Τεύχος 378 by Diavazo.gr

πράσινος Τύποι; στην E io S o ΤΑ ΠΑΛΙΑ

D. Σαρύβα(: Έρευνα r a - r a

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Κ Α Σ Τ Α Ν Ι Ω Τ Η

Η σύγχρονη εκδοτική παρουσία στα Ελληνικά Γράμματα

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ ΚΛΑΙΡΗ G Δρόμος (Αφήγημα) ΑΛΕ20Π0ΥΛ0Υ ΒΙΚΥ Η σκανδάλη του τηλεφώνου (Νουβέλα) ΑΝΘΟΛΟΠΕΣ 20+1 ιστορίες από το διαγωνισμό του Elle (1997) ΑΡΓΥΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Το μπαρ του μυαλού μου (Μυθιστόρημα) ΑΡΜΕΝΗΣΠΩΡΓΟΣ Μυρωδιά από χώμα (Μυθιστόρημα) ΑΥΛΑΜΗ ΣΑΣΗ Η απόχη (Πεζογράφημα) ΒΛΑΧΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ζήτημα χρόνου (Μυθιστόρημα) ΒΛΑΧΟΥ ΝΤΙΝΑ Ο Αγρός του Κεραμε'ως (Μυθιστόρημα) ΔΟΥΡΜΟΥΣΗ ΜΑΡΙΑ Μαντζάτο (Μυθιστόρημα) ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ Ο χρόνος είναι χύμα (Διηγήματα) ΕΥΑΠΈΛΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Κωνσταντίνος (Μυθιστόρημα) ΚΑΜΠΕΡΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Η κιβωτός της Πελαγίας (Νουβέλα) ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Το παιχνίδι της αγρυπνίας (Διηγήματα) ΚΑΡΙΖΩΝΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ Ο άγγελός μου ήταν έκπτωτος (Μυθιστόρημα) ΚΑΡΥΔΑΚΗΣ Γ. ΣΠΥΡΟΣ Ο ε'νας με μαχαίρι (Μυθιστόρημα) ΚΟΥΝΕΛΑΚΗ ΜΙΡΑΝΤΑ Νέος και διαθέσιμος (Μυθιστόρημα) ΚΥΡΙΜΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Η καρδιά του κότσυφα (Νουβέλα) ΚΥΡΙΤΣΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ιστορίες με πρόστυχο άρωμα (Διηγήματα) ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ ΤΑΤΙΑΝΑ Το παράπονο της μαϊμούς (Νουβέλα) ΛΑΖΑΡΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗΣ Οδός Ελευθερίας - Στάση Θανάτου (Αφήγημα) ΛΙΒΑΝΟΥ ΜΠΕΣΣΗ Τα μεγάλα κορίτσια δεν κλαίνε (Μυθιστόρημά) ΜΑΓΡΙΖΟΥ-ΣΑΪΑΣ ΒΕΑΤΡΙΚΗ Ο Νέστορας που Τόρη τον φώναζε αυτή (Μυθιστόρημα) ΜΑΝΙΑΤΗ ΕΛΕΝΗ Εράν (Μυθιστόρημα) ΜΙΧΑΗΛ ΑΝΤΩΝΗΣ Το κόκκινο ποτάμι (Μυθιστόρημα) ΝΕΜΕΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ Πεταλούδες στο στομάχι (Μυθιστόρημα) ΠΑΖΑΡΑΚΙΩΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ Η τρύπα (Διηγήματα) ΠΑΝΑΓΟΥ ΕΜΥ Ο έρωτας έβλεπε στη θάλασσα (Μυθιστόρημα) ΠΑΝΤΑΖΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Σ’ έβλεπα, ω πόλη, απ’τη μεριά της θάλασσας (Αφήγημα) ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Μαύρες, άγριες ίριδες (Μυθιστόρημα) ΠΙΠΙΝΟΥ ΤΙΤΣΑ Τέσσερις μέρες του Μάρτη (Μυθιστόρημα) ΣΚΛΗΒΑΝΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Μουσικά παρακείμενα (Αίε 7 σχέόια του Χρόνη Μπότσογλου) ΣΚΡΟΥΜΠΕΛΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ Ο Άι-Γιώργης των Γραικών (Μυθιστόρημα) ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ ΠΩΡΓΟΣ Η κυρία με το βέλο και άλλα βλοσυρά πρόσωπα (Αφήγημα) ΦΑΡΑΣ ΦΕΡΝΤΙΝΑΝΤ ΣΤΑΥΡΟΣ Οι σημειώσεις του πρόσφυγα (Διηγήματα) ΦΥΤΙΛΗ ΛΙΝΑ Οι νύχτες της άχρωμης κιμωλίας (Αφήγημα)

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΑΝΘΟΛΟΓΙΕΣ

20+1 ιστορίες από το διαγωνισμό του Elle (1997)

Αν η τέχνη του διηγήματος απαιτεί, εξ ορισμού, την πυκνότητα και την ελλειπτικότητα, τότε καταλαβαίνει κανείς γιατί δεν είναι εύκολο να συναντά κανείς άρτια και ολοκληρωμένα διηγήματα, γραμμένα μάλιστα από ανθρώπους που δεν έχουν ακόμα εκτεθεί στη δημόσια κρίση. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο είναι ευχάριστη έκπληξη για τους ανθρώπους της λογοτεχνίας να ανακαλύπτουν νέες δυνάμεις. Συνεχίζοντας για τρίτη χρονιά το διαγωνισμό διηγήματος, οι Εκδόσεις Καστανιώτη και το περιοδικό Elle δίνουν πρόσφορο βήμα σ’ αυτές ακριβώς τις δυνάμεις.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΚΛΑΙΡΗ ΑΓΓΕΛΙΔΟΤ

ΒΙΚΥ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Δρόμος

Η σκανδάλη του τηλεφώνου

Αφήγημα

Νουβέλα

ΒΙΚΥ

ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ

Η σκανδάλη του τηλεφώνου

Είμαι μια μονάδα από τους διακόσιες χι λιάδες πρόσ φυγες που εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους το 1974. Κουβαλώ μέσα μου τη νοσταλγία για την αγαπημέ νη πόλη, την Αμμόχωστο, τη λεμονανθούσα, τη θαλασσοφίλητη κυρά, που την τρα γουδώ γιατί ήταν όμορφη, με τα πορτοκαλόδεντρα και τη χρυσή αμμουδιά, την ομορφότερη του κόσμου. Έμοιαζε σαν ένα μικρό κοχύλι ριγμένο στην αγκαλιά του κόλπου της Αμμοχώστου. Μια πόλη γεμάτη φως, γεμάτη κρίνα της αμμουδιάς, ψαράδες και ψαρολίμανα γεμάτα βάρκες.

Η Λητώ περνάει μια από κείνες τις ανια ρές εποχές που οι συγκυρίες δε δημιουρ γούν τα πάθη που ονειρεύεται. Ή μήπως δεν είναι ακριβώς έτσι; Η Λητώ καταφεύγει στη φαντασία, για να κατασκευάσει τις συγκινήσεις που της λείπουν. Ή μήπως για να ξεφύγει από την αλή θεια; Η Λητώ θα ήθελε να είναι μια τραγική ηρωίδα σε μια δραματική ερωτική ιστο ρία. Ή μήπως είναι στην πραγματικότητα;

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

1 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ

ΣΑΣΗ ΑΥΛΑΜΗ

Στο μπαρ του μυαλού μου

Η απόχη

Μυθιστόρημα

Πεζογράφημα

Αγκαλιάστηκαν απαλλαγμένοι από την κοσμογονική αγωνία. Αυτός και η Λυν. Το μήλο ήταν ο Θεός, για την ακρίβεια το σπέρμα του, το φίδι το γεννητικό του όργανο, όταν το έμαθε ο Αδάμ, έκανε φοβερή σκηνή ζηλοτυπίας, η Εύα κατά λαβε πως ο Θεός δε λέει τίποτα ως ερα στής και επέστρεψε στην αγκαλιά του Αδάμ. Γι’ αυτό τους έδιωξε· τους έφτια ξε για να του ικανοποιήσουν τη σεξουα λική του όρεξη και του την κοπανήσανε. 0 Θεός δεν είχε πρόθεση να δημιουργή σει το ανθρώπινο είδος, γ ι’ αυτό του τα συγχωρώ όλα.

Σκυμμένη πάνω από το γραφείο διακόσια ενενήντα οκτώ της βιβλιοθήκης, η Πεισματία παίρνει την απόφαση να φτιάξει μια απόχη για να πιάνει στο δίχτυ της τις λέξεις των ανθρώπων. Και το σχέδιο υλοποιείται. Η γραφή της Απόχης είναι διαφανής. Με την αφήγησή της, στους διαφορετικούς χρόνους και τόπους που της αντιστοιχούν, η Πεισματία περιγράφει τη δοκιμασία της μαθητείας, επιμένει να ζυγίζει τις λέξεις με μέτρο τα πρακτικά τους αποτελέσματα, ειρωνεύεται τον κατακερματισμό του αν θρώπινου λόγου σε επιμέρους ειδικούς επιστημονικούς λόγους, αναζητεί το ση μείο εκείνο του κόσμου α π ’ όπου η θέα των πραγμάτων γίνεται πανοραμική.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΝΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΥ

ΜΑΡΙΑ ΔΟΥΡΜΟΥΣΗ

Ο Αγρός του Κεραμέως

Μαντζάτο

εις ταφήν τοις ξένοις

Μυθιστόρημα

Μυθιστόρημα ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙ ΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

0 Αγρός του Κεραμέως

Μαντζάτο

εις ταφήν τοις ξένοις

£C

Με τα χρήματα της προδοσίας του Χρι στού οι Εβραίοι αγόρασαν τον Αγρό του Κεραμέως για να θάβουν τους ξένους. Εμείς φτιάξαμε τα ψυχιατρεία, γ ια να θάβουμε τους ξένους στην καρδιά μας. 0 Αντρέας, νοητικά καθυστερημένος, από τεσσάρων χρόνων περιφέρεται σε θαλάμους και διαδρόμους· εκεί που π αί ζεται το δράμα του ανθρώπινου όντος...

Σ ’ ένα δρόμο στα Γιάννενα θα συναντή σεις κάποιον που σου μοιάζει. «Είμαι εγώ;» θα αναρωτηθείς απορημένος από την αλλαγή. Σου λέω πως για όλα φταίει η εποχή που τρ έχει. Σε εξουθενώ νει. Ακριβώς γι’ αυτό: να σε κάνει να ξεχνάς τις πιο γλυκές έξεις και απάτες της ζωής σου. Τότε που εσύ, εγώ, ο άλλος και τα δέντρα ήταν ένα άλυτο κουβάρι. Τότε που η ζωή και ο θάνατος πήγαιναν π ια σμένοι απ’το χέρι. Ναι, τελικά είσαι εσύ ο φοιτητής που γελάει μπροστά στη λίμνη. Αν μάλιστα προσέξεις, θα διακρίνεις κι άλλους φοιτητές που κάνουν το ίδιο. Τον Γιώργο και την Άννα, για παράδειγμα.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ

Κωνσταντίνος

Το παιχνίδι της αγρυπνίας

Μυθιστόρημα

Διηγήματα

Π Α Ν Α Γ ΙΩ Τ Η Σ

Ε Υ Α Γ Γ Ε Λ ΙΔ Η Σ

Κωνσταντίνος

κ «Όσες φορές ο Κωνσταντίνος είχε αναφερ θεί στη σεξουαλική πράξη, έλεγε πάντα: “Κάναμε διάφορα”. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος και αμέτρητες επαναλήψεις για να μπορέσει, πολύ αργά, να καταλάβει ο Κωστής την κυριολεξία της έκφρασης. 0 Κων σταντίνος έκανε διάφορα προσπαθώντας να κάνει έρωτα ή προσπαθώντας να μην κά νει, έκανε διάφορα για να δει αν πραγματι κά ήταν δυνατόν να κάνει έρωτα. Τα “διά φορα” δεν ήταν συνώνυμο του έρωτα αλλά, στο τέλος,η μόνη του δυνατή ενσάρκωση». 0 Κωστής γνωρίζει μες στο σκοτάδι τον Κωνσταντίνο. Η σχέση τους θα συνεχίσει να αποφεύγει το φως, σαν ένα φιλμ που δεν πρέπει να εκτεθεί πρόωρα για να μην καεί.

0 συνδετικός ιστός των διηγημάτων που συνθέτουν το βιβλίο αυτό είναι η εσωτε ρική τους ζωή. Οι ήρωές τους νιώθουν εξόριστοι μέσα στον κόσμο και μεταμ φιέζουν τη ζωή τους για να λυτρωθούν, ώσπου μέσα τους ξυπνά η δίψα της Χάριτος.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ

ΣΠΤΡΟΣ Γ. ΚΑΡΤΔΑΚΗΣ

Ο άγγελός μου ήταν έκπτωτος

Ο ένας με μαχαίρι Μυθιστόρημα

Μυθιστόρημα

Το μυθιστόρημα εντρυφεί σε βάθος στον ορθόδοξο μοναχικό βίο και στην καθημε ρινή ζωή των μοναστηριών κι έχει τη φα ντασμαγορία μιας παλιάς τοιχογραφίας, που αποκαλύπτεται σταδιακά κάτω απ’ το φως των κεριών.Τα πρόσωπα κινού νται μέσα σε μιαν αχλή ονείρου και μυ στηρίου, όπου τα όρια ανάμεσα στο πραγματικό και στο φανταστικό γίνονται συχνά ασαφή. Όμως ο θάνατος παραμο νεύει παντού στο νησί. Συμπλέκεται με τον έρωτα με τρομακτική ένταση, καθώς όλα γύρω πεθαίνουν. Κι ο κόσμος των αγ γέλων περιμένει.

0 πατέρας του έφηβου ήρωα χαμένος στη Σιβηρία. Η μητέρα του νοιάζεται περισ σότερο για ζόρικους νεαρούς παρά γι’ αυ τόν. Οι δάσκαλοί του, ένας ρηξικέλευθος επίσκοπος κι ένας κυνικός, αναρχικός λό γιο ς -δύο μ ά γ ο ι-τ ο ν διδάσκουν ότι η αλήθεια και το ψέμα κερδίζονται ή χάνο νται όπως οι μπίρες σε μια παρτίδα τάβλι. Μαθαίνει παράξενα επαγγέλματα και τέλος πουλάει το κορμί του σε ώριμες κυ ρίες. Καταφυγή του η αδελφή του, ένα ιε ρατικό κορίτσι. Καθώς μια μεγάλη φιλία τον ενηλικιώνει,η αγάπη του για την αδελ φή του γίνεται τρισδιάστατη. Πίσω όμως από τον έρωτα και τη γνώση παραφυλάει ο σπαραγμός.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΜΙΡΑΝΤΑ ΚΟΤΝΕΛΑΚΗ

ΠΕΤΡΟΣ ΚΤΡΙΜΗΣ

Νέος και διαθέσιμος

Η καρδιά του κότσυφα

Μυθιστόρημα

Νουβέλα

Σ V Γ X Ρ 0 X II 1 Ε ΛΛΗ XI ΚΗ 1 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙ A | ΚΑΣΤΑΝΙ ΩΤΗ

ΠΕ'ΓΡΟΣ

jf|j|

ΚΤΡΙΜΗΣ

Μ β-

Η καρδιά του κότσυφα

Όταν είσαι πολύ νέος κι όμορφος σαν Χρι στός κι όταν καρφωθεί στο μυαλό των «αρ μοδίων» να σε κάνουν «αστέρι», τότε ποιος σε γλυτώνει απ’ αυτούς; Είναι μια ερώτηση που για τον Νάσο τουλάχιστον δεν έχει απά ντηση. Όταν είσαι νέος και αρέσεις... «Έχεις ρεύμα, ρε παιδί μου, ας πούμε», όπως θα ’λεγε κι ο Νάσος. Γιατί ο κόσμος όλος θέλει να σε «πάρει», να ρουφήξει τους χυμούς σου στάλα στάλα; Θέλει να κλειδώσει τη νιότη σου για να την ξεκλειδώνει όποτε του καπνί σει. Έτσι, για να κάνει χάζι. Κι ύστερα πάλι να σε κλειδώνει και να σε ξεχνά εκεί, καθι σμένο στ’ ακίνητα νερά, μέχρι που μια μέρα να μη σε ξαναθυμηθεί πια.

Γερμανία του ’80, στο δημαρχείο κάποιοι παντρεύονται. Γρήγορη τελετή, λίγα τα άτομα που παρευρίσκονται. Ο κύριος με τα γαλανά μάτια αποπνέει εμπιστοσύνη. Τους συμβουλεύει και τους εξηγεί τις αρετές της συμβίωσης και τα προβλήμα τα του γάμου. Καλοσυνάτος και σίγουρα καλοπροαίρετος, αφού, έτσι κι αλλιώς, δεν είναι ο δικός του γάμος. Κάτι τον ρώ τησε, προφανώς αν συμφωνεί, κι εκείνος κάνει «ναι» με το κεφάλι,γιατί με το νου ήταν κάπου αλλού, μόνο τα μάτια του ήταν εκ εί,να κοιτάνε στο κενό με κάτι σαν απορία μέσα τους, που, όταν ήταν μι κρός, έκανε τη θεία του να τον ρωτάει πάντα: «Τι έχεις, αφέντη μου;»

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ

ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΛΑΖΑΡΟΥ

Ιστορίες με πρόστυχο άρωμα

Οδός Ελευθερίας Στάση Θανάτου

Διηγήματα

Αφήγημα

η η η ι 1

- ι \ r π\ πim

κ Λ Λ Η \ I κ I! M B W M B B B

Σ Ο Φ Ο Κ Λ Η Σ

Λ Α Ζ Α Ρ Ο Τ

m m

Ιστορίες με πρόστυχο άρωμα

Οδός Ελευθερίας - Στάση θανάτου

Μερικές φορές συμβαίνει κάποια αρώ ματα ή κάποια τραγούδια να μας θυμί ζουν κάποιες ιστορίες, καλές ή κακές, δεν έχει σημασία. Οι ιστορίες όμως αυτές κάνουν κάτι παραπάνω από τις θύμησες. Νοσταλγούν, πληγώνουν και, ίσως, σημα δεύουν κάποιες ζωές. Και κάποιες επο χές, ίσως.

Το Οδός Ε λευθερίας -Σ τά σ η Θανάτου αποτυπώνει μια πτυχή του κυπριακού απελευθερωτικού αγώνα· εκείνη των βα σανιστηρίων στα οποία υπέβαλλαν τους αγωνιστές σκληροί Εγγλέζοι και φανατι κοί Τούρκοι του Ειδικού Κλάδου (Special Branch) της Αγγλικής Αστυνομίας. Αποτυπώνει τον πόνο από τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε ο συγγραφέας. Τον πόνο, το φόβο και την αγωνία. Αλλά και την αποφασιστικότητα του αγωνιστή-μάρτυρα να κρατηθεί ως το τέλος. Αυτού του μάρτυρα που συμπυκνώνει το αγωνιστικό πάθος, την εθνική εντιμότητα και αξιοπρέπεια, το ψυχικό σθένος και το ήθος των νεαρών αγωνιστών της ΕΟΚΑ.

Αφήγημα

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΑΤΗ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΙΧΑΗΛ

Εράν

Το κόκκινο ποτάμι

Μυθιστόρημα

Η Εράν πίνει μόνο νέκταρ. Είναι πρό σωπο μυθικό. Η Μάρθα, ο Κύριλλος ανήκουν στο βα σίλειο των θνητών. Η Δήμητρα, φίλη δαιμόνια της εκλειπούσης Μάρθας, γίνεται το αγαπημένο ταίρι και η μούσα της Εράν, όταν υποκινεί τη συγγραφή του αφηγήματος αυτού, που θα καταγγείλει έναν άτυπο διπλό φόνο, για να εκπροσωπήσει και να λιθοβοληθεί καθώς του πέπρωται, μήπως γυρίσει κά ποτε ο τροχός, μήπως και ξημερώσει.

Το κόκκινο ποτάμι είναι το αίμα των ψυχών αυτών που έχουν πεθάνει. Τα σώματα αιμορραγούν ελάχιστα μπροστά στην ακα τάσχετη αιμορραγία των ψυχών. Όλη η ζωή των ανθρώπων είναι ιστορίες για το πώς πληγώνουν ο ένας τον άλλο. Ρί χνονται στη μάχη με ακονισμένα τα μαχαί ρια της άγριας σφαγής. Οι γενναίοι πολε μιστές πέφτουν πρώτοι. Η ψυχούλα τους αιμορραγεί και το ποτάμι φουσκώνει. Η Βίκη και ο Φώτης σκοτώθηκαν γιατί υπήρξαν μαχητές με θάρρος. Εκείνη αλκοο λική κι εκείνος τρελός. Οι δυο τους θα είναι οι τελικοί μονομάχοι στο αδυσώπητο π αι χνίδι αυτής της ζωής που οδηγεί στο θάνα το.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΝΤΙΝΟΣ ΠΑΖΑΡΑΚΙΩΤΗΣ

ΕΜΤ ΠΑΝΑΓΟΤ

Η τρύπα

Ο έρωτας έβλεπε στη θάλασσα

Διηγήματα

Μυθιστόρημα

ΝΤΙΝΟΣ

ΠΑΖΑΡΑΚΙΩΤΗΣ

Ή τρύπα

0 έρωτας έβλεπε στη θάλασσα

Τα κείμενα με τον τίτλο «Η τρύπα» είναι καρπός πνευματικής και εκφραστικής αναγκαιότητας, κοινωνικά υπαρκτής, βιώ σιμης ή αβίωτης, αναλόγως, καθόλου μη χανικής όμως. Πηγή τους ο άφατος πόνος της απώλειας, η ανθρωπιά η σφαδάζουσα σήμερα και η πάλη με τη διάχυτη κυριαρ χική χυδαιότητα και το «αλλότριον σκό τος». Αγώνισμα υπέρβασης προσωπικών βιωμάτων -όχι αναίρεσής τους- στον κό σμο της ποιητικής έκφρασης του π αρ α στατικού εικονισμού, χωρίς να π αρα πέ μπουν αναγκαστικά, αλλά και χωρίς να «αγνοούν» το ομώνυμο κίνημα της λογο τεχνίας.

Για τη Νερίνα ο έρωτας έβλεπε πάντα στην ανοιχτή θάλασσα. Γι’ αυτό και η κλειστή σαν αχιβάδα επτάχρονη συμβίω σή της με τον Αχιλλέα δεν μπόρεσε να την κρατήσει στη στεριά. Ξανοίγεται στα πέλαγα του έρωτα και της φυγής. Αρχές της δεκαετίας του ’80 κι εκείνη αναζητά την ουτοπιστική κοινωνία στα κοινόβια της Κριστιάνια στη Δανία και της Πρέβελης στην Κρήτη. Στο δρόμο της ο Μάρτιν, ο Σεμπάστιαν, ο Φιλίπ,ο Πιερ, ο Μαρίνος, ο Αλκής... Θα ταξιδέψει μαζί τους στην Ολλανδία, στην Αυστρία, στη Γαλλία. Θα περιπλανηθεί με τα φεγγάρια στα νησιά και στη θάλασσα του Αιγαίου για να επι στρέφει εκεί απ’ όπου ξεκίνησε.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΝΤΑΖΗ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΤ

Σ’ έβλεπα, ω πόλη, απ’ τη μεριά της θάλασσας

Μαύρες άγριες ίριδες Μυθιστόρημα

Αφήγημα

«Μητέρα Θεσσαλονίκη» σ’ αποκάλεσε ο στοχαστικός Πεντζίκης, μα εγώ σε λέω κόρη Κωνσταντινούπολης. Μου έδειξες τους δρόμους των νερών, την αγκαλιά της Θερμαίας θάλασσας, τα υπόγεια ρεύματα που θρυμματίζουν τις τραγάνες των βυθών. Μου δίδαξες πώς φτιάχνονται τα καλά σκαριά για ν’ αντέ χουν τις φουρτούνες και πώς μόνοι αρμε νίζουμε, αρκεί να γνωρίζουμε τη θέση των άστρων, το μάτι του καιρού. Σ’ αυτή την κιβωτό που μου παρέδωσες υψώνω τη μεγίστη, το θηλυκό πανί, και βάζω πλώρη για το δικό μου ταξίδι. Οι πρόσφυγες. Προς φυγείν πάντα έτοιμοι, κι ας φαίνε ται να ριζώνουν σ’ άλλους τόπους.

Μαρία, Ειρήνη, Αννέζα, Μ αργιά, όλες ήπιαν το πικρό ποτήρι της χηρείας. Σ’ ένα κυκλαδίτικο νησί όμορφες άγριες ίριδες, δεμένες α π’ το Θεό σ’ ένα μπουκέτο. Τις στήριξε στις καταιγίδες της ζωής. Σκοπός τους ν’ αναστήσουν σε δέντρα τα παιδιά τους και να τα παντρέψουν. Πάντοτε στα πικραμένα χείλη τους άνθιζε το χαμόγελο της υπομονής και της καρτερίας. Πατέρας και μάνα μαζί, να σηκώνουν στις πλάτες τους το βαρύ φορτίο με σθένος και δύναμη.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΤΙΤΣΑ ΠΙΠΙΝΟΤ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΚΡΟΤΜΠΕΛΟΣ

Τέσσερις μέρες του Μάρτη

Ο Α'ι-Γιώργης των Γραικών

Μυθιστόρημα

Τέσσερις μέρες του Μάρτη και δύο άν θρωποι συναντιούνται σ’ ένα παλιά σπίτι. Ένας άντρας και μια γυναίκα, χαμένοι ο καθένας στο δικά του λαβύρινθο της αναζήτησης και του παρελθόντος. Στο σπίτι που υπήρξε το πιο όμορφο της γει τονιάς και τώρα ρημάζει από το θάνατο και την εγκατάλειψη. Εκεί όπου έζησαν η Θεοδώρα, ο Ορέστης, ο Αλέβαντρος και τα πέντε Λ. Εκεί που ο φθόνος κυκλο φορούσε σαν ερπετό κι έκανε να συμ βούν όσα συνέβησαν. Σε μια σχιζοφρενική επανάληψη της ίδιας αγωνίας που πριν από τριάντα χρό νια ο ένας από τους δύο έχει ζήσει,το τό τε ζωντανεύει.

Όλη τη νύχτα το κελί του πατρώνου Γκαϊτατζή θα γίνει ο τόπος όπου θα ανα κληθεί το παρελθόν. Είναι γνωστοί από παλιά με τον Δικαστή, από τα μέρη της Ανατολής και τον Βράχο του Γραίγου. Παλιές έχθρες, κοινές αγάπες κι όλοι οι γόρδιοι δεσμοί που τους κρατούν πρέπει με κάθε τρόπο να λυθούν ανάμεσά τους, για να βρει με το ξημέρωμα η φυλακή το νέο καίσαρά της. 0 Δικαστής θα χαθεί πίσω, σε άγνω στες πτυχές της ιστορίας του τόπου του και της οικογένειάς του, τότε που οι δικοί του ήταν σκριβέλοι των Καταλούνα στην κάθοδό τους στο νότο.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

1 ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ

ΦΕΡΝΤΙΝΑΝΤ ΣΤΑΥΡΟΣ ΦΑΡΑΣ

Η κυρία με την τήβεννο και άλλα βλοσυρά πρόσωπα

Οι σημειώσεις του πρόσφυγα

Αφήγημα

Διηγήματα

Φ Ε Ρ Ν Τ ΙΝ Α Ν Τ Σ Τ Α Τ Ρ Ο Σ Φ Α Ρ Α Σ

Οι σημειώσεις του πρόσφυγα

Αιφνίδιοι συνειρμοί -δίκην αιφνίδιων σπαραγμών ή αυτοσαρκασμών-συνθέ τουν χρονικό μνήμης ή προφητείας με πρωταγωνιστές, πρόσωπα, ίσως, αινιγμα τικά αλλά καθόλου δυσδιάκριτα.

Μικρά πυκνογραμμένα διηγήματα, από τη ζωή του απλού ανθρώπου, Οι σημειώσεις του πρόσφυγα καλύπτουν μια εκτεταμένη χρονική περίοδο, που ξεκινά από τις σκλη ρές εμπειρίες της ζωής κάτω απ’το αυταρ χικό καθεστώς της Αλβανίας στα χρόνια της δεκαετίας του ’80 και συνεχίζονται ως καταγραφή νέων εμπειριών απ’τη ζωή του μετανάστη-πρόσφυγα σε άλλες χώρες, κυ ρίως στην Ελλάδα. Τα θέματα που τον απασχολούν ποικίλλουν, ξεκινώντας από τις ετερόκλητες αναμνήσεις φτώχειας και φόβου που προκαλούσε το αυταρχικό κα θεστώς και φτάνοντας σε σκληρές περι γραφές των συνθηκών της αναγκαστικής μετανάστευσης.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η

Ν I ΚΗ

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΛΙΝΑ ΦΤΤΙΛΗ

Μ ΠΕΣΣΗ ΛΙΒΑΝΟΥ

Οι νύχτες της άχρωμης κιμωλίας

Τα μεγάλα κορίτσια δεν κλαίνε

Αφήγημα

Μυθιστόρημα Μ Π Ε Σ Σ Η

Λ Ι Β Α Ν Ο Υ

Τα μεγάλα κορίτσια δεν κλαίνε

Ένα άγνωστο ταξίδι γίνεται η αφορμή να ξετυλιχτούν ιστορίες θλιβερά ωραίων αν θρώπων, όταν οι ανθρώπινες συνειδήσεις εξεγείρονται, ξεπερνούν τα όριά τους, φαντάζονται, παραληρούν, σχεδιάζουν, εκπληρώνουν τα καταδικασμένα τους όνειρα, για ν’ ανακαλύψουν τελικά μέσα από το θάνατό τους τη χαμένη ζωή.

Εγώ η ίδια χάλκεψα τις αλυσίδες μου, ο Αντρέας δεν έφταιξε σε τίποτα. Ναι. Ξέ ρω πως ίσως έπρεπε να είχα σκίσει μόνη μου τη σελίδα της ζωής μου που γράφει «πρόλογος», πριν ξεκινήσω το πρώτο κε φάλαιο. Θα ’ταν μια πράξη ηρωική, όπως εκείνες του Γιάννη. Και η Μίρκα; Πού χα θήκαμε; Σε ποια στροφή,τίνος σκοτεινού δρόμου; Για κοίτα, έξω απ’ το παράθυρο ο ου ρανός ξαστέρωσε. Η μέρα μεγαλώνει και σαν να μου φαίνεται π ω ς α πό μακριά -ακούγεται ένα μεθυστικό τραγούδι, όπως εκείνα τα μακρόσυρτα, όλο προσμονή και υπόσχεση τραγούδια, που τραγουδούν τα βράδια στην έρημο οι καμηλιέρηδες.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΡΜΕΝΗΣ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Γ. ΒΛΑΧΟΣ

Μυρωδιά από χώμα

Ζήτημα χρόνου

Μυθιστόρημα

Το έργο ξετυλίγεται στην Ή πειρο, α π ’ όπου ξεκίνησα με μοναδικά εφόδια τα πρώ τα ακούσματα και τις εικόνες των παιδικών μου χρόνων. Με έφεραν στην Αθήνα και για να επιβιώσω αναγκάστηκα να δουλέψω. Είχα την τύχη να αλλάξω πολλά επαγγέλματα και να γνωρίσω κά θε λογής ανθρώπους. Στην εφηβεία μπή κα σ’ ένα καράβι και γύρισα τον κόσμο. Μέλημά μου ήταν να παντρέψω το χθες με το σήμερα και το σήμερα με το αύριο. Να ξαναβρώ την παιδική μου αθωότητα, ούτως ώστε η γραφή να μην έχει τίποτα το έντεχνο, το κατασκευασμένο, οι ήρωες να είναι απαλλαγμένοι από φτιασιδώμα τα και περιττή χρυσόσκονη.

Οι ήρωές του είναι που γράφ ουν την ιστορία. Την ξαναεφευρίσκουν. Κι ο συγ γραφέας, παίζοντας εν ου παικτοίς με το μύχιο ψυχισμό του, μετατρέπει το σ π α ραγμό τους σε αφηγηματικές επινοήσεις. Έτσι που το βιβλίο να μοιάζει με ένα ση μείο όπου κανείς δεν πάτησε το πόδι του, ποτέ. Παρότι πολλοί άφησαν εκεί τα ίχνη τους. 0 αναγνώστης δεν ξέρει αν διαβάζει ένα απλό ερωτικό δράμα, ένα παραλήρη μα ή ένα τεστ ερωτικής ευφυΐας. Η ιστορία ενός πραγματικού εγκλήματος πάθους.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η

Ν I ΚΗ

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΚΩΣΤΑΣ ΕΜΜΑΝΟΤΗΛΙΔΗΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΜΠΕΡΙΔΗΣ

Ο χρόνος είναι χύμα

Η κιβωτός της Πελάγιας

Διηγήματα

Νουβέλα

ΚΩΣΤΑΣ

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ

0 ι^όνοζ είναι

ρ / ια

ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΚΑΜΠΕΡΙΔΗΣ

Ή χιβωϊόζ

Διηγήματα

Νοοβέλβ

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛ ΗΝI Κ Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙ Α

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛ Η ΪΠ Κ Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙ Α

ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Στις ατραπούς των κειμένων που περιέ χοντας μια ποιητική ευαισθησία κυκλο φορεί εκτελώντας ειρωνικές σούζες, σκοντάφτοντας σε έμψυχα αντικείμενα, επι χειρώντας βουτιές στους εσωτερικούς ύρμους των ηρώων τους, ανιχνεύοντας ηδονοφόρες φλεβούλες... Συχνά πυκνά διασταυρώνεται και εμπλέκεται με π ε ρισσή φαντασία στα πλοκάμια του χρό νου ή κλοτσάει την ερωτική στέρηση με διακριτικό χιούμορ, ενώ σ’ όλη τη δ ια δρομή φτεροκοπούν γύρω της νύξεις για ό,τι φυσικό και ανθρώπινο χάθηκε ή είναι για μας σαν χαμένο.

Ήθελα να σαρκωθούν οι σκιές στην κιβωτό του μυαλού μου. Να τυλιχτώ μαζί τους όπως σε όνειρο, να διεισδύσω στην αίσθηση και αφημένος στην έξαψη που με κοινωνεί, να ξεδιαλύνω τη σκοτεινιά που τα σκεπά ζει. Ένας μελωδικός, γνώριμος ήχος έρχεται από το βάθος του κόσμου, η φωνή της Πε λάγιας μπλέκεται με της μάνας. Μια μείξη χρωματική. Μια ομιλία μετατρέπεται σε γραφή μέσα μου. Σαλπίζουν λέξεις, ηχούν σύμβολα-αριθμοί, γράμματα που μεταβάλ λονται σε κύματα. Σήματα που γίνονται καθρέφτης μιας ψυχής που αποκαλύπτεται στο φως, στη λαμπρότητα μιας γέννας, ένα κυματοκινητικό αφήγημα ζωής αρχίζει.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΤΑΤΙΑΝΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΤ

ΒΕΑΤΡΙΚΗ ΣΑΪΑΣ - ΜΑΓΡΙΖΟΤ

Το παράπονο της μαϊμούς

Ο Νέστορας που Τόρη τον φώναζε αυτή

Νουβέλα

Μυθιστόρημα Β Ε Α Τ Ρ 1 [ ΚΗ Σ Α Ϊ Α Σ - Μ Α Γ Ρ Ι Ζ Ο Υ

f i Iff'’

ΗΗ ί

0 Ν έσ τορ α ς Τόρη

ι ον φ ώ ναζε α

Μνθιστόρημα

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Η μοναξιά και η απομόνωση είναι η τ ι μωρία στην οποία οι υγιείς υποβάλλουν τους απροσάρμοστους. Όμως η ηρωίδα όχι μόνο απομονώνεται, αλλά αρχίζει να επισκέπτεται οικειοθελώς το σκοτεινό κόσμο των νεκρών, διακινδυνεύοντας να χάσει για πάντα τη δυνατότητα να επ ι στρέφει στον πάνω κόσμο, έχοντας διανύσει μια υπόγεια απόσταση που απαι τεί μεγάλη τόλμη ή απίστευτη αφροσύνη. Η αλήθεια μπορεί να βρίσκεται θαμ μένη στο υπόγειο λαγούμι που ανακαλύ πτει τυχαία ένας σκύλος, στο θλιμμένο παράπονο μιας μαϊμούς, στο συλλογικό τέρας που σχηματίζουν οι μορφές όλων μας σ’ ένα νοσταλγικό πάρτι.

Βαρύ το παρελθόν που κουβαλούν. Βαρύ και ασυγχώρητο για το μικρό χωριό που τους αναγκάζει να φύγουν,για να τους δε χτεί χρόνια αργότερα, αυτή τη φορά όμως... 0 Νέστορας και η γιαγιά του η κυραΜαγδαληνή συμπορεύονται σε μια ζωή ήσυχη, χωρίς όμως την ασφάλεια και την τρυφερότητα των συγγενικών σχέσεων. Αυτή την αναπτύσσουν μεταξύ τους, μα και κάνοντας φίλους. Γλυκό παλικάρι ο Νέστορας, ζει την ιδιαιτερότητά του χωρίς ποτέ να γίνει κραυγα λέος, χυδαίος, προκλητικός. Κι η κυρα-Μαγδαληνή,γυναίκα δυνατή, ζει μόνο γι’αυτόν, για τον Νέστορά της, που Τόρη τον φώναζε αυτή.

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΜΕΑΣ

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΛΗΒΑΝΙΩΤΗΣ

Πεταλούδες στο στομάχι

Μουσικά παρακείμενα

Μυθιστόρημα

Με 7 σχέδια του Χρόνη Μπότσογλου

Β Α Σ Ι Λ Η Σ

Ν Ε Μ Ε Α Σ

Π ΐϊα Ι ο νό ΐζ

στομάχι

Μυθιστόρημα

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓ ΟΤΕΧΝ ΙΑ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Ένας μέτριος άνθρωπος, που θέλησε να πάρει δύναμη απ’ την εκτυφλωτική ομορ φιά της γυναίκας του φίλου του. Του Μάκη που αγαπούσε, θαύμαζε και μισούσε μαζί. Και όταν σ’ ένα βρώμικο ξενοδοχείο της Ομόνοιας την κατέκτησε, η ζωή του άλλαξε για πάντα. Κι όλο αυτό το μίσος για τον Μάκη μετατράπηκε σε απορία γι’ αυτό το μέτριο άνθρωπο, που έγινε μια νύχτα βασιλιάς στον επίγειο παράδεισο του τίποτα. Θα πέρναγε χρόνος ώσπου να ξαναβάλει τη ζωή του σε μια ρότα. Και κάποτε θα πήγαινε στο Λονδίνο, για να ρωτήσει την Άντζυ αν είπε στον Μάκη για κείνη τη βραδιά...

Αισθήματα και αισθήσεις που προκαλεί η συγκατοίκηση του πάθους με την ιλαρότητα,του τραγικού με το σαρκαστικό, του σοβαρού με το ειρωνικό, όπως και η σκλη ρότητα της υπερευαισθησίας που δημι ουργεί το φονικό συνωστισμό μνήμης, ονείρου και πραγματικότητας. Έτσι: «Όταν ξανακοίταξε δειλά προς τα κει, είδε πως πραγματικά ήταν ένα γυ μνό από φύλλα χαμόδεντρο. Μόνο που, όταν κάθισε σ’ ένα κλαδί του κάποιος ηδύλαλος, πορτοκαλομύτης μαύρος κό τσυφας, έπεσε καταγής σφαγμένος. Τότε ξαναγύρισε ήσυχος το βλέμμα και, όπως το συνήθιζε, αγνάντευε της θάλασσας τις αποκρίσεις στων καιρών τα γυρίσματα».

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α / Π Ο Ι Η Σ Η

1 ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΤΚ

Ποιήματα

1963-1977

ΑΠΈΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ ΚΑΤΕΡΙΝΑ Ποιήματα 1963-1977 ΑΝΤΩΝΙΑΛΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Ή χ ο ι οικείοι ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ ΤΑΚΗΣ Άρωμα ενός κομήτη ΒΑΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Θηρασία ΒΕΡΓΟΣ ΣΠΥΡΟΣ Ρίζες στο χρόνο (1970-1995) ΕΑΕΥΘΕΡΙΩΤΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ Εσωτερικό ανε'μου ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΜΑΝΟΣ Τ ο νεκρό καφενείο ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ Θ. Π. Απόβαρο ΖΕΡΒΟΥ ΙΩΑΝΝΑ Τ α Ελευσίνια ΚΑΝΑΤΣΗΣ ΤΑΣΟΣ Λεηλασίες ΜΕΓΑΛΟΥ-ΣΕΦΕΡΙΑΔΗ ΑΙΑ Στις κρυπτές του χρόνου ΝΙΑΡΧΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ (Ανθολόγηση) Τ α ωραιότερα ποιήματα για τη μανα ΣΑΡΑΚΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ Τ α αιφνίδια άστρα ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΑΛΙΔΗΣ Ν. ΒΑΣΙΛΗΣ Ε πί σκηνής (Σχέδια: Γιώργος Σταθόηουλος) ΤΡΙΒΙΖΑΣ ΣΩΤΗΡΗΣ (Ανθολόγηση) Ποιητές του Μεσοπολέμου (Οι ηοιφές άδοξοι που ’ναι) ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ Ιδίοις σώμασι / Χωρία, α ' ΧΕΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Ψευδε'ς βάσιμον ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ X. ΔΗΜΗΤΡΑ Φορτίο

Από το πρώτο της βιβλίο Λύκοι καί Σύννε φα ως Τα σκόρπια χαρτιά της Πηνελόπης, η Κατερίνα Αγγελάχη-Ρουχ είτε πλάθει δικό της μύθο είτε δίνει τη δική της ποιητι κή ερμηνεία γνωστών μυθικών συμβόλων: η Ιφιγένεια αρνείται να θυσιαστεί για να μη γίνει πόλεμος κι η Μαγδαληνή θεωρεί τη δική της ιστορία πιο αιώνια από του Χριστού (γιατί εκείνη «έμεινε χνάρι μονα δικό στις θεϊκές επαναλήψεις»), ενώ ο Μεγαλέξανδρος ανακαλύπτει ότι «οι εκ στρατείες δε νικούν το χώμα».

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α / Π Ο Ι Η Σ Η

ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ

ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ

Ήχοι οικείοι

Άρωμα ενός κομήτη

Ποιήματα

Ποίηση

Τακης Βαρβιτσιώτης

*Άρωμα ενός κομήτη

ΕΚΔΟΣΕΙΣΚαιτλνιοτη

Νομίζω οι ήχοι άρχισαν να με απασχολούν κάπου στα μέσα του 1987. Έτσι πίστευα τουλάχιστον, ώσπου μια μέρα, ψάχνοντας κάποια παλιά μου χειρόγραφα, βρέθηκα μπροστά σε μια έκπληξη. Μέσα σ’ ένα χα κί φάκελο υπήρχε ένα διήγημά μου με τίτ λο Η συνομιλία των ήχων, γραμμένο τον Οκτώβριο του 1971 στο Σααρμπρούκεν και διορθωμένο στο Μόναχο ένα μήνα αρ γότερα. Από τόσο παλιά, λοιπόν, οι ήχοι...

« 0 Τάκης Βαρβιτσιώτης είναι ένας εκ πρόσωπος εκείνης της πλειάδας των Ελ λήνων ποιητών που πρόσφεραν μια ζωτι κή και ανέλπιστη συμβολή στην παγκό σμια λογοτεχνία της εποχής μας, και το πλούσιο ποιητικό έργο του έξοχου αυτού λυρικού αποτελεί μια κορυφαία στιγμή της σύγχρονης νεοελληνικής ποίησης, βρί σκοντας αναγνώριση και έξω από την πατρίδα του». (Από το σκεπτικό της κριτικής επιτρο πής του Πανεπιστημίου της Βιέννης, που απένειμε στον Τάκη Βαρβιτσιώτη το Διεθνές Βραβείο Γκότφριντ φον Χέρντερ 1994.)

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α / Π Ο Ι Η Σ Η

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΑΡΟΣ

ΣΠΤΡΟΣ ΒΕΡΓΟΣ

Θηρασία

Ρίζες στο χρόνο

Ποιήματα

Έ γραψ α τη Θ ηρασία τα χρόνια 19791980, όταν οι Έλληνες έπαιρναν την από φαση, με την πρώτη ευκαιρία, να στρί ψουν το τιμόνι της χώρας στον «τρίτο δρόμο προς το σοσιαλισμό». Λίγες δεκά δες αντίτυπα μιας προσωπικής έκδοσης και μερικές ηχογραφημένες κασέτες μοι ράστηκαν τότε σε φίλους. Τι ζητάει σήμερα η Θηρασία στα βι βλιοπωλεία; Η παρότρυνση σεβαστού φίλου: «Αν πριν δεκαεφτά χρόνια ήταν προφητική, σήμερα είναι εξαιρετικά επίκαιρη». Δ.Β.

Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει τις ποιητι κές αναζητήσεις του Σπόρου Βέργου τριάντα χρόνων. Οι «Ρίζες στο χρόνο» και τα «Ποιήμα τα αγάπης» είναι ποιήματα που γράφτη καν στη διάρκεια πολλών ετών και εκ φράζουν τις ανησυχίες εκείνης της συγκε κριμένης στιγμής. Οι «Ανωνυμίες» και η «Μαρτυρία θα νάτου» γράφτηκαν τότε που ο ποιητής προσπαθούσε να συνθέσει σε στίχους τα όνειρα και τις πίκρες της εφηβείας. Η έκδοση αυτή ολοκληρώνει έναν κύ κλο.

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α / Π Ο Ι Η Σ Η

Θ .Π . ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ

ΙΩΑΝΝΑ ΖΕΡΒΟΥ

Απόβαρο

Τα Ελευσινια

Ποιήματα 1987-1996

Ποίηση

0 έρωτας. Η γέννηση. 0 θάνατος. Θέμα τα γνωστά. Ανάμεσά τους το ταξίδι. Με ένα, ας πούμε, Intercity. Το οποίο διέρχε ται απ’ όλους τους σταθμούς, αλλά στα ματά σ’ ελάχιστους. Δυο ή τρεις. Δε χάνει χρόνο. Συμπτύσσει τις αποστάσεις και τις συναιρεί στον ενιαίο και αδιαίρετο δι κό του χωρόχρονο. Τότε η αναχώρηση αποδεικνύεται αφελής. 0 προορισμός ασαφής. Η άφιξη αβέβαιη. Το ταξίδι αυ τό καταλήγει στην ουτοπία της νοσταλ γία ς. Στο αδύνατον, δηλαδή, της ε π ι στροφής μας στην αθωότητα.

Το κύριο θέμα του βιβλίου είναι η π ρο βληματική του φύλου και της ενσάρκω σης. Τα μυθολογικά αρχέτυπα βοηθούν να δοθεί το αιωνίως νέο. Οι ελληνικοί μύ θοι έχουν αυτή την αιώνια νεότητα: είναι συνάμα διαχρονικοί, αιώνιοι και επίκαι ροι και εκφράζουν τα βαθύτερα ενορμήματα της ζωής μας.

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α / Π Ο Ι Η Σ Η

ΤΑΣΟΣ ΚΑΝΑΤΣΗΣ

ΑΙΑ Μ ΕΓΑΛΟΤ-ΣΕΦΕΡΙΑΔΗ

Λεηλασίες

Στις κρύπτες του χρόνου

Ποιήματα

Οι Λ εηλασίες είναι οι φθίνουσες φωνές των ανθρώπων χαι των πραγμάτων της ελληνικής ηπειρωτικής ενδοχώρας μπρο στά στον καθρέφτη της νύχτας, όπου το μαύρο εναλλάσσεται μόνο με μαύρο. Είναι η ηχώ των εξομολογήσεων της ψυχής ανάμεσα σε όρια που ολοένα στε νεύουν. Συλλαβισμοί,της μιας όψης του κειμέ νου της συγκεκριμένης ανθρωπογεωγρα φίας, που συγκροτούν μια πρόταση τρα γωδίας. Λεηλασίες... Στην προκειμένη περίπτωση: καταστροφές του χρόνου.

Ποιήματα της νιότης και της ωριμότητας που δεν καλύπτουν μόνο μια μακρά χρο νική περίοδο, αλλά και μια εξίσου μεγάλη ποικιλία θεμάτων. Λακωνικά ή χειμαρ ρώδη, δοξάζουν τον έρωτα, ξορκίζουν το θάνατο, αφουγκράζονται τα πολιτικά και τα κοινωνικά προβλήματα, αναδίνουν ενίοτε μια μεταφυσική χροιά. Εβδομήντα εφτά στον αριθμό, ανασύρονται από τις κρύπτες του χρόνου και κατατίθενται με «τρυφερή νηφαλιότητα».

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α / Π Ο Ι Η Σ Η

ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΑΡΑΚΗΣ

ΒΑΣΙΛΗΣ Ν. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ

Toe αιφνίδια άστρα

Επί σκηνής

Ποιήματα

Σχέδια: Γιώργος Σταθόπουλος

Πόσο κοντά μας, πόσο μακριά μας βρί σκονται τ’ αστέρια; Άδηλο· το μόνο βέβαιο είναι πως τα προσλαμβάνουμε ως λαμπερά σημεία στον ουρανό μας, γνωρίζοντας ωστόσο πως αυτά μόνο σημεία δεν είναι. Τα βλέ πουμε σε παρελθόντα χρόνο κι ελάχιστα μας αφορά ο κύκλος της ζωής τους. 'Ομως: Πόσο θ’ αντέχαμε έναν ουρανό χωρίς αστέρια; Πόσο θ’ αντέχαμε έναν κόσμο χωρίς ποίηση; Λένε πως ένα ποίημα, για να θεωρηθεί επιτυχημένο, οφείλει να ξαφνιάζει τον αναγνώστη ή τον ακροατή. Όπως ακρι βώς μας ξαφνιάζουνε τ’ αστέρια- κάθε νύ χτα.

0 Χάρρυ Κλυνν χρησιμοποιεί την παλιά δοκιμασμένη μέθοδο του γέρο-Σωκράτη, την ειρωνεία και τη μαιευτική. Καμώνε ται τον αφελή, απορεί, οδηγεί το κοινό στο αδιέξοδο και ύστερα μαζί του ξετυ λίγει το κουβάρι που είναι κρυμμένο και παγιδευμένο από την παραπληροφόρη ση, την προπαγάνδα, τη μόδα και τη συ νήθεια [...] ΚΩΣΤΑΣ ΓΈΩΡΓΟΥΣΟΠΟΪΛΟΣ

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α /

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

ΑΡΛΕΤΑ Από που πάνε για την άνοιξη; ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ ΜΙΜΗΣ Τ ο χαμένο μπλουζ (Μυθιστόρημα) ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΦΡΕΝΤΥ Τερε'ζα (Ιστορικόμυθιστόρημα) ΔΙΒΑΝΗ ΑΕΝΑ Ο ι γυναίκες της ζωής της (Μυθιστόρημα)

ΦΡΕΝΤΤ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

Τερέζα Ιστορικό μυθιστόρημα

ΔΟΞΙΑΔΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Τ α τρία α νθρωπάκια (Μυθιστόρημα) ΕΥΘΥΜΙΑΔΗ ΝΕΝΗ Η πόλη των γλάρων (Μυθιστόρημα) ΚΑΒΒΑΘΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ Τ ο πακέτο - Τ ο μ ερτικό των αγγέλων (Μυθιστόρημα) ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ Η Κασσάνδρα και ο λύκος (Μυθιστόρημα) Ο υπνοβάτης

(Μυθιστόρημα)

ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ ΙΩΑΝΝΑ Μικρά Αγγλία (Μυθιστόρημα) ΚΑΣΟΛΑΣ ΜΗΤΣΟΣ Η Αγγελίνα και ο τρίτος ήλιος (Μυθιστόρημα) ΛΑΛΑ-ΚΡΙΣΤ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Τ α απομεινάρια του θεο ύ (Μυθιστόρημα) ΜΑΝΙΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Θάνατος με τρικυμία (Μυθιστόρημα) ΜΑΝΤΑΚΑ ΜΑΡΙΑ Η καρδιά της θάλασσας (Ιστορικόμυθιστόρημα) ΜΠΑΛΤΑ ΙΝΩ Ο μακρύς χειμώνας του έρωτα

(Διηγήματα)

ΝΤΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ο Άκης και οι άλλοι (Μυθιστόρημα) ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ Ο φοβερός τόπος (Μυθιστόρημα) ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΝΙΚΟΣ Λεπτή γραμμή (Διηγήματα) ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Η ψίχα της μεταλαβιάς (Διηγήματα) ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥΕΡΣΗ Διακοπές χωρίς πτώμα ΤΣΑΛΙΚΟΓΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ Έ ρω ς φαρμακοποιός (Μυθιστόρημα) ΦΑΚΙΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ Εκατό δρόμοι και μία νύχια (Μυθιστόρημα) ΦΡΑΝΤΖΙΣΚΑΚΗΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ Ενθυμού και μη λησμονεί (Μυθιστορία) ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ ΛΕΝΟΣ Τ α χαστουκόψαρα (Μυθιστόρημα)

Είχε ξεκινήσει τη ζωή της σαν ξεριζωμένο αγριολούλουδο της ανατολικής Θράκης, για να παντρευτεί το 1916 στην Αθήνα, να εξοριστεί το 1917 στην Κορσική και να παρατήσει τον άντρα της,το 1918, στο Μιλάνο. Ήταν η πρώτη φορά που τολ μούσε. Στα επόμενα πέντε χρόνια η Τε ρέζα θα γνώριζε τον Πικάσσο, τον 'Ιωνά Δραγούμη,τον ντ’ Αννούντσιο,τον Κοκτώ, τον Βενιζέλο,τον Μουσσολίνι,τον Κεμάλ - κ α ι βέβαια τον Έρνεστ Χέμινγουαιη. Αν ήταν πιο φλύαρη, θα μπορούσε να προσθέσει στη βιογραφία της; «Γνώρισα τους πιο σημαντικούς άντρες του καιρού μου. Και κοιμήθηκα με μερικούς από αυ τούς».

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α /

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

ΛΕΝΑ ΔΙΒΑΝΗ

ΝΕΝΗ ΕΤΘΤΜΙΑΔΗ

Οι γυναίκες της ζωής της

Η πόλη των γλάρων Μυθιστόρημα

Μυθιστόρημα

Αυτό είναι το βιβλίο της Άννας, που κάπο τε έμοιαζε με όλες τις άλλες γυναίκες. Της Άννας, που υπνοβατούσε μέχρι τα 35 ανά μεσα σε σύζυγο, π α ιδ ιά και δουλειά. Όπως όλοι. Ήσυχη. Πολύ ήσυχη. Έ σπρω χνε τις μέρες με την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Όπως όλοι. Και ξαφνικά μια φωτογραφία πέφτει στα χέρια της και τα καίει. 0 άντρας της στο Λονδίνο αγκαλιά με μια όμορφη κοκκινομάλλα. Η Άννα που ξέρατε πεθαίνει. Τη θέση της παίρνει ένα άγριο θηρίο με νέα όραση και ακοή. Ένα θηρίο που κήρυξε πόλεμο εναντίον όλων. Τι έγινε μετά, αυτή δεν μπορεί πια να σας το πει. Θα σας μιλήσουν οι γυναί κες της ζωής της.

Ξεκίνησε από την Αθήνα και έφτασε στη Νέα Τόρκη για μια επαγγελματική συνά ντηση με τον Ελληνοαμερικανό Πήτερ Πά πας. Όμως εκείνος απουσιάζει, βρίσκεται στο Χάλιφαξ του Καναδά. Η αναζήτηση αρχίζει και στην πορεία της παρασύρει μια σειρά προσώπων. 0 Αμερικανός τηλεπα ρουσιαστής και η μυστηριώδης φίλη του, ο μαύρος μπάρμαν του πλοίου,η τρομαγμέ νη υπάλληλος της ρεσεψιόν, ο ομοφυλόφι λος με το χρυσό πουκάμισο και ο ανάπη ρος εραστής, ο κουρασμένος αστυνομικός και ο κηπουρός του νεκροταφείου συμμε τέχουν στην έντονη πλοκή είτε ως πρωτα γωνιστές είτε ως θεατές, σχηματίζοντας ανάγλυφα μέρος του διεθνούς τοπίου.

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α /

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ

ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ

Το πακέτο Το μερτικό των αγγέλων

Μικρά Αγγλία Μυθιστόρημα

Μυθιστόρημα

Το Πακέτο είναι η πραγματική -η θεατρι κή- εμπειρία ενός ευνούχου που ταξιδεύει μ’ ένα τρένο έχοντας για αποσκευές ένα βάζο που περιέχει τα γεννητικά του όργα να κι ένα βιβλίο που φέρει τον τίτλο Το μερτικό των αγγέλων. Μαζί του ταξιδεύει μια γυναίκα με δύο κουτιά: ένα μικρό γε μάτο μελομακάρονα κι ένα πιο μεγάλο που ξεχειλίζει από ένα παλιό νυφικό. Η μο ναδική εξήγηση που δίνει στον αφηγητήσυνεπιβάτη της είναι ότι τη στέλνουν οι δι κοί της ως «πακέτο», να παντρευτεί έναν άνθρωπο που δε γνωρίζει. Στη διαδρομή μπαίνει στον πειρασμό να τον «απατήσει» με τον ευνούχο, χωρίς να ξέρει ότι είναι ένα πλάσμα που άλλο δείχνει και άλλο είναι...

Η ιστορία διαθέτει ναυτικό φυλλάδιο και ταξιδεύει επί μία εικοσαετία μεταφέροντας θαλασσοφαγωμένους άντρες και γυναίκες στους μεγάλους ή ασήμαντους πλόες της ζωής, από τα τζενεραλάδικα και τα υπερωκεάνια στη χρυσαφένια αμ μουδιά του Νειμποριού και στις ασκή σεις μελαγχολίας μιας παρέας κοριτσιών, από ένα ντοματοπίλαφο στο Μπουένος Άιρες στις πιστές λαρδομούνες που κρέ μονται από το στόμα της Μούραινας κι από τις συμμαχικές νηοπομπές κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου π ο λέμου στη Ρίβα και στο λευκό διώροφο των Σαλταφέρων.

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α /

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΝΙΝΗΣ

ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΤΑΚΑ

Θάνατος με τρικυμία

Η καρδιά της θάλασσας

Μυθιστόρημα

Ιστορικό μυθιστόρημα

Σ’ έναν τόπο όπου τα στοιχεία της φύσης και η ανάγκη κυβερνούν τις ζωές, κι ενώ η Ελλάδα βγαίνει από τον Εμφύλιο, οι άν θρωποι επιμένουν να ονειρεύονται την ελπίδα, γαντζωμένοι στην εφήμερη λάμ ψη της σάρκας. Έ να π α ιδ ί μεγαλώνει ανάμεσα στον «γέρο», που του διδάσκει τον κόσμο του ορατού, και στη «γριά», που του ανοίγει τις θύρες του αόρατου. Στ’ αυτιά του φτάνουν οι ήχοι από τα βα ριά βήματα της Ιστορίας, η μάγισσα Καλλίστη παραμονεύει, κι αυτό πασχίζει να οργανώσει τον χάρτη της πραγματικότη τας. «Υπάρχουν σύνορα ανάμεσα στο αι σθητό και το υπεραισθητό;»

0 διάσημος επιχειρηματίας Ζακ Κερ τα είχε όλα. Ώ σπου μια μέρα φυλακίζεται με χαλκευμένες κατηγορίες. Καταδικά ζεται ισόβια. Είναι Τρίτη 29 Μάί'ου 1453... Δραπετεύει και μετά από μια μυθιστορη ματική καταδίωξη φτάνει στη Ρώμη, ό που ο Πάπας Κάλλιστος ο Γ' του προτεί νει μια παράτολμη σταυροφορία για την απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης. Μετά από περιπέτειες, μάχες, ρεσάλτα, κυνηγημένος, τραυματισμένος, π άντα όμως αισιόδοξος, καταλήγει στη Χίο. Θα μπορέσει να ξαναφτιάξει εκεί τη ζωή του στο πλευρό της ωραίας Ζουάνας;

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α /

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

ΙΝΩ ΜΠΑΛΤΑ

ΕΥΓΕΝΙΑ ΦΑΕΙΝΟΥ

Ο μακρύς χειμώνας του έρωτα

Εκατό δρόμοι και μία νύχτα

Διηγήματα

Μυθιστόρημα

Εννιά ιστορίες για τον έρωτα και τις π α γίδες που μας στήνει. 0 σύζυγος πληρώ νει τις εξωσυζυγικές του περιπέτειες, καταλήγοντας ουσιαστικά αιχμάλωτος της γυναίκας του. Η αγνή αγάπη που ανθίζει ανάμεσα στον γέρο και στη νεαρή κοπέ λα μετατρέπεται από τους γύρω σε κάτι βρώμικο και μεμπτό. Η πρώτη αγάπη μιας έφηβης καταλήγει σε τραυματική εμπειρία, που την αφήνει συναισθηματι κά ανάπηρη. Χωρίς διέξοδο, μια νέα γυ ναίκα οδηγείται από την κατάθλιψη στην τρέλα. Έ νας γάμος εμφανίζεται ως το στείρο τοπίο κάποιου νεκρού πλανήτη. 0 μακρύς χειμώνας του έρωτα είναι εκεί για όλους μας.

Είναι δυνατόν στην εποχή μας αρχιτέκτο νες, πλανόδιοι μουσικοί, σκιτσογράφοι, νοικοκυρές, ερασιτέχνες ραδιοπειρατές, αγρότες, συγγραφείς, ταχυδρομικοί δια νομείς, τρεμάμενοι αγιογράφοι και τεχνί τες μωσαϊκών να συζητούν για φαντά σματα; Είναι δυνατόν κάποιοι που πέθαναν άωροι, αδικαίωτοι κι αδικοσκοτωμένοι να εμφανίζονται ως φαντάσματα και να απαιτούν δικαίωση; Και τι σχέση έχουν όλα αυτά με τη λίμνη Στυμφαλία και τη νήσο Ύδρα; Με τον Ανδρέα Καρκαβίτσα και τον Ιπποκράτη; Τον Παυσανία και τον Εβλιά Τζελεμπί; Την Πολυξένη της Τροίας και τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη; Και οι φωτιές στα υψώματα; Πώς συνδέονται;

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α /

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

ΦΡΑΝΤΖΗΣ Κ. ΦΡΑΝΤΖΙΣΚΑΚΗΣ

ΛΕΝΟΣ ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ

Ενθυμού και μη λησμονεί...

Τα χαστουκόψαρα Μυθιστόρημα

Μυθιστορία

Πρόκειται για ένα ανάγνωσμα που περι γράφει την κοινωνική και πνευματική ζωή στη Σύρο και στα Χανιά από τα μέσα του περασμένου αιώνα μέχρι τις αρχές του τωρινού, μετά περνάει στην αντίστοιχη εικόνα της Αθήνας τις παραμονές του τε λευταίου πολέμου, για να καταλήξει στο έπος του ’40-’41 και στην τριπλή κατοχή, με όλα τα παρεπόμενά της: τις σφαγές, τις εκτελέσεις, τις λεηλασίες, τη μαύρη αγορά, την πείνα. Κι όλ’ αυτά μέσ’ από πρίσμα αλλιώτικο από κείνο που π ρο σπάθησε να μας επιβάλει μια φθίνουσα τα τελευταία χρόνια πολιτική παράταξη, δίχως όμως και να παραβλέπονται τα ασυγχώρητα λάθη της αντίπερα όχθης.

Γιατί ένας τακτοποιημένος, σοβαρός κύ ριος εξαφανίζεται; Γιατί η τηλεόραση είναι πάντα ανοιχτή; Γιατί δε θα ’ρθουν φέτος οι χρυσοί σκαραβαίοι; Πότε θα γυρίσει ο τσάρος; Πότε θα ’ρθει το τρόλεϊ; Γ ιατί ξε ράθηκε η ελιά; Τ ι χρώμα ματιών είχε; Γ ια τί παντρεύεται ο κόσμος; Ποια είναι η Μήτσος; Ποια είναι η Πάολα; Ποιος είναι ο Συμεών; Τι τα ’θελε τα καφεδάκια ο ηγού μενος; Γιατί οι Dead Kennedys άφησαν ανοιχτό τον ενισχυτή μετά τη συναυλία; Γιατί κατέρρευσε ο κομουνισμός; Τι χρειά ζονται τα βιβλία; Τι θέλετε από μας; Αυτές κι άλλες απορίες δε λύνονται με αυτό το μυθιστόρημα. Διατυπώνονται όμως και αυτό είναι κάτι. Δεν είναι;

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Εκδηλώσεις

Κ Α ΙΤ Α Ν ΙΩ Τ Η

ΔΙΑΛΟΓΟΣ

κάθε Δ ευ τέρ α από 10.11.97

Η λογοτεχνία συναντά τις τέχνες Συγγραφείς και ποιητές συζητούν με δημιουργούς από τους χώρους της Τέχνης

LLI

ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΜΙΛΟΥΝ

κάθε Πέμπτη από 30.10.97

Ζωντανές συνεντεύξεις Ελλήνων και ξένων συγγραφέων με τον Θανάση Λάλα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ κάθε Τετάρτη από 12.11.97

ΚΕΝΤΡΟ ΛΟ ΓΟ Υ

Συναντήσεις με'Ελληνες συγγραφείς και ποιητές. Συζητούν με αναγνώστες και υπογράφουν τα Βιβλία τους

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

και

κάθε Τρίτη από 19.11.97

Το σταυροδρόμι των Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών. Έλληνες λογοτέχνες διαβάζουν κείμενα ξένων λογοτεχνών

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΝΑΛΟΓΙΟ

ΤΕΧΝΗΣ

Ζωντανή ποίηση και συναντήσεις με καθιερωμένους και νέους ποιητές

ΤΕΧΝΕΠΟΛΙΣ

Τέχνη, επιστήμη, πολιτισμός και ιστορία

LLI

Ο ι-

Ο <

Η ΣΚΗΝΗ TOY 10k από 7.11.97 παραστάσεις

του έργου της Μαργκερίτ Ντυράς Μουσική -Δ υ ο άνθρωποι αγαπήθηκαν και...

σκηνοθεσία: Λουκία Ρικάκη με τους Γιώτα Φέστα, Πασχάλη Τσαρούχα

ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΑΝΑΛΟΓΙΟ Αναγνώσεις θεατρικών και λογοτεχνικών κειμένων

Θ ε μ ισ τ ο κ λ έ ο υ ς 104 Αθή να πληροφορίες 380205 6 380242 5

ΝΥΧΤΕΣ ΚΩΜ ΩΔΙΑΣ

Ο-

Παραστάσεις Stand-up comedy με νέους Έλληνες κωμικούς

ΤΑΞΙΔΙ ΜΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ Έλληνες λογοτέχνες και ηθοποιοί παρουσιάζουν λογοτεχνικά κείμενα για παιδιά σε θεατρική μορφή

< LU

Κ Α Σ Τ Α Ν Ι Ω Τ Η

ΓΡΑΦΕΙΑ: Ζαλόγγου 11,106 78 ΑΘΗΝΑ, FAX: 382.25.30 ΧΟΝΔΡΙΚΗ ΠΩΛΗΣΗ: Ζαλόγγου 11,106 78 ΑΘΗΝΑ, FAX: 384.24.31 ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζωοδόχου Πηγής 3 ,106 78 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ: 330.12.08 u rl: w w w .k a s ta n io tis .c o m , e-m a il: info@ kastaniotis.com ΓΡΑΦΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: Α ριστοτέλους 7,546 24 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΗΛ.: (031) 270.391 - FAX: (031) 271.659

____________ ΜΟΜΒΖΔΒ® ° £\K@T7i2 ° Β δ\ΒΠΠ@____________

Λεύκωμα Αθήνα

Best Seller

Βραχυγραφίας

4 ? ε.κε .βι Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η Κατοχή στην ΠαιδικήΛογοτεχνία

44 48 Το ξένο Βιβλίο Ηλίας Μαγκλίνης: Άιρις Μέρντροχ: Υπαρξισμός και Μυστικισμός (Βιβλίο απότο Η.Β.) 52 Άρθρο Αλέξης Σταμάτης: Τζιμ Μόρισον-ο Ρεμπό της ροκ 56 'Epcuva Νίκος Μολυβιάπις: Ο πράσινος Τύποςστην Ελλάδα 62 Χτίζοντας την κινηματογραφική α γορά του αύριο Γράφει ο Γιάννης Δεληολάνης 64 Κοντρόλ Απορίες κι ερω Βιβλιογραφικές Προτάσεις από τη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου

Επετηρίδα Οκτωβρίου

τήματα Γράφει ο Κώστας Πάρλας 6 6 Τα Παλιά «Ποιονείνε το σημαντικώτερον φιλολογικόν και καλλιτεχνικόν γεγονός της τελευταίας εκατονταετίας;»Μια έ

διαβάζω ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ No 378 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1997 ISSN 1106-1383 Σύνταξη: 33.01.313-33.01.239 Λογιστήριο:33.01.241 Διαφημίσεις: 33.01.313 Συνδρομές: 33.01.315 Fax:33.01.315 Ιδρυτής: ΠερικλήςΑθανασόπουλος Διευθυντής: ΗρακλήςΠαπαλέξης Σύνταξη: ΓιώργοςΓαλάντης, ΚατερίναΓρυπονησιώτη, ΒασίληςΚαλαμαράς, ΝένηΡάις, ΒάσωΣπάθή. Υπεύθυνηοικονομικών: ΒάσωΣπάθή Συνδρομές:ΑθανασίαΣπάθή Διαφημίσεις: ΗρακλήςΠαπαλέξης Καλλιτεχνικήεπιμέλεια: ΜαρίαΖαχαριουδάκη Επιμέλεια-Διορθώσεις: ΒίκυΚωτσοβέλου Στοιχειοθεσία-ΗλεκτρονικήΣελιδοποίησηΦιλμ- Μοντάζ: ΜΥΡΙΚΗΓραφικέςΤέχνες ΖωοδόχουΠηγής3θ,τηλ.: 3Θ.44.265-38.12.373 Εκτύπωση:Δ. Πρίφτης& ΥιοίΟΕ Σωνιέρούθ,τηλ.: 5232323 Βιβλιοδεσία: Μ.Φουντουλάκης, Παπανικολή13,Αιγάλεω,τηλ.: 5987432 Διανομή: ΝέοΠρακτορείοΤύπου Ιδιοκτησία: ΓιώργοςΓαβαλάς&ΣΙΑΕ.Ε. Εκδότης: ΓιώργοςΓαλάντης Κεντρικήδιάθεση: Αθήνα: «Διαβάζω» Α. Μεταξά26, Αθήνα10681 Θεσσαλονίκη: Βιβλιοπωλείο «Κέντροτουβιβλίου», Λασσάνη9, τηλ. 237.4Θ3 Σύνθεσηεξωφύλλου: ΜαρίαΖαχαριουδακη ΗφωτογραφίατουΤζ. ΦόουλςείναιτηςSusanCollins

ρευνατου «θεατού»

74 Λιλιπούτεια Απαντάο Νίκος Παναγιωτόπουλος

___________________ SwiBKl'D'B'gBKl___________________ 77

Τξον Φόουλς: Η τραγωδία μου είναι που δεν είμαι ο Καβάφης ή

οΣεφέρης Τη συνέντευξη πήρε ο Ηλίας Μαγκλίνης U© ©ΒίΏΖΔ O W fifiDDELft _____________________ Πολ Βερλέν

96 ΚικήΛαλαγιάννη: Εργογραφίατου Πολ Βερλέν 98 ΜαρίαΟρφανίδου-Φρέ103 Κική Λαλαγιάννη: Ρομά

ρη: Οι μεταφράσεις του Πολ Βερλέν στηνΕλλάδα

ντζαχωρίς λόγια του Πολ Βερλέν: Μια ποίηση αναχώρησης, ταξιδιού και κίνησης

106 Γιώργος Φρέρης: Βερλέν-Ρεμπό: δύο φίλοι, δύο γραφές 112 Παόμματα: 113 Οι ράθυμοι - ποίηματου 14 ΕλληνικήΒιβλιογραφίαΠολ Βερλέν

ΟΡεμπό στον Βερλέν - ΟΒερλέν στημητέρα του Βερλέν (Μετάφραση: Κ. Καρυωτάκης) /

___________fflQADBEWA©@©[PC!ia£ffi]___________ /16 Συνεργάστηκαν οι: ΓώργοςΔανιήλ, ΤιτίκαΔημητρούλια, Λίλυ Εξαρχοπούλου, Νίκος Κολοβός, Ηλίας Μαγκλίνης, Κωνσταντίνος, Δ. Μαλαφάντης, Νίκος Μολυβιάτης, Σωτήρης Ντάλης, Χρίστος Παπαγεωργίου, Γάννης Παπαδάτος, Αλέ ξηςΣταμάτης, Δημήτρης Τσατσούλης

CSpOUDiKBIii 131 Ελληνική Πεζογραφία ΜαρίαΛαμπαδαρίδου-Πόθου: ΠήραντηνΠό135 Ελληνική Πεζογραφία Μάγδα Τσιρογιάννη: Χρονογραφία Γράφει ο Νίκος Κολοβός 137 Ξένη Πε

λη... πήραν την Γράφει η Ελένη Χωρεάνθη

ζογραφία Αλεσσάντρο Μπάρικκο: Μετάξι Γράφει ο Δημήτρης Τσατσούλης

141 Μελέτη Διονύσης Μαγκλιβέρας: Η νεοελληνική κοινωνία τουεικοστού αι 144 Δοκίμιο Σωτή

ώναμέσα απότο μυθιστόρημα Γράφει η Νένα Κοκκινάκη

ρης Γουνελάς: Ηκρίση του πολιτισμού Γράφει ο Νίκος Γιανναδάκης

Mra/mri/A 147 Βιβλιογραφικό 159 Κριτικογραφία

Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1997 Μορφές της Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η ς

Η ΕΚΔΟΤΡΙΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ Β. Μ Ε ΤΑ Λ Λ ΙΝ Ο Υ (ΤΤ. Τ Σ ΙΩ Μ Ο Υ )

Δημοσίευση οπάνιων ντοκουμέντων οε όλα τα τεύχη του 1997

Τιμητική προοφορά τον «διαβάζω» Από ιο αρχείο Θεοχάρη Κυδωνάκη

jS s Is s S e fib lJ ife lB HI0

5 >

Φ, ΓΕΡΜΑΝΟΣ

γΆ Ό

Ι.ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ Ο Αλχημιστής

τ*ρ*ία

— ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ-—

ΚΑΣΤΑΝΙΟΤΗΣ

Μ ικρ ά Α γ γ λ ία

— Κ Α Σ ΤΑ Ν ΙΟ Τ Η Σ -

ΤΖ.ΦΩ0ΥΑΣ Ο Μάγος

— ΕΣΤΙΑ —

ι/ο

Γ.ΤΣΑΝΓΚ Αγρ ιόκυ κνοι Τρας κόρ<ς της Κίνας

Μ, ΓΙΟΥΡΣΕΝΑΡ Τι; Ηαιωνιότητα XATZHNIKOAH Κ. ΜΟΣΣΕ Έγκλημα στην αρχαία αγορά ΘΕΜΕΛΙΟ Α. ΜΙΧΑΑΟΠΟΥΛΟΥ Γ,άν™ς καςτανιοτης

- - - - Ε Σ Τ ΙΑ - - - - -

Τα ϊμπορικότϊρα Βιβλία του μήνα, ούμφωνα pc τα οτοιχα'α που μας παραχώρηοαν 30 βιβλιοπώλϊς απ' όλη την Ελλάδα, δηλώνοντας ο καδένας τους τέοοτρα Βιβλία που *ίχαν τις πιριββότιρις πωλήο«ις.

ΑΘΗΠΑ - ΠΕΙΡΑΙΑΣ - Α£ΣΣΑΑΟΠΙΚΗ Φ,ΓΕΡΜΑΝΟΣ Τ τ ρ έ ζ α ΚΑΣΤΑΝΙΟΤΗΣ Ι.ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ Μικρά Αγγλία ΚΑΣΤΑΝΙΟΤΗΣ Α.ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ κ α ς τ α ν ιο τ η ς Α.ΠΑΠΑΑΑΚΗ Οι κάργκς ΚΑΛΕΝΤΗΣ Ι.ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ Ο Βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας ΕΣΤΙΑ

Λ. ΖΩΓΡΑΦΟΥ Ηαγάπη άργηστ μια μέρα ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

Π.ΚΟΕΑΟ Ο Αλχημιστής ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΖ.ΦΟΟΥΛΣ Ο Μάγος ΕΣΤΙΑ Τ.ΜΑΚΜΙΛΛΑΝ«α πού πήγαν όλοι ο,άντρτς ΟΚΕΑΝΙΜ Γ.ΤΣΑΝΓΚ Αγριόκυκνοι. Τρ<ιςκόρ<ς της Κίνας ΕΣΤΙΑ Ρ. ΠΙΛΤΣΕΡ Ο γυρισμός ΟΚΕΑΝΙΔΑ

~§Q ~

Γ®ό

Γ ΐ3 ο

ΪΙΑ Κ Η Α Ν

Α.ΠΑΠΑΑΑΚΗ

Ν. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Λ.Ζ ΟΓΡΑΦΟΥ

Μ α πού πήγαν όλοι οι ά ν τ ρ ΐ{

Οι κ άργιες

Ο μεγάλος θυμός

Η αγάπη άργηοε μια μέρα

(1ΚΕΑΝΙΔΑ

ΚΑΛΕΝΤΗΣ

ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

m -

-----------------

Λ.ΔΙΒΑΝΗ Γυναίκες της ζωής της ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Ρ. ΠΙΛΤΣΕΡ Ο γυρισμός QKEANIAA Ζ,ΣΙΝΟΥΕ Το ζαφείρι του θεού ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Π. ΚΟΕΛΟ Ιτις όχθες του ποταμού Πιέθρα κάθισα και έκλαψα ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ

I. ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ Ο Βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας ΕΣΤΙΑ

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΧΠΡΗΙΑΝ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΠΛΕΙΑ: Αριστοτέλης-ΑΘ. Βαγιονάκης-ΑΘ. Βενάρδου-Ερμιόνη. Διάλογος-Βόλος. Ελευθερουδάκης-Αθ. Ελπήνωρ-ΑΘ. Ενδοχώρα-ΑΘ. Εστία-ΑΘ.Έντυπο-θεαο. Ζαφειρίου-Νέα Λιόσια.Ήλιος-Δράμα. θεωρία-Ζάκυνθος. θηοαυροφυλάκιοτου Πνεύματος-Κως. Ιανός-θεσο. Κεντρί-θεοσ. Κεντρί-Λαμία. Κουρκάκης-Καρδίτσα. Λαμπρινού-Ρέθυμνο. Μιχαλάς-ΑΘ. Μεθενίτης-Πάτρα. Μοοχονάς-Αγρίνιο. PaperTown-Αμπελόκηποι. Παράμετρος· Χολαργδς. ΠειραίκήΦολιά-Πειραιάς. Πλέθρον-Αθ. Πιτοιλδς-ΑΘ. Πολιτεία-ΑΘ. Σάκης-ΝόαΣμύρνη. ΤοΠαραθύρι-Καλαμάκι. Φιλιππότης-ΑΘ.

ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ Φ.ΓΕΡΜΑΝΟΣ Τερίζα ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Π,ΚΟΕΛΟ Ο Αλχημιστής ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ

Ι.ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ Μ.κρά Αγγλία ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Π.ΚΟΕΛΟ Χτις όχθες του ποταμού Πιέβρα

Λ. ΖΩΓΡΑΦΟΥ Ηαγάπη άργησε μια μέρα ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Ν, ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Ο μεγάλος θυμός Α.ΔΙΒΑΝΗ Γυναίκες της ζωής της Α.ΠΑΠΑΔΑΚΗ ο . κ ά Ρ γ Κ ς

καλεντης

κάθισα και έκλαψα ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ

Ζ.ΣΙΝΟΥΕ Το Ζαφείρι του θεού ΨΥΧΟΓΙΟ Σ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

ΤΖ.ΦΠΟΥΛΣ

Ο Μάγος ΕΣΤΙΑ

ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Τ. ΜΑΚΜΙΛΛΑΝ Μα πού πήγαν όλοι οι άντρες ΟΚΕΑΝΙΑΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Λογοτεχνία

Ψ αλμοι Τ έλος Τ α ξ ιδ ,ιο υ

Μετ. Μαρία Αγγελία Αγγελιδου ου

Μετ. Ρόζα Τραϊκογλου

Ν Μ Μετ. Μαρία Αγγελιδου

1 V

Α Α

Γ Χ

Κ Φ

Ι Μ Π Ο Υ Ζ

Μετ. Περσα Κουμουτση

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΠΟΣ A. Ε. ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ1 -106 79 ΑΘΗΝΑ ΤΗΑ. 36 02 535.3618654, FAX 01 - 3640 683

Το ΐύφορο έδαφος της Αλβανίας... Οι Αλβανοί διαβάζουν, μας βεβαιώνει η Γιώτα Μυρτσιώτη από την Καθημερινή. Και μάλιστα είναι φανατικοί αναγνώστες της ελληνικής λο γοτεχνίας. Διαβάζουν Σεφέρη, Καβάφη, Ελύτη, Σαμαράκη όμως ο αγαπημένος τους Έλληνας συγγραφέας είναι ο Νίκος Καζαντζάκης. Από δειξη η πρόσφατη έκδοση του «Αλέξη Ζορμπά» που εξαντλήθηκε σαν ζεστό ψωμί παρότι η τιμή πώλησης (3.000 λεκ) ισοδυναμεί με το μεροκά ματο ενός εργάτη. Μπεστ σέλερ επίσης ήταν και εξαντλήθηκαν, άμα τη εμφανίσει τους στα βιβλιοπωλεία, «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και «Ο Καπετάν Μιχάλης». Ας σημειωθεί ότι 120 τίτλοι βιβλίων της ελληνι κής γραμματείας έχουν μεταφραστεί στην Αλβανία, μια χώρα που ο πληθυσμός της μόλις αγγίζει τα 3,5 εκατ. κατοίκους. Ιδού, λοιπόν, μια όχι και τόσο διευρυμένη αγο ρά, της οποίας όμως το ενδιαφέρον για την ελ ληνική λογοτεχνία είναι δεδομένο. Μήπως πρέ πει οι Έλληνες εκδότες να επενδύσουν στη γει τονική χώρα και να μεταφράσουν και σύγχρο νους Έλληνες ποιητές και πεζογράφους; Το έδαφος είναι πρόσφορο κι ας πάψει επιτέ

Αλλά και στο Ισραήλ η διάδοση της ελληνικής λο γοτεχνίας βρίσκει ένθερμη ανταπόκριση. Όπως μας πληροφορεί ο Νίκος Βατόπουλος επίσης από την Καθημερινή: Στις αρχές του χρόνου, η Ελληνική Εταιρεία Μετα’ φραστών Λογοτεχνίας βράβευσε τον Γεχεέλ Κίμχι για τη μετάφραση στα εβραϊκά του μυθιστορήμα τος του Στραιή Μυριβήλη «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια» (τέσσερις εκδόσεις), ενώ ο ίδιος έχει μετα φράσει επίσης έργα των Μυριβήλη («Η ζωή εν τάφω»), Καζαντζάκη («Οι αδελφοφάδες»), Σαμαράκη, («Το λάθος»). Εκτός από τον Κίμχι οι μεταφράσεις του Ιακώβ Σιμπί (Ταχτσή, «Το τρίτο στεφάνι») και του ποιητή Ράμι Σαάρι που μετέφρασε τα διηγήματα του νέου πεζογράφου Μάκη Τσίτα («Πάτι έκτου Πετρούλα»), αλ λά και ποιήματα του Σαχτούρη, της Μαστοράκη, της Λαϊνά, του Υφαντή έχουν διευρύνει τους διαθέ σιμους στα εβραϊκά ελληνικούς τίτλους. Να, λοιπόν, που και σ’ αυτή τη μικρή χώρα το ενδια φέρον για την ελληνική λογοτεχνία είναι αξιοσημεί ωτο. Μήπως, λοιπόν, πρέπει να στρέψουμε τα βλέμματά μας και σε μικρές χώρες για τη διάδοση της σύγ χρονης ελληνικής λογοτεχνίας; Οι μεταφράσεις Ελλήνων στις «μεγάλες» ευρωπαϊκές γλώσσες δεν είναι μονόδρομος!

λους, ακόμη και στους κύκλους των διανοουμέ νων, η ισοπεδωτική προκατάληψη ότι Αλβανοί ίσον λαθρομετανάστες, κλέφτες, βιαστές που ήρθαν στην Ελλάδα για να κάνουν την τύχη

Η πτώση της Κυριακάτικης Καθημβρινής

τους εις βάρος μας. Κάθε νόμισμα εξάλλου, ας μην ξεχνάμε έχει δύο όψεις. Είναι άδικο το μεγαλύτερο ποσοστό βιβλίων Ελλήνων συγγραφέων να μεταφράζονται στην αλβανική γλώσσα από τα γαλλικά, τα αγγλικά και τα γερμανικά και όχι κατευθείαν από τα ελ ληνικά. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στην Αλβανία η Ελλάδα θεωρείται πολιτιστική υπερδύναμη.

Μια και αναφερθήκαμε ήδη δύο φορές σε δημοσι εύματα της Καθημερινής αναρωτιόμαστε γιατί η Κυριακάτικη Καθημερινή συρρικνώθηκε, αφυδατώ θηκε. Αναφερόμαστε πάντα στο βιβλίο καιτον πολι τισμό. Αν συνεχίσει έτσι, θα χάσει πολλούς από τους αναγνώστες της. Προσοχή, λοιπόν, και σεβα σμός στο αναγνωστικό κοινό. Δεν καταναλώνει ό,τι του σερβίρεις. Αντιδρά, και μάλιστα ακαριαία.

e e

Εξάρχ(·α: Θεμιστοκλέους 104 Κέντρο Λόγου και Τέχνης

Αιγαίο και Κύπρος να eAeu8cpcj8ci!

Όσοι σχεδιάζουν εκδηλώσεις λόγου και τέχνης

Στην εφημερίδα Ελεύθερος και ειδικότερα στη στήλη Φιλολογικός Ελεύθερος (επιμέλεια: Τάκης Νατσούλης) φαίνεται πως δημοσιεύονται κατά καιρούς (;) ποιητικά πονήματα αναγνω στών. Δεν πιστεύαμε στα μάτια μας όταν διαβά σαμε το επίκαιρο ποίημα της ανιστόρητης Ζωής Κυροπούλου με τίτλο «Άτιτλο» (sic). Το αναδη μοσιεύουμε προς τέρψιν! Πανάθεμά σε Κλίντον που ξαναβγήκες στις εκλογές και ότι ζητάν οι Τούρκοι τους απαντάς πάντα γες

στην Αθήνα το φετινό φθινόπωρο και χειμώνα ας λάβουν σοβαρά υπόψη ότι ο δαιμόνιος Καστανιώτης ανοίγει τα φτερά του και σ’ άλλες δρα στηριότητες. Στην οδό Θεμιστοκλέους στο 104 ανακαίνισε ένα νεοκλασικό τριώροφο κτίριο (χρειάστηκαν 160 ε κατομμύρια δρχ.), που θα φιλοξενήσει ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες. Σκοπός του; Να συσπειρώσει νέους, κυρίως, ανθρώπους γύρω από θέματα που αφορούν στη λογοτεχνία και το θέατρο. Σ’ αυτόν τον πολυχώρο θα δημιουργηθεί πλήρες ποιητικό και θεατρικό βιβλιοπωλείο. Θα λειτουργήσει Λογοτεχνικό Καφενείο και θέα τρο (πρεμιέρα τον Οκτώβριο με τη «Μουσική» της Μαργκερίτ Ντυράς από τη Λουκία Ρικάκη με τη Γιώτα Φέστα και τον Πασχάλη Τσαρούχα), θα θεσμοθετηθούν λογοτεχνικά βραβεία, θα γίνο νται εκδηλώσεις με Έλληνες και ξένους συγγρα φείς. Ήδη τα πρώτα ονόματα είναι: Παπανδρέου, Ξανθούλης, Νόλλας, Σουρούνης, Δοξιάδης, Καρυστιάνη, Λυμπεράκη αλλά και Σέπαρντ, Λιόσα, Στόρας, Τσιτσέκογλου, Ισιγκούρο, Αντούνες, Ζλινγκκ,ά. Αυτά είναι ελάχιστα μπρος σ’ εκείνα που έχει κα τά νου να υλοποιήσει ο ακάματος και πολυμήχα νος Καστανιώτης.

Η τολμηρή Γιουρσενάρ «Ως πλαστή την υστερία που προκαλεί στις μέρες μας κάθε επαφή, όσο επιπόλαιη κι αν είναι, ανάμε σα σ’ έναν ενήλικο και ένα παιδί που δεν έχει ακό μα μπει ή μόλις μπήκε στην εφηβεία», εξομολογεί ται στο τελευταίο της βιβλίο η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ με τίτλο «Τι; Η αιωνιότητα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Χατζηνικολή. Μέρος από την τολμηρή εξομολόγηση της συγγραφέως όταν ή ταν μόλις 11 ετών αναδημοσιεύουμε παρακάτω: Σ’ ένα είδος μετζοπάτωμα ανάμεσα στους δύο ορόρους ήταν το λουτρό και το δωμάτιο του εξαδέλφου X. Ήταν δέκα το βράδυ και στεκό μουν ορθή μπροστά στο παράθυρο κοιτάζο ντας τη νύχτα στον κήπο. 0 εξάδελφος μπήκε

Για Κύπρο και Αιγαίο γίναν πολύ απαιτητικοί πως θα γινούν Ευρώπη; οι Μογγόλωντην καταγωγή Η Ελλάδα γη δοξασμένη κοιτίς του πολιτισμού ενώ η καταγωγή των Τούρκων κοιτίς του καννιβαλισμού Βάλε μυαλό Κλίντον φονιά και εμπρηστή η Ελλάδα θα επιμένει Αιγαίο και Κύπρος να ελευθερωθεί Καλά. Η εν λόγω «ποιήτρια» γράφει ό,τι θέλει. Ο Τάκης Νατσούλης που είναι και συγγραφέας πώς δημοσιεύει τέτοια ανοσιουργήματα;

στις μύτες των παπουτσιών, τυλιγμένος μέσα στο παχύ του μπουρνούζι, με το θεατρικό και λίγο μυστηριώδες καθημερινό ύφος του. Έκλεισε αθόρυβα την πόρτα πίσω του, με πλη σίασε, μου χάιδεψετα μαλλιά, τράβηξε το ακό μα παιδιάστικο νυχτικό μου με γιακά, μανίκια και κουμπιά κάνοντάς το να γλιστρήσει και να πέσει στο πάτωμα. Τέλος, με παρέσυρε μπροστά στον καθρέφτη και με χάιδεψε με τα χείλη και με τα χέρια βεβαιώνοντάς με ότι είμαι ωραία. Διακριτικά, πή ρε το χέρι μου και έβαλε τα δάχτυλά μου να μαντέψουν, κάτω από το χοντρό μπουρνούζι, την τοπογραφία του αντρικού σώματος. Πέρα σε ένα λεπτό. Σηκώθηκε (είχε γονατίσει) και βγήκε με τις ίδιες γελοίες προφυλάξεις.

Η κόρη του Χίμινγουβϊ και το μέλλον της «Τίρίζας»

ΕΝ ΤΓΚΑΡΜ ΟΡΕΝ: Σε συνέντευξή του στο Tempo Newsweek στη Ζαννίνα Βωβού ο Φρέντυ Γερμανός αποκαλύπτει ότι η κόρη της «Τερέζας», καρπός του παράφορου έρω τά της με τον Χέμινγουεϊ, ζει στην Ελλάδα. Φρέντυ Γερμανός: Παρουσίαζα το βιβλίο «Τερέζα» στην Αλεξανδρούπολη μπροστά σε πάρα πολ λά νέα παιδιά. Καθόμουν στο γραφείο και υπέγρα φα τα βιβλία. Μερικοί περνούσαν και μου άφηναν φακέλους με στίχους τους, με διηγήματά τους, ό πως συμβαίνει πάντα. Έρχεται, λοιπόν, ένας, ως Αλβανός μου φάνηκε, ένας περίεργος και μου α φήνει έναν φάκελο. Μου λέει: «Αυτός ο φάκελος σας ενδιαφέρει εσάς προσωπικά. Δώστε μου το τηλέφωνό σας στην Αθήνα, γιατί εγώ δεν μπορώ να σας δώσω το δικό μου». Ομολογώ ότι με κέρδι: σε και του έδωσα το τηλέφωνό μου. Δεν άνοιξα το φάκελο μέχρι που έφτασα στην Αθήνα. TEMPO: Τι ακριβώς έγραφε το γράμμα; ΦΡ. ΓΕΡΜΑΝΟΣ: Έγραφε ότι η Τερέζα είχε ένα κοριτσάκι πέντε ή έξι μηνών όταν τη βρήκε ο ά ντρας της στο κάτεργο της Μικρός Ασίας το '23. Αυτό π σημαίνει; Σημαίνει ότι είχε παιδί με τον Χέμινγουεϊ. Γιατί ο δεσμός με τον Χέμινγουεϊ κράτη; σε από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο του ’22, α πό το Παρίσι έως τη Θράκη. Πέραν όμως αυτών των νέων στοιχείων, τις ερωτι κές «ατασθαλίες» δηλ. του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα, ένας πόλεμος μαίνεται για τη μεταφο ρά της «Τερέζας» στη μεγάλη οθόνη ή στην τηλεό ραση. Τα γυρίσματα της πομπής των προσφύγων θα γίνουν στη Θράκη, όπως θέλει ο Φ. Γερμανός, ή στην Ισπανία όπως θέλουν οι Αμερικανοί παραγω γοί; Στην περίπτωση της σειράς αμερικανικής πα ραγωγής πάντως σκηνοθέτης θα είναι ο ίδιος ο συγγραφέας και ως εκ τούτου έχει το δικαίωμα επι λογής Ελλήνων ηθοποιών. Προτείνει, λοιπόν, για τον πρωταγωνιστικό ρόλο τη Φιλαρέτη Κομνηνού και τον Γρηγόρη Βαλτινό για το ρόλο του Ίωνα Δραγούμη. Οι Αμερικανοί από τη μεριά τους βολι δοσκοπούν τον Αντόνιο Μπαντέρας και τον Τομ Κρουζ για το ρόλο του Χέμινγουεϊ. Στο μεταξύ ώσπου να αποδώσουν οι διεργασίες για τη μεταφορά της «Τερέζας» στη μεγάλη οθόνη, το βιβλίο του Φρέντυ Γερμανού πάει να σπάσει όλα τα ρεκόρ των Best Seller αφού μόνον τους δύο πρώτους μήνες της κυκλοφορίας του έχουνπουληθεί 40.000 αντίτυπα φτάνοντας στην εικοστή έκδο ση. Και το μέλλον αυτού λαμπρό.

Η ΤΡΙΤΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Θ Α ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗ Η ΠΡΩΤΗ επανάσταση ήταν των ρομαηικών, που τα έβαλαν με την αστική, βιομηχανική, ωφε λιμιστική κοινωνία. Η δεύτερη ξεκίνησε από τους σουρρεαλιστές, που κατήγγειλαν τη φρίκη του πολέμου και την κοινωνική αδικία. Η τρίτη ε πανάσταση, που ήδη ωριμάζει, θα είναι «ποιητι κή». Οι άνθρωποι θα καταλάβουν πόσο μάταιο είναι να έχουν αυτούς τους τρελούς ρυθμούς στη ζωή τους. Θα νιώσουν πόσο πεζή είναι η καθημερινότητά τους. Θα συνειδητοποιήσουν ότι ασχολούνται με τα πάντα, στριμώχνοντας τη λο γοτεχνία σ’ έναν «ελεύθερο χρόνο» που μειώνε ται συνεχώς. Και θα εξαπολύσουν τότε τη μεγά λη αντεπίθεση για να ξανασυναντήσουν τους ποιητές. Οι νέοι έχουν ήδη αρχίσει: οι γιορτές τους, οι χοροί τους, οι έρωτές τους, ακόμη και η μαριχουάνα τους, εκφράζουν, έστω και μ ’ έναν αφελή τρόπο, την ανάγκη για ποίηση. ΤΑMCA [(π ιμ ίλ εια Μ ιχάλη Μ ητοού, 1 2 /9 /9 7 ]

M o d e ls Το είδαμε κι αυτό! Έξι νέοι συγγραφείς να μιλάνε, έτσι ισχυρίζεται το λαϊκό περιοδικό ποικίλης ύλης DOWN TOWN, μέσα από τα καλύτερα βιβλία τους. (Με αποσπάσματα δέκα αράδων - αν είναι δυνα τόν!). Αυτή ήταν η αφορμή. Την αιτία όμως πρέπει να την αναζητήσουμε αλλού. Μάλλον στο ότι οι συγγραφείς στις μέρες μας μπορούν να πλασαριστούν στο ευρύ κοινό διαφημίζοντας καταναλωτι κά προϊόντα· μην πάει βεβαίως ο νους σας στα βι βλία. Και για του λόγου το αληθές: η Μανίνα Ζουμπουλάκη

προβάλλει

σκουλαρίκια

Les

Copains και παπούτσια La Storia di Donna, ο Χρήστος Χωμενίδης μπλούζα Prince Oliver, ο Γιώργος Ζαρκαδάκης κοστούμι Zero, πουκάμισο και ζώνη Prince Oliver και η Νικόλ Ρούσου φόρεμα Daphne Valente. Οι μόνοι χωρίς ετικέτες ο Πέτρος Τατσόπουλος και ο Στέφανος Δάνδολος. Γιατί κύριοι; Μήπως είστε σνομπ;

ώΒ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΒΙ ΒΛΙ ΟΓ ΡΑΦΙ ΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙ Σ

Ο Β'παγκόσμιος πόλεμος και η Κατοχή σ τψ Παιδική Λογοτεχνία ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΧΕΙ ΠΙΑ ΠΕΡΑΣΕΙ ΑΠΟ τότε που έληξε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ωσιόσο, οι βαθιές πληγές και οι οδυνηρές μνήμες που άφησε, καθώς και οι ηρωικές πράξεις που φώτισαν τα ζοφερά εκείνα χρόνια, εμπνέουν πάντα τους Έλληνες συγγραφείς. Πλούσια παραγωγή πεζογραφημάτων καλύπτει τις ένδοξες στιγμές του μεγάλου ΟΧΙ, το έ πος του αλβανικού μετώπου, την κόλαση της Κατοχής, την αιματηρή αντίσταση στον κατακτητή. Αν στεκόμαστε εδώ σε μερικά απ’ όσα γράφτηκαν για μεγάλα παιδιά, είναι επειδή τα διακρίνει ένα κοινό χαρακτηριστι κό - γι’ αυτό άλλωστε και εντάσσονται με επιτυχία στην παιδική/νεανική λογοτεχνία. Μολονότι απεικονίζουν ρεαλιστικά την Κατοχή, παρόλο που τίποτα δεν ωραιοποιούν και τίποτα δεν αποσιωπούν από τη φρίκη του πολέμου, δεν καταθλί βουν τον αναγνώστη, αλλά του τονώνουν την πίστη σιο καλό και το δίκιο· κρατούν ζωντανή την ελπίδα για το μέλλον, α φήνουν τόπο για την ανθρωπιά. Κι αυτό είναι που χρειάζονται σήμερα περισσότερο από ποτέ τα παιδιά και οι νέοι, πέ ρα από το να βιώσουν ιστορικά γεγονότα μέσα από τη λογοτεχνία και να απολαύσουν αισθητικά το διάβασμα. Είναι κρίμα που μερικά σημαντικότατα τέτοια βιβλία έχουν εξαντληθεί: Νιότηχωρίςτραγούδιατης Σοφίας Φίλντιση, Με το χαμόγελο οταχείλη της Αγγελικής Βαρελά, Ταμ, Τόμμυ και Σίατης Νίτσας Τζώρτζογλου, Ψηλάστη στάνη της Γαρντραλής της Πιπίνας Τσιμικάλη (υπάρχουν στη βιβλιοθήκη του κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, Ζαλόγγου 7, Αθήνα). Ας ελ πίσουμε ότι σύντομα θα επανεκδοθούν. Απ’ όσα - εξίσου αξιόλογα - κυκλοφορούν σήμερα, παρουσιάζονται εδώ δέκα βιβλία, που καθένα τους ζωντανεύει και συμπληρώνει με το δικό του τρόπο και από διαφορετική σκοπιά την εικόνα της τραγικής εκείνης εποχής.

ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΑΛΚΗ ΖΕΗ Ο μεγάλος περίπατος τον Πέτρου

ΗΡΩ ΠΑΠΑΜΟΣΧΟΥ Το πέτρινο σπίτι

Κέδρος, Αθήνα 1971, σελ.250

Πατάκης, Αθήνα 1989,2 τόμοι, σελ. 202+198

ΛΙΤΣΑ ΨΑΡΑΥΤΗ Το διπλό ταξίδι

ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ Οταν ο ήλιος...

Πατάκης, Αθήνα 1987, σελ. 237

ΖΩΗ ΚΑΝΑΒΑ Από κει βγαίνει ο ήλιος Ακρίτας, Αθήνα 1984, σελ. 127

ΣΠΥΡΟΣ ΤΣΙΡΟΣ Οι πήλινες μούσες Κέδρος, Αθήνα 1988, σελ. 72

ΣΟΥΛΑΡ0Δ0Π0ΥΛ0Υ Το σύνθημα «τα σαράντα κόσκινα»

Πατάκης, Αθήνα 1992, σελ. 160

ΛΟΤΗ ΠΕΤΡΟΒΙΤΣ-ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Τραγούδι για τρεις Πατάκης, Αθήνα 1992, σελ. 224

ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ-ΣΟΥΡΕΛΗ Τα σκυλιά του Αγίου Βερνάρδον Πατάκης, Αθήνα 1994, σελ. 180

ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΡΡΑ Το άδειο μπουκάλι Πατάκης, Αθήνα 1996, σελ. 170

Μόκας-Μορφωτική, Αθήνα 1988, σελ. 128

ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΛΟΤΗ ΠΕΤΡΟΒΙΤΣ-ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ.

Στο τραπέζι του ΠΟΤΑΜΟΥ Η κουζίνα της Στέλλας Κατσαρου Η σύγχρονη ελληνική αστική κουζίνα μέσα από τις απλές, σαφείς και πολύτιμες συνταγές της κυρίας Στέλλας Κατσαρού Π ρόλογος Δημήτρη Π οταμ ιάνου σ ελ. 298 , δρ χ. 400 0

Φαμπρίτσιο Μπουλιάνι, ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Στο εργαστήριο της κουζίνας μου

ΚΟΥΖΙΝΑΣ ΜΟΥ

Όλα τα αρώματα της Μεσογείου από τον περίφημο σεφ που τα τελευταία χρόνια ζει και δημιουργεί στην Ελλάδα Μ ετά φ ρ α ση Θ. Τσιχλά κη -Α νδρουλιδάκη Ε ικονογρά φ ηση το υ σ υ γ γ ρ α φ έ α σ ελ. 113, δρ χ. 750 0

Λ εω χά ρ ους 5, Α θήνα Τηλ. 32.31.316 Φ αξ 32.31.363

Ετηλεκτική καταγραφή σημαντικών, Λησμονημένων, ενίοτε αξιοπερίεργων γεγονότων π ο υ σημάδεψαν τον κόσμο τ η ς Λογοτεχνίας και της τέχνης γενικότερα

Σ τ η ν Ε λ λ ά δ α ...

I Οκτωβρίου 1873: Κυκλο φορεί η πρώτη συστηματική καθημερινή εφημερίδα στην Ελλάδα, η «Εφημερίς», του δημοσιογράφου και δημι ουργού του κωμειδυλλίου Δημήτρη Κορόμηλά (18501898). I I Οκτωβρίου 1944: Τελευταία ημέρα της Κατοχής. Στη γωνία Αγίου Μελετίου και Πατησίων, μια αδέσποτη σφαίρα βρίσκει τον ποιητή Τέλλο Άγρα (χρ. γενν. 1899) στον αστράγαλο. Θα υποκύψει από το τραύμα του ένα μήνα αργότερα, στις 12 Νοεμβρίου. 13 Οκτωβρίου 1985: Θάνατος του χαράκτη Α. Τάσσου (χρ. γενν. 1914). 15 Οκτωβρίου 1837: Ιδρύεται η Σχολή Κα λών Τεχνών των Αθηνών. 18 Οκτωβρίου 1979: Το Βραβείο Νόμπελ απονέμεται στον Οδυσσέα Ελύτη (19111996). Δύο ημέρες αργότερα δηλώνει στην «Απογευματινή» ότι είναι απαισιόδοξος για το οικολογικό μέλλον της Ελλάδας, ενώ στην «Καθημερινή», την ίδια ημέρα, δηλώνει ότι «η ποίηση μπορεί να αλλάξει τις συνειδήσεις των ανθρώπων». 19 Οκτωβρίου 1784: Γεννιέται στην Άνδρο ο Θεόφιλος Κάίρης (χρ. θαν. 1853). 21 Οκτωβρίου 1907: Γεννιέται ο Νίκος

Εγγονόπουλος (χρ. θαν. 1985). 22 Οκτωβρίου 1959: Θάνατος του ζωγρά φου Γιώργου Μπουζιάνη (χρ. γενν. 1885). 23 Οκτωβρίου 1901: Γεννιέται ο λογοτέχνης και εκπαιδευτικός Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος (χρ. θαν. 1982). 26 Οκτωβρίου 1957: Πεθαίνει ο Νίκος Καζαντζάκης (χρ.γενν. 1883). 30 Οκτωβρίου 1896: Γεννιέται ο Κώστας Καρυωτάκης (χρ. θαν. 1928). 30 Οκτωβρίου 1988: Πεθαίνει ο ποιητής Τά σος Λειβαδίτης (χρ.γενν. 1922). 31 Οκτωβρίου 1888: Γεννιέται στην Αθήνα ο Ναπολέων Λαπαθιώτης (χρ. θαν. 1943). 31 Οκτωβρίου 1985: Πεθαίνει ο Νίκος Εγγονόπουλος.

Τον Οκτώβριο του 1894 ο Γρηγόριος Ξενόπουλος (1867-1951) προλογίζει το ανέβασμα του έργου του Χένρικ Ίψεν (18281906) «Οι βρυκόλακες». Τον Οκτώβριο του 1933 εκδίδεται το μυθιστόρημα του Στρατή Μυριβήλη (1890-1969) «Η δασκάλα με τα χρυσά μάΤον Οκτώβριο του 1961 ο Τάσος Λειβαδίτης περιοδεύει μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη σε πόλεις της επαρχίας όπου στα μουσικά διαλείμματα τον συναυλιών α παγγέλλει ποιήματα ή συνομιλεί με το κοινό.

Σ τ ο ν Κ ό σ μ ο ...

2 Οκτωβρίου 1904: Γεννιέται στο Χέρντφορνσάιρ της Αγγλίας ο Γκράχαμ Γκριν (χρ. θαν. 1991). 3 Οκτωβρίου 1897: Γεννιέται στο Παρίσι ο Λουί Αραγκόν (χρ. θαν. 1982). 5 Οκτωβρίου 1713: Γεννιέται ο Γάλλος φιλόσοφος Ντενί Ντιντερό (χρ. θαν. 1784). 7 Οκτωβρίου 1849: Πεθαίνει ο Αμερικανός ποιητής και συγγραφέας Έντγκαρ Άλαν Πόε (χρ. γενν. 1809). Στον τάφο του θα γραφεί: «Ας μην ξαναμνημονευτεί ποτέ το "Κοράκι"». 10 Οκτωβρίου 1901: Γεννιέται ο Αλμπέρτο Τζακομέτι (χρ. θαν. 1966). 10 Οκτωβρίου 1930: Γεννιέται στο Λονδίνο ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας Χάρολντ Πίντερ. 11 Οκτωβρίου 1885: Γεννιέται στο Μπορντό της Γαλλίας ο συγγραφέας Φρανσουά Μοριάκ (χρ. θαν. 1970), ο οποίος θα κερδίσει το Βραβείο Νόμπελτο 1952. 12 Οκτωβρίου 1924: Πεθαίνει ο Γάλλος συγγραφέας Ανατόλ Φρανς (χρ. γενν. 1844). 14 Οκτωβρίου 1888: Γεννιέται στο Ουέλινγκτοντης Νέας Ζηλανδίας η συγγραφέας Κάθριν Μάνσφηλντ. Αναφορικά με το γράψιμο η Μάνσφηλντ θα πει: «Πάντα έγραφα, αλλά έ γραφα ανοησίες. Απάτην άλλη πλευρά, είναι καλύτερο να γράφεις ανοησίες ή οτιδήποτε άλλο, παρά να μη γράφεις καθόλου». 15 Οκτωβρίου 1844: Γεννιέται στη Σαξονία ο Γερμανός φιλόσοφος και ποιητής Φρειδερί κος Νίτσε (χρ. θαν. 1900). 16 Οκτωβρίου 1854: Γεννιέται ο Ιρλανδός ποι ητής και συγγραφέας Όσκαρ Ουάιλντ (χρ. θαν. 1901). Από πολύ νωρίς στη ζωή του ο Ουάιλντ δένεται στενά με τη μητέρα του. Αργότερα θα δηλώσει: «Όλες οι γυναίκες με γαλώνοντας γίνονται σαν τη μητέρα τους. Αυτή είναι η τραγωδία τους. Το αντίθετο ακρι βώς ισχύει για τους άντρες. Αυτή είναι η δική τους τραγωδία». 16 Οκτωβρίου 1888: Γεννιέται στη Νέα Υόρκη ο Ευγένιος Ο’ Νιλ (χρ. θαν. 1953). Ο Ο' Νιλθα κερδίσει τρεις φορές το βραβείο Πούλιτζερ για τη συγγραφή θεατρικού έργου (1920, 1922,1928), ενώ το 1936 θα του απονεμηθεί το Βραβείο Νόμπελ. 17 Οκτωβρίου 1915: Γεννιέται στο Μανχάταν ο θεατρικός συγγραφέας Αρθουρ Μίλερ.

17 Οκτωβρίου 1957:0 Αλμπέρ Καμί (19131960) παίρνει το Βραβείο Νόμπελ. 19 Οκτωβρίου 1931: Γεννιέται στο Ντόρσετ της Αγγλίας ο συγγραφέας Τζον Λε Καρέ. 20 Οκτωβρίου 1854: Γεννιέται ο Αρθούρος Ρεμπό (χρ. θαν. 1897). 20 Οκτωβρίου 1955:0 Ζαν Κοκτό (18891963) γίνεται δεκτός στη Γαλλική Ακαδημία. Αργότερα θα δηλώσει: «Εφόσον είναι της μό δας να περιγελά κανείς τη συντηρητική Γαλλι κή Ακαδημία, εγώ συμμετέχοντας σ’ αυτή πα ραμένω επαναστάτης». 21 Οκτωβρίου 1969: Πεθαίνει Αμερικανός «μπητ» συγγραφέας Τζακ Κέρουακ (χρ. γενν. 1922). 22 Οκτωβρίου 1919: Γεννιέται στην Περσία α πό Βρετανούς γονείς η συγγραφέας Ντόρις Λέσινγκ. 22 Οκτωβρίου 1964:0 Ζαν ΠολΣαρτρ (19051980) αποποιείται το Βραβείο Νόμπελ δηλώνο ντας: «Ένας συγγραφέας οφείλει να αρνείται να επιτρέπει στον εαυτό του να μετατρέπεται σε θεσμό». 25 Οκτωβρίου 1881: Γεννιέται ο Πάμπλο Πικάσο (χρ. θαν. 1973). 27 Οκτωβρίου 1914: Γεννιέται στο Σουόνσιτης Ουαλίας ο ποιητής Ντίλαν Τόμας (χρ. θαν. 1953). 28 Οκτωβρίου 1954: Απονέμετα ιτο Βραβείο Νόμπελ στον Αμερικανό συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουέι (1899-1961). 30 Οκτωβρίου 1821: Γεννιέται στη Μόσχα ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (χρ. θαν. 1881). 30 Οκτωβρίου 1871: Γεννιέται ο Γάλλος ποιη τής Πολ Βαλερί (χρ. θαν. 1945). 30 Οκτωβρίου 1885: Γεννιέται στο Άινταχο των ΗΠΑ ο Έζρα Πάουντ (χρ. θαν. 1972). 31 Οκτωβρίου 1993: Πεθαίνει ο μεγάλος σκη νοθέτης του κινηματογράφου Φεντερίκο Φελίνι (χρ.γενν. 1920).

Τον Οκτώβριο του 1922 εκδίδεται το λο γοτεχνικό περιοδικό «The Criterion» με εκδότη τον Τ.Σ. Έλιοτ (1888-1965). Το πρώτο τεύχος περιλαμβάνει την «Έρημη χώρα». Τον Οκτώβριο τον 1935 ιδρύεται από τους Αντρέ Μπρετόν, Ζορζ Μπατάιγ και άλλους η «Αντεπίθεση», οργάνωση των ε παναστατών διανοουμένων, που θα δια λυθεί πολύ γρήγορα, τον Μάιο του 1936.

Ο Δ Υ Σ Σ Ε Α Σ - Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν ΙΑ Γιάννης Ρεμούνδος Έ νας αδιευκρίνιστος φ όνος. Η σχέση ενός νεαρού με τη νοικάρισσά του. Έ νας αναπότρεπτος βιασμός. Δυο αποβράσματα που βρίσκουν μια τσάντα με λεφτά. Έ νας αιμόφυρτος που καταφεύγει σε μια πολυκατοικία... Ιστορίες μιας ανύποπτης καθημερινότητας.

P O L A R O ID S T O R IE S

Έ νας νεκρός που μοιάζει να επιστρέφει στη ζωή. Έ νας φ ίλος που αναλαμβάνει ν ’ ανακαλύψει την αλήθεια. Δυο μυστηριώδεις γυναίκες. Έ να παράξενο παιχνίδι σε μια πολύβουη πόλη που καταπίνει ανθρώπους κι αισθήματα.

Ο Θεός, ο έρωτας, η πολιτική, ο θάνατος σε ιστορίες που ξαφνιάζουν με την πρωτοτυπία, το χιούμορ και την ανατρεπτική σοφία τους. Ιστορίες διδακτικές και ανάλαφρες σε πέντε μέρη.

Π α τ Μ τιά ρ κερ

ΤΟ ΜΑΤΙ ΣΤΗΝ ΠΟΡΤΑ

Λονδίνο 1918. Ενώ η νεολαία αποδεκατίζεται στα χαρακώματα, ένας άλλος πόλεμος μαίνεται στα μετόπισθεν, με «κατασκευασμένους» εχθρούς, και «στημένες» δίκες· ένα κυνήγι μαγισσών με θύματα τους ομοφυλόφιλους και τους ειρηνιστές. Έ να αντιπολεμικό αριστούργημα από τη συγγραφέα που τιμήθηκε με το BOOKER PRIZE 95.

Ποιος είναι ο μυστηριώδης και ανώνυμος μπεστσελερίστας; Ο διευθυντής των φυλακών; Ή μήπως ο υπουργός Δημόσιας Τάξης; Γιατί π ρ έπ ει να τον υ π ο δ υ θ εί έ να ς υ π ά λλη λος του εκδ οτικ ού οίκ ου;

Και γιατί τον πυροβολουν κατά την παρουσίαση του βιβλίου; Μετά τα ΕΙΣ ΥΓΕΙΑΝ ΤΩΝ ΔΡΑΚΩΝ! και Η ΝΕΡΑΙΔΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΡΑΜΠΙΝΑ μ ια α κ όμ η αστυνομ ική σάτιρα.

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Ο Δ Υ Σ Σ Ε Α Σ ΑΝΔΡΕΑ ΜΩΡΑΪΤΗ 3-11471 ΑΘΗΝΑ - ΤΗΛ. 36.24.326, 36.25.575 - FAX 36.48.030 ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ - ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5 - ΤΗΛ. 32.12.111

ΆΙΡΙΣ ΙΪΙΕΡίΙΤΟΧ: M

I B

I il

ϋ Ο Μ nunc στη φιλοσοφία κμ τη λ ο γο κ μ ia από τις μεγαλύτερες μορφές της σύγχρονης

καταστάσεις όπου το καθημερινό συνδυάζεται έξοχα

αγγλόφωνης λογοτεχνίας, η Άιρις Μέρντοχ, ε

με το εξωπραγματικό, βυθίζοντας έτσι τον αναγνώ

ξέδωσε πολύ πρόσφατα το τελευταίο της βι

στη σε ένα συναρπαστικό αίσθημα ασάφειας και βλίο, μια συλλογή λογοτεχνικών και φιλοσοφικών δο μυστηρίου. Αυτή την ικανότητά του να μπορεί να κι κιμίων με τίτλο «Υπαρξιστές και μυστικιστές: Κείμενα νείται στα βιβλία της τόσο σε ρεαλιστικό όσο και σε ο

πάνω

στη

φιλοσοφία

και

τη

λογοτεχνία»

(Existentialists and Mystics: Writings on philosophy

νειρικό επίπεδο, η Μέρντοχ φαίνεται πως την είχε δι δαχθεί κυρίως από τον Κάφκα.

and literature, εκδ. Chatto & Windus, σελ. 546). Πέρα

Σταδιακά, η Μέρντοχ έγινε μια από τις πλέον δημοφι

από το ότι το ενδιαφέρον της μεγάλης πεζογράφου

λείς συγγραφείς, στις αγγλόφωνες χώρες τουλάχι

για διάφορα ουσιώδη φιλοσοφικά ζητήματα είναι έ

στον, διαψεύδοντας εκείνους που θεωρούν ότι βιβλία

ντονο στα μυθιστορήματά της, η φιλοσοφία ήταν έ

που γίνονται μπεστ-σέλερ είναι αυτομάτως κακά βι

νας τομέας με τον οποίο η Μ έρντοχ είχε ασχοληθεί ε

βλία, έργα χαμηλής ποιοτικής στάθμης. Άλλα σημα

παγγελματικά από νωρίς στη ζωή της.

ντικά βιβλία της είναι τα «Ένα κομμένο κεφάλι» (1961),

Γεννημένη στα 1919 στο Δουβλίνο από γονείς Άγγλο-

«Ο μονόκερως» (1963), «Η Ιταλίδα» (1964), «Ο καιρός

Ιρλανδούς, η Άιρις Τζιν Μέρντοχ (Iris Jean Murdoch)

των αγγέλων» (1966), «Μια σχετικά τιμητική ήπα»

σπούδασε στο Μπρίστολ και την Οξφόρδη, ενώ δίδα

(1970), «Θάλασσα, θάλασσα» (1975) που της έδωσε

ξε φιλοσοφία για κάμποσο χρόνια. Το πρώτο της βι

και το Βραβείο Booker, κ.ά. Η Μέρντοχ έχει ακόμα στο

βλίο ήταν μια κριτική μελέτη με τίτλο «Σαρτρ: Ένας

ενεργητικό της μια μικρή σειρά από θεατρικά έργα

ρομαντικός ρασιοναλιστής» (1953). Ήταν όμως το

καθώς και διάφορες φιλοσοφικές και φιλολογικές με

δεύτερο βιβλίο της, το μυθιστόρημα «Κάτω από το δί

λέτες. Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά της είναι «Το δί

χτυ» (1954), που την έκανε ευρύτερα γνωστή. Η Μέρ

λημμα του Τζάκσον» (δες διαβάζω Ιαν. 1996, αρ. 359,

ντοχ έγινε διάσημη με το τέταρτο βιβλίο της «Η κα

σσ. 74-5), που εκδόθηκετο 1995 στη Βρετανία, ενώ το

μπάνα» (1958), το οποίο την καθιέρωσε ως μυθιστο-

καλοκαίρι που μας πέρασε κυκλοφόρησε και στα ελ

ριογράφο που διακρίνεται για την ειρωνεία της, αλλά

ληνικά από τις εκδόσεις Χατζηνικολή).

και για έναν ιδιαίτερο τρόπο του να στήνει κόσμους,

Η τελευταία συλλογή δοκιμίων που εξέδωσε η Μέρ-

0£>·

ντοχέτυχε θερμής υποδοχής από τους κριτικούς στη Μεγάλη Βρετανία. Πρόκειται για έναν ογκώδη τόμο

σε κείμενα όπως «Μεταφυσική και ηθική» και στο κεί

που συμπεριλαμβάνει ενδιαφέροντα κείμενα πάνω σε

μενο που φέρει τον τίτλο του τόμου, «Υπαρξιστές και Μυστικιστές». Αυτό που η Μέρντοχ αναζήτησε στο

προσωπικότητες της λογοτεχνίας και της φιλοσο

μυστικισμό ήταν το «χάσιμο» του εαυτού, του είναι,

φίας, όπως ο Πλάτων, ο Τ.Σ. Έλιοτ, ο Τολστόι, ο

μέσα στον κόσμο, σε αντίθεση με τους υπαρξιστές

Ηλίας Κανέτι, η Σιμόν ντε Μποβουάρ, ο Σαρτρ, αλλά

που επέμεναν στο να είναι αποστασιοποιημένοι από

και λιγότερο γνωστούς Άγγλους στοχαστές όπως εί ναι οι J.L. Austin, R.M. Hare. Η απουσία μεταφυσικής

τον κόσμο, κάνοντας συχνά λόγο και για ένα έντονο αίσθημα «εξορίας».

σκέψης και φιλοσοφικής ανάλυσης από τη βρετανική

Δεν ήταν όμως μόνον αυτό. Η Μέρντοχ είχε σοβαρές αντιρρήσεις με τον εγωκεντρικό χαρακτήρα της φι

φιλοσοφική σκέψη οδήγησε τη Μέρντοχ στη μελέτη της φιλοσοφίας της «Γηραιός Ηπείρου» και ιδιαίτερα Μέρντοχ στάθηκε λίγο περισσότερο, γοητευμένη α

λοσοφίας του Σαρτρ και φαίνεται να είναι αντίθετη με το σαρτρικό «Η κόλαση είναι οι άλλοι». Για τη Μέρ ντοχ η συνειδητοποίηση της ύπαρξης του «άλλου», η

πό τον τρόπο με τον οποίο συνδύαζε ο συγγραφέας

αντίληψη της παρουσίας του, ισοδυναμεί περισσότε

του κινήματος του υπαρξισμού. Ειδικά στον Σαρτρ η

της «Ναυτίας» τη λογοτεχνία με την καθαρή φιλοσο

ρο με ευλογία παρά με κατάρα. Κι έχει να κάνει με το

φία. Η «στράτευση του συγγραφέα», η έννοια της ε

αίσθημα της αγάπης: «Η αγάπη είναι η συνειδητοποί-

λευθερίας, της επιλογής, ήταν μερικά από τα στοι

ηση ότι κάτι, κάποιος έξω από τον εαυτό σου υπάρ

χεία που τράβηξαν τη Μέρντοχ στον Σαρτρ και τον

χει, είναι αληθινός», γράφει η Μέρντοχ.

υπαρξισμό. ενοχλημένη από τον δογματισμό και κυρίως την τάση

Γενικά, η Μέρντοχ φαίνεται να κλίνει περισσότερο στην πίστη ότι η οδός προς την αλήθεια είναι ένα είδος «αποφατικής οδού», όπου ο άνθρωπος πορεύεται μέ

των υπαρξιστών φιλοσόφων να αφαιρούν κάθε αί σθηση μυστηρίου από την ανθρώπινη ύπαρξη και τη

σα στην οδύνη της απόλυτης ελευθερίας από την ο ποία είναι αδύνατο να ξεφύγει. Ένα μονοπάτι όπου η

ζωή γενικά. Γι’ αυτό και στράφηκε σιγά σιγά στη με

σκέψη, η λογική, παύει κάποια στιγμή να υφίσταται και

λέτη του μυστικισμού, κάτι που διαφαίνεται καθαρά

η αλήθεια αποκαλύπτεται σαν σε έκσταση, σε μια

Από την άλλη πλευρά, η Μέρντοχ αισθάνθηκε μάλλον

φευγαλέα στιγμή. Είναι το μυστήριο που αποκαλύπτε ται δίχως ουσιαστικά να προδώσει τη βαθύτερη ουσία του. Η αγωνία της ύπαρξης βρίσκεται πάνω στην καρ διά της προβληματικής της συγγραφέως. Η μεγάλη διαφορά της με τους υπαρξιστές είναι ότι η αγωνία, αυτό το βαθιά υπαρξιακό angst, δεν είναι ακριβώς συνέπεια της απόλυτης ελευθερίας στη οποία, κατά τον Σαρτρ, «είμαστε καταδικασμένοι» να βρισκόμαστε, αλλά συνέπεια αυτής της γοητευτικής αλλά συνάμα ζοφερής αίσθησης μυστηρίου, σκοταδιού, που όχι μό νον μας περιβάλλει αλλά και που περιέχουμε. Το βιβλίο της Μέρντοχ «Υπαρξιστές και μυστικιστές» εκφράζει, όπως δηλώνει και ο τίτλος, τις δύο πλευρές, τις δύο τάσεις που κυριαρχούν στο συγγραφικό και φιλοσοφικό έργο της Μέρντοχ. Και είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται σχεδόν απνευστί. Στα χνάρια όχι τόσο του Σαρτρ όσο του Κίργκεργκορ και του Καμί, η Άιρις Μέρντοχ είναι μια συγγραφέας της οποίας τα μυθι στορήματα έχουν έντονο φιλοσοφικό υπόβαθρο, ενώ, από την άλλη, τα φιλοσοφικά της κείμενα χαρακτηρί ζονται από μια εξίσου έντονη λογοτεχνική χροιά.

ΗΜΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ · ΠΑΤΑΚΗ Γιώργος

Μανιώτης

Crazy Love ( μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α )

Χά ρη ς, πίσω από τον κ α

χ ια . Την ώρα όμω ς τ η ς ά φ α

ναπέ, αγα λλιο ύ σ ε. Το ροδαλό

τ η ς α γ α λ λ ία σ η ς , κ α ι ενώ

τ ο υ π έος ε ίχ ε ε φ α ρ μ ό σ ε ι

ίπ τ α το εις του ς κυανούς α ι

στον τρυφερό ουρανίσκο τ η ς

θέρες τ η ς ηδονής, το γ ια τ α

Κ α ίτ η ς κ α ι τ α μ ε τ α ξ ω τ ά

γ ά ν ι τ ο υ πόνου άσ τραψ ε σαν

χ ε ιλ ά κ ια τ η ς τ σ ιτω μ έ ν α σ το

κεραυνός κ α ι τον έκοψ ε σ τα

έπακρο από το μ ε γ ά λ ο ό γκο

δύο. Τ α χ α ρ α κ τ η ρ ισ τικ ά του

του, π αίδευαν γ λυ κά τ ις εξο

προσώπου το υ έ γ ιν α ν συρ-

γ κ ω μ έν ε ς φ λεβίτσες τ ου κ α ι

μ ά τ ιν α , τ α δ ό ν τια το υ σιδε

τ ο υ ς μ ε τ έ δ ιδ α ν τ ο ν ά γ ρ ιο

ρ έν ια , τ α α υ τ ιά το υ κ ά τ ω -

πυρετό τους μ ε χτύπ ους κ α ι

χρα κ α ι π ή λ ιν α κ α ι το λ α

σ κ ιρ τή μ α τα . Ο Χ ά ρη ς ξαφ νι

ρ ύ γ γ ι το υ κα τά ξερο ρ οκάνι,

κ ά έν ιω σ ε να χ ύ ν ε τ α ι όλος

που ά ρ χισε να ρ ο γ χ ίζε ι γ ε

μέσ α σ το λ α ρ ύ γ γ ι τ η ς . Α ι

μ ά το α γ ω ν ία κ α ι σπ αραγμό.

σ θ ανό ταν σαν να ’φ εύγε από

Α π ό τ α μ ά τ ια του π ε τά χ τη -

το σ ώ μα του η σάρκα κ α ι τ ο

κ α ν δάκρυα απ όγνω σ ης κ α ι

α ίμ α του κ α ι να ’μ ενε πίσω

τρελής α π ο γοή τευ σ η ς.”

του η άυλη σ κ ιά τ ου , ξεπνοϊδ έρ μ α φ ιδ ιο ύ π α ρ α τ η μ έ ν ο

απόσπασμα από το α'μέρος

πάνω σε π υ ρ α κ τω μ έ ν α ΐρ ά -

( Η επ οχή τ η ς α θ ω ό τη τα ς)

σ μένη κ α ι ξ εθ υ μ α σ μ ένη σαν

Το β ιβ λ ίο α υ τ ό χ ω ρ ίζ ε τ α ι σ ε τ ρ ία μ έρη .

σ τ ις τ ρ ε ις τ ε λ ε υ τ α ίε ς βρ αδιές τ η ς .

Το

πρώτο μέρος, που φ έρει τ ο ν τ ίτ λ ο Η εποχή της αθωότητας, α ν α φ έ ρ ετα ι σ τ α

Το

π ε ρ ίφ η μ α π ά ρ τ ι τ η ς δ ε κ α ε τ ία ς τ ο υ '5 0 ■

κ α τ ά σ τ α σ η μ ε τ ις ε π ε τ ε ίο υ ς κ α ι τ α

κ α ι τ ο υ '6 0 .

τρίτο μέρος, που ο ν ο μ ά ζ ε τ α ι ΕΔΩ και ΤΩΡΑ, Π ε ρ ιγ ρ ά φ ε ι τ η σ η μ ε ρ ιν ή

■

τ η λ ε ο π τ ικ ά π ρ ο γ ρ ά μ μ α τα .

δεύτερο μέρος, π ο υ φ έ ρ ε ι τ ο ν τ ίτ λ ο Η εποχή της αμφισβήτησης, α ν α φ έ ρ ε τ α ι

Κ α ι σ τ α τ ρ ία μ έ ρ η π ρ ω τ α γ ω ν ισ τ ε ί μ ια μ ικ ρ ή

σ τ η ν ε ξ έ γ ε ρ σ η τ ο υ Π ο λ υ τ ε χ ν ε ίο υ κ α ι ε ιδ ικ ά

π ε ρ ά σ ε ι τ α σ α ρ ά ν τα .

Το

α ΕΚΛΟΪΕΙΙ ΠΑΤΑΚΗ

π α ρ έα ε ν ν έ α φ ίλ ω ν , που σ ή μ ε ρ α π λέον έχουν

ε_ _ ί

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΜΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ 16, 106 78 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 38.31.078, FAX: 36.i8.950 - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ν. ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΪ 122, 563 34, ΤΗΛ.: (031) 70.63.54-5 —Web site: http://www.conceptum.gr/patakis

ΤΖΙΜ ΜΟΡΙΣΟΝ Ο ΡΕΜΠΟ ΤΗΣ ΡΟΚ

Ο ύπνος είναι ένας υπόγειος ωκεανός βυθισμένος σ ε κάθε νύχια. Την ημέρα,

ξύπνιος σνάζονίας, λαχανιάζοντας, μάνια που ισούζουν...». James Douglas Morisson: «The Lords: Notes onVision»

ν ζο ύ σ ε ο Τζέιμς Ν τά γ κ λ α ς Μ ό ρ ισ ο ν θ α ή τα ν σ ή μ ερ α μ ό λ ις 53 ετώ ν, μια και γ ε ν

νήθ ηκε σ τις 8 Δ εκεμ β ρ ίο υ το υ 1943 στη Μ ελβ ο ύ ρνη τ η ς Φ λόριντα, πιο γ νω σ τή σ τις μ έ ρ ε ς μ ας σα ν Καπ Κ α νάβεραλ. Τ ρ α γ ο υ δ ισ τή ς το υ π ερίφ η μου σ υ γ κ ρ ο τή μ α τ ο ς «Ντορς», που π ήραν τ ο όνο μ ά τ ο υ ς από τ ο β ιβ λίο τ ο υ A ldus Huxley, «Π όρτες τη ς α ίσ θησης», ο οπ οίος με τ η σ ε ιρ ά τ ο υ α π έδ ιδ ε τ ιμ ή με τ ο ν τ ίτ λ ο α υ τό σ το υ ς

π ερ ίφ η μ ο υ ς σ τίχ ο υ ς ενό ς ά λλο υ αγα π ημένου το ύ Μ όρισ ον, τ ο υ π ο ιη τή Ο υίλια μ Μττλέίκ: «Αν ο ι π όρ τες τ η ς α ντίληψ η ς κα θα ρίζο νταν, τα π άντα θα φ α ίν ο ν τα ν σ το ν άνθρωπο όπως π ρ α γμ α τικ ά είνα ι, άπειρα». Ο π ερ ισ σ ό τερ ο δ ια νο ο ύ μ εν ο ς από τ ο υ ς ρ οκ σταρ , ο Μ όρ ισ ον μ εγά λω σ ε σ ε μια α υ σ τη ρή α σ τική ο ικ ο γ έν ε ια με π α τέρ α σ τρ α τιω τικ ό κα ρ ιέρ α ς . Από μικ ρ ό ς υ π ήρ ξε μ ια ιδ ια ίτ ε ρ α ε ξε ρ ευ ν η τικ ή φ ύση, γ ε μ ά τ ο ς π ε ρ ιέ ρ γ ε ια γ ια τ α π άντα κ αι β ο υ τη γ μ έν ο ς με πάθος σ τα βιβλία. Τ ο πρώ το ανά γνω σμα που, όπως έ λ ε γ ε ο ίδ ιο ς, τ ο ν καθ όρ ισ ε, τ ο δ ιά β α σ ε σε ηλ ικ ία 14 ετώ ν. Ή τα ν τ ο «Στο δρόμο» το υ Τ ζακ Κέρ ουακ. Εκείνη τη ν εποχή ο Τ ζιμ ζο ύ σ ε σ το Σ αν Φ ρανσίσκο και σ ύ χναζε σ το π ερ ίφ η μ ο βιβ λιοπ ω λείο και ο ρ μ η τή ρ ιο τ η ς μπιτ γ ε ν ιά ς «City Lights», σ τέ κ ι π οιητώ ν σα ν τ ο υ ς Φ ερλινγκέτι, Γκίνσμπεργκ, Ρέξροθ. Τ α βιβ λία που δ ιά β α ζε α π ο καλύπ τουν πο λλά γ ια τ ο ν έφ η β ο Μ όρ ισ ον κ αι τ ις α ν η σ υ χ ίες το υ : Π λού τα ρχ ο ς, Ν ίτσ ε, Μ π ιτ π οιητές, Μ παλζάκ, Κοκτό, Τζόις, Μ ποντλέρ. Ο «μύθος Ρεμπό» με τ η μ α γε υ τική αχλύ το υ κ α τα ρ α μ έν ο υ π ο ιη τή κ αι τη ν π ρ οκαθ ορ ισ μένη τ ρ α γ ικ ή μο ίρ α το υ ρ ομ α ντικού παθ ιασμένο υ ο ρ α μ α τισ τή , έ θ ρ ε ψ α ν το σ π όρο τ ο υ Μ ό ρ ισ ον-καλλιτέχ νη . Ο ί δ ιο ς α ισ θ α νό τα ν κ α τα ρ χήν π ο ιη τής, επ ιδίω κε έ ν α π λ ή ρ ες δ ό σ ιμ ο σ τη ζωή, επ ενδεδυ μένο με τ ο α ρ ισ το κ ρ α τικ ό σ τυ λ κ αι τ η θλίψ η τ ο υ μο ναχικού δ ημ ιου ρ γ ού . «Οι π ο ιη τές είν α ι

ο ι ν ο μ ο θ έτες το υ κόσμου», έ λ ε γ ε ο Σέλ ε ϊ και ο Μ όρ ισ ον κρ α το ύ σ ε α υ τό το μό το β αθιά μέσ α το υ . Ό πω ς κάθε γ ν ή σιο ς ρ ομ α ν τικ ός έβ λεπ ε τ ο ν κόσ μο όχι με τ ο μάτι, α λ λ ά σύμφ ω να με το ν Μπλέικ, δ ιά μέσου το υ ματιού. Τ ο 1964 μπήκε σ το Π ανεπιστήμιο το υ UCLA γ ια να σπ ουδά σει κιν ημ α το γ ρά φο. Εκεί ή ρ θ ε σ ε επαφή με τ ο έ ρ γ ο το υ Αντο νέν Α ρ τά κ αι το υ πεσιμιστή σ υ γ γ ρ α φ έα Λουί-Φ ερντινάντ Σελίν, το υ οπ οίου η νου β έλ α «Ταξίδι σ το τ έλ ο ς τη ς νύχτας» υπ ήρξε η έμπνευση το υ Μ όρ ι σον γ ια τ ο τρ α γ ο ύ δ ι «The e n d o f the night».

Π α ρ άλληλα

δ ιά β α ζε

Ν ίτσε,

κυρίω ς τ ο έ ρ γ ο το υ «Η Γένεση τ η ς Τρα γ ω δ ίας αττό το πνεύμα τη ς Μ ουσικής». Ο Μ όρισ ον, όπως ο Γερμα νός φ ιλ ό σ ο φ ος, τ α υ τιζό τα ν με το ν Δ ιόνυσ ο, το ν θ εό που μέσ α από τη ν εκ σ τα τικ ή δ ιά λυση τ η ς α το μ ικ ή ς σ υ ν είδη σ ης α φ ο μοιω νόταν από τη ν «πρω ταρχική ου σ ία το υ σύμπαντος». Η επ ιρρ οή το υ Ν ίτσ ε είν α ι εμ φ α ν ή ς σ το π ερίφ η μο τ ρ α γ ο ύ δ ι «The End», που ή τα ν βασ ισ μένο σ το μύ θο το υ Ο ιδίπ οδα, δ ολο φ ό νου τ ο υ π α τέρ α κ αι συ ζύ γο υ τ η ς μ η τέ ρ α ς το υ , με σ τίχ ου ς και εικο νοπ οιία που σό καρ αν ιδ ια ίτερ α σ την εποχή το υ ς. Η σύγχυση τ ω ν ο ρίω ν μ ετα ξύ ο νείρο υ κ αι π ρ α γ μ α τικ ό τη τα ς , πάντα γο ή τ ε υ ε το ν Μ όρ ι σον κ αι το ν έ φ ε ρ ε κοντά σ το έ ρ γ ο ψ υχαναλυτώ ν, όπως ο Καρλ Γιουνγκ. Το ίδ ιο δ ιά σ τη μα έ γ ρ α φ ε ακα τάπ αυ σ τα σ η μειώ σ εις εν ε ίδ ε ι κ α λ λιτεχ νικο ύ μ ανιφ έσ του , σ η μειώ σ εις που θα ε κ δ ίδ ο ν τα ν α ρ γ ό τε ρ α υπό τ ο ν τ ίτ λ ο «The Lo rds: Notes on Vision», σε μια ιδιω τι κή έκδο σ η 100 αντιτύπω ν. Ο υ σ ιασ τικά π ρ ό κ ειτα ι γ ια μια σ ειρ ά κ ινημα το γραφ ικώ ν ανα φ ορώ ν σ ε έντο ν α ζο φ ερ ή α τμ ό σ φ α ιρ α με αποσπ άσματα το υ τύπ ου «Ο Κένεντι σκοτώ θηκε από τη “θα να τερ ή όραση" το υ ελ εύ θερ ο υ σκοπευτή κ α ι ο Ό σ β α λν τ β ρ ήκε κ α τα φ ύ γιο σ τη σκοτεινή, ζεστή, σιωπηλή κο ιλ ιά το υ θεάτρου». Ο Τζιμ Μ όρ ισ ον κ υ κλοφ ό ρη σ ε ά λλα δύο βιβλία: τ ο N ew Creatures (1969) κ αι τ ο An A m erican Prayer (1970). Η σ υ νάντησ ή το υ με τ ο ν Ρέι Μ άνζαρεκ, σ υ μ φ ο ιτη τή τ ο υ σ το Π ανεπιστήμιο, γέν ν ησ ε τ ο υ ς «Ν τορς» μ ε απ ο τέλεσ μα ο Μ όρισ ον να β ρ ει ένα όχη μα γ ια να εκ φ ρ ά σ ει τ α πιστεύω και τ ο υ ς π ρ οβ λη ματισ μού ς το υ . Το ό τ ι τ ο μέσο ν αυ τό ή τα ν έν α ρ οκ σ υ γ κ ρ ό τη μ α δ εν ή τ α ν τυχα ίο . Η φ ιλ ο σ ο φ ία το υ ροκ, η εποχή τ η ς αμφ ισ β ή τη σ η ς, τ ο δ ιο νυ σ ιακό σ τοιχ είο τω ν συναυλιώ ν, η π ερσ όνα το υ ροκ-π ερφ όρ μερ, ό λ α α υ τά α π ο τέλεσ αν τ ο τ έ λ ε ιο σκηνι κό μέσ α σ το οποίο ο Μ όρισ ον έσ τη σ ε τ ο μύθο τω ν «Ντορς». Ο ίδ ιο ς λ ε ιτο ύ ρ γ η σ ε σ α ν έ νας π ο λιτισ τικ ός σούπερμαν, σαν η «σ ημα ντικότερ η μ ο ρ φ ή συσσ ώ ρ ευσης τη ς μ α ζικ ή ς λίμ π ιντο γ ια π ολύ καιρό», όπως το ν ίσ τη κ ε σ τον Τύπο τ η ς εποχής. Η α νιμ ισ τική σκέψ η, που απ ο δίδ ει σ τα α ν τικ είμ εν α λ ε ιτ ο υ ρ γ ίε ς που δ εν τ ο υ ς ανήκουν, γ ίν ε τ α ι έν α ς π α ρ άλλη λος ο δ η γ ό ς το υ Μ όρισ ον, μια αντίληψ η που σ ε συνδυα σμό με τη θραύση το υ οιδ ιπ όδ ειο υ συ μπ λέγματο ς σ ή μαινε γ ια τ ο ν ε α ρ ό σ ταρ τ ο κ λ ε ιδ ί τ η ς εισ ό δου σ τον υ π ερβατικό, σ τον αμιγώ ς π ο ιη τικό χώ ρο, σ το χώ ρο τ η ς μα γ εία ς. «...Δώσε μ α ς

μ ία ώρα για μ α γεία , σ ’ ε μ ά ς τη ς α σ τρ ο φ ώ τισ τη ς π ορ είας κα ι τη ς β ελο ύ δινης ώ ρ α ς [...] δώ σε μ α ς ένα σ η μά δ ι να πιστέψ ουμε. Μ ια Ν ύ χτα Λαγνείας...». Π α ρ άλληλα ο Μ όρισ ον ε π η ρ εά ζετα ι και από το ν σαμανισμό, θ ρ ησ κ ευτικ ό σ ύ σ τη μα τω ν Ινδιάνων τ η ς Ν. Α μ ερ ι κής, που έ χ ε ι σαν κ εντρ ικ ό πόλο το ν σαμάν, έ ν α ε ίδ ο ς μ άγου και ια τρ ο ύ τ η ς φ υ λής, που χρ ησιμο π οιώ ντα ς καπνούς, βό τανα και ο π τικο ακου σ τικά μέσ α επ ιτυ γ χ ά ν ει τ η ν έκ σ τα ση. Α υ τές ο ι π ο ιη τικές κ αι φ ιλ ο σ ο φ ικ ές αν α ζη τή σ εις αν α δ ύ ο ν τα ι α τό φ ιε ς μέσα στα τ ρ α γ ο ύ δ ια τω ν Ν το ρς. Ο Τ ζιμ Μ όρισ ον κ α τά φ ε ρ ε μέσ α από τ ο σ τίχο το υ , επ ενδυμένο με έ να μελω δικό, ρ υθμικό, εμπ ορ ικό ε ν τέ λ ε ι ήχο, να π ερά σ ει μια ιδ ια ίτερ α προχω ρημένη π ροβλη ματική σ το υ ς ν έο υ ς τ η ς γ ε ν ιά ς του . Ειδική μνεία ο φ ε ίλ ετ α ι σ το C elebration o f th e Lizard, έν α θε α τρ ικ ό π οίημα που ενσω μα τώ θ ηκε σ το δίσ κο τω ν Ν το ρς «Absolutely Live». Εδώ ο Μ όρισ ον ε π ιχ ειρ εί να παρ ου σ ιά σ ει κ ά τι από τ ο κλίμα τ ο υ Α ρ χαίου Κινέζικου Θ εά τρ ο υ Σκιών. Π ρ ό κ ειτα ι γ ια μια π ο ιη τική σύνθεση σ κη νογρ αφ ημ ένη πάνω σ ε ερ είπ ια αρχαίω ν πόλεω ν που παραπέμπουν σ την α πώ λεια το υ μαγικού και το υ αισ θ ητικού . Η σύνθεσ η ε κ τυ λ ίσ σ ετα ι γύ ρ ω από ένα φ ίδ ι που λ ε ιτ ο υ ρ γ ε ί σαν τη ν ενσάρκω σ η τ η ς Τ έχνης που α ν α γ κ ά ζει το ν πο ιη τή σ την α έναη α ναζήτηση , ενώ κα τα λ ή γ ει σ ε μια αν α φ ο ρ ά σ τη δ ο λ ο φ ο ν ία τ ο υ Κ ένεντι με τ η σ υ νο δεία μιας ε τε ρ ό κ λ η τη ς πομπής. Ό σ ο πομπώδης και επ ιδ εικ τικ ό ς υπ ήρξε σαν ρ οκ σ ταρ ο Τζιμ Μ όρισ ον, τό σ ο ευ α ίσ θ η τ ο ς και π ερίσ κεπ τος ή τα ν στην έ κ θεσ ή τ ο υ σαν λ ο γ ο τέχ ν η ς. Ή τα ν σαν δ ύο άνθρωποι, από τη μία ένα ς ε κρ η κτικ ό ς, ε ξω σ τρ ε φ ή ς τ ρ α γ ο υ δ ισ τ ή ς και από τη ν άλλη έν α ς εσωσ τρ εφ ή ς ρ ο μ α ντικό ς πο ιη τής. Ο Μ όρισ ον, σ το σ υ ν τα ρ α κ τικ ό το υ π έρα σμα από τη μουσ ική σκηνή, α λλά και με το ν μ υστηρ ιώ δη πρόω ρο θά νατό τ ο υ σ ε η λ ικ ία μό λ ις 27 ε τώ ν τ ο 1971, π ερ ιέβ α λε τ ο ν ε α υ τό το υ με το ν ρ ομαντικό μανδύα το υ κα τα ρ α μ έν ου δ ημ ι ου ρ γού , το υ παλλόμενου κ α λλιτέχ νη που β ρ ίσ κ ετα ι σ ε έ ν α δ ια ρ κ έ ς κονταρ οχτύ π ημα με τ η ζωή, το υ κυνηγού, όπως ο Ρεμπό, τ η ς π ρ α γ μ α τικ ή ς ζω ής που λανθ άνει.

Α Λ Ε Ξ Η Σ ΣΤΑ Μ Α ΤΗ Σ

Ο πράσινοι;

τύποι;

στην ϋ ύ δ ο

ο ο ικολογικό κίνημα στη χώρα μας ο ύ τε πα ράδοση έχει, όπως στη Δ. Ευρώπη, τ ις ΗΠΑ και το ν Καναδά, ού τε υπήρξε ποτέ μαζικό. Ακόμα και στην περίοδο, όπου σε δυο συνε χόμ ενες

ανα μετρή σεις

είχ ε

ε κ λ έξει

βουλευτή (την πρώτη φ ορ ά τη Μ αρίνα Δίζη κα

τη δ εύ τερ η τ ις Τ ασία Ανδρεαδάκη - Κατερίνα Ιατροπούλου), ο ι π ερισ σότερες ψήφοι π ροέρχο νταν ε ίτ ε από άτομα απογοητευμένα από το υ ς πολιτικούς το υ ς χώρους, ε ίτ ε από κάποιους που συμπαθούσαν τη ν οικο λογία γενικώ ς και αορίστως. Δεν είνα ι τυχ α ίο ό τι ψευδώνυμα σχήματα, μετά τη διά λυση τ η ς Ομοσπονδίας Οικολόγων Εναλλακτικώ ν (την κεντρική έ κφ ρασ η το υ πράσι νου χώρου) κατόρθω σαν να συγκεντρώ σουν το μ εγαλύ τερ ο ποσοστό τω ν «πράσινων» ψήφων». Σε αντίθεση με τη ν πολιτική έκφ ρασ η τω ν οικολόγω ν υπήρξε και υπάρχει μεγάλη άνθηση στον περιοδικό εναλλακτικό τύπο που συ νδ έεται με τη ν οικολογία. Φ αινόμενο που χ ρ ήζει ιδ ια ίτερ η ς μ ελέτη ς και που ξεπ ερνά τ α όρια του συγκεκρι-

στην Αθήνα και η άλλη μισή στη Θεσσαλονίκη ε ί ν αι ενδιαφ έρο ν. Ή δ η έχουν ε κ δ ο θ εί τ ρ ία τεύ χ η (είναι διμ ηνιαίο). Δημοκρατία και Φύση λ έ γ ετα ι τ ο π εριοδικό που εκ δ ίδ ετα ι με ευθύνη το υ πανε πιστημια κού Τ. Φωτόπουλου και που έρ χ ε τα ι να καλύψ ει ένα συγκεκριμένο χώρο: τ η ς κοινω νικής οικο λογίας. Α π οτελεί συ νέχεια το υ περιοδικού Κοινωνία και Φύση που έ β γαινε από το ν ίδιο βα σικό πυρήνα. Αυτό που έχ ει ε νδιαφ έρο ν είν α ι ό τι στη Σ.Ε. το υ μ ετέχο υν δια νοούμενοι από τη ν Ο λλανδία, το ν Καναδά και τ ις ΗΠΑ και τ ο γ ε γ ο νός ό τι εκ δ ίδ ετα ι και στα αγγλικά. Μ εγάλη απώ λ ε ια στο κύρος το υ ήτα ν η αποχώρηση το υ Μ. Μπούκτσιν λόγω διαφω νίας με τη γ ρ αφ ή που ακολουθιόταν. Νόμος και Φύση είνα ι ένα καθαρά επιστημονικό π εριοδικό που εξε ιδ ικ ε ύ ετα ι στη νομική προσ έγγιση τω ν περιβαλλοντικώ ν προ βλημάτω ν και εκ δ ίδ ετα ι από το ν οίκο Σάκκουλα με ευθύνη του σ υνταγματολό γου Γ. Παπαδημητρ ίου . Επειδή ο το μ έ α ς το υ Δικαίου το υ Π ερ ι β άλλοντος ε ίνα ι σ χ ετικά καινο ύρ ιος και η βιβλιο μενού σημειώ ματος που σχ ετίζονται απλώς με τη ν παρουσίαση του. Ας αρχίσουμε λοιπόν μ’ έ

γ ρ α φ ία φτω χή, τ ο π εριοδικό παίζει σημαντικό ρόλο στο χώρο τω ν νομικώ ν (δικηγόρω ν και δ ι

να π εριοδικό μηνια ίο που έ χ ει ξεπ εράσει τ α εκα

καστικών). Είναι εξα μηνιαίο και ε κ τό ς από τ ις μο

τό ν π ενήντα τεύχη. Α να φ ερ όμασ τε στη Νέα Ο ι

νο γ ρ α φ ίες και τ ο σ χολιασμό αποφάσεω ν φ ιλ ο ξε

κολογία. Το παλιό τερο και εγ κ υ ρ ό τερ ο ο ικο λογι

ν εί τ ις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού δ ικα στηρίου

κό περιοδικό που μέσα από τ ις σ τήλες το υ έχουν

σχολιασμένες. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση λ έ

α ρ θρ ογρ αφ ήσ ει πλήθος ε πιστημόνων και αχτιβι-

γ ε τα ι η έκδοση τ η ς Ε ταιρείας Π εριβ αλλοντικής

στών. Η π λάσ τιγγα βαραίνει στου ς π ρώτους χω

Εκπαίδευσης και Ενημέρω σης με δ ιευθυντή έ-

ρ ίς να αποκλείονται ο ι δ εύ τερ οι, α ρ κ εί να μην πε ρ ιο ρίζο ντα ι στα συνθήματα, αλλά να δια τυπώ νουν σ υ γκεκριμένες απόψεις. Π ροήλθε από το περιοδικό Οικολογία που ε ξέ δ ιδ ε ο ε κ δο τικό ς ο ί κος Λίβάνη και όταν η έκδοση ανεστάλη λόγω διαφω νιών εκδό τη και συντακτική ς ομάδας, η π λειοψ ηφ ία τω ν συνεργατώ ν προχώ ρησε στην έκδοση τ η ς Ν.Ο. Πριν λίγ ο υ ς μήνες η κάθοδος το υ Μ. Μ οδινού στο ψ ηφ ο δέλτιο επ ικράτεια ς το υ ΠΑΣΟΚ δημιού ρ γησ ε μεγάλη κρίση με απο τέλεσ μ α να αποχωρήσουν αρ κ ετά στελέχη του, που μαζί με μια ομάδα Θεσσαλονικιώ ν επανέκδωσαν την Οικοτοπία. Έ να π εριοδικό που είχ ε ξ εκινή σ ει μόνο το υ στη συμπρω τεύουσα καλύ πτοντας με επ ιτυχία τ α οικο λογικά π ροβλήματα τ η ς Β. Ελλάδας κι όχι μόνο, αλλά αναγκάστηκε να κλείσ ει, όπως συμβαίνει με όλα τ α π εριοδικά στην Ελλάδα, που σ τηρ ίζο νται σ τις δ ικ ές το υ ς δ υνά μεις

χω ρίς

να

έχουν

υποστήριξη

από

πουθενά και παράλληλα δε δ έχο ντα ι δια φ η μί σεις. Το πείραμα να υπάρχει η μισή συντακτική

ναν από τ ο υ ς πρώτους δημο σιογρ άφ ου ς που α

λ ού νται με π ρ ογράμματα ανακύκλω σης. Η Δηώ

σχολήθηκαν με τ α ο ικο λογικά θέματα, το ν Γ.

είνα ι ένα καινούριο π εριοδικό που εξε ιδ ικ ε ύ ετα ι

Τρούμπη. Η Π.Ε. είνα ι ό,τι καλύ τερ ο και σημαντι

στο χώρο τ η ς ο ικο λογική ς γ εω ρ γία ς. Εκτός από

κότερο

σήμερα

στην

παιδ εία μας. Ό χι μόνο γ ια τ ί τ α

παιδιά ευ α ι

γνώ σ εις στου ς λ ιγ οσ το ύς ούτω ς ή άλλω ς Έ λληνες β ιοκα λλιεργη τές

δίνει

σθητοπ οιούνται

οικο

π ληροφ ορίες γ ια τ ις επι

λογικά ,

γ ια τ ί

κρ ατούσες τά σ ε ις τη ς ο ι

δ ουλεύο υν ομ αδικά -

κολογικής γεω ρ γία ς δ ιε

αλλά

έννοια άγνω στη στο α

θνώς, συγκρ ιτικά τ εσ τ και

ναχρονιστικό παιδαγω

πλουσιότατη

γικό μας σύστημα - και

φ ία γ ια κάθε ενδια φ ερό

κυρίω ς σε εθελοντική

μενο. Άλλο ένα νέο πε

βάση με το υ ς δ ασκά

β ιβλιογρα

ριοδικό είνα ι ο Οιωνός.

λ ου ς του ς. Το π εριο δι

Μια έκδοση τη ς Ελληνι

κό έ χ ει αναλάβει τη θε

κής Ορνιθολογικής Εται

ωρητική το υ

όλου

τος.

υποστήριξη

ρ εία ς που, μετά μ ια δεκα-

εγχειρ ήμ α

πενταετή

έντονη

πα

Ανακύκλωση:

ρουσία στον ελληνικό χώ

Έντυπο που εκδ ίδ ετα ι

ρο, ήρ θε με το περιοδικό

κάθε τ ρ ε ις μήνες και

τη ς να υπερασπίσει ακό

ως σ τόχους έχ ει τη ν

μα καλύτερ α τ ο αν τικ εί

ευαισ θητοπ οίηση

μενο γ ια τ ο οποίο συστά-

των

πολιτώ ν στον κρίσ ιμ ο το μ έ α τ η ς ανακύκλω

θηκε, τη ν ελληνική ορνι-

σης

τ ις

και

τη ν

παροχή

θοπανίδα, που είνα ι από π λουσ ιότερ ες

τη ς

συ γκεκριμένης γνώσης. Μ έχρι τώ ρ α έ χ ει κάνει

Ευρώπης, αλλά γνω ρίζει τ ερ ά σ τιες π ιέσεις με α

α ρ κετά αφ ιερώ ματα και είνα ι αγαπητό ιδ α ίτερ α

π οτέλεσμα να κινδυνεύει με εξαφ άνιση μεγάλο

σε περιβαλλο ντικές ομ άδες μαθητών που ασχο

μέρος της. Η Ελληνική Εταιρεία Π ροστασίας τη ς

Φύσης εκδίδ ει τ ο περιοδικό Φύση. Ελληνικά δά

γαζομένων. Εκδίδεται με τ ην επιστημονική ευθύ

ση, ποτάμια, λιμνοθάλασσες και βιότοποι απει

νη τη ς περιβαλλοντολόγου X. Θεοχάρη. Ας έρ

λούνται από την αναπτυξιακή μανία τω ν νεοελλή

θουμε τώ ρα στα εκτό ς Αθηνών (πλην Οικοτοπίας)

νων και του παχυδερμισμού του ελληνικού κρά

έντυπα. Ζωή πέντε χρόνων έχ ει η εφ ημερίδ α Εν

του ς. Για να τα π ροστατέψ ουμε, πρέπει πριν απ’

αιθρία τη ς Π άτρας που συσπειρώνει ένα αξιόλο

όλα να τ α γνωρίσουμε. Αυτό κάνει τ ο περιοδικό.

γο κύκλο επιστημόνων στη Σ.Ε., με αποτέλεσμα

Η Αντι-κυνηγητική Π ρω τοβουλία είνα ι μια μικρή

τ α κείμενά τη ς να είνα ι πάντα τεκμηριω μένα αφ ή

αχτιβισ τική οργάνωση με μεγάλη δράση. Το πε

νοντας λίγ α περιθώρια στους αρμόδιους φ ορ είς

ριοδικό τη ς Φύση και Οικολογία είνα ι άκρως μα

όταν ενέχοντα ι με π αραλείψεις, που στην Π ελο

χητικό και δ ε χ αρ ίζει κάστανα σε κανένα. Πριν α

πόννησο είνα ι ουκ ο λίγες ως προς τ α θέματα πε

πό χρόνια είχε καθιερώ σει το Αντι-βραβείο Α ττί λα σ’ α υτούς που κατέστρ εφ αν τ ο περιβάλλον.

ριβάλλοντος. Τον χαριτω μένο τ ίτ λ ο Καλημέρα

Άγνωστο γ ια τί ο ι απονομές σταμάτησαν παρά τη συσσώρευση τω ν υποψηφιοτήτων. Ταράζοντας

σης Δράμας, που εκ δ ίδ ετα ι κάθε μήνα και σ το χ εύει πέρα απ’ όλα τ ’ άλλα στη σω τηρία τ η ς πε

τα νερά λέγ ετα ι η μηνιαία εφ ημερίδ α που ε κδίδ ει

διά δας των Φιλίππων από τ η ΔΕΗ που τη ν έχει

κυρά γη έχ ει η εφ ημερίδ α τ η ς Οικολογικής Κίνη

η γνωστή σε όλους μας οργάνωση Greenpeace.

βάλει στο «μάτι» λόγω των λιγνιτώ ν του υπεδά

Προπαγάνδιση των ενεργειώ ν της, ενημέρω ση α

φ ους της. Ν έος βραχνάς γ ια την εφ ημερίδ α τα

πό τ ο εξω τερικό, ο δ η γίες γ ια δράση αποτελούν

έργα στον Νέστο κι ό,τι αυ τά συνεπάγονται γ ια

τη βασική ύλη της. Μ οιρά ζεται μόνο σε συνδρο

τ ο περιβάλλον τη ς περιοχής. Στον κοντινό Έ βρο

μητές. Συνδρομητική είνα ι και η έκδοση τ η ς δ εύ

η Εταιρεία Π εριβάλλοντος εκ δίδ ει τα Εβρο-Οικο-

τερ η ς δ ιεθνούς οικολογικής οργάνω σης που έ χει

λογικά που ανα φέρ ονται στα προβλήματα της

π αράρτημα στη χώρα μας, τ η ς WWF. Το όνομα

Δαδιάς, του Δ έλτα του Έ βρου κι ό,τι σ χετίζεται

του εντύπου Τα πάντα υπονοώντας ίσως ό τι εν

με τη ν ευρ ύ τερη περιοχή. Να κλείσ ουμε τη σύ

δ ια φ έρ ει ό,τι έ χ ει σχέση με το περιβάλλον. Και

ντομη περιπλάνησή μας με το Φουρόγατο που

μάλλον είνα ι έτσ ι αν δ ει κάποιος τη ν ύλη της,

εκδίδουν στα Χανιά με μεράκι και μπόλικο χ ιού

στην οποία όμως δ ίνεται βάρος στις διεθνείς κα-

μορ. Υπάρχουν κι ορισμένα άλλα επαρχια κά έ

μπάνιες τη ς οργάνω σης. Η μηνια ία έκδοση του

ντυπα που μαζί μ’ αυτά που αναφέραμε δείχνουν

Εργατικού Κέντρου Αθήνας ονομάζεται Δράση

το ν πλούτο τω ν εντύπων του οικολογικού χώρου.

και το π εριεχόμενό τη ς π ερισ τρ έφ ετα ι γύρω από τ ις συνθήκες π εριβάλλοντος και υγιεινής τω ν ερ

ΝΙΚΟΣ ΜΟΛΥΒΙΑΤΗΣ

Ε Ξ Α Ν Τ Α Σ Ε Κ Δ Ο Τ ΙΚ Η ΚΥΚΛΟ Φ Ο ΡΟ ΥΝ

Ο μπαμπάς

Δ ιδ ό τ ο υ 5 9 · 1 0 6 81 Α Θ Η Ν Α · Τ η λ . 3 8 0 4 8 8 5 · 3 8 2 2 0 6 4 · Fax 38 1 3 0 6 5

ΚΥΚΛΟ Φ Ο ΡΟ ΥΝ ΜΑΡΙΟ ΒΑΡΓΚΑΣ ΓΙΟΣΑ

ΜΑΡΙΟ ΒΑΡΓΚΑΣ ΓΙΟ ΣΑ

Ποιος σκότωσε τον Παλομίνο Μολέρο; ΑΓΚΟΤΑ ΚΡΙΣΤΟΦ

Χθες

ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΛΟΜΙΝΟ ΜΟΛΕΡΟ;

ΕΚΤΟΡ ΜΠΙΑΝΚΙΟΤΙ

Οσα ψιθυρίζει η νύχτα στη μέρα

ΤΖΟ ΖΕΦ

5 m *

ΤΖΟΖΕΦ ΚΟΝΟΛΙ

Τα καημένα

Ε Η ΝΥΧΤΑ I ΣΤΗ ΜΕΡΑ

ΚΟ Ν Ο ΛΙ

ΤΑ ΚΑΗΜΕΝΑ!

ΟΣΑ ΨΙΘΥΡΙΖΕΙ

ί111

ΕΞΑΝΤΑΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. Δ ιδ ό τ ο υ 5 9 - 1 0 6 81 Α Θ Η Ν Α Τ η λ . 3 8 0 4 8 8 5 - 3 8 2 2 0 6 4 - F a x 3 8 1 3 0 6 5

ΒαΒΛ Ο Θ BAD

aoG aam

Χτίζοντας την κινηματογραφική αγορά του αύριο Αν η περασμένη σεζόν ήταν η γνωριμία μας με του ς πολυκινηματογράφους - τα οικεία μας πια multiplex - χάρη στην έναρξη του πρώτου σχετι κού συγκροτήματος στη χώρα, το 1998 φέρνει την επίσημη καθιέρωση των νέων αιθουσών. Οι δέκα αίθουσες του Village Centre στο Μαρούσι, προϊόν συνεργασίας του αυστραλιανού κολοσσού Village Roadshow με το συγκρότημα Βαρδινογιάννη, άρ χισαν να λειτουργούν τον περασμένο χειμώνα- ή δη από τό τε ήταν έτοιμα τ α σχέδια «απάντησης» Ελλήνων και μη ανταγωνιστών, όπως και τα αντί στοιχα της επέκτασης τ ης Village (έχει ήδη μετα μορφωθεί και σε ετα ιρ εία διανομής ταινιών, μάλι στα πολύ ισχυρή). Τα multiplex, βλέπετε, δεν είναι κάποιο εποχιακό (πόσο μάλλον τοπικό) καπρίτσιο, αλλά περισσότερο ένας διεθνής δρόμος γ ια τη δη μιουργία μιας νέας κινηματογραφικής αγοράς. Multiplex χτίζονται σ’ όλο τον κόσμο - από τις ΗΠΑ και τα καινούρια megaplex (συγκροτήματα που στεγάζουν τουλάχιστον 20 αίθουσες) ώς τις πρώ ην ανατολικές χώρες. Μέσα στο... κύμα και η Ελλάδα- οι ελάχιστες αληθινά καλές αίθουσες ε ντός Αθήνας και... η καμία εκτός μιλούσαν από μό νες τους για την πείνα της χώρας για αναδόμηση των κινηματογράφων. Το χτίσιμο έμοιαζε σχεδόν υποχρέωση γ ια τη χώρα, γ ι’ αυτό και η πρωτο βουλία της Village «άναψε φωτιά» στους υπόλοι πους. Τα multiplex έ φεραν μεγάλες αυξήσεις στα

εισιτήρια των χωρών, όπου χτίστηκαν, και το φ ετίχ τη ς καινούριας (και πλήρως τεχνολογικά υποστηριζόμενης) αίθουσας μπορεί από μόνο του να διπλασιάσει την κίνηση στους κινηματογράφους. Η λογική του multiplex δεν βασίζεται μόνο στη δυνατότητα της εκεί-και-τότε επιλογής ανάμεσα από 10 ταινίες, μα και στη μεταβολή των συνηθειών. Προσφέροντας εστιατόρια Fast Food, μικρά λούναπαρκ και καταστήματα πώλησης δίσκων, το m ultiplex γίνεται ένα κέντρο καταναλωτικής ψυχαγωγίας χτισμένο γύ ρω από τους κινηματογράφους. Έστω κι έτσι, όμως, το multiplex μοιάζει λιγότερο με «στέκι» και περισ σότερο με μια επιχείρηση καταναλωτικής ψυχαγωγίας. Σιγά-σιγά, ένα multiplex που «σέβεται» τον εαυτό του χτίζει γύρω του ένα μικρό χωριό κατανάλωσης· άλλα πάλι προσθέτουν γιγάντια πάρκινγκ, ντίσκο και... ελληνικάδικα (η «στάμπα» κάποιας Ελλάδας πάνω στην αμερικάνικη συνήθεια), μεταμορφώνοντας τον εαυτό τους από πολυκινηματογράφους σε πολυκέντρα ψυχαγωγίας. Μετά από τη Village, στην ελληνική αγορά εμφανίστηκε η νοτιοαφρικανική Ster Kinecor, η οποία συνερ γάζεται με την ετα ιρ εία διανομής ΕΛΚΕ. Ακολούθησε η Virgin, η οποία, σύμφωνα με κάποιες πηγές, ετοι μάζει το δ ικό της πολυκέντρο στην Αθήνα. Το «αστείο», όπως καταλαβαίνετε, έχει από πέρυσι διαδοθεί και γίνει κτήμα της ελληνικής κινηματογραφικής αγοράς. Η Αθήνα υπάκουσε γρήγορα στις νέες «προ σταγές»: μετά τα βόρεια προάστια και το Μαρούσι, multiplex χτίζονται και στα νότια (Γλυφάδα), ενώ επερχόμενα έργα δεν θ’ αφήσουν και τα άλλα δύο σημεία του ορίζοντα παραπονεμένα. Ή δη κυκλοφο ρούν φήμες ότι η ετα ιρ εία «Προοπτική», σε συνεργασία με την αμερικάνικη Disney (ταινίες τ ης οποίας διανέμει στην Ελλάδα) θα χτίσουν «πάρκο ψυχαγωγίας» τύπου Disneyland στη βορειοανατολική Αθήνα (Παιανία). Στο μεταξύ, οι άνθρωποι τ ης «Σπέντζος Φιλμ» σε συνεργασία με δύο ακόμη επιχειρηματίες, χτίζουν μίνι multiplex στο Μπουρνάζι. Το συγκρότημα των τεσσάρων αιθουσών είναι και... κάτι σαν πείρα μα για την «πείνα» των δυτικών προαστίων της Αθήνας για multiplex. Οι περιοχές είναι πολυπληθείς και οι κινηματογράφοι της συνοικίας σχεδόν ερειπωμένοι - βασικοί λόγοι που οι κατασκευαστές των multiplex αντιμετωπίζουν την περιοχή... σαν φιλέτο. Έτσι, και άνευ καθυστέρησης, η Village ρίχτηκε στη δημι ουργία του πρώτου δικού της ψυχαγωγικού πολυκέντρου στα δ υτικά προάστια. Π ρόκειται για μια γιγάντια κατασκευή σε έκταση 20 στρεμμάτων, η οποία φ ιλοδοξεί να φιλοξενεί 20 κινηματογραφικές αί θουσες! Ιδού, λοιπόν, που ώσπου να το καταλάβουμε θα αποκτήσουμε και το πρώτο μας megaplex... Όπως καταλαβαίνετε, είναι ήδη α ργά για να αλλάξει οτιδήποτε. Ό λες οι ελληνικές ετα ιρ είες διανομής έ χουν μπει στο παιχνίδι (με ξένους συνεταίρους ή χωρίς) και το «παιχνίδι» δεν θα σταματήσει ωσότου με ταμορφωθεί ολοκληρωτικά τ ο τοπίο των αιθουσών. Πέρα από την Αθήνα, όμως, το «ίδιο έργο» ετοιμάζο νται να δουν και αρκετές από τ ις μ εγαλύτερες πόλεις της χώρας. Ή δη έ χει πάρει σειρά η Θεσσαλονίκη, χτίζοντας το πρώτο της m ultiplex - 9 αίθουσες - στην περιοχή κοντά στο αεροδρόμιο (θα ακολουθήσουν Ηράκλειο, Πάτρα, πολλές ακόμη) και το δεύτερο - 8 αίθουσες - στο κέντρο της πόλης. Τώρα, το καλό νέο για το σινεμά είναι ότι η πληθώρα των νέων αιθουσών κι η αξιοποίηση μεγάλων περιο χών που δεν διέθεταν αρκετές οθόνες πρόκειται δίχως άλλο να μας οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση των ε ισ ιτηρίω ν το κακό νέο γ ια τα σινεμά είναι πως όσοι αιθουσάρχες εξακολουθούν να σ κέφτονται ό πως στο ’60, χωρίς να ανανεώνουν ριζικά του ς χώρους και τα μηχανήματά τους, οδεύουν προς τον αφανισμό. Τα multiplex θα δώσουν τη χαριστική βολή σε πολλές ημιερειπωμένες αίθουσες των ευρύτερω ν περιο χών όπου θα ανεγερθούν. Η ψυχρή λογική των υπεραιθουσών μοιράζεται ανάμεσα στην επιθυμία του κέρδους και στο αυτονόητο: η είσ οδος του θεατή σ’ ένα σινεμά πρέπει να είναι ευχάριστη περιπέτεια, κι όχι ψυχολογικό θρίλερ. Ο συνδυασμός των δύο γεγονότων, η ώθηση προς το μέλλον που φέρνουν τα multiplex κι ο τρόπος που οι «μοναχικές» αίθουσες δια λέγουν για να αντεπεξέλθουν, θα οδηγήσει σε μια βαθμιαία αλλά σαρωτική βελτίωση του τοπίου των σινεμά. Οι αίθουσες που δεν μπορούν να αντεπεξέλουν θα κλείσ ουν έστω κι έ τσι, όμως, ο τελικός αριθμός των οθονών στην Αθήνα και στην υπόλοιπη χώρα θα αυξηθεί θεαματικά, ό πως κι οι συνθήκες θέασης - ήχος, εικόνα, καθίσματα - μιας ταινία ς. Το γεγονός είναι σημαντικότατο για τον γνήσιο σινεφίλ, εκείνον που ξέρ ει ότι η αίθουσα οφείλει να βοηθάει στη δημιουργία μιας ιδανικής θέ ασης - ένας βασικός τομέας όπου ακόμη κι οι καλύτερες τηλεοπτικές οθόνες αποδεικνύονται φτωχοί συγγενείς. Για τον σινεφίλ, σε αντίθεση με τον καταναλωτή, όλα τα υπόλοιπα δεν είναι παρά μόνο «φτια σίδια», ένα πολύβουο σούπερ μάρκετ στη θέση της καντίνας της γειτονιά ς.

<5©

ιό τον ΚΩΣΤΑ ΠΑΡΛΑ

ΒΰΒ/λΟΘ ™ /A 3 0 [? £ \3 C ]

Απορίες κι ερωτήματα Για τα καλά σ το φθινόπωρο πια, και τ ο χειμερινό τηλεοπτικό πρόσωπο κοντεύει να διαμορφω θεί οριστικά. Δεδομένου, όμως, ότι οι γραμμές αυ τές γρ άφ ονται πολύ πριν την εκτύπωση του κάθε τ εύ χους, είνα ι εύλογο ότι ακό μη δεν είμ αστε σε θέση να διατυπώσουμε κρίσ εις και σκέψεις πάνω στο δια μορφούμενο πρόγραμμα. Ανα γκαστικά, λοιπόν, περιορι ζόμαστε αυτόν τον μήνα σε πολύ γενικές διαπιστώσεις και σχολιασμούς, μακριά α πό τ α μέλλοντα να δ ιαδρα ματιστούν στην τηλεοπτική οθόνη - και στον τηλεοπτικό χάρτη (βλέπε νομιμοποίηση των σταθμών, «δράση» του νέου Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου κ.λπ.) Είναι απορίας άξιο, πώς, γ ια τί και με ποια λογική αποφασίστηκε η εξαγγελθείσ α ήδη μετατροπή τη ς ΕΤ2 σε... Νέα Ελληνική Τηλεόραση, το περιεχόμενο τη ς οποί ας θ ’ απ οτελείται από συνεχείς και αλλεπάλλη λ ες εκπομπές λόγου, συζητήσεις και στρογγυλά

ή τετράγω να τραπέζια. Πέραν του αξιοδάκρυτα αστείου τίτλου , διερω τάτα ι κανείς πώς είναι δ υνατό να επιζήσει ένα κανάλι βεβαρημένο με τόση και τόσο ατελείω τη φ λυαρία; Με ποια σ τοιχεία, εχέγγυο, με ποιους «μαγνήτες» θα γίν ει δυνατή η επίτευξη τ η ς πολυπόθητης ακροαματικότητας σε σωστό και λογικό πλαίσιο; Δεν νομίζω ό τι είνα ι υπερβολή η σκέψη ότι μια κρατική τηλεόραση πρέπει να δίνει το παράδειγμα τη ς π οιότητας, τη ς ενημερω τικής ετο ιμότητας και - γ ια τί όχι; - του έγκυρου και έμπειρου σχολιασμού των γεγονότω ν. Με τα όπλα αυτά είνα ι φυσικό να στοχεύει στην προσέγγιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού θεατών. Θα ήταν δυνατό να π ετύχει κάτι τέτο ιο με μια τόσ ο δ ραστική και «ξεκομμένη» διαχωριστική γραμμή; Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς γ ια τί καταδικάζεται με τέτο ιο τρόπο ένα κανάλι, που σαν μικρότερο και με «αμαρτωλό» παρελθόν θα ήταν πολύ πιο εύκο λο να δια μορφ ω θεί και να αναζητήσει τη ν καινούρια του τα υ τό τη τα με μεγαλύτερη ευελ ιξία και κυρίως φαντασία. Άλλες έντονες απορίες προκαλεί η... μελλούμενη τύχη τη ς ΕΤ1, που ενώ από χρόνια είχε μπει στη συνείδηση του κοινού σαν τ ο πρώτο κρατικό κανάλι και είχ ε κάνει σ αφ είς π ροόδους στον ενημερω τι κό τομ έα και ε ιδ ικότερα στις Ειδήσεις του (είναι κοινό μυστικό ότι πλήθος θεατών είχαν τελ ευ τα ία στρα φ εί σ τα Δ ελτία της, κυρίως λόγω τη ς ηρεμίας και τη ς ν ηφ αλιότητάς τους) καλείτα ι τώ ρα να αλ λάξει φορεσιά, να ψ ιμυθιωθεί ως «διασκεδάστρια» και να παραστήσει κάτι γ ια το οποίο κανείς δ εν ε ί ναι προετοιμασμένος, ούτε η ίδια ούτε και το κοινό. Και τελικά, ποιο θα ε ίναι το σημαντικό κέρδος αν αυξηθεί τ ο εμπορικό κέρδος στη «διασκεδαστική ΕΤ1» και καταβαραθρω θεί στη λαλίστατη ΕΤ2; Δυστυχώς, καμιά απορία δεν προκαλεί η απουσία από τη ν προγραμματική πολυπραγμοσύνη των αρ μοδίων (αλήθεια ποιων;) οποιοσδήποτε πιθανότητας να μεταμορφω θεί τ ο Δ εύ τερ ο κανάλι, σε κανάλι Πολιτισμού. Δηλαδή, με βλέμμα συγκεκριμένο στην καλλιτεχνική-πνευματική δ ρα σ τηριότητα του τό που (και όχι μόνο τ η ς Αθήνας), με ενημέρω ση γ ια τα απίστευτα, πολυποίκιλα και ενδιαφ έροντα πολιτι στικά γεγονό τα του έξω κόσμου, με μεταδόσεις μεγάλων ή και μικρών θεατρικών, λυρικών και μουσι κών παραστάσεων, με συνεντεύξεις ξένων καλλιτεχνών, με ματιές στις ε πιστήμες και στην κοινωνική ζωή των λαών, καθώς και σε θέματα που έχουν σχέση με την καθημερινότητα α λλά και με την ποιοτι κή ενημέρωση του κόσμου. Είναι άραγε τόσ ο καταδικασμένος σαν «μη εμπορικός» ο Π ολιτισ μός και τα εντό ς αυτού και δ ι’ αυτού δρώμενα στη συνείδηση τόσο των άμεσα τηλεοπτικών υπευθύνων όσο και των υπεράνω αυτών; Και στο κάτω-κάτω, ού τε καν η σκέψη του αναμφισβήτητου κύρους που θ ’ α ποκτούσαν σταθμοί και κυβέρνηση δεν το υ ς δελέασε; Καινούριες απορίες συνοδευόμενες από πλήθος επιφυλάξεων προκάλεσε η αναγγελία-διαφήμιση πολλών επερχομένων σίρια λ, κυρίως στο πρώτο κρατικό κανάλι. Επιβεβλημένο, βέβαια, είνα ι να περι μένουμε τουλάχιστον τα πρώτα επεισ όδια για να βγάλουμε τα πρώτα συμπεράσματα και τ ις κρίσ εις μας. Αλλά μπορεί από τώ ρα να δ ιερω τηθεί κανείς γ ια τη συνεχιζόμενη τάση πολλών σκηνοθετών ν ’ α ποφασίζουν να μεταφέρουν στη μικρή οθόνη τα απλοϊκότερα και πιο ισχνά, από λογοτεχνική άποψη, δ είγματα τη ς τρέχουσα ς ελληνικής λογο τεχνίας (και γράφ οντας αυτό, δεν αναφέρομαι στην τριλογία του Β. Βασιλικού). Μήπως η ισχνότητα ακριβώς αυτή είναι τ ο στοιχείο εκείνο που το υ ς ελκύει γ ια τί νιώθουν πιο πολύ ελεύ θ ερ οι να ξεφ ύγουν από τ ο πρωτότυπο και να κάνουν ό,τι θέλουν; Μπορεί. Αλλά... πώς να το κάνουμε; Η ενδιαφ έρουσα δ ουλειά αποκτάει πολύ μεγαλύτερο ειδικό βάρος όταν π ροέρχεται από μια σημαντική «πρώτη ύλη» παρά τ ο α ντίθετο... Όπως και να τ ο κάνουμε, μακριά ακόμη βρίσ κεται, όπως φαίνεται, η βαθιά, ριζοσπαστική τομή στο χώρο τη ς ελληνικής τηλεόρασης, ιδίως τη ς κ ρατικής, με σ τόχο την εκ βάθρων μετατροπή τη ς σε σύγ χρονους σταθμούς, γεμάτου ς νεύρο και ευελιξία . Και κυρίως απαλλαγμένους από όλα τ α πληθωρι στικά στοιχεία, που το υ ς μετέβαλαν τόσ α χρόνια σε «παραπληγικούς γίγαντες», σύμφωνα με τα υπουργικά λόγια... Για την ώρα, λοιπόν, ας ξεχάσουμε τ ο ανιαρό, τηλεοπτικό καλοκαίρι, με τ ις εξα ντλη τικές επαναλή ψεις και τ ις σχοινοτενείς, επαναλαμβανόμενες πολλές μέρες «ειδήσεις», κι ας ευχηθούμε καλό και ποιοτικά θετικό χειμώνα, ιδ ιαίτερ α στη χλομή οθόνη...

<30

ΕΠΙΛΟΓΕΣ

ΑΠΟ

ΤΟ

ΑΡΧΕΙΟ

ΤΟΥ

ΓΙΩΡΓΟΥ

ΖΕΒΕΛΑΚΗ

Κείμενα του παρελθόντος που είτε διαβάστηκαν πολύ στην εποχή τους είτε δ εν προσέχθηκαν όσο τους ά ξ ιζε. Η ανάγνωσή τους σήμερα προσφέρεται για συσχετισμούς μ ε γεγονότα κ α ι πρόσωπα της επικαιρότητας.

Συνηθίζεται στο τέλος μιας μακράς χρονικής περιόδου να γίνονται αξιολογήσεις, αποτιμήσεις και απολογι σμοί. Έτσι θα γίνει και με τον αιώνα μας που σε λίγο χρόνο εκπνέει, θα κριθούν, εκ των υστέρων, πρόσω πα, γεγονότα και πράγματα που τον έχουν σημαδέψει. Το διαβάζω εγκαινιάζει μια τέτοια προσπάθεια, φέρνοντας στην επιφάνεια μια έρευνα από «τα παλιά». Στο μεταίχμιο των δύο αιώνων, 19ου και 20ού, ζη τούνται οι γνώμες λογιών και καλλιτεχνών για το ποιο είναι το σημαντικότερο γεγονός της τελευταίας ε κατονταετίας. Της έρευνας εμπνευστής και εκτελεστής ήταν ο πρόωρα χαμένος πεζογράφος - που διήγη μά του φιλοξενήσαμε στο προηγούμενο τεύχος του περιοδικού μας - Νίκος Σαράβας. Ηταν η τελευταία του έρευνα που ίσως δεν πρόλαβε να δει τυπωμένη. Όλες οι απαντήσεις, νομίζω, έχουν ενδιαφέρον που συναρτάται με το χρόνο και τα πρόσωπα που τις διατυπώνουν. Από τα ονόματα που απαντούν ξεχωρί ζουμε τρία για διαφορετικούς λόγους: τον Κωνσταντίνο Παρθένη, που εκφράζει μια πρωτότυπη άποψη λί γο πριν βυθιστεί στο σκοτάδι της πολύχρονης σιωπής του, τον Αναστάσιο Δρίβα, κριτικό εικαστικών τε χνών και ποιητή, που πέθανε αρκετά νέος δίνοντας με τη μοναδική του συλλογή «Μικρά Ελεγεία» μια διακριτή ψηφίδα στην υπερρεαλιστική μας ποίηση, και τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε ηθοποιό Δημήτρη Μυράτ, που δείχνει με αθωότητα τον θαυμασμό του στη Μαρίκα Κοτοπούλη. Γ.Ζ.

MM ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ «ΘΕΛΤΟΥ» ΑΙΓΝΩΜΑΙ ΤΩΝ ΛΟΓΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΜΑΣ ΤΟΥ κ. Ν. ΣΑΡΑΒΑ Θεατής, αρ. 275 20 Απριλίου 1930

Προς τ ους λόγιους και καλλιτέχνας μας, ο «Θεα τής» απηύθυνε, επί τη ευκαιρία των εορτών της Εκατονταετηρίδος, το εξής ερώτημα: «Ποιον θεωρείτε ως το σημαντικώτερον φιλολο γικόν γεγονός της τελευταίας εκατονταετίας εν Ελλάδι;» (Ερώτημα προς τους λογίους). «Ποιον θεωρείτε ως το σημαντικώτερον καλλιτε χνικόν γεγονός της τελευταίς εκατονταετίας εν Ελλάδι;» (Ερώτημα προς τους καλλιτέχνας).

Παύλος Νιρβάνας Η ΝΙΚΗ ΕΝΟΣ ΑΙΩΝΟΣ - Δ ε ν υπάρχει υποθέτω, αμφιβολία, ότι το μεγαλύ τερ ο - ίσως και το μόνο - πνευματικό γεγονός του ελληνικού αιώνος είναι τ ο γλωσσικό κίνημα και η γενική, αυτή τη στιγμή, καθιέρωσις της δημοτικής στη λογοτεχνία μας.

Παντελής Χόρν ΣΤΗΛΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ - Αν δεν παινέσουμε το σπίτι μας θα πέση να μας πλακώση... Και στήλες του σπιτιού μας είνε: Κυβέ λη - Κοτοπούλη, Αργυρόπουλος - Βεάκης. Οι καλλιτέχναι αυτοί δημιουργώντας το νεοελληνικό θ έ ατρο, μας προσέφεραν τ ο σπουδαιότερον καλλι τεχνικόν γεγονός του διαρρεύσαντος αιώνος.

Μαρίκα Κοτοπούλη ΕΝΑ ΛΩΡΟΝ ΤΟΥ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟΥ ΑΙΩΝΟΣ - Το γεγονός, ότι εστρώσαμε μίαν γλώσσαν με την οποίαν μπορούμε να εκφραζώμαστε και εις το θέ ατρο, δίχως να διατρέχωμε τον κίνδυνον δευτέρας εποχής Ορεστιακών, είναι γ ια μένα το μεγαλύτερο δώρο, που μας αφίνει ο περασμένος αιώνας.

Στέφανος Δάφνης Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΙΣ Ηλίας Βουτιερίδης ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ Η ΓΛΩΣΣΑ - Το σπουδαιότερο γεγονός τ ης παρελθούσης ε κατονταετίας, είναι η επικράτησις της δημοτικής εις την λογοτεχνία μας.

- Νομίζω ότι η επικράτησις της δημοτικής γλώσσης είναι το σημαντικώτερο γεγονός της περασμένης ε κατονταετίας μας. Διότι η δημοτική επεκράτησε εις όλα τα είδη της Λογοτεχνίας μας: Ποίημα, πεζογρά φημα, θέατρο, γράφονται πια, πέρα-πέρα στη ζω ντανή αιπή γλώσσα, η οποία από ομιλουμένη του Ελληνικού Λαού έγινε και γραφομένη. Σήμερα, κανέ νας λόγιος, άξιος του ονόματος, δεν γράφει στη λεγομένη Καθαρεύουσα - δηλ. κανείς τίμιος λόγιος, διότι υπάρχουν και οι προσπαθούντες να συμβιβά ζουν εμπορικά και άλλα περίεργα συμφέροντά των με την πνευματικήν των εμφάνισιν. Σήμερον η Ποίη σης η Νεοελληνική εν τω συνόλω της λαμβανομένη, λογαριάζεται από τους ξένους, ως μία από τας ωραιοτέρας εκδηλώσεις του συγχρόνου πολιτισμού, ως μία αναβίωσις του αρχαίου ελληνικού πνεύματος,

Κωνσταντίνος Παρθένης Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΤΟΥ κ. ΠΑΡΘΕΝΗ - Το πιο αξιόλογον καλλιτεχνικόν γεγονός της πα ρελθούσης εκατονταετίας ευρίσκω ότι είναι η αναστήλω σιςτου Παρθενώνος.

Απόδειξις ότι καθημερινώς μεταφράζονται Ελληνικά ποιήματα εις διαφόρους γλώσσας, βραβεύονται από ξένας Ακαδημίας, συλλέγονται εις Ανθολογίας. Το ί διο δεν θ’ αργήση να γίνεται και για την Ελληνική πρόζα, το μυθιστόρημα δηλ. και το διήγημα.

ΊΆ

Α. Σώχος Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΧΑΛΕΠΑ - Κατ’ εμέ σπουδαιότερο γεγονός διά την καλλιτε χνίαν του τόπου μας δεν υπάρχει άλλο από την λύτρωσιν του μεγάλου μας γλύπτη Χαλεπά, από τα πνευματικά σκοτάδια, εις τ α οποία ευρίσκετο επί σαράντα έτη. Ο μέγας Έ λλην γλύπτης δύναται σή μερα να δημιουργή και πάλιν αριστουργήματα που καταπλήσσουν.

Αιμιλία Στ. Δάφνη ΤΡΕΙΣ ΜΕΓΑΛΑΙ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΙ - Το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό γεγονός που σημει ώθηκε στα εκατό χρόνια της ελεύθερης ζωής μας, νομίζω πως είναι η εμφάνισις του Γιαννούλη Χαλε πά. Η «Κοιμωμένη» του είναι το φωτεινότερο μ ετέ ωρο στον ορίζοντα της νεοελληνικής γλυπτικής

Θ. Συναδινός Ο ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΑΓΩΝ - Γνωρίζω το ερώτημα της ερεύνης σας και θα σας

τέχνης. Ό σο γ ια τη λογοτεχνία μας, νομίζω, πως το δημιουργικό έργο ενός Παλαμά στην ποίηση και ενός Παπαδιαμάντη στο διήγημα, σημειώνει δύο λαμπρούς σταθμούς στην πνευματική ζωή της Ελληνικής Εκατονταετίας.

απαντήσω αμέσως. Κατά την γνώμην μου το πιο σπουδαίο φιλολογικόν και καλλιτεχνικόν γεγονός της τελευταίας Εκατονταετηρίδος γ ια την Ελλά δα, υπήρξε η άφιξις του Γαβριηλίδη από την Κωνσταντινούπολιν εις τα Αθήνας και η έκδοσις υπ’ αυτού της «Ακροπόλεως», εκ της οποίας εξεπορεύθη κάθε φιλολογική κίνησις και ενισχύθη κάθε καλλιτεχνική προσπάθεια.

Νίκος Λάσκαρης ΤΟ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑ ΕΝΟΣ ΑΙΩΝΟΣ Τον κ. Νίκον Λάσκαρην τον εύρομεν εις το γραφείον του, εξαπλωμένον σ’ ένα ντιβάνι και έχοντα το δεξί του χέρι δεμένον. - Ξεύρω, γ ιατί έρχεσθε... Ή ταν εδώ πρωτήτερα ο φίλος μου ο Βουτιερίδης και μου προανήγγειλε... Ουμβέρτος Αργυρός ΜΙΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΙΣ - Ως πιο σπουδαίον καλλιτεχνικό γεγονός της Εκατονταετηρίδος, θεωρώ, ότι ο Γκρέκο κατέλα

την επίσκεψί σας. Όπως βλέπετε όμως, το δεξί μου χέρι έχει πάθει εξάρθρωσιν και δεν μπορώ την στιγμήν αυτήν να σας γράψω τίποτα. Αν δεν σας δίδη κόπον, περάστε το απόγευμα και θα έχω υπα-

βε, κατά το χρονικόν τούτο διάστημα την πρέπουσαν ε ις αυτόν θέσιν, ανάλογον με το μέγεθος της προσωπικότητός του, και θεωρείται σήμερον πρωτοπόρος εν τη τέχνη.

γορεύση εις κάποιον κάτι και το παίρνετε.

00"

Το απόγευμα επεσκέφθημεν και πάλι τον κ. Λά σκαρην, ο οποίος μας είπε: - Έ γ ιν ε τ ο χατήρι σας... Μ’ επεσκέφθη προ ολίγου

ο ανεψιός μου, τελειόφ ο ιτος της φιλολογία ς, εις τον οποίον υπηγόρευσα την γνώμη μου εις το ερώ τημά σας, την οποίαν και σας παραδίδω, όπως την έγραψε ο αγαπητός μου ανεψιός. Π άρτετην: «Νομίζω πος το μεγαλοίταιρον φυλλολογικόν γεγονώς κατά την λοίξασαν εκατωνταετυρήδα είναι η μεθ’ όλον τον πόλεμον των μαλιαρών κατά τ ης καθαρεβούσης, επικράτησις της τελευ τέας τάφτης, εις τ α επιστιμωνηκά τουλάχιστον συγράματα». Επαμ. Θωμόπουλος ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ - Κατ’ εμέ, το σπουδαιότερον καλλιτεχνικόν γεγο νός που μας αφίνει η παρελθούσα εκατονταετία είναι το κτίρ ιοντου Εθνικού Πανεπιστημίου. Φυσι κά, και άλλα έργα τέχνης, επίσης αξιόλογα, είναι δυνατόν να μας έδωσε ο παρελθών αιών, αλλ’ ί σης αξίας με το κτίριον του Πανεπιστημίου Αθη νών δεν ευρίσκω κανέν άλλο.

Κωστής Παλαμάς ΔΥΟ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΕΣ - Πώς να σας απαντήσω έτσ ι αμέσως εις ένα τό σον σοβαρόν ερώτημα, που απαιτεί περισυλλογή και σκέψι; Ζητάτε να ξεχωρίσω ένα φιλολογικόν ή καλλιτεχνικόν γεγονός από την απόδοσιν ενός αι ώνος. Πολλά φιλολογικά και καλλιτεχνικά γεγονό τα έδωσε ο παρελθών αιών, αλλά δεν ευρίσκω άλ λο, που μπορεί να βάλη την ιδιαιτέραν του σφραγί δά στο χρονικόν αυτό διάστημα, από την αναγέν-

Δημοσθένης Βουτυράς ΜΙΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΙΣ - Γράψετε στο περιοδικό σας, μας απαντά, επί λέξει ό,τι θα σας πω: Άλλοι ανακάλυψαν την πυρίτι δα, άλλοι αγνώστους ηπείρους... Ε, και εμείς στα εκατό αυτά χρόνια ανακαλύψαμε την γλώσσα μας!

νησιν τη ς ποιήσεώς μας. Μαζύ με την παλιγγενε σίαν του Έ θνους απέβαλε το σάβανον του νεκρού και η ποίησίς μας με την βοήθειαν των δύο μεγά λων παιδιών της: του Σολωμού και του Κάλβου. Τους δύο αυτούς ποιητάς του ς βλέπω εμπρός μου αχώριστους, - αν και είναι τόσον διά φοροι εις ιδιο συγκρασίαν και διάθεσιν, - να συμπληρώνη ο ένας τον άλλον.

Βρήκαμε την λαλιά που να μπορούμε να την γρ ά φουμε και να καταλαβαινώμαστε... Δημ. Γερανιώτης ΔΥΟ ΖΩΓΡΑΦΟΙ - Εις το καλλιτεχνικόν στερέωμα του παρελθόντος αιώνος δύο φωτεινοί αστέρες πρώτου μεγέθους ανέτειλον, δίχως να υπάρχη γ ι’ αυτούς δύσις: ο Λύτρας και ο Γύζης. Δεν έχω τίπ οτε άλλο να σας πω.

LB, T ?Tf t ng P

Γρ. Ξενόπουλος Ο ΨΥΧΑΡΗΣ ΚΑΙ ΤΟ «ΤΑΞΙΔΙ» -Η εμφάνισις του Ψυχάρη με το «Ταξίδι» μας απα ντά, είναι κατ’ εμέ το σπουδαιότερον φιλολογικόν γεγονός της παρελθούσης εκατονταετίας, διότι το έργον αυτό εφώτισε γλωσσολογικώς, εδημιούργησε μια καινούργια αίσθησι και αντίληψι της γραφομένης γλώσσης, ώστε δικαίω ς να θεωρήται έ νας σταθμός διά τα ελληνικά γράμματα.

<30

Γρ. Στέφανος Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ - Ως σπουδαιότερον φιλολογικόν και καλλιτεχνι κόν γεγονός τη ς παρελθούσης εκατονταετίας δεν ευρίσκω άλλο από την εξέλιξι του ελληνικού τύπου εις την περιωπήν εις την οποίαν είναι σήμερον. Συγκεντρώνει π έριξτου κάθε καλλιτεχνικόν και φι λολογικόν στοιχείον και σ υντελεί εις την διαρκή ανάπτυξιν και ανύψωσιν του νεοελληνικού πολιτι σμού. Εις τα ς στήλας του θα εύρ ετε ό,τι αξιολο-

- Ό σον και αν σκέτττωμαι το ερώτημά σας, δεν ευρίσκω ένα γεγονός καλλιτεχνικόν ή φ ιλολογι

γώτερον έχει να παρουσιάση η ελληνική διανόησις. Και η μορφή, αλλά και το περιεχόμενον του καθημερινού τύπου, όπως και του περιοδικού, δεν υστερούν εις τίπ οτε σχεδόν εν συγκρίσει με τον

κόν, το οποίον να δύναται, λόγω της μεγάλης του δυναμικότητος, να βαστάξη αυτό και μόνον το βά

Ευρωπαϊκό τύπον. Εδώ εξεδηλώθη το δαιμόνιον της φυλής μας μ’ όλη του την ορμή.

«Αλκής Θρύλος» Ο ΑΓΩΝ ΕΝΟΣ ΑΙΩΝΟΣ

ρος ενός ολοκλήρου αιώνος. Δηλαδή δεν μπορώ να σας πω ότι αυτό το καλλιτεχνικόν ή φιλολογικόν έργον είναι τ ο σπουδαιότερον της παρελθούσης εκατονταετίας, το μοναδικό που αντιπροσωπεύει την δημιουργικότητα ενός τόσον δυναμικού εις ψυχικότητα λαού, όπως ο ιδικός μας. Αλλά, αντιθέτως ευρίσκω, ότι όλες οι διανοούμενες τάξεις της χώρας, ως και οι αντιφρονούσες, - διότι και

Σύλβιος Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΜΑΣ - Δεν βρίσκω άλλο σπουδαιότερον φιλολογικόν γ ε γονός εις το χρονικόν διάστημα της περασμένης ε κατονταετίας από το ποιητικόν έργον του Παλαμά. Διότι ο Παλαμάς σήμερον είναι, κατά την γενικήν γνώμην, ο μεγαλύτερος ποιητής της Ευρώπης.

αυτές δια της πολεμικής των έδιδον την ευκαιρία να ενσυνειδητοποιήται και να δια φω τίζεται το έρ γον του αγώνος, - συνέβαλον κατά τ ο παρελθόν αυτό χρονικόν διάστημα εις την δημιουργίαν του πλέον απαραιτήτου αγαθού και διά τού το και σπουδαιοτέρου γεγονότος: της τ ελικής νίκης της δημοτικής επί της καθαρευούσης.

Γ. Γληνός ΔΥΟ ΑΣΤΕΡΕΣ - Εις το διά στημα του περασμένου αιώνος δεν βλέπει κανείς παρά μόνον προσπάθειες, προσπά θειες γλωσσικές, καλλιτεχνικές, θεατρικές. Αλλά εάν έλλειψαν τα μεγάλα γεγονότα από τ ο θέατρον, δεν έλλειψαν όμως και οι μεγάλες φυσιο Δ. Μυράτ ΤΟ ΜΕΓΑ ΑΣΤΡΟΝ ΤΗΣ ΣΚΗΝΗΣ

γνωμίες. Ο Χρηστομάνος, η Κυβέλη, η Κοτοπούλη είναι στύλοι που δύνανται μόνοι αυτοί να βαστά

-Κ α τά την ταπεινήν μου γνώμην δεν δύναται να

ξουν και να λαμπρύνουν οποιοδήποτε θέατρον, ο-

υπάρχη σπουδαιότερο καλλιτεχνικόν γεγονός εις όλο το χρονικόν διάστημα της περασμένης εκατο νταετίας από την γέννησι τ ης Μαρίκας Κοτοπού

ποιονδήποτε αιώνα. Η Μαρίκα με την απεριόριστη

λη, του μεγάλου αυτού άστρου της ελληνικής σκη νής.

πίστη τη ς και η Κυβέλη με την ανάγλυφον καλλιτε χνικήν υπόστασίν της, οι δύο αυτοί α στέρες φθά νουν διά να δημιουργήσουν μίαν σοβαρόν θεατρι κήν παράδοσιν εις τον τόπον μας.

Αν. Δρίβας

ΤΡΙΑ ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ - Ποιον είνα ι το σπ ουδαιότερον φ ιλολογικόν ή καλλιτεχνικόν γεγονό ς τ η ς παρελθούσης εκατο νταετίας; Θα σας απαντήσω ό τι δεν είνα ι ένα, δ ιό τι είνα ι πολλά. Και το καθ’ ένα από αυτά αμιλλάται με όλα τ ’ άλλα, χωρίς να δύναται να τα υπερνικήση, ώστε ν ’ αναδειχθή στο τέλ ο ς, ως «το σπ ουδαιότερον γεγονός» που ζητάτε. Δ ιό τι πώς δύναται κανείς να ξεχω ρίση τη ν μίαν αξία,

o h n

h a d w ic k

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

που ανήκει ε ις το ν πεζόν λόγον - έναν Παπαδιαμάντην - ή ε ις τη ν ποίησιν - έναν Παλαμάν - και

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κ. Ν. Π Ε Τ ΡΟ Π Ο Υ Λ Ο Σ

να ξεχάση μίαν ά λλην α ξίαν τόσο ν μεγάλην, που

Τέχνη, θρησκεία, τάξεις, εμπόριο, γεωργία, όπλα και πόλεμος στη μυκηναϊκή εποχή.

έρχετα ι από τον άλλο κόσμον, από τη ν γλυπτι κήν - έναν Χαλεπόν; Λοιπόν, δεν δ ύναμαι να σας απαντήσω για ένα καλλιτεχνικόν γεγονός». Αν δ έχεσ θ ετρ ία ;..

Σωτ. Σκίπης Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΙΝ - Γράψατε επί λέ ξε ι α υ τά που θα σας πω, μας α

Ένα φιλολογικό μυθιστόρημα για τη μακρινή εποχή του χαλκού στην Ελλάδα.

παντά. Σπ ουδαιότερον γεγονό ς τη ς παρελθού σης εκα τοντα ετία ς

θεωρώ τη ν τελείω σ ιν τη ς

λυ ρικής ποιήσεως.

Φώτος Γ ιοφύλλης ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ - Δεν πιστεύω να υπάρχη σπ ουδαιότερον φ ιλο λογικόν «γεγονός» μέσα στην ιστορ ία του πρώ του αιώνος τη ς Ελληνικής λ ευτερ ιά ς από τ ο κί νημα τ η ς γλώσσης μας. Μπήκε ο αιώνας με τα χάλια τη ς λογο τεχνική ς παραγω γής των Σούτσων και τω ν ομοίων των και με τη ν μοναδικήν εξαίρεσιν τ η ς φ υσιογνω μίας του Σολωμού. Μα ο αιώνας αυ τός ε ίχε μέσα του τ ην μεταβολήν, που

h r is t ia n

c o b

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΑΑΑΑΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΕΙΡ. ΤΟΥΝΤΑΣΑΚΗ

μας έ φ ερ ε σ ήμερα στο σ ημείον να γράφ ω νται ό λα τα καλά μας λογοτεχνήματα στη φυσική γλώσσα. Η πρώτη ζωηρή αυγή ήταν τ ο «Ταξίδι» του Ψυχάρη και κατόπιν έλαμψ ε τ ο μεγάλο «γε γονός»: το γλωσσικό κίνημα. Ό λ ες ο ι άλλες προ σπάθειες τ ου αιώνος αυτού είνα ι ελάχιστα αξιο πρόσεκτες. Και πουθενά δεν μπορείς ν ’ ανακαλύψης τ ο μεγάλο «γεγονός» καλλιτεχνικόν ή λο γοτεχνικόν.

□ Σ το επόμενο τεύχος διήγημα του Θράσου Καστανάκη Ο Μεξικάνος με τα Μαργαριτάρια

Μέσα από τα έργα του Ηρόδοτου, του Θουκυδίδη και του Στράβωνα, των περίπλων του Άννωνος και του Αγαθαρχίδη, ανακαλύπτουμε τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες αναπαριστούν τον κόσμο και τους άλλους λαούς.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG

Ε Ξ

T A X

ΕΞΑΝΤΑΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. Διδ ότο υ 5 9 - 1 0 6 81 Α Θ Η Ν Α Τ η λ . 3 8 0 4 8 8 5 - 3 8 2 2 0 6 4 - F a x 3 81 30 65

ΙΣΤΟΡΙΑ

- ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

(Λαοί &' Π ολιτισμοί) M IC H A E L L O E W E Η καθημερινή ζωή στην αυτοκρατορική Κίνα Μ ετά φ. Α ντ. Σ α κ ελ λ α ρ ίο υ

J E A N M A R A B IN I Η καθημερινή ζωή στη Ρωσία τον καιρό της Οκτωβριανής Επανάστασης Μ ετά φ. Σ τα ύρος Β λο ντά κ η ς

PA UL FA U RE Η καθημερινή ζωή στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου Μ ετά φ. Γ ιά ν ν η ς Α γ γ έ λ ο υ

S L IM A N E Z E G H ID O U R Η καθημερινή ζωή στη Μέκκα από τον Μωάμεθ ως τις ημέρες μας Μ ετά φ. Α ντ. Σ α κ ελ λα ρ ίο υ

R O B E R T Μ A N T R ΑΝ Η καθημερινή ζωή στην Κ ω ν/πόλη τον αιώνα του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς

R O B E R T E T IE N N E Η καθημερινή ζωή στην Πομπηία

Μ ετά φ. Γ ιά ν ν η ς Α γ γ έ λ ο υ

Μ ετά φ . Σ τα ύρος Β λο ντά κ η ς

J E A N M A R A B IN I Η καθημερινή ζωή στο Βερολίνο την εποχή του Χίτλερ

M ARC ABELES Η καθημερινή ζωή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Μ ετά φ. Ε λ π ιν ίκ η Β α ν δ ο ύ ρ ο υ Δ η μ ή τρης Β ανδώ ρος

Μ ετά φ. Α ύ ν τ ια Σ τεφ ά ν ο υ

H E N R IT R O Y A T Η καθημερινή ζωή στη Ρωσία την εποχή του τελευταίου Τσάρου

ANDRE NATAF Η καθημερινή ζωή των Αναρχικών στη Γαλλία Μ ετά φ. Γ εώ ρ γιο ς Σ π α νός

Μ ετά φ . Ν ά ση Α λ . Μ π ά λτ α

ANDRE CHOURAQUI Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων της Βίβλου

M A R C E L B R IO N Η καθημερινή ζωή στη Βιέννη την εποχή του Μότσαρχ και του Σούμπερτ

Μ ετά φ. Σ τα ύρος Β λ ο ντ ά κ η ς

Μ ετά φ. Α ντ. Σ α κ ε λ λα ρ ίο υ

G IU L IA SISSA - M A R C E L D E T IE N N E Η καθημερινή ζωή των Θεών στην Αρχαία Ελλάδα

JE A N - PA U L B ERTA UD Η καθημερινή ζωή στη Γαλλία τον καιρό της Επανάστασης

Μ ετά φ. Α ναστ. Μ εθ ενίτη

Ε κ δ ό σ εις

Μ ετά φ. Σ τα υρ. Α λεξα νδ ρ ά το υ Δ έσ ποινα Α γ γ ε λ ο π ο ύ λ ο υ

Δ Η Μ . Ν. Π Α Π Α Δ Η Μ Α

Ιπποκράτους 8 Α θήνα, 1 0 6 79, Τηλ.: 3 6 .2 7 .3 1 8

- 3 6 .4 2.692, Fax: 36.10.271

Στα Λιλιπούτεια άνθρωποι των γραμμάτων καί της τέχνης απαντούν σε καίρια ερωτήματα με αφορμή την έκδοση ενός βιβλίου

Το πρώτο βιβλίο του Νίκου Παναγιωτόπουλου, η συλλογή διηγημάτων «Η ενοχή των υλικών», αποτελεί απόπειρα να διερευνηθούν τα «υλικά» με τα οποία είναι χτισμένη η ίδια η ζωή μας. Με στοχαστική διάθεση, ατμόσφαιρα γλυκόπικρη και λόγο κοφτό, λιτό, δίχως καμιά επιτήδευση, με έντονες εικόνες που κάποτε θυμίζουν κινηματογραφι κά πλάνα, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ε πιχειρεί ένα γοητευτικό αλλά και με λάγχολικό «ταξίδι» στα καθημερινά, αλ λά και τόσο παράξενα, «παιχνίδια» που μπορεί να παίξει η ζωή.

ΕΡ.: Τόσο ο τίτλος του βιβλίου «Η ενοχή των υλικών», που ακουστικά τουλάχισ τον παραπέμπει στον όρο «αντοχή των υλι κών», όσο και οι υπότιτλοι των διηγημά των, παραπέμπουν σ ε επιστημονικούς ό ρους και, κυρίως, σ ε νόμους τη ς φυσι κής. Θα θέλατε να σχολιά σετε τη συμβο λική σημασία που έχουν α υ τές οι αναφο ρές; Επίσης, ποια η σημασία τη ς λέξη ς «ενο χή» στον τίτλο του βιβλίου;

Α Π .: Σ τα φ ο ιτη τικ ά μου χ ρ όν ια ά κο υσ α γ ια πρώτη φ ο ρ ά ό τι τ α υ λικά μπορούν ν α υποσ τού ν θλίψη κι α κόμη ό τι έχ ου ν μνήμη. 'Ε κτατέ τ ο μάθ ημα τ η ς Α ντοχή ς τω ν Υλικώ ν έγ ιν ε τ ο α γαπ ημένο μου. Και άρ χισ α ν α βλέπω με ά λλα μά τια τ ο υ ς μ ισ ο γκρεμισ μένου ς το ίχ ο υ ς τω ν παλιών σπιτιών και τ ις τσ α κ ισ μ έν ες λα μ α ρ ίν ες τω ν α υτοκινήτω ν μ ετά τη σ ύγκρουση. Σ κ εφ τό μουν με δ έο ς ό τι η θλίψη που υπέστησαν τ α μέ τ α λ λ α είν α ι μετρήσ ιμη. Αντιθέτω ς, η θλίψη τω ν

ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΕΝΟΧΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

υλικά το υ Έ ξω Κόσμου δ εν ανταποκρίνονται σ το ρ όλο το υ ς, τ ό τ ε μιλάμε γ ια α σ το χ ία τω ν υλικών. Στο ν Μ έσ α Κ όσμο τη ν α σ το χ ία τω ν υ λι κών δ ια δ έ χ ετα ι η ενοχή. Α υτή η, ε κ πρώ της όψ εω ς παράδοξη, συ γκα τοίκ ησ η τω ν λέξεω ν «ενοχή» κ αι «υλικών» στον τίτλ ο , παραπέμπει σ την α έναη όσμωση ανάμε σα στον Έ ξω και τ ο Μ έσ α Κόσμο κ αι α π ο τελεί έναν σα φ ή υπ αινιγμό γ ια το ν ισ τό π ου σ υ νδ έει κ αι τ ις εννιά ισ το ρ ίες τ η ς συλλογής. ΕΡ.: Έ χετε ασχοληθεί με τη συγγραφή σεναρίου και μάλιστα με επιτυχία. Θεω ρείτε ότι η ιδιότητα του σεναριογράφου επηρεάζει τη λογοτεχνική γραφή;

συγγενώ ν τω ν θυμάτω ν θα π αρ αμείνει απρο σμέτρη τη . Για τ α υλικά που συ νθ έτου ν το ν κό σμο, που απλώ νεται μπροστά σ τα μάτια μας το ν Έ ξω Κόσμο - , δ ια θ έτο υ μ ε νόμ ους, ό ρ γανα μέτρ ησ ης, κλίμακες, όρια. Τι συμβ αίνει όμως με τ ο ν κόσμο που κρ ύβ ετα ι πίσω απ’ τ α μά τια το ν Μ έσ α Κόσμο; Τα υ λικά που τ ο ν σ υ νθ έτου ν σ ε ποιο υς, ά γνω στους ακόμα, νόμ ου ς υπόκεινται; Σ τα ε ν ν ιά δ ιη γ ή μ α τα τ η ς «Ε νοχής τω ν υ λ ι κών» σ υ μ β α ίνει α κρ ιβ ώ ς α υ τό : Ο Μ έσ α Κ ό σ μ ο ς τω ν ηρώ ω ν φ τά ν ε ι σ τα ό ρ ια τ η ς α ν το χ ή ς τ ο υ ε ξ α ιτία ς εν ό ς «μετρή σ ιμο υ» γ ε γ ο ν ό τ ο ς που σ υ μ β α ίνει σ το ν Έ ξω Κόσμο. Σ το πρώ το δ ιή γ η μ α τ η ς σ υ λ λ ο γ ή ς ο π α τέ ρ α ς τ ο υ ν εα ρ ο ύ ή ρ ω α ο δ η γ ε ίτ α ι σ τη ν ε ν τα τικ ή μ ε τά α πό έ ν α έμ φ ρ α γ μ α . Ο ι γ ια τ ρ ο ί ε ίν α ι σ ε θ έσ η να μ ε τρ ή σ ο υ ν τ η ν αντο χή τ η ς κ α ρ δ ιά ς τ ο υ . Τ ην ί δ ια ώ ρα, έξω απ’ τ η ν π ό ρ τα τ η ς ε ν τα τικ ή ς μο νά δ α ς, ο ν ε α ρ ό ς ή ρ ω α ς «μ ετρά ει» τ η ν αντοχή τ η ς ε ικ ό ν α ς τ ο υ π α τέ ρ α μ έσ α τ ο υ . Σ τη ν «Α κρί δα» έ ν α σ κ ο υ ρ ια σ μ έν ο κ ά γ κ ε λ ο γ ίν ε τ α ι όπ λο σ τα χ έ ρ ια ε ν ό ς π ιτσ ιρ ίκ ο υ , π ου α π ο φ α σ ίζει να λ ύ σ ε ι τ ις δ ια φ ο ρ έ ς τ ο υ μ ε τ ο ν μ ικ ρ ό τε ρ ο α δ ερ φ ό τ ο υ , ο ο π οίος φ α ίν ε τα ι ν α κ α τ έ χ ει τ α π ρ ω τεία σ τη ν αγάπ η τω ν γο ν ιώ ν το υ ς . Η σ κ ο υ ρ ιά πάνω σ το σ ίδ ερ ο ε ίν α ι έν α φ υ σ ικ ό φ α ινόμ ενο , α υ το νό η το . Σ κο υ ριάζει όμω ς κι η αγάπη; Στο ίδιο μάθημα άκο υσ α επίσης πως ό τα ν τ α

M tolfUiUU

ΑΠ.: Είναι απλώ ς α να π όφ ευκτο το σύνολο τω ν δ ρασ τη ριο τή τω ν κάποιου ν α β ρ ίσ κει τρό π ου ς να κ α θ ρ εφ τίζετα ι σε κ α θ εμ ιά απ’ α υ τές. (Βλ. με ποιο τρό π ο έν α μάθημα τ η ς Σχο λής Τεχνολό γω ν Μ ηχανικώ ν μ ετα τρ έπ ετα ι σ ε λογ ο τεχ ν ικ ό υλικό). Κατόπιν το ύ το υ θα ή τα ν ανό ητο να αρνηθώ τη ν αλληλεπ ίδραση, π αρόλο που ανά με σ α σ τις δ ύο δ ρ α σ τη ρ ιό τη τε ς υπάρχουν ουσιώ δ εις δ ια φ ο ρές. Επισημαίνω δύο ε ξ αυτών. Στα σεν ά ρ ια ο ι κ ινημ α το γρα φ ικο ί ήρ ω ες δ ρουν και η δ ράσ η τ ο υ ς α π ο τελ εί σ χεδόν τ η μόνη έν δ ειξη γ ια ό,τι σ υμβαίνει μέσα το υ ς. Α ντιθέτω ς η λ ο γ ο τεχ ν ία α π ο τελεί έ ν α ορθά νοιχτο παρά θυ ρ ο στον εσ ω τερ ικ ό κόσμο τω ν ηρώων. Α υτό που συμβ αίνει μέσ α τ ο υ ς α π ο τελεί έν δ ειξη γ ια τ η δράσ η που προηγήθηκε, ή που ακολουθεί, κι όχι πάντα υποχρεωτικά. Η δ εύ τερ η επισήμανση έ χ ει ν α κάνει με τ ο ό τι τ α σ ενάρ ια απ ο τελο ύν κείμ ενα π ρος α πόδειξη. Δ εν α π ευθύνονται ά μεσ α σ το θεατή . Α υ τό που θα δ ει ε κ είν ο ς είνα ι τ ο α π ο τέλεσ μα τ η ς ε ρ μ η νεία ς τ ο υ σεναρ ίου από τ ο υ ς υπόλοιπους (και είνα ι πολλοί) σ υ ν τελ εσ τές τ η ς τα ιν ία ς. Α ντιθέ τω ς, σ ’ έν α λογ ο τεχ ν ικ ό κείμ ενο ό λ ε ς ο ι απ οδεί ξεις β ρ ίσ κονται εκεί, μπροστά σ τα μ άτια το υ α ναγνώ στη, ανά μεσ α σ τις τυπ ω μένες γ ρ αμμές. Αν έπρεπε οπωσδήποτε να δια τυπώ σω τη ν επί δ ρασ η τ η ς ιδ ιό τη τα ς το υ σεν α ρ ιογ ρ ά φ ου σ ’ ε κείνην το υ σ υ γγρ α φ έα , θα τη ν π ροσ διόριζα στο επίπεδο τ η ς τεχ νική ς. Η συ γ γ ρ α φ ή σενα ρίω ν απ ο τελ εί μ ια πρώ της τά ξ εω ς άσ κηση πά νω στην οικο νομία τ η ς σ ύνθεσ ης κ αι τ η δομή της.

□

ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΦΟΡΝΤ Ο α θ λ η τικ ο γ ρ ά φ ο ς Η εσωτερική τρικυμία κάτω από την ήρεμη επιφάνεια τη ς ζωής ενός μέσου Αμερικανού, από τον βραβευμένο με Πούλιτζερ Ρίτσαρντ Φορντ.

ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ Ω δαι 0 λόγος του μεγάλου ποιητή σε ένα π ολυτελές λεύκωμα εικονογραφημένο από τον Μανώλη Χάρο.

ΓΟΥΙΛΑΙΑΜ ΜΠΟΫΝΤ Τ ο γ α λ ά ζ ιο α π ό γ ευ μ α Ένας ηλικιωμένος άντρας ξαναζεί το παρελθόν του προσπαθώντας να βρει τα ίχνη τη ς μεγάλης του αγάπης.

Ο Τζον Φόουλς «'ναι ένας από τους πλέον φημισμένους σύγχρονους Άγγλους συγγραφ«'ς. Τα βιβλία του έχουν κά να αίσθηση όχι μόνο στο αγγλόφωνο αναγνωστικό κοινό αλλά και σ' όλη την Ευρώπη, όπου έχουν μεταφραστώ. Ζτην Αμερική γίνονται αφορμή για διδακτορικές διατριβές, ενώ μερικά από αυτά έχουν μεταφερθεί με επιτυχία στον κινηματογράφο. Ζτην Ελλάδα ο Φόουλς έχει το δικό του κοινό. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Ο συγγραφέας του «Συλλέκτη» έζησε στην Ελλάδα, επηρεάστηκε βαθιά από το «αγγλικό και μαύρο φως» της, την αγάπησε και, όπως εξομολογείται ο ίδιος, η Ελλάδα τον διαμόρφωσε ως συγγραφέα αλλά και ως άνθρωπο. Τον περασμένο Μ άιο, ο Τζον Φόουλς βρέθηκε για μια ακόμη φορά στη χώρα μας με αφορμή την ελληνική έκδοση του πρώτου του βιβλίου «Ο Μ άγος» (του οποίου η πλοκή εκτυλίσσεται στην Ελλάδα) από τις εκδόσεις του «Βιβλιοπωλείου της Εστίας», σε μετάφραση του μόνιμου, σχεδόν, μεταφραστή των έργων του Φόουλς - και προσωπικού του φίλου - συγγραφέα Φαίδωνα Ταμβακάκη. Ακριβώς αυτό το βιβλίο, «Ο Μ άγος», στάθηκε αφορμή για μια εφ ' όλης της ύλης συζήτηση με τον Τζον Φόουλς. Μ ια συζήτηση που έγινε στο σπίτι του Φαίδωνα Ταμβακάκη στη Ρέα Αττικής, ένα δροσερό μαγιάτικο πρωινό. Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κύριο Ταμβακάκη* για τη φιλοξενία, αλλά και τη γενικότερη βοήθειά του στην πραγματοποίηση αυτής της συζήτησης. * Παλαιότερη συνέντευξη του Τζον Φόουλς στον Φαίδωνα Ταμβακάκη έχει δημοσιευτεί στο διαβάζω αρ. 164,25/3/87, σσ. 54-60.

Ηλίας Μαγκλίνης: Θα ξεκινήσω θέτοντάς σας μια ερώτηση που σας κάνουν συχνά: Τι σας ώθησε να επεξεργαστείτε ξανά ένα βιβλίο, τον «Μάγο», που είχατε ολοκληρώσει και που ήδη βρισκόταν στα ράφια των βιβλιοπωλείων; Τζον Φόουλς: Νομίζω ότι όλοι οι συγγραφείς θα ήθε

ξεργασία που κάνουν οι ποιητές στα ποιήματά τους. Τα γράφουν συνεχώς... Είναι, με άλλα λόγια, μια διαδικασία δίχως τέλος... Ναι, η λέξη «ατέλειωτη» ταιριάζει στην περίπτωσή μας... Υπάρχει ένας εκπληκτικός στίχος από την «Ιθάκη» του

λαν να ξαναγράψουν κάποιο από τα βιβλία τους,

Καβάφη, «μακρύς ο δρόμος». Κάθε νέος συγγραφέας,

πιστεύοντας ότι έτσι θα το βελτιώσουν έστω και λίγο.

πριν ξεκινήσει, θα πρέπει να αναλογίζεται ότι ο δρόμος είναι πράγματι μακρύς.

Σε μένα αυτό συνέβη με το «Μάγο». Θυμάμαι ότι το πρώτο αντίτυπο που αντίκρισα, στην πρώτη σελίδα που διάβασα, είδα μια φράση και σκέφτηκα πόσο αδέ

Θεωρείτε, λοιπόν, ότι η διαδικασία της γραφής εί

ξια ήταν. Θα ήθελα να μην υπήρχε, αλλά φυσικά ήταν

ναι ένα ταξίδι, όπου η ίδια η διαδρομή είναι πολύ

πολύ αργά. Το βιβλίο είχε ήδη τυπωθεί.

πιο σημαντική από τον τελικό προορισμό, τον τελι

Νομίζω ότι αυτό ισχύει για όλους τους συγγραφείς γε

κό στόχο, το αποτέλεσμα;

νικά. Είναι όπως μια γυναίκα που φορά κάποια ρούχα,

Δεν θα το έθετα ακριβώς έτσι. Πρέπει όμως να υπάρχει

αλλά κάτι δεν της πηγαίνει καλά, θα ήθελε να τα βγά

μια ισορροπία ανάμεσα στη «διαδρομή» και τον «προορι

λει, να αλλάξει, αλλά είναι πολύ αργά όταν ήδη βρίσκε

σμό». Το γράψιμο είναι από μόνο του ένα ταξίδι. Πρέπει

ται έξω από το σπίτι της.

να είναι ένα ταξίδι. Κάπου μας βγάζει. Και αυτό το «κά που» έχει τη δική του σημασία. Εξάλλου, το ίδιο κάνουμε

Η ιδέα να επεξεργαστείτε ξανά τον «Μάγο» γεν νήθηκε μέσα σας όταν πρωτοεκδόθηκε το βι βλίο; Όχι, όχι. Όταν πρωτοεκδόθηκε το βιβλίο ήμουν ακόμα νέος. Όταν είσαι νέος, δεν σκέφτεσαι τέτοια πράγμα

με τη ζωή μας. Είναι η ίδια η ζωή ένα μακρύ ταξίδι το ο ποίο βιώνουμε έντονα και κάθε στιγμή, αλλά δίνουμε και μεγάλη σημασία στο στόχο ή στους στόχους που έχου με θέσει. Θέλουμε να φτάσουμε στον προορισμό μας, ό ποιος κι αν είναι αυτός.

τα. Όμως κάθε νέος συγγραφέας θα πρέπει να θέτει

Ξέρετε, πιστεύω ότι πάνω απ’ όλα η τέχνη διδάσκει. Και

μια προειδοποίηση στον εαυτό του, πριν τυπώσει ένα βιβλίο: είναι τόσο καλό όσο νομίζεις; Αξίζει να εκδοθεί;

αυτό το βιβλίο, «Ο Μάγος», είναι ένα βιβλίο που θέλει να πει κάποια πράγματα γύρω από το τι είναι η ζωή, η αν

Κατά κάποιο τρόπο, υπάρχουν αναλογίες με την επε

θρώπινη ύπαρξη.

Έχετε πει ότι αγαπάτε τον «Μάγο» περισσότερο α πό τα άλλα σας βιβλία. Γιατί; Είναι ένα βιβλίο το οποίο ποτέ δεν θεώρησα ως απολύ τως επιτυχημένο. Και είναι σημαντικό αν αναλογιστείτε ότι είναι ένα βιβλίο μέσω του οποίου ήθελα να πω κάποια πράγματα στον εαυτό μου, να διδάξω τον εαυτό μου τι είναι η ζωή. Μήπως το αγαπάτε τόσο πολύ διότι είναι το πρώτο σας βιβλίο; Ναι, και αυτό. Έχετε ακόμη πει ότι ο «Μάγος» είναι σαν ένα παιδί ανάπηρο και ότι γι’ αυτό του έχετε ιδιαίτερη αδυ ναμία. 'Οταν λέω τέτοια πράγματα, οι εκδότες μου θυμώνουν... Είναι όμως ένα βιβλίο με το οποίο έχω πολεμήσει. 'Ηταν ένας πόλεμος με τον εαυτό μου. Στον πόλεμο τραυματί ζεσαι. Με αυτή την έννοια, είναι ένα τραυματισμένο βι βλίο, όπως κι εγώ υπήρξα τραυματίας. Όταν τραυματί ζεσαι, όμως, μαθαίνεις. Υπάρχει μια πολύ καλή αμερικανική διατριβή πάνω στον «Μάγο», η οποία λέγεται «Η θεραπευτική περιπέτεια». Η περιπέτεια σε διδάσκει. Νομίζετε ότι το χαρακτη ριστικό αυτό διαχωρίζει τον «Μάγο» από όλα τα άλλα σας βιβλία; Όλα μου τα βιβλία επιθυμώ να έχουν μήνυμα. Όπως όταν οι μοναχοί και οι καλόγεροι έ γραφαν κάποια κείμενα με σκοπό να διδάξουν, να περά σουν στον κόσμο τα χριστιανι

στορίας που εκτυλίσσεται στην Αγγλία είναι ιδιαί τερα αισθησιακό και αποτυπώνει ανάγλυφα το κλί μα της εποχής. Υπάρχει διαφορά, νομίζετε, ανάμε σα στον «ελληνικό» αισθησιασμό του βιβλίου και στον αντίστοιχο «αγγλικό»; Νομίζω άτι οι Έλληνες δυσκολεύονται να καταλάβουν ό τι τόσο στην Αγγλία όσο και στην Αμερική υπάρχει μια πολύ ισχυρή πουριτανική παράδοση. Με άλλα λόγια, ο χορός είναι κακός, το καλό φαγητό είναι κακό, το καλό σεξ είναι κακό, κ.λπ. Είναι η καλβινιστική, πουριτανική ε πανάσταση που στην Αγγλία συνέβη τον 17ο αιώνα. Μέ χρι σήμερα, κάθε άτομο στην Αγγλία είναι μπολιασμένο από στοιχεία αυτής της παράδοσης. Ήθελα πάντα να είμαι εναντίον αυτής της παράδοσης, της νοοτροπίας. Οι εμπειρίες μου στη Γαλλία και την Ελλάδα με «καθάρισαν» σε σημαντικό βαθμό από τα μι κρόβια του πουριτανισμού. Σε ό,τι αφορά το πρώτο μέρος του βιβλίου, για το οποίο κάνατε λόγο, οι νέοι άνθρωποι στην Αγγλία της δεκαε τίας του ’50 αλλά και του ’60, άρχισαν να συνειδητοποι ούν ότι κάτι δεν πάει καλά με το παρελθόν, ότι πρέπει να ξεκόψουμε από το παρελθόν. Ήταν και πάλι αυτή η α τμόσφαιρα πουριτανισμού με την οποία μεγάλωσαν οι γονείς μας και που προσπα θούσαν να μας την περά σουν. Ακριβώς αυτή την αί σθηση, την αγωνία ήθελα να αποδώσω. Νομίζω πάντως ότι σήμερα η Αγγλία έχει ξεφύγει σημα ντικά από το πουριτανικό της παρελθόν. Ωστόσο, η κυρία Θάτσερ με τα είκοσι σχε δόν χρόνια διακυβέρνη σης από το Συντηρητικό

κά τους μηνύματα, έτσι και ό λοι οι συγγραφείς, πιστεύω, θέλουν να περάσουν στο κοι

Κόμμα πέτυχε να ανα βιώσει, σε έναν βαθμό τουλάχιστον, την παρά δοση αυτή.

νό κάποιο μήνυμα, να πούνε κάτι. Έχει κάτι το θρησκευτικό το στοιχείο αυτό. Τι σας ώθησε να γίνετε πιο τολμηρός, πιο εξομολογητικός σε ό,τι αφορά τις σεξουαλικές πτυχές της υπόθεσης του βιβλίου; Προσωπική μου άποψη είναι ότι και το πρώτο μέρος της ι-

Θ «-

Πιστεύω ότι πάνω απ' όλα η τέχνη διδάσκει. Κι «Ο Μάγος» είναι ένα Βιβλίο με το οποίο ήθελα να πω κάποια πράγματα γύρω από το τι είναι η ζωή και η ανθρώπινη ύπαρξη

Η Θάτσερ ήταν ένας εφιάλ της! Την απεχθάνομαι! Θεέ μου, αν την είχα στα χέρια μου... Λένε πως ήταν η πρώτη «τρελή αγελάδα» που προέκυψε στην Αγγλία... Ακριβώς! Αυτό ήταν ένα πολύ

ΤΟ Υ ΤΖΟ Ν Φ Ο Ο Υ Λ Ζ

εύστοχο σχόλιο αναφορικά με τη «νόσο των τρελών αγε λάδων»... Πώς είδατε τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών; Οι περισσότεροι από εμάς χαρήκαμε πάρα πολύ με τη νί κη των Εργατικών. Δεν μπορώ να πω ότι συμπαθώ τον Τόνι Μπλερ, αλλά χάρηκα που κέρδισε τις εκλογές. Έχει αυτό το φρικώδες χαμόγελο... και δεν είναι απολύτως Εργατικός... 'Ηταν όμως αναγκαίο να αλλάξουντα πράγ ματα στην Αγγλία. Πανηγυρίσαμε όλοι γι’ αυτό. Για να επιστρέφουμε στη δεκαετία του ’50, είσαστε τότε ένας «οργισμένος νέος»; Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Το βιβλίο που διαβάζαμε και μας άρεσε τότε ήταν το «Lucky Jim» του Κίνγκσλεϊ Έιμς. Αυ τό ήταν το πρώτο μυθιστόρημα των λεγάμενων «οργι σμένων νέων» (angry young men). Ήμουν δυστυχώς στη Γαλλία όταν δόθηκε η πρεμιέρα «Οργισμένα Νειάτα» (Looking back in Anger) του Τζον Όσμπορν. Αλλά αυτό είναιτο λιγότερο. Ενώ συνέβαιναν όλ’ αυτά με τους οργι σμένους νέους, εγώ εργαζόμουν σ’ αυτό το φριχτό, απα ράδεκτο σχολείο στις Σπέτσες, την Αναργύρειο Σχολή. Αισθάνομαι πολύ ένοχος που δούλεψα εκεί, αλλά και πο λύ υπερήφανος που με απέλυσαν κάποια στιγμή. Ήταν ένα τρομερά συντηρητικό σχολείο. Τον περασμένο Οκτώβριο βρέθηκα πάλι εκεί. Κάποιος παλιός καθηγητής με πλησίασε και με ρώτησε γιατί είμαι τόσο σκληρός με αυτό το σχολείο. Καιτου είπα: Συνειδη τοποιήσατε ποτέ τι συνέβαινε εκεί μέσα; Υπήρχαν κά ποιοι καλοί καθηγητές βέβαια, αλλά το πρόβλημα ήταν η νοοτροπία αυτού του σχολείου. Ήταν ένας χώρος που

Ο Τζον Φόουλς γεννήθηκε στις 31 Μαρτίου του 1926 στο Εσσεξ της Αγγλίας. Σπούδασε γαλλική και γερμα νική φιλολογία στη σχολή Μπέντφορντ και, μετά από τριετή θητεία στους πεζοναύτες, στο νέο Κολέγιο της Οξφόρδης. Από το 1950 έως το 1953 δίδαξε αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Πουατιέ στη Γαλλία και στην Αναργύρειο Σχολή των Σπετσών. Εκεί θα γράψει αρκετά ποιήματα, τα οποία θα δημοσιευθούν αργότερα στον συγκεντρωτικό τόμο ποιημάτων του «Ποιήματα» (1973), με τον τίτλο «Ελληνικά Ποιήματα». Στις Σπέτσες ο Φόουλς θα γνωριστεί με την Ελίζαμπεθ Ουίτον, την οποία και θα παντρευθεί το 1954. Την ίδια περίοδο ξεκινά τη συγγραφή του «Μάγου», βιβλίο που θα ολοκληρώσει δώδεκα χρόνια αργότερα. «Ο Συλλέκτης», το πρώτο του δημοσιευμένο μυθιστό ρημα (1963), σημειώνει μεγάλη επιτυχία και τον κα θιερώνει αμέσως ως έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους πεζογράφους. Το βιβλίο θα μεταφερθεί στον κινηματογράφο με επιτυχία, θα ακολουθήσει η έκδοση του «Ο Άριστος», το 1964, και η πρώτη έκδο ση του «Μάγου» δύο χρόνια αργότερα. Ο Φόουλς θα επεξεργαστεί ξανά το βιβλίο αυτό και θα το εκδώσει σε αναθεωρημένη μορφή το 1977. Το 1968 εγκαθίσταται στο επαρχιακό χωριό Λάιμ Ρέγκις της περιοχής του Ντόρσετ, όπου και ζει μέχρι σή μερα. Την ίδια περίπου εποχή συλλαμβάνει την ιδέα του μυθιστορήματος «Ηερωμένη του Γάλλου ανθυπολοχαγού», βιβλίο που θα εκδοθεί το 1969 και θα μετα φερθεί και αυτό στον κινηματογράφο με μεγάλη επι τυχία. Την ίδια χρονιά τού απονέμεται το διεθνές λο γοτεχνικό βραβείο Silver Pen, ενώ ένα χρόνο αργότε ρα του απονέμεται το λογοτεχνικό βραβείο της μεγά λης αλυσίδας βιβλιοπωλείων στην Αγγλία, W.H. Smith and Son. Άλλα του έργα: «Οεβένινος πύργος» (1974), «Ντάνιελ Μάρτιν» (1977), «Μάντισσα (1983), «Ένα καπρίτσιο» (1985), κ.ά. Παράλληλα με τη λογοτεχνία, ο Φόουλς ααχολείται σοβαρά με τη γεωλογία, τη φυσική ιστο ρία, τη βοτανική. Το 1988 υφίσταται ελαφρό εγκεφα λικό επεισόδιο, ενώ το 1990 πεθαίνει η γυναίκα του Ελίζαμπεθ. Από το 1993 μέχρι το 1996 κάνει μακρινά ταξίδια, ενώ επεξεργάζεται όλα τα ημερολόγιά του. Δίνει διαλέξεις στις ΗΠΑ, ενώ το φθινόπωρο του 1996 επισκέπτεται την Ελλάδα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Η ελληνική εμπειρία» (Ολκός) σε επιμέλεια και μετάφραση της Κίρκης Κεφαλέα. Το Μάιο του 1997 ο Τζον Φόουλς βρέθηκε για μια α κόμα φορά στην Ελλάδα με αφορμή την ελληνική έκ δοση του «Μάγου», από την «Εστία», σε μετάφραση Φαίδωνα Ταμβακάκη.

ανήκε στον κοσμο των συνταγματαρχών - που πήραν την εξουσία στην Ελλάδα κάμποσο χρόνια αργότερα. Κάτι τελευταίο σχετικά με το στοιχείο του αισθησιασμού: διάβασα κάπου ότι σας ενδιαφέρει η πορνογραφία του 18ου αιώνα... Ναι, έχω μια μικρή συλλογή...

και αυτό είναι το πιο σημαντικό, έχει σημασία τι δεν επι τρέπει να ειπωθεί. Έχω πει ξανά ότι η μεγάλη τέχνη στο γράψιμο είναι η σιωπή, αυτό που παραλείπεται. Ο ανα γνώστης καλείται να καταλάβει τι είναι αυτό που δεν ειπώνεται από τους χαρακτήρες. Είναι ένα μεγάλο μυστι κό στην τέχνη της μυθοπλασίας. Και προσπάθησα να το ακολουθήσω στη δεύτερη γραφή του «Μάγου». Ο Νίκολας με τον Κόγχις συζητούν διαρκώς φιλοσοφία.

Αυτό μου θύμισε τον ποιητή Φίλιπ Λάρκιν, που ή ταν μανιώδης συλλέκτης της πορνογραφίας, πα λαιός και σύγχρονης. Ο Λάρκινήταν ίσως ο κορυφαίος Άγγλος ποιητήςτωντελευταίων χρόνων. Μεγάλος ποιητής. Αλλά απαίσιος άν θρωπος. Συμβαίνουν αυτά. Ο Τ.Σ. 'Ελιοτ ήταν μεγάλος ποιητής, αλλά ως άνθρωπος υπήρξε απαράδεκτος. Εί ναι ένα παράδοξο.

Ένας ανόητος νεαρός που συναντάει, ας πούμε, τον Καβάφη, έναν γηραιό σοφό. Στη δεύτερη μορφή του «Μάγου» το υπερφυσικό περνάει σε δεύτερη μοίρα. Έχετε πει ότι απεχθάνεστε τις ιστορίες φαντασμάτων, παρ’ όλα αυτά δηλώνετε επηρεασμένος από τονΧένρι Τζέιμς. Όταν πρωτοέγραψα τον «Μάγο», ήμουν πάρα πολύ επη ρεασμένος από τον Χένρι Τζέιμς και το «Στρίψιμο της βί δας». Αυτό έκανε κακό στο βι

Ας επιστρέφουμε στον «Μάγο». Απ’ ό,τι έχετε πει και σεις ο ίδιος, όταν το ξαναπιάσετε το βι βλίο για να το δουλέψε τε, δώσατε μεγάλη ση μασία στους διαλόγους, στους οποίους εμβαθύ νατε περισσότερο, σύμ φωνα με τα λεγόμενό

βλίο. Στη δεύτερη μορφή απο φάσισα να μην παρεκκλίνω ιδι

Έχω πει ξανά ότι η μεγάλη τέχνη στο γράψιμο είναι η σιωπή, η παράλειψη, αυτό που όενειπώνεται από τους ήρωες του συγγραφέα. Αυτό είναι ένα μεγάλο μυστικό στην τέχνη της μυθοπλασίας

αίτερα από το στοιχείο του ρε αλισμού. Δεν θα έλεγα ότι απεχθάνομαι τις ιστορίες φα ντασμάτων. Είναι συναρπα στικές, αλλά δεν με φοβίζουν, με κάνουν και γελώ. Εξάλλου δεν πιστεύω στα φαντάσματα.

σας. Αυτό αφορά κυρίως στους φιλοσοφικούς κα

Πιστεύω στην ελευθερία, αλ λά όχι στα φαντάσματα. Σί

τά βάση διαλόγους ανά μεσα στον Νίκολας και τον Κόγχις ή γενικά θεω

γουρα δεν είμαι ο καλύτερος

ρήσατε ότι το βιβλίο χώλαινε σε ό,τι αφορά τους διαλόγους; Πράγματι. Οι διάλογοι της πρώτης μορφής ήταν αδέξιοι. Ο διάλογος είναι ίσως το πιο δύσκολο κομμάτι για κάθε συγγραφέα σε όποια γλώσσα και να γράφει, απ’ όπου κι αν προέρχεται. Κατά κάποιο τρόπο, όταν γράφεις δια

φίλος του φανταστικού. Και απεχθάνομαι τον υπερρεαλι σμό. Μα ο Τζέιμς δεν ήταν διόλου υπερρεαλιστής. Όχι δεν ήταν. Αναφέρομαι ό μως στους Γάλλους υπερρεα λιστές που δεν μου αρέσουν καθόλου. Εσείς εδώ θα θεω ρούσατε τον Ελύτη υπερρεα λιστή;

λόγους μετατρέπεσαι σε θεα τρικό συγγραφέα. Γι’ αυτό ζη λεύω το φίλο μου τον Χά-

Όχι. Στο ξεκίνημά του εί χε έντονα υπερρεαλιστι

ρολντ Πίντερ, που είναι εξαι

κε από τον υπερρεαλι σμό, αλλά δεν ήταν υπερρεαλιστής. Ο Εμπειρικός ήτα ν και ο Εγγονόπουλος. Υπήρξαν γνήσιοι υπέρ-

ρετικός όχι μόνο στο να στήνει καλούς διαλόγους, αλλά και να τους κόβει έτσι ώστε να αφήνει έξω οτιδήποτε πε ριττό. Κρατάει την ουσία. Από την άλλη πλευρά όμως,

κά στοιχεία, επηρεάστη

Πε/τε μου όμως, αφαφώντας το στοιχείο του υπερφυσικού από τον »Μάγο», αυτό σημαίνει ότι επιθυμείτε να μειώσετε και την αίσθηση του αινίγ ματος, του μυστηρίου από το βιβλίο; Όχι, δεν ήθελα να καταστρέψω αυτή την ατμόσφαιρα, την αίσθηση του μυστηρίου και του ότι η ζωή η ίδια εί ναι ένα αίνιγμα. Αλλά φοβήθηκα πολύ ότι η επιρροή του Χένρι Τζέιμς θα κατέστρεφε ολοσχερώς το βιβλίο και γι’ αυτό αποφάσισα να ξεφύγω από το στοιχείο του υπερφυσικού αυτό καθαυτό. Έχετε δηλώσει επανειλημμένα ότι είστε άθεος. Στον «Μάγο» όμως δεν λείπει η αίσθηση της ιερό τητας της ζωής, του μυστηρίου που περιβάλλει τον άνθρωπο. Είμαι άθεος, αλλά τρέφω μεγάλο σεβασμό για τη θρη σκεία και το θρησκευτικό αίσθημα. Υπό μια ευρεία έν νοια, ο «Μάγος» είναι ένα πολύ θρησκευτικό βιβλίο. Προ σωπικά, θεωρώ ότι οι δύο πιο θρησκευτικές προσωπικό

πέρβλητη. Τα λέει όλα. Από κει και πέρα όλα τα υπόλοι

τητες της Ιστορίας είναι ο Ηράκλειτος και ο Σωκράτης.

πα είναι περιττά. Ο «Μάγος» περιέχει κά

Όχι ο Ιησούς; Όχι, καθόλου. Ο Ιησούς, ο χριστιανισμός έφερε τον πουριτανισμό στην Αγγλία. Φυσικά, ορισμένα στοιχεία α πό τη διδασκαλία του Ιησού μού κάνουν εντύπωση, αλλά

Η σύγχρονη Ελλάδα είναι ένα έθνος σχιζοφρενών, χώρα ακραίων αντιφάσεων και αντιθέσεων

ποια, ας πούμε, παγανιστικά στοιχεία, τα οποία όμως δεν είναι αμιγώς παγανιστικά, αλλά φαίνε ται να προέρχονται από τον ιδιότυπο παγανισμό του Ντ. X Λόρενς.

δεν μπορεί να συγκριθεί με τον Ηράκλειτο και τον Σωκράτη. Ακόμα διαβάζω Ηρά κλειτο με μεγάλη ευχαρίστηση. Το βιβλίο μου «Άριστος» είναι εμπνευσμένο από τον Ηράκλειτο, αν και θα

Είμαι μεγάλος θαυμαστής του Λόρενς. Ήταν μάλλον α νόητος και ανώριμος σε ό,τι αφορά την πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζει τη σχέση ανάμεσα στη γυναίκα και τον

έλεγα ότι είναι ένα μάλλον νεανικό βιβλίο. Το είχα γρά

παρξης και του τι μπορεί να σημαίνει το να είσαι, να υ

ψει όταν ήμουν νέος. Αν με ρωτούσατε πάντως ποιον θα ήθελα να συναντήσω από τους αρχαίους, θα έλεγα,

πάρχεις, τ ι σημαίνει να υπάρχει ο κόσμος γύρω σου, η φύση. Για μένα ήταν ο πρώτος Άγγλος υπαρξιστής. Έχει μια ειδική ικανότητα να νιώθει, να αισθάνεται έντονα και

δίχως δισταγμό, τον Όμηρο. Η «Οδύσσεια» είναι το κο ρυφαίο βιβλίο. Κάθε συγγραφέας πρέπει να έχει διαβά σει Όμηρο. Θυμάμαι το επεισόδιο όπου ο Οδυσσέας πρέπει να αφήσει την Καλυψώ για να πάει να βρει την Πηνελόπη στην Ιθάκη. Περιγράφει την Καλυψώ ως μια πολύ όμορφη γυναίκα. Ο κακόμοιρος ο γέροντας θα πρέπει να ένιωθε τρομερή σύγκρουση μέσα του ανάμε σα στο να αφήσει τον ήρωά του με αυτή την όμορφη γυναίκα και στο να τον οδηγήσει εκεί που είναι ο προο ρισμός του. Θα πρέπει να πέρασε μεγάλη αγωνία γρά φοντας αυτό το επεισόδιο. Πολλοί λένε ότι ο Όμηρος

άντρα, αλλά είχε μια θαυμάσια αίσθηση του είναι, της ύ

δυνατά τα πράγματα γύρω και μέσα του, και αυτή την ι διαίτερη ικανότητά του την εξέφρασε σε μερικά από τα ποιήματά του. Αισθανόταν έντονα το παρόν, το «τώρα» (προφέρει τη λέξη στα ελληνικά). Ο Λόρενς είναι πάντα ένας από τους πολύ αγαπημένους μου συγγραφείς. Άλλοι συγγραφείς που αγαπάτε;

λύτως σημασία. Όπως και να ’χει, η αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι έ

Δύσκολο να απαντήσω... Τρεις που μπορώ να σκεφτώ αυτή τη στιγμή είναι ο Ίταλο Καλβίνο, ο Μπόρχες, ο Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον. Ένας συγγραφέας που εκτιμώ βαθύτατα είναι ο Ουίλιαμ Γκόλνπνγκ που πέθανε πρό σφατα. Το τελευταίο του βιβλίο «Η διπλή γλώσσα» δια

ντονα θρησκευτική. Η φράση «γνώθι σαυτόν» είναι ανυ

δραματίζεται στην αρχαία Ελλάδα και είναι θαυμάσιο.

ήταν γυναίκα. Ίσως και να ’ναι έτσι. Δεν έχει καμιά απο

Από τους ζώντες σύγχρονους Άγγλους συγγραφείς θαυμάζω τον Γκράχαμ Σουίφτ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αν επηρεαστήκατε από κάποια κινήματα στη ζωή σας, αυτά ήταν ο μαρξισμός και ο υπαρξισμός;

βλίο αφορά την Ελλάδα, θα μπορούσα να πω ότι, όταντο έγραφα, δεν είχα συνειδητοποιήσει κάποια πράγματα σχετικά με την Ελλάδα, όπως ας πούμε το μέγεθος της Μικρασιατικής Καταστροφής και πόσο επηρέασε τοντόπο. Στενοχωρήθηκα όταν συνειδητοποίησα ότι ο Κόγχις θυμίζει, σε μένα τουλάχιστον, τους φασίστες της επταε-

Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Ποτέ όμως δεν συμπάθησα τον

τίαςπου ρήμαξαν τη χώρα.

Σαρτρ. Μου άρεσε ο Καμί. Όταν πήγα να σπουδάσω στην Οξφόρδη, ο υπαρξισμός ήταντης μόδας, ήταν ανα πόφευκτο το να δεχθώ επιρροές. Μ’ αρέσει αυτό το γενι

Μα όταν πρωτοεκδόθηκε το βιβλίο στην Αγγλία είχατε κατηγορηθεί για φασιστικές τάσεις, αν δεν κάνω λά

κό αίσθημα που χαρακτηρίζει τον υπαρξισμό, αλλά δεν

θος, εξαιτίας του χαρακτήρα του Κόγχις, σωστά;

ταυτίζομαι με τους υπαρξιστές. Ήταν σίγουρα το πιο εν διαφέρον κίνημα που προέκυψε μέσα στον εικοστό αιώ να. Από την άλλη πλευρά, ήμουν πάντα σοσιαλιστής. Όχι

Μπα, όταν εκδόθηκε ο «Μάγος» σχεδόν κανείς στην Αγγλία δεν κατάλαβε τι ήθελα να πω με αυτό το βιβλίο. Όταν κυκλοφόρησε ο «Συλλέκτης», η κριτική με παρεξή

απαραίτητα μαρξιστής, αλλά σίγουρα σοσιαλιστής.

γησε. Ήθελαν να υπάρχει ένα ηθικό δίδαγμα στο βιβλίο, αλλά το πράγμα μιλούσε από μόνο του. Ήθελαν ο συγ

Ο μυστηριώδης κύριος Κόγχις είναι αυτό που ε σείς λέτε στην Αγγλία, ένας άνθρωπος larger than life, μεγαλύτερος και από τη ζωή την ίδια, ένα υπε ράνθρωπος, κάποιος που θέλει να ελέγχει τους πάπες. Είναι παρό μοιος ο έλεγχος που α σκεί με εκείνον του παρανοϊκού συλλέκτη στο ομώνυμο μυθιστόρημα;

γραφέας ο ίδιος να καταδικάσει την παράνοια του νεα ρού. Δεν καταλάβαιναν ότι αυτό προέκυπτε από το ίδιο το βιβλίο, τους διαλόγους, κ,λπ.

Αν χρωστώ κάτι στην Ελλάδα είναι το ότι με Βοήθησε να ανακαλύψω τον εαυτό μου. Η Ελλάδα είναι για μένα ένας καθρέπτης

Δεν έχουν μεγάλες διαφορές

Πώς σας φάνηκε η κινη ματογραφική εκδοχή του «Συλλέκτη»; Η κινηματογραφική διασκευή δεν μου άρεσε ιδιαίτερα. Το είχε σκηνοθετήσει ένας καλός σκηνοθέτης του Χόλιγουντ, ο

είναι η αλήθεια. Βεβαίως, ο νεαρός στον «Συλλέκτη» εί

Ουίλιαμ Ουάιλερ. Ο Τέρενς Σταμπ ήταν καλός βέβαια, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίπο

ναι κακός, διεστραμμένος. Αντίθετα, ο Κόγχις είναι ευγε

τα. Η πρωταγωνίστρια ήταν χάλια. Δεν είμαι ιδιαίτερα ευ

νικό πνεύμα, έχει κάτι το σωκρατικό.

τυχής για το αποτέλεσμα. Ακόμα ελπίζω να μεταφέρει

Από μια άποψη όμως, υπάρχει κάτι το ανήθικο στον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίζεται τους γύ ρω του. Ναι, θέλει να ελέγχει τον άλλον σε έναν βαθμό απόλυτο, να τον κατευθύνει, να τον εκμεταλλεύεται. Αλλά έχει ευ γενικούς σκοπούς. Η αντίφαση αιπή είναι ίσως μια από τις μεγάλες αδυναμίες του βιβλίου. Δεν θα το έλεγα απίφαση, αλλά ένα παράδοξο. Ο «Μάγος» είναι ένα βιβλίο που κινείται στη σφαίρα του παράδοξου. Μ’ αρέσει αυτή η κριτική... με βολεύει κιόλας... Πώς βλέπετε τον «Μάγο» σήμερα, στη δεκαετία του ’90, με όλες αυτές τις αλλαγές που έχουν προ κόψει;

αυτό το βιβλίο κάποιος άλλος σκηνοθέτης στον κινημα τογράφο. Ο Κακογιάννης, ας πούμε. Θαυμάζω τη δου λειά του Κακογιάννη. Όταντο διάβασε στην Αγγλία κού νησε το κεφάλι του και είπε: «πολύ πράσινο». Το κυρίαρ χο χρώμα ήταν το πράσινο και στον κινηματογράφο θα ήταν πολύ έντονο. Σας άρεσε η μεταφορά της «Ερωμένης του Γάλλου ανθυπολοχαγού»; Μου άρεσε, κυρίως γιατί τους διαλόγους τους είχε κάνει ο Χάρολντ Πίντερ. Ο σκηνοθέτης ήταν καλός. Αν θυμά μαι καλά ήταν Τσέχος. Καλοί ήταν ο Τζέρεμι Άιρονς και η ΜέριλΣτριπ. Τους συναπήσατε; Ναι, είχαν έρθει σπίτι μου στο Ντόρσετ. Μιλήσατε πριν για την Ελλάδα...

Δεν νομίζω ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει έτσι, ώστε το

Ναι, παρά το ότι έχω ζήσει αρκετά στην Ελλάδα, δεν

βιβλίο να μην έχει να πει πράγματα σήμερα. Επειδή το βι

μπορώ να μιλήσω ακόμα τη γλώσσα. Προσπαθώ να δια

(M i

βάσω Καβάφη και Σεφέρη στο πρωτότυπο, αλλά είναι ε

Θα σε σκοτώσουμε». Με πήραν μαζί τους μέχρι το χωριό

ξαιρετικά δύσκολο. Μπορώ να καταλάβω κάποια πράγ ματα, αλλά δεν μπορώ να μιλήσω τη γλώσσα.

έχοντας την κάνη των όπλων τους στην πλάτη μου. Τους έλεγα συνεχώς ότι είμαι Άγγλος, αλλά δεν με πίστευαν. Χρειάστηκε να ψάξουν στα πράγματά μου και να βρουν το αγγλικό μου διαβατήριο για να πειστούν. 'Οταν σιγου ρεύτηκαν ότι είμαι Άγγλος και όχι Γερμανός, η συμπε ριφορά τους άλλαξε ριζικά. Με προσκάλεσαν σε έναν γάμο που γινόταν στο χωριό το ίδιο απόγευμα. Μέθυσα από το ρακί και το πεντοζάλι, ήταν μια τρέλα. Τη μια στιγ μή με μισούσαν και ήθελαν να με σκοτώσουν καιτην αμέ σως επόμενη με αγαπούσαν και ήθελαν να γλεντήσουν μαζί μου, να μοιραστώ τη χαρά τους. Ήταν εκπληκτικό. Το πιο εκπληκτικό είναι όμως ότι πολλά χρόνια αργότερα

Μιας και αναφέρατε τον Σεφέρη, ξέρετε, στα 1945 ο Έλληνας συνθέτης Μόνος Χατζιδάκις ρώ τησε τον Γιώργο Σεφέρη, που είχε μεταφράσει Έλιοτ, «ποια είναι η έρημη χώρα» και ο τελευταί ος απάντησε: «Ο τόπος μας. Προσπαθήστε να τον ανακαλύψετε». Πώς σχολιάζετε την απάντηση του Σεφέρη; Συμβαίνει το εξής: όλοι όσοι ερχόμαστε στην Ελλάδα, και εγώ όταν την πρωτοεπισκέφτηκα στις αρχές της δε καετίας του ’50, έχουμε στο νου μας την Ελλάδα του 5ου αιώνα π.Χ., του «χρυσού αιώνα», την αρχαία Ελλάδα. Με αυτή την ιδέα, την εικόνα της Ελλάδας μεγαλώσαμε, αυ τήν την εικόνα μάς πέρασαν. Αυτό ίσχυε και για μένα. Εί ναι ένα πρόβλημα, διότι είναι προφανές ότι δεν μπορεί και δεν γίνεται να είναι το ίδιο πράγμα. Δεν μπορείς να μην απογοητευτείς όμως. Από κει και πέρα, δεν είχα την αίσθηση ότι ερχόμουν σε μια «έρημη χώρα» όπως φαίνε ται να το εννοεί ο Σεφέρης. Παρ’ όλ’ αυτά, είχα και ακό μα έχω, την αίσθηση ότι η σύγχρονη Ελλάδα είναι σχιζο-' φρενική. Το ελληνικό έθνος μοιάζει να είναι ένα έθνος σχιζοφρενών. Είναι επίσης μια χώρα αντιφάσεων, ακραί ων αντιφάσεων και αντιθέσεων. Από τη μια, οι συνταγμα τάρχες και η δεξιά και από την άλλη οι κομμουνιστές. Ήμουν σε μια έκθεση, πρόσφατα, με φωτογραφίες Ελλήνων ανταρτών. Είχαν κάτι τα πρόσωπά τους, οι θλιμμένες εκφράσεις τους, δυσκολεύομαι να το εξηγή σω. Ήταν χωρικοί, αλλά είχε τέτοια εκφραστική δύναμη το πρόσωπό τους, που αληθινά κάνουν όλα όσα μου εί πατε μόλις τώρα να ακούγονται αφελή, ανόητα. Μου ή ταν πολύ δύσκολο να μιλήσω, να πω μια κουβέντα μπρο στά από αυτά τα πρόσωπα. Προκαλούσαν ένα δέος. Η ειρωνεία είναι βέβαια ότι τις φωτογραφίες αυτές τις έ χουν τραβήξει Γερμανοί. Αλήθεια, έχετε διαβάσει Mazower; Είναι καθηγητής στην Αμερική. Έγραψε ένα βιβλίο, «Η Ελλάδα και η Ναζιστική Κατοχή». Αναφέρεται εκτενώς στις ακρότητες που διέπραξαν οι Γερμανοί σε βάρος της Ελλάδας. Πάνω σ’ αυτό το θέμα θα ήθελα να σας διηγηθώ κάτι που μόλις θυμήθηκα. Δοκίμασα ένα μεγάλο σοκ όταν πρωτοβρέθηκα στην Κρήτη το 1951. Εμένα πάντα μ’ ενδιέφερε η φύση, η φυσική ιστορία, η βοτανολογία κ,λπ. Η Κρήτη, ειδικά τότε, ήταν ο ιδεώδης τόπος να βρίσκεσαι και να ασχολείσαι με τέτοια πράγματα. Είχε, και απ’ όσο ξέρω α κόμα έχει, εκπληκτική φύση. Έκανα μεγάλες βόλτες στην εξοχή όταν με πλησίασαν δύο χωρικοί απειλητικά, μου πρότειναντα όπλα τους και είπαν: «Είσαι Γερμανός.

ΤΖΩΝ ΦΑΟΥΛΣ

-Γ1

" ΐ •

-ea&

η ελληνική Μ% εμπειρία

πήγα στο ίδιο χωριό ξανά και προς μεγάλη μου έκπληξη έμαθα ότι πολλά οικόπεδα, σπίτια, μαγαζιά τα είχαν αγο ράσει Γερμανοί. Δεν πίστευα στα μάτια μου, κάποτε πα ραλίγο να με σκοτώσουν, επειδή νόμισαν ότι είμαι Γερ μανός, και τώρα οι Γερμανοί αγοράζουν τα κτήματα και τα σπίτια τους, νοικιάζουν δωμάτια και κάνουν εκεί τις διακοπές τους. Και μαθαίνω ότι το ίδιο συμβαίνει και με άλλα νησιά της Ελλάδας... Ήθελα επίσης να σας αναφέρω ένα άλλο χαρακτη ριστικό γεγονός, το οποίο θα ήθελα να σχολιάσε τε, μια κουβέντα μεταξύ του Σεφέρη πάλι και του Έλιοτ. Όταν ο τελευταίος τού λέει ότι το να πηγαί νεις στην Ελλάδα είναι σαν να πηγαίνεις να συνα ντήσεις τη μητέρα σου, ο Σεφέρης τον διορθώνει αμέσως και του λέει: «Όχι, όχι τη μητέρα σου. Τον εαυτό σου». Έχετε κάτι να πείτε πάνω σ’ αυτό; Θα συμφωνήσω με τον Σεφέρη. Αν χρωστώ κάτι στην

δεν είναι ο μόνος καλός Έλληνας συγγραφέας, ούτε ο «Ζορμπάς» είναι το καλύτερό του βιβλίο. Ελάχιστοι επί σης γνωρίζουν τον Τσίρκα, έναν αληθινά μεγάλο συγ γραφέα. Γνωρίζετε τον ποιητή Edwin Muir; Είναι ο άνθρω πος που μετέφρασε Kafka στα αγγλικά για πρώ τη φορά. Βρισκόταν κάποτε στο Εδιμβούργο, την πρωτεύουσα της Σκωτίας, το οποίο περιέγραψε ως ένα «απόλυτο κενό». Για κείνον ο ήχος της γκάιντας, τα τουριστικά μαγαζιά με τα καρό υφάσματα, τις σκωτσέζικες φούστες, η μυρω διά του κανονιού από το Κάστρο, ήταν σημάδια ενός έθνους που αδυνατεί να είναι έθνος. Όλ’ αυτά έδειχναν ότι η χώρα κινδύνευε να μετατρα π εί σε μια καρό τουριστική φάκα. Από πολλές α πόψεις, μπορούμε να πούμε κάτι παρόμοιο και για τη σύγχρονη Ελλάδα, την Πλάκα, το Μονα Ελλάδα, είναι που με βοήθησε να ανακαλύψω πολλά πράγματα για τον εαυτό μου. Η Ελλάδα είναι ένας καθρέππις για μένα. Πρόσφατα συνά\αησα τον Έλληνα συγγραφέα Νίκο Δήμου. Θέλω να μεταφράσω στα αγγλικάτο βιβλίο του «Το φως των Ελλήνων» (Νεφέλη)...

στηράκι ή τη Μύκονο. Ξέρετε τι εννοώ: η έμφα ση που δίνουμε στον Ζορμπά, το μπουζούκι, το «γκρηκ» συρτάκι, τα τσολιαδάκια, τα τουριστικά είδη, κ,λπ. Αυτό είναι ένα συναίσθημα, μια αίσθηση που εισπράτ τετε εσείς, όταν έρχεστε σε επαφή με αυτήν την

Ο Νίκος Δήμου έχει γρά

«τουριστική» πραγματικότη

ψει και ένα άλλο βιβλίο

τα. Εγώ δεν έχω καμιά τέ

σχετικά με την Ελλάδα

τοια εντύπωση, καμιά τέτοια

και τους Έλληνες, το «Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας». Το γνωρίζετε; Ναι, το γνωρίζω. Κι απ’ όσο ξέ

Για να γίνει κανείς συγγραφέας πρέπει να «δρεπανίσει» τον εαυτό του, να τον πετσοκόψει, να τον κάνει κομματάκια

αίσθηση για την Ελλάδα, παρ’ όλο που αντιλαμβάνο μαι πολύ καλά τ ι εννοείτε. Κάνετε πολύ καλά που είσα-

ρω, δεν ήταν και πολύ δημοφι

στε υπερήφανοι που είστε

λές αυτό το βιβλίο στην Ελλά δα.

Έλληνες και που επιμένετε τόσο πολύ σε αυτό. Είναι αυτή η ακατάσχετη συναισθηματολογία, στην οποία αναλώνεστε, που νομίζω ό

Αντιθέτως, ήταν ένα από τα μεγαλύτερα μπεστ-σέλερ...

τ ι είναι ένα πρόβλημα. Εγώ προσωπικά, λυπάμαι τις

Αλήθεια; Πάντως το «Φως των Ελλήνων» θέλω πολύ να

των σπιτιών τους και έχουν χάσει την ηρεμία τους με

το μεταφράσω στα αγγλικά μαζί με την καλή μου φίλη,

όλους αυτούς τους τουρίστες.

γριές γυναίκες με τα μαύρα. Κάθονται στα πεζούλια

την Κίρκη Κεφαλέα. Μιας και αναφερθήκαμε στη Σκωτία, έχετε πει ό Ξέρετε τι κάνει εμάς τους Έλληνες να δυσανασχε τούμε, όταν όλοι οι ξένοι, οι Ευρωπαίοι, οι Αμερι κανοί, το μόνο πράγμα που ξέρουνε γύρω από την

τι πάνω απ’ όλα αισθάνεστε Άγγλος και όχι Βρε τανός. Θεωρείτε ό τι οι Σκώτοι είναι έθνος τελεί ως διαφορετικό από τους Άγγλους;

Ελλάδα και ειδικά τη νέα ελληνική λογοτεχνία είναι

Ναι, είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που είμαι Άγγλος.

ο Ζορμπάς. Μας τον αναφέρουν και περιμένουν να ευχαριστηθούμε κιόλας...

Αυτό σημαίνει ότι δεν είμαι από τη Σκωτία, την Ουαλία.

Ναι, το καταλαβαίνω πολύ καλά αυτό που λέτε. Και εμέ

τους Ιρλανδούς. Οι Ιρλανδοί κάνουν μεγάλη γλωσσο-

να, με ρωτάνε όλοι: σας αρέσει ο Καζαντζάκης; Δεν είναι ότι δεν μου αρέσει ο Καζαντζάκης, τους λέω όμως ότι

λογική χρήση των αγγλικών, γι’ αυτό και έχουν παραγά-

Θ&

Δεν μ’ αρέσει ο όρος «Βρετανός». Συμπαθώ πολύ όμως

γει τόσο υψηλή λογοτεχνία. Ήμουν πρόσφατα σε ένα

νοσοκομείο με νοσοκόμες απ’ όλο τον κόσμο. Νομίζω,

συντηρητισμό που έχει εισβάλει στην Αγγλία για τα

λοιπόν, ότι τις καλύτερες νοσοκόμες τις βγάζουν οι

καλά. Δεν είναι μόνον αυτό ο φεμινισμός και καλό θα

Ιρλανδοί. Οι Ιρλανδοί ξέρουν πολύ καλά πώς να είναι

ήταν να μην ταυτίζουμε το κίνημα αυτό με τις δεξιές

σοβαροί, πειθαρχημένοι, από την άλλη πλευρά έχουν

αμερικανοφερμένες μόδες που κάποια στιγμή θα ξε-

καταπληκτική αίσθηση του χιούμορ. Θαυμάζω τους

χαστούν. Η καλύτερή μου φίλη στην Αγγλία είναι φεμι

Ιρλανδούς. Είναι ελαφρώς τρελοί, γι’ αυτό μ’ αρέσουν.

νίστρια και γελάει με την καρδιά της με τις υστερίες των Αμερικανίδων φεμινι

Όπως και οι Έλληνες είναι κάπως τρελοί.

στριών που θέλουν να ευ νουχίσουν τους άντρες. Εί

Και οι Άγγλοι έχουν κα λή αίσθηση του χιού μορ. Δεν νομίζετε ότι αυτή η πολύ οξεία αί

Αισθάνομαι ένοχος που εργάστηκα οτην Αναργύρειο Ζχολή των Σπετσών.Ήταν φρικτό και απαράδεκτο σχολείο

ναι θλιβερό που κινήματα ό πως ο φεμινισμός πλησιά ζουν ακροδεξιά, φασιστικά πρότυπα. Είμαι φεμινιστής,

σθηση του χιούμορ α

αλλά και φανατικός αντι-φα-

ντισταθμίζει τον συντη

σίστας.

ρητισμό και την τυπικότητα που χαρακτηρίζει τον μέσο Άγγλο; Είναι και το μόνο σημείο όπου ο υπερρεαλισμός είχε κάποια επιτυχία στην Αγγλία. Οι «Μόντι Πάιθον» για παράδειγμα.

Θεωρείτε, λοιπόν, ότι μεταχειρίζεστε τις ηρωίδες σας με κάποια ιδιαίτερη ευαισθησία; Ναι. Μερικές φορές αφήνω τις γυναίκες στα βιβλία

Ναι, βέβαια. Νομίζω ότι το πιο σημαντικό πολιτιστικό

μου να εκφράσουν τα πιο βαθιά απόκρυφα συναισθή-

φαινόμενο στην Αγγλία τα τελευταία χρόνια είναι οι

ματά μου. Ο ρόλος τους είναι καταλυτικός στα βιβλία

«Μόντι Πάιθον». Σήμερα στην Αγγλία υπάρχει ο

μου.

χαρακτηρισμός «Μόντι Πάιθονικό». Αυτοί συνεχί ζουν την παράδοση του «non-sense» που υπάρχει στον Λούις Κάρολ. Ο Κάρολ ήταν μια μεγαλοφυΐα, ξέρετε.

Νομίζω ότι θέλατε ο Κόγχις να είναι γυναίκα, σω στά; Ναι. Ήταν μια από τις αλλαγές που ήθελα να κάνω με τά τη διορθωμένη έκδοση. Τελικά το άφησα έτσι όπως

ναίκες έχουν υποφέρει πολύ εξαιτίας των ά

είναι. Μήπως η δίδυμη ηρωίδα στη «Γυναίκα του Γάλ

ντρων. Θεωρείτε ότι το φεμινιστικό κίνημα έχει

λου ανθυπολοχαγού» ή η «Μάντισσα», την οποία

ζημιωθεί από την «πολιτικώς ορθώς» κίνηση;

εμπνευστήκατε

Έχετε δηλώσει ότι είσ τε φεμινιστής και ότι οι γυ

Έχει ζημιωθεί από έναν νέου τύπου αμερικανικό

από

μια

βοσκοπούλα

που

συναντήσατε στον Παρνασσό, είναι κάτι σαν τη

Θ0

«Λευκή θεά» του Ρόμπερτ Γκρέιβς; Όποτε θυμάμαι τη νεαρή βοσκοπούλα στον Παρνασσό, θυμάμαι τη λέξη που είχε κάποιος χαράξει σε μια πλαγιά: «Ησυχία» (λέει τη λέξη στα ελληνικά). Νομίζω ότι είναι μια θαυμάσια λέξη.

που μπορούν να αποκτήσουν οι λέξεις μέσα από την ποίηση. Με την πεζογραφία τα πράγματα είναι τελεί ως διαφορετικά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαφορά που θέτετε

Θα μπορούσατε να πείτε ότι οι ηρωίδες μου έχουν κάτι

ανάμεσα

από το στοιχείο της μούσας, της γητεύτρας. Πάντως, διάβασα τη «Λευκή θεά» πριν από πολλά χρόνια, είναι έ

μυθιστοριογράφου και σε εκείνην του «καθηγη

να βιβλίο που όλοι οι νέοι ποιητές διαβάζουν, ή τουλά

στην

«άγρια»

πλευρά

ενός

τή». Είναι μήπως η διαφορά ανάμεσα στο όραμα και το κριτικό πνεύμα;

χιστον διάβαζαν, στην Αγγλία. Απόταβιβλίατου Γκρέιβς

Όταν γράφουμε είμαστε δύο τελείως διαφορετικοί

περί μυθολογίας, εγώ προτιμώ τους «Ελληνικούς Μύ

άνθρωποι. Οι συγγραφείς ξέρετε είναι σχιζοειδή άτο μα. Ένας καλός συγγραφέας πρέπει να είναι ελεύθε

θους». Είναι ένα βιβλίο που διαβάζω ακόμα συχνά. Ο Γκρέιβς ήταν και καλός ποιητής, όχι μεγάλος, καλός.

ρος να εκφράσει όλα όσα πηγάζουν από μέσα του, να

Έχει γράψει και μια καταπληκτική αυτοβιογραφική μαρ

τα καταθέσει στο χαρτί αυθόρμητα. Αυτή είναι η «ά

τυρία, το «Goodbye to All That»...

γρια» πλευρά του συγγραφέα. Ύστερα απ’ αυτό ό μως, θα πρέπει να γίνει άλλος άνθρωπος. Να γίνει έ

Με τις εμπειρίες του από τον A ' Παγκόσμιο Πό λεμο. Στον «Μάγο» οι τόσο ζωντανές περιγρα

νας κανονικός γραφιάς, ένας καθηγητής λογοτεχνίας, ο οποίος πρέπει να κάνει τις διορθώσεις, τις προσθα

φές του Κόγχις από τις εμπειρίες του στο Δυτικό Μέτωπο, είναι ένα από τα πιο δυνατά σημεία

φαιρέσεις, τις αναπροσαρμογές, την τελική επεξερ

του βιβλίου...

γριος», οφείλεις να είσαι και ένας «επιμελητής κειμέ

γασία. Ως συγγραφέας δεν αρκεί να είσαι ένας «ά

Ο πατέρας μου πολέμησε

νων»,

ένας

«διορθωτής».

στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ίσως γ ι’ αυτό πολλοί καθη

Δεν ήθελε όμως καθόλου να

γητές λογοτεχνίας δεν είναι

μιλάει για τη φρίκη που έζησε. Και ποτέ δεν κατάλαβα γιατί δεν μου μίλησε γι’ αυτά τα πράγματα. Και ήταν ένας τρο

Οι συγγραφείς βρίσκονται πάντα πάνω από τους κριτικούς. Οι κριτικοί Βρίσκονται κάπου στον πάτο της «πυραμίδας»

καλοί πεζογράφοι και αντί στοιχα, οι πεζογράφοι, οι συγγραφείς γενικότερα, δεν είναι καλοί καθηγητές. Εγώ

μερός πόλεμος για την Ευρώ

προσωπικά δίδαξα αγγλική

πη. Σήμερα στην Αγγλία δί

φιλολογία στη ζωή μου και μπορώ να πω ότι ως καθηγητής υπήρξα άθλιος, ο χει

νουν χάρη σε κάποιους στρατιώτες που εκτελέστηκαν α πό στρατοδικείο, επειδή είχαν αρνηθεί να επιτεθούν. Φο

ρότερος του κόσμου. Τούτο δεν σημαίνει ότι είμαι ε

βόντουσαν για τη ζωή τους. 'Ηταν νέα παιδιά. Και τελικά

ναντίον καθηγητών που γράφουν λογοτεχνία ή συγ

τους σκοτώσαμε εμείς οι ίδιοι. Όλ’ αυτά το 1917 περί που. Και σήμερα έχουμε 1997. Ύστερα από τόσα χρό

γραφέων που διδάσκουν λογοτεχνία, απλά είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση.

νια, τώρα αποφάσισαν να τους δώσουν χάρη και να τους θάψουν σε ένα κανονικό νεκροταφείο. Ο πατέρας μου τα

Έχετε πει ότι θα έπρεπε να είμαστε πιο έξυπνοι

ήξερε όλ’ αυτά, αλλά δεν ήθελε να μου μιλήσει. Ο πατέ ρας μου ήθελε να γίνει μυθιοτοριογράφος, ξέρετε.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι το να είσαι άνθρωπος είναι

Εσείς πάντως ξεκινήσατε ως ποιητής. Παρ’ όλα

ήθελα να μελετήσω τη ζωή και από μια επιστημονική

αυτά η μοίρα σάς ήθελε πεζογράφο. Θεωρείτε

πλευρά. Όμως, υπήρχε πάντα και η πλευρά της ποίησης, ο κόσμος των συναισθημάτων, με τον οποίο προσέγγιζα

με τη ζωή. Τι θέλετε να πείτε μ ’ αυτό; κάτι πολύ δύσκολο. Εγώ μελέτησα φυσική ιστορία, γιατί

ωστόσο ότι στην κορυφή της λογοτεχνίας βρί σκεται η πεζογραφία ή η ποίηση; Η τραγωδία της ζωής μου είναι που το όνομά μου δεν είναι Σεφέρης ή Καβάφης, με άλλα λόγια, δεν υπήρξα μεγάλος ποιητής. Ακόμα πιστεύω ότι είναι σημαντικό

τη ζωή. Ήθελα πάντα να υπάρχει μια ισορροπία ανάμε σα σ’ αυτά τα δύο. Ο κόσμος έχει χώρο και για τους επι στήμονες και για τους ποιητές, αρκεί να ξέρει κανείς πώς να χειριστεί τη ζωή του. Είναι και ζήτημα ελευθε

για όλους τους μυθιστοριογράφους να γράφουν ποί

ρίας· πόσο ελεύθερος είναι ή νιώθει κανείς. Θέλω να πω,

ηση, να δοκιμάζουν τους εαυτούς τους μέσα από την ποίηση. Να έχουν έντονη την αίσθηση της μαγείας

πρέπει να είμαστε όχι απλά έξυπνοι, αλλά και ευαίσθητοι με τη ζωή.

Έχετε ακόμη πει ότι θεωρείτε τους συγγραφείς ανιαρά άτομα. Αναλογιζόμενοςτον εαυτό μου, ναι, συχνά οι συγγρα φείς είναι βαρετοί. Είναι ακόμα εγωμανείς και ματαιό δοξοι. Οι συζητήσεις με τους συγγραφείς είναι πολ λές φορές βαρετές... Μήπως τελικά ισχύει αυτό που είχε πει ο Αμερι κανός ποιητής Wallace Stevens, ότι η ζωή ενός ποιητή έρχεται σε αντίφαση μ ε το έργο του; Εί ναι αυτό που είπατε πριν για τον Έλιοτ και τον Λάρκιν. Ξέρετε, πολλοί λένε ότι και ο Οδυσσέας Ελύτης ήταν ψυχρός άνθρωπος... Αυτό μάλλον το φανταζόμουν. Βέβαια, η Κίρκη Κεφαλέα μού λέει ότι ο Ελύτης είναι μεγάλος ποιητής. Για μένα όμως, η ποίησή του έχει κάποια ψυχρότητα, αν και δεν μπορώ να πω τίποτα, διότι δεν τον έχω διαβά σει στο πρωτότυπο, ούτε τον γνώρισα ποτέ προσωπι κά. Αν οι συγγραφείς είναι ανιαρά άτομα, οι κριτικοί τι είναι κατά τη γνώμη σας; Τρέφω μεγάλο σεβασμό για οποιονδήποτε έχει προ σπαθήσει να γράψει κάτι πρωτότυπο, να κάνει κάτι καθαρά δημιουργικό. Αυτό δεν συγκρίνεται με το να προσπαθείς να σχολιάσεις, να αναλύσεις ένα ήδη υπάρχον έργο. Οι συγγραφείς για

Μέσα από δηλώσεις σας κάνετε σαφές ότι σπά νια ένα μπεστ-σέλερ είναι και καλό βιβλίο. Το πι στεύετε ακόμα;

Η Θάτσερ ήταν ένας εφιάλτης. Την απεχθάνομαι

μένα βρίσκονται πάντα πάνω από τους κριτικούς. Μά λιστα, οι κριτικοί βρίσκονται κάπου στον πάτο της «πυ ραμίδας».

Ναι, υποθέτω πως ακόμα το πιστεύω. Από την άλλη πλευ ρά, τα βιβλία του Σαίξπηρ εί ναι όλα μπεστ-σέλερ. Ή του Ομήρου. Αλλά τότε βέβαια, όταν γράφονταν αυτά τα α ριστουργήματα, δεν υπήρχε

μάρκετινγκ. Οι Αμερικάνοι είναι οι καλύτεροι σ’ αυτά τα πράγματα. Έχουν ολό κληρη φιλοσοφία πάνω στο μάρκετινγκ και πώς ένα βιβλίο μπορεί να πουλήσει.

Κάποιος έχει πει ότι ο κριτικός είναι ένα άτομο δίχως πόδια που διδάσκει τους άλλους πώς να τρέχουν... Καταπληκτική σύγκριση... Βιογραφίες διαβάζετε; Ξέρω ότι οι Άγγλοι αγα πούν τις βιογραφίες. Ναι, διαβάζω βιογραφίες. Μου αρέσουν. Πώς θα νιώθατε αν ξέρατε ότι κάποιος γράφει τη δική σας βιογραφία; Είναι μια κοπέλα που αυτή τη στιγμή κάνει έρευνα πά νω στη ζωή μου, προσπαθεί να γράψει τη βιογραφία μου. Έχει πιάσει όλους μου τους φίλους και γνω στούς και τους παίρνει συνεντεύξεις. Αυτό σε κάνει να νιώθεις λίγο άβολα...

Θεωρείτε ότι ένας νέος συγγραφέας πρέπει για κάποιο διάστημα να ζήσει μακριά από τη χώρα του, να ταξιδέψει; Απολύτως. Οι προσωπικές μου εμπειρίες από τη Γαλλία και την Ελλάδα μού έδωσαν πάρα πολλά και ως άνθρωπο και ως συγγραφέα. Άντλησα πάρα πολ λά πράγματα από αυτές τις δύο χώρες. Νομίζω ότι αυτό ισχύει για κάθε νέο συγγραφέα. Να ταξιδέψει. Να ζήσει για λίγο καιρό μακριά από τον τόπο του. Είναι αυτή μια συμβουλή σας σε έναν νέο συγ γραφέα; Σίγουρα. Κάποια άλλη συμβουλή;

γραφείο. Ονομάζεται «Σκουληκότρυπες» (Worm-holes). Είναι ένας όρος από τη φυσική. Μια νέα θεωρία στη φυ σική, σύμφωνα με την οποία μπορεί κανείς να ταξιδέψει μέσα στο χρόνο, μέσα από τις λεγάμενες «σκου ληκότρυπες». Όχι πως πιστεύω μια τέτοια θεωρία, αλλά τη χρησιμοποιώ μεταφορικά. Είναι ένα βιβλίο που έχει να κάνει με το πρόβλημα του χρόνου, την έννοια, την αίσθη ση του χρόνου. Ο χρόνος με έχει απασχολήσει σε όλα μου τα βιβλία. Όπως και τα σκουλήκια στο ξύλο, προ σπαθούμε πάντα να «ανοίγουμε» τρύπες μέσα στο χρό νο. Υποθέτω πως κάτι τέτοιο προσπαθεί να κάνει κανείς γράφοντας ιστορικά μυθιστορήματα. Σας αρέσουν τα ιστορικά μυθιστορήματα; Ναι, μάλλον. Μου άρεσε πολύ το «Εγώ, ο Κλαύδιος» του Γκρέιβς, στον οποίο αναφερθήκαμε προηγουμένως. Όταν ήμουν μικρός, λάτρευατονΔουμά... Ξέρετε πώς θα ήθελα να κλείσουμε αυτή τη συζή Εάν θέλεις να γίνεις συγγραφέας, θα πρέπει: πρώτον, να «σκοτώσεις» τους γονείς σου. Δεύτερον, να «σκοτώ σεις» τους φίλους σου. Τρίτον, να «σκοτώσεις» τους κα

τηση; Μ’ ένα σχόλιό σας όχι για τη λογοτεχνία, αλ λά για την άλλη μεγάλη σας αγάπη: τη φυσική ιστο

θηγητές σου. Πρέπει να απελευθερωθείς, να αποστασιοποιηθείς από τα πράγματα. Νομίζω ότι το πιο δύσκο λο είναι να «σκοτώσεις» τους γονείς σου. Τη μητέρα σου και τον πατέρα σου.

Είναι γνωστό ότι αγαπώ τα φυτά, τα λουλούδια, τη φύση. Μ’ αρέσει πολύ να περνώ ώρες μέσα στη φύση. Ποτέ δεν συμπάθησα τις πόλεις. Μάλιστα, θαυμάζω απεριόρι στα έναν καθηγητή φυσικής ιστορίας στο Χάρβαρντ, τον Έντγουντ Ουίλσον. Είναι ένα άτομο με μοναδική προχω ρημένη οικολογική συνείδηση. Έχει κάνει εκπληκτική

Θυμάμαι όταν έβγαλα τον «Μάγο». Ήμουν τρομοκρατη μένος. Τι θα έλεγαν; Πώς θα το έβρισκαν; Μεγαλώνο ντας δεν σε νοιάζει, δεν σε απασχολεί τι μπορεί να σκέ φτονται, αλλά όταν είσαι νέος είναι αλλιώς. Μήπως ο συγγραφέας πρέπει να «σκοτώσει» και τον ίδιο του τον εαυτό; Ναι, οπωσδήποτε. Αν και η λέξη «σκοτώνω» ίσως να μην είναι η καλύτερη, τώρα που το σκέφτομαι. Πρέπει να «δρεπανίσεις» τον εαυτό σου, να τον πετσοκόψεις, να τον κάνεις κομματάκια. Μήπως γι’ αυτό οι συγγραφείς δεν είναι όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι; Είναι αλήθεια, ζούμε μια πολύ περίεργη ζωή. Πολλοί από εμάς τους συγγραφείς έχουμε διαφθαρεί από τα χρήμα τα. Μάλλον, έχουμε διαφθαρεί από τα λεφτά, αλλά και α πό τη ματαιοδοξία. Η ματαιοδοξία είναι ένα αμάρτημα με το οποίο όλοι πρέπει να παλέψουμε. Είναι δύσκολο να της ξεφύγεις. Σχέδια για το μέλλον; Σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει ένα ακόμα βιβλίο. Θα σας πω τον τύλο του, αν και δεν βρίσκεται καν στο τυπο

ΘΦ

ρία και τη φύση γενικότερα.

δουλειά πάνω στα μυστικά της εξέλιξης. Η ειδικότητά του είναι μυρμηγκολόγος. Πάντα μου άρεσε να διαβάζω φυσική ιστορία. Και είναι τρομερό να σκεφτεί κανείς τι κακό έχουμε κάνει στη φύ ση. Καταστρέφουμε το ίδιο μας το σπίτι. Στο τέλος θα μείνουμε άστεγοι. Είναι κάτι που με θλίβει πολύ εδώ στην Ελλάδα. Έχετε υπέροχη φύση και την έχετε καταστρέ φει. Δεν είναι τίποτα βέβαια σε σχέση με το τι έχουμε κά νει εμείς στην Αγγλία. Αλλά η ουσία είναι ότι έχουμε δο λοφονήσει τη φύση. Εσείς οι Έλληνες μας κοροϊδεύετε εμάς τους Άγγλους που πηγαίνουμε στους αγρούς και παραπρούμε τα πουλιά. Είναι όμως κάτι εκπληκτικό. Ξέρετε, είναι ένα πουλί, εδώ στη Ρέα, που το ακούω κάθε μέρα, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω ποιο είναι. Ο Φαί δων (Γαμβακάκης) δεν ξέρει να μου πει. Πρέπει να είναι κάποιο είδος περιστεριού. Κάθε πρωί μου λέει συνέχεια: «Ποιος είσαι;». Επαναλαμβάνει συνεχώς μια εσωτερική μου αγωνία μετονπιο όμορφο και γλυκό τρόπο. Το ερώ τημα του πουλιού μένει αναπάντητο. Να, λοιπόν, που ε πιστρέφουμε πάλι στο «Γνώθι σαυτόν»...

□

1963 The Collector, Jonathan Cape, London. 1964 The Aristos: A Self-Portrait in Ideas (μη μυθοπλαστικό), Jonathan Cape, London, αναθεωρημένη επανέκδοση: 1968, Jonathan Cape, London. 1966 The Magus, Jonathan Cape, London, αναθεωρημέ νη επανέκδοαη: 1977, Jonathan Cape, London. 1969 The French Lieutenant’s Woman, Jonathan Cape, London. 1969 «Notes on an Unfinished Novel», στο Afterwords: Novelists on Their Novels (μη μυθοπλαστίκό), επψ. Thomas Me Cormack, Harper and Row, New York. 1973 Poems, Ecco Press, New York.

1981 Moliere, Don Juan. Σκηνοθεσία Peter Grill, National Theatre Company. 1985 Jean-Jacques Bernard, Martime. Σκηνοθεσία Peter Halt, National Theatre Company.

Β ιβ λία του Φ ό ο υλς στα ε λ λ η ν ικ ά Η ερωμένη του Γάλλου ανθυπολοχαγού (The French Lieutenant's Woman), μτφρ. Μπέτυ Μπαλή, Αθήνα, Bell, 1985. Ο συλλέκτης (The Collector), μτφρ. Φαίδων Ταμβακάκης, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1988.

1974 The Ebony Tower, Jonathan Cape, London. 1974 Shipwreck: Photos by the Gibsons of Scilly (μη μυθοπλαστικό), Jonathan Cape, London. 1974 Cinderella (διασκευή από το Cendrillon του Perrault), Jonathan Cape, London. 1977 Daniel Martin, Jonathan Cape, London. 1978 Islands (μη μυθοπλαστικό), Jonathan Cape, London.

με τον Φαίδωνα Ταμβακάκη, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον

1978 Steep Holm: a case of history in the study of

Κεφαλέα, Αθήνα, Ολκός, 1996.

evolution (μη μυθοπλαστικό), Kenneth Allsop Memorial Trust, Dorset Publishing Company. 1979 The Tree (μη μυθοπλαστικό), φωτ. Frank Horvat, Auraum Press, London. 1980 John Aubrey’s Monumenta: Britannica Parts 1 & 2 (μη μυθοπλαστικό), Dorset Publishing Company. 1980 The Enigma of Stonehenge (μη μυθοπλαστικό), φωτ. Barry Brukoff, Jonathan Cape, London. 1982 Mantissa, Jonathan Cape, London. 1982 John Aubrey’s Monumenta: Britannica 3 & Index (μη μυθοπλαστικό), Dorset Publishing Company. 1982 A Short History of Lyme Regis (μη μυθοπλαστικό), 1984 Thomas Hardy’s England (μη μυθοπλαστικό), Jonathan Cape, London. 1985 Land (μη μυθοπλαστικό), Heinemann, London. 1985A Maggot, Jonathan Cape, London. 1994 Behind «The Magus» (μη μυθοπλαστικό), Colophon Press, London. 1995 The Nature of Nature and «The Tree» (μη μυθο

Ο εβένινος πύργος (The Ebony Tower), μτφρ. Φαίδων Ταμβακάκης, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1988. Η εξορία τοu συγγραφέα, συνέντευξη του συγγραφέα «Εστίας», 1989. Η ελληνική εμπειρία, συνεντεύξεις και κείμενα του συγγραφέα σε επιμέλεια και μετάφραση Κίρκης Ο μάγος, μτφρ. Φαίδων Ταμβακάκης, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1997.

Έργα του Φ όουλς που μ ε τα φ έρ θ η κ α ν στον κινημα τογρά φ ο Ο συλλέκτης, αμερικανοβρετανική παραγωγή, 1965. Σκηνοθεσία Ουίλιαμ Ουάιλερ. Με τους: Τέρενς Σταμπ, Σαμάνθα Έγκαρ, Μόνα Ουόαμπορν, Μορίς Ντάλιμορ. Διάρκεια: 120λεπτά. Ο μάγος, βρετανική παραγωγή, 1968. Σκηνοθεσία Γκάι Γκριν. Με τους: Μάικλ Κέιν, Άντονι Κουίν, Κάνης Μπέργκεν, Άννα Καρίνα, Πολ Στασίνο, Τζούλιαν Γκλόβερ, Τάκις Εμμανουήλ. Διάρκεια: 116λεπτά. Η ερωμένη του Γάλλου ανθυπολοχαγού, βρετανική παραγωγή, 1981. Σκηνοθεσία: Κάρελ Ράιζ. Με τους: Μέριλ Στριπ, Τζέρεμι Άιρονς, Χίλτον Μακ Ρέι, Έμιλι Μόργκαν, Σαρλότ Μίτσελ, ΑίντσεϊΜπάξτερ, Τίο Μακέρν. Διάρκεια: 123λεπτά.

πλαστικό), Yolla Bolly Press, California. * Για τη σύνταξη του βιογραφικού και της εργογραφίας

Μ £ τα φ ρ ά σ « ς

του Τζον Φόουλς χρησιμοποιήθηκε υλικό από το βιβλίο

1981 Alfred de Musset, Lovezaccio. Σκηνοθεσία Michael Bogdanov, National Theatre Company.

Φόουλς από το Βιβλιοπωλείο της «Εστίας».

«Η ελληνική εμπειρία», που επιμελήθηκεη Κίρκη Κεφαλέα, και από τις ελληνικές εκδόσεις έργων του

£0

--------- εκδόσεις

Π Ο Λ ΙΣ____

Νίκος Παναγιωτόπουλος

Η ενοχή των υλικών

Μ ια φ ο ρ ά κ ι έ ν α ν κ α ιρ ό , έ ν α ς ά ν θ ρ ω π ο ς π ή γ ε κ α ι κ ά θ η σ ε κ ά τ ω

α π ό μ ια

μ η λ ιά . Ε κ ε ί π ο ο κ α θ ό τ α ν ε , έ ν α μ ή λ ο ξ ε κ ό λ λ η σ ε α π ό κ ά π ο ιο κ λ α ρ ί κ α ι το υ

’ π ε σ ε σ τ ο κ ε φ ά λ ι . Κ ά π ο ι ο ς ά λ λ ο ς σ τ η θ έ σ η τ ο υ τΟ μ ό ν ο π ο υ θ α

κ έ ρ δ ιζ ε ίσ ω ς ν α ή τ α ν έ ν α κ α ρ ο ύ μ π α λ ο . Ε π ε ιδ ή ό μ ω ς ο ά ν θ ρ ω π ο ς α υ τ ό ς δ ε ν ή τ α ν ό π ο ιο ς κ ι ό π ο ιο ς , α λ λ ά έ ν α ς μ ε γ ά λ ο ς μ α θ η μ α τ ικ ό ς , φ υ σ ικ ό ς κ α ι φ ιλ ό σ ο φ ο ς , π ο υ τ ο ν έ λ ε γ α ν Ν ε ό τ ω ν α , τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η ς π τ ώ σ η ς τ ο υ μ ή λ ο υ -ό σ ο τ ρ α β η γ μ έ ν ο κ ι α ν α κ ο ύ γ ε τ α ι- ή τ α ν η α φ ο ρ μ ή γ ια τ η δ ια τ ύ π ω σ η τ η ς θ ε ω ρ ία ς τ η ς π α γ κ ό σ μ ια ς έ λ ξ η ς . Τ η ρ ο υ μ έ ν ω ν τ ω ν α ν α λ ο γ ιώ ν , κ ά τ ι τ έ τ ο ιο σ υ μ β α ίν ε ι κ α ι σ τ ο υ ς ή ρ ω ε ς τ ω ν ε ν ν ιά δ ιη γ η μ ά τ ω ν τ η ς

Ενοχής των υλικών.

Μ ό ν ο π ο υ δ ε ν ε ίν α ι σ π ο υ δ α ίο ι

ε π ισ τ ή μ ο ν ε ς σ α ν τ ο ν Ν ε ό τ ω ν α , χ ώ ρ ια π ο υ ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι ν ό μ ο ι τ η ς Φ υ σ ικ ή ς έ χ ο υ ν δ ια τ υ π ω θ ε ί α π ό κ α ιρ ό . Ο π ό τ ε τ ο « μ ή λ ο » π ο υ π έ φ τ ε ι σ τ ο δ ικ ό τ ο υ ς κ ε φ ά λ ι -π ο υ μ π ο ρ ε ί ν α ε ίν α ι έ ν α ς σ ε ισ μ ό ς ,

ένα

ή απλώς ένα

π ά ρ τ ι,

έ μ φ ρ α γ μ α ή μ ι α δ ια κ ο π ή ρ ε ύ μ α τ ο ς , έ ν α τ ρ ο χ α ίο α τ ύ χ η μ α ή μ ια

π α ρ τ ίδ α μ π ιλ ιά ρ δ ο - τ ο υ ς α ν α γ κ ά ζ ε ι ν α δ ο υ ν μ ε ά λ λ α μ ά τ ια τ α υ λ ικ ά μ ε τ α ο π ο ία ε ίν α ι χ τ ισ μ έ ν η η ίδ ια τ ο υ ς η ζ ω ή .

(Κδόσας ΠΟΛΙΣ · ΟΜΗΡΟΥ 32 ♦ 106 72 ΑΘΗΝΑ · ΤΗΑ. 36 43 382 ♦ FAX 36 36 501 m i στη ΣΤΟΑ του ΒΕΒΑΙΟΥ · ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5 . ΑΘΗΝΑ. ΤΗΑ. 32 16 148

ΝΤΑΜΑ ΒΑΛΕΣ

B z ® E $ ’:Te®(PANTf I ΚΟΡΙΤΣΑΚΙΑ ΤΗΣ ΜΑΜΑΣ ΤΟΥΣ

ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΤΟΥ ΠΑΘΟΥΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ · ΠΑΤΑΚΗ ΣΪΓΧΡΟΝΗ

Wr ,

*ελ.: 280 ίρχ.: 3.500 •SBN960-600·167-9

Φρανσουάζ Ξενάκη

ΞΕΝΗ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

σελ.: 272 ίρχ.: 3.200 ISBN 960-600-203-9

Ιλένν Κλαρκ ΜακάρΘυ

Λάουρα Φρέιξας

Λυπάμαι πολύ,

Ο Βασιλιάς ίων γερακιών

Α νθολόγηση

αυτό δε γίνεται

σελ.: 160 δρχ.: 2.300 ISBN 960-600-168-7 Νογβελα

Μητέρες και κόρες

Η Ίντια Μ πλέικ συνειδητοποιεί πω ς

Στον 20ό αιώνα —που οι γυναίκες

έχει αφήσει τη ζωή τη ς να κυλήσει γε- j

και τα ιερά μυστήρια προδιαγράφουν

συγγραφείς έπαψαν να αποτελούν

μάτη υποχρεώσεις που δεν κατόρθω

τις τύχες τω ν ανθρώπων.

ένα σπάνιο είδος—το δίδυμο μητέρας-

σε να αποφύγει, χωρίς να τ η ζήσει

Η Μαίρη, την ημέρα του γάμου της,

κόρης αρχίζει να έχει πλέον μια αξιο

πρα γμα τικά , χωρίς να πραγματο

θα βρεθεί α ντιμέτω πη με τη σκληρή

σημείω τη λογοτεχνική παρουσία.

ποιήσει τα όνειρά τη ς για | | § π η και

πραγματικότητα: ο άντρας τη ς είναι

Μέσ’από τα δεκατέσσερα αυτά διηγή

περιπέτεια. Και τότε σ ιΑ ν τά ε ι τον

ο πατέρας του παιδιού που περιμένει

ματα των Ρόζα Τσαθέλ, Κάρμεν Λα-

Ρόρι, έναν έμπειρο γερακάρη που τη

η Γκρέις, η μικρότερη αδερφή της.

φορέτ, Κάρμεν Μαρτίν Γκάιτε και

μαθαίνει πώ ς να πετάει γεράκια.

Η Ιρλανδία του 1880, μια χώρα φα νατικών καδολικών, όπου η θρησκεία

Α πό κείνη τη μέρα, οι δυο αδερφές θα

Ά ννα Μαρία Ματούτε ξεδιπλώνεται

Μαζί του ανακαλύπτει το πάθος και

ακολουθήσουν αντίθετους δρόμους:

ένα ευρύ φάσμα σκέψεων και συναι

το βαθύτερο συνδετικό κρίκο που

Η πρωτότοκη θα φύγει σ τη Ρωσία,

σθημάτων: αγάπης, που εκδηλώνεται

μέχρι τότε ι η ς έλειπε.

για να εργαστεί ως γκουβερνάντα στο

με κάθε τρόπο, ακόμη και με το έγκλη

Ο Βασιλιάς των γεραχιών είναι μια

σπίτι των Τολστόι· θα γίνει κόμησσα,

μ α, θαυμασμού, νοσταλγίας, αγωνίας,

συγκλονιστική ερωτική ιστορία με

θα γνωρίσει το ερωτικό πάθος με τον

πόνου για το θάνατο, αλλά και αντι

φόντο τα βουνά τη ς Σιέρα Νεβάδα και

Ρασπούτιν και θα κληρονομήσει μια

παλότητας, καταπίεσης, διαφοροποίη

θέμα δυο συνηθισμένους ανθρώπους

αμύθη τη περιουσία. Η μικρότερη θα

σης μεταξύ μητέρων και μαμάδων.

που βλέπουν τον έρωτα να μεταμορ

βουλιάξει στη δυστυχία. Οι δρόμοι

Ό λα αυτά γύρω από ένα γόρδιο δεσμό,

φώνει τις ζω ές τους.

τω ν δύο γυναικών θα συναντηθούν

στον οποίο έχουν περιπλεχθεί η παιδι

και πάλι, σαράντα χρόνια αργότερα...

κή ηλικία και η ωριμότητα και που,, όταν κόβεται, ανατρέπει τις ζωές τ η || μητέρας και τη ς κόρης.

σ ε ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΛΚΗ

ό λ α

τ α

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΜΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ 16, 106 78 ΑΘΗΝΑ. ΤΗΛ.: 38.31.078, FAX: 36.28.950-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ν. ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΤ 122,563 34, ΤΗΛ.: (031) 70.63.54-5 - Web site: http://www.conceptum.gr/patakis

■ιμελεια: ΚΙΚΗ ΛΑΛΑΓΙΑΝΝΗ

ΠοΛBepAev 0βιρτουόζοςτεχνίτηςτουστίχουμετην περιπετειώ δηκαιταραχώ δηζω ήάφ ησε μιαπ οίησηαισθησιακή,π ουμιλάχω ρίς σεμνοτυφ ίαγιατηνκραιπ άληα λλάκαιγια τημεταμέλεια.Ηποίησήτου, αυτοβιογραφ ικήστομεγαλύτερομέρος της, είναιτοέργομιαςπληγω μένης ψ υχήςπ ουβίω σετηνηδονήκα ι προσπάθησεναξεφ ύγει α π άτησκληρή πραγματικότητακαταφ εύγονταςστο όνειροκαιτημέθη. Τακείμεναπ ουακολουθούν αναφ έρονταιστηνεργοβιογραφ ίατου ποιητήκαιστιςμεταφ ράσειςποιημάτω ν τουσταελληνικά'προσπαθούνακόμανα προσεγγίσουνκάποιεςπλευρέςτου έργουτουχω ρίς, βέβαια,νααποτελούν μιαεξαντλητικήανάλυσήτου. Μ ετο αφ ιέρω μααυτόστοδημιουργόμετη διεθνήακτινοβολία,τοδιαβάζω φιλοδοξείνακαλύψ ει, ενμέρει, το δυσαναπλήρω τοκενόστοχώ ροτης παρουσίασηςκαικριτικήςτηςξένης λογοτεχνίαςστηνΕλλάδααναφ ορικάμε τοέργοτου«ποιητήτηςμελαγχολίας Καρικατούρα του Βερλεν από τον Πολ-Ογκίστ Μπρετάν

KOI Της ηδονής».

Φθ

Εργοβιογραψία του Πολ Βορλόν

1844 0 Πολ-Μαρί Βερ λέν γεννιέται στο Μετς

1866 Ο θάνατος του πατέρα του επιφέρει

τηςΛορένης.

στην οικογένεια οικονο

Πατέρας του είναι ο αξιω ματικός

μικά προβλήματα. Διο

Νικολά-Ογκίστ

ρίζεται στη Διεύθυνση

Βερλέν και μητέρα του η Ελίζα Ντεέ.

Οικονομικής Διαχείρι σης του Δημαρχείου

1851 Εγκατάσταση των

της Πόλης του Παρισι

Βερλέν στο Παρίσι.

ού. Εκδίδονται τα Χρό

1853 Ο Βερλέν εσω

νια ποιήματα (Poemes

κλείεται

Landry όπου θα μείνει 9

Saturniens) από Αλφόνς Λεμέρ.

χρόνια.

1869

στο

Ίδρυμα

Παρακολουθεί

τον

Κυκλοφορεί η

μαθήματα στο Λύκειο Bonaparte. Στις τελευταίες τάξεις παραμελεί τα

1870 Γάμος του Πολ με τη Ματίλντ ντε Σιβρί. Με

μαθήματά του, ενώ διαβάζει λογοτεχνικά βιβλία

την κήρυξη του πολέμου εναντίον της Πρωσίας, ο

συλλογή Fetes galantes.

και γράφει στίχους.

Πολ επιστρατεύεται. Τόσο κατά τη διάρκεια των ε

1862-64 Γράφεται στη Νομική Σχολή, που ό

χθροπραξιών όσο και μετά την κήρυξη της Δημο

μως γρήγορα εγκαταλείπει και συχνάζει στα κα φέ του Παρισιού. Αρχίζει να πίνει. Γνωρίζει τους

κρατίας, ο Βερλέν πίνει ασταμάτητα και φέρεται ά σχημα στη γυναίκα του.

Τεοντόρ Μπανβίλ, Ζοζέ Μαρί Χερέντια, Κοπέ και

Εκδίδεται Το καλό τραγούδι (La bonne chanson).

άλλους στο σαλόνι της μαρκησίας Ρικάρ. Συχνά ζει σε κύκλους παρνασσιστών και κρατά τη στή

1871 Κατά τη διάρκεια της Κομμούνας, οι Βερλέν

λη της λογοτεχνικής κριτικής στο περιοδικό L ’Art.

τους πεποιθήσεων, εγκαταλείπουν την πρωτεύ

φοβούμενοι τις διώξεις λόγω των δημοκρατικών ουσα και επιστρέφουν στο Παρίσι μετά το τέλος

των ταραχών. Γνωριμία με τον Ρεμπό. Γεννιέται ο γιος του ποιητή. Η Ματίλντ εγκαταλείπει τη συζυγι

Ο Βερλέν είναι πλέον αλκοολικός και συμπεριφέρεται βίαια ακόμα και στη μητέρα του. Εκδίδεται

κή στέγη και πηγαίνει με το παιδί στους γονείς της

το Αλλοτε και πριν (Jadis et Naguere).

1886 Ο Βερλέν γνωρίζει το νεαρό σχεδιαστή Κα-

λόγω της βίαιης συμπεριφοράς του Βερλέν.

1872 Συζεί για μερικούς μήνες με τον Αρθούρο

ζάλ, ο οποίος θα φιλοτεχνήσει πολλά πορτρέτα

Ρεμπό. Την περίοδο αυτή γράφει τις Ariettes

του ποιητή. Ποιήματα του Βερλέν δηοσιεύονται

oubliees. Τον Ιούλιο αναχωρούν οι δυο τους για

στο Revue Wagnerienne και στο Decadent. Πεθαί νει η μητέρα του ποιητή.

το Βέλγιο όπου ο Βερλέν γράφει τα Paysages beiges, τμήμα της συλλογής Ρομάντζα χωρίς λό

1887 Νοσηλεύεται για μεγάλα χρονικά διαστήμα

για (Romances sans paroles). Στις Βρυξέλλες, ό

τα σε νοσοκομεία του Παρισιού. Εκεί τον επισκέ

που μένουν 6 εβδομάδες μέχρι την αναχώρησή

πτονται πολλοί παρακμιακοί ποιητές και φίλοι του: Ρασίλντ, Ισμάν κ,λπ.

τους για το Λονδίνο, έρχονται σε επαφή με εξόρι στους Γάλλους δημοκρατικούς, οπαδούς της

1888 Εκδίδεται το Αγάπη (Amour).

Κομμούνας. Χωρισμοί, σκηνές βίας, έλλειψη χρη

Αναγνωρισμένος πλέον, θεωρείται από τους πα-

μάτων και μποέμικη ζωή χαρακτηρίζουν την παρα

ρακμιακούς ποιητές ως ο εκπρόσωπός τους στην

μονή των δύο ποιητών στο Βέλγιο. Οι προσπάθει

ταραγμένη αυτή εποχή στα τέλη του αιώνα.

ες επανασύνδεσης με τη Ματίλντ αποτυγχάνουν.

1889-90 Εκδίδονται το Παράλληλα (Parallelement) και Αφιερώσεις (Dedicaces). Ο ποιητής

1873 Μετά από μια βίαιη σκηνή, ο Βερλέν τραυμα τίζει με πιστόλι τον Ρεμπό. Καταδικάζεται σε 2 χρό

συζεί άλλοτε με τη Φιλομέν Μπουντέ, άλλοτε με την Εζενί Κρανζ.

νια φυλάκιση. Εκτίει την ποινή του στη φυλακή της Mons.

1891 Ο Βανιέ εκδίδει τα Ευτυχία (Bonheur) και

1874 Εκδίδονται τα Ρομάντζα χωρίς λόγια. Ο ποι

Τραγούδια γι’ αυτήν (Chansons pour elle). Υποφέ

ητής γράφει το δοκίμιο Art poetique. Κοινωνεί

ρει από ρευματισμούς, διαβήτη και καρδιακές ενο

συχνά και εξομολογείται, ξαναβρίσκοντας την

χλήσεις. Επιβιώνει με της χορηγίες που παίρνει κα

ψυχική του ηρεμία. Οι επισκέψεις της μητέρας του

τά καιρούς από το Υπουργείο Πολιτισμού. Εκδίδο-

καθώς και τα γράμματα του φίλου του Λεπελετιέ

νται τα Ωδές προς τιμήν της (Odes en son bonheur)

τον κρατούν στη ζωή.

και Λειτουργίες Ιδιωτικές (Liturgies intimes).

1875-76 Μόλις αποφυλακίζεται, φεύγει στην

1892-93 Αρχίζει μια σειρά διαλέξεων στην

Αγγλία όπου θα διδάξει γαλλικά και σχέδιο σε διά

Ολλανδία. Δημοσιεύει στο Revue Independante ένα άρθρο για τον Ρεμπό που είχε πεθάνει πριν έ

φορα κολέγια του Λονδίνου. Αρνείται να διαβάζει τα γράμματα του Ρεμπό και να τον βοηθήσει οικο

να χρόνο. Θέτει υποψηφιότητα για τη Γαλλική Ακαδημία. Δημοσιεύεται η συλλογή Ελεγείες

νομικά όταν αυτός του το ζητά. Στέλνει στον Β. Ουγκό ποιήματα που θα συμπεριλάβει στη συλλο

(Elegies).

γή Σωφροσύνη (Sagesse). «Οι στίχοι σας είναι ε

1894 Του απονέμεται ο τίτλος του «πρίγκιπα των

ξαιρετικοί», απαντά ο Ουγκό.

ποιητών», που κατείχε ο Λεκόντ ντε Λιλ. Δημοσιεύ

1877 Επιστρέφει στη Γαλλία όπου διδάσκει στο

εται η συλλογή Στα σπάργανα (Dans les limbes) και το τελευταίο του έργο Επιγράμματα

Ίδρυμα Notre Dame de Rethel. Ο μαθητής του Λισιέν Λετινουά θα του εμπνεύσει αισθήματα φιλικά

(Epigrammes). Γράφει τον Πρόλογο στο Poesies

και πατρικά, που σύντομα, όμως, θα δώσουν τη θέ

completes του Ρεμπό.

ση τους στο ερωτικό πάθος. Ξαναρχίζει το ποτό. 1880 Εγκαθίσταται μαζί με τον Λετινουά σε μια

1895 Δημοσιεύονται οι Εξομολογήσεις (Confes sions, notes autobiographiques).

φάρμα στο Juniville. Η συλλογή Σωφροσύνη εκδί-

1896 8 Ιανουάριου: Θάνατος του Πολ-Μαρί Βερ

δεται το Δεκέμβριο.

λέν, στις 7 το βράδυ. Ο Καζάλ φιλοτεχνεί πολλά

1882 Η οικογένεια Λετινουά καταφεύγει στο Βέλ

σχέδια του νεκρού ποιητή. Στην κηδεία του εκφω

γιο, λόγω πτώχευσης. Ο Βερλέν επιστρέφει στο

νούν επικήδειους οι Μορεάς, Μπαρές, «οπέ, Μα-

Παρίσι και συνεργάζεται με το περιοδικό Paris Moderne.

λαρμέ και Λεπελετιέ. Στα τέλη του 1896 ο Βανιέ εκ

1883-84 Πεθαίνει από τυφοειδή πυρετό ο Λισιέν

λευταίο του ποίημα «Mort» δημοσιεύεται στο Revue Rouge.

Λετινουά.

Εκδίδεται το

δίδει τη συλλογή Λοιδορικά (Invectives), ενώ το τε

Καταραμένοι ποιητές

Κ.Λ.

(Poetes Maudits) που θα γνωρίσει μεγάλη επιτυχία.

...................... — -—

............—

............... ............... _ ■

Ι ^ Ν

^ Ι Ι ^ Ψ

- Ι

Οι μθταψράσβις του Πολ Ββρλόν στην Ελλάδα

Πολ Βερλέν (1844-

σμένες με παραδείγμα

1896), ένας από τους πιο

τα προκειμένου να απο-

σημαντικούς ποιητές του

δειχθεί η εφαρμογή του

περασμένου

θεωρητικού μέρους.

αιώνα,

την «τύχη» του με τον νε-

Είναι γνωστό ότι η μετά φραση, και ειδικότερα η

οτεριστή του ποιητικού

λογοτεχνική, δεν αρκεί-

γίγνεσθαι, εκείνης της ε

ται σε μια απλή μετα

ποχής, τον Ρεμπό. Κι αν

γλώττιση, δεν αποτελεί

συνέδεσε

αδιάρρηκτα

ο τελευταίος θεωρείται από τη σύγχρονη κριτική

μια ισοδυναμία λέξεων μόνο, εννοιών ή συνυπο-

σαν ο πρωτεργάτης της

δηλώσεων. Η λογοτεχνι

ποιητικής αναγέννησης,

κή μετάφραση θα πρέ

είναι το έργο του Βερλέν

πει να χαρακτηρίζεται, ε

που εξακολουθεί να ζει, να συγκινεί ακόμα το κοινό,

κτός των παραπάνω, κι από την απόδοση διαφόρων

αλλά και να ασκεί επάνω του κάποια επίδραση. Φυσι κά η λογοτεχνική πρόσληψη διαθέτει πολλά μέσα

τεχνικών στοιχείων, όπως του ρυθμού, της μορφής του κειμένου, των εικόνων, των λογοπαίγνιων κ.λπ.,

και αναγνωρίζει πολλά στάδια ερμηνείας στη δημι

θα πρέπει δηλαδή η λογοτεχνική μετάφραση να εί

ουργία ενός έργου. Εμείς, στο στενό πλαίσιο αυτού

ναι η αισθητική «αντιγραφή» ενός λογοτεχνήματος

του αφιερώματος, θα περιοριστούμε στον ελληνικό

μέσω ενός άλλου γλωσσικού κώδικα. Δεν αρκεί λοι

χώρο, και θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην πρόσληψη του έργου του Πολ Βερλέν στην

γλώσσας του πρωτότυπου κειμένου, θα πρέπει

Ελλάδα, μέσω της μετάφρασης. Γ ί αυτό μετά από

ταυτόχρονα να είναι κι ένας ευαίσθητος λήπτης ό

μια σύντομη θεωρητική τοποθέτηση θα παραθέ

λων των αισθητικών του σημείων και, στη συνέχεια,

σουμε ενδεικτικά ορισμένες διαπιστώσεις διανθι

ένας ταλαντούνχος αναμεταδότης για το νέο μετα

πόν να ’ναι ο μεταφραστής ένας καλός γνώστης της

φρασμένο κείμενο. Αυτή η διπλή ιδιότητα του μετα

μεταφραστικές επιλογές ενός έργου, πέρα από την

φραστή, που λειτουργεί αρχικά ως λήπτης και στη

κατανόηση ή απόδοσή τους σε μια άλλη γλώσσα,

συνέχεια ως πομπός, καθιστά το μεταφραστή ενός

συμβάλλουν ανώδυνα, αλλά ουσιαστικά, και στον

λογοτεχνικού κειμένου τον κινητήριο μοχλό της πρό

προσανατολισμό μιας άλλης εθνικής λογοτεχνίας

σληψης. Κι αυτό γιατί αν η Ανάγνωση, θετική ή αρνη

που λειτουργεί ως δέκτης.

τική, ενός λογοτεχνικού έργου από τον αναγνώστη

Κάτω από το πρίσμα αυτών των περιληπτικών θεω

συντελεί στη μετέπειτα βιωσιμότητά του, δηλαδή στην ποσοτική του επιτυχία (με τον αριθμό των εκδό

της μετάφρασης, θα εξετάσουμε τις πολλαπλές α-

σεων, των μεταφράσεων, των αποδόσεων, των κριτι

ποδόσεις-μεταφράσεις του ποιητικού έργου του

κών άρθρων, των μελετών κ,λπ.), συμβάλλει ταυτό

ρητικών αρχών σχετικά με τη δύναμη και το ρόλο

Πολ Βερλέν στα ελληνικά και θα σχολιάσουμε τα άρ

χρονα και στην επίδραση που είχε και έχει και σ’ άλ

θρα, κριτικά ή χρηστικά, που δημοσιεύθηκαν στον

λους δημιουργούς, με τον ποιοτικό αντίκτυπο του,

ελληνικό ημερήσιο ή περιοδικό τύπο. Η μελέτη του

(τον αριθμό και βαθμό μίμησης, την επίδραση, τις

Γ.Κ. Κατσίμπαλη, Ελληνική βιβλιογραφία Παύλου

παραλλαγές κ,λπ.). Αυτή η διπλή ιδιότητα της Ανά

Βερλαίν, Αθήνα, Τυπογραφείο Σεργιάδη, 1956, το

γνωσης καθιστά και τη λογοτεχνική μετάφραση το

Αναλυτικό δελτίο της Ελληνικής βιβλιογραφίας που ε

κατεξοχήν εκείνο είδος, όπου η θεωρία της πρόσλη

ξέδιδε παλαιότερα το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών,

ψης βρίσκει απόλυτα τον εκφραστή της.

καθώς και η αναδρομή στα κυριότερα σύγχρονα ελ

Πράγματι, η επιτυχία ενός έργου κρίνεται ποιοτικά

ληνικά περιοδικά, πέρα από τη βοήθεια που μας

και ποσοτικά. Ο αριθμός των μεταφρασμένων έργων ή μερικών ποιημάτων ενός δημιουργού αποδεικνύει

προσέφεραν, συνετέλεσαν ώστε να διατυπωθούν και οι παρακάτω διαπιστώσεις:

ενδεχομένως την εμπορική ή κοινωνική απήχησή

1. Παρά την πληθώρα των μεταφρασμένων στα ελ

του σ’ ένα «ξένο» κοινό. Παράλληλα, όμως, η εμμονή

ληνικά ποιημάτων του Βερλέν - διαθέτουμε εκατόν

στη μετάφραση των ίδιων πάντα έργων ή ποιημάτων

είκοσι επτά (127) μεταφράσεις - δεν έχουμε καμιά ο

συντελεί στη διαμόρφωση μιας «νοοτροπίας», σε έ

λοκληρωμένη ποιητική του συλλογή μεταφρασμένη.

να νέο κοινό και ίσως μια λανθασμένη ή μη ολοκλη

Όλες αυτές οι μεταφράσεις αφορούν ποιήματα που

ρωμένη άποψη για το συγκεκριμένο ποιητικό έργο.

δημοσιεύθηκαν κατά καιρούς σε διάφορες εφημερί

Αν σ’ αυτήν την αντίληψη προσθέσουμε και την πιθα

δες ή περιοδικά.

νή απόκλιση της μετάφρασης από το πρωτότυπο,

2. Το έργο του Βερλέν άρχισε να γίνεται γνωστό

τότε κατανοούμε εύκολα πώς η εικόνα που σχηματί

στην Ελλάδα τη χρονιά του θανάτου του, το 1896,

ζουμε, μέσω της μεταφραστικής διαδικασίας, για το

τριάντα τρία χρόνια μετά την έκδοση της πρώτης

ποιητικό έργο ενός δημιουργού, μπορεί να είναι από

του ποιητικής συλλογής Κρόνια ποιήματα (Poemes

πιστή έως και εντελώς «άπιστη», να ’ναι δηλαδή μια

saturniens) το 1866, εποχή που ο Γάλλος ποιητής εί

νέα γραφή.

χε ολοκληρώσει το έργο του και είχε κάποια αναγνώ

Επιπλέον η εικόνα αυτή που σχηματίζουμε, παρακο

ριση στη χώρα του. Σαν πρώτη μετάφραση του Βερ

λουθώντας πάντα την πορεία του μεταφρασμένου

λέν στα ελληνικά θεωρείται το γνωστό μελωδικό του

ποιητικού έργου ενός δημιουργού σε μια εθνική λο

ποίημα «II pleure dans mon coeur...». Η πρώτη αυτή

γοτεχνία, και στην περίπτωσή μας του Π. Βερλέν,

μετάφραση είναι ανώνυμη και δημοσιεύθηκε στην ε

μπορεί να ’ναι περιορισμένη, με την έννοια ότι ο με

φημερίδα Εστία, στις 5 Ιανουάριου 1896.

ταφραστής επιλέγει με κριτήρια, συνήθως προσωπι

3. Πενήντα (50) ελληνικά περιοδικά, έξι ανθολογίες

κά, ποιο έργο ή ποια αποσπάσματα θα μεταφράσει,

και δεκατέσσερα ποιητικά έργα φιλοξένησαν μετα

θεωρώντας τα ως τα περισσότερο αντιπροσωπευτι

φρασμένα ποιήματα του Π. Βερλέν. Τα περιοδικά

κά. Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής είναι ο αναγνώ

αυτά καλύπτουν όλο τον ελλαδικό χώρο και δεί

στης του μεταφρασμένου έργου, μη γνωρίζοντας τη

χνουν μια σχετική απήχηση, άνιση χρονολογικά και

γλώσσα και κατά συνέπεια το έργο στο πρωτότυπο,

γεωγραφικά, σχετικά με την προβολή του έργου του

να ’ναι συχνά θύμα των επιλεκτικών επιλογών του με

Γάλλου δημιουργού στη χώρα μας. Συγκεκριμένα

ταφραστή. Κι αν υποθέσουμε ότι ο αναγνώστης του

παραθέτουμε τα ποιήματα που μεταφράστηκαν, κα

μεταφρασμένου αυτού έργου μπορεί να «ενθουσια-

τά χρονολογική σειρά, και με ποσοτική ένδειξη του

σθεί» από το κείμενο και να θελήσει να το μιμηθεί, να επιχειρήσει δηλαδή να προσαρμόσει τα «ξένα» στοι

α) της Αθήνας: Εστία (1 το 1896), Ο Διόνυσος (3 το

χεία στη δική του γραφή, τότε κατανοούμε πως οι

1901), Παναθήναια (1 το 1901), Ζωή (το 1903), Ο

αριθμού τους, στα ακόλουθα έντυπα:

Νουμάς (από ένατα έτη 1903,1907,1909 και 1912),

δ) Ανθολογία Γαλλικής ποίησης (από τον Μπωντλαίρ

Ακρίτας (1 το 1905), Πινακοθήκη (3 το 1905-06),

ως τις μέρες μας). 49 Γάλλοι ποιητές και 16 ζωγρά

Σφίγγα (1 το 1916), Αρμονία (1 το 1916), Λύρα (1 το

φοι, του Χριστόφορου Λιοντάκη, Αθήνα, Καστανιώ-

1919), Ελληνική Επιθεώρησις (1 το 1920), Μούσα (11

της, 1988 (περιέχει 10 ποιήματα) καθώς και στο Δελ

το 1921, και 2 το 1922), Νέα Τέχνη (1 το 1924), 5 το

τίο μορφωτικής και ψυχαγωγικής Λέσχης Προσωπι

1925 και 1 το 1926), Κριτική της Τέχνης (2 το 1924 και

κού Ο Τ Ε 1959 που περιέχει έξι ποιήματα του Π. Βερ

2 το 1925), Μπουκέτο (2 το 1924, από ένα τα έτη

λέν.

1926,1927,1928,1930,7το 1932,1 το 1933 και2το

Τέλος, πολλά ποιήματα του Π. Βερλέν μπορεί κανείς

1934), Ημερολόγιο Μπουκέτου (3 το 1927), Η Κυρια

να βρει σε 14 βιβλία, όπου ανθολογείται είτε η γαλλι

κή του Ελευθέρου Βήματος (2 το 1927), Πνοή (1 το

κή ποίηση είτε η μεταφραστική απόδοση διαφόρων

1928), Νεοελληνική Τέχνη (1 το 1927), Ξένη Φιλολο

Ελλήνων δημιουργών. Συγκεκριμένα στα ακόλουθα:

γία (1 το 1931), Νέα Εστία (1 το 1933,3το 1934 και το

α) Μ. Μαλακάση, Ώρες, Αθήνα 1903 (περιέχει 1 ποί

1936,2το 1940,7το 1942,1 το 1943,4το 1953, και

ημα).

από ένα τα έτη 1956,1958, 1990 και 1991), Παγκό

β) Γ. Σημηριώτης, Ανθολογία των Γάλλων λυρικών

σμιος Φιλολογική Εγκυκλοπαίδεια (12το 1934), Ο Κύ

ποιητών του δεκάτου ενάτου αιώνος (1800-1900),

κλος (1 το 1935), Γ αλλική Ανθολογία (7 το 1936 και 8

Αθήνα 1913 (περιέχει 4 ποιήματα),

το 1937), Παγκόσμιος ανθολογία (5 ποιήματα το

γ) Άγης Θέρος, Ξένα τραγούδια, Εκ. του λογοτεχνι

1937), Πνευματική Ζωή (από ένα το 1939 και 1953),

κού περιοδικού Γράμματα, Αλεξάνδρεια 1916 (πε

Νεοελληνική Λογοτεχνία (1 το 1940), Γράμματα (1 το

ριέχει ένα ποίημα).

1943 και 2 το 1944), Νεανική Φωνή (6 το 1944), Εδώ

δ) Γ. Σημηριώτης, Γάλλοι ποιηταί 1800-1921. Πρόλο

(2 το 1947), Φιλολογική Πρωτοχρονιά (από ένα το

γος Παύλου Νιρβάνα. Αθήνα εκδ. Άγκυρα, 1921.

1948, 1952 και 1954), Ελληνική Δημιουργία (1το

ε) Κ.Γ. Καρυωτάκης, Ελεγεία και Σάτιρες, Αθήνα

1949), Πανδώρα Καλλιθέας (1 το 1950), Εκλογή (2 το

1927 (περιέχει ένα ποίημα),

1951), Βραδυνή (1 το 1953) και Καινούργια εποχή (1

ς) Ν. Πρεστόπουλος, Τέσσερα τραγούδια. Για το Θεό

το 1958).

και για το θάνατο. (Paul Verlaine, George Cram

β)του Πειραιά: Το Περιοδικό μας (2 το 1901),

Cook, Walt Whitman, Victor Hugo). Αθήνα 1929 (πε

γ) της Αλεξάνδρειας: Σεράπιον (1 το 1909), Γ οάμμα-

ριέχει εννέα ποιήματα).

τα (1 το 1911 και 2το 1917-18), Σκέψη (2το 1921),

ζ) Κωστής Παλαμάς, Ξανατονισμένη Μουσική. Αθή

δ) της Κωνσταντινούπολης: Ζωή (1 το 1920), Τέχνη

να, εκδ. ΙΑ Κολλάρος & Σία. 1930 (περιέχει επτά

(1το 1948 κι ένα το 1950),

ποιήματα).

ε) του Παρισιού: Βωμός (2το 1922),

η) Γιάννα Βέρα, άλλοτε κι αλλού. Αθήνα 1939 (περιέ

ς) της Χίου: Εστιάδα (2το 1922),

χει ένα ποίημα).

ζ) της Σύρου: Έσπερος (1 το 1923), Κυκλάδες (1 το

θ) Ν. Στρατάκης, Ποιηταί της Γαλλίας. Αθήνα, εκδ.

1931),

Προμηθέας, 1949 (περιέχει έντεκα ποιήματα),

η) του Ηρακλείου: Το Κάστρο (1 το 1935),

ι) Δημήτρης Κασσάρχης, Σταλαχτίτες, Αλεξάνδρεια

θ) της Κύπρου: Κυπριακά Γοάμματα (1 το 1936),

1954 (περιέχει 10 ποιήματα),

ι) της Θεσσαλονίκης: Μακεδονικές Ημέρες (1 το

ια) Πέτρος Α. Δήμας, Ποιήματα του Francis Jamme.

1936),

Αθήνα, χ.χ. (περιέχει ένα ποίημα),

ια) των Ιωαννίνων: Ηπειρωτική Εστία (1το 1953),

ιβ) Κλέων Παράσχος, Μακρινή Μουσική. Αθήνα,

Επίσης μεταφρασμένα ποιήματα του Π. Βερλέν

ιγ) Γ. Τουρλίδης, Κρίνα οδύνης. Πειραιεύς, 1973 (πε ριέχει δύο ποιήματα),

1957 (περιέχει ένα ποίημα). συναντά κανείς στις ανθολογίες: α) Παγκόσμιος Ανθολογία Ποιήσεως των Ρίτα Μπού-

ιδ) Δήμας (Π.), Παλιά χαρτιά, Αγρίνιο 1959.

μη-Νίκος Παππάς, Αθήνα, εκδ. Γ. Παπαδημητρίου,

1953 (περιέχει 7 ποιήματα ο Α’ τόμ. και 3 ποιήματα ο Β’τόμ.),

νεοελληνική γλώσσα ανέρχονται μόλις σε 67. Απ’

β) Ανθολογία Παγκοσμίου ποιήσεως (περιέχει 2 ποιή

από δύο φορές, 5 από τρεις φορές, 8 από τέσσερις

Τα μεταφρασμένα ποιήματα του Πολ Βερλέν στη

αυτά, 34 ποιήματα μεταφράστηκαν μόνο μια φορά, 5

ματα-1960).

φορές, ένα από πέντε φορές, ένα από έξι φορές,

γ) Παγκόσμια Ποιητική Ανθολογία, τόμ. Α’ (περιέχει 7 ποιήματα - 1997),

νέα φορές, ένα από δέκα φορές, ένα από δεκατρείς

δύο από επτά φορές, 2 από οκτώ φορές, 4 από εν

φορές, ένα από δεκάξι φορές, ένα από δεκαεπτά φορές κι ένα από δεκαοκτώ φορές. Το ποίημα το

τος εμφανίζεται ο εθνικός μας ποιητής Κ. Παλαμάς με 14 μεταφραστικές καταχωρίσεις, δεύτε

περισσότερο μεταφρασμένο είναι το «Colloque

ρος ο ποιητής και κριτικός Τέλλος Άγρας με 12

sentimental», που στα ελληνικά αποδόθηκε δύο φορές με τον τίτλο «Στιχομυθία αισθηματική», τρεις φορές με τον τίτλο «Αισθηματικός διάλο

καταχωρίσεις, τρίτος ο μεταφραστής Γιώργος Σημηριώτης με 11 καταχωρίσεις, κι ακολουθούν ο Π.Α. Δήμας με 9, οι Μ. Μαλακάσης, Κλ. Παρά

γος», δώδεκα φορές με τον τίτλο «Αισθηματική συνομιλία» και μια φορά μεταφράστηκε χωρίς τίτ

σχος και Μ.Δ. Στασινόπουλος με 7, ο Λ. Πορφύ ρας με 5, οι Ν. Προεστόπουλος και Λίλα Καρακά λου-Καρανικόλα με 4, οι Κίμων Γαλάζης, Κ. Εμμα

λο. Το ποίημα του Βερλέν που ο τίτλος του έχει προκαλέσει τις περισσότερες αποδόσεις στα ελ ληνικά είναι το «II pleure dans mon coeur...». Απο

νουήλ, Κ,Γ. Καρυωτάκης, Άρης Δικταίος και Κ. Στεργιόπουλος με 3, οι Γ ιάννης Κουγιούλης, Λεω

δόθηκε κατά δέκα διαφορετικούς τρόπους: από μια φορά, με τους τίτλους «Εις την καρδιά μου

νίδας Ραζέλος, Γ. Κοτζιούλας, Γ. Χονδρογιάννης, Παν. Αθανασιάδης, Γιάννης Χατζίνης, Κούλης

βρέχει», «Μελαγχολία», «Λησμονημένα τρα γουδάκια», «Τραγουδάκι», «Βρέχει», «Κλάμα μες

Αλέπης, Ν. Στρατάκης και Κ. Αβραμόπουλος με 2, οι Ν. Χαντζάρης, Γ.Θ. Μαύτας, Δ. Ευαγγελίδης

στην καρδιά μου», «Να κλαίει μες στην καρδιά μου» και μια χωρίς τίτλο· δύο φορές αποδόθηκε με τον τίτλο «Βροχή», τρεις φορές με τον τίτλο

ληρέας Μπέης), Π.Ν. Καραβίας, Γιοσέφ Ελιγιά, Γ.

(Μήτσης Καλαμάς), Σ. Σκίπης, Άγης Θέρος, Π. Σταυρινός, Γ.Ι. Μπούρλος, Ν. Αμουργιανός (Φα-

«κάτι κλαίει», και έξι φορές με τον τίτλο «Κάτι κλαίει στην καρδιά μου».

Αμηράς, Λευτέρης Αλεξίου, Μίμης Λιμπεράκης, Ζ. Ρωσσίδης, Τ. Βαρβιτσιώτης, Κ. Γεωργουσό-

πουλος, Δημήτρης Κασσάρχης, Σπ. Σκιαδαρέσης, Γ. Τουρλίδης και Άννα Δασκαλοπούλου από

Τα 67 ποιήματα του Βερλέν απέδωσαν στα νεο

ελληνικά 58 γνωστοί μεταφραστές και τέσσερις ανώνυμοι. Απ’ αυτούς οι 53 είναι άντρες και μόνο πέντε γυναίκες, η Λίλα Καρακάλου-Καρανικόλα, η Γιάννα Βέρα, η Ισιδώρα Καμαρινέα, η Ελένη Π.

μία. Από τις παραπάνω διαπιστώσεις προκύπτει ότι:

Καρτάλη και η Άννα Δασκαλοπούλου.

Στη σειρά της μεταφραστικής απόπειρας, πρώ

νε στο παρελθόν μα ούτε και σήμερα είναι πολύ

Το έργο του Πολ Βερλέν στη χώρα μας δεν έγι

■Qg ffl

γνωστό στο ευρύ ελληνικό κοινό μέσω των μετα φράσεων, αφού καμιά ολοκληρωμένη του συλλο γή δεν έχει μεταφραστεί, παρά μόνο μεμονωμένα ποιήματά του. Περιορίζεται δηλαδή η μεταφρα

IV. Το γεγονός ότι το έργο του Βερλέν άρχισε να μεταφράζεται σε μια περίοδο όπου η διαμάχη γύ ρω από τη γλώσσα μας υπήρξε εντονότατη, συνε-

στική προσπάθεια σε μερικά μόνο «κλασικά» γνω

τέλεσε ώστε να μην τύχει της προσοχής που του ταίριαζε, άρα και της πρόσληψης μέσω της μετά

στά ποιήματα, με έντονο το στοιχείο της μουσικό

φρασης. Συχνά τα ίδια ποιήματα μεταφράζονται

τητας ως προς την τεχνική και με διάθεση μετα

στις δύο ακραίες γλωσσικές αντιλήψεις ή σε εν

μέλειας ως προς τη θεματική.

διάμεσες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της

II. Τα δυο αυτά στοιχεία, πέρασαν στο ελληνικό α

«νοοτροπίας», που δυσκόλεψε και την πρόσληψη

ναγνωστικό κοινό καθυστερημένα. Βασικά, το έρ

της ξένης λογοτεχνίας μέσω της μετάφρασης, α

γο του Βερλέν έγινε γνωστό μετά το θάνατό του, όταν πρόβαλε στο διεθνή ορίζοντα η νέα αντίλη

φού κάθε αντιμαχόμενη πλευρά διάβαζε μόνο τα κείμενά της, είναι η απόδοση στα ελληνικά του

ψη σχετικά με την ποίηση που ο φίλος του, ο

γνωστού

Αρθούρος Ρεμπό είχε επιβάλει όταν άλλες πρα

d'automne». To 1921 ο Γ. Σημηριώτης το μετέ

κτικές κι άλλες ιδεολογίες επικρατούσαν. Επιπλέ

φρασε με τον τίτλο «Φθινοπωρινό», τίτλο που θα

ον το ελληνικό κοινό, όπως διαπιστώσαμε από την

διατηρήσει και στις αναδημοσιεύσεις του το

παραπάνω καταγραφή, ενημερώθηκε άνισα, γιατί

ποιήματος

του

Βερλέν

«Chanson

1934, το 1936 και το 1954. Το 1924, ο Λεωνίδας

ενώ η πρώτη μεταφραστική απόπειρα των ποιη

Ραζέλος προσδιορίζει τον τίτλο, αποδίδοντάς τον

μάτων του Βερλέν έγινε στην Αθήνα το 1896, στα Γιάννενα για παράδειγμα, μόλις το 1953, μέσω

«Φθινοπωρινό τραγούδι», τίτλος που επικρατεί και στη μετάφραση του Γ. Σημηριώτη, στην Πα

της Ηπειρωτικής Εστίας, έχουμε μια και μοναδική

γκόσμια ανθολογία ποιήσεως που επιμελήθηκαν

μετάφραση ενός ποιήματος από τον Α. Γεροντικό.

οι Ρίτα Μπούμη κι ο Νίκος Παππάς το 1953. Αντί

III. Παρά την πληθώρα των μεταφραστών, από

θετα, με τον τίτλο «Τραγούδι του φθινοπώρου» το

τους οποίους πολλοί είναι και αξιόλογοι ποιητές,

αποδίδει το 1949 ο Ν. Στρατάκης, ενώ το 1954, ο Αλεξανδρινός Δημήτρης Κασσάρχης, το μετα

δηλαδή άτομα ικανά να μεταφέρουν σωστά στη νεοελληνική όχι μόνο το νόημα αλλά και την τεχνι κή του δημιουργού, το έργο του Π. Βερλέν δεν έ

φράζει «Χινοπωρινό τραγούδι» κι ο Γ. Τουρλίδης

γινε ευρύτερα γνωστό. Περιορίστηκε μόνο στο

σαν «Τραγούδι χινοπώρου» το 1973. Συνέπεια αυτής της τακτικής είναι το έργο του Βερλέν να

«μυθικό» και βιογραφικό αντικατοπτρισμό της ζω

παραμένει άγνωστο για τον Έλληνα αναγνώστη

ής του μέσα από το έργο του. Τα περισσότερα με

που δεν κατέχει ιδιαίτερα τη γαλλική γλώσσα.

ταφρασμένα ποιήματα προέρχονται από τις πρώ

V. Προσπαθώντας να προσεγγίσουμε τον βαθμό

τες του ποιητικές συλλογές, Κρόνια Ποιήματα

της πρόσληψης στην ποίηση του Βερλέν μέσω

(1866) και Σωφροσύνη (1881) και λιγότερο από

του περιορισμένου αριθμού των μεταφράσεων,

τις ενδιάμεσες Το Καλό τραγούδι (1870), Γαλα-

καθώς και τις σημασίες ή τις επιπτώσεις της, δια

ντόμες γιορτές (1869), Ρομάντζα χωρίς λόγια

πιστώνουμε ότι εκείνο που αποκομίζει ο Έλληνας

(1874) και τις μετέπειτα: Άλλοτε και πριν (1884),

αναγνώστης είναι πως πρόκειται για μια ποίηση «ρομαντική», για μια στάση ηττοπάθειας μπροστά

Αγάπη (1891)

(1888),

Παράλληλα

(1889),

Γυναίκες

, Αφιερώσεις (1890), Ευτυχία (1891), Τρα

σε ορισμένα πάθη, για μια επίμονη «μυθική» ανά

γούδια γ ι’ αυτήν (1891), Λειτουργίες ιδιωτικές (1892) , Ωδές προς τιμήν της (1893), Ελεγείες

τία. Κι αυτή η αντίληψη επηρεάστηκε έντονα κι α

(1893)

Επιγράμματα

πό τη σχέση του με τον Ρεμπό. Η εμμονή των

(1894) , Συμβουλή (1895), Σάρκα (1896), Λοιδορικά (1896), καθώς και τα έργα του που είδαν το φως

Ελλήνων μεταφραστών να περιοριστούν μόνο σε ένα πεδίο της δημιουργικής φαντασίας του Βερ

της δημοσιότητας μετά το θάνατό του: Έργα με

λέν επικουρήθηκε κι από την εικόνα που ο γαλλι

, Στα

σπάργανα

(1894),

δειξη του ατόμου με κάποια ροπή προς την αμαρ

ταθανάτια (1903), Βιβλιοσονέτα (1913), Έργα λη-

κός τύπος σχημάτισε και μετέδωσε για τον ποιη

σμονησμένα (1926) και Ποικίλα ποιήματα (1929).

τή, εικόνα προσαρμοσμένη σε ηθικοδιδακτικές

Από ένα τόσο μεγάλο και πλούσιο, σε θέματα, σε

συντεταγμένες που διέπονται από μονοσήμαντο

τεχνική και κυρίως σε ύφος, έργο του Βερλέν τα 67 μόνο μεταφρασμένα στα ελληνικά ποιήματά

νόημα κι από αυστηρή αποφατική κρίση για τη

του φαντάζουν σαν ένα ελάχιστο δείγμα γραφής.

ΜΑΡΙΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ-ΦΡΕΡΗ

0®£)__

συγκεκριμένη του συμπεριφορά στη ζωή.

Ρομάντζα χω ρίς λόγια του Πολ Βορλβν Μ ια π ο ίη σ η α ν α χ ώ ρ η σ η ς , τ α ξ ι δ ι ο ύ κ α ι κ ί ν η σ η ς

'Αλλοτε ευτυχής ταξιδευτής, άλλοτε περιπλα-

Όπως θα περίμενε κα νείς, το κείμενό του Ρο

νώμενος δίχως σκοπό, ε ξόριστος και διωκόμε

μάντζα χωρίς λόγια εί ναι πραγματικά σημα δεμένο με αναφορές

νος, ο Βερλέν γεννήθηκε σίγουρα κάτω από το ά στρο του νομαδισμού.

στο ταξίδι. Στο πρώτο τμήμα «Ariettes oubliees» υπάρχουν αναφο

Από την πρώτη ως την τελευταία συλλογή, ο ποιητικός λόγος του «πε-

ρές στην «εξορία» και έ να κάλεσμα σε κάποιον «ταξιδευτή» (Ariette IX).

ριπλανώμενου φτωχού λη»1χαρακτηρίζεται από μια συνεχή κίνηση, μια σειρά αναχωρήσεων, τα-

Ο Πολ Βερλέν στην Ολλανδία σκίτσο του J. Toorop

ξιδιών και μετακινήσεων. Ο Pierre Albouy σε μια με λέτη του ονομάζει τα Ρομάντζα χωρίς λόγια «το αρι στούργημα ενός φυγά»2. Πράγματι το μεγαλύτερο μέρος του έργου γράφεται μέσα σε δέκα μήνες,

Ο τίτλος του δεύτερου τμήματος της συλλο γής «Paysages beiges»

κάνει το ταξίδι περισσότερο σαφές καθώς πολλά ποιήματα έχουν τίτλους ή υπότιτλους που αναφέρονται σε πόλεις ή σταθμούς (Walkours, Charleroi,

κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του Βερλέν και του

Bruxelles, Bruxelles-Londres, Malines). Στο τρίτο τμήμα «Aquarelles» και τα πέντε ποιήματα έχουν

Ρεμπό στο Βέλγιο και την Αγγλία, μετά την πολυτά

αγγλικούς τίτλους, ενώ το τελευταίο «Beams» έχει

ραχη συμβίωση και την αναχώρησή τους από το Παρίσι. Πριν την έκδοση της συλλογής (Μάιος

ως υπότιτλο «Douvres-Ostande a bord de la Comtesse de Flandres». Υπάρχουν εδώ πολλές κειμενικές όσο και εξωκειμενικές ενδείξεις ενός συνε χόμενου ταξιδιού, μιας αέναης κίνησης. Η περιπλά νηση, η μετακίνηση και το ταξίδι ενσωματώνονται

1873) με τον τελικό της τίτλο, ο Βερλέν την αποκαλεί «Συλλογή με βάση ταξιδιωτικές εντυπώσεις» και ακόμα «Από το Σαρλερουά στο Λονδίνο»3.

και επανεμφανίζονται στην εικονοποιία του δρό μου. Οι δρόμοι στο φαντασιακό του Βερλέν είναι

για τη Ματίλντ και για τον Ρεμπό. Η εσωτερική έ

συχνά διέξοδοι προσωπικής απελευθέρωσης και

στηκε παρά μόνο «με τη φυγή στον απέραντο χώρο του Βελγίου»5. Η χώρα αυτή προσκαλεί στην περι

ευτυχίας· συμβαίνει όμως να είναι και δρόμοι φυγής και πόνου ή/και δρόμοι περιπλάνησης χωρίς

νταση που καταρράκωσε τον ποιητή δεν μετριά

πέτεια, στην προσωπική απελευθέρωση6. Στην αγά

προορισμό.

πη αυτή για το Βέλγιο, η Mitchell δίνει μια εξήγηση

Αυτή η διάθεση περιπλάνησης χαρακτηρίζει περισ

που βασίζεται σε βιογραφικά δεδομένα7: είναι η ε

σότερες από μία συλλογές του ποιητή. Διαβάζουμε στα Κρόνια ποιήματα: «Κι εγώ περιπλανιόμουν ολο μόναχος παρέα με την πληγή μου» (Promenade

πιστροφή στη γενέθλια γη, στις ρίζες της οικογέ νειας του ποιητή που καταγόταν από το Αρτουά και

Sentimentale)4. Στις Γαλαντόμες Γ ιορτές ο μοναχι

τις βελγικές Αρδέννες. Στα αυτοβιογραφικά κείμε νά του ο Βερλέν αναφέρει με ιδιαίτερη τρυφερότη

κός περιπατητής, το ζευγάρι των φαντασμάτων και

τα τις ημέρες που πέρασε εκεί, μέσα σε οικογενεια

οι μαύρες σκιές εμφανίζονται σε δρόμους με ασα φή προορισμό, τόσο ασαφή όσο και οι διαβάτες

κή γαλήνη και ευτυχία. Οι Βρυξέλλες είναι για τον

τους. Στο Ρομάντζα χωρίς λόγια ο δρόμος απο

νος τόπος των μποέμ. Στο «Walcourt» οι ταξιδώτες

γυμνώνεται από τη λειτουργική του διάσταση και

αναφέρονται σαν vagabonds που κυνηγούν απο

γίνεται πολυμορφικός καθώς αντανακλά τα άγχη και το προσωπικό αδιέξοδο του ποιητή. Ο Pierre

λαύσεις και ηδονές: «Επόμενοι σταθμοί / Χαρούμε νοι μεγάλοι δρόμοι... / Τ ι απολαύσεις, / Περιπλανώ-

Albouy υποστηρίζει ότι η χρονολογική σειρά των ποιημάτων ακολουθείτο σημαντικά βιογραφικά ση

σπίτια σαν χαριτωμένα μικρά καταφύγια για ερα

μεία του ποιητή κατά τη διάρκεια της ζωής του στο Βέλγιο από το Μάιο του 1872 έως τον Απρίλιο του 1873. Κατά τον Albouy, η κινητήρια δύναμη της συλλογής αυτής που έχει βιογραφικό χαρακτήρα ήταν η διαμάχη ανάμεσα στην αγάπη του Βερλέν

Βερλέν η έδρα της μπουρζουαζίας και ο ονειρεμέ

μενοι Ιουδαίοι!». Στο ίδιο ποίημα περιγράφονται τα στές και το ταξίδι με το τρένο γίνεται ταξίδι από λαυσης και ελπίδας. Η φιγούρα του «περιπλανώμενου Ιουδαίου» φορτισμένη στη Γαλλία ήδη από τον 16ο αιώνα8με την έννοια της περιθωριοποίησης και της εξορίας, καθιστά το ταξίδι προς τις Βρυξέλλες

ένα ταξίδι φυγή ς, ένα «πικρό δρόμο» («Beams»).

(«Ευτυχία, XVIII») που αν και σκληρός, οδηγεί στη

Είναι γενικότερα αποδεκτό ότι το Ρομάντζα χ ω ρίς

σωτηρία τη ς ψυχής.

λόγια είναι κείμενο ελευθερίας και απόρριψης των παραδόσεω ν. Δεν είναι όμω ς μονάχα οι ιδιαίτερες σχέσεις του Βερλέν και του Ρεμπό που το υ ς απο-

Στην «Αυτοβιογραφία» του, ο Βερλέν κατηγορεί τη μ οίρα το υ που ήταν να είναι πά ντα π εριπλανώμενος, σ τερ η μ ένο ς α πό π α τρ ίδ α 12. Η περιπλά νη

μακρύνει από το γαλλικό έ δα φ ο ς: είναι και η αντί

ση ό μω ς, το ταξίδι, το κάλεσμα άλλω ν τόπων,

δρασή το υ ς ενάντια στο κοινωνικό status τ η ς επο χής. Είναι γνω στές εξάλλου οι σχέσεις τω ν δύο ποιητών με ανθρώ πους τη ς Κομμούνας και η ιδεο

αυτή η προσω πική μετανάστευση στο βιο-γεωγρα φ ικό χώ ρ ο του ποιητή, είναι α να πόσ πα στα δ ε

λογική το υ ς γειτνίαση μ’ αυτήν9. Αποτελούν οι δυο το υ ς φ ιγού ρ ες περιθωριοποίησης που έρχονται σε

μένα με το ν ποιητικό το υ λόγο. «Έχω τό σ ο πολύ ζήσει στα ξένα», έλε γε ο ίδιος, «ώστε να έχω μα ζέψει πά θη και π ε ρ ιπ έτειες για να μπορώ , επιτέ

αντίθεση με τ ις παραδοσιακές αξίες, τη βολεμένη οικογενειακή ζωή, τις θρησκευτικές και τις πολιτι

λ ο υς, να τα ονειρεύομαι» («Q uelques-uns d e m es reves»).

κές δομ ές μιας κοινωνίας «ευυπόληπτων πολιτών». «Περήφανη αναχώρηση για την αναζήτηση του έ ρωτα / Μακριά από μια ζωή θαμμένη στην πεζότη τα!» («Λυσιέν Λετινουά XIV»), Το ταξίδι γίνεται έτσι μια πορεία εξορίας - «Περήφανη εξορία, θλιβερή εξορία», μια περιπλάνηση σε πολιτική και σεξουα λική περιθωριοποίηση10. Αλλά και οι μεταγενέστερες συλλογές π ρ ο σ φ έ ρουν ισχυρές ενδείξεις τόσο στο κείμενο όσο και στο παρακείμενο για τον ιδεολογικό χαρακτήρα που προσλαμβάνει το ταξίδι στον Βερλέν. Ο ε γκλεισμός του στη φυλακή τη ς Μονς θα το ν οδη γή σει στην ανάπτυξη μιας άλλης θεματικής, αυτής τω ν ενοχών, τ η ς χριστιανικής μετάνοιας και τη ς τε λικής κρίσης. Ο δ ρ όμ ος στις συλλογές Σωφροσύνη και Αγάπη είναι δρ όμ ος κάθετος, «ανεβαίνει μέχρι τα ουράνια δώματα» - και σ ’ αυτόν εγγράφονται οι

KIKH ΛΑΛΑΓΙΑΝΝΗ ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Βλ. Camille Lemonnier, «Sur Paul Verlaine» στο Mercure de France, no 22,1897, σελ. 299-302. 2. Pierre Albouy, Mythographie, Corti, Παρίσι, 1976, σελ. 43. 3. Γράμμα στον Λεπελετιέ τον Ιούλιο του 1872. 4. Οι στροφές και οι στίχοι που αναφέρονται εδώ προέρ χονται από την έκδοση: Paul Verlaine, Oeuvres poetiques, Pleiade/Gallimard, Παρίσι, 1962. 5. Pierre Albouy, ό.π., σελ. 42-46. 6. Η εμμονή του Βερλέν για το Βέλγιο οδήγησε την Constantina Mitchell να ονομάσει την περιοχή αυτή «μυθογενή ζώνη» (zone mythogene), δανειζόμενη τον όρο από τον Campbell (βλ. C. Mitchell, «Mythogenese et metamorphose du moi: la Belgique Imaginaire de

δυνάμεις τη ς πτώ ση ς και τη ς ανάτασης. Κι ενώ στο Καλό Τραγούδι παρουσιάζονται επίγειοι πα ρά δει

Verlaine» στο The French Review, τ. 65, v. 6, Μάιος

σοι - ταξίδια που οδηγούν στην αγαπημένη μνηστή και στο γά μ ο -, από τη Σωφροσύνη και μετέπειτα η χριστιανική πίστη και η μετάνοια κατέχουν σημαντι

7. C. Mitchell, ό.π., σελ. 920. 8. Η φιγούρα αυτή παρουσιάζεται τον 16ο αιώνα σε μπα

κή θέση καθώς επικρατεί μια μανιχαϊστική ηθική. Ή δη στον Πρόλογο τη ς Σωφροσύνης δίνεται το ιδε ολογικό τη ς στίγμα καθώς το ταξίδι τη ς ζω ής τίθε ται σε μια χριστιανική προοπτική: «ο συ γγρ α φ έα ς αυτού του βιβλίου (...) περιπλανήθηκε για πολύ και ρό στους χ ώ ρ ου ς τη ς σ ύγχρονη ς δια φ θ ο ρ άς και

1992, σελ. 919-929.

λάντες και υπάρχει μέχρι και τον 19ο, ειδικότερα στα έργα των J.P. Beranger και Eugene Sue. Βλ. M.-F. Rouart, Le Mythe du juif errant dans I'Europe du XIX siecle, Corti, Παρίσι, 1988. 9. Τους δύο ποιητές παρακολουθούσαν στις Βρυξέλλες και το Λονδίνο τα τοπικά αστυνομικά όργανα, λόγω των

τη ς αμαρτίας»11. Στη διάρκεια του εγκλεισμού του στη φυλακή π ου είναι τό π ο ς μαρτυρίου και εξιλέω

επαφών τους με ανθρώπους της Κομμούνας και άλ λους σοσιαλιστές (συμπεριλαμβανομένου και του

σης, ο ποιητής εφοδιάζεται με «Πίστη, ψωμί, αλάτι

Μαρξ). 10. Βλ. και «Ariette IV», όπου ο ποιητής αποζητά τη λησμο-

και πανω φόρι για το δρόμο / Δ ρόμο έρημο, τραχύ και αναμφίβολα μακρύ» («Ecrit en 1875»). Ο δρ ό μ ο ς

νιά της εξορίας, μια «περιπλάνηση μακριά από γυναί

αυτός οδηγεί στην κοινωνία τω ν ανθρώπων, στη «φρικαλεότητα τω ν πόλεων». Ε φοδιασμένος με πί στη και εγκράτεια, ο ποιητής θα ακολουθήσει «το

11. Paul Verlaine, Oeuvres poetiques - ό.π., σελ. 184. 12. Paul Verlaine, Oeuvres en prose completes,

δρόμο

τη ς

σωτηρίας»,

τον

«ορθό

δρόμο»,

κες και άνδρες».

Pleiade/Gallimard, Παρίσι, 1972, σελ. 424.

BepAev - Ρθμπό: δύο φίλοι, δύο γραφ ές

Είναι γνωστή η σχέση

πστιμώντας περιληπτικά

των δύο ποιητών, που α

και συγκριτικά την ποίη

πό απλό θαυμασμό του

ση του Ρεμπό.

Ρεμπό προς την ποιητική

Η εποχή που οι δύο ποιη

τέχνη του μεγαλύτερου

τές δημιούργησαν ήταν

σε ηλικία Βερλέν, κατέ-

το τέλος του ΙΘ’ αιώνα,

ληξε σε σχέση ερωτική,

μια εποχή που σημαδεύ

σε εξάρτηση σαρκική και

τηκε από το Ρομαντισμό,

πνευματική του τελευταί

ένα κίνημα που δεν επη

ου, για τον κατά δέκα

ρέασε μόνο την τέχνη,

χρόνια νεότερο του άν-

αλλά σε μεγάλο βαθμό και την κοινωνική ζωή. Η

δρα. Το παρόν άρθρο δε σκοπεύει να καταγράψει το

«μύθο» που δημι-

ουργήθηκε, ούτε θα ασχοληθεί με το «σκάνδαλο» που η συμπεριφορά των δύο ποιητών προκάλεσε σε

βιομηχανική εξέλιξη και η Γαλλική επανάσταση άλλαξαντην αντίληψη του κόσμου, ενώ το κίνηματου ρομαντισμού στιγμάτισε ανεξίτηλα συνειδήσεις και

μια συντηρητική εποχή και κοινωνία. Πρόθεσή μας

φαντασία. Και ήταν φυσικό, ο έφηβος Ρεμπό να εκδη

είναι η επισήμανση δύο γραφών, δύο αντιλήψεων

λώσει, και μάλιστα γραπτά σε τρίτους, το θαυμασμό

σχετικά με την ποίηση, αφού η ιστορία της λογοτε

του για το ποιητικό έργο του Βερλέν, αφού είχε γα-

χνίας έχει κατατάξει τον Βερλέν σαν τον ύστατο με

λουχηθεί με τη ρομαντική ποίηση που ο Παρνασσι

γάλο δημιουργό της «παλαιός νοοτροπίας» και τον

σμός, το κίνημα που διαδέχθηκε το Ρομαντισμό,

Ρεμπό σαν τον πρωτοπόρο δηυμιουργό της σύγχρο

συνετέλεσε στη διατήρησή του παρά τις αλλαγές

νης «αναγέννησης» της ποίησης'. Ωστόσο, στο πε

που επέφερε. Αν και οι παρνασσιακοί ποιητές αντέ-

ριορισμένο πλαίσιο αυτού του αφιερώματος, θα δώ

δρασαν έντονα στο ρομαντικό ελεγειακό τρόπο έκ

σουμε μεγαλύτερη έμφαση στο έργο του Βερλέν α-

φρασης του Λαμαρτίνου και του Μισέ, αν και αποδο

κίμασαν το συναίσθημα και διαμαρτυρήθηκαν για την

σίας που οδηγούν στη νεύρωση, την πίκρα της ηδο

έλλειψη αυτοκυριαρχίας του εγώ στον λυρικό έντε

νής, την αποστροφή που προκαλεί η ακολασία, τις

χνο λόγο, δεν κατόρθωσαν ωστόσο να περιορίσουν

διαταραχές της πλήξης, της επιθυμίας, της τύψης,

το συναίσθημα, ούτε να μετριάσοιυν το «γραφικό»

της αίσθησης, της αμαρτίας και της συγχώρεσης. Ο

λυρισμό των Ουγκό και Γκοτιέ. Αντίθετα επιχείρησαν

Βερλέν επεξεργάστηκε περισσότερο τις ποιητικές ει

να μετατρέψουν την ποίηση σε μια πλαστική τεχνική

κόνες του Μποντλέρ, όπως τις εποχές της μελαγχο

της ομοιοκαταληξίας. Είχαν ως στόχο, με λέξεις και

λίας, τα ανήσυχα, αμφίβολα και φθίνοντα τοπία, που

ρυθμούς, με εικόνες συγκεκριμένες κι αρμονικές, να

ταιριάζουν στην ανία (spleen) και που αποδίδουν τη

προκαλέσουν τέρψη στον αναγνώστη, εφάμιλλη μ’

γραφικότητα και το πάθος που επιδίωκε να

αυτήν που αισθάνεται ο θεατής μπρος σ’ έναν πίνακα

εκφράσει2. Γι’ αυτό δεν εκπλήσσεται κανείς από τον

ή ένα γλυπτό. Πρόθεσή τους ήταν να ανπσταθμίσουν

υποθάλποντα ρομαντισμό ή τον διαρκή πόνο στο μο

τη σμίλη ή το πινέλο με το λόγο. Επιδίωξαν να επιβά

νόλογο, όταν ανατρέχει στο έργο του Βερλέν.

λουν την τεχνική τους αξιοποιώντας την ομοιοκατα

Από την πρώτη του ποιητική συλλογή, Τα Κρόνια ποι

ληξία καιτοντέλειο ρυθμικό μελωδικό στίχο. Οι ποιη

ήματα (Les Poemes saturniens), 1866 ο αναγνώστης

τές της Παρνασσιακής σχολής υπνωτίστηκαν μ’ ένα

διαπιστώνει μια έλλειψη δράσης. Πρόκειται για μια

υλικό στατικό και βαρύ που το τελειοποίησαν, προ-

ποίηση που ανατρέχει στο παρελθόν, όπου η μνήμη

κειμένου ν’ αποφευχθεί η κίνηση, η ζωντάνια, το α

επιχειρεί να επαναφέρει μια συγκίνηση που δεν

πρόβλεπτο. Αντικατέστησαν συνειδητά, με την καλά

υπάρχει πια. Η συλλογή αυτή αποτελείται από τέσσε

επεξεργασμένη τεχνική, αυτό που οι ρομαντικοί απο-

ρις ενότητες ερωτικών ποιημάτων, εμπνευσμένων α

καλούσαν έμπνευση.

πό τον κρυφό του έρωτα για την κατά οκτώ χρόνια

Μέσα σ’ ένα τέτοιο διαμορφωμένο ποιητικό κλίμα,

μεγαλύτερή του ξαδέλφη, την Ελίζα Μονκόμπλ, που

τόσο ο χαρακτήρας του Βερλέν όσο κι αυτός του Ρε-

χρηματοδότησε την έκδοση της συλλογής του. Μ’

μπό παρέμειναν ασυμβίβαστοι. Στον Βερλέν κυριαρ

αυτό το έργο, ο Βερλέν επιδίωξε και κατάφερε να ε

χούσε η υπέρμετρη ευαισθησία- στον Ρεμπό η τάση

πιβάλλει τη μελαγχολική του διάθεση σαν θέμα κε

για νεοτερισμό και για φυγή από την παράδοση τον

ντρικό καθώς και μια επεξεργασία της τεχνικής μορ

ωθούσε στην αμφισβήτηση των πάντων. Ο Βερλέν εί

φής του ποιήματος. Πιστός στη γραμμή των παρνασ-

χε την υπέρμετρη ικανότητα να χαίρεται και να υπο

σιακών ποιητών, κατάφερε να κάνει εικοσιεπτά δια

φέρει, κάτι που κανένας ρομαντικός δεν διέθετε.

φορετικούς συνδυασμούς στα σαράντα ποιήματα

Ακόμη κι ο Λαμαρτίνος ή ο Μισέ συμπλήρωναν το

της συλλογής του κάνοντας πράξη την αρχή του

«πάθος» τους με άλλα στοιχεία, όπως γενικότητες ή

Μποντλέρ που απαιτούσε από τον καλλιτέχνη να λέ

ευγλωττία προκειμένου να δώσουν στο έργο τους

ει, να εκφράζει και να υπονοεί τα πάντα. Στο έργο

μια σύνθετη όψη. Αντίθετα, στον Βερλέν όπως και

αυτό το αίσθημα του πεπρωμένου και της βαθιάς α

στον Ρεμπό, είναι το αίσθημα ή καλύτερα η ευαισθη

πόγνωσης καταλήγουν σε μια απόπειρα μετάβασης

σία που κυριαρχεί για να γίνει αντικείμενο τέχνης.

του ποιητικού εγώ στο χώρο του φαντασιακού. Ο

Μόνο που ο Βερλέν επαναλαμβάνει τον ελεγειακό

Βερλέν καταφεύγει σ’ ένα παρελθόν φανταστικό, ό

ρομαντισμό οδηγώντας τον στα άκρα, προσπαθώ

που με μνήμες και ειλικρινή αισθήματα ξαναφτιάχνει

ντας να επιβληθεί στον αναγνώστη μέσω της μουσι

έναν κόσμο3. Μυστηριώδεις αλληλουχίες γεφυρώ-

κότητας, ενώ ο Ρεμπό ενεργοποιεί τη φαντασία του

νουν τις ψυχικές καταστάσεις με το τοπίο όπου κινεί

αναγνώστη με εικόνες που με τη σειρά τους επιβάλ

ται. Εμφανίζονται μοτίβα, όπως της μνήμης, του ονεί

λονται στις αισθήσεις.

ρου, της ηπιότητας και επίθετα όπως χλομός, νεκρός,

Ακόμη και τον Μποντλέρ, οι δύο ποιητές τον είδαν

ονειροπολημένος κ,λπ., που συμβάλλουν στη δημι

διαφορετικά: ο Ρεμπό τελειοποίησε μόνο την τεχνική

ουργία της «θλιβερής σκέψης» που διακατέχει τον

του, προσδίδοντας στο ποίημα μια έντονη εξωτερική

ποιητή.

εμφάνιση, παρά τη διάθεσή του για ανάλυση- ο Βερ-

Η συλλογή του Γ αλαντόμες Γορτές (Fetes gatantes)

λέντην ευαισθησία του Μποντλέρ την ανήγαγε σε έν

1869, τροποποιεί το ύφος του που εμφανίζεται πιο

στικτο, σε αυθορμητισμό, περνώντας εύκολα από το

προσηλωμένο στις παρνασσιακές αρχές, με εικόνες

γέλιο στο κλάμα, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης με

ρευστές και διαφανείς, με θέμα απρόσωπο - πρόκει

τον κάθε του στίχο. Επιπλέον ο Βερλέν διέκρινε στην

ται για ποιήματα εμπνευσμένα από πίνακες του Βατό,

ποίηση του Μποντλέρ τη λεπτομερή ανάλυση των

του Γάλλου ζωγράφου του ΙΗ’ αιώνα. Η πρωτοτυπία

ψυχολογικών καταστάσεων, τις φάσεις της ευαισθη

αυτής της νέας ποιητικής δημιουργίας είναι η εξωτε

ρίκευση μιας βαθιάς ψυχολογικής ανησυχίας που εκ φράζεται με τη βοήθεια του σεληνόφωτος που φέγ γει τα πρόσωπα της ιταλικής κωμωδίας και την άκρα τη υποβόσκουσα απαισιοδοξία που συνθλίβει το ό

αποτελεί πια, για τον Ρεμπό, ένα ξεπερασμένο στά διο κι αναζητεί στην αντίπερα όχθη κάτι το νέο, όπως μαρτυρούν Οι Εκλάμψεις (Illuminations) που γράφτη καν στο διάστημα 1872-73 και δημοσιεύτηκαν το

νειρο. Και φυσικά αυτή η ποιητική συλλογή ενθουσία

1886. Την ίδια περίοδο, ο Βερλέν συνθέτει τη συλλο

σε τον νεαρό Ρεμπό που έγραφε στον καθηγητή του,

γή Ρομάντζα χωρίς λόγια (Romances sans paroles),

Ιζαμπάρ: «Διάβασα τις Γιλαντόμες γιορτές του Πολ

1874, που σηματοδοτούν τον θρίαμβο του εμπρεσιο

Βερλέν. (...) Είναι μια συλλογή πολύ περίεργη, πολύ

νισμού : το καθετί δίνεται με τη μορφή μιας σύντομης

παράξενη- όμως είναι πραγματικά θαυμάσια»4. Και ή

σημείωσης, σαν μεταφορική αίσθηση, σαν μουσική

ταν επόμενο, γιατί στην προσπάθεια της αναζήτησης

υποβολή. Κι ενώ χρησιμοποιεί το λαϊκό γαλλικό πα

του «νέου», του «πρωτοποριακού», ο Ρεμπό δεν μπο

ραδοσιακό τραγούδι, ταυτόχρονα γίνεται ο υμνητής

ρούσε παρά να εκτιμήσει την προσπάθεια του μελλο

της μοντέρνας ζωής5. Ωστόσο οι όποιες ομοιότητες

ντικού του φίλου, τον μόνο που ξεχώριζε από τον κύ

που συναντά κανείς στα έμμετρα ποιήματα του Ρε

κλο των παρνασσιακών ποιητών. Αντίθετα, Το Καλό

μπό με τα Ρομάντζα χωρίς λόγια του Βερλέν οφείλο

τραγούδι (La Bonne chanson) 1870, γραμμένο την ε

νται περισσότερο σε αμοιβαίες προσλήψεις και λιγό

ποχή που ο Βερλέν παντρεύθηκε κάνοντας μια αστι

τερο στην εφαρμογή της ίδιας τεχνικής.

κοποιημένη και τακτική ζωή, υποδηλώνει εμπιστοσύ

Η συμβολή του Ρεμπό στη ζωή και στο έργο του Βερ

νη στο μέλλον με τους δροσερούς αισθηματικούς τό

λέν είναι πια δεδομένη. Ο φλογερός νεαρός σαγη

νους, την τρυφερή απλότητα των εικόνων, το ένθερ

νεύει, υπόσχεται νέες αισθήσεις, διαβρώνει και ξερι

μο πάθος για τη ζωή.

ζώνει τον Βερλέν από τις αστικές του συνήθειες, τον

Όμως η κατάσταση αυτή δεν επρόκειτο να κρατήσει

απογυμνώνει και ταυτόχρονα τον ωθεί να αντιμετωπί

για πολύ. Όχι γιατί στο δρόμο του βρέθηκε ο νεαρός

σει με βίαιο τρόπο ό,τι καλύτερο διαθέτει. Κι αν ο

Ρεμπό. Απλώς ο ποιητής της Μιας εποχής στην κόλα

Βερλέν φοβάται, διστάζει, είναι γιατί αισθάνεται αδύ

ση (Une saison en enter) 1874, στάθηκε η αφορμή για

ναμος να «αποδομηθεί». Μόνος του δε θα επιχειρού

τον Βερλέν ώστε να πραγματοποιήσει την αναζήτηση

σε ποτέ να ξεμακραίνει από την πορεία που είχε προ

μιας νέας ποιητικής πορείας μέσω της έκφρασης. Η

διαγράφει με το Καλό τραγούδι. Με τη συνδρομή του

συνάντησή του με τον Ρεμπό απλώς επιτάχυνε την υλοποίηση αυτού του πόθου, καθώς συμμεριζόταν

παρά τις όποιες υποψίες για τις ενδεχόμενες συνέ

τις ανησυχίες του φίλου του κι αναζητούσε την ποιη

πειες, και επιχειρεί πρώτος, πριν από το νεαρό σύ

τική αλλαγή. Αν ο Βερλέν συνέχιζε να συγγράφει με

ντροφό του, να υλοποιήσει, έμπρακτα και πνευματι

την ίδια τεχνική όπως συνέθεσε Το Καλό τραγούδι,

Ρεμπό, πείθει τον εαυτό του να ζήσει μια περιπέτεια,

κά, την απελευθερωτική δύναμη του ονείρου6. 0 Ρε

γρήγορα θα έπεφτε σε κοινοτοπία και πεζότητα,.

μπό καταρρίπτει τα διάφορα ψεύτικα διλήμματα που

Στην έμμετρη ποίηση του Ρεμπό συναντά κανείς α

ο Βερλέν είχε στήσει και απαιτεί από τον ποιητή να εί

πόηχους ρομαντικούς, όπως τη δροσιά και τον

ναι πριν απ’ όλα «οραματιστής», να αποδεσμευθεί α

αυθορμητισμό ενός Μισέ ή τις λεκτικές ορμές και την

πό τα στενά πλαίσια του γάμου και την αστική νοο

εκφραστική δύναμη ενός Ουγκό. Διακρίνει ακόμη κα

τροπία, να αποβάλει την αντίληψη της τέχνης για την

νείς στην ποίηση του Ρεμπό και τον απόηχο του Μπο-

τέχνη, να αποκηρύξει κάθε κανόνα ηθικής που θα

ντλερικού έργου, με μια τάση για το μυστηριώδες,

στεκόταν εμπόδιο στη χαρά της απόλυτης ελευθε

μια προσήλωση στη διαρκή ανησυχία, μια αγάπη για

ρίας, στην υλοποίηση του ονειρεμένου πόθου. Στην

το βίαιο, το αιφνιδιαστικό, το φρικτό. Οι επιδράσεις

ουσία, είναι ο Ρεμπό που προέτρεψε τον Βερλέν στο

αυτές μπολιάστηκαν στην υπέρμετρα βίαιη φύση του

νέο του προσανατολισμό, στη νέα του αντίληψη για

Ρεμπό που δεν ικανοποισταν με τίποτα κι αναζητούσε

την ποίηση, γιατί ο ίδιος αδυνατούσε να το κάνει λό

κάτι περισσότερο από τα γνωστά δεδομένα. Το Με

γω έλλειψης αυτοπεποίθησης. Έτσι βασανιζόμενος

θυσμένο καράβι (Le Bateu ivre) 1871, αποτελεί το κα

από ενδοιασμούς, μόνιμα διχασμένος ανάμεσα στο

λύτερο σύμβολο της «νομαδικής» του ζωής κι εκφρά

σύντροφο που ενσάρκωνε την εξερεύνηση του ονεί

ζει πληρέστερα το χαρακτήρα της ανυπότακτης ιδιο φυίας του.

λόγου-εικόνα, την καταραμένη και δαιμονική ταύτιση

ρου, την ανακάλυψη του άγνωστου, την ποίηση του

Κι όταν φεύγει με τον Βερλέν και περιπλανώνται ανά

ζωής και τέχνης και τη γυναίκα του Ματίλντ, που εκ

μεσα σε Παρίσι, Βρυξέλλες και Λονδίνο (1870-

προσωπούσε ιδανικά περισότερο συντηρητικά, ο

1872),η παραδοσιακή ποίηση με την ομοιοκαταληξία

Βερλέν θα ακολουθήσει τη δική του πορεία7.

QQ Q l -

Η περιπέτεια του με τον Ρεμπό θα τον κάνει να συνει δητοποιήσει την έλλειψη θάρρους, την ανικανότητά του να χαράξει μια δυναμική πορεία στη ζωή, την α πόφασή του να τη ζήσει έντονα, προκαθορισμένη ω στόσο από αδυναμίες, να ανακαλύψει μέσω της ποιη τικής τέχνης τη δική του προσωπική αλήθεια, την α λήθεια των δικών του αισθήσεων, τη δική του λύτρω ση. ΚιαντοΜάιοτου 1873, λίγους μήνες πριν ο Βερλέν πυροβολήσει τον Ρεμπό και εκτίσει, γι’ αυτό το λόγο, δύο χρόνια φυλακή, γράφει στον εκδότη και φί λο του, Λεπελετιέ: «Μυρμηγκιάζω ιδέες... Χαϊδεύω την ιδέα να κάνω ένα βι βλίο με ποιήματα [...] απ’ όπου ο άνθρωπος θα ’ναι εντε λώς εκτοπισμένος. Τοπία, αντικείμενα, πονηριά των α ντικειμένων, καλοσύνη κ,λπ.... αντικείμενα [...] Κάθε ποί ημα θα έχει τριακόσιους ή τετρακόσιους στίχους. Θα 'ναι πολύ μουσικό, χωρίς το παιδαριώδες ύφος αλά Πόε [...] κι όσο γραφικό γίνεται»8, λίγους μήνες αργότερα, έγκλειστος στη φυλακή, ε γκαταλείπει το σχέδιό του, με τη δικαιολογία ότι: «Είμαι υποχρεωμένος να αναβάλω τον περίφημο τόμο για τα αντικείμενα, κάτι τέτοιο θα απαιτούσε υπερβολι κή ένταση πνεύματος». Στη φυλακή, ο Βερλέν υποφέρει. Ο νους του αδυνα τεί να σκεφθεί κάτι, πέρα από το προσωπικό του δρά μα. «Πρέπει κανείς να περάσει ό,τι είδα και υπέφερα, εδώ και τρία χρόνια, ταπεινώσεις, απογοητεύσεις - και τα υπόλοιπα! - για να καταλάβει τι παρηγορητικό, ορθολο γικό και βασισμένο στη λογική διαθέτει αυτή η θρη σκεία, η τόσο φοβερή και γλυκιά. Ε, ναι, φοβερή! Όμως ο άνθρωπος είναι τόσο κακός, τόσο αληθινά έκπτωτος και τιμωρημένος από τη γέννησή του! Δε συζητώ για τις αποδείξειςτις ιστορικές, τις επιστημονικές και τις άλλες που είναι ΤΥΦΛΕΣ, σαν έχουμε αυτήν την τεράστια ευτυχία να αποτραβηχτούμε από την απαίσια κοινωνία, τη σαπισμένη, την ευτελή, την ηλίθια, την εγωιστική και την καταραμένη»9. Η ρήξη με τον «δαιμονισμένο άγγελο» ήταν πια δεδο μένη, όχι όμως και η επιστροφή στον πρότερο βίο. Θα συνεχίσει και χωρίς τον Ρεμπό την αναζήτηση που είχε αρχίσει. Έννοιες όπως σωτηρία, έρωτας, α λήθεια, δικαιοσύνη θα συνεχίσει να τις αναζητάει πέ ρα από τα πεδία που ο Ρεμπό τού είχε υποδείξει, από «μονοπάτια» περισσότερο σίγουρα, όπου το εγώ ε κτίθεται λιγότερο. Η ζωή με όλα της τα απρόβλεπτα θα σηματοδοτήσει απ’ εδώ και πέρα, όπως εξάλλου συνέβη και μέχρι τώρα, την προσωπική του πορεία και την ποιητική του εξέλιξη. Εξάλλου η συλλογή του Σωφροσύνή (Sagesse), 1881, πέρα από μια μεταμέ

λεια εκφράζει έναν «ξεπεσμό», μια απεριόριστη ηθική μοναξιά καθώς αισθάνεται σαν ναυαγός10. Πρόκειται για ένα έργο όπου η μη αρραγής ενότητα του θέμα τος βάζει σε δοκιμασία την πίστη του μια και η από φαση αλλαγής του σε χριστιανό ποιητή δεν πείθουν τον αναγνώστη. Η μεταμέλειά του εμφανίζεται σαν μέσο απαγκίστρωσης από κάπου, σαν μέσο που χρη σιμοποιεί προκειμένου να σιγουρευτεί για τη μοναξιά του και την πραγματικότητα του κόσμου, σαν κάτι που του εμπνέει ένα νέο κόσμο, έναν κόσμο όπου βρίσκει καταφύγιο. Όπως ο Ρεμπό απαλλαγμένος α πό τους ενδοιασμούς και τις φοβίεςτου φίλου, θαεκφράσει ελεύθερα τη «σατανική» του δυσπιστία προς τα καθιερωμένα, έτσι κι ο Βερλέν επιχειρεί να εκφράσει τον ποθητό ποιητικό νεστερισμό ανανεώνοντας τον θρησκευτικό λυρικό λόγο. Εξάλλου, την ίδια χρονική περίοδο, γράφτηκε και το γνωστό του ποίημα. Ποιητική τέχνη (Art Poetique), 1874, που δημοσιεύτηκε στη συλλογή Άλλοτε και πριν (Jadis etnaguere), 1884, όπου υποστηρίζει τον πρωταρχικό ρόλο της μουσικής στην ποίηση. Σε αντί θεση με την παρνασσιακή σχολή και ξεπερνώντας τον Μποντλέρ, οι Βερλέν και Ρεμπό υποστηρίζουν ότι η μουσικότητα, η αρμονία, είναι τα στοιχεία εκείνα που προσδιορίζουν την ποίηση. Μόνο που ο «σατανι κός άγγελος» δεν εννοούσε την ομοιοκαταληξία. Στο

.......... ......

Άλλοτε και πριν, αν και η θεματική ενότητα δεν είναι ενιαία, η ονειρο πόληση που κυριαρχεί προέρχεται από ήχους και ομοιοκαταληξίες, ε νώ οι εικόνες αποκτούν με το ρυθμό μια δύνα μη υπαινικπκή και υπο βλητική. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην υπόλοιπη ποιητική πα ραγωγή του Βερλέν. Στο Αγάπη

(Amour),

1888, επανέρχεται στο τέχνασμα της ψιθυριστής εμπιστευτικής μελωδικής

του, όπως Σάρκα (Chair) και Αοιδορικά (Invectives)

ποίησης, στο Παράλληλα (Parallelement), 1889, επι

το 1896, σηματοδοτούν, παρά τις «μελωδικές

διώκει το «σκάνδαλο» με τον έντονο ωμό ερωτισμό

ευρυθμίες», το μεν πρώτο, την προσήλωσή του

και τους αναίσχυντους μουσικούς του στίχους, στο

προς τον αγοραίο έρωτα, το δε δεύτερο την αγανά

Αφιερώσεις (Dedicaces), 1890, ο ρυθμός καταγρά

κτηση και την περιφρόνησή του προς την κοινωνία.

φει με διάχυτη οικειότητα την ευγνωμοσύνη του

Όσο για τα ποιήματα που βρέθηκαν και είδαν το

προς τα

στο Ευτυχία

φως της δημοσιότητας μετά το θάνατό του, Έργα

(Bonheur), 1891, η μουσική αρμονία επιχειρεί μια

μεταθανάτια (Oeuvres posthumes), 1903, Βιβλιοσο-

νέα ποιητική έκφραση, προβάλλοντας από τη μια το

νέτα (Biblio-Sonnets), 1913, Έργα λησμονημένα

φιλικά του πρόσωπα,

μύθο του ποιητικού ενστίκτου και από την άλλη την

(Oeuvres oubliees), 1926 και Ποικίλα ποιήματα

αφέλεια της παιδικής ειλικρίνειας, στο Τραγούδια γι’ αυτήν (1891) η γλωσσική κοινοτοπία, η γαλατική φι-

περιστασιακά, συνθέτουν μια παραγωγή που αντα

ληδονία και η νατουραλιστική έκφραση αποτυπώ

νακλά τον κόσμο μέσα στον οποίο ο ποιητής είχε

(Divers poemes), 1929, αποτελούνται από ποιήματα

νουν, με τη συνδρομή της ευρυθμίας, μια ροπή προς

βυθιστεί εξαιτίας της εξάρτησής του από τα οινο

την ηθική κατάπτωση, ενώ στο Λειτουργίες ιδιωτικές

πνευματώδη, ένα κόσμο που δεν ήταν αυτός των ι

(Liturgies intimes), 1892, ο Βερλέν παλινωδεί: αρνεί-

δεών και των αισθημάτων, αλλά των απλών παρορ-

ταιτον Μποντλέρ, εκφράζει με ρυθμικές εντυπώσεις

μήσεων.

τύψεις κι αναζητά τη θεία συγχώρεση. Άρρωστος κι

Ο Βερλέν παραμένει μέχρι το τέλος της ζωής του έ

εξαρτημένος από το οινόπνευμα, προσπαθεί στο

νας βιρτουόζος τεχνίτης του στίχου, γιατί η γλώσσα

Ωδές προς τιμήν της (Odes en son honneur) 1893, να

που χρησιμοποιεί, παρά τη φαινομενική απλότητα

αυτοπροσδιοριστεί υμνώντας τη μεταχειρισμένη

παραμένει σύνθετη, πολύπλοκη και υπερβολικά τ ε

σάρκα, το υποβαθμισμένο άτομο, τις αδυναμίες και

χνητή, γιατί ο χώρος απ’ όπου αντλεί το υλικό του εί

τα ελαττώμστά του, ενώ στο Ελεγείες (Elegies),

ναι ευρύς11. Συνειδητά ή μη, δανείζεται ή μιμείται εκ

1893, ο ερωτικός οίστρος, συχνά πλατειάζει. Ίδια

φραστικές τεχνοτροπίες των Μποντλέρ, Λεκόντ ντε

συμπτώματα παρατηρούνται και στο Μεταθανάτιο

Λιλ, Ρεμπό και άλλων. Δε διστάζει να μιμηθεί ηχητικά

βιβλίο (Le Livre posthume), 1893, όπου ηχεί παρά

ευρήματα, να συνθέσει εύρυθμους νεολογισμούς

φωνα η αποτυχία του ερωτισμού και της πίστης. Τ έ

παρμένους από τη γαλλική, την ελληνική ή τη λατινι

λος, αν η συλλογή Στα σπάργανα (Dans les limbes),

κή γλώσσα, προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα νέο

1894, καταγράφει ένα νοσηρό ερωτισμό, το Επι

ύφος, μια νέα αντίληψη για τη γλώσσα, κάτι που θα

γράμματα (Epigrammes) 1894, αποτελεί μια επι στροφή στην αλλοτινή παρνασσιακή αισθητική αντί

πετύχει πολύ καλύτερα ο Ρεμπό με την αξιοποίηση της λέξης-εικόνας. Ίσως γιατί ο Βερλέν δεν ήταν ποι

ληψη της ποίησης, όπου η μουσικότητα του στίχου

ητής του οράματος αλλά της «αφήγησης», γεγονός

έχει πολύ περιοριστεί.

που εξηγεί και τη σημαντική του συμβολή στην ανα

Τα έργα που δημοσιεύτηκαν τη χρονιά του θανάτου

νέωση του στίχου, απελευθερώνοντάς τον ουσιαστι

κά, συνθέτοντας ποιήματα αποκλειστικά με μια ομοι οκαταληξία, διπλή ή και τριπλή, με εσωτερική ή και διφορούμενη ομοιοκαταληξία, με συνηχήσεις ή χω ρίς ομοιοκαταληξία, προετοιμάζοντας το δρόμο για τον ελεύθερο στίχο, όπου αργότερα θα διαπρέψει ο Ρεμπό. Το ποιητικό του έργο διαγράφεται σαν μια επίμονη προσπάθεια να ξεφύγει από τη σκληρή και βίαιη πραγματικότητα και να καταφύγει στο όνειρο ή τη μέθη. Έτσι εξηγείται και ο ποιητικός του κόσμος που τον αποτελούν μνήμες, νοσταλγίες, φαντασιώσεις σαρκικών επιθυμιών, μεταμέλειες διφορούμενες, προσδοκίες για την ηθική του ανύψωση, στοιχεία που σε τελευταία ανάλυση προσδιορίζουν το κεντρι κό μστίβο της ποίησής του, τον υποθάλποντα ναρ κισσισμό του. Έχοντας όλη του τη ζωή την έμμονη ι δέα ότι η εικόνα του παρουσιαστικού του - θεωρού σε τον εαυτό του άσχημο - δεν ανταποκρινόταν στον ψυχικό του κόσμο, προσπάθησε με την ποίηση να προβάλει την εικόνα που είχε σχηματίσει ο ίδιος για τον εαυτό του, σε άτομα πιο ωραία, πιο νέα, περισσό τερο ανδροπρεπή απ’ αυτόν. Η φιλία του με τους Βιότι, Ντιζαρντέν, Ρεμπό, κι αργότερα με τους Λετινουά και Καζάλ, μαρτυρούν αυτή την τάση. Αναζητώντας τη φιλία ή την αγάπη, ο Βερλέν επιδίωκε την κστάκτηση του εαυτού του12. Στον έφηβο Ρεμπό ανακάλυψε το ιδανικό πρόσωπο, τη δυναμική εκείνη ιδιοσυγκρα σία που στάθηκε ικανή να τον οδηγήσει, να τον συμβουλέψει' γι’ αυτό και δημιούργησε το «μύθο του Ρεμπό» ανάγοντας το σύντροφό του σε θρυλικό ήρωα: Θνητέ, άγγελε Και δαίμων, όμως κάλλιο να πούμε Ρεμπό'3, όπως θα αναφωνήσει στο ποίημα «Στον Αρθούρο Ρε μπό» στη συλλογή του Αφιερώσεις προβάλλοντας έ να πρότυπο που θέλησε να φτάσει, με το οποίο επεδίωξε να ταυτιστεί: Κόπιασα σαν τον Σίσυφο Και σαν τον Ηρακλή εργάστηκα Ενάντια στη σάρκα που εναντιώνεται, θα ομολογήσει, στο Σωφροσύνη'11μετά τη διακοπή των σχέσεών τους που έγινε κάτω από τραγικές συνθήκες. Αδυνατώντας να ξεπεράσει το ναρκισσι σμό του, αδυνατώντας να γεφυρώσει το συνειδητό με το υποσυνείδητο, ο Βερλέν οδηγήθηκε, άθελά του, στη σωματική και ψυχική κατάπτωση, σ’ ένα μα ρασμό που η μεταμέλεια και η χριστιανική πίστη δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν. Ο Π. Βερλέν υπήρξε ένας μοναδικός ποιητής που αν και συνδέθηκε άμεσα με το δημιουργό της «νεο-

τεριστικής» ποίησης παρέμεινε ένας επινοητής του προσωπικού αισθήματος, που κινήθηκε ανάμε σα στη μουσική και το λόγο, ανάμεσα στη μελωδία και την εικόνα που ο λόγος αποτυπώνει. Η φαντασιακή του δύναμη στη μουσική απόδοση του λό γου και η γνώση του για τους ποιητικούς τρόπους αποτύπωσης των ψυχολογικών καταστάσεων, φώ τισαν και πλούτισαν τον ψυχικό μας κόσμο, συνέ βαλαν στη συνύπαρξη προσωπικών και φανταστι κών καταστάσεων δημιουργώντας μια εσωτερική δύναμη. Σε αντίθεση με τον Ρεμπό, που παρέμεινε πιστός στις αρχές του, ο Βερλέν δίνει στο σύγχρο νο αναγνώστη την αίσθηση να θελήσει να υπηρε τήσει δύο αφεντάδες: τη συντήρηση και την επα νάσταση, το παλαιό και το νέο. Αυτή η διπλή «υπο ταγή» και ιδιότητα δεν τον μειώνει, αντίθετα, καθι στά το έργο του αιώνιο και τον ποιητή προσιτό κι ανθρώπινο.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΡΕΡΗΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Frangoise D’Eaubonne, Verlaine et Rimbaud ou la fausse evasion. Paris, Al. Michel, 1960. 2.

Βλ. την εργασία του Georges Zayed, La Formation litteraire de Verlaine, Paris, Nizet, 1970.

3. Eleonore M. Zimmermann, Magies de Verlaine, Paris, Jose Corti, 1967. 4. Frangoise D’Eaubonne, ά π , σ. 81-82. 5. Octave Nadal, Paul Verlaine, Paris, Mercure de France, 1952. 6. Σ’ ένα γράμμα γράφει ο Βερλέν στον Ρεμπό: «Αυτό είναι: αγάπα με, προστάτεψέ με και δείξε μου εμπιστοσύνη. Όντας πολύ αδύνατος, έχω ανάγκη της καλοσύνης (...). Όμως πότε διάβολε θα αρχίσουμε αυτόν τον δρόμο του σταυρού - ε;». Frangoise D’Eaubonne, ό.π., σ. 102-103. Jean-Paul Weber, Genese de i’ceuvre poetique, Paris, Gallimard, 1960, σ. 297-337. 8. Jean Richer, Verlaine, Paris, Seghers, «Poetes d’aujourd’hui», 1975, σ. 107. 9. Ό.π.,σ. 109. 10. Louis Morice, Verlaine, le drame religieux, Paris, Beauchesneetfils, 1946. 7.

11. Claude Quenot, Le style de Paul Verlaine. Paris, Centre de la documentation Universitaire, 1962. 12. Louis Aguettant, Le Bonheur de lire Verlaine. Paris, Cerf, 1978 13. Verlaine, Oeuvres poetiques completes. Paris, Gallimard, «Bibliotheque de la Pleiade», 1962, σ. 601. 14. Ό.π., σ. 241.

m }

Επιστολή του Pcpno στον BcpAcv Λ ο ν δ ίν ο , Π α ρ α σ κ ο υ ή α π ό γ β υ μ α (4 Ιο υ λ ίο υ 1 8 7 3 ) Γύρισε, γύρισε, ακριβέ φίλε, μοναδικέ φίλε, γύρισε.

Εγώ σ’ έχω πάντα εδώ.

Σ τ’ ορκίζομαι πως θα είμαι καλός. Αν υπήρξα γκρι

Έλα, απάντησε στο φίλο σου, μήπως δεν πρέπει πια να ζούμε μαζί;

νιάρης μαζί σου δεν ήταν παρά ένα πεισματάρικο α στείο και μετανιώνω όσο δεν μπορείς να φαντα στείς. Γύρισε, θα ξεχαστούν όλα γρήγορα. Τι

Θάρρος. Απάντησέ μου γρήγορα. Δεν μπορώ να μείνω άλλο εδώ πέρα.

δυστυχία να πιστέψεις σ' αυτό το αστείο. Δεν στα

Ν’ ακούσεις μοναχά αυτό που σου λέει η καρδιά σου

μάτησα να κλαίω εδώ και δυο μέρες. Γύρισε. Θάρ

Γοήγορα, λέγε αν πρέπει να 'ρθω να σε βρω.

ρος, ακριβέ μου φίλε. Τίποτα δεν χάθηκε. Δεν έχεις παρά να ξανακάνεις το ταξίδι. Θα ξαναφτιάξουμε τη

Δικός σου για όλη τη ζωή. Ρεμπό

ζωή μας εδώ με θάρρος και υπομονή. Αχ! σε ικε τεύω. Είναι για το καλό σου άλλωστε. Γύρισε, θα ξα-

Απάντησε γρήγορα, δεν μπορώ να μείνω εδώ αργό

ναβρείς εδώ όλα σου τα πράγματα. Ελπίζω να κατα

τερα απ’ τη Δευτέρα το βράδυ. Είμαι πάλι απέντα-

λαβαίνεις τώρα πως δεν υπήρχε τίποτα το αληθινό

ρος, αυτό το γράμμα δεν μπορώ να το ταχυδρομή

στη συζήτησή μας. Ω, η φρικτή στιγμή! μα κι εσύ, σαν σούκανα νόημα να κατεβείς απ’ το πλοίο, γιατί

σω. Εμπιστεύτηκα στον Vermersch τα βιβλία και τα χειρόγραφά σου.

δεν ερχόσουνα; Ζήσαμε δυο χρόνια μαζί για να φτά

Αν είναι να μη σε ξαναδώ πια θα καταταγώ εθελο

σουμε ως εδώ; Τι θα κάνεις; Αν δε θέλεις να γυρί

ντής στο ναυτικό ή στο στρατό.

σεις, θέλεις μήπως να 'ρθω να σε βρω εκεί που βρί

Ω γύρισε, κλαίω όλες τις ώρες. Πες να σε ξαναβρώ

σκεσαι;

και θα 'ρθώ, πες μου το, τηλεγράφησέ μου. - Πρέπει

Ναι, το λάθος ήτανε δικό μου.

να φύγω Δευτέρα βράδυ, πού πας, τι σκοπεύεις να κάνεις;

Ε, δε θα με ξεχάσεις, έτσι; Όχι δεν μπορείς να με ξεχάσεις.

Επιστολή του BcpAcv στη μητέρα του Β ρ υ ξό λλβ ς (4 Ιο υ λ ίο υ 1 8 7 3 ) Μητέρα μου, Πήρα την απόφαση να σκοτωθώ αν η γυναίκα μου δεν είναι εδώ σε τρεις μέρες από τώρα! Της το έχω γράψει. Τώρα μένω στην εξής διεύθυνση: Κος Paul Verlaine, Οτέλ Λιεζουά, οδός Προόδου, δωμάτιο αρ. 2, Βρυξέλλες. Αντίο, αν πρέπει. Ο γιος σου που σ’ αγάπησε πολύ. Π. Βερλέν Έφυγα απ’ το Λονδίνο επίτηδες.

Ο ϋ ^ -— — -

fl&L!

Οι ράθυμοι

- Μπα! Και η μοίρα μας έγινε πεζή. Αν θέλετε, πεθαίνουμε μαζί; - Σπανία, η πρόταση, ορισμένως. - Ωραίο το σπάνιο. Λοιπόν, εμπρός. Ο τόπος θαυμάσιος και ο καιρός. -Χι! χι! χι! Απογοητευμένος! - Ίσως. Αλλά προπάντων εραστής άψογος. Ανέκαθεν ιδεαλιστής. Να πεθάνουμε τώρα ελάτε. - Περσότερο ειρωνεύεστε, θαρρώ, παρά όσο κάνετε τον τρυφερό. Πάψετε, κύριε, αν αγαπάτε. Έτσι το βράδυ κείνο απάνω στη χλόη, και στ’ άνθη απάνω καθιστοί, δυο περίεργοι ερωτευμένοι αναβάλανε τέτοιο ζηλευτό θάνατο, κι απομείνανε γι’ αυτό -χ ι! χι! χι! - καταγοητευμένοι. ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΒΕΡΛΕΝ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Κ.Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ

Ελληνική Βιβλιογραφία Πολ Ββρλόν

1) Γ.Κ. Κατσίμπαλη, Ελληνική βιβλιογραφία Παύλου Βερλέν, Αθήνα, Τυπογραφείο Σεργιάδη, 1956. 2) Paul Verlaine, Αναμνήσεις ενός χήρου, [Les

4) Αρτύρ Ρεμπώ, Πωλ Βερλαίν, Ερωτική Αλληλο γραφία (1871-1875), Μετ. Ανδρέας Νεοφυτίδης, Αθήνα, Ερατώ, 1982.

memoires d’un veuf], Μετ. Στ. Βαρβαρούσης, Χαρά Κίττου, Αθήνα, Ερατώ, 1982.

5) Μεταφράσεις ποιημάτων του Βερλαίν βρίσκο

3) Paul Verlaine, Οι Καταραμένοι ποιητές (Κορμπιέρ, Ρεμπό, Μαλλαρμέ), [Les poetes maudits], Μετ. Αλέξης Ζήρας, Αθήνα, Αιγόκερως, 1982.

Ανθολογία Γαλλικής Ποίησης (από τον Μεσαίωνα ώς τις μέρες μας) του Χριστόφορου Λιοντάκη,

B aa

νται σε πολλές ανθολογίες με πιο πρόσφατη την

Αθήνα, Καστανιώτης, 1988.

ίΑ Μ ϋ

^ G u t e n b e r g ^Λεξικά 4 Λεξικό Αρχαίας, Βυζαντινής και Λόγιας Ελληνικής Γλώσσας. Με πίνακες ρημάτων. Για το Γυμνάσιο.

ΓΙΑΝΝΟΘΑΝΑΣΗΣ Α θ ., ΓΙΑΝΝΟΘΑΝΑΣΗ A M .:

ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ., Μ ΟΣΧΟΠΟΥΛΟ Σ Θ ., ΧΩΡΑΦΑΣ Ε.:

Βασικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής.

ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ., Μ ΟΣΧΟΠΟΥΛΟ Σ Θ , ΧΩΡΑΦΑΣ Ε.:

Μικρό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής.

Λεξικό Αρχαίων, Βυζαντινών και Λόγιων Φράσεων της Νέας Ελληνικής.

ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ.:

Βασικό Λεξικό της Λατινικής

Γλώσσας. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ.:

Βασικό Λεξικό Λογοτεχνικών

Όρων. ΠΑΠΑΚΥΡΙΑΚΟΥ-ΑΠΕΡΓΉ - ΠΑΠΑΚΥΡ1ΑΚΟΥ X : Βασικό

Λεξικό Ξένων Λέξεων της Νέας Ελληνικής.

ΒΑΣΙΚΟ

Εκδόσεις Gutenberg

Σε όλα τα Βιβλιοπωλεία

ΙΚ Ο

ΐ|κλ«α: Ηρακλής Παπαλΐξης

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Π ίσ ω απ ό τ ις μ ά σ κ ε ς Ευρηματικά, εύ στροφα γραμμένα, μεταξύ ενός ρεαλι σμού της απελπι σίας και ενός κυνικού παραλογισμού, τα δώδεκα διηγή ματα του, μέχρι πρότινος γνωστού για τα πολυσέλιδα μ υ θ ισ τ ο ρ ή μ α τ ά του, Χρήστου Χωμενίδη αποκαλύ πτουν, με τη συντο μία, περιεκτικότητα και αποτελεσματική τους έκβαση τη δύ ναμη του συγγρα φέα στο σημείο α κριβώς εκείνο που αποτελούσε το τρωτό της μυθιστορημα τικής του γραφής: την αναποτελεσματι κότητα λόγω της διάχυσης της ιστορίας του σε παράπλευρες και συχνά ξένες προς το κύριο σώμα του έργου αφηγή σεις. Εδώ, αντίθετα, αποδεικνύεται κά τοχος της τέχνης της συνοπτικής αφή γησης που κινείται εξίσου αποτελεσμα τικά στο χώρο του παιγνιώδους, του καυστικού σχολιασμού της πραγματικό

τητας, αλλά και της απογείωσης στο κα θαρά μυθοπλαστικό. Στο στόχαστρο, τούτη τη φορά, η πολιτική κατάσταση («Οι Ομογάλακτοι»), ο χώρος του θεάμα τος («Δεν θα σου κάνω το χατήρι»), ο στρατός («Η αρκούδα»), οι νεο-γιάπις («Πλένω τα χέρια μου»), αλλά και το σύ νολο των ανθρώπινων και ερωτικών σχέ σεων που παρουσιάζονται μέσα από ένα κράμα σάτιρας και πικρού χιούμορ. Ακό μη και στα πλέον σύντομα, όπως «Η γριά» ή « Σ ε παλαιότερες, ευτυχισμένες στιγμές» ή ακόμη στο «Ο καθείς εφ’ ω ετάχθη», το παράλογο των συμπεριφο ρών αγγίζει το τραγικό του καθημερι νού, το οικείο κακό. Κι αν στο «Είμαι μια άλλη» διδάσκεται η υπέρβαση από εκεί νη που δεν θα το ανέμενε κάποιος, στο με θεατρική μορφή «Η εφεύρεση» προκαλεί για ουσιαστικό προβληματισμό τον αναγνώστη του πάνω στην ανάγκη επανεφεύρεσης, μιας επανανακάλυψης του τ ι σημαίνει σήμερα «ερωτική πρά ξη». Ο Χωμενίδης, με τα συγκεντρωμένα σε ένα τόμο διαφορετικά, ομοιογενή, ό μως, στο ύφος και το στόχο τους, διηγή ματα πετυχαίνει το στοίχημα της ιδιαίτε ρα απαιτητικής διηγηματικής γραφής συνδυάζοντας την τεχνική της αφήγη σης με μια διεισδυτική ματιά έμπειρου σχολιαστή της καθημερινότητας και με τον καταλυτικό υπόγειο σαρκασμό του απέναντι στους πάντες και τα πάντα. Δ. Τσατσούλης

γου καθώς και το κλείσιμο του βιβλίου, παρότι λειτουργούν επεξηγηματικά, θα έλεγα πως «νοθεύουν» το τελικό αποτέ λεσμα. Χρ. Παπαγεωργίου

Α ν α ζ η τώ ν τα ς τ ις π ό λ ε ις Πριν οι συμβιβα σμοί και οι παντός είδους οποχρεώσεις καθορίσουν τη ζωή σου οριστικά,

βικυθεοδωροπουλου

Αθήνα, Εστία, 1997 ΣεΚ.260

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

είναι απαραίτητο να -------------------------------ταξιδέψ εις. Πριν ο έρωτας γίνει συνή θεια και η φιλία ρουτίνα, επιβ άλλεται να Η ω μ ό τη τα τω ν π ρ α γ μ ά τω ν ταξιδέψ εις. Πριν αφεθείς στην εξουσία των κυβερνώντων, δοκίμασε να κουμα----------------------------------- Έ ν α από τα κοντάρεις τον εαυτό σου. Τ α ταξίδια είναι ΕΛΦΡΙΝΤΕ ΓΈΛΙΝΕΚ ένα καλό test. Η πιανίστρια Ρ υΦ °ια επιτευγμαΜτψρ.: ΜαριάνναΣταυροπούλουτα της σύγχρονης Αυτά μας σφυρίζει στ’ αυτί η Βίκυ ΘεοΛεύτερης Αναγνώστου αυστριακής πεζο δωροπούλου στην πρώτη πεζογραφική παρουσία της, με γλώσσα νεανική, έκδηλη των συναισθημάτων των νέων η ρώων της, αν και σχετικά προσγειωμέ νη και άτολμη σε μερικές περιγραφές γεγονότων. Μπορώ να πω πως το συγκεκριμένο γράμμα από το Δουβλί νο, που δίνει και τον τίτλο στο βιβλίο, ε ί ναι η ευτυχέστερη στιγμή του και σ τέ κεται αυτόνομο ως νουβέλα, υποδηλώ νοντας με άψογο τρόπο τη λογοτεχνική ωριμότητα της συγγραφέως. Χρ. Παπαγεωργίου

Α ν α σ κ ό π η σ η ζω ή ς Μια γυναίκα, με δυο πατρίδες - καθώς ο πατέρας της είναι Έλληνας και η μητέρα της Ελβετίδα -, στην προσπάθειά της να προσδιοριστεί, ξεδιπλώνει μνήμες, σκα λίζει πληγές, επανα τροφοδοτεί συναι ΛΙΛΑΧΑΜΠΙΠΗ σθήματα και μ’ όλο , , , , Λιποθυμία στην Ακρόπολη αυτό το υλικό μας Μυθιστόρημα περιγράφει την ποΑθήνα, Εξάντας, 1997 ρεία της οικογένειάς της. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του βιβλίου έ γκειται στην αντιμετώπιση του επιτυχη μένου Έλληνα πολιτικού εξόριστου και δη στο ρατσισμό και την εχθρότητα με την οποία «αγκάλιασαν» - τουλάχιστον τότε, και μιλάμε για τη Δικτατορία - τους Έλληνες πολλοί Ευρωπαίοι. Η γραφή ελλειπτική, εναρμονίζεται πλή ρως με την ψυχοσύνθεση της ηρωίδας, ενώ τα διαλείμματα του ρεαλιστικού λό-

γραφίας και ένα α πό τα σημαντικότε ρα μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν φέτος στη χώρα μας, «Η πιανίστρια» είναι μια «κάθοδος στην κόλαση». Στην κόλαση μιας πόλης, της Βιέννης, που σε τίποτα σχεδόν δε θυμίζει ότι είναι η πόλη των γραφικών καφέ, των υπαί θριων μουσικών, του Μότσαρτ και του Σούμπερτ. Πρό κειται για την ιστορία μιας αφόρητα κα ταπιεσμένης γυναίκας, καθηγήτριας πιάνου, η οποία βιώνει μια ακραία συναι σθηματική και σεξουαλική στέρηση. Όταν συνάψει σχέσεις με έναν έφηβο «γυναικά» μαθητή της, το αποτέλεσμα είναι η έκρηξη μιας βίας που σαρώνει τα πάντα: εκείνη αναζητά την ολοκλήρωση μέσα από τον πόνο και εκείνος, με τη σκληρότητα που διακρίνει πολλές φο ρές την εφηβεία, αφήνει να ξεχυθούν α πό μέσα του τα πιο σαδιστικά ένστικτα. Θύτης και θύμα μπερδεύονται σε ένα ο δυνηρό παιχνίδι όπου οι ρόλοι εναλλάσ σονται διαρκώς και τίποτα δεν είναι βέ βαιο. Ωμότητα που εκφράζεται με λυρισμό και λυρισμός που εκφράζεται με ωμότητα. Μέσα από μια ιλιγγιώδη τριτοπρόσωπη αφήγηση, όπου η χρήση του ενεστώτα

η πιανίστρια

ήm

εξαλείφει κάθε αίσθηση χρόνου και χώ ρου, «Η πιανίστρια» είναι μια ελεγεία πά νω στον ανθρώπινο πόνο και στη σύγ χρονη αποξένωση, η οποία, όταν φτάνει σε τέτοιο ακραίο σημείο, ακόμα και ο έ ρωτας και η τέχνη, η μουσική αδυνατούν να προσφέρουν τη λύτρωση, ή έστω, κά ποιο είδος κάθαρσης. Η. Μαγκλίνης

Σ τ η ν κ α ρ δ ιά τ η ς π ε ρ ιπ έ τ ε ια ς Έ ξ ι εκτενή διηγήματα απαρτίζουν το συγκεκριμένο βιβλίο - καθώς επίσης και ένας ιδιαίτερα ενδιαφέρων πρόλογος α πό τον ίδιο τον Κόνραντ. Έ ξ ι διηγήματα όπου το στοιχείο της πε ριπέτειας έχ ει τον πρώτο λόγο. Περιπέ τεια, η οποία παύει να είναι απλώς δρά ση, πλοκή, αλλά μετατρέπεται σε αναπό σπαστο μέρος της εσωτερικής κατάστα σης των ηρώων του συγγραφέα. Γίνεται, με άλλα λόγια, ο εκφραστής της προσω πικής τους, ακατάπαυστης ανησυχίας, ΤΖΟΖΕΦ ΚΟΝΡΑΝΤ ο καθρέπτης της α Ιστορίες της αγρύπνιας γωνίας τους. Μτφρ.: Γ. Παπαδογιάννης Αθήνα, Δελφίνι, 1996 Μέσα από λεπτο Σελ. 250 δουλεμένες και εξαντλητικές περίγραφές εξωτερικών τοπίων, χώρων που περιβάλλουν τους χαρακτήρες του Κόν ραντ και οι οποίοι μεταβάλλονται σταδια κά σε προέκταση ή αντανάκλαση εσωτε ρικών τοπίων-συναισθημάτων, ο συγγρα φέας πετυχαίνει μια εις βάθος ψυχογράφηση της ανθρώπινης ύπαρξης όταν αυτή βρίσκεται κάτω από ιδιαίτερες ή και ακραίες συνθήκες. Δεσπόζουν τα χαρα κτηριστικά του εξωτικού, του μυστικιστι κού, ακόμα και του υπερφυσικού. Η. Μαγκλίνης

Χ ρ ο ν ικ ό ε ν ό ς έ ρ ω τα Τ ο βιβλίο του Φουέντες είν αι το χρονι κό ενός πραγματικού έρωτα του συγ γραφέα στα τέλ η της δεκαετία ς του ’60 με τη μούσα της νουβέλ βαγκ, ηθοποιό Τζιν Σίμπεργκ. Ένα ς σαραντάρης Μ εξι κανός συγγραφέας και μια τριαντάρα

00&

όμορφη σταρ του σινεμά και οι δύο τους παντρεμένοι με άλλους (εκείνος με ηθοποιό, εκείνη με συγγραφέα!), ε μπλέκονται σε ένα αυτοκαταστροφικό παιχνίδι έρωτα από το οποίο ο μεν συγγραφέας βγαί νει ταπεινωμένος, υποτιμημένος, αλ λά έχοντας καταθέ σει αντίτιμο ψυχής και έρωτα που θα βρει τη διέξοδο στο χαρτί τριάντα χρό νια αργότερα, ενώ η σταρ οδηγείται α κόμα πιο βαθιά μέσα σε ένα αναμενό μενο υπαρξιακό τέλμ α μ ε μοιραία αυτοκαταστροφική κατάληξη. Η νάρ κισσος και ανασφαλής ηθοποιός συγκρούεται μ ε τον εξίσ ου νάρκισσο αλλά γοητευμένο συγγραφέα, η άπια στη σαγήνη δεν καθυποτάσσεται στην περιορισμένη πραγματικότητα της ζω ής (ή του βιβλίου), φαντασία και πραγ ματικότητα διαπλέκονται σε μια ερω τι κή ιστορία που αντανακλά τα παρασκή νια του κόσμου τη ς τέχνης και της δια νόησης σε μια ιδια ίτερα έντονη π ερίο δο αμφισβήτησης. Α. Σταμάτης

ΚΑΡΛΟΣ ΦΟΥΕΝΤΕΣ Ντιάνα, η μοναχική κυνηγός Αθήνα, Ωκεανίδα, 1997 Σελ. 291

Ν έ α μ ε τ α φ ρ α σ τ ικ ή κ α τ ά θ ε σ η D.H. LAWRENCE Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα νησιά και άλλα διηγήματα Μτφρ.: Βασίλης Καλλιπολίτης Αθήνα, Παπαδόπουλος, 1997 Σελ. 286

Έπρεπε να περά σουν αρκετά χρό νια, για να λογαριά ζεται σήμερα ένας απ’ τους καλύτε ρους συγγραφείς

του κόσμου. Έ π ρ επ ε να διωχτεί, εξαιτίας του πάθους και της τόλμης του να καταγγείλει τον πουριτανισμό της εποχής του, να σταθεί με επιφύλαξη στη μηχανοποίηση του αν θρώπου και να διαμορφώσει ένα έργο βαθύτατα ανθρωποκεντρικό. Πρόκειται για τον Άγγλο συγγραφέα Ντέιβιντ Χέρμπερτ Λόρενς (1885-1930),

που είναι βέβαια γνωστός στο ευρύ κοι νό για το μυθιστόρημά του «Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλι» (αφού προκάλεσε διωγμούς του συγγραφέα και απαγο ρεύτηκε σε Αγγλία και Αμερική), το σύ νολο όμως του έργου του προσφέρει μια νέα δυναμική και είναι όσο ποτέ επίκαι ρο. Σ ε μια νέα, λοιπόν, μεταφραστική από πειρα, μας προτείνεται να απολαύσουμε μεταξύ των άλλων το «Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα νησιά», νουβέλα ενδεικτική της αντισυμβατικής σκέψης του. Τ α διη γήματα του τόμου, προσεκτικά επιλεγ μένα, αντιπροσωπεύουν όλο το φάσμα της δημιουργίας του συγγραφέα και κα θιστούν τον τόμο χρήσιμο για μια πρώτη ανίχνευση του προβληματισμού του. Χρ. Π α πα γεω ργίου

Ε ξ ο υ σ ία κα ι λ ο γ ο τε χ ν ία Η Μήδεια της Christa W olf είν αι ένα κ εί μενο που απαντάει σ’ ένα μύθο, στην Κασσάνδρα της, στο Υλικό Μήδειας του αγαπητού της φίλου, του Μίλερ, στον τόπο της και στο δικό του βασιλιά, στις αγωνίες και τα ερωτηματικά της αν θρωπότητας της ίδιας. Η συγγραφέας, ορίζοντας απολύτως τις λέξεις, επ ι τυγχάνει να εκμετα λλευτεί στο έπακρο τις μαγικές δυνάμεις της λογοτεχνίας, δικαιώνει τη Μήδεια ανασκευάζοντας τις εναντίον της κατηγορίες, ξαναγρά φοντας το μύθο. Οι φωνές μεταγρά φουν τις πολλαπλές όψεις της πραγμα τικ ότητας, παρουσιάζοντας όμως μέσα από την πρισματική αυτή θεώρηση τη μοναδική αλήθεια της: ότι η Μήδεια, κατεξοχήν γυναίκα, ξένη και ανεξάρτη τη, δεν θα μπορού σε παρά να υποστεί τις διώ ξεις της εchrista woi ξουσίας. Η Μήδεια γίνετα ι σύμβολο της θετικής δύνα-

Μτφρ.: Αγγέλα Βερυκοκάκη Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1996 Σελ.261

μης και της ειλικρί- ------------------------------νειας, που συκοφαντούνται από το κα θεστώς - έννοια απολύτως αρνητική. Ο αναγνώστης προσλαμβάνει τις ιδεολο γικές αντηχήσεις μέσα από λεπτότατες αποχρώσεις, όπου η ποίηση των ουρα-

νίων σωμάτων αγκαλιάζει τη φρίκη των θυσιών και τα ερωτικά βλέμματα τις σπηλιές και τους λιθοβολισμούς. Η Μή δεια της W olf είν αι ένα κείμενο βαθιά προσωπικό, υπερασπίζεται μέσα απ’ αυτό την ίδια τη χαμένη της αθωότητα και διακηρύσσει τη ν πίστη της στον α γώνα, ασχέτως έκβασης. Είναι ένα κεί μενο βαθιά ποιητικό, στο οποίο ο λόγος ανασύρει από τα βάθη των πραγμάτων κρυμμένες διαστάσεις τους. Είναι άριστη λογοτεχνία. Τ. Δ η μ η τρούλια

_ _ _ _ _ _ _ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Α ρ χ α ιο π ρ ε π ή ς δ η μ ιο υ ρ γ ία Μ’ έναν συναρπα στικό τρόπο, που αντλεί και το υλικό αλλά και την έκ φραση από αρ χαϊκές καταβολές, ο πολυγραφότατος ποιητής Δημήτρης Γαβαλάς - λιγό τε ρο γνωστός απ’ ό σο θα έπ ρεπ ε και για τον όγκο της ποίησης που μέχρι σήμερα κατέθεσε και για την ποιότηαυτού του έρ γου -, αποπειράται και επιτυγχάνει έ ναν ερωτικό ύμνο στη Γυναίκα, που προσομοιάζει με άγγελο ή στον ά γγε λο, που διαδοχικά παίρνει τη μορφή διαφόρων γυναικών. Χρησιμοποιώντας λέξεις εν πολλοίς άγνωστες και ίσως με τις ρυτίδες του χρόνου, παίζοντας με παρηχήσεις, καταφεύγοντας στον κο φτό και συνάμα ακαριαίο στίχο και, τ έ λος, επισημοποιώντας την ειδικ ότητά του στο χώρο τη ς ερωτικής ποίησης, ο «Σύμμετρος έρως» αποθανατίζει, μέσω του δημιουργού του, το φιλάρεσκον, το φιλόδοξο και το μελαγχολικό, που μια τέτο ια σύνθεση απαιτεί. Δρομολο γώντας δ ε μια σειρά από προσωπικές

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΑΒΑΛΑΣ Σύμμετρος έρωτας ή τα πρόσωπατου αγγέλου Αθήνα, Γαβριηλίδης, 1996 Σελ. 79

εξάρσεις, που γίνονται ορατές κάτω α πό το ανομολόγητο λεξιλαγνικό πάθος, ο Δημήτρης Γαβαλάς π εριδιαβαίνει τη δημιουργία μ’ ένα ύψος ετερόκλητων συνθηκών και απρόσμενων φραστικών μέσων ταύτισης.

γο στις υψηλές σφαίρες του σπάνιου ε σωτερικού κραδασμού της μεγαλύτε ρης ιστορίας του κόσμου. Α. Σταμάτης

Χρ. Παπαγεωργίου

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο Ε λ λ η ν ο σ ύ ρ ιο ς μ ά γ ο ς Μ ικ ρ α σ ια τ ικ ό ς Ε λ λ η ν ισ μ ό ς Ο Ρωμανός ο Μελωδός γεννήθηκε στη Συρία στα τέλη του 5ου αιώνα, τον και ρό που η ειδωλολα ΡΩΜΑΝΟΥ ΤΟΥ ΜΕΛΩΔΟΥ τρία ήταν ακόμα ι Τρεις Ύμνοι σχυρή. Ανήκει στην Εισαγωγή-Μτφρ.: κατηγορία των ποι Κυριάκος Χαραλαμπίδης Αθήνα, Άγρα, 1997 ητών που αποθέω Σελ.99 σε η κατά κόσμον ε ξουσία του Βυζαντι νού Παλατιού και το Πατριαρχείο τον συγκατέλεξε ανά μεσα στους Αγίους της Εκκλησίας. Στο βιβλίο αυτό, που πε ριέχει τρία κοντά κια, τον Ύμνον εις την Αγίαν Γέννησιν του Κυρίου Ημών Ιη σού Χριστού, τον Ύμνον εις την Ανάστασιν του Κυρίου και τον Ύμνον εις την Ανάληψιν του Κυρί ου, ο εκλεκτός ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης μεταφράζει κινούμενος εν πνεύματι και εν αλήθεια, μεταφέροντας εύστοχα τις εσωτερικές ροές και την α κρίβεια του κειμένου και διακινδυνεύο ντας να αφήσει στον ίδιο το Ρωμανό να του δ είξει τον τρόπο της μετάφρασης (ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιλογή των κομματιών που παραμένουν στο πρωτό τυπο). Ο Μελωδός σε πολλά σημεία τολμά αρκετά για την εποχή του, ιδίως όταν αυτονομείται από το θέμα, προε κτείνοντας τα επεισ όδια των γραφών με φανταστικούς διαλόγους. Ο, κατά τον Ελύτη, «Ελληνοσύριος μάγος» παραμένοντας προσηλωμένος θεολόγος δεν παύει να είναι αληθινός ποιητής, αλλά και το αντίστροφο. Μια μοναδική σύ ζευξη, που απογειώνει τον ποιητικό λό

Ο καθηγητής Σπύρος Βρυώνης είναι έ νας από τους κορυφαίους Βυζαντινολόγους-Ισλαμολόγους κι έχ ει δι δάξει σε μεγάλα πανεπιστήμια. Τ ο 1985 ίδρυσε στο Σακραμέντο της Καλιφόρνιας το Κέντρο Μ ελέτης του Νέου Ελλη νισμού «Σπύρος-Βασίλειος Βρυώνης», έ να μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που έχ ει σκοπό τη μελέτη, την παραγωγή και τη διάδοση νέων επιστημονικών γνώσεων γύρω από τον Ελληνισμό. Η μελέτη του για την παρακμή του μ ε σαιωνικού ελληνισμού στη Μικρά Ασία, αποτελεί βασικό εργαλείο για όσους α σχολούνται σοβαρά με το συγκεκριμένο θέμα. Αν και με καθυστέρηση πολλών δεκαε τιών, η ελληνική έκδοση του βιβλίου έρ χ εται να εμπλουτίσει την ελληνική βι βλιογραφία. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας στον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης, η ελ ληνική μετάφραση αντιπροσωπεύει μια μακροχρόνια και δύσκολη προσπάθεια που άρχισε το 1984. Τ ο κείμενο είναι μαΣΠΥΡΟΣ ΒΡΥΩΝΗΣ Η παρακμή του Μεσαιωνικού κρό και περίπλοκο, Ελληνισμού στη Μικρά Ασία επειδή χρειά ζεται ν’ και η διαδικασία εξισλαμισμού αποδοθεί στα ελλη Μτφρ.: Κ. Γαλαταριώτου Αθήνα, Έκδοση νικά ολόκληρη κατη Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής γορία τεχνικών ό Τραπέζης, 1997 Σελ. 664 ρων ειδικών στην ανθρωπολογία, στις ισλαμικές και στις τουρκικές σπουδές. Ερέθισμα για τη συγγραφή του βιβλίου ήταν το ενδιαφέρον του συγγραφέα για δύο θέματα που από καιρό τον προβλη μάτιζαν: πρώτον, ο εξελληνισμός της α νατολικής Μεσογείου στην αρχαιότητα και, δεύτερον, η μακραίωνη αναμέτρηση των δύο κληρονόμων της ημιεξελληνι-

σμένης ανατολικής Μεσογείου - δηλαδή της Βυζαντινής κοινωνίας και της κοινω νίας του Ισλάμ. Επίκεντρο του βιβλίου είναι η τελευταία φάση της ελληνικής συρρίκνωσης και η περιγραφή των παραγόντων που έπαι ξαν αποφασιστικό ρόλο στην παρακμή του μεσαιωνικού Ελληνισμού και την πα ράλληλη πορεία του εξισλαμισμού της Μικρός Ασίας. Σ. Ν τάλης

Τ ο μ α κ ε δ ο ν ικ ό ζ ή τ η μ α Στο πολυσυζητημένο ζήτημα της ταυτό τητας των άλλοτε σλαβόφωνων και νυν διγλώσσων κατοίκων της Δυτικής Μακε δονίας, αναφέρεται αυτή η συλλογική μελέτη. Οι εννέα εργασίες του τόμου στοχεύουν αφενός στο να αποδείξουν ό τ ι τα ιστορικά, εθνογραφικά, πολιτικά και γλωσσολογικά κριτήρια, που έχουν χρη σιμοποιηθεί έως σήμερα, δεν φωτίζουν ι διαίτερα την πορεία της μακεδονικής εθνογένεσης, αφετέρου να υποδείξουν ως καθοριστικότερο . Β. ΓΟΥΝΑΡΗΣ παράγοντα διαφοI. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ποίησης το άτομο Γ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ (επιμ.). Ταυτότητες στη Μακεδονία και τις προσωπικές Πρόλογος: θ.Βερέμη του επιλογές. Οι ερ Αθήνα, Παπαζήσης, 1997 γασίες αποδεικνύΣελ. 264 ουν ό τι η διαμόρφω ση των συλλογικών ταυτοτήτων στο μα κεδονικό χώρο είναι μια σύνθετη και διαρκής διαδικασία χάραξης και επαναχάραξης ορίων με κύριο γνώμονα την προσωπική επιλογή. Σ. Ν τάλης

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ο ο ρ ισ μ ό ς τ η ς η θ ικ ή ς Οι φιλόσοφοι από την Αρχαιότητα ώς τις μέρες μας προσπάθησαν να προσδιορί σουν την ηθική, βάσει της οποίας ο άν θρωπος πρέπει να ζει και να συνδιαλέγε ται, αν επιθ υμεί να θεωρείται άτομο ηθι κό. Στον παρόντα τόμο, ο καθηγητής της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσιος Μ. Πελεγρίνης παρουσιάζει

έξ ι από τις σημαντικότερες θεωρίες περί της ηθικής, μ ε τις οποίες οι φιλόσοφοι αυτοί επιχείρησαν να υποδείξουν μο ντέλα συμπεριφο ράς, τα οποία όμως συγκλίνουν σ’ ένα καθαρά προσωπικό πεδίο επιλογών και παράλληλα σε μια υποχρεωτική απο λογία μέσω της αυτοκριτικής. Η ε λευθερία στην επ ι λογή των ηθικών αρχών σαφώς και προβληματίζει τα σκεπτόμενα άτομα, παρά το γεγονός ότι μπορούν να εκληφθούν ως ένα είδος προσωπικής υπο στολής της σκέψης και της δράσης. Έ ρ γ ο που έρχεται σαν συνέχεια πολλών άλλων, η «Ηθική φιλοσοφία» αναλύει θέ ματα όπως: Το Αγαθό, η Καθαρή Βούλη ση, η Ηδονή, Τ ο Περιγραφικό Νόημα, η Φαντασία και στηρίζεται σε φιλοσόφους όπως: ο Επίκουρος, ο Αριστοτέλης, ο Χιουμ, ο Καντ, ο Βιτκενστάιν κ.ά. Χρ. Παπαγεωργίου

Η σ κ έ ψ η τ ο υ Α ρ ισ τ ο τ έ λ η Όπως γ ίν εται εμφα νές και από τον τ ίτ λο του, το βιβλίο πα ρουσιάζει τη «δύ σκολη» φιλοσοφική σκέψη του Αριστο τέλη με μια απλή μορφή, αναλύοντας τις βασικότερες έν νοιες του μεγάλου Σταγειρίτη. Ο Αριστο τέλης, ο τόσο γνωστός μας άγνωστος, έ χει, παρά τις αντίθετες κατά καιρούς δη λώσεις, μείνει ουσιαστικά εκτός των προγραμμάτων τω ν σχολείων μας, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Δημ. Λυπουρλής στο προλογικό του σημείωμα. Ο άν θρωπος ως φιλοσοφικό ζώο, ο άνθρω πος ως δημιουργός, ο άνθρωπος που δρα, ο άνθρωπος και η γνώση, δύσκολα

MORTIMER J. ADLER Ο Αριστοτέλης για όλους Δύσκολος στοχασμός σε απλοποιημένη μορφή Μτφρ.: Π. Κοτζιά-Παντελή Αθήνα, Παπαδήμας, 1996 Σελ. 240 ____________________

φιλοσοφικά ερωτήματα είναι τα πέντε μέρη στα οποία διαρθρώνεται η πα ρουσίαση του βιβλίου που γράφτηκε α πό έναν μελετητή που πιστεύει πως η φι λοσοφία είναι υπόθεση όλων μας και που βρίσκει στον Αριστοτέλη τον ιδανικό πρώτο δάσκαλο κι ακόμα εκείνον, που αν κι έζησε 25 αιώνες πριν, διέθ ετε τις γνώσεις εκείνες που του επέτρεψαν να μιλάει για το σύγχρονο κόσμο μας σαν να ζούσε σήμερα.

Ανατολική Ευρώπη και περιγράφει το παρελθόν. Σ. Ντάλης

ΔΟΚΙΜΙΟ Κ ε ίμ ε ν α π ολλαπ λού ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ ο ς Η έκδοση αυτή απει-

Δ.Τσατσούλης πωργος γραμματικακης

Κοσμογραφήματα

ΜΑΡΤΥΡΙΑ Για τ η ν Α ν α τ ο λ ικ ή Ε υρ ώ π η Η Κροάτισσα SlaSLAVENKA DRAKULIC venka Drakulic ε ί Cafe Europa ναι συγγραφέας Μτφρ.: Γρ. Κονδύλης και δημοσιογρά Αθήνα, Οξύ, 1997 Σελ. 224 φος. Όπως σημειώ νει εύστοχα στο ε ι σαγωγικό σημείω μά του ο μεταφρα στής, η Drakulic ε ί ναι η συνείδηση του απλού ανθρώ που, που μέσα από τη φρίκη της κατα στροφής και του πολέμου ουρλιάζει απεγνωσμένα για περισ σότερη αν θρωπιά. Η Slavenka Drakulic δεν χαρίζεται σε κανέναν. Και σε ποιον να χαρισ τεί εξά λ λου; Στο «σοσιαλιστικό» παρελθόν; Μήπως δεν είναι υπεύθυνο κι αυτό για την κατάντια της μισής Ευρώπης; Στο «δημοκρατικό» παρόν; Ποιο απ’ όλα; Μήπως σ’ αυτό του προέδρου Τούτζμαν; Στο «εθνικό ξεκαθάρισμα» στη Βοσνία; Ή μήπως θα π ρέπ ει να χαρι σ τεί στη δυτική Ευρώπη που επ έτρ εψ ε αυτόν τον πόλεμο; T o Cafe Europe είναι η περιγραφή του εγώ μας. άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με οργή και μια δόση μελαγχολίας η συγγραφέας μιλά για το παρόν στην

κονίζει κατά τον καλύτερο τρόπο το εύ-

ρος τω ν ενδιαφερό ντων του Γιώργου ----------------------- Γραμματικάκη, κα θηγητή της Φυσικής και πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ο Γιώργος Γραμματικάκης έγινε ευρύτερα γνω στός με τη μεγάλη επιτυχία που είχ ε το βιβλίο του Η κόμη της Βερενίκης. Στα κοσμογραφήματα ο Γ. Γραμματικάκης θέ λει να μιλήσει με τρόπο απλό και ελ κυστικό για την επιστήμη του, αλλά και για τα προβλήματα του κοινωνικού κό σμου, του τόπου και των ανθρώπων του. Παρά την ποικιλία των θεμάτων τους, τα κείμενα επικοινωνούν μεταξύ τους αφή νοντας να διαφανούν οι εσωτερικές ανα φορές του συγγραφέα. Τ ις αναφορές αυτές όσο και τους λό γους που τον ώθησαν στην έκδοση του βιβλίου, ο συγγραφέας διερευνά σ’ έναν εκτεταμένο, αυτοβιογραφικό πρόλογο με τίτλο «Ο συγγραφέας και ο κόσμος του» Σ. Ντάλης

ΛαήνΣελ°2871996

Τ ο α ή τ τ η τ ο κ α λ ο κ α ίρ ι Το δοκίμιο του πρόΑΛΜΠΕΡΚΑΜΥ Το καλοκαίρι Αθήνα,^Ίστάκης, 1997

“ ρα χαμένου νομπελίστα συγγραφ έα το υ <<Ξένου>>

συγκεντρώνει κείμε----------------------------- να που γράφτηκαν μεταξύ του 1939 και του 1953 με κεντρι κό αίτημα την αναζήτηση του φωτός σαν φορέα του ζωογόνου νοήματος της αν θρώπινης περιπέτεια ς σε έναν κόσμο που ε ίτ ε βιώνει είτ ε βγαίνει μέσα από πο λέμους και τυραννικά καθεστώτα. Η Με-

σόγειος του συγγραφέα που γεννήθηκε στο Αλγέρι, είναι ένας τόπος όπου το κα λοκαίρι έρχεται εκτυφλωτικό κατακαίοντας τα πάντα και αφήνοντας μικρά μόνο σημάδια πάνω στους τοίχους των πόλε ων που χτίστηκαν πάνω στις φυσικές ο μορφιές και περιμένουν αδιαμαρτύρητα τη νομοτελειακή τους καταστροφή από τον αδηφάγο άνθρωπο. Ανθρωπισμός, υπαρξιακή αγωνία (γλυκιά όπως τη θέλει ο συγγραφέας) και η αέναη αναζήτηση του νοήματος είναι τα κυρίαρχα αιτήμα τα των εξομολογητικών αυτών σελίδων του Αλμπέρ Καμύ. Α. Σταμάτης

ΜΟΥΣΙΚΗ Μ ο υ σ ικ ή Η σειρά « Τα μικρά μουσικά», ανά δύο π ε ρίπου μήνες, θα φιλοξενεί διάσημα ονό ματα της διεθνούς μουσικής σκηνής. Το πρώτο της βιβλίο αναφέρεται στον Ντέιβιντ Μπόουι, το γνωστό καλλιτέχνη που για τριάντα χρόνια βρίσκεται στο προ σκήνιο του εν- ________________________ δ ια φ έ ρ ο ν τ ο ς ΣΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣτου νεαρόκοΛΩΡΗ ΚΕΖΑ σμου και όχι μό David Bowie Αθήνα, Πατάκης, 1996 νο. Οι συγγρα Σελ.160 φείς με συστη ματικό τρόπο και πολύ μεράκι δημιούργησαν ένα αξιό λογο βιβλίο που βασίζεται σε συνεντεύ ξεις, άρθρα και άλλες έγκυρες πηγές και που, ανάμεσα στ’ άλλα, συμβάλλει σε μια πιο ολόπλευρη και γι’ αυτό ουσιαστι κή σκιαγράφηση του καλλιτέχνη και σο βαρή, κατ’ επέκταση, αντιμετώπιση της μουσικής. Γ. Παπαδάτος

σα αυθάδικη που σμπαραλιάζει, στόμα που φιλάει και δαγκώνει ταυτόχρονα. ------------------------- Ερωτικός και αποκρουστικός. Τον α ΤΖΙΜΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ πορρίπτεις ή τον Υγιεινή Διαστροφή, Άλμπουν Αθήνα, Opera, 1996 δέχεσαι» (σελ. 82). Σελ. 136 και 1 CD Στο «Άλμπουν» πε ριλαμβάνονται όλοι οι στίχοι από τα εξή ντα τέσσερα τρα γούδια του Τ ζ. Π. ει κοσαετούς εσοδεί ας (1974-94), σε ε ι κονογράφηση της Λυδίας Βενιέρη. Επίσης: ένα πρό σφατο γκάλοπ που εκτιμά τη γνώμη του κοινού για τον Τζ. Π., δέκα συνεντεύ ξεις του (1985-93) σε αθηναϊκές εφη μερίδες και περιοδικά, έξ ι «ξυστές» σε λίδες, με ανάλογο σασπένς για τα κρυμμένα λόγια και δώδεκα έγχρωμες σελίδες, παντελώς ακάλυπτες, με κολάζ του ίδιου. T o CD των «Μουσικών Ταξιαρ χιών» είναι η σύγχρονη έκδοση της κα σέτας που είχ ε κυκλοφορήσει παράνομη με τίτλο: Ο Τζιμάκος και οι Μουσικές Τα ξιαρχίες. Τ ο βιβλίο και τα CD που το συνοδεύει ε ί ναι μια επετειακή έκδοση για τα είκοσι και πλέον έτη παρουσίας του Τ ζ. Π. στον καλλιτεχνικό στίβο και αποτελούν απα ραίτητα και συλλεκτικά κομμάτια για τους πολυπληθείς νοσταλγούς - επανα στάτες όχι μόνο μουσικής... Κ.Δ. Μαλαφάντης

Μ.Μ.Ε. Α φ ο ρ ισ μ ο ί δ ίχ ω ς θ έ σ η

Τ ζ ίμ η ς Π α ν ο ύ σ η ς Ο τ ίτ λ ο ς τ ο υ βιβ λ ίο υ Ο καλλιτέχνης δεν χρειά ζεται συστά σεις· αυτοβιογραφούμένος λέει: «Ποιος το περίμενε ότι ο νεαρός τσιλιαδόρος α ριστεριστών αφισοκολλητών τω ν Βορεί ων Προαστίων θα όρθωνε μια μέρα το α νάστημά του, θα ’βγάζε γλώσσα; Γλώσ

χ.Η. χαλαζίας T.V.: Έγκλημα ή Επανάσταση; Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1997

π ρ ο δ ια θ έ τ ε ι τ ο ν αν α γ ν ώ σ τ η ό τι θ α δ ια β άσ ει ακόμη ένα

ε ν τ υ π ω σ ια κ ό και -------------------------------------------- π ρ ό χ ε ιρ ο (ω ς σ υ ν ή θ ω ς ) ρ ε π ο ρ τ ά ζ γ ια τ ο χ ε ιμ α ρ ρ ώ δ ε ς φ α ι-

νόμενο της τηλεόρασης. Η ανάγνωση του κειμένου δεν διαψεύδει την κοινοτοπική αυτή προδιάθεση. Αφορισμοί, αφη γήσεις, παράθεση αταυτοποίητων κειμέ νων και σειράς ονομάτων, πολιτικολογία και κοινωνιολογία χωρίς πολιτική άποψη και κοινωνιολογική θέση. Θέματα άκρως σημαντικά, όπως το «Τηλεόραση και παι δί», ακρωτηριάζονται σε λίγες σελίδες, εικονογραφημένες μάλιστα. Ωστόσο υπάρχει βιβλιογραφία, συχνά άσχετη με το κείμενο, και ειδικό κονιορτοποιημένο «κεφάλαιο» με θέμα «TV. Η πιο κερδοφό ρα πορνοβιομηχανία». Και το παράδοξο του βιβλίου αυτού: η καταχώρηση νομι κών κειμένων και στατιστικών πινάκων σε περισσότερες από τις μισές σελίδες του. Στοιχεία χρησιμότατα για τον π ε ρισσότερο προσεκτικό μελετητή τού ε κρηκτικού και επίμαχου ΜΜΕ που ονο μάζεται Τ ηλεόραση.

παράλληλες σκέψεις, ο αναγνώστης μπορεί να μεταφ έρει τις θέσεις των συγγραφέων στην ελληνική πραγματικό τητα. Σ. Ντάλης

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Μ α θ η σ ια κ έ ς δ υ σ κ ο λ ίε ς _____________________________ ΜΑΡΙΑ ΚΑΪΛΑ ΕΛΕΝΑ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ 0 Εκπαιδευτικός Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1997

Η σχολική αποτυχία “ η Πΐθαν0τη ™ 8Vσωματωσης των «αποκλινόντων» παιδ ώ ν ε(ναι μια ουσιώ .

______________ _______________ δης συνιστώσα, ένα μέτρο της επιτυχίας ή της αποτυχίας, του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Οι δρόμοι για τη λύση τ έ τοιων προβλημάτων είναι δύσκολοι, αλ λά και εξαρτώνται από όλους της παρά Ν. Κολοβός γοντες της παιδευτικής διαδικασίας. Η συγκεκριμένη έρευνα επ ιχειρεί να Τ α Μ Μ Ε σ τη σ ύ γ χ ρ ο ν η σκιαγραφήσει το πρόσωπο του εκπαι κο ιν ω ν ία δευτικού μέσα από τις στάσεις και τις α ναπαραστάσεις του απέναντι στα παιδιά Τ η διαδικασία με με μαθησιακές δυσκολίες και ειδικά ΜΑΞΟΥΕΛ ΜΑΚ ΚΟΜΠΣ την οποία διαμορ ΕΝΤΝΑ ΕΪΝΣΙΝΤΕΛ προβλήματα και μέσα από τις αντιλή ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΟΥΪΒΕΡ φώνεται η κοινή ψεις για τον εαυτό του. Πραγματοποιή Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης γνώμη επιχειρεί να και η διαμόρφωση της κοινής θηκε με τη μέθοδο του ημι-δομημένου ε παρουσιάσει αυτό γνώμης ρωτηματολογίου σε εκπαιδευτικούς των Μτφρ.: Γιούρι Κοβαλένκο το βιβλίο. Σύμφωνα δύο πρώτων βαθμιδών της εκπαίδευσης Αθήνα, Καστανιώτης, 1996 με τους τρεις Σελ.136 σε νησιά της Δωδεκανήσου. Τ α ουσιώδη συγγραφείς, τα συμπεράσματα, η πλούσια βιβλιογραφία ΜΜΕ στη σύγχρονη κι η θεωρητική υποστήριξη της έρευνας κοινωνία κατορθώ την κάνουν, ανάμεσα στ’ άλλα, απαραί νουν να διαμορφώ τητο βοήθημα των εκπαιδευτικών για νουν ποικιλοτρότην αλλαγή αντιλήψεων και συμπεριφο πως την κοινή γνώ ρών απέναντι στα παιδιά με ειδικά προ μη. Όπως σημειώ βλήματα. Συνάμα δ ε το συγκεκριμένο βι νουν οι συγγραφείς, βλίο αποτελεί σημαντική συμβολή στις σκοπός του βιβλίου επιστήμες της αγωγής στη χώρα μας. τους είναι η πα Γ. Παπαδάτος ρουσίαση της υπάρχουσας προϊστο ρίας στο χώρο των Π α ιδ ε ία κα ι Κ ο ιν ω ν ία εμπειρικών ερευνών για την κοινή γνώμη Είναι τα κείμενα των τριών σεμιναρίων και τη μαζική επικοινωνία και η δημι που έγιναν στο Κ.Μ .Ε. κατά την ερευνη ουργία κάποιων ερεθισμάτων για περαι τική περίοδο 1994-95, με σκοπό τη διετέρω έρευνες. Το βιβλίο αναφέρεται ρεύνηση της επίδρασης της εκπαί κυρίως στην Αμερική, αλλά με κάποιες δευσης στη διαμόρφωση των κοινωνι-

κών και πολιτιστικών θεσμών της όλης δομής του ελληνικού κράτους. Ειδικότερα διερευνάται η εκπαίδευση ως κοινωνικός καταμερισμός και κοινω νικός θεσμός, ο ρόλος της εκπαίδευσης στην ελληνική κοινωνία και διάφορα προβλήματα εκπαιδευτικής πολιτικής των τελευταίω ν ετών. Μέσα από τα κεί μενα αποδεικνύεται ότι ο συντηρητικός ρόλος της εκπαίδευσης δεν είναι φυσικό χαρακτηριστικό της, αλλά στοιχείο που εμφιλοχωρεί σ’ αυτήν, εξαιτίας του τα ξι κού χαρακτήρα της κοινωνίας, μέσα στην οποία συντελείται η εκπαίδευση, ε νώ υπάρχουν πολ λές δυνατότητες Μελέτες Κέντρου Μαρξιστικών προοδευτικών δ ιε Ερευνών Θέματα παιδείας-7, ξόδων. Ο προβλη Παιδεία και ελληνική κοινωνία ματισμός ερμηνεύει Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1996 και το γ ια τί η ελληνι Σελ. 200 κή εκπαίδευση, ακο λουθώντας την ιστο ρική πορεία της μέ σα στα 150 χρόνια ζωής του ελληνικού κράτους, έφτασε στην κατάσταση που βρίσκεται σήμε ρα. Τ ο βιβλίο, μια ακόμη αξιόλογη μελέτη του ΚΜΕ, με βάση τα δεδομένα του μ α ρ ξισ μ ο ύ -λ εν ιν ισμού, διαπραγμα τεύ ετα ι θέματα επίκαιρα, αλλά και δια χρονικά, που αποκαλύπτουν ωστόσο τις δυνατότητες που υπάρχουν για προο δευτικ ές διεργασίες στον τομ έα της δη μόσιας παιδείας όλων τω ν βαθμιδών. Κ.Δ. Μαλαφάντης

ΓΛΩΣΣΑ Ε λ λ η ν ικ ά γ ια α λ λ ο δ α π ο ύ ς Οι οικονομικοί και πολιτικοί μετανάστες και οι αλλοδαποί φοιτητές στη χώρα μας αριθμούν εκατοντάδες χιλιάδες άτομα. Ακριβείς στατιστικές δεν υπάρχουν κά ποιοι όμως υποστηρίζουν τον αριθμό

1.000.000. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, αν μη τ ι άλλο, χρειάζονται να γνωρίζουν ι κανοποιητικά τη Φ. ΚΑΒΑΚΟΠΟΥΛΟΣ γλώσσα μας έτσι ώ Ε. ΚΟΥΤΣΟΜΗΤΟΠΟΥΛΟΥ στε να μπορούν να Μ. ΑΡΓΎΡΟΥΔΗ αντεπεξέλθουν σε Β.ΔΑΓΚΛΗ Νέα Ελληνικά για αρχάριους μια σειρά από Αθήνα, Νεφέλη, 1997 δυσκολίες που Σελ. 298 ------------------------- συναντούν στην κα θημερινή τους ζωή. Η παρούσα εργασία των πανεπιστημιακών της φιλοσοφικής Σχολής Κρήτης είναι ένα πολύτιμο εργα λείο εκμάθησης. Γραμμένο και δοκιμα σμένο από άξιους δασκάλους π εριέχει τους 1600 συνηθέστερους όρους που προέκυψαν ύστερα από συστηματικές μελέτες. Να σημειώσουμε την ύπαρξη του ελληνοαγγλικού λεξικού. Προϋπό θεση οι μαθητές των ελληνικών να είναι απόφοιτοι λυκείου. Ν. Μολυβιάτης

Γλώ σ σ α κα ι Λ ο γ ο τε χ ν ία Μ ελετήματα για τη γλώσσα και τη λογο τεχνία π ερ ιέχ ει ο τρίτος στη σειρά τό μος (Α’ τόμ. Κάλβος, 1985 - Β ’ τόμ. Σ μ ί λη, 1995, γ ’ έκδ.). Ο συγγραφέας, γνω στός για τις σημαίνουσες εργασίες του στο χώρο τη ς Γλωσσολογίας και της Κριτικής προσέγγισης της Λογοτε χνίας, με συστηματικό τρόπο και οξεία κριτική σκέψη, και τού τη τη φορά, πα ρουσιάζει θέματα που ανάγονται και στη θεωρία αλλά και στην πράξη των δύο παραπάνω περιοχών. Συγκεκριμένα σ’ ένα πρώτο μέρος ανα_____________________ φ έρετα ι στα δοκίμια του Σεφ έρη και ΘΑΝΑΣΗΣ ΝΑΚΑΣ του Έ λ ιο τ, ανιχνεύΓλωσσοφιλολογικά Γ' ε ι και κρίνει συσχε Αθήνα, 1996 τίσ εις τους, κατα Σελ. 320 πιάνεται μ ε τη μ ετά φραση του Γαργαντούα του Ραμπελαί και ανιχνεύει τη γλωσσική πραγματικότητα της ελληνι κής ποίησης τη ς λεγάμενης γενιά ς του 7 0 . Στο δεύτερ ο μέρος συμβάλλοντας και στη διδασκαλία της γλώσσας, ασχολείτα ι με τα λεκτικά σύνολα των βιβλίων τη ς Νεοελληνικής Γλώσσας του Γυμνασίου, μ ε άλλα θεωρητικά και πρακτικά

ζητήματα της μορφής τη ς γλώσσας, παραθέτει μια ανακοίνωση στη γαλλική γλώσσα (νομίζουμε ότι έπ ρεπ ε να μ ετα φραστεί) για τη θέση και τη λειτουργία του επιρρήματος και συνεχίζει μ ε ση μαίνοντα στοιχεία για τη συμβολή του Ν. Χατζιδάκη και του A. Mirambel. Κατα λήγει δ ε το βιβλίο με εύστοχες παρατη ρήσεις κι ενδιαφέρουσες για π ερ α ιτέ ρω συζήτηση απόψεις, για το εν πολλοίς συνεχιζόμενο ως σήμερα γλωσσι κό ζήτημα. Κοντολογίς πρόκειται για ένα πολύ α ξιόλογο βιβλίο, που τα επιμέρους κ είμ ε νά του συμβάλλουν στην επισ τήμη και γενικά στη θεωρία μ’ έναν διττό τρόπο: καταγράφουν αντικειμενικά απόψεις προωθώντας την υπάρχουσα πραγματι κότητα, αλλά και ανακινούν και νέους προβληματισμούς και ζητήματα για σύγχρονα θέματα που τα περισσότερα απ’ αυτά είναι φλέγοντα. Γ. Παπαδάτος

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Για τ η ν ο ικ ο ν ο μ ία σ τη ν Ε υρ ώ π η Ο τίτλος αυτού του ΖΑΝ ΠΩΛ ΦΙΤΟΥΣΣΙ βιβλίου δικαιολογη Η απαγορευμένη συζήτηση Νόμισμα, Ευρώπη, Φτώχεια μένα μπορεί να προΜτφρ.: Μάγδα Κλαυδιανού καλέσει κάποια έκ Επίμετρο: Α. Παπαγιαννίδης Αθήνα, Πόλις, 1997 πληξη, σημειώνει ο Σελ. 334 συγγραφέας της με λέτης Ζαν Πωλ Φιτουσσί, που είναι κα θηγητής των οικονο μικών στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστη μών του Παρισιού, για να συμπληρώσει πιο κάτω ότι η συζή τηση απαγορεύεται από μόνη της και προκαλεί αμηχανία και σε μας, διότι τίθε τα ι με όρους που δεν έχουν λόγο ύπαρξης και άρα είναι ανώφελο να διεξάγεται. Όμως μετά τις βρετανικές εκλογές και την κυβέρνηση Μπλερ στη Μεγάλη Βρετανία,

μετά τις γαλλικές εκλογές και την κυβέρ νηση Ζοσπέν στη Γαλλία, μετά την επανα τοποθέτηση των επιλογών της πορείας προς την ΟΝΕ και προς το Ευρώ στην Κο ρυφή του Άμστερνταμ, μια ολόκληρη συζήτηση φαίνεται να ξαναρχίζει στην Ευρώπη. Πρόκειται ακριβώς για εκείνο που επί χρόνια υπήρξε «Η Απαγορευμένη Συζήτηση» για την οποία κάνει λόγο ο Ζαν Πωλ Φιτουσσί. Για εκείνο που έθεσε στην ουσία εκτός δημόσιας συζήτησης η «μονόδρομη σκέψη» (pensee unique), όπως κυριάρχησε από την αρχή της δεκαετίας του ’90 στην Ευρώπη, εκτοπίζοντας κάθε λόγο για δεξιά και για αριστερή προσέγγι ση στην οικονομία. Σ. Ντάλης

Η φ τ ώ χ ε ια σ τη Δ ύ σ η Προϊόν δ ιε θνούς συνε δρίου ο τό μος αυτός έ χ ει πολλά να μας διδά ξει για τη ν εξέλ ι ξη τη ς εξαθλίωσης στις δυτικ ές κοινω νίες τον τρόπο μ ε τον οποίο οι διάφο ρες κοινωνίες, επιχείρησαν να την εκρ ι ζώσουν, τις πολεμικές που έφεραν σε αντιπαράθεση οι διάφορες κοινωνικές ελίτ. Οι περισ σότερες αναλύσεις, που περιλαμβάνονται στον τόμο, αναφέρονται τόσο στον 19ο αιώνα όσο και στη σύγχρονη περίοδο. Αναλύονται οι γερμανικές, οι αμερικανι κές, οι βρετανικές, οι γαλλικές και οι σκανδιναβικές εμπ ειρίες από τους πιο επιφ ανείς ειδικούς της φτώχειας και τω ν κοινωνικών πολιτικών. Σ. Ντάλης

FRANCOIS-XAVIER MERRIEN (επιμ.) Αντιμέτωποι με τη φτώχεια Η Δύση και οι φτωχοί χθες και σήμερα Μτφρ.: Μ. Κορασίδου Αθήνα, Κατάρτι, 1996 Σελ. 330

ΚΟΙΝΩΝΙΟΑΟΓΙΑ Η υ π α ν ά π τυ ξ η π έ ρ α α π ό τ η ν ο ικ ο ν ο μ ία Είναι πλέον βέβαιο πως η υπανάπτυξη δεν μπορεί να ορίζεται μόνο με οικονομι κούς αλλά και με οικονομικούς, μεταξύ

οι κοινωνικές και κοινωνιολογικές παρά των άλλων, όρους. Κυρίαρχη δ ε θέση μετροι υπήρξαν από τις σημαντικότερες για την κατανόηση και αντιμετώπιση του που ελήφθησαν υπόψη στο πλαίσιο της προβλήματος κατέχει η κοινωνιολογική δημιουργίας της αποκαλούμενης Νέας θεώρηση και τα κοινωνικά δεδομένα, Διεθνούς Οικονομικής Τάξης, στην ο πράγμα που αυτόματα διαφοροποιεί και ποία εντάσσονταν προβλήματα πλητις αιτίες υπανά θυσμιακά, κατοικίας, ισότητας των ατό πτυξης της κάθε κοι ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΙΛΙΑΣ μων, θέσης της γυναίκας, μόρφωσης και νωνίας. Κάτω από Κοινωνιολογίατης υπανάπτυξης παιδείας και ποικίλα άλλα που έδειχναν μια τέτοια οπτική Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1996 ότι η υπανάπτυξη δεν αποτελούσε φαι προτίθεται, στο πα Σελ. 260 νόμενο αποκομμένο από το σύνολο κοι ρόν βιβλίο, να εξετά νωνικό προβληματισμό. Πάνω στο θέμα, σει το θέμα και ο επομένως, υπήρξε σωρεία μελετών κοι καθ. του Παντείου νωνιολογικού περιεχομένου, έγγραφα Παν/μίου Βασίλης και ντοκουμέντα, ένα πλουσιότατο υλικό Φίλιας μελετώντας προερχόμενο από όλες σχεδόν τις χώ αφενός τη μορφο ρες τόσο τις ανεπτυγμένες όσο και τις λογία της υπανά καλούμενες, στο εξής, υπό ανάπτυξιν, πτυξης και αφ ετέ μια και ο όρος υπανάπτυκτες είχ ε γενικά ρου τους εξωγενείς θεωρηθεί μειωτικός για τις εν λόγω χώ και ενδογενείς πα ρες. Στο σύνολο επομένως αυτού του ράγοντες που την υλικού, υπάρχει μια πρωτογενής προκαλούν. Τ ο θέ δουλειά που δείχνει, αν μη τ ι άλλο, πως ο μα, ωστόσο, και εδώ κοινωνιολογικός προβληματισμός και οι θα διαφωνήσω με σχετικές μελέτες δεν είναι ανύπαρκτες τις εισαγωγικές θέ ούτε καν φτωχές. Τ ο αντίθετο. σεις του ερευνητή, δεν είναι νέο: ήδη, η πετρελαϊκή κρίση του 1973 έβαλε σε λει Δ. Τσατσούλης τουργία διεθνείς μηχανισμούς προς α ντιμετώπιση του προβλήματος που ετέΚ ο υ λτο υ ρ έλα θη αδυσώπητα στις ανεπτυγμένες χώ ρες, οι οποίες, σταδιακά, άρχισαν να Ως «Κοινωνιολογι συνειδητοποιούν, έστω και καταναγκαΔΙΟΝΥΣΗΣΓ. ΖΕΡΒΟΣ κή προσέγγιση στικά, μέσω των ομάδων πίεσης που α Ευρώπη-Άτομο στην κοινωνική σκούσαν οι χώρες του Τρίτου Κόσμου εί Εξουοία-Γυναίκα στάση των γυναι τ ε με το Γκρουπ των 77 ε ίτ ε με την ομά Αθήνα, Ελληνικά Γοάμματα, 1996 Σελ 556 κών, έναντι των διαδα των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, ό ----------------------- φόρων μορφών ε τ ι η υπανάπτυξη εκείνων αφορά το σύνο ξουσίας» υποτιτλοφορεί το βιβλίο του λο του πλανήτη αφού, σε μεγάλο βαθμό, ο συγγραφέας, απόφοιτος σουηδικού αποτελεί απόρροια και της αποικιοκρα πανεπιστημίου. Ωστόσο, το ογκωδέ τίας. Χαρακτηριστικό, άλλωστε, το γεγο στατο αυτό βιβλίο δεν δ είχ ν ει να υπη νός, ότι οι τό τε σοσιαλιστικές χώρες, πα ρ ετ εί τον προαναγγελθέντα στόχο του, ρόλο που εντάσσονταν στο πλευρό των αλλά να κάνει μια (συχνά έως και αφε χωρών του Τρίτου Κόσμου, αποποιού λή) περιδιάβαση πάνω από διάφορες νταν κάθε ευθύνη της κατάστασης, α κοινωνιολογικές και ιστορικές έννοιες, φού οι ίδιες δεν είχαν υπάρξει αποικιοενώ η βασική παρανόηση αρχίζει ήδη κρατικές, θέση που δεν πέρασε χωρίς από το γεγονός ό τι χαρακτηρίζεται ως κριτική. Εν πάση περιπτώσει, μια σειρά κουλτούρα οποιοδήποτε σύστημα από Διεθνείς Συνδιασκέψεις, υπό την αι (π.χ., δουλοκτητικό, φεουδαρχικό γίδα του Ο Η Ε, αλλά και μελέτες ειδικών κ.λπ.) ή αξία. Δεν θα ’θελα να αμφισβη διεθνών Οργάνων και Οργανισμών έθ ε τήσω κατ’ ουδένα τρόπο τις αγνές προ σαν το πρόβλημα της υπανάπτυξης, ή θέσεις του συγγραφέα, όμως δεν μπο δη, από τη δεκαετία του 7 0 , σε μια άλλη ρώ παρά να παραθέσω σύντομα αποβάση από την καθαρά οικονομική όπου

σπάσματα του έργου του που αποτε λούν εύγλω ττα δείγματα των «δυσκο λιών» που θα αντιμετω πίσ ει ο καλόπι στος αναγνώστης. Ετσι, στην Εισαγω γή: «Η θεωρία συμπεριελάμβανε τα πλαίσια συμπεριφοράς και δράσης των ατόμων, καθόριζε τον τρόπο ζωής και δημιουργούσε μια κοινωνική κουλτού ρα. Στην κάθε κοινωνική κουλτούρα, πά ντα ή σχεδόν πάντα, διαχώριζαν την ε ξουσία από το άτομο και το άτομο σε δύο φύλα, όπως άνδρας-γυναίκα» (!!!). «Από την κοινωνική κουλτούρα της Β. Ευρώπης, μ ε εκπρόσωπο τη Σουηδία, έ χουμε την κοινωνική κουλτούρα της Ν. Ευρώπης μ ε εκπρόσωπο την Ελλάδα. Μ εταξύ αυτών των κοινωνικών κουλτουρών υπήρξαν πολλές παραλλα γές καθότι ο Αγώνας του 1821 ε ίχ ε σαν κύριο στόχο την αποδέσμευση από τους κτήτορες και ήταν υπέρ της ε λευθερίας και της δημοκρατίας. Ίσως αυτός να ήταν ένας σοβαρός λόγος που η γυναίκα άρχισε να αποκτά θεσμικά και νομικά δικαιώματα μετά τον Β ’ Πα γκόσμιο Πόλεμο» (σελ. 29). Τέλος, για να φύγουμε από τις εισ αγωγικές επ ε ξηγήσεις και να μπούμε στην ουσία «Η πολυούσια (πλουραλιστική) κουλτούρα είναι μια πολυστατική κουλτούρα όπου τα συνιστώντα μέρη της μπ ορεί να έ χουν κουλτουρέλα ετερογένεση» (σελ. 44). Έ χ ε ι τη δική του απόλαυση κι αυτό μπροστά στη σοβαροφάνεια που μας κατακλύζει. Τουλάχιστον, εδώ, η γλώσ σα αυτοσαρκάζει την κενότητα της χω ρίς να ντρέπεται να το δ είξει... Ίσως αυτό εκτιμήθηκε για την έκδοσή του. Δ.Τσατσούλης

ΠΑΙΔΙΚΑ Π α ιδ ικ ά χ ρ ό ν ια Ο Το μ Σόγερ είναι το μυθιστόρημα μαρκτουεϊν που γαλούχησε γεΤομ Σόγερ νΐές και νενιέο Οι Αθήνα, Παπαδόπουλος, 1996 ^ , ' ν Σελ. 304 περισ σότερες απο τις π ερ ιπ έτειες που -------------------------------αναφέρονται σ’ αυτό το βιβλίο συνέβη-

σαν στ’ αλήθεια. Μερικές είν αι εμ π ει ρίες του ίδιου του συγγραφέα και άλ λες συνέβησαν σε παιδιά τη ς παρέας του ή συμμαθητές του. Ο σκανταλιά ρης ήρωας και η ατίθαση παρέα του α ντισ τέκονται στη σοβαροφάνεια και τη ν αυστηρότητα τη ς κοινωνίας, σκα ρώνοντας τις πιο απίθανες φάρσες στους μεγάλους, ζώντας μ ε όλες τους τις αισθήσεις την π εριπ έτεια, υλοποιώ ντας τη φαντασία τους και υποκύπτοντας μ’ ενθουσιασμό στις προλήψεις και τις δεισ ιδαιμονίες της εποχής τους. Η απαράμιλλη πένα του Μαρκ Το υ έιν ενθουσιάζει και συγκινεί, δημιουργεί ανθρώπινους χαρακτήρες που αντέ χουν στο χρόνο, ξεκαρδιστικές κατα στάσεις που συντηρούν τη νοσταλγία για τα παιδικά χρόνια, τα χρόνια τη ς α θωότητας και της ξενοιασιάς. (Από 8 ε τών και άνω). Κ.Δ. Μαλαφάντης

Σ τ ις π α ρ υ φ έ ς τ ο υ μ ύ θ ο υ Είκοσι σύντομα κεί μενα σπάνιας ευ α ι σθησίας οι «Παράμυθοι», κοσμούνται από τη ν εξαιρετική εικονογράφηση της Μπέτυς Αράπη που συνδια λέγεται αρ μονικά μαζί τους. Με μέσο έκφρασης τη ν ποιητική πρόζα, οι παραβολές αυτές επεξεργάζο νται βασικές έννοι ες παραπέμποντας σε ελληνικά και ξ έ να παραβολικά πα ραμύθια και τη δη μοτική παράδοση. Πολλά χαρακτηρί ζονται από μια διαλογικότητα (π.χ. «Ο φόβος»), που εξυ π η ρ ετεί τη ν εξέλιξη του σύντομου μύθου, ενώ άλλα προτι μούν τη ν πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Χαρακτηριστικό τους ο σκεπτικισμός που επιδεικνύουν απέναντι στο μύθο και η προσωποποίηση αφηρημένων εν νοιών, όπως το παράπονο, ο φόβος, το

φιλότιμο, η τύψη. Τ α λεκτικά σχήματα και η χρήση της παρήχησης, ιδια ίτερα προφανής στην «ηχώ», χρησιμοποιείται σε πολλά και η προφορικότητα του λό γου που παραπέμπει στην παράδοση του δημοτικού τραγουδιο ύ είναι πασί δηλη. «Η αλήθεια είναι απλή» επ ιβεβα ι ώνει τον τίτλο, ενώ στα «πουλιά» συνα ντά με τη σύγκρουση του άλογου μ ε το έλλογο και στο «Η έκθεση» την αγάπη για τις λέξεις . Έ ν α βιβλίο για μικρά αλ λά και μεγάλα παιδιά που παρέμειναν εξίσ ου τρυφ ερά με το λόγο της συγγραφέως. Λ. Ε ξ αρ χο πο ύ λ ο υ

Κ ά θ ε σ ελ ίδ α κι έ κ π λ η ξη Δυο βιβλιαράκια ' ΚΑΣ ΜΟΡΜΠΙΚ που στις σελίδες Η κουκουβάγιαπετάει! τους τα ζώα κινού Οκάβουραςγραπώνει νται σαν να βρίσκο Αθήνα, Καστανιώτης, 1996 Σελ.8 νται στο φυσικό τους χώρο. Με μια απλή κίνηση η κουκουβάγια ανοίγει τα φτερά της και πετά ει, ο βάτραχος πηδά ει, η χελώνα μπουσουλάει, το ψάρι κο λυμπάει, το κουνελάκι χοροπηδάει και το άλογο τρέχει. Με την ίδια λογική της τρισδιάστατης κι νούμενης εικόνας και στο δεύτερο βι βλίο ο κάβουρας γραπώνει, το σαλιγκά ρι κρύβεται, ξύνεται η μαϊμού, η φάλαι να ξεφυσάει, το λιοντάρι βρυχιέται κι ο κροκόδειλος δαγκώνει. Κάθε σελίδα και μια έκπληξη για τους μικρούς μας φίλους, αλλά και για τους γονείς τους που σίγουρα θα διασκεδά σουν παίζοντας. (Γ ια παιδιά προσχολικής ηλικίας) Γ. Δανιήλ

Έ ν α ς α ν τ ιφ α τ ικ ό ς α ιώ ν α ς Όπου να ’ναι φτάνει και το τέλος του αι ώνα μας. Ενός αιώνα που έβαλε τον άν θρωπο μπροστά σε προβλήματα μάλλον δυσεπίλυτα- που του έδωσε ελπίδες και προτού φανεί το λυκόφως του τού τις πήρε. Ενός αιώνα, δύσθυμου και ανάλ γητου και μαζί θαυματοποιού. Ενός αιώ να που με τα απίθανα τεχνολογικά του ε

πιτεύγματα τον κάνουν μάλλον να υπο μειδιά αινιγματικά. Για τί ποιος ξέρ ει τ ι ε πιφυλάσσει η ενσκήπτουσα παγκοσμιο ποίηση!.. ΚΡΙΣΤΙΝΑ ΧΟΠΚΙΝΣΟΝ Σ ’ αυτό το βιβλίο, Οεικοστός αιώνας μέσα από εικόνες, Η ιστορίατου Εικον.: Π. Ντέννις χάρτες, χρονολο Μτφρ.: Τζ. Γαβαλάκη γία , κείμενα, πα Αθήνα, Πατάκης, 1996 ρουσιάζονται τα ι Σελ.96 στορικά, κοινωνικά, επιστημονικά και πολιτισ τικά επ ιτε ύ γ ματα του ανθρώπου τον αιώνα που δια νύουμε. Κι είναι αυτό ένα άλλο μικρό ε πίτευγμα αφού σε μερικ ές δεκάδες σ ε λίδων αποτυπώνεται ανάγλυφα και ε ξη γ είτα ι αμερόληπτα το πολυσημικό πρόσωπό του, που είναι ανάγκη οι μι κροί αναγνώστες να το «δουν» για να το ψαύσουν αργότερα. (Για παιδιά από 10 ετών και για εφήβους) Γ. Π α π α δ ά το ς

θ α υ μ α σ τ ά β ιβ λ ία γ ν ώ σ εω ν Είναι το ένα από τα τέσ σερα βιβλία μι κρού μεγέθους (τσέπης), μιας υπέ ροχης νέας σειράς εικονογραφημένων βιβλίων. (Τα άλλα τρία: Δεινόσαυροι, Εφευρέσεις, Γάτες). Π ερ ιέχ ει πλη ροφορίες για το σύμπαν, του ς γα λαξίες, του ς αστέ ρες, το ηλιακό σύ στημα, τους πλανή τες και τα άλλα ουράνια σώματα καθώς και στοιχεία για τη μελέτη και την ιστορία του διαστήματος. Επίσης π ερ ιέχ ει ένα κα τατοπιστικό λεξιλόγιο και ένα ευ ρ ετή ριο όρων και εννοιών. Η εικονογράφη σή του είναι θαυμάσια. Μ’ άλλα λόγια π ρόκειται για ένα βιβλίο χάρμα αισθητι κής και δημιουργικής χρηστικότητας για μικρούς - και γ ια τί όχι - και για μ ε γάλους. Ανάγνωσμα μαζί και δώρο για

ΚΑΡΟΛΣΚΟΤ-ΚΛΙΝΤ ΤΟΥΙΣΤ Διάστημα Μτφρ.: Δ. Αυγερινός Αθήνα, Πατάκης, 1996 Σελ.160

ΔΙΑΣΤΗΜΑ

ίΙΘΘ

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Μ αρκαντωνατος

Ο Μ Η Ρ Ο Υ , Ο Δ Υ ΣΣΕΙΑ ΣΕ

ΤΟΜΟ

Ε Ρ Μ Η Ν Ε Υ Τ ΙΚ Η Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η Τ Ω Ν Δ ΙΔ Α Κ Τ Ε Ω Ν Ε Ν Ο Τ Η Τ Ω Ν

ΓΙΑ ΤΗΝ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ο Μ Η Ρ Ο Υ , ΙΛ ΙΑ Σ ΤΟΜΟΙ

Ε Ρ Μ Η Ν Ε Υ Τ ΙΚ Η Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η Τ Ω Ν Δ ΙΔ Α Κ Τ Ε Ω Ν Ε Ν Ο Τ Η Τ Ω Ν

ΓΙΑ ΤΗ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Γλωσσική, πραγματογνωστική, ιδεολογική, αισθητική, ψυχολογική, πολιτιστική, συγκριτική προσέγγιση. ________ Ερωτήσεις_________ για προετοιμασία των μαθητών, εργασίες για εμπέδωση και γενικές ασκήσεις_____ για όλη τη διδακτέα ύλη ΑΞΙΟΠΙΣΤΑ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ

Α Π Α Ρ Α Ι Τ Η Τ Α ΓΙΑ Ο Λ Ο Υ Σ Τ Ο Υ Σ

Ε Φ Ο Δ Ι Α ΜΑΘΗΤΕΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG

εραστές κι ο ν ειρευτές του αχανούς διαστήματος. Και τ ’ άλλα τρία, για ταξιδ ευ τές του γιγαντισμού του μακρι νού παρελθόντος, μεγάλους και... μι κρούς επισ τήμονες και φίλους γάτων και γατών...! (Για παιδιά από 8 ετώ ν και για μεγά λους) Γ. Παπαδάτος

Ψ υ χ α γ ω γ ία κα ι μ ά θ η σ η Είν α ι τρ ία βιβλία τη ς σειράς « Τα Αν του Αν». Μέσα από έξυπ νες και διασκεδαστικ ές ισ το ρίες επιτυγχάνο νται σημαντικοί στόχοι τη ς μαθη σιακής δια δικ α σίας. Ο μικρός ανα γνώστης κατανοεί θ εμελιώ δεις έννοι ες, μ ε τα θετικά ε ί τ ε αρνητικά αποτελέσματά του ς, που αφορούν τον ίδιο και τον πολιτισ μό. Παράλληλα δ ε και μ ε τα κουίζ και τα πειρά μα τα που περιέχονται στο τ έ λος τω ν βιβλίων α ναπτύσσεται η δημιουργική και κρ ιτι κή το υ σκέψη. Η εικονογράφηση είνα ι παραστατική και δεμ ένη μ ε το κ είμ ε νο. Πρ όκειτα ι για πολύ σημαντικ ές προ σπάθειες του πολύ καλού εκδοτικού οίκου, που μάθαμε ό τι τον διευ θ ύ νει μια ομάδα εκπαιδευτικώ ν μ ε μεράκι και όραμα. Για ένα λόγο παραπάνω λοιπόν κι επ ειδ ή η υπευθυνότητα κι η εγ κυρό τητα στις μ έρ ες μας είνα ι από τα ουσιώδη ζητούμενα, μακάρι τα βι βλία αυτά να τα διάβαζαν και οι δά σκαλοι και να υπήρχαν πλάι στα μαθή ματα στις βιβλιοθήκες κάθε σχολεί ου!.. (Για παιδιά από 5 ετών)

ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΗΣ ΟΠετρούλης και το πετρέλαιο Εικον.: Δ. Λασκαρίδης 0 Αυτούλης και τ' αυτιά μας Εικον.: X. Μακρυγιάννης ΟΑνωσούλης και η Άνωση Εικον.: Δ. Μπούσιος Αθήνα, Περιβολάκι, 1996 Σελ. 28,28,28

Γ. Παπαδάτος

ΗποΙιψίαπις

rr“ * συγκεκριμένη ιστορική

ϋ π π ι \ Ρ1 ίί)1 )Π Π Γ U U U 1 /IC 1/1/ Ι/Ι/ΙΑ ^

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α ΜΑΡΙΑ ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΔΟΥ-ΠΟΘΟΥ Πήραν την Πόλη πήραν την... Αθήνα, Κέδρος, 1996 Σελ. 602

Πήραν την Πόλη... πήραν την...

πεΡίοδο Ρ£ σεβασμό και με συναίσθηση ευθύνης

υπερασπιστές της: αυτοκράτορας, κλήρος, πο λεμιστές, λαός. Κυρίως όμως μέσω του κεντρι κού ήρωάτης, που είναι και ο αφηγητής. Ο ήρωάς της, μονάζων σε ένα μοναστήρι της Λήμνου, δεκαεφτά χρόνια μετά από την Άλωση και από τα αιματηρά γεγονότα, που τα έζησε μαχόμενος στο πλευρό του αυτοκράτορα και των άλλων γενναίων, ξαναγυρίζει νοερά και ξαναζεί τον ό

εν πήραμε όμως την ψυχή της, τις μνήμες που η συγγραφέας ζωντανεύει στο ομώνυμο

λεθρο και γράφει με το αίμα της ψυχής του και της αιμορροούσας μνήμης του, για να μάθει ο

μυθιστόρημά της. Αυτό είναι και το βαθύτερο

γιος του, ο Κωνσταντίνος του, ο γιος της Ελένης

μήνυμα που φέρνει. Με το σημα

ντικό αυτό έργο κατόρθωσε μια σύνθεση μυθιστορίας, εθνικής σημασίας

και

σπουδαιότητας,

του, ο μοναδικός, ο σημαδεμέ νος με τη βούλα της ώχρας στο μέτωπο, ο γιος του, η ελπίδα του γένους.

γιατί, εκτός του ότι εξισ τορεί με

Ο κεντρικός ήρωάς της είναι ο

ενάργεια και μεθοδικότητα, με α ξιοσύνη και συνέπεια τα τραγικά

τον Άγιο Αλέξανδρο της Λήμνου,

γεγονότα των πενηνταεφτά (57) ημερών, που κράτησε η πολιορ

Πορφύριος Σγουρομάλλης από της ανεμόεσσας, της φιλτάτης γενέτειράς του και της συγγρα-

κία της Βασιλεύουσας, της Βασι λίδας των πόλεων, δίνει όλο το φάσμα του τραγικού και της τρα

της, που με αυτόν θα ανεβεί χί

γικότητας που έζησαν οι ηρωικοί

τείχη της Βασιλεύουσας, είναι ο

φέως μας. Είναι ο αγαπημένος λιες και παραπάνω φορές στα

ίΙΘ Ο

σημαδεμένος, πρώτος αυτός με τον κύκλο της

μαντικών στοιχείων, ιστορικών, γεωγραφικών,

ώχρας στο μέτωπο, το θαυματουργό εικόνισμα

θρησκευτικών, η αριστοτεχνική σύνθεση με τα

και το φυλαχτό του Βασιλείου Διγενή Ακρίτα.

λογοτεχνικά σύμβολα, που η συγγραφέας χρη

Σύμβολα αναγωγής στην πίστη του Γένους και

σιμοποιεί με μοναδικό θα έλεγα τρόπο και αξιο-

στη φυλή.

ποιεί, έδωσαν αυτό το έξοχο μυθιστόρημα, όπου

Συμβολικά επίσης είναι και τα ονόματα, ονόματα

η δημιουργός του κυριαρχεί και τίποτα δεν της

με ιστορική και θρησκευτική φόρτιση, όπως

ξεφεύγει, τίποτα δεν μένει χωρίς προεκτάσεις,

Κωνσταντίνος, Ελένη, Ζωή, Θεοκλήτη, Θεοδώ

όλα συγκλίνουν και συναντιούνται κάθε στιγμή κι

ρα, Θεοφανώ, Θεοφίλη, Γαβριήλ, Πορφύριος,

είναι παρόντα στη μνήμη του ήρωά της και πάντα

Ανδρόνικος, Νικώνιος, Νικίας, Νίκων, Ιωάννης,

σε σχέση με τη Λήμνο, που δεν τη χάνει η

Ρόδο, Νικόλαος, Γεώργιος, Νικηφόρος, Ερά

συγγραφέας μας ούτε στιγμή από τα μάτια της,

σμια, Ερισώ, Μαρκιανή...

όπως δεν χάνει και τους ήρωές της, τη Βασιλεύ

Δεν θα επιμείνω στα δρώμενα της κάθε μέρας

ουσα, τον τελευταίο μαρτυρικό αυτοκράτορα.

της πολιορκίας. Ο αναγνώστης αξίζει να βιώσει

Όπως δεν χάνει το ποθούμενο!

μόνος του τα γεγονότα μέσα στον ιστορικό τους

Ο ιστορικός καμβάς είναι σίγουρος και στέρεος.

χρόνο, όπως εκτυλίσσονται στο μυθιστόρημα,

Κι η Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου είναι οικειωμέ-

για να κάμει τις ανάλογες αναφορές στο παρελ

νη με τα γεγονότα αυτής της ιστορικής περιόδου

θόν, στο παρόν και στο μέλλον του ιστορικού γί

του βυζαντινού Ελληνισμού, όπως προκύπτουν

γνεσθαι. Εκείνα που θεωρώ αναγκαίο να επισημάνω είναι τα στοιχεία αυτού του έργου, τα ουσιώδη που το καθιστούν σημαντικό και περι σπούδαστο, προσφορά στα γράμματα και στην ι στορία του τόπου μας, λογοτεχνικό επίτευγμα και σπουδαία κατόρθωση συνθετικής γραφής. Τα στοιχεία αυτά είναι: ο άριστος χειρισμός της γλώσσας, η χρήση συμβόλων και γλωσσικών στοιχείων από όλο το φάσμα και τις διαστρωμα τώσεις του λεξιλογικού πλούτου που απόκτησε η ελληνική γλώσσα στη διαχρονική πορεία των πα ντοειδών αγώνων του έθνους μας, για επιβίωση και εθνική και ηθική ανεξαρτησία, κι από την εκ κλησιαστική γραμματεία, στοιχεία βυζαντινά: αυτοκρατορικά, λαϊκά, εκκλησιαστικά, μεσαιωνι κά και σύγχρονα. Πίσω από τα ιστορικά δρώμε να της κυρίως αφήγησης, σ’ ένα άλλο επίπεδο,

από τις πηγές και όχι μόνο του χρόνου της αλώσεως αλλά και των χρόνων, αφότου άρχισε η φθορά και η εξασθένηση της Βυζαντινής αυτο κρατορίας, που κατέληξε στην πτώση και του τ ε λευταίου προπύργιου του Ελληνισμού. Έ χ ε ι πλήρη εποπτεία του ιστορικού και του γεωγρα φικού χώρου. Συμπορεύεται με τον ήρωα ή τους ήρωές της στις αυλές των σπιτιών, στις βασιλι κές οδούς, στις ανακτορικές αίθουσες, στα ά δυτα των αδύτων της ψυχής των ηρώων της, στα τείχη, στις επάλξεις, πλάι στο μαχόμενο λαό και στον αποφασισμένο αυτοκράτορά του: ή να νι κήσει ή να πεθάνει μαζί με την Πόλη του, στον ιπ πόδρομο, όπου αναθυμάταιτο παρελθόν... Ακό μα και στο στρατόπεδο του εχθρού θα τη βρού με, ταυτισμένη με τον ακατάβλητο ήρωά της, να

παράλληλο, ακούς την αγωνιζόμενη ψυχή των

μπαίνει και μέσα στη σκηνή του Μωάμεθ Β' και

πολιορκουμένων, ακούς τη ροή των ψαλμών, της

στα σατανικά εφευρήματά του.

εκκλησιαστικής υμνογραφίας, των προφητειών,

Κινείται με άνεση, μεθοδικότητα και διορατικό

της λαϊκής παράδοσης, της λαϊκής μούσας, το

τητα, βλέπει πίσω και πάνω και πέρα από τα γ ε

δοξασμένο πέρασμα των αιώνων από το διάσελο

γονότα και κατορθώνει να ταυτίζει το προσωπικό

της ιστορίας, ακούς τους παιάνες και τα νικητή

δράμα του ήρωά της, που είναι και δράμα καθε-

ρια εμβατήρια των απελπισμένων, ακούς τις ρο

νός από το αγωνιζόμενο πολύπαθο πλήθος των

ές των δακρύων και των αιμάτων πάνω στο σώμα

ανώνυμων υπερασπιστών και των επώνυμων, με

της Βασιλευούσας, το μελιζόμενο και μη διαι

το καθολικό δράμα, που είναι η πολιορκία και η

ρούμενο, το εσθιόμενο και μηδέμοτε δαπανώμε-

άλωση.

νο... Ακούς τον ακατάλυτο ήχο από τον καλπα

Δεν είναι τυχαίο που η δημιουργός αυτού του

σμό του αλόγου: κλόου... κλοπ... που διαιωνίζει

θαυμαστού έργου είναι ποιήτρια. Με την ιδιότη

την ελπίδα.

τά της αυτή δίνει ποιητικές διαστάσεις στα ιστο

Αυτός ο θαυμαστός συγκερασμός όλων των ση-

ρικά δρώμενα, όπου ο ήρωάς της ζει το δικό του

_____

χρόνο, έξω από κάθε συμβατικότητα, σε χώρους

της μνήμης που λειτουργεί με δικούς της κωδι

όπου κυριαρχεί το υπέρλογο, όπου συντελείται

κούς, μ ε τά σύμβολά της.

το θαύμα!

Η συγγραφέας δεν αρκείται στην αριστουργη-

Ανυψώνει τους ήρωές της, συχνά τους βγάζει έ

ματική εξιστόρηση των ιστορικών συμβάντων,

ξω από τον κλοιό της πολιορκίας και πάνω από

αλλά επιμένει και στους αποχρώντες λόγους

τους ποταμούς των αιμάτων και των δακρύων

που

και τους μεταφέρει σε μιαν άλλη σφαίρα, σε μιαν

στην πτώση. Και τους λόγους αυτούς τους ανα

αιώνια άνοιξη, όπου ζουντη χαρά της ζωής, τους ενδυναμώνει έτσι, για να πάρει το τραγικό νόημα ο αγώνας τους. Ο μοναχός Νικώνιος, ο κατά κόσμον Πορφύριος, ο σημαδεμένος, ο ευλογημένος με τη μυθική κα ταγωγή, πρόσωπο ξεχωριστό και προφητικό, ε ί ναι αυτός που κρατάει το μίτο της μυθιστορίας με την προσωπική του πολυδάπανη ζωή. Ξεκινά ει από τη Λήμνο, τη φιλτάτη του, φτάνει ως εκεί που η μοίρα του όρισε κι ως εκεί που η ποιητική και ιστορική δεοντολογία του έργου τον ήθελε,

οδήγησαν μιαν ολόκληρη αυτοκρατορία

ζητά στις πρώτες πηγές, στους ιστορικούς και τους χρονογράφους της άλωσης. Πέρα όμως α πό αυτό και πέρα από τις ποιητικές διαστάσεις, που δίνει στα γεγονότα, στα ποιητικά σύμβολα, στις ποιητικές προσεγγίσεις και παρεμβάσεις και παρεκβάσεις κάποτε, πέρα από τη θαυμαστή παράλληλη βιωματική ιστορία του πρωταγωνι στή ήρωα-αφηγητή της, η συγγραφέας κάνει καίριες επισημάνεις διαχρονικής σημασίας και ι σχύος. Ψάχνει τους υπεύθυνους σ’ αυτή την πε

για να ολοκληρώσει τον κύκλο της ζωής του και

ρίοδο

της συμμετοχής του στα γεγονότα. Υπάρχει κάτι

συγκλονιζόταν από εσωτερικούς κραδασμούς,

ανεξιχνίαστο μέσα του, μυστηριακό, οι μυστικές

που

διαμελισμένη

αυτοκρατορία

ξέπνοη, αδυνατισμένη, ανίσχυρη στρατιωτικά,

φωνές που κατευθύνουν τη σκέψη του και ζωο

οικονομικά, ηθικά, μιλάει για εγκατάλειψη της

ποιούν την ελπίδα: Θα ’ρθεί η Ελένη του! Και θα

Δύσης και για την ιστορική της ενοχή.

ακούσει και τον καλπασμό του αλόγου του γιου

Αντιμετωπίζει την ιστορία και τη συγκεκριμένη ι

του, θα τον δ ει μέσ’ από τις καμπυλώσεις του κα

στορική περίοδο με σεβασμό και με συναίσθηση

τόπτρου να έρχεται πάνω στο άλογό του, άχρο

ευθύνης. Μέσα από τα γεγονότα της κάθε μέ

νος, λαμπροφορεμένος με τον κύκλο της ώχρας

ρας, που αν και συνέβησαν πριν από πεντέμισ ι

στο μέτωπο.

αιώνες ο αναγνώστης ζει όλο το τραγικό μεγα

Η μνήμη αντέχει στο χρόνο. Η μνήμη η λυτρωτι

λείο των πολιορκουμένων στις εξακόσιες δύο

κή. Τα λυρικά στοιχεία παρεμβαίνουν λυτρωτικά,

σελίδες του βιβλίου.

όπως και ο κύκλος και η καμπύλη, χαρακτηριστι

Ο κύκλος της αφήγησης κλείνει με το συναπά-

κά γνωρίσματα της γραφής της συγγραφέως.

ντημα πατέρα και γιου μέσα στο πλαίσιο του ο

Το μυθιστόρημα έχ ει πολλά επίπεδα κραυγής, πολλούς δρόμους αγωνίας, πόνου, εράσμιας α ναμονής, πεπρωμένους δρόμους ώσπου να φτά σει ο «διορισμένος» χρόνος, δεν υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο, ανάμεσα στους ζωντανούς και στους νε κρούς. Υπάρχει έντονο το υπέρλογο στοιχείο, που δίνει και την ατμόσφαιρα της βυζαντινής αντίληψης. Το ασημένιο κάτοπτρο του μυθιστορήματος ση

ράματος με το πλήρωμα του χρόνου... Ο κύκλος της ιστορίας, ο κύκλος της ζωής, ο κύκλος του χρόνου, ως πλήρωμα. Σίγουρα η συγγραφέας βγήκε πλουτισμένη από αυτήν την επώδυνη δημιουργία της και δικαιωμέ νη, γιατί κατάφερε αυτόν τον πλούτο της να τον μεταγγίζει στην ψυχή του αναγνώστη. Και πρέ πει να αισθάνεται και περήφανη για την κατόρθωσηαυτή...

μαίνει παραδοχή του παραλόγου μέσα στη λογι

Και είναι βέβαιο πως πάντα θα τη συνοδεύει «η

κή της απτής πραγματικότητας: ακούει ο Πορ

ευωδία από ψυχή καιόμενη στον αιώνα». Και μέ

φύριος το μυστήριο, βλέπει το μυστήριο! Με τη

σα της θα υπάρχει «το άρωμα του καμένου ρό

δύναμη, βέβαια, του νοήμονος λόγου. Ο χρόνος

δου» και θ’ ακούει τον καλπασμό του αλόγου.

στο έργο είναι μυθιστορηματικός, ένας κύκλος. Όλα συμβαίνουν κυκλικά, σε μιαν αέναη τροχιά

Ελένη Χωρεάνθη

Η επιστήμη και η θρησκεία δομούν γέφυρες κατανόησης και επικοινω νίας ανάμεσα στην εξωτερική υπόσταση και την εσώτερη πραγματικότητα. Α ρ κεί να επιχειρήσει κανείς να διεισδύσει πίσω από τα φαινόμενα, στην αλήθεια που επιμελώς καλύπτεται ε π ί αιώ νες κάτω από τα πέπλα του επιστημο νικού ή ιερατικού κατεστημένου.

Μάρνη 5-7 104 33 ΑΘΗΝΑ Τη λ.5221744, 5227678, FAX. (01) 5226581

ΧρήοζίΒΓραφή (= W ) Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Η «χρονο-γραφία» έχει τη ζέουσα αλήθεια του ιστορικού, ανώνυμου και επώνυμου χρόνου και τη μαστορική της παιδεμένης, της χτυπημένης στο αμόνι γραφής

σεω ν που μοιά ζουν μ ε προσφιλή και προσδοκώ ντα ερ είπ ια . Τ ω ν καιρ ών και τω ν αλλα

ΜΑΓΔΑ ΤΣΙΡΟΓΙΑΝΝΗ Χρονογραφία Αθήνα, Ροδακιό, 1996 Σελ. 60

γών. Η Π ερ ιο χ ή (1986), τ ο δ εύ τε ρ ο π ο ιη τικό τη ς «παρών», « Σ το σ κοτεινό καιρό τω ν ημ ερώ ν τη ς ...» , ή ρ θ ε ως α ν άπ τυγμα το υ ίδ ιο υ το π ί ου και ως μικ ρό εν δ ια ίτη μ α τω ν ίδιω ν σ τ ε

συγγρα φ έα ς ξεκινά τη ν π ολύπλαγκτη

ναγμώ ν. « Ε λ έ η σ έ μ ε φως και ακούμπ ησ ε

π ερ ιπ έτ εια τη ς λ ο γο τεχ ν ία ς, που αρχή

γλυκά στο πρόσωπό μου». Ο λόγος πυκνό

έ χ ε ι και τέλ ο ς δ εν π ροο ιω νίζει, το 1985

τε ρ ο ς κι η α φ αίρεση εν α ρ γ έσ τερ η .

μ ε το ν Άλλο κόσμο, τα πρώ τα δ η μ ο σ ιευ μ έν α π ο ιή μ α τά τη ς .

Τ ο 1993 η συγγρα φ έα ς αφ ή ν ει τη ν π ο ιη τική μ έρ ιμ ν α στην

«Θ έλω μονάχα να ψιθυρίσω,

ανήσυχη ερ η μ ία τη ς (για λ ί

έ λ ε γ ε τ ό τ ε , μέσ α στο κράτος

γο;) και μας γν ω ρ ίζει τ ις οκτώ

τη ς σ ιω πής...». Ο ι ψ ιθ υρισμοί

Κ ό ρ ες

τη ς

π εζογρα φ ικής

τη ς εκ είν ο ι ή τα ν γ λ υ κ είς και

μυθοπλασία ς τη ς : τη Χ ρ ισ τί

λ υ π η μ έν ο ι μα ζί - ε λ ά χ ισ τα και

να, τη

προς σ τιγ μήν οργισ μένοι. Κα

Ο π τα σ ίες μ ε τα φ ερ μ έν ες από

θαρός λόγος, εικ ό ν ες και λ έ

τη ν πιν ακοθήκη το υ

Μ αρία , τη ν

Ε λ έν η ... Ζερ ά ρ

ξεις , «μέσ α στο θάμβος τω ν

ν τ ε Ν ερβ ά λ; Μ ικρές α φ η γή

για σ εμιώ ν». Α να δυόμενοι εν

σ εις π λ εγ μ έν ες μ ε γ ερ ό υφά

μέσω

δ ι και δ εμ έν ες σ τερ εά μ ε το

νοσταλγικώ ν

αναμνή-

παλιό σ τημόνι τη ς «κλασικής» ή «ρ εα λ ισ τι

να α κουμπ ήσ ει τη μα ρ τυ ρ ία το υ καταγής

κής» π εζογρα φ ικής μας παράδοσης- ίσως η

και να φ ύ γει.

γραφ ή το υ Δημ. Χ α τζή και το υ Χρισ τόφ. Μη-

Α υ τή είν α ι η «σύνθεσ η» τη ς συγγραφ έω ς

λιώνη- κι ανάμεσ α τα κεν τή μ α τα λόγιω ν ή

στην οποία α ναφ ερθ ήκα με π ροη γού μ ενα . Η

λυρικώ ν παρεκβάσεω ν. Ε νθ υ μ ή σ εις , π ρό

«χρονο-γραφ ία » τη ς έ χ ε ι τ η ζέουσ α α λή θ εια

σωπα, τόπ ο ι, π ρά γμα τα από γ εν έθ λ ιες επ ο

το υ

ισ τορικού,

ανώνυμου

και επώ νυμου

χ ές .

χρόνου και τη μαστορική τη ς π α ιδ εμ έν η ς ,

Η Χρονογραφία α π ο τελ εί μια δ ε ύ τε ρ η πεζο-

τη ς χτυ π η μ έν η ς στο αμόνι γρα φ ής. Μ ε ελ ά

γραφ ική σύνθεση. Τ ο π ρα γμ α τικό (της Κ ύ

χισ τα

πρου τω ν αιχμηρώ ν και δολίω ν η μερώ ν

(π.χ. «θέληση προστασία ς, τρ υ φ ερ ό τη τα ,

π ρ α ξικοπήμα τος και του ρκικ ή ς

εισ βολής

γλώσσα μου και γ εν ιά μου στην κ ο ιτίδ α ανα-

και τω ν εύηχω ν ονομάτω ν τη ς γεω γρα φ ία ς

π α μ ένη , αφού τώ ρα αγρυπνώ εγ ώ » (σελ.

και τω ν αληθών φ ωτογραφιών από σημα

π ερ ιτ τά

υ π ο λ είμ μ α τα το υ

μόχθου

41). Χρόνος και Γρ α φ ία (= γραφ ή) σ ε μια ε

διακούς τόπ ο υς και αγίους ανθρώπους)· το

ξα ιρ ετικ ή σ ύ ζευ ξη . Ό π ου η α λή θ εια τω ν γ ε

μυθοπλαστικό (της ίδια ς τη ς συγγραφ έω ς ο

γονότω ν υ π ερ τερ ε ί, αλλά και η χάρη ενός

λόγος που δια μ εσ ο λ α β εί γ ια να γίνουν π η

ώ ριμου και δ ια υγούς λόγου π τε ρ υ γ ίζ ει ανά-

γ ά δ ι και π ερ ιβ ό λ ι το υ Γ ε δ ε ώ ν Προκοπίου

μ ε σ ά τη ς , σαν μήλο το υ «Πα π π ού». Ακριβώς

τέχ ν η τη ς γραφ ής, και να α κο υ σ τεί μια κα-

από τη μηλιά εκ είνο υ το υ τρ α γ ο υ δ ιο ύ κομ

τα σ τα λα γ μένη σκέψη ή να φ α νεί μια π ο ιη τι

μένο. «Μ ηλιά μου που σε π ότιζα κι είχ ες

κή αναλαμπή γ ια να στολίσ ουν το ν α φ η γη

δροσ ιά κι α έρα ». Κ α ι π ένθος α μ ίλη το και μ ι

ματικό χρόνο)· το δια κ ειμ ενικ ό (ένα π έρ α

σ ο τελειω μ έν ο . Νίκος Κολοβός

σμα ελα φ ροπ ά τητο και γνω σ τικό ανάμεσα σ ε χρονικ ό το υ Λ εο ν τίο υ Μ αχαιρά και Σ εφ έρη, δ η μώ δεις στίχους και θραύσ ματα ιερώ ν γραφών). Τ ο πρα γμα τικό : «Η πρώ τη φορά που μπήκα σ ε αεροπλάνο ήτα ν το 1973, ό τα ν τα ξ ίδ εψ α στην Κύπρο μ ε το γ ιο μου, π έ ν τε μηνών μικ ρό τη ς αγκαλιάς» (σελ. 9). Ολόκληρη η εν ό τη τα μ ε τίτ λ ο « Τ ο σπ ίτι» (σελ. 17). Πολλαπλά π α ρ α δ είγ μ α τα άλλα. Τ ο μυθοπλαστικό: «Μ έσ α στον καταιγισ μό τω ν σημασιώ ν σ υνειδη τοπ οίη σ α το ν αγώνα τω ν ανθρώπων - να ζήσουν και να κρ ατή σουν τ ο δικ ό το υ ς, το δίκιο το υ ς » (σελ. 58). Η σκέψ η που δ εν πα ρ εισ φ ρ έ ει σαν ξ έν η , αλ λά δια ν θ ίζει τη ν αφ ήγηση. « Σκεφ τό μ ο υ ν τη ν ξερ ικ ή

βλάστηση, τ ις

δόμ ες -α ρ χα ίες π έ

τρ ε ς από ευα ίσ θ ητο φως και τα βουνά ζω ντανά, σαν α γ γιγμ έν α από μ εγά λη χάρη» (σελ. 50). Α ν τηχ ήσ εις ποιητικώ ν στιγμώ ν που ζω οδοτούν τη ν αφ ήγηση. Τ ο δ ια κ ε ιμ ε νικό: «Κ α ι ή ρ τε ν προς τη ν ανατολή, και ήρτ ε ν ε ις τη ν Κύπρον και ε π έζευ σ εν προς τη ν Λ εμεσ ό ν και η ύ ρ εν το νησίν έρ ημον, και πολλά επικράνθη» (σελ. 43). Η απρόσμενη επ ίσ κεψ η το υ Λ εο ν τίο υ Μ αχαιρά, όπως ε κείνη αγαθού γ έρ ο ν τα τα ξιδ ιώ τη που ή ρθ ε

0© Θ ι

wpSov//?i/Uta

Μ ψ η ίίφ Ι ίη

___________ 8 Ε Μ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α ΑΛΕΣΣΑΝΤΡΟ ΜΠΑΡΙΚΚΟ Μετάξι Μυθιστόρημα Μτφρ. Λένα Ταχμαζίδου

Μέσα από μια ανεπαίσθητα χρωματισμένη ερωτική ιστορία περνά μια ολόκληρη κοινωνικο-ιστορική περίοδος πάνω στις σχέσεις Ανατολής και Δύσης

και από κριτικ ούς. Κ αι το ύ το δ ιό τι, αν και υ π οτιτλο φ ο ρ είτα ι ως μυθιστόρημα, δ εν δ ια θ έ τ ε ι κανένα από εκείνα τα χαρα κτηρ ιστικά που συγκεντρώνουν πολλά σύγχρονα π ο λυσ έλιδα και πολυπράγμονα μυθιστορήμα

Αθήνα, Πατάκης, 1997 Σελ.111

τα , που καθίσ τανται εν μια ν υ κτί πασίγνω στα, π ολυσυζητημένα και πολυπροβαλλό-

ή τα ν ή

μενα. Από το ν όγκο του και μόνο, μόλις 111

δη, μ ε τα δυο πρώ τα το υ μυθιστορήμα

σ ελ ίδ ες μ ε α ρκετά λευκά ανάμεσά το υ ς, το

τα , βρ αβ ευμένος σε Ιταλία και Γαλλία

βιβλίο το υ Ιταλού συγγραφ έα θα ε ίχ ε χ αρα

ν ο Αλεσσάντρο Μπάρικκο δ εν

και αν τ ο «Μ ετά ξι» δ εν ε ίχ ε ή

κτη ρ ισ τεί «λίγο» γ ια να καλύ

τη ς

ψ ει κάποια ολοσέλιδη κριτικ ή

χρονιάς στην πα τρ ίδα του ,

ή να απασχολήσει τα Μ Μ Ε ώ

δη

γ ίν ει

μπ εσ τ-σ έλερ

φ οβάμαι πως δ εν θα το ν ε ίχ α

σ τε να ενισ χυθούν οι πωλή-

μ ε γνω ρίσει μέσα από τη ν ε λ

σεις του . Αφού είν α ι πλέον

ληνικ ή το υ μετάφ ραση. Ακό

γνωστό πως γ ια τα ελληνικά

μη

δ ε π ερισ σ ότερο, αν το

δ εδ ο μ έν α το μυ θισ τορ η μ ατι

«Μ ετά ξι» ε ίχ ε τη ν α τυχία να

κό είδ ο ς χ α ρ α κτη ρ ίζετα ι από

γ ρ α φ εί από Έ λ λ η ν α συγγρα

καθαρά ποσοτικ ά και ελ ά χ ι

φέα, θα ε ίχ ε π ερ ά σ ει ολωσ

στα ποιο τικά κριτήρια.

διόλου

τόσο

Ωστόσο, το πρώ το π ρ ο τέρ η

όσο

μα το υ «Μ ετα ξιο ύ » είν α ι α κρι

από

απαρατήρητο,

δημοσιογράφους

βώς α υτή η απόλυτη οικ ονομία λόγου που

τεχ ν ικ ή ακολουθώντας χρονολογικά τα γ ε

δ ια θ έτει. Τ ο ύ το δ εν σ η μ α ίνει πως δ εν δ ια θ έ

γονότα που εκτυλίσ σοντα ι στη δ ιά ρκεια δ ε

τ ε ι «όγκο». Α ντίθ ετα , μέσα από μια α νεπ αί

κατριώ ν περίπου χρόνων. Η ακριβολόγος

σθητα χρω ματισμένη ερω τική ιστορία , π ερ

χρονολόγηση, η αναφορά σ ε ιστορικ ά γ ε

νά μια ολόκληρη κοινωνικο-ιστορική π ερ ίο

γονότα τη ς επ οχής, π ρ ο σ δ ίδ ει στο μυθιστό

δος πάνω στις σ χέσ εις Ανατολής και Δ ύ

ρημα όλη τη ν αναγκαία αληθοφάνεια , ενώ

σης, μ ε αφορμή το εμπ όριο το υ μ ετα ξιο ύ

τα υτό χρ ονα α ν τιπ α ρ α θ έτει σ’ αυτήν τη δ ι

κατά το ν 19ο αιώνα. Ο ι γ εν ικ ό τερ ες γνώ

αυγή εικόνα το αδια φ ανές μια ς ερω τικής

σεις τη ς περιό δου α υτής (διεθνείς συγκυ

σχέσης, το απροσπέλαστο τω ν συναισθη

εμ π ορικές

μάτων τω ν ηρώων: η γυναίκα «που τα μάτια

συναλλαγές, εσ ω τερικά π ροβλήματα τω ν

τη ς δ εν είχα ν ανατολίτικη κοψιά και το πρό

χωρών) όσο και οι ειδ ικ ό τερ ε ς πάνω στην

σωπό τη ς ή τα ν πρόσωπο παιδούλας» δ εν

κα λ λιέρ γεια μεταξοσκώ ληκα, αν και α π ο τε

θα μιλή σ ει π οτέ, ενώ η μόνη εκδήλωση του

ρ ίες,

δρόμοι

το υ

μ ετα ξιο ύ ,

λούν το αναγκαίο υπόστρωμα το υ έργου,

ενδια φ έροντος τη ς , είν α ι κάποιο άγγιγμα

συνοψίζονται σε σύντομες και π ερ ιεκ τικ ές

στο κορμί και το σώμα το υ Γάλλου τα ξιδ ιώ

προτάσ εις, τόσ ο όσο χ ρ ε ιά ζε τα ι γ ια να

τη Ζονκούρ, το υ οποίου, πα ρ’ όλα αυτά, ε

υφ ανθεί πάνω το υ ς η μυθοπλασία. Ο Μπά-

κείνη τη στιγμή τα μ ά τια θα είν α ι κλειστά κά

ρικκο έ χ ε ι επίγνωση πως η λο γο τεχνία δ εν

τω από μια π ετσ έτα . Α ντίθ ετα , η ίδ ια αυτή

έ χ ε ι ανάγκη από δά νεια δεκανίκια, δ εν χ ρ ε ι

γυναίκα θα το υ π ροσ φ έρει γ ια ερω τική

ά ζετα ι να γ ε μ ίζ ε ι σ ελ ίδ ες π αραθέτοντας

συνεύρεσ η μιαν άλλη και θα εξα φ ανισ τεί.

εγκυκλοπ α ιδι

Όσο γ ια το ν άντρα, του οποίου ουσια στικά

κών ή ειδικ ό τερ ω ν γνώσεων, ε π ί το υ α ν τι

τα τέσ σ ερ α τα ξίδ ια παρακολουθούμε ως α

πραγματολογικά

σ τοιχεία ,

κειμένο υ που μόνον έμ μ εσ α π ρ α γ μ α τεύ ε

ναγνώ στες, μόνο τις κινήσ εις προσλαμβά

τα ι. Η προσοχή το υ επ ικ εντρ ώ νετα ι σ ε το ύ

νου μ ε σαν μέσα από μια κινηματογραφικ ή

τη τ η θ εμα τική τ η ς μυθοπλασίας του , στο ε

τα ιν ία που εκ τυ λίσ σ ετα ι μπρος μας. Δρα

λάχισ το που προσ φ έρει ένας ο υ δ έπ ο τε α

χωρίς στην π ρα γμ α τικό τη τα να γ ίν ε τα ι γνω

ποκαλυφ θείς έρω τα ς: ένας έρω τα ς που

στή η ψ υχολογία του ή τα π ραγματικά του

γεννήθ ηκε και τ έλ ειω σ ε στο ημίφ ως και στο

αισ θήματα. Ό λο το ύ το ο φ είλ ετα ι στην τ ε

θάμπος τη ς χώρας εκείνη ς που, ενώ αποκα-

χνική τη ς εσ τία σ ης που εφ α ρ μ ό ζετα ι: ο ύ τε

λ είτα ι «του Ανατέλλοντος Ηλιου», εγκω μιά

παντογνώστης αφ ηγητής υπ ά ρχει (παρ’ ό

ζ ει τις σκιές.

λη τη ν τριτοπρόσω πη αφ ηγηματική φωνή)

Σ ’ αυτό το πλαίσ ιο, το κείμ ενο γ ε μ ίζ ε ι από

ο ύ τε εσ ω τερική εστία ση στον ήρωα: όλα

εύγ λω ττα κενά, από αποσιωπήσεις χώρων

παρουσιά ζονται κάτω από μια εξω τερ ικ ή ε

και χρόνου, που αναπαρίστανται από τα

στία ση, α υτή που μας υποδηλώνει πως και ο

λευκά το υ κάτω μέρους τω ν σελίδω ν. Ο α

ίδιο ς ο αφ ηγητής γ νω ρίζει λ ιγό τερ α από

ναγνώ στης δ έχ ετα ι τ ο κέντρισμα, κι εναπό

το υ ς ήρω ες που κινούνται «οπτικ ά» στο χώ

κειτα ι σ’ α υτόν να α ναζητήσει, αν εξα κο

ρο το υ βιβλίου.

λο υθήσει να εν δ ια φ έρ ετα ι μ ετά το π έρας

Σ τη ν οικ ονομία τη ς αφήγησης και στην απο-

τη ς ανάγνωσης, αλλού τα πληροφορια κά ε

στασ ιοποιημένη

οπτική

παράθεσης

τη ς

κείνα σ τοιχεία γ ια τη ν εποχή και τις ιστορι-

δράσης, π ροσ τίθ ετα ι και η λιτό τη τα τη ς

κο-κοινωνικές κατασ τάσεις που το υ δόθη

γραφ ής.

καν υπαινικτικά.

δ ιάλογοι μ ετρ η μ ένο ι, καίρ ιοι. Ο Μπάρικκο

Εκτό ς από μια σύντομη αρχική αναληπτική

Π ρ οτά σ εις

σύντομες,

καθαρές,

ε λ έ γ χ ε ι πλήρως τη ν τέχ ν η τη ς διή γησης: η

αφήγηση γ ια το πώς ο κεντρικός ήρωας

«πολυμοναδικ ού» χ α ρακτήρα επαναληπτικ ή

Ερβέ

εμ π ο ρ εύ ε τα ι

το υ αφήγηση α γ γ ίζει τη ν τε λ ε ιό τη τ α και τη ν

αυγά μεταξοσκώ ληκα, η υπόλοιπη διήγηση

πλήρη λειτο υ ρ γ ικ ό τη τα . Κάθ ε φορά που θα

ακολουθεί μια φαινομενικά παραδοσιακή

φθάσει στην π εριγρα φ ή τω ν τεσσάρω ν τα-

Ζονκούρ

έφ θασε

να

ξιδιώ ν το υ Ζονκούρ από τη Γα λλ ία στην Ια

αίου τη ς Γυναίκας στις πολλαπλές τ η ς μορ

πωνία, επ α ν έρ χ ετα ι στην ίδ ια π ρόταση που

φ ές. Έ τ σ ι, η καθορισ τική επ ισ τολή (με ιδ εο

δ ίν ει το γεω γραφ ικ ό διά πλου τω ν χωρών

γ ρά μ μ α τα από μαύρο μ ελά νι μέσα σ’ ένα

που π ρ έπ ει να δια σχίσ ει. Ε ίν α ι απολύτως ο

φ άκελο

ίδιο ς. Μ ε μια μόνη ανεπαίσθητη δια φορά:

συγκερασμό τω ν τριώ ν, αφού έ χ ε ι γρ α φ τεί

χρώ ματος

ώχρας)

α π ο τελ εί το

κάθε φορά που ο ήρωας φ θάνει στη Λίμνη

από τ η μία (Ελέν), μ ετα φ ρ α σ τεί από τη δ ε ύ

Βαϊκ άλη ο α φ ηγητής μας δ ίν ει τη ν ονομασία

τερ η (Μπλανς), α ποδίδοντας συναισθήματα

που τη ς προσήπταν οι ντόπ ιοι: στο πρώτο

τη ς τρ ίτη ς (ανώνυμη Γιαπω νέζα). Στο ν Ζ ο ν

τα ξ ίδ ι «η θάλασσα», στο δ ε ύ τε ρ ο «το δ α ιμ ό

κούρ

νιο», στο τρ ίτο «η τ ελ ε υ τα ία » και στο τ έ τ α ρ

πλά δ ια μεσ ο λα βημένη, αφού θα μά θει το

το «η άγια ». Τ ο ύ τη η δια φ οροποίηση το υ ε

π ερ ιεχ ό μ εν ό τη ς μέσα από τη ν επ α ναμετά -

π ιθ ετικο ύ προσδιορισ μού μια ς Λίμνης στο μέσον σχεδόν το υ τα ξιδ ιο ύ όπου όλα τα άλ λα παραμένουν ενοχλη τικά απαράλλακτα, όχι μόνο συμπυκνώνει το δ ια φ ορετικό τη ς γνώσης, που αποκτά σ ε κάθε το υ τα ξ ίδ ι ο Ζονκούρ, οποία δ εν σ η μ α ίν ετα ι αλλιώς, όχι μόνο σ η μ α το δ ο τεί τη ν αλλαγή που θα συνα ντά κάθε φορά φθάνοντας στην Ιαπωνία (α ν τίθ ετα μ ε το , σε επ ίπ εδ ο σημαίνοντος π α νομοιό τυπο του τα ξιδ ιο ύ το υ ), αλλά και τη ν εξ έλ ιξ η αυτής το ύ τη ς τη ς άρρητης, τη ς α διαφανούς σχέσης το υ μ ε τη γυναίκα: τα τέσ σ ερ α επ ίθ ετα α ντιστοιχούν μεταφ ορικά σ’ αυτήν, στα ανείπω τα συναισθήματα, που κατατρώ γουν και το υ ς δυο, και στην καταστασιακή εξ έλ ιξ η α υτής τη ς γυναίκας-ερωμένης το υ

Γιαπω νέζου

π ρομ η θ ευ τή τω ν

όμως, η επ ισ τολή θα φ τά σ ει πολλα

φραση που θα τ ο υ κάνει η μία (Μπλανς), α ποδίδο ντας το στη δ ε ύ τερ η (ανώνυμη Για πωνέζα)

ενώ,

στην

ουσία,

εκφ ρ ά ζει τα

συναισ θήματα και το ν τρόπ ο σκέψης και γραφ ής τη ς τρ ίτη ς (Ελέν). Τ ο αποκορύφω μα τη ς α νάδ ειξη ς τη ς γραφ ής ως σημείου, ή το ι ως υποκατάστατου τη ς π ρ α γμ α τικό τη τα ς που ξεπ ερ ν ά αυτά το ύ τα τα όρια τη ς υποκαταστασιμότητας

φ τάνοντας

στο

ψ ευ δ ές. Π ισ τεύ ω πως κάθε καινούρια ανάγνωση του ολιγοσέλιδου μυθιστορήματος το υ Μ πάρικ κο θα αφ ήνει να αναφανούν και νέα στοι χ εία μια ς γραφ ής, που δ εν δ ίν ετα ι ανέξοδα, αλλά α ν τίθ ετα η κάθε τη ς λ έξη έ χ ε ι βαρύνουσα σημασία. Γ Γ α υτό και δ εν ξέρω αν μ έ

αυγών, όπως α ποκα λύπ τετα ι σ ταδιακά στον

τρ η σ ε στη φήμη και στο π ολυδια βασμένο

Ζονκούρ μ έχ ρ ι το ν οριστικό χωρισμό. Ο

το υ βιβλίου στην π α τρίδ α το υ τόσ ο η εξ ω τε

Μπάρικκο δ εν αφ ήνει τίπ ο τα τυ χ α ίο , η κάθε

ρική το υ εμφ άνιση «ζεν π ρ εμ ιέ» (όπως προ

λ έξη το υ κειμένο υ το υ α π ο τελ εί μ έρος ενός

βά λ λετα ι μέσω Τύ π ου ) ή η ιδ ιό τη τά το υ ως

σημειω τικού σ υσ τήματος που υποδηλώ νει

παρουσια στή εκπομπής για το βιβλίο τη ς ι

τη ν άρρητη δράση και το ν υποκρυπτόμενο

τα λ ική ς τη λεόρα σ ης. Δ ιό τι ο Μπάρικκο, ού

δυναμισ μό τη ς αφήγησης.

τω ς ή άλλως, στο «Μ ετά ξι», υφ αίνει μ ε το

Τ α πρόσωπα το υ έργου συμπληρώνουν η

φ αιν ομενικά τίπ ο τα (όπως το πολύτιμο γ ια

Ελέν , η σύζυγος το υ Ζονκούρ, τη ς οποίας η

πω νέζικο μετα ξω τό ύφασμα που αφ ήνει έκ

δια κρ ιτική παρουσία θα μ ετα τρ α π εί στο τ έ

θαμβο το ν ήρωά του ) έν α μυθιστόρημα α

λος σε νέο π εδ ίο δυναμικής ανατροπής κα

παλών τόνων, που τα λευκά το υ διάκενα ε ί

θώς και μια εγ κ α τεσ τη μ έν η στη Γα λλία Γ ια

ναι επ ικίνδυνα να ρκοθ ετη μ ένα από έναν έ

ονόματι

μπ ειρο τεχ ν ίτη . Πρ άγμα που καθιστά τη ν α

Μπλανς, στην οποία θα κα ταφ ύγει γ ια να

νάγνωσή το υ μια θελκτική π ερ ιπ έτεια ψαύ

το υ δια βά σ ει τα γιαπω νέζικα σ η μειώ μα τα ο

σης το υ πανάκριβου...

πω νέζα

Μ αντάμ

ενός

σπιτιού,

Ζονκούρ. Η αφήγηση, μ ε το ν ελλ ειπ τικό τη ς λόγο, θα κα τα φ έρ ει να δ η μ ιο υ ρ γή σ ει έ ν τ ε χ νες τα υ τίσ εις μ ετα ξύ και τω ν τριώ ν αυτών γυναικών, αφήνοντας τη ν αίσθηση το υ εν ι

Δημήτρης Τσατσούλης

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Α Ρ Μ Ο Σ Μ Α Υ ΡΟ Κ ΟΡΔΑ ΤΟ Υ 7, 106 78 Α Θ Η Ν Α , τηλ. 33 04 196 - 38 30 6 04, fax: 38 19 4 39

ΙΤΕΜοΥ Ρ Α Μ Ψ Ο Υ

Στέλιου Ράμφου

Τό Αίνιγμα καί ή Μοίρα **0

Ποιητική Τέχνη στον

ΑϊΚίΙΓ ΜΑ Κ.-! ι ,Ι'Ό ΙΡ4

Ποιητική

Οίδίποδα Τύραννον

ΐΑ τ η 6TOV «Ο^Ι,ΓΤοΟα TjpaVVO Vi)

A Ρ Η ο£_

Α π ό δλες τις τραγωδίες δ ’Αριστοτέλης

λιγμα αινίγματος παρακολουθεί επει

ξεχώριζε τον Οίδίποδα Τύραννον. Τον

σόδιο προς

θεωρούσε υπόδειγμα δραματικής τέχνης

χορικό, από δικά του μονοπάτια ό

καί αριστούργημα πλοκής. Πλοκή δεν

συγγραφέας, ξεναγώντας τον αναγνώ

επεισόδιο, χορικό προς

είναι τό ξετύλιγμα ενός νήματος πού

στη - λογοτέχνη, θεατράνθρωπο, φιλό

οδηγεί συντριπτικά τούς τραγικούς

λογο ή κοινό θνητό - στά μυστικά κα -

ήρωες από τό σκοτάδι στο φως; Δεν

τατόπια τού έργου, πού κατά παράδοξο

είναι ή λύσι ενός αινίγματος; Αύτό τό ξε

τρόπο δεν οδηγούν τόσο σέ κατανόησι

τύλιγμα τού νήματος πού είναι καί ξετύ

τω ν δρωμένων όσο σέ αύτογνωσία.

m ikifim jm m k

Ένας πρωτότυπος και χρηστικός οδηγός όσον αφορά την εξέλιξη και την κυριαρχία του αστικού μυθστορήματος στην Ελλάδα

πραγματικότητα περισσότερο από την "καλλιεπημένη" νοηματική γλώσσα του εξειδικευμένου δοκιμιακού λό γου», υποστηρίζει ο κ. Μαγκλιβέρας θυμίζοντας το συγγραφέα της «Τέχνης του μυθιστορήματος», που αντί κριζε το μυθιστόρημα μέσα στην εποχή του υπέρμετρου καταμερισμού της εργασίας και της ξέφρενης εξειδίΑθήνα, Εκδόσεις των Φίλων, 1996 κευσης, ως μια από τις τελευταίες θέσεις, όπου ο άνθρω Σελ. 545 πος μπορεί ακόμα να διατηρήσει σχέσεις με τη ζωή στο σύνολό της. ο μυθιστόρημα όχι τόσο απότο θέματου, που εκτός α Πρόθεση του συγγραφέα γίνεται η καταγραφή της εικό πό υπαρξιακή αναζήτηση αποτελεί και μαρτυρία μιας νας της ελληνικής κοινωνίας σε μια ευρεία χρονική περίο εποχής, όσο από τη δυνατότητα που παρέχει στο συγγραφέα να διαπραγματεύεται σε πολλές σελίδες ιδέ δο εκτεινόμενη από το 1900 μέχρι το 1970. Το εγχείρημα είναι συνθετικό και η δυσκολίατου έχει να κάνει κυρίως με ες και γεγονότα φωτίζοντας παράλληλα από πολλές την επιλογή των έργων, αφού τα ίδια αυτά θα αναπαρα πλευρές τα κοινωνικά δρώμενα, καθίσταται δέκτης των στήσουν την κοινωνική κατάσταση. Ο κοινωνιολόγος δο διεργασιών μιας εποχής, αλλά και ουσιαστικό όπλο στα κιμιογράφος θα μελετήσει τους χαρακτήρες πέρα από τη πεδία των ιδεολογικών μαχών και κάποτε των σκοπιμοτή μυθοπλασία, θα χρησιμοποιήσει κατ’ των. Αυτό ακριβώς αποτελεί την υπό ανάγκην πρόσωπα με μικρή συμμετο θεση εργασίας της μελέτης του Δ.Κ. χή στην ιστορία (προσχηματικούς χα Μαγκλιβέρα «Η νεοελληνική κοινωνία ρακτήρες) και θα επιλέξει την εξέταση του 20ού αιώνα μέσα από το μυθιστό θεμάτων που θα δώσουντην επιδιωκόρημα». Ο συγγραφέας πιστεύει ότι το μενη συνθετική θεώρηση (επαγγέλμα μυθιστόρημα είναι «το κατεξοχήν λο τα, κοινωνική ζωή, σχέσεις). γοτεχνικό εργαλείο για την παρουσία Η ελληνική κοινωνία στην περίοδο που ση απόψεων πάνω στα κοινωνικά προ εξετάζεται δεν παρουσιάζει σαφή α βλήματα του χθες, του σήμερα και του στική έκφραση, ούτε ακραιφνείς αγρο αύριο». τικούς (ή προλεταριακούς) πλη «Τα κοινωνικά δρώμενα, όπως προκύ θυσμούς. Είναι μια κοινωνία υποαστιπτουν από τις σκέψεις, τις ενέργειες, κή, της λείπει εντελώς σχεδόν η αστική τις αντιδράσεις και τις πράξεις των ιδεολογία και μέχρι τουλάχιστον την μυθιστορηματικών ηρώων, αυθόρμη περίοδο της μικρασιατικής καταστροτες και αυθεντικές, προσεγγίζουν την __________________________________ Μ Ε Λ Ε Τ Η ΔΙΟΝΥΣΗΣ Κ. ΜΑΓΚΛΙΒΕΡΑΣ Η νεοελληνική κοινωνία του εικοστού αιώνα μέσα από το μυθιστόρημα Μελέτημο

---

φής ταλαντεύεται ανάμεσα στα ευρωπαϊκά πρότυπα, από τα οποία παραλαμβάνει και συγχρόνως απορρίπτει στοι χεία, ενώ μέχρι το τέλος του β' παγκοσμίου πολέμου κυριαρχούν τοπιογραφικά τα παραδοσιακά στοιχεία (οι κογενειακή καταγωγή, επαγγελματική απασχόληση). Ακολουθεί το φαινόμενο ενός νοθευμένου αστισμού ε παρχιώτικης πνοής. Η επαρχία όμως, όταν έχουν πια πέ σει τα προσωπεία της ηθικότητας, δεν φαντάζει τόσο α γνή, ούτε τόσο ειδυλλιακή. Γενικότερα μετά το β' παγκόσμιο πόλεμο η οικονομική ανά πτυξη της Ελλάδας συνοδεύτηκε από ποικίλα κοινωνικοπολιτιστικής υφής προβλήματα, που διαφοροποίησαν την ει κόνα της: η αγροτική έξοδος και η συγκέντρωση του πλη θυσμού στις πόλεις, η υποβάθμιση του ανθρώπινου δυνα μικού, η ανεξέλεγιση κατάχρηση του φυσικού περιβάλλο ντος και οι καθοριστικές επεμβάσεις του κράτους στην οι κονομική και κοινωνική ζωή στρέφουν το μυθιστόρημα στο ρεαλισμό επιδιώκοντας όμως να διατηρεί τον δισυπόστατο χαρακτήρα του, όπως το ζήτησε ο Άγγελος Τερζάκης «ρο μαντικό στην έφεση και ρεαλιστικό στην πράξη». Με τον πλούτο των μορφών, την ένταση της εξέλιξής του και πε ρισσότερο με τη δυνατότητα που του παρέχεται να σηκώ νει τον πέπλο της ιδιωτικής ζωής των προσώπων-ηρώων του, το μυθιστόρημα διεκδικεί αναμφισβήτητα τον μεγάλο κοινωνικότου ρόλο προβάλλοντας πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης ή και ανακαλύπτοντας νέες, άγνωστες ακόμη. Κριτήριο επιλογής για τα έργα των μυθιστοριογράφων που μελετώνται στο βιβλίο του Δ. Μαγκλιβέρα στάθηκε μια συγκεκριμένη κοινωνία σε μια συγκεκριμένη εποχή. Στη «Χαμοζωή» του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου μελετάται η κατώτερη κοινωνική τάξη και η νοοτροπία της, ενώ στον «Κόκκινο βράχο» του Ξενόπουλου και στο «Χρονικό μιας πολιτείας» του Πρεβελάκη παρουσιάζεται η εικόνα της κοινωνίας την ίδια χρονική περίοδο στη Ζάκυνθο (κοινω νία ανεπτυγμένη πολιτιστικά) και στο Ρέθυμνο της Κρήτης (όπου συναντήθηκαν πολιτισμοί διαφόρων λαών και πε ποιθήσεις διαφόρων θρησκειών). Στη Σύμη και στη Βοιω τία παραπέμπουν αντίστοιχα τα μυθιστορήματα «Το με θυσμένο παιδί» του Βασίλη Μοσκόβη και «Γη της Βοιω τίας» της Λιλίκας Νάκου, μυθιστορήματα που βρίσκονται ακόμα μακριά από τους κραδασμούς που προκάλεσαν τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Η λειτουργία τους στο μελέτημα, όπως εξετάζεται, όπως και εκείνη του μυθιστορήμα τος της Έλλης Αλεξίου « Γ ΧριστιανικόνΠαρθεναγωγείον» είναι περισσότερο παρεμβλητική. Από τα μυθιστορήματα των δύο θεωρητικών εκπροσώ πων της πρωτοποριακής κίνησης του '30, ο συγγραφέας επιλέγει την «Αργώ» του Θεοτοκά και την «Παρακμή των Σκληρών» του Τερζάκη. Η πολλαπλότητα του περιεχομέ νου τους αντανακλά τους νέους στόχους μιας υπό δια μόρφωση κοινωνίας. Ο νέος κόσμος θέλει επείγουσες α παντήσεις στα καυτά ερωτήματα που τον απασχολούν. Οι δύο λογοτέχνες-διανοητές της εποχής συλλαμβάνουν

πρώτα θεωρητικά τα οράματα της ανασυγκρότησης κι εκ φράζονται ως πραγματικοί ανανεωτές. Ο Τερζάκης πι στός στην πεποίθηση ότι ρόλος του μυθιστορήματος είναι η ανάδειξη της σύγχρονης τραγικότητας, αφού «τη ζωή δεν την κυριαρχούμε, αλλά μας διέπει» και ο Θεοτοκάς, μαχητικός στην υποστήριξη των φιλελεύθερων ιδεώντου, κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση εισηγούμενος το μυθιστόρημα που θα μεταθέσει στη σφαίρα της μορφής την αισιόδοξη προοπτική της εθνικής ανόρθωσης. Η μελέτη συνεχίζεται με το ρεαλιστικότατο «Γούγκερμαν» του Μ. Καραγάτση που επιμένει στις αδυναμίες των αν θρώπωντης «καλής κοινωνίας» του μεσοπολέμου, μια κοι νωνία βασισμένη στην ιδεολογία του εύκολου πλουτισμού δίχως ηθικές αναστολές, όπου η συνείδηση των ηρώων βρίσκει διέξοδο στο όνειρο. Την ίδια κοινωνία εκπροσωπεί και η ηρωίδατης Μαργαρίτας Λυμπεράκη στο μυθιστόρη μα «Τα ψάθινα καπέλα», καθρέφτη των κρατούντωντης δε καετίας του ’40, ιδωμένων από «μεγαλοαστική όψη» με το βλέμμα κοριτσιών καλών οικογενειών. Γιατην περίοδο από την Κατοχή μέχρι τα μεταπολεμικά χρόνια χρησιμοποιήθη καν δύο συλλογές πεζογραφημάτων του Γιώργου Ιωάννου: η «Πρωτεύουσα των προσφύγων» και το «Εφήβων και μη» ως ιδιαιτέρως προσφερόμενα στην παροχή στοιχείων για τη μελέτη της κοινωνικής ζωής στη συμπρωτεύουσα. Τέλος, για τον κόσμο των εξόριστων κρατουμένων επελέγη το μυθιστόρημα «Στάχτες και φοίνικες» του Θ. Κορνάρου, βιβλίο με τραυματικά βιώματα που αποδεικνύει ότι «ο μεγάλος άρρωστος είναι η ίδια η κοινωνία». Παρεμβατικά χρησιμοποιείται στη μελέτη το κυριότερο μέρος του μυθιστορήματος του Πέτρου Χάρη «Η τε λευταία νύχτα της γης», όπου περιγράφεται η αντίδραση των αστών στην εμφάνιση του κομήτη του Χάλεϊ, που η πα ρουσία του θα κατέστρεφε την ανθρωπότητα. Η μελέτη ο λοκληρώνεται με τους «Φρουρούς τηςΑχαΐας» του Τάσου Αθανασιάδη, που καθώς εξιστορούντο δρώμενα στις κοι νωνίες δύο γειτονικών επαρχιακών πόλεων (Αιγίου-Πάτρας) από τις αρχές του αιώνα μας μέχρι τη δεκαετία του 70, συμπεριλαμβανομένης και της στρατιωτικής δικτατο ρίας, δίνουν την ευκαιρία στο μελετητή να ερμηνεύσει την πτώση μιας πολυσέβαστης οικογένειας, που δεν οφείλεται τόσο στις αδυναμίες των μελών της, που δεν στάθηκαν στις απαιτήσεις μιας βαριάς κληρονομικής διαδοχής, όσο στις ανώμαλες πολιτικοκοινωνικές συνθήκες της εποχής. Η μελέτη του Διονύση Μαγκλιβέρα για το νεοελληνικό μυθιστόρημα αποτελεί πρωτότυπο και χρηστικό οδηγό ό σον αφορά την εξέλιξη και την κυριαρχία του αστικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα, που η ολοκλήρωσή του πέρασε απότο ρεαλισμό της αγροτικής ηθογραφίας στην αστική ηθογραφία με την εσωτερική μετανάστευση και τα συναφή προβλήματα που επήλθαν μπροστά στους νέους τρόπους λογοτεχνικής ανάγνωσης της ελληνικής πραγ ματικότητας. Νένα Κοκκινάκη

Α ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

III

Κεντρική διάθεση: Σόλωνος 133,106 77 Αθήνα, τηλ. 3806305,3821813, fax 3838173 Βιβλιοπωλείο στη Στοά του Βιβλίου: Πεσμαζόγλου 5 / Σταδίου 44,105 64 Αθήνα, τηλ. 3311719 ANTONIO ΜΟΥΝΙΟΘ ΜΟΛΙΝΑ Τ ο Χ ρ ο ν ικ ό τη ς Μ ν ή μ η ς κ α ι το ν Πό θ ο ν

B ea tu s Ille Στο λυκόφως του φρανκισμού, -μ ια μυθική προσωπικότητα από τα χρόνια του ισπανικού εμφύλιου- ο ξεχασμένος ποιητής Χαθίντο Σολάνα που εκτελέστηκε το 1947 προσελκύει το ενδιαφέρον ενός φοιτητή. Η φιλολογική όσο και αστυνομική έρευνα, που προχωράει μαζί με την αφύπνιση ενός μοιραίου ερωτικού πάθους, ανασυνθέτει το μωσαϊκό μιας εποχής, ενός σπιτιού και των ανθρώπων που έζησαν εκεί. Παιχνίδι των απατηλών εντυπώσεων και της ύστατης αλή θειας, χρονικό της απωθημένης μνήμης και των μετέωρων πόθων, το βραβευμένο αυτό μυθιστόρημα αποκάλυψε έναν από τους πιο προι κισμένους λογοτέχνες της σύγχρονης ισπανικής λογοτεχνίας.

ΕΒΕΛ Υ Ν ΓΟΥΩ Π ρ ό σ τν χ α Κ ο ρ μ ιά « Πιστεύω ότι τα μυθιστορήματα του Έβελυν Γουώ είναι το μό νο πράγμα που γράφτηκε στην Αγγλία άξιο να συγκριθεί με το έργο του Φιτζέραλντ και του Χεμινγουέη ...Νομίζω ότι θα αντέξουν στο χρόνο και ότι ο Γουώ... θα μνημονεύεται ως η μοναδική πρώτης γραμμής κωμική ιδιοφυία που εμφανίστηκε στην Αγγλία μετά τον Μπέρναρντ Σω ». Έντμουντ Γουίλσον

ΧΕΝΡΥ ΜΙΛΛΕΡ Μολόχ Τραχύ και προκλητικό, το βιβλίο δείχνει τα πρώτα βήματα του Μίλλερ σ’ ένα μοτίβο που έμελλε να γίνει το έμβλημά του: εκείνο του εξεγερμένου ήρωα που αγωνίζεται με δηκτική και επώδυνη αμεσότη τα να γνωρίσει τον εαυτό του μέσα σ’ έναν εκρηκτικό κόσμο, πλασμέ νο από την ίδια τη ζωή του συγγραφέα.

H q m k tm

i%woiιαφάκι Δ Ο Κ Ι Μ Ι Α ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΟΥΝΕΛΑΣ Η κρίση του πολιτισμού Κρίση του ανθρώπου-Απώλεια του νοήματος Αθήνα, Αρμός, 1997

Ο διχασμός του σημερινού ανθρώπου σε «άνθρωπο της πράξης» και σε «άνθρωπο της πίστης», αιτία του έχει, κατά τον συγγραφέα, είτε τη «λήθη του είναι» είτε τον εξοστρακισμό του ιερού από τη ζωή και την τέχνη...

Ο διχασμός, λοιπόν, το υ σημερινού ανθρώ που σ ε άνθρωπο τη ς π ρά ξης» και σε «άν θρωπο τη ς πίσ της», που είν α ι το σ τοιχείο το υ οποίου η παρουσία εν το π ίζετα ι στο κ έ ντρο τη ς κρίσης το υ σύγχρονου κόσμου, α ι τία το υ έχ ε ι, κατά το ν Σ .Γ ., ε ίτ ε

τη «λήθη

το υ είν α ι», ε ίτ ε το ν εξοσ τρα κισμό το υ ιερού από τη ζωή και τη ν τ έχ ν η , ε ίτ ε τη ν απόλυτη

το υ ς πολυδαίδαλους δρόμους τω ν πιο

κυρια ρχία το υ «π νεύματος το υ εμπ ορίου»

λεπτώ ν και, συνάμα, τω ν πιο σύνθετων

και το υ μάταιου καταναλω τισ μού, ε ίτ ε τη ν

σκέψεων γ ια τη ν πορεία,

α υ θα ίρετη διά κρισ η και απο

το α διέξοδο και τη μοίρ α το υ

κοπή τη ς αλήθειας τη ς κειμέ-

σύγχρονου ανθρώπου κινεί

νης μέσα στα όρια το υ κό

τα ι η α ναζήτηση το υ Σ .Γ . Αυτό

σμου

από εκ είνη ν που

και

το βιβλίο έρ χ ετα ι να π ροσ τε

σ υ ν έχ ει και υ π ερ έχ ει τα πά

θ εί σε τόσ α άλλα, π εζά αλλά

ντα, ε ίτ ε , τέλ ο ς , τη ν αναγό

και ποιητικά, που ο συγγρα

ρευση τη ς

υπ οκειμένης

σε

φ έας το υ έ χ ε ι μ έχ ρ ι σήμερα

μ έτρ η σ η , σε στάθμιση και σε

γ ρ ά ψ ει και εκδώ σ ει και που,

ποικ ίλους

άμεσα ή έμμεσ α , α φ ετηρία

π ροσδιορισ μούς

χωροχρονικούς π ραγματι-

του ς και κατάληξή του ς έ

κό τητος ως τη ς μόνης οδού

χουν το θέμα τη ς κρίσης του

για τη ν προσ έγγιση το υ «α ντι

σύγχρονου κόσμου.

κειμενικού».

Ε ιδ ικ ά σ ε α υτό το τ ε λ ε υ τα ίο σ η μ είο σ τ έ κ ε

Π ερ γ ά μ ο υ

τα ι ο Σ . Γ ., αφ ενός, γ ια να δ ια π ισ τώ σ ει τη ν α

π ουλος και ο Φ ίλιππος Σ έ ρ ρ α ρ ν τ - όλοι

νάγκη επ ισ τροφ ής στην α π οκατάσ ταση το υ

α υ το ί, και πολλοί άλλοι, μ α ρτυ ρο ύ ν τη ν α

Ιωάννης,

Σπ ύ ρ ο ς

Κυρια ζό-

αληθινού μεγ έθ ο υ ς το υ ανθρώπου, που ε ί

λή θ εια και μ α ρ τυ ρ ο ύ ν τα ι τ ίμ ια στο βιβλίο

ναι τα υ τό χρ ο ν α αναγνώ ριση τη ς θεία ς ε ικ ό

το υ

νας και, α φ ετέρ ο υ , γ ια να συμπ ληρώ σει μ ε

συνήθως α θέα το , χώρο ελ ε ύ θ ε ρ ο γ ια τη μό

ευ σ το χ ία : «Η α ν άπτυξη μ έ χ ρ ι υ σ τερ ία ς τη ς

νιμη εγ κα το ίκη σ η ε κ ε ί εκ είν η ς τη ς δια ρκώς

αναλυτικής σκέψ ης στη Δύση μ είω σ ε, γ ια

παρούσας-απούσας στα σύγχρονα ελ λ η ν ι

να μην πω εξα φ ά ν ισ ε, τ η σ υ νθ ετική ικ ανότη

Σ . Γ .,

αφ ήνοντας

όμως πά ντα

έναν,

κά π ρ ά γ μ α τα μ εγ ά λη ς π ν ευ μ α τικ ή ς μ ορ

τα , τη ν επ ο π τική, κα ταδικά ζοντα ς τα υ τό

φής, το υ Ζή σ ιμ ο υ Λορεντζάτου.

χρονα σ ε αφανισ μό τη ν εν ο ρ α τική σκέψ η, ε

Ξεφ υ λ λίζο ν τα ς

κείνη δηλ. που, ξεπ ερ ν ώ ν τα ς τη λο γική τω ν

το υ βιβλίου το υ Σ . Γ ., ο ρισ μ ένα λάθη τω ν ο

α π ο δ είξεω ν και το υ σ υλλογισ μού και πα ρα

ποίω ν ελπ ίζω να διορθώ θηκαν από το ν ε π ι

τα

π ρ ο τε λ ευ τα ία

δ οκίμια

κάμπτοντα ς το ν ρασιοναλισ μό, π ρ ο β α ίν ει

μ ελ η τή τ η ς έκδ ο σ η ς π ριν τη ν ορισ τική εκ τ ύ

μ ε επ ιγ ρ α μ μ α τικ ές φ ράσεις, μ ε π υ κν ό τη τα

πωση, όλο και πιο συχνά διαπ ίστω να τ ο π ό

λόγου και εν ο π ο ιη τική διά θεσ η , καθώς α

σο πολλά είν α ι εκ ε ίν α τ α π ρ ά γμ α τα που μά

π ο ρ ρ έει από τη ν πηγή που εν ώ ν ει τα πάντα

θαινα γ ια π ρώ τη φορά. Σ τ η σ. 198, γ ια να α

κι όχι που τ α δ ια ιρ ε ί ή τ α α π ο σ υ ν δ έει».

ναφέρω έν α μόνο π α ρ ά δ ειγ μ α , δ ια βά ζο υ μ ε:

Πο λλά είν α ι τα π ν ευ μ α τικ ά α ν ασ τή μ α τα μ ε

« Σ το χω ρισ μό τω ν θρ ησκευτικώ ν από τα

τα οποία έ χ ε ι συνα να σ τρα φ εί ο λόγος το υ

π ρ α γ μ α τικά εν δ ια φ έρ ο ν τα το υ ανθρώπου ε

Σ . Γ ., έχ ο ν τα ς ο ίδιο ς πά ντα σαν α φ ετη ρ ία

κ ε ί στη Δύση σ υ νέβ α λε ο χω ρισ μός προ

το υ

το

α ρχα ιοελληνικό

«α π ο ρ είν »

και

σευ χή ς και εργα σ ία ς στο χώρο τω ν μονα-

«θα υμά ζειν», δηλ. τα σ το ιχ εία ε κ ε ίν α που η

στηριώ ν στις α ρ χ ές το υ 6ου μ.Χ . αιώ να. Ο

παρουσ ία το υ ς στον άνθρωπο λ ο γ ιέτα ι, από

χω ρισμός π ρ οσ ευχής και εργα σ ία ς, που ζή

τ α παλιά τ α χρόνια, σαν α π ο δ εικ τικό τη ς ε υ

τ η σ ε ο άγιος Β εν έ δ ικ το ς ο εκ Μ ουρσία ς,

ερ γ ετικ ή ς απουσίας τ η ς κάθε είδ ο υ ς β έ β α ι

π ρ ο εκ τειν ό μ εν ο ς είν α ι κά τι σαν χω ρισ μός

ης γ ια το ν εα υ τό τη ς «γνώ σης» ή «α λ ή θ ει

τη ς λ α τρ εία ς από τ η ζωή, το υ π ν ευ μ α τικ ο ύ

ας»: «Ο δ ’ απορών και θαυμάζω ν ο ίετα ι α-

έρ γ ο υ από τ ο π ρα κτικό και μά λισ τα έ τσ ι που

γνοείν», δια β ά ζο υ μ ε στο π ρ ο ο ίμ ιο κιόλας

να μη π ερ ισ π ά τα ι ο μοναχός και να α π ο δ ίδ ει

τω ν « Μ ε τ ά τ α Φ υσικά» το υ Α ρ ισ το τέλ η . Α π έ

π ερ ισ σ ό τερ ο η χειρ ω να κ τικ ή ερ γα σ ία ». Σ τ η

ν α ντι σ ε α υτά τα α νασ τήμα τα , που τ α κ ε ίμ ε

δ ε σ. 2 0 0, ε π ’ α υτού το υ σ η μ είο υ , δ ια τυ π ώ

νά το υ ς ολοένα έρ χ ο ν τα ι και ξα ν α έρ χ ο ν τα ι

ν ετα ι από το ν Σ . Γ . το ακόλουθο, στοχασ τικό

στον αναγνώ στη μέσ α από τ ις σ ελ ίδ ες το υ

και συνάμα π οιη τικό, σχόλιο: «Από εκ είν η τη

βιβλίου το υ , ο Σ . Γ . δ εν εκ φ ρ ά ζετα ι απλά και

σ τιγ μ ή (που κατά βάθος καμιά σημασ ία δ εν

μόνον μ ε λό για αποδοχής, αλλά, ο ρ ισ μ έν ες

έ χ ε ι να ο ρ ισ τεί ισ τορικά ή χρονικ ά) α ρ χ ίζει

φ ορές, και μ ε διά θεσ η κρ ιτική, ιδ ια ίτε ρ α ό

γ ια τη ν α νθρω π ότητα μ ια φ οβερ ή π ερ ιπ έ

τα ν επ ιθ υ μ εί να δ ε ίξ ε ι κά π οιες δια σ τά σ εις

τε ια ... - η φ οβερ ή π ε ρ ιπ έ τ ε ια τη ς ρ ιζική ς αλ

τω ν πρα γμά τω ν που δ ια φ ο ρ ετικά θα έμ εν α ν

λα γής το υ κόσμου, τη ς μ ετα μόρ φ ω σ ής το υ

ερ μ η τικ ά κλ εισ μ έν ες στο σ κοτά δ ι ε ίτ ε θα

από το ν άνθρωπο, που τώ ρα , βάζοντας το ν

κινδύνευα ν να προσληφ θούν έ τσ ι που να α

ε α υ τό το υ στο θρόνο το υ Θ εο ύ , α υ τοχρ ίε-

πολήγο υν σ ε α υτής ή τη ς άλλης λο γής τη ν

τ α ι α π όλυτος κυρίαρχος (...). Έ ν α από τα

παραπλάνηση. Ο Ν ικολά ι Μ π ερ ν τιά γ εφ και

κύρια χα ρ α κτη ρ ισ τικ ά α υ τή ς τ η ς π ε ρ ιπ έ τ ε ι

ο Γιώ ρ γ ο ς Σα ρ α ν τά ρ η ς , ο Α λ εξά ν τερ Χέρ-

ας είν α ι η έχ θ ρ α μ ετα ξύ ανθρώπου και κτί

τσ εν και ο ιερ ό ς Καβάσιλας, η Σιμ ό ν η Β έ ιλ

σεω ς - θ εμ έλ ιο γ ια τ η δ η μ ιο υ ρ γία ενός τ ε

και ο Μ έγα ς ο Β α σ ίλειο ς, ο Π ερ ικ λ ή ς Γιαν-

χνη το ύ

σ ύμπαντος.

άνθρωπος

δ εν

νόπουλος και ο Φ ώτης Κ όντογλο υ, ο Πα να

σ υ ν ευ ρ ίσ κετα ι μ ε τ α σ το ιχ εία που το ν π ε ρ ι

γ ιώ τη ς Ν έλλα ς και π. Β α σ ίλειο ς Γο ντικά κη ς,

βάλλουν,

ο Χρ ήστος Για νναρ άς και ο Μ η τρο π ολίτη ς

το υ ς . Τ ο χώμα, η π έτρ α , το δ έν τρ ο , η πλα-

δ εν

σ υ ν δ έε τα ι

καρδιακά

μαζί

γ ιά το υ βουνού, η π ηγή που αναβλύζει νερό, τα λ α ξεύ μ α τα τω ν βράχων, η ροή το υ π οτα

δή αυτό έ χ ε ι αποκαλυφθεί από το ν Θ εό, και α φ ετέρ ου υπ ά ρχει η επ ισ τή μ η , που είν α ι μια

μού και η κοίτη το υ , η ακρογιαλιά , το κελάι-

συναίνεση σ ε κάτι επ ειδ ή αυτό συλλαμβά-

δισ μα τω ν πουλιώ ν, η παρουσία τω ν ζώων

ν ετα ι ως α λήθ εια υπό το φυσικό φως τη ς

στη ζωή του , ο ήλιος και η σελήνη, τα α σ τέ

ανθρώπινης λογικής. Τ α δύο α υτά τμ ή μ α τα

ρια και ο αέρας, τα πάντα π ρ έπ ει να υπο

είν α ι

χρεω θούν σε μια κατάχρηση, σ’ έναν βια

πλευρ άς είν α ι έγ κ υ ρ ες στη μια σφαίρα, οι

σμό, στα πάντα π ρ έπ ει να επ ιβ λη θ ε ί ο νέος

ξεχω ρ ιστά .

Οι

α λή θ ειες

τη ς

μια ς

αλήθιες τη ς άλλης πλευρ άς σ ε μια ν άλλη

νόμος το υ κυρίαρχου και κα τακτητή ανθρώ

σφαίρα. - Ε ίν α ι α υτή η έννοια τη ς διπ λής α

που. Έ χ ε ι χά σ ει [ο άνθρωπος] τη ν αίσθηση

λήθ εια ς - επ ισ η μ α ίνει ο Σέρ ρ α ρ ν τ - [είναι]

τη ς αληθινής σχέσης μα ζί το υ ς κι έ χ ε ι ξεχά-

αυτή η διπλοπροσωπία, μ ε τη ν π ραγματική

σ ει πως βρ ίσ κετα ι στον κόσμο γ ια να βασι

έννοια τη ς λέξη ς, ή αυτό που μπορούμε να

λ ε ύ ε ι ειρ ηνικ ά και αγαπητικά μ ε όλα όσα

ονομάσουμε «δ ιττή σκέψ η», που σ υ γκ ροτεί

το ν περιβάλλουν («εργάζεσθαι και φυλάτ-

τη μ είζο ν α προκειμένη που π ρ έπ ει να ανα

τειν », λ έ ε ι η Αγία Γραφ ή), μ ε όλα όσα απο

στραφ εί, αν μπ ορέσ ουμε π ο τέ να ξεφ ύ-

τελ ο ύ ν Δ Η Μ ΙΟ Υ Ρ ΓΙΑ Θ ΕΟ Υ ».

γ ο υ μ ε από τις δαγκάνες το υ υλιστικού μας

Πο λλο ί είν α ι οι σ υνειρ μοί που μπ ορεί να α

κόσμου. Καθότι, α υτή είν α ι η έννοια που

κολουθήσουν τη ν ανάγνωση ενός χωρίου ό

συνισ τά το ν θ εμ έλ ιο λίθο τω ν κυριότερω ν

πως αυτό. Έ ν α ς τέτο ιο ς συνειρ μός εμ έν α

προτύπων σκέψης που ευθύνονται γ ια τη

μ ε οδήγησ ε στο φίλο το υ Σ .Γ ., το ν Φίλιππο

διαμόρφωση τη ς π ορείας και τη ς υφής το υ

Σέρ ρ α ρ ν τ και συγκεκριμένα σ ε κάποιο χω

σημερινού κόσμου και α υ τή η έννοια είν α ι α

ρίο από ένα μ έχ ρ ι σ τιγμής α δ η μ οσ ίευ το δο

διά σπαστα ενσω ματω μένη σ ε α υ τές . Είν α ι

κίμιό το υ - δοκίμιο που φ έρ ει ως τίτλ ο έναν

αυτός ο αρχικός διχασμός; ή σχάση, υπαί

δα νεισ μένο από το ν Ο υίλια μ Μ πλέηκ στίχο.

τιο ς τη ς εμφ άνισης α υτού που ο νομά ζετα ι

Τ ο παραθέτω : «Έ χ ο ν τα ς π αραχω ρηθεί στην

κρίση τη ς αποσπασματικότητας τη ς γνώ

ανθρώπινη

λ ε ι

σης και που α π ειλεί, τώ ρα, να αποσαθρώσει

τ ο υ ρ γ ε ί α ν εξά ρ τη τα από τις α λή θ ειες τη ς α

ό ,τι έ χ ε ι μ είν ει από αυτό που ονομάζουμε

λογική

το

προνόμιο

να

ποκάλυψης (με το ν ισ χυρισ μό ό τι α υ τές οι

πολιτισ μό.

α λήθ ειες είν α ι π έρα από τ ις ανθρώπινες

Παρουσιάζονται μ ε εξα ιρ ετικ ή π α ρα σ τα τι

δ υ ν α τό τη τες να συλληφθούν μ ε έναν ά μ ε

κό τητα οι κυ ρ ιότερ οι δρόμο ι σ τους οποίους

σο, εμπ ειρ ικό τρόπο και ό τι α υ τές οι αλή

μ έχ ρ ι σήμερ α ο ίδιο ς π ο ρ εύ τη κε, τα διάφ ο

θ ειες υπερβαίνουν τις ανθρώπινες γνω σ τι

ρα π α ράξενα το π ία που σε στροφ ές απ ότο

κές δ υ ν α τό τητες , επ ειδ ή τα ανθρώπινα ό

μες εκδιπλώ θηκαν μπροστά στα μ ά τια το υ

ντα δ εν θεω ρούνται, πλέον, ως κα τέχο ντα

(τα κείμ ενα το υ Μ αρξ, το υ Ν ίτσ ε και το υ

ένα όργανο διόρασης, μ ε τη λειτο υ ρ γ ία του

Φ ρόυντ είν α ι κάποια από αυτά), οι βαθιές

οποίου οι α λήθ ειες α υ τές είν α ι δυνατόν να

και σ κ οτεινές χαρά δρες που καραδοκούν

γίνουν γνω σ τές), ο μόνος τρό π ος γ ια να επ ι

να καταπιο ύν τη ν κάθε στιγμή στην άβυσσό

τ ε υ χ θ ε ί ένας συμβιβ ασμός ήτα ν να χω ρι

το υ ς το ν π αραπαίοντα και συνάμα αποκομ

σ τ εί η σφαίρα τη ς αποκάλυψης από αυτήν

μένο από τη ν ουράνια ρίζα το υ σύγχρονο

τη ς λογικής, να δια χ ω ρ ισ τεί η πίσ τη από τη

άνθρωπο.

φιλοσοφία και τη ν επ ισ τή μ η , η μεταφ υσικ ή

Έ τ σ ι ολόκληρο το βιβλίο το υ Σ .Γ . α π ο τελ εί

από τη φυσική. Ο Άγιο ς Θωμάς Ακυιν άτης -

τρόπον τιν ά και μια προσωπική πνευμα τική

ακολουθώντας

γεω γρα φ ία δική του .

το ν

εβ ρα ίο

φιλόσοφο

Μ αϊμονίδη και άλλους, όπως το ν Α λέξαν δρο ε ξ Άλης, το ν Μ ποναβεντούρα και τον Α λβέρτο το ν Μ έγα - σαφώς υπ οσ τηρίζει α υτή τη διά κρισ η: αφενός, λ έ ε ι, υπ ά ρχει η πίσ τη, που είν α ι μια συναίνεση σ ε κάτι ε π ε ι

Νίκος Γ ιανναδάκης

Αρ. 378 1Ιουλίου - 31 Αυγούυτου 1997

Η ΤΑ=ΙΝΟΜΗΣΗ των βιβλίωνγίνεται με βάσητο γνωστό Δεκαδικό Σύστημα Ταξινόμησης, προσαρμοσμένοστηνελληνική βιβλιογραφία ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Δελτίο συντάσσεται με την πολύτιμη συνεργασία του βιβλιοπωλείου της «Εστίας»

Γενικά Έργα

Βιβλιογραφία ΔΩΡΟΘΕΟΣ ΣΧΟΛΑΡΙΟΣ. Κλεις Πατρολογίας και βυζαντινών συγγραφέων. Ρ έκδοση. Αθήναι, Εκδόσεις «Ωφελίμου Βιβλίου», 1997. Σελ. 608. Δρχ. 4.160. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗΣ Π.Κ. Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Έ νωση 1981-1996. Αθήνα, Θεμέλιο, 1997. Σελ. 205. Δρχ. 4.160. ISBN 960-310-217-2. ΦΑΝΟΣ Σ. Ο δηγός των βιβλίων για την Αρχαία Ελλάδα. Αθήνα, Κίνηση Ιδεών, 1997. Σελ. 251. Δρχ. 3.430. ISBN 960-90612-0-6.

Φιλοσοφία

Γενικά ΚΟΥΡΕΜΠΑΝΑΣ Γ.Β. Εγχειρίδιο σύγχρονης σκέψης. Αθήνα, Μιχαλόπουλος. Σελ. 399. Δρχ. 5.000. ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ X. Η ζωή και το πνεύμα. Αθήνα, Παρουσία, 1997. Σελ. 319. Δρχ. 4.160. ISBN 9607601-72-6. ΜΠΑΓΙΟΝΑΣ Α. Διαλεκτική και πο λιτική στον πρώιμο Μαρξ. Πάτρα, Πανεπιστήμιο Παιρών, 1997. Σελ.

158. Δρχ. 2.600. ISBN 960-530015-Χ. ΜΠΟΥΡΑΤΙΝΟΣ Α. Το τέλος της λογοκρισίας. Αθήνα, Αρσενίδης, 1997. Σελ. 206. Δρχ. 2.285. ISBN 960-253-050-2. ΠΙΕΡΡΗΣ Α.Λ. Π ερί τέλους. Πάτρα, Αχαϊκές Εκδόσεις, 1996. Σελ. 365. Δρχ. 5.200. ΤΣΑΤΣΑΡΗΣ Ι.Γ. Η Αποκάλυψη μετά του Ιωάννου. Αθήνα, 1997. Σελ. 206. Δρχ. 4.800. ΦΙΛΟΘΕΟΥ Α. Λογική. (Χωρίς εκ δοτικά στοιχεία). Σελ. 53. ISBN 960-7676-03-3. ΦΙΛΟΘΕΟΥ Α. Φιλοσοφικά δοκί μια. (Χωρίς εκδοτικά στοιχεία). Σελ. 36. ISBN 960-7676-01-7. ADORNO T.W. Η κοινωνιολογία της μουσικής. Μετ. Θ. ΛουπασάκηςΓ. Σαγκριώτης. Αθήνα, Νεφέλη, 1997. Σελ. 208. Δρχ. 2.500. ISBN 960-211-324-3. ZUKAV G. Το τέλος της επιστήμης. Μετ. Ζ. Γουργουλιάτος. Πάτρα, Πα νεπιστήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 61. Δρχ. 1.870. ISBN 960-530-007-9. ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ. Το ημερολόγιο. Μετ. Ν.Π. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 145. Δρχ. 2.600. ISBN 960-03-1840-9.

LOYOLA I.DE. Πνευματικές ασκή σεις. Εισ.-σχόλ.-μετ. Ν.Ε. Λογιάδης. Αθήνα, Πίστη και Ζωή, 1997. Σελ. 576. ISBN 960-7443-05-5. ΜΠΑΣΕΛΑΡ Γ. Η εποπτεία της στιγ μής. Μετ. Κ. Παπαγιώργης. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 177. Δρχ. 2.000. ISBN 960-03-1735-6. DEBUS A.G. Ανθρωπος και φύση στην Αναγέννηση. Απόδ. Τ. Τσιαντούλας. Ηράκλειο, Πανεπιστημια κές Εκδόσεις Κρήτης, 1997. Σελ. 241. Δρχ. 4.160. ISBN 960-524002-5. UHLIG Η. Ο Βούδας. Μετ. I. Λεμπέση-Μουζακίτη. Αθήνα, Κονιδάρης, 1997. Σελ. 316. Δρχ. 4.160. ISBN 960-7136-75-6.

Μεταφυσική ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΙΔΗΣ Σ. Εξωγήινα όντα στην Ελλάδα. Αθήνα, UFO, Κοσμι κή Επαφή, 1997. Σελ. 162. Δρχ. 3.120. ISBN 960-85832-1-7. ΡΟΔΑΚΗΣ Π. Τα Καβείρια μυστή ρια. Αθήνα, Παρασκήνιο, 1997. Σελ. 105. Δρχ. 1.560. ISBN 9607107-51-9. GILBERT A.G.-COTTERELL Μ. Οι προφητείες των Μάγια. Μετ. Θ. Μαστακούρης. Αθήνα, Έσοπτρον, 1997. Σελ. 302. Δρχ. 5.200. ISBN 960-7228-22-7.

Ψ υχολογία

Γενικά ΚΩΣΤΑΡΙΔΟΥ-ΕΥΚΛΕΙΔΗ Α. Ψυχολογία της σκέψης. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1997. Σελ. 350. Δρχ. 4.160. ISBN 960-344324-7.

Εφαρμοσμένη ψυχολογία ΑΣΚΗΤΗΣ Θ. Η σεξουαλική αφύ πνιση της Εφηβείας. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 188. Δρχ. 3.120. ISBN 960-03-1791-7. ΔΟΡΜΠΑΡΑΚΗΣ Ν. Η ανανέωση έρχεται πάντα από μακριά... Αθήνα, Παρουσία, 1997. Σελ. 302. Δρχ. 3.640. ISBN 960-7601-71-8. THOMAS G.-SILK A. Η ψυχολογία του παιδικού σχεδίου. Μετ. Φ. Μπονετή. Αθήνα, Κασιανιώτης, 1997. Σελ. 247. Δρχ. 4.160. ISBN 96003-1763-1. ΦΡΟΫΝΤ Σ. Ο άνδρας Μωϋσής και η μονοθεϊστική θρησκεία. Μετ. Λ. Αναγνώστου. Αθήνα, Επίκουρος, 1997. Σελ. 257. Δρχ. 4.160. ISBN 960-7105-20-6.

Θρησκεία Γενικά Ιωάννου του Χρισοστόμου η Θεία Λειτουργία. Μετ.-σχόλ. Π.Α. Σινόπουλος. Αθήνα, Ίκαρος, 1997. Σελ. 141. Δρχ. 2.600. ISBN 960-772115-2. ΜΕΣΣΙΝΑΣ Η.Β. Οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας. Αθήνα, Γαβριηλίδης, 1997. Σελ. 158. Δρχ. 7.280. ISBN 960-336010-4. ΚΟΥΤΣΟΘΟΔΩΡΟΣ Ε.Β. Εξέλιξη μετενσάρκωση ανταπόδοση στην Καινή Διαθήκη. Αθήνα, Παρασκή νιο, 1997. Σελ. 403. Δρχ. 4.160. ΠΑΣΣΑΚΟΣ Δ.Κ. Ευχαριστία και ιε ραποστολή. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1997. Σελ. 349. Δρχ. 4.160. ISBN 960-344-344-1. GUNNEWEG A.J. Η ιστορία του Ισραήλ έως την εξέγερση του ΒαρΚόχβα. Θεσσαλονίκη, Πουρναράς,

D O © .

1997. Σελ. 437. Δρχ. 5.200. ISBN 960-242-142-8. CLEMENT Ο. Η αλήθεια ελευθε ρώσει υμάς. Μετ. Κ. Χιωτέλλη. Α θή να, Ακρίτας, 1997. Σελ. 300. Δρχ. 4.680. ISBN 960-328-074-7. ΣΛΑΪΕΡΜΑΧΕΡ Φ. Για τη θρη σκεία. Μετ. Κ. Ανδρουλιδάκης. Αθήνα, Παπαζήσης, 1997. Σελ. 223. ISBN 960-02-1197-3. MIGNE J.-P. Ελληνική Πατρολογία. Τόμοι 60, 61, 64. Αθήναι, Κέντρον Πατερικών Εκδόσεων, 1997. Σελ. 8 3 6 + 8 5 4 + 1 .4 3 4 . Δρχ. 4.160 (ο κάθε τόμος). TURNER Α. Η ιστορία της Κόλασης. Μετ. Β. Αδραχτάς. Αθήνα, Φιλίστωρ, 1997. Σελ. 371. Δρχ. 5.720. ISBN 960-369-018-Χ.

Κοινωνικές επ ιστήμες

Γενικά ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ Α. Αφανείς διαδρο μές. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 251. Δρχ. 3.120. ISBN 960-010688-6. ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ Α. Τροχιές σε σύ μπτωση. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 01-0689-4. ΠΑΝΝΟΥΛΕΑΣ Μ.Π. Συμπεριφο ρά και διαπροσωπική επικοινωνία στον εργασιακό χώρο. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1997. Σελ. 194. Δρχ. 3.1 20. ISBN 960-344323-9.

Δημογραφία ΠΑΛΛΗ-ΠΕΤΡΑΛΙΑ Φ. Η άτεκνη χώρα. Αθήνα, Σιδέρης, 1997. Σελ. 206. Δρχ. 3.640. ISBN 960-080105-3.

Πολιτική Αγορεύσεις Ελευθερίου Βενιζέλου. Θεσσαλονίκη, Ρηγόπουλος, 1997. Σελ. 366. Δρχ. 3.120. Μαρξισμός. Μια επανεκτίμηση. Επι στημονικό Συμπόσιο. Αθήνα, Εται ρεία Σπουδώ ν Νεοελληνικού Πολι τισμού και Γενικής Παιδείας, 1997. Σελ. 344. Δρχ. 4.500. ISBN 960259-093-9. ΗΦΑΙΣΤΟΣ Π. Η εξωελληνική νο ο τροπία και τα αίτιά της. Αθήνα, Ποι ότητα, 1997. Σελ. 186. Δρχ. 3.700. ISBN 960-7803-01-9. ΚΑΡΓΑΚΟΣ Σ.-ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ Χ.-ΗΦΑΙΣΤΟΣ Π. Ο Βασιλιάς είναι γυμνός... Αθήνα, Ποιότητα, 1997. Σελ. 255. Δρχ. 4.000. ISBN 9607803-02-7. ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ Η. Εισαγωγή στην πολιτική επιστήμη και η θεω ρία της πολιτικής. Αθήνα, Παπαζή σης, 1997. Σελ. 366. Δρχ. 4.500. ISBN 960-02-1201-5. ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ Η. Λήψη απο φάσεων, κρίση, διαπραγμάτευση. Αθήνα, Παπαζήσης, 1997. Σελ. 168. Δρχ. 1.000. ISBN 960-021209-0. ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ Λ. Οι δύο όψεις της Ιστορίας. Αθήνα, Δελφίνι, 1997. Σελ. 743. Δρχ. 6.760. ISBN 960309-330-0. ΣΕΪΤΑΝΙΔΗΣ Δ.Α. Τα αίτια της χρο νιάς κρίσεως στην ελληνική Κεντροδεξιά. Αθήνα, Παπαζήσης, 1997. Σελ. 383. Δρχ. 5.200. ISBN 96002-1219-8. ΤΑΡΚΑΣ Α.Γ. Αθήνα-Σκόπια. Πίσω από τις κλειστές πόρτες. Τόμος Β’ Αθήνα, Λαβύρινθος, 1997. Σελ. 510. Δρχ. 5.000. ISBN 960-766304-7.

ΚΟΡΩΣΗΣ Κ. Έ φηβοι και Οικογέ νεια. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 239. ISBN 960-01-0687-8.

ΤΖΕΝΟΣ Α. Ο εγγυημένος πολιτι κός λόγος το εωθινό της πολιτικής και της όλης ζωής των Ελλήνων. Αθήνα, 1997. Σελ. 93. Δρχ. 2.600. ISBN 960-90550-1-Χ.

ΛΑΜΠΙΡΗ-ΔΗΜΑΚΗ I. Η κοινωνιολογία στην Ελλάδα σήμερα. 1988-1996. Τόμος Β’. Αθήνα, Π α παζήσης, 1997. Σελ. 551. Δρχ. 6.760. ISBN 960-02-1217-1.

Μετά τον κομμουνισμό. Επιμ. G. Haarscher-M. Telo. Μετ. Η. Μελετόπουλος-Δ. Γκούσκος. Αθήνα, Π α παζήσης, 1997. Σελ. 257. Δρχ. 4.680. ISBN 960-02-1225-5.

Κοινωνιολογία

MAYOR F. Η ειρήνη αύριο; Met. Σ. Κιούση. Αθήνα, Τραυλός-Κωσταράκη, 1997. Σελ. 128. Δρχ. 1.600. ISBN 960-7122-67-4. ΝΤΕΛΟΡ Ζ. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ. Ποια Ευρώπη θέλουμε. Εισ.-επιμ. I. Α φε ντούλη. Αθήνα, Σιδέρης, 1997. Σελ. 158. Δρχ. 3.015. ISBN 96008-0109-6.

Δίκαιο ΔΕΛΗΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Σ.Ι. Γένε ση του δικαίου και αρχαιοελληνική ποίηση. Αθήνα, Σάκκουλας, 1997. Σελ. 458. Δρχ. 10.000. ISBN 960232-522-4. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Γ. Το συνταγ ματικό πρόβλημα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τόμος Γ’. Αθήνα, Σάκκουλας, 1997. Σελ. 137.

Οικονομία Ξενοφώ ν Ζολώτας. Επιλογή κειμέ νω ν από το έργο του. Εισ.-επιμ. Β.Π. Μαθιόπουλος. Αθήνα, Δημο σιογραφικός Ο ργανισμός Λαμπράκη, 1996. Σελ. 244. Δρχ. 3.120.

Αθήνα, Πόλις, 1997. Σελ. 324. Δρχ. 4.1 60. ISBN 960-7478-35-5.

Λαογραφία ΑΣΒΕΣΤΗ Μ. Δημώδη άσματα Αρετσούς. Αθήνα, 1997. Σελ. 95. Δρχ. 2.600. ISBN 960-85993-0-Χ. ΓΕΩΡΓΟΥΣΗΣ X. Κυκλάδες. Αθή να, Φιλιππότης, 1997. Σελ. 158. Δρχ. 2.285. ΚΑΡΑΝΤΗΣ Τ.Π. Παραμύθια από τη Σαλαμίνα. Αθήνα, Θάμυρις, 1997. Σελ. 112. ISBN 960-782900-Χ. ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΔΗΣ Ν.Α. Κιτρινισμένα φύλλα. (Μαθητικά λευκώμα τα). Αθήνα, Ίρις, 1997. Σελ. 144. Δρχ. 4.680. ΜΑΚΡΗΣ Ε.Π. Ζωή και παράδοση των Σαρακατσαναίων. Β’ έκδοση. Ιωάννινα, 1997. Σελ. 350. Δρχ. 5.200. ΜΠΑΖΙΑΝΑΣ Ν. Για τη λαϊκή μουσι κή μας παράδοση. Αθήνα, Τυπωθήιω-Γιώργος Δαρδανός. Σελ. 383. Δρχ. 4.1 60. ISBN 960-4643-40-2.

ΚΑΣΚΑΡΕΛΗΣ Γ.Α. Ανάλυση ιδιω τικών επενδύσεων και ένα υπόδειγ μα ζήτησης για την Ελληνική οικο νομία. Αθήνα, Gutenberg, 1996. Σελ. 132. ISBN 960-01-0621-5.

ΣΗΦΑΚΗΣ Γ.Μ. Μπέλα Μπάρτοκ και δημοτικό τραγούδι. Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1997. Σελ. 96. Δρχ. 3.120. ISBN 960-524-009-2.

ΜΑΡΙΟΛΗΣ Θ. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ. Π οσο τική εκτίμηση των επιπτώσεων της υποτίμησης στο «κόστος» παραγω γής. Αθήνα, Κριτική, 1997. Σελ. 115. ISBN 960-218-135-4.

ΣΜΥΡΝΗΣ Κ. Λαϊκά παραμύθια. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 120. Δρχ. 2.0 80. ISBN 960-230040-3.

Οικολογία

Ν ΙΚ Ο Λ Α Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ -ΣΤΕΦ Α ΝΟΥ Η. Πολιτικές απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Έ νωση. Αθήνα, Παπαζήσης, 1997. Σελ. 297. Δρχ. 5.720. ISBN 960-02-1213-9.

ΒΕΡΓΑΝΕΛΑΚΗΣ Α.Β. Ανατομία του σήμερα. Αθήνα, ΤυπωθήτωΓιώργος Δαρδανός, 1996. Σελ. 197. ISBN 960-7643-34-8.

ΣΤΕΛΑΚΑΤΟΣ Κ. Το κέρας της Αμαλθείας. Αθήνα, Παπαζήσης, 1997. Σελ. 255. Δρχ. 3.640. ISBN 960-02-1220-1.

ΔΕΚΛΕΡΗΣ Μ. Ο δωδεκάλογος του περιβάλλοντος. Αθήνα, Σάκ κουλας, 1997. Σελ. 397. Δρχ. 6.000. ISBN 960-232-471-6.

TIETENBERG Τ. Οικονομική του περιβάλλοντος και φυσικών πόρων. Τόμος Α’. Μετ. Π. Γρεβενίτης. Αθή να, Gutenberg, 1997. Σελ. 446. Δρχ. 8.320. ISBN 960-01-0686-Χ.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ. Ελληνι κοί υγρότοποι. Αθήνα, Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, 1996. Σελ. 381. Δρχ. 15.600. ISBN 960-705905-0.

FITOUSSI Ζ.Ρ. Η απαγορευμένη συζήτηση. Μετ. Μ. Κλαυδιανού.

McMICHAEL A.J. Ο πλανήτης σε κρίσιμη καμπή. Μετ. Ε. Ιωαννίδου.

Αθήνα, Λύχνος, 1997. Σελ. 403. Δρχ. 5.965. ISBN 960-7097-47-5.

Παιδαγωγικιί-Εκπαίδευση

Παιδαγωγική ΤΣΑΦΤΑΡΙΔΗΣ Ν. Μουσική, κίνη ση, λόγος. Αθήνα, Νήσος, 1997. Σελ. 110. Δρχ. 2.600. ISBN 9607711-07-6. BELL J. Μεθοδολογικός σχεδιασμός παιδαγωγικής και κοινωνικής έρευνας. Μετ. Α.-Β. Ρήγα. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 251. ISBN 960-01-0684-3.

Εκπαίδευση Εκπαίδευση και διαπολιτισμική επι κοινωνία. Ι ο Διαβαλκανικό Συνέ δριο. Πρακτικά. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 342. Δρχ. 4.680. ISBN 960-01-0685-1. ΑΓΡΑΦΙΩΤΟΥ-ΖΑΧΟΠΟΥΛΟΥ Π. Σχολεία της Θεσσαλονίκης. Θεσσα λονίκη, Ιανός, 1997. Σελ. 157. Δρχ. 3.640. ISBN 960-7771-01-Χ. ΑΣΗΜΑΚΗΣ Π. Ο δηγός μετα πτυχιακών σπουδών 1997-98 και ό χι μόνον. Αθήνα, Ασημάκης, 1997. Σελ. 121. Δρχ. 1.500. ISBN 9607 582-06-3. ΓΕΩΡΓΟΠΑΝΝΗΣ Π. Θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 183. ISBN 960-01-0682-7. ΔΟΥΚΑΣ Χ.Χ. Εκπαιδευτική πολιτι κή και εξουσία. Αθήνα, Γρηγόρης, 1997. Σελ. 357. Δρχ. 5.200. ISBN 960-333-126-0. ΤΟΜΑΝΑΣ Κ. Τα σχολεία της Θεσ σαλονίκης. Θεσσαλονίκη, Νησίδες, 1997. Σελ. 94. Δρχ. 2.285. ISBN 960-8480-21-3. ΤΟΥΛΟΥΠΗΣ Φ. Εκπαίδευση και πολιτική εγκλεισμών. Αθήνα, 1997. Σελ. 197. Δρχ. 2.600. ΤΣΑΟΥΣΗΣ Δ.Γ. Εισαγωγή στις πα νεπιστημιακές σπουδές. Αθήνα, Gutenberg, 1996. Σελ. 194. ISBN 960-01-0648-7.

Σχολικά ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΔΟΣ Γ. Λέξη και έκ-

O Q 0

φράση. Αθήνα, Γρηγόρης, 1997. Σελ. 198. ISBN 960-333-152-Χ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ. Αρριανού Αλεξάνδρου ανάΒασις. Για την Α’ Λυκείου. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 287. ISBN 960-01-0649-5. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ. Εγχειρίδιο γλωσσικής διδασκαλίας. Για την Α’ Λυκείου. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 259. ISBN 960-01-0675-4. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ. Λυσίου. Υπέρ του αδυνάτου. Τεύχος Β’. Για την Α’ Λυκείου. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 114. ISBN 960-010676-2. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ. Ομήρου Οδάσσεια. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 389. ISBN 960-010628-2.

Γλώσσα

Γενικά Μέθοδοι διδασκαλίας της νέας ελ ληνικής ως ξένης γλώσσας. Τόμοι Α’+ Β \ Πρακτικά Ημερίδας. Θεσ σαλονίκη, 1996. Σελ. 178+169. Δρχ. 3.800 (ο κάθε τόμος). ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Ι.Ν. Η ανεπάρκεια της ελληνικής γλωσσικής επιστή μης. Αθήνα, EL-RO, 1997. Σελ. 276. Δρχ. 3.120. ISBN 960-906360-8. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Π. Τι είναι γλώσσα και πώς λειτουργεί. Αθήνα, Εναλλάκπκές Εκδόσεις, 1997. Σελ. 139. Δρχ. 2.080. ISBN 960-427-046-Χ. ΤΖΕΝΟΣ Α. Η ανθρώπινη κατάστα ση μέσα από την ανάγνωση της ελ ληνικής γλώσσας και άλλων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Αθήνα, 1997. Σελ. 366. ISBN 960-905500- 1. ΤΟΜΠΑΪΔΗΣ Δ.Ε. Μελετήματα πο ντιακής διαλέκτου. Θεσσαλονίκη, Κώδικας, 1997. Σελ. 270. Δρχ. 3.120. ISBN 960-7332-19-9. ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ X. Γλωσσαλγήματα. Αθήνα, Γεννάδειος Σχολή, 1997. Σελ; 367. ISBN 960-8549-1-9.

Ελληνική γλώσσα ΚΑΒΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ Φ.Α. ΚΑΙ ΑΛ

ΛΟΙ. Νέα ελληνικά για αρχάριους. Αθήνα, Νεφέλη, 1997. Σελ. 297. Δρχ. 5.200. ISBN 960-211-333-8.

Θ ετικές επ ιστήμες

Γενικά ΚΑΝΩΝ. Το παρόν των επιστημών στην Ελλάδα. Τόμος Α’. Θεσσαλο νίκη, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, 1997. Σελ. 187.

Φυσική PLANCK Μ. Ό ψ εις της φυσικής θε ωρίας. Μετ.-επιμ. Γ. Κατσιλιέρης. Αθήνα, Κάτοπτρο, 1997. Σελ. 186. Δρχ. 4.640. ISBN 960-7778-45-4. SEGRE Ε. Ιστορία της φυσικής. Τό μοι Α’+ Β ’. Επιμ. Μ. Δανέζης-Σ. Θεοδωσίου. Αθήνα, Δίαυλος, 1997. Σελ. 374+398. Δρχ. 5.200 (ο κάθε τόμος). ISBN τ. Α’ 960-531-020-1. ISBN τ. Β’ 960-531-020-Χ.

Βιολογία ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ X. Ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Αθήνα, 1997. Σελ. 526. Δρχ. 8.320. ISBN 960-906520-95. PROCHIANTZ Α. Η Βιολογία στο μπουντουάρ. Μετ. Θ. Τσαπακίδης. Αθήνα, Κάτοπτρο, 1997. Σελ. 187. Δρχ. 3.120. ISBN 960-7778-12-5.

Εφαρμοσμένες επιστήμες

Γενικά ΔΗΜΑΡΟΓΚΩΝΑΣ Α. Αρχαία ελ ληνική επιστήμη και τεχνική. Πά τρα, Πανεπιστήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 155. Δρχ. 2.600. ISBN 960530-016-8.

Ιατρική ΤΑΝΤΑΝΑΣΗΣ Θ.Α. Η γνώση είναι δύναμη. Αθήνα, Ελληνικά Γράμμα τα, 1997. Σελ. 163. Δρχ. 3.120. ISBN 960-344-336-0. APFELDORFER G. Ανορεξία, Βου λιμία, παχυσαρκία. Μετ. Π. Βιδάλης. Αθήνα, Τραυλός-Κωσταράκη, 1997. Σελ. 127. Δρχ. 1660. ISBN 960-7122-68-2.

DAMIENS Μ. Θηλασμός ή μπιμπερό. Μετ. Μ. Σμυρνιώτη. Αθήνα, ΓκοΒόστης. Σελ. 129. Δρχ. 2.500. ISBN 960-270-713-5. DAMIENS Μ. Πώς να αντιμετωπίσω τις αρρώστιες. Μετ. Μ. Σμυρνιώτη. Αθήνα, ΓκοΒόστης. Σελ. 161. Δρχ. 2.500. ISBN 960-270-712-7.

Διάστημα COUPER H.-HENBEST Ν. Μαύρες τρύπες. Μετ. Ε. Δάρα. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 45. Δρχ. 5.200. ISBN 960-03-1755-0.

Ηλεκτρονικοί υπολογιστές ΜΑΚΡΑΚΗΣ Β.Γ. Ανάλυση δεδομέ νων στην επιστημονική έρευνα με τη χρήση του SPSS. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 237. ISBN 960-01-0691-6.

Οργάνωση επιχειρήσεων ΣΙΦΝΙΩΤΗΣ Κ.Χ. Logistics mana gement. Αθήνα, Παπαζήσης, 1997. Σελ. 277. Δρχ. 5.200. ISBN 96002- 1212-0 .

Γενικά ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΟΞΦΟΡ ΔΗΣ. Λεξικό τέχνης και καλλιτε χνών. Τόμος Α’ (Α-Λ). Μετ. Ε. Οράτη. Αθήνα, Νεφέλη, 1997. Σελ. 345. Δρχ. 5.200. ISBN 960-211-319-7.

Τηλεόραση ΑΝΤΥΠΑΣ Ν. Η σαιζόν 1996-1997. Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 192. Δρχ. 2.950. ISBN 960-600-135-0.

Χιούμορ ΑΡΚΑΣ. Αταίριαστοι έρωτες. Αθή να, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 31. Δρχ. 830. ISBN 960-236-745-8. ΛΟΓΟ. Ο μεγάλος και ο μικρός. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 63. Δρχ. 1.560. ISBN 960-795-4.

Ενασχολήσεις

Οικιακή Οικονομία ΚΟΥΡΑΚΟΥ-ΔΡΑΓΩΝΑ Σ. Οινη-

ρές επιλογές. Αθήνα, Τροχαλία, 1997. Σελ. 268. Δρχ. 7.280. ISBN 960-7022-99-8. MARINOS J. An Odyssey into greek cooking. Athens, Teizopoulos Books, 1997. Pag. 188. Drs. 3.120. ISBN 960-7220-20-X.

Κλασική φ ιλο λο γία

Αρχαίοι συγγραφείς ΑΙΛΙΑΝΟΣ. Άπαντα. Τόμος 5ος, 6ος. Εισ.-μετ.-σχόλ. Φιλολογική Ομάδα Κάκτου. Αθήνα, Κάκτος, 1997. Σελ. 270+ 2 7 0 . Δρχ. 3.015+ 3.015. ΑΙΣΧΥΛΟΣ. Επτά επί Θήβας. Εισ.μετ. Ε.Ι. Βικέτος. Αθήνα, Παπαδήμας, 1997. Σελ. 62. Δρχ. 2.000. ISBN 960-206-423-4. ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ I. Διήγησις περί της τελευταίας αλώσεως της Θ εσσαλο νίκης. Αθήνα, Ενάλιος, 1997. Σελ. 141. Δρχ. 1.980. ISBN 960-536655-2. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Άπαντα. Π ερί ψυχής. Τόμος 40ός. Εισ.-μετ.-σχόλ. Α.Μ. Καραστάθη. Αθήνα, Κάκτος, 1997. Σελ. 430. Δρχ. 4.990. ISBN 960-352-244-9. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Άπαντα. Τόμος 45ος. Εισ.-μετ.-σχόλ. Φιλολογική Ομάδα Κάκτου. Αθήνα, Κάκτος, 1997. Σελ. 357. Δρχ. 4.175. ISBN 960-392-249-Χ. ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ. Άπα ντα. Τόμος 4ος. Εισ.-μετ.-σχόλ.: Φι λολογική Ομάδα Κάκτου. Αθήνα, Κάκτος, 1997. Σελ. 299. Δρχ. 3.325. ISBN 960-352-408-5.

κλής. Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 116+90.

43. Δρχ. 1.040. ISBN 960-03-18387.

Μελέτες

ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ Θ.Π. Απόβαρο. Ποιή ματα. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 70. ISBN 960-03-1833-6.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Η ζωή, η εποχή, το έργο, η διδασκαλία του. Τ όμος Α’. Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 87. ISBN 960-600-031-1. ΖΕΓΤΈΛΗΣ Κ.Δ. Η επιστήμη της φύσεως παρ’ Ομήρω. Πάτρα, Π α νεπιστήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 235. Δρχ. 3.740. ISBN 960-530013-3. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ Γ. Ευριηίδου, Ιφιγένεια η εν Ταύροις. Αθήνα, G utenberg 1997. Σελ. 296. Δρχ. 4.0 00. ISBN 960-01-0637-1.

Λογοτεχνία

Γενικά

ΚΑΝΑΤΣΗΣ Τ. Λεηλασίες. Ποιήμα τα. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 46. Δρχ. 1.040. ISBN 960-03-18492. ΚΑΡΤΕΛΙΑΣ Κ. Το γυαλί. Αθήνα, Ολκός, 1997. Σελ. 32. Δρχ. 2.600. ISBN 960-7169-67-0. ΚΕΦΑΛΑΣ Η. Λ όγος για την αβε βαιότητα. Ποίηση. Αθήνα, Αρμός, 1997. Σελ. 68. ISBN 960-527-0358. ΚΟΝΤΟΛΙΑΣ Σ. Δίνες σιγής. Αθή να, 'Ο μβρος, 1997. Σελ. 79. ISBN 9 60-7281-48-9.

Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλο παίδεια. Παγκόσμια λογοτεχνία. Τόμος 26. Αθήνα, Εκδσηκή Α θη νώ ν, 1997. Σελ. 416. Δρχ. 13.200. ISBN 960-219-112-8.

ΚΟΥΜΙΔΗΣ Γ. 10. Κολωνία, Πουπούξιος, 1997. Σελ. 29.

Το Τετράδιο της Μ υθολογίας. Αθή να, 1997. Σελ. 61. Δρχ. 2.080.

ΛΑΒΔΑ Λ. Σχήματα συνείδησης. Αθήνα, Ομπρέλα, 1997. Σελ. 47.

ΚΑΝΙΝΙΑΣ Σ.Α. Ελευθερία. Αθήνα, 1997. Σελ. 100. Δρχ. 3.6 40.

ΛΑΜΠΡΙΝΕΑ-ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Π. Χώ μα και νερό. Αθήνα, Ανατολικός, 1997. Σελ. 39.

KAFKA F. Αφορισμοί. Μετ. Γ.-Ι. Μπαμπασάκης. Αθήνα, Ερατώ, 1997. Σελ. 163. Δρχ. 1.665. ISBN 960-229-084-6.

Ποίηση ΑΒΡΟΣ Δ. Η μουσική που δε μάθα με. Αθήνα, Μαυρίδης, 1997. Σελ. 125. ISBN 960-347-026-0.

ΙΩΣΗΠΟΣ. Άπαντα. Τόμος 1ος. Εισ.-μετ.-σχόλ. Φιλολογική Ο μάδα Κάκτου. Αθήνα, Κάκτος, 1997. Σελ. 422. Δρχ. 4.990. ISBN 960-352440-9.

ΖΕΡΒΑΣ Γ. Κλειδωμένος στο γρα φείο. Αθήνα, Άγρα, 1997. Σελ. 55. ISBN 960-325-195-Χ.

ΒΕΝΤΟΥΡΑΣ I. Υ γρός κύκλος. Αθήνα, Γαβριηλίδης, 1997. Σελ. 51.

ΛΕΒΙΔΗΣ Α.Ν. Η αναγγελία μιας καταιγίδας. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 84. Δρχ. 1.560. ISBN 960-01-0678-9. ΛΙΑΝΙΔΗΣ Σ. Τα ποιήματα. Αθήνα, 1997. Σελ. 173. ΜΕΛΑ-ΦΛΩΡΟΥ Ζ. Στη φωλιά της αρκούδας. Αθήνα, Ιωλκός, 1997. Σελ. 46. ISBN 960-7111-15-Χ.

ΠΑΙΠΕΤΗΣ Σ. Αριστοβούλου και Ο ρθαγόρα διάλογοι. Πάτρα, Π ανε πιστήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 86. Δρχ. 1.350. ISBN 960-530-002-8.

ΠΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΚΑΝΑΚΗ Α. Με έμαθες μάνα τι είναι πατρίδα. Ελευσίνα, 1997. Σελ. 94.

ΜΕΣΙΤΗ Μ. Ερωτικό. Αθήνα, Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός, 1997. Σελ. 66. ISBN 960-7643-399.

ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Π. Τα Αγιορείτικα. Αθήνα, 1997. Σελ. 34.

ΜΙΧΕΛΗΣ Ν.Ε. Το χάος και το φως. Αθήνα, Καλένιης, 1997. Σελ. 61.

ΠΕΤΡΩΝΙΟΣ. Σατυρικόν. Τόμοι Α’+ Β ’. Εισ.-μετ.-σχόλ. Μ.Γ. Μερα-

ΖΕΡΒΟΥ I. Τα ελευσίνια. Ποίηση. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ.

ΜΩΡΟΣ Ν. Ποιήματα. Κέρκυρα,

ίΜ ί ο ΰ υ ---------

ISBN 960-219-076-0.

■....

sea

Κονιδάρης, 1997. Σελ. 62.

960-256-324-9.

ΝΤΙΛΗ Α. Δόμνα και Αλέξανδρος. Αθήνα, Μ ανδραγόρας, 1997. Σελ. 41.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗ Μ. 'Οταν θυμώνεις είσαι μπλε. Αθήνα, Βιβλιοεκδοτική Αναστασάκη, 1997. Σελ. 79. Δρχ. 1.800.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ X. Χειρονομίες της αισθητικής. Αθήνα, Απόπειρα, 1997. Σελ. 48. Δρχ. 1.200. ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ Β. Η εισβολή του άλ λου χρόνου. Αθήνα, Οι Εκδόσεις Των Φίλων, 1997. Σελ. 137. ISBN 960-289-029-0. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Γ. Λίγος άμμος. Αθήνα, Νεφέλη, 1997. Σελ. 42. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ Α. Η ιστορία των κύβων. Αθήνα, Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός, 1997. Σελ. 14. ISBN 960-7643-38-0. ΠΟΜΩΝΗΣ Γ. Ύ ποπτος αναχωρήσεως. Αθήνα, Μανδραγόρας, 1997. Σελ. 40. ΣΟΦΟΥΛΗΣ Κ.Μ. Αναστάσεις. Αθήνα, Τυπωθήτω-Γιώργος Δ αρδα νός, 1997. Σελ. 45. ISBN 9607643-37-2. ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Β. Δρακοντομυσπκό. Θεσσαλονίκη, Ανατολή, 1997. Σελ. 26. ISBN 960-8573211. ΤΕΛΙΟΣ Κ. Το σώμα των γεγονό των. Χαλκίδα, Η ΕυΒοϊκή, 1997. Σελ. 31. ΦΛΩΡΑΚΗΣ Α.Ε. Δέκα και μια νό τες μουσικής δωματίου. Αθήνα, Ίρις, 1997. Σελ. 31. ASHBERY J.-KOCH Κ. Στα σκιά του τρένου. Επιλ.-εισ.-μετ. Β. Παπαγεωργίου. Θεσσαλονίκη, Υπερίων, 1997. Σελ. 103. Δρχ. 2.285. ISBN 960-7733-08-8.

Πεζογραφία ΑΚΡΙΒΟΣ Κ. Στο κάτω κάτω της γραφής είναι ένα ψέμα. Αθήνα, Κέ δρος, 1997. Σελ. 406. Δρχ. 4.500. ISBN 960-04-1229-4. ΑΛΕΞΑΚΗΣ Β. Ο μπαμπάς και άλ λα διηγήματα. Αθήνα, Εξάντας, 1997. Σελ. 176. Δρχ. 2.600. ISBN

ΑΠΟΣΚΙΤΗΣ Κ. Οι αμέτοχοι. Αθή να, Φλώρος. Σελ. 328. Δρχ. 3.640. ISBN 960-7188-40-8. ΒΑΡΒΑΡΗΓΟΣ Δ. Πάθος. Αθήνα, Ό μ βρος, 1997. Σελ. 88. Δρχ. 1.800.

ISBN 960-7281-47-0.

ΙΑΚΩΒΙΔΟΥΤ. Γιατί; Μυθιστόρημα. Αθήνα, Εξάντας, 1997. Σελ. 175. Δρχ. 2.600. ISBN 960-256-309-5. ΚΑΙΣΑΡΙΔΗΣ Γ. Χρονικό μιας πρε μιέρας. Αθήνα, Εξάντας, 1997. Σελ. 127. Δρχ. 2.080. ISBN 960-256311-7. ΚΑΔΟΥΤΣΑΣ Τ. Το κελεπούρι. Αθήνα, Νεφέλη, 1997. Σελ. 178. Δρχ. 2.000. ISBN 960-214-326-Χ.

ΓΑΛΑΝΑΚΗ Ρ. Ομόκεντρα διηγή ματα. Αθήνα, Αγρα, 1997. Σελ. 79. ISBN 960-325-210-7.

ΚΑΝΑΒΑ Ζ. Με την προσευχή και το κοντύλι. Γρηγόριος Παλαμάς. Βιο γραφία. Αθήναι, Αστήρ, 1997. Σελ. 331. Δρχ. 2.800. ISBN 960-203385-1.

ΓΕΡΜΑΝΟΣ Φ. Τερέζα. Ιστορικό μυθιστόρημα. Γ’ έκδοση. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 234. Δρχ. 4.1 60. ISBN 960-03-1803-4.

ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗΣ Μ. Black out. Αθήνα, Οδυσσέας, 1997. Σελ. 142. Δρχ. 1.870. ISBN 960-210-292-6.

ΓΙΟΒΑΝΝΑ. Ατμός με λέξεις. Αθή να, Κέδρος, 1997. Σελ. 170. ISBN 960-04-1330-4.

ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗI. Απορίες και τρα γούδια. Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 124. ISBN 960-600-109-1.

ΓΚΙΩΝΑΚΗ Α.-ΧΑΡΑΤΣΑΡΗΣ X. Ταξίδι με τα φτερά ενός Αγγέλου. Αθήνα, Ίδμω ν, 1997. Σελ. 74. Δρχ. 2.0 80. ISBN 960-7547-11-Χ.

ΚΩΣΤΙΔΗΣ Δ. Η ιστορία του 'Αγγέ λου και της Ανιές Αγγέλου. Αθήνα, Μαυρίδης, 1997. Σελ. 108. Δρχ. 1.870.

ΔΑΤΣΕΡΗΣ Μ. Ο φίλος μου ο α πών. Αφήγημα. Αθήνα, Ίδμω ν, 1997. Σελ. 53. Δρχ. 2.080. ISBN 960-7547-12-8.

ΔΕΙΒΑΔΑ-ΝΤΟΥΚΑ Ε. Κεφαλληνία

ΔΕΜΦΡΩΝ ΜΑΡΚΟΣ. Δορκή. Αθήνα, Πύρινος Κόσμος, 1996. Σελ. 64.

ΛΙΒΑΝΟΥ Μ. Με λένε Σόνια. Αθή να, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 86. ISBN 960-03-1802-6.

ΛΙΒΑΝΗ Λ. Οι γυναίκες της ζωής της. Μυθιστόρημα. Αθήνα, Καστα νιώτης, 1997. Σελ. 3 48. Δρχ. 4.160. ISBN 960-03-1783-6.

ΜΑΘΕΣ Γ. Ο Γέρανος. Αθήνα, Φύλλα, 1997. Σελ. 78. ISBN 9608462-05-3.

ΔΟΥΚΑ Μ. Η πηγάδα. Διηγήματα. Αθήνα, Κέδρος, 1997. Σελ. 282. Δρχ. 3.5 00. ISBN 960-04-1339-8.

Κεφαλληνών. Αθήνα, Δωρικός, 1997. Σελ. 298. Δρχ. 3.640. ISBN 960-279-383-Χ.

ΜΑΝΤΑΚΑ Μ. Η καρδιά της θάλασ σας. Ιστορικό μυθιστόρημα. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 486. Δρχ. 5.200. ISBN 960-03-1839-5.

ΕΥΘΥΜΙΑΔΗ Ν. Η πόλη των γλά ρων. Μυθιστόρημα. Αθήνα, Καστα νιώτης, 1997. Σελ. 275. Δρχ. 3.120. ISBN 960-03-1837-1.

ΜΟΥΛΙΟΣ Φ. Ο Ο ρφέας δεν είναι πια εδώ. Αθήνα, Γκοβόστης. Σελ.

ΘΑΝΟΣ Π. Ο χάρτινος εραστής. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 213. Δρχ. 2.290. ISBN 960-236786-5.

ΜΥΛΩΝΑ-ΡΑΪΔΗ Φ. Καλημέρα θά λασσα! Αθήνα, Άγκυρα, 1997. Σελ. 158. Δρχ. 1.600. ISBN 960-234552-4.

103. Δρχ. 1.250. ISBN 960-270782-8.

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Γ. Βροχή στη Δαλματία, καφές στο Τίτογκραντ. Αθήνα, Δελφίνι, 1997. Σελ. 77. Δρχ. 1.560. ISBN 960-3098-333-5.

ALTEN S. Μεγ. Μετ. Α. Παπασταύρου. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1997. Σελ. 308. Δρχ. 3.950. ISBN 960-344-331-Χ.

ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Α. Γούτου Γούπατού. Αθήνα, Νησίδες, 1997. Σελ. 101. Δρχ. 1.660. ISBN 9608480-22-1.

ΑΝΤΕΡΣΟΝ-ΝΤΑΡΚΑΤΣ Γ. Συντα γές ζωής με άρωμα βιολέτας. Μετ. Α. Παπασταύρου. Αθήνα, Παπαδόπουλος, 1997. Σελ. 432. Δρχ. 3.800. ISBN 960-287-728-4.

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Ε. Άνεμος α νατολικός. Αθήνα, Κέδρος, 1997. Σελ. 179. Δρχ. 2.500. ISBN 96004-1338-Χ. ΠΙΤΑΟΥΛΗ Ε. Μια αεροσυνοδός θυμάται. Αθήνα, Καλέντης, 1997. Σελ. 211. Δρχ. 2.600. ISBN 960219-078-7. ΡΕΜΟΥΝΔΟΣ Γ. Polaroid stories. Αθήνα, Οδυσσέας, 1997. Σελ. 196. Δρχ. 2.300. ISBN 960-210-293-4. ΡΟΙΔΗΣ Ε. Μια ανθολογία. Πάτρα, Πανεπιστήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 123. Δρχ. 2.080. ISBN 960-530011-7. ΤΡΟΥΠΗΣ Θ.Κ. Τα παράσημα. Αθήνα, 1997. Σελ. 127. Δρχ. 1.870. ISBN 960-7636-08-2. ΤΣΙΤΣΕΚΟΓΛΟΥ Φ. Η άλλη μεριά του νερού. Μυθιστόρημα. Μετ. Σ.Ρ. Ροΐδης. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 124. Δρχ. 2.080. ISBN 96003-1804-2. ΦΩΚΟΣ Σ. Μια τίγρη που χαμογε λάει. Αθήνα, Οδυσσέας, 1997. Σελ. 299. Δρχ. 3.120. ISBN 960-210296-9. ΧΑΜΠΙΠΗ Λ. Λιποθυμία στην Ακρόπολη. Αθήνα, Εξάντας, 1997. Σελ. 113. Δρχ. 2.080. ISBN 960256-311-7. ΧΟΡΤΙΑΤΗ Θ. Ό π ο υ ο ήλιος σπάει το ρόδι. Αθήνα, Άγκυρα, 1997. Σελ. 111. Δρχ. 1.500. ISBN 960-234394-Χ. ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΣ X. Οι συνταγές του Ναπολέοντα Δελάστου. Αθήνα, Οδυσσέας, 1997. Σελ. 155. Δρχ. 1.870. ISBN 960-210-294-2.

(M a y -------------

ΑΝΤΡΙΤΣ I. Το γεφύρι του Δρίνου. Μυθιστόρημα. Μετ. X. Γκουβής. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 492. Δρχ. 5.200. ISBN 960-031778-Χ. ΒΙΝΤΑΛ Γ. Σε ζωντανή μετάδοση απ’ το Γολγοθά. Μετ. Σ. Βρετός. Αθήνα, Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις, 1997. Σελ. 366. Δρχ. 4.160. ISBN 960-7800-01-Χ.

576. Δρχ. 1.600. ISBN 960-450552-1. KAGAN Ε. Μπλε ουρανός. Μετ. X. Νονοτά. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 491. Δρχ. 4.680. ISBN 960-236-801-2. CARDELLA L. Ή θελα να φορέσω παντελόνια. Τόμος Β’. Μετ. Β. Λάππα. Αθήνα, Παπαδόπουλος, 1997. Σελ. 144. Δρχ. 1.500. ISBN 960261-743-8. CARLO A. DE. To τόξο του έρωτα. Μετ. Β. Σοφού. Αθήνα, Νέα Σύνο ρα, 1997. Σελ. 373. Δρχ. 3.640. ISBN 960-236-790-3. CARR C. Ο ψυχίατρος. Μετ. Ε. Μπαρτζινόπουλος. Αθήνα, Καστα νιώτης, 1997. Σελ. 574. Δρχ. 5.200. ISBN 960-03-1845-Χ.

ΓΙΟΒΑΝΟΦΣΚΙ Μ. Αυτοπορτραίτο του θανάτου. Μετ. Β. Καρατζάς. Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1997. Σελ. 165. Δρχ. 1.870. ISBN 960260-945-1.

KESSEL J. Στο μεγάλο παζάρι. Μετ. Μ. Λυκούδης. Αθήνα, Bell, 1997. Σελ. 301. Δρχ. 1.800. ISBN 960620-400-6.

ΠΟΣΙΜΟΤΟ Μ. Σαύρα. Μετ. Ε. Μπαρτζινόπουλος. Αθήνα, Καστανιώτης, 1996. Σελ. 156. ISBN 96003-1670-8.

QUEFFELEC Υ. Η δύναμη της αγά πης. Μετ. Ε. Ψυχούλη. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 276. Δρχ. 3.120. ISBN 960-236-792-Χ.

GAARDER J. Vita brevis. Μετ. Μ. Αγγελίδου. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 260. Δρχ. 3.120. ISBN 960-236-796-2.

CONFIANT R. Δεσποινίς Λιμπελούλα. Μετ. Ν. Κούρκουλος. Αθή να, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 1997. Σελ. 197. Δρχ. 2.910. ISBN 960-7058-60-7.

GADNEY R. Πάνω που νιώθαμε α σφαλείς. Μυθιστόρημα. Μετ. Ε. Μπαρτζινόπουλος. Αθήνα, Καστα νιώτης, 1997. Σελ. 329. Δρχ. 4.160. ISBN 960-03-1827-1. WALLER R.J. Νύχτες άγριου έρωτα κάτω από τον ουρανό του Δυτικού Τέξας. Μετ. Λ. Καλοφωλιάς. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 353. Δρχ. 3.640. ISBN 960-236-789-Χ. WISHART D. Εγώ, ο Βιργίλιος. Μετ. Γ. Σπανδωνής. Αθήνα, Καλέ ντης, 1997. Σελ. 318. Δρχ. 3.120. ISBN 960-219-075-2. GRISHAM J. Οι ένορκοι. Μετ. Π. Ισμυρίδου. Αθήνα, Bell, 1997. Σελ.

COONEY C.B. Οι δίδυμες. Μετ. Κ. Ρούσσου. Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 186. ISBN 960-360-852-1. COPPERFIELD D. Απίθανες ιστο ρίες. Μετ. Θ. Μαστακούρης. Αθήνα, Έ σοπτρον, 1997. Σελ. 406. Δρχ. 5.720. ISBN 960-7228-24-3. CORBUL V. Η Άλωση. Ιστορικό μυθιστόρημα. Μετ. Σ. Κωτολούλης. Αθήνα, EL-RO, 1997. Σελ. 193. Δρχ. 3.750. ISBN 960-90669-0-9. ΚΡΙΣΤΙ Λ. Γραμμένο στ’αστέρια. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 507. Δρχ. 4.160. ISBN 960-236793-8.

CRUMEY Α. Μουσική σε ξένη γλώσσα. Μυθκπόρημα. Μετ. Ρ. Χάτχουτ. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 294. Δρχ. 4.160. ISBN 960-03-1842-5. ΛΕΜΑΝ Ρ. Σκονισμένα χρόνια. Μει. Β. Μπόμηολα. Αθήνα, Αστάρχη. Σελ. 415. ISBN 960-263-040-Χ. L’AMOUR L. Στον ήχο των τυμπά νων. Μετ. Κ. Μπαρμπής. Αθήνα, Bell, 1997. Σελ. 512. Δρχ. 1.500. ISBN 960-450-080-5. LOY R. Ζεστή καυτή σοκολάτα. Μετ. Ν. Σιδέρη. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 317. Δρχ. 3.120. ISBN 960-236-798-9. ΛΟΡΕΝΣ Ν.Χ. Το κορίτσι κι ο τσιγγάνος. Μετ. Θ. Αμπατζόγλου. Αθή να, Ενάλιος. Σελ. 158. Δρχ. 2.800. ISBN 960-536-012-8. LUDWIG Ε. Κλεοπάτρα. Μετ. Ν. Σιδέρη. Αθήνα, Ενάλιος, 1997. Σελ. 389. Δρχ. 3.845. ISBN 960-936010-1. MARAINI D. Μπαγκερία. Μετ. Θ. Γιαννακοπούλου. Αθήνα, Καστα νιώτης, 1997. Σελ. 135. Δρχ. 2.080. ISBN 960-03-1853-0. ΜΕΡΝΤΟΧ Α. Το δίλημμα του Τζάκσον. Μετ. Τ. Βεκιαρέλλη. Αθή να, Χατζηνικολή, 1997. Σελ. 282. Δρχ. 3.500. ISBN 960-264-127-4. BALLARD J.G . Νύχτες κοκαΐνης. Μετ. Α. Μπακοδήμου. Αθήνα, Κα στανιώτης, 1997. Σελ. 406. Δρχ. 5.200.

ISBN 960-03-1843-3.

BARABAS Β. My first sony. Μετ. I. Σιμπή. Αθήνα, Γαβριηλίδης, 1997. Σελ. 470. Δρχ. 5.100. ISBN 960219-009-0. BELL ΜΈ.Τελικό μοντάζ. Μετ. Κ. Αρβανίτης. Αθήνα, Πόλις, 1997. Σελ. 393. Δρχ. 3.800. ISBN 9607478-33-9. ΜΠΙΑΝΚΙΟΤΙ Ε. Ό σ α ψιθυρίζει η νύχτα στη μέρα. Μετ. Ε. Κορόμηλά. Αθήνα, Εξάντας, 1997. Σελ. 286. Δρχ. 3.500. ISBN 960-236-305-2.

o e ss—

—

— —

BINCHY Μ. Η γυάλινη λίμνη. Μετ. Π. Μοσχοπούλου. Αθήνα, Ωκεανίδα, 1997. Σελ. 577. Δρχ. 4.700. ISBN 960-410-053-Χ. ΝΟΡΜΑΝ Η. Λώρα. Μετ. Κ. Παπαμιχαήλ. Αθήνα, Bell, 1997. Σελ. 576. Δρχ. 1.500. ISBN 960-450551-3. ΝΤΑΡΕΛ Τ. Η οικογένειά μου και άλλα ζώα. Μετ. Μ. Δημητρά-Δ. Σίμου. Αθήνα, Άμμος, 1997. Σελ. 342. Δρχ. 3.800. ISBN 960-202038-5. ΠΕΪΤΟΝ-ΓΟΥΩΔΣ Τ. Η γνώση των αγγέλων. Μετ. Μ. Αγγελίδου. Αθή να, Ψυχογιός, 1997. Σελ. 350. Δρχ. 3.500. ISBN 960-271-174-0. ΡΙΤΣΑΡΝΤΣΟΝ Ν. Σκοτεινός αντί παλος. Μετ. Ε. Μπαρτζινόπουλος. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 453. Δρχ. 5.200. ISBN 960-031852-2. SARAMAGO J. Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον. Μυθιστόρημα. Μετ. Α. Ψύλλια. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 478. Δρχ. 5.200. ISBN 960-03-1793-3. SILVA D. Κωδικό όνομα: Λευκό Ρόδο. Μετ. Π. Μοσχοπούλου. Αθή να, Ωκεανίδα, 1997. Σελ. 520. Δρχ. 3.800. ISBN 960-410-057-2. SMITH W. Ο έβδομος πάπυρος. Μετ. Γ. Αρβανίτη. Αθήνα, Bell, 1997. Σελ. 704. Δρχ. 1.700. ISBN 960-450-507-6. ΣΟΥΣΤΕΡ Γ. Π ες την αλήθεια, Μάικ! Μετ. Ε. Βαρδάκη-Βασιλείου. Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 201. ISBN 960-600-085-0. ΣΟΥΣΤΕΡ Γ. Έ να βασιλόπουλο για τη Λάρα. Μετ. Ε. Βαρδάκη-Βασιλείου. Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 174. ISBN 960-600-086-9. TAMARO Γ. Η ψυχή του κόσμου. Μετ. Ε. Κανδρή. Αθήνα, Ωκεανίδα, 1997. Σελ. 278. Δρχ. 2.500. ISBN 960-410-055-6. JEROM J.K. Τρεις σε μια βάρκα.

Μετ. Α. Ιωαννίδου. Αθήνα, Bell, 1997. Σελ. 297. Δρχ. 1.800. ISBN 960-020-402-2. ΤΟΥΡΓΚΕΝΙΕΦ I. Η φωλιά των ευγενών. Μετ. Σ. Ευαγγέλου. Αθή να, Ντουντούμης. Σελ. 224. Δρχ. 2.800. ISBN 960-7026-04-7. FRANKEL J.L. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ. Δεν θα κάνετε έρωτα σ’ αυτή την πόλη ποτέ ξανά. Απόδ.-μετ. Φ. Ζαφράκα. Αθή να, Αττικές Εκδόσεις. Σελ. 286. Δρχ. 3.640. ISBN 960-85667-1-1. FRANCIS D. Η τιμή των Κίνλοχ. Μετ. Σ. Δουφεξόπουλος. Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 290. ISBN 960-600-062-1. FREY S.W. Αίμα και χρήμα. Μετ. Α. Καλοφωλιάς. Αθήνα, Plus, 1997. Σελ. 420. Δρχ. 1.900. ISBN 960360-966-8. HARRISON J. Ο άνθρω πος της γης. Μυθιστόρημα. Μετ. Μ. Γιαννάτου. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 214. Δρχ. 3.120. ISBN 960-031859-Χ. XINGIAN G. Το βουνό της ψυχής. Μετ. Β. Σιδηροπούλου. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 610. ISBN 960236-723-7.

Μελέτες Ά γγελος X. Ποιμενίδης. Προοίμιον. Επιμ. κειμ.-σχόλ. Θ. Αποστολίδης. Κομοτηνή, Πρόκνη-Παρατηρπτής, 1997. Σελ. 115. Δρχ. 2.000. ISBN 960-8486-03-3. Β’ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ. Γ. Αθάνας-Θεμ. Αθανασιάδης-Νόβας. Αθήνα, Εται ρεία Ναυπακπακών Μελετών, 1997. Σελ. 69. Ελληνική και Βελγική πεζογραφία. Βρυξέλλες 1997. Σελ. 195. Η τέχνη της αφήγησης. Επιμ. Κ. Κ ο υλ ο υ μ πή -Π α π α πετρ ο πο ύ λο υ . Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 234. Δρχ. 1.500. ISBN 960-600-126-1. Λογοτεχνία και κοινωνία στην Κρή-

Mxm

τη της Αναγέννησης. Απόδ. Ν. Δεληγιαννάκη. Επιμ.: D. Holton. Ηρά κλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1997. Σελ. 429. Δρχ. 5.820. ISBN 960-524-031-9. Παραμυθία Θεσσαλονίκης. Συνέ δριο. Πρακτικά. Θεσσαλονίκη, Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, 1996. Σελ. 452. ΒΑΓΕΝΑΣ Ν.-ΚΑΠΑΛΗΣ Τ.-ΠΙΕΡΗΣ Μ. Μοντερνισμός και ελληνι κότητα. Ηράκλειο, Πανεπιστημια κές Εκδόσεις Κρήτης, 1997. Σελ. 97. Δρχ. 2.080. ISBN 960-524-027-0. ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΉ Α. Α-νοστον ήμαρ. Οδοιπορικό της σκέψης του Νικόλα Κόλας. Αθήνα, Αγρα, 1997. Σελ. 172. Δρχ. 2.600. ISBN 960-325199-2. ΔΗΜΗΡΟΥΛΗΣ Δ. Ο ποιητής ως έ θνος. Αισθητική και ιδεολογία στο Γ. Σεφέρη. Αθήνα, Πλέθρον, 1997. Σελ. 463. Δρχ. 5.720. ISBN 960348-029-0. ΚΑΡΑΠΑΝΝΗΣ Σ. Ο σημαίνων λό γος. Βίωμα και ποιητική πράξη στον Σεφέρη. Αθήνα, Παρουσία, 1997. Σελ. 157. Δρχ. 2.600. ISBN 9607601-69-6. ΚΩΤΣΙΟΥ Κ. Παρωδία εμπαικτική και παρωδία παιγνιώδης. Αθήνα, Περίπλους, 1997. Σελ. 120. Δρχ. 2.080. ISBN 960-7131-52-5. ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ Ζ. Διόσκουροι. 1. Γιώργος Σαραντάρης, 2. Δημήτριος Καπετανάκης. Αθήνα, Δόμος, 1997. Σελ. 375. Δρχ. 6.240. ISBN 960-353-037-9. ΜΠΑΛΟΥΜΗΣ Ε.Γ. Κώστας Καρυωτάκης ο πεζογράφος. Β’ έκδο ση. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1997. Σελ. 297. Δρχ. 3.950. ISBN 960-344-345-Χ. ΠΙΣΤΙΚΟΣ Δ. Ζωγραφιά λαλουσα. Μικρή ανθολογία Παναιτωλιωτών δημιουργών. Αθήνα, Δωδώνη, 1997. Σελ. 222. Δρχ. 4.160. ISBN 960-248-845-Χ. ΡΟΖΑΝΗΣ Σ. Ερμηνευτικές ανα

γνώσεις. Αθήνα, Ελληνικά Γράμμα τα, 1997. Σελ. 174. Δρχ. 3.120. ISBN 960-344-037-9. ΣΚΑΡΤΣΗΣ Σ.Λ. Η ποίηση της Πά τρας 1960-1996. Πάτρα, Πανεπι στήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 109. Δρχ. 1.560. ISBN 960-530-010-9. ΣΤΕΡΠΟΥ Α. Ελληνίδες της διασποράς. Θεσσαλονίκη, 1997. Σελ. 330. Δρχ. 4.160. ISBN 960-755003-Χ. Φιλίππου Σέρραρντ μνήμη. Επιμ. Α.Π. Κουμάντος. Αθήνα, Πα ρουσία, 1997. Σελ. 187. Δρχ. 3.640. ISBN 960-7601-75-0. MELVILLE Η. Μόμπι Ντικ ή η φά λαινα. Εισ.-κείμ.-μετ.-σχόλ.-σημ. Α.Κ. Χριστοδούλου. Τόμος Α’. Αθή να, Gutenberg-Ocbis Liter, 1997. Σελ. 736. Δρχ. 9.160. ISBN Set 960-01-0694-0. HEIDEGGER Μ. Ο Χαίλντερλιν και η ουσία της ποίησης. Εισ.-μετ. Θ. Αδραστός. Αθήνα, Υπερίων, 1997. Σελ. 93. Δρχ. 2.080. ISBN 9607733-06-1.

Δοκίμια Κείμενα του Γ. Μανουσάκη. Αθήνα, Ο Μικρός Αστρολάβος, 1997. Σελ. 92. ISBN 960-7033-45-5. ΠΑΝΝΑΡΑΣ X. Αφελληνισμού πα ρεπόμενα. Αθήναι, Τνδικτος, 1997. Σελ. 175. Δρχ. 3.950. ISBN 960518-015-4. ΠΑΝΝΑΡΑΣ X. Πολιτισμός, το κε ντρικό πρόβλημα της πολιτικής. Αθήναι, Τνδικτος, 1997. Σελ. 247. Δρχ. 4.680. ISBN 960-518-016-2. ΚΑΡΓΑΚΟΣ Σ. Εκ-θέσεις ιδεών. Δοκίμια. Τόμος Β’ Αθήνα, Πατάκης, 1997. Σελ. 401. Δρχ. 3.900. ISBN 960-360-903-Χ. ΜΑΝΩΛΙΔΗΣ Μ. Το μοναχικό βή μα του ρομαντικού. Τα χρόνια του Mahler. Αθήνα, Οδυσσέας, 1997. Σελ. 367. Δρχ. 4.160. ISBN 960210-295-0.

ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ Α. Αγαπημέ νο μου βρωμοδουβλίνο. Αθήνα, Κέ δρος, 1997. Σελ. 288. Δρχ. 4.500. ISBN 960-04-1341-Χ. ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ Ν. Το κρασί του Γουσταύου. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997. Σελ. 142. ISBN 960-031787-9. ΟΡΦΑΝΙΔΗΣ Ν. Η θαυμαστή του πάθους κλίμακα. Δοκιμή στο αφη γηματικό έργο του Γεωργίου Βιζυηνού. Λευκωσία, Ακτή, 1997. Σελ. 90. Δρχ. 1.560. ISBN 9963-7786-4X. ΠΡΟΥΣΤ Μ. Ο ξανακερδισμένος χρόνος. Μετ. Π. Ανδρικόπουλος-Δ. Δημουλάς. Αθήνα, Διώνη, 1997. Σελ. 463. Δρχ. 4.900. ISBN 9607720-07-5.

Θέατρο

Γενικά ΤΣΑΤΣΟΥΛΗΣ Δ. Σημειολογικές προσεγγίσεις του θεατρικού φαινο μένου. Αθήνα, Δελφίνι, 1997. Σελ. 313. Δρχ. 5.200. ISBN 960-309320-3. Εργα ΡΟΧΑΣ Φ. ΝΤΕ. Σελεστίνα. Ελεύ θερη απόδοση: Α. Κολτσιδοπούλου. Αθήνα, Νεφέλη, 1997. Σελ. 154. Δρχ. 1.560. ISBN 960-211333-2. ΣΑΙΞΠΗΡ Ο. Ιούλιος Καίσαρας. Μετ. Ε. Μπελιές. Αθήνα, Κέδρος, 1997. Σελ. 134.

Ιστορία

Γενικά ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Γ. Δοκίμια θεω ρίας και διδακτικής της ιστορίας. Αθήνα, Βιβλιογονία, 1997. Σελ. 271.

Μαρτυρίες ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ Σ. Αναμνήσεις από

................ se e

την Εκστρατεία της Μικρός Ασίας. Θεσσαλονίκη, Πουρναρός, Σελ. 128. Δρχ. 1.560. ISBN 960-242138-Χ. ΑΥΔΗ-ΚΑΛΚΑΝΗ I. Μια αντάρτισσα της Πόλης στην ταραγμένη Αθή να. Αθηνά Γαϊτάνου-Γιαννιού (1880-1952). Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1997. Σελ. 152. Δρχ. 3.120. ΔΗΜΑΤΑΤΗΣ Ν. Παύλος Σιδηρόπουλος. Αθήνα, Κατσάνος, 1997. Σελ. 189. Δρχ. 3.120. ΚΟΥΡΟΣ Γ. Το εξαήμερο του αιώ να. Αθήνα, Ύψιλον/ΒιΒλία, 1997. Σελ. 284. Δρχ. 5.000.

Ελληνική Ιστορία Η πολιτισμική φυσιογνωμία της Πά τρας. Πάτρα, Πανεπιστήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 422. Δρχ. 4.680. ISBN 960-530-017-6. ΑΓΓΕΛΟΜΑΤΗ-ΤΣΟΥΓΚΑΡΑΚΗ Ε. Η Ιόνιος Ακαδημία. Αθήνα, Ρωμηός, 1997. Σελ. 405. Δρχ. 5.200. ISBN 960-85466-6-4. ΒΕΡΝΙΚΟΣ Ν. Το σχέδιο αυτονο μίας της Πελοποννήσου. Αθήνα, Τολίδης, 1997. Σελ. 183. Δρχ. 3.120. ISBN 960-7162-36-6. ΠΩΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΙΣΙΛΙΑΝΟΥ Ε. Κερκυραϊκά. Αθήνα, 1997. Σελ. 270. Δρχ. 5.200.

ΚΥΡΙΑΚΟΥ Κ. Ελεύθερος φυλακι σμένος. Αθήναι, Νέα θέσις, 1997. Σελ. 399. Δρχ. 5.200. ISBN 9607076-02-8.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ Ν. Πελασγοί. Αθήνα, Κάκτος, 1997. Σελ. 349. Δρχ. 4.160.

ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΥ Δ.Α. Νίκος Πλουμπίδης. Ντοκουμέντα. Αθήνα, Δελ φίνι, 1997. Σελ. 260. Δρχ. 3.325. ISBN 960-309-324-7.

ΚΑΛΛΙΑΣ Σ.Κ. Η Χαλκίς. (Επανέκδοση). Χαλκίδα, Διάμετρος, 1997. Σελ. 118. Δρχ. 2.500. ISBN 9607746-02-3.

ΡΑΛΛΗΣ Γ.Ι. Το ημερολόγιό μου τον καιρό της Δικτατορίας. Αθήνα, Ελληνοεκδοτική, 1997. Σελ. 270. Δρχ. 3.120. ISBN 960-7650-06-9.

ΚΑΠΟΣ Μ.Μ. Η Μεσσηνία στο μύ θο και την ιστορία. Αθήνα, Κάπος, Σελ. 222. Δρχ. 3.120.

MALLASZ G. Συνομιλίες με αγγέ λους. Μετ. Π. Βύρας. Αθήνα, Ασημάκης,1997. Σελ. 254. Δρχ. 3.680. ISBN 960-7285-05-5. PAVAROTTI L.-WRIGHT W. Ο κό σμος μου. Μετ. X. Παπαδημητρίου. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 381. Δρχ. 4.680. ISBN 960-236747-4. RODMAN D.-KEOWN Τ. Ό σ ο κα κός θέλω. Μετ. Α. Κονταξάκη. Αθή να, ΚΟΑΝ, 1996. Σελ. 264. Δρχ. 3.120. ISBN 960-7586-35-2.

ΛΑΖΟΣ Χ.Δ. Τηλεπικοινωνίες των αρχαίων Ελλήνων. Αθήνα, Αίολος, 1997. Σελ. 180. Δρχ. 3.800. ISBN 960-521-006-1. ΜΕΛΑΣ Β. Η Χάρτα του Ρήγα. Αθή να, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1997. Σελ. 38. Δρχ. 2.000. ISBN 960-250-139-1. ΠΕΤΡΟΣ (ΠΡΙΓΚΗΨ). Ημερολόγια Πολέμου 1940-1941. Τόμος Α’. Αθήνα, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, 1997. Σελ. 485. Δρχ. 7.280. ISBN 960-7090-59-0.

Βιογραφίες

ΣΓΟΥΡΑΚΗ Η. Γαύδος. Μετ. Σ. Κομνηνός. Κρήτη, «Αρχείο Κρήτης», 1997. Σελ. 119. Δρχ. 5.200.

ΚΑΚΛΑΜΑΝΑΚΗ Ρ. Ανδρέας Παπανδρέου. Τόμοι Α’+Β ’+ Γ . Αθή να, Πατάκης, 1997. Σελ. 79+ 135+125. Δρχ. 500 (ο κάθε τόμος). ISBN 960-600-131-8.

ΤΖΑΧΙΛΗI. Υφαντική και υφάντρες στο προϊστορικό Αιγαίο. Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1997. Σελ. 328. Δρχ. 7.280. ISBN 960-524-023-8.

ΧΑΡΑΤΣΗΣ Σ.Ι. Η Πρώτη Επέμβα ση. Αθήνα, Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, 1997. Σελ. 342. Δρχ. 7.280. ISBN 960-85621-4-7. ΧΑΙΡΕΤΗΗΣ Μ.Θ. Εθνολογισμοί. Πάτρα, Πανεπιστήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 218. Δρχ. 3.120. ISBN 960-530-005-2. ΡΙΖΑΛ Π. Θεσσαλονίκη η περιπό θητη πόλη. Μετ. Β. Τομανάς. Θεσ σαλονίκη, Νησίδες, 1997. Σελ. 226. Δρχ. 5.200. ISBN 960-8480-24-8. SINCLAIR R.K. Δημοκρατία και συμμετοχή στην Αρχαία Αθήνα. Μετ. Ε. Ταμβάκη. Αθήνα, Καρδαμίτσα, 1997. Σελ. 287. Δρχ. 5.200. ISBN 960-354-046-3. CHADWICK J. Ο Μυκηναϊκός κό σμος. Μετ.-επιμ. Κ. Πετρόπουλος. Αθήνα, Gutenberg, 1997. Σελ. 406. ISBN 960-01-0631-2.

Παγκόσμια Ιστορία ΑΡΣΕΝΗ Α. Κασταμονή. Αθήνα, Ζήτα, 1997. Σελ. 308. Δρχ. 7.280. ISBN 960-7144-37-6. ΔΟΥΚΑΣ Μ. Βυζαντινοτουρκική ι στορία. Μετ.-εισ.-σχόλ. Β. Καραλής. Αθήνα, Κανάκης, 1997. Σελ. 692. Δρχ. 7.280. ISBN 960-7420-37-3. ΙΛΑΡΙΔΗΣ Α. Οι Έλληνες, οι γείτο νες και οι Εβραίοι. Αθήνα, Νέα Θ έ σις, 1997. Σελ. 416. Δρχ. 5.200. ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ Λ. Οι Αλεβήδες στη σύγχρονη Τουρκία. Αθήνα, Γόρδιος, 1997. Σελ. 262. Δρχ. 3.120. ISBN 960-7083-24-5. ΠΑΣΠΑΤΗΣ Α.Γ. Τα Βυζαντινά α νάκτορα. Αθήνα, Καραβίας, 1997. Σελ. 350. Δρχ. 8.850. ISBN 960258-062-3. ΠΙΤΟΥΛΗ-ΚΙΤΣΟΥ X. Οι ελληνοαλθανικές σχέσεις και το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα κατά την περίοδο 1907-1914. Αθήνα, Ολκός, 1997. Σελ. 497. Δρχ. 8.320. ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ Ν. Η εμφάνιση των Τούρκων. Θεσσαλονίκη, Μπίμπης, 1997. Σελ. 126. Δρχ. 1.560.

BERNSTEIN S.-MILZA P . Ιστορία της Ευρώπης. Τόμος Γ : 1919 έως σήμερα. Μετ. Μ. Κοκολάκης. Αθή να, Αλεξάνδρεια, 1997. Σελ. 351. Δρχ. 7.280. ISBN 960-221-131-8. BIERSTADT Ε.Η. Η μεγάλη προδο σία. Μετ. Ι.-Γ. Κασσεσιάν. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1997. Σελ. 437. Δρχ. 4.680. ISBN 960-236-794-6. BURCKHARDT J. Ο Πολιτισμός της αναγέννησης στην Ιταλία. Μετ. Μ. Τοπάλη. Αθήνα, Νεφέλη, 1997. Σελ. 449. Δρχ. 6.240. ISBN 960211-317-0. BRAUDEL F. Μεσόγειος. Τόμος Β’. Μετ. Κ. Μιτσοτάκη. Αθήνα, Μορφω τικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1997. Σελ. 695. Δρχ. 7.000. ISBN 960-250-133-2. ΝΙΟΥΕΛ Π.-ΠΟΥΛ Ν. Ο Ζαπάτα, ο Μαγκόν και η Μεξικάνικη Επανά σταση. Μετ. Ν.Β. Αλεξίου. Αθήνα, Ελεύθερος Τύπος, 1997. Σελ. 256. Δρχ. 2.700. SCHLOBACH J. Η ανακάλυψη των πολιτισμών στον 18ο αιώνα. Μετ. Ρ. Πολυκανδριώτη. Αθήνα, Ε.Ι.Ε., 1997. Σελ. 101. Δρχ. 1.500. ISBN 960-7024-59-Χ. TOWNSEND R.F. Οι Αζτέκοι. Μετ. Ε. Αστεριού. Αθήνα, Δελφίνι, 1997. Σελ. 267. Δρχ. 4.160. ISBN 960309-341-6.

τραίας γης. Αθήνα, ΤυπωθήτωΓιώργος Δαρδανός. Σελ. 495. Δρχ. 5.720. ISBN 960-7643-41-0.

ΚΟΡΕΝΤΕΝ Φ. Πλατς! Μετ. Κ. Τσιτσίνια. Αθήνα, Άμμος, 1997. Σελ. 32. Δρχ. 2.400. ISBN 960-202-166-7.

ΚΟΡΥΛΛΟΣ Χ.Π. Πεζοπορία από Πατρών εις Σπάρτην 1889. Πάτρα, Πανεπιστήμιο Πατρών, 1997. Σελ. 169. Δρχ. 1.455. ISBN 960-530-09-5.

ΣΟΤΕΡΟ Φ. Μυστήρια στην οδό Ζουλ Φερύ. Μετ. Κ. Μανιάτη. Αθή να, Δαρδανός, 1997. Σελ. 143. ISBN 960-380-027-9.

ΜΕΛΑΣ Β. «Γης περίοδος πόσης». Συνοπτική ιστορία της χαρτογρα φίας. Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1997. Σελ. 81. Δρχ. 1.000. ISBN 960-250-140-5. ΜΗΛΙΑΡΑΚΗΣ Α. Γεωγραφία πολι τική νέα και αρχαία του νομού Κε φαλληνίας. Αθήνα, Καραβίας, 1997. Σελ. 272. Δρχ. 4.680. ISBN 960-258-061-5. ΧΟΝΔΡΟΣ Κ.Μ. Καστελλόριζο. Αθήνα, 1997. Σελ. 115. Δρχ. 3.950.

HARVEY Α. Οικονομική ανάπτυξη στο Βυζάντιο 900-1200. Μετ. Ε. Σταμπουλή. Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1997. Σελ. 621. Δρχ. 7.000. ISBN 960250-136-7.

Γεωγραφία-Ταξίδια Ελλάδα ΓΛΕΖΟΣ Μ. Η συνείδηση της πε-

ΑΚΡΟΚΟΡΙΝΘΟΣ. Περιοδική έκ δοση. Τ εύχος 3. Δρχ. 1.560. ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ. Τεύχη 75, 76. Δρχ. 1.200. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΒΕΑ. Τεύχη 6, 7. ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ. Διμηνιαίο περιοδι κό. Τεύχος 19. Δρχ. 1.500.

Greece. Athens and the mainland. London, Kindersley, 1997. Σελ. 352. Δρχ. 8.000. ISBN 7513-04042.

ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ. Μηνιαίο περιοδικό. Τεύχος 944. Δρχ. 200.

The Greek Islands. London, Kindersley, 1997. Σελ. 400. Δρχ. 8.000. ISBN 7513-0405-0.

ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Τεύ χος 34. Δωρεάν.

ΑΠΟΔΗΜΟΝ ΕΠΟΣ. Φύλλο 2.

ΑΡΧΑΙΟΔΟΠΑ.Τριμηνιαίο περιο δικό. Τεύχος 63. Δρχ. 2.000.

Κόσμος ΚΑΡΒΑΧΑΛ Γ. ΝΤΕ-ΑΛΜΕΣΤΟ Π. ΝΤΕ. Ελδοράδο. Αγκίρε η μάστιγα του Θεού. Μετ.-σχόλ. Ν. Σώτηρα. Αθήνα, Στοχαστής, 1997. Σελ.254. Δρχ. 3.120. ISBN 960-303-047-3.

Παιδικά FAURE Ρ. Η καθημερινή ζωή την ε ποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετ. Γ. Αγγέλου. Αθήνα, Παπαδήμας, 1997. Σελ. 400. Δρχ. 3.800. ISBN 960-206-159-6.

περιοδικά ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ. Διμηνιαίο περιοδικό. Τ εύχος 165. Δρχ. 1.200.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ. Ετή σια επιθεώρηση. Τεύχος 31. Δρχ. 10.400. ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ Ε ΠΙΣΤΗΜΩΝ. Τεύχος 21. Δρχ. 1.040. ΒΥΒΛΟΣ. Τεύχος 8. Δρχ. 1.000.

Ελεύ θερ α αναγνώσματα

ΠΑΤΙ. Μηνιάτικη επιθεώρηση. Τεύ χος 265. Δρχ. 700.

Ο Αλαντίν και το μαγικό λυχνάρι. Μετ. Μ. Αγγελίδου. Αθήνα, Παπαδόπουλος, 1997. Σελ. 77. ISBN 960-269-703-9.

ΓΛΩΣΣΑ. Περιοδική έκδοση γλωσ σικής παιδείας. Τεύχος 42. Δρχ. 900.

ΑΝΤΕΡΣΕΝ Χ.Κ. Ονειρικά ταξίδια και θαυμαστές περιπλανήσεις. Μετ. Μ. Αγγελίδου. Αθήνα, Παπαδόπουλος, 1997. Σελ. 77. ISBN 960261-701-2. ΒΕΝΙΓΚΕΡ Μ.-ΤΑΡΛΕΤ Ε. Πού πή γε ο Πιπίνος; Αθήνα, Άμμος, 1997. Σελ. 30. Δρχ. 2.600. ISBN 960202-163-2.

ΓΥΝΑΙΚΑ. Το κλασικό γυναικείο περιοδικό. Τεύχη 1145-1146. Δρχ. 1.000. ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ. Έ κδοση λόγου και τέχνης. Τεύχος 99. Δρχ. 1.200. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΗ. Τεύχος 3. Δρχ. 1.700. ΔΙΑΒΑΖΩ. Μηνιαία επιθεώρηση του 6ι6λίου. Τ εύχος 377. Δρχ. 1.500.

'..ΡΘ Β

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. Τριμηνιαίο περιοδι κό. Τεύχος 46. Δρχ. 650.

45. Δρχ. 2.000.

ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ. Τετραμηνιαία έκδο ση. Τεύχος 44. Δρχ. 1.500.

ΚΟΣΜΟΣΚΑΙ UNICEF. Τεύχος 30. Δωρεάν.

ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ. Λογοτεχνικό περιο δικό. Τεύχος 25. Δρχ. 2.600.

Η ΛΕΞΗ. Ελληνική και ξένη λογοτε χνία. Τ εύχος 139. Δρχ. 2.000.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΧΑΝΙΑ. Περιοδική έκδοση. Τεύχος 26-27. Δρχ. 1.000.

ΕΛΙΤΡΟΧΟΣ. Τριμηνιαία έκδοση. Τεύχος 12. Δρχ. 1.500.

ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΑ ΝΕΑ. Φύλλα 30, 31. Δρχ. 200.

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ. Διμηνιαίο πε ριοδικό. Τεύχος 55.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΕΘΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑ. Τεύχος 2 (30) Δρχ. 750.

Ο ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΩΝ ΑΕΡΟΠΛΑ ΝΩΝ. Φύλλο 53.

ΕΛΛΟΠΙΑ. Τεύχος 34. Δρχ. 1.100

Η ΜΥΚΟΝΙΑΤΙΚΗ. Μηνιαία εφημε ρίδα. Φύλλα 95,96.

Ο ΡΑΜΠΑΓΑΣ ΚΙ Ο ΣΚΥΛΟΣ. Μηνιάτικη ποιητική εφημερίδα. Φύλλο 218 (91). Δρχ. 100.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ. Δίμηνο περιοδικό. Τεύχος 42. Δρχ. 600.

ΕΝ ΧΟΡΩ. Μηνιαίο περιοδικό. Τεύ χη 37,38. Δρχ. 1.000. ΕΝΕΝΗΝΤΑ ΕΠΤΑ. Τεύχη 11, 12. Δωρεάν. ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Γ.Γ.Ε.Τ. Ιούνιος 1997.

ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ Φύλλο 20. Δρχ. 300.

Δρχ. 300. ΕΝΟΤΗΤΑ.

ΔΟΚΙΜΕΣ. Έ κδοση μεταπτυχιακών φοιτητών. Τ εύχος 5. Δρχ. 1.560.

ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΗ. Διμηνιαία εφημε ρίδα. Φύλλο 87. Δρχ. 150. ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ. Τεύχος 505. ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ. Διμηνιαίο πολιτιστικό περιοδικό. Τεύχος 1 (242)

ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ ΑΜΥΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ Ε ΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ’97. Δρχ. 4.990.

ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ. Τεύχη 1.680-1.683. Δρχ. 900.

ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ 6.240.

Δρχ.

ΝΕΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. Τεύχος 153-154. Δρχ. 800.

ΕΠΙΚΕΝΤΡΑ. Τεύχος 3. Δρχ. 1.500.

ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ. Τρίμηνη έκδοση. Τεύχος 82. Δρχ. 1.250.

ΙΔΙΣ

1997.

ΕΠΙΚΕΝΤΡΑ MEWSLETTER. Τρι μηνιαία έκδοση. Τεύχος 6.

ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ. Μηνιαία ε φημερίδα. Φύλλο 59. Δρχ. 600.

ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΑ ΦΥΛΛΑ. Τόμος ΙΗ’, 1-2.

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ Ε.Λ.Ι.Α. Τεύχος 47.

ΕΥΘΥΝΗ. Περιοδικό ελευθερίας και γλώσσας. Τεύχη 307, 308. Δρχ. 600.

ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΟΖΑΝΗΣ. Φύλλο 8.

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΩΝ. Φύλλο 22.

ΝΟΥΜΑΣ. Μηνιαία επιθεώρηση. Τεύχος 51. Δρχ. 500.

ΗΧΟΣ ΚΑΙ HI-FI. Τεύχος 292. Δρχ. 1.500.

ΟΡΓΑΝΟ (Ε.Ε.Σ.Π.Π.Α.Ν.). Φύλλο 1. Δωρεάν.

ΘΕΑΤΗΣ. Μηνιαία έκδοση. Τεύχη 3-4,5-6. Δρχ. 500.

ΟΥΤΟΠΙΑ. Διμηνιαία έκδοση. Τεύ χος 25. Δρχ. 1.500.

ΘΕΣΕΙΣ. Τριμηνιαίο Τεύχος 60. Δρχ. 1.600.

περιοδικό.

ΤΟ ΠΑΓΩΝΙ. Διμηνιαίο περιοδικό. Τεύχος 3. Δρχ. 1.

ΙΑΤΡΙΚΗ. Μηνιαία έκδοση. Τόμος 71. Τεύχος 6.

ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟΝ. Ετήσια έκδοση. Τεύχος 16. Δρχ. 2.700.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ. Τεύχος 348. Δρχ. 800.

ΠΑΝΑΙΓΥΠΤΙΑ. Περιοδική έκδοση. Τεύχος 76. Δρχ. 1.

ΙΩΛΚΟΣ. Περιοδική έκδοση. Τεύ χος 5.

ΠΑΡΑΛΛΑΞΗ. Κινημαγραφική ε φημερίδα. Τεύχος 35.

ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ. Ελληνικός και ξένος κινηματογράφος. Τεύχος 5. Δρχ. 1.000.

ΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΤΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΠΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ. Τεύ χος 2.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Επιθεώρη ση κοινωνικών επιστημών. Τεύχος

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ. Έ κδοση για την κοι νωνία και τον πολιτισμό. Φύλλο 99.

ΟΙ ΝΙΚΗΤΕΣ. Φύλλο 201. Δρχ. 1.

ΡΙΖΑ. Περιοδική έκδοση. Τεύχος 24-25. Δωρεάν. ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΒΗΜΑΤΑ. Τριμηνιαίο περιοδικό. Τεύχος 102. Δρχ. 800. ΣΥΝΑΞΗ. Τριμηνιαία έκδοση. Τεύ χος 62. Δρχ. 1.700. ΣΥΡΙΑΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ. Τεύχος 39. Δρχ. 1.200. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Δίμηνη επιθεώρηση. Τεύχος 94. Δρχ. 1.200. ΤΑΜΑΡΙΞ. Τεύχος 6. Δρχ. 1. ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ. Τριμη νιαία έκδοση. Τεύχη 57, 58. Δρχ. 1.000. ΤΟΠΟΣ. Επιθεώρηση αστικών και περιφερειακών μελετών. Τεύχος 12. Δρχ. 3.120. ΤΟΤΕ. Περιοδικό για την ελληνική ιστορία. Τεύχος 67. Δρχ. 700. ΥΦΟΣ. Περοιδική έκδοση. Τεύχος 5. Δρχ. 500. ΦΙΛΟΛΟΠΚΗ ΣΤΕΓΗ. Τεύχος 60. ΧΡΟΝΙΚΑ. Ό ργα νο του Κεντρικού Ισραηλητικού Συμβουλίου της Ελλάδος. Φύλλο 150. ARTI. Η τέχνη σήμερα. Τεύχος 35. Δρχ. 2.600. GREENPEACE. Διμηνιαία έκδοση. Τεύχος 29. EXPERIMENT. Τεύχος 21. Δρχ. 1.500. DECADENCE TIMES. Η πρώτη ε φημερίδα δρόμου. Φύλλο 9. PUBLISH. Το περιοδικό της ηλε κτρονικής τυπογραφίας. Τεύχος 62. PRINT. Το περιοδικό της σύγχρο νης εκτύπωσης. Τεύχος 5.

Αρ. 3 78

cnipcAcia: Ηλίας Μαγκλϊνης

Στην Κριτικογραφία περιλαμβάνονται όλες οι επώνυμες βιβλιοκριτικές και βιβλιοπαρουσιάσεις των ελληνικών εκδόσεων που δημοσιεύονται στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο

1 Ιουλίου - 31 Ιουλίου 1997 Οδηγοί-Λεξικά Αποστολίδης Π.: Ερμηνευτικό λεξι κό πασώ ν των λέξεω ν του Ιπποκράτους (Γ. Μ οόσγας, Ριζο σπάστης, 24/7 /9 7 ), (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 9/7/97) Ε κδόσεις Μ έτρον-Ιωλκός: Ε γκυ κλοπαιδικό προσωπογραφικό λεξι κό Βυζαντινής ιστορίας και πολιτι σμού (Δ. ΓΊαυλάκου, Αυγή, 6/7/97) Μέγα Ονομαστικόν ή τα ονόματατων Ελλήνων (Δ. Μουρατίδης, Νέο Βήμα, 17/7/97) Γιαπ, Ν.-Συρετ Μ.: Οι Γάλλοι όπως δεν τους ξέρετε (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 6/7/97) Μ άιαλ Α.: Οι Α γγλοι όπ ω ς δ εν τους ξέρερτε (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 6/7/97) Ό ο υ ε ν ς Τ.: S afer P lan e t Sex. Ε γχειρ ίδιο υ ερωτικής επιβίω σης (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιούλ. ’97)

i .·' H

Π ελεγρίνης Θ.: Ηθική φιλοσοφία (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 6/7/97) Ντεριντά Ζ.: Η φωνή και το φαινόμενο/Α θήνα-Στη σκιά της Ακρό-

M k . J y ---------- L

π ό λ η ς (Θ. Γεω ργίου, Τα Νέα, 29/7/97) Σμιθ Α.: Φιλοσοφία και οικονομία (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρό μος, 17/7/97) Τζέι Μ.: Ο Ερνστ Μπλοχ και η επέ κταση του μαρξιστικού ολισμού στη φύση (Σ. Κ ο υρουζίδη ς, Νέα Οικολογία, αρ. 153-154)

Ψυχολογία Ασκητής Θ.Ε.: Η σεξουαλική αφύ πνιση τη ς εφ η β εία ς (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 6/7/97)

Μ.Μ.Ε. Α ντύπας Ντ.: Η σεζό ν 1 9 9 6 -9 7 (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 20/7/97) Χ αλαζιάς Χρ.: T.V . Έ γκ λ η μ α ή επανάσταση (Ντ. Π ιέρρου, Είναι, 22/7/97) Τσόμσκι Ν.: Κ ατασκευάζοντας συναίνεση. Ο Νόαμ Τσόμσκι και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (Π. Μ πουκάλας, Καθημερινή, 8/7/97)

θρησκεία Π απανδρέου Δ.: Λ όγος διαλόγου (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 1/7/97)

Κοινωνιολογία Γκότοβος Α.Ε.: Νεολαία και κοινω νική μ εταβολή (Δ. Τ σατσούλης, διαβάζω, 376) Κ έντρο Μ αρξιστικών Ε ρευνώ ν: Π α ιδεία και ελληνική κοινω νία (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 27/7/97) Λ υριντζής Χ ρ .-Ν ικολα κόπουλος Η .Ι.-Σ ω τη ρ ό π ο υλ ο ς Δ. (επιμ.): Κοινωνία και πολιτική. Ό ψ εις της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας 1974199 4 (Γ. Π α πα δ ά το ς, διαβάζω, 376) Χ ουρδάκη Μ.: Κοινωνιολογία της αγρ ο τική ς ανάπτυξης (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 15/7/97) Μεριέν Φ.: Αντιμέτωποι με τη φτώ χεια - Η Δύση και οι φτωχοί χθες και σ ή μ ερ α (Σ. Ντάλης,

Οικονομικός

Ταχυδρόμος,

24/7/97) Φ ιτουσί Ζ.Π .: Η α πα γ ο ρευ μ ένη συζήτηση. Ν όμισμα, Ε υρώ πη, Φ τώχεια (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 30/7/97)

Πολιτική Αλογοσκούφης Γ.: Η κρίση της οι

κονομικής πολιτικής (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 15/7/97) Β ενιζέλος Ε.: Π εδία εξω τερικής πολιτιστικής πολιτικής (Δ. Μ ητρόπουλος, Το Βήμα, 6/7/97) Γ ια λλουρίδη ς Χρ.: Η ελλ η νο τουρκική σύγκρ ου ση α πό την Κύπρο έως τα Ίμια 1955-1996 (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 24/7/97) Ελληνική Ευρωεκδοτική: Πυρηνι κή ενέρ γ εια και δ ια σ π ο ρ ά (Δ. Καστριώτης, Καθημερινή, 29/7/97) Ε λληνικό Κέντρο Ε υρω πα ϊκώ ν Μελετών: Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τα Βαλκάνια (Σ. Ντάλης,

Οικονομικός

Ταχυδρόμος,

24/7/97) Ε υρω παϊκή Κίνηση - Ε λληνική Επιτροπή για την Ευρω παϊκή Έ νω σ η : Η Ε λλάδα στην Ευρωπαϊκή Έ νωση - Απολογισμός της πρώ της δ εκ α πεντα ετία ς Προοπτικές (Σ. Ντάλης, Οικονο μικός Ταχυδρόμος, 24/7/97) Κ οζάκος Π .-Λ ιάργκο6α Π.: Μ εταρρύθμιση και οικονομ ικ ή συ νεργα σία στη νοτιοανατολική Ευρώπη (Σ. Ντάλης, Ελεύθερος, 24/7/97) Καραφωτιάς Π. Επισημάνσεις σε καίρια διεθνή και εθνικά θέματα (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 8/7/97) Κ έντρο Μ αρξιστικών Ε ρευνώ ν: Λευκή και Π ρά σινη Β ίβλος (Τ. Παππάς, διαβάζω, 376) Κοππά Μ.: Οι μειονότητες στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια, πολιτι κές του κέντρου και μειονοτικές απα ντήσ εις (Χ.Ζ. Κ αρανίκας,

Οικονομικός Ταχυδρόμος, 317/97) Κούρκουλας Λ.: Ίμια. Κριτική προ σέγγιση του τουρκικού παράγοντα (Σ. Ντάλης, Αν π, 18/7/97), (Σ. Ν τάλης, Αυγή, 20/7 /9 7 ), (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 17/7/97) Μαραντζίδης Ν.: Οι μικρές Μόσχες - πολιτική και εκλογική ανάλυση της παρουσίας του Κομμουνισμού στον Ελλαδικό αγροτικό χώρο (Σ. Καλύβας, Το Βήμα, 27/7/97) Μαυροκορδάτος Γ.: Εθνικός διχα

O 0S!

σμός και μαζική οργάνωση: οι επί στρατοι του 1916 (Σ. Καλύβας, Το Βήμα, 27/7/97) Μ ήλιος Γ.: Ο μαρξισμός ω ς σύ γκρουση τάσεων (Γ. Γκαγκάτσιος, Πριν, 27/7/97) Μπρεδήμας Α.: Οι διμερείς συμβά σεις προστασίας τω ν Ε λληνικώ ν επενδύσεων στα Βαλκάνια και τον Ε ύξεινο Π όντο (Σ. Ν τάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 3/7/97) Παπαληγούρας Π.: Ομιλίες άρθρα (Τ. Παππάς, διαβάζω, 376) Παπαχελάς Αλ.: Ο Βιασμός της ελ λ η νικ ής δ η μο κ ρ α τία ς (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 22/7/97), (Ρ. Σωμερίτης, Το Βήμα, 27/7/97) Π ερ ισ πά νη Ν .-Τ σα γγα ρ ά Γ. (επιμ.): Ανατομία μιας μεταμόρφω σης. Η Κύπρος μετά το 1974 (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 17/7/97) Π ετρίδης Π.: Ο πολιτικός Θ εο δ ω ρ ά κ η ς, 19 4 0 -9 6 (Τ. Παππάς, διαβάζω, 376) Π ικρός Ι.Π.: Τ ουρκικός επεκτατι σμός (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 29/7/97) Ά ρεντ X.: Ο Α ϊχμαν στην Ιερουσαλήμ. Η κοινοτυπία του κα κού (Γ. Κοροπούλης, Καθημερινή, 29/7/97) Γκισνέλ Ζ.: Π όλεμοι στον κυβερνοχώ ρο. Μυστικές υπηρεσίες και In tern et (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 30/7/97) Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Ο ικ ο νο μ ικ ο ύ Δικαίου: Η π ρ ο σφυγή της Ευρωπαϊκής επιτροπής για τα ελληνικά αντιμέτρα για την ΠΓΔΜ (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 24/7/97) Λ επέν Ζ.Μ.: Για τη Γαλλία (Μ. Πανάς, Τρίτο Μάτι, Ιούλ. ’97) Χ άαρτσερ Γκ.-Τ έλο Μ. (επιμ.): Μετά το ν κο μ μ ο υ νισ μό (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 15/7/97)

Οικονομία Αποστολόπουλος I.: Ειδικά θέματα χρη μ α το δο τική ς δ ιο ική σ εω ς (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 1/7/97) Καράτσης A.: Ν. 2459/97 Π ερί καταργήσεως φορολογικών απαλλα

γώ ν και ά λ λες διατάξεις (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 9/7/97) Κατσανέβας Θ.: Ο ικονομική της εργασίας και εργασιακές σχέσεις (Σ. Χ αλιώ ρης, Κέρδος, 8/7/97) Μ α θιόπουλος Σ.: Η απιστία στο όριο. Οι μέρες της χρηματιστηρια κής ανόδου στη σκιά των χρόνων παρακμής (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 15/7/97) Μ αριόλης Θ .-Ο ικο νο μ ίδη ς X.Σταματής Γ.-Φ ουστέρης Ν.: Ποσοτική εκτίμηση των επιπτώσε ω ν της υποτίμησης στο «κόστος» παραγωγής (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 1/7/97) Μπαμπανάσης Σ.: Αλλαγές και επι χειρ ημ α τικές ε υκ αιρ ίες στην Κεντροανατολική Ευρώπη (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 20/7/97) Ν ικολάου Π.: Μ ισθώ σεις κατοικιώ ν/Μ ισθώ σεις-εμ πο ρ ικές και ε π α γγελ μ α τικ ές (Σ. Χ αλιώ ρης, Κέρδος, 1/7/97) Πρόντζας Ε.: Οικονομική ιστορία. Ζητήματα μεθόδου και περιεχομέ νου (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 8/7/97)

Στατιστική Μ ακράκης Β.: Ανάλυση δ εδ ο μ έ νω ν στην επιστημονική έρευνα με τη χρήση του SPSS (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 9/7/97)

Οργάνωση-Διοίκηση Αντωνόπουλος Π.: Οργάνωση, επι χειρηματική εκμετάλλευση, έλεγ χ ο ς περ ιο χή ς κίνησης α εροσκαφ ώ ς (Σ. Χ αλιώ ρης, Κέρδος, 1/7/97) Βάρνεκε Χ.Γ.: Το άλλο M anage m en t (Θ. Π οτήρη, Οικονομικός

Ταχυδρόμος, 3/7/97)

Οικολογία-Περιβαλλοντολογία Α θανασάκης Α.: Ο ικοπεριβαλλοντική π α ιδαγω γικ ή (Δ. Κωστόπουλος, Νέα Οικολογία, αρ. 153-154) Γουδής Δ.Ν.: Μεγαλεία της (ρύσε ως (Σ. Κ ουρουζίδης, Νέα Οικολογία, αρ. 153-154) Ε κδ ό σ εις ROAD: Α νεξερεύνητη

Κρήτη (Δ. Κωστόπουλος, Νέα Οικολογία, 153-154) Μολυβιάτης Ν.: Π εριβάλλον και ελληνική περ ιφ έρ εια (Δ. Κωσιόπουλος, Νέα Οικολογία, αρ. 153-154) Σπετσιέρης Ν.Α.: Πρακτικόν εγχειρ ίδ ιον Π οτοποιίας... (Σ. Κουρουζίδης, Νέα Οικολογία, αρ. 153-154) Τσαντίλης Δ.: Περιβάλλον και απα σχόληση. Π ρος μια οικολογική φορολογική μεταρρύθμιση (Σ. Κουρουζίδης, Νέα Οικολογία, αρ. 153-154)

Λαογραφία Βαλάση Ζ.: Το Τ εσσεροφύλλι. Ελληνικές λαϊκές παραδόσεις (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 2/7/97) Καράντης Τ.: Π αραμύθια από τη Σ αλαμίνα (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 1/7/97) Κ εφαλληνιάδης Ν.Α.: Η λατρεία της Π ανα γία ς στην Ε λλάδα (Ε. Γκίκα, Έθνος, 27/7/97)

Μυθολογία Σάιμον Ε.: Οι Θ εοί των αρχαίων Ελλήνω ν (Δ. Μήττα, Το Βήμα, 20/7/97)

θετικές Επιστήμες Μαρκόπουλος Χρ.: Τύχη και τάξη (Ε. Ράης, διαβάζω, 376) Πλότκιν X.: Η φύση της γνώσης (Ε. Ράης, διαβάζω, 376)

Τέχνες Ναθ Α.: Σαντάγκα ή οι έξι κανόνες της ζωγραφικής (Χ.Ζ. Καρανίκας,

Οικονομικός

Ταχυδρόμος,

24/7/97)

Φωτογραφία Αντωνίου Π.: Βλέμματα μοναξιάς (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 6/7/97)

Γλώσσα Λιάπης Κ.: Το γλω σσικό ιδίωμα του Πηλίου (Γ.Α. Ν τελόπουλος, Καθημερινή, 22/7/97)

mm?

Κλασική Φιλολογία-Λογοτεχνία Ο μηρικοί Ύ μ νοι/Ο ρφικοί Ύ μνοι (Α. Αθωνίτης, Το Βήμα, 20/7/97) Αρετίνος: Η Νανά πόρνη, παντρε μένη και καλόγρια/Μαθήματα για την τέχνη της π ο ρ νεία ς, της ρουφιανιάς και τις προδοσίες των ανδρ ώ ν (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιούλ. ’97) Τόμας Ρ.: Γραπτός και προφορι κός λ ό γο ς στην αρχαία Ελλάδα (Μ. Ζορμπά, Τα Νέα, 29/7/97)

Ανθολογίες Εκδόσεις Μπουκουμάνης: Το φεγ γάρι και το τύμπανο (Δ. Μ ουρατίδης, Νέο Βήμα της Νάουσας, 3/7/97) Κουτούζης Ν.: Βωμολοχικές σάτι ρ ες ιερέω ν (Ε. Γκίκα, Έθνος, 20/7/97) Μοσκώφ Κ.: Εβραϊκή ποίηση (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/97)

Ποίηση Α γγελάκη-Ρουκ Κ.: Π οιήματα 1 9 63-1977 (Ε. Γκίκα, Έθνος, 20/7/97) Αγιοπετρίτης Α.: Η αγωνία της σιω πής (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 29/7/97) Αλλιπράντης Ν.: Διελεύσεις ονεί ρω ν (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/97) Ασίκης Θ.: Εισβολή (Γ. Καραβίδας, Ριζοσπάστης, 24/7/97) Βαγενάς Ν.: Η πτώση του ιπτάμε νου Β’ (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 2/7/97) Βαλσαμίδης Ε.: Μετωνυμικά/Ειδά λλω ς περί ύφους (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 29/7/97) Βεργιόπουλος Α.: Φαινομενολογία α ργυρότητος (Ε. Α ρανίτσης, Ελευθεροτυπία, 9/7/97) Β έργος Σ.: Ρίζες στο χ ρ ό ν ο (Γ. Σταματόπουλος, Ελευθεροτυπία, 9/7/97) Γκόνης Θ.: Λόγια για τραγούδια (Α. Σταμάτης, διαβάζω, 376) Δαυίδ Μ.: Διαύγεια (Φ. ΖαμπάθαΠ αγουλάτου, Ριζοσπάστης,

17/7/97), (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 27/7/97) Δ ρογκά ρη Μ.: Έ λ ε γ ο ς (Δ. Παυλάκου, Αυγή, 20/7/97) Δ ρο ύ γκ α ς Α.: Της η ατρίδος (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 12/7/97) Ελευθεριώτης Α.: Εσωτερικό ανέ μου (Γ. Α ράγης, Καθημερινή, 9/7/97) Ευαγγελάτος Φ.: Το σταυροδρόμι (Θ. Π απανικολάου, Κέρδος, 15/7/97) Ζαφειροπούλου-Κ ουκουμέλη Α.: Στου ουρανού τα μονοπάτια (Κ.Ι. Βαλαβάνης «Σμυρναίος», Ελεύ θερη Ώρα, 28/7/97) Ηλιάδης Φ.: Χαμένος δρόμος (Γ. Κότσιρας, Ευθύνη, αρ. 307) Κακαβά-Γαρίδη Ν.: Π ρο των πυ λών (Β.Ι. Κυριάκός «Σμυρναίος», Ελεύθερη Ώρα, 7/7/97), (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 29/7/97) Κ αρακούλης Π.: Έ λενα II (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 20/7/97) Καραμητσόπουλος Γ.: Στα βήματα του χ ρό νο υ (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 29/7/97) Κάσσης Κ.: Τρεις υπέρτατοι ποιητι κοί μου ψαλμοί και ο περίφωτος (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/97) Κόρφης Τ.: Ποιήματα Β’ (Χρ. Παπαγεωργίου, διαβάζω, 376) Κωνσταντίνου Α.: Ε κεί που μ’ έβγαλε η νύχτα (Δ. Π αυλάκου, Αυγή, 27/7/97) Λαέρτη Μ.: Τα βήματα της Ιστορίας (Μ. Κ ορνήλιος, Ριζοσπάστης, 17/7/97) Π απαθανασίου-Κ αραπάνου Ν.: Α νυπόταχτες μνή μ ες (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 29/7/97) Πολίτου Ν.: Οι καστρόπετρες (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/97) Πρέκας Α.: Σπουδές ασπονδύλωυ (Φ. Ζαμπάθα-Παγουλάτου, Ριζο σπάστης, 10/7/97) Σαρκόπουλος Γ.: Κασταλία πηγή (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 29/7/97) Σγούρου-Ρέγκου Ε.: Φωτοσκιάσεις (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 1/7/97)

Σοφιανοπούλου Σ.: Π ες μου (Φ. Ζαμπάθα-Π αγουλάτου, Ριζοσπά στης, 17/7/97) Στασινοπούλου Κ.: Π ύρινη ρ ομ φαία (Α. Χασάνδρα, Βίβλος, αρ. 8) Τριανταφυλλίδης Β.: Επί σκηνής (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 22/7/97) Τσακίρογλου Β.: Α κολουθίες (Τ. Νατσοΰλης, Ελεύθερος, 29/7/97) Τσαλίκη Φ.: Φωνές από το παρελ θό ν (Τ. Ν ατσοΰλης, Ελεύθερος, 22/7/97) Υ δρ α ίος Π.: Μ ορατόριουμ (Τ. Ν ατσοΰλης, Ελεύθερος, 1/7/97) Υ φαντής Γ.: Ν αός του κόσμου (Θ.Μ. Πολίτης, Ελεύθερος Στερεός Ελλάδας, 7/7/97 & 14/7/97) Φωτόπουλος Ν.: Στ’ ακροκέραμα των ο υ ρ ανώ ν (Φ. Ζ αμπάθαΠ α γουλάτου, Ριζοσπάστης, 10/7/97) Χρισπανόπουλος Ντ.: Το Άγιο και Ιερό Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 20/7/97) Βέγκα, Ο.Γ.: Πόθου προσκυνήμα τα (Μ. Κ ορνήλιος, Ριζοσπάστης, 10/7/97)

Πεζογραφία Α βραμίδης Ο.: Η κίτρινη σημαία (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 27/7/97), (Ντ. Π ιέρρου, Είναι, 8/7/97) Α κριβός Κ.: Στο κάτω κάτω της γρ α φ ή ς είναι ένα ψέμα (Χρ. Π α πα γεω ρ γίου , Αυγή, 27/7/97) Αλεξάκης Β.: Ο μπαμπάς και άλλα διηγήματα (Α. Π ανταζόπουλος, Αυγή, 24/7/97) Αναγνώστου Β.: Ακόμα κι ένα λά θος καν’ το σωστά (Τ. Νατσοΰλης, Ελεύθερος, 9/7/97) ΒαμΒουνάκη Μ.: Ο πιανίστας και ο θάνατος (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97) ΒαρΒ αρήγος Δ.: Π ά θο ς (Τ. Νατσοΰλης, Ελεύθερος, 1/7/97) ΓιοΒάννα: Ατμός με λέξεις (Ε. Γκίκα, Έθνος, 20/7/9 7 ), (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 29/7/97) Δήμου Ν.: Από την ο δ ό Ρή νου ΒΟ£

στην Ες Στράσε (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 27/7/97) ΔιΒάνη Λ.: Οι γυναίκες της ζωής μου (Μ. Λ ουκάκης, Το Βήμα, 6/7/97) Δοϊτσίνης Τ.: Μ ακρινός δρ ό μ ο ς (Θ. Π α πα νικολά ου, Κέρδος, 29/7/97) Ευθυμιάδη Ν.: Η πόλη των γλά ρων (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 14/7/97), (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 2 2 /7 /9 7 ), (Τ. Νατσοΰλης, Ελεύθερος, 1/7/97), (Ζ. Σαμαρά, Το Βήμα, 20/7/97) Ζαμπαθάς Κ.: Στα διάσελα με τους χρυσαετοΰς/Καμπή θριάμβων (Λ. Π ετμεζάς, Ελεύθερη Ώρα, 27/7/97) Ησαΐα Ν.: Η ιστορία τότε και τώρα (Θ. Π α πα νικολά ου, Κέρδος, 1/7/97) Θάνος Π.: Ο χάρτινος εραστής (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 21/7/97) Θεοδω ροπούλου Β.: Γράμμα απ’ το Δ ουβλίνο (Ε. Γκίκα, Έθνος, 20/7/97), (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97), (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 16/7/97) Θεοφίλου Φ.: Ο μικρός ελληνικός (Α. Α ντω νόπουλος, Εξουσία, 21/7/97) Θ ωμοποΰλου Σ.: Μεσ’ τους καθρ έπτες κατοικούν έρωτες (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 2217197) Καισαρίδης Γ.: Χρονικό μιας πρε μ ιέρ α ς (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97) Κ αμπερίδης Δ.: Η κιβωτός της Π ελα γία ς (Ο. Σελλά, διαβάζω, 376) Καραϊτίδη Ε.: Ο νειρεύομ α ι πω ς γλύτωσα (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97), (Δ. Τσατσούλης, διαβά ζω, 376) Καρυστιάνη I.: Η μικρά Αγγλία (I. Κλεφτογιάννη, Αντί, 4/7/97), (Ν.Γ. Ξ υ δά κη ς, Αθηνόραμα, 417197), (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Ιούλ. ’97), (Ε. Σαραντίτη, Ελευθε ροτυπία, 23/7/97) Κατσουλάρης Κ.: Ιστορίες από τον α φ ρ ό (Ντ. Π ιέρρου, Είναι, 29/7 /9 7 ), (Γ. Π λαχοΰρης, Νίκη,

6/7/97) Καχτίτσης Ν.: Ο ήρωας της Γάνδης (Σ. Τσακνιάς, Το Βήμα, 20/7/97) Κλεινός Λ.: Τζίμης ο Μουσάτος (Τ. Ν ατσοΰλης, Ελεύθερος, 9/7/97) Κοκκινάκη Ν.: Ο ά νθρ ω πο ς της κλειστής πόρτας (Γ. Φρέρης, Αυγή, 6/7/97) Κοντολέων Κ.: Σιγανά, σιγανά πα τώ τη γη (Ν. Κ οκκινάκη, Καθη μερινή, 29/7/97), (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) ΚοροΒίνης Θ.: Κανάλ ντ’ Αμοΰρ. Αφήγημα για το ερωτικό περιθώ ριο της Θεσσαλονίκης του ’80 (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιούλ. ’97) Κουμανταρέας Μ.: Η μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω (Θ. Νιάρχος, Το Βήμα, 13/7/97) Κουντοΰρη Ε.: Οι εποχές της ιδα νικής αυταπάτης (Δ. Κανελλόπουλος, Ριζοσπάστης, 10/7/97) Λοϊζίδη Ν.: Ημερολόγιο θεραπείας (Ο. Σελλά, διαβάζω, 37 6 ), (Β. ΧατζηΒασιλείου, Ελευθεροτυπία, 23/7/97) Λ υμπεράκη Μ.: Γυναίκες και ά ντρες. «Τα Λήμνια κακά» (Β. ΧατζηΒασιλείου, Ελευθεροτυπία, 9/7/97) Λ υμπερόπουλος Δ.: Η ντουλάπα της γιαγιάς (Δ. Τσατσοΰλης, διαβά ζω, 376) Μάντακα Μ.: Η καρδιά της θάλασ σας (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 2 7 /7/97), (Θ.Δ. Φ ραγκόπουλος, Καθημερινή, 22/7/97) Μητροπούλου Κ.: Έ γραφε παντού τ’ ό νο μ ά του (Τ. Ν ατσοΰλης, Ελεύθερος, 9/7/97) Μήτσορα Μ.: Ο ήλιος δΰω (Δ. ΚούρτοΒικ, Τα Νέα, 1/7/97), (Γ. Ξένος, Γυναίκα, Ιούλ. ’97), (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Μιτσοτάκη Κ.: Flora Mirabilis (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Μ ιχαλοπούλου Α.: Γιάντες (Δ. ΚοΰρτοΒικ, Τα Νέα, 1/7/97) Μπακόλας Ν.: Η ατέλειωτη γραφή του αίματος (Ε. Ζω γράφου, Ριζοσπάστης, 17/7/97), (Τ. Μενδράκος, Αυγή, 20/7/97) Μπούτος Β.: Η συκοφαντία του αί-

μαχος (Κ. Ζαρόκωστα, Elle, Ιούλ. ’97) Νικολαΐδου Σ.: Ξανθιά ποιημένη (και 27 ακόμη ιστορίες), (Ο. Σελλά, διαβάζω, 376) Νόλλας Δ.: Τα θολά τζάμια (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Ν τελόπουλος Κ.: Ο Ακης και οι άλλοι (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 27/7/97) Παγώνης Α.: Αρμενίζοντας στα πέλαγα (Χ.Ζ. Καρανίκας, Οικονομι κός Ταχυδρόμος, 24/7/97) Παναγιωτόπουλος Ν.: Η ενοχή των υλικών (Ε. Γκίκα, Έθνος, 6/7/97) Π απαδάκη Α.: Κάργιες (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97) Παπαδοπούλου Ε.: Ο άνεμος ανα τολικός (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97) Παπαθανασίου Β.: Οι Ερινύες πε θα ίνο υ ν στον καθρέπτη (Δ. Χαλαζωνίτης, Men, Ιούλ. ’97) Ροΐδη ς Εμ.: Η Π άπισσα Ιωάννα (Η. Κ εφάλας, Ευθύνη, αρ. 307) Ρουσσου Ν.: Π ες στη Μ ορφίνη, ακόμα την ψάχνω (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 1/7/97) Σιμιτζής Α.: Φύλαξε μου τις παλιές φωτογραφίες (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 28/7/97), (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97), Τ. Νατσουλης, Ελεύθερος, 9/7/97) Σιμώτας Τ.: Ο λάκκος (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97), (Π. Μπουκάλας, Καθημερινή, 22/7/97) Σκαμπαρδώνης Γ.: Πάλι κεντάει ο στρατηγός (Ε. Γκίκα, Έθνος, 27/7/97), (Β. Καραλής, διαβάζω, 376) Σολωμού-Ξανθάκη Β.: Αναπαύσου εν ειρήνη, μπάρμπα-Ποτούλα (Σ.Ι. Αρτεμάκης, Ναυτεμπορική, 6/7/97) Σουρούνης Α.: Μισόν αιώνα ά ν θρωπος (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόρα μα, 4/7/97) Τ ρουοπής Θ.: Τα παράσημα (Τ. Νατσουλης, Ελεύθερος, 22/7/97) Φωτοπούλου Π.: Το περήφανο πα γό ν ι (Ε. Γκίκα, Έθνος, 6/7/97) Χαμπίπη Λ.: Λ ιποθυμία στην Ακρόπολη (Δ. Μαρίτσα, Αθηναϊκή, 22/7/97)

Χριστάκης Λ.: Μ υθιστόρημα των μυθιστορημάτω ν (Δ. Μαρίτσα,

Αθηναϊκή, 22/7/97) Χ ριστακόπουλος Δ.: Έ κ θ υ μ ο ς έρω ς (Γ. Π α πα δά το ς, διαβάζω, 376) Χωμενίδης Χ.Α.: Δεν θα σου κάνω το χατήρι (Γ. Χ ρονάς, Το Βήμα, 13/7/97) Άντερσον-Ντάργκατζ Γκ.: Συνταγές ζω ής με άρω μα βιολέτας (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 23/7/97) Άντριτς I.: Οι ο ρίζοντες των Βαλκανίων (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 27/7/97) Ανώνυμος: Η ξαναμμένη Αφροδίτη (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιούλ. ’97) Ανώνυμος: Κόκκινο στο γυναικωνίτη (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιουλ. ’97) Γέιτς Ο. Μπ.: Τ ζον Σ έρ μ α ν (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 13/7/97) Γέλινεκ Ε.: Η πιανίστρια (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Γιουρσενάρ Μ.: Η αιωνιότητα (Π. Α θη να ίος, Ελεύθερη Ώρα, 21/7/97) Γκέιτσκιλ Μ.: Δυο αλλιώτικα κορί τσια (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Γκόλντινγκ Ο.: Η διπλή γλώσσα (Θ. Γ ρ η γο ρ ιά δη ς, Το Βήμα, 13/7/97) Γουόλς Τζ.Π.: Η γνώση των αγγέ λω ν (Μ. Α ντω νιάδου, Λοιπόν, 17/7 /9 7 ), (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 23/7/97) Έ ιμ ις Μ.: Η πλ η ρ ο φ ο ρ ία (Γ. Ξένος, Γυναίκα, Ιούλ.’97) Ε σκριβά Β.: Ρέκβιεμ για τη Γ ρανάδα (Γ. Κωνσταντάτου, Επενδυτής, 26/7/97) Ζουμπέρ Ζ.: Τα παιδιά του Νώε (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 6/7/97) Ιμπαργκουενγκοΐτια X.: Δυο εγκλή ματα (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυ πία, 23/7/97) Καμπαλάνι Φ.: Η Τσάκα τσάκα (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιοΰλ. ’97) Καμπάνε Π.: Π οιος σκότωσε τον Βαν Γκογκ; (Ν.Γ. Ξ υδά κη ς, Αθηνόραμα, 4/7/97)

Καμΰ Α.: Το καλοκαίρι (Μ. Α ντω νιάδου, Λοιπόν, 24/7/97), (Α. Α ντω νόπουλος, Εξουσία, 28/7/97), (Μ. Φάις, Ελεύθερος τύ πος, 27/7/97) Κάρολ-Όουτς Τζ.: Παράνομο πά θος (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 23/7/97) Κάφκα Φ.: Αφορισμοί (Δ. Αναστασό π ο υλο ς, Ελευθεροτυπία, 13/7/97) Κένεντι Ο.: Φωτιά στο στήθος (Π. Α θη να ίος, Ελεύθερη Ώρα, 21/7/97) Κεσέλ Ζ.: Στο μεγάλο παζάρι (Δ. Μουρατίδης, Νέο Βήμα, 24/7/97) Κλέλαντ Τζ.: Φάνι Χιλ. Αναμνήσεις μ ια ς γυ να ίκα ς της η δ ο νή ς (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιούλ. ’97) Κόου Τζ.: Τι ωραίο πλιάτσικο! (Ε. Καρκίτη, Close Up, Ιούλ. ’97), (Ν. Μπακουνάκης, Marie Claire, Ιούλ. ’97) Κουίντλεν Α.: Κάτι α λ η θινό (Σ. Π απασπύρου, Μετρά, Ιούλ. ’97) Λ αμπρό Φ.: Ο α ρ χά ρ ιο ς (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 21/7/97) Λιούκς Σ.: Ο παράδοξος διαφωτι σμός του καθηγητή Καριτάτ (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Λ ορίγα Ρ.: Εξ ο υ ρ ανο ύ (Ν. Μπακουνάκης, Marie Claire, Ιούλ. ’97) Λ όρενς Ντ.Χ.: Ο άνθρ ω πο ς που αγαπούσε τα νησιά (Μ. Αντωνιά δου, Λοιπόν, 24/7/97) Μακμίλαν Τ.: Μα πού πήγαν όλοι οι ά ν δ ρ ες (Ο. Σελλά, Αντί, 18/7 /9 7 ), (Θ. Π απανικολάου, Κέρδος, 29/7/97) Μαρίας X.: Καρδιά τόσο άσπρη / Αύριο στη μάχη να με σκεφτείς (Λ. Παπαδημητρίου, Το Βήμα, 6/7/97) Μ άρκες Γκ.Γκ.: Η είδηση μιας α πα γω γής (Ν.Γ. Ξ υδά κη ς, Αθηνόραμα, 4/7/97) Μαχφούζ Ν.: Μέρες και νύχτες της Α ραβίας (Θ. Π α πα νικολά ου, Κέρδος, 2 9 /7 /9 7 ), (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 27/7/97) Μαχφούζ Ν.: Ράδοπις. Μια εταίρα στην α ρχα ία Α ίγυπτο (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιούλ. ’97)

Μ έρντοχ A.: Το δίλημμα ίο υ Τζάκσου (Π. Αθηναίος, Ελεύθερη Ώρα, 21/7/97) Μόνμπρον Ζ.Ε.Φ.: Μαργκώ η μαυταρίσιρα (Δ. Κούρτοδικ, Τα Νέα, 8/7/97) Μπαλζάκ Ο. ντε: Τα μυστικά της πριγκ ίπισσα ς του Καντινιάν (Η. Μαγκλίνης, διαβάζω, 376) Μπάραμπας Μη.: My first Sony (Μ. Π αυλοπούλου, Penthouse, Ιούλ. ’97) Μπερν Α.Π.: Ο Μέγας Αλέξανδρος και η Ελληνιστική αυτοκρατορία (Ε. Γκίκα, Έθνος, 6/7/97) Μπίντσι Μ.: Η γυάλινη λίμνη (Θ. Παπανικολάου, Κέρδος, 29/7/97) Μήλου Κ.: Το ελεύθερο πουλί (Θ. Παπανικολάου, Κέρδος, 15/7/97) Μπομπί Ζ.Ν.: Το σκάφανδρο και η πεταλούδα (Μ. Α ντω νιάδου, Λοιπόν, 17/7/97), (Κ. Ζαρόκωστα, Elle, Ιούλ. ’97), (Ν.Γ. Ξ υδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Μ πόρχες Χ.Λ .-Κ ασάρες Μη.: Αφηγήσεις του Μπούστος Ντομέκ (Π. Τ ατσόπουλος, Το Βήμα, 20/7/97) Μπρινκ Α.: Μια στιγμή στον άνεμο (Π. Α θηναίος, Ελεύθερη Ώρα, 21/7/97) Μπρόντσκι Γ.: Υδατογράφημα (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 27/7/97) Μ προύκνερ Α.: Απάτη (Μ. Αντωνιάδου, Λοιπόν, 17/7/97), (Ν. Βατάπουλος, Καθημερινή, 13/7/97) Μ ω πασάν Γ.: Η μικρή Ροκ (Ν. Αναστασέα, Votre Beaute, Ιούλ. ’97) Νόργουντ Ρ.: Γιατί σ’ εμένα, γιατί αυτό, γιατί τώρα; (Χ.Ζ. Καρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 3/7/97) Νταριέσκ Μ.: Μεταμορφώσεις (Δ. Κούρτοδικ, Τα Νέα, 8/7/97) Ντελίλο, Ντ.: Τα ονόματα (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Ντιαζ-Μαζ Π.: Το ό νειρ ο της Β ενετίας (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/9 7 ), (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Ντίφουρτ Γ.: Τα πα ιδιά της Μπλαβάτσκι (Ε. Ταξιαρχοπούλου, Πριν, 27/7/97)

033

Ντόιλ Ρ.: Το βαν (Χρ. Παπαγεωργίου, διαβάζω, 376) Ντρακούλιτς Σ.: Gafe Europe (Δ. Χαλαζωνίτης, Men, Ιούλ. ’97) Ο υίντερσον Τζ.: Γραμμένα στο κορμί (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 4/7/97) Πάβιτς Μ.: Τελευταία αγάπη για την Κωνσταντινούπολη (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 21/7/97) Πίλτσερ Ρ.: Ο γυ ρ ισ μ ό ς (Χρ. Παπαγεωργίου, διαβάζω, 376) Π ιραντέλο Λ.: Χ άος (Μ. Αντωνιάδου, Λοιπόν, 24/7/97) Π ουίγκ Μ.: Στους τρ ο πικούς νυχτώ νει νω ρ ίς (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 23/7/97) Π ρε6ό Α.: Μ ανόν Λεσκώ (Θ. Π απανικολάου, Κέρδος, 1/7/97), (Μ. Π α υλοπούλου, Penthouse, Ιούλ. ’97) Πρου Ε.Α.: Τα ναυτιλιακά νέα (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 23/7/97) Ράιμο Τσ.: Ο Ν άνος αστρονόμος (Ν.Γ. Ξ υδά κη ς, Αθηνόραμα, 4/7/97) Σάλτεν Φ.: Γιοζεφ ίν Μούτζεν Μπάχερ. Η ιστορία μιας Βιεννέζας πό ρ νη ς (Β. Ρ α πτόπουλος, Κλικ, Ιούλ. ’97) Σαντ Μ.: Η φ ιλο σ ο φ ία στο μ πουντουάρ (Ε. Γκίκα, Έθνος, 6 /7 /9 7 ), (Μ. Π α υλοπούλου, Penthouse, Ιούλ. ’97) Σιμό: Τι λέει η Λιλά (Ε. Καρκίτη, Close Up, Ιούλ. ’97), (Δ. Κ ούρτοδικ, Ελευθεροτυπία, 8 /7/97), (Ν.Γ. Ξ υδά κη ς, Αθηνόραμα, 4 /7 /9 7 ), (Θ. Παπανικολάου, Κέρδος, 1/7/97), (Κ. Π αράσχος, Exodos, 25/7/97), (Μ. Π α υλοπούλου, Penthouse, Ιούλ. ’97) Σιμόν Κ.: Ξενοδοχείον πολυτελεί ας (Α. Α ντω νόπουλος, Εξουσία, 14/7/97) Σινουέ Ζ.: Η Αιγύπτια / Η κόρη του Νείλου / Το ζαφείρι του Θεού (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 29/7/97) Σίσλινγκ Γ.Λ.: Ο ζω γρ ά φ ο ς της Τουρ νπ Πεν (Ν. Αναστασέα, Votre

Beaute, Ιούλ. ’97), (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 17/7/97), (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 23/7/97) Σμάιλι Τζ.: Τ έσ σερις χιλ ιά δ ες στρέμματα (Σ. Π α πα σπύρου, Μετρά, Ιούλ. ’97) Σνάιντερ Ρ.: Ο αδελφός του ύπνου (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 23/7/97) Σουίφτ Γκ.: Έ ξω από τον κόσμο αυτό (Α. Σταμάτης, διαβάζω, 376) Σουίφτ Γκ.: Ο καταστηματάρχης (Ν.Γ. Ξ υδά κη ς, Αθηνόραμα, 4/7/97) Ταΐμπο II, Π.Ι.: Η ζωή η ίδια (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 27/7/97) Ταμάρο Σ.: Η ψυχή του κόσμου (Λ. Π απαδημητρίου, Το Βήμα, 2 0 /7 /9 7 ), (Θ. Π απανικολάου, Κέρδος, 15/7/97) Τ ζέιμς X.: Το πορτραίτο μιας κυρία ς (Α. Σταμάτης, διαβάζω, 376) Τζέρομ, Τζέρομ Κ.: Η Νέα Ουτοπία και άλλα ευθυμογραφήματα (Μ. Θ εοδοσοπούλου, Εποχή, 6/7/97) Τζουκάνοβιτς Μ.: Ο κόκορας λαλεί στο Μ πρόντγουεϊ (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 13/7/97) Φουέντες Κ.: Ντιάνα, η μοναχική κυ νη γό ς (Ν. Αναστασέα, Votre Beaute, Ιούλ. ’97), (Γ. Κωνσταντάτου, Επενδυτής, 5/7/97), (Δ. Μ άργαρης, Status, Ιούλ. ’97), Κ. Παράσχος, Exodos, 25/7/97) Χανταζιάν Κ.: Κείμενα κάτω από την πόρτα (Θ. Π απανικολάου, Κέρδος, 15/7/97) Χοκς Τζ.: Ο τρυφερός Γουίλιαμ (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 14/7/97), (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 6/7/97)

Μελέτες Βαλαδάνης Κ.: Παναγιώτης Τσουτάκος (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 9/7/97) Δ ιαμαντόπουλος Α.: Π ρομηθέας Δεσμώ της και Λ υόμ ενος του Α ισχύλου (Α. Π α να γό π ο υλ ο ς, Καθημερινή, 1/7/97) Ζερδού Αλ.: Στη χώρα των θαυμά των. Το παιδικό διδλίο ως σημείο

συνάντησης παιδιών-ενηλίκων (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) Ζωγραφίδης Γ.: Η βυζαντινή φιλο σοφία της ε ικόνα ς (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 20/7/97) Κανατσοΰλη Μ.: Εισαγωγή στη θε ωρία και κριτική της παιδικής λο γοτεχνίας (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) Κανατσοΰλη Μ.: Πρόσωπα γυναι κών σε παιδικά λογοτεχνήματα. Ό ψ εις και απόψεις (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) Κεντρωτής Γ.: Θεωρία και πράξη της μετάφρασης (X. Καραντζή, δια βάζω, 376) Κοκκινάκη Ν.: Η ανήσυχη αναζή τηση και η δικαίωση. Ξαναδιαβά ζοντας Γιώργο Θ εοτοκά (Κ.Δ. Μαλαφάντης, διαβάζω, 376) Μ αραγκόπουλος Α.: Α γαπημένο βρωμοδουβλίνο (Ε. Κασίμη, Αντί, 18/7/97) Μαστροδημήτρης Π.Δ.: Ο όρκος του Μαρκορά (Χρ. Παπαγεωργίου, διαβάζω, 376) Π απάκου-Λ αγοΰ Α.: 35 χρό νια στην παιδική λογοτεχνία (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) Πασκάλης Δ.Π.: Θεόφιλος Καΐρης. Ιστορική και φιλοσοφική μελέτη (Χρ. Π α πα γεω ρ γίου , διαβάζω, 376) Πρωίμου-Ερηνάκη Ν.: Ο δυσσέας Ελΰτης. Η αθέατη πλευρά του κό σμου και η καθαρότητα του φωτός (Χρ. Π α πα γεω ρ γίου , διαβάζω, 376) Ναρ Α.: «Κειμένη επί ακτής θαλάσ σης...» (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 6/7/97) Αλεξαντριάν Σ.: Ιστορία της ερωτι κής λογοτεχνίας (Β. Ραπτόπουλος, Κλικ, Ιοΰλ. ’97) Μαρτινέ Μ.Μ.: Το ταξίδι στην Ιταλία στις ευρωπαϊκές λογοτεχνίες (Β. Λ αλαγιάννη, Το Βήμα, 27/7/97) Μποΰρκχαρτ Γ.: Ο πολιτισμός της Α να γέννη ση ς στην Ιταλία (Σ. Κακλαμάνης, Το Βήμα, 27/7/97) Ντομίτσιο-Ντουρίνι Λ. ντε: Γιόζεφ Μπόις - Το τσόχινο καπέλο (Μ.

ίΜ ί > 0 υ --------- —

■

Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 17/7/97) Ρουζμόν Ντ. ντε: Ο έρως και η δύ ση (Α. Μαραγκόπουλος, Το Βήμα, 27/7/97)

Δοκίμια Διζικιρίκης Γ.: Βυζάντιο και Δύση. Πολιτιστικά και αισθητικά ζητήματατης ζωγραφικής (Μ. Μελά, δια βάζω, 376) Πολίτη Τζ.: Συνομιλώντας με τα κείμ ενα (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 30/7/97) Σκοπετέα Ε.: Φαλμεράιερ-τεχνάσματα του αντιπάλου δ έο υ ς (Π. Μπουκάλας, Καθημερινή, 1/7/97) Τσάκωνας Αρ.: Ο άνθρωπος και ο κό σ μ ο ς του (Κ.Ι. Β αλαβάνης «Σμυρναίος», Ελεύθερη Ώρα, 21/7/97) Ντεριντά Ζ.: Η φωνή και το φαινό μ ενο (Ε. Γκίκα, Έθνος, 6/7/97) Φορεστέ Β.: Η οικονομική φρίκη (Ν. Μ πακουνάκης, Marie Claire, Ιούλ. ’97). Φράι Ν.: Ανατομία της κριτικής. Τέσσερα δοκίμια (Μ.Γ. Μερακλής,

διαβάζω, 376) Παιδικά*46 Αντωνάκου Ε.: Νότες ποιημάτων (Β.Δ. Αναγνωστόπουλος, Διαδρο μές, αρ. 46) Β ακάλη-Σ υ ρ ο για ννο πο ύ λο υ Φ.: Α γαπάει Γιάγκο, α γα π άει... (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 14/7/97), (Λ. Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Διαδρομές, αρ. 46), (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Βελετά-Βασιλειάδου Μ.: Έ να ερω τευμένο ποντικάκι (Λ. ΠέτροβιτςΑνδρουτσοπούλου, Διαδρομές, αρ. 46) Γρηγοριάδου-Σουρέλη Γ.: Έ λα στη βάφτισή μου (Α. Β αρελά, Διαδρομές, αρ. 46) Δελώνης Α.: Η εξομολόγηση (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 13/7/97) Ε κδόσεις Ε ρευνητές: Μ ύθοι α π ’ όλο τον κόσμο (Κ. Δ ουζένη, Το Βήμα, 6/7/97) Ε λευθερίου Μ.: Έ ν α καράβι μια

φ ο ρ ά (Α. Τ σόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Ζαραμπούκα Σ.: Φίλοι φίλοι καρδιοφίλοι (Α. Βαρελά, Διαδρομές, αρ. 46) Ζέη Α.: Τα παπούτσια του Αννίβα (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Ηλιόπουλος Β.: Ο τριγωνοψαρούλης (Λ. Πέτροβις-Ανδρουτσοπούλου, Διαδρομές, αρ. 46) Ιωαννίδης Ι.Δ.: Και... μια βιτρίνα στο καράβι (Λ. Π έτροβιτςΑνδρουτσοπούλου, Διαδρομές, αρ. 4 6 ), (Κ. Δ ο υ ζένη , Το Βήμα, 13/7/97) Καμπούρογλου Μ.: Αθηναϊκά πα ρα μ ύθια (Γ.Δ. Σ αρ η γιά ννη ς, Τα Νέα, 19/7/97) Κανάκης Ν.: Ο λόφος με τους κο ρυδαλλούς (Λ. Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Διαδρομές, αρ. 46) Κ αράγιω ργας Π.: Π εριμένοντας την ανάσταση (Α. Β αρελά, Διαδρομές, αρ. 46) Κοντοπούλου Λ.: Π α ρα μυθένιες ιστορίες (Κ. Δ ουζένη , Το Παιδί μου κι Εγώ, Ιούλ. ’97) Κρόκος Γ.: Ανοιχτοί ο υρανοί (Λ. Π έ τ ρ ο β ιτς-Α ν δ ρ ο υ τσ ο π ο ύ λ ο υ , Διαδρομές, αρ. 46) Μανούσου Μ.: Το πάθος της ύπαρ ξης (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 9/7/97) Μαντουβάλου Σ.: Αλφαβήτα χάχα να (Λ. Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Διαδρομές, αρ. 46) Μαντουβάλου Σ.: Η απόφαση είναι δική σου (Α. Σταμάτης, διαβάζω, 376) Μηλιώρη Π.: Έ να εισιτήριο, παρα καλώ (Μ. Κοντολέων, Διαδρομέςς, αρ. 46) Μ πουλώτης Χρ.: Ο Κ άδμος, η Σκυλίτσα του και το Φ εγγάρι (Κ. Δουζένη, Το Παιδί μου κι Εγώ, Ιούλ. ’97) Π α ρ ά σχο υ Σ.: Τ ο χάνουμ ε! (Α. Βαρελά, Διαδρομές, αρ. 46) Πατεράκη Γ.: Κηφισιά η καλλίστη (Γ. Γρη γο ρ ιά δο υ -Σ ο υ ρ έλη , Δια δρομές, αρ. 46) Περιορή Ε.: Τα λυχνάρια τ’ ουρα νο ύ στο πέρα σμ α των θεώ ν (Α.

Βαρελά, Διαδρομές, αρ. 46) Π ιλλάς Α.: Ό μ ο ρ φ η χώ ρα (Β.Δ. Αναγνωστόπουλος, Διαδρομές, αρ. 46) Πριοβόλου Ε.: Σαν όνειρο και σαν παραμύθι (Θ. Χορτιάτη, Διαδρο

μές, αρ. 46) Ροδοπούλου Σ.: Ακούσε με, παλι κάρι μου... (Λ. Πέτροβιτς-Ανδρουτσοποΰλου, Διαδρομές, αρ. 46) Σαλπαδήμου Ν.: Το δρακοντόρεμα / Το τελευταίο καλοκαίρι / Η μαρμαρένια κόρη (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/97) Σ ουρούνης Α.: Το μπαστούνι (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 13/7/97) Τουμπακάρη Ν.-Μ αρουλάκης Ν.: Π αντελή... άσε τις κότες (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Τίγκα Τ.: Η 6οή των υδάτων (Μ. Κοντολέων, αρ. 46) Τ ριβιζάς Ε.-Κ υριτσόπουλος Α.: Μαζί (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 22/7/97) Τριβιζάς Ε.: Ο Λούκουλος τρώει π υ γο λ α μ π ίδ ες (Λ. ΠέτροβιτςΑνδρουτσοπούλου, Διαδρομές, αρ. 46) Χατζηδάκη Τ.: Ο πειρατής με τα αλλιώτικα μάτια (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 13/7/97) Χορτιάτη Θ.: Ό που ο ήλιος σπάει το ρ όδι (Α. Βαρελά, Διαδρομές, αρ. 46) Χορτιάτη Θ.: Ο Ρήγας της ρίγανης και άλλα παραμύθια (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Χορτιάτη Θ.: Του λαγού που ξέρει τόσα, λάχανο του τρων τη γλώσσα (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) Χωρεάνθη Ε.: Τ’ αστέρια χαμηλώ ν ο υ ν κάποτε (Γ. Γ ρη γοριά δουΣουρέλη, Διαδρομές, αρ. 46) Ανιτσίνι Α.: Αίσωπος, οι ωραιότε ροι μ ύθοι (Λ. Π έτροβιτςΑνδρουτσοπούλου, Διαδρομές, αρ. 46) Άντερσεν Χ.Κ.: Ονειρικά ταξίδια και θαυμαστές περιπλανήσεις (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Βένιγκερ Μπ.: Πού πήγε ο Πιπίνος (Κ. Δ ουζένη, Το Βήμα, 13/7/97) Β ερ νόν Ρ.: Γνω ριμία με τον

Ο 0 £

Μότσαρτ (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Γκριμ: Ο γενναίος ραφτάκος (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 28/7/97) Γκριμ: Οι μουσικοί της Βρέμης (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Γουέστ Κ.: Μόντυ, ο σκύλος που φορούσε γυαλιά (Γ. ΓρηγοριάδουΣουρέλη, Διαδρομές, αρ. 46) Εϊβι: Μ όνο την α λήθεια (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) Ίμ πεϊ Ρ.-Νοξ Τζ.: Περιπέτειες με τη Χόλι (Γ. Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Διαδρομές, αρ. 46) Κεμπ Ρ.: Ο εικονογραφημένος άτ λας του κόσμου (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 1/7/97) Κέι Π.: Τα παιχνίδια του έξυπνου μαθητή (Κ. Δουζένη, Το Παιδί μου κι Εγώ, Ιούλ. ’97) Κιταμούρα Σ.: Τα πρόβατα ντύθη καν λύκοι (Α. Βαρελά, Διαδρομές, αρ. 46) Κορεντίν Φ.: Η δεσποινίς τρέξε, αν θέλεις να σωθείς (Κ. Δουζένη, Το Παιδί μου κι Εγώ, Ιούλ. ’97) Κότερελ Ντ.Μ.: Το φεγγά ρ ι που νύ σταζε πολύ (Γ. Γ ρη γοριά δουΣουρέλη, Διαδρομές, αρ. 46) Κρεπό Ζ.Λ.: Τ έρμα τ’ αστεία, Θ ο δω ρ ή Μ αυροζούμη (Γ. Γ ρ η γ ο ρ ιά δ ο υ -Σ ο υ ρ έ λ η , Διαδρομές, αρ. 46) Λε Γκοφ Ζ.: Η Ευρώπη. Μια αφή γη ση για πα ιδιά και νέ ο υ ς (Μ. Τζιαντζή, Πριν, 27/7/97) Μακκή Ντ.: Τα κόλπα του 'Ελμερ (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 13/7/97) Μ ακνώτον Κ.: Ξ α φ νικ ά (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) Μιράιγ Μ.Ο.: Ο Κυνηγός αινιγμά τω ν (Κ. Δ ουζένη , Το Βήμα, 13/7/97) Μπέιλι Ν.: Αν αντί για γάτα ήμουνα ελέφαντας (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Μπένετ Σ. & Ρ.: 365 μέρες χωρίς τηλεόραση (Ντ. Π ιέρρου, Είναι, 22/7/97) Μπίχελ Π.: Ιστορίες της νύχτας (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 13/7/97), (Γ. Παπαδάτος, διαβάζω, 376) Μ πλόμπελ Μπ.: Κάθε τέλος μια

αρχή (Α. Βαρελά, Διαδρομές, αρ. 46) Μπόντεν Ν.: Ο αληθινός Πλάτων Τ ζό ο υ νς (Γ. Γ ρη γοριά δουΣουρέλη, Διαδρομές, αρ. 46) Μηόντεν Ν.: Ο αληθινός Πλάτων Τ ζό ο υ νς (Γ. Γρη γο ρ ιά δο υ Σουρέλη, Διαδρομές, αρ. 46) Μ πρέγκερ Α.: Τ ρέχα λο υλο ύ δω (Κ. Δ ουζένη, Το Βήμα, 13/7/97) Ν τελφ Μ π.-Πλατ Ρ.: Εν α ρ χή ... πώς ξεκίνησαν όλα; τι συνέβη με τά; πο ύ ο δ η γ εί η εξέλιξη; (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 1/7/97) Π ενάρ Τζ. ντε: Ο Γιαννάκης Σκυλάκος και η Μαρίκα Φουντωτή (Α. Τσόλκα, Επενδυτής, 5/7/97) Πουλέιν-Τόμσον Κ.: Πέρα από τα σύνορα (Γ. Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Διαδρομές, αρ. 46) Σαιντ Εξυηερύ Α.: Ο μικρός πρί γκ ιπ α ς (Α. Τ σόλκα, Επενδυτής,

5/7/97) Σουζούκι Ντ.-Χένερ Μπ.: Μια μα τιά στο περιβάλλον (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 13/7/97) Τάρλετ Ε.: Ο Ά ρτσιμπαλντ (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 13/7/97) Τουέν Μ.: Οι περιπέτειες του Χακ Φ ιν (Κ. Δ ουζένη , Το Βήμα, 13/7/97) Τρίτεν Κ.: Η Χάιντι μεγαλώνει (Γ. Γ ρ η γοριά δου-Σ ουρέλη , Διαδρο μές, αρ. 46) Χ άγκεμαν Μ.: Τ ο α δ ιέξο δ ο (Λ. Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, δια δρομές, αρ. 46) Χάντφορντ Μ.: Πού είναι ο Γουόλι τώρα; (Α. Βαρελά, Διαδρομές, αρ. 46)

θέατρο Η ρώνδα: Επτά Μιμίαμβοι (Δ. Τσατσούλης, διαβάζω, 376) Γουέμπστερ Τζ.: Η Δούκισσα του Μάλφι (Δ. Τσατσούλης, διαβάζω, 376)

Αναγνώστου Σ.: Ο Ελληνοτουρκι κός π ό λ εμ ο ς του 189 7 και η Λ έσβος (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθε ρος, 1/7/97)

Αποστολάκη Α.-Σταμπόγλη Ε.: Το Α λφαβητάρι τη ς Κ ύπρου (Λ. Δημοπούλου, Το Βήμα, 27/7/97) Β αρμ ά ζη ς Ν.: Τ ο Γυμνάσιο Κατερίνης (1915-1955). Συμβολή στην τοπική ιστορία μιας μακεδονι κής πόλης (Σ. Κουρουζίδης, Νέα Οικολογία, αρ. 153-154) Βρυώ νης Σ.: Η παρακμή του με σαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η δια δικ α σία εξισλαμισμού (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 6/7/97) Γιαλούρης Ν.: Αρχαία Ηλίς, το λί κνο τω ν Ο λ υμ πια κώ ν Α γώ νω ν (Κυρ. Ν τελόπουλος, Καθημερινή, 20/7/97) Ε νεπεκίδη ς Π.: Το Ολοκαύτωμα τω ν Ε β ρα ίω ν τη ς Ε λ λά δ α ς (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/97) Κουλμάσης Π.: Οι πολίτες του κό σμου (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 1/7/97) Λάζος Χρ.: Τηλεπικοινω νίες των αρχαίων Ελλήνων (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/97) Μ αυρογορδάτος Γ.: Εθνικός διχα σμός και μαζική οργάνωση. Οι επί στρατοι του 1916 (Τ. Π αππάς, δια βάζω, 376) Π α π α ευθ υμ ίο υ-Π α π α νθίμ ο υ Α.Πιλαλή-Παπαστερίου Α.: Ο δοιπο ρικό στην Προϊστορική Μακεδονία (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 9/7/97) Παπασωτηρίου X.: Ο Αγώνας για την Ελληνική Ανεξαρτησία. Πολι τική και στρατηγική των Ελλήνων και τη ς Ο θω μ α νικ ή ς Α υτοκρα τορίας 1821-1832 (Γ.Η. Σ πανός, Καθημερινή, 6/7/97) Ροτζώκος Ν.Β.: Επανάσταση και Εμφύλιος στο Εικοσιένα (Ν. Θεοτοκά ς, Πολίτης, αρ. 38 ), (Π. Κυπριανός, Καθημερινή, 15/7/97) Σαββίδης Α.: Βυζάντιο-Μ εσαιωνικός κόσμος-Ισλάμ (Δ. Παυλάκου, Αυγή, 6/7/97) Τράπεζα της Ελλάδος: Οι επανορ θώσεις και το γερμανικό κατοχικό δ ά ν ειο (Μ. Κ ατσίγερας, Καθημερινή, 1/7/97) Γκούντουιν Τζ.: Οι Γενίτσαροι (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 20/7/97)

Λ ούις Μπ.: Οι Ά ρ α βες

στην

Ιστορία (Δ. Τσατσούλης, διαβάζω, 376) Μπόρντμαν Τζ.-Γκρίφιν Γ.-Μάρτεϊ Ο.: Η Ελλάδα και ο ελληνινιστικός κ ό σ μ ο ς (Γ. Π λ α χ ο ύ ρ η ς, Νίκη, 7/7/97) Ντε Γκολ Σ.: Β ’ Π α γκό σ μ ιο ς Π ό λ εμ ο ς 1 9 4 0 -1 9 4 6 (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 27/7/97), (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 10/7/97) Σουστέλ Ζ.: Η καθημερινή ζωή των Αζτέκω ν (Β. Χ ατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 23/7/97)

Μαρτυρίες Δ ιακογιάννης Κ.: Το χ ρονικό της μ εγά λ ης απάτης (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 1/7/97) Καζαμίας Δ.: Στα φ τω χά χρό ν ια της δεκαετίας του ’30 (Τ. Νατσού λης, Ελεύθερος, 9/7/97) Καιροφύλλας Γ.: Ο δό ς Ιπποκράτο υ ς 100 (Ε. Γκίκα, Έθνος, 20/7/97) Κασιμάτης Σ.: Οι παράνομοι, ά ν θρ ω π ο ι και ντο κ ο υμ έντα (Ρ. Σωμερίτης, Το Βήμα, 6/7/97) Κεπέσης Ν.: Απ’ τα τρίσβαθα της μνήμης (Α. Ελληνούδη, Ριζοσπά

στης, 17/7/97) Κ ορασίδης Σ.: Π έτρες και ρ ό δ α (Χ.Ζ. Κ αρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 24/7/97) Κ ορίτου Σ.: Γλάρος-Γαλάζιο-Ο ι μ νή μ ες μου (©. Π α πα νικολά ου, Κέρδος, 1/7/97) Μυτιληναίος Α.: Μαρτύρων πορεία (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 1/7/97) Π α πα χρίστο υ Δ.Α .: Ν ίκ ο ς Π λουμπίδης, Ντοκουμέντα, γράμ ματα από τη φυλακή 1953-54 (Ρ. Σωμερίτης, Το Βήμα, 6/7/97) Σιαπέρας Γ.: 7 χρόνια (1949-1956) Π ολίτης τρίτης κ α τη γο ρία ς - 25 χρόνια (1956-1981) Πολίτης δεύ τερης κατηγορίας (Θ. Π απανικολάου, Κέρδος, 15/7/97) Τσακίρης Κ.: Σίκινος. Αναμνήσεις από την εξορία (Τ. Παππάς, διαβά ζω, 376)

Βιογραφίες-Αυιοβιογραφίες Κακλαμανάκη Ρ.: Ανδρέας Παπανδ ρέου, 3 τόμοι (Χ.Ζ. Καρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 3/7/97) Κοκάντζης Ν.: Τζιοκόντα (Ε. Γκίκα, Έθνος, 27/7/97) Κωνσταντάρας Δ.: Λ άμπρος Κωνσταντάρας - Μέσα από τα δικά μου μάτια (Λ. Δημοπούλου, Το Βήμα, 20/7/97) Μουτζάν-Μαρτινέγκου Ε.: Αυτοβιο γραφία (Ε. Σαραντίτη, Ελευθερο τυπία, 23/7/97) (Ο. Σελλά, Αντί, 18/7/97) Ρ ά λ λ η ς Γ.: Τ ο η μ ερ ο λ ό γιό μου (Χ.Ζ. Κ αρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 10/7/97) Σακελλαρίου X.: Π ηνελόπη Δέλτα (Γ.Ν. Μ π ασ κόζος, Εξπρές, 27/7/97) Σ κια δ α ρ έσ η Μ.: Κ ωνσταντίνος Κανάρης (Μ. Κοντολέων, Καθημε ρινή, 15/7/97) Τ άκις: Ο μ ύ θ ο ς του Τ άκις (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 17/7/97) Φ ανδρίδου Λ.Χ.: Οι κούκλες μου κι εγώ (Ν. Βατόηουλος, Καθημε ρινή, 19/7/97) Χατζηφώτη Α.: Σελίδες ημερολογί ου 1 9 9 0 -1 9 9 6 (Σ.Ι. Α ρτεμάκης, Ναυτεμπορική, 20/7/97) Βερν I.: Τα παιδικά μου χρόνια (Ε. Γκίκα, Έθνος, 27/7/97) Ελόι Τ.: Σάντα Εβίτα (Ντ. Σιώτης, Το Βήμα, 13/7/97) Μ ορουά Α.: Λ όρδος Μπάιρον (Δ. Αναστασόπουλος, Ελευθεροτυπία, 1 3/7/97), (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτη λεόραση, 1 2 /7 /9 7 ), (Γ.Ν. Μ πα σκόζος, Εξπρές, 20/7/97) Μ πόρντμαν Α.: Πολιτική, λογική και έρωτας. Η ζωή του Ζαν 6αν Χ άιγενο υ ρ τ (Χ.Ζ. Κ αρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 3/7/97)

Ταξιδιωτικά Αντωνοπούλου Κ.: Νιχάο Κίνα (Γ. Ξένος, Γυναίκα, Ιούλ. ’97) Καλαϊτζάκης Α.: Έ ν α ς Έ λλ η να ς στη χαμένη Αφρική (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 9/7/97) Αντελί Εμ.: Αθήνα (Δ. Κούρτοβικ,

Τα Νέα, 15/7/97) Ν οπφ Α. (εκδ.): Η Α θήνα και η Π ελοπόννησος (Δ. Κοΰρτοβικ, Τα Νέα, 15/7/97) Πρίσπ Μ.: Ελλάδα. Ταξιδέψτε αλ λιώ ς (Δ. Κ ούρτοβικ, Τα Νέα, 15/7/97) Λευκώματα Εκδ. Α δάμ: Δ ημήτρης Μ υταράς (Μ. Φ άις, Ελεύθερος Τύπος, 17/7/97) Καραγάτση Ν.: Καλλιτεχνικό λεύ κωμα (Δ. Χ αρίιος, Αντί, 4/7/97) Βράτιτς Κ.: Στα κρυφά μονοπάτια τω ν θα λα σσινώ ν μ α ς β υθώ ν (Ε. Ζωγράφου, Ριζοσπάστης, 24/7/97) Ν έλλυ’ς: Σώμα και χ ο ρ ό ς (Κ. Β ουνελάκη, Το Βήμα, 2 0 /7 /9 7 )\

Επιστολές-Αλληλογραφία Τ σ α ρ ούχη ς

Γ.-Μ όραλης

Γ.:

Αγαπητέ μου Γιάννη... (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 17/7/97) Γκάαρντερ Τζ.: Vita Brevis. To γράμμα της Φλόριας Αιμιλίας στον Α υρήλιο Α υγουστίνο (Α.

Λ αμπράκη Μ.: Τα χόρτα (Μ. Καΐρη, Καθημερινή, 6/7/97) Μπουλιάνι Φ.: Στο εργαστήρι της κουζίνας μου (Γ. Δανιήλ, διαβάζω, 376)

Αντωνόπουλος, Εξουσία, 28/7/97), (Γ. Κωνσταντάτου, Επενδυτής, 19/7/97), (Ε. Σαραντίτη, Ελευθερο

τυπία, 23/7/97)

Αποκρυφισμός:

Γκόλντμαν Τζ.: «X» Files (Μ. Πανάς, Τρίτο Μάτι, Ιούλ. ’97)

Λ άβκραφτ Χ.Φ.: Ε πιστολές (Τ.

Εσπινόζα-Σαμάλου Δ.: Ο δρόμος

Νατσούλης, Ελεύθερος, 22/7/97)

τη ς κ α ρ δ ιά ς (Ε. Γκίκα, Έθνος, 27/7/97)

Μόνταγκιου Λ.: Το οδοιπορικό των τριώ ν η πείρ ω ν (Ε. Σαραντίτη,

Λιούις Χ.Σ.: Αυτοκυριαρχία και πε

Ελευθεροτυπία, 13/7/97)

πρωμένο με τους κύκλους της ζω

Λ όρδος Μπάιρον: Επιστολές από την Ελλάδα (Δ. Αναστασόπουλος,

’97)

Ελευθεροτυπία, 13/7/97) Ενασχολήσεις Η κουζίνα της Στέλλας Κατσαρού (Γ. Δανιήλ, διαβάζω, 376)

ής (Μ. Π ανάς, Τρίτο Μάτι, Ιούλ. Πνευματιστικός Ό μ ιλ ο ς Αθηνών: Θείον Φως (Μ. Πανάς, Τρίτο Μάτι, Ιούλ. ’97) Ούλιγκ X.: Θιβέτ (Μ. Πανάς, Τρίτο Μάτι, Ιούλ. ’97)

1Αύγουστου - 31 Αυγούστου 1997

Οδηγοί-Λεξικά Βερέπας Μ.: Μέγα ονομαστικόν ή τα ονόματα των Ελλήνω ν (Β. Μ αλισιόβας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Εκδόσεις Θεσσαλονίκη-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 1997: Οι κίνδυνοι της θάλασσας (Χ.Ζ. Κ αρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 14/8/97) Καράογλου Χ.Λ. (επιμ.): Περιοδικά λόγου και τέχνης (Ε. Γαραντούδης, Το Βήμα, 10/8/97) Κεφαλληναίου Ε.: Νεοελληνικά αλ φαβητάρια (Κ. Ντελόπουλος, Καθημερινή, 13/8/97) Μ αρκόπουλος Θ.: Βιβλιογραφία Νίκου-Αλέξη Α σλάνογλου (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 23/8/97) Π απαδόπουλος Θ.: Ιονική βιβλιο γρ α φ ία 1 6ος-19ος α ιώ νας (Κ. Καθημερινή, Ν τελόπουλος, 12/8/97)

ΒΘ^

111

Κλασικό Λεξικό της Οξφόρδης (Α.Γ. Μ αρκαντωνάτος, Το Βήμα,

10/8/97)

Κωβαίος Κ.: Ό λα κυοφορούνται μέ σα στη γλώσσα (Σ. Βιρβιδάκης, Το Βήμα, 10/8/97) Π ελεγρίνης Ο.: Ηθική φιλοσοφία (Θ.Π. Λιανός, Το Βήμα, 24/8/97) Πελεγρίνης ©.: Οι πέντε εποχές της φ ιλο σ ο φ ία ς (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 10/8/97) Άντλερ Τζ.: Ο Αριστοτέλης για ό λο υς (Γ. Μ αντζουράνης, Αυγή, 3/8/97)

Ψυχολογία

fS K /S H B B I

Ρώτας Ρ.: Αποφεύγετε το στρες (Σ. Παπασπύρου, Μετρά, Αύγ. ’97) Τότλης Σ.: 12 όνειρα-χωροσυναισθηματικές ερμη νείες (Ε. Γκίκα,

Έθνος, 10/8/97) Γιανγκ Τζ.-Κλόσκο Τζ.: Α νακα λύπτοντας ξανά τη ζωή σας (Χ.Ζ. Καρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρό μος, 14/8/97)

θρησκεία Κ λειδαρά Ε.: Ν έα θαύματα του Α γίου Ρ αφ αήλ (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 30/8/97) Τέρνερ Α.: Η ιστορία της κόλασης (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 31/8/97)

Κοινωνιολογία Γκότοβος Α.: Νεολαία και κοινωνι κή μ εταβολή (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 10/8/97) Τριγάζης Π.: Οι πολίτες απαιτούν (Σ. Παπασπηλιόπουλος, Οικονομι κός Ταχυδρόμος, 28/8/97) Αζνάρ Γκ.: Λιγότερη δουλειά... δουλειά για ό λ ο υς (Σ. Ντάλης,

Ανγή, 31/8/97), (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 14/8/97) Γκίνιενς Α.: Υπέρ της κοινωυιολογίας (I. Λαμπίρη-Δημάκη, Το Βήμα, 24/8/97) Ελίας Ν.: Η εξέλιξη ίου πολιτισμού (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρό μος, 7/8/97) Κάουφμαν Ζ.Κ.: Σώματα γυναικών, βλέμματα ανδρών (Λ. Παπαδημητρίου, Το Βήμα, 10/8/97) Λακλάου Ε.: Για την επανάσταση της εποχής μας (Η. Μαυρίδης, Το Βήμα, 10/8/97)

Πολιτική Κπρομηλίδης Π.: Νεοελληνικός δια φωτισμός (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 14/8/97), (Α. Ταμπάκη, Το Βήμα, 24/8/97) Κόντη Β. (επιμ.): Ελληνισμός της Β. Ηπείρου και ελληνοαλβανικές σχέ σεις 1922-1940 (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Κουλουμπής Θ.: Κυπριακό. Λάθη, διδάγματα και προοπτικές (Σ. Ντάλης, Αυγή, 10/8/97) Κουλουμπής Θ.-Ντάλης Σ.: Η ελλη νική εξωτερική πολιτική στο κατώφλι του 21ου αιώνα (Β. Καπετανγιάννης, Καθημερινή, 19/8/97) Κουρκουλας Α.: Ίμια. Κριτική προ σέγγιση του τουρκικού παράγοντα (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρό μος, 22/8/97) Κουσκουβέλης Η.: Εισαγωγή στην πολιτική επιστήμη και τη θεωρία της πολιτικής (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 26/8/97) Ν ικολοπούλου-Στεφάνου Η.: Πολιτικές απασχόλησης στην Ε.Ε. (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Παρίση I.: Η Ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια στη μεταψυχροπολεμική εποχή (Σ. Ευσταθιάδης, Το Βήμα, 10/8/97), (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 21/8/97) Ρω μαίος Γ.: Ό τα ν τα έΒλεπα α π’ έξω (Ν. Χασαπόπουλος, Το Βήμα, 3/8/97) Σεϊτανΐδης Δ.: Τα αίτια της χρόνιας κρίσης στην ελληνική κεντροδεξιά (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 5/8/97) Στεφάνου Κ.: Η θεσμική μεταρρύθ-

μίση της Ευρωπαϊκής ένωσης (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 21/8/97) Τάρκας Α.: Αθήνα Σκόπια πίσω από τις κλειστές πόρτες (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 28/8/97) Άντερσον Μπ.: Φαντασιακές κοινό τητες. Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διά δοση του εθνικισμού (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 21/8/97) Κίγκαν Τζ.: Η ιστορία του πολέμου (Ν. Α ναστασόπουλος, Ελευθερο τυπία, 10/8/97) Νίλσεν Ρ.: Η πολιτική της ηθικής (Χ.Ζ. Καρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 7/8/97) Νιούελ Π.-Πουλ Ντ.: Ο Ζαπάτα, ο Μαγκόν και η μεξικανική επανάστα ση (Ν. Α ναστασόπουλος, Ελευθεροτυπία, 10/8/97) Ντελόρ Ζ.: Η οντότητα ενός ανθρώ που (Σ. Ντάλης, Αυγή, 24/8/97) Σμιτ X.: Η Γερμανία μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και η Ευρώπη (Σ. Ντάλης, Αυγή, 3/8/97) Συλλογικό: Ποια Ευρώπη θέλουμε; (Π. Διαμαντάκου, Καθημερινή, 26/8/97)

Οικονομία Αρχοντάκης Κ.-Βα6ούρας I.: Η σύγ χρονη λαϊκή εταιρεία: οι επιδόσεις της στην ακτοπλοΐα (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Δημέλης Σ.-Κολλιντζάς Τ.-Χριστοδουλάκης Ν.: Οικονομικές δια κυμάνσεις και ανάπτυξη στην Ελλάδα και την Ευρώπη (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 5/8/97) Δρεττάκης Μ.: Εισόδημα και οικο γενειακή κατάσταση 1980-1994 (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Κεχράς I.: Μηνιαία (Βραχυχρόνια) κοστολόγηση και αναλυτική λογι στική (Σ. Χ αλιώ ρης, Κέρδος, 26/8/97) Μ αριόλης Θ .-Ο ικο νο μ ίδη ς X.Σταμάτης Γ.-Φουστέρης Ν.: Ποσο τική εκτίμηση των επιπτώσεων της υποτίμησης στο «κόστος» παραγω γής (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Παπακωνσταντινίδης Α.: Στρατηγική

της

ανάπτυξης (Κ. Λατίφης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 21/8/97) Ρηγίνος Μ.: Η κίνηση των συναλ λαγμάτων και των νομισμάτων στις ελληνικές α γορές 1856-1912 (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 26/8/97) Τρέισι Μ.-Βίσερμαν Φ.: Οι αρχές λειτουργίας των ηγετών της Αγοράς (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Φιτουσί Ζ.Π.: Η απαγορευμένη συζήτηση (Χ.Α. Παπαδημητρίου, Το Βήμα, 3/8/97), (Σ. Χαλιώρης, Κέρδος, 26/8/97)

Γλωσσολογία Σκίριχα Α.: Ζήτημα ταυτότητας-Η χρήση της γλώσσας στην Κύπρο (Σ. Μοσχονάς, Το Βήμα, 31/8/97) Μ.Μ.Ε, Ζάναντέι Ζ.Ν.: Ιστορία των μέσων (Ν. Μπαλτά, Το Βήμα, 24/8/97) Μακ Κόμης-Είνσιντε Ε.- ΟύιΒερ Ντ.: Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η διαμόρφωση της κοινής γνώμης (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 28/8/97) Μπαρμπιέρ Φρ., Μπέρθο-Λαβενίρ Κ.: Η ιστορία των μέσων. Από τον Ντιντερό στο Ίντερνετ (Ν. Μπαλτά, Το Βήμα, 24/8/97)

Οικονομία Καστόρας Σ.: Μάνατζμεντ Ραδιοφώνου και τηλεόρασης (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 30/8/97)

Λαογραφία Ξηροτύρη Ζ.: Ήθη-έθιμα και δοξα σίες του λαού μας (Σ.Ι. Αρτεμάκης, Ναυτεμπορική, 10/8/97) Ρηγάτος Γ.: Ιατρική παροιμιολογία (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97) Σκαρτσής Σ.: Η παροιμία (Χρ. Παπαγεωργίου, διαβάζω, 377)

Εκπαίδευση Καψάλης Γ.: Η εκπαίδευση της ελ ληνικής μειονότητας της Αλβανίας (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Μαυροσκούφης Δ.: Η σχολική ιστο ρία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Χ.Ζ. Καρανίκας, Οικονομικός 11

'^ 0 0 8

Ταχυδρόμος, 21/8/97) κλασική Φιλολογία-Λογοτεχνία Βικέτος Ε.: Α ισχύλου-Επτά επί Θήβας (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 5/8/97) Εφταλιώτης Α.: Ομήρου Οδύσσεια (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 30/8/97) Η λιόδωρος: Αιθιοπικά ή Τα περί θ ε α γ έ ν η ν και Χαρίκλειαν (Μ. Παπαγιανυίδου, Το Βήμα, 10/8/97) Θ εόφ ραστου Χ αρακτήρες (Χ.Ζ. Καρανίκας, Οικονομικός Ταχυδρό μος, 21/8/97) Προδότου Ιστορίαι (Α.Ι. Πλατανιάς, Bazar, Αΰγ. ’97) Ο δυσσέω ς προς Εΰμαιον ομιλία, Ραψωδία ξ (Α.Ε. Πεπονή, Το Βήμα, 10/8/97)

Ανθολογίες Ανθολογία Αφρικανικής ποίησης: Το φεγγά ρ ι και το τύμπανο (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 30/8/97) Πάσχος Π.Β.: Εν ασκήσει και μαρτυρίω. Αγιολογικά-Υμνολογικά κεί μ ενα (Δ. Κωστίδης, Σύγχρονη Σκέψη, 202) Χίνι Σ.-Χιούζ Τ.: Η σχολική τσάντα (Α. Σταμάτης, Καθημερινή, 17/8/97) vggfijQg. Α ρκάδη Σ.: Γράμματα στον Αλέ ξανδρο (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 5/8/97) Γαρδικιώτη-Κοΐνη Κ.: Καλοκαίρι σε τραγούδησα (Τ. Νατσούλης, Ελεύ θερος 12/8/97) Δαλιάνα Γ.: θάλασσα της φυρονε ριάς (Γ. Κουβαράς, Καθημερινή, 26/8/97) Δ ροσίνης Γ.: Ά παντα. Τ όμος Τρίτος-Π οίηση (Μ. Καΐρη, Καθημερινή, 5/8/97) Ζέρβας Γ.: Κλειδωμένος στο γρα φείο (Μ. Μαρκίδης, Αυγή, 7/8/97) Κεφάλας Η.: Λόγος για την αβεβαι ότητα (Δ. Κωστίδης, Σύγχρονη Σκέψη, 202) Κοκκίνου Α.: Στο διάβα της ζωής (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 12/8/97) Μ αραγκάκη-Σχίζα Κ.: ΣταχυολοΒ£2® ----------

γήματα/Συμπορευόμαστε/Φυγή/Χω ρίς παραλήπτη (Γ. Καραβίδας, Ριζοσπάστης, 7/8/97) Μιραμηπα Φ.: Αργώ (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 5/8/97) Μιχαηλίδης Κ.: Ρωγμές (Γ. Κότσιρας, Ευθύνη, 308) Μπέλμπα Ε.: Poesis Modus/Δίχτυα (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 5/8/97) Μωρός Ν.: Ποιήματα (Μ. Μαρκί δης, Αυγή, 24/8/97) Παληοκώστας Γ.: Αντίβαρο ψυχής(Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 5/8/97) Π αναγουλόπουλος Γ.: Επιστολές στη μνήμη (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 24/8/97) Παπαγιαννοπούλου-Σμυρνιώτη Γ.: Εκ των έ νδο ν (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 12/8/97) Π α πα θα να σόπουλος Ο.: Ρουμ ε λιώτικα (Δ. Κωστίδης, Σύγχρονη Σκέψη, 202) Παρασκευουλάκου Α.: Ο Ο ρφέας ταξιδεύει (Γ. Κουβαράς, Καθημε ρινή, 26/8/97) Πιστικός Α.: Η ενάτη σταυροφορία (Δ. Κωστίδης, Σύγχρονη Σκέψη, 202) Πομώνης Γ.: Ύποπτος αναχωρήσεως (Δ. Παυλάκου, Αυγή, 3/8/97) Τετραζής Φ.: Απογευματινό τσάι (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 5/8/97) Τσιφουτίδης Μ.: Ανθρώπινες κατα στάσεις (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 12/8/97) Χαλατσάς Δ.: Υ περβολές (Φ. Ζαμηάθα-Π αγουλάτου, Ριζοσπά στης, 7/8/97) Χρυσάνθης Κ.: Από τον εξώστη της γης (Δ. Κωστίδης, Σύγχρονη Σκέψη, 202) Χωρεάνθη Ε.: Νύχτες της βροχής (Κ. Τριανταφυλλίδης, Καθημερινή, 19/8/97) Ψαλτόπουλος Λ.: θεία τραγωδία (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 16/8/97) Εμρέ Γ.: Ποιήματα (Α. Ξύδη, Μετρά, Αύγ. ’97)

Πεζογραφία Αβραμίδης Ο.: Η κίτρινη σημαία (Σ. Γκανιάτσου, Cosmopolitan, Αύγ. ’97), (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και

Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97) Αποσκίτης Κ.: Οι αμέτοχοι (Ε. Γκίκα, Έθνος, 24/8/97) Αραούζου Ε.: Μπλου (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Αύγ. ’97) Αρμένης Γ.: Μυρωδιά από χώμα (Κ. Παράσχος, Exodos, 15/8/97) Βιντιάδης Μ.: Τι είπα στην Κλαούντια (Δ. Μ ουρατίδης, Νέο Βήμα, 28/8/97) Βλάχος X.: Ζήτημα χρό νο υ (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 12/8/97) Βογιατζή-Χαραλάμπη Ε.: Αγγελος από ζάχαρη (Ε. Γκίκα, Έθνος, 31/8/97) Γαβαλά Μ.: Η κυρία του σπιτιού (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 3/8/97) Γερμανός Φ.: Τερέζα (Ε. Γκίκα, Έθνος, 24/8/97), (Δ. Μάργαρης, Status, Αύγ. ’97) Γκρίντζος Σ.: Γκόρκας (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 3/8/97) Διβάνη Α.: Οι γυναίκες της ζωής μου (Μ. Λουκάκης, Μετρά, Αύγ. ’97) Ζέη Α.: Ν εανική φω νή (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 3/8/97) Θεοδω ροπούλου Β.: Γράμμα από το Δ ουβλίνο (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 31/8/97) ©εοχάρους Κ.: Οι εικονομάχοι (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 23/8/97) Ευθυμιάδη Ν.: Η πόλη των γλάρων (Μ. Λ ουκάκης, Μετρό, Αύγ. ’97) Ευσταθιάδη Μ.: Γάντια με χέρια (Σ. Τσακνιάς, Το Βήμα, 17/8/97) Κ αμπερίδης Δ.: Η κιβωτός της Πελαγίας (Τ. Νατσούλης, Ελεύθε ρος, 22/8/97) Κάρολος Α.Μ.: Η ιστορία του Μάρκου (Λ. Πετμεζάς, Ελεύθερη Ώρα, 31/8/97) Καρυσπάνη 1.: Η Μικρά Αγγλία (Ε. Γκίκα, Έθνος, 10/8/97), (Τ. Ν α τσούλης, Ελεύθερος, 22/8/97), (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Αύγ. ’97) Κονεμένος Ν.: Τα ματογυάλια (Γ. Κωνσταντάτου, Επενδυτής, 2/8/97) Λιβανού Μπ.: Τα μεγάλα κορίτσια δ εν κλαίνε (Ντ. Σκήτης, Το Βήμα, 3/8/97) Λοϊζίδη Ν.: Ημερολόγιο θεραπείας (Ο. Ν ιάρχος, Το Βήμα, 31/8/97) Μαγρίζου Β.: Ο Νέστορας, που Τόρη τον φώναζε αυτή (Τ. Νατσού-

λης, Ελεύθερος, 12/8/97) Μανέντης Δ.: Μικρό ανθολόγιο (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 23/8/97) Μάνιακα Μ.: Η καρδιά της θάλασ σας (Ε.Ν. Μ όσχος, Το Βήμα, 17/8/97, (Μ.Ι. Π αυλοπούλου, Penthouse, Αόγ. ’97) Μητροποΰλου Κ.: Και όλα αυτά για ένα πήδημα (Ν. Αναστασέα, Votre Beaute, Αόγ. ’97), (Δ. Τσατσοόλης, διαβάζω, 377) Μήτσορα Μ.: Ο 'Ηλιος Δόω (Ν.Γ. Ξι> δάκης, Madame Figaro, Αόγ. ’97) Μιχαλοπούλου Α.: Γιάντες (Δ. Μουρατίδης, Νέο βήμα, 7/8/97), (Ν. Μπακουνάκης, Marie Claire, Αόγ. ’97) Μηούτος Β.: Η συκοφαντία του αί ματος (Ν. Μ πακουνάκης, Marie Claire, Αόγ. ’97), (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 6/8/97) Νεμέας Β.: Πεταλούδες στο στομάχι (Α. Α νιω νόπουλος, Εξουσία, 4/8/97), (Κ. Π αράσχος, Exodos, 15/8/97) Παναγιωτόπουλος Ν.: Η ενοχή των υλικών (Ν. Αναστασέα, Votre Beaute, Αόγ. ’97), (Μ. Λουκάκης, Το βήμα, 17/8/97) Παπαδιαμάντης Αλ.: Η νοσιαλγός (Η. Κεφάλας, Ευθύνη, 308) Π απαδόπουλος Γ.: Χωρίς κίνητρο (Δ. Μ άργαρης, Status, Αόγ. ’97) Π απαχρήστος Δ.: Ο ργισμένος Άγγελος (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 31/8/97) Σακελλαρίου X.: Το θεριό που με γάλωσε (Ε. Γκίκα, Έθνος, 24/8/97) Σιώτης Ντ.: High Life (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 10/8/97) Σκάβδη Ε.: Εκείνη η πόλη... (Α. Ανιωνόπουλος, Εξουσία, 25/8/97) Σουβαλιώτη-Μπούτου Τ.: Γιατροί έξω α πό τα χαρακώματα (Τ. Νατσουλης, Ελεύθερος, 5/8/97) Σουρούνης Α.: Μισόν αιώνα ά ν θρω πος (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Αόγ. ’97) Τριανιαφύλλου Σ.: Αύριο, μια άλλη χώρα (Ν. Μ πακουνάκης, Marie Claire, Αόγ. ’97) Χ αριτόπουλος Δ.: Γραπτά 19761996 (Ν.Γ. Ξυδάκης, Penthouse, Αόγ. ’97) Χωμενίδης Χ.Α.: Δεν θα σου κάνω

το χατήρι (Ε. Γκίκα, Έθνος, 17/8/97), (Ν.Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 24/8/97), (Ο. Σελλά, Αντί, 29/8/97) Άνσγουωρθ Μπ.: Θρησκευτικό δρά μα (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 13/8/97) Άντριτς I.: Το γεφύρι του Δρίνου (Α. Μ αραγκόπουλος, Το Βήμα, 24/8/97) Αξιόνοφ Β.: Η Σάγκα της Μόσχας (Π. Παιονίδης, Αυγή, 10/8/97) Απινιανέζι Λ.: Π άθος και αναμνή σεις (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 18/8/97) Άρτσερ Τζ.: Δώδεκα τρόποι παραπλάνησης(Δ. Μ ουρατίδης, Νέο Βήμα, 25/8/97) Άρτσερ Τζ.: Η τέταρτη εξουσία (Α. Ανιωνόπουλος, Εξουσία, 11/8/97) Βινιάλ Γκ.: Σε ζωντανή μετάδοση απ’ το Γολγοθά (Ν. Μπακουνάκης, Marie Claire, Αόγ. ’97), (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Αόγ. ’97) Γέλινεκ Ε.: Η πιανίστρια (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Αόγ. ’97) Γιουρσενάρ Μ.: Τι; Η αιωνιότητα (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 24/8/97) Γκάαρντερ Γ.: Vita brevis / Ο κό σμος της σοφίας / Το μυστήριο της τράπουλας / Είναι κανείς εκεί; / Το μυστήριο των Χριστουγέννων (Λ. Δημόπουλου, Το Βήμα, 3/8/97) Γκρίσαμ Τζ.: Οι ένορκοι (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 31/8/97) Έ ϊμ ις Μ.: Η πληροφορία (Μ. Λουκάκης, Μειρό, Αόγ. ’97) Ελροϊ Τζ.: Το μεγάλο πουθενά (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 17/8/97) Έ νιο Σ.: Το κορίτσι που άφησα (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 3/8/97) Εσκριβά Β.: Ρέκβιεμ για τη Γρανάδα (Α. Ξύδη, Μειρό, Αόγ. ’97) Εσλάντερ Ζ.Φ.: Σαρκοβόρο πάθος (Ν. Αναστασέα, Votre Beaute, Αόγ. ’97) Ινόουε Γ.: Το κυνηγετικό όπλο (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 3/8/97) Ισιγκούρο Κ.: Ο απαρηγόρητος (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 3/8/97) Καμύ Α.: Το καλοκαίρι (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 7/8/97) Κανιαρέ I.: Ο Αετός (Δ. Μάργαρης, Status, Αόγ. ’97) Καουμπάτα Γ.: Η λίμνη (Μ. Φάις,

Ελεύθερος Τύπος, 3/8/97) Κένεντι Ο.: Φωτιά στο στήθος (Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή, 3/8/97) Κινγκ Σ.: Απόγνωση (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 3/8/97) Κλερ Ρ.: Παιχνίδια της τύχης (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 25/8/97) Κόουαν Τζ.: Το όνειρο του χαρτο γρ ά φ ο υ (Ν. Αναστασέα, Votre Beaute, Αόγ. ’97) Κόου Τζ.: Τι ωραίο πλιάτσικο! (Γ. Κωνσιανιάιου, Επενδυτής, 14/8/97), (Ν.Γ. Ξ υδάκης, Madame Figaro, Αόγ. ’97), (Παπασπύρου Σ., Μετρό, Αόγ. ’97) Λεμπλανκ Α.: Μια γέφυρα ανάμεσα σε δύο ό χθες (Ε. Γκίκα, Έθνος, 17/8/97) Λι Τζ.: Η δύναμη του πεπρωμένου (Σ. Μοσχονάς, Το Βήμα, 31/8/97) Λουνγκ X.: Το θαυμαστό ταξίδι του Καμπέθα ντε Βάκα (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αόγ. ’97) Λόρενς Νι. X.: Μυρωδιά χρυσανθέ μων / Οι κόρες του εφημέριου (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 24/8/97) Μακ Λίαμ Γουίλσον Ρ.: Έ ργα και ημέρες του Ρίπλεϊ Μπογκλ (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Αόγ. ’97) Μακ Μίλαν Τ.: Μα πού πήγαν όλοι οι άντρες (Α. Α ντωνόπουλος, Εξουσία, 18/8/97) Μαχφούζ Ν.: Μέρες και νύχτες της Αραβίας (Κ. Π αράσχος, Exodos, 22/8/97), (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 7/8/97) Μοσέ Κ.: Έ γκλημ α στην αρχαία αγορά (Φ. Φ ιλίππου, Το Βήμα, 24/8/97) Μπάρκερ Κ.: Το καταραμένο παιχνί δι (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 10/8/97) Μηράντμπερι Μ.: Δεν κάνει να τρώ με ανθρώ πους (Ε. Γκίκα, Έθνος, 10/8/97) Μπρόνισκι Γ.: Υδατογράφημα (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 7/8/97) ντε Σαντ Μ.: Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ (Δ. Ανασιασόπουλος, Ελευθεροτυπία, 31/8/97) Ντορεμιέ Α.: Το τέλος ενός έρωτα (Μ. Πάνας, Όνομα, 20/8/97) Ο’ Μπράιαν Π.: Το νησί της καταιγί δας (Σ. Γκανιάτσου, Cosmopolitan, Αύγ. ’97)

Ουίλσεφ: Η ποσοτική θεωρία της παράνοιας (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 24/8/97) Πέιτον-Γουόλς Τζ.: Η γνώση των αγγέλων (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 3/8/97) Πέρεθ-Ρεβέρτε Α.: Ο πίνακας της Φλάνδρας (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Αΰγ. ’97) Π ρε6ό Α.: Μ ανόν Λεσκώ (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 10/8/97) Π ίντσον Τ.: Vineland (Γ. Κωνσταντάτου, Επενδυτής, 23/8/97) Ράιμο Τζ.: Ο Ν άνος Αστρονόμος (Ν.Γ. Ξ υδάκης, Madame Figaro, Αΰγ. ’97) Ροντάρι Τζ.: Η πίπα της μάγισας (Ε. Γκίκα, Έθνος, 31/8/97) Σεγκαλέν Β.: Ρενέ Λέις (Ν. Μπακουνάκης, Marie Claire, Αΰγ. ’97) Σίλβα Ντ.: Κωδικό όνομα-Λ ευκό Ρόδο (Α.Ι. Πλατανιάς, Bazar, Αΰγ. ’97) Σιμό: Τι λέει η Λιλά (Σ. Γκανιάτσου, Cosmopolitan, Αΰγ. ’97) Σινουέ Ζ.: Το ζαφείρι του Θεοό (Ν. Αναστασέα, Voire Beaute, Αΰγ. ’97), (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αΰγ. ’97), (Ν. Μπακουνάκης, Marie Claire, Αΰγ. ’97), Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 24/8/97) Σίσλινγκ Γ.Λ.: Ο ζω γρά φος της Τουρ-Ν τι-Π εν (Φ. Φ ιλίππου, Το Βήμα, 3/8/97) Σμιθ Γ.: Ο έβδομος πάπυρος (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 24/8/97) Σουίφτ Γκ.: Έ ξω α πό τον κόσμο αυτό (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 25/8/97), (Ν.Γ. Ξυδάκης, Madame Figaro, Αΰγ. ’97) Ταμοΰζ Μπ.: Μινώταυρος (Γ. Κωνσταντάτου, Επενδυτής, 30/8/97), (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 24/8/97) Τζέρομ Τζ. Κ.: Τρεις σε μια βάρκα (Α. Αντω νόπουλος, Εξουσία, 4/8/97), (Ν. Βατόπουλος, Καθημε ρινή, 2/8/97) Τόμσον Τζ.: Οι κλέφτες (Ν.Γ. Ξυδάκης, Αθηνόραμα, 22/8/97) Τουέιν Μ.: Οι περιπέτειες του Χακ Φιν (Α. Α ντωνόπουλος, Εξουσία, 11/8/97)

....

Τσιτσέκογλου Φ.: Η άλλη μεριά του νεροΰ (Λ. Δημοποΰλου, Το Βήμα, 31/8/97) Φ άρελ Τζ.: Η πολιορκία του Κ ρίσναπουρ (Γ.Ν. Μ πασκόζος, Εξπρές, 10/8/97) Φλορένσκι Π.: Η ζήλεια (Ν. Αναστασέα, Votre Beaute, Αΰγ. ’97) Φόκνερ Ο.: Ο χάλκινος Κένταυρος (Ν. Αναστασέα, Vote Beaute, Αΰγ. ’97) Φ όουλς Τζ.: Ο Μάγος (Μ.Ι. Παυλοπούλου, Penthouse, Αΰγ. ’97), (Α.Ι. Πλατανιάς, Bazar, Αΰγ. ’97) Χαντατζιάν Κ.: Κείμενα κάτω από την πόρτα (Ε. Γκίκα, Έθνος, 17/8/97) Χάρνπ Τ.: Οι τρεις ξένοι (Ε. Γκίκα, Έθνος, 10/8/97) Χόε Π.: Η δεσποινίς Σμίλλα διαβά ζει το χιόνι (Σ. Γκανιάτσου, Cosmopolitan, Αΰγ. ’97) Χόθορν Ν.: Πατημασιές στην άμμο (Ε. Γκίκα, Έθνος, 31/8/97) Ώστεν Τζ.: Εικονογραφημένη αν θολογία (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αΰγ. ’97)

Μελέτες Βεργανελάκης Α.: Ανατομία του σή μερα (Τ. Καράίσκάκη, Καθημερινή, 19/8/97) Πρωίμου-Ερηνάκη Μ.: Οδυσσέας Ελύτης. Η αθέατη πλευρά του κό σμου και η καθαρότητα του φωτός (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 3/8/97) Σακελλαρίου X.: Πηνελόπη Δέλτα (Τ. Ν ατσούλης, Ελεύθερος, 12/8/97) Χ ω ριανόπουλος Μ.: Κ ορυφαίες μορφές της νεοελληνικής λογοτε χνία ς (Δ. Κωστίδης, Σύγχρονη Σκέψη, 202) Μπλέικμορ Κ.: Η μηχανή του νου (Α. Μπερλής, Καθημερινή, 12/8/97) Ντιπρές Φ.: Έ ρευνα για το μαζικό τουρισμό (Ρ. Ντρουά, Το Βήμα, 3/8/97) Σερέ Μ.: Π αγκόσμια νέα (Ρ. Ντρουά, Το Βήμα, 3/8/97) Χάας Ντ.: Το θρησκευτικό πρόβλη μα στο έργο του Καβάφη (Λ. Τσιριμώκου, Το Βήμα, 17/8/97) Ωζέ Μ.: Το αδιανόητο ταξίδι - Ο

τουρισμός και οι εικόνες του (Ρ. Ντρουά, Το Βήμα, 3/8/97)

Δοκίμια Βαγενάς Ν.-Καγιαλής Τ.-Πιερής Μ.: Μοντερνισμός και ελληνικότητα (Μ. Κόκκορης, Αντί, 29/8/97) Δ ρόσος Γ.: Δοκίμιο ελληνικής συνταγματικής θεωρίας (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 6/8/97) Κανελλόπουλος Αθ.: Σύγχρονες οι κονομικές σκέψεις των αρχαίων Ελλήνω ν (Α. Π αναγόπουλος, Καθημερινή, 5/8/97) Καργάκος Σ.: Εκ-Θέσεις Ιδεών (Δ. Κωστίδης, Σύγχρονη Σκέψη, 202) Π απανδρέου Δ.: Λόγος διαλόγου (Γ. Σταματόπουλος, Ελευθεροτυπία, 30/8/97) Ροζάνης Στ.: Η ερμηνευτική πράξη και θεώ ρηση (Φ. Τερζάκης, Καθημερινή, 26/8/97) Χατζηφώτης Ι.Μ. Ορθοδοξία, σκοτα δισμός και ρατσισμός (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 12/8/97) Ψυχοπαίδης Γ.: Ιστορία δύο πόλεων (Ν. Βαγενάς, Το Βήμα, 24/8/97) Αντόρνο Θ.: Η κοινωνιολογία της μουσικής (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 31/8/97) Βάνεγκεμ Ρ.: Το τέλος της εξάρτη σης (Δ. Αναστασόπουλος, Ελευθε ροτυπία, 31/8/97) Γκόρτσακοφ Ν.: Μαθήματα σκηνο θεσίας και υποκριτικής (Ζ. Σαμαρά, Το Βήμα, 17/8/97) Μπούργκχαρτ Γ.: Ο πολιτισμός της Α ναγέννησης στην Ιταλία (Δ. Αναστασόπουλος, Ελευθεροτυπία, 31/8/97) Ντάντο Α.: Μετά το τέλος της Τέχνης (Ν. Λόίζΐδη, Το Βήμα, 17/8/97) Πας Ο.: Ο λαβύρινθος της μοναξιάς (Μ. Λ ουκάκης, Μετρά, Αΰγ. ’97)

Βλαχοπούλου Σ.: Π αιδί και περι βάλλον (Κ. Δουζένη, Το Παιδί μου κι Εγώ, Αΰγ. ’97), (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αΰγ. ’97) Ηλιόπουλος Β.: Ο τριγωνοψαρούλης (Μ. Κοντολέων, Καθημερινή, 12/8/97)

Ζέη Α .-Ζαραμπούκα Σ.: Η Αλίκη σιη χώρα των μαρμάρων (Ε. Γκίκα, Έθνος, 24/8/97) Κοκορέλη Α.: Η ζωή με τον πατέρα (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 27/8/97) Περιορή Ε.: Το πέρασμα των θεών (Α. Α ντω νόπουλος, Εξουσία, 11/8/97) Σώλου Τ.: Διακοπές με το Θ είο Σταυρόλεξο / Στυβοκεφαλιές (Κ. Δουζένη, Το Παιδί μου κι Εγώ, Αύγ. ’97) Τριάντου Λ.: Ιστορίες από τη χώρα της Αλφα-Βήτα (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αΰγ. ’97) Φ ούντας Κ.-Δανοπούλου Σ.: Μαθαίνω παίζοντας τα γράμματα (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97) Αλκοτ Λ.: Οι μικρές κυρίες παντρεύ ονται (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι γονείς, Αύγ. ’97) Αλμπεργκ Α.: Χαρούμενες Οικο γένειες (Κ. Δουζένη, Το Βήμα, 17/8/97) Βερν I.: Ο γύ ρ ος του κόσμου σε ογδόντα ημέρες (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 18/8/97) Γκάλικο Π.: Η αγριόχηνα (Κ. Κο ντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97) Γκριμμ: Ο μουσικοί της Βρέμης (Κ. Δουζένη, Το Παιδίμου κι Εγώ, Αύγ. ’97) Μπεκ I.: Οι πρώτες μου εικόνες (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97) Μπέργκερ Α.: Τρέχα Λουλούδω! (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97) Μπουσκιέ Κ.: Γιγαντοπαραμύθια (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97) Σουίντελς Ρ.: Το μυστικό του δ ά σους που έκλαιγε (Κ. Κοντομίχα λου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97) Σπετσιάλε Ε.: Χαρούμενες ώρες με τους ήρωες της Ντίσνεϊ (Κ. Δουζένη, Το Παιδί μου κι Εγώ, Αύγ. ’97) Χάσλαμ Α .-Π άρσονς Α.: Αρχαίοι Αιγύπτιοι, Ινδιάνοι (Γ. Γαλανοπούλου, Το Βήμα, 31/8/97), (Ε.

Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία 6/8/97) Χότσιγκ Ε.: Η απέραντη στέπα (Κ. Κοντομίχαλου, Παιδί και Νέοι Γονείς, Αύγ. ’97)

θέατρο

Νικολάου Α.: Χθόνιο ιστόρημα (Δ. Παυλάκου, Αυγή, 10/8/97)

Ιστορία Βρυώνης Σ.: Η παρακμή του μεσαι ωνικού ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η διαδικασία του εξισλαμισμού (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 14/8/97) Λαζογιώργος-Ελληνικός Δ.: Οι απο κ αλύψεις του Αισχύλου για την Ατλαντίδα (Δ. Κωστίδης, Σύγχρονη Σκέψη, 202) ΣΒορώνος Ν.: Το εμπόριο της Θεσσαλονίκης τον 18ο αιώνα (Ε. Λαμπρούς, Αυγή, 17/8/97) Σ ολταρίδης Σ.Α.: Η ιστορία των μουφτειών της Δυτικής Θράκης (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Σ πα νδά γο ς Β .-Σ πανδάγου Ε.Τραυλού Δ.: Οι μαθηματικοί της αρ χαίας Ελλάδας (Μ. Πάνας, 'Ονομα, 20/8/97) Χ αλκοκονδύλης Λ .: Βυζαντίου Άλωσις (Δ. Καπράνος, Καθημερινή, 5/8/97) Βίκερς Μ.: Οι Αλβανοί, Νεότερη και σύγχρονη ιστορία (Κ. Κωστής, Το Βήμα, 17/8/97) Κρουγκ Α.: Α ρχαία ιατρική (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Μπόρντμαν Τζ.: Οι αρχαίοι έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωσή τους. Οι πρώτες αποικίες και το εμπόριό τους (Σ. Αποστολίδης, Ελευθεροτυπία, 11/8/97) Σαρλ Κ.: Οι Ευρωπαίοι διανοούμε νο ι κατά τον 19ο αιώνα (I. Λαμπράκη-Δημάκη, Το Βήμα, 31/8/97) Τάουνσεντ Ρ.: Οι Αζτέκοι (Ε. Γκίκα, Έθνος, 17/8/97) Τσάντγουικ Τζ.: Ο Μυκηναϊκός κό σμος (Β. ΜαλισιόΒας, Επιλογή, Αύγ. ’97) Φορέ Π.: Η καθημερινή ζωή στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Τ. Νατσούλης, Ελεύθερος, 5/8/97)

Μαρτυρίες Ε νεπεκίδης Π.: Το Ολοκαύτωμα των Εβραίω ν της Ε λλάδος (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 5/8/97) Ζωγράφου Λ.: Οι Εβραίοι κάποτε (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 5/8/97) Κασιμάτης Π.: Δεκατρία περιστέρια (Μ. Φάις, Ελεύθερος Τύπος, 31/8/97) Μάτσας Ν.: Η άγρια τρυφερότητα της εφηβείας (Δ. Σταμέλος, Ελευθεροτυπία, 27/8/97) Μαυροειδής Α.: Οι δύο όψεις της ιστορίας (Ε. Γκίκα, Έθνος, 31/8/97) ΜητραΒέλας Γ.Κ.: Δεν μπορώ να σωπάσω (Ε. Ζωγράφου, Ριζοσπά στης, 7/8/97) Ναχμία Ν.: Ρέινα Ζιλμπέρτα (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 5/8/97) Παπαθανασίου Α.: Σελίδες μνήμης (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 3/8/97) Σ ισμανίδης Α.: Α ναφορά στους 'Ελληνες (Κ. Λατίφης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 21/8/97) Κιτς Κ.: Το πεζοδρόμιο προσκεφάλι μου (Ε. Γκίκα, Έθνος, 17/8/97)

Βιογραφίες-Αυχοβιογρσφίες Αυδή-Καλκάνη I.: Μια αντάρτισσα της Πόλης στην ταραγμένη Αθήνα (Δ. Παυλάκου, Αυγή, 31/8/97) Καζαντζάκης Ν.: Α ναφορά στον Γκρέκο (Μ. Λουκάκης, Μετρό, Αύγ. ’97) Κοίλιαρης Γ.: Η γαλήνη κομματιά στηκε (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 25/8/97), (Α. Ξύδη, Μετρό, Αύγ. ’97), (Μ. Πάνας, Όνομα, 20/8/97) Μπαγέρης Δ.: Δημήτρης Χορν (Γ.Δ. Σαρηγιάννης, Τα Νέα, 8/8/97) Μπαστιάς Γ.: Ο Κωστής Μπασπάς στα χρόνια του μεσοπολέμου (Κ. Ντελόπουλος, Καθημερινή, 12/8/97) Πεπελάσης Αδ.: Στην άκρη του αιώ να (Θ. Ντόκος, Καθημερινή, 19/8/97) Γουίσαρτ Ντ.: Εγώ, ο Βιργίλιος (Κ. Βαλέτας, Ραδιοτηλεόραση, 16/8/97) Μάρλινγκ Κ.: Γκρέισλαντ, στη χώρα του Έ λΒις (Λ. Δ ημοπούλου, Το Βήμα, 3/8/97) Μπαρντό Μπ.: Αυτοβιογραφία (Μ. Αντωνιάδου, Λοιπόν, 12/8/97)

Μπέρναρνι Τζ.: Κουένιιν Ταραντίνο (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 3/8/97) Μπέρντμαν-Φέφερμαν Α.: Πολιτική, λογική και έρωτας-η ζωή του Ζαν βαν Χάιγενουρτ (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 24/8/97) Μπιάτζι Ε : Μαρτσέλο Μαστρογιάννι, η ωραία ζωή (Μ. Α ντωνιάδου, Λοιπόν, 12/8/97) Μποσάμπ Κ.: Δίχως να χρειαστεί να ξαπλώσεις-Η Φράνσις Μάριον και οι παντοδύναμες γυναίκες του παλι ού Χόλιγουντ (Λ. Παπαδημητρίου, Το Βήμα, 24/8/97) Μορουά Α.: Λόρδος Μπάιρον (Μ. Αντωνιάδου, Λοιπόν, 12/8/97), (Α. Αντωνόπουλος, Εξουσία, 11/8/97), (Ν. Μ πακουνάκης, Marie Claire, Αύγ. ’97) Τζέφερσον Α.: Ελίζαμπεθ Σ8άρτσκοπφ (Ε. Ρ όθσπν, Το Βήμα, 24/8/97) Χάκ/ι Τ.: Ράμοντ Τσάντλερ. Βιογραφία (Ρ.Γ. Λιούις, Το Βήμα, 17/8/97)

Χάτσινς Κ,-Τόμσον Π.: Αθηνά, η τε λευταία Ωνάση (Μ. Αντωνιάδου, Λοιπόν, 12/8/97)

Σκέψεις-Στοχασμοί Δημουλάς Β.: Η αυτού μεγαλειότητα ο εγωισμός (Κ. Βαλέιας, Ραδιοτη λεόραση, 16/8/97) Λευκώμαχε

3S3S98S® !

Καραγάτσης Ν.: Λεύκωμα (Γ. Ξένος, Γυναίκα, Αύγ. ’97) Τσάτσου Γ.: Μακεδονικά γεφύρια τοπογραφία, αρχιτεκτονική, ιστορία, λαογραφία (Σ. Ντάλης, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 28/8/97) Χατζή Γ.: Θεσσαλονίκη (Ε. Γκίκα, Έθνος, 10/8/97) Χρύσα: Κυκλαδικά Βιβλία 19571962 (Μ.Ι. Π αυλοπούλου, Pent house, Αύγ. ’97) Γκοντάρ Λ.: Ο δίσκος της Φαιστού (Μ.Ι. Π αυλοπούλου, Penthouse, Αύγ. ’97)

Μουοικη Κέιτερ Μ.: Η παραμορφωμένη μούσα-Οι μουσικοί και η μουσική τους (Ε. Ρόθστην, Το Βήμα, 24/8/97) Ρούσκας Γ.: Το καστοριανό καράβι (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 17/8/97) Λ αμπράκη Μ.: Τα χόρτα (Α.Ι. Πλατανιάς, Bazar, Αύγ. ’97)

Βιβλιοδεσία Γιάνναρης Α.: Δώδεκα βιβλία δεμέ να (Δ. Μουρατίδης, Νέο Βήμα, 14/8/97)

Διάφορα Βράτιτς Κ.: Στα κρυφά μονοπάτια των θαλασσινών μας βυθών (Γ.Ν. Μπασκόζος, Εξπρές, 31/8/97) Νόργουντ Ρ.: Γιατί σ’ εμένα, γιατί αυτό, γιατί τώρα; (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 26/8/97) Σουίφτ Ρ.: Η γυναικεία απόλαυση (Ντ. Πιέρρου, Είναι, 26/8/97)

ΓΡΑΦΤΕΙΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ... ΣΑΣ ΣΥΜΦΕΡΕΙ Συ νδρ ομές εσ ω τερ ικού και Κύπρου Ε τήσια: 1 5 .0 0 0 δ ρχ. Σπ ο υ δα σ τική : 1 3 .0 0 0 δρχ. Ε ξά μηνη: 8 .0 0 0 δ ρ χ. Σπ ο υ δ α σ τική : 7 .0 0 0 δ ρχ. Β ιβ λ ιο θ ή κ ε ς - Ιδ ρ ύ μ α τα : 2 0 .0 0 0 δ ρχ. Συ νδρ ομές εξω τερ ικο ύ Ετήσια 8 5 δολ. Η Π Α Σπ ο υ δα σ τική 8 0 δ ολ. Η Π Α Β ιβ λ ιο θ ή κ ε ς - Ιδ ρ ύ μ α τα : 1 1 0 δ ολ. Η Π Α Παλιά τ ε ύ χ η Δ ε κ α π ε ν θ ή μ ε ρ α : 1 .0 0 0 δ ρ χ ., μ η νια ία τε ύ χ η 1 .5 0 0 δ ρχ. Ε μβάσ ματα στη δ ιε ύ θ υ ν σ η : Α. Σπ ά θή, Αν. Μ ε τ α ξ ύ 2 6 , 1 0 6 81 Α Θ Η Ν Α Fax: 3 3 .0 1 .3 1 5

Μ Ο Λ ΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

Ζ ά ν να < Φ . Λ / ί ε λ ά - < ί > Λ 6 3 ρ ο υ Φ ο ύ λ ια

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ τηλ

. 26.59.421

I Ω Λ Κ Ο Σ - 50.21.976

τ r

δ ι

α) 3 ά ζ ω >ν

ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ notfflBPiov Μ

της Μιμίκας Κρανάκη

ΗΡΙΣΤΐΙΟΠ 1997 Ανταποκρίσΐΐς, ο υ ν η τ(ϋ ξο ς

Ξ€Π0 ΒΙΒΛΙΟ Μπάροουζ - Γκίνσμπεργκ

m am Μ.Ητυράς: Μ ο υ σ ικ ή , δ ύ ο ά ν θ ρ ω π ο ι α γ α π ή θ η κ α ν κ α ι...

Σκηνοθεσία: Λουκία Ρικάκη

Αρισιοτέϋης Πικοί1οΙ6ΐ)ΐ ΤΑ ΠΑΛΙΑ 25 Ποεμβρίου 1922 - 8 Οκτωβρίου 1996

Θράσος Καστανάκης: Ο Μεξικάνος pc τ α μ α ρ γ α ρ ιτ ά ρ ια

Γράφουν Βαγγέλης Κάσσος Ο αιώνας τέλειωνε στην κόψη

Γκέρτα Βουλγαρίδου Το ποιητικό έργο του Α. Νικολαΐδη Αυτομυθιατορία:

Αποσπάσματα από το ανέκδοτο αυτοΒιογραφικό έργο του Αγνωοτη συνένκυξη οτον Θανάση Ντόκο

και ακόμα BEST SELLER ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 50 ΠΕΟΠ ΒΙΒΛΙΟΠ ΒΙΒΛΙΟ KOI ΚΙΠΗΙίΙΚΤΟΓΡΚΦΟΣ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ · Λ ΙΛ ΙΠ Ο Μ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ 0ΕΛΤΙ0 · ΚΡΙΤΙΚΟΓΡΒΦΙΒ

Γ ΙΟ Υ Ν Γ Κ Τ Σ Α Ν Γ Κ

Α Γ Ρ ΙΟ Κ Υ Κ Ν Ο Ι ΙΒαβ n k

έΗ Η

Β ΙΒ Α ΙΟ Π Ω Λ ΕΙΟ Ν Τ Η Σ Ε Σ Τ ΙΑ Σ Ι .Δ . Κ Ο Α Α Α Ρ Ο Υ & Σ Ι Α Σ Α .Ε . ΑΘΗΝΑ, ΘΕΣΣΑ ΛΟ ΝΙΚΗ , Λ ΕΥ Κ Ω ΣΙΑ

Τ Ζ .Ε .Μ . Ν Τ Ε Σ Α ΙΝ Τ ΚΡΟ ΥΑ

Ο Τ Α Ξ ΙΚ Ο Σ Α Γ Ω Ν Α Σ Σ Τ Ο Ν Α Ρ Χ Α ΙΟ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Ο Κ Ο Σ Μ Ο Τούτο το τόσο εμπεριστατωμένο και με πλουσιότατη τεκμηρίωση βιβλίο, αν και Ο Ε .Μ . de S te . C B O IX περιέχει πολλά που ασφαλώς θα είναι Τζ.Ε.Μ. ντε ΣΑΙΝΤ ΚΡΟΥΑ άγνω στα, και σ τ ο υ ς π ερ ισ σ ό τ ε ρ ο υ ς ιστορικούς των αρχαίων χρόνων καθώς και στους κλασικούς φιλόλογους, είναι γώ ν α ς γραμμένο κυρίως για τον «κοινό ανα στον ρ χ α ίο γνώστη», και τους ιστορικούς των μεσαι ωνικών και τω ν σ ύ γ χρ ο ν ω ν χρ όνω ν, λ λ η ν ικ ό τ ο υ ς κοινω νιολόγους, και για ό σ ο υ ς ασχολούνται με τις πολιτικές ιδεολογίες, από την Αρχαϊκή Εποχή με την πρώιμη χριστιανική σκέψη, ή ώς την Αραβική Κατάχτηση ακόμα και με τη μελέτη του μαρξισμού. Ξεκινώντας με την τάξη ως μια σχέση εκμετάλλευσης, θέλει να αποδείξει ότι οι έννοιες τάξη και ταξικός αγώνας, που ανέπτυξε ο Μαρξ εξετάζοντας κυρίως τον καπιταλισμό του δέκατου ένατου αιώνα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ε ξ η γ ή σ ο υ ν τις μ ε τ α β ο λ έ ς στην αρχαία ελληνική κοινωνία (συμπεριλαμβανομένης και της κατάρρευσης της δημοκρατίας) σε μια περίοδο πάνω από 1300 χρόνια (από το 700 π.Χ., περίπου, ώς το 640 μ.Χ.), που, σχεδόν στο μισό της, ο Ελληνικός κόσμος αποτελούσε ένα πολύ μεγάλο μέρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Το βιβλίο αποδεικνύει ότι τέτοια θέση όχι μόνο δεν είναι αναχρονιστική, αλλά, αντίθετα, ανταποκρίνεται σχεδόν απολύτως με τη θέση που είχαν υιοθετή σει οι ίδιοι οι Έλληνες διανοητές, και πάνω απ’ όλους ο Αριστοτέλης.

Ο ΤΑΞΙΚΟΣ Α Α Ε ΚΟΣΜΟ

Ο Τζ.Ε.Μ. ντε Σαιντ Κρουά είναι μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, καθηγη τής στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, και επίτιμο μέλος του New College.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΑΠΠΑ