, Ιστορία, 04/12)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ Αλεξανδρόπουλος Μήτσος: Ο Μαγιακόφσκι (Α. Βιστωνίτης, Βήμα, 15.4.12, Σ. Μαλαβάκης, Νέα, 24.4.12) Αλεξάνδρου Άρης: Ο δραματουργός Ντοστογιέβσκη (Κ. Παπαγιώρνης, Lifo, 26.4.12) Βεν Πωλ: Φουκώ (Β. Μουρδουκούτας, ΙΣΤ Ο Ρ ΙΑ Καθημερινή, 29.4.12) Ανδρειωμένος Γιώργος: Η νέα γενιά Δανιήλ Χρήστος: Ιούς, Μανιούς, ίσως υπό καθοδήγηση (Κ. Μπότσιου, Βήμα, και Aqua Marina (Κ. Παπαγεωργίου, 22.4.12, X. Δημακοπούλου, Εστία, Αυγή, 8.4.12) 28.4.12) Κοτανίδης Γιώργος: Όλοι μαζί, τώρα! (Κ. Βαρβιτσιώτης Γιάννης: Όπως τα έζησα Παπαγιώρνης, Αθηνόραμα, 12.4.12, Π. 1961-1981 (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 22.4.12) Θεοδωρίδης, Αγγελιοφόρος, 14.4.12) Γεωρνής Γιώργος: Ισπανία - Κύπρος (Γ. Μουρακάμι Χαρούκι: Για τί πράγμα Μπασκόζος, Βήμα, 15.4.12) μιλάω όταν μιλάω για το τρέξιμο (Σ. Γούναρης Βασίλης - Καλύβας Στάθης - Λούκα, Βραδυνή, 29.4.12) Στεφανίδης Ιωάννης (επιμ.): Ανορθό Σβολόπουλος Κωνσταντίνος: Καραμαν δοξοι πόλεμοι (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, λής 1907-1998 (Ν. Βατόπουλος, Καθη 04/12) μερινή, 28.4.12) Μάρτιν Ουίλιαμ: Η μάχη του Βερντέν (Γ. Χαίγκμαν-Χατζοπούλου Σάννυ: Τα απο Ασδραχάς, Εξπρές, 22.4.12) μνημονεύματά μου. Η ζωή μου με τον Μέγας Γιάννης: Η απελευθέρωση της Κώστα Χατζόπουλο (Μ. ΘεοδοσοπούΘεσσαλονίκης 1912-1913 (Δ. Μουσμού λου, Εποχή, 29.4.12) της, Ιστορία, 04/12) Charyn Jerome: Πινγκ πονγκ (Δ. ΧρυΠόντινγ Κλάιβ: Η πράσινη ιστορία του σός-Τομαράς, Καθημερινή, 1.4.12) κόσμου (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/12) Ρωπαϊτου-Τσαπαρέλη Ζωή: Τα μπαρ ΜΕΛΕΤΕΣ μπέρικα (Κ. Παπανιώργης, Lifo, 19.4.12) Αρβανιτάκης Δημήτρης: Απολογία της Σοϊλεντάκης Νικόλαος: Δυστυχώς αυτοκτονίας (Μ. Θεοδοσοπούλου, επτωχεύσαμεν (Θ. Βασιλείου, Καθημε Εποχή, 8.4.12, Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 8.4.12) ρινή, 8.4.12) Τσάγγας Νίκος: Η αθώωση των Εξ και η Δημηρούλης Δημήτρης (επιμ.): Εμμα ανατροπή της ιστορίας (Γ. Ρήγος, Αυγή, νουήλ Ροΐδης, Άγγελος Βλάχος, η διαμάχη για την Ποίηση (Τ. Δημητρού 1.4.12) λια, Καθημερινή, 8.4.12) Χανδρινός Ιάσονας: Το τιμωρό χέρι του Καζανοβά Πασκάλ: Η παγκόσμια πολι λαού (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 29.4.12) τεία των γραμμάτων (Λ. Κουζέλη, Βήμα, Anderson Μ. S.: Η Ευρώπη του 18ου 8.4.12) αιώνα 1713-1789 (Δ. Μουσμούτης, Ιστο ρία, 04/12)

δ:κριτικογραφ ία

Λιάκος Αντώνης: Αποκάλυψη, Ουτοπία και Ιστορία (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/12) Μαχαίρα Ελένη: Το μαύρο τετράδιο του Καζιμίρ Σεβερίνοβιτς Μαλέβιτς (Σ. Μαλαβάκης, Νέα, 7.4.12) Στάικος Κωνσταντίνος: Η ιστορία της Βιβλιοθήκης στον δυτικό πολιτισμό (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 7.4.12) Τομαρά-Σιδέρη Ματούλα: Ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός στους δρόμους του βαμβακιού (Α. Δημουλάς, Καθημερινή, 8.4.12) Τσοκανή Χαρίκλεια: Μουσική μανία (Μ. Κουρή, Βήμα, 15.4.12) Συλλογικό (Brooks Ρ. - Nisbet Η. - Rawson C. επιμ.): Ιστορία της θεωρίας της Λογοτεχνίας, Τόμοι I, VIII, IX (Γ. Χαν τζής, Αυγή, 8.4.12) Telo Mario: Η ευρωπαϊκή θεώρηση των διεθνών σχέσεων (Σ. Ντάλης, Αγγελιο φόρος, 29.4.12) Wace Alan - Thomson Maurice: Οι νο μάδες των Βαλκανίων (Π. Θεοδωρίδης, Αγγελιοφόρος, 8.4.12) Π Ο ΛΙΤΙΚ Η Παρασκευόπουλος Στέλιος: Ηττηθήκαμε; Νομίζω πως ναι! (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 14.4.12) Χριστόπουλος Δημήτρης: Ποιος είναι Έλληνας πολίτης; (Μ. Πιμπλής, Νέα, 13.4.12) Keane John: Γιατί Δημοκρατία; (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 18.4.12, Μ. Λαμπρινίδης, Νέα, 28.4.12) Mearsheimer John: Γ α τί οι πολιτικοί λένε ψέμματα (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφό ρος, 22.4.12, X. Νάνου, Αγγελιοφόρος, 29.4.12, Α. Αθανασόπουλος, Βήμα, 29.4.12)

και φθοράς (Δ. Καββαθάς, Βήμα, 8.4.12) Δουζίνας Κώστας: Αντίσταση και φιλο σοφία στην Κρίση (Γ. Κατσαμπάκης, Αυγή, 8.4.12) Alessio Franco: Ιστορία της νεότερης φιλοσοφίας (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 14.4.12) Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΑ Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΟ Λ Ο Π Α Ματσαγγάνης Μάνος: Η κοινωνική πο λιτική σε δύσκολους καιρούς (Δ. Σωτηρόπουλος, Βήμα, 15.4.12) Παμηούκης Γιώργος: Ιστορίες ντροπής (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 22.4.12) Πεν Ρόμπερτ: Όλα για το ποδήλατο (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 29.4.12) Μ Α ΡΤ Υ ΡΙΑ Μολυβιάτη-Βενέζη Αγάπη: Το χρονικό των δέκα ημερών (Ν. Βατόπουλος, Κα θημερινή, 7.4.12) Ρος Κάρνε: Επανάσταση χωρίς ηγέτες (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 8.4.12) Σαλάμοφ Βαρλάμ: Ιστορίες από την Κολιμά (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 30.4.12) ΧΡΟ ΝΙΚ Ο Τζανακάρης Βασίλης: Ο «κόκκινος σουλτάνος» (Λ. Κουζέλη, Βήμα, 22.4.12) Χρυσόπουλος Χρήστος: Φακός στο στόμα (Μ. Τσελέντη, Επενδυτής, 21.4.12) Galeano Eduardo: Μνήμη της φωτιάς Ο αιώνας του ανέμου (Μ. Τσικλητήρα, Real News, 8.4.12, Α. Βιστωνίτης, Βήμα, 15.4.12, Μ. Μοδινός, Νέα, 21.4.12)

Γκουλντ (Σ. Μαλαβάκης, Νέα, 3.4.12) Σκαραγκάς Δημήτρης: Το λάθος της Ψυχιατρικής (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 29.4.12) Θ Ε ΑΤ Ρ Ο Σαπουνάκη-Δρακάκη Λυδία - ΤζόγιαΜοάτσου Μαρία Λουίζα: Η Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (Σ. Μαλα βάκης, Νέα, 4.4.12) Α Ν Θ Ο Λ Ο Γ ΙΟ Γκούρεβιτς Φίλιπ: Η τέχνη της γραφής II (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 8.4.12) Λ ΕΥ Κ Ω Μ Α Παπακωνσταντίνου Κατερίνα (επιμ.): Ταξίδια στη Μεσόγειο και τους ωκεα νούς. Αφίσες πλοίων (Σ. Μαλεβάκης, Νέα, 10.4.12) Σβαρτς Ρούντο: Κρητικό ημερολόγιο (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 21.4.12) Σταματόπουλος Κώστας: Τατόι (Α. Τσίκας, Διαβάζω, 04/12) Φωτιάδης Μιχάλης: Νέο Μουσείο Ακρόπολης (Μ. Κορρές, Καθημερινή, 1.4.12) Α Λ Λ Η Λ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ Ε Π ΙΣΤ Ο Λ Ε Σ Παβέζε Τσεζάρε: Εξορία, Έρωτας, Αυτο κτονία (Ε. Ιντζέμπελης, Διαβάζω, 04/12) Στεφανοπούλου Αλεξάνδρα: Κωνσταν τίνος - Πάολα (X. Δημακοπούλου, Εστία, 7.4.12) ΤΑΞΙΔΙ

Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Βαρουφάκης Γιάνης: Παγκόσμιος Μι νώταυρος (Θ. Βασιλείου, Καθημερινή, 1.4.12) Lanchester John: Ουπς! (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 7.4.12)

ΠΑΙΔΕΙΑ - Ε ΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Νικολακάκη Μαρία (επιμ.): Η κριτική παιδαγωγική στο νέο Μεσαίωνα (Π. Κο σμάς, Πριν, 14.4.12) Μπουζάκης Σήφης: Πανόραμα, ιστο ρίες της εκπαίδευσης (Γ. Μοσχόπουλος, Καθημερινή, 29.4.12)

Φ ΙΛ Ο Σ Ο Φ ΙΑ Αριστοτέλης: Περί ερμηνείας, Κατηγο ρίαι, Περί ερμηνείας, Περί γενέσεως

Ψ Υ Χ Ο Λ Ο Γ ΙΑ Ψ ΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Αλεξάκης Δημήτρης (επιμ.): Γκλεν

Μασσαβέτας Αλέξανδρος: Κωνσταντι νούπολη (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 8.4.12) ΚΟΜΙΚ Πέτρου Θανάσης - Βανέλλης Δημή τρης: Το Γσύσουρι και άλλες φανταστι κές ιστορίες (Γ. Μπασκόζος, Βήμα, 22.4.12) ■

δ:ευπώλητα Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2012

Ελληνική λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5

6 7

8 9 10

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΗΞΕΡΕ ΜΟΝΟ ΝΑ ΑΓΑΠΑΕΙ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΓΩ Ο ΖΑΧΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΜΟΥ ΜΙΑ ΚΡΑΥΓΗ Ο ΛΥΚΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ ΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΩΝ ΞΥΠΟΛΗΤΩΝ ΠΟΔΙΩΝ ΓΙΑΤΙ ΕΜΕΝΑ Η ΨΥΧΗ ΜΟΥ

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΤΖΙΡΙΤΑ ΜΑΡΙΑ ΚΡΑΛΛΗ ΜΕΤΑΞΙΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΛΥΡΑΚΗΣ ΔΙΒΑΝΗ ΛΕΝΑ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΛΑΝΟΥ ΑΝΝΑ ΔΗΜΟΥΛΙΔΟΥ ΧΡΥΣΗΙΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΣΩΤΗ ©ΕΟΔΩΡΙΔΟΥ ΣΟΦΗ ΔΟΥΚΑ ΜΑΡΩ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΩΚΕΑΝΙΔΑ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΠΑΤΑΚΗΣ

Γενικός πίνακας

=ένη λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5 6 7

9 10

ΣΕΝΑΡΙΟ ΓΑΜΟΥ ΤΟ ΝΗΜΑ Ο ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΑΓΩΝΕΣ ΠΕΙΝΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΠΙΝΟΖΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΜΥΣΤΙΚΑ Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΔΡΑΚΩΝ: ΤΟ ΣΠΑΘΙ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ Η ΦΑΡΜΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΕΝΤΙΜΟΤΑΤΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ ΤΖΕΦΡΥ ΧΙΣΛΟΠ ΒΙΚΤΟΡΙΑ ΝΕΣΜΠΟ ΤΖΟ COLLINS SUZANNE ΧΟΡΧΕ ΜΠΟΥΚΑΪ ΓΙΑΛΟΜ ΙΡΒΙΝ ΛΑΚΜΠΕΡΓΚ ΚΑΜΙΛΛΑ

ΠΑΤΑΚΗΣ ΔΙΟΠΤΡΑ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΠΛΑΤΥΠΟΥΣ ΟΠΕΡΑ ΑΓΡΑ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

MARTIN GEORGE

ANUBIS

ORWELL GEORGE MANOTI NTOMINIK

ΚΑΚΤΟΣ ΠΟΛΙΣ

Γενικός πίνακας

Ποίηση Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΕΣΣΕΡΑ ΚΟΥΑΡΤΕΤΑ ΧΛΟΗ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΕ 100 ΧΑΪΚΟΥ ΑΜΟΡΓΟΣ ΡΕΚΒΙΕΜ ΣΥΓΚΑΤΟΙΚΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοιχεία «Ευπώλητα Απρίλιος 2012» είναι: ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάν νινα, 26510349η - ΕΣΤΙΑ, Αθήνα, 2103635970 - ΕΥΡΙ ΠΙΔΗΣ, Χαλάνδρι, 2ΐο68οο644 - ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Ίλιον, 2102618156 - ΙΑΝΟΣ, Αλυσίδα, 2310277004 - ΚΑΛΕΝΤΗΣ, Αθήνα, 2109638790-ΛΕΜΟΝΙ,Αθήνα,

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΝΤΙΝΟΣ ΙΑΝΟΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΕΛΙΟΤ T. Σ. ΙΚΑΡΟΣ ΔΗΜΟΥΛΑ ΚΙΚΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΝΤΙΝΟΣ ΙΑΝΟΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΝΕΡΟΥΛΑ ΠΑΜΠΛΟ ΕΛΥΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΙΚΑΡΟΣ ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ ΧΑΡΗΣ

ΠΑΤΑΚΗΣ

ΓΚΑΤΣΟΣ ΝΙΚΟΣ ΑΧΜΑΤΟΒΑ ΑΝΝΑ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ ΤΙΤΟΣ

ΠΑΤΑΚΗΣ ΑΓΡΑ ΚΕΔΡΟΣ

2103451390 - ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ- ΠΑΙΔΕΙΑ, Θεσσαλονίκη, ΜΕΘΕΝΙΤΗΣ, Πάτρα, 2610274147 - ΠΑΠΥΡΟΣ- ΜΕΡΟΥΣΗΣ, Χίος, 2271021550 - ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη, 2351036024 -ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 2231067276- ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, Αλυσίδα, 2103323301 - ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 2103811750 ΠΟΛΥΕΔΡΟ, Πάτρα, 2610277342 - ΡΟΚΚΑΣ, Μεταμόρ φωση, 2102812946-PUBLIC, Αλυσίδα, 2103246210

fMiniiinnrcfr Η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία γίνονται πράξη Κέντρο Δ ιανομ ή ς Ασττροττύργου Λεω φ. ΝΑΤΟ 19300 Α σ ττρό ττορ γος Τ: 210 55 17 700 F: 210 55 96 411

Συγκρότημα Βορείου Ελλάδος ΒΙ.ΠΕ ΙΙΝ Δ Ο Υ Ο .Τ 31Γ Γ' Ε ίσ οδ ος, 52 022 Θ εσ σ α λο νίκη Τ: 2310 79 99 44 F: 2310 79 97 03

Κέντρο Δ ιανομ ή ς Μ αγ ού λ α ς Γ. Γεννήματα 99 Θ έσ η : Π λακω τό 19600 Μ α γούλα Τ: 210 55 17 8 8 0 -8 8 1 F: 210 55 51 770

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ 2012

Δοκίμια Α/Α ΤΊΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΠΑΝΤΑ ΔΙΚΙΟ ΣΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΤΑ ΜΙΣΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ ΜΠΟΡΩ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΥΡΩ ΝΙΤΣΕ 99 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ, ΗΛΙΘΙΕ Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΝΟΙΑΣ ΤΟ ΤΙΜΩΡΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΣΟΚ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΩΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡΑΡΤΟΥΡ ΦΑΡΟΣ Π. ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ ΓΙΑΝΗΣ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

ΠΑΤΑΚΗΣ ΑΡΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗΣ ΙΑΝΟΣ

ΠΕΡΣΥ ΑΛΛΑΝ

ΠΑΤΑΚΗΣ

ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ ΡΑΜΦΟΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΧΑΝΔΡΙΝΟΣ ΙΑΣΩΝ KLEIN ΝΑΟΜΙ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΛΙΒΑΝΗΣ ΑΡΜΟΣ ΘΕΜΕΛΙΟ ΛΙΒΑΝΗΣ ΙΑΝΟΣ

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΣΠΑΣΙΚΛΑ

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ

4 6 5 7

8 9 10

ΚΟΥΤΣΟΜΠΟΛΙΑ ΣΤΙΣ ΤΟΥΑΛΕΤΕΣ ΤΩΝ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΙΟ ΠΛΟΥΣΙΟ ΠΑΠΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΧΩΡΑ ΣΤΑ ΕΓΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΓΙΑΤΙ DISNEY ΝΕΡΑΙΔΕΣ: ΠΑΙΖΩ ΜΕ ΤΙΣ ΝΕΡΑΙΔΕΣ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΥΡΗ ΓΑΤΑ ΟΙ ΑΝΥΠΑΡΚΤΕΣ: ΚΟΡΙΤΣΙΣΤΙΚΕΣ ΣΟΦΙΕΣ GAME OF THRONES

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

KINNEY JEFF Ε=ΥΠΕΡΙ ΑΝΤΟΥΑΝ ΝΤΕ ΣΑΙΝΤ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

COOPER ROSE

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

BARKS CARL

ΝΕΑ ΑΚΤΙΝΑ Α.Ε.

BAUSSIER SYLVIE ΤΡΙΒΙΖΑΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ IGNATOW AMY MARTIN GEORGE

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

30 ΛΕΠΤΑ ΓΕΥΜΑ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΚΗΠΟΣ ΔΗΛΩΣΤΕ ΕΞΥΠΝΑ 2012 Η ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΣΕ 88 ΣΥΝΤΑΓΕΣ STEVE JOBS Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ-ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2012 ΘΕΣΣΑΛΟ ΝΙΚΗ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΜΠΑΤΕ ΣΚΥΛΟΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ 6CD BOX ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1912 - 2012

ΝΕΑ ΑΚΤΙΝΑ Α.Ε. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΨΥΧΟΓΙΟΣ ANUBIS

Γενικός πίνακας

Διάφορα Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΠΑΤΑΚΗΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

OLIVER JAMIE ΑΡΚΑΣ ΜΕΛΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Δ. ΚΑΛΛΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ISSACSON WALTER

ΔΙΟΠΤΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ ANT. Ν. ΠΑΤΑΚΗΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ

IANOS

ΑΡΚΑΣ

ΓΡΑΜΜΑΤΑ FM RECORDS

ΖΙΝ ΧΑΟΥΑΡΝΤ

ΑΙΩΡΑ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

δ : βι βλιοθήκες-βι βλιοπωλεία ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΣΟ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

Βιβλιοπωλείο σ ε άπλετο ημίφως ο θερμόμετρο πλησιάζει τους

βιβλιοπωλείο στη ν ινδική πόλη Jodh

40 βαθμούς, ο ήλιος κ αρφώ

κυκλο ελίσσεται αριστοτεχνικά ανά

pur, τη δεύτερη σ ε μέγεθος πόλη της περιφέρειας Rajasthan, που αριθμεί ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες

νεται μεσημεριανός και το τρί-

Το εσωτερικό του βιβλιοπωλείου στηνJodhpur

μεσα σ ε εκατοντάδες τροχοφ όρα, σε

κατοίκους.

παράτολμους πεζούς και σ ε αμέρι

Η αντίδραση του βιβλιοπώλη σ το

μνες ιερές αγελάδες. Τα τροχοφ όρα επιδίδονται σ ε π αράφωνες συγχορ

άκουσμα του σκοπού τη ς επίσκεψης

δίες, οι πεζοί αψηφούν το ν καύσωνα,

μό. Τι θέλει εδ ώ ο ξένος; Με οδηγεί

οι αγελάδες απολαμβάνουν ασυλία,

πάραυτα σ ε γειτονικό χώρο, σ ε ένα

βαδίζουν νωχελικά και αφοδεύουν αδιάφορα.

είδος παραρτήματος. Ο εκεί υπάλλη λος εμφανίζει π ερισσότερο φιλόξενη

Αυτή είναι περίπου η εξω τερική ει κόνα που συγκρατεί τ ο βλέμμα, κα

διάθεση, κάτι που οφείλεται ίσω ς σ τη ν καλύτερη χρήση τ ω ν αγγλικών.

θ ώ ς κινούμαι προς ένα ενδιαφέρον

- Είμαστε το μεγαλύτερο και παλαι-

χαρακτηρίζεται από εμφανή δισταγ

ό τερ ο βιβλιοπωλείο τη ς περιφέρειας. Λειτουργεί εξή ντα χρόνια, απασχολεί σαράντα άτομα προσωπικό, διαθέτει πάνω από πενήντα χιλιάδες τόμους σ ε τρία υποκαταστήματα και δέχεται περί τους χίλιους υποψήφιους αγο ρα στές τη ν ημέρα. Παίρνει μικρή ανάσα, μετά από την καταιγιστική εισαγωγή, και συνεχίζει: - Τ ο μόνο πρόβλημα είναι η σκόνη. Έχει πολλή σκόνη η περιοχή, ξέρετε, και καταστρέφ ονται τα βιβλία. Δ ε ν μπορεί κανείς να διαφωνήσει. Τα ράφια, οι προθήκες, όλα είναι σκονι σμένα, χωρίς ω σ τό σ ο να είναι ρυπα ρά, όπω ς άλλα σημεία τη ς τεράστιας αυτής χώρας. Η σκόνη, πάντως, δεν εμποδίζει τους πελάτες: τ ο κατάστη μα είναι γεμάτο κόσμο κάθε ηλικίας, που αναζητάει τίτλους είτε σ τα αγ γλικά είτε σ ε μια από τις πολλές δια λέκτους τη ς Ινδίας. - Τ ο βιβλιοπωλείο καλύπτει κάθε τ ο μέα τη ς ανθρώπινης γνώσης. Οτιδή π οτε θελήσετε, θα το βρείτε σ ε μας.

Μια πρόχειρη ματιά βεβαιώνει του λό γου το αληθές. Η επιστήμη εκπ ροσω πείται από το πιο π ρόσφ ατο έργο του Stephen Hawking, η πολιτική ξεκινάει από το ν Nicolo Machiavelli, συνεχίζει με το ν μεγάλο δάσκαλο Mahatma Gandhi για να καταλήξει στις σύγχρο νες αμερικανικές μορφές τη ς Hillary Clinton και του Barack Obama, αφού περάσει από υπερβολική σ ε αριθμό παρουσία του Αδόλφ ου Χίτλερ, η λο γοτεχνία επιδεικνύει πληθώρα έργω ν του Charles Dickens, δεν λείπουν οι π οιητές W illiam Shakespeare, Ra bindranath Tagore και Rudyard Kipling, ακολουθεί η αστυνομική σει ρά του Sherlock Holmes και η βρα βευμένη κινηματογραφική ταινία Slum -dog Millionaire.

- Είμαστε περήφανοι που διαθέτουμε πάμπολλα βιβλία τσέπης Penguin στην πρωτότυπη έκδοσή τους, σ ’ αυτή με το πορτοκαλί χρώμα. Θυμάστε; - Φαντάζομαι πως έχετε προχωρήσει σ ε μηχανογράφηση. - Δυστυχώς όχι. Δουλεύουμε πάντα με τη παλιά μέθοδο τη ς ανθρώπινης μνή μης! Σ το σημείο αυτό θ έτω αφελή ερώτη- Διαθέτετε κάτι σχετικό με την Ελλά δα; - Δ εν νομίζω. Σας αφήνω, όμως, γιατί έχουν έρθει πολλοί πελάτες. Ανεβείτε και σ το ν επάνω όροφο. Μπορεί να βρείτε ενδιαφέροντα πράγματα. Ανάβει τα φ ώ τα και με οδηγεί σ ε εν τυπωσιακό κλιμακοστάσιο με σφυρή-

Στην αγορά της Jodhpur

κερδίσουν από τη δουλειά μας και να επωφεληθούν από τη μελέτη. Έχου με ηθικό καθήκον απέναντι σ το ν πληθυσμό να μεταφέρουμε τ ο μήνυ λατα ελάσματα σ ε απομίμηση Art Nouveau! Η σκόνη είναι ηανταχού

μα τη ς εκπαίδευσης. Με τ ο διάβα σμα, με τη ν πνευματική τροφ ή, οι άν

παρούσα και δυσχεραίνει ακόμη πε

θρωποι βελτιώνουν το ν χαρακτήρα

ρ ισσ ό τερ ο τη ν αναζήτηση. Παρόλ’

το υ ς και εξελίσσονται σ ε χρησιμότε

αυτά και επειδή ο επιμόνων νικά, το

ρα ό ντα σ τη ν κοινωνία. Οφείλουμε

ελληνικό μάτι βρίσκει, καταχωνια σμένες μεταξύ ά σχετω ν τίτλων, τις

να ενδιαφερόμαστε για τ ο κοινωνικό

εξή ς δύο ινδικές εκδόσεις.

κεί η σωματική τροφ ή. Γι’ αυτό δου

Homer, Selected Works (///ad and

λεύουμε. Και, σ ας παρακαλώ, δ ώ σ τε

καλό, είναι υποχρέωσή μας. Δ ε ν αρ

Odyssey) και Plato, Republic.

μας οποιαδήποτε συμβουλή κρίνετε

Επιπλέον, σ ε πείσμα τη ς πεποίθησης

αναγκαία, εσείς που είστε από χώρα

του υπαλλήλου, σ ε μια εμφανή προ

πιο προχωρημένη σ το ν τομέα τη ς

θήκη, καλωσορίζει το ν αναγνώστη

ανάγνωσης. Είτε σήμερα είτε αργό

μια άλλη έκδοση.

τερα, με μήνυμα στη ν ηλεκτρονική

Peter Tsouras, Alexander, The Invin

μας διεύθυνση.

cible K ing o f Macedonia, Pentagon Military Press, 1st Indian Edition,

Τ ον διακόπτω, καθώ ς αισθάνομαι κάπως άσχημα με τη ν αυθόρμητη και

N ew Delhi, 2009. Οπότε, τίθεται εύλογο ερώτημα: πώς

ειλικρινή ηθικολογία και ρ ω τώ για τις τιμές τω ν βιβλίων.

είναι δυνατόν να θυμάται ο υπάλλη

- Λίγα είναι τα σχετικά ακριβά. Η

λος τις παραπάνω εκδόσεις, όταν δεν

συντριπτική πλειονότητα διατίθεται

υπάρχει ηλεκτρονική υποστήριξη;

σ ε χαμηλές τιμές κι έτσι είναι προσι

Επιστροφή σ το προηγούμενο υπο

τή στου ς φτω χούς συμπολίτες μας.

κατάστημα και έκπληξη. Τ ώ ρα είναι

Γύρω στις διακόσιες ρουηίες ο μέσος

π αρών ένας εκ τω ν επιχειρηματιών

όρος.

του βιβλιοπωλείου. Αγγλικά μεν υπο

Μ ετα τρέπ ω το νόμισμα και καταλή

τυπώδη, αλλ’ όμω ς διάθεση εξυπη

γ ω σ τα τρία ευρώ! Σχεδόν ντρέπομαι,

ρέτησης περίσσια. Επιμένει να προ σφέρει τσάι και να εξηγήσει αναλυτι

ε υχαριστώ και το ν αποχαιρετώ. Εκεί

κά το ν σκοπό και τη ν κεντρική ιδέα

σει κάτι. Επιμένει. Ψ άχνω ένα γύρω

του καταστήματος. Ανάβει όσα πε ρισσ ότερ α φ ώ τα μπορεί για να μην

και, ευτυχώς, βρίσκω ένα βιβλίο

νος, όμως, αρνείται αν δεν μου χαρί

προς εβδομήντα ρουηίες, ένα ευρώ

κουράζει τ ο μισοσκόταδο του μαγα

περίπου.

ζιού, το οποίο ε δ ώ μοιάζει μάλλον

Πρόκειται για τις μυθολογίες ανά το ν

με... αποθήκη, και αρχίζει:

κόσμο, με ηροεξάρχουσες τις βαβυ-

- Προσπαθούμε να εξυπηρετήσουμε

λωνιακές, τις κινεζικές, τις ινδικές και

τους πάντες. Ό λοι είναι δυνατόν να

τις ελληνικές. 1

δ:περιοδεύω ν ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ «Πώς, πώς της ταλαιπώρου / Πατρίδος δεν πασχίζετε / 'Να σώσητε το ν στέφανον / Από τα χέρια ανόσια / Ληστών το σ ο ύ τω ν;»

Α. Κάλβος, «Τ α ηφαίστεια»

δομή Αφιερωμένο στον «πατέρα» της

οδύνη Στον πόνο και την οδύνη είναι

δομικής ανθρωπολογίας, τον μεγάλο γάλλο ανθρωπολόγο Claude LeviStrauss, που πέθανε τον Οκτώβριο

αφιερωμένο το 24ο τεύχος της Τριμη νιαίαςΕπιθεώρησης Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημών και Επιστημών του Αν θρώπου ΣΥΝΑΨΙΣ, που μόλις κυκλο

του 2009, σε ηλικία 101 ετών, είναι αφιερωμένο το 98ο τεύχος της Διμη

δήμος Στο 5ο της τεύχος έφθασε αι

φόρησε. Κείμενα τριών καλλιτεχνών

νιαίας έκδοσης θεωρίας και πολιτι-

σίως η ετήσια επιθεώρηση ΝΗΣΟΣ

σμού ΟΥΤΟΠΙΑ. Τα κείμενα που δη

που βίωσαν τον πόνο, της Φρίντα Κάλο, της Βιρτζίνια Γουλφ και του

μοσιεύονται στις σελίδες του επιχει

ΑΝΔΡΟΣ, προϊόν αγάπης και φρον τίδας του Γιώργου Δαρδανού και πολ

ρούν μια κριτική αποτίμηση της συ νεισφοράς του, αλλά και γενικότερα

της, που συνεισφέρουν με τον πνευ

αφιέρωμα, ενώ στη συνέχεια το θέμα εξετάζεται γλωσσολογικά (η κραυγή του

του στρουκτουραλισμού, στη μελέτη τω ν πρωτόγονων κοινωνιών και ευ

ματικό τους μόχθο στην ανάδειξη της παράδοσης και του πολιτισμού

πόνου και η λέξη «πόνος»), θεολογικά (με βάση τον Μάξιμο Ομολογητή, τον

ρύτερα στη σύγχρονη επιστημολογία,

του αρχοντικού αυτού νησιού των

Φρόυντ και τον Ντοστογιέφσκι) και αν-

καθώς και να ανιχνεύσουν τα όρια αυ

Κυκλάδων. Τα δέκα μεγαλύτερα

τής της σχολής. Ο Lucien Seve ανα-

προβλήματα της Άνδρου εκθέτει

μέσα από την οδύνη αναζητά μια «ψυ

δεικνύει τις σχέσεις στρουκτουραλι

στη συνέντευξή του, με την οποία ανοίγει το τεύχος, ο δήμαρχος του

χιατρική του προσώπου». Στη συνέχεια

έργο του αποτελεί συνηγορία ή κα ταγγελία της Δύσης, ενώ ο Charles

νησιού Γιάννης Γλυνός. Από την υπόλοιπη πλούσια ιστορική και πο λιτιστική ύλη, ξεχωρίζουν κείμενα για

πευτικές προσεγγίσεις, η κεφαλαλγία από κατάχρηση αναλγητικών, οι δια

Parain διερευνά την αντίληψη του δο

τον εκτελεσθέντα από τους ναζί

μισμού για την ιστορία Τέλος, το αφιέ

«ξεχασμένο ήρωα» Αντώνιο Καμπάνη, για τον Δημήτρη Μπάλη και την «Κομμούνα της Άνδρου» του

του πόνου, οι παλιές και οι σύγχρονες αντιλήψεις για την αντίληψη του πόνου στην ομάδα των σχιζοφρενειών και το ζήτημα του πόνου στην στην ηαιδο-

σμού και διαλεκτικής, ο Σωτήρης Δημητρίου εξετάζει το κατά πόσον το

ρωμα ολοκληρώνεται με τη μελέτη της Άννας Αποστολίδου για το πέρα σμα από τον δομισμό στον ριζοσπα στικό μετα-δομισμό και της Ευάγγε

λών άλλων ανδριωτών συνεργατών

1824, ενώ ο Δ. Κυρτάτας γράφει για τον μητροπολίτη Σωζουηόλεως Παίσιο Νέρη από τις Μένητες, καθώς και

Φερνάνιο Πεσόα, «ανοίγουν» το παρόν

θρωπολογικά, ενώ ο Στ. Στυλιανίδης,

ακολουθούν θέματα όπως οι θερα

στάσεις οδύνης στην καταπολέμηση

ψυχιατρική. Το αφιέρωμα ολοκληρώ νεται με κείμενα για τις αλληλεπιδράσεις

λός Ντάτση για τον μύθο του Οιδίποδα. Η ύλη του τεύχους συμπληρώ νεται με δύο άρθρα για την κρίση και

μια εκτεταμένη μελέτη για το Κάστρο του Μαρκοντάντουλου και την πε

ναισθησία του πόνου και με μια ιστο ρική αναδρομή για το όπιο στην ιατρι

το πολιτικό Ισλάμ.

ριοχή του.

κή.

[ΟΥΤΟΠΙΑ, Μαυρομιχάλη 52,106 80, Αθήνα, τηλ.: 210-36.07.742, www.u-topia.gr]

[ΝΗΣΟΣ ΑΝΔΡΟΣ, Διδότου 37, 106 80, Αθήνα, τηλ: 21036.42.030, www.dardanosnet.gr]

[ΣΥΝΑΨΙΣ, Ηριδανού 20,151 28, Αθήνα, τηλ: 210-38.39.020, www.sinapsis.gr, sinapsis@otenet.gr]

του πόνου με τις άλλες αισθήσεις, τη συ

6:cinem atic literature TOY ΑΘΟΥ ΔΗΜΟΥΛΑ

θα γίνει μετά; υτή τη στιγμή υπάρχουν δυο είδη ανθρώπων. Αυτοί που

λογικό, όσοι διάβασαν το π ρώτο βι βλίο το 1996, έχουν κουραστεί συνει

παρακολουθούν το Game o f Thrones και αυτοί που δεν το παρα

δητοποιώντας ότι 16 χρόνια μετά εκκρεμούν δύο ακόμη μέρη. Οι ίδιοι αυ τοί άνθρωποι που αντιμετώπιζαν το ν Μάρτιν ω ς μεσσία, πλέον έχουν στρα

κολουθούν. Αυτοί που το παρακο λουθούν χωρίζονται σ ε δυο άλλες κα τηγορίες, σε αυτούς που έχουν δια βάσει τα βιβλία και σε αυτούς που βλέπουν μόνο τη σειρά. Με δυο λόγια να πούμε ότι το αμερικανικό δίκτυο ΗΒΟ (Sopranos, Six Feet Under, The Wire κ.ά.) αποφάσισε να μεταφέρει στη μικρή οθόνη ένα απ’ τα κλασικό τερα έργα της fantasy λογοτεχνίας, το επτάτομο A song o f ice and Ore του Τ ζο ρ τζ Μάρτιν - Game o f Thrones λέ γεται το πρώτο απ’ τα επτά βιβλία. Μια περιπέτεια σ ε ένα φανταστικό, μεσαι ωνικό σύμπαν. Διαπλοκές, βία, σεξ, ιππότες, νάνοι, δράκοι και όμορφες βασίλισσες. Αλλά αυτά είναι λίγοπολύ γνωστά. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει το γε γονός ότι το βιβλίο A song o f ice and fire είναι για την ώρα ανολοκλήρωτο. Ο 63χρονος Τ ζο ρ τζ Μάρτιν ξεκίνησε

δ 120 °2 Το τηλεοπτικό γεγονός της διετίας λέγεται Came o f Thrones και έχει καθηλώσει τους τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο. Το βιβλίο πάντως στο οποίο βασίζεται η αμερικάνικη σειρά είναι ακόμα ανολοκλήρωτο. ° Τα βιβλία του Μάρτιν κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις

στα μέσα τη ς δεκαετίας του ’90 να γράψει μια τριλογία, κάτι που σήμερα, με την έκταση που έχει πάρει η πλοκή, ακούγεται κάπως αστείο. Το πρόβλημα άρχισε να δημιουργείται όταν το τέταρ το μέρος δημοσιεύτηκε με καθυστέρηση πέντε ετώ ν απ’ το

φεί εναντίον του και του προσάπτουν ότι τα χρήματα και η φήμη το ν απο προσανατόλισαν. Πλέον, σ το Ίντερ νε τ υπάρχουν σελίδες όπως το «Fin ish the book, George» ή «Is winter coming?» Και το χειρότερο σενάριο περνάει συνεχώς απ’ το μυαλό τους: τι θα γίνει αν ο Μάρτιν πάθει κάτι πριν το ολοκληρώσει; Αυτή η μανία οφείλεται (εκτός απ’ τη δεδομένη αργοπορία του συγγρα φέα) σ το γεγονός ότι το A song o f ice and fire είναι ένα καλό βιβλίο και ότι ο Μάρτιν είναι ένας πολύ καλός συγ γραφέας. Δ εν είναι μια ακόμα περι πέτεια φαντασίας απ’ τις εκατομμύ ρια που καταναλώνονται μαζικά απ’ τους πιστούς α ναγνώστες του εί δους. Είναι η π ρώτη φορά μετά το ν Ά ρχο ντα τω ν δαχτυλιδιών που ένα τέτοιο μυθιστόρημα διασχίζει τα όρια του εν λόγω genre και κατακτά πε ρήφανο τη ν ποπ κουλτούρα. Η σειρά του ΗΒΟ, που ολοκληρώνει το ν δεύ τερο κύκλο τη ς πλέον, αποτελεί μια συνεπή μεταφορά. Επιτρέπει μερικές φυσιολογικές ανισορροπίες αλλά κα

τρίτο, με τους φανατικούς του ανα γνώ στες (οι οποίοι πλέον ανέρχονται σ ε εκατομμύρια) να ανυηομονούν να μάθουν τι γίνεται μετά. Σαν να μην έφτανε αυτό, το πέμπτο μέρος κυ

ταφέρνει να σ ε παρασύρει στην πολυπλοκότητα τω ν χαρακτήρων της και να σ ε συνεπάρει με το χορτα στικό θέαμα που δεν έχει να ζηλέψει

κλοφόρησε μόλις πέρυσι. Ό πως είναι

buster του Χόλιγουντ. ■

τίποτα απ’ τα μεγαλύτερα block

συγγραφέας αναςητα απάτητες ηεριοχες προς εςερευνποπ π, -π ου είναι και τ ο σ ύνη θ ες- ακολουθεί μονοπάτια που άνοιξαν άλλοι, δίνοντας μια καινούργια κα ταγραφή τη ς διαδρομής. Η ματιά του, το ξεχ ω ριστό ύφ ος του είναι αυτό που δικαιώνει το εγχεί ρημα. • Τ ο μόνο εργαλείο που διαθέτει ο συγγραφέας στη ν περιπέτεια τη ς μέτρησης του κόσμου είναι η γλώ σσα. Γι’ αυτό μετράει τα λόγια του. Γι’ αυτό γίνεται τό σ ο σχολαστικός με τα εξαρτήματα αυτού το υ ευαίσθητου οργάνου. ΓΓ αυτό μάχεται για τις μετοχές του. Γι’ αυτό έχει άποψη για τη χρήση τη ς ά νω τελείας. Γι’ α υτό ξαγρυπνά για ένα κόμμα. • Ο συγγραφέας δεν παύει να είναι πολίτης. Α ρ κ ετές φο ρ ές στο παρελθόν συγγραφείς κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε τηλεοπτικά ηάνελ και να σχολιάσουν τη ν πολιτική επικαιρότητα, με στόχ ο -υπ ο θ έ τω - να σπάσουν τη μονοτονία τη ς ξύλινης γλώ σσ α ς τω ν εκπ ροσώ πω ν του πολιτικού κόσμου. • Η κρισιμότητα τω ν εκλογώ ν το υ Μα'ίου φαίνεται πως ώ θ η σ ε κάμποσους συγγραφείς να πάρουν ενεργά μέρος σ τη ν προεκλογική μάχη. Οι π ερισσότεροι αρκέστηκαν σ ’ αυτό που ξέρουν να κάνουν καλύτερα: έγραψαν τις απόψεις τους, σε εφημερίδες, μπλογκ, μαχητικά π οστς και ευρηματικά ...τουίτς. Άλλοι πάλι αποφάσισαν να θέσουν τ ο ν εαυτό το υ ς σ τη ν κρίση τ ω ν εκλογέων, κατεβαίνοντας ω ς υποψήφιοι βουλευτές. • Η ελπίδα πως αυτό θα σημ ατοδοτούσε μια τά ση ανανέω σης του πολιτικού προσωπικού διαψεύστηκε πολύ γρήγορα. Α φ ενός, γιατί κριτήριο υπήρξε και εδ ώ η τηλεοπτική αναγνωρισιμότητα, κρι τήριο που έχει καταστήσει τα έδρανα τη ς Βουλής σκηνικό σαπουνόπερας. Αφ ετέρου, γιατί ήδη η συμμετοχή συγγραφέων-υηοψήφιων βουλευτών σ ε προεκλογικές συζητήσεις με εκπροσώπους πο λιτικών κομμάτων υπήρξε, δυστυχώς, μάλλον αηογοητευτική. • Αλλού η παρουσία τους ήταν άχρωμη και άοσμη, καθώς οι κοινές τραπεζικές μ ετοχές με δικαίωμα ψήφου δεν είναι ακριβώς το είδος τ ω ν μετοχών που παίζουν σ τα δάχτυλα οι συγγραφείς. Αλλού γιατί η κατάχρηση τη ς δημοσιογραφικής ά νω τελείας καταδικάζει τη ν ευκρίνεια και τη ν ευλυγισία του λόγου που υπηρετούν τα υπόλοιπα σημεία στίξης. • Ο συγγραφέας που εκπροσωπεί πολιτικό κόμμα σ ε τηλεοπτική, ιδίως, συζή τηση πρέπει να ζε ι ένα δράμα. Κι αυτό γιατί πρέπει να μιλήσει σ τη γλώ σσα του κόμματος. Γλώσσα συχνά αλύγιστη, γλώ σσα που ενίοτε εσκεμμένα υπεκφεύγει και αοριστολογεί, γλώ σσ α που κάποτε μασάει τα λόγια της... • Ο συγγραφέας, φοράει δεν φοράει γραβάτα, ασφυκτιά μέσα σ το σ τενό κομματικό κοστούμι. Η νευρικότητά το υ δύσκολα κρύβεται. Χάνει κι αυτό ακόμα το χιούμορ του, σ αν το ν μοιχό που πιάστηκε επ’ αυτοφώρω. Κι ό ταν κάποτε οι λογοτεχνικές α ναφ ορές του, αντί να εκτιμηθούν, γίνουν αντικεί μενο χλεύης από εκπρόσωπο αντίπαλου κόμματος, ο συγγραφέας εξανίσταται και καταφεύγει φ ευ!- σ την πανάρχαια γλώ σσ α το υ σώματος. Για το ν συγγραφέα ένα είναι τ ο κόμμα! An Artist

6:com ics ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΤΣΕΝΕ

Comics 2.0: νέες τεχνολογίες και 9η Τέχνη

ούμε σ την εποχή τω ν δικτύων

λείωτου καμβά και της αντιμετώπισης

και τω ν νέω ν τεχνολογιών. Κα θημερινά παράγουμε και διανέ

της οθόνης π ερισσότερο σαν ένα πα

μουμε πληροφορία, ανταλλάσσουμε

ράθυρο και λιγότερο σαν μια σελίδα φαίνεται να πιάνει τόπο. Ο ατελείωτος

γνώ σεις, μοιραζόμαστε σκέψεις. Ό πως χαρακτηριστικά άλλωστε ανα

καμβάς, το Διαδίκτυο, είναι μια πρό

φέρει και ο Alan Moore (δημιουργός τω ν V fo r Vendetta και Watchmen,

σ τες να σκεφτούν ανατρεπτικά και να

μεταξύ άλλων), η πληροφορία διπλα

γνωσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα

κληση για δημιουργούς και α ναγνώ δημιουργήσουν μια νέα εμπειρία ανά

σιάζεται όλο και πιο γρήγορα, με απο τέλεσμα κάπου γύρω σ το 2015 η

α ποτελούν τα εκπληκτικά comics τη ς Emily Carroll.

γνώ ση μας να διπλασιάζεται με ρυθμό κάθε 1/1000 του δευτερολέπτου.

Παράλληλα με τη δημιουργία comics

Μέσα σ ε αυτό το πλαίσιο, ίσως χρεια στεί να επαναδημιουργήσουμε έναν εντελώ ς καινούργιο πολιτισμό, σί γουρα όμως αλλάζει ο τρόπος με το ν

web

αποκλειστικά για το Διαδίκτυο, οι νέες καταναλωτικές συνήθειες της σύγχρονης γενιάς επιτάσσουν τη με ταφορά και τω ν πιο παραδοσιακών comics σ ε ψηφιακές μορφές για κι

οποίο παράγουμε, καταναλώνουμε, μοιραζόμαστε, δημιουργούμε.

νητά, e-readers και tablets. Οι περισ

Τι σχέση έχουν όλα τα παραπάνω με τα comics; Αυτή θα μπορούσε να εί

προχωρήσει σ την ψηφιοποίηση ενός

σ ό τε ρ ε ς μεγάλες εταιρείες έχουν μεγάλου αριθμού τίτλων, προσφέροντας μια mo «m obile» αλλά και αρκε

ναι μια εύλογη ερώτηση. Και μια εύ λογη απάντηση θα μπορούσε να είναι

τέ ς φ ορές πιο φθηνή εκδοχή τω ν

ότι και αυτός ο τομέας έχει δεχτεί το έντο νο αποτύπωμα τη ς ψηφιακής εποχής και τη ς κοινωνικής τεχνολο γίας.

ταφέρθηκαν σε ψηφιακή μορφή ήταν το Logicom ix τω ν Α. Δοξιάδη και Α.

Α ς αρχίσουμε από τα πιο απλά. Τα τε λευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι δημιουργοί επιλέγουν το Διαδίκτυο ω ς χώρο έκφρασης, αποφεύγοντας, αφενός, τα μεγάλα κόστη τη ς παρα γω γής και, αφετέρου, αποκτώντας μια αμεσότερη επικοινωνία με τους αναγνώστες τους. Τα web comics αυ ξάνονται συνεχώς και η προσταγή

αγαπημένων τους ιστοριών. Στην Ελ λάδα, από τα πρώτα comics που με

Παπαδάτου και τα strips του Αρκά. Η μεγαλύτερη αλληλεπίδραση με ταξύ δημιουργών και α ναγνωστών πραγματοποιείται πλέον μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα (facebook, twitter κ.λπ.), αλλά δεν σταματά μόνο στην

του Scott McCloud (δημιουργός του

ανταλλαγή σχολίων ή στη ν εκκίνηση συζητήσεων. Δεν είναι λίγες οι φορές που δημιουργοί ζητούν από τους fans να τους βοηθήσουν στη δημιουρ-

Understanding Comics, μεταξύ άλ λων) για την «εκμετάλλευση» του ατε

γική/παραγωγική διαδικασία, δίνο ντας τη ν άποψή τους για τη ν ιστορία

ή ψηφίζοντας για το ν καλύτερο χαρα κτήρα κ.λπ. Η έννοια του transmedia storytelling και της συλλογικής αφήγη σης παίρνει σάρκα και ο στά με τη βοή θεια τω ν νέω ν τεχνολογιών, ενώ δεν εί ναι λίγες και οι εταιρείες εκείνες που φαίνεται να «κλέβουν» λίγο από τη δη μιουργικότητα τω ν νέω ν τρόπ ων εικο νογραφημένης αφήγησης προκειμένου

& CaptainBook.gr

Είσαι απαιτητικός^

να ενισχύσουν την εταιρική τους επι κοινωνία. Σε αυτήν τη ν κατεύθυνση πρόσφατα το A x e σ το λανσάρισμα του καινούργιου αρώματος Anarchy ανα κοίνωσε τη δημιουργία ενός comic συνδεδεμένου σ το YouTube και σ το Facebook, όπου ο χρήστης θα μπορεί να συμμετέχει ενεργά σ την εξέλιξη της ιστορίας. Εκτός όμως από τις αλλαγές σ τη διαδι κασία της δημιουργίας μιας ιστορίας, στη ν κατανάλωση-ανάγνωσή της, οι

• Παράδοση σε μία μέρα με τα φτηνότερα μεταφορικά • Λωρεάν αποστολή σε όλη την Ελλάδα για παραγγελίες άνω των 60 ετρώ • 6 άτοκες δόσεις για αγορές με πιστωτική κάρτα

νέες τεχνολογίες και τα κοινωνικά δί κτυα φέρνουν αλλαγές και στη διαδικα σία χρηματοδότησης της παραγωγής ενός comic. T o Kikstarter είναι μία από τις πλατφόρμες crowd-funding όπου οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να υπο στηρίξουν τη ν παραγωγή ενός comic (μεταξύ άλλων projects). Η απευθείας χρηματοδότηση ή η απευθείας επέν δυση χρημάτων σ ε μια προσπάθεια που ανταποκρίνεται σ τα προσωπικά σου

Είσαι acyypa< Book on demand

ρέας μέτρα οου!

(μπορείς να εκδωσεις to βιβλίο σου σε όσα τεμάχια επιθυμείς)

γούστα είναι το νέο μοντέλο χρηματο δότησης που προτείνουν τα νέα μέσα και φαίνεται να βρίσκει μεγάλη ανταπό κριση και σ το ν κόσμο τω ν comics. Δ εν ξέρ ω αν χρειάζεται να πω και άλλα για την επίδραση τω ν νέων τεχνολογιών στην 9η Τέχνη. Το σημαντικότερο από όλα τα παραπάνω, νομίζω, είναι ότι πλέον ο κάθε δημιουργός μπορεί εύκολα

wvw.captainbook.gr ...m ore than

a b o o ksto re /

να φτάσει στο κοινό του, χωρίς μεσάζο ντες και διαμεσολαβητές, να επιβραβευ τεί, να συνεργαστεί, να δικαιωθεί με peers και fans και κυρίως να εκφραστεί ελεύθερα και χωρίς περιορισμούς. ■

τηλεφωνικές παραγγελίες: 210-3346305 w w w .cap tainbook.gr I info@ captainbook.gr

δ:διαβολιάδα ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΟΥΡΟΥΜΠΑΛΗΣ

Κακομαθημένα παιδιά

«...ακόμα κι όταν αλλάξει μορφές...)

τελευταία φράση που διά

σουν κι έπειτα κι άλλα κι έπειτα κι

βασε ο κ. Σιμπλύ ήταν αυτή

άλλα κι έπειτα όλα, ώ σ τε συγκε

εδώ:

ντρώθη κε τ ο μεγαλύτερο ακροατή

«Κακομαθημένα παιδιά, νομ ίζετε ότι

Σιμπλύ τους είπε για τη δημοκρατία,

η δημοκρατία είναι φ υσικ ό σ α ς δι

για τα δικαιώματα, για τη ν ελευθερία τη ς κρίσης και τη ς απόφασης, για τη ν ευθύνη που έρχεται μαζί με αυτά

ριο που γνώ ρισε ποτέ ρήτορας κι ο κ.

καίωμα. Την απαιτείτε, περιμένετε να σ α ς χαριστεί. Ε, λοιπόν, τώ ρ α θα έ χ ετε τη ν ευκαιρία να τη ν εφ α ρμ ό σ ε τ ε σ τ η ν π ρά ξη ». Εμείς θα ήμασταν

κι ήταν τα λόγια το υ πύρινα μες σ το

εκείνοι που θα απ οφ άσιζαν π οιος θα

άκουγαν τα ψάρια, άκουγαν με προ

τιμωρηθεί. Θα μ ας χώ ριζα ν σ ε ομά

σοχή καθώς αιωρούνταν ανάμεσα σε

δ ες τω ν δέκα και καθεμία θα ψ ήφ ιζε

ουρανό και γη, καθώς λικνίζονταν

π οιος από το υ ς δέκα θα εκτελού-

ανεπαίσθητα, όπω ς όταν θρόίζουν

νταν. Και μ ετά εμείς... εμείς οι ίδιοι θα δολοφ ονούσαμε το υ ς φ ίλους μας.

σ τη ν απαλή αύρα τα φυλλαράκια

υγρό στοιχείο και μαγνητιστικά, κι

ενό ς τερά στιου δέντρου, μεγάλου ό σ ο ο κόσμος, που δ εν έχει όμως

Δ ε ν έχασε ούτε μια στιγμή. Μ ετα μορφώθηκε σ ε ψάρι και βούτηξε με

ούτε κλαδιά, ούτε κορμό, ούτε ρίζες, μόνο φυλλαράκια. Κι έμπαιναν τα

το κεφάλι σ τη θάλασσα. Τα μάτια

άηχα λόγια μέσα σ τα ψάρια που δεν

το υ δάκρυσαν και τα δάκρυα ανα-

έχουν αυτιά και γούρλωναν τα μάτια

μείχθηκαν με το αλμυρό νερό, έτσι

τους που δεν μπορούν ν’ αλλάξουν

που δεν ή ξερες πια τι είναι τι κι αυ

σχήμα και τάχαινε η αναπνοή τους

τό ς κατέβαινε, κατέβαινε όλο και πιο

που δεν μπορεί ν’ αλλάξει ρυθμό. Και

βαθιά, κοντά σ το κέντρο. Η καλο-

τους έπειθε ο κ. Σιμπλύ με αυτά που

σχημ ατισμένη

τους έλεγε όπως μόνο η θρησκεία ξέ

το υ

ουρά

άφηνε

αφρούς και μπουρμπουλήθρες πίσω

ρει να πείθει και όπω ς πείθονταν

της, ε νώ η καινούργια του μορφή

αποκτούσαν συνείδηση κι ελευθερία

ανέδινε ένα απόκοσμο φ ω ς μες στα

και τη ν τεχνική για να χρησιμοποιή σουν αυτές τις δύο π οιότητες κι

θαλασσινά σκοτάδια. Κι έ φ τα σε σ ’ ένα βράχο καταμεσής σ το ν όγκο του νερού και στάθηκε και μίλησε και είπε λόγια που δεν ακούστηκαν παρά

απλώθηκε το μήνυμα τη ς δημοκρα τίας ανάμεσά τους και ξεκίνησε η εφαρμογή του μηνύματος πάραυτα.

μόνο απ’ τα ψάρια. Κι άρχισαν να μα

Και σταμ άτησαν να αλληλοσηαράζο-

ζεύονται τα ψάρια ένα-ένα ν’ ακού

νται, σταμ άτησαν να κυνηγιούνται

και άλλαξαν τα ένατικτά τους και τη θέση του φόνου για τη ν επιβίωση

μέσα σ τη ν κοιλιά του κι έρχονταν κι άλλα από πίσω κι άλλα, μέχρι που του μορφή να γεμίζει με λέπια και κό

σπριντ για να σ ωθούν και οι λυσσα

καλα και ουρές μαλακές και σκληρές

λέες μάχες για να τραφούν κι απλώ

κι ένιω σε ότι δεν μπορούσε να πάρει ανάσα και προσπαθούσε και προ

θηκε μια ησυχία και μια γαλήνη σ το βυθό που ούτε ο βυθός ο ίδιος δεν

σπαθούσε και ξύπνησε. Πετάχτηκε

την είχε φανταστεί για το ν εαυτό του. Κι απολάμβανε ο κ. Σιμπλύ το έργο

από το ν ύπνο του. Κ οίταξε δεξιά κι

το υ από τ ο ν βράχο καταμεσής σ το ν όγκο του νερού, λικνιζόμενος κι αυ

νονικά. Ή τα ν σ το δωμάτιό του. Η μορφή του ή ταν πάλι όπως τη ν γνω ρίζουμε. Είδε το ανοιχτό βιβλίο πάνω στο στή θ ο ς το υ και θυμήθηκε το αλ

τό ς σαν φυλλαράκι του τεράστιου δέ ντρου. Κι ήρθε ένα μικρό ψαράκι, τοσοδά μικρό, που ήθελε να το ν ευχα ριστήσει για το καλό που τους έκανε και μπήκε μες σ το στόμ α του και τ ο είδαν κάποια άλλα και τους φάνηκε εξαιρετική ιδέα και έτρεξα ν κι αυτά γρήγορα να μπουν μέσα σ το στόμα του για να τ ο ν ευχαριστήσουν και η

αριστερά. Μπορούσε ν’ ανασάνει κα

λοπρόσαλλο όνειρο που μόλις είχε βιώσει. Ξεφύσηξε για να διώξει αυτό το αίσθημα τη ς απόγνωσης κι επειδή δεν μπορούσε να ξανακοιμηθεί πήρε να διαβάζει το βιβλίο από εκεί που το είχε αφήσει:

αυθόρμητη αυτή κίνηση ενθουσίασε

Εκείνη τη ν μέρα παραιτηθήκαμε από

κι άλλα ψάρια που ήθελαν κι αυτά να εκφράσουν τη ν ευγνωμοσύνη τους κι άρχισαν όλα τα ψάρια που είχαν

μ ας χαρά μάλιστα. Α π ό τη στιγμή εκείνη αρχίσαμε να ζο ύμ ε σ τη ν πραγ

λάβει το μήνυμα το υ κ. Σιμπλύ να στριμώχνονται για να μπουν μέσα σ το στόμ α του κι άνοιγε το στόμα τού κ. Σιμπλύ για να δεχθεί τις ευχα

ΦΑΙΔΩΝΧΑΤΖΗΣ

ένιω σε ο κ. Σιμπλύ τη ν αλλαγμένη

πήρε ο διάλογος και η ανταλλαγή απόψεων κι έπαψαν τα φοβισμένα

τη ν ελευθερία μ ας -κ α ι μ ε μεγάλη

ματική ελευθερία, τη ν ελευθερία να δ είξου μ ε κάπ οιον άλλον και να πούμε: «Α υ τ ό ς μ ου είπ ε να τ ο κάνω!

ριστίες και γέμιζε κι άρχισαν τα ψά ρια από τ ο σπρώξιμο και τ ο στριμ ω

Δ ικ ό το υ το φταίξιμο είναι, όχι δικό μ ο υ !» Την ελευθερία να πούμε: « Τ ο μ όνο που έκανα ήταν να υπακούσω

ξίδι να γλιστρούν και να πέφτουν

τις δια τα γές». ■

° Max Brooks Ζ'Παγκόσμιος πόλεμος Μετάφραση: Βασίλης Αθανασιάδης σελ.445, € 16,90

δ:σ το μυαλό του συγγραφέα ΤΟΥ ΚΟΣΤΗ ΠΑΤΤΑΚΟΥ

a la maniere d e ... Θ ανάσης Τζαβάρας Οδός Ιπποκράτους Πλέθρον, 2012, σελ. 132, € 10,00 ρέπει να ήταν καλοκαίρι του 2014. Το θυμάμαι γιατί μου είχε κάνει εντύπωση που έβρεχε Ιούλη μήνα. Οι γονείς μου, τα

αδέρφια μου κι εγώ έχουμε πάει σ το λούνα παρκ με το αυ τοκίνητο. Η διαδρομή ήταν γνω στή: Χρυσολωρά, που μέναμε, Βουλγαροκτόνου, Ασκληπιού, Α λεξάνδρας, Κηφισίας. Θυμάμαι το ν αδερφό μου να φω νάζει ενθουσιασμένος να πάμε πρώτα σ τα συγκρουόμενα. Αυ τό είναι ανακατασκευασμένη μνήμη, αλλά νομίζω ότι όταν οι γονείς μου με έχασαν, εγώ έτρεχα προς το κιόσκι που είχε ψεύτικες καραμπίνες και χτυπούσες ψεύτικους Ινδιάνους για να κερ δίσεις καπέλο γελαδάρη. Τ ότε άρχισαν να ακούγονται κρότοι πολύ δυνατά, έ ξω από το λούνα παρκ. Έ χω τη μνήμη να μπερδεύομαι γιατί κοιτούσα τις πλαστικές καραμπίνες, ενώ οι πυροβολισμοί έρχονταν από πίσω μου. Γύρω μου ο κόσμος έτρεχε, φώ ναζε, έψαχνε τους δικούς του. Κι εγώ καθόμουν τρομαγμένος κοντά στους Ινδιάνους και κοιτούσα μέσα στο ν κόσμο να βρω τους γονείς μου. Θυμάμαι τό τε να με πλησιάζει ένας ψηλός τύπος, με τζιν μπουφάν και μια μεγάλη τσ ά ντα πλάτης και κοτσίδα, κι ένα πραγματικό όπλο σ το χέρι. Με πλησίασε, κάθισε μπροστά μου και χαμογέλασε. Έπειτα πλησίασε το αυτί μου και είπε περιπαικτικά: «Έ χεις πουλάκι;», κι εγώ μόλις τό τε κατάλαβα ότι το πουλάκι μου είχε μπει όλο μέσα σ το δέρμα από τ ο φόβο. Με σήκωσε τό τε με το ένα χέρι, με πήγε σ τους γονείς μου κι εξαφανίστηκε. Η μητέρα μου σχεδόν έκλαιγε από τη ν ένταση, και ο πατέρας μου τη ς έλεγε να μη χρησιμοποιεί τη λέξη «εμ φύλιος» γιατί δεν ήταν κάτι τέτοιο. Αυ τό το θυμάμαι καλά γιατί πρώτη φορά άκουγα τη λέξη, και έμαθα τό τε μόνο τι δεν είναι ο εμφύλιος. Μπήκαμε στο αμάξι και φύ γαμε, το αμάξι μύριζε πια μπαρούτι, μόνο αυτό το υ έλειπε από όλα τα τρακαρίσματα. (Αργότερα έμαθα ότι ο άνθρωπος αυτός ήταν κάποιος Αποστολή ς Κ, ομογενής από τη ν Καλιφόρνια, φίλος του πατέρα μου, φ τη νός πλακατζής, τυχοδιώκτης και τυχάρπαστος, μάζευε φίλους του και έκανε εικονικές επιθέσεις σ ε χώρους διασκέδασης κρατώντας όπλα με άσφαιρα και δυναμιτάκια. Εντελώς συμπτωματικά, πολλά χρόνια μετά και αφού είχαμε χάσει κάθε επαφή, το ν χειρούργησα στη ν καρδιά, ανεπιτυχώς.)

Κύπρος, Νοέμβριος 2ο ιι

μη σταματήσεις να ΑΠΟρεϊΣ κ μην ξεχάσεις να (Ξ ΑΝΑ)διαβάσεις τη ν Ιουλιέτα τ ω ν Μ άκιντος του Λύτρα: ‘κάτι ζε σ τό θα ήταν, πήγαιναν εκδρομή, κάπου εκεί που αρχίζουν οι λέξεις, με τις λέξεις γίνεται η μέρα, τα ανθισμένα λιβάδια, πήγαιναν εκδρομή σ τα ανθισμένα λιβάδια, κάτι ζε σ τό θα ήταν, κάτι πέρα απ’ τ ο φόβο, κάπου υπάρχουν οι λέξεις, τα απαγορευμένα παιχνίδια, κάτι εξαίσιο θα ταν, κάτι ζε σ τό , κάτι πέρα απ’ τ ο φ ό βο ’. τη ν andysi υποδϋθηκε η χριστιάνα μυγδάλη σ ας ευχαριστώ όλους ΛΕΚΤΙΚΑ

-Justin case perform ativity w orks this tim e._ It has been...

ΑΛΕΞΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ ‘ ΜΠΑΡ ΦΛΠΜΠΕΡ" Ε κ δόσ εΐ5 ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Η Η

tip Α λέξιος Οθωναίου

ΗΤΑΝ ΕξΑΙΙΊΑΓ ΑΥΤ9.Ν Τ£ν Α ΙΑ Κ Ο £ Ι£ ν ΠΕΝΗΝΤΑ ΣΕΛΙΔΑΝ ΠΟΥ ΑΝΑΚΑΛΥΨΑ ΤΥΧΑΙΑ nfJN ΑΠΟ ΣΑΡΑΝΤΑ ΑΕΡΕΣ ΣΤΟ ΥΠΟΓΕΙΟ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΑΟΥ, ΕΙΧΑ ΤΑΞΙΔΕΎΕΙ ΣΤΗ ΒΑΡΚΕΛ9.ΝΗ, ΤΗ ΦΛ9.ΡΕΝΠΑ, ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΑΑ, Αν ΟΛΑ ΠΗΓΑΙΝΑΝ ΚΑΛΑ, ΘΑ 'ΨΤΑνΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΠΟΛΗ οπ οΥ κι Αν ήταν.

ΒΑΡΚΕΛ9.ΝΗ, ΦΛ&ΡΕΝΤΙΑ. ΤΡΙΤΗ ΠΟΛΗ...

Π9Σ ΛΕΝ ΤΟ ΕΙΧΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ΤΟΣΟΝ ΚΑΙΡΟ!

ΑΠΑΡ ΦΛ9-. ...απερ

ΒΑΡΚΕΛ2-ΝΗ, ΨΛ9.ΡΕΝΤ1Α ΒΕΡΟΛΙΝΟ.

ΑΠΑΡ... ΦΛ°~. απαρ - τςελονα

ΨΛ9.-ΡΕΝΤ1Α... ΑΠΕΡ...ΑΠΕΡ-Τ1-,

Ο ΑΑΤΘΑΙΟΥ ΕΙΧΕ ΚΡΥΎΕ1 ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΙΟ ΠΡΟΦΑΝΗ, ΤΗΝ ΠΙΟ ΑΣΦΑΛΗ ΚΡΥΎ&ΝΑ. ΣΤΟΝ ΤΙΤΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ.

Το πρόγραμμα Life A ndros στοχεύει στην εφαρμογή μέτρων διατήρησης για την άμεση προστασία Α ειδώ ν πτηνών στην Ζώνη Ειδικής Προστασίας της'Ανδρου. Τα υπό προστασία ίΐιηνα είναι ο Μ αυροπετρίτης (Falcoeleonorae], ο Σπιζαετός (Hieraaetusfasciatus], ο θα λα σ σ οκ όρ ακ ας [Phalacrocoroxaristotelislκ α ι ο Α ιγαιό γλ αρο ς (Larusoudouiniij. To Life A ndros υλοποιεί ο Δ ή μο ς Ά ν δρ ου οε συνεργασία με την Ελληνική Ο ρνιβολογική Εταιρεία και την NCC. Στόχος του προγράμματος είναι ένα καλά δομημένο, αποτελεσματικό, κοινω νικά αποδεκτό και οικονομικό Βιώσιμο.*

Μήκος:0.75μέτρα Άνοιγμαφτερών·. 1μέτρο ιή: Νησιάκαι βραχώδειςακτές τηςΜεσογείου λληνικόςπληθυσμός. 1000-1.200ζευγάρια ΚατηγορίαΚινάύνουστηνΕλλάδα:ίχεδσνΑπειλούμενο

Life Andros

a pr oj e ct f or l i f e E ft

N A T U R A 2000

ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥ

Κέντρο Ενημέρωσή Life Andros Τ: 22820 62319 | info@androslife.gr

FE10 NATIGR/000637 ANDROSSPA υλοποιείται οπόιο ΔήμοΆνδρου οεουνεργοοια μειπν ΕλληνικήΟρνιβολογική Εταιρείακαι ιην NCC μειην οικονομικήυποστήριξηιης Ευρωπαϊκής Επιτροπής καιιου ΠράσινουΤαμείου.

—

ΕΚΔΟΣΕΙΣ Φ Κ Ε Δ Ρ Ο Σ ^

w w w .k e d r o s .a i

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΩΤΑΚΗΣ Ο θάνατος των ανθρώπων Οι κ άτοικοι εν ό ς χω ριού ζο υ ν ε π ί σειρά ετών μια γαλήνια ζω ή, σε έναν τόπο που ποτέ δεν έ χ ε ι α γ γ ίξει ο π όνος κ α ι η δυστυχία. Ό μω ς ξαφ νικά, αυτή η αρμονία διαταράσσεται, κ αθ ώ ς μια ανεξήγητη κατάρα χτυπάει ξαφ νικά το χω ριό κα ι σταδιακά η αρρώστια κ α ι ο θάνατος γίνονται ένα με την καθημερινότητα τους. Έ ντρ ομο ι κ α ι βουτηγμένοι στην απελπισία, αναζητούν τη λύτρωση από αυτό το ανεξήγητο κακό.

Το νέο βιβλίο του Δημήτρη Σωτάκη είναι ένα μυθιστόρημα για την παροδοξότητα της ανθρώπινης φύσης και των αοράτων νημάτων που κατευθύνουν τη ροή της ζω ής μας.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ Η καταιγίδα έρχεται συνέχισε να τρέχεις Η Κ Α Τ Α ΙΓ ΙΔ Α ΕΡΧΕΤΑΙ 'Σ Υ Ν Ε Χ Ι Σ Ε .. Ν Α

Η ενδεχόμ ενη πτώ χευση της Ελλάδας, η θεω ρία του χ άο υς κ ι ένα ς ανεξήγητος φ όνος στη φανταχτερή ατμόσφαιρα των Καννώ ν σπρώ χνουν τον επιθεω ρητή Ζ ιλμπ έρ Λ ε σ η έ ς στην πιο συγκλονιστική υπόθεση της κα ρ ιέρ α ς του. Το θύμα, δη μιου ργός μαθηματικώ ν μοντέλω ν για οικοσυστήματα, ασ κούσε αθέατη εξουσ ία, καθοριστική για τις τύ χες του κόσμου. Μ ια αόρισ τη ενοχή σ υνδέει τον δολοφ ονημένο με τη σκοτεινή επ ο χή της να ζισ τ ικ ή ς κατοχής στη Γαλλία...

Ένα ατμοσφαιρικό αστυνομικό μυθιστόρημα, που διερευνά τη διαπλοκή οικονομικών συμφερόντων και πολιτικής εξουσίας.

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ?Δεν θα ησυχάσουμε ποτέ Το 2013, στην πόλη Εσπερία της Δυτικής Ελλάδας ένα υπερκατάστημα παιχνιδιών τυλίγεται στις φλόγες. Τρεις άνθρωποι απανθρακώνονται. Οι Αρχές θεωρούν ότι οι εμπρηστές είναι πρόσφυγες του παρακείμενου καταυλισμού. Όμως ένας δημοσιογράφος ερευνά το ζήτημα της ελλιπούς πυροπροστασίας του κτιρίου αποκαλύπτοντας τις ευθύνες Πυροσβεστικής και Πολεοδομίας. Διαφθορά διοίκησης, επιχειρηματικά συμφέροντα, Μαφία του λιμανιού, ρατσιστικές και τρομοκρατικές οργανώσεις, ιδεολογικές αντιπαραθέσεις, και μια πρώτη δολοφονία: του διοικητή της Πυροσβεστικής. CFacebook.com/kedros.gr

twitter.eom/#l/ekdosels_kedros