Τεύχος 504 by Diavazo.gr

Τ Α ΕΥΠΩΛΗΤΑ Τ Ο Υ 2009

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Γ ΙΑ Τ Η Ν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Don DeLillo

Ένας επικίνδυνος συγγραφέας

ΕΡΣΗ

ΕΡΣΗ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Εύα

Τα ζύγια τον προσώπου

Φεύγοντας α πό το χριστουγεννιάτικο πάρτι, σ’ ένα μπαρ της Αθήνας, μια γιορτή χωρίς χα ρά, η Εύα περιπλανιέται στο κέντρο της π ό

Διάφορα κορίτσια π ερπατούσα ν αγέρωχα,

λης που μοιάζει με ερειπωμένο σκηνικό. Σαν

τά τους. Και οι π ιο ελκυστικές όμως ήξεραν ότι ο π όθος του άντρα κρατάει λίγο. Ας στό λιζαν, ας μεριμνούσαν εξ αυτού του λόγου για το σώμα τους, στην αγάπη τις ο δηγούσαν τα

ντοκιμαντέρ, σαν ασπρόμαυρη ταινία του Κασσαβέτη, αυτή η θαμπή μπαλάντα της σύγ χρονης Αθήνας και του υπαρξιακού τέλματος της ηρωίδας μάς λέει σε χαμηλούς τόνους, σχεδόν ψυχρά, ότι η παρτίδα είναι χαμένη.

προσβλητικά. Ή τ α ν αξιοθαύμαστο το πώς τό νιζαν με το ντύσιμό τους τα φυσικά χαρίσμα-

βήματά τους. Και προσπαθούσαν κυρίως με τα χαρίσματα των προσώπων τους να κάνουν τον πόθο πιο υποκειμενικό, πιο προσωπικό και μόνιμο. Έ νιωθαν κι αυτές όπως η Αζερίν ότι μόνο η αγάπη θα αδιαφορούσε για την η δονή, ίσως μόνο η αγάπη θα δημιουργούσε πε ρίπου μόνιμες προϋποθέσεις ηδονής. Μ όνο η αγάπη θα περιέβαλε την ηδονή με φως.

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ο Υ Ν Α Π Ο Τ ΙΣ Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Π Α Τ Α Κ Η ΝΕΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ) 38, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ. 210.36.: web site: http://www.patakis.gr · e-mail: info@patakis.gr · sales@patakis.gr

§ :Η γνώμη μου

Με Δον Κιχώτες μοιάζουν οι νέοι που αποφασίζουν σε τέτοιους και ρούς να μπουν πλπσίστιοι στπν εκδοτικό χαλεπό αγορά μας. Και είναι αρκετοί. Λαμβάνω όλο και πιο συχνά καλαίσθπτες μικρές εκδόσεις από τπν περιφέρεια, από ανθρώπους που αναζπτούν νέες φ ω νές και διαμορφώνουν μια όπια σ χέσπ με τον λόγο, δπλαδό χωρίς να λαμβά νουν υπόψπ τους τον σκλπρό ανταγωνισμό τπς καθεστπκυίας αγοράς. Από την άλλη, έρχονται συχνά στα γραφεία του περιοδικού νέοι που φ έρνουν τις εκδόσεις τους, περιοδικά, ποιήματα, συλλογές πεζών. Αλλοι προτιμούν τον διαδικτυακό κόσμο, αλλά μόνον το μέσον δια φέρει, ευελπιστούν και αυτοί να προσθέσουν τη φωνή τους σε έναν λογοτεχνικό κόσμο που μοιάζει ακίνητος, ατομικός, ευαίσθητος μόνον απέναντι στην αγορά και τις «φιλίες» δυνάμεις. Τέλος, κάποιοι παλιότεροι εξακολουθούν να εκδίδουν φυλλάδια ιδίοις αναλώμασιν για να κοινωνόσουν με τους φίλους τους. Δείτε και το Courier αυτού του τεύ χους, ενδεικτικά. Ενα υπόγειο ρεύμα συνιστούν όλοι αυτοί, που υπάρ χει από παλιά, διαχέεται σε ρυάκια, που κάποτε σταματούν και δίνουν τη θέση τους σε άλλα, που θα συνεχίσουν να κυλούν στα χωμάτινα αυλάκια της λογοτεχνίας. Ενας κόσμος αλλιώτικος.

Γιάννης Ν. Μπασκόζος

δ : περιεχόμενα

ευπώλιπα 105

8®

°|

συνέντευξη: 30 . Έλενα Χουζούρη: Η τραγικότητα της αυτοεξορίας. Συνέντευξη στον Γιώργο Ν. Περαντωνάκη

φάκελος: 51. Τα χρηστικά βιβλία και η αξία τους. Γιάννης Ν. Μπασκόζος | 53. Οδηγός χρηστικών βιβλίων

πρόσωπα: 114. Κώστας Βουκελάτος (1946 - 2009). Γιώργος Ε. Δαρδανός ο ταξιδευτής: 111. Λέξεις ψυχές που φτερουγίζουν.... Ελένη Καρρά 1112. Ιταλία:

Απολογισμοί. Maurizio De Rosa | 112 Ρωσία: Ο θρίαμβος του Πελεβίν. Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 2008

Charles Wcnar - Patricia K. Kerig

ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ

I 1

ΑΠΟ ΤΗ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG

d u tm ib e r # ΒΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΟ Διδάχου 37,10680 ΑΘΗΝΑ · 210-36.42.003 · info@dardanosnet.gr · www.dardanosnet.gr

δ : περιεχόμενα

ΔΙΑΒΑΖΩ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383 ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141 ΤΕΥΧΟΣ S04 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης Γ. Γαβαλάς & ΣΙΑ Ε.Ε. Εκδότης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Διευθυντής Γιάννης Ν. Μπασκόζος Τακτικοί συνεργάτες Αλέξης Ζήρας Σπύρος Κακουριώτης Ελένη Καρρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κώστας Μποτόπουλος Μαρίζα Ντεκάστρο Γιώργος Ξενάριος Όλγα Σελλά Ανταποκριτές Christopher Lees (Μπέρμινγκχαμ) Έλενα Παλλαντζά (Φρανκφούρτη) Maurizio De Rosa (Μπολώνια) Δημήτρης Β. Τριαντα<ρυλλίδης (Μόσχα) Κριτικογραφία Θοδωρής Πέρσης Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου

αφιέρω μα: 73. Ντον ΝτεΛίλλο:Ένας επικίνδυνος συγγραφέας. Επιμέλεια: Λεύτερης Καλοσπύρος | 74. Χρονολόγιο. Λεύτερης Καλοσπύρος | 81■ Παιχνίδια της Ιστο ρίας και της ατομικότητας. Τάσος Γουδέλης | 84. Στους σκουπιδότοπους της Ιστορίας: ο Υπόγειος κόσμος του Ντον Ντελίλλο. Λάμπρος Σκουζάκης | 86 ■Υπόγειος κόσμος: Τρία στιγμιότυπα μαζικής υστερίας. Λεύτερης Καλοσπύρος |

91I. Συνωμοσία, παράνοια, επιστήμη και τα βιβλία του Don DeLillo. Βασίλειος Φ. Δρόλιας | 94 . The party is over. Δη μήτρης Α θηνάκης

βιβλιοθήκες: 116■Ένα μικρό, μα ελκυστικό βιβλιο πωλείο. Νάσος Χριστογιαννόπουλος

βιβλιοκριτική 34 βιβλιοπαρουσίαση 5 0 κριτικογραφία: 101 Θοδωρής Πέρσης

Διαφημίσεις, Παραγωγή, Διανομή Α. Δ. Οικονομόπουλος & ΣΙΑ Ο.Ε. Συνδρομές Μιχάλης Βαλάσογλου

γράφ ουν και μιλούν:

Design director Χρήστος Σ. Τζοβάρας design9@hol.gr

Εκτύπωση Sky printing A. Ε.

γος-Ίκαρος Μπαμπασάκης | Γιάννης Ν. Μπασκόζος | Κώστας

ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία)

γος Ξ ενάριος | Μαρία Ξυλούρη | Γιώργος Ν. Περαντωνάκης |

ΔΙΑΒΑΖΩ Χαριλάου Τρικούπη 38, ΑΘΗΝΑ, 106 80 Τηλ.: 210 33 88 008-9, Fax: 210 33 88 006 e-mail: diavazo@otenet.gr

Μποτόπουλος | Μαρίζα Ν τεκάστρο | Maurizio De Rosa | Γιώρ

κδόσεις της

ΕΣ ΤΙΑΣ

Λε)[<ή/3οι <yuwp<*<p£is του Κόσμου ΝΤΟΝ ΝΤΕΛΙΛΑΟ

ΕΚ ΔΟ ΤΙΚ Ο Σ Ο ΙΚ Ο Σ : Ε υ ρ ιιιίδ ο υ 84, Α θή να 105 53. Τ Η Λ .: 210 3 2 1 3 9 0 7 ΓΕΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Σ ό λω νο ς 60, Α θήνα 106 72. ΤΗ Λ .: 210 3615077

w w w . h e s t i a . g r

w w w . e s t i a b o o k s t o r e . g r

Η χρυσή τετράδα Υπάρχει μια τετράδα, Δημουλίδου, Μαντά, Βαμβουνάκη και Παπαδάκη, που συμπληρώνεται από τον Θέμελη, που δεσπόζει στις λίστες των ευπώλητων στα βιβλιοπωλεία. Αυτοί και λευκές σελίδες να βγάλουν θ α πουλήσουν, σε πείσμα του μεταμοντέρνου Κρητιώτη, που κάποτε είχε βγάλει ένα βιβλίο με λευκές σελίδες και όλοι νόμιζαν ότι ο τυπογράφ ος ξέχασε τα γράμματα.

2009: τα ευπώλητα Ιδού λοιπόν και τα ευπώλητα της χρονιάς. Χωρίς εκπλήξεις. Νταν Μ πράουν και ο δικός μας Δημήτρης Μπουραντάς βρίσκονται πολύ μπροστά. Το λέμε και έχουμε αποδείξεις. Από 25 βιβλιοπωλεία σε όλη τη χώρα, στοιχεία με αριθμούς και όχι απλούς καταλόγους, στη γενική κατά ταξη, δηλαδή σε αλυσίδες και μεμονω μένα βιβλιοπωλεία, φανερώνεται ότι αυτά τα δύο βιβλία έχουν πουλήσει σ χεδόν διπλάσιο αριθμό αντιτύπων σε σ χέση με το δεύτερο βιβλίο που ακολουθεί. Δείτε τους σχετικούς καταλόγους στην σελίδα 105.

Ξένο μιθιοτόρημα, παντού ίδια

Μ.

Ό,τι πουλιέται στο εξωτερικό το ίδιο και εδώ. Μετά τον Νταν Μπράουν, με λιγότερες πωλήσεις ακολουθούν η Στέφανι Μέγερς, ο Στιγκ Λάρσον και ο πανταχού παρών Πάολο Κοέλιο. Απ’ ό,τι φαίνεται οι μεγάλοι και καλοί συγγραφείς α πευθύ νονται σ τον σκληρό πυρήνα αναγνωστών σε όλο τον κόσμο.

Για τ»ν Κώστα Βουκελάχο Όσοι τον γνώρισαν τον εκτιμούσαν. Οι ρεπόρτερ του βιβλίου είμαστε λίγοι, και λιγότεροι αυτοί που τον ήξεραν. Αυτοί οι λίγοι λυπηθήκαμε. Ή ταν μία απώλεια. Η σχέση του με το βι βλίο ήταν σ χεδόν φετιχιστική, αγαπούσε κάθε είδους βιβλίο, τα γνώριζε, τα ξεχώριζε και τα τακτοποιούσε σαν παιδιά του. Το γραφείο του σ την Απελλού θύμιζε αυτά τα στοιχειωμένα βι βλιοπωλεία που περιγράφει ο Θ αφόν σ τα μυθιστορήματά του. Μέσα στο ημίφως, βιβλία τα κτοποιημένα κατά σ τοίβες στο πάτωμα, ένα γραφείο γεμάτο χαρτιά και ο ίδιος ανήσυχος πάντα μην κάτι του ξεφύγει. Χάθηκε αθόρυβα, όπω ς έζησε αθόρυβα, στη σκιά των αγαπημέ νων βιβλίων του.

Δοκίμια μ ε απήχηση

Ποίηση παραπονεμένη

Με πολύ λιγότερες πωλήσεις απ’ ό,τι τα μυ θιστορήματα, στα δοκιμιακά βιβλία ξεχωρί ζουν βιβλία αναλύσεων που απευθύνονται σε πλατύ κοινό. Ανάμεσά τους ο Ίρβιν Γιάλομ και ακολουθεί με το πρόσφατο βιβλίο της για το Βυζάντιο η Ελένη Αρβελέρ, πράγμα που σημαίνει ότι η δυναμική του δεν έχει τελειώσει. Επεται ο Μίμης Ανδρουλάκης, που έχει εξελιχθεί σε σταρ του βι βλίου, και μια έκπληξη: ο Νίκος Σιδέρης με το εκλαϊκευτικό βιβλίο του για τα παιδιά που έχει γίνει ανάρπαστο μέσα από τη στόμα με στόμα διάδοσή του. Στα πολιτικά βιβλία τα Ίμια των Ελις - Ιγνατίου είναι πρώτο, δείχνοντας ότι δεν έχει ξεχαστεί το πολιτικό ζήτημα και στα κόμικς το Logicomix παραμένει πρώ το στις προτιμήσεις μεγάλης μερίδας αναγνωστών.

Στην ποίηση, με πολύ μικρά νούμερα, υπάρχουν δύο σταθερές, Ελύτης και Δημουλά, που προηγούνται τα τελευταία χρόνια στις εγχώριες πωλήσεις. Αξιοση μείωτο και λυπηρό ότι νεότεροι ποιητές της μεταπολιτευτικής γενιάς, πολύ καλοί και βραβευμένοι, βρίσκονται κάτω από τη μέση της λίστας, με πολύ μικρά νού μερα πωλήσεων. Δυστυχώς, άλλα ζητάει το κοινό...

Μ.

ΣΙΜΟΝ ΝΤΕ ΜΠΟΒΟΥΑΡ Το δ εύ τερ ο φ ύ λ ο

Το απόλυτο έργο avacpopds του φεμινιστικού KivnpaTOS. Εξήντα χρόνια μετά, αξίζει να ξαναδιαβαστεί ωε ορόσημο Tns ιστόρισε του γυναικείου

KivnpaTos.

ΖΗΤΗΣΤΕ

ΤΟ

ΙΕ

ΟΛΑ

ΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

δ σχόλια

Ή θα γ ίν α μ ε τ ο ΕΚΕΒΙ Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι αράδες οι υπάλληλοι του ΕΚΕΒΙ παραμέ νουν απλήρωτοι. Δέσμιοι ενός αναχρονι στικού σ υστήματος, ενός ΕΚΕΒΙ στο οποίο δεν έχει συσταθεί, 16 χρόνια από την ίδρυσή του, ο Ο ργανισμός που θ α το διέπει, αναγκάζει υπαλλήλους 10 χρόνων να υπογράφουν ετήσιες ανανεούμενες συμβάσεις και να βρίσκονται σ υνεχώ ς επί ξύλου κρεμάμενοι όσον αφορά το εργα σιακό τους μέλλον. Ή το θέλουμε το ΕΚΕΒΙ και τ ο οργανώνουμε σ ωστά ή το διαλύουμε.

Ιοτολόγιο συγγραφέων

δ 8

Μιας και μιλάμε για το ΕΚΕΒΙ, αν μπείτε στον κόμβο του θα βρείτε ένα ιστολόγιο συγγραφέω ν όπου υπάρχουν διαδοχικές καταχωρίσεις απόψεων νέων σ υγγρα φ έω ν για τα του βίου και της σ υγγραφής. Το άρχισε η Αργυρώ Μαντόγλου, εκφ ρά

ζοντας την αδειοσύνη που νιώθει ο συγ γρ αφ έας όταν παραδώσει το μυθιστό ρημά του σ τον εκδότη, και το συνέχισε ο Δ ημήτρης Α θπνάκης με απόψεις για το ρόλο του διανοούμενου σήμερα. Ο διάλο γο ς συνεχίζεται με Αμάντα Μιχαλοπούλου και Δημήτρη Σωτάκη.

123λέξας Συνήθως τα ιστολογία βρίθουν ναρκισσι σμό και λογόρροια. Σπανίως αλιεύεις κάτι ενδιαφέρον. Ό μω ς στο ιστολόγιο «123 λέξεις» ανακάλυψα μια πολύ καλή πεζογράφ ο π ου προσπαθεί με μόλις 123 λέξεις να πει μια ιστορία. Είναι το πιο δ ύ σκολο πράγμα του κόσμου. Στα καθ’ ημάς ελάχιστοι το κατάφεραν, ο Γονατάς, ο Π απαδημητρακόπουλος (πολύ ωραίο το τελευταίο βιβλίο του), ο Σκαμπαρδώνης σ τα πρώ τα του, ο Χιόνης και κάποιοι λίγοι ακόμα. Ενας μινιμαλισμός που συγκινεί.

Μ ετακινήσεις Συχνές οι μετακινήσεις σ τον εκδοτικό χώρο. Στο Μεταίχμιο από τον Κέδρο -ό π ο υ για χρόνια υπήρξαν στελέχη το υ - η Ελένη Μπούρα και ο Γιάννης Κοντός. Ο Νώντας Παπαγεωργίου ετοι μάζει λογοτεχνική αντεπίθεση. Στον Κέδρο πήγε ο «δικός μας» Λευτέρης Καλοσπύρος, ειδι κός σ τα της ξένης λογοτεχνίας. Υ πάρχουν και μετακινήσεις που δ εν τις μαθαίνουμε, είναι οι μικροί που φεύγουν από τους μικρούς. Ερχεται μια δύσκολη χρονιά και όλοι μαζεύονται. Κ.

Ν έ ο ι φ φ έ λ π ιδ ε ς

Νέα κα παλαιοί

Νέος συγγραφέας, ηαλιότερα βραβευμέ νος, και κανακεμένος αρκετά, εξέδιδε τα κτικά βιβλία αλλά με πτωτική καλλιτεχνική αξία. Οι κριτικές που άκουσε δεν τον συ νέτισαν, απέδωσε στην κακία του κόσμου τις δικές του καλλιτεχνικές ατυχίες. Ετσι, αποφάσισε να εκδικηθεί όσους τόσο καιρό τον στήριζαν. Εξέδωσε λοιπόν ένα τύποις μυθιστόρημα σ το οποίο περνάει γε νεές δεκατέσσερις τους πάντες: τον εκ δότη του, τους φίλους του, αυτούς που τον ανέδειξαν, συναδέλφους τους, κ.ά. Κρίμα το παλικάρι, κρίμα!

Δυστυχώς, δεν είναι ο μόνος. Υ πάρχουν και άλλοι «νέοι» -λεγόμενοι, αν και προ πολλού παλιοί στην ηλικία και το μυαλόπου δεν θέλουν να δουν το αυτονόητο. Μια επιτυχία δεν ακολουθείται απαραίτητα από μια άλλη, χωρίς κόπο, προσπάθεια, σ ύνεση και χρόνο. Φταίμε και εμείς, οι του βιβλίου, που για χρόνια μετά το πρώτο τους βιβλίο τούς κατατάσσαμε ανάμεσα στους νέους φερέλπιδες πεςογράφους.

Κλαοικά αριστουργήματα Tns παγκόσμια$ λογοτεχνία$

ΖΗΤΗΣΤΕ

ΤΑ

ΣΕ

ΟΛΑ

ΤΑ

ΒΙ ΒΛΙ ΟΠΩΛΕΙ

ΜεταιχΜίο (!) www.metaixmio.gr

δ:από μήνα σε μήνα ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΣΕΛΛΑ

Η ν έ α χ ρ ο νιά μπήκε με λ ιγότερ ες π α ρ α λα β ές τίτλων (φυσικό είναι πά ντα μετά τις γιορτές) και π ερ ισ σ ό τ ερ ες εκ κ ρ εμ ό τπ τες σ τ ο χώ ρ ο το υ βιβλίου. Ίσω ς και λίγο π ερ ισ σ ό τ ερ ες αγω νίες. Υ π ά ρ χο υ ν εκδοτικοί οίκοι (με μικρή πα ρ αγω γή αλλά μεγάλπ πορεία) π ο υ α να σ τέλ λ ο υ ν τπ ν εκδοτική τ ο υ ς δρασ τπριότπτα, άλλοι π ο υ δ εν έ χ ο υ ν μπει σ τπ ν α γο ρ ά με ν έ ο βιβλίο το τελευταίο διάστπμα και π ολλοί π ο υ μ ετρ ο ύν πά ρ α π ο λ ύ τα εκδοτικά τ ο υ ς βήματα. Ό λοι, μικροί και μεγάλοι εκ δ ό τ ες, εκ φ ρ ά ξο υ ν ό λ ο και μ εγα λ ύτερ ες α νπ σ υ χ ίες για τις μ α κ ρ οχρ ό νια ς α π ο π λπ ρ ω μ ή ς επιταγές π ο υ πα ίρ νουν απ ό μεγάλα βιβλιοπω λεία και γενικ ώ ς επικρατεί σκεπτικ ισ μός. Ίδω μεν, π χ ρ ονιά μόλις άρ χισ ε.

29 Δ εκεμβρίου Το σταθερό τελευταίο ρεπορτάζ της χρονιάς δεν αφήνει πλέον αδιάφορη τη λογοτεχνική κοινότητα, αφού η Ακαδημία Αθηνών παρακολουθεί την αγορά και τις εξελίξεις της. Ετσι, φ έτος βραβεύτηκαν: ο Γιώργος Μπρουνιάς με βραβείο Αθάνα, ο Χρήστος Χρυσόπουλος με το βραβείο αφηγηματικού πεζού λόγου του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη, ο ποιητής Κώστας Παπαγεωργίου για το σύνολο του έργου του, ο Γιάννης Δάλλας με βραβείο δοκιμίου από το Ίδρυμα Π έτρου Χάρη, ο Π έτρος Τατσόπουλος με βραβείο παιδικής λογοτεχνίας του Ιδρύματος Ο υράνη και ο Γιάννης Κοντός, από το ίδιο

ίδρυμα, για το σύνολο του έργου του. Το Ίδρυμα Ουράνη δεν απένειμε βραβεία μυθιστορήματος και δοκιμίου φέτος.

6 Ιανουάριου Το μάθαμε οι περισσότεροι αργά. Ο ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού Ιχνευτής Κώστας Βουκελάτος πέθανε τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς και κηδεύτηκε, συνοδευόμενος από ελάχιστους φίλους του, στις 2 Ιανουάριου, στο νεκροταφείο Παπάγου. Ή ταν 62 ετών και ήταν ο άνθρωπος που πρώ τος κατέγραψε, στις σ ελίδες του περιοδικού του, τα στατιστικά στοιχεία της ελληνικής

βιβλιοπαραγωγής τα τελευταία χρόνια. Είχε γεννηθεί στη Λευκάδα, τελείωσε στην Αθήνα την Ανωτάτη Εμπορική και διορίστηκε στην Κτηματική Τράπεζα. Αλλά δεν έμεινε πολύ εκεί. Και αποφάσισε να καταπιαστεί με κάτι που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχε γίνει ποτέ στην Ελλάδα: με την καταγραφή των στατιστικών στοιχείων του βιβλίου. Το πρώ το τεύχος του Ιχνευτή έτσι ονόμασε το περιοδικό το υ - κυκλοφόρησε στις 21 Μαρτίου του 1985 και συνέχισε με το ίδιο πείσμα για πολλά χρόνια, γράφοντας τις δικές του σ ελίδες στην ιστορία του ελληνικού βιβλίου.

12 Ιανουάριου Ή ταν μια σωστή κίνηση από το υπουργείο Πολιτισμού, που ζήτησε τις παραιτήσεις του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΚΕΒΙ. Ενός συμβουλίου που διορίστηκε λίγες μέρες πριν από την προκήρυξη των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου. Μέχρι την έκδοση του τεύχους δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν θα έχει διοριστεί νέο Δ.Σ. ή θα έχει ακολουθηθεί η κατάθεση υποψηφιοτήτων μέσω Διαδικτύου, όπω ς έγινε

π.χ. με το Δ.Σ. του ΟΠΕΠ. Π άντως σιγά-σιγά παίρνει το δρόμο της και η επίλυση εκκρεμοτήτων στο χώρο του βιβλίου. Άντε να δούμε...

ι 8 Ιανουάριου Είχε συζητηθεί ιδιαίτερα και όταν έφυγε από τον Κέδρο η Ελένη Μπούρα, ένας άνθρωπος ιδιαίτερα αγαπητός σε όλους όσοι ασχολούνται με τις εκδόσεις και τα βιβλία. Όλοι περιμέναμε από τότε να δούμε

με ποιον έλληνα εκδότη θα συνεργαστεί. Τις πρώ τες μέρες του Ιανουάριου δόθηκε η απάντηση: η νέα της εκδοτική στέγη θα είναι το Μεταίχμιο, όπου αναλαμβάνει υπεύθυνη της ελληνικής πεζογραφίας. Στις ίδιες εκδόσεις έχει ήδη ξεκινήσει να συνεργάζεται και ο ποιητής Γιάννης Κοντός. Σαν να προοιωνίζεται εξελίξεις και μετακινήσεις αυτή η μετακίνηση...

δ:από μήνα σε μήνα

20 Ιανουάριου

29 Ιανουάριου

Έγινε περισσότερο γνωστός από το εν πολλοίς βιωματικό βιβλίο του Χωρίς ανάγκες σώμα (Κέδρος) ο κερκυραίος συγγραφέας Χάρης Λύτας, που πέθανε μόλις στην ηλικία των 53 ετών. Ή ταν ένα βιβλίο για τον κόσμο των ναρκωτικών και τη σκληρή πορεία της απεξάρτησης. Ακολούθησαν κάποια δοκίμια (Λάθε βιώσας, Εγκώμιο της εκδίκησης). Τα θέματά του πάντα αντλημένα από όσα τον απασχολούσαν, τον βασάνιζαν, τροφοδοτούσαν το πάθος και τα πάθη του. Τα τελευταία χρόνια ζούσε στη γενέτειρά του.

Το τρίτο ραντεβού στην Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου είναι γεγονός. Πραγματοποιείται και φ έτος με διοργανωτή το ΕΚΕΒΙ και τη συνεργασία των εκδοτών παιδικού και εφηβικού βιβλίου και του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Θα φιλοξενηθεί, όπω ς πάντα, στις εγκαταστάσεις της HEI .EXPQ στο Μαρούσι. Στην έκθεση εκδότες παιδικού βιβλίου θα παρουσιάσουν τις εκδόσεις τους, η Γαλλία θα είναι τιμώμενη χώρα και γάλλοι συγγραφείς παιδικού βιβλίου θα είναι παρόντες, ενώ από τις 2 9 Ιανουάριου μέχρι την 1η

Φεβρουάριου θα φιλοξενηθούν πάνω από 130 εκδηλώσεις. Τέλος, θα φιλοξενηθεί έκθεση χειροποίητων παιδικών βιβλίων που φιλοτέχνησαν φοιτητές των ΤΕΙ Γραφιστικής. Μια έκθεση που, παρά τη νεαρή της ηλικία, έχει ήδη φανατικούς και πιστούς επισκέπτες. Παιδιά, φυσικά. Β

Β Ι Β Λ Ι Α ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙ ΖΟΥΝ

«Η καρδιά μου σταμάτησε και δεν ανάσαινα πια - για τον κόσμο ήμουν πραγματικό νεκρή... Ως Ιουλιέτο, φαντάζομαι ότι θα έπρεπε να το περιμένω. Όμως ήθελα να πιστεύω πως αυτή τη φορά δε θα εηαναλαμβανόταν η ίδια τραγωδία». Η Τζούλι ταξιδεύει στη Σιένα, αποφασισμένη να μάθει όλη την αλήθεια για την καταγωγή της οικογένειας της, έχοντας στο κοτόπι της επικίνδυνους δολοφόνους. Όταν βρεθεί στον τάφο των αιώνιων εραστών θα συνειδητοποιήσει ότι ίσως στο παρόν ο έρωτάς τους μπορεί να έχει ευτυχισμένο τέλος. Μια ιστορία που αποδεικνύει ότι ο αληθινός έρωτας μπορεί να είναι πιο δυνατός από το θάνατο.

Ν Πελίν απαντά σε μια περίεργη αγγελία για μερική απασχόληση. Όλη κι όλη η «απασχόληση» που ζητά η Ροζέλα, μια γοητευτική γηραιά κυρία, είναι οι συζητήσεις. Αν και διστάζει αρχικά, η Πελίν θα δεχτεί την πρόταση, ξεκινώντας μια αφηγηματική παρτίδα τένις. Η Ροζέλα κουβαλά ένα σκληρό παρελθόν· διώξεις στη Γερμανία του Χίτλερ, ανακρίσεις στην Τουρκία της επιστράτευσης, απιστίες και τον πόνο της κόρης της, που την απαρνήθηκε. Η Πελίν, πάλι, αν και νεαρή, κρύβει τα δικό της μυστικά. Τα όνειρό τους όμως είναι κοινά: για μια ζωή γεμάτη αγάπη.

Ενάντια στη θέληση των γονιών του, ο Μπράιαν εγκατέλειψε τη χώρα του αναζητώντας την τύχη του οτη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν. Στο θέατρο Μπολσόι, γνώρισε μια όμορφη νοσοκόμα, την Ιλεάνα. Η συνάντηση αυτή έμελλε να γίνει το ξεκίνημα μιας παθιασμένης ερωτικής σχέσης που συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο. Η αληθινή ιστορία ενός άντρα που, ενάντια σε κάθε φυσικό, πολιτικό και κοινωνικό εμπόδιο, είχε το θάρρος να διασχίσει ολόκληρη την Ευρώπη για να σώσει τη γυναίκα που αγαπούσε.

Κατά τη δεκαετία του 1960, το Λονδίνο, το Σαν Φρανοίσκο, το Λος Άντζελες, η Νέα Υόρκη, το Παρίσι ήταν κέντρα ανταλλαγής ιδεών, μυστικιστικών φιλοσοφιών και πειραματισμών. Άνδρες και γυναίκες -μουσικοί, συγγραφείς, οκεητόμενοι, χασικλήδες, μόδιστροι και ονειροπόλοι- συνέρρεαν αυθόρμητα από κάθε γωνιά του κόσμου. Το Βιβλίο αυτό, προϊόν της μεγαλύτερης έρευνας που έχει γίνει μέχρι σήμερα για το κίνημα των Χίηις, αναβιώνει με πλούσιο φωτογραφικό υλικό την ψυχεδελική ένταση της εποχής, και παρουσιάζει τα κινήματα που προηγήθηκαν και ακολούθησαν μετά τις ξέγνοιαστες ημέρες αγάπης και έρωτα.

Μαρία Σελάχα και Μανόλη Μανώλα, Μυτιλήνη, λάβαμε τις εκδό σεις σας. Πραγματικά δονκιχωτική η προσπάθειά σας να στήσετε έναν εκδοτικό οίκο σε ένα ακριτικό νησί, όσο μεγάλο κι αν είναι. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν τέτοιοι εκδοτικοί οίκοι και αλλού στη δυσπρόσιτη ελληνική περιφέρεια, όπως π.χ. στη Χίο, και προ οδεύουν. Τα βιβλία σας είναι πολύ προσεγμένα, με πολλές τοπι κές αναφορές και ποικιλία. Σας ευχόμαστε από καρδιάς μακροημέρευση. Θάνο Μαλλιαρή, ενταύθα, χαιρετίζουμε και τη δική σας εκδοτική προσπάθεια με τις εκδόσεις PS (υστερόγραφο στα αγγλικά). Μας γράφετε ότι ζητάτε να είστε ό,τι λέει ο τίτλος σας, ένα postscript, μια ανα τρεπτική τελευταία φράση στη σύγχρονη λογοτεχνία, μια «δεύτερη ανά γνωση». Οι πρώτες επιλογές σας είναι πράγματι προσεγμένες, με έμφαση στις νέες φωνές. Ελπίζω ότι θα τα πάτε καλά. Χρειάζεστε κουράγιο και ίσως λίγη τύχη, γιατί οι καιροί είναι χαλεποί. Σας ευχόμαστε μακροημέρευση!

Βασίλη Δημπτράκε, Παιανία, έλαβα τον πολύ καλό Λασπωμένο άγγελο, στη σειρά των καλαίσθητων οκτασέλιδων που εκδίδεις μαζί με τη μελέτη του φίλου Περικλή Σφυρίδη για τον ποιητή Αλέξη Ασλάνογλου. Το ότι έχεις φτάσει στο No 61 των εκδομέ νων οκτασέλιδων είναι ένα κατόρθωμα και σε ευχαριστούμε γι’ αυτό. Κώστα Βούλγαρη, έλαβα κι ευχαριστώ το —ιδίοις αναλώμασιν, προ ορισμένο, απ’ ό,τι καταλαβαίνω, μόνον διά φίλους- φυλλάδιο Φωνές. Εξαί ρετος «Ο επικήδειος ρήτορας» και εύστοχος «Ο ρέκτης της εμπειρίας».

Αντώνπ Γκάντζπ, ενταύθα, έλαβα την πολύ προσεγμένη εκδοτικά, δύο τυπογραφικών μόλις, σύνθεσή σου Ωδή στο νέο Μεσολόγγι, αφιερωμένη στη Γάςα και εμπνεόμενη από τους «Ελεύθερους πολιορκημένους», μια ωδή στο αλωνάκι που βομβαρδίζεται. Αλεξάν δρα Δεληγιώργη, Θεσσαλονίκη, ευχαριστώ για τις ευχές, το κείμενο -δεν πειράζει- όταν είσαι έτοιμη το στέλνεις. Μάκπ Πανώριε , ενταύθα, ευ χαριστώ για τις ευχές και εύχομαι και σε σένα να είσαι πάντα δυ νατός ...και «φανταστικός». Ευχαριστώ σας, όλους.

Υγιαίνω, το αυτό επιθυμώ και δι’ υμάς. Ο αναγνώστης

Οσο πολύτιμο είυαι ο λόγοε υα μεταδίδεται...

... άλλο τόσο είυαι και υα προστατεύεται η δημιουργία του.

Τώρα η αδειοδότηση για νόμιμη αναπαραγωγή είναι εύκολη όσο ένα κλικ. Το πρόγραμμα “Ασπίδα” του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου, διαχειρίζεται τα πνευματικά δικαιώματα για να τα αποδώσει εκεί που ανήκουν, στους δημιουργούς τους.

Σ.Π. Δ.Α

Συλλογική Παραχώρηση Δικαιωμάτων ΑναπαραγωγήΒ

δ:θερμιδω ριανά οξύτονα ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΗΡΑ

Ιθαγένειες, εθνικές ταυτότητες και ιδεοληψίες ( I ) ίναι γνωστό ότι κάθε σοβαρή υπό θεση, κάθε σημαντικό ζήτημα, όταν περνάει τα σύνορα της χώρας μας (αλλά όχι μόνο) κινδυνεύει να εξευτελιστεί από τους χειρισμούς και από τις χειραγω γήσεις που το περιμένουν. Ένα τέτοιο είναι το ζήτημα της έννοιας του έθνους και των διαφόρων εθνικών και άλλων ταυτοτήτων, όπως διαμορφώθηκαν και συνεχώς αναδιαμορφώνονται στις νέες συνθήκες. Ωστόσο, το ζήτημα δεν γεννήθηκε το 1990, ούτε και ταυτίζεται, έτσι όπως μας το προβάλλουν, με το θέμα της ενσωμάτωσης των μετανα στών και προσφύγων από την Αφρική, την Ευρώπη ή την Ασία. Ξεκινά από τις βλέψεις της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, των προ γραμμάτων και των επιτελείων της, και εκεί άλλωστε βρίσκεται κατά ένα μέρος η υπο κρισία πολλών από τους επιτρόπους και τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών. Στο ότι δηλαδή αποφεύγουν να δηλώσουν ότι η αποδόμηση των επιμέρους εθνών και κοι νωνιών της Ευρώπης είναι συστατική προ ϋπόθεση για την υλοποίηση του «οράμα τος» των «Ηνωμένων Πολιτειών» της. Η γενναία χρηματοδότηση και υποστήριξη προγραμμάτων ανθρωπολογικών και άλλων παρεμφερών σπουδών, φύλου και κοινωνι κής ταυτότητας, ιδίως στην Αγγλία, μετά το 1990, συμβαδίζει απολύτως με αυτόν τον αποδομητικό σχεδίασμά, που όμως η εφαρ μογή του κατευθύνεται κυρίως όχι σε κοι νωνίες πιο συμπαγείς, όπως λ.χ. η γαλλική, η γερμανική ή η ισπανική, όσο σε κοινωνίες που είχαν και έχουν έντονα προβλήματα συ νοχής και ταυτότητας, όπως η ελληνική, η

πορτογαλική ή, σε κάποιο μέτρο, η ιταλική. Η έκρηξη των νέων νομαδικών μετατοπί σεων, που εν μέρει μόνο συνέβη λόγω της διάλυσης της Σοβιετικής Ενωσης (η βασική έλξη προς τη Δύση προήλθε περισσότερο από το ότι ενσάρκωνε το φαντασιακό όνει ρο της παραδείσιας, καταναλωτικής ευ ζωίας), αύξησε σε ορισμένους τόπους την ταχύτητα απορρύθμισης της προηγούμενης ομοιογένειας κράτους - έθνους. Και, κατά συνέπεια, διευκόλυνε την προοπτική εφαρ μογής ενός γιγαντιαίου ανασχεδιασμού από την Ε.Ε., που έγινε ορατότερος με τη συν θήκη της Λισσαβώνας. Στην πρώτη αυτή υποκρισία των πολιτικών ηγεσιών που καθορίζουν τις κινήσεις των Βρυξελλών προστέθηκε και μια δεύτερη, ίσως σημαντικότερη. Ότι τα 2-3 τελευταία χρόνια, με τη βοήθεια και της οικονομικής κρίσης, οι ισχυροί εταίροι μας έκαναν πολύ αυστηρότερο, έως απαγορευτικό τον έλεγ χο εισόδου των μεταναστών στις χώρες τους. Προέκριναν έτσι ορισμένα κράτη, όπως η Ελλάδα, με εγγενή προβλήματα διοίκησης και σχεδόν ανύπαρκτη στρατη γική υποδοχής, να παίξουν το ρόλο των «χώρων συσσώρευσης», για ένα μεγάλο μέρος του μεταναστευτικού πληθυσμού που οι ίδιοι «εταίροι» μας, για λόγους δικών τους εσωτερικών ισορροπιών, δεν τον ήθε λαν και δεν τον θέλουν. Και όντως, τα προ βλήματα ένταξης και συνύπαρξης των με ταναστών στη χώρα μας άρχισαν να γίνον ται πιεστικά μετά το 2000, όταν οι φραγμοί εισόδου τους στην «εκσυγχρονισμένη» Ε.Ε. οδήγησαν στην εδώ γεωμετρική άνοδο

του αριθμού τους. Τότε άρχισε να ξυπνάει και να εξαπλώνεται ο φ όβος για τον άλλο, τότε άρχισαν να διακρίνονιαι καθαρά οι ιδεολογικοί αναχρονισμοί και οι σοβινισμοί από πολιτικές ομάδες της άκρας δεξιάς, τότε άρχισαν να επανεμφανίζονται στερε ότυπες ιδεοληψίες που πολλοί αφελώς νό μιζαν ότι είχαν λειανθεί ή εξαφανιστεί. Δεν υπάρχει αμφιβολία ωστόσο ότι η ενοχή και ο φόβος για τον άγνωστο άλλο, προτού πά ρουν για μια ακόμα φορά το πολιτικό τους πρόσημο, είναι αντιδράσεις με βαθύτερα αί τια, πολύ βαθύτερα και πολύ ευρύτερα από όσα νομίζουν οι θεωρητικές προσεγγίσεις της αριστερός και των ευκαιριακά φίλα προσκείμενων πανεπιστημιακών της. Απόδειξη ο τρόπος με τον οποίο πραγμα τοποιείται τον τελευταίο καιρό (ερήμην ου σιαστικά της κοινωνίας), η συζήτηση για το τι μπορεί σήμερα να σημαίνει έθνος, τι ιθα

γένεια, τι πατρίδα και τι σημαίνουν οι συ νεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές μας ταυτότητες. Η συζήτηση -δηλαδή ποια συ ζήτηση; μήπως ο μονόλογος;- γίνεται, ακόμα και μεταξύ λογιών και επιστημόνων, με τρόπο ανατριχιαστικά δημοσιογραφικό, με επιπολαιότητες, με ανακρίβειες, με αμε τροέπειες. Και το όλο πράγμα σπρώχνεται στην κυριολεξία σε μια λύση σπουδής από την παρούσα κυβέρνηση, όχι λόγω πραγ ματικού ενδιαφέροντος για τις κοινωνικές ομάδες των μεταναστών και της ενσωμά τωσής τους αλλά λόγω της υπόρρητης ή φανερής ελπίδας ότι έτσι θα βελτιωθούν τα οικονομικά του κράτους, των ασφαλιστι κών ταμείων, αλλά θα ενισχυθούν και οι πλειοψηφίες της προσεχούς εκλογικής κάλπης! Για όλα αυτά όμως στα επόμενα «Θερμιδωριανά», του Μαρτίου... ■

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ DOUGLAS MAC DOWELL Καθηγητής των Ελληνικών και Λατινικών στο Πανεπιστήμιο της Τ Ο ΔΙΚ Α ΙΟ ΣΤΗΝΑΘΗΝΑ Τ Ω Ν Κ Λ ΑΣΙΚΩΝ ΧΡΟ Ν ΩΝ Μετάφραση: Γιώργος Μαθισυδάκης. Σχ. 8ο αελ. 432με 12 εικόνες εκτός κειμένου. Νέα έκδοση Ο συγγραφέας συγκεντρώνει την προσοχή του στην Αθήνα της χρονικής περιόδου Περικλή Δημοσθένη, για την οποία μας μιλάνε οι αττικοί ρήτορες, και προσφέρει σχετικά αποσπάσματα από την αρχαία ελληνική Γραμματεία, με ακρι βείς παραπομπές και σε άλλες μαρτυρίες, για όσους θα ήθελαν να ασχοληθούν με ιδιαίτερα θέματα μελέτης.

ARNALDO BISCARDI Καθηγητής Πανεπιστημίου ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛ Η ΝΙΚ Ο ΔΙΚ Α ΙΟ Μετάφραση: Παναγ. Δημάκης Σχ. 8ο, αελ. 507 Το Αρχαίο Ελληνικό Δί καιο μεταφρασμένο με υποδειγματική ακρίβεια από τον καθηγητή Πα ναγιώτη Δημάκη, αποτελεί μία από τις σημαντι κότερες συμβολές στο πεδίο ερευνών γύρω από το δίκαιο της κλασικής περιόδου και απαραίτη το επιστημονικό βοήθημα για τους σπουδαστές του Δικαίου αλλά και πολύτιμη πηγή αρχαιο γνωσίας για τους νομικούς και για κάθε φιλο μαθή αναγνώστη.

Από το I960 ΕΚΔΟΣΕΙΣ Δ. Ν. ΠΑΠΑΔΗΜΑ Προσφορά στον Πολιτισμό και στην Παιδεία Ιππακράτους 8 · Αθήνα Τ.Κ. 10679 · Τηλ.: 210.36.27.318 · www.papedimasbook8.gr · papadimas@atp.gr

δ:ζενερίκ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ-ΙΚΑΡΟΥ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗ

Εικόνες και λέξεις

«Να υμνηθεί η λατρεία των πινάκων (το μεγάλο, το μοναδικό, το αρχέγονο πά θος μου). Να υμνηθεί η αλητεία και ό,τι μπορεί να ονομαστεί Μηοεμία, λα τρεία της πολλαπλασιασμένης αίσθη σης που εκφράζεται με τη μουσική. Να αναφερθεί ο Αιστ» Μπωντλαίρ, Journaux Intimes

Τα λέει όλα, εδώ, ο Μπωντλαίρ, τόσο ευ θέως, και σαν να είναι τα λόγια αυτά γραμ μένα σήμερα. Τα κείμενα που μας ενώ νουν, όπω ς έλεγε ο Νίκος Ξυδάκης για τα τραγούδια του Σαββόηουλου, «είναι η κυτ ταρική μας βιβλιογραφία», είναι όχι μονάχα οι άλλοτε (μα και νυν) οδοδείκτες μας αλλά και η μυστική μας γλώσσα για τις κρυφές μας συνεννοήσεις, σύνθημα και παρασύν θημα, κώδικες αναγνώρισης και εναρκτή ριο υλικό για συνωμοσίες υπέρ του Καλού. Ο Μπωντλαίρ πάλι: «Η μουσική σκάβει τον ουρανό», φράση μεγαλειώδης μες στην απλότητά της, φράση που μπορείς να τη σκέφτεσαι με τις ώρες, ή και καθόλου: να την αφήνεις απλώς (απλώς!) να εκρήγνυται εντός σου κάθε τόσο, στέλνοντας κάποιες πεποιθήσεις και ορισμένες βεβαιότητες σε μια κονιορτοποιημένη ανυπαρξία. Ο Μπωντλαίρ να γίνει, αίφνης, πρώτη ύλη σε μια πολύωρη κουβέντα και περιπλά νηση, συννεφιασμένη Κυριακή του Γε νάρη, με ένα φίλο απ’ τα παλιά που παρα μένει φίλος θαλερός και υπέρμαχος της Αταξίας των Άστρων (όπως έγραφε ο μα καρίτης ποιητής Νώντας Σκιαδάς). Ο φίλος είναι ο εικαστικός και καθηγητής στην ΑΣΚΤ Πόνος Χαραλάμπους, μαθητής του Νίκου Κεσσανλή, που ήταν με τη σειρά του μαθητής του Γιάννη Μόραλη, λαχειοπώλη

τ’ ουρανού παρέα με τον Μάνο Χατζιδάκι. Και ο Μπωντλαίρ, εκείνη την Κυριακή, να είναι αυτός της Επιλογής από τα Joumaux Intimes, που μεταφράζει η Ευρυδίκη Πα πάζογλου, και εκδίδει ο νέος Γουτεμβέργιος, ο Καλιακάτσος ο Αιμίλιος στη Στιγμή. Αυτός ο Μπωντλαίρ, λοιπόν, να μας οδη γεί στο ραδιοθάλαμο του Καναλιού 1, στον Πειραιά, και να παντρεύουμε, ο Χαραλάμ πους κι εγώ, τις μουσικές με τις εικόνες, τις νότες με τις λέξεις, την καταβύθιση των ποιητών στη σιωπή με την επέλαση των ζωγράφων προς το μονόχρωμο και το μαύρο. Τα βιβλία να χορεύουν μες στο μυαλό μας, και να φτάνουν, προπαγανδι στικά, π ρος τα μικρόφωνα και τους ακρο ατές. Να πλέκουμε το εγκώμιο του πονή ματος Ερμηνείες του Πραγματικού/Η σύγ χρονη τέχνη στη δεκαετία του 1980, του Χάρη Σαββόηουλου (εκδ. Πλέθρον), κι ύστερα να εκτοξευόμαστε στο σύμηαν του συναισθήματος μέσα από τον ακραίο λυγ μικό λυρισμό του τούρκου μαιτρ Erkin Κοray, τον οποίο ομοφώνως ανακηρύξαμε σε Frank Zappa της Ανατολής. Να αντ λούμε σκέψεις για τις εντάσεις στα εικα στικά διαβάζοντας σελίδες από την Άγρια τάξη τη ς Laurence Bertrand Dorteac (μτφρ. Ελενα Αναστασάκη, Νεφέλη), που καταπιάνεται, ως λέγει και ο υπότιτλος, με τη βία, την ανάλωση και το ιερό στην τέ χνη των δεκαετιών 1950 και 1960. «Η συγ χώνευση της Τέχνης με τη ζωή... μια ποί ηση του μικροσκοπικού... ο Jean-Luc Go dard δείχνει το δρόμο ήδη από το 1963... μια ταινία απλή, αριστοτελική, απαλλαγ μένη από εντυπώσεις... σε 149 πλάνα δεί χνει ότι στο σινεμά, όπως και στη ζωή, δεν υπάρχει τίποτα το μυστικό, τίποτα να δια

σαφηνιστεί, υπάρχει μόνο το ό,τι ςούμε...» γράφει η Dorleac. Και μετά να ανοίγω τον τόμο Για τα

πράγματα που λείπουν. 18 καλλιτέχνες, διευθυντές μουσείων και επιμελητές συ ζητούν με την Κατερίνα Ζαχαροπούλου (Αγρα) και να διαβάζω τα λόγια του ση μαντικού εικαστικού Γιώργου Χατζημιχάλη: «Η πολιτική τέχνπ, στπν αρχή του αιώνα ή μετά τον πόλεμο, ήταν μια εξωστρεφής τέχνη. Π ροσπαθούσε πραγμα τικά να γίνει μέρος μιας επανάστασης. Ήταν δηλαδή μια ιδέα... είχε μια δράση πραγματικά εξωστρεφή. Με το πέρασμα των χρόνων, έχω αρχίσει και σκέφτομαι ότι στη δική μας εποχή, στπ δική μας πε ρίοδο, πολιτικό έργο μπορεί να γίνει μόνο μέσω πολύ προσωπικών και ιδιω τικών οδών. Πολιτικό έργο μπορεί να γί νει όταν ο καλλιτέχνης ασχολείται με πράγματα που τον αφορούν προσωπι κά. Μέσω αυτών τοποθετείται ο εαυτός του απέναντι στην κοινωνία και μέσα από αυτή τη διαδικασία ίσως εντέλει μπορέσουμε να κάνουμε ένα πολιτικό έργο στπ σημερινή εποχή. Ακριβώς, δη λαδή, το ανάποδο από τις ιστορικές πρωτοπορίες του αιώνα μας». Ετσι, μέσα από σελίδες και από βινύλια, μέσα από ξανά και ξανά επεξεργασμένες ιδέες αλλά και, συνάμα, μέσα από ανα πάντεχες εκλάμψεις, μέσα από κατρα πακιές της νόησης (όπως η ιδέα που ρί ξαμε από τα μικρόφωνα του Καναλιού 1, «να ιδρυθεί Ανώτατη Σχολή Τέχνης στον Πειραιά») και μέσα από συνθήματα που είναι προϊόντα βιβλίων, φιλμ, δί σκων, καμβάδων (όπως το ακαριαίο «Δπμιουργία ή θάνατος»), έτσι, προχω ρεί και αναπτύσσεται, ω ς έλεγεν ο Ανδρέας Εμπειρικός, ένα νέο σθένος, μια νέα απείθεια, ένα νέο άνθος ενάντιο (κατά Καρούζο!) για όσους επιμένουν να ονειρεύονται τπν Πραγματικότητα και να πραγματοποιούν το 'Ονειρο. Β Πλατεία Παηαδιαμάντη, 13/01/10

δ : ως αναγνώστης ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ

Ολιβιέ Τοντ Αλμπέρ Καμύ, Μια ζωή Μετάφραση: Ρίτα Κολαΐτή Καστανιώτης, 2009 σελ. 816, € 30

λλη μια επέτειος! Με το ξεκίνημα της χρονιάς! Και μάλιστα επέτειος θανάτου -ό ,τι πιο τεχνητό και μα κάβριο υπάρχει. Θα μ’ έπιανε απελπισία, αν δεν προλάβαινε η συγκίνηση. Γιατί αυ τό ς που «γιορτάζουμε» είναι κάποιος που τίμησε όσο λίγοι το όνομα και την τέ χνη του. Στο λόγο του κατά την απονομή του βρα βείου Νόμπελ, το 1957, ο Αλμπέρ Καμύ είχε μιλήσει για το «λογοτέχνη και την εποχή του». Με το συνδυασμό ταπεινό τητας και πάθους, στεγνού τόνου και υψηλής θερμοκρασίας που χαρακτήριζε το έργο και την προσωπικότητά του γιατί ο Καμύ ήταν από τους ελάχιστους μεγάλους συγγραφείς που όλα δείχνουν ότι ήταν ακόμα μεγαλύτερος άνθρωπος, χωρίς το δεύτερο να μειώνει το πρώτο. Από το βήμα, λοιπόν, τη ς Στοκχόλμης ακούστηκαν λόγια, που δεν ξεπεράστη-

καν ποτέ, για τη μοναξιά και την ευθύνη του συγγραφέα («τα δυο βάρη που απο τελούν το μεγαλείο του επαγγέλματος μου: η υπηρεσία της αλήθειας και η υπη ρεσία της ελευθερίας»), για το δεσμό και την οφειλή πρ ος την εποχή του («κληρο ν όμ ος μιας διεφ θα ρ μένης Ιστορίας», στην οποία αισθανόταν την ανάγκη να «αποδώσει την αξιοπρέπεια μέσα από αρ νήσεις»). Μοχλός κατανόησης και όχι κρί σης, στο πλάι των «σιωπηλών ανθρώ πων» και όχι «κήρυκας της αρετής», στρατευμένος όχι σε σ κοπούς αλλά σε αρχές (ή μάλλον σε μία αρχή που τις π ε ρικλείει όλες, την ελευθερία), ο συγγρα φ έας που ονειρευόταν -και που ήταν- ο Καμύ, δεν μιλούσε μόνο μέσα από τα βι βλία του αλλά και μέσα από τις πράξεις, τις επιλογές, τις σιωπές του. Γι’ αυτό, όσοι θέλουν να τον καλουπώσουν, ακόμα και τιμώντας τον (όπως ο Σαρκοζί, που του ήρθε ξαφνικά να τον βάλει στο Πάνθεον), τον αδικούν: όσοι τον θεωρούν -καταρχήν σ ω σ τά - «αριστερό» δεν μπορούν να αγνοήσουν την αποστροφή του προς κάθε εξουσία, όσοι προτιμούν το αμιγώς «λογοτεχνικό» από το δοκιμιακό του έργο σκοντάφτουν γρήγορα στο γεγονός ότι το ένα εμπεριέχει οργανικά το άλλο (με κορυφαίο παράδειγμα το Μύθο του Σισύφου που αποτελεί τη φιλοσοφική υποστήριξη του Ξένου), όσοι μένουν στο μύθο (τους ταπεινούς γονείς, το μεγά λωμα στην Αλγερία, το πέρασμα σ τη λο γοτεχνία μέσα από τον πόλεμο και τη δη μοσιογραφία, τη συμμετοχή σε όλους

απο o io v UPC1^ ®

άμβωνα ! Γ Α Π Ο ΤΟΝ Α ΙΣ Χ Υ Λ Ο ΣΤΟΝ ΜΠΡΕΧΤ

, ilL ii ο ι Α ρ χ α ιο λ ο γ ίε ς το υ Μ έλ λο ν το ς

www.toposbooks.gr

τους κοινωνικούς αγώνες, την αγάπη στην ταχύτητα, το ποδόσφαιρο, τις γυ ναίκες, τον ακαριαίο θάνατο ένα βρο χερό μεσημέρι κόντρα σ’ ένα δέντρο μ’ ένα μισοτελειωμένο χειρόγραφο στο πίσω μέρος του σπορ αυτοκινήτου) θα πέσουν αργά ή γρήγορα πάνω στο έργο. Όλοι κάποτε ανοίξαμε τον Ξένο, αυτή τη σκληρή, ζεματισμένη από την οργή κι όμως γεμάτη φ ω ς νουβέλα, που αρ χίζει μ’ ένα θάνατο (της μητέρας) και τε λειώνει μ’ έναν άλλο θάνατο (του ήρωα). Η Πανούκλα (για μένα, το αρι στούργημά του) είναι λιγότερο άμεση, αλλά το ίδιο συγκλονιστική. Τα θεα τρικά του μπορεί να μην ηολυπαίζονται (ποιος ασχολείται σήμερα με ρωμαίους αυτοκράτορες ή ιδεαλιστές ρώσους επαναστάτες), ανήκουν όμως σ τη συλ λογική μνήμη (αχ! η Μαρία Καζαρές ως Ντάρα στο πρώτο ανέβασμα των Δί καιων, το Δεκέμβρη του 1949, στο Πα ρίσι). Τα δοκίμιά του δίνουν ακόμα και σήμερα κλειδιά για τα πιο δύσκολα μυ στήρια. Εμένα με βόηθησαν, όταν έκανα έρευνα για το βιβλίο μου για την τρομοκρατία στην Ελλάδα, να βρω το νήμα που συνδέει - σ ε αυτή την περί πτωση αποσυνδέει- τη θεωρία από την πράξη: «ο σ κοπός αγιάζει τα μέσα. Πολύ πιθανό. Ποιος όμως θ’ αγιάσει το σκοπό;» Από τα δυο βουνά της γαλλικής δια νόησης του δεύτερου μισού του εικο στού αιώνα -Σα ρτρ και Καμύ-, ο δεύ τερος είναι τελικά αυτός που κερδίζει τη μάχη της αιωνιότητας. Μπορεί να μη συνέδεσε το όνομά του με φιλοσοφι κούς όρους, όπω ς ο φίλος-αντίηαλός του, το έκανε όμως συνώνυμο της αξιο πρέπειας και του θάρρους. Δεν μπορώ να φανταστώ μεγαλύτερη δικαίωση για έναν συγγραφέα. ■

δ :για τα παιδιά ΤΗΣ ΜΑΡΙΖΑΣ ΝΤΕΚΑΣΤΡΟ

Σύγχρονοι Όλιβερ Τουίστ Βησαρία ΖορμπάΡαμμοπούλου Το κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών Ελληνικά Γράμματα, 2009 σελ. 140 € 8 ,9 0

ολλά από τα καταπληκτικά παιδικά βιβλία με τις κινούμενες εικόνες που αγοράστηκαν φέτος τα Χρι στούγεννα κατασκευάστηκαν σε εργοστά σια όπου, παρά τη διεθνή απαγόρευση της παιδικής εργασίας, δουλεύουν μικροί Όλιβερ Τουίστ. Στον απόηχο λοιπόν των εορ τών, διαβάσαμε ότι πάνω από 200 εκατομ μύρια παιδιά εργάζονται παρά τη θέλησή τους σε συνθήκες απάνθρωπες, σε εργο στάσια, χωράφια, ορυχεία, όχι μόνο στις φ τωχές χώρες αλλά και στον ανεπτυγμένο κόσμο. Τα παιδιά εργάτες χάνουν την παι δική τους ηλικία προσφέροντάς την σε τιμή κόστους στα δικά μας παιδιά... Το κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών και Το Χαμένο σχολείο έχουν ω ς θέμα την παιδική εργασία που ασκείται εις βάρος της εκπαίδευσης και είναι βιβλία εξαιρε τικά πολιτικά. Τι όμως θα μπορούσε να είναι ένα πολιτικό βιβλίο για παιδιά; Έ να βιβλίο που να αναφέρεται στις έννοιες της πολιτικής; Ένα βιβλίο με προεκτάσεις και ανοίγματα που να δημιουργούν στον αναγνώστη ερωτή ματα; Έ να βιβλίο που να διαφωτίζει;

Όλα αυτά μαζί. Ο γαλλομαροκινός Ταχάρ Μπεν Ζελούν έγραψε Το χαμένο σχολείο, κάτι σαν το χρονικό της πορείας ενός δασκάλου που σκέφτεται δυνατά και ο οποίος υποστηρί ζει ότι τα οφέλη από τη μόρφωση είναι πολύ πιο μακροπρόθεσμα από την άγνοια που αρκείται στο άμεσο οικονομικό κέρ δος. Η ιστορία διαδραματίζεται σ’ ένα χω ριό, κάπου στη δυτική Αφρική, όπου ο κό σμος ζει μέσα στην αμορφωσιά «που κοι μίζει το πνεύμα...» κι όπου οι γονείς προτι μούν να στείλουν τα παιδιά στο εργοστά σιο για να κερδίσουν ελάχιστα χρήματα παρά να τα οδηγήσουν στο σχολείο. Ο δά σκαλος, παιδί του ίδιου χωριού, εξαιρετικά πραγματιστής, χτίζει στην κυριολεξία το σχολείο του μέσα στο τζαμί, μιλάει για την εκμετάλλευση, το δουλεμπόριο, δεν αρκείται στη φιλανθρωπία των δυτικών και επι μένει για τη μόρφωση που πρέπει να απο κτήσουν οι νέοι για να βρουν διεξόδους στη ζωή τους. «Ο αδαής ζει με βεβαιότητες και κλείνεται στον εαυτό του ώσπου γίνεται φανατικός... δεν ανέχεται τίποτα άλλο από τις δικές του βεβαιότητες», λέει στα παιδιά και τα πείθει. Στις σελίδες ο αναγνώστης θα νιώσει την ξηρασία και τη φτώχεια που οδηγεί στην απόγνωση, θα γνωρίσει από τη μια τη μοιρολατρία που έχει διαποτίσει τη ζωή των ανθρώπων κι από την άλλη τη σο φία του μαχητικού δασκάλου. Σε καμιά γραμμή όμως δεν θα δει μια ωραιοποι ημένη εικόνα της φτώχειας, ούτε θα νιώσει ενοχές. Μπορεί, αντίθετα, να σκεφτεί ψύ χραιμα και παρ’ ελπίδα να ανατρέξει στην ιστορία για να καταλάβει το πώ ς και το γιατί, ποιες ήταν οι συνθήκες που οδήγη σαν χιλιάδες μικρούς Αφρικανούς σ’ αυτήν

Α κόμα: Ντέμπορα'Ελλις, Αγώνας για ψωμί, Πατάκης Ιουλία Ζαννάκη-Λιάλιου, Το ποτάμι που έρχεται κρυφά, Κέδρος ΝίτσαΤζώρτζογλου, Τασοφεράκια, Πατάκης UNICEF, Μια ζωή σαν τη δική μου, Πατάκης

Έδρα: Πλαπούτα 2 & Καλλιδρομίου, Αθήνα, τηλ.: 210 8222835 Βιβλιοπωλείο-Κεντρική διάθεση: Γενναδίου 6. Αθήνα. τηλ.: 210 3221580

την κατάσταση. Μπορεί επίσης να μάθει για τον Ικμπάλ, που ο συγγραφέας δεν τον ξεχνάει: ο Ικμπάλ από το Πακιστάν, ηαιδί-εργάτης σε ταπητουργείο, δολο φονήθηκε από τους δουλεμπόρους παι διών και έγινε, από σύμβολο για την κα ταγγελία της παιδικής εργασίας, μυθι στορηματικός ήρωας στο βιβλίο του Φραντσέσκο ντ* Αντάμο (Πατάκης). Στο Κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιώνη συγγραφέας περιγράφει τη ζωή των παιδιών εργατών στην Κίνα και μαζί τις προσπάθειες συνειδητοποιημένων αν θρώπων να σταματήσουν αυτήν την άθλια πρακτική. Με φόντο την παρα γωγή των χριστουγεννιάτικων παιχνιδιών για τα παιδιά της Δύσης, στο μυ θιστόρημα τέμνονται δύο ιστορίες: η ζωή των παιδιών σ το εργοστάσιο και η δράση του δασκάλου, φορέα της αλ λαγής, ο οποίος συγκρούεται με τη διε φθαρμένη εξουσία για να ξαναδώσει στα παιδιά τη χαμένη παιδικότητα. Στην καθεμία, η σ υγγραφ έας θέτει τους όρους για να κατανοήσει ο ανα γνώ στης την πολυηλοκότητα του ζητή ματος «παιδική εργασία». Ό πω ς και στα βιβλία, τάξεις αδειάζουν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Δεν είναι οπω σδήποτε οι κακοί μαθητές που εγκαταλείπουν. Είναι όσοι ακολου θούν τους γονείς τους επειδή δεν τους προσφέρονται αντικίνητρα και απορροφούνται από το σύστημα της μαύρης εργασίας. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη UNICEF, τα παιδιά που εργάζονται στη μαύρη αγορά είναι τα παιδιά των μετα ναστών και των Τσιγγάνων. ■

δ :Ελληνική πεζογραφία ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΞΕΝΑΡΙΟΥ

Απολογισμός 2009

ο [...] 2009 ήταν μια χρονιά χωρίς εκπλήξεις για την ελλη νική πεζογραφία, ιδίως σε ό,τι αφορά στο μυθιστόρημα. Σταθερή στην τροχιά που έχει χαράξει εδώ και δεκαε τίες, η ελληνική ηεςογραφική παραγωγή κινήθηκε, λίγο-πολύ, στα γνωστά μοτίβα: λίγο ιστορικό (ή ψευδο-ιστορικό) μυθι στόρημα, κάποιες πινελιές που σχετίζον ται με την τρέχουσα αστική, κυρίως αθη ναϊκή, πραγματικότητα, μερικά αστυνο μικά (ή ψευδο-αστυνομικά) μυθιστορή ματα -και λίγες φωτεινές εξαιρέσεις» (Επίλογος, ετήσια έκδοση, 2009): με αυτή τη σύντομη παράγραφο ξεκινούσα τον απολογισμό της χρονιάς, και φυσικά οι λί γοι μήνες που μεσολάβησαν από τότε δεν άλλαξαν την κατάσταση. Πριν όμως αναφερθούμε στα επιμέρους βιβλία, ας μου επιτραπεί μία και μόνη πα ρατήρηση: στη διάρκεια των τελευταίων ετών, υπό την πίεση πολύ συγκεκριμένων, γενικότερων, πολιτισμικών πιέσεων, αλλά και ενδολογοτεχνικών διεργασιών, παρατηρείται η τάση προς μία «χειρωνακτικότερη» αντίληψη για τη λογοτεχνία, ιδίως δε το μυθιστόρημα. Ετσι, έχουμε έναν ολοένα μεγαλύτερο αριθμό μυθιστορημά των που στον αρχικό τους πυρήνα -και, φυσικά, στο τελικό τους αποτέλεσμα- δεν κρύβεται η ποιητική ενόρμηση αλλά ο μικρο-λογοτεχνικός προγραμματισμός, ολο ένα περισσότερα μυθιστορήματα που, αντί «της ανάγκης του συγγραφέα να ει πωθεί», υποκρύπτουν την ανάγκη του συγ γραφέα να παραμένει στον λογοτεχνικό αφρό. Ό σο για το είδος των γενικών πο λιτισμικών πιέσεων, πριν από έναν μήνα

σημείωνα (Βήμα, «Βήμα Ιδεών», 1-1-2010): «Η βαθιά σύγκρουση που εξορίζει τη σο βαρή λογοτεχνική αφήγηση από το κέν τρο του πολιτισμικού πεδίου και από την πολιτισμική συγκρότηση του εαυτού είναι η -κρυπτόμενη εν τω βάθει- σύγκρουση ανάμεσα στον ποιητικό και τον μη ποι ητικό τρόπο ύπαρξης του μετανεωτερικού ανθρώπου. Η απόσυρση και η στοχαστική περιδιάβαση στα κρυμμένα κέντρα της ύπαρξης, ο εντατικός αναστοχασμός και η επίσκεψη στις ημιφωτισμένες περιοχές της εσωτερικότητας αποτελούν ουσιώδη στοιχεία αυτού του ποιητικού τρόπου. Αλλά ακριβώς αυτά, συν την τακτική προ σφυγή στις προσωπικές δεξαμενές αφή γησης, αποτελούν ουσιώδη στοιχεία και του προσώπου του συγγραφέα. Ετσι, η πα ρούσα πολιτισμική συνθήκη δεν αποβάλ λει, από το κέντρο της τουλάχιστον, μόνο το κείμενο αλλά και τον συγγραφέα. [...]». Εχοντας αυτά στον νου (και δύο πράγματα ακόμα: α) ότι δεν είναι το θέμα που κάνει τον συγγραφέα, αλλά ο συγγραφέας το θέμα και β) ότι η πολλή [ανεπεξέργαστη] πραγματικότητα βλάπτει σοβαρά τη λο γοτεχνία), ας προχωρήσουμε στα επιμέ ρους: Ενα από τα σημαντικότερα βιβλία της χρονιάς είναι, παρά το μικρό του δέμας, το Ναυαγίων πλάσματα (Κέδρος) του Δημήτρη Νόλλα. Σε αυτό ο δόκιμος συγγρα φ έας πραγματεύεται, μέσω της περιπέ τειας μιας λαθρομετανάστριας, το ακαν θώδες θέμα του ξένου και του άλλου (θέμα που η περί πολιτικής ορθότητος αν τίληψη κινδυνεύει να το καταστήσει ανε νεργό). Ο Νόλλας, με έναν διαρκώς πλα

γιασμένο λόγο, υπονομεύει την αυθεντία τόσο του κειμενικοϋ αφηγητή όσο και του συγγραφέα και, με μία στίλβουσα τεχνική, επαναθέτει το κρίσιμο ερώτημα: ποιος μι λάει κατά τη λογοτεχνική αφήγηση. Η Ζυράννα Ζατέλη με Το πάθος χιλιάδες φορές (Καστανιώτης) μας θυμίζει ότι τα πρωτογενή συστατικά της γραφής είναι το όνειρο και οι λέξεις. Η Ζατέλη επανεπιβεβαιώνει πανηγυρικά το μεγάλο της συγ γραφικό πλεονέκτημα: τον πολύ ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο επανεπινοεί την πραγ ματικότητα, διαθλώντας μέσ’ από το προ σωπικό της μυθολογικό φίλτρο πρόσωπα και καταστάσεις. Επίσης, και αυτό είναι κάτι που λησμονείται, η Ζατέλη διαθέτει από πολύ νωρίς ένα οργανωμένο και αυ στηρό πρόγραμμα, το οποίο υλοποιεί στο πέρασμα του χρόνου. Αν η συγγραφέας διέθετε μια οξΰτερη αίσθηση της αφηγη ματικής και, κυρίως, τη ς μυθιστοριογραφικής οικονομίας, το αποτέλεσμα θα ήταν έτι λαμπρότερο. Η Ρέα Γαλανάκη (Φωτιές του Ιούδα, στά χτες του Οιδίποδα, Καστανιώτης) φαίνε ται, εδώ, να συνταιριάζει θαυμαστά τη λό για λογοτεχνική της καταγωγή με την ανάγκη της για λαϊκότερες αφηγήσεις. Μυθιστόρημα πολλαπλών δομών και ολι γάριθμων αφηγητών, το βιβλίο της Γαλα νάκη πραγματεύεται -κ α τ’ επίφαση ή όχι, θα το δ ού μ ε- την άφιξη μιας ελληνοεβραίας δασκάλας σ’ ένα χωριό της Κρή της, διαπλέκοντάς την με στοιχεία του μύ θου και της ιστορίας. Ακολουθούν δύο μεγαλύτεροι σε ηλικία και προ πολλού καταξιωμένοι συγγραφείς μας: Ο Παύλος Μάτεσις -συγγραφ έα ς δύο ση μαντικών μυθιστορημάτων της δεκαετία του ’90, της Μητέρας του σκύλου και του Παλαιού των ημερών- με το Graffito του (Καστανιώτης) επιχειρεί μία φαντασιακή παρώδηση των πολιτικών, κυρίως, αλλά

και των κοινωνικών πραγμάτων, η οποία όμω ς δεν καρποφορεί λόγω ελλείψεως συγκεκριμένου ορίζοντα αναφοράς, που θα καθιστούσε αποτελεσματική την ηαρώδησή του. Ο Μένης Κουμανταρέας, δοκιμασμένος τόσο στην προσφιλή του αθηναιογραφία όσο και στη ρεαλιστικής πνοής αποτύ πω ση του χώρου και του χρόνου, επιχει ρεί με το Σ’ ένα στρατόπεδο άκρη στην ερημιά (Κέδρος) μια στροφή, που οπω σ δήποτε τον τιμά και μας υποδεικνύει ότι η αναζήτηση δεν είναι ζήτημα ηλικίας αλλά συγγραφικής στόφας. Μολονότι η αναζή τηση αυτή δεν είναι χωρίς αβαρίες, ο Κου μανταρέας κατορθώνει να στήσει μια π α ραβολική αφήγηση, στα όρια της αλλη γορίας, με παραμυθητική διάσταση και ηαραμυθική ταυτότητα, περνώντας ταυ τόχρονα από το πραγματικό και το συγ κεκριμένο στο συμβολικό και αφηρημένο. Ο Νίκος Δαββέτας στην Εβραία νύφη του (Κέδρος), μέσα από την τεχνήεσσα συναρμογή μετωπικών μονολόγων, κατα φέρνει να συστήσει μια αφήγηση που, χω ρίς να αυτοπροτείνεται σαν ιστορική, θί γει ζητήματα ουσιωδώς ιστορικά. Με ελ λειπτικό ύφ ος, αίσθηση μυθιστοριογραφικής οικονομίας και, προπάντων, χωρίς πολιτικώς ο ρ θές κραυγές, το μυθιστό ρ ημα του Δαββέτα, παρά την κάπω ς χα λαρή σύνδεση των επιμέρους, είναι ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα της χρονιάς. Ας σημειωθεί ότι είναι το τρίτο πεζογραφικό βιβλίο της χρονιάς που ασχολείται με Εβραίους! Ο Βασίλης Γκουρογιάννης με το Κόκκινο στην πράσινη γραμμή (Μεταίχμιο) διαηλέκει επιδέξια τα πραγματικά περιστα τικά τη ς τουρκικής εισβολής στην Κύπρο -σ χ ε δ ό ν με τον τρόπο του ντοκιμαντέρμε μια περίπου προσχηματική μυθοπλα σία. Χωρίς απαιτητικούς αφηγηματικούς μηχανισμούς, με τη θέρμη, σχεδόν, του

6 :Ελληνική πεζογραφία

αυτόπτη και μέσα από ατομικές ιστορή σεις, ο συγγραφέας μάς παραδίδει ένα άμεσο, ανθρωπογνωστικό μυθιστόρημα, έστω και αν, προσωπικά, θεωρώ ότι η τόση ταύτιση με την πραγματικότητα, και μάλιστα για ένα σχετικά πρόσφατο ιστο ρικό γεγονός, δεν συνάδει με τη βαθύτερη ουσία της λογοτεχνικής πράξης. Ο Νίκος Κουνενής -συγγραφ έας που εμ φανίστηκε όψιμα στα γράμματά μας και έκτοτε υπηρετεί υπό μορφή μονοκαλ λιέργειας το είδος της σάτιρας- με τον Μύθο του Ηρακλή Σπίλου (Μεταίχμιο) μας προτείνει μια παρωδία αστυνομικού μυθι στορήματος, η οποία, με ισορροπημένο σαρκασμό και κριτικές αιχμές, συνιστά το πιο ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του συγ γραφέα. Το ερώτημα ωστόσο που συνε χίζει να αιωρείται είναι κατά πόσον η κατά κυριολεξία σάτιρα και η παρωδία μπορούν να είναι αποτελεσματικές στην εκ θεμε λίων μεταμοντέρνα εποχή μας... Ο Κώστας Καβανόζης ( Του κόσμου ετού του, Κέδρος) μας προτείνει μια ερμητική, γλωσσοκεντρική, ρηξικέλευθη και ερεβώ δη αφήγηση, βασισμένη σε μια σύμφυρση θρακικών παραδόσεων και τελε τών. Χωρίς χωροχρονικούς δείκτες και με πολλούς από τους συνήθεις γλωσσικούς μηχανισμούς αποδιαρθρωμένους, ο συγ γραφέας, χωρίς ελπίδες για εμπορική επι τυχία, κατόρθωσε να συνθέσει ένα ενδια φέρον μυθιστόρημα με πολύ ειδικό χαρα κτήρα. Ο X. Χωμενίδης (Λόγια φτερά, Πατάκης) μεταφέρεται στον 8ο η.Χ. αιώνα για να μας αφηγηθεί τις περιπέτειες του υποτιθέμε νου παππού του Ομήρου, Τήνελλου. Με στοιχεία από το μυθιστόρημα περιπλάνη σης, το βιβλίο είναι μια καλή στιγμή για τον συγγραφέα, ο οποίος είχε να μας δώ σει ένα ενδιαφέρον κείμενο από την εποχή του Σοφού παιδιού. Ο Γιάννης Ξανθούλης (Η εκδίκηση της Σιλάνας, Ελληνικά Γράμ

ματα) αναδιφεί, με το γνωστό του χιούμορ και την αυτοσαρκαστική του διάθεση, την παιδική ηλικία και την εφηβεία του στην «υηερβόρεια» Αλεξανδρούπολη, και μαζί το ηεποιημένο πρόσωπο της Σιλάνας Σαλάγκου. Νοσταλγικό, τρυφερό, αλλά χωρίς το απαραίτητο βάθος. Η Ελενα Χουζούρη (Πατρίδα από βαμ βάκι, Κέδρος), υιοθετώντας αρκετούς από τους μοντερνικούς τρόπους αφήγησης και ανατέμνοντας τη ζωή ενός πολιτικού πρόσ φ υγα, επαναθέτει, με ιδιότυπο τρόπο, το ζήτημα της ιστορικής μνήμης. Η Λίλα Κονομάρα (Αναπαράσταση, Με ταίχμιο) αναρωτιέται για τη σχέση πραγ ματικότητας και λογοτεχνίας, γλώσσας και κόσμου μέσα από το αινιγματικό πρό σωπο του Ανδρέα Παράσχου, χρησιμο ποιώντας διάφορες μορφές και τεχνικές του μοντερνικού μυθιστορήματος. Η Αργυρώ Μαντόγλου (Ολα στο μηδέν, Ελλη νικά Γράμματα) αναρωτιέται με τη σειρά της για την τυχαιότητα ω ς παράμετρο της ζωής μέσα από, κανονικούς και ανε στραμμένους, ηρωτοπρόσωπους και δευτεροπρόσωπους μονολόγους. Με τον Δημήτρη Σωτάκη (Το θαύμα της αναπνοής, Κέδρος) συμβαίνει το εξής εν διαφέρον (και αυτό αφορά σχεδόν όλα του τα βιβλία): ενώ θεωρείς ότι έχει χάσει το παιχνίδι, στο τέλος, στο χείλος σχεδόν του γκρεμού, ο συγγραφέας σώζει την παρτίδα των υπαρξιακών του αλληγοριών. Αντίθετα, η Λένα Κιτσοηούλου (Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α, Κέδρος) επιβεβαιώνει τον κα νόνα που θέλει ένα καλό πρώ το βιβλίο να μη συνοδεύεται από ανάλογη συνέχεια (σε παλιότερο Διαβάζω έχω γράψει γιατί συμβαίνει αυτό με τη συντριπτική πλει ονότητα των ευνοϊκώς υποδεδεγμένων πρωτοεμφανιζομένων). Και μιας ο λόγος για πρώ τες εμφανίσεις: Θεωρώ, μακράν, καλύτερη πρώ τη εμφά νιση (στο μυθιστόρημα) αυτήν της Στυ-

λιάνας Γκαλινίκη (Όλα πάνε ρολόι -ή σχε δόν, Μελάνι). Με άξονα μια ερωτική ιστο ρία και κύριο όπλο της τη μεταμορφωτική δύναμη που εφαρμόζει πάνω στην πραγματικότητα, η συγγραφέας, παρά τις ευδιάκριτες επιρροές της Ζατέλη και του λατινογενούς μαγικού ρεαλισμού, μας παραδίδει μία σφριγηλή, οικονομημένη και φαντασμαγορική μυθιστορηματική σύν θεση. Η Κάλλια Π απαδάκη (Ο ήχος του ακάλυπτου, Πόλις), συνδυάζοντας άρτια αφηγηματικές τεχνικές και τρόπους του κινηματογράφου, μας αφηγείται έξι, σχετΐζόμενες και μη, ιστορίες με κοινό άξονα διά φ ορ ες μ ο ρ φ ές πα ραβα τικότητας, μέσα σ ’ ένα κλίμα κλειστοφοβίας και πα νικού. Ω στόσο η καλή τεχνική τη ς συγγραφ έω ς υπονομεύεται από μία κακότε χνη γλώσσα και από ανυπέρβλητα υφολογικά προβλήματα. Ο Δημήτρης Οικο νόμου (Η πόλη του αναστέλλοντος ήλιου, Μελάνι) μας προτείνει ένα -κ ά π ω ς βεβα ρημένο από σχηματικούς ή ρ ω ε ς- μελλοντολογικό μυθιστόρημα, ενώ ο Γιάννης Μακριδάκης (Η δεξιά τσέπη του ράσου, Εστία) μας διηγείται, μέσα σε παπαδιαμαντικούς απόηχους, τις περιπέτειες ενός μοναχού με τη σκυλίτσα του και τα κουταβάκια της, που ξεκινούν την ημέρα που απεβίωσε ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδου λος. Ο βορειοηπειρώτης Τηλέμαχος Κώτσιας (Στην απέναντι όχθη, Ψυχογιός) μας ανιστορεί τις περιπέτειες της ελληνικής μει ονότητας στην Αλβανία μετά τον ορισμό των συνόρων, μια ιστόρηση ειλικρινής, ψύχραιμη και χωρίς εθνικά κλισέ και ιστοριολαγνεία. Στην αρχαιότητα και στη Σπάρτη τοποθετεί τη δράση του μυθι στορήματος του ο Χ ρήστος Χαρτοματσίδης (Μια εταίρα θυμάται, Ελληνικά Γράμ ματα), ενώ ο Μιχάλης Μοδινός στο τρίτο του μυθιστόρημα (Επιστροφή, Καστανιώτης) θίγει κυρίως το ζήτημα του ανδρικού

γήρατος σε συνδυασμό με την ατομική απόσυρση αλλά και, πιο έμμεσα, με οικο λογικούς προβληματισμούς και αναζητή σεις. Τέλος, η Σώτη Τριανταφύλλου (Ο χρόνος πάλι, Πατάκη) κατέθεσε τον ετήσιο οβολό της, όπω ς και ο Αλέξης Σταμάτης (Σκό τωσε ό,τι αγαπάς, Καστανιώτης), με τη διαφορά ότι ο Σταμάτης, στα δύο τελευ ταία του βιβλία, δείχνει μια αξιοσημείωτη στροφή, πρ ο ς το καλύτερο, τόσο ω ς προς τις αφηγηματικές τεχνικές του όσο και, κυρίως, ω ς π ρ ος την εσωτερικότητα των ηρώων του. Στο διήγημα ξεχωρίζουν οι συλλογές του Κώστα Ακριβού (Τελετές ενηλικίωσης, Μεταίχμιο) και του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος, Ελλη νικά Γράμματα). Ο Ακριβός μάς προτείνει μια συλλογή από «διηγήματα μαθητείας». Με ακραία λιτότητα στα εκφραστικά του μέσα και αντλώντας από διαφορετικούς χρόνους, τόπους και εποχές, ο συγγρα φ έας μάς παρουσιάζει δεκαεφτά παραλ λαγές αυτού που για πολλούς είναι η κο ρυφαία αυτο-αφήγηση της ζωής τους, ενώ ο Σκαμπαρδώνης παρουσιάζει και εδώ το μεγάλο του όπλο: την ανεπαίσθητη μετα τόπιση του πραγματικού μέσα σ’ ένα ρεα λιστικό κατά τα λοιπά περιβάλλον. Είναι ευνόητο πω ς, καθώς ένας υπέρμε τρα μεγάλος αριθμός βιβλίων εκδίδεται προς το τέλος του χρόνου, ιδίως δε κατά την πρ ο των Χριστουγέννων περίοδο, πολλά βιβλία δεν έχουν ακόμη διαβαστεί. Αίφνης σκέφτομαι πω ς ούτε τον Παπαδημητρακόπουλο ούτε την Ερση Σωτηροπούλου αλλά ούτε, από τους νεότε ρους, τον Μπρουντζάκη ή τον Ζαρκαδάκη έχω διαβάσει. Αυτού του είδους όμως η παράλειψη είναι πολύ διαφορετική από την εμπρόθετη σιωπή, την οποία δικαιού ται να τηρήσει ο κρίνων και η οποία έχει μια άλλη σημασία. S

δ:χω ρίς προϋπηρεσία ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΞΕΝΑΡΙΟ

Ευσταθία Μστζαρίδου

Ένας κόμπος όλα Μεταίχμιο, 2 0 09

Υπό όρους, ναι. Με αρχετυπικό, κατά ο βιβλίο της Ε. Ματζαρίδου εί τη γνώμη μου, σύγχρονο δείγμα του ναι, απ’ αρχής έως τέλους, είδους το Καντίς για ένα αγέννητο ένας πρω τοπρόσωπος μονό παιδί του Κέρτες, φαίνεται πως, αν λογος με έναν και μοναδικό πρωτα αυτής της μορφής η αφήγηση αγγίζει γωνιστή: την ομιλούσα και πρωταγω ένα συγκεκριμένο βάθος, δονεί τα νιστούσα αφηγήτρια. Θέμα της, φαι ίδια κέντρα του αναγνώστη με εκείνα νόμενο και πραγματικό: η εγκυμο που διεγείρει η οργανωμένη (ή η σύνη της. Θέμα της πραγματικό: οι αι ελευθεριάζουσα) μυθοπλασία. Προ ματηρές οικογενειακές σχέσεις. Χω ερχόμενος από μια μαγικο-τελεστική ρίς ονόματα αλλά με χωροχρονικούς συνιστώσα του θεάτρου, ο πρω το δείκτες, η Ε. Ματζαρίδου απευθύνει πρόσωπος, απ’ άκρου εις άκρον, μο τον μονόλογό της, άλλοτε επιφανει νόλογος, όταν είναι βαθύρριζος, μπο ακό, άλλοτε βαθύ έως σπαρακτικό, ρεί να συνιστά υψηλής αξίας λογοτε χνικό κείμενο. προς έναν ακροατή-αναγνώστη, που θα πρέπει να συναινέσει στην πρό Το βιβλίο της Ματζαρίδου πληροί αυ δηλη προφορικότητα του κειμένου. τόν τον όρο, ξεδιπλώνοντας το βαθύ Μια σχεδόν μεσήλικη γυναίκα, με τραύμα της αφηγήτριας-πρωταγωνίάκρως τραυματική παιδική ηλικία, και στριας από τη μάνα της και τη συνα αφετηρία κάποιο χωριό της Βόρειας κόλουθη καταστροφή τού εντός της Ελλάδας, ζει τη μικροαστική, μίζερη, μητρικού κέντρου. Και δεν είναι τυ μοναχική ζωή της στη μεγάλη πόλη. Η χαίο που αυτό γίνεται με την προ αναπάντεχη εγκυμοσύνη της γίνεται οπτική μιας εγκυμοσύνης, δηλαδή με αφορμή όχι μόνο για μια αναδίφηση την -ανεστραμ μένη- προοπτική να σε εξέχοντα σημεία της εσωτερικότηαποτελέσει αυτή πια το μητρικό κέν τάς της αλλά και για ένα ξεκαθάρισμα τρο μιας άλλης ύπαρξης. (εσωτερικών) λογαριασμών με τη Οπως και να ’χει, το Ενας κόμπος μάνα της, τον αδελφό της, τον σύν όλα, παρά τους πλατειασμούς, την τροφό της. επίμονη επανάληψη ορισμένων μοτίΗ συγγραφέας, όπω ς συχνά συμβαίνει βων, την υπερβολικά τονισμένη γυ με τα βιβλία πρωτοεμφανιζομένων, ναικεία πλευρά και τον, τελικά, παεκτονώνει όλη τη σωρευμένη, στη ραπανίσιο όγκο του, συνιστά μια διάρκεια χρόνων, ψυχική ορμή και μας αξιοσύστατη και ενδιαφέρουσα αφή δίνει ένα κείμενο μεγάλης ψυχικής ενγηση, κυρίως λόγω του βάθους ορι τάσεως και, ανά σημεία, βαθιάς ανασμένων στιγμών του και του ρυθμιμόχλευσης του εαυτού. Είναι αυτό αρ κώς αγχώδους, κάποτε και αγωνιώ κετό να συστήσει λογοτεχνικό κείμενο; δους, ύφ ους του. 1

σ. 326 €16

DANIEL MENDELSOHN

ΧΑΜΕΝΟΙ Α Ν Α Ζ Η Τ Ω Ν Τ Α Σ ΕΞΙ Α Π Ο ΤΑ ΕΞΙ Ε Κ Α Τ Ο Μ Μ Υ Ρ Ι Α ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

Μ A ΡΓΑΡI ΤΑ

ΖΑ Χ A ΡIΑΔΟΥ Ο Ντάνιελ Μέντελσον έγραψε ένα πολύ συγκινητικό έργο για το «χαμένο» παρελ θόν μιας οικογένειας, που παραπέμπει τόσο στο πληθωρικό έργο του Proust όσο και στα ελλειπτικά κείμενα του W.G. Sebald. Ένα εκπληκτικό επίτευγμα.

Joyce Carol O ates

Πέρα από μια συγκλονιστική αναζήτη ση με όλα τα χαρακτηριστικά αστυνομι κού μυθιστορήματος, οι Χαμένοι μιλούν για τις αινιγματικές παρεμβάσεις του Θ εού στα ανθρώπινα, εμβαθύνοντας στον ρόλο του ακατανόητου και του αναπόδραστου που παίζει το τυχαίο στην Ιστορία.

J.M. Coetzee Εποποιία και οικογενειακή ιστορία, στο χασμός και περιπέτεια, τραγωδία αλλά και κάποιες στιγμές κωμωδία, οι Χαμένοι είναι ένα υπέροχο βιβλίο.

Jonathan Safran Foer

Ο Μέντελσον φιλοτεχνεί έναν πίνακα ανθρώπινων μορφών, όπου κάθε μάρτυρας έχει ένα πρόσωπο, και κάθε πρόσωπο μια ιστορία και έναν προορισμό.

Elie Wiesel

ΠΟΛΙΣ

Β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο : Α ΙΟ Λ Ο Υ 33 ♦ τ η λ .: 210 36 43 382

δ : συνέντευξη ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗ

Η Έλενα Χουζούρη, μετά την πολύχρονη θητεία της στην ποίηση, ξεκίνησε την πεζογραφική της παρουσία με ένα μυθιστόρημα που άπτεται της ιστορίας των Βαλκανικών πολέμων, τον Σκοτεινό Βαρδάρη (Κέδρος, 2004), και συνεχίζει το 2009 με την Πατρίδα από βαμβάκι για τις μετεμφυλιακές δεκαετίες, όπως βιώθηκαν από έναν αυτοεξόριστο αριστερό γιατρό στη μακρινή Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα, στο οποίο άλλος θα εξάρει τον ψυχολογικό παράγοντα του πρωταγωνιστή και άλλος το πολιτικοϊστορικό πλαίσιο.

Η ενασχόληση με τη ν ισ τορία έχ ε ι αναβ ιώ σ ει με μ ετα μ ο ν τέρ νο υ ς ό ρο υ ς τα τελ ευ τα ία χρόνια. Η δική σ ας δ ου λειά καταπιάνεται μ ε το ν Εμφ ύλιο, για να α ν α θ ε ω ρήσ ει τη ματιά μας απ έναντι στις ά μ εσ ες σ υν έπ ειές του ή για να ε ξ ε τά σ ε ι μέσω αυ το ύ το σ ήμερα;

Δεν είχα κατά νου ούτε να αναθεω ρήσω τίποτε σε σχέση με τον Εμφύ λιο ούτε να εξετάσω μέσω αυτού το σήμερα. Δεν κάνω μελέτη αλλά μυ θιστόρημα. Εκείνο που με συγκλό νισε είναι ο βίαιος ξεριζωμός τόσων πολλών ανθρώπων, μιας ολόκληρης γενιάς σχεδόν, η απώλεια όσων πε ρικλείει η έννοια της πατρίδας, η αναγκαστική εγκατάσταση σ ’ έναν παντελώς άγνωστο τόπο, η προσπά θεια επιβίωσης. Και βέβαια τα συναι σθήματα και τα διλήμματα που δημι ουργούν στον άνθρωπο οι ακραίες ιστορικές στιγμές. Α υτή όμω ς η ψυχολογία του αυ το εξό ρισ το υ ήρωά σας ε δ ρ ά ζ ε ται στο ιστορικό πλαίσιο που επι-

ρίζει και την ψυχολογία του. Δεν πλάθω έναν μονολιθικό χαρακτήρα που δέχεται χωρίς αμφισβητήσεις, χωρίς εσωτερικές ταλαντεύσεις, χω ρίς διλήμματα, χω ρ ίς ενο χές τις ακραίες ιστορικές στιγμές που βιώνει. Ενας μονοκόμματος χαρακτήρας δεν θα με ενδιέφερε καθόλου. Εξάλ λου ο ήρωάς μου είναι ένας διανοού μενος γιατρός, γεγονός που τον δια φοροποιεί από άλλους πολιτικούς πρόσ φ υγες που προέρχονται από την ύπαιθρο ή από κλειστές ορεινές κοινότητες, οι περισσότεροι αναλφά βητοι. Ο πωσδήποτε υπάρχει αλληλε πίδραση ανάμεσα στο ατομικό/συλλογικό δράμα και την ιστορική συγ κυρία. Ω στόσο δεν μ’ αρέσει ο όρος μητριά-πατρίδα που χρησιμοποιείτε, γιατί η λέξη «μητριά» δεν ανακαλεί ό,τι καλύτερο στο μυαλό μας. Όσο για τις ιδεολογικές θέσεις, μάλλον αυ τές τον δυσκολεύουν και τον απο γοητεύουν και όχι η ίδια η Τασκένδη, που σε ανθρώπινο και εργασιακό επί πεδο τον ανταμείβει. Δεν την ονο μάζω τυχαία «πατρίδα από βαμβάκι».

λέ ξα τ ε. Έ τσι, δ εν είναι έν α ς ο υ δ έ τερο ς ισ τορικά εκπατρισ μός, αλλά η απομάκρυνση από τη μητέραπατρίδα και η δ εξίω σ η σ ε μια πατρίδ α-μ η τρ ιά, η οποία ω στόσο ε ί ναι πιο κοντά στις ιδ εο λο γικές του θ έσ εις . Ποια είναι επομένω ς η α λ ληλεπ ίδ ρασ η μ ετ α ξύ ατο μ ικ ο ύ δ ρά μ α το ς και ισ τορικής σ υγκυ ρίας;

Η ιδεολογία του ήρωα καθορίζει τη στάση του και τις επιλογές του μέσα στο συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο. Ωστόσο δεν είναι απόλυτο ότι καθο

Τα τε λ ε υ τα ία χρ όνια τόσο η ισ το ριο γραφ ία όσ ο και η λο γ ο τε χνία α ν α κινο ύ ν το θ έμ α του Εμ φ υλίου. Οι ισ το ρικο ί εκ α τέ ρ ω θ ε ν - μ ε τη ν όποια ιδ εο λο γία τ ο υ ς προσπαθούν να δ ο υ ν και τις δύο πλέον πλευρές, ενώ οι λ ο γ ο τέ χνες πλειο δο το ύν υπέρ τη ς α ρ ι σ τερ ή ς μ ατιάς, ο ρ θ ό δ ο ξη ς ή α ι ρετικ ή ς. Π ισ τεύ ετε ότι όλη αυ τή η επ άνοδος του Ε μφ υλίου σ το προ σ κή ν ιο π υ ρο δ ό τη σ ε τη σ κέψ η σας;

δ : συνέντευξη

δ 32 2m

°|

Θεωρώ πολύ θετικό ότι έχει ανοίξει αυτή η συζήτηση για τον Εμφύλιο, έστω και με ...εμφυλιοπολεμικούς τό νους μερικές φορές, από την πλευρά των ιστορικών. Επίσης βλέπω ότι και οι λογοτέχνες αρχίζουν και κοιτάζουν πρ ο ς τα εκεί. Είναι καιρός πια για μυ θιστορήματα, όπω ς γράφω και στο δικό μου. Ή γγικεν δηλαδή το πλή ρωμα του χρόνου. Μην ξεχνάμε πω ς και οι Ισπανοί μόλις την περασμένη δεκαετία άρχισαν να ασχολούνται με τον δικό τους Εμφύλιο. Δεν είναι εύ κολα πράγματα αυτά και χρειάζονται χρόνο μέχρι να κατακάτσουν. Για την αριστερή ματιά πάντω ς είναι λίγο φυ σικό. Π ρώτον, γιατί όσοι σ υγγραφείς έγραψαν έως σήμερα ανήκουν σε γε νιές με επικρατέστερη την αριστερή ιδεολογία και, δεύτερον, γιατί, όπω ς και να το κάνουμε, η αριστερή ιδεο λογία είναι ή πρέπει να είναι ανατρε πτική. Το ίδιο και ο λογοτέχνης, νο μίζω. Άρα... Όσο για μένα, εικάζω ότι πρέπει να επηρεάστηκα από την όλη αναψηλάφιση και επανεξέταση του Εμφυλίου. Α ς δ ο ύ μ ε τώ ρα τη ν ψ υχοσύν θεσ η του κ εντρικού σας χαρ ακτή ρα. Ξ εκ ιν ά ει μ ε μια α ν τίθεσ η πο λιτικής υ φής μ ετα ξύ τ ης δ ικής του ιδ εο λο γίας και της επ ικρατήσ ασας τό τε στην Ελλάδα, αλλά σ τα δ ιακ ά αποκτά χαρ ακτή ρ α υπαρ ξια κ ό , προσωπικής δηλαδή αν α ζήτησης. Ποια τραγικό τη τα τελικά διέπει το ν πρωταγωνισ τή σας; Το δ εύ τε ρ ο πρόσωπο, μ ε το οποίο τού απ ευ θύ νεσ τε, δ είχ νει τη ν α ν τιμετώπισή του ως ίσου προς ίσο

ή τη δ ιά θεσ ή σ ας να το ν δ είτε ως περίπτωσης προς εξέτα σ η ;

Η τραγικότητα του να συνειδητοποι είς ότι άνθρωποι με τους οποίους συμπορεύτηκες, με τους οποίους συν-κινδύνεψες, με τους οποίους έκανες αυτό το επώδυνο ταξίδι της προσφυγιάς ντροπιάζουν με μικρό τητες και μικροσυμφέροντα ένα με γάλο κοινό όραμα. Ο ήρωάς μου δεν παύει ποτέ να πιστεύει στο όραμα ενός κόσμου βασισμένου στην κοι νωνική δικαιοσύνη, στη μη εκμετάλ λευση ανθρώπου από άνθρωπο και στον αλληλοσεβασμό. Γι’ αυτό βα σανίζεται πολύ όταν αντιλαμβάνεται ότι όλα αυτά τσαλακώνονται και ευτελίζονται. Από την άλλη, ας μην ξε χνάμε ότι έχει αφήσει πίσω του κά ποιους αγαπημένους ανθρώ πους, μάνα, πατέρα, αδέλφια. Γνωρίζει πολύ καλά τι συμβαίνει στην Ελλάδα των νικητών και δεν είναι λίγες οι φ ο ρές που συναισθήματα όπω ς αγωνία, ενοχές, α φόρητη νοσταλγία κυριολε κτικά στομώνουν την ψυχή του. Το δεύτερο ενικό πρόσωπο το «κουβα λάω» σαν αφηγηματικό εύρημα από το πρώ το μου ήδη μυθιστόρημα, τον Σκοτεινό Βαρδάρη. Με διευκολύνει στη συνομιλία που ανοίγω ανάμεσα στο σήμερα και το χθες. Από

α φ η γ η μ α τικ ή ς

άποψ ης

σ υ ν η θ ίζ ε τ α ι σ το μ υ θισ τό ρ η μ α που ασ χο λείται με την ισ τορία, όπως και στο δ ικό σας, να χρησ ι μοποιούνται τεκμ ή ρ ια (επιστολές, ά ρ θρ α , η μ ερο λ ό για). Π ισ τεύ ετε ότι έτσ ι π είθετα ι ο αναγνώ σ της για μια κάποια « α ν τικ ειμ ενικό τη

τα » ή σ υντρ έχο υν και άλλοι λόγοι;

Πολλά από τα «τεκμήρια» του μυθι στορήματος μου είναι επινοημένα, π.χ. οι επιστολές, το σημειωματάριο του γιατρού, που αποτελούν και τον αφηγηματικό κορμό. Ό λα εντάσσον ται στη μεταμοντέρνα δομή του μυ θιστορήματος και, βέβαια, υποβάλ λουν την ψευδαίσθηση της αντικει μενικότητας, αλλά και της συνεχούς υπενθύμισης ότι πρόκειται για μια κα τασκευή και όχι για μια αληθοφανή ιστορική αναπαράσταση. Μ ια επ ιφ ύλαξη που μπορεί να έχει κ ανείς είν α ι η σ π ειροειδής πορεία της αφήγησης, η επ άνο δ ο ς δηλαδή στα ίδια σ υν αισ θή ματα και σ τις ίδ ιες σ κέψ εις, χωρίς η δ ράσ η να εξελίσ σ ετα ι μ ε τη

ρεύ ο ντα ι από τη σ υνείδησ η του ήρωα και όχι από τη ν πλοκή του μ υ θ ισ το ρ ή μ α το ς . Πώς ε ίδ α τ ε ε σ είς αυτή την πιθανότητα;

Κάθε αναγνώστης διαβάζει ένα μυθι στόρημα με τον δικό του τρόπο. Άλ λος θέλει δράση, πλοκή, άλλος έλκεται από τη γραφή, άλλος από τους ήρωες. Ω στόσο, ανεξάρτητα από τις διάφορες αναγνώσεις, το μυθιστό ρημα δεν αρκείται μόνον στον Στέργιο X. και τη συνείδησή του. Υπάρ χουν η Σταυρούλα και η Όλγα Ιβάνοβνα με τις δικές τους συνειδήσεις. Και για να είμαι ειλικρινής, δεν είναι τόσο η πλοκή που μ’ ενδιαφέρει σ’ ένα μυθιστόρημα όσο η γραφή. Εξάλ λου δεν πρόκειται για μιας κλασικότροπης γραφ ής μυθιστόρημα αλλά μεταμοντέρνας, το τονίζω.

Έλενα Χουζούρη Πατρίδα από βαμβάκι Κέδρος, 2009 σελ. 372, € 17

σ τα θερή διαδοχή γεγονότων. Κάτι τέτ ο ιο απ ω θεί το ν αναγνώ σ τη, γ ια τί ν ιώ θ ει συχνά ότι όλα εκπο

Σ ας ευχαρισ τώ πολύ. ■

Δημήτρης Αλέξιο Τ Ε Σ Σ Ε Ρ ΙΣ ΩΡ Δ ι η γ ή μ ααττ α Εικονογράφηση: Δημήτρης σελ. 43, τιμή: 12,00 €

Μ Ο Λ Ι Σ Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Ε Α ΠΟ ΤΙ Σ Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Ε Ρ Ι Φ Υ Λ Η

δ : βιβλιοκριτική

Ο «κύπριος» Τίτος Πατρίκιος

ΑλέξηςΖήρας

δ 34

°5

5 1 °

—

Ελένη Αντωνιάδου Τα «Κυπριακά» του Τίτου Πατρικίου

Αίπεια - Σπίτι της Κύπρου - Παρουσία 2009 σελ. 149 + cd, € 18,80

ε τη στήριξη τη ς Εταιρείας Φίλων του Σπιτιού της Κύ πρου, οι νέες εκδόσεις Αίπεια εγκαινίασαν φ έτο ς την παρου σία τους στα ελληνικά γράμματα με δύο βιβλία, το ένα με τα πρακτικά τη ς ημερίδας (31.10.07) Για τον Γιώργο Σεφέρη και το άλλο με συγ κέντρω ση από την Ελένη Αντωνιά δου ενό ς ποικίλου υλικού με βασικό του άξονα τη σ χέσ η του ποιητή Τί του Πατρικίου με την Κύπρο, τη λο γοτεχνία και την ιστορία της. Συνήθω ς, όταν συνδέουμε την Κύ π ρ ο με την ελλαδική ποίηση του 20ού αιώνα, ο νο υς μας πηγαίνει σ τον Σ εφ έρη, σ τον Ελύτη, σ τον Ρίτσ ο και από κει προχω ρά ει σ τους ε π ό μ ε ν ο υ ς, σ το υ ς π ο ιη τέ ς του πρώ ιμου μεταπολέμου ή τη ς π ρ ώ τη ς μεταπολεμικής γενιάς, όπω ς την είχε ορίσει ο Α λέξανδρος Αρ γυρίου, ανάμεσα σ το υς οπο ίους εί ναι βέβαια και ο Τ ίτος Π ατρίκιος, ό πω ς και αρκετοί συνομήλικοί του. Τι συμβαίνει όμω ς όσ ο απομακρυ νόμαστε από τη μεγάλη εκείνη χ ρ ο νική περ ίο δο που η Κύπρος ήταν ένα ζω τικό κομμάτι του ηθικού και πολιτικού χρ έο υ ς μας; Α σφαλώ ς η γλώ σσα και η θεματική τη ς ποίησης αλλάζουν με την πά ρ ο δο τω ν ετών, αλλά σκέφ τομαι, με την ευκαιρία αυτού του βιβλίου για τον Πατρίκιο, ότι αυτό που ονομάζουμε ηθική

σ τάση του ποιητή δεν διέφ ερ ε και πολύ ανάμεσα στη δική του στάση, τη νεανική, μιας και το 1956, όταν γράφ ει τα δ ύο πρώ τα κ υπριακά του ποιήματα, που θα τα εντάξει στη συλλογή του Μαθητεία το ’63, είναι 28 ετών, και τη σ τάση του Σεφ έρη ή του Ρίτσου. Είναι η στάση π ου κ α θορίζεται από τ ο χ ρ έο ς, ό πω ς είπα, πέρ α από το ότι στα ποιήματά του αυτά, όπω ς εξάλλου και σε άλλα, εί ναι εμφ ανές ότι ο Πατρίκιος σ υν διαλέγεται με τον τρ όπ ο γ ρ αφ ής τω ν πρ οηγούμενώ ν του, σ υμμερί ζεται τη συγκίνησή τους, την ιστο ρική το υ ς αίσθηση ότι το νησί είναι σε μικρογραφ ία ολόκληρος ο κ ό σμος. Νομίζω ότι τελικά αυτό που έχει χα θεί σε σημαντικό βαθμό από τους ν εότερους ποιητές, εννοώ κυρίως τους ποιητές τη ς γενιάς μου και τους επιγενόμενους, είναι η γραμμή του ποιητή που εκφράζεται και ω ς πολίτης, όχι μόνο ω ς ύπαρξη που σκύβει διαρκώ ς π ρ ος τα μέσα, γιατί και τα ποιήματα του Σεφ έρη ...Κύ προν ου μ ’εθέσπισεν..., τα ποιήματα της κυπριακής του εμπειρίας, είναι και πολιτικά, κα θώ ς μας μιλούν άμεσα ή έμμεσα για ένα τοπίο στο οποίο αλωνίζει η ιστορία και στο οποίο φαίνονται οι δραματικές της αποτυπώσεις. Αυτή τη διαρκή σ χέ ση του Τίτου Πατρικίου με την αί

σ θηση τη ς ιστορίας ή τη ς κοινής μνήμης, η Αντωνιάδου μας την αναδεικνύει πολλαπλώς σ ’ αυτό το βι βλίο.

Τα «Κυπριακά» του Τίτου Πατρικίου είναι ένα σύνθεμα διαφ όρω ν κειμέ νων κριτικών, λογοτεχνικών, δοκιμιακών, φτιαγμένο με εμφ ανή αγά πη και μεράκι. Η ανοιχτή σ υναισθη ματική διάθεση τη ς Αντωνιάδου εί ναι διάχυτη παντού, ό πω ς και ο π ρ ο σωπικός τό νο ς που δένει όλα τα αποκλίνοντα μέρη του βιβλίου σε μια ενότητα. Με ικανή ευρηματικότητα, με θερμότητα βλέμματος και πολύ συχνά με χιούμορ, συνδέει τη ζωή του ποιητή με το έργο του και ειδικότερα με αυτό που εφάπτεται τω ν κυπριακών του βιωμάτων. Ουσιαστικά λοιπόν η έκδοση αυτή πα ρακολουθεί γενεαλογικά κι έπει τα προσω πικά τον ποιητή σ τις δ ο κιμασίες του, με εγκλεισμούς και εκτοπίσεις στη μεταπολεμική Ελ λάδα, σ τις αυτοεξορίες του σε χώ ρ ες τη ς Ε υρώπης, στη βαθμιαία π ο λιτική του διαφ οροποίηση, κ α θώ ς η μαθητεία που είχε στα χρόνια του ’40 και του ’50 δεν ήταν μόνο γνώ ση του κόσμου, αλλά ταυ τόχρονα και απομυθοποίηση. Α πομυθοποί ηση, εννοείται, από τα ιδεολογικά σ τερεότυπα, από το υ ς ποικίλους δο γμ α τισ μ ο ύς με το υ ς ο π ο ίο υς ή ρ θε από νω ρίς σε συνάφεια, κα θώ ς με άλλους ομό δο ξο υς αποτέλεσε μέλος τη ς εκδοτικής ο μάδας του περ ιοδικο ύ Επιθεώρηση Τέ χνης. Συνάφεια που έπαιξε κεφ α λαιώδη ρόλο τελικά στην διάπλαση του νεανικού αλλά και του ώριμου κοσ μοπ ολιτισμ ο ύ το υ . Θα μ π ο ρούσε να πει κανείς ότι στην ιδεο λογική μετατόπιση του Πατρικίου συνέβαλαν σημαντικά τα μέσα και τα έξω ταξίδια του, η γνώ ση τω ν τό

πω ν αλλά και η γνώ ση τη ς κοινής ανθρώπινης περιπέτειας, μια μορφ ή ο δυ σ σ εϊκ ή ς λα χ τά ρ α ς που ε π έ δρ ασ ε κατά προέκταση και στη γλώ σσα τη ς ποίησής του. Στο δια φ ορετικό τη ς ζύγισμα. Το ότι έλειψαν από το λόγο του, ιδίως μετά το 1965, οι νεανικοί μελοδραματικοί τόνοι και ο φ ουσκω μένος λυρισμός, εν μέρει, όπω ς λέει η Αντωνιάδου στα εισαγωγικά της, οφείλεται σ την περίσ κεψ η με την οποία αντιμετώ πισε τις επιπτώ σεις τη ς ιστορίας. Κάτι που φαίνεται με ενάργεια και στα «κυπριακά» του ποιήματα. Στα 25 χρόνια που χω ρίζουν τα πρώ τα από τα τελευταία κυπριακά του, το «Αυτό που μένει» του ’82 από το «Μετά τη διαδήλωση» του ’56, αφιε ρωμένο στον Μιχάλη Κατσαρό, ο ώ ριμος Π ατρίκιος έχει προχω ρήσει από το μ έρος στο όλον. Α νασυντάσσει δηλαδή, με άλλα λό για, αυτό που προηγουμένω ς ανέ φ ερ ε ο Μ αρωνίτης στη Συνομιλία του, θεω ρώ ντας πω ς ο Πατρίκιος μετακινήθηκε συν τω χρόνω από το ποίημα συμβάν σ το ποίημα θεώ ρημα. Ετσι, συγκλίνει η Αντωνιάδου, «το ποιητικό τοπίο στα ώριμα ποιήματά του είναι εσω τερικό, δεν υπάρχουν εξωτερικά γνωρίσματα, ο τό π ο ς είναι εκεί όπου διάγει κανείς τη ζωή του, τα πρόσ ω πα έχουν χα θεί, τα χαρακτηριστικά έχουν σ βή σει. Τ όσο, δηλαδή, ο χώ ρ ος όσο και ο χ ρ ό νο ς έχουν υποχω ρήσει και μόνο η γλώ σσα διατηρεί τη δύναμη της επαναδημιουργίας του βιώματος κι ω ς εκ τούτου την υ περοχή της απέναντι στο χρό νο και στο χώρο [...] Το σ υμπέρασμα πω ς η μοναδική σταθερά του περιβάλλοντος κόσμου είναι η γλώσσα αυτή που διατηρεί τη μνήμη, εκφ ράζει το π αρόν και ο ριο θετεί το μέλλον» (σ. 47). ■

δ : βιβλιοκριτική

Οι πυραμίδες ...χωρίς μεταφυσική

Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Τεύκρος Μιχαηλίδης Αχμές, ο γιος του φεγγαριού Πόλις. 2009 σελ. 313, €18

να καλό μαθηματικό μυθι στόρημα είναι πρώ τα καλό μυθιστόρημα. Αυτό σημαίνει ότι η μαθηματική σκέψ η και η ιστο ρία της, η βιογραφία ενό ς επιφ α νούς μαθηματικού και τα πορίσματα τη ς ερευνάς του, η διατύπωση ενός μαθηματικού ερω τήματος και η μετέπειτα πιθανή επίλυσή του πρέπει να ενταχθούν μέσα στην πλοκή, να αποκτήσουν με άλλα λόγια λογοτε χνική σάρκα και οστά, για να πείσουν για την αισθητική το υ ς αξία. Ο «Μαθηματικός Π άπυρος του Ριντ» με τα πάμπολλα προβλήματα της γε ωμετρικής κατά βάση σ κέψ ης της αρχαίας Α ιγύπτου, είναι μόνο η αφορμή. Η αιτία είναι η γνωριμία με την προεπιστημονική σκέψη των Αι γυπτίων γύρω από τα μαθηματικά, η οποία αναδύθηκε από τις ανάγκες το υ ς να οριοθετούν τα χω ράφια τους μετά τις πλημμύρες του Νείλου και να υπολογίζουν όγκους τροφ ί μων κατά την αποθήκευσή τους. Πρόκειται για προβλήματα που έθε σαν εμπειρικά, αλλά βαθμιαία ηροέκυψε η ανάγκη να β ρεθούν επι στημονικοί τρόποι οι οποίοι θα τα αποδεικνύουν, στοιχείο που μας οδηγεί έμμεσα στην ορθολογική σκέψη τη ς αρχαίας Ελλάδας. Έτσι, παρακολουθούμε τη ζω ή του γραφ έα Α χμές, ο ο ποίος βρέθηκε έκθετος και ανατράφηκε από ένα

άτεκνο ζευγάρι. Σταδιακά, μορφ ώ θηκε και εστίασε τις σπου δές του στα μαθηματικά, παρέα με τον φίλο του Αμανθυ, νεανία από την Κρήτη που αηήχθη από πειρατές και βρέ θηκε ορφ ανός στην Αίγυπτο. Οι δυο φίλοι μεγαλώνουν, σ αγηνεύονται από τους αριθμούς και, όταν πλέον ενηλικιώ νονται, κα ταλα μβάνουν υψ ηλές θέσεις, ανάλογες με την εξειδίκευσή τους. Ο Αχμές ορίζεται αρχιερέας στον ναό του Φθα, όπου σπούδασε, εποπτεύει όλους τους αι ωνόβιους πά πυρους που βρίσκει στη βιβλιοθήκη του ναού και τέλος συντάσσει τον επονομαζόμενο πλέον «Μαθηματικό πάπυρο του Ριντ», ο οποίος αηοτελείται από προβλήματα της εποχής με τις λύσεις που μπόρε σαν ώ ς τότε να βρουν. Ο ίδιος ο σ υγγραφ έα ς ταλαντεύεται για το πώ ς θα ορίσει το έρ γο του, το ο ποίο γ ρ ά φ τη κ ε μ ετά από έρευνα σε βιβλία και ισ τότοπους για τη μαθηματική επιστήμη τη ς Αι γύπτου. Γι’ αυτό σίγουρα μπορεί να ενταχθεί στη λεγάμενη «μαθημα τικ ή λ ογοτεχνία», ό π ω ς και το πρώ το μυθιστόρημα του σ υγγρα φ έα, Πυθαγόρεια εγκλήματα. Απ’ αυτό ο πεζογρ ά φ ος διατηρεί εμ φ ανή τη διάθεσή του να μελετήσει πα λαιότερες ε ποχές -τ ω ν αρχών του 20ού αιώ να σ το προηγούμενο, τη ς αρχαίας Αιγύπτου σ το τελευ-

τα ίο - και να αποτυπώ σ ει τη γ ο η τευ τική π ο ρ εία τη ς α ν θρ ώ π ινη ς σ κέψ ης, πο υ παλεύει να μετατρέ ψει σε αριθμ ούς τη ζω ή και τα π ρ ο β λήματα του κόσμου. Γι’ αυτό, ει δικά ο Αχμές, ο γιος του φεγγα ριού, κα τατάσ σεται σ την ευρεία ζώ νη του κλασικότροπου ιστορικού μυθισ τορήματος με την ανάπλαση μιας άλλης επ ο χ ή ς και με την ακρί βεια στην καθημερινή ζω ή και σ τις ιδιαίτερες σ τιγμές της. Α πό την άλ λη, κανείς θα το χαρακτήριζε «μυ θισ τορηματική βιογραφ ία», στην οποία με αληθοφ ανή στοιχεία ο Τεύκρος Μ ιχαηλίδης ανασυνθέτει την πλαστή ζω ή ενό ς πραγματικού πρ οσ ώ π ου, για το οποίο ό μω ς δεν ξέρουμε πα ρά ελάχιστα πράγματα. Τα μηνύματα είναι πολλαπλά και ο α ναγνώ στης, πέρ α α πό τ η μαθημα τική εμπειρία, τη χα ρ ά τω ν ανακα λύψ εω ν και την ιστορική γνώ ση, λαμβάνει μικρές δό σ εις από τις π ρ οθέσ εις το υ δημ ιουργού: η λο γική και ο πα ρ αγκ ω νισμ ό ς μεταφ υσικ ώ ν-θεολογικώ ν εξηγήσεω ν, η αμφ ισβ ήτησ η ω ς εργαλείο ανα θεώ ρ ησ ης τω ν π α ρ αδεδο μ ένω ν αν τιλήψ εω ν και εξερ εύ νησ ης το υ κ ό σμου, τα αναπά ντη τα ερω τήμα τα που περιμ ένουν το υ ς αρχαίους Ελ λ ηνες ν α τ ο υ ς δώ σουν επισ τημο νι κ έ ς εξηγήσεις κ.ά. Γενικότερα, η μαθηματική λ ογοτεχνία έχει ω ς έ μ μεσ ο σκοπό να δείξει τις δυ ν α τό τη τε ς του α νθρώ π ινου πνεύμ ατο ς και να εμφ υσήσ ει μια αισιοδοξία ότι όλα μ πορούν με την επισ τήμη να λυθούν. Περισσότερο τείνω να πιστέψω ότι το έργο είναι μια μυθιστορηματική ψ ευδοβιογραφία, όπου ο συγγρα φ έα ς στήνει τη ζω ή του ήρω ά του προσ παθώ ντας να συνοψίσει τα επι τεύγματα τη ς μαθηματικής σ κέψ ης

σε μια τό σ ο πρώ ιμη εποχή. Οι ιστο ρικές συνθήκες τη ς ένω σης τη ς Αιγύπτου, τη ς βασιλείας τω ν Υκσώς, τω ν σχέσεώ ν το υ ς με του ς άλλους λαούς και ειδικά με του ς Μινωίτες, δίνουν όχι μόνο το πλαίσιο τη ς δρ ά σ ης αλλά και αφ ήνουν τη χαραμάδα για να περάσει ο αναγνώ στης στο ελληνικό θαύμα. Π οιος ξέρει; Μπο ρεί στο επόμενό του βιβλίο ο Μι-

Το έργο είναι μια μυθιστορηματική ψευδοβιογραφία, όπου ο συγγραφέας στήνει τη ζωή του ήρωά του προσπαθώντας να συνοψίσει τα επιτεύγματα της μαθηματικής σκέψης σε μια τόσο πρώιμη εποχή

χαηλίδης να ανακεφαλαιώσει την ελληνική σκέψη, όπω ς δειγματικά έκανε στα Πυθαγόρεια εγκλήματα. Α πό εκεί και έπειτα η σ ύνθεση τη ς β ιογραφ ίας ακολουθεί την πορεία του Α χμές και γι’ αυτό δεν πρέπει να περιμένει κα νείς πλοκή και ν ο μοτέλεια, πα ρ ά μόνο ω ς π ρ ο ς τις λύσ εις σε πρ ο β λήματα που απ α σ χολούσαν το ν αιγύπτιο μαθημα τικό. Θα είχα μια επιμ έρους αντίρ ρηση σ την αποκάλυψ η ότι ο Α χμές ήταν ν ό θ ο ς γιο ς τη ς βασίλισσας τη ς Α ιγύπτου, γιατί έτσι - μ ε ένα εύ κολο τέ χ ν α σ μ α - κάνει τον ιδιοφυή μαθηματικά γρ α φ έα βασιλικό γόνο και με αυτόν το ν τρ ό π ο ανυψ ώνει το ν ήρω ά του υ πακ ούοντας σε πίσ τεις στην αξία τη ς γενεαλογικής καταγω γής. Το βιβλίο διαβάζεται με αυξημένο ενδιαφ έρον, όχι μόνο από ειδικούς αλλά και απ’ ό σ ο υς αρέσκονται σε σ υνδυασμούς λογοτεχνικότητας και μαθηματικών, ιστορίας και ανθρώ πινης προόδου. ■

δ:βιβλιοκριτική

Μια λάτιν μεταμοντέρνα ιστορία

Λεύτερης Καλοσπύρος

2 μ

Γκιγιέρμο Καμπρέρα Ινφάντε Τρεις ταλαίπωροι τίγρεις Μετάφραση: Γιώργος Ρούβαλης Τόπος, 2009, σελ. 467, € 25,90

οια θα μπορούσε να είναι άρα γε η λάτιν απάντηση στον αγγλοσαξωνικό Οδυσσέσ, Πιθα νότατα ένα βιβλίο ασεβές, αισθησιακό, πολύχρωμο, πικάντικο, εκρηξιγενές, με κυματοειδείς ή ασύμμετρες, ρυθμι κές αφηγήσεις από τους πιο απίθανους χαρακτήρες, με μια σειρά από φάρσες που θα σκαρώνει ο συγγραφέας πρώ τιστα στον εαυτό του και στη συνέχεια στον αναγνώστη, ένα μαστουρωμένο γλωσσικό Βεεμώθ, ένα ιδρωμένο, παλλόμενο, εκκεντρικό έργο τέχνης από έναν τετραπέρατο δημιουργό που θα μπορούσε να βάλει κάτω σε κατανά λωση αλκοόλ ακόμη και τον ανίκητο Τζέημς Τςόυς. Όμως, μήπως όλα αυτά τα παραπάνω δεν είναι άραγε και ο Οδυσσέας, Αρκεί κανείς να διαβάσει τον θρυλικό μονόλογο της Μόλλυ Μπλουμ στο τέλος του βιβλίου για να συναντήσει (σχεδόν) όλα τα παραπάνω στοιχεία στην υψηλότερη καλλιτεχνική τους έκφραση. Θα πρέπει λοιπόν το βιβλίο αυτό να εί ναι κάτι ξεχωριστό, ένα κείμενο που θα ανατρέπει ορισμένες από τις συμβά σεις του μοντερνισμού, όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται αυτό για ένα είδος που οι προγραμματικές αρχές του διακή ρυτταν το «τέλος των συμβάσεων» (υπό μια έννοια, ο μεταμοντερνισμός εί ναι η επιστροφή σε ορισμένες από αυ τές τις συμβάσεις). Ένα κείμενο εγγύ τερα στον μεταμοντερνισμό, πιο κοντά

στο πνεύμα του Πίντσον και του Μπαρθ παρά του Τςόυς και της Βιρτζίνια Γουλφ. Ένα βιβλίο σαν το αρι στούργημα του σχετικά άγνωστου στο ελληνικό κοινό Κουβανέςου Γκιγιέρμο Καμπρέρα Ινφάντε, που αφηγείται μια μεταμοντέρνα ιστορία «απουσίας νοή ματος» -τρεις συν ένας, σαν τους σω ματοφύλακες, όχι και τόσο ταλαίπωροι φίλοι αδυνατούν να συςητήσουν σο βαρά στις μεταξύ τους συναντήσεις, γε γονός που πολλαπλασιάςει τις παραδοξότητες που πηγάςουν έτσι κι αλλιώς από την αλλόκοτη συνθήκη- μέσα από μια ανεξάντλητη παλέτα μοντερνιστικών και μεταμοντέρνων ευρημάτων (το τέχνασμα του παντεπόπτη ήρωα που έχει πανίσχυρη επίγνωση όσων συμβαί νουν γύρω του και, κυρίως, εκείνων που τον αφορούν, προαναγγέλλει τον αυτοαναφορικό μονόλογο που θα καταλήξει να είναι μανιέρα για τους σύγχρονους μεταμοντέρνους συγγραφείς). Η ουσιώδης διαφορά του μυθιστορή ματος του Ινφάντε σε σχέση με τα πε ρισσότερα από τα ογκώδη, ατίθασα μυ θιστορήματα του είδους, είναι πω ς πα ρά τις ασταμάτητες εναλλαγές σε στυλ και ρυθμό, πρόκειται, σε γενικές γραμ μές, για ένα ευκολοδιάβαστο ανάγνω σμα. Σε αυτό υποψιάζομαι πως έχει συ νεισφέρει τα μέγιστα η καταπληκτική μετάφραση του Γιώργου Ρούβαλη που, από όποια παράμετρο κι αν την εξετά σει κανείς, συνιστά μοναδικό άθλο. ■

Οι Μ π ο ΰ ν τ ε ν μ π ρ ο κ .................................................

ΤΟΜΑΣ MAN

δεν κατανόησαν ποτέ τις

ε ξο μ ο λ ο γ ή σ εις τ ου απ ατεώ να Φ έλιξ Κ ρουλ ή τον κα θη γη τή Βρόμα, διαβόητο για τον αργοπορημ ένο έρωτά του,

αν κα ι όλοι τους μιλούσαν γερμανικά. Αλήθεια ή μύθος; Η Α λ ις Τ όκλας απείχε χρονικά από τις π ε ρ ιπ έ τ ε ιε ς του Ν τ έη β ιντ Μπάλφουρ, γλωσσικά από το Β ερ ολίνο Α λ εξ ά ντ ερ π λ α τ ς κα ι ιδεολογικά από το τρ α γού δι τ ου Σόλομον.

Η το ν ιμ ο ρις ο ν Μ

Το τ ε ν ε κ ε δ έ ν ιο ταμπ ούρ λο της ζωής ηχούσε μονότονα από

τα υ π ό γ εια του Β α τικ α νού μ έχρ ι το Φ άρο..................... Όπως είπ ε ο βουβός προφ ήτης,.................. τα πάντα διαρκούν όσο

ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ ■ ΐ!

>Μ

το σ ύντομ ο κ α λοκ α ίρ ι τ η ς αναρχίας, κά τι που μας εκμυστηρεύτηκε

η καλή τ ρ ο μ ο κ ρ ά τ ισ σ α .............. ............ Κ αι μετά; Η α ισ θ η μ α τ ικ ή αγω γή

ΝΤΟΡΙΣ ΑΕΣΙΝΓΚ ■ ΓΚΥΣΤΑΒ ΦΛΩΜΠΕΡ

θα α γ γ ίξ ε ι άραγε ποτέ τα π α ιδιά τ η ς ζωής;

0 ά νθρ ω πος χω ρίς ιδ ιό τ η τ ες

||ι

θα αναπολήσει τα πάντα

ξ εφ λ ο υ δ ίζο ν τα ς το κ ρεμμ ύδι ή θα περιορισ τεί σ τις

ισ τ ο ρ ίες σ κ ο τ εινο ύ θα λάμ ου μέχρι την τ ε λ ευ τ α ία π ν ο ή ; ......

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΣΕΙΡΑ ΕΠ ΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗ Ν ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ Λ ΟΓΟ ΤΕΧΝΙΑ

εκδόσεις οδυσσέας www.odisseas.gr

δ : βιβλιοκριτική

Α π ό το Κουαρτέτο στις Ακυβέρνητες Πολιτείες

Θανάσης Μήνας

Μαριάννα Παπουτσοπούλου Μεταίχμιο, 2009 σελ. 997, € 32

υθιστοριογράφος, δοκιμιο γράφος, ποιητής και δραμα τουργός, κοσμογυρισμένος, υπάλληλος του Foreign Office στις βρετανικές πρεσβείες στο Κάιρο, την Αλεξάνδρεια, την Αθήνα και το Βελι γράδι, στενός φίλος του Χένρι Μίλερ, θιασώτης «της παρακμής» κατά τον Στρατή Τσίρκα, ο Λόρενς Ντάρελ (1912-1990) είναι ο δημιουργός ενός από τα αριστουργήματα της αγγλό φωνης λογοτεχνίας: του Αλεξανδρι νού κουαρτέτου, που δημοσιεύθηκε σε τέσσερις τόμους μεταξύ του 1957 και του 1960. Τέσσερις κεντρικοί χα ρακτήρες του κουαρτέτου δίνουν το όνομά στους τίτλους των τόμων της τετραλογίας: Τζαστίν, Μπαλτάζαρ, Μαουντόλιβ και Κλέα. Οι τρεις τελευ ταίοι είναι κι οι βασικοί αφηγητές, ο καθένας τους στον «δικό του» τόμο. Η αφήγηση του Ντάρελ σκόπιμα αδια φορεί για τον ιστορικό χρόνο. Δεν αναφέρονται πουθενά ημερομηνίες και χρονολογίες (αν κι είναι προφανές ότι πρόκειται για την Αλεξάνδρεια του Μεσοπολέμου και των πρώτων ημε ρών του Β' Παγκοσμίου πολέμου) κι η αφήγηση παλαντζάρει διαρκώς ανά μεσα σ ε ένα αδιευκρίνιστο παρόν και σ’ ένα εξίσου αδιευκρίνιστο παρελθόν. Η πρωτοτυπία του Ντάρελ έγκειται στο ότι δεν παραδίδει μια ιστορία δ ο μημένη σε συνέχειες. Όχι, πρόκειται για την ίδια ιστορία, ειδωμένη μέσα

από την οπτική τεσσάρων διαφορετι κών αφηγητών. Ο ίδιος ο Ντάρελ χα ρακτήριζε το στυλ αυτό ω ς «σχετικιστικό» και δήλωνε το 1959 στην Paris Review ότι ήταν επηρεασμένος από τη θεωρίες του Αϊνστάιν για το μετα βλητό του σύμπαντος και του Φρόυντ για το μεταβλητό της ανθρώπινης προσωπικότητας. Οι ήρωες του Κουαρτέτου διαπλέκονται μεταξύ τους σε όλη την έκταση της τετραλογίας. Ερωτικά ή μη. Η κυνηγη μένη από τους προσωπικούς της δαί μονες και αισθησιακή (σαν τη Ζιστίν του Ντε Σαντ ή τη Φλώρα της Χαμένης άνοιξης) Τζαστίν, ο σύζυγός της κόπτης εκατομμυριούχος Νασίμ, ο μυστικιστής μελετητής της Καμπάλα Μπαλτάζαρ, ο Πομπάλ με το γαλλικό esprit, ο ένθερμος σιωνιστής Μαουν τόλιβ, η καταθλιπτική ζωγράφος Κλέα, ο εκκεντρικός αστυνόμος Σκόμπι ως σύμβολο της παρηκμασμενης βρετα νικής αυτοκρατορίας, ο μυστηριώδης συγγραφέας Περσγουόρντεν, ο πλη θωρικός γαιοκτήμονας Ναρούζ -όλοι τους θαυμάσιοι όσο και πολυσύνθετοι χαρακτήρες κεντημένοι στη λεπτομέ ρεια. Ανάμεσά τους κινείται ο Ντάρλι, βρετανός λογοτέχνης που βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια με σκοπό να δώσει μια διάλεξη για τον Καβάφη, που είναι κι ο βασικός αφηγητής στη Τζαστίν αν και δεν κατονομάζεται παρά μόνον στον Μπαλτάζαρ.

Ο Ντάρελ σκιαγραφεί την αλεξαν δρινή κοινωνία λίγο πριν και λίγο μετά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου πολέ μου. Μια κοινωνία στην οποία οι σ χέ σεις των ανθρώπων είναι πολύσημες, οι συνωμοσίες δίνουν και παίρνουν σε κάθε γωνιά (ο ίδιος ο Ντάρελ είχε κατηγορηθεί ότι ήταν κατάσκοπος της βρετανικής κυβέρνησης), οι ισορ ροπίες ανάμεσα στις διάφορες ξεχω ριστές κουλτούρες είναι εύθραυστες και κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να ανατραπούν. Η πρόζα του Ντάρελ εί ναι αστραφτερή σαν την έρημο. Το λεξιλόγιό του είναι πλουσιοπάροχα φορτισμένο. Ο λόγος του είναι ποι ητικός. Πιο σωστά, ο μυθιστοριογράφ ος Ντάρελ διατηρεί τις αρετές του ποιητή Ντάρελ. Πέρα από την αξία του καθαυτή και την αδιαμφισβήτητη θέση του στο πάνθεον τη ς παγκόσμιας λογοτε χνίας, το Αλεξανδρινό κουαρτέτο αξιώνει μια προνομιακή σχέση με την ελληνική λογοτεχνία. Για δύο λόγους: ο πρώ τος είναι, βεβαίως, ο Κωνσταν τίνος Καβάφης. Ο μεγάλος Αλεξαν δρινός είναι πανταχού παρών στην τε τραλογία κι έχει «οργανικό» ρόλο στην αφήγηση του Ντάρελ. Η οπτική του τελευταίου για την Αλεξάνδρεια είναι βιωμένη υπό το «πρίσμα της κα βαφικής ευαισθησίας». Εξάλλου οι αγγλικές μεταφράσεις ποιημάτων του Καβάφη από τον Ντάρελ συνέβαλαν στο να αναγνωριστεί ο Αλεξανδρινός στον αγγλόφωνο κόσμο. Ο δεύτερος λόγος είναι η σχέση του Κουαρτέτου με τον Στρατή Τσίρκα και με ένα -α ς μου επιτραπεί- από τα κορυφαία έργα της μεταπολεμικής ελληνικής πεζογραφίας: τις Ακυβέρ νητες πολιτείες. Ο Τσίρκας ολοκλη ρώνει τη συγγραφή της Λέσχης (που ωστόσο εκτυλίσσεται στην Ιερουσα λήμ), εναρκτήριου τόμου της δικής

του τριλογίας, τη διετία 1959-60, δη λαδή τέσσερα περίπου χρόνια μετά την έκδοση της Τζαστίν. Με την Αλε ξάνδρεια καθαυτή θα καταπιαστεί τε λικά στη Νυχτερίδα (πρώτη έκδοση 1965), την κατακλείδα της τριλογίας του. Οι δύο συγγραφείς εμφανίζουν κάμ ποσ ο κοινά στοιχεία στο ύφ ος και την τεχνική τους -πολλαπλές αφ η γήσεις, αφηγητές που καθένας τους έχει τη δική του ευδιάκριτη «φωνή», μακροπερίοδος λόγος που εναλλάσ σεται με κοφ τές φράσεις κ.λπ. Αναν τίρρητες είναι επίσης οι ομοιότητες των δύο έργω ν ω ς π ρ ος τη θεματική τους, χωρίς αυτό βεβαίως να σημαί νει ότι δεν υπάρχουν διαφοροποι ήσεις στην ιεράρχηση των επιμέρους θεμάτων (π.χ. στο Κουαρτέτο η Αρι στερά απουσιάζει από το συγκρου σιακό πεδίο). Ο Μίλτος Πεχλιβάνος ανασύρει από το αρχείο επιστολή με ημερομηνία 17.2.61 και με παραλήπτη τον Πέτρο Φρυδά, στην οποία ο Τσίρκας ανα φέρει: «Το να σου θυμίζει η Λέσχη μου το Αλεξανδρινό κουαρτέτο είναι μεγάλη τιμή για μένα, που δεν την αξίζω. Εχω ιδεολογικές αντιρρήσεις με την ερ γασία του Ντάρελ, μα σα γράψιμο και σα μυθιστόρημα, τον θαυμάζω με πά θ ο ς -κ α ι το φωνάζω. Τον μισώ μάλι στα. Γιατί μου “έκλεψε” την ιδέα ενός μυθιστορήματος όπου κεντρικό πρ ό σωπο θα ήταν η Αλεξάντρεια. Χρόνια το δουλεύω μέσα μου, κρατώ σημει ώσεις κ.λπ., μα τώρα μου είναι αδύ νατο να το γράψω γιατί όλοι θα πουν πω ς μιμήθηκα Ντάρελ. Πρέπει να πε ράσουν λίγα χρόνια, να ξεχαστεί. Αλλά σήμερα η Αλεξάντρειά του εί ναι τόσο αληθινή (τι κάνει η Τέχνη!) ώστε καμία άλλη να μη στέκεται στο πλάι της». ■

δ : βιβλιοκριτική

Μυστικά και ψ έματα

Λεύτερης Καλοσπύρος

° 1 μ

ΓκύντερΓκρας Ιστορίες σκοτεινού θαλάμου Μετάφραση: Τούλα Σιέτη Οδυσσέας, 20 09 σελ. 221, € 15,68

το δανέζικο φιλμ Festen του Thom as Vinderberg, μια οι κογένεια συγκεντρώνεται για να γιορτάσει τα εξηκοστά γενέθλια του ευυπόληπτου πατερ-φαμίλια, όμως γρήγορα η γιορτή τείνει να εξε λιχθεί σε εφιάλτη, όταν ο μεγάλος γιος σηκώνεται ξαφνικά και κατηγο ρεί τον πατέρα ότι βίαζε συστηματικά εκείνον και τη μικρότερη αδερφή του που αυτοκτόνησε πριν από λίγο καιρό. Οι συγγενείς και ιδίως η μη τέρα του σπεύδουν να υπερασπι στούν το τιμώμενο πρόσωπο, αποδί δοντας τις κατηγορίες του γιου στην κατανάλωση οίνου και την καλπάζουσα νεανική φαντασία του. Όμως το γυαλί της οικογενειακής μακαριό τητας έχει ραγίσει και τίποτα πια δεν θα είναι όπω ς πριν. Ευτυχώς, η αντίστοιχη σύναξη που διοργάνωσε ο Γκύντερ Γκρας μαζί με τα παιδιά του, με πρόσ χημα τα ογδοηκοστά γενέθλιά του και ουσια στική αφορμή τη συγγραφή του δεύ τερου μέρους της αυτοβιογραφίας του, που ξεκίνησε με το εμπορικά επιτυχημένο Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι, δεν κατέληξε σε κάποια εξίσου νοσηρή αποκάλυψη. Ετσι κι αλλιώς, ο γερμανός νομπελίστας έχει ήδη ομολογήσει από το πρώ το μέρος το μεγάλο μυστικό που τον στοίχειω νε τόσα χρόνια, ότι δηλαδή είχε πε ράσει από τις τάξεις των Βάφεν Ες Ες,

έστω σε μια ηλικία, την αλλοπρό σαλλη εφηβική, που του έδινε κάποια ελαφρυντικά, μετριάζοντας την ωμό τητα της αποκάλυψής του (χωρίς όμως και να τον εξιλεώνει για τα χρό νια που πέρασαν εω ς ότου το παρα δεχθεί). Τα οικογενειακά μυστικά που αποκαλύπτονται εδώ, οι συνήθειες που αναλύονται, τα κίνητρα που επα νεξετάζονται, θα μπορούσαν, πλην ίσως εκείνων που αφορούν τη συγ γραφική ιδιότητα του πατέρα, να εί χαν συζητηθεί και στην αντίστοιχη οι κογενειακή συγκέντρω ση ενός μπερμπάντη και πνευματώδους γερμανού συνταξιούχου. Δεν είναι κακή η λογοτεχνική εκτέ λεση της κατά τ ’ άλλα εγωιστικής ιδέας που κατέβασε ο δαιμόνιος νους του Γκύντερ Γκρας. Τα σχόλια και οι περιγραφές, ακόμη κι αν κάποιες στιγμές εστιάζουν στις ανικανοποί ητες επιθυμίες των παιδιών του, επι κεντρώνονται κυρίως γύρω από το έργο και τις πράξεις που έκανε ή αμέ λησε να κάνει ο ίδιος στο πλαίσιο των οικογενειακών συμβάσεων και έξω από αυτές, ωστόσο η χαλαρή δομή του κειμένου και η χειμαρρώδης, πλουραλιστική αφήγηση που σαρώ νει συναισθήματα, εικόνες, λεπτομέ ρειες, ψυχισμούς, καθιστούν το πό νημα ευανάγνωστο, ανεξάρτητα από το πόσο σ υμπαθής ή όχι μας είναι τε λικά ο συγγραφέας. ■

^ ^ ^ Σ υ λ λ ο γ ή ^ Ρ ^ ^

Γ ΙΑ Ν Η Κ Ο Ρ Δ Α Τ Ο Ϊ Μ ο ν α δ ικ ή π ρο σ φ ο ρ ά για τους αναγνώστες του περιοδικού Διαβάζω.

'η

ΓΙΑΝΗΚΟΡΜΙΟΥ Γ ΙΑ ® ΚΟΡΜΙΟΥ

Άρθρογραφίες κομμουνιστική άτιθίώρηση

&SS*

1921-1924

Βιβλίο Δώρο Ms την αγορά των παραπάνω τεσσάροω Γιάνη Κορδάτου, παίρνετε δώρο το βι(ί Θρησκείες καί Χριστιανισμός”. ΓΙΑΝΗ ΚΟΡΔΑΤΟΥ

Ισχύει μόνο για τηλεφωνικές παραγγελίες.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΦΑΒΙΕΡΟΥ 6, 144 52 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΛ.: 211 3 0 0 5 5 0 0 . FAX: 211 3 0 0 5 5 9 9 . EMAIL: sillogi@mailink.

κο ρ Μ ί

,^Μ Μ ο ύ ν α

δ : βιβλιοκριτική

Σκληρή εποχή

Δημπτρης Λυμπερόπουλος

Αλέξης Πόρνης Η οδύσσεια των διδύμων Καστανιώτης,2009 σελ. 944, € 31,35

σπουδαιότητα αυτού του μυ θιστορήματος, τόσο μοναδι κού και γοητευτικού, με μια οπτική ολιστική και πανανθρώπινη, με ωθούν να καταγράψω κάποιες προσωπικές σκέψεις και προβλημα τισμούς, που μου γεννήθηκαν με την ανάγνωσή του, ω ς ένας άνθρωπος που ανήκει σε εκείνες τις νεότερες γενιές, από τις οποίες ο Εμφύλιος και τα μετεμφυλιακά χρόνια και πάθη αν τιμετωπίζονται από μονοδιάστατα έως αδιάφορα, με μια διάθεση για ισοκατανομή ευθυνών και λήθη της π ρ ό σ φ ατης τραυματικής ιστορίας του τόπου. Κεντρικό πρόσωπο της Οδύσσειας των διδύμων είναι ο Γιάννης Καστρινός, πολιτικός επίτροπος του ΔΣΕ, που μετά τη στρατιωτική ήττα κατα φεύγει ως πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη, όπου θα προσπαθήσει να ξεκινήσει πάλι από το μηδέν τη ζωή του μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του, τη Σφέτα (η πρώτη, η Ανθή, εκτελέστηκε μετά την καταδίκη της σε θά νατο από έκτακτο στρατοδικείο, αφού τραυματίστηκε και πιάστηκε αιχμάλωτη ύστερα από τη μάχη της Φλώρινας), τους συναγωνιστές του (τον ορεσίβιο Στρούγκα, τον ιδεο λόγο Δημόκριτο, το ναυτεργάτη Ντόκα) και τους νέους του φίλους στην καινούργια σοβιετική του πα τρίδα (την Ιρίνα Λαζούρινα και τη Να-

ταλία Μιχάλοβνα). Όλοι τους ανεξαι ρέτως θα βιώσουν με τρόπο τραγικό το τέλος της σταλινικής περιόδου και την κυριαρχία της νέας χρουστσοφικής νομενκλατούρας, θύματα μιας εποχής και μιας κοινωνίας μετάβα σης και αλλαγών, που θ α προσπαθή σει να αποκοπεί από το παρελθόν και από όσους θεωρεί εκφραστές του, με τον ίδιο βίαιο, υπέρμετρα σκληρό και συχνά απάνθρω πο τρόπο για τον οποίο εγκαλούσε την προγενέστερό της κεντρική πολιτική εξουσία. Μέσα από την προσωπική του οδύσ σεια (από το Γράμμο στην Τασκένδη, στη Μόσχα, στα σιβηριανά γκουλάγκ και πάλι πίσω στον Πειραιά), ο Καστρινός θα δει τις ελπίδες του για έναν καλύτερο κόσμο και μια δίκαιη κοινωνία να καταρρέουν, παρασύροντας μαζί τους την οικογενειακή του ευτυχία και τις σχέσεις φιλίας και αγάπης, που κατόρθωσε να χτίσει για δεύτερη φ ορά στη ζωή του εκεί στο μακρινό Ουζμπεκιστάν. Ό μως, δε θα χάσει την καθαρότητα της συνείδη σής του ούτε τις αρχές και τις αξίες εκείνες για τις οποίες πάλεψε και αγωνίστηκε σε όλη τη διάρκεια αυτής της επίπονης αυτογνωσιακής πορείας του μέσα από τις συμπληγάδες του καιρού του και της μοίρας του. Θα γί νει ο ίδιος μια μορφή εμβληματική και συμβολική, ένας ταξιδιώτης του ονείρου και της κοινωνικής ουτοπίας,

αρχικά με τα φ τερά της Ιστορίας και στο τέλος με τα φ τερά της συνείδη σής του, που ο ίδιος θεωρεί ότι είναι η υπέρτατη αξία πρ ο ς υπεράσπιση για τον κάθε άνθρωπο. Δίπλα του, από την αρχή ώ ς το τέλος αυτού του ταξιδιού, ο λαϊκός αγωνι στής Ντόκας, ο αδούλωτος επαναστατημένος άνθρωπος που δε σκύβει το κεφάλι σε καμιά μ ορφή άδικης έκ φ ρασ ης εξουσίας, από όπου κι αν αυτή προέρχεται, και που το μόνο δί καιο που αναγνωρίζει ω ς υπέρτατο είναι το δίκιο του εργάτη, αυτόν τον ηθικό θεμέλιο λίθο κάθε κοινωνίας, που στέκει πάνω από συγγένειες, φι λίες και ιδεολογίες. Επικριτικός από την πρώτη στιγμή στα κακώς κείμενα της νέας σοβιετικής πραγματικότη τας την οποία βιώνουν οι έλληνες πο λιτικοί πρόσφ υγες της Τασκένδης, θα πληρώσει με τιμωρίες, μαρτύρια και εκτοπίσεις την προσήλωση και τη συνέπειά του στο θεμέλιο της ταξι κής του συνείδησης, αλλά θα γίνει τε λικά ο λυτρωτής του φίλου του. Παράλληλα, εκτυλίσσεται το δράμα της ζω ής πολλών προσώπων τη ς σο βιετικής κοινωνίας του ’50, που οι ζω ές τους διαπλέκονται με τρόπο απρόβλεπτο και σκληρό σε αυτόν τον ιστό της κοινωνικής ιστορίας που γεννά την τραγική ανθρώπινη μοίρα: του ασφαλίτη Παβλόφ, που από θύ της θα καταλήξει θύμα του ίδιου μη χανισμού που τόσ ο άκριτα στήριξε σε όλη τη ζωή του, του ακαδημαϊκού Τσελέεφ, που από επιφανής άνθρω πος του πνεύματος θα καταλήξει συ κοφάντης και καταδότης του αγαπη μένου του φοιτητή, υποκύπτοντας στους εκβιασμούς της νέας εξουσίας, του ήρωα του πολέμου Βασίλι Ντούμοφ, που θα δει τη ζωή και τα όνειρά του να συντρίβονται από τα γρανάζια του σταλινικού καθεστώτος. Των χι

λιάδων πολιτικών προσφύγων της Τασκένδης, που από σύντροφοι και συναγωνιστές έφτασαν στο σημείο να μισιούνται μεταξύ τους, να συγ κρούονται με πρω τοφανή για ομοϊ δεάτες αγωνιστές αγριότητα και να οδηγούν σε πολιτική, ηθική και βιο λογική εξόντω ση του ς χθεσινούς συμπολεμιστές τους, προκαλώντας την πρώτη μεγάλη μεταπολεμική διά σ παση του ΚΚΕ, που ουσιαστικά γέν νησε όλες όσ ες ακολούθησαν. Πάνω από όλους όμω ς και κυρίως, του Νί κου Ζαχαρώδη, που από παντοδύνα μος γενικός γραμματέας του ελληνι κού Κ όμματος θα οδηγηθεί στην αυ τοκτονία στη σιβηριανή ερημιά, καθαιρεμένος και εκτοπισμένος όχι από τους έλληνες κομμουνιστές αλλά από μια «Διεθνή Επιτροπή» -εκτελεστικό όργανο και εκφραστή της αλλαγής πολιτικής της νέας χρουστσοφικής ηγεσίας του ΚΚΣΕ. Οι ήρωες του Πάρνη παραπέμπουν σε πρόσωπα της κλασικής ρώσικης λογοτεχνίας, είναι ντοστογιεφσκικοί, έντονα αντιφατικοί, απάνθρωποι μαζί και ευαίσθητοι, ηρωικοί και μικρό ψυχοι, σπουδαίοι και ευτελείς. Είναι τα γνήσια παιδιά μιας ταραγμένης εποχής, με πολέμους και επαναστα τική βία, που ακροβατούν ανάμεσα στην απόλυτη σκληρότητα του και ρού τους και τη συνειδησιακή τους εντιμότητα και ευαισθησία, που αγω νίζονται με νύχια και με δόντια να διατηρήσουν. Πρόκειται πραγματικά για ένα μεγαλόπνοο πολυπρόσωπο μυθιστόρημα-σπουδή πάνω στην αν θρώπινη ιδιοσυστασία, που εμβαθύνει στα πάθη μιας εποχής, κατά την οποία οι άνθρωποι ξεκίνησαν αγνοί, με το όραμα μιας δίκαιης κοινωνίας, και κατέληξαν είτε να συντριβούν είτε να αλλοτριωθούν κάνοντας σο βαρές ηθικές υπαναχωρήσεις. 1

δ : βιβλιοκριτική ΠΟΙΗΣΗ

Απολογισμός

Γιάννης Δούκας

δ 46

°m 5 1 ο

Νίκος Δήμου Ποιήματα 1950-2005 Τυπώθηκα 2009 σελ. 268, € 19

υστάσεις δεν χρειάζεται ο πολυγραφότατος Νίκος Δήμου (γ. 1935). Έχει δοκιμαστεί σε όλα τα είδη λόγου και μετρά εξήντα τίτλους στην εργογραφία του. Εδώ συγκεν τρώνει οχτώ συλλογές που εκδόθηκαν σε διάστημα περίπου μισού αιώνα. Η έκδοση, ποιοτική και καλαίσθητη, ακο λουθεί αντίστροφη χρονολογική σειρά. Ανοίγει λοιπόν με τη συλλογή Γερόντ/ον(2005), όπου ο Δήμου υιοθετεί ως ποιητικό προσωπείο τον «γέροντα», μια μορφή που βιώνει τα γηρατειά ως σωματική εμπειρία και διακατέχεται από ερωτισμό ταυτόχρονα σαρκικό και αυτοσαρκαστικό. Το πονηρό χα μόγελο δεν μπορεί -αλλά και δεν επι διώκει- να υποκρύψει μια βαθιά υπαρ ξιακή απελπισία, η οποία εκδηλώνεται ω ς νοσταλγία, δίχως αυταπάτες όμως και ψευδαισθήσεις, και ω ς αξιοπρεπής αναμέτρηση με την επιθυμία, τον χρόνο και τον θάνατο. Ανάλογη είναι η θεματολογία του ποιητή και στις προηγούμενες συλ λογές του. Εισπράττουμε την εντύ πω ση ότι εν μέρει αυτοβιογραφείται, διαισθανόμενος ίσως ότι η ποιητική γραφ ή είναι μια αποσπασματική και πρόσκαιρη διαδικασία, δικαιωμένη μόνο όταν παρέχει προοπτική στις πτυχώ σεις του βίου. Κυρίαρχο είναι το θέμα του έρωτα, όπω ς και η ιδέα του θανάτου- τοποθετούνται λοιπόν άλλοτε στην κλίνη και άλλοτε στο νε

κροταφείο οι στίχοι του. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι «Λί στες», όπου ξεδιπλώνεται μια καθαρά ιδιωτική έκφραση. Μπορούμε να ανιχνεύσουμε μια εκλεκτική συγγένεια με τον Ελύτη, τα όρια όμως των αναζη τήσεων του Δήμου δεν ξεπερνούν την ευαισθησία του εύπορου δυτικού αν θρώπου. Αλιεύουμε ακόμα και μια οφειλή στον φουτουρισμό του Mari netti, όπω ς εκδηλώνεται στην αγάπη της μηχανής («Αυτοκίνητα»). Ξεχωριστή θέση έχει Το βιβλίο των γά των -για πρώτη φ ορά σε συγκεντρω τική έκδοση- μια συλλογή μονοθεματική, με ιδιαίτερη όμως ποικιλία συ ναισθημάτων και αποχρώσεων. Ο Δή μου πλάθει εδώ μικρές ιστορίες, ποι ήματα πρωτότυπα, παιγνιώδη, αλλά και σπαραχτικά, διαποτισμένα από αγάπη και τρυφερότητα, που αγγίζει και τον λυρισμό. Όταν τελικά φτάνουμε στην απαρχή της πορείας του, στα πρώτα μεταπολε μικά χρόνια, τον βλέπουμε να διατυ πώνει λόγο ερωτικό, του πόθου και του στοχασμού. Η ποιητική του πορεία όμως απέδειξε ότι στέκεται πολύ καλύ τερα μακριά από τη στομφώδη σοβα ροφάνεια, όταν γίνεται περιπαικτικός παρατηρητής. Με ολιγόστιχα συχνά ποιήματα, που μαρτυρούν και τη σχέση του με τη διαφήμιση, ακτινογραφεί με αφοπλιστική ειλικρίνεια και εντιμότητα τον εαυτό του και τον κόσμο. 1

Μιλώντας και πάλι

γ ια το Β υζά ντιο

ο 2009 αρκετά ήταν τα βιβλία που κυκλοφόρησαν με θέμα τη Βυζαντινή Α υτοκρατορία και τις επιμέρους πτυχές της. Αυτό εί ναι το καλό νέο. Το κακό θα είναι να μη γνωρίζουμε το λόγο που παρου σιάζεται αυτή η «επιστροφή» στο Βυ ζάντιο -υπόθεση που δεν αποκλείεται.

Γιατί είναι αλήθεια πω ς η σπουδή γύρω από τα θέματα του Βυζαντίου θέτει πολλά αναπάντητα ερωτήματα, όπως γιατί επιλέξαμε να απαξιώσουμε αυτή την ιστορική μας περίοδο όταν π.χ. στη Γερμανία ακόμη και το ελάχιστο περι στατικό αντίστασης στο ναζισμό γίνε ται λογοτεχνική πηγή (π.χ. το έργο Μό-

ΞένηΔ.Μηαλωπί

Λ Ε Ω Ν ΙΔ Α Σ ΚΥΡΚΟΣ ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ Πέτρος Παττασαραντόπουλος (επιμ.) 0

Είκοσι δραματικά χρόνια (1989-2009) μέσα από δώδεκα εκ βαθέων συνεντεύξεις του Λεωνίδα Κύρκου

...Είμαστε πολλοί αυτοί που οφείλουμε πολλά στον Λεωνίδα Κύρκο. Τα καλύτερό μας χρόνια...

φ : ...Τολμήστε. Έχετε ήδη καθηστερήσει. Οι ιδέες της ανανεωτικής Αριστερός είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρες από ποτέ...

^επίκεντρο

____

Αθήνα: Κιάφας 5 - ΤΚ 10678 · τηλ.: 210 3811077 | Θεσσαλονίκη: Καμβουνίων 9 - ΤΚ 54621 ·τηλ.: 2310 256146 books@epiken1ro.gr · ww.epikentro.gr

δ : βιβλιοκριτική

Ελένη ΓλύκατζηΑρβελέρ Γιατί το Βυζάντιο Ελληνικά Γράμματα, 2009 σελ. 287, € 20,50

ι Από την ποιητική συλλογή Μέμφομαι τον αιώνα, Ερμής, Αθήνα

νος στο Βερολίνο του Hans Fallada), γιατί ανιστόρητα δεχτήκαμε να ταυτί σουμε το Βυζάντιο και τον αυτοκράτορά του με τα όποια δεινά προκάλεσε στη νεότερη εποχή μας η κακή εφαρ μογή της μοναρχίας εις βάρος τελικά του Βυζαντίου, ενώ ακόμη και η τέως Σοβιετική Ένωση αντλούσε και συνε χίζει να αντλεί τεράστια οικονομικά οφέλη από την προβολή του τσαρικού πολιτισμού της, γιατί κάθε αναφορά στο δικέφαλο αετό, αρχικά σύμβολο πολιτικό πριν γίνει θρησκευτικό, αφή σαμε εδώ και χρόνια να ταυτίζεται με τους αμετανόητους οπαδούς των «αλύ τρωτων πατρίδων» κ.ά. Σκοπιμότητες, σίγουρα. Άγνοια, επίσης. Αλλά πρωτίστως έλλειψη ιστορικής παιδείας. Πάει πολύς καιρός από τότε που στη λαϊκή συνείδηση η «Βασιλεύουσα» ταυτιζόταν με την Κωνσταντινούπολη και το «Βυζάντιο» δεν είναι κάτι πα ραπάνω από τη ρίζα της λέξης «βυ ζαντινισμός»! Άρα, Γιατί το Βυζάντιο, Γιατί όπω ς γράφει η Ε. Γλύκατζη-Αρβελέρ και αποδεικνύει βάσει πηγών, το Βυζάντιο είναι ο αδιάσπαστος κρί κος ανάμεσα στον αρχαίο και τον σύγχρονο ελληνισμό, γιατί γλωσσικά κληροδότησε στον δυτικό πολιτισμό όρους που σχετίζονται με τις ιδεολο γίες, τη θρησκεία, την εκκλησιαστική πρακτική, γιατί οι ουμανιστικές ανα φορές της Αυτοκρατορίας υπερκαλύ πτουν τις όποιες παραδοξότητες δη μιουργεί εννοιολογικά η λέξη «αυτο κρατορία». Το Γιατί το Βυζάντιο αποτελεί λοιπόν έναν άλλον τρόπο ανάγνωσης της ιστορίας του Βυζαντίου και όχι ένα ακόμη βιβλίο. Καταρχήν διαβάζεται κάθε κεφάλαιο αυτοτελώς, αν και νοηματικά όλα τα κεφάλαια συνδέο νται μεταξύ τους, είναι «απαλλαγ μένο» από σημειώσεις και υποση μειώσεις, κάτι που συχνά λειτουργεί

αποτρεπτικά για το ευρύ αναγνω στικό κοινό, χωρίς ωστόσο να στε ρείται επιστημονικής τεκμηρίωσης (άλλωστε η σ υγγραφέας αποτελεί από μόνη της επιστημονικό εχέγγυο) και κυρίως ασχολείται με πτυχές του Βυζαντίου που έως και τις ημέρες μας επιβιώνουν μέσω των αποτελεσμά των που προκάλεσαν τα γεγονότα εκείνης της περιόδου. Αναφέρουμε ενδεικτικά: την ανάδυση της αξίας της Μικρός Ασίας από τον 7ο αι. και την ανοικτή πληγή που έχει αφήσει έως τις ημέρες μας η μνήμη του 1922, την ανάδειξη της αγάπης για την Πόλη, ήδη από τον 13ο αι. σε ιδε ολογία γνωστή μετέπειτα ω ς «Με γάλη Ιδέα», τη «φυγή κεφαλών» στη Δύση την περίοδο της Τουρκοκρα τίας, με συνέπεια την ταύτιση της Ελ λάδας μόνο με τον αρχαίο πολιτισμό της και την αδυναμία της ξενόγλωσ σης ιστοριογραφίας να αναγνωρίσει τη συνοχή του ελληνικού κόσμου, την ταύτιση της «Ορθοδοξίας» με το Βυζάντιο και την αντιπαράθεση της ορθόδοξης και λατινικής Εκκλησίας ζήτημα σε εκκρεμότητα έω ς τις ημέ ρες μας, την ύπαρξη έως σήμερα έστω και ολιγάριθμων Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη κ.ά. Βεβαίως, όσα αφορούν το Βυζάντιο ούτε καλά είναι ούτε άριστα. Για πολ λά θέματα που το αφορούν υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα ή έστω ως ιστορικά ερωτήματα δεν έχουν ορι στικές απαντήσεις. Ωστόσο, είναι τόσο «ένοχα» αυτά τα ερωτήματα ώστε να ισχύουν αυτά που το ποίημα «29 Μαΐου 1453» της ίδιας της συγγραφέως περιγράφουν: «Εδώ τελει ώνει η ένδοξη ιστορία./Βάρκα τώρα στο πέλαγος εν απωλεία/λικνίζεται με τα παλιά της μεγαλεία,/ενώ σε δόξες και σ’ επάρσεις τα βιβλία από καιρό έβαλαν παύλα και τελεία»1. 1

Ο Β ' παγκόσμιος στην Ασία

ο Νέμεσις συμπληρώνει το Αρμαγγεδών και εξετάζει τα δυο

τελευταία χρόνια του πολέμου με την Ιαπωνία, που είναι σχετικά άγνω στα στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Ο Χάστινγκς κινείται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο, βασισμένο σε συνεντεύ ξεις, απομνημονεύματα και άλλο πρω τογενές υλικό, εξετάζει τη συμμετοχή ανδρών και, λιγότερο, γυναικών σε ατομικό επίπεδο, όλων των εμπολέ μων, στα πολλά θέατρα του πολέμου στην Ασία, όπω ς στα νησιά του Ειρη νικού, την Αυστραλία, την Κίνα, την Βιρμανία, Ινδία, Ινδονησία (Νέα Γουι νέα), Φιλιππίνες, Ταϊβάν και την ίδια την Ιαπωνία. Στο δεύτερο, κινείται στα επίπεδα της στρατηγικής και τακτικής, εξετάζοντας τις διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις τα δύο τελευταία χρόνια του πολέμου, μέχρι και τη ρίψη των ατομικών βομβών και το αντιπραξικόπημα με την υποστήριξη του αυτοκράτορα Χιροχίτο, που ανέτρεψε τους ιάπωνες στρατοκράτες και οδήγησε στην άνευ όρων συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας. Αν το αντιπραξικόπημα δεν είχε πετύχει και οι Αμερικανοί, Βρετα νοί και Σοβιετικοί είχαν αναγκασθεί να εισβάλουν στη μητροπολιτική Ιαπωνία, τότε, αναπόφευκτα, οι απώλειες όλων, και κυρίως των ιαπώνων αμάχων, θα ήταν εξαιρετικά βαριές, ανερχόμενες σε εκατομμύρια. Σωστά ο Χάστινγκς αναφέρει το εξαιρετικά βίαιο καθε

στώς της Ιαπωνίας, που προκάλεσε εκατομμύρια απωλειών σε αμάχους, όπω ς στην Κίνα (ο «βιασμός του Νανκίνγκ» και συνολικά 15 εκ. νεκροί Κι νέζοι και ίσως παραπάνω), στις Φιλιπ πίνες (άνω του 1 εκ. νεκροί άμαχοι) και σε όλες τις περιοχές που είχαν την ατυ χία να συμπεριληφθούν στην κατ’ ευ φημισμόν «Ασιατική Σφαίρα Συν-Ευημερίας». Τονίζει πω ς η ιαπωνική επι θετική πολιτική στοίχισε τουλάχιστον 20 εκ. νεκρούς στις συμμαχικές και κατεχόμενες χώρες, έναντι συνολικά 2 εκ. νεκρών Ιαπώνων. Τονίζει επίσης την απάνθρωπη σ υμπεριφορά των Ια πώνων προς τους αιχμαλώτους πολέ μου. Καταλήγει πω ς η χρήση των ατο μικών βομβών έσωσε πολλαπλάσιες ζωές από εκείνες που αφαίρεσε. Ό πω ς θα παρατηρήσουν οι ειδικοί, ο Χάστινγκς δεν αποφεύγει ορισμένα λά θη στις λεπτομέρειες, όπως π.χ. σε τύ πους και ονόματα πλοίων (π.χ. στη σελ. 158 του αγγλικού αναφέρει το «Σιγκούρε» ω ς καταδρομικό, αντί του σωστού αντιτορπιλικό) ή το όνομα του ανώτα του αμερικανού διοικητή στο Μίντγουαίη, του ναυάρχου Φλέτσερ, που ήταν αρχαιότερος, αντί του Σπρούανς (σελ. 161) ή την αναφορά στη βύθιση του αεροπλανοφόρου «Τζινύο» από το υποβρύχιο Σπέιντφις κ.ά. Η ελληνική μετάφραση είναι καλή, με μόνο μικρό πρόβλημα πω ς επαναλαμβάνει τα λάθη του αγγλικού πρωτοτύπου. Β

Νίκος Κ,Κυρκιζής

Max Hastings Νέμεσις Ψυχογιός, 20 09 σελ. 848, € 29,90

δ : βι βλιοπαρουσίαση ________________ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Νίκος Κ. Σακελλαρόπουλος

Γιάνη Κορδάτου

Το μαύρο μάμπα

Η κοινωνική σημασία της Ελληνι κής Επαναστάσεως του 1821 Συλλογή, 2009 σ. 278, €19,80

Βεργίνα, 2009 σ. 304, €13,50

Ί ^ ν α διπλό βιβλίο, μυθιστόρημα ■Ε-ικαι μαρτυρία. Το δεύτερο έχει τίτλο «Αφρική, η πιο βάρβαρη παγ κόσμια ληστεία» και αποτελεί μια μαρτυρία για το πώς οι αποικιοκράτες και άλλοι τυχοδιώκτες λεη λάτησαν την Αφρική και γενικότε ρα τον τρίτο κόσμο. Το μυθιστό ρημα τώρα είναι εμπνευσμένο από τη ςωή των Ελλήνων στο Κονγκό και τη Ζάμπια Αρχίζει το 1950, όταν οκτώ νεαροί Ελληνες πηγαίνουν στο Κονγκό με πρόσκληση ενός σπουδαίου συμπατριώτη τους, ο οποίος από το 1928 είχε ριζώσει εκεί μετά από αφάνταστες περιπέ τειες και τρομερούς κινδύνους. Αργότερα, όταν εκείνος χάθηκε μυστηριωδώς στη ζούγκλα, αυτοί κληρονόμησαν την τεράστια περι ουσία του. Τα αιματηρά όμως γε γονότα που ακολούθησαν τους ανάγκασαν να φύγουν. Το ζητού μενο ήταν ένας τεράστιος θησαυ ρός που σκοπεύουν να τον εξάγουν όταν αρχίζουν να συμβαίνουν πε ρίεργες σατανικές δολοφονίες, με φονικό όπλο το τρομερό φίδι μαύ ρο μάμπα. Περιπετειώδες αστυνο μικό μυθιστόρημα με πολύ σα σπένς. [Μ. Α.]

^■χΚορδάτος είναι ο πρώτος ιστο ί » - / ρικός που προσπαθεί να δει την ελληνική επανάσταση μέσα από τα μά τια του μαρξισμού. Υποστηρίζει πως η αστική τάξη του τόπου μας, προϊόν των κεφαλαιοκρατικών παραγωγικών δυνάμεων κατά τις τελευταίες δεκαε τίες του 18ου αιώνα, συγκρούεται με τις φεουδαρχικές παραγωγικές σχέσεις (που είχε επιβάλει η Τουρκοκρατία) και απελευθερώνει το μεγαλύτερο τμήμα της «τότε υποδούλου» Ελλάδος. Πολύ αργότερα, μετά το 1880, η «παλαιό αστική μετασχηματίζεται» «εις τάξιν κεφαλαιοκρατικήν» και συνακόλουθα η πάλη των τάξεων μετατίθεται «εν τελώς προς το μέρος των κεφαλαιού χων και εργατών». Η σκοπιμότητα να μεταστοιχειωθεί η γνώση του άμεσου παρελθόντος σε διάγνωση των κινη τήριων διεργασιών του παρόντος οδη γεί τον Κορδάτο στην βεβαιότητα ότι στον καιρό του επαναστατική είναι «μόνον» η οργανωμένη εργατική τάξη, εφόσον «δια της Κοινωνικής Επαναστάσεώς» της θα καταστεί όχι απλώς ο «καταλύτης» των οικονομικών και πολιτικών δεσμών της, αλλά και ο «ελευθερωτής όλων των καταπιεζομένων μαζών». [Μ. Α.]

ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Εσωστρέφεια Διαπίστωση ενός νεοελληνικού φαινομένου Ακρίτας, 2009 σ. 250, €19

1ft JT ε πολύτιμες σκέψεις μιας πλειπνευματικών ανθρώ πων της εποχής μας, οι εκδόσεις Ακρίτας γιορτάζουν τα 30 χρόνια της λειτουργίας τους με την έκδοση αυ τού του συλλογικού τόμου. Αντικεί μενο του προβληματισμού των συγ γραφέων είναι ένα δυσάρεστο θέμα που ταλανίζει τον ελληνισμό τις τε λευταίες δεκαετίες: την ατολμία, το κλείσιμο στον εαυτό μας, τη γενικευμένη μείωση της ελπίδας, με λίγα λόγια τη νοσηρή εσωστρέφεια που μας εμποδίζει να ενεργοποιήσουμε τις αρετές οι οποίες μας ανήκουν. Κοι νή διαπίστωση των συγγραφέων εί ναι η στάση των πολιτικών μας που εξαγγέλλουν οράματα και μειοδοτούν σε έργα και αναρωτιούνται, οι συγ γραφείς, αν υπάρχει όντως ελπίδα. Συμπέρασμά τους είναι ότι μέσα από τις φωτεινές εξαιρέσεις και μέσα από την προσωπική βούληση να αναζωπυρώσουμε την πίστη μας στον εαυτό μας και σε ένα Θεό που λυτρώνει και δεν καταδικάζει υπάρ χει όντως ελπίδα. Το βιβλίο αυτό εί ναι μια από τις πλέον σοβαρές προ σπάθειες αναστοχασμού του ελλη νικού παραδείγματος των τελευταίων ετών. [Δ. Β. Τ.]

XVΙΐάδας

ΤΑΧΡΗΣ ΤΙΚΑΒΙΒ ΛΙΑΚΑ I ΗΑΞΙΑΤ

ΟΥΣ

δ : φάκελος

Η αξία των χρηστικών βιβλίων

ΠάννηςΝ. Μπασκόζος

πάρχουν δεκάδες βιβλίων που θα μπορούσαν να τακτοποιηθούν κάτω από την ταμπέλα του «χρη στικού». Τα βιβλία αυτά, πολύ διαδεδο μένα στο εξωτερικό, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώ ρες κυμαίνονται γύρω στο 15%, εμφανίζονται εδώ και χρόνια και στη χώρα μας. Η αγορά χρηστικών βιβλίων στη χώρα μας έχει σημειώσει άνοδο. Από το 2001, οπότε καταγράφηκαν 500 περίπου τίτλοι, έχουμε φθάσει κοντά στους 1000. Υπάρχει τουλάχιστον μια εικοσάδα εκδοτικών οίκων που ειδι κεύονται σε αυτά τα βιβλία. Πολλά δε από αυτά πωλούνται στο περίπτερο, δι ευρύνοντας την αγορά. Συνήθως καλύπτουν πολλά πεδία ενδια φερόντων, όπω ς βιβλία για τον ελεύθερο χρόνο (σπίτι, κήπος, μαστορέματα, χόμπυ), ταξιδιωτικά, αυτοβελτίωσης (ψυ χολογία, σχέσεις, οικογένεια), οικονο μικά (για προσωπική διαχείριση, για επι χειρήσεις), οδηγοί ηλεκτρονικών παιχνιδιών, οικολογικής συμπεριφοράς, προ σ φοράς ειδικών γνώσεων (για το κρασί, το αυτοκίνητο κ.λπ.), θρησκευτικής λα τρείας (ύμνοι, προσευχές, συναξάρια), σ παζοκεφαλιές, γρίφοι, σταυρόλεξα, ημερολόγια πόσης χρήσεως, ασκήσεων και υγείας, εναλλακτικές θεραπείες, κα τοικίδια ζώα, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, χάρτες. Δεν είναι όλα τα χρηστικά βιβλία καλά. Πολλά από αυτά προσπαθούν να εκμεταλλευθούν τις τάσεις των καιρών, γρά

φονται στο πόδι και οι συμβουλές τους μάλλον δεν έχουν κανένα πρακτικό αν τίκρισμα. Κάποια είναι πολύ καλά, αλλά αναφέρονται σε άλλες κοινωνίες, που έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα οι συμβουλές και αυτών «να πιάνουν αέρα». Πολλά όμως έχουν πραγ ματικό ενδιαφέρον, συμπυκνώνουν εμ πειρίες και γνώσεις και προσφέρουν διε ξόδους. Από αυτά που κυκλοφορούν στη χώρα μας, τα πιο πολλά είναι μεταφρασμένα. Δυστυχώς, πολύ λίγα γράφονται από Ελ ληνες, πράγμα που θα βοηθούσε αυτή την κατηγορία βιβλίων να απογειωθεί. Για να γραφτεί όμως ένα χρηστικό βιβλίο απαιτείται κόπος, χρόνος και χρήμα. Το μεταφρασμένο μοιάζει πιο εύκολο, πιο φθηνό και πιο γρήγορο. Τα βιβλία αυτά δεν παρουσιάζονται στις αντίστοιχες στήλες βιβλίων, έτσι δεν έχουμε κριτική παρέμβαση και δεν συντελείται ένας διά λογος για το ποια είναι καλά βιβλία και πώ ς μπορούν να γίνουν καλύτερα. Πολ λοί εκδότες όμω ς έχουν ειδικευθεί σε αυτόν τον τύπο βιβλίων, εμπνέονται από τις ξενόγλωσσες εκδόσεις και δίνουν και αυτοί έμφαση στην καλή έκδοση, τη σω στή μετάφραση, την εικονογράφηση και τη διακίνησή τους. Παρουσιάζουμε στο τεύχος αυτό μια περιορισμένη ποι κιλία από αυτά τα βιβλία με σκοπό να το νίσουμε την αξία αυτής της κατηγορίας και να ενθαρρύνουμε τους αναγνώστες στην αναζήτησή τους. ■

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Μαριάννα Ψύχαλου (επιμ.)

Τα μυστικά του παππού για τον κήπο Ψύχαλος, 2009 σ. 186, € 16,50

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Διατροφή και αντιγήρανση:

Ανακαλύπτω το κρασί

Τα όπλα σας ενάντια στο χρόνο Μετάφραση: Μαρία Μυρώνη Susaeta, 2010 σ. 195, € 14

Μεταίχμιο, 2009 σ. 156, € 24

να πολύ καλοτυπωμένο βιβλίο που μοιάζει με το παλιό τετρά διο του παππού που ανακαλύψατε κάποια στιγμή ξεχασμένο σε ένα μπαούλο. Η επιμελήτρια, γεωπό νος στο επάγγελμα, έχει συγκεν τρώσει δεκάδες απλές και πρακτικές συμβουλές για να φροντίσετε έναν κήπο. Το βιβλιαράκι είναι χωρισμέ νο σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: η φροντίδα του κήπου με τα λου λούδια, του κήπου με τα λαχανικά, του κήπου με οπωροφόρα δέντρα και, τέλος, ακολουθούν ορισμένες γενικές συμβουλές. Ένα χαρακτη ριστικό των συμβουλών αυτών είναι ότι απευθύνονται όχι σε ειδήμονες αλλά ούτε και σε ανθρώπους με τε ράστιους κήπους με πολλά έξοδα. Η επιμελήτρια έχει φροντίσει να υιο θετήσει συμβουλές για ανθρώπους που έχουν λίγο χρόνο, μικρούς κή πους, αλλά αγαπούν τα λουλούδια και τα δέντρα και θέλουν με λίγο κόπο αλλά σωστά να τα καλλιερ γούν. Πολύ ωραία είναι τα εικαστι κά μέρη του βιβλίου, τοποθετημένα με γούστο και οικονομία χώρου.

ε αυτό το βιβλίο ο κύπριος συγγραφέας και γευσιγνώστης Γιάννος Κωνσταντίνου κέρδι σε στα βραβεία Gourmand -τα ση μαντικότερα βραβεία γεύσης παγκοσμίως- το Best National Wine Book για την Ελλάδα και είναι υπο ψήφιος και για το Best in the World στην κατηγορία του Best Wine Ed ucation Book (τα αποτελέσματα στις 11 Φεβρουάριου στο Παρίσι). Ο συγγραφέας επιδιώκει με το βιβλίο αυτό, όπως λέει ο ίδιος, «να απο μυθοποιήσει το κρασί», να το απλο ποιήσει αλλά όχι να συντείνει στην υπεραπλούστευσή του, που οδηγεί στην ασέβεια. Οι συμβουλές του συγγραφέα έχουν να κάνουν με τις ποικιλίες οιναμπέλου και τα είδη οι νοποίησης, την τέχνη και τα μυστι κά της γευστικής δοκιμής (χρώμα, άρωμα, γεύση του κρασιού, κατάλ ληλο ποτήρι, ιδανικές θερμοκρασίες κατανάλωσης), τη δημιουργία μιας προσωπικής κάβας και, τέλος, το σωστό σερβίρισμα και το αρμονικό πάντρεμα του κρασιού με το φαγη τό.

[Γ. Ν. Μ.]

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Γιάννος Κωνσταντίνου

ν και ο υπότιτλος, Τα όπλα σας ενάντια στο χρόνο, φέρνει στο νου γυναίκες που αναζητούν λευκές τρίχες στα βαμμένα τους μαλλιά ή ρυτίδες στα μακιγιαρισμένα πρό σωπά τους, το βιβλίο αυτό αναζητά αναγνώστες που θέλουν να κατα νοήσουν τη φυσική διαδικασία της γήρανσης και επιθυμούν να την επι βραδύνουν, για να ελαχιστοποι ήσουν τη φθορά του οργανισμού που αυτή συνεπάγεται. Ένα μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στο σωστό τρόπο επιλογής των τροφί μων, καθώς παρουσιάζονται οι ιδιότητές τους, καθώς και τα οφέλη από την κατανάλωσή τους. Το δε μεγα λύτερο τμήμα του βιβλίου περιέχει συνταγές εύκολες στην εκτέλεσή τους, με ενδιαφέρουσες προτάσεις σερβιρίσματος και πληροφοριακά πλαίσια για τη θρεπτική αξία του πιά του. Πρέπει να σημειωθεί ότι ιδιαί τερη και εκτενής μνεία γίνεται στη μεσογειακή διατροφή, καθώς είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες που έχουν αντιγηραντική δράση.

[Δ. Κ.]

δ:φ άκελος ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Μαρία Λόη α) Η ποντιακή κουζίνα της Μαρίας Λόη β) Η πολίτικη κουζίνα της Μαρίας Λόη Μοτίβο, 2009 α) σ. 177, € 21,90 β) σ. 175, € 21,90

Μαρία Λ όη είναι μια πραγμα τικά δραστήρια γυναίκα που έγινε γνωστή στο τηλεοπτικό κοινό από τα μαγειρέματα της στην πρωι νή ζώνη, επιδεικνύοντας εξαιρετικές

δεξιότητες και ευφάνταστη δημι ουργικότητα. Με τις καλύτερες συ στάσεις λοιπόν επιχειρεί να μυήσει τους αναγνώ στες στην ποντιακή και την πολίτικη κουζίνα μέσα α πό δύο τόμους γεμάτους με ω ς επί το ηλείστον περίπλοκες συνταγές, δο σμένες όμως με τρόπο απλό και κα τανοητό. Η μετάβαση από τα δρά μια και τις οκάδες στο μετρικό σ ύ στημα πραγματοποιείται χάρη στη Λόη ομαλά, χωρίς να αλλοιωθεί η γεύση των εδεσμάτων, παρόλα τα νέα μέσα μαγειρέματος που είναι πλέον διαθέσιμα. Αξίζει να σημει ωθεί ότι η μαγειρική τέχνη του Πόν του και της Πόλης παρουσιάζονται ως αναπόσπαστο μ έρος του πολιτι σμού του τόπου, καθώς το πρώτο τμήμα του κάθε βιβλίου είναι αφιε ρωμένο στις διατροφικές συνήθειες, τα ξεχωριστά υλικά και τα ειδικά σκεύη που χρησιμοποιούνταν. [Δ . Κ.]

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Linda Tilgner

Το εγχειρίδιο του «τεμπέλη» κηπουρού

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Ταξιάρχης Ανδριτσόηουλος Νικόλαος Θυμάκης

Κήπος και βεράντα

Μετάφραση: Αλεξάνδρα Δημπτριάδη Ψύχαλος, 2008, σ. 177 € 16,50

Σταμούλης, 2009 σ. 286, € 21,80

ετά τα αλλεπάλληλα διατρο φικά σκάνδαλα που έχουν ξε σπάσει κατά καιρούς, οι κατανα λωτές έχουν πλέον αρχίσει να στρέ φονται σε βιολογικά προϊόντα για να εξασφαλίσουν την ποιότητα και κα θαρότητα των τροφίμων, ενώ κά ποιοι που διαθέτουν τον απαραίτη το χώρο καλλιεργούν μόνοι τους λα χανικά. Εξαιτίας όμως του ελάχιστου ελεύθερου χρόνου, θεμιτή είναι η εύ ρεση μιας μεθόδευσης της καλ

ατά καιρούς μας πιάνει, εμάς τους ερασιτέχνες, να σκαλί σουμε τον κήπο μας, όμω ς δ εν ξέ

λιέργειας, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο χ ρ όνος ενασχόλησης με τον λα χανόκηπο. Η Linda Tilgner κατανοεί την ανάγκη αυτή, καθώς πιστεύει πως πρέπει να αντλούμε ηρεμία και ευχαρίστηση από τη δουλειά στον κήπο, και γ ϊ αυτό προσφέρει ιδέες και λύσεις στον «τεμπέλη» κη πουρό. Το εγχειρίδιό της είναι εξαι ρετικά ευανάγνωστο, εύχρηστο και γεμάτο χρήσιμες συμβουλές που μπορούν να βοηθήσουν τον επίδο ξο κηπουρό να επιλέξει το σωστό εί δ ος καλλιέργειας, να προετοιμά σει, να φροντίσει και να προστα τεύσει το λαχανόκηπο του. [Δ . Κ.]

ρουμε πώς να αρχίσουμε. Υπάρχουν δύο λύσεις: ή πληρώνεις κηπουρό ή αγοράζεις έναν πρακτικό οδηγό. Το βιβλίο αυτό έχει το προτέρημα πως προσφέρει και ένα ημερολόγιο του τύπου: τι πρέπει να κάνεις κάθε δυο μήνες. Ετσι δ εν χάνεσαι. Ο αναγνώστης μπορεί να ξέρει κάθε στιγμή του έτους τι θα κάνει για να φροντίσει τα φυτά του και με ποιον τρόπο. Μέσα από πλούσιο φωτο γραφικό υλικό και βήμα-βήμα οδη γίες, εξετάζονται καθημερινά ζητή ματα περιποίησης των φυτών του κήπου και της βεράντας, όπως ο πολλαπλασιασμός, το πότισμα, η λί πανση, το κλάδεμα, η προστασία από τις καιρικές συνθήκες, τους εχθρούς και τις ασθένειες, με ιδιαί τερη έμφαση στις συνθήκες που επι κρατούν στις πόλεις. Το καλό με αυ τόν τον οδηγό είναι πώς δεν χρει άζεσαι προηγούμενες γνώσεις και η πείρα των συγγραφέων προσφέρεται πολύ απλά και κατανοητά. [Γ. Ν. Μ.]

ΕΠΙΣΤΗΜΗ Fabrizio Mazzucconi (επιμ.)

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Esther and Jerry Hicks

Άτλας του ουρανού Μετάφραση: Αντρέας Κίκηρας Susaeta, 2008 σ. 240, € 32

α εγκυκλοπαιδικά έργα ίσως να αντιμετωπίζονται επιτιμητικά μετά την «έκρηξη» του Διαδικτύου, μιας και πιθανόν να θεωρούνται παρωχημένα τούτη την εποχή της ηλεκτρονικής πληροφορίας. Όμως ο Άτλας του ουρανού μπορεί να χα ρακτηριστεί ένα έργο μοντέρνο, κρίνοντας από τη δομή, το στήσιμό του και το εύρος του περιεχομένου του. Τα κείμενα είναι επιστημονικά και αρκούντως απλά, ώστε να γί νονται κατανοητά από εφήβους, ενώ υποστηρίζονται από προσεγ μένο οπτικό υλικό. Τα αντικείμενα μελέτης που παρουσιάζονται είναι, μεταξύ των άλλων, η Γη, η Σελήνη και η εξευρεύνησή της, το ηλιακό σύστημα, τα αστέρια και οι αστερι σμοί, αλλά και τα εργαλεία μελέτης του αχανούς σύμπαντος. Τούτος ο Ατλας αποτελεί μια γρήγορη αλλά έγκυρη πηγή αναφοράς, την οποία μπορούν οι έφηβοι, αλλά και οι ενήλικοι αναγνώστες, να χρησιμο ποιήσουν για να κατανοήσουν το σύμπαν, αλλά και τον ίδιο τον πλα νήτη μας.

[Δ. Κ.]

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Ελικα Παυλίδου

Ο νόμος της έλξης

Γεύσεις από τη Μικρασία

Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής Αλκυών, 2008 σ. 254, € 20

Μεταίχμιο, 2009 σ. 265, € 22

συμπαντικός νόμος της έλξης ορίζει ότι τα όμοια έλκονται και, όταν κατανοήσουμε και εσωτερικεύσουμε το νόμο αυτό, τότε θα παρατηρήσουμε πως ό,τι συμβαίνει στη ζωή μας οφείλεται στο ότι το έχουμε καλέσει με τις σκέψεις μας. Ο νόμος αυτός, καθώς και άλλοι, έχουν αποκαλυφθεί στην Esther και τον Jerry Hicks, ένα ζευγάρι που έρχεται σε επαφή με οντότητες στις οποίες συλλογικά αναφέρονται ως Αβραάμ -εξ ου και ο υπότιτλος του βιβλίου: Οι βασικές διδαχές του Αβραάμ. Το βιβλίο έχει τη μορ φή μιας ιδιότυπης συνέντευξης, κα θώς οι συγγραφείς συνομιλούν με πλήθος οντοτήτων και τους θέτουν ερωτήσεις που πράγματι απασχο λούν πολλούς ανθρώπους, όπως γιατί συμβαίνουν άσχημα πράγματα ή ποια είναι τα όρια και τα δικαιώ ματα του καθενός μας. Το παρόν βι βλίο αποτελεί την εισαγωγή στις δι δαχές του Αβραάμ, οι οποίες απο καλύπτονται από τους συγγραφείς μέσω πληθώρας βιβλίων, CD’s, DVD’s και άλλου εμψυχωτικού υλι κού.

[Δ. Κ.]

μικρασιατική κουζίνα και δη η πολίτικη ανέκαθεν ήταν του συρμού και πολλοί ονοματίζουν τα πιάτα τους «πολίτικα» αυθαίρετα. Πιάνοντας όμως το βιβλίο με τις συν ταγές της Ελικας Παυλίδου κάθε επι φύλαξη υποχωρεί. Πρόκειται για μια εξαιρετικά προσεγμένη έκδοση, το υλικό για την οποία αντλήθηκε από οικογενειακά τετράδια συντα γών, γεγονός που γίνεται προφανές και από τις επεξηγήσεις σχετικά με το πότε μαγειρευόταν ένα συγκε κριμένο πιάτο και τις οικογενειακές ή κοινωνικές περιστάσεις όπου πα ρουσιαζόταν. Ξεφυλλίζοντας το βι βλίο και μελετώντας την ποικιλία και πολυπλοκότητα των εδεσμάτων, μας έρχεται στο νου μια στιβαρή γυ ναίκα, μια Λωξάντρα, που διαφεν τεύει με χέρι τρυφερό το σπιτικό της. Ίσως μια τέτοια εικόνα να αποτελεί πρόκληση για τη σύγχρονη νοικο κυρά, που έχει πολλά στο πιάτο της, όμως η απλή και ελκυστική πα ρουσίαση των συνταγών σίγουρα εν θαρρύνουν μία ή και περισσότερες απόπειρες.

[Δ. Κ.]

δ:φ ά κελος __________ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Κινέζικη κουζίνα

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ James Mitchell

Μετάφραση: Μαρία Μυρώνη Susaeta, 2010 σ. 99, € 12

ρησιμοποιώντας τη γενική πε ριγραφή κινέζικη κουζίνα, συ νήθως αγνοούμε ότι εξαιτίας της αχανούς έκτασης της χώρας αυτής δεν υπάρχει μία και μοναδική εθνι κή κουζίνα, παρά πληθώρα κουζι νών που μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις κύριες: της Καντόνας, της Σαγκάης, του Σετσουάν και του Πεκίνου. Όλες οι παραπά νω κουζίνες όμως έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς τη «μεγάλη αρχή»: τη σύνθεση των αντιθέτων για την επίτευξη της ισορροπίας. Η αρχή αυτή εκφράζεται τόσο στην ποικιλία και τη διαφορετικότητα των πιάτων που σερβίρονται σε ένα γεύμα, αλλά και στο ρόλο που δια δραματίζουν όλες οι αισθήσεις, ώστε να χαρακτηριστεί ένα πιάτο επιτυχημένο. Στο βιβλίο αυτό για την κινέζικη κουζίνα παρουσιά ζονται συνταγές που απαιτούν μια ευρεία γκάμα υλικών, τα οποία όμως εύκολα θα μπορούσαν να βρεθούν στην ελληνική αγορά, γε γονός που δίνει στον αναγνώστη μάγειρα ένα επιπλέον κίνητρο να εξερευνήσει την κουζίνα αυτή.

[Δ. Κ.]

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Η καλλιέργεια των μπονσάι

Η πρώτη μου μαγειρική

Μετάφραση:

Μετάφραση: Δομινίκη Σανδή Ψυχογιός, 2 009 σ. 64, € 11

Απόστολος Αποστολόπουλος

ν και για τους ενήλικους η προ ετοιμασία του φαγητού είναι συνήθως το αναγκαίο προηγούμενο της απολαυστικής κατανάλωσής του, για τα παιδιά η μαγειρική είναι μια δραστηριότητα διασκεδαστική με γευστική -ευχόμαστε- επιβράβευση. Και ακριβώς με αυτόν τον τρόπο πρέπει τα παιδιά να προσεγγίζουν την μαγειρική: ως μια ευκαιρία να δημι ουργήσουν και να εκφραστούν. Εχον τας αυτό κατά νου, ο James Mitchell δίνει στους μικρούς μάγειρες την αφορμή να πειραματιστούν παρα σκευάζοντας γλυκά, σνακ, πρωινό ή γεύμα για όλη την οικογένεια. Ετσι τα παιδιά χρησιμοποιούν όλες τις αι σθήσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της συνήθως παραγκωνισμένης αφής, για να ετοιμάσουν ένα φαγητό, αλλά κυρίως να μοιραστούν την εμ πειρία της μαγειρικής με τα άλλα μέλη της οικογένειας, δημιουργώντας δυ νατούς δεσμούς και τρυφερές ανα μνήσεις. Εξυπνη προσθήκη επίσης αποτελεί η ξύλινη κουτάλα που συ νοδεύει το βιβλίο, καθώς εντείνει την ανυπομονησία των παιδιών να τη χρησιμοποιήσουν και να μεγαλουρ γήσουν. [Δ. Κ.]

Susaeta, 2007 σ. 95, € 7,50

Γ Χ στηκε στην Κίνα και οι καλ λιτέχνες του χωρίστηκαν στους pun-sai, που σημαίνει δέντρο σε δο χείο, και τους pun-ching, δηλαδή το δέντρο καλλιεργημένο σε δοχείο διακοσμημένο με ένα γραφικό τρό πο. Η τέχνη αυτή, πέρα από αι σθητική έκφραση, αποτέλεσε μέσο διαλογισμού και επίτευξης αρμονίας και γι’ αυτό τους πρώτους αιώνες ήταν προνόμιο μόνο των ανώτερων κοινωνικών τάξεων. Με τον ίδιο τρόπο, η τέχνη των μπονσάι παρέμεινε προνόμιο της ιαπωνικής αρι στοκρατίας ώς και τα μέσα του 19ου αιώνα, οπόταν και παρου σιάστηκαν στη Δύση σε μια εμπο ρική έκθεση στο Παρίσι. Οι τεχνι κές και τα μυστικά της καλλιέργει ας των μπονσάι παρουσιάζονται σε αυτόν το μικρό οδηγό με τη βοή θεια πλούσιου οπτικού υλικού και επεξηγηματικών οδηγιών, που ακό μη και κάποιος εντελώς ξένος προς την τέχνη αυτή να μπορέσει να καλ λιεργήσει και να εκφραστεί μέσα από αυτήν την ξεχωριστή μορφή τέχνης. [Δ. Κ.]

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Κέντα Μπλακ

Οι βασικές συνταγές μου: Μαγειρική σ. 256, € 20

Α Κ Ρ ΙΤ Α Σ

Μαρίαν Μανιέ-Μορενό

Οι βασικές συνταγές μου: Ζαχαροπλαστική σ. 256, € 20

ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ

Μετάφραση: Εύη Γεροκώστα Μεταίχμιο, 2008

Εσωστρέφεια,

—

Δ ιαπ ίστω σ η κ α ι α ν τιμ ετώ π ισ η ενόε νεοελληνικού φ αινομένου Σ υλλογικ ός τ ό μ ο ς Ε π ε τε ια κ ή έκδοση, τιμή ς ένεκεν γ ια τα τρ ια κ ο σ τά γενέθ λ ια τ ο υ εκδο τικ ού ορ γα νισ μ ο ύ Α κ ρ ίτ α ς μαγειρική και η ζαχαροπλαστική αντι μετωπίζονται πλέον περισσότερο ως τέ χνη και μέσο έκφρασης παρά ως ένα καθη μερινό, αναπόφευκτο πάρεργο. Πολλοί ερα σιτέχνες μάγειροι αναζητούν έμπνευση μέσα στο πλήθος βιβλίων μαγειρικής που κυκλο φορούν, απαιτώντας όμως κάτι πέρα από την απαρίθμηση υλικών και την καταγραφή οδη γιών. Αυτό το κάτι παραπάνω προσφέρεται από τη σειρά «Οι βασικές συνταγές μου», μια σειρά διαφορετικής αισθητικής, που αιχμα λωτίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Οι συνταγές παρουσιάζονται μέσω απλών οδη γιών και, το σημαντικότερο, μέσω προσεγ μένων και ελκυστικών φωτογραφιών που κα θοδηγούν βήμα προς βήμα τους μάγειρες κατά την εκτέλεση των συνταγών. Επίσης αξιοσημείωτα είναι τα πολλά μικρά μυστικά, προϊόν πολυετούς έρευνας και εμπειρίας, που οι συγγραφείς μοιράζονται μαζί μας, ώστε τόσο οι πιο αρχάριοι όσο και οι πιο έμπειροι μάγειρες να δημιουργούν με επιτυχία στην κουζίνα τους.

[Δ. Κ.]

Ε π ιφ α ν ε ίς π νευ μ α τ ικ ο ί ά νθ ρ ω π ο ι ασχολούνται, α π ό π ο ικ ίλ ε ς οπτικ ές γω νίες, με την επισή μανση και την αντιμ ετώ πιση α υ το ύ τ ο υ σ ύ γχρ ο νο υ ελληνικού φ α ινο μ ένο υ π ο υ κρατά τον ελλαδικό ελληνισμό δέσμιο της ατολμίας του. Το βιβλίο θ α π α ρ ο υ σ ια σ τ ε ί την Π έ μ π τ η 11 Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο υ και ώ ρα 7 :30 μ.μ. στο β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο Π . Κ υ ρ ια κ ίδ η ς, Μ ητροπόλεω ς 62, στο κ έντρ ο της Α θήνας.

Π. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΡΙΤΑΣ AJE. •Τηλ.: 2 1 0 - 5 2 4 5 5 0 0 , 2 1 0 - 5 2 4 2 0 1 0 , 2 1 0 - 9 3 1 4 9 6 8 , 2 1 0 - 9 3 3 4 5 5 4 , fax: 2 1 0 - 9 4 0 4 9 5 0 •Κ α τά σ τη μ α : Σ τ ο ά τ ο υ Β ιβ λ ίο υ , Π εσ μ α ξ ό γλ ο υ 5, 1 0 5 6 4 Α θ ή ν α , τηλ.: 2 1 0 -3 2 4 7 6 7 8 • Υ π ο κ α τ ά σ τ η μ α : Α γ ία ς Σ ο φ ία ς 4 0 , 5 4 6 2 2 Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η , τηλ.: 2 3 1 0 - 2 4 1 6 1 3 •E-m ail: akritas@pkbooks.gr • www.akritas.net.gr

δ:φ άκελος ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΙ

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

Η απόλαυση του μασάζ

Νίκος Σιδέρης

Μετάφραση: Παναγιώτης Τσιαμούρας Susaeta, 2007 σ. 143, € 9

Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν Μεταίχμιο, 2 009 σ. 144, € 9

το τέλος της ημέρας πολλοί από μας μονολογούμε ότι ένα μασάς θα ήταν ό,τι έπρεπε για να μας πάρει την κούραση, αλλά ακόμη και οι πρόθυμοι οι κείοι μας μάς προσφέρουν πε ρισσότερο τη ςεστασιά της φροντίδας με το μασάς τους παρά αληθινή ανακούφιση στους μύες μας. Με το μικρό οδηγό για την απόλαυση του μασάς θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε στη χαλάρωση και θεραπεία των άλλων, αλλά και του εαυτού μας, ----- μιας και πέρα από τις τεχνικές της ρεφλεξολογίας, σιάτσου και μΘ βιοενεργειακής, παρουσιάςονδ π ται και τεχνικές αυτομασάς. | Βήμα προς βήμα εικόνες επιδει5 κνύουν το σωστό τρόπο εφαρ μογής πολλών διαφορετικών τε χνικών, ενώ το κείμενο είναι αρ κούντως αναλυτικό, ώστε να γί νει κατανοητός όχι μόνο ο τρό πος εφαρμογής αλλά και η φι λοσοφία πίσω από την κάθε μια τεχνική.

[Δ. Κ.]

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Allen Carr - Bev Aisbett

ρόκειται αναμφίβολα για το μπεστ σέλερ της προηγούμενης χρο νιάς στην κατηγορία του non fiction. Ο συγγραφέας και ο εκδότης πρέπει να εί ναι ευτυχείς, καθώς το βιβλίο αυτό γνώρισε την καταξίωση μέσα από την ισχυρότερη διαφήμιση, αυτή από στό μα σε στόμα. Το κείμενο αυτό, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας εξηγεί, είναι ταυ τόχρονα επιστημονική μελέτη και εμηιστευτική επιστολή σε γονείς που σκέφτονται. Απευθύνεται σε συνήθεις γονείς, που μέσα σε συνήθεις οικογέ νειες ανατρέφουν συνήθη παιδιά. Και στην πορεία συναντούν δυσκολίες, απορίες, προβλήματα, ίσως και αδιέ ξοδα. Όλο και συχνότερα, αυτοί οι συ νήθεις γονείς θέτουν το ερώτημα: «Μή πως το παιδί χρειάζεται ψυχολόγο;» Η εμπειρία και ο στοχασμός, ωστόσο, οδήγησαν τον Νίκο Σιδέρη στο συμπέ ρασμα ότι, κατά κανόνα, τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Θέλουν γονείς με προσοχή, εξοπλισμένους με γνώσεις, θέληση και υπομονή. Συμπέρασμα: στο μέτρο που η στάση των γονιών πα ρέχει αγάπη και κανόνες, το παιδί θα συγκροτηθεί και θα ςει με αγάπη και ισορροπία.

[Γ. Ν. Μ.]

Κόψτε το κάπνισμα Μετάφραση: Χάρης Φωτεινός Αιώρα, 2009, σ 141, €12

Allen Carr ήταν καπνιστής των πέντε πακέτων, μέχρι που απο φάσισε να σταματήσει το κάπνισμα και να δημιουργήσει τη μέθοδο Easyway για να ωθήσει τους άλλους καπνιστές να ακολουθήσουν το πα ράδειγμά του. Η μέθοδος αυτή έχει πάρει διαστάσεις που μόνο οι αμερικανοί μαρκετίστες θα μπορού σαν να της δώσουν, ενώ έχουν συσταθεί κλινικές Easyway ανά την υφήλιο για να βοηθήσουν όσους κα πνιστές επιθυμούν να αλλάξουν την καπνιστική συμπεριφορά τους. Ο παρών εικονογραφημένος οδηγός φέρνει τους καπνιστές αντιμέτωπους με την πραγματική φύση της εξάρ τησής τους, αλλά από την άλλη κα θιστά σαφές ότι το να κόψεις το τσι γάρο δεν έχει να κάνει με τη δύνα μη της θέλησης, καθώς κάτι τέτοιο απλώς θα σήμαινε ότι κάθε μέρα θα παλεύεις με την επιθυμία να καπνί σεις. Ο Carr φιλοδοξεί να κάνει τον αναγνώστη να πάψει να αποζητά το τσιγάρο. Τόσο απλά.

[Δ. Κ.]

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

S un Tzu

Allan & Barbara Pease

Η τέχνη του πολέμου

Ό ταν ο Αδάμ τα τσούγκρισε με την Εύα

Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη Οξύ, 2008 σ. 147, € 15,50

ο έργο του Κινέζου Σουν Τζου Η τέχνη του πολέμου, θεωρη τικού της στρατηγικής, έχει διαβα στεί από πάρα πολλές γενιές επίδο ξων στρατηγών, σύγχρονων μάνατζερ και προπονητών αθλητικών ομάδων. Πρόκειται για ένα δοκίμιο περί της «τέχνης του πολέμου», που δημιουργήθηκε πριν από 2.500 χρόνια κι όμως παραμένει εξαιρετι κά σύγχρονο. Σύμφωνα με τους Κι νέζους ερευνητές που αποκατέ στησαν το έργο του Σουν Τζου, τα κείμενα αυτά βρέθηκαν το 1972 σε τάφους που χρονολογούνται γύρω στο 140-118 π. X. και ήταν γραμμέ να πάνω σε λωρίδες από μπαμπού. Σύμφωνα άλλωστε και με τις πρώ τες ανακοινώσεις που πραγματο ποιήθηκαν, τα αποσπάσματα που βρέθηκαν δεν ανήκαν σε έναν μόνο συγγραφέα. Οι αγορές μάρκετινγκ έχουν πολλαπλώς χρησιμοποιήσει τη σοφία του Σουν Τζου. Αλλά, κατά τη γνώμη μας, είναι προτιμό τερο να διαβάσει κανείς την πρω τότυπη σκέψη που εδώ υπάρχει σε ένα κομψό βιβλίο με καλή μετά φραση.

[Γ. Ν. Μ.]

Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής Διόπτρα, 2 009, σ. 398, € 18

πό το ζάπινγκ μέχρι το ανεβασμένο καπάκι της τουαλέτας, από την επικοινωνία μέχρι τα ψώνια, οι ειδικοί των σχέσεων και συγγραφείς του διεθνούς μπεστ σέλερ Μα για τί δεν με καταλαβαίνεις; Allan και Barbara Pease στο νέο τους βιβλίο σάς δείχνουν πώς μπο ρείτε να αντλείτε περισσότερη ικανοποίηση από τις σχέσεις σας και πώς να καταλαβαίνετε τη συμπεριφορά του συντρό φου σας. Μερικά από τα ερω τήματα που βρίσκουν απαντή σεις στις σελίδες αυτού του βι βλίου είναι: Γιατί οι άντρες λένε ψέματα; Γιατί κοιτάζουν άλλες γυναίκες; Ποια είναι τα επτά πράγματα που τρελαίνουν πε ρισσότερο τις γυναίκες; Γιατί οι γυναίκες γκρινιάζουν; Γιατί οι γυναίκες κλαίνε πιο εύκολα από τους άντρες; Τι αναζητούν οι άντρες σε μια γυναίκα, τόσο για μια εφήμερη γνωριμία όσο και για μια μακροπρόθεσμη σχέση;

[Δ. Β. Τ.]

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Τζον Μεντίνα

Brain Rules Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής Ψυχογιός, 20 09 σ. 373, €17,70

Τζον Μεντίνα είναι αναπτυξιακός μοριακός βιολόγος και ερευνητι κός σύμβουλος. Είναι διευθυντής του Εγ κεφαλικού Κέντρου για την Εφαρμο σμένη Έρευνα Μάθησης στο Πανεπι στήμιο του Ειρηνικού στο Σιάτλ. Στο βι βλίο του αυτό τον απασχολεί ο τρόπος αξιοποίησης της δύναμης του μυαλού και προτείνει δώδεκα απλούς κανόνες, μεταξύ των οποίων είναι η γυμναστική, η οποία ενισχύει τις ικανότητες του εγ κεφάλου, η επιβίωση, αφού ο ανθρώ πινος εγκέφαλος εξελίχθηκε και αυτός, η συνδεσμολογία, μιας και ο κάθε εγ κέφαλος έχει διαφορετική συνδεσμο λογία, η προσοχή που μας κάνει να μη δίνουμε σημασία σε βαρετά πράγματα, η βραχυπρόθεσμη μνήμη, τονίζοντας τη σημασία της επανάληψης, η μακρο πρόθεσμη μνήμη, η οποία ενισχύεται από την επανάληψη, η αξία και σημασία του ύπνου, η διαπίστωση ότι ο στρεσαρισμένος εγκέφαλος δεν μαθαίνει με τον ίδιο τρόπο, η αισθητηριακή ενοποίηση, που σημαίνει αξιοποίηση όλων των αι σθήσεων, η όραση που νικά όλες τις άλ λες αισθήσεις, οι διαφορές του εγκε φάλου ανάλογα με το φύλο και η εξε ρεύνηση.

[Δ. Β. Τ. ]

δ:φ άκελος _______________ ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

Mark Hyman

Franpoise Reveillet

Ρυθμίστε το μεταβολισμό σας

10 λεπτά για τον εαυτό σου

Να μην ξεχάσω...

Μετάφραση: Χριστίνα Ελιασα Μοντέρνοι Καιροί, 2009 ο. 413, € 22,90

Μετάφραση: Κατερίνα Κορώνη Κριτική, 2008 σ. 310, €16,50

Θωράκισε από νωρίς τη μνήμη σου Μετάφραση: Μάγδα Καραβιώτη Κριτική, 2008, σ. 347, € 19

ια πρώτη φορά ο δρ Mark Hyman παρουσιάζει την ανακάλυψή του, έναν οδηγό αυτόματης απώλειας βά ρους. Ποτέ μέχρι σήμερα οι επτά ση μαντικότερες παράμετροι για απώλεια βάρους δεν είχαν συγκεντρωθεί σε ένα και μοναδικό πρόγραμμα. Βασισμένος στην πρωτοποριακή μέθοδο nutrigenomics, την επιστήμη που συνδέει τις τροφές με τα γονίδιά μας, ο υπερ-μεταβολισμός υπόσχεται να «προγραμματί σει» το σώμα έτσι ώστε να πραγματο ποιείται απώλεια βάρους προς όφελος της υγείας. Στο συγκεκριμένο βιβλίο ο — - αναγνώστης θα βρει απαντήσεις σε ^ ερωτήματα που τον βασανίζουν συνέχεια μθ σχετικά με τη σωστή διατροφή, καθώς δ 3 και σημαντικές πληροφορίες αναφορικά | με τη λειτουργία του οργανισμού του, 5 όπως γιατί, στην πραγματικότητα, θα πρέπει να καταναλώνει υδατάνθρακες για να χάνει βάρος, ποιες είναι οι δύο ου σίες που εντοπίστηκαν σε διάφορες τροφές και μπορεί να εμποδίζουν τις προσπάθειες για απώλεια βάρους και πώς μπορούν να ουδετεροποιηθούν, γιατί το σώμα είναι σχεδιασμένο να παίρνει βάρος και τι μπορούμε να κά νουμε για να το προγραμματίσουμε έτσι ώστε να καίει λίπος κ.ά. [Δ. Β. Τ.]

Zaldy S. Tan

ο βιβλίο της Franpoise Reveillet, συμβούλου ανθρώπινου δυνα μικού, στόχο έχει τη βελτίωση όχι του επιπέδου διαβίωσής μας αλλά της ίδιας της ζωής μας. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, δέκα λεπτά αρκούν για να φροντίσουμε τον εαυτό μας και σταδιακά π φροντίδα αυτή θα με ταλλαχθεί σε μια ισόβια σχέση αγά πης με τον εαυτό μας. Μικρές τελε τουργίες για κάθε στιγμή της ημέ ρας, που απεικονίζονται σε σκίτσα για την καλύτερη κατανόηση και εκτέλεσή τους, μας βοηθούν να αποκτήσουμε επίγνωση του σώμα τός μας και να αυξήσουμε την ευε ξία μας. Ακόμη και όταν η καθημε ρινότητα δυσκολεύει εξαιτίας του θυ μού, της δυσθυμίας ή των πονοκε φάλων, υπάρχουν απλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθηθούμε, πολλά εκ των οποίων, όπως το ρέικι και η αγιουβέρδα, έρ χονται από την Ανατολή, αλλάζον τας τον τρόπο θεώρησης του κό σμου μας.

[Δ. Κ.]

πορούμε να πούμε με βεβαι ότητα ότι ο καθένας απέ μας, ανεξαρτήτως ηλικίας, καθη μερινά βιώνει τουλάχιστον ένα ή και περισσότερα περιστατικά όπου κάτι ξεχνάμε: πού αφήσαμε τα κλειδιά μας, το όνομα κάποιου που μόλις μας συστήθηκε, πού παρκάραμε το αυτοκίνητό μας. Και όλα αυτά τα αποδίδουμε στο άγχος, την αφηρη μάδα ή, χαριτολογώντας, στο Αλτσχάιμερ. Από ποιο σημείο και πέρα όμως πρέπει να ανησυχούμε; Ο D i Zaldy S. Tan συνέγραψε το παρόν βιβλίο για να κατατοπίσει τους ανα γνώστες του στα θέματα του εγκε φάλου και της μνήμης, αλλά και να τους ενθαρρύνει να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια, αν αυτό κριθεί απαραίτητο. Μέσα από εύλη πτο αλλά επιστημονικά τεκμηριω μένο λόγο, αναλύει τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου, προτείνει διατροφικές συνήθειες και ασκήσεις για την ενί σχυση της μνήμης, αλλά και ένα τεστ για τον προσδιορισμό του κινδύνου εκφυλισμού του εγκεφάλου.

[Δ. Κ.]

Γνωστά Ο νό μ ατα Ά γνω σ τεε Ιστό pies ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

mvcs^ Z tT nηο*« °m£S r°"*“*»/*,

Η επιτυχημένη τριλογία με τα 19 2 από τα πλέον επιτυχημένα brand names παγκοσμίου. Ιστορίεε κωμικέε, συναρπαστικέε, ηερίεργεε, αλλά πέρα για πέρα αληθινέε, που θα εξάψουν την περιέργεια oas, θα αποτελέσουν πηγή έμπνευσηε και θα συζητηθούν πολύ!

·β

Super Flops ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Αν πιστεύετε και εσείε ότι η απο τυχία είναι η μητέρα ms επιτυχία5 (σύμφωνα με την κινέζικη λαϊκή σοφία), τότε αυτό το βιβλίο με τκ πιο ηχηρέε αποτυχίεε ονομαστών προϊόντων θα τεκμηριώσει την παροιμία και θα oas οδηγήσει εκ του ασφαλούε στην επιτυχία!

Α ντισ υμ β ατική Σκέψη

Σεϋ. 232, € 15,90

FOERSTER ANJA. KREUZ PETER

εΤησκεφθενΐε Γ η ν έ α ,^ Ρ ^

ανανεωμένα ?oxooe^^V

Αυτό το βιβλίο γράφτηκε για όλουε εκείvous που θέλουν να κάνουν κάτι δια φορετικό... ΓΓ αυτούε που αρνούνται να ενδώσουν στον κυνισμό ενόε Dilbert, αλλά είναι αρκετά τρελοί για να ξεφύγουν από τα συνηθισμένα, τα συμβατικά και να ξεχωρίσουν - ακόμα καλύτερα, να επιτύχουν, που είναι και το ζητούμενο! ΣεΛ. 312, € 18,50

[(Οι] Ε κ Α ο Σ Ε ι Σ Α θ . ΣΤΑΜ ΟΥΛΗΣ

ROTHLIN PHILIP, WERDER PETER Πλήξη, ανία, βαρεμάρα... Μέσα από διασκεδαστικέε ιστορίεε και με οδηγό τον Άλεξ, βαθύ γνώστη του boreout, θα ταξι δέψουμε στα άδυτα του νέου αυτού εργα σιακού φαινομένου, θα γνωρίσουμε από τι πραγματικά κινδυνεύουν οι εργαζόμενοι σήμερα, αλλά και, το σημαντικότερο, nebs μπορούν να το αντιμετωπίσουν. Σεϋ. 160, € 14,90

ΑΘΗΝΑ: Αβέρωφ 2, Τ.Κ. 104 33, Τηλ.: 210 52 38 305, Fax: 210 52 38 959 ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Καραόλη & Δημητρίου 87, Τ.Κ. 185 34, Τηλ.: 210 42 27 504. Fax: 210 42 27 577 e-mail: info@stamoulis.gr

δίφ ά κελο ς ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Cornelia Nitsch

Μικρά παιδιά, μεγάλα ταλέντα Μετάφραση: Ευαγγελία Τόμπορη Κλειδάριθμος, 2010,σ 148, € 10,90

ε τον όγκο των γνώσεων να αυξάνεται, τα αισθητικά ερε θίσματα να πληθαίνουν και την πα νεπιστημιακή μόρφωση να θεωρεί ται πλέον ανεπαρκής, οι γονείς αν τιμετωπίζουν με αβεβαιότητα και φόβο το μέλλον των παιδιών τους. Για το λόγο αυτό, πολλοί γονείς προσπαθούν να εντοπίσουν ποιο εί ναι το έμφυτο ταλέντο του παιδιού τους, ώστε να το καλλιεργήσουν εγ καίρως και να του δώσουν ένα προ βάδισμα στη ζωή. Η Cornelia Nitsch, μητέρα τεσσάρων παιδιών η ίδια, κα θοδηγεί τους γονείς στην αναζήτη ση αυτή, υπενθυμίζοντάς τους ότι το μεγαλύτερο δώρο που μπορούν να προσφέρουν στο παιδί τους είναι η συναισθηματική στήριξη και η άνευ όρων αποδοχή. Εκτός από τις αθλη τικές, κοινωνικές και καλλιτεχνικές δεξιότητες που διερευνά, η συγ γραφέας τονίζει τη σπουδαιότητα των ηθικών αρετών που οφείλει να έχει ένας προικισμένος άνθρωπος για να μεγαλουργήσει στον τομέα του χωρίς να χάσει την ισορροπία του.

[Δ. Κ.]

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Osho Φόβος: Κατανοώντας και υηερβαίνοντας τις ανασφάλειες της ζωής Μετάφραση: Μυρσίνη Τζουράκη Έσοπτρον, 2009, σ. 218, € 16,50

φόβος και η ανασφάλεια είναι πολύ συχνά ανασταλτικοί πα ράγοντες που επηρεάζουν τις απο φάσεις μας, αηοτρέηοντάς μας να πάρουμε ρίσκα και να πραγματώ σουμε τις επιθυμίες μας. Ο Osho, ινδός δάσκαλος, τις διδαχές του οποί ου έχουν ενστερνιστεί άνθρωποι από όλον τον κόσμο, παρομοιάζει το φόβο με έναν εφιάλτη: μας τρομά ζει, ξυπνάμε από αυτόν, συνειδη τοποιούμε ότι ήταν απλώς ένα όνει ρο, όμως το δυσάρεστο αίσθημα της ταραχής παραμένει μέσα μας ακό μη και ώρα μετά το ξύπνημα. Αυτό που πρέπει λοιπόν να κάνουμε είναι να κατανοήσουμε τον φόβο μας και η κατανόηση αυτή θα οδηγήσει στην υπέρβαση των ανασφαλειών μας. Ο Osho δεν δίνει υποσχέσεις για μια ζωή χωρίς φόβους. Το ση μαντικό είναι να συνειδητοποι ήσουμε τη φύση του φόβου μας και να αλλάξουμε τη σχέση μας με αυ τόν. Και τότε ένας εφιάλτης δεν θα μπορεί πλέον να μας εμποδίσει να ονειρευόμαστε.

[Δ. Κ.]

ΑΤΩΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Petra Thorbrietz

Συγκέντρωση Μετάφραση: Ευαγγελία Γεωργούλα Αερόστατο, 2009 σ. 127, €12

ξ απαλών ονύχων τα παιδιά κα τακλύζονται από ταχύτατα εναλ λασσόμενα ερεθίσματα, καθιστών τας τη συγκέντρωση σε ένα μονα δικό ερέθισμα και τον αποκλεισμό των υπολοίπων άθλο. Παράλληλα, η άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών τους τα καθιστά ανυπόμονα και ανί κανα να υπομείνουν μια λιγότερο ευ χάριστη κατάσταση εν αναμονή μιας επιβράβευσης. Το παρατηρήσιμο αποτέλεσμα όλων των παρα πάνω είναι μαθητές που δυσκο λεύονται να παρακολουθήσουν το μάθημα ή να αφιερώσουν τον απαιτούμενο χρόνο για την ολοκλήρωση των εργασιών τους. Το παρόν βιβλίο είναι ένα βιβλιο-σύμβουλος που εξη γεί πώς λειτουργεί η μάθηση και η συγκέντρωση και βοηθά το γονέα και τον εκπαιδευτικό να καταγράψει τυχόν προβλήματα διάσπασης προ σοχής που υπάρχουν. Αξιόλογο βοήθημα αποτελούν τα τεστ και οι ασκήσεις που περιλαμβάνονται, ώστε να εντοπιστούν οι δυσκολίες συγκέντρωσης και στη συνέχεια να αμβλυνθούν.

[Δ. Κ.]

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

για τον ελεύθερο χρόνο σας

Colette Laterrasse, Ania Beaumatin

Η ψυχολογία του παιδιού Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας Νόβολι. 2009 σ. 98, €8,36

ο μικρό μέγεθος του βιβλίου αυτού είναι εύκολο να ξεγελάσει τον ανα γνώστη, καθώς παραπέμπει σε έναν εκλαϊκευμένο οδηγό με πρακτικές συμ βουλές και αστείες εικονογραφήσεις. Κάτι τέτοιο όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Οι συγγραφείς, καθηγήτριες Ψυχολογίας του Πανεπιστη μίου Toulouse-II και οι δύο, παρουσιά ζουν με τρόπο περιεκτικό και κατα νοητό τον κλάδο της παιδοψυχολογίας, ξεκινώντας από την ιστορία του και τους παράγοντες που διαμορφώνουν τον εαυτό ενός παιδιού, και στη συνέχεια αναλύοντας τη νοημοσύνη, τη συμπε ριφορά και τη σχέση των παιδιών με τους κοινωνικούς θεσμούς. Ο λόγος τους είναι απλός, αποφεύγοντας όμως τις απλουστεύσεις, με τις κυριότερες έν νοιες να παρουσιάζονται σε ένα εύ χρηστο γλωσσάρι στο τέλος του βιβλί ου, ενώ σημαντικά συμπεράσματα ση μειώνονται στο πλαίσιο κάθε σελίδας, για την προαγωγή της κατανόησης του κειμένου, προσφέροντας στον ανα γνώστη μια γοητευτική πρώτη γνωριμία με την ψυχολογία του παιδιού.

Ο απόλυτος οδηγός για ισορροπημένη διατροφή, με χρήσιμες πληροφορίες και υγιεινές συνταγές. 200 σελίδες · Η ,00 €

Ακολουθώντας τις πλούσιες εικόνες και τα εύκολα βήματα, γευτείτε μοναδικά γλυκά που αποπνέουν φαντασία και δημιουργικότητα. 98 σελίδες *12,00 €

Πρακτικός οδηγός για τα φυτό εσωτερικών χώρων. Πώς να τα φροντίσετε και να τα περιποιηθείτε. 96 σελίδες · 9.99 €

Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα ανθοφόρα φυτά, με πλούσιες εικόνες και εκτενείς πληροφορίες. 96 σελίδες · 9,99 €

[Δ . Κ.]

Εξειδικευμένοι και πρακτικοί οδηγοί για διάφορα θέματα της καθημερινής σας ζωής. Απλές οδηγίες και έγχρωμες εικόνες σας βοηθούν να ενημερωθείτε, να βρείτε λύσεις και να αποκτήστε νέα ενδιαφέροντα. 144 σελίδες · 9,00 €

smaeta w w w . s u s a e t a . g r

δίψ άκελος ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Αζίμ Τζαμάλ & Χάρβι Μακίνον

Η δύναμη της προσφοράς Μετάφραση: Θεοδώρα Δαρβίρη Ψυχογιός, 2 009 α 249, €14,40

ο Δεκέμβριο του 2004 η διε θνής κοινότητα ευαισθητοποι ήθηκε και ανταποκρίθηκε άμεσα και δυναμικά, όταν ένα τσουνάμι προκάλεσε πρωτοφανείς κατα στροφές σε χώρες που πολλοί από μας δεν είχαν καν ακούσει πριν τα δελτία ειδήσεων μας κατακλύσουν με εικόνες της καταστροφής τους. Το πνεύμα γενναιοδωρίας που χα ρακτήρισε εκείνην την εποχή ενέ πνευσε τον πνευματικό καθοδηγη τή Αςίμ Τςαμάλ και τον εμψυχωτή Χάρβι Μακίνον να συγγράφουν το βιβλίο αυτό με σκοπό να βοηθήσουν τους αναγνώστες να δώσουν νόημα στη ζωή τους μέσω της προσφοράς στους άλλους, πέρα από τη συν δρομή των ΜΜΕ, χρησιμοποιών τας ένα κείμενο που φιλοδοξεί να δημιουργήσει το κλίμα μιας φιλικής κουβεντούλας μεταξύ των συγγρα φέων και του αναγνώστη. Η προ σφορά πράγματι μπορεί να δώσει νόημα στη ζωή μας, αρκεί όμως πάν τοτε να έχουμε κατά νου ότι προ ϋποθέτει γνώση του εαυτού μας, ώστε να μη δίνουμε/δινόμαστε, παρά να μοιραζόμαστε.

[Δ. Κ.]

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Mark Williams, John Teasdale, Zindel Segal, Jon Kabat-Zinn Πώς να ξεηεράσετε την κατάθλιψη Μετάφραση: Άλκηστη Κελεσίδη Αλκυών, 2009, σ. 319, € 23

ο παρόν βιβλίο, αν και πραγ ματεύεται ένα θέμα δημοφι λές, προσεγγίζει την κατάθλιψη με έναν τρόπο ανθρωποκεντρικό και λι γότερο «δυτικό». Διαβάζοντας τα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου ο ανα γνώστης μπορεί να αναγνωρίσει συμπτώματα που παρουσίασε ο ίδιος ή κάποιος οικείος του, καθώς το ποσοστό των ανθρώπων που κά ποια στιγμή θα παρουσιάσουν κα τάθλιψη είναι σημαντικό. Στα επό μενα κεφάλαια αναπτύσσονται θε ωρητικές αντιμετωπίσεις των συμ πτωμάτων αυτών, ενώ επιπλέον πα ρουσιάζονται και τεχνικές παρέμ βασης, αλλά και πρόληψης της κα τάθλιψης και της χρόνιας δυσαρέ σκειας. Η κύρια θέση των συγγρα φέων είναι ότι για να απαλλαχθεί κά ποιος από το συνθλιπτικό βάρος που συνοδεύει την κατάθλιψη οφείλει να αναθεωρήσει τις πεποιθήσεις που του επέβαλε η οικογένειά του και ο κοινωνικός του περίγυρος, να ανα καλύψει τον πραγματικό εσωτερικό του εαυτό, πέρα από τα δεσμά του νου, και να του επιτρέψει να εκ φραστεί ελεύθερα, απελευθερώνοντάς τον. [Δ. Κ.]

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Δρ Νταβίντ Σερβάν - Σρεμπέρ

Anticancer Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής Ψυχογιός, 2009 σ. 447, €19,90

δρ Σερβάν-Σρεμπέρ δεν είναι ο πλέον κατάλληλος για τη συγ γραφή ενός βιβλίου για έναν «αντικαρκινικό» τρόπο ζωής μόνο επειδή είναι διακεκριμένος ερευνητής στον τομέα των γνωσιακών νευροεπιστημών, αλλά κυρίως επειδή ο ίδιος έχει επιβιώσει του καρκίνου. Αυτή ακριβώς η εμπειρία τον έκανε να αναζητήσει έναν τρόπο όχι να πο λεμήσει τον καρκίνο αλλά να αποτρέψει την εκδήλωσή του. Όλοι μας γεννιόμαστε με κάποιο αριθμό καρκινικών κυττάρων, αλλά η εκδήλω ση ή μη της νόσου φαίνεται να σχε τίζεται με τον τρόπο ζωής μας. Η θέση αυτή υποστηρίζεται από ευ ρήματα ερευνών που πραγματοποι ήθηκαν τόσο σε δυτικές και ανατο λικές κοινωνίες, αλλά και σε υιοθε τημένα παιδιά με βιολογικούς ή θε τούς γονείς που έπασχαν από καρ κίνο. Οι έρευνες αυτές αποτελούν ικανό κίνητρο για να αλλάξουμε συ νήθειες, ώστε να μειώσουμε τις πι θανότητες εμφάνισης καρκίνου στη ζωή τη δική μας και των οικογενειών μας.

[Δ. Κ.]

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Dr Russ Harris

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

Helen Kennerley

Paul Gilbert

Η παγίδα της ευτυχίας

Ξεπερνώντας το άγχος

Μετάφραση: Σαμάνθα Κωνσταντέα Αλκυών, 2009 σ. 367, € 25

Μετάφραση: Γιώργος Ευσταθίου -

Κατερίνα Αγγελό

Ξεπερνώντας την κατάθλιψη Μετάφραση: Κατερίνα Αγγελό Γιώργος Ευσταθίου

Ελληνικά Γράμματα, 2009 σ. 303, € 13,70

Ελληνικά Γράμματα, 2009 σ. 483, € 13,70

υπότιτλος του βιβλίου αυτού είναι επεξηγηματικός και σα φώς περιεκτικός: Σταματήστε να παλεύετε, αρχίστε να ζείτε. Αν αναλογιστούμε τις στατιστικές που αφορούν την κατάθλιψη, τις αυτοκτονικές τάσεις και τις αγχώδεις διαταραχές, συμπεραίνουμε αβίαστα ότι η ευτυχία απέχει πολύ από τη νόρμα. Παρόλα αυτά είμαστε κοινωνικά προγραμματισμένοι να την επιδιώκουμε και συνεπώς αναπόφευκτα- να αποτυγχάνουμε. Ο Dr Russ Harris παρουσιάζει τη θεραπεία αποδοχής και δέσμευ σης, μια αυτογνωσιακή πορεία, πέρα από πρακτικούς οδηγούς, με βήματα και επίπεδα επιτυχίας. Απομακρυνόμενος από την πάλη για την επίτευξη της επιτυχίας, πυξίδα της ζωής γίνεται η αποδο χή των ορίων που μας καθορίζουν, χωρίς αυτό όμως να οδηγεί στη μοιρολατρία. Τέλος, δεσμεύεται απέναντι στις αξίες του και όχι στους στόχους του, ζώντας έτσι τη ζωή και ό,τι έχει εκείνη να του προ σφέρει.

[Δ. Κ.]

ο άγχος είναι η αιτία στην οποία αποδίδουμε πλήθος δει νών της καθπμερινότητάς μας, συχνά χωρίς να συνειδητοποιούμε τη σοβαρότητά του. Σε αντίθεση με το στρες, που έχει βραχύχρονο χαρακτήρα, το άγχος είναι χρόνιο και σε κάποιες περιπτώσεις εκδη λώνεται με τη μορφή διαταραχών, όπως φοβιών και ιδιοψυχαναγκαστικής διαταραχής, μεταξύ άλλων. Ακολουθώντας τη γνωσιακή και συμπεριφοριστική σχολή, η συγ γραφέας θέτει δύο στόχους για το πόνημά της: την κατανόηση του προβλήματος και την καλλιέργεια δεξιοτήτων αντιμετώπισής του. Ο πρώτος στόχος επιτυγχάνεται με την ενδελεχή παρουσίαση των ποικίλων συμπτωμάτων, ενώ ο δεύτερος με την αλλαγή των αντιλήψεών μας για τον εαυτό μας και τον κόσμο. Για να βοηθηθεί ο αναγνώστης με τον ηράκλειο άθλο της αλλαγής, του δίνονται σαφείς κατευθύνσεις, που υποστηρίζονται από εύχρηστους πίνακες και πλαί σια για τη βελτιστοποίηση του αποτελέσματος.

[Δ. Κ.]

κατάθλιψη θεωρείται πλέον ψυ χικό νόσημα τόσο κοινό όσο η σωματική νόσος της γρίπης. Η φαρ μακευτική βιομηχανία προσφέρει ποι κιλία σκευασμάτων για την αντιμετώ πισή της, ενώ η κάθε ψυχοθεραπευτι κή σχολή προτείνει και μια διαφορετι κή προσέγγιση στη θεραπεία της. Από τις πλέον διαδεδομένες προσεγγίσεις, κυρίως λόγω του βραχύχρονου χαρα κτήρα της και των παρατηρήσιμων αποτελεσμάτων, είναι η γνωσιακή - συμπεριφοριστική αντιμετώπιση της κα τάθλιψης, που στόχο έχει την αλλαγή τόσο της σκέψης του ατόμου όσο και της συμπεριφοράς του. Ο παρών οδη γός αυτοβοήθειας απευθύνεται σε αυ τούς που πάσχουν από κατάθλιψη, ήπιας ή βαρύτερης μορφής, αλλά και στα άτομα του περιβάλλοντος τους. Πέρα όμως από ένα εγχειρίδιο αυτοβοήθειας, το βιβλίο αυτό μπορεί να αυ ξήσει την κατανόηση του προβλήματος και τη συνειδητοποίηση της συχνότη τάς του, ώστε ο πάσχων να ξεπεράσει κάθε ενδοιασμό ή ντροπή και να ανα ζητήσει εξωτερική βοήθεια, ώστε να με γιστοποιήσει την αηοτελεσματικότητα των τεχνικών που παρουσιάζονται.

[Δ. Κ.]

δ : φάκελος ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Κατερίνα Τσεμπερλίδου

Τα μονοπάτια της ευτυχίας

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Σηύρος Μακρυδάκης, Robin Hogarth, Anil Gaba

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Αλεξάνδρα Κούκη

Χορεύοντας με την τύχη

Τα μυστικά της γιαγιάς Αλεξάνδρας

Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής Κριτική, 2008, σ. 405, € 28

Ψύχαλος, 2 006 σ. Π5, € 15

Κατερίνα Τσεμπερλίδου έγινε ευρύτερα γνωστή από το βι βλίο της Όχι πια sex, μόνο φίλοι. Ούσα πολυπράγμων, έχει δραστη ριοποιηθεί σε πολλούς τομείς, απο κτώντας πολύτιμες εμπειρίες. Ακρι βώς αυτές οι προσωπικές εμπειρίες την έκαναν να αναλογιστεί τη φύση της ευτυχίας και πώς είναι δυνατόν να κατακτηθεί. Μέσα από μικρά και ευανάγνωστα κεφάλαια απαντά σε ερωτήματα που την απασχόλη σαν σχετικά με την αναζήτηση της ευτυχίας και τα εμπόδια που απαν----- τώνται στην πορεία. Μεγάλο μέρος δ του βιβλίου αφορά τις αξίες που θεwe ωρούνται μονοπάτια της ευτυχίας, ο S καθώς μόνο η εξισορρόπηση όλων | αυτών μπορεί να ανοίξει το δρόμο 5 για την κατάκτησή της. Αν και η συγΜ γραφέας υποστηρίζει ότι η ευτυχία είναι η φυσική κατάσταση του αν θρώπου, στην οποία πρέπει να επι στρέφει, επισημαίνει ότι είναι παγί δα η θεώρηση της ευτυχίας ως μιας μόνιμης κατάστασης ευδαιμονίας.

άνθρωπος γαλουχείται με την πεποίθηση ότι η μοίρα είναι στα χέρια του ίδιου και ότι εκείνος καθορίζει την τύχη του. Ο έλεγχος αυτός τον κάνει να αισθάνεται δυ νατός και συνεπώς ασφαλής, όμως δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια πλάνη. Τυχαία γεγονότα συμ βαίνουν καθημερινά, σε εμάς ή και σε τρίτους ακόμη, που αλλάζουν το ρου της ζωής μας πέρα από κάθε δυ νατότητα δικής μας παρέμβασης. Οι Μακρυδάκης, Hogarth και Gaba υποσπιρίζουν ότι η ζωή μας είναι μια εναλλαγή κανονικών μοτίβων και τυ χαίων συμβάντων σε αναλογία άγνωστη προς εμάς. Μια απόπειρα ελέγχου της τύχης μάλλον επιφέρει αποτελέσματα αντίθετα από τα επι θυμητά, ενώ αν αφεθούμε και απο δεχτούμε την τύχη, τότε, όσο ζεν κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο, εκείνη θα μας ανταμείψει. Αρκεί να είμαστε αρκετά δυνατοί, ώστε να αφήσουμε την ασφάλεια του ελέγχου: Fortes fortuna adiuvat.

[Δ. Κ.]

•^ ^ ά θ ε συμβουλή της γιαγιάς μου ί λ γ ι α την αποτελεσματικότερη εκτέλεση των καθηκόντων της κα λής νοικοκυράς συνοδευόταν από μια αγκαλιά και μια τρυφερή κου βέντα στο ιδίωμα της Αρκαδίας: «Ετσι, να σου δίνω τα ιζάμια μου». Τα «ιζάμια» αυτά αποτελούν οικο γενειακή παράδοση και συνδέουν γε νεές γυναικών. Αυτήν ακριβώς την αξία των μικρών οικιακών μυστικών αναγνώρισε η Αλεξάνδρα Κούκη και τα συγκέντρωσε σε τούτο το ιδι αίτερα προσεγμένο βιβλίο, το οποίο αποτελεί φόρο τιμής στη γιαγιά και τη μητέρα της. Τα μυστικά αυτά, που συχνά εκπλήσσουν τον αναγνώστη, έχουν κατηγοριοποιηθεί σε οκτώ ομάδες, καθώς αφορούν τη μαγει ρική, τα καθοριστικά, τους λεκέδες, την ομορφιά, τα γιατροσόφια, τα φυτά, τις σπιτικές συνταγές και γε νικότερες πρακτικές. Πέρα από την προφανή του χρήση ως εγχειρίδιο οικοκυρικής τέχνης, το παρόν βιβλίο αποτελεί και ένα μικρό θησαυρό λα ογραφίας.

Μοντέρνοι Καιροί, 2009 σ. 295, € 13,90

[Δ. Κ.]

ΜΑΘΗΣΗ / ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ - ΥΓΕΙΑ - ΑΥΤΟΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ - ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

A^E

nkw

ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΓΝΩΣΗ ΣΤΟΝ 21° ΑΙΩΝΑ M i l l Κ Υ Κ Λ Ο Φ .Ο Ρ ΙΕ Ι ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΣΑΣ

Ζήστε ευτυχισμένοι ανακαλύπτοντας τις απεριόριστες πνευματικές σας δυνάμεις. Γνωρίστε το δρόμο προς την επιτυχία και την οικονομική σας ανέλιξη. Μ εταμο ρ φ ώ σ τε τη ζωή σ α ς με NLP και ύπνω ση

R IC H A R D BAMDLER

Σελ 384, Τιμή € 25.00

UCTA iirtd/ΔΛ rrc

mhiMmvi ΤΙ

ι. Μ πορώ ν α σας κά νω πλού σιου ς

ME NLP ΚΑΙ ΥΠΝΩΣΗ

ι ΝΙΚΗΣΤΕ ΤΗΝ ΑΫΠΝΙΑ

Σελ. 320, Τιμή € 23.00

Ν ικήστε την α ϋ πνία Σελ. 192, Τιμή € 14.00

Τα χ ρ ή μ α τα κ α ι ο ν ό μ ο ς τ η ς έλξης Σελ. 272, Τιμή € 20.00

immwAwmrm Μαυρομιχάλη 44> ιο6 8ο Αθήνα, τηλ.: 2ΐο 3627170, 3605667, 3605871 Fax.: 2ΐο 3645667, www.allcyonp.gr, e-mail: info@alkvojnp.gr ,„Μ

δ:φ άκελος ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

ATDMIKH ΒΕΛΤΙΩΣΗ

Derrick Silove - Vijaya Manicavasagar

Νταβίντ Σερβάν-Σρεμπέρ

Paul McKenna

Ξεπερνώντας τον πανικό

Αντίο στο άγχος, ναι στη χαρά της ζωής

Μπορώ να σας κάνω αδύνατους

Μετάφραση: Μαρία Μαρκίδη Ψυχογιός, 2009, σ. 344, € 16

Μετάφραση: Σαμάνθα Κωνστανέα Αλκυών, 2008, σ. 127, € 13

ι παραδοσιακές παρεμβάσεις στις συναισθηματικές διατα ραχές είναι η φαρμακευτική αγωγή και η ψυχοθεραπεία, με την πρώτη να εξαλείφει μόνο τα συμπτώματα και τη δεύτερη να βασίζεται στο λόγο ή τη μεσολάβησή του. Πρό σφατα όμως αναπτύχθηκε ένας νέος κλάδος στον ιατρικό χώρο, η ιατρική των συναισθημάτων, καθώς μελετήθηκε αναλυτικότερα ένα εσω τερικό τμήμα του εγκεφάλου με δια φορετική δομή, που φαίνεται να επηρεάζεται ελάχιστα από το λόγο και τις γνωστικές καταγραφές που συντελούνται στον εξωτερικό φλοιό. Στο συναισθηματικό αυτό εγκέφα λο καταγράφονται τραυματικές εμ πειρίες που, παρόλους τους μηχα νισμούς αυτοθεραπείας που διαθέ τει αυτό το τμήμα του εγκεφάλου, επιδρούν πάνω στις αποφάσεις μας και τη συμπεριφορά μας πέρα από κάθε εκλογίκευση. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται τεχνικές που απευ θύνονται άμεσα στον συναισθημα τικό εγκέφαλο, χωρίς τη μεσολά βηση του λόγου, παρά μόνο του σώ ματος.

ι περισσότεροι σήμερα κατα δικάζουν την παχυσαρκία, αποδίδοντάς την στη χαμηλή διατροφι κή αξία και ποιότητα των τροφών που καταναλώνουμε και την έλλειψη γυμναστικής στο πρόγραμμά μας. Ο Paul McKenna, από την άλλη, πι στεύει ότι δεν είμαστε αδύνατοι για τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι οι δί αιτες που ακολουθούμε και εξαντ λούν τον οργανισμό μας, ενώ μετά το πέρας τους επανερχόμαστε στο αρχικό μας βάρος, καταπονώντας έτσι περαιτέρω τον οργανισμό μας. Ο δεύτερος είναι η συναισθηματική κατανάλωση της τροφής, καθώς τρώμε όχι για να τραφούμε αλλά για να καλύψουμε συναισθηματικά κενά μας. Ο τελευταίος λόγος είναι ο πνευματικός προγραμματισμός που καθορίζει τη σχέση μας με το φα γητό. Στόχος του βιβλίου αυτού εί ναι να τροποποιήσει τον προγραμ ματισμό αυτό, με σκοπό ο αναγνώ στης όχι να αδυνατίσει αλλά να γίνει αδύνατος.

Μετάφραση: Νίκος Βουλαλάς Ελληνικά Γράμματα, 2009 σ. 205, €13,70

κρίση πανικού σίγουρα δεν είναι μια εμπειρία που μπορεί να αγνοηθεί ή να ξεχαστεί, καθώς το άτομο που τη βιώνει αισθάνεται ότι ένα καταστροφικό γεγονός ή μια σωματική κατάρρευση πλησιάζει. Το αίσθημα της καταστροφής είναι συ χνά τόσο έντονο, ώστε το άτομο που τη βίωσε να τροποποιεί τις συνή θειές του και να αποφεύγει στρεσογόνους παράγοντες από φόβο μή πως ξανασυμβεί μια κρίση πανι κού, αναπτύσσοντας έτσι φοβίες. Ένας οδηγός αυτοβοήθειας με γνω----- σιακές - συμπεριφοριστικές τεχνικές ^ όπως αυτός είναι ιδιαίτερα σημανμΘ τικός, καθώς μετατοπίζει το κέντρο οπ για τον έλεγχο των κρίσεων από | τους εξωτερικούς παράγοντες άγ5 χους στο άτομο και τις προσωπικές Μ του αντιλήψεις. Με αυτόν τον τρό πο καθιστά τον ίδιο ικανό να προ λάβει την εκδήλωση κρίσεων, κα τανοώντας τα αίτιά τους, αλλά και να τις αντιμετωπίσει με τον πιο απο δοτικό τρόπο αν παρ’ ελπίδα συμ βούν.

[Δ. Κ.]

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ

Brad Klontz, Ted Klontz, Rick Kahler

Anja Foerster- Peter Kreuz

Michael Phillips

Αντισυμβατική σκέψη

Η ψυχολογία του χρήματος

Οι επτά νόμοι του χρήματος

Μετάφραση: Θανάσης Αθανασίου, Νικηφόρος Σταματάκης Σταμούλης, 2009, σ. 312, € 18,50

Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής Διόπτρα, 2010 σ. 232, € 15

Μετάφραση: Γιώργος Φωκάς Αιώρα, 2 009 σ. 144, € 12

ο γνωρίζουν όλοι ότι η κίνηση του χρήματος, στις αγορές, στα χρηματιστήρια, αλλά και στην ελληνική οικονομία, είναι αποτέλε σμα (και) ψυχολογίας. Οι συγγρα φείς αποδεικνύουν ότι η ψυχολογία μπορεί να παίξει ρόλο και στην προσωπική σχέση με το χρήμα. Η ψυχολογία του χρήματος, όπως λένε, δείχνει ότι η μεγαλύτερη απει λή για την οικονομική προσωπική ευημερία δεν είναι η οικονομία -εί ναι η νοοτροπία του κτήτορος. Όπως λένε, οι αγορές μπορεί να κυ μαίνονται στα πάνω και κάτω, αλλά το καθοριστικό στοιχείο είναι πώς θα εκπονηθούν οι προσωπικές στρατηγικές για το χρήμα, ποιες εί ναι οι υποσυνείδητες βαθιά χαραγ μένες πεποιθήσεις που έχετε για το χρήμα, που τελικά αυτές θα καθο ρίσουν αν θα κερδίσετε ή θα χάσε τε. Η τριάδα των συγγραφέων είναι γνωστοί για τις πρωτοποριακές τους έρευνες στις οικονομικές συνήθει ες των ανθρώπων και θέλουν να συμβάλουν στην αλλαγή του τρόπου σκέψης στην προσωπική διαχείριση χρημάτων.

ρόκειται για ένα όμορφο βιβλίο τσέπης που σκοπό έχει την ει σαγωγή στην έννοια αλλά και την υλικότητα του χρήματος. Ο συγ γραφέας Μάικλ Φίλιπς δηλώνει ότι το χρήμα είναι μια μονάδα μέτρησης, ένα σύμπτωμα, ένα όνειρο ή ένας εφιάλτης, αλλά ποτέ το ίδιο το πρό βλημα, ούτε η αιτία του. Σ’ έναν κό σμο που το χρήμα αποτελεί πρω ταρχική αξία για πολλούς και καθη μερινή μέριμνα για όλους, οι επτά νό μοι του χρήματος θέλουν να δείξουν πώς να ζούμε με το χρήμα και πώς να το χρησιμοποιούμε αντί να μας χρησιμοποιεί. Μερικοί από τους κα νόνες του Μ. Φίλιπς είναι ότι το χρή μα έχει τους δικούς του κανόνες που πρέπει να χρησιμοποιήσεις, ότι αν οι πράξεις είναι σωστές το χρήμα θα έρθει μόνο του κ.λπ. Ο έβδομος νό μος -και καλύτερος- είναι ότι υπάρ χουν κόσμοι χωρίς χρήμα που πρέ πει να ανακαλύψεις, όπως ο κόσμος της ποίησης, της μουσικής, του έρωτα...

τα βιβλία επιχειρηματικών συμ βουλών ξεχωρίζουν αυτά που, πέρα από τετριμμένες αλήθειες, μπορούν να δώσουν ιδέες στρατη γικής που να ξεφεύγουν από την πεπατημένη. Πολλές φορές όμως σε αυτά τα βιβλία συναντάμε την απλο ποίηση των προτάσεων και μεθόδους-συνταγές. Σε αυτό το βιβλίο έχουμε την προσπάθεια των συγ γραφέων να δώσουν οδηγούς σκέ ψης και όχι έτοιμες συνταγές. Για παράδειγμα, θίγεται το θέμα της σφαιρικής οπτικής, πώς να παίρνεις ιδέες από άλλους επιχειρηματικούς κλάδους. Πώς να ξεφεύγεις από την καθιερωμένη ρουτίνα των αγορών και των προϊόντων και να δημιουρ γείς νέα προϊόντα και εντελώς νέες αγορές. Ενα ιδιαίτερο κεφάλαιο ασχολείται με αυτό καθεαυτό το προϊόν. Π.χ. να αμφισβητήσεις το ίδιο το προϊόν σου ώστε να μπορέ σεις να το κάνεις καλύτερο. Η αμ φισβήτηση αυτή επεκτείνεται και στην τιμολόγηση ή στη σχέση με τον πελάτη. Ένα αντισυμβατικό εγ χειρίδιο χρήσιμων σκέψεων. [Γ. Ν. Μ .]

[Γ. Ν. Μ .]

δ:φ άκελος ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ

Ντάνιελ Ντιλ - Μαρκ Π. Ντόνελι

Brent Kessel

Peter Fischer

Επιχειρηματικά μυστικά μέσα από την ιστορία Μετάφραση: Χρήστος Καψάλης

Το θέμα δεν είναι τα λεφτά Μετάφραση: Σοφία Σαββουλίδου

Πώς να πετύχετε στη νέα σας θέση

Κέρκυρα - Economia, 2009 σ. 311, €19

Μετάφραση: Γιάννα Ανδριτσάκη Αθ. Σταμούλης, 2009 σ. 241, € 17,50

Μίνωας, 2008, σ. 304, € 17

κόμα ένα βιβλίο με τη σκέψη σο φών ή διάσημων ανθρώπων παλιότερων εποχών που μπορούν να χρπσιμέψουν στην κατανόηση των σημερινών δυσκολιών, ειδικότερα στον τομέα της αγοράς και της επι χειρηματικής δράσης. Στο παρόν βι βλίο υπάρχουν οι σκέψεις του Βενια μίν Φραγκλίνου, του Νικολό Μακιαβέλι, της Ελισάβετ Α', της ’Ελενας Ρούμηινσταϊν, του Κομφούκιου, του Σουν Τςου, αλλά και του Χαμουραμπί, του βασιλιά Σολομώντα, του Εδουάρδου της Αγγλίας αλλά και του — ΟυίλλιαμΣαίξπηρ. Οι απόψεις τους εί^ ναι καταχωρημένες σε μεγάλες ενόg e τητες, όπως την αντιμετώπιση του ανSm ταγωνισμού, το εργατικό δυναμικό, τις | δημόσιες σχέσεις, τον ρόλο των προϊ5 σταμένων, το αποτελεσματικό μάνα τζμεντ κ.λπ. Οι απόψεις όλων αυτών μέσα από ημερολόγια, γράμματα και τα δημοσιευμένα τους έργα, μαζί με σύγχρονη ανάλυση και σχόλια από τους επιμελητές της έκθεσης, συγ κλίνουν στην εμπειρία σε ποικίλες μορφές τεχνικών διαχείρισης, όπως έχουν αποτυπωθεί στη διάρκεια οκτώ χιλιετιών του ανθρώπινου πολιτισμού.

[Γ. Ν. Μ.]

ρόκειται για ένα κατανοητό, ευχάριστο, χρήσιμο και εν θαρρυντικό βιβλίο. Μέσα από τις σε λίδες του ο αναγνώστης έρχεται σ’ επαφή με μια διαφορετική οπτική γωνία, με ένα ψυχολογικό και πνευ ματικό πρίσμα που τον βοηθάει να παρατηρήσει τις καταστάσεις αβε βαιότητας, τις εμμονές, τα πράγματα που απεχθάνεται, καθώς και τα πάθη του, δηλαδή όλα αυτά που επηρεάζουν τη σχέση του με τα χρή ματα. Το βιβλίο περιλαμβάνει, επί σης, εμπνευσμένα παραθέματα και οδηγίες από είκοσι και πλέον από τους καλύτερους πνευματικούς και οικονομικούς ηγέτες του κόσμου, από τους οποίους ο συγγραφέας πήρε συνεντεύξεις κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του σε όλο τον κόσμο. Εκτός του ότι πρόκειται για ένα συνοπτικό και περιεκτικό οδηγό διαχείρισης των οικονομικών κάθε ανθρώπου, περιέχει αναλυτικές οδη γίες για τον τρόπο με τον οποίο μπο ρεί ο αναγνώστης να υλοποιήσει μια παγκόσμια, κοινωνικά αποδεκτή, επενδυτική στρατηγική υψηλών επι δόσεων.

[Δ. Β. Τ.]

δρ Πέτερ Φίσερ είναι οικο νομολόγος και ψυχολόγος. Είναι επικεφαλής συμβουλευτι κής εταιρείας διεθνούς εμβέλειας με έδρα το Αμβούργο και επίσης δουλεύει πολλά χρόνια ως σύμ βουλος επιχειρήσεων και εισηγη τής σε σεμινάρια μάνατζμεντ. Το

Πώς να πετύχετε στη νέα σας θέση είναι το απόσταγμα της τε ράστιας επαγγελματικής του εμ πειρίας. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης, είτε πρό κειται για την πρώτη του δουλειά είτε έχει περάσει από πολλές θέ σεις κατά τη διάρκεια της στα διοδρομίας του, μαθαίνει μέσα από πολυάριθμα case studies και checklists, βήμα-βήμα, τη μέθοδο που πρέπει να ακολουθήσει τις κρί σιμες πρώτες 100 μέρες για να εδραιωθεί στη νέα του θέση. Ένας ευσύνοπτος οδηγός για «αρχάρι ους» και «προχωρημένους», για το πώς θα αντέξουν τις δοκιμασίες της πρώτης περιόδου σε μια νέα θέση εργασίας. [Δ. Β. Τ.]

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ

Ρίτσαρντ Λου - Μάικλ Ουάτκινς

Paul McKenna

Thomas L. Brawn

Η τέχνη της διαπραγμάτευσης

Μπορώ να σας κάνω πλούσιους

Μάθε ν’ αναθέτεις αρμοδιότητες

Μετάφραση: Άλκηστη Κελεσίδη Αλκυών, 2010, σ. 317, € 23

Μετάφραση: Μάγδα Καραβιώτη Κριτική, 2008, σ. 99, €1 0

ην τελευταία δεκαετία ο Paul McKenna μελέτησε με μοναδι κό τρόπο το σκεπτικό που χαρα κτηρίζει τους πλούσιους, όχι μόνο σε υλικά αγαθά και χρήμα αλλά και στην ευτυχία και την ποιότητα ζωής. Στο επαναστατικό νέο του βιβλίο, ο συγγραφέας παρουσιάζει ψυχολο γικά δοκιμασμένες τεχνικές, οι οποί ες αποσκοπούν στο να βοηθηθεί ο αναγνώστης να αποκτήσει το ίδιο σκεπτικό. Ο ίδιος ο συγγραφέας επι μένει ότι ο αναγνώστης πολύ σύν τομα θα βλέπει τον κόσμο εντελώς διαφορετικά και θα αρχίσει να σκέ φτεται και να ζει με πολύ μεγαλύ τερη άνεση. Επικοινωνώντας με ορισμένους από τους πλουσιότε ρους ανθρώπους στον κόσμο, αυτό που έμαθε είναι ότι το να βγάζεις χρήματα είναι απλά μια ικανότητα, το να γίνεις όμως πλούσιος είναι τέ χνη. Κατά τον συγγραφέα, το βιβλίο αυτό βοηθάει τον αναγνώστη να καλλιεργήσει την ικανότητα αυτή, αλλά και να κατακτήσει τη τέχνη του ζην με μεγαλύτερη ελευθερία και πά θος.

ρήσιμο και χρηστικό βιβλίο από τη μικρή σειρά του μά νατζμεντ, εκδόθηκε από το Har vard Business School Press και με ταφράστηκε στα ελληνικά. Ο συγγραφέας του βιβλίου έχει δη μοσιεύσει περισσότερα από 400 άρθρα για θέματα διοίκησης και ηγεσίας. Είναι συγγραφέας του πρώτου διαδικτυακού βιβλίου για την ηγεσία με τίτλο Anatomy of

βλίο παρέχει απλές, αλλά πολύτι μες συμβουλές για το πώς ένα στέλεχος ή ένας ηγέτης μιας ομά δας στελεχών ή επιχείρησης μπο ρεί να οργανώνει τις υπό ανάθε ση αρμοδιότητες, για το πώς μπορεί να επιλέγει, κάθε φορά, τους κατάλληλους συνεργάτες, για το πώς μπορεί να παρακο λουθεί, αποτελεσματικά, την πο ρεία των εργασιών αλλά και το πώς να επιλύει τα προβλήματα που ανακύπτουν κατά την υλο ποίηση ενός σχεδίου ή μιας ερ γασίας.

[Δ. Κ.]

[Δ. Β. Τ. ]

Μετάφραση: Ελένη Χαλιώρη Μοντέρνοι Καιροί, 2009 ο. 236, € 18,90

νωστοί σύμβουλοι επιχειρήσεων και ακαδημαϊκοί, οι δύο συγγρα φείς καταπιάνονται στο βιβλίο αυτό με την τέχνη και τις τεχνικές της δια πραγμάτευσης, προτείνοντας συγκε κριμένους τρόπους στον αναγνώστη για το πώς θα συγκεντρώσει τις απα ραίτητες πληροφορίες πριν από τη δια πραγμάτευση, πώς θα διαχειριστεί τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε πολλά εμπλεκόμενα μέρη, πώς θα μπει στη «θέση» της αντίθετης πλευράς και, τέ λος, πώς θα αξιοποιήσει το συγκριτι κό του πλεονέκτημα. Γεμάτο πρακτι κές συμβουλές και χρήσιμα εργαλεία, το βιβλίο αυτό αποτελεί ουσιαστική βοήθεια για κάθε επιχειρηματία και στέλεχος επιχειρήσεων, το οποίο τον βοηθάει να «ακονίσει» τις ικανότητές του και φυσικά να ανταμειφθεί γι’ αυ τές με το παραπάνω. Ας μην ξεχνάμε ότι στον κόσμο των επιχειρήσεων οι διαπραγματευτές με αυτοπεποίθηση εί ναι πάντα περιζήτητοι. Εξάλλου, το κλείσιμο μιας σημαντικής συμφωνίας ύστερα από επιτυχή διαπραγμάτευση είναι από τις πλέον ανακουφιστικές πα ραμέτρους της επιχειρηματικής δρα στηριότητας.

[Δ. Β. Τ.]

Fire: Sparking a New Spirit of En terprise. Στο συγκεκριμένο βι

δίψ άκελος ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Bethany & Scott Palmer

Πρώτα ο έρωτας μετά τα χρήματα

ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

Philippe Rothlin - Peter R. Werder

Καταναλωτικές επιδημίες

Μετάφραση: Γιάννα Ανδριτσάκη Σταμούλης, 2009 σ. 160, €14,90

Μετάφραση: Αναστασία Σαββίδου Κλειθάριθμος, 2010, σ. 241, € 19,50

Σταμούλης, 2009 σ. 213, € 24

Μπέθανι και ο Σκοτ Πάλμερ είναι οικονομικοί σύμβουλοι και διοι κούν την εταιρεία οικονομικού σχεδιασμού Envoy Financial, που εκπρο σωπεί 12.000 πελάτες. Είναι επίσης οι συγγραφείς του βιβλίου Cents and Sensibillity. Στο νέο τους αυτό βιβλίο, οι συγγραφείς μας αποκαλύπτουν το απαραίτητο συστατικό για να λειτουρ γήσει κάθε οικονομικό πρόγραμμα και σχεδιασμός: την υγιή οικονομική επι κοινωνία. Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου ο αναγνώστης μπορεί να αναγνωρίσει την οικονομική του προ σωπικότητα, να διαγνώσει το επίπεδο της οικονομικής απιστίας του απαν τώντας σε ένα έξυπνο ερωτηματολόγιο, να μάθει να λύνει τα οικονομικά του προβλήματα με πρωτότυπα εργαλεία, όπως το ξεσκαρτάρισμα και η κου βέντα, να πετύχει τους οικονομικούς του στόχους μια και καλή. Ας μην ξε χνάμε πως οι διαφωνίες για τα χρήμα τα είναι από τις κυριότερες αιτίες δια ζυγίου ή διάλυσης των σχέσεων μετα ξύ ςευγαριών. Το βιβλίο αυτό μπορεί να αποδειχτεί χρήσιμος οδηγός για το πώς να αποφύγετε μια τόσο δυσάρεστη εξέλιξη στη ςωή σας.

ι δύο συγγραφείς ασχο λούνται χρόνια με την κα τανάλωση, ερευνητικά και ακα δημαϊκά. Εχουν μελετήσει τις κα ταναλωτικές συμπεριφορές στο εξωτερικό και την Ελλάδα και τις έχουν αποτυπώσει σε πολλές δη μοσιεύσεις τους. Εδώ αναζητούν εκείνο το γενεσιουργό στοιχείο της καταναλωτικής μόδας ή «επι δημίας», όπως τη χαρακτηρί ζουν. Δηλαδή τι είναι αυτό που στρέφει κάποια χρονική στιγμή τους καταναλωτές προς κάποιο προϊόν. Αν μπορέσει ο επιχειρη ματίας ή ο έμπορος να κατανοή σει πότε η καταναλωτική επιθυ μία στρέφεται και προς τα πού, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτή τη γνώση για να κάνει ελ κυστικό το προϊόν του. Στο βιβλίο τους οι δύο συγγραφείς ανα πτύσσουν επτά αρχές που πρέπει να πάρει υπόψη του όποιος προ σφέρει καταναλωτικά προϊόντα. Οι αρχές αυτές δίνονται αναλυτι κά, με παραδείγματα και κυρίως συμβουλές ώστε να εφαρμο στούν σωστά.

[Δ. Β. Τ.]

[Γ. Ν. Μ.]

ΕΡΓΑΣΙΑ

Γιώργος I. Σιώμκος Πάνος Γ. Μουρδουκούτας

Boreout

ολλοί πιστεύουν ότι ο σύγχρο νος εργαζόμενος καταπιέζεται από το εργασιακό στρες. Οι δύο συγγραφείς αναφέρουν ότι το πο σοστό αυτών δεν είναι πάνω από 23% ενώ, αντίθετα, η μεγάλη πλειονότη τα των εργαζομένων υποφέρει από το σύνδρομο της έλλειψης ενδιαφέ ροντος για τη δουλειά και την πλήξη (boreout). Ακούγεται παράξενο, αλλά οι συγγραφείς προτρέπουν τον ανα γνώστη να σκεφτεί πόσους τέτοιους «βαρεμένους» έχει δει στη δική του δουλειά. Στο βιβλίο περιγράφονται αναλυτικά φαινόμενα boreout: η ανία, η αδιαφορία, η υποαπασχόλη ση κ.ά. Αναλύεται το πού οφείλονται αυτά τα φαινόμενα και ποιες οι βα θύτερες αιτίες τους. Μέσα από αυτήν την ανάλυση αναδύονται και τα αν τίβαρα στο boreout. Το βιβλίο είναι γραμμένο με χιούμορ (έχει πολύ ωραία διακριτικά σκίτσα), με μια διάθεση ευγένειας, και οι διαπιστώ σεις του συμβάλλουν στην αυτο γνωσία του εργαζόμενου. Δεν είναι ένας μπούσουλας αλλά ένα βιβλίο κα λόγνωμης συζήτησης για θέματα που κάθε εργαζόμενος συναντάει στην εργασία του. [Μ. Α.]

δ:αφ ιερω μα

Ντον

ΝτεΛίλλο Ένας επικίνδυνος συγγραφέας «Ο συγγρα φ έα ς είναι το άτομο που στέκεται έξω α πό τπν κοινωνία, που δ εν εντάσσεται κάπου και είναι ανεξάρτπτο α πό οποιαδήποτε επιρροή. Ο συγγρα φ έα ς είναι ο ά ντρας π π γυναίκα που αυτόματα παίρνει μια θ έσ π αντίθετα π ρ ο ς τπν κυ βέρνπ σή το υ /τπ ς. Υ πά ρχουν τόσοι πολλοί πειρασμοί για του ς αμερικάνους σ υγγραφ είς ώ στε να γίνουν μ έρ ο ς του σ υστή ματος και κομμάτι τπς δομ ή ς που, τώρα, π ερισσ ότερο α πό ποτέ, πρέπει να αντισταθούμε. Οι αμερικάνοι συγγρα φ είς πρέπει να στέκονται και να ςου ν σ το περιθώ ριο, και να είναι πιο επικίνδυνοι α πό ποτέ. Οι συγγρα φ είς στις αυταρχικές κοινω νίες θεω ρούνται επικίνδυνοι. Γι’ αυτό τόσοι πολλοί α πό αυτούς βρίσκονται στπ φυλακή». (Απόσπασμα από συνέντευξη που έδωσε ο ΝτεΛίλλο στην Ann Arensberg το 1988) Επιμέλεια αφιερώματος: Λεύτερης Καλοσπύρος Γράφουν οι: Λευτέρης Καλοσπύρος, Τάσος Γουδέλης, Λάμπρος Σκουζάκης, Βασίλειος Φ. Δρόλιας, Δημπτρης Αθπνάκης.

δ:αφιέρω μα

Χρονολόγιο Λεύτερης Καλοσπύρος

74 8®

1936 Ο Ντον ΝτεΑίλλο γεννιέται στο Μηρονξ της Νέας Υόρκης. Ο πατέ ρας του εργαζόταν ω ς ελεγκτής στην ασφαλιστική εταιρεία M etropolitan Life. Η παιδική του ηλικία θα είναι γε νικά χαρούμενη, ο ΝτεΑίλλο θα με γαλώσει σε μια ιταλο-αμερικάνικη γειτονιά παίζοντας τα τυπικά παιχνί δια του δρόμου στις τοπικές παραλ λαγές τους. Πολύ αργότερα θα δη λώσει πω ς η πρώ τη του επαφ ή με τις τέχνες έγινε φυσιολογικά μέσω της καθολικής ανατροφής του, αφού το τελετουργικό της περιλαμβάνει πολ λά στοιχεία τέχνης. 1954 Το καλοκαίρι πιάνει δουλειά σαν πα ρκαδόρος και σ τον ατέλειωτο ελεύθερο χρόνο του αρχίζει να δια βάζει τους κλασικούς αμερικανούς συγγραφείς του εικοστού αιώνα. Ερ χεται πρώτα σε επαφή με το έργο του Χέμινγουεϊ και επίσης με τα αριστουργηματικά Καθώς ψυχορραγώ και Το φ ω ς στον Αύγουστο του Ουίλιαμ Φώκνερ. Ωστόσο θα είναι ο Τζέημς Τζόυς εκείνος που, με το Πορτραίτο του καλλιτέχνη και την αστρα φ τερή γλώσσα του, θα διδάξει στο νεαρό ΝτεΑίλλο πω ς «κάθε λέξη έχει τη δική της ζωή και ιστορία». 1956 Α ποφοιτά από το Πανεπιστήμιο του Φόρνταμ με πτυχίο στις Com m unication Arts. Η αγάπη του για το Πορτραίτο του καλλιτέχνη μόνο τυ χαία δεν είναι, αφού το αυστηρό ιησουίτικο περιβάλλον άσκησε σημαν τική επιρροή στο χαρακτήρα του. Ο ΝτεΑίλλο θα παραδεχτεί χρόνια αρ γότερα πω ς οι Ιησουίτες ήταν εκείνοι

που τον έμαθαν να ζει ασκητικά. Μι σούσε το σχολείο, όμως αναπλή ρωσε τους ατέλειωτους ρεμβασμούς του τις ώ ρες των μαθημάτων με συ νεχείς επισκέψεις στο Μουσείο Σύγ χρονης Τέχνης και το θρυλικό Village Vanguard, στο οποίο εμφανίζονταν οι τιτάνες της τζαζ, καθώς και με άπειρες εργατοώ ρες διαβάσματος και παρακολούθησης ταινιών από σκηνοθέτες όπω ς ο Φελλίνι και ο Γκοντάρ. Ο ΝτεΑίλλο αναγνωρίζει σήμερα ω ς μεγαλύτερες επιρροές του την τζαζ, το κίνημα του αφηρημένου εξπρεσιονισμού και τις ευρω παϊκές ταινίες της εποχής του. 1957 Προσλαμβάνεται σαν κειμενογράφ ος από την εταιρεία Ogilvy & Mather, αφού προηγουμένω ς έχει αποτύχει να βρει δουλειά στο χώρο των εκδόσεων. Μεταξύ άλλων, ανα λαμβάνει την καμπάνια προώ θησης των καταστημάτων Sears. 1963 Παραιτείται από τη δουλειά του όχι επειδή θέλησε να αφοσιωθεί στο γράψιμο αλλά επειδή, πολύ απλά, «κουράστηκε να δουλεύει». Ξεκινάει μια νέα περίοδος μύησης και περι πλάνησης στα κοσμικά φράκταλ, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει πολλά ταξίδια, με πιο σημαδιακό το ταξίδι του στην έρημο του Τέξας. 1966 Ξεκινάει να γράφει το πρώ το του μυθιστόρημα. Θα εργαστεί με πολύ αργούς ρυθμούς, χωρίς να ακο λουθήσει κάποιο πλάνο ή ρουτίνα γραψίματος. Συνεργάζεται παράλ ληλα με διάφορα περιοδικά και γρά-

φει κείμενα για τα πιο απίθανα θέ ματα. 1971 Εκδοσπ του πρώ του μυθιστο ρήματος του με τίτλο Americana. Οι αμερικανοί κριτικοί το υποδέχονται με θέρμπ, εντυπωσιασμένοι από το απόλυτα προσωπικό ύ φ ο ς του. Η υπόθεσπ συνοψίζεται σε μια γραμμή, αφού λίγπ σπμασία έχει μπρος στη δύναμη του γλωσσικού σύμπαντος που έχει κατασκευάσει ο συγγρα φ έας και τον «λευκό θόρυβο» που προκαλούν οι ανατρεπτικές ιδέες του. Ο πρω ταγωνιστής του μυθιστο ρήματος Ντέιβιντ Μπελ περιπλανιέται στην Α μερική συλλέγοντας λοξά βλέμματα, τσαλακωμένες ιδέες, πο λυκαιρισμένες εικόνες, με σ κοπό να γυρίσει ένα αυτοβιογραφικό φιλμ, και ο ΝτεΛίλλο μεταπλάθει το υλικό του ήρωά του σε επιχειρήματα (εκφρα σμένα με γνήσια λογοτεχνικά μέσα) που βάλλουν ενάντια στην απατηλή, διαστρεβλωμένη εικόνα που έχουν οι συμπατριώτες του για τη χώ ρα τους. Καθόλου άσχημα για ντεμπούτο. 1972 Εκδοση αυτού που μοιάζει να είναι το πιο αδύναμο μυθιστόρημά του ώ ς σήμερα. Τίτλος του: End Zone. Το π ρώ το του «αθλητικό μυθι στόρημα» -θ α ακολουθήσει το Ama zons το 1980, το οποίο θα συν-γράψει μαζί με την Sue Buck κάτω από το ψευδώνυμο Cleo Birdwell- μέσα από τα μάτια ενό ς πρω τοετούς, μέ λους της εθνικής ομάδας φούτμπολ της Αμερικής. Η αμήχανη απόπειρα του ΝτεΛίλλο να προβάλλει το αμε ρικάνικο φούτμπολ ω ς ένα είδος

Ντον ΝτεΛίλλο

προσομοίω σης του πυρηνικού πολέ μου δεν πτόησε τους κινηματογρα φικούς παραγω γούς, που έχουν την τάση να έλκονται από τα χειρότερα βιβλία των μεγάλων λογοτεχνών, έτσι τα τελευταία χρόνια φημολογείται ότι είναι στα σκαριά η κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου, με επικρατέ σ τερο πρωταγωνιστή στο ρόλο του Γκάρι Χάρκνες τον (ατάλαντο) Τζος Χάρτνετ. 1973 Ο ΝτεΛίλλο γράφει με σταθερό ρυθμό και ασίγαστη έμπνευση, παραδίδοντας ένα μυθιστόρημα κάθε χρόνο. To Great Jones Street που εκδίδεται μέσα στη χρονιά είναι ένα αρχετυπικό ροκ μυθιστόρημα με ήρωα έναν ροκ σταρ (με το καταπληκτικό όνομα Bucky W underlick) απηυδισμένο από τις ασφυκτικές συμβάσεις της μουσικής βιομηχανίας, που απο φασίζει να εγκαταλείψει τις περιο δείες και το συγκρότημά του και να αποσυρθεί σε ένα μη επιπλωμένο διαμέρισμα στο Μανχάταν. Πανέξυ πνο, αστείο, σουρεαλιστικό, το κεί μενο είναι ένας ύμνος στην κουλ τούρα τη ς απομόνωσης και της ομφαλοσκόπησης που πρεσβεύει η ροκ μουσική. Διάφορες εικασίες θέλουν

τον ΝτεΛίλλο να έχει πλάσει τον ήρωά του έχοντας ω ς πρότυπο τον Μ πομπ Ντίλαν, όμω ς και ποιος αυ θεντικός ροκ σταρ άραγε δεν έχει υποστεί παρόμοια υπαρξιακό καθί-

ςησπ; 1975 Παντρεύεται την τότε τραπε ζικό υπάλληλο, μετέπειτα ζω γράφο, Μ πάρμπαρα Μπένετ, στην οποία έχει όδη αφιερώσει το Americana. Ζουν για ένα χρόνο στο Τορόντο, λόγω της προσω ρινός μετάθεσης της Μπένετ σ τα κεντρικά γραφεία της Citybank. Ο ΝτεΛίλλο έχει καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια να περιορίσει στο ελάχιστο τις διαρροές για την οικογενειακό του ζωή. Παραμένουν παντρεμένοι ώ ς σήμερα. 1976 Εκδίδεται το θεοπάλαβο μυθι στόρημά του Rainer’s Star. Ενα παιδίθαύμα, ευφυΐα στα μαθηματικά, επι λέγεται ω ς ο εκλεκτός που θα αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα που λαμ βάνουν οι επιστήμονες από κάποια εξωγήινη πηγή. Οι χαρακτήρες είναι σχηματικοί, καρτουνίστικοι, βγαλμένοι από μυθιστόρημα του Π ύντσον (ο ΝτεΛίλλο έχει παραδεχτεί πολλές φ ο ρ ές την επίδραση που του έχουν ασκήσει τα έργα του πρώτου), ενώ η δομή δεν θυμίζει τυχαία αλγοριθμική διάταξη, αφού εκείνη την περίοδο ο ΝτεΛίλλο διαβάζει μανιωδώς βιβλία γύρω από τις επιστήμες και τα μαθη ματικά. Cult μυθιστόρημα, ακόμη και για τους πλέον cult ανάμεσα στους οπαδούς του. 1977 Εκδίδεται το Players, ένα κεί

μενο που περιέχει σε σπερματική κα τάσταση όλα εκείνα τα μοτίβα -τις σπασμωδικές αντιδράσεις που προκαλεί ο φ όβ ος της τρομοκρατικής απειλής, την παθογένεια του κατα ναλωτισμού, το συστημικό άγχος που παράγει η ζωή στη μεγαλού π ο λ η - που θα απασχολήσουν τον συγγραφέα καθόλη σχεδόν τη διάρ κεια της καριέρας του. Έ να ευφυέ σ τατο εύρημα: Μια μυστηριώ δης μετα-επιχείρηση που, διόλου τυχαία, έχει την έδρα της στο World Trade Center, αναλαμβάνει να κουμαντάρει το άγχος που προκαλεί ο δυτικός τρόπ ος ζωής, τις κρίσεις πανικού μιας κοινωνίας σε απόγνωση. Εργο σκοτεινό, προφητικό, προετοιμάζει το έ δαφ ος για τον αριστουργηματικό Λευκό θόρυβο που θα εκδοθεί λίγα χρόνια αργότερα. 1978 Εκδίδεται το Running Dog, μια πικαρέσκα σύνθεση που αναπτύσσε ται φ υγόκεντρα με άξονα την αναζή τηση μιας ταινίας πορνό που υποτί θεται πω ς γύρισε ο Χίτλερ σ το κατα φύγιό του. Δεν προσθέτει κάτι και νούργιο στο έργο του, ούτε απογει ώνει τις μέτριες πωλήσεις του Ντε Λίλλο, που μολαταύτα εξελίσσεται στον αγαπημένο συγγραφέα των κρι τικών αλλά και των ομότεχνών του μάλιστα ο π ολύς Ν όρμαν Μ έηλερ θα βάλει μετά από λίγα χρόνια τον π ρω ταγωνιστή του Οι σκληροί δεν χο ρεύουν να δηλώσει θαυμαστής των έργων του. Στις αρχές της επόμενης χρονιάς, ο ΝτεΛίλλο με τη σύζυγό του θα εγκαταλείψουν την Αμερική και θα εγκατασταθούν για τα επό-

Οι χρόνοι του σώματος Μετάφραση: Θωμάς Σκάσσης

Λευκός θόρυβος Μετάφραση: Πέτρος Αμπατζόγλου

Τα ονόματα

Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2002, σ. 155, € 11,50

Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1991, σ. 408, € 20

Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1996, σ. 453, € 23

μένα τέσσερα χρόνια σε ένα διαμέρι σμα κοντά στην Ακρόπολη. Θα χρη σιμοποιήσει την Α θήνα σαν ορμητή ριο για διάφορα ταξίδια στη Μέση Ανατολή (τα οποία θα τον τρ ο φ ο δο τήσουν με άφ θονο πραγματολογικό υλικό για τα βιβλία που θα ακολου θήσουν στη δεκαετία του ’80), θ α με λετήσει τη ζωή στην πρωτεύουσα, θα συγγράφει το επόμενο μυθιστόρημά του με τίτλο Τα ονόματα. Ανάμεσα στις οξυδερκείς παρατηρήσεις του για την Αθήνα, δεσπόζει εκείνη σ ύμ φωνα με την οποία η μεταπολεμική αρχιτεκτονική της είναι μια διαρκής προσπάθεια να επουλώσει και να συγκαλύψει τα προπολεμικά τη ς τραύματα. 1982 Εκδίδονται τα Ονόματα, ένα μυ θιστόρημα που εντυπωσιάζει με την αστραφτερή πρόζα του (ο ίδιος θα δηλώσει σε συνέντευξή του πω ς γι’ αυτό ευθύνεται η διαύγεια τη ς ατμό σ φ α ιρας πο υ σ υνάντησε στην Αθήνα) και την προφητική σύλληψή του, που περιστρέφεται γύρω από τα έργα και τις ημέρες μιας ψυχεδελικής αίρεσης που τρομοκρατεί τις χώ ρες της Μεσογείου -μεγάλο μέρος της δράσης εκτυλίσσεται στην Αθήνα. Α ργότερα την ίδια χρονιά θα επι στρέφ ει στη Νέα Υόρκη, για να συ ναντήσει μια πολύ διαφορετική πόλη από αυτήν που είχε αφήσει, μια πόλη που κανοναρχείται από τα τηλεο πτικά προγράμματα και τα πρότυπα

Μετάφραση: Νινίλα Παπαγιάννη

που αυτά επιβάλλουν. Ξεκινάει να γράφει το επόμενο μυθιστόρημά του παρακολουθώ ντας συγκεκριμένα τη λεοπτικά προγράμματα κάθε μέρα, κυρίως από τοπικά κανάλια, που θα του δώ σουν τις πληροφ ορίες και τις ιδέες που θέλει να ενσωματώσει σε αυτό που μοιάζει να είναι μέχρι στιγ μής το πιο φιλόδοξο σχέδιό του. 1985 Εκδίδεται ο Λευκός θόρυβος, το μυθιστόρημα που εκτοξεύει τη φήμη του και του αποφέρει το πρώ το σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο στην κα ριέρα του, το N ational Book A w ard εκείνης τη ς χρονιάς. Ό πω ς κι αν το χαρακτηρίσει κανείς: «μετα μοντέρνα μαύρη κωμωδία», «φασαριόζίκο υπαρξιακό μυθιστόρημα», «εκλεπτυσμένη σάτιρα του δυτικού τρόπου ζωής», «ελιτίστικη παραδο ξολογία», η ουσία είναι πω ς πρόκει ται για ένα έργο που έχει επηρεάσει όσο λίγα τους πιο πολλούς από τους σ ημαντικότερους λογοτέχνες των τριώ ν τελευταίω ν δεκαετιώ ν (δεν υπάρχει ούτε ένας αμερικάνος μετα μοντέρνος σ υγγραφέας κάτω των σαράντα ετών που να μην το μνημο νεύει σαν το ευαγγέλιό του). 1987 Πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη του πρώ του θεατρικού έργου του με τίτλο The Day Room. Το έργο κινεί ται στα πρότυπα τω ν έργω ν του Μπέκετ, γενικά του κινήματος του θεάτρου του παραλόγου, αν και οι ελ-

δ:αφ ιέρω μα

λειπτικοί έως λοβοτομημένοι διάλο γοι που μονοπωλούν το έργο, όπω ς και τα επόμενα θεατρικά του, δεν εί ναι ξένοι σε όσους γνωρίζουν το λο γοτεχνικό έργο του. 1988 Εκδίδεται το μυθιστόρημα Ζυ γός, που ακόμη και για τον εγωίσταρο Τζέημς Έλροϊ (που έχει γρά ψει επίσης βιβλίο με το ίδιο θέμα, το Αμερικάνικο ταμπλόιντ) είναι ίσως το σημαντικότερο που έχει γραφτεί γύ ρω από τη δολοφονία του Τζον Κένεντι (κι επίσης, πάντα σύμφωνα με τον Έλροϊ, ένα από τα επτά σημαντικό τερα μεταπολεμικά μυθιστορήματα). Το στοιχείο του παραλόγου στο έργο του ΝτεΑίλλο συνίσταται στην πρ ο θυμία με την οποία υιοθετούν τις θ ε ωρίες συνωμοσίας οι απλοί άνθρω ποι. Αν το καφκικό παράλογο πρ ο κύπτει από την απόκλιση μιας κατά στασης από το στεγνά ορθολογικοποιημένο πλαίσιο τη ς υ περδομής στην οποία εντάσσεται, το παράλογο σ τον ΝτεΑίλλο συνίσταται στην στωική αποδοχή της συνωμοσιολογικής διάστασής της.

Ο®

°ι

1991 Εκδοση του μυθιστορήματος του Μάο II, που θα βραβευτεί με το PEN/Faulkner Award. Ίσως το πιο «δοκιμιακό» του μυθιστόρημα ώ ς σήμερα, τίτλο που διεκδικεί επίσης το Κοσμόπολις. Σίγουρα το πιο πρ ο φητικό, καθώ ς περιγράφει με ανατριχιαστική ενόραση όσα θα συμ βούν μια δεκαετία αργότερα με τους Ταλιμπάν και την Αλ Κάιντα. Η πλοκή και οι χαρακτήρες, ακόμη και ο Μπιλ Γκρέυ, ο αναχωρητής συγγραφέας πρω ταγωνιστής του μυθιστορήμα το ς στα πρότυπα του Σάλιντζερ (άλ λωστε ο ΝτεΑίλλο έχει δηλώσει πω ς

την ιδέα για τον ήρωα του την έδωσε το εξώφυλλο της New York Post που απεικόνιζε τον Σάλιντζερ έντρομο να προσπαθεί να απωθήσει με τα χέρια του τη φωτογραφική μηχανή με την οποία τον σκοπεύει ο ένας από τους δύο δημοσιογράφους που είχαν στα λεί για να τον εντοπίσουν), τίθενται σε δεύτερη μοίρα σε σύγκριση με την κεντρική ιδέα του μυθιστορήματος: Ο συγγραφέας δεν διαθέτει πια τη δύναμη να μεταμορφώνει τις κοινω νίες μέσα από τις ιδέες του, όπω ς έκαναν οι ομότεχνοί του στο παρελ θ ό ν το ρόλο αυτό τον παίζει πλέον ο τρομοκράτης. Λέει σε ένα σημείο ο Γκρέυ: «Εδώ και χρόνια πίστευα πω ς ένας συγγραφέας θα μπορούσε να αλλάξει το εσωτερικό γίγνεσθαι του πολιτισμού. Το χώ ρ ο αυτόν τον έχουν καταλάβει τώ ρ α οι κα τα σκευαστές όπλων και οι πιστολάδες. Κάνουν επιδρομές στην ανθρώπινη συνείδηση. Αυτό που έκαναν οι συγ γραφείς, προτού γίνουμε όλοι ένα» (σελ. 53, μετάφραση: Μαρία Σκάρα, εκδόσεις Χατζηνικολή). 1992 Δημοσιεύεται στο Harper’s το αφήγημά του «Pafko at the Wall», που αργότερα θα αποτελέσει το πρώ το κεφάλαιο του Υπόγειου κό σμου, μετονομασμένο σε «Θρίαμβο του θανάτου», και θα εκδοθεί και ως αυτόνομη νουβέλα ένα χρόνο μετά την έκδοση του Υπόγειου κόσμου, σε μια προσπάθεια του εκδοτικού οί κου του να εκμεταλλευτεί την καθο λική επιτυχία του m agnum opus του. 1994 Υπογράφει από κοινού με τον Πολ Ώ στερ ένα κείμενο υποστήριξης πρ ος τον Σάλμαν Ρουσντί έπειτα από την φ ετβά που κηρύχθηκε εναντίον

Άνθρωπος σε πτώση

Κοσμόπολις

Μετάφραση: Έφη Φρυδά

Μετάφραση: Θωμάς Σκάσσης Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2004, σ. 220, € 13

Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2010

του με αφ ορμή την έκδοση τω ν Σα

τανικών στίχων. 1997 Εκδίδεται το αριστούργημά του Υπόγειος κόσμος, ένα έργο ζωής, το m agnum opus του και, σύμφω να με τους κριτικούς, τους δημοσιογρά φ ους και τους συγγραφείς που συμ μετείχαν σ την ψ ηφ οφ ορία που διοργάνωσαν το 2006 οι New York Times για την ανάδειξη του «σπουδαιότε ρου έργου της αμερικάνικης λογοτε χνίας των τελευταίων 25 ετών», το δεύ τερ ο σ ημαντικότερο μυθιστό ρημα πίσω από την Αγαπημένη της Τόνι Μόρισον (ο Λευκός θόρυβος και ο Ζυγός συμπεριλήφθηκαν επίσης στα 15 πρώτα). Ό λες οι ιδέες, οι εμ μονές, τα μοτίβα που απασχόλησαν και συχνά ταλαιπώρησαν τον ΝτεΛίλλο από την ημέρα που ξεκίνησε να γράφει, εκβάλλουν σε μια ευρύ τερη, χαοτική, μυθιστορηματική σύν θεση 827 σελίδων στην αμερικάνικη έκδοσή της (948 στην ελληνική), που αναπαριστάνει τίποτα λιγότερο από την αμερικάνικη ζωή με ό λες τις ποι κιλόχρωμες (ή ασπρόμαυρες) εκφάν σεις της κατά τη διάρκεια τη ς ψυ χροπολεμικής εποχής. Από όλα τα έργα του ΝτεΛίλλο αυτό είναι το πιο ανθρώπινο: η ιδεολογία δρα ω ς κι νούμενο φόντο στο βάθος του ιστο ρικού προσκήνιου πάνω στο οποίο προβάλλονται οι ζωές, οι σκέψεις και οι πράξεις δεκάδων κεντρικών και επιμέρους μυθιστορηματικών ηρώων, οι

Υπόγειος κόσμος Μετάφραση: Έφη Φρυδά Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2 0 0 0 σ. 947, € 37,50

οποίοι συνδέονται μεταξύ τους, άλλοι χαλαρά άλλοι ισχυρά, μέσα από την μπάλα του περίφημου αγώνα ανά μεσα σ τους Νιου Γιορκ Τ ςάιαντς και τους Μ προύκλιν Ντότζερς. Μ υθιστό ρημα εμβληματικό, ανάλογου βεληνεκούς με την Τριλογία για την Αμε ρική του Φίλιπ Ροθ και την Τετραλο γία του Λαγού του Τζον Απντάικ. 1999 Πρεμιέρα του δεύτερου θεατρι κού του έργου με τίτλο Valparaiso στο Am erican R epertory Theater, σε σκηνοθεσία D avid Wheeler. Το έργο ανέβηκε πριν από λίγα χρόνια και στο Altera Pars (αξιοπρεπέστατη παρά σταση), όμως πέρασε σχεδόν απα ρατήρητο από το ελληνικό κοινό, πράγμα φυσιολογικό, αφού η ακραία μεταμοντέρνα γραφ ή του απευθύνε ται κυρίως στους σκληροπυρηνικούς θαυμαστές τω ν λογοτεχνικών έργων του. Την ίδια χρονιά του απονέμεται το σημαντικό Jerusalem Prize. 2001 Εκδίδεται η σύντομη νουβέλα του Οι χρόνοι του σώματος. Αντίθετα με τον επικό Υπόγειο κόσμο, τούτη η νουβέλα είναι ένα χαμηλόφωνο, δια κριτικό, φινετσάτο κείμενο, που δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να διερευνήσει τα όρια ανάμεσα στο θά νατο και το χρόνο. Οι αγγλοσάξωνες κριτικοί αντιμετώπισαν τη νουβέλα με δυσπιστία, εξαιτίας του δυσπρό σιτου χαρακτήρα της. Κατά την τα πεινή μου γνώμη, πρόκειται για κεί

μενο σπάνιας αισθητικής, ένα από τα πιο όμορφα στην καριέρα του.

βλημα με μια ιστορία στην οποία τα πάντα μπορούν να συμβούν είναι ότι στο τέλος δεν συμβαίνει τίποτα». 2003 Σε πείσμα όσων κριτικών ανέ2004 Ο ΝτεΛίλλο παραχωρεί τις ση μεναν από τον ΝτεΛίλλο να δώσει μειώσεις του, τις εναλλακτικές εκδο την ερμηνεία του για τα γεγονότα της χές των μυθιστορημάτων του, τα 11ης Σεπτεμβρίου, που ο ίδιος είχε ανέκδοτά χειρόγραφά του στο Harry προφητέψ ει με τα έργα του, εκείνος Ransom Humanities Research Center εκδίδει το Κοσμόπολις, ένα μυθιστό στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, έναντι ρημα που αφ ο ρ ά την π ρ ο 9/11 ενός διόλου ευκαταφρόνητου ποσού εποχή, και πιο συγκεκριμένα την αι (οι φ ήμες μιλάνε για εξαψήφιο νού σιόδοξη δεκαετία του ’90 με την μερο). Το κοινό μπορεί, μεταξύ άλ υδροκέφαλη ανάπτυξη των αγορών λων, να διαβάσει την αλληλογραφία που πυροδότησε το bing b ang του του ΝτεΛίλλο με τον Φίλιπ Ροθ, τον Διαδικτύου. Στο βιβλίο παρακολου Νόρμαν Μέηλερ και τον Ντέιβιντ Φόθούμε μια μέρα από τη ζωή του στερ Γουάλας. 28χρονου δισεκατομμυριούχου Έρικ Πάκερ, καθώς διασχίζει το Μανχάταν 2005 Πρεμιέρα του νέου θεατρικού μέσα στην υπερπολυτελή λιμουςίνα του με τίτλο Love-lies-bleeding στο του για να πάει να κουρευτεί στον Boise C ontem porary T heater του κουρέα που επισκέπτεται από μι Αϊντάχο, σκηνοθετημένο από τον κρός. Το μυθιστόρημα δέχτηκε κυ ίδιο. Το έργο περιστρέφεται γύρω ρίως αρνητικές κριτικές, ίσως όχι αδι από την υπόθεση ευθανασίας ενός καιολόγητα, αφού οι απίθανες, συμ- ηλικιωμένου καλλιτέχνη, που θυμίζει πτωματικές και στομωμένες περιπέ την «υπόθεση Τέρι Σκιάβο» που θα τειες που βιώνει ο ήρωας είναι ανα- συγκλονίσει την Αμερική την ίδια ληθοφανείς. Μολαταύτα, το χιούμορ χρονιά (το έργο είχε γραφτεί νωρί του ΝτεΛίλλο είναι διαβρωτικό και οι τερα πάντως). Κυκλοφορεί επίσης η παρατηρήσεις του για τον εκβιασμό πρώ τη ταινία που βασίζεται σε σενά του μέλλοντος από ένα οικονομικό ριό του, με τίτλο Game 6 και θέμα σύστημα σαν τον καπιταλισμό, που την ψύχωση ενός θεατρικού συγ κάνει ό,τι μπορεί για να καταστρέφει γραφ έα, τον οποίο υποδύεται ο το παρελθόν, είναι ευφυέστατες και, Μάικλ Κίτον, με την αιώνια λούζερ για μια ακόμη φορά, όπω ς αποδεί ομάδα του, τους Μπόστον Ρεντ Σοκς. χτηκε με την πρόσφ ατη οικονομική Το σενάριο περιέχει πολλές σκηνές κρίση, προφητικές. Ο Τζον Απντάικ, που παραπέμπουν στις εξοργιστικά που σε ανύποπτο χρόνο είχε δηλώσει τυχαίες περιπέτειες που βιώνει ο πω ς τα βιβλία του ΝτεΛίλλο περι ήρωας στο Κοσμόπολις. Μετριότατη λαμβάνουν χαρακτήρες που απλώς ταινία, καλές ερμηνείες όμως από Κί λένε πανέξυπνα πράγματα, ξεσπα τον και Ρόμπερτ Ντάουνινγκ Τζούθώνει υποστηρίζοντας ότι «το πρ ό νιορ, με τον δεύτερο να υποδύεται

έναν σαλιαρισμένο κριτικό θεάτρου. 2007 Εκδίδεται ο Άνθρωπος σε πτώση, το μυθιστόρημα που σχεδόν απαιτούσε η αμερικάνικη ιντελιγκέντσια, με το αποτέλεσμα όμως να αφήνει τους πάντες ελαφ ρώ ς ανικα νοποίητους. Ο ΝτεΑίλλο στήνει μια τυπική μυθοπλαστική συνθήκη με ήρωα έναν επιζώντα των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου που προσ πα θεί να συνέλθει από το σοκ, αφ η γούμενος την ιστορία του με αποστασιοποιημένο ύφ ος, στοχαστική νηφαλιότητα και διαλεκτική ψυχραι μία, που πιστώνονται στα ατού ενός μυθιστορήματος που ω στόσο δεν

επαληθεύει τις αυξημένες προσ δο κίες. 2 009 Του απονέμεται το Com m on W ealth A w ard for Literature για το σύνολο του έργου του. Επιβεβαι ώνονται οι φ ήμες που θέλουν τον Ντέιβιντ Κ ρόνενμπεργκ να αναλαμ βάνει την κινηματογραφική μετα φ ορά του Κοσμόπολις. Ανακοινώνε ται από τον Scribner η ημερομηνία έκδοσης της νέας νουβέλας του: 2 Φ εβρουάριου 2010. Τίτλος: Point Omega. Στο τέλος της χρονιάς δη μοσιεύεται στον New Yorker ένα αξιόλογο διήγημά του με τίτλο «Mi dnight in D oestoevsky». i

Παιχνίδια της Ιστορίας και τη ς ατομικότητας «Ο Μ πόρχες περιγράφει μια κουλ τούρα που διαβάζει τυπωμένα κεί μενα και βλέπει ζω ντανές παρα στάσεις, ενώ ο ΝτεΑίλλο γράφει για μια κουλτούρα που παρατηρεί και κάνει μαγνητοφωνήσεις...» (Από αμερικανικό άρθρο για τον ΝτεΑίλλο)

Δεν μπορεί να μη συμφωνήσει κανείς με τον αμερικανό κριτικό: ο ΝτεΛίλλο είναι ο κατεξοχήν «οπτικοακουστικός» πεζογράφ ος τη ς υπερατ λαντικής λογοτεχνίας, με την έννοια ότι η γραφ ή του υιοθετεί μια κινημα τογραφική πρόσληψη της πραγματι κότητας. Το βλέμμα παρατηρεί και οι

ήχοι συλλαμβάνονται μέσα σε ένα πολυεπίπεδο, συγκεγχυμένο κόσμο, που απαιτεί ένα γρήγορο μοντάζ για να μεταβληθεί η καθημερινή σημει ολογία του σε σύμβολο, σε μύθο. Ο δημιουργός του Underground, για να μην παρεξηγηθούμε, πόρρω απέ χει από τη «δημοσιογραφική λογοτε χνία»: από τον Τρούμαν Καπότε, οπω σδήποτε και από όσ ους θέλησαν «ιεροποιώντας» το ρεπορτάζ να δη μιουργήσουν μακροϊστορία. Αλλά μι λώντας για κάποια ιστορικά βιβλία του πιο ακαδημαϊκού και αναπαραστατικού Γκορ Βιντάλ (που είναι ένα καλό παράδειγμα εκπροσώπου του

Τάσος Γουδέλης

δ : αφιέρω μα

μέσου ιστορικού αμερικανικού μυθι στορήματος), αυτά δεν έχουν σχέση με τις προτάσεις του θεωρούμενου ω ς μαιτρ του μεταμοντερνισμού, στην αντιμετώπιση τόσ ο των ιστορι κών αλληγοριών όσο και τη ς ατομι κής περιπτωσιολογίας, ΝτεΑίλλο. Μπορεί ο Βιντάλ, ας πούμε, να ασχολείται και αυτός, ορισμένως, με με γάλες σελίδες της αμερικανικής ιστο ρίας, α ς θυμηθούμε τη Χρυσή εποχή, για την Αμερική επί Ρούζβελτ, λίγο πριν από την είσοδό της στον Β' Παγ κόσμιο Πόλεμο. Ο ευπώλητος, όμως, αυτός σ υγγραφέας δεν διαθέτει ούτε στο ελάχιστο την κινητικότητα και το υ ς σ υνειρμικούς αιφ νιδιασμούς του προηγούμενου. Τα έργα τους διαφέρουν, βέβαια, και από πλευράς δομής: η ανάγνωση της πραγματικό τητας, η σχέση της με τη μυθοπλασία και οι συνδυαστικές στρατηγικές της σύγκλισής τους κινούνται σε εντελώς ανόμοια πλαίσια. Ενώ ο ΝτεΑίλλο ξε κινά συνήθω ς στα μυθιστορήματά του με ιστορικό πλαίσιο, από ένα ση μαντικό γεγονός, που αναπαρίσταται με θαυμάσια πρόζα, για να στραφεί στη συνέχεια στην περιγραφή ιδιωτι κώ ν περιστατικών, δίνοντάς τους διαστάσεις εμβληματικές, όπου η άμεσ η πραγμ ατικότητα παίρνει, όπω ς είπα, συμβολικές και μυθικές διαστάσεις, ο Βιντάλ δεν ξεφεύγει από την παραδοσιακή, μονοδιάστατη αφηγηματικότατα στην ανασύνθεση τω ν ιστορικών γεγονότων. Ο Βιντάλ, πο υ χρ ησιμοποιεί την «πίσω σκηνή» της Ιστορίας μονοσή μαντα, δεν θα μπορούσε να φαντα στεί κάποιον ρηξικέλευθο χειρισμό

του γεγονότος της δολοφονίας του Κένεντι, για παράδειγμα. Ο ΝτεΑίλλο, όμως, στο μυθιστόρημά του Ο ζυγός (1988), μετατρέπει το πολιτικό αυτό δράμα σε μια καθημερινή αλληγορία, μέσα από τη σταδιακή μετατροπή του γενικού σε ιδιωτική ιστορία. Η γραφ ή του ΝτεΑίλλο λειτουργεί δυ ναμικά σε κάθε βιβλίο του, εφ όσον η σύνολη κατασκευή τους ρυθμίζεται με βάση σ υγκρουόμενες αφηγήσεις. Π ροσεγγίζοντας τις κουλτούρες των ιστορικών στιγμών μέσα από μία αφηγηματική «αστάθεια», προτείνει ένα μόρφωμα που συνομιλεί διαρκώς με το παρελθόν και δημιουργεί «ηδογόνα χάσματα», όπω ς θα ’λεγε και ο Ρολάν Μπαρτ. Σ τα πιο ειδικά πλαίσια της μενταμοντερνικής αντίληψης για την αφήγηση, τα κείμενα του ΝτεΛίλλο θέτουν οντολογικά ζητήματα για την ίδια τη φύση της αφήγησης, για την ύπαρξη του λογοτεχνικού έρ γου και του μυθοπλαστικού κόσμου που περιέχει. Ο ΝτεΑίλλο, δίνοντας έμφ αση και σ τους δευτερεύοντες χαρακ τήρες, μοιράζοντας ρόλους ισότιμα, σε πρώ τους και δεύτερους «υποκριτές», ξαναμοιράζει την τρά πουλα. Μοιάζει να πιστεύει στη ρεα λιστική άποψη ότι «η ζωή έχει πρω ταγωνιστές και δευτερεύοντες χαρα κτήρες, σημαντικές και ασήμαντες λεπτομέρειες, ηθικά διδάγματα που πρέπει να εισπράξουμε και δοκιμα σίες που πρέπει να περάσουμε...», μόνον που αυτός κατορθώνει, κάνο ντας τα αναγκαία βήματα, να προχω ρήσει σε μια ανατροπή αυτής της πρακτικής. Θα έλεγε κανείς ότι με την αντιπαράθεση αφηγηματικώ ν

επιπέδων, που παίρνουν τη μορφή πολλαπλών αντιστίξεων, το κοκτέιλ παράγεται δυναμικά και ιδιότυπα. Εάν στο μυθιστόρημά του Ο ζυγός τα στάδια και επίπεδα της αφήγησης δο μούνται με έναν τρόπο πρωτότυπα συμπληρωματικό (το δημόσιο και το ιδιωτικό αλληλοαιμοδοτούνται παρά ξενα), στο Μάο ο 2ος, του 1991, ένα άλλο σύνθετο μυθιστόρημά του, η αφήγηση «παίζει» με έμπνευση πάνω στη σχέση της γραφ ής και της εικα στικής τέχνης. Με αφορμή τους πί νακες του Μάο, που είχε φιλοτεχνή σει ο Άντι Ουόρχολ, το βλέμμα, αφού διεισδύσει σ’ αυτούς κάνοντας ένα είδος δεύτερης αναπάραστασης του μοντέλου τους, θα καταλήξει στα ενδότερα ενός συγγραφέα. Προηγουμένως, στον Λευκό θόρυβο, του 1985, ένα άλλο μυθιστόρημα, που θα μπορούσες να το αηοκαλέσεις αντιφουτουριστικό, ο επίμονος συριγμός των μηχανών μας συνο δεύει ω ς μια εφιαλτική αλληγορία της τεχνολογικής εξουσίας. Εδώ ο ρεαλι σμός και η υπέρβασή του λειτουρ γούν ω ς μια αναπόφευκτη πραγματι κότητα, την οποία η γραφ ή αναγκα στικά υπηρετεί. Την μείςονα στιγμή του ΝτεΛίλλο, μέχρι τώρα, εκπροσωπεί το Under ground (1997). Στο μυθιστόρημα αυτό η αφήγηση ανατρέχει και ξεκινά με αφετηρία δύο «ιστορικά» μεταπο λεμικά περιστατικά, ένα εσωτερικής αμερικανικής κατανάλωσης και ένα άλλο παγκόσμιο: πρόκειται για τον περίφημο τελικό μπέιζ μπολ του 1951 και την πρώ τη δοκιμή ατομικής βόμ βας εκ μέρους της Σοβιετικής Ενω

σης. Τα δύο αυτά γεγονότα, εξωτε ρικά μη συγγενικά, ο ΝτεΛίλλο τα συνδέει εντυπωσιακά, για να ξεφυλ λίσει και άλλες μεταγενέστερες (πα ρόμοια μεταμοντέρνες) σελίδες της αμερικανικής πολιτικής και ιδιωτικής ιστορίας. Η μεταμοντέρνα οπτική του τοποθετεί ισότιμα στην αμερικα νική συλλογική αλλά και ατομική συ νείδηση «το κύριο και το δευτερεύον», πετυχαίνοντας την όσμωση μέσα από μια δυναμική κυκλοφορία της αφήγησης στο εσωτερικό της πα τρίδας του, όπου οι εμμονές, οι συ νήθειες και οι ψυχώσεις της καθημε ρινότητας, μέσα στο γενικότερο σκη νικό, παίρνουν τη διάσταση του πολιτικώς επείγοντος. Η Ιστορία γίνεται ένα σύνθετο μόρφωμα, καθώς οι αλ ληλεπιδράσεις του καθολικού και της ατομικής περιπτωσιολογίας δημιουρ γούν ένα εκρηκτικό αποτέλεσμα. Η χρήση «έτοιμων ειδώλων» (π.χ. του Λένι Μηρούς, του Μιγκ Τςάγκερ, του Έντγκαρ Χούβερ κ.ά.), αλλά και στοι χείων της πολιτικής και κοινωνικής κουλτούρας (του Βιετνάμ ή των αντισυλληπτικών), μέσα από ένα ξέ φ ρενο ρυθμό συγκλίσεων και χημι κών ενώσεων, προτείνουν ένα σύγ χρονο έπος, «που δημιουργεί μια ιλαροτραγική σχέση μεταξύ πολιτικής ιστορίας και μαζικής κουλτούρας».

δ:αφ ιέρω μα

Δεν θα μπορούσε να λείφει από το «δραματολόγιο» αυτού του τόσο ευαίσθητου δέκτη των κραδασμών του σύγχρονου κόσμου η τραγωδία τω ν Δίδυμων Π ύργων. Στο The falling man (2007) η ατομική και συλλογική τραγωδία συνυπάρχουν. Το κινηματογραφ ικό, παράλληλο μοντάζ, μέσω του οποίου οι δράσεις διασταυρώνονται, σύμφω να με τις επιταγές των αμερικανών πρω τοπό ρων σκηνοθετών, εφευρετών της «διασταυρούμενης δράσης» (μιας

λύσης, βέβαια, προερχόμενης από το κλασικό μυθιστόρημα του 19ου αιώνα), παρακολουθεί με ασθματι κούς ρυθμούς το μικρόκοσμο μερι κών μαρτύρων, παρ’ ολίγον θυμάτων αλλά και αυτουργών της τρομοκρα τικής επίθεσης. Οι ήρω ες αυτοί, ετε ρόκλητοι, αποκτούν το ειδικό βάρος έντονων συμβόλων, έτσι καθώς τους γεννά η σύγχρονη, αλλοπρόσαλλη τραγωδία, που εκτυλίσσεται ακριβώς σε μια πολύχρω μη σκηνή, διαθέσιμη σε όλους. 1

Στους σκουπιδότοπους της Ιστορίας: ο Υπόγειος κόσμος του Ντον Ντελίλλο

Η Β Β ώ ς φανταζόμαστε το απόI λυτό μυθιστόρημα των τελών β β τ ο υ 20ού αιώνα; Σύνθετο, χαώδες, ελεγειακό, πολιτικό, ξεγυμνωτικό, όσο γίνεται περισσότερο πολυφωνικό; Να βγαίνει από την καρδιά μιας σύγχρονης μητρόπολης, να βουτάει στη σύγχρονη ιστορία αποκαλύπτοντας τις πολλαπλές όψεις της, να αποτελεί την απόλυτη λογοτεχνική αντανάκλαση της κάθε τρέχουσας πραγματικότητας και των συγκυριών της; Κλείνοντας πάνω από δέκα χρόνια «ζωής», ο Υπόγειος κό σμος μοιάζει πράγματι σαν ένα οριακό έργο της σύγχρονης λογοτε χνίας, πιθανώς το m agnus o pus ενός συγγραφέα που θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους του μεταμοντερνισμού, στην ουσία όμως περισ

σότερο μεταμοντέρνα είναι η θεμα τολογία και η σκέψη του παρά η ίδια του γραφή. Γιος ιταλών μεταναστών, γέννημαθρέμμα του Μπρονξ (1936), πρώην... διαφ ημιστής, ο ΝτεΛίλλο κατα σκευάζει τον Υπόγειο κόσμο του ω ς τη φυσική κατάληξη όλων των πρ ο ηγούμενων έργων του. Ή δη από τα πρώτα του μυθιστορήματα στις αρ χές της δεκαετίας του 7 0 έφτιαχνε χαρακτήρες που μοιάζουν όσο κανείς σε μερικές από τις αντιπροσωπευτι κότερες «περσόνες» του σημερινού ανθρώπου: στο Americana ο τηλεο πτικός παραγω γός που ταξίδευε ψά χνοντας να αιχμαλωτίσει την πιο υπο βλητική εικόνα (1971), στο Great Jones Street ο ροκ σταρ που τα βρόντηξε στη μέση της περιοδείας του

(1973), στο Players οι χρηματιστές που γίνονται τρομοκράτες (1977), στον Λευκό θόρυβο ο μολυσμένος από εναέρια τοξικά (1985), στο Mao II (1991) ο συγγραφέας που αναζητά πρότυπα και δεν τα βρίσκει παρά σε ελάχιστους ομότεχνους -β λέπ ε Σάλιντζερ ή Πύντσον (δίπλα στους οποί ους άλλωστε τοποθετείται σήμερα ο ίδιος ο ΝτεΑίλλο). Στον Υπόγειο κόσμο φανταστείτε μια ανάστροφη πορεία από τη δε καετία του ’90 σ’ εκείνη του ’50 και ξανά πίσω, δηλαδή «εμπρός», στις κοινωνίες της θεοποίησης χρήματος και θεάματος, δυο θεοτήτω ν που ζούνε και μια παράλληλο ζωή μέσω της ίδιας τους της εικόνας. Ο Ψ υχρός Πόλεμος τελείωσε αλλά η σημερινή πραγματικότητα είναι μελανή από τη σφραγίδα του. Η ΕΣΣΔ κατέρρευσε αλλά οι πυρηνικές εκρήξεις συνεχί ζονται στο Καζακστάν και τη Σιβη ρία. Μπορεί η αίσθηση της απειλής να έχει αλλάξει, αλλά ο πυρήνας τος παραμένει απαράλλακτος. Ο ΝτεΛίλλο στις ελάχιστες συνεντεύξεις του έχει τονίσει τον «μετά 9/11» δια φοροποίησή της: ίσως δεν κινδυ νεύουμε από μαζικό πόλεμο αλλά ο καθένας μπορεί να σκοτωθεί αύριο στον πόλη του από τρομοκράτες. Αυτός ο «υπόγειος» κόσμος περι λαμβάνει οτιδήποτε απορρίπτουμε ω ς άχρηστο ή θάβουμε ω ς ανεπιθύ μητο: κομμάτια μνήμης ή ιστορίας, απόβλητα βιομηχανίας ή θανατηφό ρας τεχνολογίας. Μόνο που η ταφ ή και οι επιχωματώσεις δεν συνεπά γονται πάντα θάνατο ή σ τατικότητα. Αυτό που βρίσκεται από κάτω, αργά

ή γρήγορα, θα αναδυθεί. Κατά τα άλλα, η ιδέα μας για τον κόσμο δεν είναι παρά π τηλεοπτική του αντανά κλαση, ο μαζικός αθλητισμός θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ιδανικό αντίδοτο στην χρεοκοπία της θρη σκείας, η ανάγκη της (χαμένης) υπερ φυσικής πίστης θα καλυφθεί με κά ποιον τρόπο (βλ. Διαδίκτυο), οι επι χειρήσεις αποτελούν τον ισχυρότερο πολιτικό παράγοντα. Ο χρόνος απο τελεί ανταλλάξιμο είδος, η βία μπορεί και να μπν έχει αιτίες, κάθε φραγμός μοιάζει άχρηστος, η μαζική ψυχολο γία είναι οδηγός. Ά φησε στην άκρη το παρόν, ζήσε για το μέλλον. Υπάρ χουν περιθώρια επιλογής; Σαφώς: διάλεξε τη θρησκεία, το σύστημα κι ένα κανάλι που σου ταιριάζει. Η γνω στή ντελίλλεια γραφ ή εστιάζει στο δίπολο «καθπμερινοί χαρακτή ρες και ιστορικά γεγονότα»: πώ ς τα πρώ τα εκτροχιάζοσν τις προσωπικές ζω ές το ίδιο ανεπαίσθπτα όσο και ανεπανόρθωτα, πώ ς η ιδιωτική ζωή του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα καθορίστηκε από τις συγκυρίες τους. Α φπγπτές εναλλάσσονται, λεπτομέ ρειες υπερτονίζονται, διάλογοι ζω γραφίζονται. Υ παρκτά πρόσωπα που αντιπροσωπεύουν, ολόκληρους κό

δ:αφ ιέρω μα

σμους (από τον Σινάτρα ώς τον Mr FBI Χούβερ) στέκονται ξανά δίπλα σε ιδιαίτερους ανθρώ π ους για του ς οποίους συνήθως δεν μαθαίνουμε ποτέ: εραστές που βρίσκονται μετά από 40 χρόνια, καλλιτέχνες του πο λέμου, αναλυτές πυρηνικών αποβλή των που αναρωτιούνται τι απογίνον ται όλα αυτά που θάβονται «από άνδρ ες με διαστημικές στολές». Ορι σμένοι θυμίζουν τους ήρω ες του Λευκού θορύβου: το μόνο που τους σώζει είναι να πιστέψουν σ ε μια δεύ τερη μεταθανάτια ζωή. Η πρώτη δεν έχει καμία ελπίδα βελτίωσης. Σε έναν φαντασιακό αντίποδα, ο συγγραφέας δηλώνει πω ς δεν επιθυμεί να δημι ουργήσει κανέναν διαφορετικό κό σμο με τα βιβλία του: ο ήδη υπάρχων κόσμος έχει πολλά να γράψει και να γραφτούν. Α κριβώς πάνω στον καίριο αυτό φω τισμό τολμώ να πω πω ς ο ΝτεΛίλλο εξέφρασε με λέξεις εκείνο που οι πρώ τοι am bient και ηλεκτρονικοί μουσικοί συνέγραψαν με τις νότες τους: ήταν οι πρώτοι που απεικόνιζαν

τα θεόρατα κτίρια των μητροπόλεων και, κυρίως, που αντιμετώπισαν τους ήχους της πόλης (φωνές σκόρπιες ή μαζικές από εξέδρα, θραύσματα δια λόγων, κραυγές, κόρνες και σειρήνες οχημάτων, βιομηχανικός βόμβος, βήματα που τρέχουν ή σέρνονται) σαν την απόλυτη μουσική της. Αλ λωστε μη ξεχνάμε π ω ς ο Λευκός θό ρυβος είναι ο ηλεκτρονικός θόρυβος, το σύνολο τω ν σ υχνοτήτω ν του οποίου εκπέμπονται στην ίδια έντα ση. Αναρωτιέμαι αν ο αντίστοιχος απο χαιρετισμός του πρώ του μισού του 20ού αιώνα ήταν η τριλογία USA του John Dos Pasos. Σίγουρα είναι ο πιο ταιριαστός υπότιτλος για τον Υπόγειο κόσμο του ΝτεΛίλλο, αυτό το αυτο νόητα νεοϋορκέζικο, αμιγώς αμερι κάνικο αλλά οριστικά και αμετάκλητα διατοπικό βιβλίο. 1 * Μέρος του κειμένου πρωτοδημοσιεύτηκε στο «Πανδοχείο» (ιστολόγιο του υπογράφοντος: http://pandoxeio.wordpress.com)

Υπόγειοςκόσμος. Τρία στιγμιότυπα μαζικής υστερίας Λευτέρπς Καλοσπύρος

P a fk o a t th e w a ll

Έ νας αγώνας μπέιζμπολ βγαλμένος από επεισόδιο της Ζώνης του λυκόφωτος. Είναι ο τελικός των play-offs του Εθνικού Πρωταθλήματος ανά μεσα σ το υς αιώ νιους αντιπάλους

Νιου Γιορκ Τζάιαντς και Μπρούκλιν Ντότζερς, ο αγώνας της χρονιάς, ίσως της δεκαετίας, κι όμως το περί φημο Πόλο Γκράουντς, η έδρα των πρώτων, είναι μισοάδειο. Στις άδειες θέσεις του ιστορικού γηπέδου αποτυπώνεται η μεταφυσική ανησυχία

τω ν κατοίκων της Ν έας Υόρκης για την είσοδο της χώ ρας στην ψυχρο πολεμική εποχή πιο πολύ ένα συλ λογικό μούδιασμα που συντηρούν οι πλοκαμοειδείς φήμες και οι συσκοτι σ μένες πληροφ ορίες που διαρρέουν από τα φαφλατάδικα στόματα των στυλιςαρισμένων εξυηνάκηδων, πα ρά ένας φ όβ ο ς ριζω μένος σε χειρο πιαστά, συντελεσμένα γεγονότα. Η Ιστορία γράφεται χω ρίς κανείς να μπαίνει ακόμη στον κόπο να κρατή σει τα πρακτικά της. Είναι το τέλος του ένατου ίνινγκ και οι Ν τότζερς βρίσκονται μια ανάσα μακριά από το πρω τάθλημα τη ς σεζόν 1950-51, αφού προηγούνται με 41. Θα χρειαστεί μια υπεράνθρω πη βολή από έναν τρομερό παίκτη, μια «τσεκουριά» ή, για την ακρίβεια, ένα από τα πολλά καλά χτυπήματα που πέτυχε ο μυθικός Μπόμπι Τόμπσον εκείνη τη σεςόν, για να αλλάξει ρότα η ιστορία του αγώνα και να φ τά σουμε μέχρι το σημείο να ουρλιάξει ο σπίκερ Ρας Χότζες τέσσερις φ ο ρ ές «Οι Τζάιαντς πήραν το κύπελλο!», πυρπολώντας την εγκράτεια τω ν δη μοσιογραφικών θεωρείων. Ο παίκτης των Ν τότζερς Αντί Π άφκο θα μείνει επίσης στην ιστορία ω ς ο παίκτης που «κόλλησε στον τοίχο», παρακο λουθώ ντας ανήμπορος την μπάλα να διαγράφει ένα απίστευτο τόξο πολλά μέτρα πάνω από το κεφάλι του και να καταλήγει έξω από το γήπεδο1. Οι Τζάιαντς ανακηρύχθηκαν πρω ταθλη τές τη μέρα που ο Μπόμπι Τόμπσον χτύπησε τη «βολή που ακούστηκε σε όλο τον κόσμο», αλλά και την ίδια μέρα που η Σοβιετική Ενωση έκανε

τη δεύτερη πυρηνική δοκιμή της κ ά που βαθιά μέσα στα σπλάχνα του Κα ζακστάν2. «Η Ιστορία φτιάχνεται από το όνειρο τω ν πολλών», γράφει ο ΝτεΛίλλο στην π ρώ τη κιόλας σελίδα του m agnum o pus του. Οι ιστορίες τω ν πολλών, οι εφ αητόμενες στην Ιστορία, γεννιούνται μέσα από τους εφιάλτες μας. Σε έναν αγώνα μπέιζμπολ έχεις όλο το χρόνο που χρειάζεσαι για να χα ζέψεις εδώ και εκεί, να διασκεδάσεις με το ειρωνικό μειδίαμα που κρύβε ται χω ρίς να εκδηλώνεται ποτέ πίσω από το ανελαστικό βλέμμα του ηίτσ ερ που ετοιμάζεται να εκτοξεύσει τη βολή που θα διαλύσει τις νευτώ νειες σ υμβάσεις, να αναζητήσεις κά ποιον διάσημο ανάμεσα στους θεα τές. Να, σαν την παλιοπαρέα που έχουν σχηματίσει αυτήν τη μέρα στο Πόλο Γκράουντς ο Τζάκι Γκλήσον (ο Λέτερμαν τη ς εποχής), ο Τουτς Σορ (ο Ζάχος Χατζηφωτίου στην αμερι κάνικη βερσιόν του ’50), ο Φρανκ Σινάτρα και ο επί μισό αιώνα πανίσχυ ρ ος διευθυντής του FBI Τζέι Εντγκαρ Χούβερ, που, περιτριγυρισμένοι από τους κοινούς θνητούς που έχουν ξο δέψ ει το μισό μισθό του ς για να απο κτήσουν μια θέση δίπλα τους, μιλάνε μαζί τους λέγοντάς τους αυτά ακρι βώς που εκείνοι περιμένουν να ακού σουν από μια παρέα διάσημων, ψευτοτσακώ νονται μεταξύ τους βάζον τας στοιχήματα που θα έχουν ξεχάσει σε λίγο, για παίκτες που θα τους διαψεύσουν άμεσα, ακολουθούν τα τόξα που διαγράφει η πένα του Ντε Λίλλο στο γήπεδο και στις κερκίδες καθώ ς προσπαθεί να συλλάβει την

δ:αφ ιέρω μα

s 88 8®

°3

αδιαμφισβήτητη αμερικάνικη στιγμή, να αιχμαλωτίσει το τέλειο ψυχροπο λεμικό βλέμμα, ένα βλέμμα που θα ταλαντεύεται ανάμεσα στο δέος και τη θρησκευτική προσήλωση και την άγνοια κινδύνου. Δεν θα είναι όμω ς όλοι οι θεατές του Πόλο Γκράουντς χαρούμενοι και ανέ μελοι στο τέλος του ματς. Στη διάρ κεια του αγώνα ένας ειδικός πρά κτορας του FBI ενημερώνει τον αρ χηγό του για την πυρηνική δοκιμή που έκανε η Σοβιετική Έ νωση κάπου στα εδάφ η της. Η πραγματικότητα σκάει σαν φάρσα κιλοτόνων στο πρόσωπο του Χούβερ όταν πέφτουν τυχαία στα χέρια του δυο κομμένες αντικριστές σελίδες του περιοδικού Life που σ υνθέτουν μια έγχρω μη ρε προντιξιόν του «Θριάμβου του Θα νάτου» του Πέτερ Μπρύγκελ. Ο Χού βερ, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην προσπάθεια να κρατήσει το θά νατο έξω από την πόρτα του σπιτιού του, έξω από τα σύνορα της χώ ρας του, αισθάνεται τώρα τον όλεθρο να πλησιάζει. «Θα πεθάνουμε όλοι!», θα φ ώναζε κοροϊδευτικά αν έβλεπε τον πανικό στο πρόσωπό του ο θρυλικός stand-up κωμικός της εποχής, Lenny Bruce. «Θα πεθάνουμε όλοι!»

Unterwelt: Η μυθική χαμένη ταινία του Αϊςενστάιν3 Η πρώ τη μαρξιστική χολιγουντιανή ταινία στην ιστορία του κινηματο γράφου. Το χαμένο φιλμ του Αιζενστάιν βρέθηκε στην Ανατολική Γερ μανία, επεξεργάστηκε από ειδικούς

και στάλθηκε στη Νέα Υόρκη για την πρώτη επίσημη προβολή του στο Ρά διο Σίτυ Μιούζικ Χολ, την «εθνική αί θουσα παραστάσεων». Εκεί βρίσκε ται απόψε η Κλάρα Σαξ, αυτό το απροσδόκητα θερμό καλοκαίρι του 1974, μαζί με την καινούργια παρέα της, αδημονώντας γι’ αυτό που μοι άζει να είναι το καλύτερα κρυμμένο μυστικό του παγκόσμιου κινηματο γράφου, έχοντας φροντίσει να απο κλείσει από το μυαλό της όλες εκεί νες τις σκέψεις που θα μπορούσαν να σαμποτάρουν την φονταμενταλιστική αφοσίωσή της στην ταινία. Η Κλάρα Σαξ, η φιλόδοξη καλλιτέχνιδα, η όψιμη ιδεολόγος. Η ταινία φαίνεται αρχικά να δικαιο λογεί την υστερία που έχει προηγηθεί και τις εξωφρενικές τιμές στις οποίες προμηθεύτηκαν τα εισιτήρια όσοι ρωσόφιλοι αμερικανοί διανοού μενοι δεν άντεχαν να φανταστούν τους εαυτούς να απέχουν από ένα τέ τοιο γεγονός. Για κάποιον μύστη του Αϊζενστάιν, και αλήθεια, πέρα από τους ανόητους κοσμικούς και τους γλύφτες των παχουλών χολιγουντιανών κώλων, ποιος εδώ μέσα δεν εί ναι μύστης των ταινιών του κορυ φαίου σκηνοθέτη, η διαλεκτική των οπτικοακουστικώ ν επιχειρημάτων του είναι τόσο ξεχωριστή, τόσ ο ιδι αίτερη, που θα σε έκανε να αναγνω ρίσεις την υπογραφή του καλλιτέχνη ακόμη κι αν η κόπια ήταν γεμάτη σκιές και θόρυβο, αμαυρωμένη. Οι θεατές παρακολουθούν την πλατω νική ανάβαση μιας ομάδας μεταλ λαγμένων, παραμορφωμένων σακάτηδων από τα σπηλαιώδη εργαστή-

ρια που διοικεί ένας παρανοϊκός επι στήμονας στπν πάμφ ω το πεδιάδα ε νός α π ροσδιόριστου τόπ ου. Οι κουλτουριάρπδες αναρωτιούνται αν οι αταξικές σκπνές πλήθους και το φρικιαστικό θέαμα των ζωντανών νε κρών που έχουν εκτεθεί σε τεράστιες ποσ ότητες ραδιενέργειας και περιπλανώνται χω ρίς λόγο στα υπόγεια εργαστήρια, συνθέτουν ένα μακρο σκελές κατπγορπτήριο του Αϊζενστάιν εις βάρος του σοβιετικού κα θεστώτος. Κάποιοι άλλοι θεατές φαν τάζονται τον Αϊζενστάιν να σφίγγει τα χέρια τω ν αμερικανών χρπματοδοτών του με παγω μένο χαμόγελο. Άλλοι προσπαθούν να καταλάβουν αν π ταινία είναι ένα σχόλιο για τπ σ χέσ π «εκείνων με εμάς», για όλα εκείνα τα λανθάνοντα που ενώνουν τους δυο λαούς. Το ενδιαφέρον του κοινού μειώνεται σταδιακά όσ ο εκτυλίσσεται π ταινία. Τελικά ίσως και να μπν άξιζε τον κόπο. Η Κλάρα Σαξ βαριέται αλλά δι στάζει να το παραδεχτεί στον εαυτό τπ ς. Τα αντιφατικά, αλλπλοσυγκρουόμενα μπνύματα εξακολουθούν πάντω ς να στροβιλίζονται σ το πανί πλατωνικές ιδέες, ρπτορικά ερωτή ματα. Μέσα από το ευφυέστατο εύρπμα τ π ς υποτιθέμενος χαμένος ται νίας του Αϊζενστάιν, ο ΝτεΛίλλο πετάει το μπαλάκι στον αναγνώστη: Τε λικά ποια πραγματικότητα είναι π ε ρισσότερο επινοπμένη, π λογοτε χνική ή η ιστορική;

Εσμεράλδα Οι άνθρωποι που συνωστίζονται στπ

στενόμακρο νπσίδα τσιμέντου δίπλα στη γέφ υρα του ποταμού Χάρλεμ έχουν ή δπ παίξει πολλές φ ορ ές στο νου τους τπν εικόνα που θα αντικρί σουν σ τπ διαφπμιστική πινακίδα με τα κουτάκια πορτοκαλάδας Minute Maid. Μια εικόνα βαθιά ριζωμένη στο συλλογικό τους ασυνείδητο, μια πρ ο βολή τω ν μύχιων πόθω ν τους σ ε ένα υπερφυσικό ταμπλό, η ανάγκη να πι σ τέψ ουν σε κάτι υψηλό, ας είναι και εξωπραγματικό, σε κάτι που δεν θα τους κάνει να αισθάνονται ενοχές για μια ακόμπ φορά. Η νεαρή Εσμε ράλδα ήταν το αγρίμι του Τείχους, της περιοχής του Νότιου Μπρονξ που έμοιαζε με ένα είδος αμερικάνικης

δ:αφ ιέρω μα

°!

φαβέλας, που προσπαθούσαν, όσο αυτό ήταν δυνατό, να φροντίσουν οι αδελφ ές Γκρέισι και Έντγκαρ. Και τώρα π Εσμεράλδα τους είναι νεκρά, μια είδπσπ τόσο απίστευτη για τις δυο μοναχές, έχοντας βιαστεί και δολοφονηθεί άγρια από έναν περιπλανώμενο δολοφ όνο των πόλεων, μια ασύμμετρα απειλή στο ορθολογικό χάος τπ ς μεγαλούπολπς. Στην αρχή ήταν ένας-δυο παρατπρπτικοί αργό σχολοι που πρόσεξαν πω ς όταν το τρένο που περνούσε από τη γέφυρα έριχνε τα φώ τα του πάνω στπ διαφη μιστική πινακίδα, έμοιαζε να σχηματίζεται στην επιφάνειά τπ ς το είδωλο μιας νεαρής κοπέλας. Οι ντόπιοι κά τοικοι δεν δυσκολεύονται να τπν αναγνωρίσουν: π νεκρή Εσμεράλδα, αυτή είναι, δεν θα μπορούσε να είναι καμιά άλλπ! Το νεκρό, αποστεωμένο προσωπάκι τπς, το απλανές βλέμμα που όσο ήταν ζωντανή ατένιζε ήδπ άλλους κόσμους. Μια παραλυτική έξαψπ πλπμμυρίζει τπν πλικιωμένπ μοναχή Έ ντγκαρ κα θώ ς κοιτάζει και εκείνα τπν εικόνα της νεαρής κοπέλας μαζί με το πλή θος που έχει συρρεύσει κάτω από τπ γέφυρα. Η αδελφή Έ ντγκαρ πιστεύει πω ς αυτό που βλέπει στην πινακίδα είναι αλπθινό, ζωντανό. Η πίστη της δεν ριζώνεται σε θρησκευτικές πε ποιθήσεις, δεν έχει τίποτα το υπερ βατικό. Είναι μια πίστη τόσο δυνατή που δεν μπορούν να την κλονίσουν οι φ ήμες σύμφω να με τις οποίες πίσω από τη διαφήμιση της πορτοκαλάδας είναι κολλημένη μια παλιότερη αφίσα που προβάλλει το πρόσω πο μιας νε αρής γυναίκας. Ο ΝτεΛίλλο αποτυ

πώνει με σπάνια λεπτότητα το ορθο λογικό πά θος του σύγχρονου αν θρώπου να πιστέψει στο ανορθολογικό, να υποταχθεί στο παράλογο, την ανάγκη του να οργανώνει συνε χώ ς φανταστικά πραξικοπήματα ενάντια στην τυραννία του σκληρού ρεαλισμού. Η αφίσα, ή οι αφίσες, θα αφαιρεθούν από το ταμπλό, ο κόσμος θα μαζευ τεί πάλι στο ίδιο μέρος, η Εσμεράλδα δεν θα εμφανιστεί ποτέ ξανά. Ό μως η μοναχή Έντγκαρ, σε πείσμα όσων της επισημαίνει η αδελφή Γκρέισι, σε πείσμα όσων της υπενθυμίζει η λο γική της, δεν θα σταματήσει να πι στεύει σε αυτό που είδε. Της αρκεί που ήρθε για πρώ τη φορά κοντά στο πλήθος, που έγινε κομμάτι μιας ευ ρύτερης πεποίθησης για τον κόσμο, που μοιράστηκε μαζί τους μια κοινή ιδέα. ■

Στην πραγματικότητα η μπάλα του αγώνα δεν βρέθηκε ποτέ, μολονότι στο μυθιστόρημα κατέληξε στα χέρια ενός νεαρού μαύρου, του Κότερ, που είχε κάνει κοπάνα από το σχολείο για να παρακολουθήσει από κοντά το μεγάλο ματς. Η Αμερικάνικη Υπηρεσία Πληροφοριών είχε δώσει στη δοκιμή το κωδικό όνομα Joe-2(ο κωδικός αναφερόταν στον Στάλιν) και η βόμβα πλουτωνίου που έσκασε ζύγιζε 25 κιλοτόνους. σελ.6ο-6ι, Don DeLillo, Υπόγειοςκόσμος, μτφρ.Έφη Φρυδά, Εστία, 1997

Συνωμοσία, παράνοια, επιστήμη και τα βιβλία του D on D eLillo ανάπτυξη θεωριών συνωμο στην αμερικανική τουλάχιστον σχολή σίας, σε συνδυασμό με την πε τη ς μεταμοντέρνας γρ αφ ής είναι γεριγραφή παρανοϊκών ψυχωτι- νικευμένη. Σε αρκετές περιπτώσεις κών καταστάσεων στον χαρακτήρα είναι ο επηρεασ μός από την non των ηρώων, ίσως να είναι το πιο συ κουλτούρα, η οποία βρίθει με παρά νηθισμένο χαρακτηριστικό θέμα της νοια και σ υνωμοσίες που φαίνεται να μεταμοντέρνας λογοτεχνίας. Η αμερι είναι η άμεση αφ ορμή γι’ αυτήν την κανική ιδίως σχολή, πίσω από ηχηρά γραφή. Η περίπτωση του Don DeLillo ονόματα όπω ς Pynchon, Gaddis, Wal όμως ξεχωρίζει, γιατί μέσα στα βιβλία lace, Roth, DeLillo, οριοθετούν σ’ αυτό του μπορεί κανείς να ανασύρει τις δο το πλαίσιο ένα χαρακτηριστικό της μές που οδηγούν στην παράνοια και σύγχρονης κοινωνίας, χωρίς ιστορικό τη συνωμοσία, οι οποίες ταιριάζουν προηγούμενο. Πολλές φ ορές ακούγε- σε όσα αναφέραμε παραπάνω, πα ται από κριτικούς η άποψη π ω ς η π α ρουσιασμένες όμω ς σαν απόλυτα ράνοια των έργων του Pynchon είναι φυσιολογικά και καθημερινά φαινό καθαρά εκπορευόμενη από ναρκωτι μενα. κές ουσίες. Ό μως η συγκεκριμένη Στ’ αλήθεια, ακριβώ ς αυτό είναι και άποψη δεν μπορεί να εξηγήσει την μα- το χαρακτηριστικό τη ς γραφ ής του ζικότητα των φαινομένων που κυ DeLillo που κάνει τη χρήση της πα ριαρχούν πλέον σ τη συλλογική συνεί ράνοιας και τω ν θεωριώ ν συνωμο δηση του δυτικού ανθρώπου. σίας τόσ ο ενδιαφέρουσα: Για παρά Το φαινόμενο αυτό είναι όμως πιο δειγμα, σ τον Pynchon η αίσθηση του βαθύ και σχετίζεται με την επαφή του αναγνώ στη από την πρώ τη σελίδα εί σύγχρονου ανθρώπου με την επι ναι πω ς πρόκειται για ένα ζωντανό στήμη και την έννοια του υπερφυσι παραμύθι, μια ιστορία που έχει μεν κού. Φυσικά το συγκεκριμένο θέμα εί σχέσ η με την πραγματικότητα και ναι τεράστιο, περιλαμβάνει παράγον την Ιστορία, μα δεν την α φ ορά απευ τες τόσο ψυχολογικούς όσο και κοι θείας (δες, π.χ., την εισαγωγή του νωνικούς, που εδώ προσωρινά παρα Pynchon στο Against the Day). Γι’ αυ λείπω για χάρη συντομίας, και απαιτεί τόν το λόγο οι ανεξήγητοι φ όβοι των ενδελεχή ανάλυση και σύνδεση με τα ηρώων, η παράνοιά τους ή ακόμη και κείμενα και τις απόψεις του DeLillo. οι θεω ρίες συνωμοσίας που ανα πτύσσονται λίγο αγγίζουν τον ανα DeLillo, συνωμοσίες γνώ στη, ο οποίος μετέχει εξωτερικά και επιστήμη σε αυτές, παρατηρώ ντας μονάχα την εξέλιξή τους. Ό πω ς είπαμε και στην αρχή, η χρήση Στον DeLillo ό μω ς η θεματολογία και θεωριών συνωμοσίας και παράνοιας η γραφ ή είναι τόσ ο στενά συνδεδε-

Βασίλειος Φ. Δρόλιας

δ:αφ ιέρω μα

°S

μένη με την καθημερινή σκέψη του ανθρώπου που η παράνοια και η συ νωμοσία φαίνεται να αναπτύσσονται παράλληλα με το μυαλό και τη σκέψη του αναγνώστη, αγγίζοντάς τον στις καθημερινές του σχέσεις με τον κό σμο, σε μια προέκταση τη ς ορθολο γικής σκέψης (και του επιστημονικού πνεύματος) που απλώς έχει ξεφύγει ε κτός ελέγχου. Αν και η λογική αυτή υπάρχει σε πολλά βιβλία του DeLillo, ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αναδύε ται σ το Libra, όπου ο DeLillo αποφ α σίζει να συμμετέχει σαν ένας εκ των πολλών δραματοποιώντας μια ακόμη ιστορία συνωμοσίας σχετικά με τη δολοφονία του Τζον Κένεντι. Ανε ξάρτητα από την όποια άποψη θα μπορούσε να έχει ο DeLillo για το ζή τημα της δολοφονίας, η επιλογή και μόνο του θέματος που κατ’ επανά ληψη έχει πέσει θύμα δεκάδων θεω ριών συνωμοσίας, με αποτέλεσμα η οποιαδήποτε άποψη να μην κάνει κα μιά εντύπωση στο μυαλό του ανα γνώστη, ορίζει από τον DeLillo ένα πλαίσιο το οποίο -πα ρό λ η τη συνωμοσιολογική πλοκή τη ς ιστορίαςχρησιμοποιείται για να τονίσει ψήγ ματα των αρχών ανάπτυξης τω ν θε ωριών συνωμοσίας που αναφέραμε παραπάνω. Φράσεις όπως: «Η σύμπτωση είναι μια επιστήμη που αναμένει την ανα κάλυψή της» ή «Η ιστορία είναι το άθροισμα όλων όσων δεν μας απο καλύπτουν» ή ακόμη «Υπάρχει αρ κετό μυστήριο κρυμμένο στα γεγο νότα όπω ς τα γνωρίζουμε, αρκετή συνωμοσία, σύμπτωση, κενά, αδιέ

ξοδα, πολλαπλές εξηγήσεις» και πολ λές παρόμοιες με τις οποίες είναι γε μάτο το Ubra, οριοθετούν όχι μο νάχα το υ π όβ α θρ ο σ κέψ η ς σ το μυαλό τω ν ηρώων αλλά και την ίδια τη μηχανιστική και απλουστευτική συνδυαστική που οδηγεί στη συνω μοσία. Ταυτόχρονα το Libra, ιδωμένο από την πλευρά του Όσβαλντ, δημιουργεί ένα παρασκήνιο που όχι μόνο αναγ κάζει τον αναγνώστη να αισθανθεί συμπάθεια για τον Όσβαλντ, όπω ς βρίσκεται μπλεγμένος στα γρανάζια της συνωμοσίας, αλλά ριζώνει στον αναγνώστη μια «απόλυτα φυσιολο γική» παράνοια για τον ίδιο και τον κόσμο γύρω του («Είναι σαν τον Με γάλο Α δερφ ό του Χίλια Εννιακόσια Ογδόντα Τέσσερα. Δεν είναι ένα βι βλίο για το μέλλον. Είμαστε εμείς, εδώ και τώρα»). Ό μω ς το βιβλίο που εξετάζει τη σύν δεσ η της παράνοιας με τη συνωμο σία με τον πιο οργανικό τρόπο από όλα τα έργα του DeLillo είναι το White Noise. Το κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι ο (λογικός και παράλο γος) φ όβ ος του θανάτου, ο οποίος ρυθμίζει ουσιαστικά όλες τις σκέψεις και πρά ξεις του ζευγαριού τω ν ηρώων. Ο παράλογος όμω ς φ όβ ος παύει να υφίσταται όταν οι ήρωες έρ χονται αντιμέτωποι με ένα πραγμα τικό γεγονός που απειλεί άμεσα τη ζωή τους και είναι αναγκασμένοι να π ροσπεράσουν την παράνοιά τους και να αντιμετωπίσουν όχι την όποια τυχαία συνωμοσία που θ α μπορούσε να τους προκαλέσει φ όβ ο μα την υπαρκτή θανατηφόρα χημική διαρ

ροή ενό ς εργοσ τασ ίου. Η διαπί στωση όμως του Delillo είναι πω ς τε λικά μόνο όταν ο ά νθρω πος έλθει σ ε επαφ ή με αυτόν τον πραγματικό φ όβ ο και τον ξεπεράσει, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, μπορεί να αντιτεθεί σ τους παράλογους φ ό β ο υς και στις συνωμοσίες που βρίσκονται γύρω του. Η προοπτική του παραλό γου για τον D elillo συνθλίβεται μο νάχα όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, όταν ο εγκέφα λός μας παύει να λειτουργεί στο ρυθμό τη ς συνωμοσίας και αναγκά ζεται να λύσει το «απλό» πρόβλημα της επιβίωσης και όχι τα πολυπαραγοντικά προβλήματα που συνήθως εμφανίζουν να εξηγούν οι συνωμο σίες, χωρίς να μπορούν να καλύψουν με τη μέθοδό τους, τους -υπαρ κτο ύς μεν, παράλογους δ ε - φ ό β ο υς που όλοι έχουμε, πολλές φ ο ρ ές γιγαντώνοντάς τους μέσα από διαδικασίες ανατροφοδότησης. Το κρίσιμο σημείο στο White Noise είναι όμως πω ς ο φό β ο ς του θανάτου, με τον τρόπο τουλάχιστον με τον οποίο παρουσιάζεται και εμφανίζεται στο βιβλίο, είναι τόσο φυσιολογικός και τμήμα σ χεδόν όλων των ανθρώ πω ν και της σ ύγχρονης ζω ής που φαντάζει απόλυτα φυσιολογικός και δικαιολογημένος στον αναγνώστη. Δεν είναι η παράνοια μιας τυχαίας ιστορίας, είναι φό β ο ς που προέρχεται από τη μορφή της σ ύγχρονης ζωής, που δεν βλέπει σαν κάτι παράλογο ο αναγνώστης μα σαν ένα οργανικό τμήμα της καθημερινότητάς του. Η σάτιρα του White Noise εμφανίζεται τελικά σαν η μόνη άμυνα του σύγ

χρονου ανθρώπου, που αν και δεν λύ νει τα προβλήματά, είναι τουλάχιστον μια μέθοδος για να τα ξεπεράσει. Α πό την άλλη πλευρά, το πιο αποκα λυπτικό βιβλίο σχετικά με την άποψη του DeLillo για την επιστήμη είναι το Ratner’s Star. Αν και λειτουργεί σε ένα μεγάλο μέρος ω ς ένα σατιρικό βι βλίο παρωδίας της επιστήμης, της ανακάλυψης και της επιστημονικής ζωής, λειτουργεί σε τμήματά του σαν μια εξαιρετικά διεισδυτική ανάλυση τη ς «ζωής στο εργαστήριο», προλα βαίνοντας κατά τρία χρόνια το Labo ratory Life των Bruno Latur και Steve Woolgar. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός ότι και τα δύο βιβλία έχουν προκαλέσει γενικά αρνητικές α ντιδράσεις στην επιστημονική κοι νότητα για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι επιστήμες και οι επιστήμονες μέσα από αυτά. Στο Ratner’s Star, μέσα από την π ρ ο σπάθεια για την αποκρυπτογράφηση ενό ς εξωγήινου μηνύματος, ο ήρω ας (ένας μαθηματικός παιδί-θαύμα) έρ χεται αντιμέτω πος τόσ ο με τη συνωμοσιακή/συντεχνιακή λειτουργία της επιστήμης όσο και με τη σχετικότητα τη ς έννοιας αυτού που παραπάνω εμείς ονομάσαμε «ειδικός». Η ψυχο λογική κατάρρευση ενός από τους επιστήμονες σ το βιβλίο, που τον οδηγεί στο να ζει πρω τόγονα μέσα σε μια τρύπα στο χώμα τρώ γοντας έν τομα - ή και η παρουσίαση τη ς μυ στικιστικής τελετής κατά την οποία ο ήρωας σ υναντάται με τον σούηερ-ειδικό Ratner, αλλά επίσης και η συ νάντηση με τον μισότρελο επιστή μονα M o h o le- αναδεικνύουν όχι

δ:αφ ιέρω μα

ΛΟΙΝίο© ;

μόνο την κατάρρευση τη ς επιστημο νικής ελίτ μα και το ίδιο το ορατό τέ λος τη ς ορθολογιστικής σ κέψ ης σαν τον απόλυτο παράγοντα διαχωρι σ μού του πραγματικού από το φ αν ταστικό, του αληθινού από το ψ εύ τικο. Με αυτό το δεδομένο η επιστήμη και η επιστημονική διαδικασία οδηγείται - σ τ ο πλαίσιο του ίδιου του Rainer’s Star- με μια μορφ ή ενορατικής επι σ τροφ ής, πίσω στον επιστήμονα και τις απόψεις του, και είναι ακριβώ ς αυτές οι -υ πο κειμ ενικ ές- απόψεις που ορίζουν τελικά το επιστημονικό παράδειγμα. Α νεξάρτητα με το αν συμφωνεί η διαφωνεί κάποιος με αυ τήν την άποψη, το σίγουρο είναι πω ς το σκιαγράφημα αυτό τω ν επιστημό νων και τη ς επιστημονικής διαδικα σίας εξηγεί εύκολα τόσ ο την ανά πτυξη τω ν ψευδεπιστημών όσο και τη ς σ ύγχρονης συλλογικής πα ρά νοιας. Αλλωστε στο Ratner’s Star ο DeLillo σημειώνει πω ς «Κανένας ορι σ μός της επιστήμης δεν είναι πλήρης χω ρίς την έννοια του τρόμου». Φυσικά οι συνωμοσίες και η παρά νοια σ τα έργα του DeLillo δεν περιο ρίζονται μόνο σε αυτά τα έργα, τα οποία αναφέρθηκαν ενδεικτικά -κα ι όχι επιλεκτικά. Για παράδειγμα, στο The Names, που εκτυλίσσεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην Ελλάδα, καί ριο ρόλο παίζει μια συνωμοσία μυ στικής γλώ σσας που συνδέεται με μια δολοφονική σπείρα (βλέπε 17Ν) που εξοντώνει Αμερικανούς. Ή στο Running Dog το κύριο θέμα του βι βλίου σχετίζεται με την αναζήτηση μιας πορνογραφικής ταινίας που υπο

τίθεται γυρίστηκε στο καταφύγιο του Χίτλερ λίγο πριν την είσοδο τω ν σ ο βιετικών στρατευμάτων στο Βερο λίνο, μέσα από ένα δίκτυο μυστικών και μαυραγορίτικων αγοραπωλησιών τέχνης και πορνογραφίας. Ό μω ς αυτό το τόσ ο κοινό θέμα και υπόβαθρο στα πρώιμα βιβλία του φαίνεται να λαμβάνει σχεδόν από τομο τέλος με το Mao II. Σε όλα τα επόμενα βιβλία του η συνωμοσία και η παράνοια δεν εμφανίζονται πλέον σαν καθοριστικοί πα ράγοντες για τους χαρακτήρες και τις πράξεις των ηρώων. Αντί για αόρατες μυστικές οργανώσεις και παράλογους φόβους, οι ώριμοι ήρω ες του DeLillo αντιμε τωπίζουν έναν ορατό κόσμο που έχει αλλάξει πλάι τους και που εκ των πραγμάτων ορίζει τα συναισθήματά του ς και τις πράξεις τους. Η αλλαγή αυτή στη γραφ ή του DeLillo φαίνεται σαν να ορίζεται από ένα αυστηρά απότομο κατώφλι που άλλαξε τη φ ύ ση της γραφ ής του π ρ ος το πραγμα τικό, λίγο όπω ς οι ήρω ες του White Noise νικούν το παράλογο μόνο μετά από τη σύγκρουσή τους με τ ο πραγ ματικό. Η παράνοια και οι θεωρίες συνωμο σίας μέσα στα πρώιμα βιβλία του εκ φράζουν με τον πιο άμεσο τρόπο μια σύγχρονη αγωνία ενός ανθρώπου αλλοτριωμένου από τη δυνατότητα να εξηγήσει εύκολα τον πολυπαραγοντικό και πολύπλοκο κόσμο γύρω του. Ο παραλογισμός που αναπτύσ σεται -σ τ η θεωρία και την πρ ά ξη δεν είναι αυτός της πτώ σης του ορ θολογισμού, όπω ς π.χ. αυτός εμφ α νίζεται στα βιβλία του Κάφκα, αλλά,

αντίθετα, ένας παραλογισμός της κα κής χρήσης του ορθολογισμού ή της πίστης σε ειδήμονες και ειδικούς, οι απόψεις των οποίων στην ουσία στε ρούνται του οποιοδήποτε κύρους. Ακριβώς αυτή η σύλληψη είναι εκ πληκτική στο έργο του DeLillo. Η μη

χανική της δημιουργίας και τη ς εξάπλωσης των θεωριών συνωμοσίας, η μηχανική και η τροφ οδότηση της πα ράνοιας του σύγχρονου ανθρώπου δεν θα μπορούσαν να εξηγηθούν ή να περιγραφούν με καλύτερο τρόπο ή πιο φυσιολογικά. ■

The party is over ...καιρός του θερίςειν The p arty is over, θα μπορούσε να αναφωνήσει ο Ντον ΝτεΛίλλο ξεκι νώντας τον Λευκό θόρυβο, κι εκεί να ολοκληρώσει το έργο του. Αντ’ αυ τού, δημιούργησε ένα μεγαλεπήβολο μυθιστόρημα, αντάξιο, όπω ς πάντα, του λογοτεχνικού του μεγέθους. Γιατί όμως έχει τελειώσει το πάρτυ; Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο φαντάζουν. Το τέλμα που εξαρχής περιβάλλει το χωροχρονικό πλαίσιο του βιβλίου, καθώ ς και τους ήρω ες που αποτελούν ετεροκαθοριςόμενα όργανα, τελικά, σ ’ αυτό το πλαίσιο, συνιστά το κύκνειο άσμα μιας φ θαρ μένης από καιρό αίγλης που η Αμε ρική πάλεψε να προσδώ σει εις εαυτήν, φ τάνοντας να γίνει σ κλάβος των ίδιων της τω ν παντός είδους προϊόν των (με ή χω ρίς εισαγωγικά). Το πάρτυ έχει τελειώσει, οι ταραχώ δεις και ανέμελες δεκαετίες του ’60 και του 7 0 είναι πια παρελθόν, και μένει μόνο κάποιος να συμμαζέψει

ό,τι άφησε πίσω τη ς η μανία του «ξεφαντώματος». Ο ΝτεΛίλλο σηκώνει εν προκειμένω τα μανίκια. Είναι σα φ ές ότι δεν θέλησε ποτέ να λειάνει όλες τις σκασμένες επιφάνειες της αμερικανικής κοινωνίας· μάλλον προ τίμησε να τις κάνει περισσότερο εμ φανείς και να δώσει ένα κάποιο έναυσμα για να ανασκουμπωθούν όσοι ενδιαφέρονται να απαλλαγούν απ’ ό,τι τους κατατρύχει -ό σ ο ι τέλος πάντων κι αν είναι αυτοί. Είναι ενδεχομένω ς παράξενο, αλλά αρχή, μέση και τέλος σ ’ αυτό το βι βλίο είναι δύσκολο να βρεθούν. Ο γνήσιος μεταμοντέρνος λογοτέχνης (και κριτικός, και αναγνώστης) δεν θα έθετε καν αυτό το ερώτημα, δεν θα έμπαινε καν στον κόπο να σκεφτεί επ’ αυτού. Ε φόσον το προκείμενο λο γοτεχνικό ρεύμα μπορεί εν πολλοίς να συναιρεί εντός του όλες τις πιθα ν ές αντιφάσεις (υφολογικά, αισθη τικά, πραγματολογικά), κάθε λόγος για ομαλή πορεία πρ ος μιαν ανάλογη ολοκλήρωση ενός έργου μοιάζει εκ

Δημήιρης Αθπνάκης

δ:αψ ιέρω μα

προοιμίου περιττός: η εξιστόρηση δεν έχει καμιά σ ημασία αυτή καθαυ τήν. Η γλώσσα, ναι- όπω ς και η αι σθητική.

Η έκπληξη

s 96

S®

> 2

Ο αμερικανός σ υγγραφέας μάς επι φύλαξε μιαν έκπληξη εκεί, στα μέσα του ’80 (ή στις α ρχές του ’90 για τον έλληνα αναγνώστη): αποφάσισε, κα ταπώ ς φαίνεται απ’ τη μελέτη του ύστερου έργου του, να αναπτύξει διά μακρών, και μια και καλή, τη μεγάλη του κραυγή: το αμερικανικό όνειρο, αν δεν έχει ήδη τελειώσει, σίγουρα διαπερνά τα όρια του εφιάλτη, απο φ ασισμένο να μείνει εκεί, ώσπου οι εν ύπνω εμπλεκόμενοι να συνειδη τοποιήσουν πού οδηγούνται τα πράγ ματα. Κι έχουμε ακόμα δρόμο... Και όπω ς και να το δει κανείς, είναι η ίδια χώ ρα που προσπάθησε να παρασύ ρει σ’ αυτόν τον ύπνο και άλλους λα ούς -εκο ύ σ α άκουσα. Την εποχή που γράφτηκε ο Λευκός θόρυβος η Αμερική περνούσε μία απ’ τις μ εγαλύτερες κρίσεις στη μεταπο λεμική ιστορία της. Ο ρατσισμός και τ ’ αποπνικτικά αισθήματα τω ν αμερικανών πολιτών διαχέονταν στη διαφαινόμενη ατμόσφαιρα γενικής ύ φ ε σης της χώ ρας (η οποία άρχισε ήδη να δίνει τα πρώ τα της δείγματα απ’ το 7 0 ), ενώ την ίδια στιγμή οι α ρχές και οι αξίες της μεγάλης γης της ελευθε ρίας γίνονταν καπνός μπροστά στη λαίλαπα ενός πρω τοφ ανούς συντη ρητισμού (ασφαλώς, η δυναστεία των Μπους ήταν στα σκαριά). Το απόγειο όλων αυτών φαινόταν διαυ

γέστερα στην επαρχία, αφού, όπω ς είναι φυσικό, σ’ εκείνα τα μέρη η μι κρ ογραφ ία τη ς αχανού ς χώ ρ ας έτεινε να ταυτιστεί με έναν ευκρινή μεγεθυντικό φακό. Ετσι, δεν είναι καθόλου τυχαία, και εδώ, η επιλογή του τόπου όπου εκτυ λίσσεται η ιστορία του μυθιστορή ματος, όπω ς εξάλλου συμβαίνει σε όλα τα βιβλία του ΝτεΛίλλο. Η εντύ πω ση ωστόσο που δίνεται σ’ αυτό το έργο είναι πω ς ο συγγραφέας παρα σύρθηκε απ’ τους ρυθμούς χελώ νας τη ς επ ο χή ς του, αποτυπώ νοντάς τους στο χαρτί. Ενώ φαίνεται πω ς τις περισσότερες φ ορ ές μένει ανεπηρέ ασ τος από εξωτερικούς παράγοντες, τουλάχιστον όσον αφ ορά το αισθη τικό υπόβαθρο των έργων του, στο Λευκό θόρυβο δεν μοιάζει να το έχει αποφύγει αυτό, με πάσα συνείδηση αυτής τη ς πράξης του. Αργά και σταθερά, στα όρια του βα σανιστικού, με το ταυτόχρονο τρυκ των σύντομων κεφαλαίων, ο Ντε Λίλλο προχω ρά περιγράφοντας την κατάλυση του αμερικανικού ονεί ρου, την ταυτόχρονη μ ετατροπή του σε εφιάλτη, αφ ού πρώ τα περάσει τις συμπληγάδες της βαθιάς υπαρξιακής αναζήτησης. Δεν είναι καθόλου ασή μαντο, σύμφω να με μιαν άποψη και όπω ς προαναφέραμε, πω ς η ίδια η ιστορία δεν έχει καμιάν απολύτως σημασία: ο α ναγνώ στης τού εν λόγω βιβλίου δεν πρέπει ουδόλως να περι μένει τα τεκταινόμενα να τον συναρ πάσουν, όπω ς μπορεί να συμβαίνει με άλλες αναγνωστικές επιλογές του ίδιου συγγραφ έα- αυτό που καλόν εί ναι να ’χει κατά νου είναι ότι πρέπει

ν’ αφεθεί να παρασυρθεί στο λόγο του ΝτεΑίλλο, όπω ς με κάθε προ σ οχή και μετριοφροσύνπ είχε απο δοθεί από τον Πέτρο Αμπατζόγλου.

Ο ντελίλλειος μπούσουλας Εντούτοις, πρέπει να διαθέτουμε έναν αναγνωστικό μπούσουλα γι’ αυτό το μυθιστόρπμα. Ο πρωταρχι κός είναι προφανώ ς π μυρωδιά ενός άκρατου μικροαστισμού που κατα κλύξει όλες τις σελίδες· ενός μικροα στισμού που φέρει μαζί του μια νωχελικότητα και μια διαφαινόμενπ απουσία ενδιαφέροντος για το τι συμβαίνει έξω απ’ τπν πόρτα τπς ήσυχης κατοικίας, το πολύ έξω απ’ τα πνιγπρά σύνορα τπς πόλπς, ο οποίος φτάνει στα όρια τπς παραίτπσπς απ’ τπν ίδια τπ ζωή των πρώων. Οι πρω ες, παρότι κουβαλούν τπν απα ραίτητη μόρφωσπ, κρατούν καλές θέσεις σε πανεπιστήμια και διατη ρούν έναν τύποις ενδοοικογενειακό έλεγχο, αρνούνται μετά μανίας να πάρουν τπν υπόλοιπο ζωή σ τα χέρια τους. Αφπμένοι σε μια καθπμερινότητα που τους ππγαινοφέρνει και τους ανεβοκατεβάζει κατά βούλπσιν, π πρωτοβουλία φαντάζει λέξπ άγνω στα γι’αυτούς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δικαιολογείται και π μετατροπή του ονείρου σε εφιάλτη, σ’ ένα ενύπνιο όπου δύσκολα μπορεί κανείς να δια κρίνει τη διαφορά μεταξύ πραγματι κού και φανταστικού, και σίγουρα αδυνατεί να αντιδράσει αφού βρί σκεται σε φ άση ύπνου - ή ύπνωσης. Ο Τζακ, ο φημισμένος καθηγητής Ιστορίας του ναζισμού του Τμήματος

Χιλτερικών Σπουδών, και η Μπάμπετ, η σύζυγός του, αγκυροβολημένη θαρρείς στο σπίτι με τα παιδιά τους (το ένα απ’ τον πρώτο γάμο του Τζακ, το οποίο δυσκολεύεται να ενταχθεί στην αμερικανική κοινωνία, επιστρέφοντας απ’ την Κορέα) που αναζη τούν έναν τρόπο να σωθούν απ’ την τελματωμένη καθημερινότητα, δίχως μεγάλη επιτυχία, είναι η πεμπτουσία του παράξενου τίτλου του βιβλίου του ΝτεΑίλλο. «Λευκός θόρυβος» εί ναι «ο ηλεκτρονικός θόρυβος με την ίδια ένταση σε κάθε συχνότητα. Ο όρος χρησιμοποιείται σε αναλογία με το λευκό φ ω ς που περιέχει κάθε συ χνότητα μέσα στο οπτικό φάσμα». Μ’ αυτήν ακριβώς την αναφορά στην αρχή του μυθιστορήματος ο συγγρα φ έας θέτει εμφανώς το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα χτίσει χαρακτήρες και ιστορία. Και φυσικά αυτό ακριβώς κάνει καθόλη την αναγνωστική μας πορεία: μένουμε, ω ς αναγνώ στες (κριτικοί ή όχι), στην ίδια συχνότητα με την ίδια ένταση σ ’ ένα φαινομε νικά επίπλαστο περιβάλλον που όμως τα κρατήματά του στην πραγ ματικότητα είναι στέρεα και ανυπο χώρητα. Ο φίλος και συνάδελφος του Τζακ, ο Μάρρεϋ, επισκέπτης κ αθηγητής στο ίδιο πανεπιστήμιο, που μένει σε μια παράξενη πανσιόν με ετεροκλήτους

δ:αφ ιέρω μα

98 sa

ενοίκους (άλλο ένα απ’ τα τεχνά σματα του ΝτεΑίλλο για να μην αφή σει κανέναν χαρακτήρα της κοινω νίας παραπονεμένο), και που μοιάζει να φλερτάρει με την Μπάμπετ, δίχως ο Τζακ να παίρνει χαμπάρι έστω και το παραμικρό, είναι το αφηγηματικό όχημα του συγγραφέα που θα προ σπαθήσει να προσδώσει μια νότα αλ λαγής και ενδιαφέροντος στις ζωές όλων των υπολοίπων. Φαίνεται όμως ότι και αυτός καταπίνεται απ’ τους αργούς, σε επώδυνο σημείο, ρυθ μούς της πόλης, ίσως και όλης της χώρας, καταλήγοντας ένας ήρωας που απλώς επιτείνει την ατμόσφαιρα του βιβλίου. Ακόμη και οι αναφορές εντός του κειμένου σε βόλτες, εξόδους κι εκ δρομές διαπνέονται απ’ το κλίμα που προσπαθήσαμε να περιγράφουμε πα ραπάνω. Ο δήθεν ευδαιμονισμός με τ’ ακριβά αυτοκίνητα και η εμμονή μ’ αυτά, οι ζω ές των άλλων ω ς κέντρο του «κουτσομπολιού», το προσποι ητό ενδιαφέρον για το προσωπικό ή οικογενειακό μέλλον, οι φίλοι και οι γνωστοί, οι θαμώνες των μπαρ και των εστιατορίων της επαρχίας, μπαί νουν στο μικροσκόπιο των ηρώων (και του συγγραφέα τους), με την ασί γαστη επιθυμία να πάρουν στα χέρια τους ένα παρόν κι ένα μέλλον για το οποίο κανείς, στην πραγματικότητα, δεν δίνει δεκάρα. Μέχρι και οποι αδήποτε ρητή διένεξη μεταξύ όλων αυτών που απαρτίζουν το βιβλίο μοι άζει να είναι απλώς αλλή μία πρ ο γραμματική δήλωση, χωρίς σοβαρό περιεχόμενο και δίχως κανείς να αποβλέπει σε μιαν οποιαδήποτε λύση

σε ό,τι τον βασανίζει -ή , σε τελική ανάλυση, σε ό,τι τον οδηγεί σε ένα, έστω στιγμιαίο, υπαρξιακό αδιέξοδο.

Λέξεις-κλειδί, αδιέξοδα και πανδημική «μόλυνση» Αυτές οι λέξεις, «υπαρξιακό αδιέ ξοδο», είναι και το κλειδί του Λευκού θορύβου. Ο Τζακ μοιάζει να το έχει απ’ την αρχή του κειμένου. Η Μπάμ πετ, απ’ την αρχή της ζω ής της. Ο Μάρρεϋ όμως, όπω ς είπαμε προ ηγούμενα, το αποκτά στην πορεία, μετατρεπόμενος στο βασικό σύμ βολο του ΝτεΑίλλο. Κανείς δεν είναι σίγουρος, απ’ του ς χαρακτήρες, ποιος ή τι φταίει για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει, και κανείς εξ όλων δεν είναι διατεθειμένος να βγει απ’ αυτήν. Η εικόνα που δίνεται είναι ότι όλο αυτό δεν συμβαίνει υπο χρεωτικά εξαιτίας κάποιας παραίτη σης: το θολό πεδίο στο οποίο έχουν όλοι τους εγκλωβιστεί τους κάνει να μην μπορούν να δουν καθαρά τι εκτυλίσσεται γύρω τους, με αποτέ λεσμα να τους δένονται τα χέρια, εκτός από τα ήδη φυλακισμένα και ταλαιπωρημένα τους μυαλά. Ο μολυσμένος αέρας απ’ τα τοξικά και η πανδημική μόλυνση, σε συν δυασμό με την επέλαση του τρόμου, που θυμίζει επερχόμενο παγκόσμιο πόλεμο (γνωστές οι υπερβολές της αμερικανικής κοινωνίας), η πεποί θηση πω ς σ’ αυτή τη ζωή όλα πάνε στράφι, εντείνουν όλο και περισσό τερο αυτή τη θολούρα, με μια ταυτό χρονη ά ποψη πω ς εδώ και τώρα δεν υπάρχει λύση -ίσ ω ς σε κάποια

άλλη... ζωή! Οι σκηνές όπου περιγράφεται η παράνοια που εξαπλώ θηκε στην πόλη, τα μέτρα που έλαβε η πολιτεία, καθώ ς και η αλλαγή πλεύ σης στη συμπεριφορά των κατοίκων πρ ος μια περισσότερο επιφυλακτική στάση πρ ος αλλήλους, αποτελούν ένα απ’ τα πιο δυνατά, από πλευράς απόδοσης, σημεία του βιβλίου. Η χρήση αυτού του γεγονότος απ’ τον ΝτεΛίλλο λειτουργεί προδρομικά για τον Υπόγειο κόσμο (μετάφραση: Εφη Φρυδά, Εστία 2000), το εμβληματικό του έργο, όπου ο χαλασμός ενός «άλ λου» κόσμου περιγράφεται ω ς το ατέρμονο χάος του παρόντος -βιβλίο κατά το οποίο ο ΝτεΛίλλο επικύρωσε την άποψη πω ς αποτελεί έναν απ’ τους σημαντικότερους συγγραφείς των σύγχρονων καιρών. Προφανώς, το χαμένο νόημα μιας ολόκληρης ζω ής είναι το στοιχείο που προσδίδει την εντύπωση της υπνοβασίας των ηρώων του Λευκού θορύβου. Αυτή η υπνοβασία μέσα σε μιαν ολοζώντανη πραγματικότητα με την έννοια του α π το ύ- ενδύεται ανυπερθέτως τον φ όβ ο του επερχόμενου, πάλι σε κα ταστάσεις και πράγματα ή πρόσωπα. Αυτός ο φ ό β ος όμως, ακόμη κι αυτός, δεν είναι ικανός να ξυπνήσει τους υπνοβατούντες χαρακτήρες του μυθιστορή ματος, να τους σώσει απ’ τον λή θαργο που τους έχει υποδουλώσει. Αυτή η μεταμοντέρνα συνθήκη (κον τολογίς: το χωνευτήρι των πιο αντι φατικών στοιχείων σ’ ένα πλαίσιο μετακαταστροφικό και πιθανώς μετακοινωνικό) συνιστά και όλο τον πυ ρήνα των επομένων του Λευκού θο

ρύβου έργω ν του ΝτεΛίλλο, με κο ρύφω ση τον Υπόγειο κόσμο, όπω ς γράψαμε παραπάνω. Μπορεί ο Εμίρ Κουστούμι ,σα κάτι τέ τοιο να ’χε στο μυαλό του γυρίζοντας το Underground. Στον ΝτεΛίλλο κυ ριαρχούν τα σκουπίδια (και πάλι: με ή χωρίς εισαγωγικά), το έρμα της ιστορίας, των ανθρώπων, της τεχνο λογίας, της βιομηχανίας, ενώ στον Κουστουρίτσα αναφαίνεται η ανακύ κλωση του ίδιου, και ξανά του ίδιου, ψέματος ω ς μιας αφύσικης, όσο και παράδοξης, συνέχειας της ιστορίας ω ς υποκειμενικής αντίληψης του πραγματικού. Ερώτηση: Μήπως εμ φανίζεται μια νότα βρώμικου ρεαλι σμού καλά κρυμμένη; Ο Πύντσον πάντως, απ’ την άλλη, καραδοκεί... Είναι γεγονός πω ς ο ΝτεΛίλλο δεν ξε φεύγει ούτε μια στιγμή απ’ ό,τι έχει υπ’ όψιν να παραθέσει. Χαρακτηρι στικό, αδιαμφισβήτητα, ενός συγ γραφ έα που δεν διαπραγματεύεται ούτε στιγμή το υλικό του προκειμένου να τέρψει ή να «ξεκουράσει» τον αναγνώστη, καθότι θέλει με νύχια και με δόντια να μην ξεφύγει απ’ το κεν τρικό του, σκληροπυρηνικό εν προκειμένω, διακύβευμα, όπω ς αυτό πα ρουσιάστηκε στην αρχή τού ανά χείρας κειμένου. Είναι από κείνους τους δημ ιουργούς που εμμένουν στην πραγματικότητα που διατρέχει τα βι βλία τους -π ο τ έ άλλωστε δεν θέλησε να ωραιοποιήσει τίποτα, ποτέ δεν επέλεξε το σκέτο «παραμύθι».

δ:αφ ιέρω μα

100

Ο ΝτεΑίλλο δεν υποχωρεί π οτέ ενώ πιον μιας απόλαυσης που θα κάνει τον αναγνώστη να αναρριγήσει απ’ αυτά που διαβάζει ω ς αποκυήματα ενός μεγαλοφυούς μυαλού. Ο ανα γνώ στης θα μείνει άναυδος απ’ την αλήθεια που του σερβίρεται γυμνή. Αναρωτιέμαι για όσους, Αμερικα νούς, το διάβασαν μόλις εκδόθηκε (δεν αναφέρομαι σ’ αυτούς που του απένειμαν το National Book Award) -τι να αισθάνθηκαν άραγε για όλα όσα περιγράφονται; Ό σ ο για μας, τους έλληνες αναγνώστες, έχω την εντύπωση ότι πιθανόν δεν θα παρα τηρήσουμε καμιάν αλλαγή εν τω με ταξύ, δηλαδή απ’ την πρώ τη έκδοση του βιβλίου, το ’91, μέχρι σήμερα: οι αργοί ρυθμοί και η επαπειλούμενη υπνοβασία στην καθημερινότητά μας μένουν αρραγείς! Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη. Σ τους Χρόνους του σώματος (μετάφραση: Θωμάς Σκάσσης, Εστία 2002), ο ΝτεΛίλλο «επεξεργάστηκε» μάλλον πε ρισσότερο το υλικό του Λευκού θο ρύβου, χαρίςοντάς μας ένα έργο που φαίνεται ω ς η ολοκλήρωση αυτού που ξεκίνησε με το υπό εξέταση βι βλίο. Κι εκεί τα πράγματα εξελίσσον ται με τον ίδιο τρόπο, ω στόσο συν τομότερα απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς, ενώ ταυτόχρονα μας δίνεται η αί σθηση ότι ο κολοφώνας του Λευκού θορύβου είναι ο σημαίνον πυρήνας των Χρόνων του σώματος. Ωραίος τίτλος, αφ ήνοντας στην άκρη το πε ριεχόμενο, για να καταδειχθεί περί τρανα η σχέση της πραγματικής επα φ ή ς του ανθρώπου με το άπειρο Που καταντά αδυσώ πητη κα θημερινό

τητα για την οποία ο ίδιος δεν έχει λόγο: σαν να ξεπερνούν τα δημιουρ γήματα, πράγματα και καταστάσεις, τον ίδιο τον δημιουργό τους.

Εκ των ενόντων Είναι φ ανερό π ω ς σ’ αυτό το κείμενο για τον Λευκό θόρυβο του Ντον ΝτεΛίλλο χρησιμοποιήθηκαν κατά κό ρον οι λέξεις «μοιάζει», «φαίνεται», «σαν», «μάλλον» κ,τ.τ. Αυτό το μυ θιστόρημα του αμερικανού συγγρα φ έα δεν προσφέρεται εν γένει για απόλυτες κρίσεις και νοηματικές ακροβασίες, πέραν των αναμφισβή τητω ν προθέσεώ ν του, ο οποίες δεν επιδέχονται έτσι κι αλλιώς κριτικής, τουλάχιστον εν προκειμένω. Η φαινομενικά εξ απαλών ονύχων πραγμάτευση της απόλυτης άφεσης του ανθρώπου στην τύχη του, στην αδηφάγο καθημερινότητά του, σκά βει τέτοιο βάθος στην ανάγνωση, ώστε είναι δύσκολο να αποφανθείς, είτε, μεταξύ πολλών άλλων, ω ς «αισθαντικός» αναγνώστης είτε ω ς «πε ριεκτικός» κριτικός, για το αν όλα εί ναι ολοκληρωμένα και δικαιωμένα απ’ την όποια πραγματικότητα, ύστερα από τόσα χρόνια από τότε που πρωτοεκδόθηκε. Κι όλα αυτά όχι γιατί είναι αξεπέραστος ο ΝτεΑίλλο αλλά γιατί η ίδια η πραγματικότητα ανά τα χρόνια επαναφέρει αναγνώ σματα που για καιρό ενδεχομένω ς να σκονίζονταν στα ράφια μιας, κατά τα άλλα, εμμονικής βιβλιοθήκης. Ο Δημήτρης Αθηνάκης είναι ποιητής

δ:κριτικογραφία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ

Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ ΙΟ Υ 2 0 0 9

Ζαρόκωστα Κατερίνα: Του έρωτα και της τύχης (Β. Δαλακούρα, Αυγή, 20.12.09)

Μιχαηλίδης Τεύκρος: Αχμές, ο γιος του φεγγαριού (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 13.12.09)

Ζατέλη Ζυράννα: Το πάθος χιλιάδες φορές (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 13.12.09, Ε. Γκίκα, Έθνος, 20.12.09)

Μπασιούκα Αθηνά: Άγιο έγκλημα (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 31.12.09)

Αντονάς Αριστείδης: Η τραγουδίστρια και η πολυθρόνα (Λ. Τσιριμώκου, Τα Νέα, 24.12.09)

Ηλιοπούλου Βασιλική: Σμιθ (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 17.12.09, Γ. Περαντωνάκης, Διαβάζω, 12/09)

Ξανθούλης Γιάννης: Η εκδίκηση της Σιλάνας (I. Κολοβού, Βραδυνή, 24.12.09)

Βασιλάκου Καίτη: Ο πειρασμός του ερημίτη Χάρτμουτ Λιμπέργκερ και άλ λες ιστορίες (Μ. Πανώριος, Καθημε ρινή, 1.12.09)

Καπάνταη Ισμήνη: Με θέα τη ζωή (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 4.12.09)

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Βουτυράς Δημοσθένης: Το καράβι του θανάτου και άλλες ιστορίες (Ε. Παναγιώτου, Αυγή, 15.12.09) Γαλανάκη Ρέα: Φωτιές του Ιούδα, στά χτες του Οιδίποδα (Κ. Κουνινιώτη, Πε λοπόννησος, 6.12.09, Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 12.12.09) Δαββέτας Νίκος: Η Εβραία νύφη (Ε. Γκίκα, Έθνος, 6.12.09, Ν. Κουρμούλης, Αυγή, 8.12.09, Γ. Ξενάριος, Διαβάζω, 12/09) Δέρβη Λουκία: Ομπρέλες στον ουρανό (Σ. Τσαντάκη, Καθημερινή, 5.12.09) Δημητρίου Σωτήρης: Τα ζύγια του προ σώπου (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 5.12.09) Δούκα Μάρω: Ένας σκούφος από πορ φύρα (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 13.12.09)

Κολλιάκου Δήμητρα: Η αρρώστια των βουνών (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθε ροτυπία, 23.12.09) Κονομάρα Λίλα: Η αναπαράσταση (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 12.12.09) Κοντογιαννίδης Τάσος: Αργοναύτες του έρωτα (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 6.12.09) Κουμανταρέας Μένης: Σ’ ένα στρατό πεδο άκρη στην ερημιά (Μ. Θεοδοσο πούλου, Ελευθεροτυπία, 11.12.09) Κροίσος: Ο/ εξομολογήσεις ενός διε φθαρμένου τραπεζίτη (Μ. Παπαδημητρίου, Καθημερινή, 22.12.09) Μαργαρίτης Κυριάκος: Ρέκβιεμ για τους απόντες (Γ. Περαντωνάκης, Ελευ θεροτυπία, 11.12.09) Μαυρουδής Κώστας: Η ζωή με εχ θρούς (Κ. Αδαλόγλου, Αυγή, 6.12.09)

Παπαδοπούλου Ελισάβετ: Αγαπώντας τις ερωμένες του (Λ. Πανταλέων, Ελευ θεροτυπία, 17.12.09) Πρατικάκης Μανόλης: Αφηγήματα ενός ψυχιάτρου (Μ. Πανώριος, Καθημερινή, 15.12.09) Πρωτοπαπάς Πάνος: Maalesh (Ν. Κεσμέτη, Διαβάζω, 12/09) Ρωμανός Γιώργος: Καζαμπλάνκα Καφέ (Λ. Σκουζάκης, Ελευθεροτυπία, 11.12.09) Σκαμπαρδώνης Γιώργος: Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 19.12.09) Σκαργιώτης Μάνθος: Ένα κλειδί, τρεις πόρτες (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 12.12.09) Σταμάτης Αλέξης: Σκότωσε ό,τι αγαπάς (Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 19.12.09, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 25.12.09) Σωτάκης Δημήτρης: Το θαύμα της ανα πνοής (Ε. Γκίκα, Έθνος, 20.12.09)

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Δεκεμβρίου

2009

από την 1η Φεβουαρίου 2010, βρίσκεται στο Διαδίκτυο στη διεύθυνση www.biblionet.gr και προσεχώς στη διεύθυνση www.diavazo.gr

Μι α

συνεργασία

του

ΔΙΑΒΑΖΩ

με

το

ΕΚΕΒΙ

δ:κριτικογραφία

Χαρτοματσίδης Χρηστός: Μια εταίρα θυμάται (Α. Ζήρας, Αυγή, 20.12.09) Χατζηαντωνίου Κώστας: Αγκριτζέντο (Γ. Βαρθαλίτης, Αυγή, 1.12.09) Χατζηδάκι Νατάσα: Συνάντησή την το βράδυ (Δ. Αθηνάκης, Αυγή, 8.12.09) Χατζητάτσης Τάσος: Ακροτελεύτιοι εσπερινοί (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθε ροτυπία, 6.12.09) Χουζούρη Ελενα: Πατρίδα από βαμβάκι (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 6.12.09) Ψιλοπούλου Αλκμήνη: Μινώκερος (I. Κολοβού, Βραδυνή, 5.12.09)

Ντε Θερβάντες Μιγκέλ: ΔονΚιχότε ντε λα Μάνταα (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 24.12.09)

νάτου (Α. Στουπάκη, Καθημερινή, 13.12.09)

Ουέλλς Ε. Γ.: Ο αόρατος (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 13.12.09) Παμούκ Ορχάν: Το μουσείο της αθωό τητας (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 13.12.09, Θ. Γρηγοριάδης, Τα Νέα, 19.12.09) Ράνκιν Ιαν: Με τις πόρτες ανοιχτές (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 5.12.09) Ρίχλερ Μόρντεκαϊ: Ο Τζόσουα τότε και τώρα (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή, 5.12.09)

Αλεξάκης Ορέστης: Το άλμπουμ των αποκομμάτων (Γ. Δούκας, Διαβάζω, 12/09) Βαλαβάνη Νάντια: Η μεγάλη εποχή (Γ. Μπλάνας, Αυγή, 20.12.09) Βαρβέρης Γιάννης: Ο άνθρωπος μόνος (Δ. Αθηνάκης, Αυγή, 29.12.09) Καβάφης Κωνσταντίνος: 14 Ποιήματα (Μ. Θεοδοσοπούλου, Εποχή, 13.12.09)

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Σομόθα Χοσέ Κάρλος: Η θεωρία των χορδών (X. Σπυροπούλου, Καθημερινή, 15.12.09)

Βολφ Κρι'στα: Με άλλη ματιά (Κ. Ματσούκας, Ελευθεροτυπία, 11.12.09)

Σούλτσε Ινγκο: Το κινητό (Α. Στουπάκη, Καθημερινή, 13.12.09)

Κατσαλίδας Νίκος: Σημεία θλίψης (Ν. Βλαχάκης, Καθημερινή, 29.12.09)

Γκρας Γκύντερ: Ιστορίες σκοτεινού θα λάμου (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 5.12.09)

Φουέντες Κάρλος: Τα κρυστάλλινα σύ νορα (Σ. Νικολαϊδου, Τα Νέα, 5.12.09)

Κοντός Γιάννης: Ηλεκτρισμένη πόλη (Δ. Αθηνάκης, Αυγή, 29.12.09)

Καβένα Τζοάνα: Η ένδοξη παραίτηση της Ρόζα Λέιν (Κ. Κουνινιώτη, Πελο πόννησος, 13.12.09)

Anglada Maria Angels: Το βιολί του Αουσβιτς (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 4.12.09, Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 12/09)

Μάρκογλου Πρόδρομος: Κείμενα μι κρός πνοής (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευ θεροτυπία, 13.12.09)

Κλίμα Ιβάν: Ένα ερωτικό καλοκαίρι (Κ. Ματσούκας, Ελευθεροτυπία, 23.12.09) Κολέτ: Cheri (Η. Μαγκλίνης, Καθημε ρινή, 13.12.09, Α. Μαντόνλου, Ελευθε ροτυπία, 23.12.09) £ Μακάνιν Βλάντιμιρ: Τρόμος (Γ. Ασδρα1 0 2 χάς, Εξπρές, 6.12.09)

Hussey Andrew: Η μυστική ζωή του Πα ρισιού (Κ. Καλφόπουλος, Καθημερινή, 13.12.09) Ishiguro Kazuo: Νυχτερινά (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 13.12.09) Meyer Stephanie: Χαραυγή (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 20.12.09)

ο® °” 5

Μπένετ Αλαν: Το βασίλειό μου για ένα βιβλίο (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 19.12.09)

Montalban Manuel Vasquez: Γ<<αλίντεθ (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 24.12.09)

Μπολάνιο Ρομπέρτο: Οι άγριοι ντετέκτιβ (Ε. Γιαννοπούλου, Καθημερινή, 20.12.09)

Montero Rosa: Η ιστορία του διάφανου βασιλιά (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 23.12.09)

Μπρεχτ Μπέρτολτ: Διόρθωση παλιών μύθων και άλλες ιστορίες (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 13.12.09)

Morand Paul: Οι εκκεντρικοί (Λ. Τσιριμώκου, Τα Νέα, 5.12.09)

Νεμιρόβσκυ Ιρέν: Εξαψη (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 6.12.09, Ε. Καρκίτη, Αγγελιο φόρος, 6.12.09) Νταλί Σαλβαδόρ: Κρυμμένα πρόσωπα (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 20.12.09)

Καρυωτάκης Κώστας: 16 Ποιήματα (Μ. Θεοδοσοπούλου, Εποχή, 13.12.09)

Μπουκάλας Παντελής: Ρήματα (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 23.12.09) Μπρεχτ Μπέρτολτ: Ποιήματα (Κ. Μπού ρας, Ελευθεροτυπία, 4.12.09) Οικονομίδου Χριστίνα: Matthew και Shirley (Φ. Φιλίππου, Αυγή, 1.12.09) Παπαγεωργίου Χρίστος: Το γήπεδο γέρνει (Γ. Δούκας, Διαβάζω, 12/09) Πασχάλης Στρατής: Εποχή παραδείσου (Γ. Χαντζής, Ελευθεροτυπία, 11.12.09) Παυλόπουλος Γιώργης: Να μην τους ξεχάσω (Θ. Φωσκαρίνης, Ελευθεροτυπία, 4.12.09) Χατζηδάκι Νατάσα: Άδηλος αναπνοή (Δ. Αθηνάκης, Αυγή, 8.12.09)

Picoult Jodi: Δεκαεννιά λεπτά (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 5.12.09) Roth Joseph: Το εμβατήριο Ραντέτοκυ (Κ. Σχινά, Γαλέρα, 1.12.09, Σ. Γιανναράς, Καθημερινή, 13.12.09) Saviano Roberto: Το αντίθετο του θα-

AOKDOA Ηγκλετον Τέρρυ: Κείμενα για τη ζωή, την ποίηση, την πολιτική (Α. Σπυροπού λου - Σ. Ροζάνης, Αυγή, 20.12.09)

Σιμώτας Τάκης: Περί φαντασίας (Δ. Καββαθάς, Ελευθεροτυπία, 4.12.09)

Berend Ivan: Οικονομική ιστορία του ευρωπαϊκού 20ού αιώνα (Α. Μωρογιάννη, Διαβάζω, 12/09)

ΙΣΤΟΡΙΑ

Bookchin Murray: Η τρίτη επανάσταση (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/09)

Αντωνίου Γιώργος - Μαραντζίδης Νίκος (επιμ.): Η εποχή της σύγχυσης, η δε καετία του '40 και η ιστοριογραφία (Γ. Καζαμίας, Καθημερινή, 1.12.09)

Catherwood Christopher: Ιράκ, το ολί σθημα του Τσώρτσιλ (X. Δημακοπούλου, Εστία, 24.12.09)

Βαλντέν Σωτήρης: Παράταιροι εταίροι (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 20.12.09)

Faroqhi Suraiya: Η Οθωμανική αυτο κρατορία και ο κόσμος γύρω της (Θ. Βασιλείου, Καθημερινή, 13.12.09)

Γκαλεάνο Εδουάρδο: Μνήμη της φω τιάς (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 6.12.09)

Irving David: Αποκαλύψεις του Β παγ κοσμίου πολέμου (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/09)

Γλύκατζη - Αρβελέρ Ελένη: Γ ατίτο Βυ ζάντιο (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 13.12.09)

Markides Diana: Κύπρος 1957-1963 (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/09)

Γρηγοριάδης Σόλων: Ιστορία της σύγ χρονης Ελλάδας 1941-1974 (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/09) Διάλλα Άντα: Η Ρωσία απέναντι στα Βαλκάνια (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 12/09) Δρουσιώτης Μακάριος: Δύο απόπειρες και μία δολοφονία (Γ. Μαλούχος, Το Βήμα, 25.12.09) Μαρωνίτη Νίκη: Πολιτική εξουσία και εθνικό ζήτημα στην Ελλάδα 1880-1910 (Β. Καραμανωλάκης, Τα Νέα, 24.12.09) Χέιστινγκς Μαξ: Νέμεσις (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 6.12.09)

Κύρκος Λεωνίδας: Στιγμές III (I. Κολο βού, Βραδυνή, 5.12.09) Λαπαθιώτης Ναπολέων: Η ζωή μου (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 13.12.09)

Πούλκου Σάσσα: Oscar Wilde (I. Κολο βού, Βραδυνή, 19.12.09) Τοντ Ολίβιε: Αλμπέρ Καμύ, μια ζωή (Σ. Γιανναράς, Καθημερινή, 13.12.09) Τριανταφύλλου Σώτη: Ο χρόνος πάλι (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 20.12.09) Tompson David: Rosebud, η ζωή του Ορσον Γουέλς (Η. Μαγκλίνης, Καθημε ρινή, 13.12.09, Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 19.12.09, Λ. Εξαρχοπούλου, Ελευθερο τυπία, 23.12.09, X. Δημακοπούλου, Εστία, 24.12.09)

Μ ΕΛΕΤΕΣ Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών: Βόλος 1908 (Ν. Τριανταφυλλόπουλος, Καθη μερινή, 15.12.09) Λυδάκης Στέλιος: Αρχαία ελληνική ζω γραφική (Ε. Μπέλλα, Βραδυνή, 24.12.09) Ντε Ρομιγύ Ζακλίν: Η αφήγηση της Ορέστειας του Αισχύλου (Θ. Φωσκαρίνης, Ελευθεροτυπία, 17.12.09)

Μπερμπέροβα Νίνα: Τσαϊκόβσκυ (I. Κο λοβού, Βραδυνή, 24.12.09)

Πελεγρίνης Θεοδόσης: Ιατρική ηθική (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 5.12.09)

Νταλί Σαλβαδόρ: Η απόκρυφη ζωή μου (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 20.12.09)

Χανιώτης Αγγελος: Θεατρικότητα και δημόσιος βίος (Ε. Φαλίδα, Τα Νέα, 24.12.09)

Πάους Ράντυ (συνεργ: Τζέφρυ Ζάζλοου): Η τελευταία διάλεξη (Ν. Κοκκινάκη, Ελευθεροτυπία, 23.12.09)

Bell Julian: Καθρέφτης του κόσμου (Ε. Βλαστού, Καθημερινή, 13.12.09)

βιβλία εκδόσεις τα Ο κ τ ω β ρ ι α ν ά Ο α ν τ ιπ ρ ό σ ω π ο ς τ ο υ Δ ια β ά ζω σ τη ν Κ ύπρο Πωλήσεις τευχώ ν και συνδρομές για το Διαβάζω κα Θέκλα ΚΓττου

Ομήρου 3κ Λευκωσία 1097, Κύπρος · τηλ.: 22 672801

δ:κριτικογραφία

Kelly Stuart: To βιβλίο των χαμένων βι βλίων (Κ. Σχινά, Ελευθεροτυπία, 11.12.09)

ΠΟΛΓΠΚΗ Κάσδανλης Χριστόφορος: Η Αριστερά και ο κακός λύκος (Σ. Σταυρόπουλος, Ελευθεροτυπία, 23.12.09) Κοροβέσης Περικλής: Αριστερή ανα κύκλωση (Β. Αγγελόπουλος, Γαλέρα, 1.12.09) Arendt Hannah: Υπόσχεση πολιτικής (Κ. Λυμπέρη, Ελευθεροτυπία, 17.12.09) Badiou Alain: Η πολιτική και η λογική του συμβάντος (Α. Αρτινός, Αυγή, 22.12.09) Roy Arundhati: Η σκοτεινή πλευρά της Δημοκρατίας (Β. Μαγκλάρας, Καθημε ρινή, 6.12.09)

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Glover Jonathan: Ηθική απόσταση (Ν. Σεβαστάκης, Αυγή, 20.12.09) Stepelevich Laurence: Οι πρώτοι εγελιανοί (Α. Αρτινός, Ελευθεροτυπία, 11.12.09)

Ντε Μποττόν Αλαίν: Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας (Θ. Βασιλείου, Κα θημερινή, 13.12.09)

ΠΑΙΔΙΚΟ - ΝΕΑΝΙΚΟ g

Λάιτ Τζον: Το λουλούδι (Σ. Τσούπρου,

1 Q 4 Καθημερινή, 22.12.09) 2m °5 § 2

Τρίπου - Μάνου Αλέκα: Η Λυδία και η Νεφέλη στη χώρα των παραμυθιών (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 12.12.09) Riordan Rick: Τα 39 στοιχεία. Ο λαβύ ρινθος των σκελετών (Α. Στεργιόπουλος, Ελευθεροτυπία, 4.12.09,1. Κολοβού, Βραδυνή, 12.12.09)

ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ Μαρωνίτης Δ. Ν. (μετ.-επιλ.): Ομήρου Ιλιάς (Σ. Ράγκος, Το Βήμα, 20.12.09)

Pfeiffer Heirich: Καπέλα Σιξτίνα (Κ. Καλφόπουλος, Καθημερινή, 13.12.09)

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

Αβδελά Ε. - Αθανασίου Α. - Κουζής Γ. Λαλιώτου I. - Παπαθανάση Β. - Χαντζαρούλα Π. - Ψαρρά Α.: Επισφαλής εργα σία (Π. Βόγλης, Τα Νέα, 19.12.09)

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Φουρνιό Ζαν-Λουί: Πού πάμε, μπαμπά; (Κ. Ματσούκας, Ελευθεροτυπία, 23.12.09)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Καρατζάς Θεόδωρος: Ξανά στον χάρτη (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 5.12.09)

Σταϊνχάουερ Γεώργιος: Ο Μαραθών και το Αρχαιολογικό Μουσείο (Γ. Συκκά, Καθημερινή, 3.12.09, Γ. Ασδραχάς, Εξ πρές, 6.12.09)

ΘΕΑΤΡΟ Σούμπερτ Μαρία: Invitation to a party (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 23.12.09)

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ Λιμάνι της Αγωνίας: Ημερολόγιο 2010 (Μ. θεοδοσοπούλου, Εποχή, 25.12.09) Μπερ Ελέν: Ημερολόγιο 1942-1944 (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 23.12.09) Νταλί Σαλβαδόρ: Το ημερολόγιο μιας μεγαλοφυίας (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 20.12.09)

ΛΕΥΚΟΜΑ Γουλανδρή Νίκη: Ελληνικά αγριολού λουδα (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 20.12.09) Καρδαμίτση-Αδάμη Μάρω: Ανάκτορα στην Ελλάδα (Ν. Βατόπουλος, Καθημε ρινή, 12.12.09) Κυριακόπουλος Αλέξανδρος - Γουρνούρης Ευθύμιος (επιμ.): Ανησυχία (Φ. Τσαλίκογλου, Τα Νέα, 5.12.09, Π. Κρημνιώτη, Αυγή, 8.12.09)

Μαρκόπουλος Γ. - Νικολάκης Κ.: Ποι ήματα που αγαπήσαμε (Θ. Φωσκαρίνης, Ελευθεροτυπία, 23.12.09)

Φιλίπ Κλοντ - Ζαν: 100 ταινίες για μια ιδανική ταινιοθήκη (Γ. Ζουμπουλάκης, Το Βήμα, 20.12.09)

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ Κατσίμπαλης Γιώργος - Σεφέρης Γιώρ γος: Αγαπητέ μου Γώργο, αλληλογρα φία 1924-1970 (Σ. Γιανναράς, Καθημε ρινή, 13.12.09) Ρίτσος Γιάννης: Τροχιές σε διασταύ ρωση (Γ. Παπαθεοδώρου, Αυγή, 25.12.09)

ΤΑΞΙΔΙ Νιούμπι Έρικ: Τα μεγάλα ταξιδιωτικά ρε πορτάζ (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή, 19.12.09)

Μοναχός Επιφάνιος: Μαγειρική του Αγίου Όρους (Α. Δημουλάς, Καθημε ρινή, 20.12.09) Φρίντμαν Πολ (επιμ.): Ιστορία της γεύ σης (Γ. Επτακοίλη, Καθημερινή, 13.12.09) ■

δ:ευπώλητα ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΛΑΣΟΓΛΟΥ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Ελληνική λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1

Όλα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη 2 Έρωτας σαν βροχή 3 Το σταυροδρόμι των ψυχών 4 Αν ήταν όλα... αλλιώς 5 Οι αλήθειες των άλλων 6 Χορός μεταμφιεσμένων 7 Το πάθος χιλιάδες φορές 8 Έστω μια φορά 9 Ο χρόνος πάλι 10 Οι οδοιπόροι της καρδιάς

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Δημήτρης Μπουραντάς Λένα Μαντά Χρύσα Δημουλίδου Αλκυόνη Παπαδάκη Νίκος Θέμελης Μάρω Βαμβουνάκη Ζυράννα Ζατέλη Πασχαλία Τραυλού Σώτη Τριανταφύλλου Εύα Ομηρόλη

Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός

Ελληνική λογοτεχνία 1 2 3 4 5 I f 7 8 9 m

Όλα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη Έρωτας σαν βροχή Το σταυροδρόμι των ψυχών Αν ήταν όλα... αλλιώς Οι αλήθειες των άλλων Χορός μεταμφιεσμένων Οι οδοιπόροι της καρδιάς Ένοχα μυστικά Έστω μια φορά Ο χρόνος πάλι

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων Δημήτρης Μπουραντάς Λένα Μαντά Χρύσα Δημουλίδου Αλκυόνη Παπαδάκη Νίκος Θέμελης Μάρω Βαμβουνάκη Εύα Ομηρόλη Ντόρα Γιαννακοπούλου Πασχαλία Τραυλού Σώτη Τριανταφύλλου

Ελληνική λογοτεχνία 1

f 3 4 5 6 7 i f 9

Όλα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη Έρωτας σαν βροχή Οι αλήθειες των άλλων Το σταυροδρόμι των ψυχών Αν ήταν όλα... αλλιώς Ο βιολονίστας Έστω μια φορά Ξιφίρ Φαλέρ Η δεξιά τσέπη του ράσου Το πάθος χιλιάδες φορές

Κέδρος Ψυχογιός Καστανιώτης Ψυχογιός Πατάκης Λιβάνης

Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός Καλέντης Κέδρος Ψυχογιός Λιβάνης Καστανιώτης Ψυχογιός Πατάκης 1 Η Μ Η Β

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία Δημήτρης Μπουραντάς Λένα Μαντά Νίκος Θέμελης Χρύσα Δημουλίδου Αλκυόνη Παπαδάκη Κώστας Καρακάσης Πασχαλία Τραυλού Αθηνά Κακούρη Γιάννης Μακριδάκης Ζυράννα Ζατέλη

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ι. Ο βιολονίστας, Κώστας Καρακάσης, (Ψυχογιός) -Ένοχα μυστικά, Ντόρα Γιαννακοπούλου, (Καστανιώτης) - Η εκ δίκηση τηςΣιλάνας, Γιάννης Ξανθούλης, (Ελληνικά Γράμματα) - Τι Θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω, Λένα Διβάνη, (Καστα νιώτης) - Κωνσταντινούπολη των ασε

Πατάκης -. Ψυχογιός Κέδρος Ψυχογιός Καλέντης Ψυχογιός Ψυχογιός - Καστανιώτης Εστία Καστανιώτης

' ^

βών μου φόβων, Γιάννης Ξανθούλης, (Μεταίχμιο) - Λόγια φτερά, Χρήστος Χωμενίδης, (Πατάκης) - Ιμαρέτ, Γιάννης Καλπούζος, (Μεταίχμιο) - Για να δει τη θάλασσα, Ευγενία Φακίνου, (Καστανιώ της) - Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα, Ρέα Γαλανάκη, (Καστανιώτης) - Complete unknown, Κωνσταντίνος

δ:ευπώλητα ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Ξένη λογοτεχνία

Γενικός πίνακας

Α /Α ΤΓΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

1 2 3 4 5

6 7

8 9

Το χαμένο σύμβολο Χαραυγή Ο νικητής είναι μόνος Νέα Σελήνη Το κορίτσι με το τατουάζ Το νησί Λυκόφως Έκλειψη Φωνές το καλοκαίρι Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Dan Brown Stephanie Meyer Paulo Coelho Stephanie Meyer Stieg Larsson Victoria Hislop Stephanie Meyer Stephanie Meyer Rosamunde Pilcher Stieg Larsson

Λιβάνης Πλατύπους Λιβάνης Ψυχογιός Διόπτρα Πλατύπους Πλατύπους Ω κεανίδα Β ·

Ψυχογιός m H f l f l i

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

=ένπ λογοτεχνία 1

Το χαμένο σύμβολο Ο νικητής είναι μόνος 3 Χαραυγή ..-41 Νέα Σελήνη 5 Έ κλειψη 6 Το κορίτσι με το τατουάζ 7 Λυκόφως ϋ ϋ Το νησί 9 Φωνές το καλοκαίρι 10 Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά

Dan Brown Paulo Coelho Stephanie Meyer Stephanie Meyer Stephanie Meyer Stieg Larsson Stephanie Meyer Victoria Hislop Rosamunde Pilcher Stieg Larsson

=ένη λογοτεχνία

Λιβάνης ;. Λιβάνης ί Η Η Η Η Ι Πλατύπους 0 |

Πλατύπους Πλατύπους Ψυχογιός Πλατύπους

m H I

Διόπτρα η β η μ η Ω κεανίδα Ψυχογιός

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

1 Το χαμένο σύμβολο ;?■ Έ κλειψη 3 Λυκόφως S H I Νέα Σελήνη 5 Χαραυγή ϋ Β Ο νικητής ε ίνα ι μόνος 7 Θα φωνάξω την αστυνομία 8 Το νησί 9 Το κορίτσι με το τατουάζ 10 Φωνές το καλοκαίρι

2. 3.

Νταν Μπράουν Stephanie Meyer Stephanie Meyer Stephanie Meyer Stephanie Meyer Paulo Coelho Irvin Yalom Victoria Hislop Stieg Larsson Rosamunde Pilcher

Τζούμας, (Καστανιώτης). Η λίστα των βιβλιοπωλείων από τα οποία αντλούνται τα στοιχεία είναι «ανοιχτή». Τα στοιχεία για τα «Ευπώλητα Δεκεμ βρίου 2009» προέρχονται από ι 6 βιβλιο πωλεία που έδωσαν ακριβή αριθμό πωληθέντων αντιτύπων.

4· 5-

Λιβάνης m i

Π λάτ^.ο μ ς| Ή Πλατύπους

Πλατύπους Πλατύπους Λ ιβάνης.

Η Ι

Η Η Η

Άγρα Διόπτρα Ψυχογιός Ω κεανίδα

Δημοσιεύονται σε κάθε κατηγορία τα ίο πρώτα σε πωλήσεις. Συνολικά δόθηκαν από τα βιβλιοπωλεία 65 τίτλοι για την ελληνική πεζογραφία. 6g για την ξένη, 8ι για την ποίηση. 84 για τα δοκίμια. 92 για την παιδική L εφηβική λογοτεχνία και 95 Υ'α τα διάφορα.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Ποίηση

Γενικός πίνακας

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Το μονόγραμμα 2 Ερωτικά ποιήματα 3

Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης

4 5

Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως Αμοργός Ποιήματα

6 7

Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου

Διακοπές στην πραγματικότητα Η σονάτα του σεληνόφωτος Λυσιμελής πόθος

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Οδυσσέας Ελύτης Pablo Neruda Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη Κική Δημουλά Νίκος Γκάτσος Κική Δημουλά Κ. Π. Καβάφης, Φ ερνάντο Πεσσόα Χάρης Βλαβιανός Γιάννης Ρίτσος Τίτος Πατρίκιος

Ίκαρος Πατάκης

Ποίηση 1 2

Ερωτικά ποιήματα Το μονόγραμμα Μ εταφερθήκαμε παραπλεύρως

Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης

Ποιήματα

Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου

Λυσιμελής πόθος Οσποδάρος χρόνος Εξομολόγηση μιας τελείας Ποιήματα

3 4 5

Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης

Ποιήματα Σπορά στον άνεμο Η σονάτα του σεληνόφωτος Ό λα τα τραγούδια

8 9

Κέδρος Καστανιώτης

ΜΗ

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

Το μονόγραμμα Ερωτικά ποιήματα Αμοργός Διακοπές στην πραγματικότητα Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως

Μ εταίχμιο

Πάμπλο Νερούδα Πατάκης Οδυσσέας Ελύτης ' Ίκαοοε '' H H H M e ti Κική Δημουλά Ίκαρος Κώστας Καρυωτάκης, Μεταίχμιο Μαρία Πολυδούρη Κική Δημουλά Ίκαρος Κ. Π. Καβάφης, Μ εταίχμιο Φ ερνάντο Πεσσόα Τίτος Πατρίκιος Καστανιώτης Γιώργος Κιουρτίδης Ίαμβος Λουδοβίκος των Ανωγείων Λιβάνης Ντίνος Χριστιανόπουλος Ιανός

Ποίηση 1 2

H H

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

Μεταίχμιο ί Ίκαρος f l H Πατάκης Ίκαρος

η.

Οδυσσέας Ελύτης Pablo Neruda Νίκος Γκάτσος Χάρης Βλαβιανός Κική Δημουλά Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη Κική Δημουλά Νανά Κουντούρη Γιάννης Ρίτσος Νίκος Γκάτσος

Στην κατηγορία Δοκίμια περιλαμβάνονται: λογοτεχνικά δοκίμια, μελέτες, (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, ιστορικό βιβλίο). Στην κατηγορία Διάφορα περιλαμβάνον-

Ίκαρος Πατάκης Πατάκης Πατάκης Ίκαρος Μεταίχμιο Ίκαρος Οιωνός Κέδρος

ται: λευκώματα, μαγειρική, ταξίδια, μαρτυρίες, τεχνικά κ.λπ. Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοιχεία είναι: LEADER BOOKS, Αλυσίδα, 2ΐο 6466156 -

δ:ευπώλητα ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Δοκίμια

Γενικός πίνακας

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5

6 7

8 9

Ίμια: Τα απόρρητα τηλεγραφήματα των Αμερικανών Γιατί το Βυζάντιο Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας Ε, Πρόεδρε Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης Η τελευταία δ ιά λεξη Η σοφία του Ρίλκε Το πολιτικό ζητούμενο στην Ελλάδα σήμερα Δεκατρείς Δεκεμβρίου 1967 Ισ τορικός Ατλας

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Έ λλις - Ιγνατίου

Λιβάνης

Ελένη Γλυκατζή Αρβελέρ Ελληνικά Γράμματα Αλέν Ντε Μποττόν Πατάκης Μίμης Ανδρουλάκης Καστανιώτης Χόρχε Μπουκάι Opera Ράντυ Πάους Ούρλιχ Μπάερ Πατάκης Χρήστος Γιανναράς | ίανό ς {9j9H IIH H I Αλεξάνδρα Στεφανοπούλου Φ ερενίκη Geoffrey W awro Ελευθερουδάκης

Δοκίμια 1 2 3 4 5

6 7

8 9

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

Στον κήπο του Επίκουρου Γιατί το Βυζάντιο Ε, Πρόεδρε Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας Το μυστήριο του 2012 Η κρίση του 2008 Τι είναι το Βυζάντιο Το κουτί της ψυχής Η απόφαση για την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία Μιλώντας στο γ ιο μου για την ηθική και την ελευθερία

Irvin Yalom Ελένη Γλυκατζή Αρβελέρ Μίμης Ανδρουλάκης Alain de Botton Συλλογικό Paul Krugman Judith Herrin Lauren Slater

Κωνσταντίνος Σβολόπουλος Ίκαρος Fernando Savater

Δοκίμια 1 3 4 5

6 7

8 9

Αγρα Ελληνικά Γράμματα Καστανιώτης Πατάκης Κέδρος Καστανιώτης Ωκεανίδα Οξύ

Πατάκης

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

Στον κήπο του Επίκουρου Γιατί το Βυζάντιο Τα βήματα του Έ στερναχ Μικρή ιστορία του κόσμου Η νεοελληνική φαυλοκρατία Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων Η σοφία του Ρίλκε Η απόφαση για την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία Χάιντεγκερ Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας

Irvin Yalom Ελένη Γλυκατζή Α ρβελέρ Αλέκος Παπαδόπουλος Ε. Η. Gombrich Ευάγγελος Κοροβίνης Simon Critchley Urlich Baer

Αγρα Ελληνικά Γράμματα Εστία Πατάκης Αρμός Πατάκης Πατάκης

Κωνσταντίνος Σβολόπουλος

Ίκαρος

George Steiner Alain de Botton

Πατάκης

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάννινα, 26510 349η ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα,

2103615077- ΕΚΦΡΑΣΗ, Άνω Γλυφάδα, 2ΐο 9603817 -ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χα

λάνδρι, 210 6800644 - ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Αθήνα, 2ΐο 2618156 - ΙΑΝΟΣ, Αλυσίδα, 23ΐο 276447- ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη, 23510 36024 - ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 22310 67276 -

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία Α /Α

1 2 3 4 5

6 7

8 9

Γενικός πίνακας

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Ο μικρός Νικόλας. Το κόκκινο μπαλόνι Μπρίσινγκρ Ο Μ ικρός Πρίγκιπας Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα Ο Μ ικρός Πρίγκιπας (με κινούμενες εικόνες) Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 Το νέο μουσείο της Ακρόπολης Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 3 Φ ρικαντέλα: Η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα. Ο Λ αβύρινθος των Σκελετώ ν

Rene Goscinny Christopher Paolini A ntoine de Saint Exupery J e ff Kinney A ntoine de Saint Exupery J e ff Kinney Μαρίζα Ντεκάστρο J e ff Kinney

Σύγχρονοι Ο ρίζοντες Πατάκης Πατάκης Ψυχογιός Πατάκης Ψυχογιός Μ εταίχμιο Ψυχογιός

Ευγένιος Τριβιζάς

Καλέντης

Rick Riordan

Αγκυρα

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία 1 2 3 4 5

6 7

8 9

Ο μικρός Νικόλας. Το κόκκινο μπαλόνι Μπρίσινγκρ Ο Μικρός Πρίγκιπας Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα Ο Μ ικρός Πρίγκιπας (με κινούμενες εικό νες) Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 Φ ρικαντέλα: Η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα. Κάλαντα από όλη την Ελλάδα Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 3 Το νέο μουσείο της Ακρόπολης Ο Λ αβύρινθος των Σκελετώ ν

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων Rene Goscinny Christopher Paolini A ntoine de Saint Exupery J e ff Kinney A ntoine de Saint Exupery J eff Kinney

Σύγχρονοι Ορίζοντες Πατάκης Πατάκης Ψυχογιός Πατάκης Ψυχογιός

Ευγένιος Τριβιζάς

Καλέντης

J eff Kinney Μαρίζα Ντεκάστρο Rick Riordan

Ψυχογιός Μ εταίχμιο Αγκυρα

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία 1 2 3 4 5

6 7

8 9

Ο μικρός Νικόλας. Το κόκκινο μπαλόνι Ο Μ ικρός Πρίγκιπας Μπρίσινγκρ Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 Ο ψεύτης παππούς Το νέο μουσείο της Ακρόπολης Κολλητές για πάντα Ο μικρός Νικόλας Το ημερολόγιο ε νός σπασίκλα 3

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία Rene Goscinny A ntoine de Saint Exupery C hristopher Paolini Jeff Kinney J e ff Kinney Αλκή Ζέη Μαρίζα Ντεκάστρο Jacqueline W ilson Rene Goscinny Jeff Kinney

ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 210 3650000 - ΡΟΚΚΑΣ, Μεταμόρφωση, 2ΐο 2812946 - ΣΥΓ ΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ, Λιβαδειά, 22610 23136 - ΣΧΗΜΑ, Χανιά, 2810 56937 - ΠΑΠΥΡΟΣ-ΑΙΓΕΑΣ, Χίος, 22710-21550 - ΑΒΑΚΙΟ, Θεσσαλονίκη, 2310-410520 -ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ, Κο

Σύγχρονοι Ο ρίζοντες Πατάκης Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός Κέδρος Μ εταίχμιο Ψυχογιός Σύγχρονοι Ορίζοντες Ψυχογιός

ζάνη. 24610-26463 - ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, Αλυσίδα, 210-3323300 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, Αλυσίδα, 210-3258440 - ΜΕΘΕΝΙΤΗ, Πάτρα, 2610-274147 -ΓΩΝΙΑΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610-223688 - ΓΡΑΠΤΟ, Αθήνα, 210-6714700 -ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝ ΤΡΟ, Ηράκλειο, 2810-341158 - ΠΑΙΔΕΙΑ,

δ:ευπώλητα ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Γενικός πίνακας

Διάφορα Α/Α ΤΊΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ίμια: Τα απόρρητα τηλεγραφήματα Έ λλις - Ιγνατίου των Αμερικανών Απόστολος Δ οξιάδης LOGICOMIX Τα παιδιά δ εν θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν Νίκος Σιδέρης Rhonda Byrne Το μυστικό Randy Pausch Η τελευτα ία διάλεξη Αρκάς Ο χειρ ότερος φίλος του ανθρώπου Πέτρος Ντελόπουλος Το μέγα βιβλίο της τουαλέτας Χάρης Παπαδόπουλος Slimmer: Χάστε βάρος αλά ελληνικά Jorge Bukay Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης Barbara Berger Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε

Λιβάνης Ίκαρος Μεταίχμιο Λιβάνης Πατάκης Γράμματα Αγκυρα Λιβάνης Opera

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

Διάφορα

Ίμια: Τα απόρρητα τηλεγραφήματα Έ λλις - Ιγνατίου των Αμερικανών Απόστολος Δοξιάδης 2 LOGICOMIX Rhonda Byrne 3 Το μυστικό Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν Νίκος Σιδέρης Randy Pausch 5 Η τελευτα ία διάλεξη 6 § Ο χειρότερος φίλος του ανθρώπου Αρκάς Πέτρος Ντελόπουλος 7 Το μέγα βιβλίο της τουαλέτας Χάρης Παπαδόπουλος 3 | Slimmer: Χάστε βάρος αλά ελληνικά Jorge Bukay 9 Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης Barbara Berger 10 Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε

Λιβάνης Ίκαρος Λιβάνης m

Μ εταίχμιο Πατάκης Γράμματα Αγκυρα

|Η Β ίΙ

Α)(Μηρις'2ΗΗΗ1 Opera Καστανιώτης

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

Διάφορα 1

Απόστολος Δοξιάδης LOGICOMIX Τα απόρρητα τηλεγραφήματα Έ λλις - Ιγνατίου 2 Ίμια: των Αμερικανών Rhonda Byrne 3 Το μυστικό Η τελευτα ία διάλεξη Randy Pausch 4 5 Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν Νίκος Σιδέρης Μιλώντας στο γ ιο μου για την ηθική 6 και την ελευθερία Fernando Savater 7 99 γρίφ οι και παιχνίδια λογικής A ntonin Vergez Πέτρος Ντελόπουλος 8 Το μέγα βιβλίο της τουαλέτας 9 Χρώμα και μνήμες Βασίλης Σίμος 10 Ο χειρ ότερος φ ίλος του ανθρώπου Αρκάς

Αλυσίδα, 2410-284304 - ΛΕΜΟΝΙ, Αθήνα, 210-3451910 - ΠΟΛΥΕΔΡΟ, Πάτρα, 2610-277342· 9- Στον πίνακα «Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων»

Ίκαρος Λιβάνης Λιβάνης Πατάκης Μεταίχμιο Πατάκης Κονιδαρης Αγκυρα Οιωνός Γράμματα

περιλαμβάνονται: ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, ΙΑΝΟΣ, ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ. Στον πίνακα «Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία» όλα τα υπό λοιπα.

δ:βιβλία στον κόσμο

Λ έξεις ψ υχές που φτερουγίζουν... Δ ιαφ ορετικοί πολιτισμοί, δια φ ορ ετικές λέξεις. Κι ένα βιβλίο γέφ υ ρ α α νά μ εσ α σ ε δ ύ ο εντ ελώ ς ξεχω ρ ισ τούς κ ό σ μ ο υ ς, οι «Τρεις δυ να τές γυναίκες» (Trois fem m es puissantes), π ο υ εγκω μιάστπκε απ ό τ ο υ ς γά λ λ ο υ ς κριτικούς και χά ρ ισ ε σ τπ σ υ γγ ρ α φ έα του, τπ Μαρί Εντιαγί, το β ρ α β είο Γ κονκούρ. ιαβάζοντάς το, συνειδητοποί ησα για άλλη μια φορά πόσο μπορεί να μας παραπλανήσει η γλώσσα -ό τα ν οι κώδικες και οι αξίες στις οποίες παραπέμπει είναι διαφο ρετικοί απ’ αυτούς που γνωρίζουμε. Η Εντιαγί είναι μισή Γαλλίδα, μισή Σενεγαλέζα. Και, ήδη από τον τίτλο, αντι στρέφει τα σημεία αναφοράς -ο ι τρεις ηρωίδες της, η Νόρα, η Φόντα και η Κάντι Ντεμηά, όχι απλώς δεν είναι αυτό που εμείς, με βάση τα σύγχρονα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα, θα ονο μάζαμε «δυνατές γυναίκες» αλλά, αν τίθετα, εκπροσωπούν την πιο αδύ ναμη και ηττημένη πλευρά της ζωής. Ό μως, η συγγραφέας καλεί τον ανα γνώστη να μετακινηθεί ελαφρώ ς από τον δυτικό τρόπο σκέψης για να δια κρίνει δύναμη εκεί όπου π δυτική κουλτούρα βλέπει αδυναμία: στη ζωή, την ανθρώπινη υπόσταση και τη μα γική γνώση του Είναι. Με το σπονδυ λωτό μυθιστόρημά της (που θα κυ κλοφορήσει σ τα ελληνικά από τις εκ δόσεις Πάπυρος), η Εντιαγί κτίζει ένα άρτιο λογοτεχνικό οικοδόμημα, μες από τις ρωγμές του οποίου φτερουγίζουν στοιχεία των αφρικανικών μύ θων, της μαγείας και του υπερφυσι κού. Οι ιστορίες των τριών γυναικών (μιας γαλλίδας δικηγόρου σενεγαλέζΐκης καταγωγής, όπω ς η συγγραφέας, μιας σενεγαλέζας καθηγήτριας παν

τρεμένος σ τη Γαλλία και μιας νεαρής σενεγαλέζας χήρας που ξεκινά να πάει στη Γαλλία) θα μπορούσαν να αποτελούν τρία αυτοτελή διπγήματα, αν δεν υπήρχαν κάποια στοιχεία (πρό σωπα, τόποι) που τις συνδέουν κι ένα κοινό μοτίβο που τις διαπερνά. Το τέ λος μού θύμισε ένα βιβλίο που μάλλον έχει ξεχαστεί, ήταν όμως αρκετά της «μόδας» στη δεκαετία του ’80, το Mini-passeport του ούγγρου συγγρα φ έα Τυμπόρ Τάρντος, (1980, Στοχα στής). Κι εκεί, όπω ς και στο βιβλίο της Εντιαγί, η αυλαία πέφτει πάνω σ’ έναν άνθρωπο που αφήνει τπν τελευταία του πνοή στην προσπάθεια να σκαρ φαλώσει ένα τείχος (του Βερολίνου στο Mini-passeport, των συνόρων στις Δυνατές γυναίκες) για να περάσει από την άλλη πλευρά, σ ’ έναν άλλο κόσμο (της Δύσης) και σε μια καλύτερη ζωή. Αυτό το δυτικό όνειρο της ευμάρειας, για το οποίο χάνουν τη ζωή τους εκα τομμύρια άνθρωποι, χωρίς να φ τά σουν καν να το προσεγγίσουν. Οι άν θρωποι επιμένουν να χτίζουν τείχη, η λογοτεχνία επιμένει να τα γκρεμίζει. Και οι λέξεις-ψυχές της Εντιαγί πετάνε πάνω από τη γαλλική γλώσσα, κουρ νιάζουν στις ψ υχρές εργατικές πολυ κατοικίες των υποβαθμισμένων προ αστίων και κρώζουν στις κρύες νύχτες μιας σκληρής, αέναης μετανάστευ σης. ■

Ελένη Καρρά

δ:βιβλία στον κόσμο Maurizio De Rosa

Ιταλία Απολογισμοί σο πλησιάζει η ολοκλή ρωση της πρώ της δεκαετίας του 2 Ιού αιώνα πολλαπλασιάςονται οι αποτιμήσεις και οι απο λογισμοί για τα π επ ρ α γμ ένα σε όλους τους τομείς. Στη λογοτεχνία, ο κριτικός τη ς Corriere della Sera Τζιόρτζιο Ντε Ριέντσο εδώ και δέκα χρόνια βαθμολογεί αυστηρά, ενίοτε ανελέητα, τα ευπώλητα τη ς ιταλικής λογοτεχνικής παραγω γής «και έτσι», ο μολογεί ο ίδιος, «δημ ιούργησ α πολλούς εχθρ ο ύς στο λογοτεχνικό κόσμο». Α πό την άλλη, ο Ντε Ριέν τσ ο δείχνει να είναι ο καταλληλότε ρος άνθρω πος για να επιχειρήσει μια αποτίμηση τη ς ιταλικής λογοτεχνίας τη ς πρώ της δεκαετίας του αιώνα και να ανακηρύξει τον «συγγραφ έα της δεκαετίας». Δύσκολο εγχείρημα, πα ρ αδέχεται ο ίδιος, α φού τα τελευταία δέκα χρόνια η ιταλική α γορά του βι βλίου κατακλύστηκε από πληθώρα «μη βιβλίων» γραμμένων από τηλε οπτικούς α σ τέρες ή στο πνεύμα των

reality-show και τω ν τηλεοπτικών σήριαλ. Με δεδομένα αυτά, σύμ φ ω να με τον Ντε Ριέντσο, τα καλύ τερ α βιβλία τη ς δεκ α ετία ς είναι αστυνομικά και πιο συγκεκριμένα το Εκδρομή στο Τίνταρι του Αντρέα Καμιλέρι και τα βιβλία του δικαστή Τζιανρίκο Καροφίλιο, ενώ ξεχωρίζει το Γόμορρα του Ρομπέρτο Σαβιάνο. Αντίθετα, στον Καιάδα ρίχνει τη Βα σίλισσα Λοάνα του Ο υμπέρτο Εκο («ένα βιβλίο φτιαγμένο από το τί ποτα», λέει χαρακτηριστικά), τους Πρώτους αριθμούς του Π άολο Τζιορντάνο και το Μείνε ακίνητη της Ματσαντίνι. Α διάφ ορο επίσ ης τον άφησαν τα καινούρια βιβλία τω ν «ιε ρών τεράτω ν» τη ς ιταλικής λογοτε χνίας (Τσεράμι, Ταμπούκι, Μπαρίκο και Αμανίτι), οι οποίοι αποτυγχά νουν σ την προσ πάθειά του ς να ανα νεώ σουν τη λογοτεχνική του ς π ρ ό ταση. Κ αλύτερος συγγρ αφ έα ς τη ς δ εκαετίας πά ντω ς θ εω ρεί ότι είναι ο Έ ρ ρ ι Ντε Λούκα, με τα λεπτά και ευαίσθητα βιβλία του, τα οποία, σύμφ ω να με τον κριτικό, ταιριάζουν πλήρω ς με το πνεύμα τω ν καιρών μας. 1

112 2m g

Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

Ρωσία Ο θρίαμβος του Πελεβίν γνω στός και στο ελληνικό κοινό, από τις εκδόσεις Καστανιώτη, ρώ σος σ υγγρα φ έας Βίκτωρ Πελεβίν αναγορεύτηκε ω ς ο άνθρω πος με τη μεγαλύτερη επιρροή στη σημερινή Ρωσία, ξεπερνώντας δεκάδες συνυποψήφιους του από το χώ ρο τη ς επιστήμης, τη ς φι λοσοφίας, της λογοτεχνίας, του κι

νηματογράφου και της τηλεόρασης. Στην διαδικτυακά ψ ηφ οφ ορία συμ μετείχαν 40.000 άνθρωποι. Το σύ στημα ψ η φ οφ ορ ία ς επέτρ επε σε κάθε χρήστη να ψ ηφίσει μέχρι πέντε υποψηφ ίους από τον σχετικό κατά λογο, αλλά και να προσθέσει έναν δι κής του επιλογής εκτός καταλόγου. Αυτό είχε ω ς αποτέλεσμα ο κατάλο γος των υποψηφίων να φτάσει στα 250 άτομα. Δεν θα ήταν λοιπόν άστοχο να πούμε ότι ο Πελεβίν κέρ δισε τη μάχη αυτή υπό συνθήκες

σκληρού ανταγωνισμού. Για πολλούς αυτή η πρωτιά του Βίκτωρα Πελεβίν ήταν αναπάντεχη, δε δομένου ότι η κριτική υποδέχτηκε πολλά από τα βιβλία του, συμπερι λαμβανομένου και του τελευταίου του μυθιστορήματος Τ, πολύ ψυχρά έως εχθρικά. Φαίνεται όμως ότι οι συμπατριώτες του έχουν διαφορε τική γνώμη από τους επαγγελματίες κριτικούς της λογοτεχνίας. Ο ίδιος ο συγγραφέας δεν έκανε καμιά δή λωση και συνεχίζει να είναι απρο σπέλαστος για το κοινό και τους δ η μοσιογράφους. Λογοτεχνικό βραβείο θέσπισε η ρω σική ορθόδοξη Εκκλησία. Πρόκειται για το βραβείο των ισαποστόλων Κυ

ρίλλου και Μ εθοδίου, το οποίο θα απονέμεται σε επιφανείς λογοτέχνες της Ρωσίας κάθε χρόνο, σύμφω να με ανακοίνωση που εξέδωσε το Πα τριαρχείο της Μόσχας, οι οποίοι συμ βάλλουν στην άνοδο της πνευματι κής ζω ής της χώρας.

Ο ποιητής Ρ όμπερτ Ροςντέςενσκι (μετά θάνατον), ο σκηνοθέτης θεά τρου Μιχαήλ Λεβίτιν και ο ζω γράφος Ιβάν Λουμπένικοφ ήταν οι νικητές του διεθνούς βραβείου «Μαγιακόφσκι» που θέσπισε η Εταιρεία «Ρωσι κός Κόσμος» από το Τορίνο της Ιτα λίας, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού της Ρωσικής Ομοσπον δίας. ■

Ν ίκος Κ. Σακελλαρόπουλος

Το Μ αύρο Μάμπα, η πιο βάρβαρη παγκόσμια ληστεία

Το 1950 οκτώ νεαροίΈλληνες βρίσκονται αναπάντεχα στο Κονγκό και κληρονομούν μυστηριωδώς μια τεράστια περιουσία. Αργότερα, την εποχή των αιματηρών συγκρούσεων, αποκτούν με τυχοδιωκτικές συναλλαγές έναν τεράστιο θησαυρό από πολύτιμους λίθους. Ξαφνικά αρχίζουν να συμβαίνουν σατανικές δολοφονίες, με φονικό όπλο το τρομερό φίδι Μαύρο Μάμπα. Ένα πρωτότυπο μυθιστόρημα με έντονες κοινωνικές, πολιτικές, ιστορικές, οικολογικές καταγραφές και αγωνιώδη αστυνομική πλοκή.Ένας εξαίρετος συνδυασμός μυθοπλασίας και πραγματικών γεγονότων. Μια συνεχής αναμέτρηση του καλού με το κακό, της λογικής με την παραφροσύνη, της βίας με την ανθρωπιά.

Από την πώληση κάθε αντιτύπου θα διατίθενται 3,00 € στον Πανελλήνιο Σύλλογο Προστασίας και Βοήθειας καρδιοπαθών παιδιών «Η καρδιά του παιδιού»

διπρόσωπα ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ Ε. ΔΑΡΔΑΝΟ

Κώστας Βουκελάτος 0 9 4 6 - 2 0 0 9 )

Ένα από τα τεύχη του Ιχνευτή αφιερωμένο στα στατιστικά της ΐδετίας 1987-2001

114

α βιβλία θα υπάρχουν για πάντα. Ό σο τουλά™ ™ β χισ τον θα υπάρχουν άνθρωποι». Αυτή η ρήση είναι η πα ρακαταθήκη του πρώ του στατιστικολόγου του βιβλίου, Κώστα Βουκελάτου. Ευγενικός πάντα, διακριτικός στην κοινωνική και προσωπική του ζωή, αγνός και ιδιαίτερα πεισματά ρης, ακούραστος και ιδιαίτερα ευ φυής, έγινε ο πρώ τος ά νθρωπος που « χαρτογράφησε», συγκέντρωσε και κατέγραψ ε την ελληνική βιβλιοπαραγωγή. Στο γραφείο του, στην οδό Απελλού 4, στοιβάζονταν με από λυτη τάξη τα βιβλία που με τόσ ο π ά θο ς αγαπούσε και μελετούσε. Μόνος του τα κατέγραφε και τα κατηγοριο ποιούσε, μόνος του συνέκρινε με γέθη κι έβγαζε συμπεράσματα τα οποία είχε την αναγκαία κατάρτιση και επιστημονική επάρκεια για να υποστηρίξει μεθοδολογικά- και στο τέλος του έτους, μόνος του εξέδιδε τον Ιχνευτή. Πολλοί τον ονόμαζαν «η στατιστική υπηρεσία του βιβλίου» και είχαν απόλυτο δίκιο, γιατί στα δικά του αρχεία υπήρχαν οι αναφο ρές. Ό ποτε ήθελα να έχω κάποιο «σοβαρό» στατιστικό στοιχείο για το βιβλίο στην Ελλάδα πήγαινα στον Κώστα. Κι αυτός μου έδινε αφιλο κερδώ ς τα (ρώτα του -κ ι όχι μόνον σε μένα αλλά σε όποιον άλλον συνά δελφ ο εκδότη του ζητούσε τη βοήθειά του. Η εργασία του, που συνεχί στηκε ανελλιπώς για 25 ολόκληρα χρόνια, υπήρξε υποδειγματική ω ς πρ ο ς τη συστηματικότητά της. Και

για τις υπηρεσίες του αυτές απέ σπασε πολλά επαινετικά σχόλια από διεθνείς οργανισμούς. Η νέα τεχνολογία στάθηκε πολέμιός του. Ο Κώστας Βουκελάτος, αθερά πευτα ρομαντικός, ω ς άλλος Δον Κιχώ της απέναντι σε γιγαντιαίους ανε μόμυλους, δεν συμμάχησε μαζί της. Η διαμάχη του με το ΕΚΕΒΙ και τη νε οσ ύσ τατη τότε Βιβλιονέτ υπήρξε ανηλεής. Η προσπάθειά μου να συμ βιβάσω τα πράγματα έπεσε στο κενό. Αρνήθηκε να παραδώσει αμαχητί την τεράστια εμπειρία και τη γνώση του στις στατιστικές του βιβλίου - τ η δουλειά του που την άρπαξαν χωρίς την άδειά του- και οδηγήθηκε στις δικαστικές αίθουσες. Και παρά τις δυ σκολίες που αντιμετώπιζε καθημε ρινά για την προσωπική και επαγγελ ματική του επιβίωση, αρνήθηκε να δεχθεί χρήματα από κανέναν -ο ύ τε κρατικό ούτε ιδιωτικό φορέα. Ο ίδιος, ω ς άξιος ιχνευτής, άφησε για πάντα τα ίχνη του χαραγμένα στον εκδοτικό κόσμο. Αξιοπρεπής και ευ πρεπής ώ ς το τέλος της ζω ής του, στα 63 του χρόνια, παρά τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώ πισε τελευταία, έχω την αίσθηση ότι υπήρξε «πρόσφ ορος πρ ος αοιδήν». Η μορφή και η δράση του θα μείνουν στη μνήμη των φίλων του -κ α ι όχι μ ό ν ο - φωτεινά και παρήγορα σή ματα ευπραξίας. Ο απολογισμός της ζω ής του, το πάθος και το έργο του αποτελεί ήδη μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία του βιβλίου στη χώρα μας. Ιανουάριος αρξομένου ίου ΊΟ

Νέες κυκλοφορίες από τις Εκδόσεις Παπαζήση

Ο Νέος Εκλογικός Νόμος. Προβλήματα & Διλήμματα ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Ένα εκλογικό σύστημα που λειτουργεί επι τυχημένα σε μια χώρα σαν τη Γερμανία μπορεί να αφομοιωθεί από μια διαφορετι κή κοινωνία, «διάσημη» για την ικανότητά της να ευτελίζει και να διαστρεβλώνει κάθε θεσμό; Σε ερωτήματα όπως αυτό δίνει απαντήσεις ο καθ. θ . Διαμαντόπουλος.

Η Αναζήτηση της Ουτοπίας YALE Η. FERGUSON, RICHARD W. MANSBACH To βιβλίο αναδεικνύει το ότι ‘μία και μόνη’, επιστημονικά θωρακισμένη ‘Γενική θεωρία Διεθνών Σχέσεων”, δεν υφίσταται. Όπως δηλώνουν οι συγγραφείς ‘είναι ένα σημα ντικό πρώτο βήμα για να αντιληφθούμε τη θεωρία των διεθνών σχέσεων με μια διαφορετική και μετριοπαθέστερη οπτική».

Από τον Μπους στον Επψ.-Εισ. ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ Πρόλογ.: Β π Ω Ν ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ Τούτο το βιβλίο δεν αφορά μόνο τη μετάβαση από τον Μπους στον Ομπάμα. Είναι μία σειρά κειμένων που καθένα με τον τρόπο του παρακινεί σε σκέψεις και προβληματισμό.

Μετά από Δέκα Χρόνια. Η Δυναμική του Ευρώ I. FABIUS, Ν KRESSL, Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, Γ. Σ ΤΟ πΝ Α Ρ Α Σ Οι συγγραφείς αποτιμούν τη δεκαετή εμπει ρία του Ευρώ και προτείνουν δόκιμες λύσεις προκειμένου η Ευρωζώνη να αποκτήσει μεγαλύτερη συνοχή και ευρωστία, σημαντικά στοιχεία για την ενίσχυση της θέσης της Ευρώπης στο διεθνές σύστημα.

ΒΈ3Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Π Α Π Α Ζ Η Σ Η

Η Οργάνωση και οι Λειτουργίες της Κεντρικής Διοίκησης & της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κ. ΤΣΟΥΝΤΑΣ, Α θ. ΤΡΙΑΝΤΑ ΦΥΛΑ ΟΠΟ ΎΛΟΎ Επιχειρείται μία αναλυτική προσέγγιση των λειτουργιών που επιτελεί η κεντρική διοίκηση και η τοπική αυτοδιοίκηση, στο συνταγματικό και νομοθετικό πλαίσιο της οργάνωσης του κράτους.

Βασικές αρχές της αξιολόγησης ORAUE McAFEE DEBORAH LEONG, ELENA BODROVA Είτε δεν έχετε μεγάλη εμπειρία με την αξιολόγηση είτε χρειάζεστε απλώς μία γοργή ανακεφαλαίωση για να ενισχύσετε την κατανόηση και την αφοσίωσή σας, αυτός ο οδηγός είναι ο πλέον κατάλληλος για σας! Το βιβλίο προσφέρει τις αρχές και το λεξιλόγιο της αξιολόγησης παιδιών.

Ν ικ ητα ρά 2 & Εμμ. Μ π ενά κ η, 106 78 Α θή να

Τηλ.: 210-3838020, 210-3822496, Fax: 210-3809150 ♦ si s: www.papazisi.gr ♦ email: papazisi@ otenet.gr

δ:βιβλιοθήκες ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΣΟ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

Έ να μικρά, μα ελκυστικό βιβλιοπωλείο τα σοβαρά, θέλεις να γρά ψεις γι’ αυτό το μαγαςάκι; Ποιος από τους αναγνώ στες του περιοδικού θα το αναζητήσει;» «Διαφωνώ. Πρώτον, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι κάποιος δεν θα βρεθεί μια μέρα σ ’ αυτό το ωραιότατο γαλλικό χωριό. Δεύτερον, όταν κάτι μας αρέσει ή -α κό μ η π ερισ σότερο- μας εν τυπωσιάζει, αξίζει να το παρουσιάζουμε. Είτε για παράδειγμα πρ ο ς μίμηση είτε, απλώς, για ενημέρωση. Οπότε;» To Roussillon της Προβηγκίας, που δεν πρέπει να συγχέεται με την ιστορική πε ριοχή Languedoc-Roussillon, συγκατα λέγεται επίσημα στα πιο όμορφ α χωριά της Γαλλίας. Σε απόσταση μιας ώρας από το αεροδρόμιο της Μασσαλίας και όχι μακριά από την Αβινιόν, την πόλη της «παπικής εξορίας» του Μ ου αιώνα, το Roussillon περιμένει τον επισκέπτη χτισμένο επάνω σε κόκκινους βράχους, με κόκκινα σπίτια και κόκκινες κεραμιδοσκεπές. Το δάσος που το περιτριγυ ρίζει, με τα βαθυπράσινα πεύκα του, του χαρίζει χρωματική αντίθεση έντονη. Το «Μονοπάτι τω ν Γιγάντων», το οποίο ανεβοκατεβαίνει σε ένα φυσικό πάρκο σκαλισμένο σ τις πλαγιές του λόφου από ώχρα, π ροσφέρει την ευκαιρία για ευχά ριστη σωματική άσκηση. Και η σωματική άσκηση φαίνεται ανα γκαία, αν θες να φιδογυρίσεις και τα στε νά, ανηφορικά, μεσαιωνικά δρομάκια που, αναγκαστικά, θα σε φ έρουν στην κεντρική πλατεία. Εκεί όπου βρίσκεται το ελκυστικό βιβλιοπωλείο. Το κτίριο, σ το οποίο στεγάζεται, έχει ανεγερθεί κατά τον 18ο αιώνα και σήμερα περι λαμβάνεται στον κατάλογο τω ν «Μνη

116

μειακών κτιρίων της Γαλλίας». Το αξίζει δε, γιατί πρόκειται για κόσμημα αρχιτε κτονικής κληρονομιάς κι όχι μόνο: οι τοί χοι του έζησαν επί πενήντα χρόνια μαζί με έναν σκηνοθέτη πολύ γνω στό στην πατρίδα του, τον Jean-Charles Tachella. Αυτόν που κληροδότησε το όνομά του στον σημερινό χώρο. Ετσι, πριν από τρία χρόνια, κάποιος άλ λος σ κηνοθέτης θέλησε να ξεκινήσει στο παλιό εκείνο σπίτι ένα σχέδιο νεω τεριστικό. Δ ημιούργησε ένα σπίτι-βιβλιοπωλείο: από τη μια πλευρά σπίτι, με την οικογενειακή ατμόσφαιρα στοργής που το χαρακτηρίζει, κι από την άλλη πλευρά βιβλιοπωλείο, με την ποικιλία και την ποιότητα του περιεχομένου του.

Ο επισκέπτης έχει πολλά να διαλέξει, όπω ς ισχυρίζεται η ιστοσελίδα w w w .m aisontachella.fr. Μ πορεί να περιπλανηθεί, χ α ζεύ ο ντας σ το υς πέντε ο ρόφ ους του ιστορικού κτιρίου. Μπορεί να κορέσει την πνευματική δίψα του, αγοράζοντας βιβλία λογο τεχνικά, ιστορικά, δοκίμια. Μπορεί πάλι, αν πρόκειται για σωματική δίψα αυτή τη φ ορά, να πιει ένα ποτήρι εύ γευστο κρασί, ένα τσάι ή έναν καφέ, χω ρίς παράλληλα να κινδυνεύει να πεινάσει, αφού μπορεί πάντα να βρει κάτι αλμυρό ή κάτι γλυκό για τον ου ρανίσκο του. Υπάρχουν, μάλιστα, τρα πέζια στρωμένα για φαγητό και για διάβασμα: οι πετσ έτες έχουν δίπλα τους βιβλία!

«Εδώ ακριβώς έγκειται η πρωτοτυπία: στο συνδυασμό του πνευματικού με το υλικό». «Μα για ποια πρωτοτυπία μιλάμε; Κάτι τέτοιο υπάρχει και σε δικά μας βιβλιο πωλεία». «Με μόνη τη διαφορά ότι, στην περί πτωσή μας, έχουμε ένα απλό χωριουδάκι που ζει από τον τουρισμό, έχει λί γους κατοίκους και γειτονεύει με πό λεις που προσφέρουν σαφ ώ ς περισ σ ότερες ευκαιρίες για... γλεντζέδες βι βλιόφιλους!» Κι όμως, τόσο οι λιγοστοί κάτοικοι όσο και πολυάριθμοι τουρίστες διαβαίνουν το κατώφλι, άλλοτε για να πληροφορηθούν τα νέα σχετικά με τις τελευ ταίες εκδόσεις, άλλοτε για να αγορά-

118

σουν ένα δώ ρο ή να γνωρίσουν κεί μενα που αναφέρονται στην πολιτι στική κληρονομιά της περιοχής κι άλ λοτε για να μάθουν κάποια καινούρ για συνταγή που περιέχεται σε οδη γούς μαγειρικής. Ω στόσο, υπάρχουν κι άλλες επιλογές, οι οποίες παρου σιάζουν κι αυτές ένα ιδιαίτερο στοι χείο. Η πρώτη απ’ αυτές είναι η αποκαλούμενη bedetheque. Σύνθετη λέξη, που αποτελείται από τα -αναλυτικά γραμμένα- ακρωνύμια των λέξεων bandes dessinees, όπω ς ονομάζονται τα κόμικς στη γαλλική γλώσσα, και από την ελληνική κατάληξη «-θήκη». Πλούσια συλλογή από τα χαριτω μένα, και συνάμα διδακτικά, εικονο γραφημένα βιβλιαράκια είναι στη διάθεση «των παιδιών ηλικίας επτά έως εβδομήντα επτά ετών»! Να τι διατείνεται η ιστοσελίδα του βιβλιο πωλείου. Η δεύτερη πρωτοτυπία ονομάζεται pochotheque. Πάλι εμφανίζεται η ελ

ληνική κατάληξη «-θήκη». Τώρα, όμως, ακολουθεί τη μεταλλαγμένη γαλλική λέξη poche, που σημαίνει «τσέπη». Και ποια η έννοια της «τσε ποθήκης»; Μα, ποια άλλη από το «φτηνό βιβλίο», που προσφέρεται άφθονο σε τιμές προσιτές για βα λάντια περιορισμένης ισχύος. «Με τα παραπάνω δεδομένα, η ευχα ρίστησή σου φτάνει στο έπακρο, φ αντάζομαι. Α φού διαπιστώνεται πάλι η επήρεια των ελληνικών! Ετσι δεν είναι;» «Όχι υπερβολές. Είπαμε, να είμαστε περήφανοι για την ιστορία μας, αλλά χωρίς άσκοπες και άτοπες εθνικιστι κές εξάρσεις. Αν και, τελικά, δεν σε αφήνουν ν’ αγιάσεις! Το βιβλιοπωλείο διαφημίζει κι αλλιώς τη γλώσσα μας. Λέει ότι στην “αίθουσα των φτερών”, την αίθουσα του τελευταίου ορόφου, που αποτελεί το “στέμμα” του κτι ρίου, εκεί όπου το γλυκό γαλάζιο και η ζεστή ώχρα παραπέμπουν στον ου ρανό και στα βράχια της περιοχής, εκεί βρίσκει ο αναγνώστης, μεταξύ άλλων σπάνιων εκδόσεων, και τη συλλογή “Πλειάδες”. Δεν είναι ωραίο να θαυμάζεις τη θέα και, ταυτό χρονα, να φαντάζεσαι έναστρο στε ρέωμα με αστερισμούς ελληνικής καταγωγής;» «Νομίζω, τώρα, ότι έχεις παρασυρθεί εσύ σε υπερβολές. Ακολουθείς κατά πόδα την ιστοσελίδα που καυχάται πω ς η εν λόγω αίθουσα περιέχει ανα γνώσματα “που γεμίζουν το πνεύμα και την ψυχή”! Από μεγαλοστομίες δεν πάνε άσχημα οι Γάλλοι». «Εντάξει, το παραδέχομαι. Παραδέξου, όμως, κι εσύ τις πρωτοτυπίες και τον ελκυστικό χαρακτήρα του μικρού αυτού βιβλιοπωλείου»..·

^ETROpQi-15 m

wwfw.metropolis.gr

Πανεπιστημίου 54 & Εμμ. Μπενάκη, 106 77, Αθήνα Τ: +30 210 3801179, F: +30 210 3845515

MUSIC FILM S BOOKS GAMES TICKETS CLOTHES i TOYS & COFFEEBAR 1

δ:περιοδεύω ν ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ

The party is over, ουρλιάζουν οι ευωχούμενοι, θέλοντας να πετάξουν έξω τους λαθρεπιβάτες της γιορτής... Esse tempus lacrimarum, θέλουν να πουν, σε γλώσσα που δεν καταλαβαίνουν. Για ποιους όμως;

νεω σχί Το βάπτισμα του αναγνω στικού «πυράς» παίρνει με το παρθενικό του τεύχος το Εξαμηνιαίο πε ριοδικό περιποίησης ΚΟΥΚΟΥΤΣΙ, στις σελίδες του οποίου φιλοξε νούνται «ποιήματα Ελλήνων και ξένων, νέες μεταφραστικές προ σεγγίσεις, δοκίμια που αφορούν την τέχνη της ποίησης και την ιστορία της ή το ποιητικό έργο σημαντικών δημιουργών», όπως σημειώνει στο λιτό εκδοτικό του σημείωμα ο Β. Ζηλάκος, με φόντο τους σχοινοβατούντες Ακροβάτες που φιλο τέχνησε τον 17ο αιώνα ο ισπανός ζωγράφος Jusepe de Rivera. Κι αυτό γιατί στην ύλη του περιοδικού περιλαμβάνεται ειδικό ένθετο από g εκθέσεις ζωγραφικής που έρχεται 120 να πλαισιώσει την ποιητική θεμα2 m τική, γιατί «πιστεύουμε πως ο ειο καστικός σχολιασμός μπορεί να εν| τείνει τη μαγεία της ανάγνωσης...» μ Μεταξύ των «φιλοξενουμένων» Μίλτον, Κόλριτζ, Τρακλ, Ταγκόρ, Κουαζίμοντο, Άτγουντ... συνιστούν από μόνοι ένα απολαυστικό ερέθι σμα για τον αναγνώστη. Καλοτάξι δο! [ΚΟΥΚΟΥΤΣΙ, Κ. Παλαιολόγου 40Α, 166 73, Βούλα, τηλ.: 210-89.95.778, Koukoutsi.peripoihsh@gmail.com]

επέτειο ι Η κυκλοφορία του 60ού τεύ χους της ελληνικής έκδοσης του Ανε

ξάρτητου σοσιαλιστικού περιοδικού MONTHLY REVIEW συμπίπτει με τη συμπλήρωση 60 χρόνων από την έκ δοση, στη Νέα Υόρκη το 1949, στο με σουράνημα του μακαρθισμού, της επι θεώρησης που ίδρυσαν οι Πωλ Σουήζυ και Λήο Χιούμπερμαν και, αργότε ρα, τη δεκαετία του ’60, έπαιξε σημαν τικό ρόλο στη δημιουργία του κινήμα τος της Νέας Αριστερός. Με την ευ καιρία αυτού του διπλού ιωβηλαίου, στις σελίδες του τεύχους (αναδημοσιεύεται το κείμενο του Άλμπερτ Αϊνστάιν «Γιατί σοσιαλισμός;», που φιλοξενούνταν στο πρώτο τεύχος της αμερικανικής έκ δοσης, άλλα ιστορικά κείμενα αυτής της εξηντάχρονης πορείας, καθώς και μια μεγάλη συνέντευξη των Σουήζυ και Μάγκντοφ, που διατρέχει το ιστορικό της ίδρυσης του περιοδικού. Από ελ ληνικής πλευράς, ο X. Τάσσης εξετάζει την επιρροή της ΜηνιαίαςΕπιθεώρησης στη διαμόρφωση της στρατηγικής του ΠΑΣΟΚ. [MONTHLY REVIEW, Πραξιτέλους 29, 105 60, Αθήνα, τηλ.: 210-32.14.480, info@monthlyreview.gr, www.monthlyreview.gr]

φ ιλίες Αν μια λέξη έρχεται στο μυα λό παίρνοντας στα χέρια την εκ Θεσ σαλονίκης ορμώμενη Επιθεώρηση πολιτισμού ΕΝΕΚΕΝ, αυτή είναι το «παραξένισμα». Από την εικόνα του εξωφύλλου αυτού του Μου τεύχους, που θυμίζει περιοδικό κόμικς, μέχρι τις δυσανάγνωστες γραμματοσειρές των τίτλων ή το εκδοτικό σημείωμα που αφιερώνεται στον επ’ ολίγον προφυλακισθέντα πρώην διευθυντή τηλεπικοινωνιών της Ζήμενς Ελλάς Πρόδρομο Μ(αυρίδη), ως «υλικό μυ θιστορίας» για τον παλιό συμμαθητή του εκδότη Γ. Γιαννόπουλου... Όχι, δεν είναι αρνητικό αυτό το παραξέ νισμα, πόσο μάλλον που τα κείμενα που φιλοξενούνται στις σελίδες του περιοδικού (για την εξέγερση στο Ιράν, τον οικοσοσιαλισμό, την Αντι γόνη ή το σύγχρονο πρόσωπο της Θεσσαλονίκης), δοκίμια μεταφρα σμένα ή ελληνικά, αλλά και λογοτε χνικά κείμενα, αποτελούν μια ανα γνωστική πρό(σ)κληση, συνοδευμένη μάλιστα από ένα μοντέρνο και ελ κυστικό lay-out. Μια προσπάθεια που έχει διανύσει ήδη αρκετό δρόμο, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι καθόλου «επαρχιακή»... Αναζητήστε το! [ΕΝΕΚΕΝ, Β. Ό λγας 55, 546 41, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310-833.665, eneken@hotmail.com]

Χρειαζόμαστε μια αναθεωρημένη φιλοσοφία ζωής για να τα βγάλουμε πέρα με τις αλλαγές του εικοστού πρώ του αιώνα

www.ododeiktes.gr

δ : comics ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΤΣΕΝΕ

Τα καλύτερα της δεκαετίας...

Το 2 0 0 9 μας έχει αποχαιρετήσει π λέο ν για τα καλά και στη θ έσ η του έχει πια στρογγυλοκαθίσει το 2010, εισάγοντάς μας στη δεκαετία τω ν 10’s. Τ ους πρ ο η γού μ ενου ς μή νες είδαμε πολλά αφιερώματα για τα καλύτερα ή τα χειρότερα μιας δεκαετίας π ου πέρ α σε. Δ εν θα μ π ορού σα με κι εμείς απ ό εδώ να σ α ς α φ πσ ουμ ε πα ρ α π ονεμ ένου ς και να μπ σ α ς δώ σουμ ε έστω και ένα στίγμα π ρ ο ς αυτήν την κατεύθυνση, σ ε ό,τι αφ ο ρ ά το χώ ρ ο τω ν com ics. Στην α νασ κόπη σή μας αυτή βρίσκουμε οδη γό και σ υ νο δ ο ιπ ό ρ ο το site w w w .com icd om .gr, το οποίο φ ροντίζει την καθημερινή σ α ς ενη μέρ ω σ η για ό,τι συμβαίνει σ το πεδίο της ένα τη ς τέχνης. Οι συντάκτες του C om icdom (ανάμεσά τ ου ς και η γρά φ ουσα ) έψ αξαν, ξεσ κ όνισ αν, διάβασαν και μας έδω σ α ν πολύ ολοκ λη ρω μένες λίστες γι’ αυτά που αφ ή σα με πίσω μας τη δεκαετία π ου έφ υγε. Για να δούμ ε λοιπόν ποια είναι τα καλύτερα com ics τω ν OOs, com ics που αγαπήθηκαν και έγρα ψ α ν τη δίκιά τ ου ς ιστορία. Μ ετρώντας αντίστροφα, στη λίστα τω ν 100 καλύτερω ν com ics της δεκαετίας - η λίστα είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα w w w .com icd om .gr και συνοδεύεται απ ό αναλυτικά κ είμ ενα - βρίσκουμε στις θέσ εις 10-1 τα εξής: 10. Concrete, The Human Dilemma του Paul Chadwick (Dark Horse Co mics) Ενας άνθρωπος εγκλωβισμένος σε ένα πέτρινο σώμα. Έ να ευφυές, ευέ λικτο μυαλό μέσα σε ένα άκαμπτο πε ριτύλιγμα. Ο Ron lith g o w ή αλλιώς Concrete είναι ένας χαρακτήρας που οι ιστορίες του πάντα σε κάνουν να σκεφτείς... Η συγκεκριμένη, πλαισιω μένη από έναν έντονο κοινωνικό και ηθικό προβληματισμό, ίσως σε κάνει να σκεφτείς λίγο περισσότερο... 9. Alice in Sunderland του Bryan Tal b o t (Dark H orse Comics)

To πείραμα του Bryan Talbot, πάνω στη δυναμική της γλώσσας των co mics, μάλλον πέτυχε. Μια σπουδή στην ιστορία και την τέχνη των co mics, με φ όντο το Sunderland και την Αλίκη του Carroll, με παράλληλες αφηγήσεις πίσω από την κουρτίνα ενός βαριετέ. 8. Blankets του Craig Thom pson (στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκ δόσεις ΚΨΜ) Ανθρώπινες σχέσεις, θρησκεία, τέχνη, οικογένεια, έρωτας. Όλα αυτά σε ένα comic τόσο αυτοβιογραφικό, αλλά και τόσο κοντινό στον καθένα από εμάς.

7. Ice Heaven του D an Clowes (Fantagraphics, P antheon Books) Με φ όντο το Ice H eaven, μια μικρή επαρχιώ τικη πόλη τη ς Α μερικής, ο D an Clowes δημιουργεί ένα πλέγμα σ πονδυλω τώ ν ιστοριών που σ το τέ λος μάς κάνουν μία. «Μια ιστορία για το πά θος, την απόρριψη, την ωρίμανση, τη βία, τα com ics, την ποίη ση. Μια ιστορία με χαρ ακ τήρ ες από το σινεμά του Jod o ro w sk y , φιλτρα ρισμένους μέσα από τη ματιά της Sofia C oppola - ή το αντίστροφο!», όπω ς πολύ εύσ τοχα αναφ έρει ο Δ. Σακαρίδης σ το w w w .com icdom .gr 6. Monster του Naoki U rasaw a (Viz Media) To m anga που συζητήθηκε περισσό τερο από πολλά άλλα τον τελευταίο χρόνο. Πολύ δύσκολα θα μπορούσα να το τοποθετήσω σε κάποια κατη γορία, καθώ ς η ιστορία αυτή συγ κεντρώνει τα πάντα. Περιπέτεια, μυ στήριο, έρωτα, δράμα και όλα αυτά με φ όντο ένα νοσοκομείο. 5. David Boring του D an Clowes (Fantagraphics, P antheon Books) Μην σας παραπλανεί ο τίτλος. Δεν πρόκειται για καθόλου βαρετή ιστο ρία. Το αντίθετο μάλιστα. Πρόκειται για μια πολυεπίπεδη και ανατρεπτική ιστορία που συμπυκνώνει το τερά στιο ταλέντο του D an Clowes. 4. Schizo #4 του Ivan Brunetti (στην Ελλάδα το Schizo κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ink Press-Κορμοράνος) Χρειάστηκε να περιμένουμε σ χεδόν έξι χρόνια για να διαβάσουμε το 4ο τεύχος του αυτοβιογραφικού, «μαύ ρου» στα όρια του μισανθρωπικού, αλλά ευφυέστατου δημιουργήματος του Ivan Brunetty, Schizo. Η ανα μονή όμω ς άξιξε. To Schizo #4 απο

τελεί την πιο ώριμη δουλειά του και αναμ φ ισ βήτητα ένα από τα αρι στουργήματα των OOs. 3. Acme Novelty Library του Chris W are (Fantagraphics, Pantheon Books, D raw n an d Quarterly) Η ανάγνω ση τω ν Acme Novelty Li brary σίγουρα δεν είναι μόνο μια ανα γνωστική εμπειρία. Είναι μια συνο λική αισθητική εμπειρία. Εκτός από τις άριστα δομημένες ιστορίες, που σε βυθίζουν σε έναν ωκεανό σκέ ψεων για τη δίκιά σου ζωή, κάθε βι βλίο είναι από μόνο του ένα έργο τέ χνης φτιαγμένο με το μοναδικό στυλ του Chris Ware. 2. Black Hole του Charles Bum s (στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκ δόσεις Z oobus) Αλήθεια και ψέματα για την πιο έν τονη και περίεργη περίοδο της ζω ής μας, την εφηβεία. Με έναν ιδιόμορφο τρόπο, με μια αλληγορική ιστορία, ο Charles Bum s μιλάει εκ μέρους όλων τω ν εφ ήβω ν του κόσμου. 1. Fables του Billy Willingham (στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Anubis) Αν σας αρέσουν τα παραμύθια, θ α το λατρέψετε. Α νακαλύψτε πώ ς είναι οι ζω ές όλων τω ν αγαπημένων, παρα μυθένιων ηρώων μετά το «έζησαν αυ τοί καλά κι εμείς καλύτερα». Ό σοι λοιπόν δεν προλάβατε να δια βάσετε αυτά τα comics μέσα στα προηγούμενα δέκα χρόνια, σπεύσατε... ■

Σημείωση: Η λίστα αναδημοσιεύεται από το comicdom .gr (τα σχόλια είναι της γράφουσας) και απαρτίζεται από επιλογές των συνεργατών του site.________________

^ Γ Α

ΐ ^ Mm mm

ΜΙΚΡΕΣ ΜΕΡΕΣ & ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ...

Του δρόμου... #47 ίναι από τα συνθήματα που το πρώτο που σε κάνει να σκεφτείς είναι ότι κάτι συνέβη στην πιο κρίσιμη στιγμή και ο επινοη τής και τοιχογράφος του δεν έγραψε τελικά αυτό που ήθελε να γράψει. Το έχω παρατηρήσει και σε άλλες περι πτώσεις. Το σύνθημα δείχνει να είναι μια ανεπεξέργαστη αναλαμπή που την ώρα της γραφής του πάνω στον τοίχο ένα απρόβλεπτο γεγονός υπει σέρχεται στο προσκήνιο (κάποιες σκιές που θα μπορούσαν να είναι πεζή περιπολία, κάποιο αυτοκίνητο που θα μπορούσε να είναι περιπολικό ή, απλά, ένα ορθογραφικό και συντα κτικό μπλακάουτ) και οι λέξεις που γράφονται ή παραλείπονται υπονο μεύουν τελικά την αρχική έμπνευση. Αν δεν υπήρχε αυτό το &, θα μπο

ρούσε να σκεφτεί κανείς για το συγ κεκριμένο πω ς επιχειρεί να μας υπο δηλώσει ότι κατά κανόνα στην ιστο ρία οι μικρές μέρες (με την έννοια της μικρότητας, του λίγου, του βαρετού, του τέλματος) κυοφορούν τις μεγά λες στιγμές της επερχόμενης ανάτα σης (με την έννοια της ανυπακοής, της αντίδρασης, της επιβολής μιας φυγής προς τα εμπρός). Η ύπαρξη όμως του & (αλλά και ο καλλιγραφι κός γραφικός χαρακτήρας) μας π ρο σανατολίζει τη διαίσθηση στο να στραφεί στα δύσβατα ερμηνευτικά μονοπάτια μιας δημόσιας ποιητικής απόπειρας (ελλειπτικού μορφολογικού κι συντακτικού χαρακτήρα), που με τα αποσιωπητικά της μας αφήνει άπειρο χώρο για ερμηνεία, συμπλή ρωση ή αδιαφορία... ■

ηστικά βιβλία ΙΟΥ

erlexidefo /ρo V o Ληό τον οονΥΡ°Φ®° ί too Bestseller . J "Ji «Συναισθηματική Νοημοσύνη», - < ;Λ

D a n ie l" I

Golemanl Οικολογική Νοημοσύνη

Οικολογική Νοημοσύνη Ο συγγραφέας του best seller «Συναισθηματική Νοημοσύνη» αναλύει και προτείνει τρόπους αντιμετώπισης του οικολογικού προβλήματος της εποχής μας,

Daniel Goleman ,λληνικά p u xra www. e llin ik a g r ainin a t a . g r

Α υ τ ό to κομψό και χρηστικό βιβλίο -που έχει γίνει best seller- δεν γράφτηκε μόνο για χάρη των νεαρών φοιτητών αλλά και για ooous αντιλαμβάνονται τη μαγειρική cos δημιουργία, ooous θεωρούν ότι η ικανοποίηση tns ανάγκηε πρέπει

ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΒI ΚΥ

να συνδυάζεται και

Σ Μ Υ ΡΛ Η

με την ευχαρίστηση.

“ KOYZIIjft

Το βιβλίο κυκλοφορεί σε νέα, αναθεωρημένη έκδοση

Μ έ σ α από tis 80 συνταγέε του βιβλίου, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων είναι ο πρωταγωνιστικά ρόλοε του κρασιού τόσο α » συνοδευτικού όσο και cos υλικού μαγειρικής αλλά και tis οδηγίε5 για το πάκ και ποιο κρασί θα αξιοποιήσουμε στη μαγειρική, ξεκινά ένα ταξίδι στην κουζίνα. • Κυκλοφορεί tnions και σια αγγλικά

με 8 επιπλέον συνταγέε.

Elisabeth H avlicek-Καστανάκη Ο ι περισσότεροι

Αδυνατΐστε

άνθρωποι έχουν κάνει δίαιτα τουλάχιστον μια φορά στη ζωή

tous.

Άλλοτε κατάφεραν να χάσουν βάρος και άλλοτε η βουλιμία ορθωνόταν μπροστά tous ontos ο ισχυρότεροε και

Αδ υνατΐστε εύκολα απολαμβάνονταε

ο μεγαλύτεροε

νόστιμα ελληνικά πιάτα. Μ ε αυτόν τον οδηγό

εχθρόε tous.

θα μπορέσετε να αποκτήσετε τη σιλουέτα

Ο Ε. Ζουμπανέας στηριζόμενο5 σε πραγματικά περιστατικά,

των ονείρων σ ας να διατηρήσετε

περιγράφει και αναλύει σε βάθο$ κάθε στιγμή και κάθε δυσκολία

το ιδανικό oas βάρος να βελτιώσετε

σε περιόδους δίαιταε. Ένα βιβλίο με σωστέε

σημαντικά την ποιότητα tns ζωή5 oas,

διατροφικές συμβουλέε στηριζόμενο στη διατροφική νοημοσύνη.

να λάμπετε από υγεία και χαρά.

Κ ά θ ε φαγητό διηγείται τη δική του γευστική ιστορία. Ταξίδεψε λοιπόν από τη δική σου κουζίνα σε άλλουε ronous, σε άλλεε θαυμάσιεε

Σούήα Μηόψι

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

εμπειρίεε. Μ ε τα ίδια υλικά, αυτά που χρησιμοποιείς ή με άλλα που εύκολα μπορείε να προμηθευτώ, δημιούργησε φαγητά με καινούργιεε γεύσειε.

ΚΟΥΖΙΝΑ

• Κυκλοφορεί επίσηε και σια αγγλικά

Χρώ ματα, αρώματα και γεύσεκ αναδίδονται από tis σελίδεε αυτού

Τ ο πρώτο εμπεριστατωμένο,

του πολυτελούε τόμου. Ο γνωστόε

μοναδικό στο είδοε του, βιβλίο για

και πολυβραβευμένοε σεφ Λευτέρηε

την ιστορία τηε npcinns αστικήε

Λαζάρου, ιδιοκτήτηε του εστιατορίου

κουζίναε του νεότερου ελληνισμού,

Βαρούλκο, μαε αφηγείται προσωπικέε

η οποία αναπτύχθηκε στην

ιστορίεε, μαε ξεναγεί στην κουζίνα του

κοσμοπολίτικη Κωνσταντινούπολη,

και μαε καλεί να δοκιμάσουμε tis πιο

παρουσιάζει διατροφικέε

ξεχωριστέε θαλασσινέε

παραδόσειε και γευστικέε

δημιουργίεε του και όχι μόνο...

Τ ι πρέπει να τρώνε τα παιδιά, προκειμένου να αναπτυχθούν σωστά και τι πρέπει να αποφεύγουν; Το βιβλίο αυτό έχει στόχο να καθοδηγήσει tous γονείε npos ορθότερεε λύσειε σχετικά με τη διατροφή των παιδιών tous.

αποχρώσειε 2.000 περίπου χρόνων.

Τ ο βιβλίο αυτό γράφτηκε από επιστήμονεε διαιτολόγουεδιατροφολόγουε με σκοπό τη βελτίωση των διατροφικών συνηθειώ ν Tns οικογένειαε. Παρέχει τη δυνατότητα σύνταξηε ενόε προγράμματο5 διατροφήε ώστε να ξέρουμε πόσο πρέπει να τρώμε, τι μερίδα μάε αναλογεί και με τι να συνδυάσουμε κάθε φαγητό. Αποτελεί επίσηε οδηγό για τη δημιουργία εβδομαδιαίων μενού σε xcbpous μαζικήε εστίασή.

Σπίτι καθαρό και τακτοποιημένο εύκολα και γρήγορα

όμως... 10 λεπτά Εύκολες συμβουλές για κάθε χώρο του σπιτιού σας

Η καθαριότητα και η τάξη μπορούν να γίνουν «παιχνιδάκι»

είναι

κά]

Υ ρ α μ μ α τα

Ψυχοπογι

βοήθεια υιοεκπαιδευση

Σε συνεργασία μ ε ιο Ινστιτούτο Ερευναε και θερσπείαε τηε Συμπεριφοράε Υπεύθυνη σειραε: Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι

ϊεπ εονώ νταε την Κατάθλιψη

±επερνωντα$ τον Π α νικό

Ξεπ ερ νω νταε το A yxo s

Πρακτικοί, βήμα npos βήμα οδηγοί αυτοβοήθειαε που βοηθούν ιον αναγνώστη να κατανοήσει αλλά κυρίωε να αντιμετωπίσει προβλήματα κατάθλιψηε, άγχουε και πανικού.

www.kedros.gr

ΚΕΔΡΟΣ

Κώσταβ Γ. Παπαγεωργίου Β Ρ Α Β Ε ΙΟ Π Ο ΙΗ Σ Η Σ ΙΔ Ρ Υ Μ Α Τ Ο Σ Π Ε Τ Ρ Ο Υ Χ Α Ρ Η

για το σύνολο του έργου του