Τεύχος 511 by Diavazo.gr

ISSN

llDb-13fl3Dl

w w w .p a ta k i s .g r

Μάρω Δούκα μ αρω δο τκα

, το δίκιο είναι ζόρικο πολύ

Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ Γιατί η γερμανική κατοχή στα Χανιά παρατάθηκε μέχρι τον Μάιο του 1945; Και τι μπορεί να σημαίνει ότι η πόλη για δυο μήνεε περίπου, από τον Μάιο έωε τον Ιούνιο τηε ίδιαε χρονιάε, βρέθηκε υπό αγγλογερμανική κατοχή; Έναε παππούε ανήμποροε και μια εγγονή μπερδεμένη. Αντικριστά οι δυο τουε. Και γύρω τουε άνθρωποι. Δικοί τουε και ξένοι. Η μτα αφήγηση μέσα στην άλλη. Πώε το μεγάλο συμπλέκεται με το μικρό. |fo ασήμαντο με το σημαντικό. Το σήμερα με το χθεε. Οι νεκροί με τουε επιζώντεε.

Έρση Ιωτηροπούλου

Η φάρσα «Η Φάρσα είναι το Μανιφέστο τηε επαναστατημένηε γυναίκαε - επαναστατημένη στο μέτρο που ο άντραε είναι ακόμα ο απόλυτοε άρχων που κρατάει τα ηνία, αφού δεν έχει εκλείψει η βασιλεία του ούτε στουε ουρανούε ούτε επί τηε γηε... Η επαναστατική πράξη συνίσταται στην υπονόμευση αυτήε τηε δύναμηε με τη γελοιοποίησή τηε, την καταβαράθρωσή τηε με το γέλιο». Από το εισαγωγικό σημείωμα ι

Νάνου Βαλαωρίτη.

ΕΚ ΔΟΣΕΙΣ

ΠΑΤΑΚΗ

www.patakis.gr

ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ) 38, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ. 210.36.50.000 we^ s'te: http://www.patakis.gr

Η γνώ μη μου

ο φ θινό π ω ρο α π ο δείχτηκ ε π ολύ σ κ λ η ρ ό για το ν κ ό σ μ ο το υ βιβλίου. Ε π ιστρ έφ ον τα ς απ ό τις δ ιακ οπ ές μ ά θα μ ε τ ο ν έ ο ότι έ κ λ εισ ε έ να ς πα λιός εκ δ ο τικ ός οίκο ς, α υ τό ς τω ν Ελληνικώ ν Γ ραμ μ άτω ν. Ε κ δο τικ ός οίκος μ ε ισχυρ ό επ ιστη μο νικ ό βιβλίο, με μ εγάλη δ ιείσ δυ ση σ τ ο παιδικό βι βλίο και μερικά π ρώ τα ο ν όμ α τα σ τη ν ελληνική και ξέν η λο γοτεχνία. Είναι κοινό μ υστικό π ω ς ο εκ δ ο τικ ός χ ώ ρ ο ς αντιμετω πίζει π ρ ο β λή μ α τα και κάπου, κάποια στιγμ ή , θ α έ σκ α γ ε τ ο π ρώ το κανόνι. Α λλά, συ ν ή θω ς , δ εν θ έ λεις να τ ο σ κ έφ τεσα ι. Πάντα ελπίζεις σ ε κάποιον απ ρο σδ ιόρ ιστο π αράγοντα που θ α ανατρέψ ει τα δ υ σ μ εν ή δ εδ ο μ έν α , π ου θ α αναχαιτίσει μια αρνητική εξέλιξη . Έ τ σ ι , ότα ν «συ μ βαίνει», μ ένεις π άντα ε ν ε ό ς . Π ρώ τα σ κ έφ τεσ α ι ότι 9 5 π ερίπ ου συ νά δ ελφ ο ι θ α μείνουν άνεργοι σ ε μια π ε ρ ίο δ ο όπ ο υ δ ύ σ κ ο λα β ρίσ κεις δ ου λειά . Μ ετά σ κ έφ τεσ α ι τα βιβλία π ου ανακόπτεται η π ορ εία τ ο υ ς . Α ναλογίζεσαι τ ο π ρ ό β λη μ α όλω ν ό σ οι σ υ ν δ έ ονται με οικονομ ικές δ ο σ ο λη ψ ίες μ ε το ν εκδ ο τικ ό οίκο και τό σ α άλλα ζ η τή μ α τα . Μαζί με όλ α αυτά είναι και τ ο « σ ο κ » . Τ ο σ ο κ π ου δ ιαχύ θη κ ε σ το ν κ ό σ μ ο το υ β ιβλίου, π ου ά φ η σ ε άφ ω νου ς π ο λ λ ο ύ ς και π ρο β λη μ ατίζει το υ ς π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο υ ς . Είναι η κ ακή ψ υχολογία, οι φ όβοι το υ ν τόμ ινο π ου π ιθανόν να α κ ο λ ο υ θή σ ει, η ανησυχία όλω ν ό σ οι αγαπ ούν τ ο βιβλίο αν θ α αντέξει α υ τό ς ο χ ώ ρ ο ς π ου δ ημ ιουργεί. Οι φ ό βο ι όλω ν ό σ οι σχετίζοντα ι με τη ν π α ραγω γή το υ βιβλίου. Είναι κοινό μ υστικ ό ότι οι τυ π ογρ άφ ο ι έ χο υν μ ικ ρότε ρ ε ς πα ρα γγ ελίες, ότι οι ε κ δ ό τε ς μ ειώ νουν τ ο υ ς τίτλου ς το υ ς , αλλά και οι βιβλιο πώ λες τις α γ ο ρ έ ς τ ο υ ς . Οι α ν α γ νώ σ τες τι θ α κάνουν άρα γε; Μ πήκαμε σ τη ν πιο δ ύ σ κ ο λη επ οχή!

Γιάννης Ν. Μ πασκόζος

στήλες: 01. Η γνώμη μου Γιάννης Ν. Μπασκόζος |0 6 ■ Σχόλια 110. Από μήνα σε μήνα Όλγα Σελλά |14. Courier 115■ Επιστολή από τον Νίκο Δήμου | 16. θερμ ιδω ριανά οξύτονα Αλέξης Ζήρας |18. Ζενερίκ Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης | 22. Ως αναγνώστης Κώστας Μποτόπουλος

| 24.

Για τα παιδιά Μαρίζα Ντεκάστρο

| 26. Χωρίς I

προϋπηρεσία Γιώργος Ξενάριος |109. Ο περιοδεύων Σπύρος Κακουριώτης | 110. Comics Λήδα Τσενέ

Ice CM.

συνεντεύξεις: 28. ΛΑΪΟΝΕΛ ΣΡΑΪΒΕΡ: «Αμερικανικό όνειρο, μια καρικατούρα ζωής». Συνέντευξη στην Ελισάβετ Σπυροπούλου | 34. Τάσος Γουδέλης: Η δραματική αφω νία απέναντι σ’ έναν αφασικό κόσμο. Συνέντευξη στον Γιάννη Ν. Μπασκόζο

φάκελος -έρευνα: 98. Τι είναι αυτό που κάνει ένα βιβλίο να γίνει μπεστ-σέλερ; | 99. Κάτια Λεμπέση: Συνδυασμός στοιχείων | 100. Νώντας Παπαγεωργίου: Θέμα, πλοκή, χαρακτήρες 11 0 1 . Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος: Αμεσος τρόπος γραφής | 102. Αννα Πατάκη: Τα μεγάλα best seller μας ξαφνιάζουν 1103. Θανάσης Ψυχογιός: Θέμα τεχνογνω σίας |104. Ο νέος ρόλος των best seller'OAYa Σελλά αφιέρωμα: 69. ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ Επιμέλεια: Αντιγόνη Κατσαδήμα | 70. Νάνος Βαλαωρίτης: Από τον Όμηρο μέχρι σήμερα. Συνέντευξη στην Αντιγόνη Κατσαδήμα | 76. Ο Νάνος Βαλαωρίτης και το μοντέρνο στην ποίηση. Ιωάννα Κωνσταντουλάκη-Χάντζου |

79. ο Νάνος Βαλαωρίτης στον ισημερινό της εποχής: ένας διανοούμενος πρωτοπορία-

ΚΥΚΛΟΙ Ε Π ΙΜ Ο ΡΦ Ω Σ Η Σ ΟΙ Ε Π ΙΣ Τ Η Μ ΕΣ ΣΤΗ Ν ΚΟΙΝ ΩΝ ΙΑ

Α νοικτά Ε π ισ τ η μ ο ν ικ ά Σ εμ ιν ά ρ ια Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν ΙΑ Λ ο γ ο τ ε χ ν ία Κ α ι Κ ο ιν ω ν ία Ο ι Λ ο γ ο τ ε χ ν ικ έ ς Π ρ ω τ ο π ο ρ ίε ς Τ ο υ Ε ικ ο σ τ ο ύ Α ιώ ν α

Ζ αχαρίας Σ ιαφ λέκ η ς ΕΝΑΡΞΗ. Νοέμβριος 2010

Π ο ιη τ ικ ή τ ο υ

Θ εω ρία

Κ αι Τ έχνη

Δ ιο ν υ σ ίο υ Σ ο λ ω μ ο υ

Δ ημήτρης Α γγελάτος ΕΝΑΡΞΗ: Νοέμβριος 2010

Ε λ λ η ν ικ ή Λ ο γ ο τ ε χ ν ί α Κ α ι Κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ς

Ε υριπίδης Γαραντούδης ΕΝΑΡΞΗ: Ν οέμ βριος 2010

Σ ύ γχρο ν η

Ε λ λ η ν ικ ή

Π ο ίη σ η :

Ο Ο Π Τ ΙΚ Ε Σ

Κώστας Κοντσονρέλης ΕΝΑΡΞΗ: Φεβρουάριος 2011

*** Ν Α Δ ΙΑ Β Α Ζ Ο Ν Τ Α Σ Τ Ο Ν

Νάσ>

Κ α ΛΒΟ

/* W

Βαγενάς * Ε υριπίδης * Γαραντούδης Δ ημήτρης Αρβανιτάκης ΕΝΑΡΞΗ: Φεβρουάριος 2011

% Η Σ τη

Μ ε ς ο π ο λ ε μ ικ η Ν ε ο ε λ λ η ν ικ ή

Α θήνα

Π ε ζ ο γρ α φ ία

Έ ρη Σ τανροπούλον ΕΝΑΡΞΗ: Φεβρουάριος 2011

Ν ο έ μ βρ ι ος 2 0 1 0 - Μ ά ϊ ο ς 2011 πατάρι βιβλιοπωλείου G u t e n b e r g Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ I ΒΙ Β Λ ΙΟ Π Ω Λ ΕΙ Ο I G U T E N B E R G πληροφορίες: Τορνατζή Λουλουδία, τηλ-ρλχ.: 210-36.45.639, πρόγραμμα, κοςτος και αίτηση

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ: www.kykloi.gr ΚΑΙ www.dardanosnet.gr - ΑΠΟΣΤΟΛΗΑΙΤΗΣΕΩΝ: infa@kykloi.gr, και ΣΤΗδιεύθυνση: Εκδόσεις - Βιβλιοπωλείο Gutenberg, Διδότου 37, 10680 Αθήνα

δ : περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383 ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141 ΤΕΥΧΟΣ 511 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010 Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης Γ. Γαβαλάς & ΣΙΑ Ε.Ε. Εκδότης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Διευθυντής Γιάννης Ν. Μπασκόζος Τακτικοί συνεργάτες Αλέξης Ζήρας Σπύρος Κακουριώτης Ελένη Καρρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κώστας Μποτόπουλος Μαρίζα Ντεκάστρο Γιώργος Ξενάριος Όλνα Σελλά Ανταποκριτές Christopher Lees (Μπέρμινγκχαμ) Έλενα Παλλαντζά (Φραγκφούρτη) Maurizio De Rosa (Μπολώνια) Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης (Μόσχα) Κριτικογραφία Θοδωρής Πέρσης Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου

> 0 9 1

Διαφημίσεις, Παραγωγή, Διανομή Α. Δ. Οικονομόπουλος & ΣΙΑ Ο.Ε. anoikon1@otenet.gr

ο°

Συνδρομές Μιχάλης Βαλάσογλου Design director Χρήστος Σ. Τζοβάρας design9@hol.gr

κός ποιητής στον 21ο αιώνα. Ελισάβετ Αρσενίου | 83. Το φανταστικό μουσείο. Μια διάσταση χώρου στο έργο του Νάνου Βαλαωρίτη. Φωτεινή Μαργαρίτη | 89. Εργοβιογραφία του Νάνου Βαλαωρίτη. Αντιγόνη Κατσαδήμα

ευπώλητα: 96. Μιχάλης Βαλάσογλου κριτικογραφία: 91■ Θοδωρής Πέρσης βιβλιοθήκες: 106. Μια μοναστική βιβλιοθήκη. Νάσος Χριστογιαννόπουλος

βιβλιοκριτική 36 βιβλιοπαρουσίαση 6 4

dtP Σοφία Μιχάλα msdesign@otenet.gr

Μποτόπουλος |Χριστιάνα Μυγδάλη |Μαρίζα Ντεκάστρο

Εκτύπωση Sky printing A. Ε.

γεωργίου |Χρίστος Παπαγεωργίου |Κωνσταντίνος Πα-

ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία) ΔΙΑΒΑΖΩ Χαριλάου Τρικούπη 38, ΑΘΗΝΑ, 106 80 Τηλ.: 210 33 88 008-9, Fax: 210 33 88 0 06 e-mail: diavazo@otenet.gr

I Γιώργος Ξενάριος | Μαρία Ξυλούρη | Νώντας Παπα-

Εκδόσεις

τηΕ Σ

Ε ΚΔΟ ΤΙ ΚΟ Σ Ο ΙΚΟ Σ: Ε ΥΡ Ι Π Ι Δ Ο Υ 8 4 , Τ Η Λ. : 2 1 0 3 2 1 3 9 0 7 , w w w . h e s t i a . g r ΓΕΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: ΣΟΛΩΝΟΣ 60, ΤΗΛ.: 210 3615077, w w w . e s t i a b o o k s t o r e . g r

ΐε )(Λ /

3ώ

ν o u \*£

ε δ ώ

ν :* ι

$ 5

χ ρ ό ν ιο ι!

Ik σχόλια

Αι<ο3ωπαηοη2 Ας μην παραπονιόμαστε όμω ς συνεχώ ς.

Α κ ο ύ ω ποίηση ι Στην Ελλάδα οι ποιητές δ εν συνηθίζουν να διαβάζουν ποίηση και να πληρώνονται γι’ αυτό. Ό μω ς στη Γερμανία, την Ισπανία, τη Ρωσία και την Αγγλία, που ξέρω , οι ποιητές δίνουν παραστάσεις όπου ο κό σμ ος πληρώνει για να το υς ακούσει. Αμεί βονται μάλιστα και οι ποιητές. Σ το φετινό Δ ιεθνές Φεστιβάλ Ποίησης (3 0 Οκτω βρίου - 7 Νοεμβρίου) που οργανώνει κάθε δύο χρόνια το Southbank Centre θα δια βάσουν ποίηση σε διάφορες αίθουσες ποιητές που θα θέλαμε πολύ να ακού σουμ ε και στη χώρα μας, όπως η τιμημένη με τον τίτλο του «δαφνοστεφ ούς ποιητή» (Poet Laureate) Carol Ann Duffy, η Καναδή και φιλέλληνας Anne Carson, ο Ιρλανδός Paul Muldoon, ο γ νω στός και

Κάτι για την ποίηση υπάρχει και στην Αθήνα. Το 2 ο Ιβηροαμερικάνικο Φεστι βάλ με τον τίτλο ΛΕΑ, δηλαδή «Λ ογοτε χνία εν Αθήναις», και με υπότιτλο «Για έναν κ αλύτερο κ όσμο στα χέρια μας» διε ξάγεται τις μ έρες που κυκλοφορεί το πε ριοδικό μας και τελειώνει στις 3 / 1 0 /2 0 1 0 στην «Τεχνόπολη» του Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 100, Γκάζι). Εκεί θα παρελάσουν αρκετοί και σημαντικοί ποιητές. Ανάμεσά το υς η Μπλάνκα Αντρέου με το τραγούδι τή ς σειρήνας τη ς που ερω τεύε ται τον καπετάνιο ενός πλοίου. Ο Χ εσο ύς Αγκουάδο που προσεύχεται και γελάει, παίζει και χορεύει και μετατρέπει σ ε ιερό ό,τι λέει. Ο Λουίς Ε ντουάρντο Ά ουτε, το μελαγχολικό αγρίμι τού έρωτα με τη φωνή και ο δικός μας Θ ανάσης Χατζόπουλος.

από τις επισκέψεις του στη χώρα μας άραβας ποιητής Ά δωνης, ο Tom az Salam un κ.ά. Ανάμεσά τους κι ένας έλληνας ποιητής, ο Χάρης Βλαβιανός. Του τελευ

Ακούωποίηση 3

ταίου ποίημα δημοσίευσε το TLS π ρό σφατα για άλλη μια φορά.

Στην ποίηση θα δώσει βάρος ο ραδιο στα θμό ς Ράδιοί του Βόλου μέσα από την

Το ατελιέ του μυθιστορήματος Για 12η φορά διεξάγεται αυτές τις μ έρες σ το Ναύπλιο η Δ ιεθνής Συνάντηση του L ’A telier du rom an, που έχει εμπνευστή και βασικό συντελεστή τον Λάκη Προγκίδη. Τ ο θέμ α της είναι επίκαιρο: «Υπάρχει κάποιος κ όσμ ος έξω από την εικόνα ή Τ ο μυθιστόρημα μπροστά στην πανταχού παρούσα εικόνα». Συμμετέχουν 13 συγγραφείς από 6 χώ ρες και από την Ελλάδα οι Δ. Δημητριάδης, Β. Παπαβασιλείου και Σ . Γιανναράς.

εκπομπή για το βιβλίο που μεταδίδει κάθε

τρ ης Αγγελής, με την υποστήριξη του

Σάββατο 10 με 11.30 το πρωί από τπν

για χρόνια ιδρυτή τη ς Κώστα Ε. Τσιρό-

συχνότατα 1 0 2 .5 FM. Η εκπομπή έχει

πουλου και του εκδότη τη ς Γιώργου

τίτλο «Μιλάμε για το βιβλίο» και τπν

Γκέλμπεση. Τα σχέδια του πρώτου

παρουσιάζει ο φιλόλογος Διονϋσπς Λει-

τεύχους έκανε ο ζωγράφ ος Α λέκος

μονής. Μπορείτε να τπν ακούτε και διαδι

Κυραρίνης, ενώ σ τη συντακτική ομάδα

κτυακά σ το w ww .m agnesianew s.gr.

ανήκουν οι: Κώστας Ανδρουλιδάκης,

Μ.

Ηλίας Κεφάλας, Νίκος Αλ. Μηλιώνης, Βασιλική Τσακίρη, Κώστας Χατζηαντωνίου.

Ν έα περιοδικά ι Το περιοδικό Ευθύνη επανεκδίδεται. Ή ταν ένα περιοδικό που διέγραψε μια πορεία 4 9 χρόνων σ ε δύο περιόδους (α' περίοδος 1961-1966, β' περίοδος 1 9 7 2 -2 0 0 9 ) και π οποία έκλεισε τον Δεκέμβριο του 2 0 0 9 . Τώ ρα η Ευθύνη επανεκδόθπκε με προσθή κ η στο ν τίτλο τπς, για να γίνει Ν έα Ευθύνη. Τπν διεύ

Ν.

Σεμινάρια Το Κονδύλι οργανώνει εργαστήρια σεμινάρια σε πολλά και ενδιαφέρουσες θεματικές, όπω ς Γλώσσας,Ψ υχολογίας, Τέχνης. Η παρακολούθηση μπορεί να γίνει και με τηλεδιάσκεψη! (info: w w w .kondyli.gr)

Ν.

θυνση ανέλαβε ο ν εαρός ποιητής Δημή-

Εξιστορήσεις καθημερινών συμβάντων οι οποίες φωτίζουν με ενάργεια την εσωτερική ζωή συνηθισμένων ανθρώπων που ζουν εγκλωβισμένοι στον μικρόκοσμό τους , όπως άλλωστε κι εμείς.

Μ ε τα ιχ Μ ίο

Ik σχόλια

Και σ τη ν Κίνα Τριβιζάς

ση ς της πρώ της φάσης του Προγράμμα το ς Διαπολιτισμικής Συνεργασίας.

Ο Ευγένιος Τριβιζάς όχι μόνον εκδίδεται στην Κίνα -ή δ η κυκλοφορούν εκεί με επιτυχία Τα τρία μ ικρά Αυκάκια, Η τελευ ταία μ α ύ ρη γάτα και Τα μ αγικά

ΓιατονΤάκηΚατσουλίδη 1

μ α ξιλ ά ρ ια - αλλά κάνει και εξωτερική π ο Οι έχο ντες σ χ έσ η με το βιβλίο και όσοι

λιτική. Με πρω τοβουλία του υπεγράφη σ το Πεκίνο η συμφωνία για την υ λοποίη

τ ο αγαπούν, ειδικά στη ν έντυπη μορφ ή

ση του Προγράμματος Διαπολιτισμικής

το υ, νομίζω ότι πρέπει να π ρο σέλθου ν

Συνεργασίας Ελλάδας - Κίνας (SinoGreek Cultural Exch ag e Project). Πρόκει

σ το Μ ουσείο Μπενάκη και να δουν την

ται για μία ιδέα πολιτιστικών ανταλλαγών

έ κ θ εσ η που είναι αφιερωμένη στο ν Τάκη Κατσουλίδη. Η έ κ θ εσ η παρουσιά

βασισμένη σ το ζευγάρωμα δύο παιδικών

ζει την περιπέτεια ενό ς καλλιτέχνη στα

βιβλίων. Τ ο ένα βιβλίο θα είναι γραμμένο από έλληνα συγγραφ έα και εικονογρα

πελάγη τη ς ελληνικής τυπογραφίας και πιο συγκεκριμένα το υ τυπογραφικού

φημένο από κινέζο εικονογράφο και το δ εύ τερο βιβλίο θα είναι γραμμένο από Κι

σχεδιασμ ού, μέσα από πρακτικά παρα δείγματα πρω τότυπω ν σχεδίω ν, αλλά

νέζο συγγραφ έα και εικονογραφημένο

και σελίδω ν καλλιτεχνικών εκδόσεω ν

από έλληνα εικονογράφο. Και τα δύο βι

που έθεσ α ν τις βάσεις σ τη σύγχρονη ε λ

βλία μαζί, στην ίδια θήκη, μεταφρασμένα

ληνική τυπογραφία.

από κορυφαίους μ εταφραστές, θα κ υ κλοφ ορήσουν ταυτόχρονα και στις δύο χώ ρες. Ο Ευγένιος Τριβιζάς και η Qin

Για τ ο ν Τάκη Κατσουλίδη 2

Wenjun, η δημοφιλέστερη συγγραφέας παιδικών βιβλίων στην Κίνα, με εκατομ μύρια αντίτυπα βιβλίων σ το ενεργητικό της, υπέγραψαν τη συμφωνία υλοποίη

Ο Τάκπς Κατσουλίδης γεννήθηκε στη Μ εσσήνη. Σ πούδασε χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθή-

Ά γνω σ το μυθιστόρημα τ η ς Δ ιδώ ς Σωτηρίου Με αφορμή τη συμπλήρωση έξι ακριβώς χρόνων από το θάνατο της Διδώς Σωτηρίου, οι εκ δόσεις Κ έδρος ανήγγειλαν ότι το ανέκδοτο μυθιστόρημα τη ς μεγάλης συγγραφέω ς με τον τίτλο Τα παιδιά του Σπ ά ρ τα κ ου ετοιμάζεται και θα κυκλοφορήσει το 201 1 , σ ε επιμέλεια της Έ ρ η ς Σταυροπούλου. Τοπ οθετημένο στη Θράκη αλλά και στην Α θήνα, το μυθιστόρημα δια τρέχει την περίοδο από τις αρχές του 2 0 ο ύ αιώνα έω ς τον Εμφύλιο Πόλεμο και εστιάζει σε ιστορικά γεγονότα όπως η ε ξέγερ ση των σηροτρόφω ν τη ς Θράκης στη δεκαετία του 1 9 3 0 και οι διώξεις τω ν αριστερών αγωνιστών κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Λ.

νας και συνέχισε τις σπο υδ ές το υ στην

θογραφ ίες και τη γραμματοσειρά Κα-

£cole des B eaux-A rts σ το Παρίσι, με υ π ο

τσουλίδης (2 0 0 2 ) κ.ά.

τροφία το υ Ιδρύματος Κρατικών Υ π ο τρ ο

Για τον Βεναρδάκη

φιών. Μ αθπτευσε δίπλα στο ν Γιάννη Κεφαλληνό και στο ν διάσημο δημιουργό γραμμάτων Αντριάν Φρούτιγκερ. Την π ε

Η Αιολία γ η τίμησε με ένα συνέδριο κι

ρίοδο 1 971-1976 διετέλεσε διευθυντής

έναν τ ό μ ο με τα υλικά του συνεδρίου τον

ήταν κ αθηγητής τη ς Σχολή ς Γραφικών

εξαίρετο δάσκαλο Δημήτριο Ν. Βεναρ δάκη για τα 1 0 0 χρόνια από τον θάνατό

Τεχνών το υ ΤΕΙ Α θήνας. Τ ο 2 0 0 8 τιμή

του. Μ αχητικός δάσκαλος με ισχυρές

τη ς Σχολή ς ΑΤΟ Δοξιάδη και από τ ο 1 9 7 8

απόψεις, ενάντιος τη ς επαναφ οράς της

θ η κ ε με βραβείο από την Ακαδημία Α θη νών για το σύνολο το υ ζωγραφικού και

αττικής διαλέκτου (πολύ γνω στό τ ο έργο

χαρακτικού το υ έργου. Στην έ κ θ εσ η θα

το υ Π ερί ψ ευδαττικισμού), έμεινε γνω

δείτε μερικά από τα κ αλύτερό το υ έργα,

σ τό ς για τις πραγματείες και τις νεοκλασικίζουσες τραγωδίες τ ου, ανάμεσα στις

όπω ς το Ημικύκλιο το υ Γιάννη Ρίτσου με 7 λιθογραφίες και την γραμματοσειρά Κα-

οποίες ξεχωρίζει Η Φαύστα. Η γλώ σσα

τσουλίδης (1989), Μ άνη με 10 ξυλογρα

τω ν έργων το υ ήταν αρχαΐζουσα, παρά

φίες και τη γραμματοσειρά Bodoni

την -ό χ ι πάντα σ υ ν ε π ή - θεωρητική του

(1992), Γέν εσ ις με 7 χαρακτικά και τη

το π οθέτη σ η υπ έρ τη ς δημοτικής.

γραμματοσειρά Γ ένεσις (1 9 9 6 ), Θ άλασ σα

Μ πράβο στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση

επαγγελίας του Τίτου Πατρικίου με 7 λι

Λ έσβ ο υ που σκέφτηκε να τον τιμήσει.

ww w .metaixroio ,..g.r

Ένα εμπνευσμένο έργο μυθοπλασίας που επιτρέπει στον σπουδαίο συγγραφέα να αναπλάσει την ίδια του τη ζωή αποκαλύπτοντας τις επώδυνες ηθικές συγκρούσεις και τις απόπειρές του να κατανοήσει τι σημαίνει να νοιάζεσαι πραγματικά για έναν άλλο άνθρωπο. ΥΠΟΨΗΦΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ BOOKER 2009

C Μ ε τ α ιχ Μ ίο

δ:απ ό μήνα σ ε μήνα ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΣΕΛΛΑ

Κι αν τ ο καλοκα ίρι ή τα ν π ο λ ύ ή σ υ χ ο και ή ρ ε μ ο , α π ό π λ ε υ ρ ά ς ειδ ή σ ε ω ν και α ν α τα ρ ά ξεω ν σ τ ο χ ώ ρ ο τ ο υ βιβ λίο υ (αν ε ξα ιρ έ σ ε ι κ α ν είς τ ο ξαφ νικό κ λείσ ιμ ο τ π ς F n a c και τπ ν ο ρ ισ τικ ή τ π ς α π ο χ ώ ρ π σ π α π ό τπ ν Ε λ λά δ α ), τ ο φ θ ιν ό π ω ρ ο ξε κ ίν π σ ε με π ο λ λ έ ς ειδ ή σ ε ις - ό χ ι ό λ ε ς ε υ χ ά ρ ισ τε ς . Ε ιδ ή σ εις π ο υ μοιάζει να α ν α δεικ νύ ο υ ν τ ο το π ίο π ο υ α λλά ζει, τ ό σ ο επ ιχειρ π ματικά ό σ ο και εκ δ ο τικ ά . Και π ο υ έ δ ω σ α ν μια έν το ν π (και για α ρ κ ε το ύ ς π ικρή) π ρ ό γ ε υ σ π τ ο υ χ ειμ ώ να π ο υ α κ ο λ ο υ θ ε ί.

ιΣ επ τεμ β ρ ίσ υ

2 Σεπτεμβρίου

8 Σεπτεμβρίου

Οι εκδόσεις Μεταίχμιο ανακοίνωσαν τη συνεργασία το υς με την πλέον δημοφιλή συγγραφέα παιδικών βιβλίων, την Αλκή Ζέη, που είχε συνδέσει σχεδόν από την πρώτη τη ς εμφάνιση τ ο όνομά της με τις εκδόσεις Κ έδρος. Από τις εκδόσεις τη ς οδού Ιπποκράτους θα εκδοθούν σταδιακά, αρχής γενομένης από τον Ιούνιο το υ 2011, όλα τα βιβλία τη ς Αλκής Ζέη. Η σειρά των βιβλίων που θα κυκλοφορήσουν είναι η εξής: Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, Το καπλάνι της βιτρίνας, Ο μ εγ ά λο ς π ερίπατος του Π έτρου, Ο θείος Πλάτων, Κ οντά στις ράγιες, Α ρβυλάκια και γόβες, Μια Κυριακή τ’ Α πρίλη, Τα παπούτσια του Αννίβα, Θέατρο για παιδιά, Η μ ω β ομπρέλα, Η Κωνσταντίνα και οι α ρ άχνες της.

«Μετά τις 15 Σεπτεμβρίου σταματάει η επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρείας». Οι 9 4 εργαζόμενοι στα Ελληνικά Γράμματα ήξεραν εδώ και καιρό ότι υπάρχουν π ροβλήματα, αλλά μόλις γύρισαν από τις καλοκαιρινές το υς δ ιακοπές το ύς π ερίμενε η είδηση του οριστικού κλεισίματος των εκδόσεων, που μετρούν 5 3 χρόνια ζωής. Τα τελευταία χρόνια μοναδικός μέτοχος των εκδόσεω ν Ελληνικά Γράμματα ήταν ο Δημοσιογραφικός Ο ργανισμός Λαμπράκη. Με πολλά εκδοτικά τμήματα, με πολλούς και σημαντικούς συγγραφείς στον κατάλογό του -έλ λ η ν ες και ξέν ο υ ς- τα Ελληνικά Γράμματα είχαν τη δική το υς θέ σ η στην ιστορία των ελληνικών εκδοτικών οίκων μεταπολεμικά. Έ ν α κεφάλαιο έκλεισε.

Στις 8 Ν οεμβρίου θα γνωρίζουμε αν ο Βασίλης Αλεξάκης θα είναι ο νικητής του μεγαλύτερου λογοτεχνικού βραβείου στη Γαλλία, του Γκονκούρ. Το νέο το υ βιβλίο «Η πρώ τη λέξη » (Le p r em ie r m ot) -έχ ε ι ιδιαίτερη παράδοση στα θέματα γλώ σσας και μνήμης ο Βασίλης Α λεξάκ ηςεκδόθηκ ε πρώτα στα γαλλικά και θα κ υκλοφορήσει το Ν οέμβριο και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Εξάντας. Συνυποψήφιοι και ανταγωνιστές του Βασίλη Αλεξάκη για τ ο φετινό Γκονκούρ θα είναι άλλοι δώδεκα συγγραφείς, ανάμεσά το υς και ο Μισέλ Ουελμπέκ. Ο οποίος κατηγορήθηκε για λογοκλοπή, κι ότι σ το νέο του βιβλίο Ο χ ά ρ τ η ς και η περιοχή έχει υφαρπάξει ολόκληρες παραγράφους από την επίσημη ιστοσελίδα του γαλλικού υπουργείου Εσωτερικών, από

την ιστοσελίδα ενός ξενοδοχείου, καθώ ς και από τη γαλλική έκ δ ο ση τη ς Wikipedia. Ο ίδιος απέρριψε τις κατηγορίες ω ς γελοίες και τόνισε ότι «αν ο κ όσμ ο ς πιστεύει κάτι τέτοιο, τό τε απλούστατα δ εν έχουν ιδέα περί λογοτεχνίας. Ό λο αυτό είναι μ έρ ος τη ς μ εθόδ ου που ακολουθώ ». Η αλήθεια είναι ότι οι π ηγές από τις οποίες κατηγορείται ότι πήρε αποσπάσματα ταιριάζουν με τ ο υλικό ενό ς μυθιστορήματος. Τώρα, αν ήταν και αυτολεξεί, ε, ας π ρό σ εχε...

ίο Σεπτεμβρίου Ή ταν πολυαναμενόμενο και μας τ ο είχε υπ οσχεθεί το Μ ουσείο Μ πενάκη από την αρχή τη ς π ερασμ ένη ς χρονιάς. Μ έσα σ το 2 0 1 0 θα κ υκ λοφ ορούσε από τις εκδόσεις το υ Μ ουσείου το βιβλίο με τα κείμενα-πολιτική διαθήκη τη ς Έ λ λ η ς Παππά. Τα είχε εμπιστευτεί σ το Μ ουσείο Μ πενάκη από τη δεκαετία του ’9 0 , με το ν όρ ο να κυκλοφ ορήσουν μετά το θάνατό τη ς. Τ ο βιβλίο

κ υκ λοφ όρησε, σ ε επιμέλεια του ιστορικού Τ άσου Σακελλαρόπουλου, κι έχει τίτλο Μ αρτυρίες μ ια ς δ ιαδρομής. Πρόκειται για μια έκ δ ο ση 3 4 9 σελίδων όπου δημοσιεύονται, χωρίς καμιά περικοπή, όσ α είχε γράφει η Ελλη Π αππά για τις εμπειρίες τη ς σ ε ιδιαίτερες, σκ λη ρές και σημαντικές στιγμές το υ αριστερού κινήματος στη χώρα μας. «Πρόκειται για μια σ ύ νθεσ η τη ς ελληνικής πολιτικής σκηνής και τη ς προσωπικής τη ς διαδρομής από τις αρχές τ η ς δεκαετίας το υ ’4 0 ώ ς τα τέλη της

w w w .me taixmio.or

REAL WORLDJ Ν ΑΤ Σ Ο ΥΟ ΚΙ ΡΙ ΝΟ

.■* (!) ΜίταίχΜ10

Ψυχολογικό κομψοτέχνημα, το συγκλονιστικό θρίλερ της γιαπωνέζας Νατσούο Κιρίνο είναι το αποκαλυπτικό πορτρέτο της ζωής των έφηβων στην Ιαπωνία σήμερα.

δ:απ ό μήνα σ ε μήνα

δεκαετίας το υ 1 9 8 0 » . Μια ακόμη ψηφίδα στην πρόσφατη ιστορία.

η Σεπτεμβρίου Η αναγνώριση κ λήσεω ς στο τηλέφω νο έδειχνε αριθμό από τη Θ εσσαλονίκη. Ο καθηγητής το υ Τμήματος Φιλολογίας Μιχάλης Χρ υσα νθό που λος μας είπε τη δυσ άρεστη είδηση, που όλοι φοβόμασταν και όλοι απευχόμασταν: πέθανε ο Πόνος Μ ουλλάς. Ή ταν 7 5 χρόνων και είχε ταλαιπωρηθεί από τον καρκίνο τα τελευταία χρόνια. «Εμφανίστηκε στα γράμματα εδώ και πενήντα και πλέον χρόνια, στα τέλη της δεκαετίας του 1 9 5 0 , με σειρά άρθρω ν που δημοσίευσε στα περιοδικά Διαγώνιος και Κριτική, για ν’ ακολουθήσουν στη δεκαετία του 19 6 0 πολυάριθμα μελετήματα στις Εποχές, την Επιθεώ ρηση Τέχνης και τον Ερανιστή. Έ κ τ ο τε , συστηματικά, με ενθουσια σμό, π ά θο ς και απόλυτη συνέπεια, ερευνούσε, έγραφε και δίδασκε με

αντικείμενο τη λογοτεχνία και τον κ όσμ ο τω ν ιδεών του νεό τερ ου ελληνισμού» σημειώνεται στην ανακοίνωση του Τ μήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ, που εκφράζει με σεβ α σμ ό και τρ υφ ερότητα τη στά ση ζωής το υ Πάνου Μ ουλλά. Την Τ ετάρτη 15 Σεπτεμβρίου, στην Καλαμαριά, βρέθηκαν πολλοί νεοελληνιστές, όλοι μαθητές του, από ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, για να τον αποχαιρετίσουν οριστικά.

ξεφυλλίσουν εικονικά παιδικά βιβλία ακούγοντας την αφ ήγηση από το ν ίδιο τον συγγραφ έα το υ, να μαθαίνουν τις παιδικές εκδηλώσεις και να δοκιμάζουν τις δικές το υς συγγραφικές ικανότητες. Μαθαίνουμε ότι ήδη το site έχει πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα και διασκεδάζει πολύ το υς μαθη τές. Μια πολύ καλή πρωτοβουλία!

13 Σ επτεμβρίου

Αυτό δεν ήταν έκπληξη. Περιμέναμε απλώς τ ο πότε θα ανακοινωθεί: ο Νίκος Θέμελης, ο συγγραφ έας π ου έχει πουλήσει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, μετακομίζει, όπω ς και η Αλκή Ζέη, π ρος την ο δ ό Ιπποκράτους, στις εκδόσεις Μ εταίχμιο. Εκεί θα εκδοθεί, στις 2 5 Οκτωβρίου, το νέο του βιβλίο με τίτλο Η συμφωνία των ονείρων. Τελικά η καλύτερη μεταγραφή για τον Νώντα Παπαγεωργίου ήταν η Ελένη Μ πούρα! 1

Μαζί με τα σχολεία άρχισε να λειτουργεί η νέα ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ σ τη διεύθυνση mikrosanagnostis.gr, και απευθύνεται σε παιδιά από 6-12 χρόνων, σ ε όσ ου ς παίζουν στα δάκτυλα την τεχνολογία και το Διαδίκτυο δηλαδή! Εκεί, σ το φ ρέσ κο και ευφ άνταστο site, οι μαθη τές αλλά και οι γονείς και οι δάσκαλοι μπορούν να βρουν π ληροφορίες για παιδικά βιβλία, να συνομιλήσουν εικονικά με συγγραφείς, να

14 Σεπτεμβρίου

Σύγχρονη Λογοτεχνία Σελ 832

Τιμή: 22,10€

Σελ 512

Τιμή: 18,85€

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ

Σελ 464

Τιμή: 18,09€

ΩΚΕΑΝΟΣ

Ιόλω νος 136, Αθήνα - Τηλ. 2 10 3829339 · www.oceanos-ekdoseis.j

UPl

Ο συνδρομητής μας Νίκος Σακελλαρόπουλος από την Πάτρα ■ θίγει σε μια μακροσκελή επιστολή πολλά και σημαντικά ζητή- ™ ματα. Όλα σχετίζονται με την κατάσταση στο χώρο του βιβλίου, τα ευπώλητα, το καλό και κακό βιβλίο, τον ρόλο των κριτικών, την στρογγυλοποίηση των απόψεων, την ανοχή σ το «δεύτερο» βιβλίο, την απάλειψη τελικώς ισχυρών κριτηρίων. Αγαπητέ Νίκο, είναι σ ω στές οι περισσότερες παρατηρήσεις σας. Ο χώρος βε βαίως είναι ενιαίος, καλά και λιγότερο καλά βιβλία μπλέκονται στις εκδοτικές επιλογές και αυτές με τη σειρά τους μπλέκουν τους αναγνώστες. Εξάλλου, μην ξεχνάτε ότι το υποκειμενικό κριτήριο στην τέχνη είναι πολύ ισχυρό, αυτό που εσείς θεωρείτε ανούσιο βιβλίο ένας άλλος το βρίσκει ενδιαφέρον κ.λπ. Ό σ ο για την βι βλιοκριτική του βιβλίου σας, δεν καταγράφηκε στην κριτικογραφία μας μάλλον από λ άθος, γιατί η εταιρεία που στέλνει τα αποκόμματα το παρέλείψε. Άτη Σολέρτη, Πάτρα, ευχαριστώ για το ευ γενικό σας mail. Διάβασα τα ποιήματά σας στο blog σας. Το βιβλίο σας είναι κάπως παλιότερο και συνήθως το περιοδικό ασχολείται με την τρέχουσα παραγωγή. Θα περιμένω το επόμενο βιβλίο σας. Μαρκόπουλε Γιώργο,

με συγκινείς πάντα με τα ευγενικά σου λόγια, αλλά μην ευχαρι στείς κανέναν, ο κριτικός μας έγραψε καλά λόγια για το βιβλίο σου γιατί απλώς είναι πολύ καλό. Παπαδημητρίου Σάκη, Θεσσαλονίκη, ευπρόσδεκτα πάντα τα σχόλιά σου, σημειώνω ότι συμφωνείς με την άποψη του Φαίδωνα Θεοφίλου (δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο τεύχος) για την περίπτωση του Καραγκιόζη. Καλές τζαζ βραδιές. Τούλα Σόφπ-Μέλλίου,

έχετε δίκιο, π εκδοτική παραγωγή στην περιφέρεια δεν απολαμ βάνει δημοσιότητας, ίσως αξίζει μιας καλύτερης τύχης, αλλά πι στεύω ότι και οι διανοούμενοι στην περιφέρεια μπορούν να φτιάξουν τα δικά τους περιοδικά, τον δικό τους πνευματικό κύκλο. Γιατί να γίνονται όλα στην Αθήνα; Δέστε την Κρήτη, τη Χίο, την Καβάλα, την Κοζάνη, έχουν πολιτιστική αυτοδυναμία, δεν περιμένουν να αναγνωριστούν στην Αθήνα.

Υγιαίνω, το αυτό επιθυμώ δι’ υμάς Ο αναγνώστης

δ:επιστολή

Υπόψη κ. Γιάννη Ν. Μπασκόςου

Νεφέλη). Αναφέρω ακόμα πως μετα φ ράστη κ ε σ τα γαλλικά από το ν

Ψυχικό, 14 Σεπτεμβρίου 2 0 1 0

Michel Volkovitch και έχει π ροταχθεί

Αγαπητό Διαβάζω, Σ το τεύχος Σεπτεμβρίου δημοσιεύ

τη γαλλική μετάφραση των συλλο

Προς το περιοδικό Διαβάζω

ω ς π ρόλογος στην έκδοση τη ς σει

σατε κείμενο της Δέσποινας Παπαστά θη με θέμ α (και υπότιτλο) «Ο ρ ό λος της φωτογραφίας στην ποίηση τη ς Κικής Δημουλά». Μου έκανε εν τύπωση ότι ασχολήθηκε με το θέμ α

ράς Poesies του οίκου Gallimard με γών Λ ίγο του κ όσ μ ου και Χαίρε π οτέ (NRF, 2 0 1 0 ). Και φυσικά είναι διαθέ σιμη σ το ν δικτυακό μου τό π ο (w w w .ndim ou.gr).

χωρίς να αναφερθεί στην πρώ τη σχε

Ακόμα και στη σχετική βιβλιογραφία του ΕΚΕΒΙ να κοιτούσε, θα την έβρι

τική μελέτη που δημοσιεύθηκε το

σκε. Πώς κατάφερε να την αποφύγει

1 9 9 0 σ το περιοδικό Εντευκτήριο. Τίτ

εντελώ ς, ενώ αναφέρεται σε είκοσι

λος: «Στην τετράγωνη νύχτα τη ς φω τογραφίας -σημ ειώ σεις σ ε ποιήματα

περίεργο...

τη ς Κικής Δ ημουλά». Η μελέτη αυτή, επαυξημένη, κυκλοφόρησε το 1991

Ψυχικό, 14 Σεπτεμβρίου 2 0 1 0

άλλα κείμενα, είναι πραγματικά αξιο

σ ε βιβλίο από τις εκδόσεις Στιγμή και

Φιλικά,

το 1 993 συμπεριλήφθηκε στον τόμο

ο συγγραφέας της μελέτης,

Τα πρ όσ ω π α τ η ς π οίησ η ς (εκδόσεις

Νίκος Δήμου

Εκδήλωση για τον Νάνο Βαλαωρίτη Το περιοδικό Διαβάζω και ο Εκδοτικός Οργανισμός Π. Κυριακίδη διοργανώνουν εκδήλωση αφιερωμένη στον Νάνο Βαλαωρίτη. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη, 12 Οκτωβρίου, στις 7 το απόγευμα, στο Πανελλαδικό Κέντρο Βιβλίου, στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαςόγλου 5 & Σταδίου, Αθήνα). Θα μιλήσουν οι: Αντιγόνη Κατσαδήμα, δημοσιογράφος, Βίκτωρ Ιβάνοβιτς, κριτικός λογοτεχνίας, μεταφραστής, και ο Νάνος Βαλαωρίτης. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο διευθυντής του Διαβάζω, Γιάννης Ν. Μπασκόζος.

δ:θερμιδω ριανά οξύτονα ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΗΡΑ

Πλάγιες ματιές στα e-books

τακ τή σεις τω ν η λεκτρονικώ ν βιβλίων (e-b o ok s), τη ν π ρ ο ώ θ η σ ή τ ο υ ς από παγκ όσμ ια διαδικτυακά κ α τα στήμ α τα , όπ ω ς τ ο A m a z o n , και τη ν π άντοτε καθη συχ α στικ ή σ ’ α υ τές τις περιπ τώ σεις διαβεβαίω ση ότι τα ηλεκτρονικά δεν πρόκειται να εκτοπ ίσουν τα π α ρα δο σιακά, τη ς τυπογραφ ίας. Αν και δεν έχω σπ εύσει να π ρομ ηθευ τώ , έσ τω από περιέργεια, κάποιο από τα δ ε κ άδες e-books π ου ή δη διατίθενται σ τη ν ελληνική αγορά, απλώ ς γιατί δ εν μ’ εν διαφέρει η επιλογή τω ν συγγραφ έω ν π ου προτείνουν, δ εν μπορώ να πω, από τη ν άλλη μεριά, ότι η άρνη σή μου σ χ ε τίζεται με τη νοσταλγία το υ Γ ου τεμ β έρ ο ζήτη μ α τη ς φιλαναγνωσίας σ ε

γιου. Ό πω ς σ τη δική το υ επ οχ ή έτσι και

ορ ισ μ έν ες ηλικίες, και ιδιαίτερα

σ τη δική μας, όταν η τεχνολογία π ρ ο

σ ε εκείνες όπ ο υ κατά τεκ μή ριο

χω ρή σει σ ε κάτι τίπ οτε δ εν γυρνάει

παίρνουν τη ν οριστική τ ο υ ς διαμ όρ

στη ν π ροηγούμ ενη κατάσταση , όλα αλ

φ ω ση οι βασικές επ ιλογές τω ν ν ε ό τε

λάζουν, ανεξαρτήτω ς το υ αν οι αλλαγές

ρω ν, απ ασχολεί εδώ και αρκ ετά χρόνια

στη ν π αραδοσιακή ή σ τη νεω τερική τυ

το υ ς εκπαιδευτικούς, χω ρίς όμ ω ς να

πογραφία είχαν ω ς π ρόσφ α τα α ργούς

σημαίνει αυ τό ότι β ρέθη κ α ν λύ σεις ή προέκυψ αν β ελτιώ σεις π ου άλλαξαν τα

και να τις οικειώνονται χωρίς ιδιαίτερα

δεδ ο μ έν α . Π ρο διμήνου, το ν π ρο η γ ο ύ

π ροβλή μ ατα ο συ γγραφ έας και ο ανα

μ ενο Α ύ γ ου σ το , δ ιάβασα με ενδιαφ έ

γνώ στη ς. ' Ό μω ς στη ν τελευταία δεκ α ε

Τ 6

ρυ θμ ού ς, έτσι ώ σ τε να π ρολαβαίνουν

ρο ν για τα απ οτελ έσ μ α τα μιας π ανελ

τία τα πράγματα έχουν πάρει μια τέτοια

λήνιας έρευν α ς π ου πραγμ ατοπ οιήθη κ ε

ταχύτητα, εννοώ τα δεδ ο μ έν α τη ς η λε

από τ ο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ακρι

κτρονικής τεχνολογίας που ασχολείται

βώ ς για το ζήτη μ α τη ς φιλαναγνωσίας

με τ ο κ είμενο, τη σ ύ ν θ ε σ η και την ανα

(w w w .a lfa v ita .g r/a rtro .p h p ? id = 7 4 2 3 ).

παραγω γή το υ , ώ σ τε είναι σ χ εδ ό ν αδύ

Α π ο τελέσ μ α τα π ου συμπίπτει η δ η μ ο

να το, όχι μόνο για τις μ εγάλες αλλά και

σιοποίη σή το υ ς με τις α θ ρ ό ε ς το ν τ ε

για τις μ έσ ες ηλικίες (που ω σ τό σ ο απ ο

λευταίο καιρό ανακοινώ σεις για τις κα

τελο ύν τη μ εγάλη μερίδα το υ αναγνω-

στικού κοινού) να π ροφ τάσουν και να κ ατανοήσουν τις ραγδαίες εξελίξεις. Θ έλουμε δεν θέλο υ μ ε, ω σ τό σ ο , το μέλλον το υ βιβλίου είναι η λεκτρονικό. Πιθανώς όχι αυτό τ ο συγκεκριμένο που διαφημίζεται ω ς e-b ook , αλλά π άντω ς μια α νάλογη

μ ορ φ ή σ τη ν

οποία το κείμενο ή το σ ημείο (όχι μόνο τ ο λο γοτεχνικό αλλά κ ά θε κείμενο και κ ά θε σημείο) θ α είναι παρόν και απόν, αναγνωρίσιμο και άυ λο, συ νο δευ όμενο από ή χο ή μόνο ηχητικό, πολλα πλασιαστικά άπειρο και α-τελές και ταυτοχρόνω ς εκμηδενιζόμενο εν ριπή οφ θαλμ ο ύ, εξαφ ανιζόμενο, έσ τω και λανθασμ ένα ή τυχαία (τι τραγωδία!) με το ν απλούσ τατο και πιο ανθρώπινο τρ όπ ο : τη ς αφ ής, του αγγίγματος τη ς ο θ ό ν η ς με τ ο δείκτη το υ χεριού μας.

Φρανσουαζ Σαγκαν

Βέβαια, αυτά είναι μ έρ ος τω ν ασύ λλη πτων προοπτικώ ν τη ς τεχνολογίας, τη ς μάλλον βέβαιης εξαφ άνισης του συ γγραφ έα, έτσι όπω ς το ν ξέρ αμ ε επί αιώνες, το υ μοναχικού ατόμου π ου κά θεται μ προστά σ το άσπ ρ ο χαρτί το υ ή μπροστά σ τη γαλαζοπράσινη ο θ όν η το υ υπολογιστή το υ. Π όση αβεβαι ότητα και π όσ η ανασφάλεια κ ρύ β ον ται πίσω από το ν παλιμπαιδισμό τη ς λατρείας μας για τα παντοειδή ga d g ets! Ιδιαίτερα εμείς οι συγγραφ είς δεν θέλο υ μ ε καν να τις σκ εφ τό μ α στε. Για την ώρα τις κρύβουμ ε κάτω από όποιο χαλί βρο ύμ ε κ οντά μας. Ή , αν τις σκ ε φ τόμ αστε στις λίγες ανάπαυλες το υ γενικού μαστιγώ ματος με το οποίο μας νο υ θετεί η καλή μας κ υβέρν ησ η, π ρο

Σελίδα τη σελίδα, η Φρανσουάζ αν περιγράφει την οδύνη q iT n f αγωνία της, κατά τη διάρκεια θεραπείας αποτοξίνωσης. Παρακολουθεί τις αντιδράσεις της και μοιράζεται με έναν υποθετικό \ αναγνώστιττις σκέψεις τ ρ ς Α για τα αναγνώσματά της, για τον απέραντο φόβο του θανάτου, του κενού και της μοναξιάς not την κατέχουν. Έ να κείμενο για την εξάρτηση και τη δύναμή της.

τιμούμε να τις α πω θούμε και να τις φ α νταζόμαστε στη ν άκρη ενό ς ακόμα μακρύτερου από το οικονομικό το ύ

• Ταξιδευτής, Τηλ: 210 36 28 852

νελ! ■

Μ Ο Λ Ι Σ

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Ε

δ:ζενερ ίκ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ-Ι ΚΑΡΟΥ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗ

Φθινοπωρινή ελεγεία ματική πραγματικότητα που μεθοδικά απλώθηκε στο βασίλειο του μύθου, ο οποίος μύθος με τη σειρά του δημιούρ γησε νέες πραγματικές πραγματικότητες. Το φθινόπωρο τρέχαμε -και κάποιοι τρέ χουμε ακ όμ η- στα βιβλιοχαρτοπωλεία, ξανά για να προμηθευτούμε τετράδια, στυλό, μαρκαδόρους, μπλοκ, πένες, μολύ βια, γομολάστιχες, χαρακάκια, ξύστρες, ένα σω ρό μικροαντικείμενα, πάντα πολύ τιμα και πάντα περισσευούμενα, σαν μπορχεσιανό παράδοξο, κι αυτό για να θυμη θούμε τα παλιά αλλά και για να εγγυηθούμε (σε ποιον άραγε; σ ’ εμάς τους ίδιους και μόνο;) για κάποια μελλούμενα, για πράγ ματα που τάξουμε ότι θα κάνουμε, ότι θα σκεφτούμε, ότι θα γράψουμε. Κάποιοι αισθανόμαστε, κάθε φθινόπωρο, μιαν ωραία, όσ ο κι αν είναι εηώδυνη,

Ο καιρός περνούσε, περνούσε, η κατά

ανάγκη να ξαναδούμε κάποια πράγματα,

σ τα σ η σ τον κ όσ μ ο γινόταν όλ ο και πιο

να τα επανεξετάσουμε, να τα αναθεωρή

περίπλοκη, και η Α ριστερά, ατρόμητη,

σουμε (τι λέξη-βδέλυγμα, κάποτε!) και να

συνέχιζε να παίζει του ς ρ ό λ ο υ ς που, είτε

προχωρήσουμε μερικά βήματα παραπάνω

στην εξουσία είτε στην αντιπολίτευση,

σε τούτο το battlefield που είναι το άθροι

τ η ς είχαν διανεμηθεί.

σμα της καθημερινότητας και της ονειρο Ζοζέ Σαραμάνγκου

πόλησης. Και δεν είναι προβλέψιμες οι αποφάσεις -

Για άλλους είναι η Πρωτοχρονιά, αλλά για

πότε ήσαν; Εκ των υστέρων, μπορείς να τις

μας τους αθεράπευτα μαθητές, έστω και

ξεψαχνίσεις και να βρεις τι σε οδήγησε εκεί

κουμπούρες, το φθινόπωρο είναι η εποχή της περισυλλογής, της λήψης αποφάσεων,

υπογράφων οδηγήθηκε (ξανά) στο ποδή

όπου έχεις φτάσει, καλά δε λέω; Αίφνης, ο

της προς το μέλλον ανοιχτότητας. Είμαστε,

λατο και στην επιτραπέξιο αντισφαίριση,

πάλι, στον Σεπτέμβριο του «September

μέσα από τεθλασμένες της ςωής, διαβά σματα, μνήμες, και την αναπόφευκτη

Song», όπως το αναπαλαίωσε σπαραχτικά ο Lou Reed, και είμαστε -ήμασταν, μήπως; θα είμαστε, άραγε, ξανά κ άπ οτε;- στον

τξούρα βιβλιοφιλίας και κουτσομπολίστι-

Οκτώβριο του Οχτώβρη που δεν ήταν μο νάχα σελιλόιντ του Σεργκέι αλλά και πραγ

μαίνει ότι η εκκολαπτόμενη αποκατά

κης λατρείας για τη βιογραφία -π ο υ ση σταση της ημιβλαμμένης του υγείας οφεί-

Μόλις κυκλοφόρησαν λει πολλά στην αγάπη του για τον ποδη λάτη Samuel Beckett και για τους λάτρεις της επιτραπέζιου αντισφαιρίσεως Henry Miller και Jerom e Charyn! Ναι, δεν είναι (πάντα;) προβλέψιμες οι αποφάσεις. Καμιά φορά δεν πρόκειται για αποφάσεις αλλά για το τέλος μιας μα κριάς, ενίοτε αργόσυρτης, αλλά όχι απαλλαγμένης από σαστίσματα και εν τάσεις, διαδρομής. Πώς να μην ξανα ζήσω νοερά, τώρα το φθινόπωρο, τώρα τον Οκτώβριο, όλα εκείνα που με οδή γησαν, ήδη από την πρώιμη εφηβεία μου, στη γειτνίασή μου με πολλά από τα θαλπ ερά τσαρδάκια τη ς Α ριστερός, τώρα που ούτε το σώμα ούτε η ψυχή, κι ακόμα λιγότερο ο νους, νιώθουν κοντά σε ό,τι άλλοτε ζέσταινε και φλόγιζε και

ΜΕΤΑΚΕΝΩΣΙΣ

ΑΚΡΙΤΑΣ

Ε λλά δ α -Ο ρθο δο ξία -Δ ια φ ω τισμ ό ς κατά το ν Κοραή και το ν Ο ικονόμο Α λέξα νδ ρο υ Π απαδερού 1 Σ το προσκήνιο τη ς έρευνας βρί! σκονται ο Α δαμάντιος Κοραής | και ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο J εξ Οικονόμων, στη σκέψη και τη I δράση των οποίων αντικατοπτρίI ζεται η αμφίσημη αντίδραση του ού και της Ορθοδοξίας, I σ το ρεύμα του Διαφωτισμού. ! Ο παρόν τό μ ος, μετάφραση από τη Β ' έκδοση το υ γερμανικού J π ρω το τύπ ο υ, είναι ε μ π λ ο υ τι σ μ ένο ς με φω τογραφίες τόπων, ανθρώ π ω ν και γ ε γ ο ν ότω ν τη ς εποχής, ευρ ετή ριο ονομάτω ν, εκτενή βιβλιογραφία και κ α τά λο γο μ εταγενέσ τερ ω ν μ ελε τώ ν του συγγραφ έα, που διερευνούν περαιτέρω π τυ χές του βασικού προβληματισμού το υ βιβλίου.

έκανε να κοχλάζουν τα πάντα γύρω μου κι εντός; Πώς να μην ξαναθυμηθώ βι βλία, συζητήσεις, καφενεία, τραγούδια, καπηλειά, βραχνά βλέμματα, ξέχειλα σταχτοδοχεία, θαμπά τζάμια, γάργαρες

ΩΣΠΕΡ ΞΕΝΟΣ ΚΑΙ ΑΛΗΤΗΣ Ή ΣΑΡΚΩΣΗ: Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

που μας καθόρισαν, ανθρώπων που

Χ ρ υ σ ό σ το μ ο υ Σ ταμούλη Το κείμενο αυ τό είναι μια κραυγή αγωνίας, μια π ροσπ άθεια αφύπνισης τη ς χριστιανικής, ορ θό δ ο ξη ς συνεί δ ησ ής μας. Για να μην είναι οι χρι στιανοί εκείνοι που δε σέβονται την "Ωσπερ ?dvos αξιοπρέπεια και τη ν ελευ θερία του ά λλ ου , α λλ ά εκείνοι που εγείρονται Σάρκωση: Λ μετανάστευση από το υ ς τάφ ου ς τη ς κοινωνικής τίΐε άγά7ΐηε αδικίας, εκείνοι που β λέπ ου ν το υς ανθρώ π ους αναστάσιμα, δηλαδή ως ευκαιρία και όχι ως απειλή, ως σ υ νο δοιπόρους, και όχι ως αντιπ άλους, ως συντρόφ ους και όχι ως εχθρούς.

μέσα μας, βαθιά, μας μίλησαν, και αν

Από τον πρόλογο του Μητροπολίτη Νιγηρίας Αλεξάνδρου

άλλοτε κι άλλοτε γοερές λέξεις, καβγά δες και συμφιλιώσεις, ρήξεις αείζωες και εγχειρήματα που δέσανε τ’ ατσάλι; Φθινόπωρο, αποφάσεις, λέξεις -και δια βάσματα. Τούτο εδώ το περιοδικό, που μας φιλοξενεί, είναι συντροφιά δική μου, και όλης της παρέας, από την ήδη ρυτι διασμένη νιότη μας έως τώρα, έως την άγουρη είσοδό μας στην όποια ωριμό τητα. Είναι ένα περιοδικό γεμάτο μνήμες ανθρώπων που αγαπήσαμε, ανθρώπων

θρώπων που μας αγάπησαν. Σ’ αυτούς όλους, τώρα που φθινοπωριάζει για τα

Π. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Σ-ΕΚΔΟ ΣΕΙΣ ΑΚΡΙΤΑΣ Α.Ε.

καλά, ας συστήσω το διάβασμα του Τε τραδίου του Ζοζέ Σαραμάνγκου (μτφρ.

•Τηλ.: 2 1 3 -0 0 8 7 1 2 5 ,2 1 0 -9 3 1 4 968,

Αθηνά Ψυλλιά, εκδ. Καστανιώτης), ένα

•Στο κέντρο της Αθήνας: Στοά του Βιβλίου, Πεσμαζόγλου 5 ,1 0 5 64, τηλ.: 210-3 2 4 7 678 •Στη Θεσσαλονίκη: Αγίας Σοφίας 4 0 ,5 4 6 22,

βιβλίο όχι μονάχα συγκινητικό, αλλά συγκινημένο, όπως θα έλεγε ο φίλος μας, ο Χρήστος Βακαλόπουλος. ■ Μαρούσι, Σεπτέμβριος 2010

2 1 0 -9 3 3 4 554, fax: 21 0 -9 4 0 4 950

τηλ.: 2 3 10-241613 • E-mail: akritas@pkbooks.gr · www.akritas.net.gr

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ Ελένη Κ. Τσαμαδού 0 ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ

Βαγγέλης Κούτας ΜΙΑ ΧΑΡΑΜΑΔΑ ΦΩΣ

Τςοάν Χάρις ΤΟ ΓΑΛΑΝΟΜΑΤΙΚΟ ΑΓΟΡΙ

Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι ΜΕΓΑΣΑΛΕΪΑΝΔΡΟΣ το μυστικό του τάφου του

ΒΑΛΕΡΙΟ ΜΑΣΙΜΟ I

Μ α ν φ ρέ ν τ ι !

V ι / ( >λ \ 4

ν Χ « Σ J Τ ο 7 α λ α ν ο μ ά τ ικ ο

Λ ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΟΥ

Στην Πάτρα του μεσοπολέμου, η απρόσμενη άφιξη ενός νεαρού ξένου ταράζει τη ζωή τριών γυναικών: μιας Πατρινής αρχόντισσας, μιας καταπιεσμένης από την επαρχιώτικη νοοτροπία Ευρωπαίας και μιας πληθωρικής Σμυρνιός. Και οι τρεις έχουν κάτι να κρύψουν. Ο ξένος ενεργεί ως καταλύτης στη ζωή τους. Καθεμιά τους Βλέπει στο πρόσωπό του να ζωντανεύει ένα ξεχασμένο όνειρο. Ένας φλογερός έρωτας και μια περίεργη δολοφονία ενός σημαντικού προσώπου έρχονται να αναστατώσουν τη μικρή κοινωνία και να φέρουν στο φως την αλήθεια.

Το αγόρι μαζεύτηκε σαν ασπόνδυλο και έγινε ένα μικρό κουβάρι. 0 πόνος στην κοιλιά και ανάμεσα στα πόδια του ήταν αβάσταχτος. Το κορμί του έκανε ανεξέλεγκτους σπασμούς. Αν πεθάνω, αν δε ζήσω έπειτα απ’αυτό, σκέφτηκε και σύρθηκε προσπαθώντας να πιαστεί από τα λιανόκλαρα. Από τα μάτια του έτρεχαν δάκρυα. Ύστερα από λίγα μέτρα σταμάτησε αποκαμωμένο. Τράβηξε με κόπο το παντελόνι του για να σκεπάσει τη γύμνια του. 'Ακούσε θόρυβο και τινάχτηκε. Ήξερε ότι ο εφιάλτης ήταν ακόμη εκεί γύρω. Μια ανθρώπινη ιστορία για τις αλήθειες της ςωής. Μια διαδρομή στα σκοτεινά μονοπάτια της ψυχής.

0 Μπ. Μπ., στα σαράντα του, μένει ακόμη με τη μητέρα του σ’ ένα χωριό της αγγλικής επαρχίας. Η κοινωνική του ζωή εκτυλίσσεται online, σ’ένα διαδικτυακό χώρο. Εκεί, παρακολουθεί την Αλμπερτίνα, με την οποία τους συνδέει ένα σκοτεινό παρελθόν, και αναρτό φανταστικές ιστορίες φόνων. Σιγά σιγά ξετυλίγεται μια ιστορία αδελφικών θανάσιμων σχέσεων και η δηλητηριώδης αλήθεια που κρύβεται στην καρδιά μιας σάπιας οικογένειας. Ένα ψυχολογικό θρίλερ με απίστευτες ανατροπές που υποδεικνύει πώς μια πλασματική ςωή μπορεί να γίνει πραγματικότητα με καταστροφικό αποτελέσματα.

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΙ Για αν α γ ν ώστ ε ς με α π α ι τ ή σ ε ι ς ο

. g

Η ιστορία του τάφου του Αλέξανδρου είνα η ιστορία μιας περιπέτειας. Το να ξεχωρίσουμε τους αμέτρητους θρύλους από τα γεγονότα είναι σαν ένας «αινιγματικός και φευγαλέος σαν τις οφθαλμαπάτες της ερήμου στόχος». Με την εγκαθίδρυση του χριστιανισμού, ο τάφος του Αλέξανδρου έπεσε στη λήθη. Στην Αλεξάνδρεια συνέχισε να κυκλοφορεί το φάντασμα του ιδρυτή της, όταν πολλοί αρχαιολόγοι, τυχοδιώκτες και κυνηγοί θησαυρών ανέλαΒαν να ξαναβρούν το σώμα του μεγαλύτερου στρατηλάτη όλων των εποχών. Ο συγγραφέας-αρχαιολόγος Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι μας οδηγεί ατην καρδιά του αινίγματος.

κ ι

Λούσι Κρίστοφερ

ΑΠΑΓΩΓΗ

Λ,Τς.Σμιθ

Αλισον Νόελ

Ρεμπέκα Τζέιμς

VAMPIRE DIARES

Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΣΚΙΩΝ

Η ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ-Βιβλίο 2

01ΑΘΑΝΑΤΟΙ-Βιβλίο 3

ΑΣΠΟΝΔΕΣ ΦΙΛΕΣ

η χω ρά τω ν σ κ ι ώ ν

ΣυνέΒη έτσι απλά. Με απήγαγε από ένα αεροδρόμιο. Με πήρε μακριά από ό,τι ήξερα, από ό,τι είχα συνηθίσει. Με πήρε μαζί του στην έρημο και στη ζέστη, στη Βρομιά και στον κίνδυνο. Και περίμενε από μένα να τον αγαπήσω. Αυτή είναι η ιστορία μου. Ένα γράμμα από το πουθενά, για τον απαγωγέα μου. Η Λούσι Κρίστοφερ μας μεταφέρει σ’ένα μέρος όπου κανείς μας δε θέλει να πάει. Η ΑΠΑΓΩΓΗ είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί και κόβει την ανάσα σε κάθε σελίδα που γυρνά. Είναι ένα συναρπαστικό, τρομακτικό και συνάμα πανέμορφο βιβλίο που θα αιχμαλωτίσει κάθε αναγνώστη!

Η γοητευτική Ελενα, ο μελαγχολικός Στέφαν και ο αλαζονικός Ντέιμον συναντιούνται, σ’ ένα θανατερό τρίγωνο πάθους. Η Έλενα, μετά τις συγκλονιστικές αποκαλύψεις στο πρώτο Βιβλίο της σειράς VAMPIRE DIARIES, θα διαπιστώσει ότι υπάρχει κάτι πιο επικίνδυνο από το να ερωτευτεί βρικόλακα. Ποιο δρόμο θα πάρει όταν συνειδητοποιήσει ότι τα δύο αδέλφια -επίδοξοι εραστές της ίδιας γυναίκας πριν από αιώνες- θα συντηρήσουν τη θανάσιμη έχθρα τους διεκδικώντας και τη δική της καρδιά; Το δεύτερο βιβλίο της σειράς έρωτα και τρόμου VAMPIRE DIARIES που θα προβληθεί και στην τηλεόραση από το STAR.

Η ΈΒερ και ο Ντέιμεν έχουν ζήσει αμέτρητες ςωές στο παρελθόν για να μπορέσουν να είναι για πάντα μαζί. Κι ενώ το όνειρο φαίνεται να γίνεται πραγματικότητα, μια πανίσχυρη κατάρα πέφτει πάνω στον Ντέιμεν... Αρκεί ένα άγγιγμα των χεριών τουςή ένα απαλό φιλί για να ρίξει τον Ντέιμεν στη Χώρα των Σκιών. Η ΈΒερ είναι αποφασισμένη να σώσει τον αγαπημένο της. Στο πλευρό της θα σταθεί ένας σέρφερ, ο Τζουντ. Αισθάνεται μαγνητισμένη από το αγόρι με τα πράσινα μάτια και τις μαγικές ικανότητες. Μέρα τη μέρα η σχέση της με τον Τζουντ γίνεται πιο δυνατή και θέτει σε δοκιμασία τον έρωτά της για τον Ντέιμεν...

Ύστερα από μια τραγωδία που συγκλόνισε την οικογένειά της, η Κάθριν αλλάζει πάλη και σχολείο ελπίζοντας να κάνει μια καινούργια αρχή μέσα στην ανωνυμία. Όταν συναντά την Άλις, αναγκάζεται να απαρνηθεί τη μοναξιά της αφού γοητεύεται από τον ενθουσιασμό και τη χαρούμενη προσωπικότητα της κοπέλας. Το κέφι της Αλις είναι μεταδοτικό και Βοηθά την Κάθριν να ξεχάσει το παρελθόν της και να απολαύσει και πάλι τη ζωή. Καθώς, όμως, περνάει ο καιρός, η Κάθριν συνειδητοποιεί πως η Αλις κρύβει σκοτεινά μυστικά. Αρχίζει να αναρωτιέται αν είναι το είδος της κοπέλας που θα ήθελε για κολλητή της...

Το τρίτο βιβλίο της σειράς ΟΙ ΑΘΑΝΑΤΟΙ της Αλισον Νόελ ακόμη πιο απροσδόκητο.

Ένα ψυχολογικό θρίλερ όπου κανείς και τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται.

Στις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, την τελευταία σελίδα τη γράφετε πάντα εσείς στο www.psichogios.gr Όταν κλείνει ένα Βιβλίο, ανοίγει ένας κύκλος επικοινωνίας. Γνωρίστε τους συγγραφείς και τους αναγνώστες μας μέσα από τα blogs, το forum και τις εκδηλώσεις μας. Στείλτε τις κριτικές σας και λάβετε μέρος σε κληρώσεις. Γραφτείτε δωρεάν στη Λέσχη Αναγνωστών μας με e-mail στο infoiapsichogios.gr ή στείλτε sms στο 6955 805192 γράφοντάς μας ΔΙΑΒ, ΟΝΟΜΑΤΕΠΟΝΥΜΟ, ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ, Τ.Κ., ΠΟΛΗ με κενό ανάμεσα, ή καλέστε χωρίς χρέωση στο 80011-666 666.

δ ως αναγνώ στης ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ

Γαλλικά γράμματα

π ερισσότερο με εμπόρευμα -ό μ ω ς σ ’ αυ

σχέσ η των φίλων μας, όμως, με τη λογο

Σ τη φετινή rentree υπάρχει ένα και μονα

τεχνία -και τη λογοτεχνική παραγω γή- εί

δικό ερώτημα: θα κερδίσει το Goncourt ο

ναι άλλο πράγμα.

Μισέλ Ουελμπέκ (Houellebecq), όπως όλοι,

ίναι δύσκολο για κάποιον Ελληνα και πάντως για μ έν α- να γυρίσει από

τόν τον κόσμο δεν μπορείς να τα ’χεις όλα,

τη Γαλλία με αίσθηση ξενιτιάς. Η

ακόμα και αν είσαι Γάλλος.

Κάθε χρονιά γυρίζει, είναι φτιαγμένη για να

με πρώ τον τον ίδιο, περιμένουν; Ή δη

γυρίζει, γύρω από δύο άξονες: τη rentree

άτυπα παρασημοφορημένος ως ο «γνω

του Σεπτεμβρίου και τα λογοτεχνικά βρα βεία των αρχών Νοεμβρίου. Η πρώτη, επι στροφή στα θρανία της διανόησης αλλά και

στότερος γάλλος εν ζωή συγγραφέας», επι-

στιγμή που βγαίνουν ή αποτιμώνται όλα τα

κίζων, πρόσωπο ηθελημένα στυφό και

μελώς σκανδαλώδης και προκλητικός σε κάθε του βιβλίου, μοντερνιστής και ποιητι-

(λογοτεχνικά) βιβλία, ετοιμάζει το έδαφος

απόμακρο (ζει μεταξύ Ισπανίας, Ιρλανδίας

και τη λίστα για τα δεύτερα, που είναι πολλά

και Αμερικής, βρίσκεται στα μαχαίρια με τη

και πολυσυζητημένα: από το κύριο βρα

Γαλλία και τη μάνα του), συγγραφέας του

βείο, τ ο Goncourt, ώς το βραβείο της Ακα

ενός θέμ ατος (του εαυτού του ως μεταφο

δημίας, αλλά και των αναγνωστριών, των

ράς της γενικής «αποξένωσης»), αλλά και

μαθητών, των αρτοπωλών κ.λπ. Ο,τι άλλο

ενός πολύ ιδιαίτερου στυ λ (ψυχρού, συγ

συμβεί -κανένα καλό βιβλίο, για παρά

κεχυμένου, προορίζόμενου να προκαλέσει

δειγμα, ή η επέτειος κάποιου παλιού μεγά

θάμ βος μέσα από την ψυχρή σύγχυση), ο

λου, όπως πέρσι με τον Κ αμύ- εντάσσεται

Ουελμπέκ είναι αναμφισβήτητα ένας πό

και οδηγεί αναγκαστικά στις δύο βασικές και αλληλοτροφοδοτούμενες πηγές. Σ ε

λος: σημείο αναφοράς αλλά και διχόνοιας. Φέτος, για να κερδίσει το βραβείο, έγραψε

πτέμβριος και Νοέμβριος διαθέτουν το πλε

ένα πιο «βατό» βιβλίο (το δυσμετάφραστο

ονέκτημα να βρίσκονται μάλλον κοντά κι

La carte e t le territoire - θα το πούμε άραγε

έτσι όλη η χρονιά συμπυκνώνεται σ ε αυ

«Ο χάρτης και η περιοχή»;), που διαθέτει

τούς τους τρεις μήνες -ο ι υπόλοιποι είναι

όλα τα γνωρίσματα τη ς στόφας του: ανύ

για να διαβάζονται αυτοί και αυτά που θα

παρκτη αλλά περιπλανητική πλοκή, περι

ξεχωρίσουν την περίοδο αιχμής. Το σύ

διάβαση σ ε άξενες γειτονιές και πόλεις,

στημα διαθέτει πλεονεκτήματα: η λογοτε

μπλέξιμο πραγματικών και φανταστικών

χνία γίνεται κοινωνικό γεγονός που συζη-

προσώπων (ο δευτεραγωνιστής λέγεται και

τείται στις εφημερίδες, στην τηλεόραση και

είναι ο Ουελμπέκ), απάνθισμα από φίρμες

στα σαλόνια, οι δε νικητές αυτού του χαρι

αυτοκινήτων, καλλυντικών, απορρυπαντι

τωμένα ανελέητου ανταγωνισμού είναι βέ

κών που εκπροσωπούν το σύγχρονο κό

βαιο ότι θα πουλήσουν πολλά-πολλά αντί

σμο, σ εξ χωρίς έρωτα, κρίσεις και απο

τυπα. Υπάρχει βέβαια κι ένα μικρό μειονέ

φθέγματα μέσα σ τη δαντέλα (ο Πικάσο εί

κτημα: ότι η λογοτεχνία μοιάζει έτσι όλο και

ναι, για παράδειγμα, ο χειρότερος ζωγρά

φ ος του κόσμου). Το στυλ του καταραμέ νου που έβαλε (λίγο) νερό στο κρασί του εί

ένας Ελληνας αναζητεί προς χάριν ενός αγαπημένου νεκρού την πρώτη λέξη που ει

ναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της

πώθηκε από ανθρώπινο στόμα. Τρυφερό,

γαλλικής παράδοσης και τη ς αναμονής του

φρέσκο και με τον τρόπ ο του μοντέρνο,

κοινού, το βιβλίο διαβάζεται και έχει ακρι

όπως πάντα, το βιβλίο έχει στιγμές χαμό

βώς το σω στό τάιμινγκ και όγκο (400κάτι

γελου και συγκίνησης, όπως πάντα, αλλά

σελίδες) κι έτσι όλα μοιάζουν προεξοφλη-

προσωπικά β ρήκα ότι τραβάει λίγο και μου

μένα. Εκτός αν... Εκτός αν θυμώ σουν (για

θυμίζει υπερβολικά παλιότερα θέματα και

κάποιο λόγο) οι κριτές (που απονέμουν το

έργα (και τη Μ ητρική γλώ σσα και τις υπέ

βραβείο σ ε μεγάλο εστιατόριο τη ς πρω

ροχες Ξένες λέξεις) -γ ι’ αυτό, ίσως, έχει πε

τεύουσας κι επακολουθεί γερό τσιμπούσι

ρισσότερες π ιθανότητες να διακριθεί.

κερασμένο, φαντάζομαι, από το νικητή εκ

Από τη φετινή λίστα των βραβείων λείπουν

δότη), λειτουργήσει η κατάρα του φαβορί

και οι δύο αγαπημένοι μου γαλλόφωνοι

ή κάνει την έκπληξη ο Αλεξάκης (ή κάποιος

συγγραφείς. Ο πρώτος, ο βέρο ς Γάλλος

άλλος Αλεξάκης).

Ζαν Εσνόζ (Echenoz), έβγαλε πρόσφατα βι

Ο ίδιος πάντως ο Βασίλης Αλεξάκης είναι

βλίο, το τρίτο -κα ι, συγκριτικά, λιγότερο

ένα άλλου είδους και ποιότητας φαινόμενο

κ α λό - της άτυπης τριλογίας των «αληθινών

των γαλλικών (περισσότερο απ’ ό,τι των ελ ληνικών) γραμμάτω ν.

ψ ευτοπορτρέτων»: τα προηγούμενα δύο,

Εγκ ατεστημένος

«Ραβέλ» και «Τρέχοντος» (Ζάτοπεκ), κυ

χρόνια στο Παρίσι, γράφει τα περισσότερα

κλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις

βιβλία του στα γαλλικά και μετά τα μετα

Πόλις (το δεύτερο με άλλο, δυστυχώς,

φράζει ο ίδιος στα ελληνικά. Εχω, νομίζω,

τίτλο), σε πολύ μερακλίδικες μεταφράσεις

πει κι αλλού ότι, ίσως ακριβώς λόγω της

του Αχιλλέα Κυριακίδη, που σίγουρα μας

απόστασης, είναι, μαζί με τον Καλλιφατίδη,

ετοιμάζει και τις «Αστραπές» (εμπνευσμέ

από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις

νες από τις ημέρες και κυρίως τα έργα του

«ελλήνων» (τα εισαγωγικά τα λένε όλα)

άγνωστου σ ε μας αλλά διάσημου στην

συγγραφέων. Ερχόμενος από μακριά - γ ε ν

ιστορία της επιστήμης εφευρέτη-τρελού Νι

νημένος αουτσάιντερ, θα μπορούσε να πει

κόλα Τέσλα). Ο δεύτερος συγγραφέας, ο

κ ανείς- έμεινε πιστός στον εαυτό του, δη

μάλλον άγνω στος στην Ελλάδα Βέλγος

μιούργησε σιγά-σιγά τ ο δικό του, χαρακτη

Ζαν-Φιλίπ Τουσέν (Toussaint) δεν έχει φέ

ριστικό κι ευδιάκριτο, λογοτεχνικό χώρο,

το ς καινούργιο βιβλίο, αλλά η δική του

έγινε γνω στός και πια πολύ γνω στός στη

«ερωτική τριλογία» (F a t e Γ am our, F u t , La

Γαλλία, κέρδισε κάποια μικρότερα βραβεία

verite s u r M ane -«Κάνοντας έρωτα», «Εε-

και φέτος (με το ευμετάφραστο L e p rem ie r

φεύγοντας», «Η αλήθεια γύρω από τη

m o t -α π λώ ς «Η πρώτη λέξη») είναι στην τε

Μαρί») έχει μια βαθιά πνοή, μια πλαστικό

λική επιλογή και χτυπάει με αξιώσεις το

τητα και μια αισθαντικότητα που δεν συγ-

G oncourt. Οι ιστορίες του Αλεξάκη είναι

κρίνονται, για παράδειγμα, με τις αρετές

χαμηλόφωνες και ρεαλιστικές (ακόμα κι

του υπερτιμημένου νομπελίστα Λε Κλεζιό

όταν γιαγιάδες δίνουν συμβουλές πέρα από

(Le Clezio).

τον τάφο), λαμβάνουν χώρα στην ή γύρω

Ετσι προχωρούν τα γαλλικά γράμματα: με

από την Ελλάδα, το στυ λ του είναι το μη

υπερτιμημένους και άξιους, με γηγενείς και

στυλ, το θέμ α του είναι η γλώ σσα: η

εισαγόμενους, με λέσχες και σαλόνια, βουή

γλώ σσα ω ς γέφυρα, ω ς εμπόδιο, ω ς ανα

και σιωπή. Αλλά προχω ρούν - ή τουλάχι

ζήτηση -ό π ω ς σ το τελευταίο βιβλίο, όπου

στον υπάρχουν. ■

δ :για τα παιδιά ΤΗΣ Μ ΑΡΙΖΑΣ ΝΤΕΚΑΣΤΡΟ

Αθάνατα βαμπίρ, αθάνατοι έρωτες

Λ όρ εν Κέιτ Αγγελοι Ψυχογιός, 2010

Λ. Τζ. Σμιθ Vampire Diaries Το ξύπνημα

Φ. Κ. & Κρίστιν Καστ Ο Ο ίκος της Νύχτας: Η σημαδεμένη

Ψυχογιός, 2010

Μεταίχμιο, 2010

M aggie Stiefvater Το ρίγος Πατάκης, 2010

α τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε

άλλων γνωστών ελλήνων και ξένων συγ

ω ς ιδιαίτερο λογοτεχνικό είδος το

γραφέων, είναι school novels, ανεξάρ

cam p us novel, δηλαδή ιστορίες

τητα από το εάν ανήκουν ταυτόχρονα

που διαδραματίζονται σ ε πανεπιστημια

σ το φανταστικό ή σ το κοινωνικό μυθι

κούς χώ ρους και αφ ορούν σχέσ εις κα

στόρημα.

θηγητών μεταξύ τους, καθηγητώ ν - φοιτητώ ν/τριώ ν, κλοπές πνευματικής ιδιο

Ξεφυλλίζοντας την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή ξεχωρίσαμε πολλά school novels

κτησίας, ίντριγκες κ.ά. Κατ’ αναλογία,

νέας θεματολογίας: βιβλία με σκοτεινά

στην παιδική και νεανική λογοτεχνία, ο

εξώ φυλλα, μαύρου χρώ ματος ως επί το

χώ ρος του σχολείου, ένα από τα βασικά

πλείστον, πολύ διαφορετικά απ’ τα νεα

περιβάλλοντα τω ν νέων μαζί με την οι

νικά που κυκλοφορούσαν σ υνήθω ς. Μας

κογένεια, έδινε και εξακολουθεί να δίνει στο υ ς συγγραφείς ερεθίσματα για να

τελειώνουν μάλλον οι δράκοι, οι μάγοι

αναπτύξουν ιδέες και να στηρίξουν ιστο

γοητευτικά πλάσματα του σκ ότους ει

ρίες γύρω από τις δυναμικές που ανα

σβάλλουν σ τη ζωή μας, στην καθημερι

πτύσσονται σ ε σχολικές ομάδες. Α ς τα

και οι φανταστικοί κόσμοι και αντ’ αυτών

νότητα τω ν νεανικών συντροφιών, ανοί-

ονομάσουμε λοιπόν school novels. Η

γοντας ν έο πεδίο στην άσκηση τη ς φαν

σειρά τω ν βιβλίων του Χάρι Π ότερ, αλλά

τασίας συγγραφέω ν και αναγνωστών.

και παλιότερα τα βιβλία τη ς Μπλάιτον και

Οργανώνεται λοιπόν μια νέα τάσ η...

Σ τη δεκαετία του ’8 0 τα δεκάχρονα παι

ζώντανους. Η ηρωίδα σημαδεύεται και

διά διάβαζαν τον χαριτωμένο και χιου

μεταμορφώνεται σε βρικόλακα -ά ρα γ ε

μοριστικό Μ ικρό βρ ικόλακα (Γράμματα) και τα μεγαλύτερα τα παλιά και κλασικά

για π ά ν τα ;- και ζει σ το μεταίχμιο ανά μεσα σ το φως και στο σκοτάδι.

της Μαίρης Σ έλλεϊ και του Μπραμ Στό-

Maggie Stiefvater, Το ρ ίγ ο ς (Πατάκπς)

ουκερ. Σήμερα όλα αυτά παραμερίστη

Μ υθιστόρημα που ξεχωρίζει γιατί, παρό

καν κι έδω σαν τη θέ σ η το υς στο υ ς βαμ πίρ και στους λυκανθρώπους, σπέρνον

λους τους λυκάνθρωπους που παρελαύ νουν στις σελίδες του, βγάζει μια τρυφ ε

τας αγωνία και ανατριχίλα στους ήρω ές

ρότητα. Η Γκρέις δαγκώθηκε όταν ήταν

τους. Απ’ ό,τι λένε οι εκδότες τ ους, είναι

μικρή, αλλά κάτι παράξενο συνέβπ και

βιβλία που διακινούνται στις παρέες,

δεν μεταλλάχτηκε όπως τόσοι άλλοι που δέχτπκαν επιθέσεις λύκων στπν πόλπ τπς.

αναφέρονται στα μπλογκ και φυσικά ο ρ γανώνονται σ ε σειρές και μεταφέρονται στην τη λεόρ α ση και σ το ν κινηματο

Ω στό σο το ένστικτό τη ς την οδηγεί προς τους λύκους, που τους εμπιστεύεται και

γράφο.

μάλιστα ξεχωρίζει έναν απ’ αυτούς. Ο λύ

Ας δούμε τέσ σ ερ α δείγματα: Λ. Τζ. Σμιθ, Το ξύπνημα, Vam pire D ianes

κος με τα κίτρινα μάτια είναι φυσικά λυ

(Ψυχογιός)

κάνθρωπος. Αυτό το πλάσμα, ο Σαμ, πότε τπς παρουσιάζεται ως γλυκό κι ευαίσθπτο

Αρσενικά κι ερωτευμένα αδέλφια βαμ

αγόρι και πότε ως λύκος και ο αγώνας της

πίρ, με άκρες στπν Αναγέννπσπ, δρουν σ ’

είναι πώς να μπορέσει να κρατήσει τον

ένα αμερικάνικο κολέγιο διεκδικώντας

αγαππμένο τπς για πάντα ανθρώπινο. Το

τπν ίδια κοπέλα.

μυθιστόρπμα είναι συναρπαστικό, έχει

Λόρεν Κέιτ, Ά γγελοι (Ψυχογιός)

πραγματική αγωνία και δεν γλιστρά προς μια χοντροκομμένα και στερεότυπα ανά

Η γκόθικ ατμόσφαιρα του αναμορφωτηρίου-φυλακής Σουόρντ εντ Κρος, μας προϊδεάζει για το τι θα ζπσει εκεί κλει

πτυξη, αφού οι ήρωες προσπαθούν με νύ χια και με δόντια να υπερνικήσουν τη ζ ο φερή μοίρα που τους έτυχε.

σμ ένο η Λ ους και οι συμ μαθητές τη ς. Οι τρομακτικές σκιές που την ακολουθούν,

Τι είναι όλα αυτά τα μυθιστορήματα;

η αίσθηση ότι κάποιοι από τους τροφί

Αφελείς ρομαντικές ιστορίες, πλαν όμω ς

μους είναι γνωστοί τπς από παλιά, θα λύ

σαγπνευτικές, για εφήβους που αναζη

σουν το μυστήριο και θα οδπγήσουν στπν πάλπ του καλού με το κακό. Μετα

τούν τον αιώνια δυνατό έρωτα, ο οποίος είναι άπιαστος. Καλλιεργούν πολύ απο

φυσικό ερωτικό μυθιστόρημα, που, όπως

τελεσματικά τη λαγνεία του τρόμ ου, που

λέει και η βιβλιοθηκάριος-τιμωρός, «εδώ

δεν τρομάζει κανέναν σ τ’ αλήθεια, γιατί

δεν είναι το μ έρος όπου τα κοριτσάκια

όλα διαδραματίζονται σ το φως και είναι

του γυμνασίου συναντούν όμορφ ους νε

προβλέψιμα. Δεν είναι σαν τον Νοσφε-

αρούς».

ράτου του Μ ουρνάου, ο οποίος δεν είχε στην εποχή του τη δυνατότητα να φιλ μάρει σ το σκοτάδι και έβαζε όλη του την

Φ. Κ. & Κρίσην Καστ, Ο Ο ίκος m ς Ν ύ χ τα ς: Η σημ α δ εμ έν η (Μεταίχμιο) Η μαγεία, τα τέρατα, οι παράλληλοι κ ό

τέχνη για να δημιουργήσει απόκοσμη

σμοι, όλα ωχριούν μπροστά σ ’ αυτό που παθαίνουν η πρωίδα και οι φίλοι της στον

Όμω ς επιτρέπουν στο έπακρο τις φαντα

Οίκο τη ς Νύχτας, ένα σχολείο για νεκρο-

σιώσεις. ■

ατμόσφαιρα παίζοντας με τις σκιές.

δ:χω ρίς προϋπηρεσία ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΞΕΝΑΡΙΟ

Δημττρης ΧρυσόςΤομαράς

Ο Π και η Μαργαρίτα Ίνδικτος, 2009

Μαργαρίτα κάνει τους ιμπρεσιονιστι

Δημήτρης Χ ρ υσ ό ς Τομαράς (γ. 1 9 8 0 ) σ το πρώ το του

το υς της, εκεί δίνεται και το κλειδί

τ ο αιώνιο θέμ α του έρωτα, ακριβέ

τη ς συνάντησής τη ς με τον Π. Ο συγ

στερα : τον τόπ ο όπου αυτός γεννιέ

γραφ έας, καταφεύγοντας σε επανα

ται αλλά και τον τ όπ ο π ου αυτός γεν

σελ. 184, €10

λαμβανόμενες χρονικές αναδιπλώ

νάει, εκείνη τη μισοφώτιστη περιοχή

σεις μέσω τη ς συνειδησιακής ροής

ανάμεσα σ ε δύο ανθρώπινα όντα,

τη ς ηρωίδας του, οργανώνει το κα

έναν άντρα και μια γυναίκα, περιοχή

λειδοσκοπικό της βλέμμα, χρησιμο

που την ορίζουν, σχεδόν γεωμετρικά,

ποιώντας άλλοτε το υλικό τη ς μνή

τα δύο -α ντίθ ετα και όμ ο ια - βλέμ

μης και άλλοτε τη ς προσδοκίας.

ματα. Υ π ό αυτήν την έννοια, το πα

Προκειμένου να πετύχει τον τελικό

ρόν βιβλίο εξετάζει τον έρω τα τοπο-

σκοπό του, ο Δ. X . Τομαράς π ρο

γραφικά, επιχειρώντας να ανιχνεύσει τα χωρικά όρια τω ν δ ύο βλεμμάτων

σφεύγει σ ε αλλαγές τη ς εστίασης και τω ν αφηγηματικών προσώπω ν, επι

και τον τόπ ο που γεννάει η διασταύ

στρατεύει ακόμα και το θέατρο, χρη

ρω σή τους.

σιμοποιεί μια χειμαρρώδη γλώ σσα,

Είναι ένα ιδιότυπο κείμενο Ο Π και η

κούς, αν όχι ψυχεδελικούς, περιπά

αυτό βιβλίο πραγματεύεται

όπου πρωταγωνιστούν η αντιγραμ-

Μ αργαρίτα. Μ υθιστόρημα το θέλει ο

ματική οργάνω ση του λόγου, η με-

συγγραφ έας το υ, αλλά δεν είναι -

τακύλιση τω ν σημασιών των λέξεω ν

εκτός και αν ο ξεχειλωμένος αυτός

και οι νεολογισμοί -ό χ ι πάντα με επι

όρ ος στεγάζει πια ό,τι δεν είναι ποί

τυχία. Εκείνο που κυρίως επιτυγχάνει

ημα, νουβέλα ή διήγημα. Ακριβώς

ο συγγραφ έας επιστρατεύοντας όλα

όπω ς η ηρωίδα το υ, η Μαργαρίτα, ο

τα προηγούμενα μέσα είναι μια αλυ

συγγραφ έας περιπλανάται σ ε τόπ ους

σιδωτή συνέχεια σκέψης και πράξης,

ψυχικούς, για να μας δώσει ένα αφή

φαντασίας και πραγματικότητας, ψυ

γημα ζυμωμένο από ιμπρεσιονιστικές

χικής ζωής και οπτικών εντυπώ

καταγραφ ές, εντυπω σιακές ενδ ο

σεων. Σ το τέλο ς, νομίζουμε, ανακα

σκοπήσεις και ένα γλω σσικό υλικό που η παραβατικότητα ορίζει την ταυτότητά του. Τ ο αφήγημα χωρίζεται σε τρία μέρη,

λύπτεται εκείνος ο ενδιάμεσος χώ ρος ανάμεσα σ ’ έναν άντρα και μια γυναίκα που είθισται να ονομάζουμε έρωτα -κα ι μαζί ένα πολύ ενδιαφέ

εκ των οποίων τ ο δ εύτερο διαδραμα

ρον κείμενο, έστω και αν ο αντίλαλος

τίζεται σ το Ά μστερνταμ, πόλη-φετίχ

άλλων συγγραφέων μέσα σ ’ αυτό γί

των νέων, φαντασιακό καταφύγιο -

νεται ακουστός. 1

μαζί με το Βερο λίνο- τη ς γενιάς των σημερινώ ν τριαντάρηδω ν. Εκεί η

Οδοιπορικό στις χώρες της Βίβλου Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ : ΣΤΑ ΥΡΟ Σ Ζ Ο Υ Μ Π Ο Υ Λ Α Κ Η Σ

Ο Ντεμπρέ δεν πηγαίνει στους Αγί ους Τόπους ως προσκυνητής, ούτε όμως και ως αισθητής της Ανατολής. Πηγαίνει με συγκεκριμένα σκληρά ερωτήματα και απορίες: «Πώς μπορέσαμε να οδηγηθούμε από την επί του Όρους ομιλία στους Λιβανέζους μοναχούς με τα Καλάσνικοφ· από τον φιλόξενο Αβραάμ στον έποικο που πυροβολεί τον Άραβα γείτονά του που ήρθε να μαζέψει τις ελιές στο δικό του χωράφι· από τον πολεμιστή Μωά μεθ που μαχόταν εναντίον πολεμιστών στις human bombs που σκοτώνουν γυναικόπαιδα;» Ν\ια συναρπαστική καταβύθιση στα ενδότερα της θρησκευτικής πίστης. Γ.Σιακαντάρης, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Από τα ωραιότερα βιβλία του Ντεμπρέ. Α. Βιστωνίτης,ΤΟ ΒΗ Μ Α Ιδιαίτερα κατατοπιστική η εισαγωγή του Σ. Ζουμπουλάκη. Μ. Μοδινός,ΤΑ ΝΕΑ

ΠΟΛΙΣ

Βιβλιοπωλείο: ΑΙΟΛΟΥ 33 ♦ τηλ.: 210 36 43 382

δ:συνέντευξη ΣΤΗΝ Ε ΛΙΣΑΒΕΤ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΛΑΪΟΝΕΛ ΣΡΑΪΒΕΡ «Αμερικανικό όνειρο, μια καρικατούρα ζωής» Το βιβλίο της «Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν» θεωρήθηκε πολύ σκληρό και ταυτόχρονα πολύ ευαίσθητο. Πως συνέδεσε αυτά τα στοιχεία αλλά και πως σκέφτεται γενικότερα μας λέει αναλυτικά στη συνέντευξή της π συγγραφέας. Πώς θα χαρακτηρίζατε τη σύγ χρονη βιομηχανία του βιβλίου; Η παγκοσμιοποίηση χτυπά και τη λογοτεχνία;

το είδος που μετράει τις π ερισσότε ρες απώλειες σ ε σχ έσ η με τα υπ ό

Η βιομηχανία του βιβλίου υποφέρει

λοιπα. Α υτό τ ο χρόνιο «multitasking

πρωταρχικά και πάνω απ’ όλα από τη μείωση των αναγνωστών, πολύ π ε

business», που δεν επιτρέπει την

ρισσότερο από τα αποτελέσματα της

αντικείμενο, έχει π ροσβάλει είδη που

η λεκτρονικής

τεχνολογίας.

Α υτό

ισχύει κυρίως στο μυθιστόρημα- είναι

απόλυτη συγκέντρω ση σ ε ένα μόνο

και

τα αληθινά στοιχεία των μυθιστορη

ενεργό πνευματική συνεισφορά από πλευράς καταναλωτή. Πολύ λίγα παι

στεύω ότι η συνεχή ς παραγωγή,

διά μεγαλώνουν με τον τρόπ ο που

έχοντας κατά νου το υς περιορισμούς

απαιτούν

ιδιαίτερη π ρο σ ο χή

μάτων μου ακριβή. Επιπλέον, πι

μεγάλωσα εγώ: τεμπελιάζοντας μια

σ ε χ ρόνο και μ έγ ε θο ς κειμένου,

καλοκαιρινή μέρα, κουλουριασμένα σε μια σκιερή γωνιά, διαβάζοντας

υπήρξε μια καλή άσκηση πειθαρχίας (αν μη τι άλλο, έμα θα να κόβω ). Το

ένα βιβλίο. Α υτό είναι απώλεια για την εκδοτική βιομηχανία αλλά, θα’

να παράγεις 3 .0 0 0 λέξεις μέσα σε μια μ έρα γιατί απλά πρέπει να είναι

λεγα, κυρίως για το ίδιο το κοινό, που αγνοεί την απόλαυση της ανάγνω ση ς. Υπάρχει ένας τρόπος όπου φτά

έτοιμο το κείμενο αύριο διατηρεί τα εγκεφαλικά κύτταρα σε εγρήγορση και αποτρέπει από την αυτάρεσκη

νεις να κάνεις κτήμα σου το βιβλίο

σχολαστικότητα. Η λογοτεχνία εξαρ-

που διαβάζεις μ’ έναν πολύ προσω

τάται ακριβώς από το «μπες μέσα και

πικό τρ όπο -έ ν α ς τρόπος που συμ βάλλει σ τη διαμόρφωση του ποιος εί σ α ι- κάτι που δεν μπορεί να υποκα-

μην παρεκτρέπεσαι γύρω-γύρω». Αν σταματήσεις και καθίσεις να σκεφτείς όλους τους εναλλακτικούς τρ ό

ταστήσει το Facebook.

πους με το υς οποίους μπορείς να

Σ ε ό,τι αφορά την παγκοσμιοποίηση,

πεις την ίδια ιστορία, πολύ εύκολα

προσωπικά έχω κερδίσει από αυτή

μπορείς να παραλύσεις. Οι δημοσιο

με τη μορφή των πολλαπλών μετα

γράφοι δεν έχουν την πολυτέλεια της

φράσεων των βιβλίων μου, οπότε

«παράλυσης»: το κενό στη θέ σ η του

δεν δικαιούμαι να παραπονούμαι.

ά ρθρου της αυριανής εφημερίδας

Παρόλα αυτά, φοβάμαι ότι οι Αμερι-

δεν περιμένει για έμπνευση.

κάνοι πολύ συχνά δεν μου ανταποδί δουν τη χάρη. Υπάρχει μόνο ένα πράμα που πουλά λιγότερο από τη λογοτεχνία στις ΗΠΑ, και αυτό είναι η λογοτεχνία που είναι γραμμένη από κάποιον ξένο.

Η δουλειά σας ως δημοσιο γράφου επηρεάζει την ιδιότητά σας ως συγγραφέα; Σας πρόσφερε, ίσως, κάποιου είδους προοπτι κή και αντικειμενικότητα που είναι μάλλον δύσκολο ως συγγραφέας αποκλειστικά να βρείτε εύκολα; Η δημοσιογραφία με βο ή θη σε πολύ στην προοπτική μου, αυτό είναι γε γονός. Πολύ συχνά κάνω εκτενείς

Ο Κέβιν είναι τόσο απλός και επίπεδος χαρακτήρας που γίνεται αυτομάτως πολύ περισσότερο πε ρίπλοκος από τους περισσότε ρους σύγχρονους λογοτεχνικούς ομοίους του που συναντάμε στα βιβλία. Οι αναγνώστες δεν μπο ρούν παρά να αναρωτηθούν: εί ναι ο Κέβιν αληθινός; Είναι ένα μείγμα συμπεριφορών κάποιων παιδιών που έχετε μελετήσει ή εί ναι ένα είδος ερμηνείας που δί νετε στα σύγχρονα παιδιά που, εξαιτίας των πολλαπλών εναλλα κτικών λύσεων και επιλογών, έχουν χάσει κάθε ενδιαφέρον;

έρευνες για τα βιβλία μου - τ ο So M uch fo r That δεν αποτελεί εξαί

Ο Κέβιν δ εν είναι αληθινός1 αυτό σ η

ρ ε σ η - και πάντα προσπαθώ να κάνω

νένα αγόρι που γνωρίζω. Νομίζω ότι

μαίνει ότι δεν έχει βασιστεί σ ε κα

δ:συνέντευξη

ένα από τα στοιχεία που τον κάνουν σαν χαρακτήρα ενδιαφέροντα είναι

τρ όπ ο που ο Κέβιν πολεμ ούσε το ότι είναι ο γιος τη ς, για ολόκληρο το βι

το π όσ ο μη αναγνωρίσιμος είναι.

βλίο, πριν καν γεννηθεί. Σ το τέλο ς,

Έ τσ ι κι αλλιώς, οι γονείς π ολύ συχνά

εξοντω μένη, παραδίδει τα όπλα. Δεν

αισθάνονται ότι τα έφηβα παιδιά

θεω ρώ την τελευταία το υς έκφ ραση

το υς αποξενώνονται, ότι δεν έχουν

συναισθηματική, σαν κάποιο είδος

καμία απολύτως πρό σβ αση σ ’ αυτά

θέρμ η ς του ενός προς τον άλλο, γιατί

και συχνά πιστεύουν ότι έχουν π ρο

άργησε πάρα πολύ να έρθει κι επι

σέγγιση, θα ’λεγα σ ε ελάχιστο βαθμό,

τεύχθη κ ε δύσκολα.

μόνο στα συναισθήματα και τις αλη

ρακτήρας του βιβλίου που είναι υπ ο

Τα ονόματα φαίνεται ότι έχουν πολύ μεγάλη σημασία για εσάς, θα έλεγε κανείς. Επιλέξατε το όνομα «Φράνκλιν» (ειλικρινής) για τον πατέρα του Κέβιν για κά ποιο συγκεκριμένο λόγο; Το όνο μα συνδέεται με το γεγονός ότι ο Φρανκ ήταν φανατικός του «αμε ρικάνικου ονείρου»; Διακρίνεται κάποια ειρωνεία;

χρεω μένος να τ ο κάνει.

Διάλεξα το «Φράνκλιν» εξαιτίας της

θινές εμπειρίες το υς (που, παρεμπι πτόντω ς, είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου Λάιονελ Σράιβερ Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν Μεταίχμιο, 2010 σελ. 579, € 22

πραγματικότητα). Ο Κέβιν εφευρί σκει μια μάσκα για κοινή θ έ α - τι βρί σκεται πίσω τη ς; Ο συγγραφ έας δεν το λέει πραγματικά ποτέ. Ο αναγνώ σ τη ς αναγκάζεται να κατασκευάσει το τι μπορεί να γίνεται μέσα σ το κε φάλι του Κέβιν, όπως κάθε ά λλος χα

σ χ έσ ης του με τον Μπέντζαμιν Φράν-

Η Ίβ α λύγισε στο τέλος της ιστορίας και συνειδητοποίησε ότι όποια αισθήματα κι αν είχε για τον Κέβιν προέρχονταν από το γεγονός ότι ο Κέβιν ήταν ο γιος της. Τελικά είναι αναπόφευκτο να παρακάμψουμε οικειοθελώς το μητρικό ένστικτο;

νης οικογένειας. Αλλά η πραγματι

Δεν θα έλεγα ότι το μητρικό ένστικτο

κότητα τη ς οικογενειακής ζωής μπο

είναι αποφευκτέο, όχι. Η Ίβα μπο

ρεί να αποσυνδεθεί από την πατριω

κλιν, έναν από το υς π ατέρες της Αμε ρικής. Το «Φράνκλιν» είναι πατριω τικό και αγκαλιάζει την ιδέα των Ηνωμένων Πολιτειών, με τον ίδιο τρ όπ ο που αγκαλιάζει την ιδέα τη ς πατρότητας ο Φράνκλιν το υ μυθι στορή μ ατος, την ιδέα της ευτυχισμέ

ρούσ ε πειστικότατα να έχει παραμεί-

τική τη ς δομή. Επιπλέον μου αρέσει

νει αποξενω μένη από τον γιο τη ς μέ

το «ειλικρινές» κομμάτι του «Φράν-

χρι την τελευταία σελίδα. Αλλά πι

κλιν», από τη στιγμή που τον σκ έ

στεύω ότι αυτή η υποχώ ρησή της

φτομαι σαν έναν άμ εσο, ιδιόρρυθμο,

σ το τέλο ς του μ υθιστορήματος έ ρ

ελεύ θερο σκοπευτή. Τ ο είδος του αν

χεται σαν μια τεράστια αγαλλίαση και

θρώ π ου που δεν πιστεύει σ ε κρυμ

για κείνη αλλά και για τον αναγνώ

μένα νοήματα, που αρνείται να ανα

στη . Π ολεμούσε τ ο γεγονός ότι είναι

γνωρίσει το περίπλοκο και οικτρό

η μητέρα του Κέβιν, με τον ίδιο

υπογάστριο τη ς φυσιολογικής ζωής.

Ποια είναι τα συναισθήματά σας σχετικά με την κινηματογρα φική μεταφορά του βιβλίου Πρ έ πει να μιλήσουμε για τον Κέβιν, Συμμετέχετε; Φ οβάστε ότι ίσως τα νοήματα μεταφερθούν λανθα σμένα;

νείς ότι είναι καν δίλημμα. Ο Σ εη εί

Δεν έχω την παραμικρή ιδέα του τι να

πάντα κάποιος που έκανε πάντα το

περιμένω. Δεν συμμετείχα στην πα

σω στό, αντί για να φέρεται εγωι στικά, είναι σχεδόν ανακούφιση γι’

ραγωγή και δεν έγραψα το σενάριο.

όλ ες του τις οικονομίες σ ε χαλαρωτι κές διακοπές μακριά από κ άθε είδους δυτική νοοτροπία, δεν θα έλεγε κα ναι καλός άνθρω πος. Δεν διστάζει καν. Ξέρει ποια είναι η ηθική του υπο χρέω ση και, απ’ τη στιγμή που ήταν

Προφανώς και ανησυχώ, αλλά σ ε τι

αυτόν να γυρίσει στο καθήκον του.

ωφελεί; Η ποιότητα τη ς ταινίας δεν

Ό σ ο για το αν οι «σημερινές αξίες

είναι στο ν έλεγχό μου. Τουλάχιστον,

έχουν χάσει το νόημά το υς», δεν αν

αν είναι απογοητευτική, έχω αυτό

τιλαμβάνομαι πού θέλετε να καταλή

που στην νομική ονομάζουν «εύλογη

ξ ετε. Θα έλεγα ότι ο Σ εη Νάκερ είναι

δυνατότητα άρνησης» (δεν θα είναι

ένας ολοένα αυξανόμενα ενδιαφέρων

δικό μου το φταίξιμο). Παρόλα αυτά,

χαρακτήρας στην σύγχρονη λογοτε

κάθε λ ογοτέχνης ελπίζει ότι ένα έργο

χνία. Είναι αυθεντικός ήρωας. Αλλά

που βασίζεται σ το βιβλίο το υ θα έχει

ένας από τους σημαντικότερους προ

θετική αποδοχή. Είμαι πιο πολύ πε

βληματισμούς που δημιουργούνται

ρίεργη, θα έλεγα. Και μου αρέσει το

από το μ υθιστόρημα είναι αν σ ’ έναν

casting με την Tilda Sw inton και τον

κ όσμ ο όπου η ευθύνη είναι εκμεταλ-

Jo h n C. Reilly.

λεύσιμη, οι ήρω ες είναι ανόητοι; Πε ριμένω ότι ο αναγνώστης θα διχαστεί

Σ το καινούργιο σας βιβλίο, So m uch for that, ο πρωταγωνιστής πρέπει να πάρει μια κρίσιμη από φαση για το αν θα ξοδέψει όλες του τις οικονομίες στο όνειρό του ή στη θεραπεία της άρρωστης γυ ναίκας του. Πιστεύετε ότι οι ση μερινές αξίες έχουν χάσει το νόη μά τους;

πραγματικά μέχρι να αποφασίσει αν ο Σ εη είναι αξιοθαύμαστος ή απλά βλάκας.

Για την ακρίβεια, το «δίλημμα» του

Έχετε επηρεαστεί από τις δια φορετικές χώρες στις οποίες έχε τε ζήσει ως προς τον τρόπο σκέ ψης σας; Βρίσκετε ομοιότητες στις κοινωνίες και στον τρόπο που αυ τές αντιμετωπίζουν τις αξίες;

πρωταγωνιστή μου είναι το αν θ α μεί

Προφανώς και τα ταξίδια μου έχουν

νει στις ΗΠΑ, να κρατήσει δηλαδή τη

συντελέσει σ τη δημιουργία τω ν μυθι

μουντή δουλειά του και συνεπώς την

στορημάτω ν μου. Και σίγουρα το να

ασφάλεια ζω ής του, δηλαδή να νοι

ταξιδεύεις μπορεί να σ ε οδηγήσει, τ ε

αστεί για τη γυναίκα του, ή να την

λικά, σ τ ο συμ π έρ α σμ α ότι όλοι,

αφήσει ανασφάλιστη, να πετάξει σε

οπ ουδήποτε κι αν βρίσκονται, οπου

ένα αφρικανικό νησί και να ξοδέψει

δήπ οτε κι αν έχουν μεγαλώσει, κατά

δ: συνέντευξη

β ά θο ς είναι ίδιοι. Όχι ακριβώς, όμως. Αυτό που μπορεί να άλλαξε τον

μ π ορ ού σε

να

καθορ ιστεί

σαν

το γεγονός ότι πήγα στην Κένυα στα

«όνειρο». Η γραφειοκρατική πολυπλοκότητα της μοντέρνας αμερικά νικης ζωής (σκεφτείτε νομ οθεσίες

δεκάξι μου. Δεν θέλω να ακουστεί

και φόρους), η φυσική τη ς ασχήμια

τρ όπ ο σκέψπς μου, όπω ς λέτε, είναι

μελό, αλλά περπατώντας στις φτω

(σκεφτείτε Wal-M art, Burger King

χογειτονιές το υ Ναϊρόμπι, με τα

και τον ασταμάτητο θό ρ υ β ο στους

απορρίμματα των β όθρω ν να μπερ

δρόμους) και το άγχος της αντιμετώ

δεύονται στα πόδια σο υ και γυναίκες να παρακαλάνε για να πουλήσουν

πισης τω ν συνεχώ ν μποτιλιαρισμά

τρία ζαρωμένα λεμόνια στην άκρπ

σ το Διαδίκτυο συνθέτουν την καρι

του δρόμου, ό σ ο να ’ναι... είναι αντί

κατούρα τη ς καλής ζωής.

των και 7 5 διαφορετικά passw ords

δοτο σ ε κάθε είδους αυτολύπηση από τότε.

Έχετε κάποιον μέντορα; Υπάρ χει κάποιο βιβλίο που σας επηρέ ασε με τρόπο τέτοιο που συνειδη τοποιήσατε ότι θέλετε να γίνετε συγγραφέας; Υπάρχει, ίσως, κά ποιος λογοτεχνικός χαρακτήρας που «ζηλέψατε» και θα θέλατε να τον είχατε πλάσει εσείς;

Το κυνήγι του «αμερικάνικου ονείρου», τελικά, οδηγεί τον κυ νηγό μακριά από το στόχο του; Ή, ακόμα κι αν πετύχει, είναι πάντα αυτό που επιθυμούσε; Γιατί ο κό σμος επιμένει να πιστεύει ότι το θέλει;

Δεν έχω μέντορα, με την ακριβή έν

Είναι δύσκολο πια να καθορίσουμε τι

νοια τη ς λέξης, ω σ τόσ ο υπάρχουν

είναι το «αμερικάνικο όνειρο», δεν εί

ένα σω ρό συγγραφείς που θαυμάζω:

ναι; Αν είναι ένα αυτοκίνπτο, ένα

Richard Y a te s, Ernest H emingway,

σπίτι και αρκετά χρήματα για να μ πο

Ian McEwan, T. C. Boyle, Edith W har

ρείς να τρέφ εσαι, τό τε πολύ μεγάλο

ton. Αλλά αν χρειαζόταν ν’ αναγνω

μ έρος τη ς χώρας έχει αυτήν την ευ

ρίσω μια καθοριστική γραμμή επιρ

χέρεια. Ή αποτυγχάνει να τα απο

ροής μου, θα έλεγα ότι ήταν το

λαύσει... Έ ν α από τα πράγματα που

C atch-22. Το διάβασα όταν ήμουν

με ιντριγκάρουν στις ΗΠΑ είναι ο

δεκατριών και το μ υθιστόρημα αυτό

τρ όπ ο ς που συντελείται ένα υπαρ

ήταν αποκάλυψη. Δεν είχα συνειδη

ξιακό πείραμα. Η ικανοποίηση υλι

τοποιήσει ότι τα βιβλία των ενηλίκων

κών αναγκών του κ όσμου, κι από

θα μπορούσαν να είναι τό σ ο απο

εκεί και πέρα τι; Τι θέλεις από κει και

λαυστικά. Τ ό σο ανατρεπτικά. Πάνω

πέρα; Δ ύσκολο να απαντήσει κανείς.

απ’ όλα, δεν είχα συνειδητοποιήσει

Ω σ τό σ ο σ το S o m u c h fo r that υπ ο

ότι τα βιβλία ενηλίκων θ α μπορούσαν

νοώ ότι ακόμα και από υλικής άπο ψης οι ΗΠΑ αποτυγχάνουν να κατα

να είναι διασκεδαστικό.

δείξουν έναν τρ όπ ο ζωής που θα

Σας ευχαριστώ πολύ. Β

Τα 6ημοφιι1έστερα Ιαπωνικά & Α μ ερ ικα ν ικά

M A N G A τώ ρ α και ατη γϋιίιασα p a s απά τη ν

AIMUBI5

__ 70.000 Κεντρική Διάθεση: Σουλτάνη 17,10682 Αθήνα, τηλ: 2103801487, fax: 2103841095, mail: orders@compupress.gr

δ:συνέντευξη ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟ

Πιστός στον μετα-αφηγηματικό χαρακτήρα του έργου του, παραμένει ένας μοναχικός καβαλάρης του αντι-ρεαλισμού. Μετά το μυθιστόρημά σας Οι κογενειακές ιστορίες (2006) επανέρχεσθε στο χώρο του διηγήμα τος με τη συλλογή Η παρουσία... Να σκεφτεί κανείς ότι το προηγού μενο βιβλίο σας ήταν ένα διά λειμμα;

μυθιστόρημα. Ο Σταντάλ, ας πούμε, εάν είχε δει σινεμά δεν θα έκανε τις εκτενείς περιγραφές που ξέρουμε. Έχει γραφτεί ότι η ματιά του στις ανα παραγωγές των παρισινών μπουλβάρ θυμίζει τράβελινγκ κάμερας... Ο Μπόρχες, που δεν έγραψε ποτέ μυθιστό

Ήταν μια μικρή πράξη απιστίας σ ε ένα

ρημα, έλεγε ότι το διήγημα διεκδικεί

είδος που μου ταιριάζει. Εξάλλου οι Οι

αποκλειστικά την ποιητικότατα στον πεζό λόγο.

κογενειακές ιστορίες ήταν ένα βιβλίο μικρής εκτάσεως, τυπικά εξαντλούσε τα όρια της νουβέλας, αλλά είχε τα αφηγηματολογικά χαρακτηριστικά του μυθιστορήματος, γι’ αυτό το ονόμασα έτσι. Είμαι δηλωμένος πολέμιος των μακροσκελών αφηγήσεων, θα έλεγα με απόλυτο τρόπο, γιατί πιστεύω ότι το σινεμά έχει υποκλέψει «ύλη» από το

Στην Παρουσία παρεμβάλλον ται ανάμεσα σε διηγήματα αφαι ρετικής δομής και μικρά πεζά αφη γηματικού χαρακτήρα, είτε ως μι μήσεις ύφους άλλων συγγραφέων είτε υπό μορφήν «σημειώσεων», όπως τα ονομάζετε...

Με τα διηγήματα που στεγάζονται υπό

υπάρχει αυτή η περίφημη «μία ιστο

τον τίτλο «Σε ύφος Ρέημοντ Κάρβερ»

ρία» αλλά πολλές ιστορίες μαζί. Έ τσι,

είχα την π ρόθεση να κάνω ένα είδος

το αποτέλεσμα που προκύπτει «περι

διακειμενικού παιχνιδιού, με βάση κά

γράφει» έναν άτακτο, ασαφή και συγ

ποιες ελλειπτικές προτάσεις του ση

κεχυμένο κόσμο, που μπορεί να πα

μαντικού

ραπέμπει ακόμα και σε μια ονειρική κατάσταση. Π ρ όθεσή μου πάντως

αμερικάνου

μινιμαλιστή.

Ήταν και ένας φόρος τιμής στις πιο υπαινικτικές στιγμές της πρόζας του Κάρβερ (γιατί υπάρχουν και άλλες πιο ακαδημαϊκές). Τα π ερισσότερα διηγή

στα θερή, από τα πρώτα μου κιόλας κείμενα, παραμένει π εξής: να εκφράσω ένα είδος αδράνειας, αβουλίας και

ματα, που περιλαμβάνονται στην ενό

αμηχανίας του υποκειμένου μπροστά

τητα «Σημειώσεις», είναι μικρές αφη

σ ε ένα τοπίο ασαφές και παράλογο μέ

γήσεις, τύπου «συνόψεις ιστοριών». Δηλώνουν απερίφραστα την εκτίμησή

σα στην πολυσημία του.

μου απέναντι στην αξία τη ς μικρής

θέμα από πλευράς δραματικότητας να

Η ειδολογική κατάταξη της γραφής σας δεν είναι εύκολο να γίνει. Οι έννοιες του «πειραματι κού» στυλ ή της «ποιητικής πρό ζας» είναι πολύ γενικά πλαίσια, που δεν ικανοποιούν.

τεντώνεται υπερβολικά για να γίνει,

Το μετααφηγηματικό, ταυτοτικό χα

φόρμας, η οποία περικλείει με τρόπο πεπερασμένο το «στόρυ». Δυστυχώς, διαπιστώνουμε, σε πολλές περιπτώσεις σύγχρονων γραφών, ένα περιορισμένο

σώνει και καλά, μεγάλη αφήγηση.

ρακτηριστικό της γραφής μου, κατά

Εξακολουθείτε να καλλιεργείτε, σε μεγάλο βαθμό, ένα στυλ γρα φής μη αναηαραστατικό, όχι με την έννοια πάντως της αντιαφηγηματικότητας. Τα διηγήματα αυτής της κατεύθυνσης στηρίζονται αμυδρά σε αυτό που λέμε «στόρυ», ασχέτως του ότι αυτό δεν ακολου θεί μια ορθόδοξη ανάπτυξη.

λου, είναι μια καλή βάση για να συνει

την έκφραση του Δημήτρη Ραυτόπου-

Προσπαθώ να δω τα πράγματα «από μέσα προς τα έξω », όχι με την ψυχο

δητοποιήσω κι εγώ ο ίδιος σ ε ποια ει δολογικά πλαίσια κινούμαι. Προσπαθώ να παρακολουθήσω τα γεγονότα εκκι νώντας από τα προτάγματα του μον τερνισμού, του αντιμυθιστορήματος, του θεάτρου του παραλόγου, τπς ποι ητικής και κινηματογραφικής λογικής. Έ νας κριτικός με εγκάλεσε πρόσφατα για την «άπνοια» κάποιων αφηγήσεών μου. Μα αυτό ήταν έπαινος... γιατί

λογική έννοια. Το διαλυμένο βλέμμα

ακριβώς θέλω να κρατήσω μια στάση

της αφήγησης οφείλεται στο γεγονός της πολλαπλότητας τη ς αντίληψης

η οποία να καταλήγει στην περιγραφή

του θεατή, ο οποίος δ εν είναι σε θέση

αυτής της «δραματικής αφωνίας» απέ ναντι σε έναν κόσμο πολτώδη, άμορ

να προσλάβει το θεώμενο μονοδιά

φο και αφασικό. Ο Μπέκετ δεν προ

στατα και νιώθει, θα έλεγα, ηθικά υπο

σπάθησε να αποδείξει ακόμα και τη

χρεωμένος να μην δείξει αλαζονεία

δραματική αξία της σιωπής;

προτείνοντας «μία και μοναδική, κα θαρή ιστορία», αφού ξέρει ότι δεν

Σας ευχαριστώ πολύ. ■

Τάσος Γουδέλης Η παρουσία Κέδρος, 2010 σελ. 192, € 15

δ:βιβλιοκριτική

Α νατομία και διαχρονία

μιας πάλης

ΑλέξηςΖήρας

ο μυθιστόρημα στις τελευ

λαιότερων κατοίκων. Λεπτομέρειες,

ταίες δεκαετίες έχει υποκατα-

που έχουν όμω ς σημασία για την τ ο

σ τή σει το ν εστια σμ ό τη ς Ιστορίας κυρίως με δυο τρόπους: είτε

πική ιστορία, ή θη και «ισορροπίες»

κόνα τη ς προπολεμικής και της κα

νάντησης, τη ς ώ σμω σης ή της αντί

τοχικής ςωής, πολιτικές αντιλήψεις

θε σ η ς σε διαφορετικές πολιτισμικές

και νοοτροπίες, π άθη και προσωπι

πραγματικότητες (τέτοια είναι τα βι

κές αντιπαλότητες που καθόρισαν γε

βλία του Νίκου Θ έμελη, του Δημο

νετικά

σ θένη Κούρτοβικ, του Φίλιππου Δρακονταειδή κ.ά.) είτε «παγώνοντας»

χάρτη του δεύτερου μισού του 2 0 ο ύ

και προσηλώνοντας τη μυθοπλασία

νίκης. Οι πλάγιες αναφορές, ας πού

σ ε ένα συγκεκριμένο τόπ ο, μια πόλη ή μια περιοχή (τέτοιες περιπτώσεις εί ναι, λ.χ ., κάποια από τα βιβλία τη ς

Μεταίχμιο, 2010 σελ. 278, € 16,

το ν

ελλαδικό

ιδεολογικό

αιώνα, και εν πολλοίς τη ς Θ εσσαλο με, σ ε κάποιο σημείο το υ βιβλίου ότι δεν ήταν αμελητέος ο αριθμός όσων υποδέχτηκαν φιλία το υς Γερμανούς

Μάρως Δούκα, τη ς Ρέας Γαλανάκη ή

όταν μπήκαν στην πόλη, ίσως να

το προκείμενο, τη ς Σοφίας Νικολαΐ-

έχουν τη σημασία τους, αν δούμε τις

δου). Πράγματι, όλα ό σ α συμβαίνουν

αντιδράσεις αυτές διαχρονικά, ως

σ το Α π ό ψ ε δεν έχο υ με φίλους σπά

προάγγελο των ιδεολογικών επιλο

νια ξεπερνούν τα όρια τη ς Θ εσσαλο

γών του μεταπολέμου. Πράγμα όμως

νίκης, ως προσκηνίου μ υθιστορημα

Σοφία Νικολαΐδου Απόψε δεν έχουμε φίλους

που θέλου ν να αποδώ σουν την ει

ακολουθώντας την κίνηση τη ς συ

παρακινδυνευμένο από την άλλη με

τικού εννοώ, και μάλιστα σ ’ ένα εκτε

ριά, γιατί εγκαθιστά ένα είδος νομ ο

ταμένο χρονικό διάστημα, από τα

τέλειας στον τρόπ ο αντίδρασης απέ

μέσα τη ς δεκαετίας του ’3 0 έω ς τα

ναντι στα γεγονότα. Και όπω ς θα

«χθεσινά» γεγονότα, του Δεκεμβρίου

δούμε πιο κάτω, δημιουργεί μερικές

του 2 0 0 8 . Αυτός ο γυάλινος κώδω

σο βα ρές εμπλοκές.

νος, που νοητά τον έχει τοπ οθετή σει

Το Α π ό ψ ε δεν έχο υ με φίλους είναι

το βλέμμα τη ς μυθιστοριογράφου

μια σάγκα των μικρών και μεσαίων

πάνω στην πόλη, τη βο ηθά, όπω ς εί

κοινωνικών στρωμάτω ν τη ς πόλης,

ναι εύλογο, να ανατάμει, ενίοτε χει

ντόπιων και προσφυγικών, από όπου

ρουργικά, φαινόμενα που αλλιώς θα

άλλωστε προέρχονται τα π ερισσό

διέφευγαν τη ς π ροσοχή ς. «Μια γαϊ-

τερα μυθιστορηματικά πρόσωπα: ο

δουροκυλισιά αυτή η πόλη», λέει μια

Μαρίνος Σ ουκιούρογλου και η γιαγιά

ανώνυμη γυναίκα (σ. 2 3 9 ), υποδηλώ

του Νίνα (από τις λίγες ολοκληρω μέ

νοντας τη μεγάλη συνάφεια τω ν πα-

νες μορφ ές σ το βιβλίο, οι άλλες είναι

η Φανή Ντόκου και ο πατέρας της), ο

σχολεία, να και τα οργανωμένα από

Σ τρ άτος Τσάκας και ο πατέρας του

το ιερατείο συσσίτια, η παρουσία του

Μίλτος, η μητέρα τη ς Φανής, Τέρψη,

σοσιαλιστή φιλοσόφου Χαράλαμπου

ο Αστεριού, φτωχόπαιδο, ευνοημένο

Θ εοδωρίδη και το υ διαβόητου μη

από τις παραεξουσίες, που γίνεται κα

τροπολίτη Λεωνίδα Παρασκευόπου-

θη γητής ιστορίας σ το Αριστοτέλειο.

λου, ακόμα και ο φον (Ξενοφών) Γιο-

Τέλος, ο Γαβριήλ Εξάγγελος, παλιός

σμάς, που τον βρίσκουμε σ τη δ ολ ο

καθηγητής, συνεργάτης των Γερμα

φονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, το

νών και η γέτης μιας σπείρας ακρο

1 9 6 3 , είναι εδώ , αν και μεταμφιεσμέ

δεξιών και μαυραγοριτών: ο υπόκο

νος! Ά λλω στε, το αν τα μ υθιστορη

σ μ ο ς που τό τε (μό νο ;) υποκαθι-

ματικά δεν είναι ακριβή αντίγραφα

στο ύ σε συχνά τις αρχές. Τ ό σο αυτά ό σ ο και μια σειρά άλλων προσώπων

τω ν πραγματικών προσώπω ν τι σ η μασία έχει; Σημασία δεν έχουν τα

και θεμάτων που δημιουργούν ένα

υποδεκάμετρα αλλά το κατά πόσον

άλλο, δ εύ τερο κύκλο, όπω ς ο Χαρά

τα επιμέρους στοιχεία δένουν, χω

λαμπος Νικηφορίδης, κι αυτός καθη

νεύονται και αποκτούν μια καινούρ

γητής τη ς ιστορίας, πολιτικά αντίπα

για υ π όσταση σ το μυθιστόρημα.

λο ς του Εξάγγελου, είναι εν μέρει επι

Α ρχές του ’8 0 ο Σουκιούρογλου προ

νοημένα, εν μέρει πραγματικά. Η

τείνει ω ς θέμ α τη ς διατριβής στο ν κα

συγγραφέας, όπως και στο ν Π λανήτη

θη γητή Α στεριού το «Εθνική Υ π ό θε-

Π ρ έσ π α ( 2 0 0 2 ), ένα προηγούμενο

σις και οι δωσίλογοι», και ουσιαστικά

π εζό τη ς, αλλά πολύ π ερισσότερο

έτσι ανοίγει το υς ασκούς του Αιόλου.

εδώ , έκανε τη ν τεκμηρίω ση βασικό

Όχι μόνο σ ε μια πανεπιστημιακή κοι

συ ντελεστή τη ς πλοκής, ακουμπών-

νότητα ήδη διαμελισμένη από τον

τας πολλές φ ορές σ ε παραδείγματα

κομματικό αριβισμό, δ εξιόστροφ ο

βίων και σ ε καταστάσεις που όντω ς

και α ριστερόστροφ ο, αλλά και σ ε

έπαιξαν ρόλο σ τα δ ημόσια πράγματα

έναν αριθμό ανθρώπων που έςησαν

τη ς πόλης, προπολεμικά και κατο

τα κατοχικά και τα μετακατοχικά

χικά. Ιδού τα περίφημα κατηχητικά

από πρώ το χέρι και που τώ ρα βλέ-

Π ετ ρο ς

Μ α ρ κ α ρ η ς

Ληξιπρόθεσμα δάνεια Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ Τ Η Σ ΚΡΙΣΕΩΣ Τα Ληξιπρόθεσμα δάνεια αρχίζουν με ένα χαρούμενο γεγονός. Ο αστυνόμος Χαρίτος παντρεύει την κόρη του. Η χαρά του όμως κρατάει λίγο. Γιατί στις επόμενες μέρες εμφανίζεται ένας δολοφόνος που σκοτώνει τραπεζικούς και ανθρώπους του χρήματος... Τα Ληξιπρόθεσμα δάνεια είναι το πρώτο μέρος μιας τριλογίας, της Τριλογίας της Κρίσεως. Και τα τρία μυθιστορήματα έχουν ως θέμα την κρίση που ταλα νίζει σήμερα τους Έλληνες. Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Γ Α Β Ρ ΙΗ Λ ΙΔ Η Σ Μαυρομιχάλη 18, Αθήνα 10680 τηλ. 210 3636514, www.gavrtelidesbooks.gr

δ: βιβλιοκριτική

πουν τα φάσματα του παρελθόντος

διαφέρον. Πρώτα-πρώτα, γιατί μας

ω ς αρχικό τπ ς πυρήνα μια πανεπι

δείχνει ότι η συγγραφ έας έχει ορι

στημιακή διατριβή δεν σημαίνει κα

σμ ένες επ εξεργασμένες απόψεις, όχι

θό λου ότι το προκείμενο βιβλίο ανή

38 og

μόνο για την ιστορία αλλά και για την

κει στα «πανεπιστημιακά μυθιστορή

πολιτική, απόψεις που δεν ήταν απο

ματα». Κάθε άλλο. Τα κλαδιά και τα

λύτως ευκρινείς στα προηγούμενα

παρακλάδια του απλώνονται σ ε όλες

πεζά τη ς και που τώ ρα τις ενσω μα

τις αρτηρίες και στο σώ μα τη ς πόλης, στην κοινωνία τη ς, και το ύτο είναι

τώνει στην μυθοπλασία τη ς, μπορώ

απολύτως εύλογο, αφού το Αριστο-

σημείο οι ραφ ές που συνδέουν το

τέλειο, σ το μεγαλύτερο μ έρος του

λόγο τη ς λογοτεχνίας με το λόγο της

βίου του, ήταν ένα από τα κύτταρα

εσκεμμένους, έχει βέβαια αρκετό εν

να επανέρχονται. Τ ο ότι π πλοκή έχει

να πω χωρίς να φαίνονται σ ’ αυτό το

θεωρίας. Ά λλω στε υπάρχουν σ το βι

τη ς ζωής τη ς Θ εσσαλονίκης, συνδέ

βλίο σελίδες επί σελίδων, ιδίως εκεί

οντας ατομικά και συλλογικά πεπρω

όπου ξεδιπλώνεται ο πλάγιος περι

μένα, ιδίως σε περιόδους πολιτικής

γραφικός λόγος, στις οποίες φαίνεται

οξύτητας. Ο Αστεριού ενθαρρύνει τον Σουκιούρογλου στην αρχή, με

η μαστοριά της Νικολαΐδου, οι γορ

στό χο όμω ς να οικειοποιηθεί τη δ ου

διάθετος παραμυθητικός λυρισμός

λειά του. Δημοσιεύει ως δικά του τα

που υγραίνει συναισθηματικά τη ρε

γές σαν σπινθήρες εικόνες τη ς, ο εν

στοιχεία τη ς έρευνας για το υς δωσί

αλιστική καταγραφή τω ν γεγονότων,

λογους τη ς πόλης και, ως επιστέγα

η ικανότητά τη ς να πραγματοποιεί

σμα, μ εθοδεύει, με τη συνέργια δ ε

αυτά τα πηγαινέλα σ ε διαφορετικούς

ξιών και αριστερών συναδέλφων του,

χρόνους χωρίς να δημιουργούνται

την ουσιαστική απόρριψ η τη ς διατρι

στο ν αναγνώστη κενά και απορίες,

βής! Επαναλαμβάνει δηλαδή ό,τι πε

χωρίς εν τέλει να χρειάζεται να γυρί

ρίπου έκανε μεσ ού σης τη ς Κατοχής

σει και να συνδεθεί με όσα προηγή-

ο Εξάγγελος στο ν τό τε φοιτητή του,

θηκαν. Ακόμα και το μοτίβο του

πατέρα τη ς Φανής. Κάτι που νομίζω

στρατιωτικού εμβατήριου «Η Ελλάδα

πως έχει τον ιδιαίτερο λόγο του στο

π οτέ πεθαίνει», που πηγαινοέρχεται

μυθιστόρημα, γιατί η Νικολαΐδου με

σαν κ ορδέλα από κεφάλαιο σ ε κεφά

ανάλογες ανακυκλήσεις μ άλλον υπ ο

λαιο, ακόμα και αν ξέρει κανείς ότι εί

νοεί μελαγχολικά ότι πράγματα που

ναι εμβατήριο του ’4 5 και όχι του ’3 0

νομίζαμε πως τα αφ ήσαμε πίσω μας τα συναντούμε πάλι μπροστά μας!

ή της Κατοχής, δεν ενοχλεί σ το ελά

Ό λο πέφτουμε στα ίδια! Και, κατά συ

φισβήτητα λοιπόν είναι μαστόρισσα.

νέπεια, το π αρελθό ν ζει διαρκώς

Και επειδή ακριβώς την πιστεύω έτσι,

μέσα σ το σήμερα και μας καλεί κ άθε

αληθινά δεν μπορώ να καταλάβω

φορά να το εννοήσουμε με τα μέτρα

χιστο ο ετεροχρονισμ ός το υ 1. Αναμ

ποιος είναι ο λό γος που χαράμισε ένα

και τα στα θμά του καιρού μας.

μέρος της δουλειάς της θέλοντας σώ-

Η θ έ σ η τη ς αυτή, που διαπερνάει τον

νει και καλά να δέσει σ το πόδι της εύ

μυθιστορηματικό ιστό, με συνεχείς

φορης φαντασίας τη ς την αλυσίδα

κινήσεις

πίσω

της τεκμηρίω σης. Τι νόημα έχει, λ.χ.,

μπρος, έτσι ώ στε αυτό που π έρασε

που

φ έρνουν

τα

η εκτενής περιγραφή τη ς λόγιας γερ

να φωτίζει τα ενεστώ τα, με ετερ ο

μανικής μαθητείας του Εξάγγελου, τι

χρονισμούς ή και αναχρονισμούς

νόημα έχουν οι κατοπινές πολιτικές

εξαγγελίες, τα υπομνήματά του, οι εν τάχει αναφορές στο ν Νίτσε, όταν η

έναν κύκλο αντιπροσωπευτικών τύ πων που έχουν χρωματιστεί θετικά

διάστατη και γελοιογραφική; Και,

και αρνητικά - ή ενδιάμεσα, γκρίζα. Εξαρχής αποδεκτών ή εξαρχής απα-

επίσης, αναρωτιέμαι αν οι όντω ς αιχ

ξιωμένων, βάσει, όπω ς νομίζω, μιας

μηρές εικόνες από το στρατόπεδο

ηθικής, πολιτικής αντίληψης που δια-

παρουσία του σ το βιβλίο είναι μονο

Παύλου Μελά, με τις περιγραφές των βασανισμών των κρατουμένων,

χέεται σ το βιβλίο. Από τη γενετική αυτή αντίληψη ζωοδοτούνται σχεδόν

μοιάζουν κάπως με ξένο σώμα, κα

τα πάντα, οι καταστάσεις, οι επιλογές

θώ ς είναι περασμένες σ το μυθιστό

που περνούν με τ ο ανάλογο θετικό ή

ρημα μάλλον σαν πραγματολογικό

αρνητικό πρόση μο στην αντίληψη

υλικό, με συνέπεια να αποκλίνει στις αντίστοιχες σελίδες ακόμα και ο

και στη συνείδηση του αναγνώστη. Δεν το λέω καταρχάς αρνητικά, όμως

αφηγηματικός τόνος.

το Α π ό φ ε δ εν έχουμε φίλους είναι

Αν λοιπόν υπάρχει κάτι το άνισο σ ’ αυτό το εύχυμο και εν πολλοίς π ρο κλητικό βιβλίο, βρίσκεται σ το σημείο τούτο. Στην ορισμένη προγραμματι-

ένα μυθιστόρημα με θέσεις πολιτικές και η όλη δομή του αυτές τις θέσεις εξυπηρετεί και αναδεικνύει. Κάποια από τα πρόσωπα είναι πιο ελεύ θερα

κότητά του. Σ το ότι υπάρχουν προ-

στη μυθιστορηματική το υς ζωή, κά

σχεδιασμένοι ρόλοι το υς οποίους ακολουθούν τα πρόσωπα. Και εξη

ποια άλλα όχι. Εκεί υπάρχει ένα π ρό

γούμαι: Αν εξαιρέσουμε ορισμένες μ ορφές που θα τις έλεγα ευνοημένες από τη συγγραφέα, όπω ς η Φανή, η Νίνα (πολλά χαρακτηριστικά τη ς θα μπορούσαν να ταιριάξουν με το Τρί το στεφάνι του Κώστα Ταχτσή), ο Ν τόκος, η Τέρψη, οι άλλες, ανεξαρ τήτω ς ηλικίας και γενιάς, ανήκουν σε

βλημα. Της ανεξιθρησκείας του συγ γραφέα απέναντι στον κ όσμ ο που

Παρεμπιπτόντως, τους στίχους του εμβατηρίου δουλεμένη αφηγηματική μηχανή, μια έγραψε το 1945 ο εξαίρετος καλά αρχιτεκτονημένη σ ύ νθεση , μια λατινιστής Πέτρος τό σ ο λαμπερή και εύστροφ η γλώ σ Κολακλίδης, όντας σα, να εγκλωβίζονται από το άγχος στρατιώτης ακόμα, προτού απολυθεί και φύγει για τη τη ς αποδεικτικότητας, θεωρητικής ή Γαλλία με το πλοίο Mataroa. ιδεολογικής. ■ δημιουργεί. Και είναι κρίμα μια τό σ ο

Α ργυρή ς {

Ο ,Τ Ι Π Ε Ρ ΙΓΡ Α Φ Ο ΜΕ Π Ε Ρ ΙΓΡ Α Φ Ε Ι

J H

Χ ιο ν η ς

Ό,τ ι περιγράφω με περιγράφει ΠΟΙΗΣΗ ΔΩΜΑΤΙΟΥ συνοδεύεται από C D με απαγγελείες του ποιητή και δύο ποιήματα μελοποιημένα από τον ΝίΚΟ ΖΟΥΔΙΑΡΗ και τον Φ ο ί β ο Β Λ ΑΧ Ο ΕΚΛΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

Μαυρομιχάλη 18, Αθήνα 10680 τηλ. 210 3036514, www.gavrielidesbooks.gr

δ:βιβλιοκριτική

Ο Π οσειδώ νας

του... Παραδείσου

ΓΊώρνος Ν. Περαντωνάκης

Κώστας Ακριβός δίνει την

τη ς π εριοχής, ίσως λίγο αμφιλεγόμε

εντύπωση ότι παρακολουθεί - μ ε φιλολογικό και συγγρα

νος, γιατί, παρόλο που όσοι τον γνώ

φικό β λέμ μ α - την τρέχουσα βιβλιο-

τονα, κυκλοφορούσαν τό τε φήμες

ότι συνεργάστηκε με το υς Ναζί στον πόλεμο και ότι κατέφυγε σ ε πρακτι

μυθιστορήματά του -άλλοι θ α έλεγαν

κές αρχαιοκαπηλίας.

μιμητικά και άλλοι δημιουργικά. Το

Ο αφηγητής νιώθει μια έντονη έλξη

Κίτρινο ρ ώ σικο κερί (2 001) αξιοηοιεί τη λογοτεχνία τεκμηρίων του Αλ. Κο-

για το πρόσω πο αυτό, ίσως επειδή -

τζιά και κυρίως το μετεμφυλιακό

ήταν ο ενεργός άνθρωπος που ζούσε πλατιά τη ζωή του με απλές συνταγές

κλίμα του Θ. Βαλτινού, το Κ αιρός για

Κώστας Α κριβός Ποιος θυμάται τον Αλφόνς Μεταίχμιο, 2010 σελ. 307, € 17,10

ρισαν από κοντά τον εκθειάζουν έν

παραγωγή, βλέπει τις τάσεις που δια μορφώνονται και τις ακολουθεί στα

σε αντίθεση με τον ίδιο- ο Αλφόνς

θαύματα (2 0 0 5 ) την τάσ η για ένα πο λυ σύ νθετο ιστορικό μυθιστόρημα,

αλλά και με έντονη δραστηριοποί-

το Π ανδαιμόνιο (2 0 0 7 ) αναδιφά τη

νομό, συναντάται με αυτόπτες μάρ

σχ έσ η λογοτεχνίας και θρησκείας,

τυρες της παρουσίας του Αυστριακού

ενώ τώ ρα το Π οιος θυμάται τον Α λ

στον τόπ ο, βρίσκει γραπτά ντοκου

ηση. Τριγυρνά επομένως σε όλο το

φόνς; ακολουθεί τη γραμμή που εί

μέντα, πολλά απ’ αυτά στα γερμανικά,

δαμε και σ το Α ν άμ ισ ης ντενεκές του

συλλέγει άρθρα και άλλα τεκμήρια.

Γ. Μακριδάκη. Ο χιώτης ηεζογράφος

Επιχειρεί στην ουσία μια βιογράφηση

πιάνει τον μίτο ενός θρύλου του νη

που θα στηρίζεται τό σ ο σ ε μαρτυρίες

σιού του και επιχειρεί να ανασυνθέ-

ό σ ο και σ ε πηγές, με κύριο στό χο να

σει μέσα από μαρτυρίες τον βίο και τη δράση του φυγόδικου Πέτικα.

συλλάβει τη δύναμη αυτού του αν θρώ που και να απαντήσει σε δύο βα

Ανάλογη δουλειά κάνει και ο Ακρι β ός με τον ήρωά του.

σικά ερωτήματα, τα οποία δίνουν ένα

Ο Αλφόνς Χοχά ουζερ ήταν ένας Αυ

δος σασπένς: αφενός, ήταν ναζίστής

στριακός που π έρασε μια ταραχώδη

στόχο στην ανάγνωση και μαζί ένα εί όταν στρατεύθηκε με τους Γερμα

ζωή πριν αράξει σ το Πήλιο και στον

νούς στον πόλεμο ή αναγκάστηκε να

ευρύτερο νομό Μαγνησίας, ηροσελ-

το υς ακολουθήσει από εθνική επι

κυστεί από τη φύση και την αγνή ζωή

ταγή και, αφετέρου, ήταν αρχαιοκάπηλος ή νοιαζόταν για τη σωτηρία

τη ς Ελλάδας, ήδη από τη δεκαετία του ’3 0 έως και του 7 0 , και δράσει σε

των αρχαιολογικών ευρημάτων που

προγράμματα εναλλακτικού τουρι

αλίευε, ανάμεσα στα οποία και ο Πο-

σμ ού κ.λη. Έ γινε έτσι ένας θρύ λος

σειδώνας του Αρτεμισίου;

Το βιβλίο εξιστορεί την πορεία της έρευνας, που δείχνει την προσπάθεια του αφηγητή να ανασυνθέσει τη ζωή

λεξε να σηκώσει ως σημαία. Ακόμα περισσότερο ο θάνατός του αποτέ-

του Αλφόνς και γι’ αυτό παραθέτει το

λεσε επιλογή, αφού, όταν έμαθε πως πάσχει από καρκίνο, ανέβηκε ψηλά

αρχειακό υλικό που συγκέντρωσε σε

στο βουνό και έμεινε εκεί να πεθάνει.

ένα μεταμοντέρνο κολάζ κειμένων

Γιατί, όμως, τελικά δεν νιώθουμε ζων

που συνδέονται μεταξύ τους με τον επιλεκτικό σχολιασμό τους, ώστε να

τανό τον Αυστριακό και κυρίως γιατί

απαντηθούν κατά βάση τα ερωτή

δεν πειθόμαστε για τη σχέση έλξης που απορρέει από την αντίθεση των ιδιο

ματα που προέκυπταν συν τω χρόνω

συγκρασιών μεταξύ του αφηγητή και

της έρευνας. Ο Αλφόνς παίρνει μ’ αυ τόν τον τρόπο σάρκα και οστά, απο

του πρωταγωνιστή; Κατά τη γνώμη μου, ο Ακριβός έθεσ ε -μ ε καλοβαλ

στασιοποιείται μπροστά μας ως μυθι

μένο πλάνο- μέσω τεκμηρίων την υπό

στορηματικός ήρωας, ασχέτως αν ήταν ή όχι έτσι στην πραγματικότητα,

θεση Αλφόνς στο χαρτί και έτσι όρ

και ετεροπροσδιορίζεται η δράση και

σωπο μετασχηματισμένο σε μυθιστο

η φιλοσοφία ζωής που ή θελε να πε

ρηματικό χαρακτήρα. Αυτό που δεν

ράσει. Μέσα όμως από τα δικά του

έκανε, όπως θα ήταν σκόπιμο για να

γραπτά (επιστολές, ημερολόγιο κ.λπ.)

θω σε μπροστά μας ένα ιστορικό πρό

φανεί η διπολική σχέση, είναι να συμ

βλέπουμε και τη δική του σκοπιά, μια

πληρώσει την αντίθεση με το πρόσωπο

σκοπιά που οδηγεί τον αφηγητή στην

του αφηγητή, να αναδείξει δηλαδή τη

αθώωσή του από τις όποιες φημολο-

δική του ψυχοσύνθεση και με αυτόν

γούμενες κατηγορίες.

τον τρόπο να καταδείξει αντιστικτικά

Ο Alfons Ξενοφών Clement Hochhau-

την αξία του άλλου πόλου. Λείπει το αφηγηματικό «εγώ» που θα έδινε μια

ser έχτισε τη ζωή του με πλήρη αυ ταρχία και γι’ αυτό είναι άξιος παρα τήρησης, τό σο για την αποφασιστικό

ψυχολογική απάντηση στο ερώτημα που δεν απαντιέται, με αποτέλεσμα ο

τητα που έδειχνε σε κάθε του βήμα

αναγνώστης να πάψει να βλέπει και το

όσο και για την ανεξαρτησία που επέ-

άλλο άκρο του δίπολου. ■

ΤΟΥΑ Α Μ ΙΊΟ Υ Τ Ο Υ ΤΟ ΠΑΡΑΜ ΥΘ Ι Μ ΙΑ Σ Ζ Ω Η Σ Είναι στιγμές στη ζωή μας που κρατούν μια εντελώς 8ική τους, ξεχωριστή υπό σταση. Και επίζοόν, έτσι, μοναδικές και ξεκρέμαστες μέσα στο παραμύθι της ζωής μας, κρατώντας αναλ λοίωτη και την παραμικρή πενελιά που τις χρωμάτισε στην ώρα τους ανίκητη στο χρόνο. Επιζούν και ξανάρχο νται ολοζώντανες στη μνήμη πολλές φορές. ΕΚΔΟΣΕΙ Σ ΓΑΒΡΙ ΗΛΙ ΔΗΣ Μαυρομιχήλη 18, τηλ. 210 3636514, www.gavrielidesbooks.gr

Μ Α Ρ ΙΑ Δ ΙΑ Α Χ Ο Υ Τ Ο Α ΙΝ Ι Γ Μ Α ΤΗΣ ΑΓΑΠΗ Σ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Στο λαβύρινθο της ζωής, ο μίτος μου ήταν πάντα η αγάπη. Κι όσο βυθιζόμουν στον αινιγ ματικό της κόσμο, ζεπηδούσαν ολοζώντανες οι αλήθειες της ζωής και έπεφταν σαν κλειδί μαγικό στο βάθος της χούφτας μου. ΕΚΔΟΣΕΙ Σ ΓΑΒΡΙ ΗΛΙ ΔΗΣ Μαυρομιχήλη 18, τηλ. 210 3636514, www.gavrielidesbooks.gr

δ:βιβλιοκριτική ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Σ ημειώ σ εις

ζωής

Κώστας Ακριβός

α μ π ορούσε να είναι μια συλ

λογή διηγημάτων, μιας και

τα τελευταία πενήντα τουλάχιστον χρόνια.

το κάθε φύλλο αυτού του

Εκείνο που πρέπει ιδίως να τονιστεί

ιδιότυπου ημερολογίου αφηγείται και

είναι ότι πρόκειται για μια ματιά εφη

μια μικροϊστορία που τη χαρακτηρί

βική πάνω στα καθημερινά συμβάντα

ζει η θεματική αυτοτέλεια, ενώ πα

- τ α περισσότερα αφανή και αδιά

ράλληλα διαθέτει και συγκεκριμένο (-

φορα από την επίσημη ιστορία. Γιατί,

ους) πρωταγωνιστή (-ές). Θα μπο

όπως ένας νέος άνθρωπος ταράζεται,

ρούσ ε ίσως ακόμη να διαβαστεί σάν

είτε θετικά είτε αρνητικά, όταν έρχε

μυθιστόρημα. Η πληθώ ρα των π ρο σώπων π ου παρελαύνουν από τις σ ε

ται π ρόσω πο με πρόσω πο με τη ζωή την περίοδο που ανακαλύπτει την

λίδες το υ, η εμβέλεια των λόγων και των έργων τους, η νοηματική αρτι-

Νιάρχος: ξαφνιάζεται με το παρά

μέλεια που συναρθρώ νει τα επιμέ-

δοξο, εκπλήσσεται με το παράλογο,

αυγή των πραγμάτων, έτσι και Θ.

ρους επεισόδια και ο γενικότερος ιδε

συμπάσχει με τον αδικημένο, κατα

ολογικός ιστός που τα συνδέει σ ε μια ευρύτερη αφηγηματική σύ νθεση , θα

νοεί τον καταφ ρονεμένο, οργίζεται με τις π ολλές μεταμορφ ώσεις του

μπορούσαν κάλλιστα να λειτουργή

Κακού στην καθημερινότητα. Από τις

σουν σαν τα στοιχεία ενός ( μ ετα μ ο ν

σύντομ ες ό σ ο και πυκνές καταγρα

τέρνου μ υθιστορήματος, σ τεγασμ έ

φές του Ημερολογίου παρελαύνουν

νου κάτω από έναν τίτλο, όπω ς λό

π ρόσω π α και συ μ π ερ ιφ ο ρές που

γου χάρη Ζώ ντας και π άσχοντας σ τη μ εταπ ολεμική Ελλάδα.

συνθέτουν μια ευρύτατη τοιχογρα φία, όχι μόνο της προσωπικής ζωής

Θανάσης Θ. Νιάρχος Ημερολόγιο χωρίς ημερομηνίες

Θα μπ ορούσε, μα δεν είναι. Κι αυτό

του δημιουργού αλλά προπάντων της

γιατί το Ημερολόγιο χ ω ρίς ημ ε ρ ο μ η

πορεία ς που διανύει η χώ ρα. Η

Πρόλογος: Σταμάτης Φ ασουλής

γήματος και μαζί του μυθιστορήμα

μός τη ς μητέρας, επώνυμοι καλλιτέ

τος, αλλά ταυτόχρονα τις υπερβαίνει. Στην ουσία πρόκειται για ένα σπ ον

χνες, ά-σημα πρόσωπα που πλέον

δ υλω τό, πολυπρισματικό δοκίμιο,

Βόλου, ψηφίδες μνήμες από την παι

μέσα από το οποίο ξεδιπλώνεται σε όλο το εύρ ος και τ ο β ά θο ς η ματιά

δική ηλικία, η ανάμνηση κάποιας

Μ ε δύο έργα του Παναγιώ τη Τέτση Καστανιώτης, 2010 σελ. 252, € 19

νίες συγχωνεύει τις αρετές του διη

μορφή του πατέρα, ο πρόω ρος χα

δεν υφίστανται, η γενέθλια πόλη του

ανάμνησης, φευγαλέα βλέμματα που

το υ Θανάση Νιάρχου πάνω στη νε

επανέρχονται με αμείωτη ένταση στα

ο ελληνική π ραγματικότητα, έτσι όπω ς αυτή διαμορφώνεται σταδιακά

όνειρα, χιουμοριστικά ενσταντανέ με φίλους και «φίλους», η λαίλαπα του

μικροαστισμού, ο παιδιόθεν φόβος

Θα μ π ορούσε θαυμάσια το Η μ ερ ο

του θανάτου, αυτοκτονίες νέων αν

λόγιο χω ρίς ημερομηνίες να αποτελεί

θρώπων, η χυδαιότητα ως κυρίαρχη

ύλη διδακτέα. Όχι βέβαια σε κάποια παγωμένη αίθουσα της σημερινής αγκυλωμένης εκπαίδευσης. Σίγουρα,

Από τις σύντομες όσο και πυκνές καταγραφές του Ημερολογίου παρελαύνουν πρόσωπα και συμπεριφορές που συνθέτουν μια ευρύτατη τοιχογραφία

όμω ς, θα ήταν ένα πρώ της τάξεως μάθημα για να αντιληφθούμε όλοι ότι δύο είναι τα μεγάλα σχολεία σ τη ζωή κάθε ανθρώπου: η πάλη με τη γλώ σ σ α που σ ε καταξιώνει απέναντι στον εαυτό σου και κυρίως απέναντι στον

άλλα πολλά ακόμη μοχλεύονται από

τόπ ο και, κατά δ εύτερο, το χέρι που τείνεις (ή δεν τείνεις) προς τον άλλον.

τον λόγο του Νιάρχου και γίνονται ο

Σ ε κάθε περίπτωση πάντως το Η μ ε

κ αθρέφτης μιας κοινωνίας που βλέ

ρολόγιο χ ω ρίς ημ ερο μ ην ίες είναι, m utatis m utandis, για την εποχή μας

στάση των νεοελλήνων, όλα αυτά και

πει μέρα με τη μέρα να φθίνουν οι αξίες τη ς και να πολλαηλασιάζονται το τίποτα, η απελπισία, το αδιέξοδο.

και τις σημερινές γενιές ό,τι και Τα εις εαυτόν του Μάρκου Αυρηλίου. ■

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ J ustina Gregory

ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ 31 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑΔΟΚΙΜΙΑ

JU S T IN A G R E G O R Y Καθηγήτρια Πανεπιστήμιου

ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ §| 31 Ε ΙΣΑΓΩ ΓΙΚ Α Α ΟΚΙΜ ΙΑ Μ ετά φ ρα σ η:

Μ . Κ αίσαρ, Ο . Μ πεξαντάκου, Γ. Φ ιλίπ π ου Ε π ιμ έ λ ε ια : Δ.Ι. Ιακώβ Σ χ . 8ο , σ ελ. 7 9 9 , 1 4 ε ικόνες εν τό ς κ ειμ έν ου

Το έργο συγκροτείται από τριάντα ένα δοκίμια γραμμένα από διεθνώς καταξιωμένους φ ιλολόγους και προσφέρει στους αναγνώστες του θεμελιώδεις γνώσεις σχετικά με την αρχαία ελληνική τραγωδία εισάγοντάς τους στις διάφορες μεθόδους προσέγ γισής της, καθώς και στον επίκαιρο κριτικό διάλο γο γύρω από τα προβλήματά της.ς

# Α πό t o 1960 Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Δ . Ν . ΙΙΑ ΙΙΑ Δ Η Μ Α Π ρ οσφ ορ ά σ το ν Π ο λ ιτισ μ ό και σ τ η ν Π α ιδεία Ιτποκράτους 8 · ΑθήνοΤ.Κ. 10679 · Τηλ.: 210.36.27.318 www.papadimasbooks.gr · info@papadimasbooks.gr

δ:βιβλιοκριτική

Η μουσική

ως βάση της κουλτούρας

Χρίστος Παπαγεωργίου

πό την τραγική μοίρα που η

ιστορία επεφ ύλαξε στον πα

σημασία αυτού το υ λογοτεχνικού

ράξενο, αινιγματικό και δια νοούμενο γερμανό αρχαιολόγο και

καινοτόμο και αφομοιώσιμο, γίνεται

ομοφυλόφιλο Jo han n Jo a cim Winck-

κτήμα και ανυπέρβλητη συνεισφορά

elmann, έω ς την μέχρι τελικής πτώ

Κίχλη, 2010 σελ. 303, € 18,10

στην πορεία τη ς ελληνικής τέχνης. Και, εν κατακλείδι, η αποκαλυπτική

τεράστιου ταλέντου τη ς Μαρίας Κόλ

και εξω στρεφ ής πεζογραφική μορφή

λας, ο συγγραφ έας Αλέξανδρος Ίσα-

του θα βοηθήσει στην ανάγνωση όχι

ρης, μέσω τη ς μουσικής, διέρχεται

μονό το υς σημερινούς λήπ τες αλλά

πάμπολλα λογοτεχνικά και εικαστικά

και εκείνους το υ μέλλοντος, μιας και

στάδια, με την κλασική του παιδεία

οι βάσεις του είναι από κείνες που

και την έω ς εσχάτων πηγή κουλτού

μπορούν να βαστάξουν μεγάλο βά

ρας που αυτή εξυφαίνει. Πράγματι, με πέντε αφ ορμές εντελώ ς διαφορε

από μεγάλο σεισμό, όπω ς αυτό τη ς

ρος, όπω ς επίσης να προστατεύσουν

τικές μεταξύ τους, που τις ενώνει

μεταμοντέρνας ε κδοχής, η οποία, εί

μόνο η μεγάλη απήχηση τη ς σ ο β α

ναι σίγουρο, σε λίγο θα ξεθωριάσει.

ρής μουσικής, ο διηγηματογράφος επιδεικνύει ένα π ρόσω πο που, παρά

Ξαναγυρίζουμε λοιπόν σ ε εμπνεύσεις και δημιουργίες κλασικές, ώ στε να διαφανεί πως οι πειραματισμοί είναι

θ α ρ ο πίσω και απ’ τον φανταστικό

εφήμεροι, ό σ ο σπουδαίοι κι αν είναι,

αλλά και τον ρεαλιστικό περίγυρο. Η

ό σ ο ευφυείς κι αν αποδεικνύονται. Ο Ίσαρης δίνει το σύνθπμα, όχι απλώς

νομοτέλεια που χαρακτηρίζει τα πεζά Βίνκελμαν ή το πεπρωμένο

προϊόντος, που, όντω ς κατανοητό,

ση ς υπεράσπιση τη ς φωνής και του

τη βαρύτητά το υς, παραμένει ξεκά

παράλληλα με τη συναισθηματική

του Ίσαρη, σαφ έστατα κανονιστική,

αλλάζοντας ο ίδιος τ ο λογοτεχνικό

προϊδεάζει την ανατολή μύθων που

του ιδίωμα, που γνωρίσαμε σ το πα

κινούνται σ ε όλα τα επίπεδα και τα

ρελθόν, αλλά επιχειρώντας κάτι πολύ

πλαίσια μιας δημιουργίας, που δεν

σπουδαίο, που μετέρχεται όλων των

επισπεύδει αλλά, το αντίθετο, ανα

μέσων προκειμένου να υπάρξει ως

λύει και πραγματοποιεί δραματικού

συνέχεια μεγάλων επιδόσεων στον

περιεχομένου εκτενείς αφηγήσεις.

π εζό λόγο. Για παράδειγμα, σ το δεύ

Επιπλέον, η στα θερ ή και αληθοφα νής μυθοποίηση, σ ε συνδυασμό με

τερ ο διήγπμα, σ το οποίο δύο καλ λιεργημένοι άνδρες αναζητούν συν

την πεπατημένη, στη γλωσσική εκ

τροφιά αλλοδαπών γυναικών, περνά,

φορά, διαδικασία, δεν θέτει π οτέ εν αμφιβάλω την ποιότητα και την αξία

άσχετα με τα πλάνα το υ φινάλε, ολόκληρο το φαινόμενο τπ ς ξενομανίας

επίκεντρο σ τ ο ε π ίκ ε ν τ ρ ο τ η ς γ ν ώ σ η ς ... και τη ς αντιμετώπισης το υ «άλλου» στις σύγχρονες κοινωνίες. Ό πω ς επί ση ς η αναζήτηση ευθυνώ ν από τη μη τέρα , π εθαμ έν ο τώ ρα πια, για τον τρ όπο που μεγάλωσε το παιδί τη ς σ το τρίτο διήγημα. Αλλά και σ το τέταρτο, δρομολογπμένπ κοινωνική συμπερι φορά τό σ ο ε νός άντρα ό σ ο και τη ς γυ ναίκας του και του εραστή της, στην αθπνάίκή γειτονιά του Παγκρατίου, κά νουν το συγγραφ έα Α λέξανδρο Ίσαρη ανατόμο και εκφ ραστή τη ς ιδιαίτερος αυτής φυλής των καλλιτεχνών και των διανοουμένω ν οι οποίοι αποτελούν τον πρώ τη το υ ύλπ και οι οποίοι πλά θονται από τα χέρια του, ακόμπ και αρνπτικά, όπως συμβαίνει σ το πέμπτο διήγημα, σ το οποίο ετερόκλπτπ αθπ νάίκή συντροφιά ανθρώπων της τέχνης καταλήγει σ ε τρικούβερτο καβγά και σ ε απρόσμενο τραγωδία. Ο ποιπτής, αρχιτέκτονας, ζωγράφος, π εζογράφ ος, μεταφραστής και γραφί στα ς Α λέξανδρος Ίσαρης, κ αταθέτον τας την παρούσα συλλογή διπγομάτων, καταβάλλει κάθε προσπάθεια ώ στε αυτή ν’ αποτελέσει λογοτεχνικό συ μ βάν μ εγάλος εμβέλειας. Και το ύτο γιατί οι εκτενείς του εικόνες ό σ ο και σκπνές, που εμπλουτίζονται από αναφ ορές ονομάτων του παγκόσμιου στερεώ μ α το ς αλλά και τπς ελλπνικής πραγματικότητας, είναι τό σ ο καλά δουλεμένες που το εκλυόμενο συναίσθπμα είναι ικανό να περιβάλλει οποιαδήποτε π ρω ταγωνιστική φιγούρα, όπω ς αυτή του Βίνκελμαν. Η μυθοποιημένη θεματολογική προσαρμογή τω ν εμπνεύσεων και των εμπειριών του Ίσαρη, σαφ έ στατα υποκινεί τό σ ο την κοινωνικών προδιαγραφών συνείδηση όλων μας ό σ ο και την υποβλητική συνεισφορά της μουσικής, σ το πεδίο τη ς ανάπτυ ξ ης τη ς ατομικής αλλά και τη ς μαζικής κουλτούρας. ■

διβιβλιοκριτική

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Εμμέσω ς

για το σήμερα

Νίκος Κ. Κυριαζής

ρχισα να διαβάζω Το ξυ π ό

ειρωνεία είναι παροικία, όπως: «Τα

λ η τ ο σ ύννεφ ο θεω ρ ώ ντας

φαντάσματα δεν ακούνε, δεν παίρνουν

πως ήταν ιστορικό μυθιστό

μπορεί κανείς να τα υποχρεώσει να

ρ η μ α του Ξενοφώντα, του ίδιου. Διαπίστωσα γρήγορα το λάθος μου,

επιχειρηματολογήσουν ή να απολογηθούν» (σελ. 19).

γιατί, αν και τοποθετημένο στην Α θή

Δεν γνωρίζω αν ο Τ. Θεοδωρόπουλος

να του 5ου αιώνα π Χ , δεν είναι κλα

δ 46 8° °0

Ωκεανίδα, 2010 σελ. 396, € 18,10

συνειδητά γράφοντας Το ξυπόλητο

σικό ιστορικό μυθιστόρημα, αλλά έρ

σύννεφο σκεφτόταν τη σημερινή ελ

γο που δύσκολα κατατάσσεται σε συ γκεκριμένο είδος.

ληνική πραγματικότητα μιας χώρας και μιας δημοκρατίας σε παρακμή, σε

Το εύρημα του συγγραφέα είναι πως

έναν παραλληλισμό με την παρακμή

την ιστορία του «συγγραφέα» διηγείται

της αθηναϊκής δημοκρατίας του Πε-

το δαιμόνιο του Σωκράτη, που εξομο

λοποννησιακού Πολέμου. Εμένα του

λογείται πως είναι ένα είδος «μυστικού

λάχιστον μου δημιούργησε αυτούς

πράκτορα» των θεών, που τον στέλ

τους συνειρμούς, όπως η εικόνα της

νουν στην Αθήνα, ο καθένας έχοντας

δημοκρατίας «...αυτού του πελάγους

δικές του προσωπικές βλέψεις και επι

Τάκης Θεοδω ρόπουλος Το ξυπόλητο σ ύννεφ ο

από λόγια, δεν μιλάνε και γενικά δεν

ρημα, όπω ς το πολύ καλό Μ υθιστό

από ζωή που ξεσηκωνόταν με το πα

διώξεις. Το δαιμόνιο συναντά τον Σω

ραμικρό, άλλαζε δρόμο δίχως λόγο κι

κράτη, την Ασπασία, τον Αλκιβιάδη,

ήταν πρόθυμο να γκρεμισθεί στα βρά

τον Αριστοφάνη, τον Κρίτωνα, τον Κλέ-

χια, να σπάσει σ ε χίλιους αφρούς σαν τα κύματα που τα σπρώχνει τυφλά η

ωνα και άλλους, και τους απομυθοποιεί με τις απολαυστικές περιγραφές του.

θύελλα» (σελ. 135). «Το αίτημα ήταν δί

Ό λο το έργο, σατυρικό και καλογραμ

καιο (πρόταση αύξησης μισθού για την

μένο, περιέχει θαυμάσιες σκηνές,

Εκκλησία του Δήμου) και το αίσθημα

όπως την συνεδρίαση των θεών στον

της δικαιοσύνης γιγαντωνόταν ανά

Όλυμπο, και την περιγραφή του Σω

λογα με τον όγκο του συγκεντρωμένου

κράτη και του σκύλου του, αλλά και πι

πλήθους» (σελ. 2 0 3 ) ή η παρουσίαση

κρές αλήθειες. «Η ιστορία είναι βρώ

του πολιτικού - δημαγωγού Κλέωνα

μικο πράγμα, πλασμένη από το αίμα

(σελ. 2 0 2 ), που θα μπορούσε να είναι

και την λάσπη που άφηναν στην πο

το πρότυπο για πολλούς σύγχρονους

ρεία τους οι μεγάλες στρατιές» (ο. 17).

έλληνες πολιτικούς, ή η σάτιρα της

«Η εμπιστοσύνη παράγει αυτοπεποί

γραφειοκρατίας (σελ. 2 3 9 ).

θηση και η αυτοπεποίθηση είναι αντα

Τελικά Το Ξυπόλητο σύννεφο είναι έ

ποδοτική» (σελ. 27). Όμως και η λεπτή

προβληματίζει και ευφραίνει. 1

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ε Ι ΑΠΟ ΤΙΣ Ε Κ Δ Ο Σ ΕΙ Σ Μ Ε Λ Α Ν Ι

ΤΖΟΝΑΘΑΝ ΣΑΦΡΑΝ ΦΟΕΡ Τρώγοντας Ζώα

Απο τον συγγραφ έα των παγκόσμιω ν b e s t - s e l le r

EVERYTHING IS IL LUMINATED και

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΔΥΝΑΤΑ & ΑΠΙΣΤΕΥΤΑ ΚΟΝΤΑ

« Ε ξα κ ο λ ο υ θ ώ να τρώ ω κ ρέα ς, αλλά λιγότερο. Ε π ίση ς, δ εν θα κοιτάξω ποτέ ξανά μ ε τον ίδιο τρόπ ο τα τυλιγμένα σ ε σελο φ ά ν κ οτόπ ουλα».

-Mickey Rapkin, περιοδικό GQ

«Φ ρικιαστικά απ ο κ α λ υ π τικ ό ...» .

-BookPage

Ο Τςόναθαν Σάφραν Φόερ στο Βιβλίο Τρώγοντας ζώα, συνδυάζοντας με μο ναδική ευφυΐα φιλοσοφία, λογοτεχνία, επιστήμη και αυτοβιογραφία, εξερευνά τις πολυάριθμες ιστορίες που χρησιμοποιούμε για να δικαιολογήσουμε τις δια τροφικές μας συνήθειες -από ιστορίες της λαϊκής παράδοσης μέχρι οικογε νειακές παραδόσεις και εθνικούς μύθους- αλλά και το πώς οι ιστορίες αυτές μπορούν να μας αποκοιμίσουν και να μας κάνουν να βουλιάξουμε στη λήθη. Μ ε τη χαρακτηριστική ένταση, αλλά και την εμβάθυνσή του σε θέματα ηθικής, με τη γενναιοδωρία αλλά και την ολοζώντανη γραφή που έκαναν τα προηγού μενα Βιβλία του Φόερ να αγαπηθούν τόσο, το Τρώγοντας ζώα αποτελεί ταυ τόχρονα ύμνο και κάλεσμα, μια ιστορία γύρω από τις ιστορίες που μας έχουν πει -κ α ι τις ιστορίες που πρέπει τώρα εμείς να πούμε με τη σειρά μας.

www. mel anibooks . gr I www. eati nganimal s . com ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΛΑΝΙ I Σκουφά 71Α, ΑΘΗΝΑ 106 80 I 210.3641638 fax 210.3643218

δ: βιβλιοκριτική

Το προφανές, το αναπ άντεχο

και η άλλη διάσταση

Μαρία Λιτσαρδάκη

υ θισ τό ρ η μ α ,

διήγημ α,

φα ντασ τικ ό

ν ο υ β έλ α ,

νίζεται διχασμένος σ ε «δ ύο αυ τάρε

θεα

σκ ου ς δ ημ ιουργούς». Π αράλληλα

τρ ικό κ είμ ενο : τ έ σ σ ε ρ α είδη που θ α μ π ορούσαν να διεκδι-

το έργ ο μάς προσκαλεί σ ε μια άλλη θέ α σ η το υ κ όσμ ο υ, μ έσ α από απρό-

κ ήσουν τ ο βιβλίο το υ Μαργαρίτη Σ αμαρά Η επ έ λα σ η των γυρίνων, αφ ού στοιχεία τ ο υ ς αναγνωρίζονται τό σ ο σ τη δ ομ ή ό σ ο και σ τ ο π εριε χ όμ ενό το υ. Η π ολλαπλή ταυτότη τα το υ κειμένου οδηγεί και σ ε π ολυεπίπεδη ανάγνωση, δεδ ο μ έν ου ότι σ το μυθιστορηματικό πλαίσιο εγκιβω τίζεται ένα δ εύ τε ρ ο

το βιβλίο εμφανίζεται τελικά σαν παρωδία της συνήθους πλοκής των μυθιστορημά των και οι ουσιώδεις ή ανούσιοι προβληματισμοί του ανθρώπου ανάγονται σε άλλοθι και αφορμή μιας άλλης γραφής, ενός δεύτερου γραφέα, ο οποίος παίζει με τις λέξεις και τις έννοιες

κ είμ ενο,

όπου η φαντασία το υ συγγραφ έα ξ ε διπλώνεται σ ε επιστημονικές ερμ η

σ μ εν ες αντιθέσεις, λογοπαίγνια και

νείες με αισθητική κόμικς και ζω

λεπ το μερείς αναλύσεις, όπ ου τ ο αυ

ντανεύει

δ υν ητικές

κ α τα σ τά σ εις

αριστοτεχνικά με καίρια κριτική σ υ

μπάντων, π ροεκτείνοντας το ν πραγ

νηθειώ ν τη ς καθη μερινότητα ς, κοι

ματικό κ όσμ ο σ ε έναν πλασματικό

νωνικών προβλη μ άτω ν, ανθρώ πι

ορίζοντα. Δ ομημένο σ ε κεφάλαια-

νων σχ έσ εω ν και άλογων πρακτι

σκ η νές με ευρηματικούς τίτλους

Σοκόλης-Κουλεδάκης, 2010 σελ. 112, € 9,50

θ ό ρ μ η τ ο χιού μορ «συ ρρά π τεται»

εναλλακτικών, εξωπραγματικών συ-

και με πρωταγωνιστές «αντι-ήρω ες»

κών, αλλά και με τη σάτιρα τη ς επι στή μ η ς, τη ς τέχν η ς ή το υ π ολέμ ου.

τη ς καθη μερινότητα ς, τ ο βιβλίο εμ

Ό π ω ς τα διηγήματα του Ραμπελαί, η

φανίζεται τελικά σαν παρωδία τη ς

ανατρεπτική γραφ ή και τ ο δημιουρ

σ υ νή θο υ ς π λοκής τω ν μ υθισ τορ η

γικό πνεύμα του Μ αργαρίτη Σ α

μάτων και οι ουσιώ δεις ή ανούσιοι

μαρά μάς μεταφ έρουν σ ε μια δια

π ρο βλη μ α τισ μ οί

α ν θρώ π ο υ

φορετική αλλά και ευχάριστη διά

ανάγονται σ ε άλλοθι και αφ ορμή

το υ

στα ση , παραμυθική, συνδυάζοντα ς

μιας άλλης γραφ ής, ενό ς δ εύ τερο υ γραφ έα, ο οπ οίος παίζει με τις λ έ ξεις και τις έννοιες. Αλλά και η ίδια

τ ο ρεαλισμ ό με τη φαντασία, την

η γραφ ή, ο συγγραφ έας και ο ανα γνώ στης γίνονται πεδίο σχολια σμ ού

αχρονίας. ■

και αυτοσαρκ ασμ ού όταν, σ ε ένα τρίτο επ ίπ εδο, ο συ γγραφ έας εμφ α

κριτική σκέψ η με το χιούμορ σ ε μια μυθοπλασία τη ς ατοπίας και τη ς

* Η Μ. Λιτσαρδάκη είναι επίκουρη καθηγήτρια στο ΑΠΘ.

Χίλια φθινόπωρα

Ντέιβιντ Μίτσελ έχει κατα

Αν και το βιβλίο αρχικά θεω ρήθηκε

ως

από τα φαβορί για το φετινό βραβείο

ένας ανεξάντλητος στις επι

Μπούκερ και πολλοί υπολόγιζαν ότι

φ έρει να κ αθιερω θεί

νοήσεις του συγγραφέας -ίσ ω ς ο σ η

αυτή θα ήταν η τρίτη και φαρμακερή

μαντικότερος βρετανός τη ς γενιάς

φορά για τον συγγραφέα, η επιτροπή,

τ ο υ - γνω στός για τις πολύπλοκες,

σ ε μια κίνηση που εξέπληξε και συ

σαγηνευτικές αφηγήσεις του. Ακόμα,

ζητήθηκε πολύ, δεν το συμπεριέλαβε

όμω ς, και κριτικοί που υποκλίνονται

στην τελική λίστα.

στην αφηγηματική του ιδιοφυία μοιά

Η χώρα των χιλίων φθινοπώρων του

ζουν λιγάκι αμήχανοι: αναγνωρίζουν

τίτλου είναι η Ιαπωνία, όπου ο Μίτσελ

ότι είναι ικανός να γράψει οτιδήποτε

έχει τοποθετήσει άλλο ένα βιβλίο του,

και να ενσωματώσει ποικίλες επιρ

το n u m b er9 d rea m (είναι γνω στό ότι ο

ροές, θεωρείται όμω ς ότι δεν έχει κα

συγγραφέας έχει ζήσει στη χώρα, απ’

τορθώ σει να βρει μια δική του, χα

όπου κατάγεται η γυναίκα του, και

ρακτηριστική φωνή, ότι δεν μπορεί

έχει επηρεαστεί από την κουλτούρα

να γράψει ω ς Μίτσελ (εγγαστρίμυθο

της, ενώ ο Ιάπωνας Χαρούκι Μουρα-

τον λένε συχνά), ενώ έχει κατηγορη-

κάμι τον έχει επηρεάσει πάρα πολύ).

θεί ότι από τα εντυπωσιακά του αφη

Σ το τέλο ς του 18ου αιώνα, ο ολλανδι

γηματικά οικοδομήματα απουσιάζει

κ ός εμπορικός στα θμό ς στο τεχνητό

η ουσία. Μετά τις περίτεχνα διασταυρωμένες

νησί τη ς Ντετζίμα - τ ο μοναδικό πα

πολλαπλές αφηγήσεις του Ghostwrit

σ μ ο - βρίσκεται σ ε παρακμή (σύν

ten, του n u m b er9d rea m και του Άτ-

τομα, μάλιστα, θα γίνει το μοναδικό

λαντα του ουρανού, ο Μίτσελ έγραψε

ράθυρο τη ς Ιαπωνίας στον έξω κό

μέρος στον κ όσμο όπου κυματίζει η

ένα μάλλον συμβατικό για τα μέτρα

ολλανδική σημαία). Ο Τζέικομπ ντε

του ημιαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα,

Ζουτ, ένας τίμιος και βαθιά θρ η

τον Μ αύρο κύκνο, την ιστορία ενός

σκευόμενος Ολλανδός, φτάνει στη

δωδεκάχρονου αγοριού στη θατσε-

Ντετζίμα με την ελπίδα ότι θα βελ

ρική Αγγλία. Εκ των υστέρων, μπορεί

τιώσει την οικονομική του κατάσταση

να δει κανείς αυτό το βιβλίο σαν ένα

για να παντρευτεί την αγαπημένη του

απαραίτητο στάδιο για τη μετάβαση στον κ όσμο του The Thousand A u tum ns o f Ja co b d e Zoet, που κυκλο φόρησε στις αρχές του Μαΐου και φαί νεται ν’ ανοίγει έναν καινούργιο, ωρι μ ότερο κύκλο του μιτσελικού έργου.

Μαρία =υλούρη

και με καθήκον του να ελέγξει τη δια φθορά. Σύντομα ανακαλύπτει ότι στο νησί επικρατεί ένα πολύπλοκο πλέγμα σχέσεω ν, με τους διερμηνείς να έχουν αποκτήσει μεγάλη εξουσία, αφού εί ναι ο μόνος δίαυλος επικοινωνίας με-

Ντέιβιντ Μ ίτσελ The T housand A utum ns of Jaco b de Zoet Sceptre, 2010 σελ. 4 8 0

δ:βιβλιοκριτική

ταξύ Ιαπώνων και Ολλανδών (οι Ολ λανδοί απαγορεύεται να μάθουν ια

των λεπτομερειών, αλλά και τω ν π ρο σώπων που μπαινοβγαίνουν στις σ ε

πωνικά, όπως επίσπς απαγορεύεται να

λίδες, αποπροσανατολίζει τον ανα

ασκούν χριστιανικές πρακτικές). Πριν

γνώ στη- με άλλα λόγια, απαιτείται

καλά-καλά κατανοήσει τι συμβαίνει

υπομονή για να μπορέσει κανείς να

στη Ντετζίμα, ο Ντε Ζουτ ερωτεύεται

προσεγγίσει την ιστορία. Η υπομονή,

τπν Ορίτο, μια μαία με παραμορφω μένο πρόσωπο, και προσπαθεί να την

όμως, ανταμείβεται, σ ε ένα μυθιστό

προσεγγίσει παρά τα εμπόδια -κ ο ι

άλλη μεταμορφώνεται: μοιάζει εύ

νωνικά και πολιτισμικά, μεταξύ άλ

κολο να το χαρακτηρίσει κανείς ιστο

λων. Η Ορίτο, όμως, θα β ρεθεί αιχμά

ρημα που από τη μία σελίδα στην

ρικό, όμως ο τό σ ο προσεκτικά σχε

λω τη σ ’ έναν απομονω μένο ναό,

διασμένος ρεαλισμός του σπάει από

θύμα, μαζί με άλλες γυναίκες, τη ς εκ

σχεδόν μαγικά στοιχεία- ο Μίτσελ

μετάλλευσης ενός πανίσχυρου και δι-

περνάει από το ρομάντζο στην περι

ψασμένου για ακόμα περισσότερη εξουσία Ιάπωνα, και θα χρειαστεί να

πέτεια κι από εκεί στην κωμωδία, κα ταγράφοντας τη δύσκολη συνάντηση

οργανωθεί μια εντυπωσιακή επίθεση

δύο διαφορετικών πολιτισμών (οι με

από σαμουράι για τη διάσωσή τ η ς -

ταβάσεις από το ιαπωνικό στοιχείο

τπν ίδια ώρα π ου οι Αγγλοι (οι οποίοι,

στο ολλανδικό και η καταγραφή της

σ ε αντίθεση με τους Ολλανδούς, ακ

διαμεσολαβημένης από τους διερμη

μάζουν) ετοιμάζονται να διεκδική-

νείς επικοινωνίας είναι από τα δυνατά

σουν το εμπορικό πόστο τη ς Ντε τζίμα.

σημεία του βιβλίου) αλλά και τη σύγ

Ο εξοικειω μένος με το έργο του Μί-

σε μια γλωσσικά ευφυέστατη και συ χνά συναρπαστική αφήγηση. Ο ρυ θ

τσ ελ αναγνώστης θα διακρίνει πολύ

κρουση επιστήμης και δεισιδαιμονίας

εύκολα δύο βασικές διαφορές σε

μός κατεβαίνει σ το τέλος του βιβλίου,

σχέσ η με τα προηγούμενα βιβλία. Η

που είναι μελαγχολικό και χαμηλό

αφήγηση, με εξαίρεση ελάχιστες σ ε

φωνο, αλλά πιστό στην ουσία της

λίδες, είναι τριτοπρόσωπη, και επι

ζωής του Ντε Ζουτ, ο οποίος ποτέ δεν

πλέον γραμμική και ενιαία- δεν θα

θα καταφέρει να μπει στην καρδιά της

βρει κανείς εδώ τις αφηγήσεις-ματριόσκες του Άτλαντα του ουρανού.

χώρας και να προσπεράσει την κατά σταση του ξένου, αλλά τουλάχιστον

Η επινοητικότητα του συγγραφέα εί ναι και πάλι παρούσα, περιορισμένη

θα έχει προσπαθήσει να διασώσει κάτι πολύ βαθύτερο.

όμως σε μια πιο συμβατική δομή -χ ω

Το βιβλίο, που ήταν από τις πιο πο-

ρίς αυτό να καθιστά το βιβλίο α π λό κάτι που φάνηκε να ικανοποιεί την

λυ αναμενόμενες κυκλοφορίες τη ς

κριτική, που ζητούσε από τον Μίτσελ

στις υψηλές προσδοκίες και αποδει-

λιγότερα πυροτεχνήματα και περισ σό τερη ουσία.

κνύει ότι ο Μ ίτσελ βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη, αναζήτηση και ωρί-

χρονιάς, ανταποκρίνεται με άνεση

Ο Μ ίτσελ έχει κάνει εξαντλητική

μανση. Περισσότερο, όμως, από το

έρευνα για τη ζωή στην Ιαπωνία της

να αποτελεί αριστούργημα, το The

εποχής και πετυχαίνει μια εξαιρετικά λεπτομερή ανασύστασή της, πράγμα

παρουσιάζει έναν συγγραφέα που εί

που στην αρχή του βιβλίου είναι σχε

ναι έτοιμος να γράφει ένα αριστούρ

δόν προβληματικό, αφού το π λήθος

γημα -απ λώ ς, όχι τώρα, όχι ακόμα. ■

Thousand A utu m ns o f Ja co b d e Zoet

Τοξική

ενδοσκόπηση

Βιρτςίνια Γουλφ συχνά υπ έ

η μ ερο λό γ ιο, σ τ ο οπ οίο η νεαρ ή

φερε από σωματικά και ψυ

συγγραφ έας χρησιμοποιεί τη ν χα

χικά νοσήματα, εμπειρία που

ρακτηριστική απλή και συνάμα δυ

την ώ θ η σ ε να εκδώ σει τ ο δοκίμιο

νατή γ ραφ ή τ η ς, αλλά ακόμη και τις

Π ώ ς να είσαι ά ρ ρω σ τος, όπου ανα

ίδιες τις συ μ β άσεις το υ γ ραπ τού λ ό

πτύσσει το επιχείρημα ότι η ασθένεια

γου , όπ ω ς τα κεφαλαία και τα σ η

ω ς ανθρώπινη κατάσταση αποτελεί

μεία στίξης, για να αποτυπώ σει τη

ένα ανεκμετάλλευτο λογοτεχνικό θ η

βιαιότητα με τη ν οποία βίωνε τη μ ο

σα υ ρ ό ,

εφ άμιλλο το υ

ναξιά, το ν ξ επ εσ μ ό και κυρίως το

έρωτα, το υ πολέμ ου, τη ς ζήλιας. Το

φ ό β ο . Οι π ρο τάσεις τη ς είναι συχνά

γεγονός ότι η λογοτεχνία δεν έχει

κ οφ τές και φαινομενικά ασύ νδετες

ασχοληθεί ω ς θα όφειλε πιθανώς και να αποδίδεται στη ν εκφραστική έν

νικές συνειδητοπ οιήσεις μας ή τα

δεια τη ς γλώ σσας, καθώ ς δεν είναι

αναπάντεχα αισθήμ ατα που πηγά

αρκούντως πρω τόγονη και αισθη

ζουν από έντο νες εμπειρίες, σαν

σιακή. Τρεις δεκαετίες αργότερα η

εκείνες τη ς α σθένειας. Η ε νδ οσ κ ό

ένα

θέ μ α

εικοσιδυάχρονη τό τε Φ ρανσουάζ

μεταξύ το υ ς , ακριβώ ς όπ ω ς οι ξαφ

π η σή τη ς Σαγκάν είναι τοξική και

Σαγκάν μέσα από το T o xiq u e επιχει

ενίοτε ζοφ ερ ή , ενώ αιχμαλωτίζει

ρεί να καταγράψει τα πρω τόγονα και

το ν αναγνώστη με την αιχμηρή ειλι-

αισθησιακά βιώματά τη ς μέσα σ ε μια

κρίνειά τη ς. Η α μ εσότη τα το υ η μ ε

κλινική αποτοξίνω σης.

ρολογίου αυτού γίνεται εντο νό τερη

Η Σαγκάν α π ο τελού σε τ ο 1 9 5 7 μ έ

χάρη σ τα μοναδικά σχέδια με σινική

ρ ο ς τη ς γαλλικής επικαιρότητας όχι

μελάνη του Bernard Buffet που συ μ

μόνο χάρη στη ν τεράστια επιτυχία

πληρώ νουν με τις τρ οχ ιές γραμ μ ές

το υ πρώ του τη ς μ υθισ τορ ήμ ατος,

Δήμητρα Καραμολέγκου

το υ ς τ ο λό γ ο τη ς συγγραφ έω ς.

Φ ρανσουάζ Σαγκάν Toxique Μετάφραση: Ά ν ν υ Σπυράκου

Κ α λη μ έ ρ α θλίψη, αλλά και εξαιτίας

Ο αναγνώστης, μόλις κρατήσει στα

τη ς γ ρή γορ ης ζωής π ου ζο ύ σ ε μέσα

χέρια του τ ο T oxiq ue, θα αισθανθεί

Συνάψεις, 2010

στη ν Α σ τόν Μάρτιν τη ς. Μ ετά από

ότι πρόκειται για κάτι ξεχω ριστό,

σελ. 96, € 15

ένα αυτοκινητικό ατύχημα, ν ο σ η λεύτηκ ε και εθίστη κ ε σ τα παυσί

ένα βιβλίο που θα τ ο απολαύσει σε β ά θο ς, θα τον προβληματίσει οδ υ

π ονα που τη ς χορηγούνταν. Για να

νηρά και θα το ν καλέσει να το δια

ξεπ εράσει τον εθισ μ ό αυτόν, απ ο σ ύ ρθη κ ε σ ε μια κλινική αποτοξίνω

φ άσεις τη ς ζωής το υ, οδηγώντας

σ η ς, όπου και συνέγραψ ε τ ο T o x

τον κ άθε φορά σ ε μια νέα, φωτεινή

iq u e. Πρόκειται για ένα ιδιότυπο

ενόραση . 1

βάσει ξανά και ξανά σε διαφορετικές

δ:βιβλιοκριτική

Λ ογοτεχνικός

γαστρονόμος

Κώστας Ακριβός

ώς θα σας φαινόταν αν σας

Σαντ πώς ένας γέρος έκφ υλος δικα

καλούσαν σ ’ ένα γεύμα που θα ξεκινούσε με σούπα μίσο,

στής ετοιμάζει γεμιστά κοτοπουλάκια

για ορεκτικό θα είχε αυγά με εστραγ-

χασάπη, τη ς οποίας «η παρθενική αύ

ρα, τα τεράστια γαλάζια μάτια και το

κρεμμύδια, το πρώ το πιάτο θα ήταν

άσπιλο δέρμα της μαρτυρούσαν τόση

γλώ σσα α λα ντιεπουάς και ριζότο με μανιτάρια, σαν κύριο πιάτο θα μπο

ευθύτητα και καλοπιστία που οπω σ δήποτε θα την έβαζαν σ ε μπελάδες»,

ρούσε κανείς να διαλέξει ανάμεσα σε

την ώρα που η κοπέλα διαισθάνεται

κόκορα κρασάτο και αρνί με σάλτσα

πως από λεπτό σ ε λεπτό πρόκειται να

άνηθου, ενώ το επιδόρπιο θα ήταν πουτίγκα ή τιραμισού; Και τι θα λέγατε

γίνει «το πιάτο που θα έτρεφ ε τις χυ δαιότερες ορέξεις το υ » ; Ή μαθαί

εάν μαθαίνατε ότι οι σεφ αυτών των

νουμε τι είναι το ρέστι που παραγ

πιάτων δεν είναι άλλοι από τους:

γέλνει ο Φον Ρόρμπαχ, την ίδια στι

Φραντς Κάφκα, Τζέιν Όστιν, Ίταλο Καλβίνο, Τζέφρι Τσόσερ, X. Λ. Μπόρ-

γμή που του κόβεται η ανάσα καθώς βλέπει να εισβάλλει σ το εστιατόριο

χες, Τζον Στάινμπεκ, Γκ. Γκ. Μάρκες,

το όμορφ ο αγόρι μιας πολωνής κυ

Ρέιμοντ Τσάντλερ, Τσαρλς Ντίκενς και Μαρσέλ Προυστ;

φιάς με τον νεαρό πρωταγωνιστή

Μετάφραση-επ ίμετρο: Αθηνά Δ ημητριάδου Μεταίχμιο, 2 0 0 9 σελ. 143, € 15,15

ρίας -έ ν α πλάσμα ανάλογης ομ ορ

Δεκαεπτά σεφ της παγκόσμιας λογο τεχνίας ετοιμάζουν αντίστοιχες συν

από τον Θάνατο σ τη Βενετία του Τ ό

ταγές προς τέρψη και ευωχία των ανα

ευστροφία ο Ό μ ηρος «μαγειρεύει»

γνωστών. Ο καθένας με το δικό του

ένα κλασικό ελληνικό φαγητό, κου

στυλ, με το δικό του αφηγηματικό Η παγκόσμια λογοτεχνία σε 17+1 συνταγές

για χάρη τη ς νεαρής θυγατέρας του

κόν, μύδια σ ε λευκό κρασί και τάρτα

μος Μαν. Αλλά και με π όση ποιητική

νέλι στιφάδο: «Ο γρήγορος στα πό

τρόπο. Τα εδέσματα είναι πεντανό-

δια, ο θεϊκός Αχιλλέας, έκανε πέτρα

στιμα, καθώς οι δημιουργοί τους γνω

τη γενναία του καρδιά, / πετάχτηκε έξω από τη σκηνή, ζώστηκε ποδιά

ρίζουν άριστα την τέχνη της γραφής, αλλά φαίνεται να κατέχουν και εκείνη της κουζίνας. Και όχι μόνο αυτό. Σε

από δέρμα / γύρω απ’ τον θώρακα και τις λαγάνες κι έγδαρε το κουνέλι

κάθε περίπτωση το φαγητό ή το γλύ

και το ’κόψε σε ίσα κομμάτια». Και με

κισμα είναι λες και έχει μόλις βγει από

τι θεατρική απλότητα βάζει ο Χά-

τις σελίδες των βιβλίων αυτών των

ρολντ Πίντερ το υς δυο ήρω ές του,

σπουδαίων λογοτεχνών - μαγείρων.

τον Χάρλεϊ και τον Κλακ, να συζη

Έ τσ ι, λόγου χάρη, πληροφορούμα

τούν για τα βάσανα του αλιτήριου

σ τε από την πένα του Μαρκήσιου ντε

βίου το υς μέσα σ ε μια ακατάστατη

κουζίνα, ετοιμάζοντας για δείπνο -

δεν αρκείται σ ’ αυ τό- μπαίνει και η

αθάνατη εγγλέζικη κουζίνα!- τσάι

ίδια στο ν πειρασμό και σ το επίμετρο

και το σ τ με τυρί. Ας μην ξεγελιόμαστε όμως. Ποτέ οι εν

του βιβλίου ετοιμάζει γλυκό βύσσινο του κουταλιού με τον τρόπ ο του Κ. Π.

λόγω σεφ της παγκόσμιας λογοτε

Καβάφη. Έ τσ ι, αφού αναφέρει τα

χνίας δεν μπήκαν σ το χώρο της κου ζίνας για να ετοιμάσουν τα συγκεκρι

υλικά που θ α χρειαστεί: «1 οκά βύ σ σινο, VA οκά ζάχαρι, ελάχιστο νερό

μένα εδέσματα. Μετρ αυτής τη ς ιδέας

εάν ο χυμός του καρπού είναι ολίγος»

και δεινός εκτελεστής της είναι ο λον-

και ορίσει τον χώ ρο: «Το σπίτι αυτό

δρέζος φωτογράφος Μαρκ Κρικ. Αυ

π όσ ο καλά το ξέρω . / Δίδεται τώ ρα αντιπαροχή», αλλά και τ ο χρόνο:

τό ς δανείστηκε τη φωνή των διάση σει 17 συνταγές-αφηγήσεις που τις

«...Α πόγευμα, η ώρα τέσσερις, / ο ήλιος του απογεύματος έφθανεν ώς

απολαμβάνουν με την ίδια ευχαρίστη

το τραπέζι», θα παρουσιάσει το γλυ

σ η τό σ ο οι εραστές τη ς λογοτεχνίας

κό κ έρασμα που «Το φτιάχνει η

μων συγγραφέων, για να δημιουργή

όσ ο και οι λάτρεις τη ς κουζίνας.

αδελφή μου / κατά τ ε ς συνταγές Ελ-

Είναι δ ε τό σ ο μεγάλη η πρόκληση

ληνοσύρων μάγων» και θα ολοκλη

από τις οσ μ ές τη ς κουζίνας και απ’ το

ρώσει τη γευστική ηδονή της λογοτε

άρωμα τη ς λογοτεχνίας, ώ σ τε δεν

χνικής τη ς απόπειρας - μ ε τι ά λ λ ο ;-

μπορεί να αντισταθεί ούτε η μετα φράστρια Αθηνά Δημητριάδου, κα

με το κλασικό μα και γουστόζικα

θώ ς αποδίδει με ολοφ άνερο κέφι στα

προσαρμ οσμ ένο για τη ν περίσταση καβαφικό: «Επέστρεφ ε συχνά, γεύση

ελληνικά τις συνταγές και το a la m a-

ηδεία, και παίρνε με, / όταν τα χείλη

niere de ύφος των κειμένων. Ω σ τό σ ο

και η γλώ σσα ενθυμούνται...» 1

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΣΑΡΗΣ

ΒΙΝΚΕΛΜΑΝ

ΉΤΟ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΣΑΡΗΣ

ΒΙΝΚΕΛΜΑΝ Ή ΤΟ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ Ένα βιβλίο για τη δύναμη του πε πρωμένου. Από το υποβλητικό ι στορικό σκηνικό της δολοφονίας του Βίνκελμαν στην Τεργέστη το 1768 ώς τη σύγχρονη εποχή, οι ήρωες του Ίσαρη συνειδητοποι ούν ότι βαδίζουν σε μοιραία μο νοπάτια με άγνωστο προορισμό.

^ Κ ίχ λ η Ισμήνη·! 75Α, 104 44 Αθήνα ιηλ.-fax: 210 5145933 e-mail: info@kichli.com.gr

δ: βιβλιοκριτική

Ποίηση και ποιητική,

στο σταυροδρόμι

Γιάννης Δούκας

και

συνειδητά το γράμμα των μετρικών

δραστήριος φιλόλογος, με τις

κανόνων και διατυπώνει ποιητική

δύο ιδιότητες όχι απλώς να

π ρόταση με τον πρώ το λόγο στο

οιητής

δ οκ ιμ ασμ ένος

συνυπάρχουν αλλά και να θρέφ ουν η

νόημα.

μία την άλλη, ο Ν άσος Βαγενάς (γ.

Το διττό προοίμιο («Δον Κιχώτης» και

1 9 4 5 ) υπογράφει εδώ την ενδέκατη

«Αϊνστάιν») μας προϊδεάζει, ω ς αλ

συλλογή του -επ ίσκ εψ η, συνομιλία

ληγορία του ποιητή π ου βλέπει « ...το

και προσκύνημα στον βίο και το έ ργο

μηδέν με το άπειρο ένα» και βιώνει

δεκαοκτώ ποιητών.

« ...τη ν τερηδόνα / τη ς αρετής, το αι-

Λάμνοντας προς τη Ν ή σ ο των Μ α

μορρόημα / του ωραίου...»

κάρων, ο Βαγενάς μεταφέρει στις

Η συλλογή διαβάζεται και ως αλυσίδα

αποσκευές του ένα π ολύπλευρο ποι

επιταφίων, ω ς διαδοχή δεκατετρά

ητικό πρόγραμμα. Τα ποιήματα -

στιχων κριτικών σημειωμάτων1 δίχως

εκτός από το τελευταίο, που απευθύ

όμω ς να απουσιάζει η αίσθηση ότι ο

νεται,

σ το ν

Βαγενάς - μ ε γνήσια θέρμ η και υπ ο

Γιώργο Σ ε φ έ ρ η - είναι σονέτα, είδος

δόρια ειρωνεία- συμπάσχει, καθώς,

σε

ε λ εύ θ ε ρ ο

στίχο ,

που καλλιεργήθηκε ό σ ο λίγα, εξελίχ

λωτά και ανατέμνει τη φυσιογνωμία

για να επανεμφανιστεί σήμερα ανα

το υ π ολλαπλού ποιητικού εγώ: ο ποι

νεω μένο, ενταγμένο στις αναζητή

ητής «ζώντας το νόημα [βλέπει] κα

σεις τη ς σύγχρονης ποίησης.

θ αρά το πράγμα», εποπτεύει ανήσυ

Σ ’ αυτές ανήκει και ο θεωρητικός

χ ος το χώ ρο που μεσολαβεί ανάμεσα

προβληματισμός του Βαγενά, που Νά σος Βαγενάς Στη ν ήσο των Μακάρων

Κέδρος, 2010 σελ. 45, € 10,05

βαθύ ς και λυρικός, συνθέτει σπονδυ

θη κ ε, π αραλλάχθηκε και παρήκμασε,

στο ν εντό ς του κ όσμ ο και στο ν κό

έχει διατυπώσει, εν μέσω τη ς δια-

σμ ο γύρω του, μαθαίνει, πικρά, ότι ο

γνω σμένης «κρίση[ς] του ελεύ θερο υ

χ ρόνος πρέπει να τραφεί με σάρκα,

στίχου», το αίτημα για «έξο δ ο προς

για να θρέψ ει, με τη σειρά του, τον

μια πραγματική επαναμάγευση του

λόγο. Μακριά, πάντοτε μακριά από

ποιητικού λόγου» (Νάσος Βαγενάς,

τις «λέξεις που έχουν λήξει».

«Ποιον ενδιαφέρει η ποίηση σ ή

Έ τσ ι λοιπόν, στα θο λά , ρηχά, νερά

μερα;», Το Β ήμα, 1 8 -5 -2 0 0 3 ).

του αντιποιητικού κόσμου, καταπλέει

Ω ς βήμα π ρος αυτήν την κατεύ

μια συλλογή που διαλέγεται τολμηρά

θυνση νοείται και η απενοχοποιημένη

με την παράδοση, που δοκιμάζει τη

επαναφορά τη ς έμμ ετρη ς π ροσω δίας σ το ποιητικό οπ λοστάσιο, ο χει

φει στις ρίζες τη ς σύγχρονης ποίη

ρισμός και η μετάπλασή της. Τ ο σ ο νέτο, βέβαια, του Βαγενά παραβαίνει

μορφή και δοκιμάζεται, που επιστρέ ση ς, για να τις αποδώσει ανανεωμέ νες σ το σήμερα. 1

Μ ό λ ις Κ υ κ λ ο φ ό ρ η σ α ν ...

Μικρό-Αστική Λειτουργία & Οργάνωση στην Ελλάδα ΑΝΔΡΕΑΣ Κ Α Υ Τ Ρ Α Σ Η ανάλυση αφορά στην κοινωνική και πολιτική ανάλυση των μικρών παραγω γών στις πόλεις, κατά τη μεταπολεμική περίοδο, όπου αναγνωρίζεται η καθημε ρινή πραγματικότητα του σήμερα.

Στρατηγική Λισαβόνας και Δημόσια Διοίκηση

Σώματα Κειμένων και Μετάφραση θεωρία και εφαρμογές

ΝΙΚΟΣ ΜΕΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ Ε. ΣΑΡΙΑΑΚΗΣ

Η μελέτη αυτή αναλύει τη στρατηγική της Λισαβόνας με διοικητικούς όρους, φωτίζοντας πτυχές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, στην οποία συνυπάρχει διαλεκτικά η ομοιότητα με την ποικιλία.

Πραγματεύεται τους όρους συγκρότησης της διεθνούς συλλογικής συμβίωσης, και τον τρόπο με τον οποίο επιδρούν στη φύση του συστήματος και των μονάδων που το νομιμοποιούν.

ΡΩΣΙΑ

Τα κείμενα, γραμμένα από Έλληνες και ξένους μελετητές, εξετάζουν πτυχές της σύγχρονης Ρωσίας, ειδικότερα το ρωσικό πολιτικό σύστημα, το παρόν και μέλλον της ρωσικής οικονομίας, την εξωτερική πολιτική στο μεταψυχροπολεμικό κόσμο.

Η Δημοκρατία στην Κλασική Αθήνα

Ελληνισμός, Επιστήμη, Κριτική

CHRISTOPHER CAREY

ΠΕΡΙΚΛΗΣ Σ. ΒΑΛΛΙΑΝΟΣ

Αν και η δημοκρατία υπέστη διάφορες αλλαγές, οι αρχές στις οποίες βασιζόταν το σύστημα παρέμειναν οι ίδιες. Το πιο σημαντικό στοιχείο της δημο κρατικής ελευθερίας ήταν η προστασία του ατόμου.

Το παρόν βιβλίο είναι ένα πανόραμα των εννοιολογικών αναζητήσεων που οδήγησαν στην κρίσιμη καμπή του πολιτισμού με έμφαση κάθε φορά στο ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιό τους.

Νικηταρά 2 & Εμμ. Μπενάκη, 106 78 Αθήνα Τηλ.: 2103838020, 2103822496, Fax: 2103809150

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ

site: www.papazisi.gr ♦ email: papazisi@otenet.gr

δίβιβλιοκριτική

Α ναγνω στικό

βοήθημα

Χρκττιάνα Μυγδάλη

σκέψη του συγγραφ έα δια

μενο. Σημαντικότερπ όμω ς κι από

θέτει ένα μόνο σημείο στί

τις δ ύο παραπάνω λειτουργίες ανα δύεται, κατά τη γνώμη μου, η παρα

ξης: το ερωτηματικό. Με βα σικό άξονα αυτήν την παραδοχή, που γίνεται π ρο ς το τέλο ς του βι

λήσει με άλλους αναγνώστες για την ίδια τη ν εμπειρία και μέσα από τη

μικά, Το διπλό όνειρο τ η ς γρ α φ ής μου έχει γίνει το υς τελευταίους μή

τό σ ο λείπει από την ελληνική ανα

νες ένα βασικό β οήθπ μ α ανάγνω σ η ς. Μ’ αυτόν το χαρακτηρισμό δεν αναφέρομαι μ όνο σ τη μυητική λει

διαδικασία τη ς ανάγνωσης, κάτι που γνωστική κοινότητα. Ο χαρακτηρι σμ ός όμω ς «αναγνωστικό βοήθημα» δεν προέκυψε από καμιά από τις πα

τουργία το υ κειμένου, η οποία β έ

ραπάνω παρατηρήσεις. Ξαναδιαβά

βαια δεν είναι κ αθόλου αμελπτέα.

ζοντας για πολλοστή φ ορά το όγδοο

Κάθε σελίδα είναι πρόκληση για τον

κεφάλαιο του βιβλίου, εκ παραλλή

αναγνώστη να ανατρέξει σ τα διαβά

λου με τ ο π ολυσυζπτημένο στο ν αγ

σματα των δ ύο συγγραφέω ν και να

γλόφω νο κ όσμ ο μυθιστόρπμα τπς Alice Walker T he C olou r Purple («Το

α κ ο λ ο υ θή σ ει το υ ς συ λλο γ ισ μ ού ς το υς, ξεστρατίζοντας σ ε μονοπάτια εκτός βιβλίου, αλλά βαθιά μέσα σ το

χρώ μ α μ ω β»), διαπίστω σα π ό σ ο

δά σο ς τπ ς αναγνωστικής εμπειρίας.

αφυπνιστική μπορεί να είναι η ανά γνω ση του έργου των Βλαβιανού -

Ο ύτε και θεω ρ ώ πως η πρωτοτυπία

Χρ υσό π ου λο υ και με ποιους τρ ό

τη ς διπλής ταυτότπ τας τη ς ομιλού-

Χάρης Βλαβιανός Χρήστος Χ ρυσόπουλος Το διπλό ό νειρο της γραφής

κίνηση το υ αναγνώστη να συνομι

β λίου, αν το διαβάσει κανείς γραμ

π ους μπορεί να μεταμορφ ώσει τπν

σας φωνής, σ ε συνδυασμ ό με τπν

αναγνωστική εμπειρία γενικότερα.

παραδειγματικά συστηματική δομή το υ κειμένου που, όπω ς παρατπρούν οι συγγραφ είς σ το ν π ρόλογο,

Συγκεκριμένα από τον συλλογισμό

π αραπέμπει

σ το

T racta tus

8 .1 («Α ς υ π οθέσ ου μ ε ότι κρατάμε στα χέρια μας ένα άγνω στο έργο

το υ

που τ ο υπογράφει ένας συγγραφ έας

W ittgenstein, εξαντλούν τις δυνατό

για τον οποίο γνωρίζουμε ελάχι

Πατάκης, 2010

τη τες χ ρή σης αυτού του κειμένου

στα ») μέχρι το ν συλλογισμ ό 8 .2

σελ. 205, € 10,55

ω ς αναγνωστικού β ο ηθή μ α το ς. Το

(«Ακόμα και αν αντιστρέφ ουμε τη

έργο λειτουργεί ω ς εφαλτήριο ανά

βασική μας υ π όθεσ η , δηλαδή υπ ο

γνω ση ς δ ευ τε ρ ε υ ό ν τ ω ς , αφ ού η πρώ τη και κύρια λειτουργία που του

ή/κ αι ένα γνω στό κείμενο») είχε

αναγνωρίζω είναι αυτή τη ς ενεργο

συντελεστεί μέσα μου το διανοητικό

ποίησης του φιλοσοφικού στο χα σμ ού πάνω σ ε οποιοδήποτε αντι-κεί-

το ν π ρόλογο τπ ς W alker με τα μάτια

θέ σ ο υ μ ε ένα γνω στό συγγραφ έα

άλμα που μου επ έτρεψ ε να διαβάσω

του νεοφώ τιστου. Ο πρό λο γο ς α υτός

η μεγαλύτερη π ρο σφ ο ρά του Διπλού

δ εν κάνει καμία νύξη σ ε αυτό που

ονείρου, η αφυπνιστική το υ λειτουρ

από θεω ρητικ ούς και αναγνώ στες

γία ό σ ο ν αφ ορά την εμπειρία τη ς

έχει θεω ρ η θεί, για σχ εδ ό ν τριάντα

ανάγνωσης και η αναγκαστική παρα

π λέον χρόνια, ο βασικός πυρήνας

δοχή ενός έ ργου γ ραμμένου από δύο

του μυθιστορήμ ατος, και είναι η σ τα

συγγραφ είς, ότι γράφ ουμε -κα ι κατά

διακή ανάπτυξη τη ς ομοφυλόφιλης

π ρο έκ ταση δ ια β ά ζου μ ε- καλύτερα

ταυ τό τη τας ενό ς κακοποιημένου κ ο

όταν γράφ ουμε και διαβάζουμε με

ριτσιού. Αντίθετα, η συγγραφ έας επι

π αρέα ή -γ ια να τ ο θ έ σ ω πιο ανα

μένει σ το πνευματικό ταξίδι από την

γνω ρίσιμ α- όταν ανήκουμε σ ε μια

πίστη σ το ν πνευματισμό που για

ανοιχτή και δραστήρια κοινότητα

κείνη αντικατοπτρίζεται σ τ ο βιβλίο

αναγνωστών-συζητητώ ν. Γ ιατί, όπω ς

τη ς. Είμαι πεπεισμένη πως η παράλ

αποφαίνονται και στο ν συλλογισμ ό

ληλη ανάγνωση των δύο κειμένων με

2 2 .5 οι συγγραφ είς, τό σ ο η ανά

οδ ή γησ ε να διεισδύσω σ το μυθισ τό

γνω ση ό σ ο και η γραφ ή δ εν είναι a

ρ ημα τη ς W alker μ ε μία διαύγεια π ου

prio ri προδικασμένες καταστάσεις.

οι αναγνωστικές μου προκαταλήψεις

Δ ηλαδή δ εν διαβάζω μόνο «γι’ αυτό

και συ νή θειες θ α είχαν οπω σδή π οτε

που ή δη γνωρίζω», αλλά και «γι’ αυτό

εμποδίσει. Α υτό θεω ρ ώ ότι είναι και

που θ α γνω ρίσω κ αθώ ς διαβάζω», i

3η Συνάντηση Πεζογράφ ω ν στην Π άτρα

05-16 Οκτωβρίου 2010)

Πρόγραμμα εκδηλώσεω ν - συζητήσεων: Παρασκευή, 15 Οκτωβρίου Εκδήλω ση - συζήτηση για το συγγραφ έα Θανάση Βαλτινό. Παρουσιάζει η κριτικός λογοτεχνίας, Κατερίνα Σχινά. Π ροβολή ντοκιμαντέρ για τη ζωή του. Σ άββατο, 16 Οκτωβρίου 1η Σ υζήτηση (πρωί): «Το πολιτικό στοιχείο σ το μυθιστόρημα» Θα μιλήσουν οι: Τηλέμαχος Κώτσιας, Ελενα Χουζούρη, Θ οδωρής Κ. Ραχιώτης, Βασίλης Λαδάς. 2 η Σ υζήτηση (πρωί): «Η γυναίκα ω ς μυθιστορηματική ηρωίδα» Θα μιλήσουν οι: Λίλα Κονομάρα, Σοφία Νικολαΐδου, Λουκία Δ έρβη, Κατερίνα Σχινά Οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν σ το ξενοδοχείο Βυζαντινό (Ρήγα Φεραίου 1 0 6 , Πάτρα, τη λ.: 2 6 1 0 2 4 3 0 00). Τιμητική εκδήλω ση (6 .3 0 μ.μ .) για τη συγγραφ έα Ρέα Γαλανάκη. Ομιλητής: Α λέξης Ζήρας Η τιμητική εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί σ το Δημοτικό Θ έατρο Απόλλων (Πλατεία Βασ. Γεωργίου Α ’ 17, τη λ.: 2 6 1 0 2 7 3 6 1 3 ). Για πληροφορίες, επικοινωνήστε: Περιοδικό Διαβάζω, τη λ.: 2 1 0 3 3 8 8 0 0 8 , fa x : 2 1 0 3 3 8 8 0 0 6 , e-mail: d iavazo@ o ten et.gr Σ ύ νδεσ μος Φιλολόγων Πατρών, τη λ.: 2 6 1 0 4 5 0 9 6 7 , 6 9 3 6 6 6 6 8 0 2 , e-mail: syndesm osfil@ in.gr w ww .diapolitism os.gr, τη λ.: 2 6 1 0 4 5 0 9 6 7 , 6 9 3 6 6 6 6 8 0 2 , e-mail: g p a p p a s l9 6 2 @ y a h o o .g r

δ:βιβλιοκριτική

Ο Χ ριστιανισμός

και οι «εχθροί» του

Δημπτρης Β. Τριανταψυλλίδης

Κάρεν Λ. Κίνγκ, καθηγήτρια

στη διάθεσή του μια πλήρη ανάλυση

στιανισμού στην Σχολή Ντιβί-

το υ ιστορικού πλαισίου εντός του

νιτι του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ,

στη συνέχεια ηττήθηκε κατά κράτος ο γνωστικισμός, ένα μείγμα νεοπλατωνι

θεολογικές και, γιατί όχι, πολιτικές διε

σμού και χριστιανισμού που αποτέλεσε

νέξεις στην εποχή τη ς πρώιμης χρι

την κοσμοθεωρία των Γνωστικών της

στιανικής ιστορίας. Είναι προφανές ότι

ελληνιστικής εποχής.

έφτασε η ώρα για μια νέα αφήγηση

Εκείνο που κάνει αυτό το βιβλίο ξεχω

Κάρεν Λ. Κινγκ Τι είναι ο γνωστικισμός; Μετάφραση: Μ αριάννα Σταυροπούλου Ενάλιος, 2010 σελ. 476, € 19

ριστό είναι το γεγονός ότι η συγγρα

κράτηση του χριστιανισμού, μακριά

φέας, με επιστημονική μέθοδο, ενάρ-

από τις προκαταλήψεις και τα στερε

γεια και συνέπεια, αναλύει το φαινό

ότυπα του π αρελθόντος και, κυρίως,

μενο του γνωστικισμού και την αντιπα

τη βαριά κληρονομιά του 19ου αιώνα.

ράθεσή του με τον χριστιανισμό, κατα θέτοντας την άποψη ότι η επικράτηση

Η Κάρεν Λ. Κίνγκ επικεντρώνει το εν

οποίου αναπτύχθηκε, ανδρώθηκε και

ασχολείται στο έργο τη ς αυτό με μια από τις πιο σημαντικές φιλοσοφικές,

σχετικά με την εμφάνιση και την επι

σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης έχει

τη ς Ιστορίας του αρχαίου χρι

διαφέρον της κυρίως στη διαμόρ

του δεύτερου ήταν μια ιστορική ανα

φωση της ταυτότητας του πρώιμου χριστιανισμού και, συνάμα, στη με

γκαιότητα, η οποία πρόβαλε στα ερεί πια της άλλοτε κραταιάς Ρωμαϊκής αυ

λέτη της αίρεσης των Γνωστικών.

τοκρατορίας και απαντούσε στις ανάγ

Ο γνωστικισμός στην εποχή του, αλλά

κες της αναδυόμενης νέας εποχής. Σ ή

και στη συνέχεια, έχει χαρακτηριστεί

μερα, όμως, η ανάγκη για αναστοχα-

ω ς ανατολίτικος, ριζοσπαστικός, επα ναστατικός και παρασιτικός. Έ χουν

σμό, ακόμη και αναθεώρηση των επι στημονικών θεσφάτων του παρελθόν

όμως έτσι τα πράγματα; Η Κάρεν Λ.

τος, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη

Κίνγκ επιχειρεί να δει με μια νέα ματιά

να εγκύψουμε για άλλη μια φορά στις

το φαινόμενο του γνωστικισμού και να τον παρουσιάσει έτσι όπως ήταν, δίχως

Να δούμε το περιβάλλον μέσα στο

τα ψιμύθια των οπαδών του, αλλά και

απαρχές του χριστιανικού πολιτισμού.

τις συκοφαντίες των εχθρών του. Η με

οποίο εμφανίστηκε και κυριάρχησε. Να μάθουμε καλύτερα τους αντιπάλους

λέτη, μάλιστα, του γνωστικισμού, κατά

που νίκησε. Να διακριβώσουμε τη δυ

την άποψή της, συμβάλλει τα μέγιστα

ναμική του, αλλά και τις αιτίες που τον

στην κατανόηση του χριστιανισμού όχι μόνο ως θρησκείας αλλά και ως συ

έκαναν κυρίαρχο και διαμορφωτή του κόσμου. Και το βιβλίο της Κάρεν Λ.

στήματος πολιτικής ιδεολογίας και πο

Κίνγκ είναι ένα πολύτιμο βοήθημα σ ’

λιτισμικού φαινομένου. Μέσα από τις

αυτήν μας την προσπάθεια. ■

Μ άχες

για τη Μεσόγειο

τις μάχες των θαλασσών ανά

Σήμερα, όπου η αντιπαράθεση χρι

μεσα στις ναυτικές αυτοκρα

στιανισμού και Ισλάμ έχει λάβει πολι

τορίες είναι αφιερωμένο τ ο βι

τικές και πολιτισμικές διαστάσεις, όσ ο

βλίο του Ρ οτζερ Κρόουλυ, του άγγλου

κι αν θέλουμε να το παραγνωρίζουμε

πολυταξιδεμένου συγγραφέα, ο οποίος

αυτό, υποταγμένοι στα κελεύσματα

καταγράφει τις μακροχρόνιες μάχες

τη ς πολιτικής ορθότητας, έργα σαν

μεταξύ χριστιανισμού και Ισλάμ για την

του Ρότςερ Κρόουλυ μας βοηθούν να

εξουσία στην Ευρώπη. Επικεντρώνει,

κατανοήσουμε την ιστορική εξέλιξη

μάλιστα, το ενδιαφέρον του στην πε

της διαμάχης των δύο αυτών πολιτι

ρίοδο 1521-1580, όπου διαδραματί

σμών, να διευκρινίσουμε τα κομβικά

στηκε το κορυφαίο μέρος τη ς τελικής

σημεία της αντιπαράθεσής τους, να

μάχης για την επικράτηση στη Μ εσό

δούμε τις γενεσιουργός αιτίες μιας αν

γειο θάλασσα και διεξήχθησαν η πο

τιδικίας π ου κρατάει εδώ και πολλούς

λιορκία τη ς Μάλτας, η ναυμαχία της

αιώνες. Ο συγγραφέας ξεκινάει την

Ναυπάκτου και η διαμάχη για την κα-

αφήγησή του από την πτώση της Κων

τάκτηση του κέντρου του τό τε γνω

σταντινούπολης, το 1 4 5 3 , και ιχνηλα

στού κόσμου. Μέσα από τις σελίδες

τεί τις γεωπολιτικές εξελίξεις τη ς επό

του βιβλίου ο αναγνώστης έχει την ευ

μενης περιόδου, η οποία και αποτέ-

καιρία να γνωρίσει μια τεράστια πινα

λεσε το κομβικό σημείο για τη δια

κοθήκη με τα πορτρέτα προσωπικο

μόρφω ση των συσχετισμώ ν δυνά

τήτων που έμειναν στην ιστορία, όπως

μεων και των στρατοπέδων για τον

ο Μ παρμπαρόσα, ο πειρατής που τρ ο

έλεγχο της λεκάνης της Μεσογείου.

μοκράτησε την Ευρώπη, ο ριψοκίνδυ

Μ έσα από γλαφυρές περιγραφές ζων

νος αυτοκράτορας Κάρολος Ε ’, οι ιπ

τανεύει τις εικόνες της εποχής και δί

π ότες του Αγίου Ιωάννη, οι τελευταίοι

νει στον αναγνώστη την ευκαιρία να

των σταυροφόρω ν και ο ευφυής χρι

«ζήσει από κοντά» όλες εκείνες τις μά

στιανός ναύαρχος Δον Χουάν της Αυ

Δημιπρης Β. Τριανταφυλλίδης

χ ες που καθόρισαν, στη συνέχεια, την

R oger Crowley Οι αυτοκρατορίες των θαλασσώ ν Μετάφραση: Παναγιώτα Γκουμέα

στρίας. Παράλληλα, ο συγγραφέας

πορεία του ευρωπαϊκού χώρου.

αφιερώνει μεγάλος μ έρος των προ

Συναρπαστικό ανάγνωσμα, γραμμένο

Ψυχογιός, 2010

σπαθειών του να περιγράφει με κάθε

με μεράκι και αγάπη, το βιβλίο του Ρό-

σελ. 432, € 2 3,40

λεπτομέρεια την πολιορκία τη ς Μάλ

τζερ Κρόουλυ είναι ένα πολύτιμο από-

τας, την μάχη για την Κύπρο και τη

κτημα για τη βιβλιοθήκη όλων εκείνων

ναυμαχία τη ς Ναυπάκτου, γεγονότα

που ενδιαφέρονται για την ιστορία,

που διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο

και, κυρίως, για την ιστορία της Με

στις μετέπειτα γεωπολιτικές εξελίξεις.

σογείου. ■

δ: βιβλιοκριτική

Σ υγκρίνοντας τρία «αντάρτικα»

Σπύρος Κακουριώτης

αρπό ενός «ανορθόδοξου» (για

τα ελληνικά ακαδημαϊκά ήθη,

ένα συγκριτικό πλαίσιο για τη δια πραγμάτευση των θεμάτων. Στη συνέ

τάκη, την οποία διευθύνει ο Ευάνθης

για τη μελέτη του Μακεδονικού αγώνα οι Β. Γούναρης, Α. Χοτζίδης, I. Μιχαηλίδης, Π. Καραμπάτη, V. Aarbakke, Κ. Κατσάνος, Β. Βλασίδης, I. Μάνος, ενώ

δύο κορυφαία πανεπιστήμια, το Yale

για την δεκαετία του 1 9 4 0 γράφουν οι

και το London School of Economics,

Στ. Καλύβας, Στ. Δορδανάς, Γ. Ιατρί-

έθεσ ε στο επίκεντρο του προβληματι

δης, Τ. Βερβενιώτη, Ν. Μαραντζίδης

σμού των ερευνητών που συμμετείχαν

και Κ. Μπότσιου. Την κυπριακή εμπει

Πιο συγκεκριμένα, πρότεινε τη σύγ κριση τριών ανορθόδοξων πολέμων

ρία μελετούν στις δικές τους συμβολές οι Β. Καραγιάννη, Π. Παπαπολυβίου,

που σημάδεψαν τον νεοελληνικό 2 0 ό

D. Branch, D. Markides, Σ . Ριζάς, και Γ. Καζαμίας.

αιώνα: του Μακεδονικού Αγώνα, των

Ποια είναι τα συμπεράσματα; Σύμ

εμφυλίων συγκρούσεων της δεκαετίας

Πατάκης, 2010

χεια, καταθέτουν τις συμβολές τους

Χατςηβασιλείου. Διοργανωμένο από

το δίπολο «Πόλεμος και ταυτότητες».

σελ. 472, € 29,15

den, με τα οποία επιχειρείται να τεθεί

ξήχθη πριν από τέσσερα χρόνια απο τελεί ο ανά χείρας συλλογικός τόμος, που εντάσσεται στη σειρά Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία των εκδόσεων Πα-

Ανο ρθ όδ οξο ι πόλεμοι Μακεδονία, Εμφύλιος, Κύπρος

τζηβασιλείου, I. Στεφανίδη και Κ. Dar

βεβαίως) συνεδρίου που διε-

φωνα με τον Στ. Καλύβα, και οι τρεις

του 1 9 4 0 και του αντιαποικιακού

αποτελούσαν έκφραση πολιτικής αδυ

αγώνα της ΕΟΚΑ στην Κύπρο.

ναμίας, παρήγαγαν βίαιες διαιρέσεις

Το αποτέλεσμα της πρωτότυπης αυτής

στο εσωτερικό του έθνους ή του λαού

συγκριτικής προσέγγισης μπορεί να βρει

στο όνομα του οποίου κηρύχθηκαν, οι

ο αναγνώστης στις σελίδες του παρό

πολιτισμικές ή πολιτικές ταυτότητες

ντος έργου, όπου παρουσιάζονται οι συμβολές των μελετητών και τα ερωτή ματα τα οποία αναδύθηκαν μέσα από

προϋποθέσεις τους προέκυψαν συχνά

τον επιστημονικό διάλογο. Ερωτήματα

κανένας τους δεν οδήγησε στην επιτυ

που σχετίζονται με την επιλογή του

χία των πολιτικών στόχων που έθεσαν

που υποτίθεται πως αποτελούσαν τις μέσα απ’ τις συγκρούσεις και, τέλος,

ανορθόδοξου πολέμου και την ερμηνεία

αρχικά οι υποστηρικτές τους.

της συχνότητας με την οποία εμφανίζε ται στην ελληνική ιστορία, την εμφύλια

Συμπεράσματα ερεθιστικά, ανατρε πτικά ποικίλων μυθολογιών («εθνικών»

διάσταση που τον συνοδεύει κ.ά.

ή «λαϊκών») που, κυρίως, προκύπτουν

Ειδικότερα, στο συλλογικό αυτό τόμο

μέσα από γόνιμες και πρωτότυπες επι στημονικές διεργασίες. 1

προτάσσονται τα άρθρα των Ευ. Χα-

Ο π αράξενος

ταξιδιώτης

διαδικασία τη ς ανάγνωσης

πλευρά των εκάστοτε καταστάσεων.

των εγγράφων του Σ ερ Ρί-

Το βιβλίο αυτό είναι η καταγραφή και

τσα ρντ Μ πέρτον δ εν είναι

των πέντε μηνών τη ς περιπλάνησής

απλή ούτε συνηθισμένη υπόθεση, είναι

του. Με το όνομα Μίζρα Αμπντουλά, ξε

μια εμπειρία. Ο Μπέρτον δεν αρκείται

κίνησε γι’ αυτό τ ο φιλόδοξο εγχείρημα

σ το να περιπλανιέται και να καταγρά

πλήρως καμουφλαρισμένος, αφού χρει

φει, αλλά προτιμά να βιώνει τις κατα

άστηκε να κάνει ακόμη και περιτομή

στάσεις ως αυτόχθονος και όχι ω ς επι

για να εξασφαλίσει την πλήρη εικόνα

σκέπτης. Τ ο ανήσυχο και περιπετει

ενός μουσουλμάνου προσκυνητή και

ώ δες πνεύμα του τον ώ θη σε σ ε μια

να μη δώσει την παραμικρή αφορμή να τον αμφισβητήσουν. Φυσικά, το δια

σειρά από ενέργειες, αρκετά ιδιόρ ρυθμες, ειδικά για τα δεδομένα τη ς βι

Μάρθα Κυριακοπούλου

φορετικό σ ε αυτό το βιβλίο δεν είναι

κτωριανής εποχής όπου και έςησε.

μόνο το κίνητρο του συγγραφέα ούτε η

Έ μ α θ ε γ λώ σ σ ες, μ ελ έτη σ ε διαλέ

δυσκολία της πραγμάτωσης του ιερού

κτους, ταξίδεψε, μ ετέφ ρασε ερωτικά

αυτού προσκυνήματος. Παράλληλα,

κείμενα και έζη σε στην κόψη του ξυ

σκιαγραφείται εμμέσως η μουσουλμα

ραφιού, διακινδυνεύοντας ακόμη και

νική κουλτούρα και τρόπ ος ζωής, κα

τη ζωή του με τα τολμήματά του.

θώ ς και οι άνθρωποι που περνούν από

Απόρροια του έντονου αυτού βίου ήταν

τη ζωή του συγγραφέα αυτούς τους

και το ταξίδι που πραγματοποίησε στα

πέντε μήνες, οι οποίοι αφήνουν το δικό

ιερά τεμένη τη ς Μέκκας και τη ς Μεδί-

τους στίγμα στην ιστορία. Ταυτόχρονα,

νας το 1853. Έ χοντας μελετήσει για

το βιβλίο αυτό λειτουργεί και ως ταξι

χρόνια τη μουσουλμανική θρησκεία και

διωτικό εγχειρίδιο για τους αναγνώ

τον ανάλογο τρόπο ζωής, επιχείρησε να

στες, αφού ο Μπέρτον δεν χάνει ευκαι

ταξιδέψει μεταμφιεσμένος σε αφγανό

ρία να ενημερώσει για οποιαδήποτε τα

μουσουλμάνο. Είναι γεγονός βέβαια

ξιδιωτική λεπτομέρεια θεωρεί αξιοση

πως ο Μπέρτον προτίμησε το δύσκολο

μείωτη, ενώ δεν παραλείπει να επεξη-

δρόμο για να πραγματοποιήσει το τα

Σερ Ρίτσαρντ Μπέρτον Ταξίδι στα ιερά τεμένη. Μέκκα, Μ εδίνα 1853 Μετάφραση: Α λ έξη ς Καλοφω λιάς

γήσει τις περισσότερες από τις λέξεις

Ασβός, 2010

ξίδι του και να εισέλθει στους ιερούς τό

που χρησιμοποιεί, οι οποίες είναι άγνω

σελ. 256, € 13,75

πους προσκυνήματος. Σύμφωνά με

στες στον δυτικό κ όσμο.

τους νόμους, θ α του είχε επιτραπεί η εί

Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε δύο χρό

σο δο ς χωρίς να κοπιάσει, αν είχε απλά

νια μετά την επιστροφή του από το τα

ασπαστεί το Ισλάμ ενώπιον των μου

ξίδι και έκανε ιδιαίτερη αίσθηση και αρ

σουλμανικών αρχών. Αυτό όμως πα

κετές πωλήσεις. Λογικό, για ένα βιβλίο

ραήταν εύκολο για έναν άνθρωπο που

που θα χαρακτηριζόταν κάθε άλλο

αναζητούσε πάντα τη ριψοκίνδυνη

παρά βαρετό. ■

δ:βιβλιοκριτική

ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Ταξιδεύοντας

με τον παππού

Δήμητρα Καραμολέγκου

α μικρά παιδιά έχουν πάντοτε

του πειρατή από τον κ ουρσάρο ή τη

μια έμφυτη περιέργεια για το πώς λειτουργούν τα πράγματα

συσσώ ρευση του πλούτου από τους

και γιατί έχο υν διαμορφωθεί ως

πτομέρειες που παραθέτονται συχνά

έχουν. Συχνά οι ερωτήσεις τους είναι

είναι άγνωστα ακόμη και στους ενή

τό σ ο καταιγιστικές που προκαλούν

λικους αναγνώστες, ενώ ενδιαφέρον

ακόμη και στους πιο καλοπροαίρε

έχει ο τρόπ ος που ο συγγραφέας πα

το υς γονείς ή παππούδες ένα αί

ρουσιάζει την αλληλεπίδραση των

σθημα αγανάκτησης που συνοψίζεται

διαφόρων παραγόντων σ τη διαμόρ

σε δύο λέξεις: «Γιατί έτσι!» Ο Βασίλης Κρεμμυδάς έχει καταξιωθεί

φω ση τη ς εκάστοτε ιστορικής πραγ ματικότητας.

μέσα από μια πολυετή ακαδημαϊκή

Σ τη ν παιδαγωγική αξία το υ π αρόν

και εκπαιδευτική πορεία ως βαθύς

το ς ε γ χειρή μ ατος π ρ ο σ θέτει η απει

γνώ στης τη ς ελληνικής ιστορίας.

κόνιση τη ς σ χ έσ η ς το υ παππού με

Πέρα όμω ς από αυτό το γνωστικό αν

το ν εγγο νό . Π α ρόλο που ο παππούς

τικείμενο, κατέχει μια βαθιά κατα

δ εν είναι π άντοτε δ ιαθέσιμ ος για να

νόηση τη ς διαπαιδαγώγησης, καθώς

Βασίλης Κρεμμυδάς « Ώ ρ α καλή στην πρύμη σου κι αέρας στα πανιά σου...» Τυπωθήτω, 2010 σελ. 116, € 12

εφοπλιστές. Τα γεγονότα και οι λε

συζη τή σει με το μικρό Βάσια, κα

ήταν για πολλά έτη φιλόλογος σε εκ

θώ ς, όπω ς και πολλοί παπ π ούδες

παιδευτικά ιδρύματα δευτεροβάθμιας

σ τ η ση μ ερ ινή επ ο χ ή , ερ γάζεται,

εκπαίδευσης. Το βάθο ς τη ς αγάπης

όταν βρίσκεται κ οντά σ το ν εγγονό

του συγγραφέα τό σ ο για την ιστορία

το υ όλη το υ η π ρο σ ο χή είναι στρ α μ

ό σ ο και για την εκπαίδευση γίνεται

μένη σ ε εκείνον. Με το ν τρ ό π ο αυ

προφανές στο παρόν βιβλίο, ένα πα

τό δεν δίνεται μόνο σ το μικρό η αί

ραμύθι για μικρούς και μεγαλύτερους

σ θ η σ η τη ς αξίας, που δικαιωματικά

αναγνώστες. Μέσα από τις σελίδες

το υ ανήκει, αλλά ο παππούς μπορεί

του π αρακολουθούμε τον παππού Αχιλλέα να εξιστορεί στον εγγονό

να παρατηρεί τις μικρές συμπερι φ ο ρ ές που προδίδουν τη ν έλλειψη

του, Βάσια, την ιστορία του θαλά σ

κ ατανόη ση ς ή το ν π ροβλη μ ατισμ ό,

σιου εμπορίου και πώς αυτό επηρεά

π αρα τήρ ησ η που είναι απαραίτητη,

ζει την οικονομική και κοινωνική ζωή

ώ σ τε η διαπαιδαγώγηση να αποκτά

των ανθρώπων. Η ιστορία ξετυλίγεται

νόη μα για το παιδί. Έ τ σ ι, τ ο βιβλίο

κατά τη διάρκεια πολλών χρόνων,

το υ Βασίλη Κ ρεμμυδά εκπαιδεύει

ακολουθώντας τη γνωστική ανάπτυξη

τό σ ο τα παιδιά σ τη ν ιστορία ό σ ο και

του εγγονού, που σταδιακά γίνεται

το υ ς μ εγαλύτερο υ ς σ τη διαπαιδα

όλο και πιο ικανός να αντιληφθεί πο

γώ γη ση νεαρώ ν ερευνητικώ ν μυα λώ ν. i

λύπλοκες έννοιες, όπως τη διαφορά

Εμείς εγκαταλείπουμε τα όνειρά μας, όμως αυτά δεν μας εγκαταλείπουν. Είτε έτσι είτε αλλιώς, διαμορφώνουν πραγματικότητες...

www.ododeiktes.gr

δ: βι βλιοπαρουσίαση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Άγγελος Γέροντας

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Chevy Stevens

Η εσωτερική εφημερία του Αγγέλου Σπερχή Γαβριηλίδης, 2010 ο. 154, € 10,55

διατήρηση των εύθραυστων

ισορροπιών στη μνήμη αλλά και στη ζωή είναι ο πρωταγωνιστής

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Μόνος Καραγιάννης (επ.)

Η εξαφάνιση

Η Ρωσία σήμερα

Μετάφραση: Φωτεινή Πίπη Διόπτρα, 2010 ο. 437, € 18,10

Πολιτική, οικονομία και εξωτερικές σχέσεις Παπαζήσης, 2010, σ. 240, € 16,90

στυνομικό θρίλερ γραμμένο από

την καναδή συγγραφέα Qieve

υλλογικό έργο υπό την επιμέ λεια του Μάνου Καραγιάννη. Οι

του αφηγήματος του Αγγέλου

Stevens, το οποίο εμπνεύστηκε κατά τις ατελείωτες ώρες αναμονής πελατών

Σπερχή, του alter ego του συγ

στους οποίους θα έδειχνε σπίτια όταν

γραφέα. Νευρολόγος σε δημόσιο

εργαζόταν ως μεσίτρια. Παρά το γε

κομμουνιστικής Ρωσίας, από τη δο μική κρίση των αρχών της δεκαετίας

νοσοκομείο ο ήρωας, προσέρχεται

γονός ότι είναι το συγγραφικό της

του 1990 μέχρι τις μέρες μας, δηλα

στην εφημερία του, σε τόπο όπου

ντεμπούτο, η συγγραφέας παρουσιά

δή από την κατάρρευση της σοβιε

έςησε σημαντικές στιγμές της

ζει ένα εξαιρετικά καλοδουλεμένο

τικής αυτοκρατορίας μέχρι τη ση

ζωής του. Αναπάντεχες επισκέψεις

έργο, που κρατάει αμείωτο το ενδια

μερινή επιδίωξη της ηγεσίας του

γυναικών, κατά τη διάρκεια της

φέρον του αναγνώστη από την πρώτη

Κρεμλίνου για πρωταγωνιστικό ρόλο

εφημερίας, αποτελούν τη θρυαλ

μέχρι την τελευταία σελίδα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει εκείνη η πλευ

στη διεθνή σκακιέρα. Οι διάφοροι επιστήμονες, έλληνες και ξένοι, που

ξιακού κουβαριού. Ο ήρωας προ

ρά του έργου όπου περιπλέκονται α εν-

υπογράφουν τα άρθρα εξετάζουν

στρέχει σε συνάδελφό του για να

δοοικογενειακές δυναμικές με την αγάπη της συγγραφέως για τον τρόπο

διάφορες πτυχές της σημερινής Ρω

μοιραστεί ιδέες, σκέψεις και ιστο ρίες, μόνο που η μοίρα έχει άλλα

ζωής στη δυτική ακτή του Καναδά. Η

τητες του σύγχρονου ρωσικού πο

σχέδια για τον ίδιο και τον περι

ιστορία ξεκινάει με την απαγωγή της

βάλλον του. Εξαιρετικά ενδιαφέ

πρωταγωνίστριας και καταλήγει στην

πουν, μάλιστα, να εστιάσουν την

ρον στοιχείο του αφηγήματος εί

αποκάλυψη διάφορων οικογενειακών

προσοχή τους το ιδιόμορφο μπραν-

ναι η συμπόρευση της νευρολογίας

μυστικών, υποδεικνύοντας πως η αλή

τεφέρ μεταξύ Κρεμλίνου και ολι-

με την τέχνη, η βαθιά κατάδυση

θεια δεν είναι πάντοτε λυτρωτική,

γαρχών, το οποίο και θα καθορίσει

στην ανθρώπινη ψυχή, αλλά και η

αλλά το τέλος, με μια νότα αισιοδοξίας, αφήνει στον αναγνώστη μια γλυκόπι κρη γεύση και σίγουρα μένει στη μνή

το ακονομικό μέλλον της Ρωσίας, σε

λίδα για το ξετύλιγμα ενός υπαρ

άπειρη αισιοδοξία της τελευταίας φράσης αυτού του βιβλίου. [Δ. Β. Τ.]

συγγραφείς των διαφόρων άρθρω

ιχνηλατούν την πορεία της μετα-

σίας και συγκεκριμένα τις ιδιαιτερό λιτικού συστήματος. Δεν παραλεί

συνδυασμό με την ενεργειακή στρα τηγική της Μόσχας έναντι της «πα

μη του για πολύ καιρό. Ας ελπίσουμε

λαιός» και της «νέας» Ευρώπης και

ότι και στη συνέχεια η Cheve Stevens

το περιεχόμενο της ρωσικής εξωτε

θα μας προσφέρει και άλλα αντάξια με το πρώτο έργα της. [Δ. Β. Τ.]

ρικής πολιτικής στο μεταψυχροπο λεμικό κόσμο. [Δ. Β. Τ.]

ΔΟΚΙΜ ΙΟ Regis Debray

Οδοιπορικό στις χώρες της Βίβλου

Οι μη κανονικοί Μετάφραση: Σωτήρης Σιαμανδούρας Εστία, 2010 σ. 666, € 34

Μετάφραση: Άννα Καρακατσουλή Πόλις, 2010, σ. 516, € 21,10

ΔΟΚΙΜ ΙΟ Μισέλ Φουκώ

νδιαφέρουσα κ ατάθεση προτάσεων ανάγνω σης της Βίβλου από τον γνωστό γάλλο δια-

ια σημαντική εκδοτική προσπάθεια, η οποία έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην βι

νοητή Ρεςίς Ντεμπρέ. Ο συγγραφέας πραγματο ποιεί ένα οδοιπορικό στις χώρες που αναφέρον-

βλιογραφία του Μισέλ Φουκώ στη γλώσσα μας. Πρόκειται για τα μαθήματα του γάλλου στοχαστή

ται στην Βίβλο και κυρίως στη Καινή Διαθήκη, σε

στο College de France, τα οποία σηματοδότησαν μια

μια προσπάθεια να διακριβώσει ιδίοις όμμασι αν

ολόκληρη εποχή. Στην ελληνική έκδοση περιλαμ

το ευαγγελικό μήνυμα, δύο χιλιάδες και πλέον χρό νια από τη διατύπωση και καταγραφή του, μπό

βάνονται έντεκα μαθήματα που έκανε ο Φουκώ κατά το ακαδημαϊκό έτος 1 9 74-75, όπου μέσα από

ρεσε, έστω και κατ’ ελάχιστο να αλλάξει προς το

την διερεύνηση πολλών εκκλησιαστικών, νομικών

καλύτερο τις ζωές των ανθρώπων. Ο ίδιος ο

και ιατρικών πηγών, ο συγγραφέας μελετάει το πρό

Ντεμπρέ σημειώνει πως το βιβλίο του αυτό είναι

βλημα των επίφοβων εκείνων ατόμων, τα οποία

«μαρτυρία, χρονικό και στοχα σμ ός μαζί, μια

κατά τον 19ο αιώνα αποκαλούνταν «les anor-

έρευνα προσκύνημα στην καρδιά του ανθρώπου,

m aux», δηλαδή, οι «ανώμαλοι», οι μη κανονικοί. Ο

πιστού ή αγνωστικιστή, είτε γεννήθηκε στα μέρη

Φουκώ, μέσα από τα μαθήματα αυτά, ηροχωράει

μας είτε σ ’ εκείνους τους μακρινούς τόπους».

στην κατηγοριοποίηση αυτών των ατόμων και

Αναμφίβολα πρόκειται για ένα ενδιαφέρον βιβλίο

διακρίνει τρεις βασικούς τύπους: το τέρας, τον

ενός συγγραφέα που με τη ζωή και τα έργα του

αδιόρθωτο και τον αυνανιζόμενο. Μ ελετώντας

πολλές φορές σόκαρε τις δυτικές κοινωνίες, προ-

τους τύπους αυτούς ο Φουκώ, πάντα μέσα σ το γε

τείνοντας ρηξικέλευθες ανατροπές στον τρόπο σκέψης τους. Μέσα από τις σελίδες του ο ανα

νικότερο πλαίσιο των προβληματισμών του για τη

γνώστης περιηγείται κι αυτός στις χώρες της βι

σχέση γνώσης και εξουσίας, εκδηλώνει το ενδια φέρον του για την κατανόηση του τρόπου με τον

βλικής παράδοσης, μαθαίνει για το παρελθόν και

οποίο διαμορφώθηκε στη νεότερη Δύση η έννοια

το παρόν τους, ενώ, συνάμα, γίνεται κοινωνός προ

της μη κανονικότητας. Αναμφίβολα πρόκειται για

βληματισμών, οι οποίες κάθε άλλο παρά ασυγκί

ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που κυκλο

νητο μπορούν να τον αφήσουν.

φόρησαν μέσα στο 201 0 . [Δ. Β. Τ.]

[Δ. Β. Τ.]

δ: βι βλιοπαρουσίαση ΙΣΤΟΡΙΑ Αιμίλιος Μιρώ

ΙΣΤΟΡΙΑ I. Stefanidis - V. Vlasidis - Ε. Kofos (Eds)

Η καθημερινή ζωή στην εποχή του Ομήρου

Macedonian Identities Through Time Interdisciplinary approaches

Μετάφρασηι'Ελλη Αγγέλου Παπαδήμας, 2010, σ. 269, € 30,70

Επίκεντρο, 2010 0 . 384, € 38

ε την χαρακτηριστική άνεση που διακρίνει το

γράψιμο του Αιμίλιου Μιρώ, ο αναγνώστης έρχεται σ ’ επαφή με την καθημερινή ςωή την επο χή του Ομήρου, δηλαδή με τον 8ο και 7ο π.Χ. αι

o παρόν έργο αποτελεί την μετάφραση στα

αγγλικά του συλλογικού τόμου Μακεδονι κές ταυτότητες στο χρόνο. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις, που είχε κυκλοφορήσει το 2 0 0 8

ώνα. Ο συγγραφέας, με τρόπο γλαφυρό, προσπα

από τις εκδόσεις Πατάκπ, με τη φροντίδα του

θεί να απαντήσει σε ερωτήματα όπως το πώς ζού-

Κέντρου Ερευνας Μακεδονικής Ιστορίας και

σαν οι άνθρωποι σ ’ εκείνη την ταραγμένη εποχή,

Τεκμηρίωσης του Μουσείου Μακεδονικού Αγώ να που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Καρπός της

ποια ήταν τα ήθη και ο τρόπος ζωής των ανθρώ πων διαφορετικών κοινωνικών τάξεων, ποιες οι κα θημερινές τους ασχολίες, αλλά και οι αντιλήψεις τους για την ίδια τη ζωή. Μέσα από πλήθος ντο

ερευνητικής προσπάθειας 18 παλαιότερων και νε ότερων μελετητών, που εκκινούν από διαφορε τικές επιστπμονικές αφετπρίες (ιστορία, αρχαι

κουμέντων που συγκέντρωσε μετά από μακρό

ολογία, κοινωνική ανθρωπολογία, φιλολογία,

χρονη έρευνα, ο Μιρώ μας προσφέρει ένα ολο

γλωσσολογία, πολιτική επιστήμπ), επιχειρεί μια

ζώντανο πανόραμα της καθημερινής ζωής των Ελ

πολύπλευρη και διεπιστημονική προσέγγιση

λήνων εκείνης της εποχής. Το πιο ενδιαφέρον χα

του ζητήματος των ταυτοτήτων στο χώρο της

ρακτηριστικό του βιβλίου είναι ότι ο αναγνώστης έρχεται σ ’ επαφή με την καθημερινή ζωή του απλού

Μακεδονίας, όπως αυτές διαμορφώνονταν και μεταβάλλονταν από την κλασική αρχαιότητα έως

ανθρώπου μα και του άρχοντα, μπαίνει σε σπίτια

τις μέρες μας. Οι ταυτότητες δεν αντιμετωπί ζονται από τους συγγραφείς του τόμου ως κάτι

χωρικών, ψαράδων και εμπόρων, αλλά και σε πα λάτια ευγενών. Μαθαίνει για τον καλλωπισμό, τα

δεδομένο ή αναλλοίωτο, αντιθέτως, τα συστατικά

ρούχα, την ανάπαυση και τη διασκέδαση των αν

τους και οι φορείς τους παρουσιάζονται και ανα

θρώπων. Ενδιαφέρον και εμπνευσμένο ανάγνωσμα, χρήσιμο όχι μόνο για τους ειδικούς αλλά και

λύονται στη μεταβολή τους, στην «αέναη με ταλλαγή» τους, μέσα στη μακρά διάρκεια του

όλους όσοι ενδιαφέρονται για τις απαρχές της ελ

ιστορικού χρόνου.

ληνικής και δυτικής πολιτιστικής παράδοσης. [Σ. Κ.] [Δ. Β. Τ.]

ΚΟΜΙΚΣ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Fannie Campeau - Francis Briere

Προετοιμάζω το παιδί μου για το σχολείο Μετάφραση: Κυβέλη Φλέγγα Π. Κυριακίδης, 2008 σ. 156, € 13,05

σκοπός του ελληνικού σχο

Fruits Basket Σενάριο-σχέδιο: Natsuki Takaya Μετάφραση: Ελένη Σκριτζόβαλη Anubis Manga σ. 192, € 9,90

ταν τα ζώδια του κινέζικου ζω-

ΛΕΞΙΚΑ Άννα Ιορδανίδου Μαβίνα Πανταζάρα

Χτίζω λέξεις Κοντύλι, 2010 σ.293, €14

ρωτότυπο λεξικό, το οποίο παρουσιάζει τους τρόπους

λείου θεωρείται από τη συν

διακού κύκλου συνάντησαν την

τριπτική πλειοψηφία ότι είναι η

οικογένεια Sohma γεννήθηκε το Fruits

με τους οποίους «χτίζονται» οι

συσσώρευση γνώσεων και η γνω-

Basket, ένα από τα πιο δημοφιλή sho-

νεοελληνικές λέξεις, δηλαδή

σιακή προετοιμασία των μαθητών

jo manga (δηλαδή manga που απευ

ποια είναι τα συστατικά τους και

για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

θύνονται κυρίως σε κορίτσια ηλικίας 10-

πώς συνδέονται μεταξύ τους.

Ετσι ο μαθητής προσδιορίζει την

18 ετών), που στη συνέχεια μεταφέρ

Παράλληλα, περιέχει αναλυτικά

ταυτότητά του μόνο μέσω της μα

θηκε και στη μικρή οθόνη, ως σειρά

σχολιασμένες σημασίες, παρα

θησιακής του υπόστασης, παραγ

anime. Πρωταγωνίστρια της ιστορίας

δείγματα χρήσης, συνώνυμα -

κωνίζοντας σε δεύτερη μοίρα τη

είναι η Tohru Honda, ένα ορφανό κο

συναισθηματική, κοινωνική και αι

ρίτσι που κατά λάθος ανακαλύπτει το

ορθογραφία και την ετυμολογία.

σθητική ανάπτυξή του. Οι Ca

μυστικό των Sohma. Τα μέλη αυτής της

Στόχος του λεξικού είναι να δι

mpeau και Briere καθιστούν σαφές

ιδιόμορφης οικογένειας μαστίζονται

ευκολύνει το μαθητή, το σπου

στους γονείς ότι, αν θέλουν να

από μια αρχαία κατάρα, με αποτέλεσμα

δαστή, αλλά και κάθε έναν που

προετοιμάσουν επαρκώς το παιδί

όταν έρχονται σε στενή σωματική

τους για το σχολείο, πρέπει πριν απ’ όλα να το γνωρίσουν και να το κα

επαφή με κάποιο άτομο του αντίθετου φύλου να παίρνουν τη μορφή του

τανοήσουν. Για το λόγο αυτό κα

ζώου (που αντιστοιχεί στο κινέζικο

τρόπο παραγωγής και σύνθεσης των νεοελληνικών λέξεων. Το

ωροσκόπιο) του οποίου το πνεύμα

λεξικό περιλαμβάνει 2 2 0 περί

θοδηγούν τους γονείς να εξοι

αντίθετα και σημειώσεις για την

θέλει να μιλά και να γράφει σω στά ελληνικά, να κατανοήσει τον

κειωθούν με τα αναπτυξιακά στά

κατέχουν. Μια γλυκόπικρη ιστορία,

δια του παιδιού τους, να το βοη

γεμάτη εκπλήξεις και ανατροπές, ένα

140 πρώτα και 8 0 δεύτερα συ

θήσουν να αποκτήσει πολύτιμα

μείγμα κωμωδίας, δράματος και δρά

στατικά. Εξαιρετικά χρήσιμο λε

εφόδια, όπως την αυτοεκτίμηση και

σης, δοσμένη από την πένα της Natsuki

ξικό, το οποίο έρχεται να καλύ

την εμπιστοσύνη, να λύσει πρα

Takaya, το Fruits Basket έχει κατορ-

ψει ένα κενό στην ελληνική λε

κτικά ζητήματα, όπως την υιοθέ τηση ενός προγράμματος και την

θώσει να αποσπάσει πολλαπλά βραβεία

ξικογραφία.

και κυρίως να γοητεύσει τους ανα

οργάνωση του χώρου, αλλά και να

γνώστες του. Από την Anubis Manga

αναπτύξει ένα σωστό σύστημα πει

κυκλοφορούν οι τρεις πρώτοι τόμοι της

θαρχίας.

σειράς. [Δ. Κ.]

[Λ. Τ.]

που λήμματα και συγκεκριμένα

[Δ. Β. Τ.]

δ: βι βλιοπαρουσίαση ΠΑΙΔΙΚΟ Vincent Peghaire

Παίζουμε... με την τέχνη; Μετάφραση: Έλλη Καρλαούζου-Γκαστόν Έκπληξη, 2009, σ. 96, € 16,10

να βιβλίο δραστηριοτήτων που περιέχει παιχνίδια πα

ρατηρητικότητας σε αρχαία ανά

ΠΑΙΔΙΚΟ

ΠΑΙΔΙΚΟ Ξένια Κουτσογιάννη

Σοφία Ζαραμπούκα

Τα αδέσποτα: Η Μίνα

Ο πλανήτης Απόμακρος

Μεταίχμιο, 2010 σ. 59, € 9,90

Άπαρσις, 2010 σ. 37, € 12

α αδέσποτα δεν κατοικούν πια μόνο στους δρόμους αλλά και στις

σελίδες της νέας σειράς της Σοφίας Ζα

Απόμακρος είναι ένας πλα

νήτης που πονηρά κρύβε

ται κάθε φορά που ένας αστρο

γλυφα, Sudoku σε σφηνοειδή

ραμπούκα. Στο πρώτο βιβλίο πρωτα

νόμος προσπαθεί να τον μελε

γραφή, αποκρυπτογραφήσεις,

γωνιστεί η Μίνα, που ανήκει στην παρέα

τήσει και γι’ αυτό ονομάσθηκε

λαβύρινθους σχεδιασμένους μέσα σε διάσημους πίνακες, κάρ

αδέσποτων της Ακαδημίας. Η παρέα πε

έτσι. Στην πραγματικότητα όμως

ριφέρεται στην Αθήνα και μέσα από τα

πρόκειται για έναν πλανήτη σαν

τες για παιχνίδι μνήμης, φιδάκι

μάτια τους γνωρίζουμε κτίρια και γει

το δικό μας και κατοικείται από

μέσα στις πυραμίδες και πολλά

τονιές της Αθήνας, όπως το Αρχαιολο γικό Μουσείο και τη μπλε πολυκατοικία

ανθρώπους μοναδικούς, που επι

άλλα που θα κάνουν το παιδί να νιώθει κάτι ανάμεσα σε πρωτα

κοινωνούν μεταξύ τους όχι με λέ ξεις αλλά με τους ήχους που πα

γωνιστή σε ταινία του Indiana

στα Εξάρχεια, δίπλα, πίσω και μπροστά από τα οποία εξηγούνται έννοιες όπως

Jones και στον Κώδικα Da Vind.

η δημοκρατία, η δικτατορία και απαντι

γανο που κατασκευάζει ο καθέ

Χωρισμένο σε τρεις ενότητες

ούνται τα αναπάντητα ερωτήματα όλων

νας τους μόλις γεννηθεί. Όπως

ράγει το ξεχωριστό μουσικό όρ

(Αρχαιότητα, Μεσαίωνας και

των Ελλήνων «τι κάνει ο Πρόεδρος της

και η Γη, έτσι και ο Απόμακρος

Αναγέννηση και Μοντέρνα και

Δημοκρατίας» και «τι είναι η Βουλή». Η

υποφέρει από ρύπανση -ηχορύ

68 gο

σύγχρονη εποχή), το βιβλίο αυτό είναι ιδανικό για μια πρώτη επα-

αναζήτηση όμως της κεφάτης και γεν

πανση, για να είμαστε πιο ακρι

ναίας παρέας σκύλων, που διευρύνεται

βείς. Η ιστορία παρακολουθεί ένα

°ο

φή με την τέχνη και την ιστορία

από μια εγκαταλελειμμένη σκυλίτσα

παιδί που μεγαλώνει σε αυτό το

της. Ακόμη και αν δεν συγκρα-

σαλονιού και ένα σκύλο μετανάστη,

περιβάλλον και με το μοναδικό

Μ τήσει πολλές από τις πραγματικά

δεν σταματάει εδώ. Το κάθε αδέσποτο

ενδιαφέρουσες πληροφορίες που

αναζητεί τον άνθρωπό του για να του

του τρόπο βοηθάει τους συμπο λίτες του να αλλάξουν, ώστε να

αναφέρονται σε κάθε σελίδα, το

προσφέρει αγάπη και ασφάλεια. Η Μίνα

απαλλαχθεί ο πλανήτης τους

παιδί θα αποσυνδέσει την τέχνη

είναι τυχερή, καθότι την υιοθετεί η

από την αφόρητη φασαρία. Ο

από τα σχολικά εγχειρίδια, καθώς

Αλκή Ζέη που φωνάζει και τους φίλους

πλανήτης Απόμακρος είναι ένα

το βιβλίο αυτό πλασάρει την τέ

της Μίνας για να τους διαβάσει παρα

φιλόδοξο παραμύθι που θέλει να

χνη ως κάτι διασκεδαστικό και εν-

μύθια. Το σκυλοπαρεάκι συνεχίζει τις

δείκνυται για την αποφυγή αλ

απολαυστικές βόλτες του στα επόμενα

σης της διαφορετικότητας και

λεργικών αντιδράσεων κατά την

βιβλία της σειράς, αυστηρώς ακατάλ

είσοδο των παιδιών σε μουσεία. [Α . Σ.]

ληλης για μη φιλόζωους.

της προσωπικής μας σκέψης. [Δ . Κ.]

[Α. Σ.]

μας θυμίσει την αξία της έκφρα

δ:αψ ιέρω μα

Νάνος Βαλαωρίτης Επιμέλεια: Αντιγόνη Κατσαδήμα Γράψουν οι: Ιωάννα Κωνσταντουλάκη-Χάντζου, Ελισάβετ Αρσενίου, Φωτεινή Μαργαρίτη

δ:αφ ιέρω μα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ

Στο Νυδρί Λευκάδος τέλη δεκαετίας 'go

Νάνος Βαλαωρίτης Από τον Ό μηρο μέχρι σήμερα Ο Νάνος Βαλαωρίτης, φίλος με το υς λετριστές του Ισιντόρ Ιξού και το υς υπερλετριστές του Παρισιού, όπως τον Franpois Dufrene, που έκαναν τις λεγάμενες «ρυθμικές κραυγές», μια ποιητική έκφραση η οποία καταργούσε τη γλώ σσα, το 19 5 4 , υπήρξε και παραμένει ανοιχτός σ ε καλλιτεχνικές συναντήσεις και φιλίες. «Όλα συντείνουν», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Με κομμάτια από παλιά έπιπλα, τό τε, έκανε κατασκευές και δημιουργούσε συμβολικά αντικείμενα. Ό λα ήταν ένα πείραμα. Για παράδειγμα: κόβουμε ένα σπιράλ, από ελαφρύ μέταλλο, το π ο θετο ύμ ε ένα κοτσάνι σ το π αράθυρο, και το σπιράλ γυρίζει μόνο του, επειδή το κρύο -έ ξ ω από το π α ρ ά θ υ ρ ο - και π ζέσ τη -α π ό μ έ σ α - δημιουργούν ένα ρεύμα με κατεύθυνση π ρος τα πάνω, ώ στε το σπιράλ να στρίβει. Κάποιος Ε λβετός τού είχε δείξει πώς δημιουργούνται διάφορα χρώματα και αφηρημένα έργα, αν ένα τσαλακωμένο σελοφάν μπει ανάμεσα σ ε 2 πολωτικές πλάκες. Αυτό το ανέπτυξε, φτιάχνοντας μια μηχανή με π ροβολέα, και το έργο ονομάστηκε «Νανοσκόπιο».

Ο Νάνος Βαλαωρίτης, σήμερα, με πείθει ότι ο επιμένων παίζει. Και νικά. Όπως λέει εξάλλου: «Το παιχνίδι είναι έμφ υτο σ ε όλα τα όντα, υπάρχει πάντα και παντού. Όταν αναπτύσσεται ο πολιτισμός, μπορεί να χρπσιμοποιπσει το παιχνίδι, που έχει κλπρονομπσει από τπ φύσπ. Α υτή είναι π μεταξύ το υς σχέσπ , προοπτικά. Ο πολιτισμός δεν έχει άμεσπ σ χέσπ με το παιχνίδι αυτό καθαυτό. Ούτε ο πολιτισμός αποτελεί ένα ον ξεχω ριστό από τπ φύσπ. Φύσπ και πολιτισμός συνδυάζονται, κάποια στιγμή, άλλο αν εμείς τα ξεχωρίζουμε για λόγους τακτικής». Λίγο πριν βγει το νέο του βιβλίο, στα ελλπνικά, από τπν Ελλπνοαμερικάνικπ Ενωσπ, για τον Ό μπρο και το αλφάβπτο, ενώ αναμένεται επίσπς π ποιπτική συλλογή Γραμματοκιβώτιο ανεπίδοτων επιστολών, από τις εκδόσεις Ύψιλον, τον συνάντπσα στπν Πατριάρχου Ιωακείμ. Στπ συνομιλία που είχαμε μου μ ετέφ ερε το εξή ς σπμαντικό, ότι «για να κατανοήσει κάποιος τπ ρίζα τπς σκέψπς μου, πρέπει να διαβάσει τα πεζά Α π ’ τα κόκαλα βγαλμένη» (Νεφέλπ, 1 9 8 2 ). Ενώ συμπλπρώνει ότι «πρέπει να είμαστε ενσυνείδπτοι. Να γνωρίζουμε από πού π ρο ερχόμ α σ τε». Με αυτήν τπν ανάγκπ, να επιστρέφουμε στις ρίζες, π αρχή, στπ συνομιλία μας, έγινε με και από τον Ό μπρο.

Τι χαρακτηριστικό διαπιστώνε τε στον Όμηρο; Η κύρια υ π ό θεσ ή μου είναι ότι οι αλ

έχει σ χ έσ η με τον αριθμό τω ν κεφα λαίων. Εδώ όμω ς δ εν είναι το ίδιο σύ στημα. Δεν είναι αρίθμηση αλλά συμ

φαβητικοί τίτλοι είναι μ έρ ος το υ κει

βολικός διαχωρισμός. Κάθε γράμμα

μένου.

έχει μία συμβολική σημασία. Ό λες οι λέξεις που αρχίζουν, λοιπόν, από

Πώς;

αυτό το γράμμα δομούν τα κύρια θ έ

Η αλφαβητική θεματολογία, ο διαχω

ματα τη ς κ άθε ραψωδίας, με το σύ

ρισμός των ραψωδιών με τίτλους

στημα της ακροφωνίας. Οι αλφαβη

γραμμάτων υπαγορεύει το περιεχόμε

τικοί τίτλοι, λοιπόν, είναι μ έρος του

νο. Δεν μπορεί να γίνει το αντίθετο, το

κειμένου.

περιεχόμενο να υπαγορεύσει τη φό ρ μα. Η φόρμα καθορίζει το περιεχό μενο. Αυτό είναι το πολύ σημαντικό.

Πώς βλέπουμε αυτό το συμβο λισμό στην πράξη;

Διότι εμείς, όταν διαιρούμε κεφάλαια

Έ ν α ς ποιητής, που σκέφτεται με αυ

σ ε ένα μυθιστόρημα, θέτου μ ε εκ των

τόν τον τρ όπ ο , πρέπει να συνδυάσει

π ροτέρω ν ένα περιεχόμενο, το οποίο

λέξεις, οι οποίες θα ταιριάξουν με τη

δ:αφιέρωμα

θεματογραφία και την αφήγησή του.

«έρω ς», ο οποίος συνδέεται και με

χνά, πρέπει να κάνει διακοπές, ώστε

τον πατέρα του Αινεία, και ερωμένο

να μπορέσει μετά να συνεχιστεί κα

τη ς Α φ ροδίτης, το ν Αγχίση. Ξ έ

νονικά. Αυτό, κυρίως, εμφανίζεται

ρουμε, βέβαια, ότι η Αφροδίτη είναι,

στην Ο δύσσεια, όπου χρειάζεται να

γενικά, η θεά του έρωτα. Εδώ όμως, στη ραψωδία Ε, η επισήμανση είναι

γίνουν πολλές διακοπές, ώ στε τα γράμματα να ταιριάξουν. Για παρά

μάχη, και όχι μέσα στη μονομαχία,

δίες, τα λεγάμενα Τηλεμάχεια (A, Β, Γ, Δ), αναφέρονται στο ταξίδι του Τη

τον Πάρη. Εδώ, δηλαδή, διαπιστώ

Για να ταιριάξει το Ε, ο ποιητής π ρέ πει να πάει σ το νησί τη ς Καλυψώς. Καθώς το γ ράμμα Ε έχει σχ έσ η με το θέμ α που είχε και στην Ιλιάδα: έρωςέρις. Ο πότε, το κ άθε γράμμα αντι

όπως συμβαίνει σ τη ραψωδία Γ, με νουμε το ρόλο τη ς Αφροδίτης, ως θεά ς του έρωτα και του π ολέμου. Αν τίθετα, στη ραψωδία Γ διαπιστώ νουμε το ρόλο τη ς Αφροδίτης ω ς γυ ναίκας. Και εκεί, στη μονομαχία, η Αφροδίτη σώζει τον Πάρη. Όμω ς στη

προσωπεύει μια λέξη, που καθορίζει το θέμ α της ραψωδίας. Τ ο κεντρικό

ραψωδία Ε πρόκειται για μια γενική

θέμα, λοιπόν, του Ε, που εμφανίζεται

διακοπή στην αφήγηση. Ο ποιητής

στην Οδύσσεια, είναι η σχ έσ η του

τη ς Ιλιάδας προετοιμάζει το «Ε» από

έρωτα της Καλυψώς προς τον Οδυσ-

το «Δ», σ το σημείο όπου ο Αγαμέ

σέα, ενώ οι θεοί την π ροτρέπουν να τον αφήσει στη μοίρα του. Ο πότε η

ότι η Αφροδίτη εμπλέκεται, μέσα στη

δειγμα, οι π ρώ τες τέσσερις ραψω

λέμαχου στην Πύλο και σ τη Σ πάρτη.

που είναι γιος της. Εκεί, υπάρχει

Και γι’ αυτό η αφήγησή του, πολύ συ

Καλυψώ συγχύζεται και διατυπώνει ότι οι θεοί «ερίζουν», δηλαδή ζη

μάχη. Γ Γ αυτό και βλέπουμε αυτή τη

μνων συναθροίζει το στράτευμ α. Πρέπει, συνεπώς, να πηδάει την αφή γη ση, για να ταιριάζουν τα γράμματα με τη θεματογραφία.

λεύουν νύμφες, όταν έχουν σ χέσ η με θν η το ύ ς. Α υ τό το θέμ α , λοιπόν, έρως-έρις, εμφανίζεται και σ το Ε τη ς

Αυτό είναι, άραγε, νέο ζήτημα για τους φιλολόγους;

Ιλιάδας, όταν γίνεται η μεγάλη μάχη

Φορτώνω στο κεφάλι των φιλολόγων

στην οποία εμπλέκεται η Αφροδίτη.

του Ομήρου ακόμα ένα πρόβλημα.

Η Αφροδίτη σώζει τον Αινεία και,

Το βιβλίο θέτει αυτό το ζήτημα, ότι οι

στη συνέχεια, όσον αφορά την έριδα,

φιλόλογοι θα πρέπει να εξετάσουν τις

εμφανίζεται ο Α ρης, ο οποίος υπ ο

διάφορες ραψωδίες όχι μόνο από το θέμ α τη ς αφήγησης και της πλοκής

δαυλίζει τη μάχη με την Ενυώ, τη θεά τη ς μάχης. Από αυτήν, άλλω στε, και

αλλά και από το θέμ α της θεμ ατο

ο Α ρης αποκαλείται Ενυάλιος. Σ υνε

γραφίας. Αυτή η θεματογραφία είναι

πώς, βλέπουμε ότι οι λέξεις που αρ

μέσα σ ε ένα πλαίσιο φορμαλιστικό,

χίζουν από «ε» καθορίζουν το θέμα.

δηλαδή αφορά την αλφαβητική διά ταξη των ποιημάτων.

Ειδικότερα, όταν η Αφροδίτη επεμ βαίνει στη μάχη, σώζει τον Αινεία,

Πού μας οδηγεί αυτή η φορ μαλιστική ερμηνεία του Ομήρου;

στημα. Έ ν α παιχνίδι. Και αυτό κάνει

Ο φορμαλισμός έχει σ χέσ η με το σύμ

και ο Ό μηρος: ένα μεγάλο παιχνίδι.

βολο. Οι λέξεις αυτές χρησιμοποι

Μόνο που, επειδή τ ο παιχνίδι είναι τ ε

λοιπόν, είναι ένα φορμαλιστικό σύ

ούνται ω ς έννοιες, δηλαδή θέματα,

ράστιο, ενσωματώνει και τα δύο ποι

και όχι απλώς ως γλωσσικά προϊόντα.

ήματα και τα παραλληλίζει.

Η θεματογραφία δεν είναι αναγκα άλλη προοπτική, επάνω στη γλώ σσα

Τι συμπεραίνουμε με αφορμή αυτό το παιχνίδι;

και στην ποίηση. Αντίθετα, η π ρο

Τ ο συμπέρασμα που μπορούμε να

στικά γλω σσοκεντρική. Ανήκει σε

οπτική του γλω σσοκεντρισμού έχει

βγάλουμε αφ ορά τη σ ύ νθεσ η των

σχ έσ η με τη γραμματολογική ανά

Ομηρικών ποιημάτω ν. Πρέπει να

λυση, συμπεριλαμβανομένης και της

έχουν συντεθεί από ένα πολύ περί

ρητορείας. Βέβαια, ο θεματισμός,

πλοκο μυαλό, το οποίο σκεπτόταν

στον Ό μηρο, έχει σχ έσ η με τη ρητο

μαθηματικά. Διότι, εκείνη την εποχή,

ρεία. Διότι οι επιλογές του Ο μήρου εί

αρχίζει και η ιωνική φιλοσοφία, η

ναι, τελικά, ρητορικές. Δεν επιλέγει,

οποία ασχολείται με την κοσμογονία

μηχανικά, όλ ες τις λέξεις που αρχί

και γεννιούνται τα μαθηματικά, με

ζουν από το ένα γράμμα ή το άλλο.

τον Π υθαγόρα. Αρα και ο Ό μ ηρος

Επιλέγει αυτές που συμβαδίζουν με τη

αποτελεί μ έρος αυτής τη ς ομάδας. Οι

ρητορεία την οποία επιθυμεί να στή

πρώτοι επικοί ποιπτές είχαν αυτήν

σει, μέσα από αντιθέσεις ή παρομοι

την ταξινομική νοοτροπία. Ή θελαν

ώσεις. Όλα αυτά είναι ρητορικά ζη

τα έπη το υ ς να είναι ταξινομημένα,

τήματα και αφορούν την ποιητική.

ούτω ς ώ στε να έχουν ένα φορμαλι

Εκείνο που προέχει να δούμε, πάν

στικό χαρακτήρα. Α υτό δε συμβαδί

τω ς, είναι ότι ο φορμαλισμός του θ έ

ζει με το υς γλω σσοκεντρικούς, αλλά

ματος αναγκάζει τον ποιητή να κάνει

με το υς φορμαλιστικούς συγγραφείς

κάτι. Αντίστοιχα, κάτι ανάλογο π αρα

τη ς ομάδας Ουλιπό (OuliPo). Κάτι αν

τηρούμε σήμερα σ ε πειραματικούς γάλλους ποιητές και πεζογράφους,

τίστοιχο συμβαίνει, επίσης, στο υ ς ρ ώ σου ς φ ο ρμ α λισ τές και σ τρ ου -

όπως της ομάδας Ουλιπό (OuLiPo).

κτουραλιστές, στο υ ς οποίους οι ανα

Αυτή η ομάδα χρησιμοποιεί φορμαλι

δύσεις τω ν μύθω ν και τω ν παραμυ

στικές μ εθόδ ου ς. Εια παράδειγμα,

θιών γίνονται με ένα φορμαλιστικό

ένα

Georges Perec, La Disparition («Η εξα

τρόπ ο. Διότι οι τύποι και οι παραστά σεις που επαναλαμβάνονται εξυπη

φάνιση») έχει γραφτεί χωρίς το γράμμα «e/Ε » , από λέξεις που δεν π ε

Α υτό γίνεται αυτόματα σ το παρα

ριέχουν το «e/Ε » . Το ενδιαφέρον εί

μύθι. Δεν είναι σχεδιασμένο. Αντί

ναι ότι ακόμη και ένας μεταφραστής το μ ετέφ ρασε στα αγγλικά παραλεί-

τόματα αλλά επί τούτου. Δηλαδή η

ποντας να π ροσθέσει τ ο «e/Ε » . Α υτό,

έμπ νευση ήταν συνειδητή. Και ο

ολόκ λη ρο

μυθισ τόρημ α

του

ρετούν το σύστημα της αφήγησης.

θετα, τα έπη δεν δημιουργήθηκαν αυ

δ:αφιέρωμα

Ό μηρος έφτασε σ το συμπέρασμα ότι θα μ π ορούσε να υμνήσει το αλφά βητο με δύο μεγάλα ποιήματα. Είναι

πάνω σε δύο ή περισσότερα επίπεδα, όπως συμβαίνει στα έργα του Μάου-

ακριβώς η ίδια η νοοτροπία που συ

ριτς Κορνέλις Ε σερ. Επίσης, οι φυσι κομαθηματικές και φιλοσοφικές έν

ναντούμε στον Τζέημς Τζόυς, όταν

νοιες προσφ έρουν κίνητρα για τη

έγραψε τον Ο δυσσέα χρησιμοποιών

γραφή ω ς παίγνια. Υπάρχουν τα μα

τας, σ ε κάθε κεφάλαιο, ένα κεφάλαιο

θηματικά παιχνίδια. Και μπορούμε να

ομηρικό, τη ς Ο δύσσειας. Α υτό, π ρο

εκλάβουμε το τέχνασμα ω ς παίγνιο,

τού το αποκαλύψει ο ίδιος, π ροβλη μάτιζε το υς κριτικούς, οι οποίοι ανα

εφ όσον το παίγνιο ήταν γνω στό στην

ρωτιόντουσαν για τον τίτλο του βι

μη, και του είχαν αποδώσει μεγάλη

βλίου. Σ το Ξύπνημα του Φίνεγκαν, με

αρχαιότητα, από τον Πλάτωνα ακό σημασία. Ο Πλάτων εξισώνει ακόμα

θέμ α τον π όλεμο, ο Τζόυς έκανε κάτι

και την ιερή τελετουργία με το παι

αντίστοιχο, χωρίς να το αποκαλύψει,

χνίδι. Π όσο μάλλον ο συνδυασμός

αλλά μπορούμε να το μαντέψουμε.

ποίησης, μουσικής, χορού, ω ς ένα

Πρόκειται για την Ιλιάδα. Συνεπώς

πρωταρχικό παιχνίδι.

βλέπουμε ότι οι συγγραφείς χρησι μοποιούν τεχνάσματα τα οποία, αν δεν τα αηοκαλύψουν οι ίδιοι, δεν πρόκειται να τα βρει κανείς. Αυτή εί ναι μια διαδικαστική γραφή.

Πρέπει, τελικά, οι συγγραφείς να αποκαλύπτουν αυτά τα τεχνά σματα; Ο Ραϊμόν Ρ ουσέλ έγραψε ένα ολό κληρο βιβλίο γι’ αυτό. Α υτός έκανε

Εν τέλει τι είναι η διαδικαστική γραφή;

τικά, για να σημαίνουν κάτι άλλο.

Η διαδικαστική γραφή είναι ένα είδος

Ανάμεσα σ ε αυτές τις δύο φράσεις,

οργάνω σης παιχνιδιού, όπως είναι το

μια φράση και ύστερα μια άλλη, ηχη

λοιπόν, έχτιζε το αφήγημα. Αν ο ίδιος

σκάκι, που έχει ορισμένους κ ανόνες,

δεν το είχε αποκαλύψει αυτό, πώς να

το υς οποίους δεν μπορούμε να πα

το βρει κάποιος άλλος; Συχνά οι συγ

ραβούμε. Όλα τα παιχνίδια έχουν κα νόνες. Οπότε, μπορείς να θέσεις τους

γραφείς έχουν λαβυρινθώδες πνεύ

κανόνες σ ου ή να κάνεις μια διαδικα

μα. Πιστεύω ότι και ο Ό μ ηρος είχε το ίδιο λαβυρινθώδες πνεύμα, που δεί

στική γραφή στην τέχνη, όπω ς είναι

χνει μια προσωπικότητα και ένα χα

τα σχέδια με σπιράλ π ου «μπαίνουν»

ρακτήρα. Δηλαδή πρόκειται για π ρό

μέσα στον εαυτό το υς και, κατά κά

σω πο. Δεν μπορεί να είναι τυχαίο.

ποιον τρ όπ ο , «αυτοσ υγκ εντρώ νο

Τώρα, είναι άλλο θέμ α αν άλλοι τον

νται». Αυτό είναι ένα παιχνίδι επιπέ

μιμήθηκαν. Θεωρείται ότι ο Ό μηρος

δων, όπου το ένα επίπεδο συμπλέκε

έγραψε και τη Θ ηβαϊδα, με τον ίδιο

ται με ένα άλλο, ώ στε να δημιουρ-

τρ όπ ο, βασιζόμενος στη λύρα του

γείται ένα αποτέλεσμα προοπτικό.

Απόλλωνα και στο ν αριθμό επτά (7).

Μέσα από αυτήν την ψευδο-προ-

Ξέρουμε ότι η λύρα του Απόλλωνα

οπτική, το μάτι κινείται, συγχρόνως,

έχει επτά χ ορδ ές, η Θήβα επτά πύ-

Στο δάσος της Φτέρης, ι8 ετών το υς θεού ς. Αυτά που περνούν από την πύλη του ελέφ αντος είναι τα ψεύ τικα όνειρα, που μας παραπλανούν.

Ποιος πρέπει να είναι ο στόχος των περιοδικών σήμερα; λες, και αντίστοιχα π μουσική ανε γείρει τα τείχη με το υς ήχους τη ς λύ ρας. Δεν είναι τυχαίο ότι το έπ ος, η Θηβαΐδα, έχει 7 ραψωδίες και 7 .0 0 0 στίχους. Δηλαδή ο αριθμός επτά είναι ο αριθμός τη ς μουσικής, του Α πόλ λωνα, και συγχρόνω ς ο αριθμός που συνθέτει τη Θηβαΐδα. Επτά ήταν και οι βασιλείς, οι επτά επί Θ ήβας. Το επτά, λοιπόν, είναι ένας φορμαλιστι κός τρ όπος και δείχνει κρυφά, και όχι φανερά, τ ο στό χο του επικού ποιητή. Ή ταν προς τιμήν του Απόλλωνα και της λύρας.

Τι εξυπηρετεί ο φορμαλισμός; Εξυπηρετεί την ανάγκη μιας αισθητι κής αρμονίας και ενός μαθηματικού ιδεώδους ή συμμετρίας σ τη φόρμα. Δημιουργείται ένα έργο με μορφή, όπω ς θα γινόταν και με ένα άγαλμα.

Σ το φορμαλισμό, αντίστοιχα, υπάγεται και το όνειρο στον Ό μ η ρο; Τ ο όνειρο εμπίπτει κάθε τό σ ο στο φορμαλισμό, αλλά μέσα από τ ο δια χωρισμό, ω ς αλη θές και ψευδές. Στην Ο δύσσεια, η Πηνελόπη αναφέ ρει ότι υπάρχουν δ ύο ειδών όνειρα: αυτά που περνούν από την πύλη του ελέφ αντος και αυτά που π ερνούν από τη ν πύλη του κέρατος. Αυτά που εί ναι από την πύλη του κέρατος είναι τα αληθινά όνειρα και στέλνονται από

Σ τό χο ς των περιοδικών είναι να δη μιουργήσουν ένα κοινό, το οποίο θα γίνει μια ομάδα ορισμένων εκατον τάδων ανθρώπων, οι οποίοι θα το πα ρακολουθούν ως πιστοί αναγνώστες. Τα μικρά περιοδικά είχαν πάντοτε αυτό το χαρακτήρα.

Οπότε, να υποθέσω ότι και η Ν έ α Συντέλεια θα κάνει τον κύ κλο της, μετά την ξαφνική απώ λεια του Αντρέα Παγουλάτου; Ε, μάλλον. Τα περιοδικά πρέπει να έχουν ένα διαφωτιστικό ρόλο για ένα συγκεκριμένο διάστημα, και μετά γί νονται συλλεκτικά, όπω ς συνέβη και με τ ο Πάλι, που βγήκε σ ε δ ύο σ υ λλε κτικούς τό μ ου ς, οι οποίοι εξαντλή θηκαν αμέσω ς. Αρα, και σ ε αυτήν την π ερίπτωση, το Π άλι δημιούργησε ένα κοινό, που δεν το ξέχασε. Α υτό μπορεί να γίνει και με τη Ν έα Συντέ λεια. Α ς μην ξεχνάμε ότι ένα μεγάλο μ έρ ος αυτού το υ κοινού είναι και άν θρω ποι που γράφουν και, σ ε μικρό ή μεγάλο β α θμ ό, έχουν επηρεαστεί. Το κοινό έχει, με αυτόν τον τρόπ ο, ένα παρά θυρο πάνω σ ε πράγματα που δ ε γνωρίζει, ιδίως σ ε μια μικρή χώρα, όπω ς η Ελλάδα, που δεν έχει π ρό σ β α σ η λόγω έλλειψης μέσων. Μικρά περιοδικά εισάγουν καινά δαιμόνια ή, τέλο ς πάντων, διαφωτίζουν το κοινό.

Σας ευχαριστώ·

δ:αφιέρωμα

Ο Ν άνο; Βαλαωρίτης και το μοντέρνο στην ποίηση Ιωάννα Κωνστανηχιλάκη-Χάντζου

πως το είχαν προβλέψει από

συγκεκριμένο φιλοσοφικό και καλλι

πολύ νωρίς ο Γ . Θ εοτοκάς και ο

τεχνικό κίνημα του πρώιμου 2 0 ο ύ αι

Ο. Ελϋτης, ο Νάνος Βαλαωρίτης συ

ώνα, όμω ς διαχρονικά συνίσταται σ ε

νέβαλε στη ν ανανέωση τη ς ελληνι

μία κοσμ οθεω ρία που βιώνεται, μία

κής ποίησης εκ βάθρω ν, καταργών

στά ση ζωής με επικίνδυνες διαστά

τας τα στεγανά ανάμεσα στην ξένη

σεις, μία υπαρξιακή αναζήτηση, μία

μοντέρνα ποίηση και την ελληνική,

ανατρεπτική ενατένιση το υ κ όσμου.

μπολιάζοντας γόνιμα τη ν τελευταία

Ο υπερρεαλιστικός λό γ ος είναι, με

με το ν ευρωπαϊκό υ περρεαλισμό. «Ο

ταξύ άλλων, συχνά σιβυλλικός, π ρ ο

υπερρεαλισμός λειτούργησε σαν κα-

κλητικός, χλευαστικός κι αυτό δεν

ταλύτης στα σύνδρομά μας τη ς ταυ

μπορεί παρά να ξενίζει τον μη μυη-

τότη τας, τη ς παρά δοση ς [...] Μας

μένο αναγνώστη-ακροατή. Δεν μπο

έδω σε μια αυτοπεποίθηση και μας

ρεί να μιλήσει για τον υπερρεαλισμό

συ νέδ εσε με το μεγάλο κίνημα του

κάποιος που τον έχει επιφανειακά

μοντερνισμού».

προσεγγίσει, αρκούμενος σ ε εξω τε

Τ ο 1 991, όταν τ ο Κέντρο G eorges

ρικά χαρακτηριστικά, χωρίς να τον

Pom pidou σ το Παρίσι διοργάνωσε

έχει βιώσει. Και όπω ς παρατηρεί ο

μια έ κ θ εσ η αφιερωμένη σ το υ ς έλλη-

Βαλαωρίτης, «οι περισσότεροι επι

νες υπ ερρεαλιστές, ο Ν άνος Βαλαω

κριτές φτιάχνουν ένα ανδρείκελο του

ρίτης υ πήρξε η ψυχή αυτής τη ς διορ

υπ ερρεαλισμού. Η “γνώ ση” η αλη

γάνω σης με σεμ νότητα και γενναι

θινή το υ υπερρεαλισμού ισοδυναμεί

οδωρία. Α λλά και σ τη ν Ελλάδα, χάρη

με μια “μύηση” για να αποσείσει αυ

στα θεωρητικά γραπτά το υ ποιητή,

τό ς που θέλει να μυηθεί τις προκα

μπορεί ο έλληνας αναγνώστης να

ταλήψεις το υ και τις συμβατικές του

προσεγγίσει καλύτερα τ ο έργο του

ιδέες».

Νίκου Κόλας, του Α νδρέα Εμπειρι

Πιστεύω πόας η συνάντηση του Νά

κού, το υ Νίκου Εγγονόπουλου, και

νου Βαλαωρίτη με τον Andre Breton

όχι μόνον. Τα δοκίμια που έχει αφιε

οφείλεται σ ’ αυτό που ο υπερρεαλι

ρώσει στο υ ς τρεις έλληνες υπ ερρεα

σ μ ό ς ονομάζει «αντικειμενικά τυ

λιστές - ο ι οποίοι συνδέονται άμεσα

χαίο» (hasard objectif). Η συνάντηση

με τον γαλλικό υ π ερ ρεα λισμ ό- είναι

αυτή έμελλε αναπότρεπτα να γίνει,

πράγματι πολύτιμα, και όσ ον αφορά

γιατί ήταν φυσικό ένας τέτοιος π ρο

τα ίδια τα κείμενα των ποιητών, αλλά

ικισμένος νέος άνθρωπος, με έντονες

και όσ ον α φ ορά την εικόνα μιας επ ο

καλλιτεχνικές ανησυχίες και κοσμο-

χής και τη στά ση τη ς έναντι ενός κα

πολιτικές κ α τα βο λές, να στραφ εί

θοριστικού κινήματος που σφράγισε

π ρος το σαρωτικό κίνημα του υπ ερ

τον 2 0 ό αιώνα παγκοσμίως: υπάρχει

ρεαλισμού, το οποίο είχε πρωτανθί-

ένα πριν και ένα μετά το ν υπερρεαλι

σει τη δεκαετία το υ ’2 0 και συνέχισε

σμ ό, σ τη λογοτεχνία, τη ν τέχνη και

μετά το 1 9 4 5 , όταν τελείω σε ο Β'

το ν πολιτισμό γενικότερα, κ αθώ ς

Παγκόσμιος π όλεμ ο ς και ο Μπρετόν

μπορεί ο υ π ερρεαλισμός να είναι ένα

επ έστρεψ ε σ το Παρίσι από τις Ηνω-

μένες Πολιτείες -είχ ε καταφύγει εκεί κατά τη διάρκεια του πολέμου για να αποφϋγει το κ αθεστώ ς το υ Βισύ. Στην εισαγωγή του στην ελληνική με τάφ ραση τη ς Nadja το υ Breton (από τον Σ τ. Κουμανοϋδη), ο Βαλαωρίτης χαρακτηρίζει το μ υθιστόρημα αυτό ως βιβλίο «που υπονομεύει, που το λ μάει να ανασκαλέψει στις απαγορευ μ ένες περιοχές». Α υτό τ ο κείμενο εισαγωγή, γραμμένο σ τη Μ αδουρή στις 2 6 Ιουλίου 1981, φωτίζει σημαν τικά τη σκέψη του ίδιου το υ Βαλαωρίτη ως προς τον έλληνα αναγνώστη.

Μ ε τους γονείς του Ντίνο και Κίττυ, Tubingen Γερμανία

Εξηγεί πως «η καθημερινή ζωή είναι γεμάτη από παράξενες συμπτώσεις,

μίζει τη σ χ έσ η τη ς υπερρεαλιστικής

από προμηνύματα, διαισθήσεις, συ

ποίησης με τη μυστικιστική σκέψη

ναντήσεις ανθρώπων που αργότερα

και την αλχημεία. Σ τη συμβολική, το

θα συ νδεθούν σ τενά [...] Οι χωρισμοί

διαμάντι, λόγω της σκληρότητάς του,

σ ε λογικό και σ ε παράλογο, συνει

τη ς διαφάνειάς το υ και τη ς φωτεινό-

δητό και ασυνείδητο είναι προϊόντα

τη τάς του, αποτελεί το μείζον σύμ

τη ς δικής μας νοοτροπίας, εμείς που

β ο λο τη ς πνευματικής τελειότητας

ζούμε τη ν αλλοτρίωση και την ειδί

και τη ς σοφίας. Καθώ ς αντιπροσω

κ ευση ω ς πληγές και ω ς αποξένω ση

πεύει την τέλεια πραγμάτωση, ισο-

από τον πραγματικό μας εαυτό στο

δυναμεί με τη φ ιλοσοφική λίθο.

πλαίσιο τη ς βιομηχανικής κοινω

Όπω ς σημειώνει άλλω στε ο Νάνος

νίας».

Βαλαωρίτης, χάρη στην υπερρεαλι

Η διαμονή του Νάνου Βαλαωρίτη στο

στική οπτική «η περιπέτεια τη ς ζωής

Παρίσι του ’5 0 συνδέεται άρρηκτα με

φωτίζεται απ’ όλ ες τις πλευρές, απο-

τη δημοσίευση μιας ιδιότυπης ποι

χτάει νόημα, γίνεται ένα πολύεδρο

ητικής συλλογής το 1 9 5 8 , στα γαλ

πετράδι φτάνοντας ώ ς την αποκά

λικά, που φέρει τον τίτλο T erre d e

λυψη».

D iam ant και αποτελείται από 16 ενό

Ο Βαλαωρίτης ώ ς σή μ ερα δ εν έπαψε

τη τες. Η κ άθε μια φέρει έναν διαφο ρετικό τίτλο, όπω ς π.χ. Le Palais des

ποτέ να γράφει γαλλικά ποιήματα παράλληλα με τα ελληνικά και τα αγ

y e u x , La Porte des Serpents, L’Archange du Desir... Η εικονογράφηση

γλικά ποιήματά τ ο υ - τα οποία δ ημ ο σιεύονται σ ε γνω στά γαλλικά περιο

με σχέδια σπάνιας ομορφιάς οφείλε ται σ τη σύντροφ ο του ποιητή, υπερ-

του ασχολήθηκα σ ε μελέτη μου που

ρεαλίστρια ζωγράφο Marie Wilson. Η

δημοσιεύτηκε σ το γαλλικό περιοδικό

συλλογή T erre d e D iam ant υπογραμ

S u p e rieu r Incormu).

δικά (με τα γαλλικά αυτά ποιήματά

δ:αφιέρωμα

Μερικά δείγματα σ ε δίγλωσση έκ δ ο σ η , δηλαδ ή γαλλικά/ελληνικά,

σει ανώνυμα ο Μπρετόν το 1931, λόγω του τολμηρού θέμ α τος για την

μπορούμε να διαβάσουμε στα τεύχη

εποχή, τον ύμνο στην ομορφιά του

το υ περιοδικού Συντέλεια. Όπω ς,

γυναικείου σώ ματος, και το A rca ne

π .χ ., Une G recque, Une C ertaine

17.

Fem m e, Du tem ps de N oe...

Η απόδοση στα ελληνικά από τον Βα

Ο ποιητικός λό γος του Νάνου Βαλα-

λαωρίτη είναι εξαίρετη, καθώ ς συν

ωρίτη -ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά-

δυάζει την πιστότητα στο πρωτότυπο

επιλέγει τη δομή άλλοτε του μικρο-

αφενός ω ς π ρος το λεξιλόγιο και

κειμένου και άλλοτε το υ μακροκει

αφ ετέρου ω ς π ρος την τή ρη ση του

μένου. Ά λλοτε καταργεί τη στίξη και

εγκωμιαστικού ύφους και του ρ υ θ

άλλοτε χειρίζεται ποικιλοτρόπως την

μού τη ς λιτανείας.

άνω τελεία, τα ερωτηματικά, τα θα υ

Ο έλληνας ποιητής, με αφετηρία τις

μαστικά. Υφολογικά, οι απ ρόσμενες

τρ ομ ερές παρερμηνείες που έκαναν

εικόνες και οι μεταφ ορές λειτουρ

οι μ εταφ ραστές και κριτικοί τη ς επ ο

γούν συνοδευόμενες από ευρηματικά

χής, επισημαίνει πως ο υπερρεαλι

λογοπαίγνια βασισμένα σ το χιούμορ,

στή ς ποιητής δεν γράφει για να εν

την ειρωνεία, τη φαντασία. Οι πρω

τυπωσιάσει ή να παραξενέψει. Ο

τότυπ ες προσωποποιήσεις, οι η θελη

υ π ερ ρεα λισμ ός, απεναντίας, είναι

μένες επαναλήψεις, οι π ολυσύνθετες

«μια ποιητική θεωρία, η πρώ τη (που

λέξεις, οι λεγάμενες m ots-valises,

γνωρίζω), που φέρνει επιστημονικά

συμβάλλουν σ το να διαπιστώσει κα

σχεδόν κριτήρια σ τη διάγνωση τη ς

νείς μια πλήρη απ ελευθέρω ση των

ποίησης, και μιαν ακρίβεια άνευ π ρο

ιδεών και των συναισθημάτω ν, όπως

ηγουμένου. Τ ο πνεύμα του Breton

αντίστοιχα το υ λεξιλογίου και τη ς έκ φρασης, πρω τότυπες ελλειπτικές πε

ακριβώς αυτήν την έννοια έχει. Να

ριγραφές, ελεύ θερ ες φαντασιώσεις,

τη ς αοριστίας, του “περίπου έτσι” και

υφαρπάσει την ποίηση από τα χέρια

π γραφίδα του Βαλαωρίτη ανοίγει σ υ

να καρφώσει την ουσία».

νεχώ ς προοπτικές π ρος το άπειρο. Ο

Θα ήταν παράλειψή μου να μην ανα

γάλλος συγγραφ έας και μεταφρα

φέρω , μεταξύ άλλων μεταφράσεων

στή ς Jacq u es L acarriere παρομοιάζει

του Νάνου Βαλαωρίτη από τα γαλ

το ποιητικό κείμενο του έλληνα ποι

λικά, δ υο ποιήματα το υ C harles

ητή με «μέλι οξύ, με αιθαλώδη φ λό

Baudelaire, από την περίφημη συλ

γα, με θειώδη πηγή».

λογή L es F leurs d u Mai: Le Voyage

Σ το τεύχο ς 6 του περιοδικού Π άλι -

και R eve parisien.

το οποίο ίδρυσε ο Βαλαωρίτης με με

Και σ ’ αυτήν την περίπτωση η επιτυ

ρικούς φίλους τ ο 1 9 6 4 - υπάρχουν

χία τη ς μετάφρασης οφείλεται τό σ ο

πολύτιμες πληροφορίες για την με

στην εις βά θο ς γνώ ση του πρω τοτύ

τάφ ραση δ ύο δύσκολων βασικών κειμένων του Μ πρετόν: το Union li-

που ό σ ο και στις εκλεκτικές συγγέ νειες με το γάλλο ποιητή ως π ρος το

bre, ποίημα το οποίο είχε δημοσιεύ

στο χα σμ ό και τη ν υπαρξιακή έννοια

του ταξιδιού, τη ν αναζήτηση του «αλλού» και τη ς λεπταίσθητης γ ραμ μής μεταξύ ονείρου και πραγματικό τητας. Να υπενθυμίσουμε πως ο Μπωντλαίρ είναι ο κατεξοχήν ποιητής του μον τέρνου: π ρό δρομ ος και δημιουργός, μαζί με το ν Aloysius Bertrand, του πεζού ποιήματος ως λογοτεχνικού εί δ ος με συγκεκριμένη αρχιτεκτονική και τεχνική τη ς αφήγησης. κι αποσπερίτης, ο Νάνος Βαλαωρίτη ς» -ό π ω ς το ν αποκαλεί ο Ανδρέας Εμπειρικός- θεωρεί πως το μοντέρνο δεν έχει τελειώσει, μπήκε σ ε μία ανώ τερη διάσταση, συνεχίζεται υπό άλ μ ορ φ ές.

Β ρ ισκ όμ αστε

Ό ταν ήταν πέντε ετών

καλύψεις, επιδιώκει την ατέρμονη, όπω ς λέει, «ποιητική μεταρσίω ση του βιώματος». Επιμένει με καρτερία, γνωρίζοντας πως η ποίηση είναι μ ο ναδική διέξοδος και ελπίδα.

«Ο εκ Λευκάδος ποιητής αυγερινός

λ ες

σθαι τω ν καλλιτεχνικών εξελίξεω ν, έτοιμος για νέες δημιουργικές ανα

Και όπω ς έχει γράψει: «Η μόνη συ μ βουλή που έχω να σο υ δώ σω σχετί ζεται μ’ αυτό που δ εν ειπώθηκε ακόμα. Μην ακούς λοιπόν κανέναν άλλον εκτός από τη δίκιά σο υ την εν δόμυχη φ ω ν ή » .!

στη ν

εποχή του υπερμοντέρνου. Ο Νάνος Βαλαωρίτης, χαρισματική αυθεντική ποιητική παρουσία, πάν το τε σ ε εγρήγορση, μέσα σ το γίγνε

Η Ιωάννα Κωνσταντουλάκη-Χάντζου είναι καθηγήτρια Συγκριτικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο Νάνος Βαλαωρίτης στον ισημερινό της εποχής: ένας διανοούμενος πρωτοποριακός ποιητής στον 21ο αιώνα Νάνος Βαλαωρίτης είναι τ ο πα

Έ χει καλλιεργήσει όλα τα είδη τη ς

ράδειγμα του σύγχρονου δημι

γραφ ής (από την ποίηση, τη ν π εζο

ουργού - καλλιτέχνη τη ς λο γ οτε

γραφία, το θέα τρ ο και το δοκίμιο),

χνίας. Ζει πάντα σ ε ένα τράνζιτ, στο

βραβ εύτηκε διεθνώς, ανήκει πλέον

«μεταξύ» Ευρώπης και Αμερικής, β ο

στο ν κορμό τη ς νεοελληνικής λο γο

ρείου και νοτίου ημισφαιρίου, στο

τεχνίας, ενώ για χρόνια ήταν ένας αι

βάρος τη ς δυτικής (και άρα ελληνι

ρετικός (και αυτός και όσοι είχαν εμ-

κής) παράδοσης και στην ελαφ ρό

πνευστεί από το έργο το υ ή/κ αι το

τητα τη ς «ισημερινός μας επ οχής».

μ ελ ετού σα ν). Είναι αξιοθα ύ μ α στο

Ελισάβετ Αρσενίου

δ:αφιέρωμα

που μια ζωή έχει χωρέσει τό σ ε ς εμ

«ελλπνικό» περνά μέσα από τπ « θ ε

πειρίες, ρεύματα, πρόσωπα, κείμενα,

ωρία τπ ς γραφ ής» το υ. Η π ροφορική

τόπ ου ς και ιδέες. Πάντως, είναι φα νερό ότι ο Νάνος Βαλαωρίτπς δεν κα-

π αράδοσπ έχει συντπρήσει μέσω τπς

τάφ ερε να χωρέσει εύκολα στπ συν-

πλευρές τπς αρχαιότπτας. Ο Βαλαω ρίτπς συνδέει εντέλει το ελλπνικό με

κπς διανόπσπς του κανόνα. Αυτό το

το υπερρεαλιστικό με έναν τρ όπ ο ιδι

φανερώνει όχι μόνο π πορεία του στπ

αιτέρως δπμιουργικά, ανακαλύπτον

μόλις μετά τπ σπμαδιακή του ’3 0

τας στπν ελλπνική γλώ σσα και γραφή

εποχή και λίγο αργότερα (από τις με

όχι τπν κ αθαρότατα και το φως αλλά

ταφ ράσεις στπν Αγγλία των ελλπνων

το διονυσιακό «Ά λλο», μία παρά

μοντερνιστών στπ μύπσιί του σ το

λογο, παράδοξα και φανταστική πλα-

γαλλικό υπερρεαλισμό και στα κρί

θωρικότπτα, που εντοπίζεται, άλλω

σιμα χρόνια το υ Πάλι) αλλά και αρ

σ τε, σ ε ό λες τις ενδιαφέρουσες πλευ

κετά αργότερα (στπν αμερικάνικα

ρές τπς ελλπνικής νεω τερικότπτας -

μππτ αλλά και ακαδπμαϊκπ πορεία

ενός μοντερνισμού που συχνά ζπτά

το υ και τπν επιστροφή το υ στπν Ελ

να καλύψει το υπαρξιακό κενό των

λάδα τπ ς Συντέλειας).

ελλπνικών γραμμάτων, όπω ς δπμι-

Και προ- και μεταπολιτευτικά π π ο

γλώ σσας τις ενδιαφέρουσες μυθικές

τηρπτική ζωή και σκέψπ τπ ς ελλπνι-

ο υ ρ γ ή θη κ ε από τ ο

αίσθαμ α τπ ς

ρεία του Νάνου Βαλαωρίτπ ανατρέπει

(καθ)υστέρπσπς των Ελλήνων έναντι

το υ ς κανόνες και τις κατπγοριοποι-

τω ν άλλων Ευρωπαίων.

πσεις: στπν καρδιά το υ ευρωπαϊκού

Ο Νάνος Βαλαωρίτπς έχει γράψει με

μοντερνισμού επιδιώκει να εντάξει

ρικά από τα πιο σπμαντικά κείμενα

μέσα του και τπν ελλπνική ποίπσπ,

για τον ελλπνικό μ οντερνισμό και τον

αφήνοντας πίσω του παραδοσιακές

υπερρεαλισμό. Τα δοκίμιά του με

αγκυλώσεις. Έ χο ντα ς αφομοιώσει

τίτλο Για μ ία θεωρία τ η ς γραφ ής

δπμιουργικά το «ελλπνικό», ανακα

έχουν εκδοθεί σ ε δύο τόμ ους που ελ

λύπτει στο ν υπερρεαλισμό τπν ανά

πίζω σύντομα να γίνουν τρεις και στα

ποδα και σκοτεινά πλευρά του κλα

οποία θα π ροστεθεί μία πολύ ενδια

σικού πνεύματος, αποφεύγοντας τις

φ έρουσα μελέτα για τον Ό μπρο και

πάγιες τακτικές τπ ς πολιτικής του εγ-

το ιδιαίτερο νόπμα που αποκτά σ ε

καθίδρυσπς. Μιλάει για τπν ισχύ των

αυτόν π αλφ άβπτος. Τα κείμενα τπς

πρωτοποριών σ ε δύσκολα χρόνια,

Θ εω ρίας τ η ς γρ α φ ής είναι γραμμένα

αυτά του ’6 0 , όπου ο εθνικός μον

με θαυμαστή διαύγεια, λύνουν τους

τερνισμός, έχοντας πάρει τ ο δρόμο

πιο δ ύσκολους γρίφους και θέτουν

του, απείχε από τπν εκκίνπσή του.

όλα τα θέμ ατα που θα απασχολή σουν σ το μέλλον όσ ου ς ασχολπθούν

Ανακαλύπτει τπ συνέχεια και το μέλ λον τπ ς επαναστατικής γραφ ής εκεί

με τον υπερρεαλισμό και τπν προ-

που οι άλλοι, εξουθενω μένοι, μιλάνε για το τέλο ς τπς.

ωθπμένη μπ συντπρπτική μετανεω-

Ο λό γος του Νάνου Βαλαωρίτπ για το

τερη σπμασία παρουσιάζει π ανα-

τερική λογοτεχνία. Επιπλέον, ιδιαί

γνωστική προοπτική του Βαλαωρίτη, που γίνεται σταδιακά μεταδομιστική, διατηρώντας, όμω ς, πάντοτε τις σημαίνουσες θέσεις τω ν κειμένων. Σ τπ γραφή το υ και στπ θεωρία τη ς ο Νάνος Βαλαωρίτπς συζητά και ανα λύει το έργο τω ν υπερρεαλιστώ ν του ’3 0 , τη χρή ση τη ς κ αθαρεύουσας με στό χο υ ς ανατρεπτικούς και διασπα στικούς τη ς κάθε ομοιογένειας, αλλά και τη διαμόρφωση ενός «αποσυντι θέμ εν ου » εγώ, που χάνεται στην π ολλαπλότητα των αφηγηματικών

πάντοτε ενδοκειμενικά. Δεν μιλά για ή ττα και απαισιοδοξία, αλλά για θρίαμβο, ειρωνεία και χιούμορ. Ο υπερρεαλισμός υπάρχει σ το λο γοτε

φωνών, την εφαπτικότητα των σω

χνικό νεοελληνικό π αρελθόν και συ

μάτων και τη συλλογικότητα των

νεχίζει μέχρι να δώσει τη θ έ σ η του

αναγνωστών. Επιπλέον, συχνά επι

στις επιρροές του ή τις αντανακλά

ομαδικότητα που υπερβαίνει το υς

σεις το υ μεταδομισμού σ την ποίηση· ονομάζει τα κείμενά του «γραφή» (με

πολιτικούς σχηματισμούς και δηλώ

την έννοια του e criture), τα κατατάσ

κ εντρώ νεται στη ν πρω τοποριακή

νει τη συντροφικότητα και τον κοι

σει πάντοτε στην ποίηση και η κρι

νωνικό χαρακτήρα τη ς προωθημένης

τική το υ είναι μία «ποιητική». Ό σ ον

νεωτερικής λογοτεχνίας. Εξ ου και η

αφορά τη σχ έσ η τη ς πολιτικής με τον

θητεία του στις «εξό δ ου ς» και στις

υπερρεαλισμό, τονίζει τη συνθετική

ανθολογήσεις, με τελευταία την αγ

πορεία του κινήματος μ έσα στις πολ

γλόφω νη Α νθολογία νεοελληνικής

λαπλές π λευρ ές και τη διαρκή του

π οίησ η ς του 2 0 0 3 από τις εκδόσεις

ιστορία έναντι απόψεων κλειστών

Talisman, που επιμελήθηκε μαζί με

ιστορικά και γραμμικών θεωρητικά

τον Θανάση Μ ασκαλέρη, στη ν οποία

και αισθητικά.

διαμόρφωσε μία εναλλακτική π ρό

Βεβαίως, η θεωρητική πλευρά της

τασ η για τον ελληνικό μοντερνισμό.

γραφ ής το υ Βαλαωρίτη συγκοινωνεί

Ο Νάνος Βαλαωρίτης είναι, τηρουμέ-

με τη δημιουργική (λογοτεχνική) του

νων τω ν αναλογιών και τη ς χρ ονολο

πλευρά. Σ τα πεζά το υ η α ντίθεση φυ

γικής διαφοροποίησης, το συμπλή

σικού και τεχνητού, σοβαρο ύ και

ρωμα του Σ εφ έρη από πλευράς ορά

αστείου, π εριπετειώ δους και παι

ματος, έργου, πλησμονής, ολοκλη

γνιώδους, ατομικού και συλλογικού,

ρω μένης π ρόταση ς για το ελληνικό

λογοτεχνικού και δοκιμιακού αίρεται,

σ ε συνδυασμό με τ ο λογοτεχνικό -

αφού τό σ ο η πλοκή ό σ ο και η αφή

παίρνει τη θ έ σ η τη ς μετασεφερικής

γη ση βασίζονται στην πολλαπλή λει

μας ελπίδας. Δεν μιλά για εθνικισμό,

τουργικότητα του παιχνιδιού· η ιδιό

ούτε καν για ελληνοκεντρισμό, αλλά

τυπη αλληγορικότητά το υ ς έγκειται

για ελληνομαγεία, ηραγματούμενη

ακριβώς σ το σκωπτικό διδακτισμό

Μ ε τον Ανδρέα Παγουλάτοκαι την Ελισάβετ Αρσενίου

δ:αφιέρωμα

της, αλλά και στην άρση τη ς ολ ο κλήρωσής της. Σ ε μία λογοτεχνική παράδοση που βρίθει από ρητορική σοβαροφ άνεια, η υ ιο θέτη σ η του φανταστικού πεζογραφικού γένους (στη Δολοφονία, στην Π α ρ αμ υ θ ολό για, στο Θ ησαυρό του Ξέρξη) αλλά και η άρση του λυρικού, συνεπούς

Μύκονος, 1956

στις αφηγηματικές αρχές λογοτεχνι κού λόγου, προτείνει, με μεικτούς τρόπ ους που π ροσομοιάζουν τη ς με

αυτοματισμού και τη ς μαχητικότητας

ταμοντέρνας ταπεινότητας, μια εναλ

που κληρονόμησε η κοινότητα των

λακτική λύση στη μεταπολεμική ελ ληνική γραφή. Τα πιο πρόσφατα μυ-

μεταπολεμικών υπερρεαλιστών, το ενδιαφέρον τους για τις εξελίξεις της

θιστορήματά του, Τα σπ α σμ έν α χ έ

γραφής και τις νέες δυνατότητες τη ς

ρ ια τ ης Α φ ροδίτης της Μ ήλου και Μ α

λογοτεχνικής γλώ σσας, αλλά και της

το Δία, αποτελούν την επιτομή του

μεταμόρφ ωσης του ποιητικού υπο

οράματος τη ς γραφής του Νάνου Βα-

κειμένου και θέμ α το ς , στά θηκ αν

λαωρίτη, ενσωματώνοντας ολόκληρη

αποφασιστικές για την ποιητική και την ιδεολογία τη ς γραφής του Βαλα

τη μνήμη της πορείας της ελληνικής γλώ σσας μέσα στη γραφή -α π ό τον

ωρίτη. Ενδεικτικό στοιχείο αυτών

Ό μηρο και τον Λουκιανό στο υ ς έλ-

τω ν κειμένων είναι ότι πάντα κ ρύβε

ληνες αλχημιστές, στις μεσαιωνικές

ται ένα μυστικό (ή μυστικά), αλλά

παραβολές και καθόδους στον Άδη,

διαφοροποιείται η μ έθοδ ος τη ς από

στα δοκίμια του Διαφωτισμού, στον

κρυψής του, που ενσωματώνεται στη

επτανησιακό και περιπετειώδη ρο μαντισμό. Πρόκειται για κείμενα

γλώ σσα. Γραφές διαβασμένες, γλώ σ

τό σ ο πλούσια, σαν τα μαγικά βιβλία

λαπλό. Αυτά με τρεις φράσεις θα λέ

των αλχημιστών, συνταρακτικά και καθοδηγητικά, που δεν χάνουν τη

γαμε ότι είναι τα χαρακτηριστικά της γραφής του Νάνου Βαλαωρίτη, η

δύναμη των αποκαλύψεων, και απο τελούν θησαύρισμα και σπορά κει

οποία τα τελευταία χρόνια αποκτά επιπλέον εντονότερα πολιτικό χαρα

μένων που έγιναν και γίνονται μετά

κτήρα, μιλώντας για τις αλλοιώσεις

από αυτά. Συμπληρωματικό ή το κατεξοχήν, το ποιητικό έργο του Νάνου

αλλά και τα αυθεντικά στοιχεία τη ς

Βαλαωρίτη συνδυάζει στοιχεία της μεταπολεμικής εξέλιξης του γαλλι

σ ε ς πολυεπίπεδες, υποκείμενο πολ

κοινωνίας και τη ς διανόησης. Κεί μενα που «γράφουν», «διαβάζουν», «μιλάνε» και «ακούνε», σ ε μία εποχή

τικούς και ιδεολογικούς προβληματι

που κωφεύουμε και πολυλογούμε ανούσια, δημιουργούν ένα νέο ή θο ς

σμούς τη ς ευρωπαϊκής και αμερικα

για τη δυσκολία και την κοπιώδη

νικής πρωτοπορίας. Η παράδοση του

προσέγγιση τη ς γραφής. 1

κού υπερρεαλισμού με το υς θεω ρ η

Το φανταστικό μουσείο Μια διάσταση χώρου στο έργο του Νάνου Βαλαωρίτη

να σύντομ ο κείμενο γραμμένο

Την έννοια το υ μουσείου τη ν χρησι

από έναν αρχιτέκτονα για το

μοποιούμε όμω ς εδώ κυρίως με τη

έργο του Νάνου Βαλαωρίτη, τ ο οποίο

σημασία που τη ς απέδιδε ο Proust,

είναι από κ άθε άποψη σύ νθετο , είναι

ωσάν ένα χώ ρο εντό ς παρενθέσεω ν,

αναγκαστικά ένα αποσπασματικό κεί μενο π ρό θεσ η ς. Δεν διέπεται από αν

να είναι και ο κ όσμ ο ς του συλλέκτη

τικειμενική πειθαρχία αλλά από μια

ποιητή, ο οποίος «συμβολίζει εκτός

αυθόρμη τη υποκειμενική θεώ ρ ηση .

των άλλων το υς εσωτερικούς χώρους

Κατά συνέπεια, θ α απομονώ σουμε

μια σύνοψη του κ όσμ ου, που μπορεί

όπου ο δημιουργός απομονώ θηκε για

ένα θέμ α από όλο εκείνο το εύρ ος

να δημιουργήσει».

τω ν θεμάτω ν που θ α προέκυπταν

Τ ο σύνολο του έργου του Ν. Βαλαω

από μια συστηματική έρευνα αυτού

ρίτη θα μπορούσε να πει κανείς ότι

του έργου, με άξονα τον χώρο.

αποτελεί ένα τέτοιο φανταστικό μου

Πρόκειται για το θέμ α το υ αποσπά

σείο, μια συλλογή, όπου συγκατοικούν

σμ ατος, τη ς συλλογής και του μου σείου. Α πό τον 18ο αιώνα και μετά -

ετερόκλιτα αντικείμενα και εποχές, σαν αποσπάσματα. Κάποια από αυτά

αιώνα επινόησης του μ ου σ είου - το

προέρχονται από κάπου και θυμίζουν

ερώτημα του μουσείου καταλαμβάνει

αυτό που χάθηκε. Άλλα όμω ς - τ α π ε

στρατηγική θ έ σ η σ το χώ ρο τη ς αι

ρ ισ σότερα - είναι δημιουργίες χωρίς

σθητικής και τη ς αρχιτεκτονικής. Δεν

καταγωγή, με αποκλειστικό τον λογο

είναι θ εσ μ ό ς μόνο πολιτιστικός, όπως

τεχνικό προορισμό και παρουσία. «Αν

τείνει να προβάλλει σή μ ερα. Κάθε αι

τα έργα των αρχαίων έγιναν αποσπά

σθητική πλέον μπορεί να εξετάζεται

σματα, αυτά των μοντέρνων είναι από

σ ε σ χ έσ η με την έννοια της συλλογής

τη γέννησή τους» (J. L. Deotte).

και το υ μουσείου. Τ ο μουσείο μετα

Γραφή, αισθητική, κριτική, όλα για

σχημάτισε το έργο τέχνης, σ το οποίο

τον Ν. Βαλαωρίτη ασχολούνται με

συμπεριλαμβάνεται σή μ ερα ακόμη

την αποσπασματική ύπαρξη.

και η εικόνα τη ς γραφ ής. Θ εμελίωσε

Είναι σαν ο κ όσμ ο ς να το υ έχει πα

την τέχνη σαν ιστορία με ετερογενείς

ραδοθεί ως ένα σύνολο ερειπίων, χω

διαστάσεις. Πρώτον, σαν ιστορία των

ρίς όμω ς αυτό να αφήνει να εννοηθεί

εποχών τη ς τέχνης, δ εύτερον, σαν

ότι τα ευρήματά του έχουν σ χ έσ η με

αμοιβαία αλληλεπίδραση έργων δια

μια π ρό τερη ύπαρξη, η οποία θ α είχε

φορετικών εποχών, τρίτον, σαν εν

τη μορφή μιας ωραίας ολότητας.

σω μάτω ση το υ εξωτικού και, τέτα ρ

Μ πορούμε σ το εσω τερικό ενός τέ

το ν, σαν δυνατότητα για να σ κεφτείς

τοιου έργου να εντοπίσουμε διαφο

όχι μόνο τ ο παρελθόν αλλά και για να

ρετικούς τρ όπ ο υς συλλογής, πολλα

σχεδιάσεις το παρόν ή τ ο μέλλον. Η

πλών συνδυασμών, συστηματικής ή

έννοια του μουσείου θ α διαστέλλεται

όχι κατάταξης κ.λπ., όμω ς η αρχή εκ

συνεχώ ς μέχρι να φτάσει σ ’ αυτό που

κίνησης είναι πάντα η ίδια - τ ο κύριο

ο Andre M alraux θα αποκαλέσει το

σώ μα είναι ήδη θρυμματισμένο, δεν

«φανταστικό μουσείο».

υπάρχει ολόκ λη ρο σώ μα.

Φωτεινή Mapyaprm

δ:αφιέρωμα

ντας όλων των ειδών τα εργαλεία από την ειρωνεία μέχρι το χιούμορ και το παιχνίδι. Δεν θα συναντήσει κανείς πουθενά τον «ιστορικό» σ τό μ φο, την αυθεντία ή την ελληνικότητα με την έννοια τη ς νοσταλγίας, που είναι συ νδεδεμένη με μια π αρελθούσα κατάσταση. Η νοσταλγία, αντίθε τα, έχει σ χ έσ η με μια μοναδική απο κάλυψη του π αρελθόντος, που συντελείται μπροστά σ τα μάτια του, εξασφαλίζοντας για μια στιγμή μόνο τη ν ενό τητα ενό ς ανεπ ανόρθω τα θρυμματισμένου κόσμου, ο οποίος σ τη συνέχεια μετατρέπεται σ ’ ένα νέο ερείπιο. Α υτό το ερείπιο δεν είναι μό νο ο ιστορικός αλλά και ο ίδιος ο κό σμ ος του δημιουργού («Ο άνθρωπος αυτός έρχεται από μακριά / Τα πατήματά του αντηχούν βαριά / Βουλιά ζουνε σ το σαπισμένο πάτωμα [...] Το σπίτι γέρνει π ρος τα εμπ ρός / Και πάει να πέσει μες σ το χείμαρρο / Όποιος τη σκάλα πάει ν’ ανέβει / Την ακούει να τρίζει άσχημα / Πηγαινο έρχονται πατημασιές / Σ το άδειο δια «Εάν μπορεί κανείς να ξαναδημιουρ-

μέρισμα από πάνω / Ερχεται το φθι

γήσει ένα σώμα, να δημιουργήσει ένα

νόπωρο και κάθεται / Σ τη βουλιαγμέ

νέο σχήμα, μια μορφή μ εταγενέστε

νη πολυθρόνα / Ακίνητες επάνω σ τα

ρη, θα είναι πάντα κάνοντας χρή ση

κλαριά / Οι κ ουκουβάγιες κάνουν τις

ενός αποθέμ ατος ερειπίων. Γιατί το

αδιάφορες / Στην κάμαρα τα έπιπλα

ερείπιο είναι τ ο π ρω ταρχικό, το γενεσιουργό και δεν είναι το αποτέ

διαλύονται / Και τα ταβάνια ξεφ λου δίζουν, /

Ξαφνικά μια νυχτερίδα

λεσμ α τη ς κατάρρευσης τη ς ωραίας

μπαίνει / Και φτερουγίζει α θόρυβα /

ολότητας» (J. L. D eotte)

Τον άνθρω πο που γύρισε π ρο χθές /

Ακόμη και τις ακρω τηριασμένες ελ

Σ ε μαύρη συλλογή τον βάζει / Πέφτει

ληνικές του αρχαιότητες, προκειμέ-

από μόνο το υ ένα βάζο / Και σπάει

νου να τις εντάξει ο Ν. Βαλαωρίτης σ τη «συλλογή» του, δεν τις εξιδανι-

τα χίλια κομματάκια του [...] Ο άν

κεύει ρομαντικά αλλά, από μια άπο

θρω π ος αυτός τώ ρα κοιμάται / Κι

ψη, τις καταστρέφει. Χρησιμοποιώ

ονειρεύεται άλλους καιρούς / Όταν

στο μαρμαρένιο πάτωμα / Σκορπάν

όλα ταιριασμένα παίξανε / Κάποιον σκ οπό που βραχνιασμένα / Τον ξα ναπιάνει μια λατέρνα / Ενώ γύρω του όλα σκοτεινιάξουν / Κομματιάξονται και καταρρέουν / Άνθρω ποι σπίτια ξώα δέντρα / Βράχια, βουνοπλαγιές και εκκλπσιές / Όλα τα σκέπασε π ξε χασιά το υ χ τες». Ν. Βαλαωρίτπς «Ο γυρισμός το υ ταλαιπωρημένου»). Ό λο το έργο του Ν. Βαλαωρίτη εμφανίξεται στην ουσία σαν ένα π αρόν με τη μορφή ενό ς ερειπίου. Α υτό φαί νεται έντονα σ το ποίημα που γράφει για την Α θήνα τον Απρίλιο του 1 9 6 7 («Αθήνα, η κ όρη τη ς μακροβιότητας»). Με το π ά θο ς τω ν αποβλήτων, τω ν απορριμμάτων και τω ν υπολειπομένων, γίνεται ένα είδος αστικού αρχαιολόγου, που συλλέγει τα θρα ύ σματα το υ δρόμου, δίνοντας ιδιαίτε ρη βαρύτητα σ ε τόπους-αποσπάσματα, που επιτρέπουν να σταχυολογείς τα «υπολειπόμενα», όλες τις περαστι κές εικόνες και τα γεγονότα που πα ράγει το τοπίο. Αρκεί τ ο όνομα της π όλης που επαναλαμβάνεται -« Η Αθήνα, Α θ ή ν α » - και μια ιστορική

τη ς πραγματικότητας, σ τα ψιχία τη ς,

ημερομηνία καταστροφής (η δικτα

κατά κάποιον τρ όπ ο ».

τορία) ή ελάχιστοι ιστορικοί υπαινιγ

Σ το παράδειγμα τη ς Α θή νας, η συ λ

μοί, για να την καταστήσουν πόλη

λογή, δηλαδή η πολλαπλότητα των

ταυτόχρονα μνημειακή και ερειπωμέ

σχέσ εω ν που αναπτύσσουν τα αντι

νη, την οποία οφείλει να ανοικοδομή

κείμενα μεταξύ το υ ς μπροστά στα

σει κομμάτι-κομμάτι, από τα ίδια τα

μάτια του ποιητή, πρόκειται να γίνει

λείψανά τη ς. Είναι αυτό ακριβώς π ου

τ ο τοπίο όπου αυτά θα μετατραπούν

έκανε και ή θελ ε να κάνει σ ε ένα άλλο

σ ε θρα ύσματα αινιγματικά, σ ε αλλη

πεδίο (στα όρια τη ς φιλοσοφίας και

γορίες ακόμη και για τον ίδιο τον

τη ς ποίησης) ο W alter Benjamin, έν

συλλέκτη. Εδώ η προσέγγιση τη ς

τονα επηρεασμένος από το ν υ π ερ ρε αλισμό. «Η απόπειρα να συλλάβει

ταυτότητας τη ς π όλης γίνεται από τα ανευρεθέντα «ανιστόρητα» υλικά, τα

την προσωπογραφία τη ς ιστορίας

ίδια τα γεγονότα κατά τη στιγμή τη ς

στις πιο ασήμαντες αναπαραστάσεις

κ αταστροφ ής, ενώ κ άθε ιδέα συμβο-

Φώτο α) και β). Σκίτσα του Νάνου Βαλαωρίτη, 2007 δημοσιευμένα στο βιβλίο της Φ. Μαργαρίτη Το εργαστήρι του συγγραφέα Το εργαστήρι του αρχιτέκτονα (και μια συνομιλία με τον Νάνο Βαλαωρίτη), Καστανιώτης 2007.

δ:αφιέρωμα

λικής πνευματικής επιστροφής στο

γραφ ής, τα σχέδια και τα κολάζ. Η

π αρελθόν θα μπ ορούσε να οδηγήσει

συνύπαρξη όλων αυτών, αλλά και η

στην απομάκρυνση από αυτήν την

«επανεγκατάστασή» τους σε μια συλ

ταυτότητα. Είναι σαν η «αληθινή ει

λογή, δημιουργεί έναν περιτοιχισμέ

κόνα του π α ρελθόντος να περνάει

νο εσωτερικό χώρο.

ανάλαφρα» και μόνον ο οδοιπόρος,

Α υτό το περιτοιχισμένο εσωτερικό

που περπατάει γεμάτος οδύνη αλλά

αφορά όλη την εποχή του μοντέρνου.

και χωρίς σκοπό, να πιάνει στον αέρα

Σ ’ αυτό το εσωτερικό μπορούν όλα να

το μήνυμα από τα επιφανειακά ασύν

είναι «ξεριζωμένα» από τον τόπ ο

δετα μεταξύ το υς γεγονότα. Έ τσ ι,

το υς και από τον αρχικό το υς π ρο

ενώ η θετική ιστορική γνώ ση υποχω

ορισμό (όπως μια μάσκα αφρικανική,

ρεί μπροστά σ τη διαίσθηση εκείνου

που όταν γίνεται αντικείμενο μιας

που υπήρξε κάποτε, η σχ έσ η με το

συλλογής απομακρύνεται από την

παρελθόν, που τώ ρα είναι αόρατο, γί

αρχική τη ς τελετουργική χρήση), έτσι ώ σ τε να επιβιώνει τελικά το «μα

νεται ουσιαστική. Πλάι

σ τα

αντικείμενα

ιστορικής

κρινό», αυτό που δ εν συνέβη σ το χώ

αξίας, στις «αρχαιότητές» το υ, αυτός

ρο αλλά στην ιστορία, όπου η ιστορία

ο ιδιότυπος συλλέκτης παρεμβάλλει

αυτή δεν ήταν των ανθρώπων, των

με απόλυτη φυσικότητα τα πιο ταπει

γεγονότω ν τη ς κ αθαρής ιστορίας.

νά καθημερινά ευρήματα. Έ τσ ι ώ στε

«Αυτό το μακρινό μοιάζει με το φως

ακόμη και αυτή η ιστορική αξία να

εκείνων τω ν αστεριών που έχουν

μετατρέπεται σ ε μια αξία απλής πα-

πεθάνει και όμω ς εξακολουθεί να

λαιότητας, πράγμα π ου επιβεβαιώνε

φτάνει ακόμη σ τη γη» (J. L. Deotte).

ται τό σ ο σ τα κείμενά του ό σ ο και στα

Τ ο μουσείο, όπου τα ετερόκλιτα αντι

κ άθε είδους εικαστικά το υ ποιήματα,

κείμενα μπορεί να μετασχηματίζον

ιδιαίτερα στα κολάζ.

ται σ ’ ένα φανταστικό κόσμο, εξα

Σ το μουσείο του δεν θ α συναντήσου

σφαλίζει έναν εσωτερικό χώρο-πέρα-

με μια ιεράρχηση και μια ρήξη ανά

σμα πολλών και διαφορετικών ταυτο

μεσα σ ε υψηλή και ταπεινή τέχνη.

τήτων, που μπορούν να μας δώσουν

Σ το έργο του κανένα αντικείμενο δεν

μια σύνοψη του σύγχρονου αλλά και

είναι μόνο το υ. Αυτό εξασφαλίζει μια

το υ μελλοντικού κόσμου, την π ρό

αλληλεπίδραση ανάμεσα στα αντικεί

γευση του μ έλλοντος. Γιατί είναι γ ε

μενα, με αποτέλεσμα να συμβαίνει

γονός πως βρισκόμαστε σ ε μια π ε

αυτό που ονομάζει ο Α ντρέ Μαλρώ μεταμόρφωση.

σταται από μόνη της. Και αυτό αφ ο

ρίοδο που καμία ταυτότητα δεν υφί-

Ο Ν. Βαλαωρίτης ασκεί στην τέχνη

ρά και τον εξω τερικό χώ ρο, τις σύγ

του μια πολυγλωσσία. Ασκεί όλα τα είδη τη ς γραφής, με όλων των ειδών

χ ρονες πόλεις, όπου πλέον διασχί

τις γλώ σσες (τη δημώδη, την τρ έχου

πολιτισμική εποχή σ ε μια άλλη.

σα, την αναφορική, τη μυθική κ .λπ.),

Πρέπει πλέον να ταξιδέψουμε μέσα

όπω ς ασκεί τα σκιαγραφήματα τη ς

στα βάθη κόσμω ν που έχουν εξαφα-

ζουμε πολιτισμούς, περνάμε από μια

νισθεί, σ το μακρινό, σ ’ αυτό που υπήρξε κάποτε. Γι’ αυτό απαιτείται πλέον π πράξπ τπς κριτικής. Το έργο του Νάνου Βαλαωρίτπ είναι ένα τέτοιο εσωτερικό πέρασμα, γ ε

μια διάσταση χώρου, η πολλαπλότη τα των σχέσεω ν που αναπτύσσουν τα αντικείμενα μεταξύ το υς μετατρέπει αυτόν το χώ ρο σ ’ ένα χώ ρο χωρίς όρια. Οι μονάδες μετατρέπονται σε

μάτο από παρά δοξα αντικείμενα,

θραύσματα αινιγματικά ακόμη και για

ταυτότπτες και γεγονότα, ιστορικά,

τον ίδιο τον συλλέκτη ποιητή, πολύ

ελλπνικά, εξωτικά, αλλά και καθημε-

π ερισσότερο για τον αναγνώστη ή

ρινά, μπδαμινής αξίας.

τον θεατή . Η υλική διάσταση επ ομέ

Η κριτική είναι αξεχώριστο από το

νως μετατρέπεται σ ε μεταφυσική,

έργο του, αλλά μία κριτική ποιοτική,

γιατί αυτά τα αταίριαστα ιστορικά,

που είναι το υποκατάστατο αυτού

υπαρξιακά και καθημερινά αντικείμε

που φαίνεται πως λείπει, τη ς συμβα τικής ηθικής και αισθπτικής κατεύ-

να (λέξεις, φράσεις, εικόνες, ιδέες και σχήματα), με τ ο συμπλησίασμά τους

θυνσης, τπς απουσίας προορισμού.

από τον δημιουργό, μας προκαλούν

Ασκείται από τον ίδιο μέσα σ το έργο

όχι μόνο το υπερρεαλιστικό σοκ αλ

του, αλλά και παράλλπλα, με το π ο

λά κυρίως ασυνήθιστες αισθήσεις.

λύπλευρο δοκιμιακό, ερευνπτικό του

Είναι σαν τους ζωγράφους που, εγκα-

έργο. Η κριτική αυτή υποσκάπτει την

ταλείποντας τη γραμμική προοπτική, την προοπτική δηλαδή με ένα μονα

«αυθεντικότητα» της όποιας παράδο χωρίζει το θετικό από το αρνητικό,

δικό σημείο φυγής, όπως π.χ. ο De Chirico, δημιουργούν έναν κόσμο

το ο ρ θό δ ο ξο από το αιρετικό κ .λπ. Η

όπου κυριαρχεί η «διάλυση» του χώ

κριτική του διέπεται από το «πάθος

ρου, μια αίσθηση η οποία εντείνεται από τη χρήση τω ν πολλαπλών πηγών

ση ς που τακτοποιεί το παρελθόν, δια

του συλλέκτη», που δεν είναι απλώς χαοτικό, γιατί αψηφά την οποιαδή

φω τός, που π ροσθέτει σ ’ αυτόν τον χωρικά αποδιοργανωμένο κόσμ ο μια

π οτε συστηματική ταξινόμηση. «Ενώ

χρονική ασυνέχεια. Έ τσ ι ώ στε τα

μη συστηματικό αλλά η θελημ ένα

η παράδοση κάνει διακρίσεις, ο συλ

αντικείμενα να αισθάνονται τελικά

λέκτης ισοπεδώνει όλες τις διαφο ρές- και η ισοπέδω ση αυτή -π ο υ κά

παγιδευμένα σ ’ ένα σύμπαν όπου ο χώ ρος και ο χ ρόνος δεν ταυτίζονται,

νει “να βρίσκονται εδώ πολύ κοντά το θετικό και το αρνητικό... η ιδιαί

είναι συχνά ασύμπτωτα. Για να επι

τερη συμπάθεια και η απόρριψ η”-

λουν να γίνουν τα ίδια μοναχικά, με

βιώσουν αυτά τα αντικείμενα οφεί

επέρχεται κι όταν ακόμα ο συλλέκτης

ταφυσικά, επικαλούμενα έναν άλλο

έχει κάνει καθαυτό πεδίο του την ίδια την παράδοση και έχει επιμελώς απο-

κόσμο, πέραν του κόσμου τούτου,

καλύψει όλα όσ α αυτή δεν αναγνω

και στον ίδιο το υς τον δημιουργό. Έ τσ ι ώ στε να αναρωτιέται σε ποιαν

ρίζει» (Hannah Arendt). Εάν πρέπει να δώσουμε σ ’ αυτήν τη «συλλογή» του Νάνου Βαλαωρίτη

που δημιουργεί απορία και αμηχανία

εποχή τη ς ιστορίας ή του μύθου πα ραδέρνει («Κι όλα ξεφεύγουν - τα

δ:αφιέρωμα

φτερά / Ανοίγουν διάπλατα και φτε-

«Κ ουβέντες του δρόμου», Μανδρα-

ρουγίςουν / Και βλέπω σ ε β ά θο ς και

γόρας).

σε ύψ ος / Α πό κ άθε δυνατή πλευρά / Τα πάντα μετατοπισμένα / Μέρα

Αυτός ο χώ ρος είναι ταυτόχρονα π ε ρικυκλωμένος και άπειρος. Σαν τον

μεσημέρι σ το φως του ήλιου / Με αλ

λαβύρινθο, μία από τις αρχετυπικές,

λοιωμένα χαρακτηριστικά / - αγνώ

μυθικές συλλήψεις χώ ρου. Ο λαβύ

ριστες οι στεριές και τ ’ ακρογιάλια. /

ρινθος και η μονοκονδυλιά (η λαβυ

Ά ραγες να βρίσκονται στην ιδιαίτερη

ρινθώδης γραφή, που χαράσσεται με

/ Πατρίδα μου ή κάπου αλλού - μα

μια μόνη γραμμή πένας), αποτελούν

βλέπω / Νάρχεται ένας νεαρός μηχα

άλλω στε αγαπημένα θέμ ατα του Νά

νικός - μήπως / Είναι πάλι μια θεά

νου Βαλαωρίτη. Η παρατήρηση αυτή

μεταμφιεσμένη / Ή ν’ αυταπατώμαι

θα μ πορούσε να ανοίξει μια άλλη διά στα ση χώρου σ το έργο του.

κι άλλη μια / Φορά, οδυνηρά για τα εγκόσμια / Γρήγορα να τον ρω τήσω / Πριν να εξαφανιστεί / Να βεβαιω

Αίγινα, Α ύγουστος 2 0 1 0

θώ πού βρίσκομαι / Σ ε τούτον ή στον Ά λλο Κόσμο / Και σ ε ποιαν εποχή τη ς ιστορίας / Ή του μύθου να παρα δ έρνω ακόμα / Πολύ νωρίς πριν να συντελεστούν / Έ ν α σω ρό πράματα που περίμενα / Να γίνουν και δεν έγι ναν ακόμα / Αν γίνουν κάποτε ή το πιο πιθανό, Π οτέ». Ν. Βαλαωρίτης,

Η Φωτεινή Μαργαρίτη είναι αρχιτέκτων και συγγραφέας του βιβλίου Το εργαστήρι του συγγραφέα - Το εργαστήρι του αρχιτέκτονα (και μια συνομιλία μ ε τον Νάνο Βαλαωρίτη), Καστανιώ της 2007.

Εργοβιογραφία του Νάνου Βαλαωρίτη

Ν άνος Βαλαωρίτης γ εννή θη κ ε

1954

σ τη Λωςάννη τη ς Ε λβετίας το

έςη σ ε έξι χρόνια και σ τη συνέχεια

1 9 2 1 . Π α ρακ ολο ύ θησε Κλασική Φι

π η γαινοερχόταν Αθήνα-Π αρίσι έω ς

μ ετ α φ έ ρ θη κ ε

σ το

Παρίσι,

λολογία και Νομικά σ τ ο Πανεπιστή

το

μιο τω ν Α θηνώ ν, ώ σ που έκλεισε με

στις δ ρα στη ρ ιότη τες και τις κ α θη

το ν π όλ εμ ο , τ ο 1 9 4 3 . Π ρω τοδημο-

μ ερινές σ χ εδ ό ν σ υ να ν τή σεις τη ς

1 9 6 8 . Σ το Παρίσι συ μ μετείχε

σίευσ ε ποιήματα σ τα Ν έα Γρ ά μ μ α τα

υ π ερρεαλιστικής ομ άδας γύρω από

το 1 9 3 9 και 1 9 4 4 , και σ το Τετράδιο

το ν Α ντρέ Μ πρετόν έω ς το 1 9 6 0 ,

το

1 9 4 8 . Κατόπιν σ π ο ύδ α σε Α γ

όταν γύρισε στη ν Ελλάδα και ίδρυ

γλική Φιλολογία σ τ ο Π ανεπιστήμιο

σ ε το πρω τοποριακό περιοδικό Π ά

το υ Λονδίνου, ενώ σ τη Σ χ ολή Hau-

λι, το 1 9 6 3 - 6 7 . Τ ο 1 9 6 8 π ήγε στις

tes Etud es πα ρα κ ο λο ύθη σε Μυκη

ΗΠΑ, κ α λεσ μ έν ος από το Πολιτει

ναϊκή Φιλολογία με το ν καθη γητή

ακό Π ανεπιστήμιο το υ Σ αν Φρανσί-

Michel Lejeune. Α πό το 1 9 4 4 -5 3 με

σ κ ο. Εκεί για 2 5 χρόνια δίδαξε Σ υ γ

τέφ ρ α σ ε και π αρουσίασε για πρώ τη

κριτική Λ ογοτεχνία και Δημιουρ

φ ο ρά στη ν Αγγλία το υ ς μοντερνι-

γική Γραφ ή. Δίδαξε Ό μ η ρο , σ ε αγ

σ τέ ς ποιητές το υ 1 9 3 0 - 4 0 , Σ εφ έρη ,

γλική μ ετά φ ρ α ση , και διαλόγους

Ε μ π ειρικό, Ε λύ τη , Ε γ γ ο ν ό π ο υ λο ,

το υ Πλάτωνα ω ς λογοτεχνία. Το

Γκ άτσο, σ ’ ένα ά ρ θ ρ ο σ το π εριοδικό

1 9 7 6 -7 8 επ έσ τ ρ ε φ ε σ τ ο Παρίσι με

H o rizo n το υ Cyril C on n oly τ ο 1 9 4 6 .

άδεια. Τ ο 1 9 6 9 σ υ νεργάστηκ ε με

Μ εταφράσεις το υ Σ εφ έρ η και Ελύτη

το ν Ζακ Λακαριέρ στη ν παρουσίαση

δημοσιεύτηκαν σ το περιοδικό N e w

τη ς ελληνικής π οίηση ς και π εζο

W riting το υ

γραφ ίας σ το περιοδικό L ettres Νου-

Jo h n

L eh m an n , το

1 9 4 4 -1 9 4 8 . T o 1 9 4 8 επιμελήθηκε

v elles και με τις ο μ ά δ ες που συνέχι

και μ ετέφ ρα σε με το υ ς L aw ren ce

σαν για λίγο τ ο υπερρεαλιστικ ό κί

Durell, Bernard Sp en cer και Γιώργο

νημα μ ετά το ν θά ν α το το υ Μ πρετόν

Κατσίμπαλη την επιλογή ποιημάτω ν

τ ο 1 9 6 6 . Το 1 9 8 9 συ νίδρυσε με το ν

το υ Σ εφ έρ η T h e k in g o f A sin e a n d

ποιητή Α ντρέα Π αγουλάτο τ ο π ε

o t h e r p o e m s , με εισαγωγή το υ R ex

ριοδικό Συντέλεια. Τ ο 1 9 5 9 π ή ρε το

W arn er, που είχε μια εκπληκτική

Β' Κρατικό Βραβείο για τη συ λλογή

επιτυχία, με 2 5 ενθο υσιώ δ η ά ρθ ρα

το υ Κ εντρική σ το ά , με σχέδια τη ς

σ τ ο Λονδίνο και ολόκ λη ρη τη Μ.

συντρόφ ου του και κατόπιν συζύγου

Βρετανία. Συνάντησε τό τε το υ ς Τ. S.

το υ , τη ς αμερικανίδας ζω γράφ ου

Elliot, S tephen Spender, D ylan Th o

Μαρί Ο υίλσον, η οποία το ν είχε σ υ

m a s, W . H. Auden. Ε ργάστηκ ε με

σ τή σει σ το ν Μ πρετόν και τη ν ομάδα

το ν Louis M acNeice σ το BBC και

το υ το 1 9 5 4 . Έ χ ο υ ν μαζί τρία παι

σ χ ετίστη κε με πολλού ς α ν θρώ π ους

διά, τη Ζωή, το ν Ντίνο και τη ν Κα

τω ν γραμμάτω ν, ποιητές, κριτικούς

Αντιγόνη Κατσαδήμα

τερίνα. Τ ο 1 9 8 2 π ή ρε το Κρατικό

και συγγραφ είς. Σ το Λονδίνο τύ

Βραβείο Π οίησης για τη συ λλο γή

π ω σε το πρώ το το υ ποιητικό βιβλίο,

τω ν ποιητικών πεζώ ν Μ ερ ικ ές γυ

Η τιμω ρία των μ άγω ν, τ ο 1 9 4 7 . Το

ναίκες. Και τ ο 1 9 9 8 π ή ρε τ ο Κρατικό

Μία κατασκευή, 1956-57

δ:αφιέρωμα

Βραβείο για τ ο Χρονικό και Μ νημό νιο, Μ οντερνισμός, πρω το π ορ ία και

ψ ης, Καστανιώτης 1 9 9 6

Πάλι, 1 9 9 7 . Κατόπιν, το 2 0 0 6 , π ή ρε

• Α λληγορική Κ ασσάνδρα, Καστα νιώτης 1 9 9 8

τ ο Βραβείο τη ς Ακαδημίας το υ Ιδρύ

• Η κά θ ο δο ς των Μ, Ύψιλον 2 0 0 2

μ ατος Ο υράνη, για το σύ νο λο το υ

• Μια α λφ άβ η το ς των κωφαλάλων,

ποιητικού το υ έργου . Με το ν Θα νά ση Μ ασκαλέρη έχει μεταφράσει και επιμεληθεί τη ν Α νθολογία μ ο ν τέρ ν α ς ελ λη ν ικ ής π οίησ η ς, 6 5 0 σ ε λίδων, από το ν οίκο Τάλισμαν του Νιου Τ ζέρσεϊ των ΗΠΑ, με γενική ει

Άγκυρα 2 0 0 3 • Ά σ τ εγ ο ς ο Μ έγας, Ύψιλον 2 0 0 4 • Το ξανανοιγμένο κουτί τη ς Π ανδώ ρ α ς, Αγκυρα 2 0 0 6 • Ά ν θη του θερμοκηπίου, Απόπειρα

2010

σαγω γή για την νεοελληνική ποίηση από το ν 11ο αιώνα και χω ρισ τές ει

Πεζογραφία

σαγω γές για κ ά θε κίνηση και ποι

• Ο π ρ ο δ ό της του γραπτού λόγου,

η τές. Π ρόσφ ατα, το 2 0 0 9 , τιμήθηκε με το Μ εγάλο Κρατικό Βραβείο Λ ο γοτεχνίας για το σ ύ νο λο το υ έργου

Ίκαρος 1 9 8 0 • Α π ’ τα κ όκκαλα β γαλμένη, Νεφέλη 1 9 8 2 , β ’ έκδοση 1 9 9 9

το υ.

• Μ ερικές γυναίκες, Θεμέλιο 1 9 8 2

Εργογραφία

• Ο θ η σ α υ ρ ό ς του Ξ έ ρ ξη , Εστία 1 9 8 4 , Αγκυρα 2 0 0 8 • Η δολοφονία, Θεμέλιο 1 9 8 4

Ποίηση

• Η ζω ή μ ο υ μ ετά θάνατον εγγυη

• Η τιμωρία των μάγων, Λονδίνο 1947 • Ε σ τίες μικροβίων, εκδ. Καλώδιο, Σαν Φρανσίσκο 1 9 7 7 • Ανώνυμο ποίημα του Φωτεινού Α ηγιάννη, Ίκαρος 1 9 7 8 • Ο ή ρ ω α ς του τυχαίου, Τραμ, Θ εσ σαλονίκη 1 9 7 9 • Η πουπουλένια εξο μ ολόγ ησ η, Ίκα ρο ς 198 2 • Σ τ ο κάτω κάτω τ η ς γραφής, Νε φ έλη 1 9 8 4 • Ο έγ χ ρ ω μο ς στυλογράφ ος, Δω δώνη 1 9 8 6 • Π οιήμ α τα I, Ύ ψιλον 1 9 8 7 , Π οι ήμ α τα II, Ύψιλον 1 9 8 7 • Α ν ιδ εο γ ρ άμ μ α τα , 1996

μένη, Νεφέλη 1 9 9 5 • Π αραμυθολόγια, Νεφέλη 1 9 9 6

• Κεντρική σ τοά, Α θήνα 1 9 5 8

• Ο σ κ ύ λ ος του Θεού, Καστανιώτης 1 9 9 8 , β ’ έκδοση 2 0 0 4 • Τα σ π α σμ έν α χέρια τ η ς Α φ ροδίτης τ η ς Μ ήλου, Αγρα 2 0 0 2 • Γνω ρίζετε την Ελπινίκη;, Ηλέκτρα 2005 • Μ α το Δία, Η λέκτρα 2 0 0 9

Δοκίμια • Α ν δρ έας Εμπειρικός, Ύψιλον 1 9 8 9 • Για μ ια θεωρία τ η ς γραφής, Εξάν τας 1 9 9 0 • Μ ον τερνισ μός, π ρ ω το π ορ ία και Πάλι, Καστανιώτης 1 9 9 7 • Α λληλογραφ ία Γ. Σ εφ έρ η - Ν. Βα-

Κ αστανιώ της

λαω ρίτη, 1 9 4 5 -1 9 5 8 , Ύψιλον 2 0 0 4

• Ή λιος ο δ ή μ ιο ς μ ια ς π ράσινης σ κ έ

• Για μ ια θεωρία τ η ς γραφής, Β 'Η λ έ κ τρα 2 0 0 6

αγαπούσε τη γυναίκα μου (Μ. ΘεοδοΣκαλίδη Σταυρούλα: Κρέας από στα σοπούλου, Ελευθεροτυπία, 13.8.10) φύλι (Ε. Χουζούρη, Αυγή, 11.7.10) Κεχαγιόνλου Γιώργος (επιμ.): Ντίνα ΠαΣταμάτης Αλέξης: Θρυλικές ιστορίες (Γ. γιάση-Κατσούρη: Ποιήματα και διηγή Ασδραχάς, Εξπρές, 11.7.10, Β. Χατζηβαματα (Δ. Κόκορης, Αυγή, 15.8.10) σιλείου, Ελευθεροτυπία, 25.7.10) Κορδόση Ακακία: Απ' το ροζ ως το κόκ Στυλιανού Στέλιος: Το όνειρο της Αννέ κινο (I. Κολοβού, Βραδυνή, 24.7.10) (Τ. Σγουροπούλου, Βραδυνή, 28.8.10) Κουμανταρέας Μένης: Η κυρία Κούλα Τσαλίκογλου Φωτεινή: Το χάρισμα της ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 3.7.10, Β. ΧαΒέρθας (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννη σος, 18.7.10, Ε. Γκίκα, Έθνος, 29.8.10) Ακριβός Κώστας: Ποιος θυμάται του τζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) Αλφόνς (Ε. Χουζούρη, Αυγή, 18.7.10, Τ. Κουμανταρέας Μένης: Το κουρείο (Α. Φιλύρας Ρώμος: Άπαντα (Β. Καλαμα Μπράτσος, Ελευθεροτυπία, 17.7.10, Β. ράς, Ελευθεροτυπία, 10.7.10) Δημητρούλια, Καθημερινή, 25.7.10) Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) Χατζηαντωνίου Κώστας: Αγκριτζέντο Αξιώτης Διαμαντής: Λάθος λύκο (Β. ΧαΛαμπαδαρίδου-Πόθου Μαρία: Υψιπύλη (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 29.8.10) τζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 18.7.10) (I. Κολοβού, Βραδυνή, 17.7.10) Ασωνίτης Αλέξανδρος: Το μνημειώδες Χατζημωυσιάδης Παναγιώτης: Αστοχία σχέδιο του σερ Ουίνστον Τσόρτσιλ (Λ. Λιβανού Μπέσση: Με είπαν Γάτα (Κ. υλικού (Ν. Κουνενής, Καθημερινή, Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 29.8.10) Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 31.7.10) 13.7.10, Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθερο τυπία, 7.8.10) Μαντά Λίνα: Το τελευταίο τσιγάρο (Ν. Ατζακάς Γιάννης: Κάτω από νς οπλές (Μ. Κοκκινάκη, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) Θεοδοσοπούλσυ, Ελευθεροτυπία, 28.8.10) Χατζόπουλος Μιλτιάδης: Ενμέρειελληνίζων Ο περατικός (Γ. Μπασκόζος, Το Μάντης Νίκος: Το χιόνι του καλοκαιριού Γιαννακάκη Ελένη: Σναφ (Μ. Θεοδοσο(Σ. Παπασπύρου, Ελευθεροτυπία, 4.7.10, Βήμα, 18.7.10) πούλου, Ελευθεροτυπία, 24.7.10, Γ. ΠεΜ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, ραντωνάκης, Διαβάζω, 07-08/10) 21.8.10 Κ. Κατσουλάρης, Veto, 29.8.10) Γκανάς Μιχάλης: Γυναικών (Θ. ΜαρκόΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Μαυρόπουλος Λευτέρης: Το άλλο μισό πουλος, Αυγή, 11.7.10) Αλ-Ασουάνι Αλαα: Σικάγο (Λ. ΕξαρχοΓλυκοφρύδης Γιώργος: 10 ώρες δυτικά μου πορτοκάλι (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, πούλου, Αυγή, 29.8.10) 25.7.10) (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 11.7.10) Άνσνουορθ Μπάρυ: Η γη των θαυμάτων Μεθενίτης Παύλος: Η συνέντευξη (Κ. Γουδέλης Τάσος: Η παρουσία (Β. Χα(Κ. Σχινά, Καθημερινή, 11.7.10, Θ. ΓρηγοΚουνινιώτη, Πελοπόννησος, 1.8.10) τζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 11.7.10, Α. ριάδης, Τα Νέα, 31.7.10, Φ. Φιλίππου, Το Ζήρας, Αυγή, 8.8.10, Δ. Κούρτοβικ, Τα Μήτσου Ανδρέας: Ο αγαπημένος των Βήμα, 29.8.10) μελισσών (Β. Ζωγράφου-Πόνσε, Αυγή, Νέα, 13.8.10) Καλβίνο Ίταλο: Τελευταίο έρχεται το 1.8.10, Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, Δέμου Βίκη: Ο Οδυσοέας στον Άδη (Α. κοράκι (Λ. Τσιριμώκου, Τα Νέα, 7.8.10) Μπομπούλα, Ελεύθερος Τύπος, 29.7.10) 14.8.10) Κις Ντανίλο: Κλεψύδρα (Σ. Νικολαΐδου, Μουρσελάς Κώστας: Κλειστόν λόγω με Ζαρκαδάκης Γιώρνος: Οδηγός επιβίω Τα Νέα, 13.8.10) σης (Μ. Θεοδοσοπούλσυ, Ελευθεροτυ λαγχολίας (Γ. Βάιλάκης, Ημερήσια, 10.7.10) Κρίστι Άγκαθα: Οι περιπέτειες του Νικολαΐδου Σοφία: Απόψε δεν έχουμε πία, 31.7.10) Ηρακλή Πουαρώ (Γ. Βαϊλάκης, Ημερή φίλους (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθε Θεοδωρόπουλος Τάκης: Το ξυπόλητο σια, 13.8.10) ροτυπία, 3.7.10, X. Φλάισερ, Τα Νέα, σύννεφο (Ο. Σελλά, Καθημερινή, Μαγκντέν Περιχάν: Η ανάσα τους πίσω 10.7.10, Δ. Ρουμπούλα, Εθνος, 31.7.10) 10.7.10, Ε. Γκίκα, Έθνος, 14.8.10) Νόλλας Δημήτρης: Ο καιρός του καθε- μας (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 8.8.10) Ίσαρης Αλέξανδρος: Βίνκελμαν ή το νός (Α. Ζήρας, Διαβάζω, 07-08/10, Δ. Μαλαρμέ Στεφάν: Ίγκηουρ (Β. Χατζηπεπρωμένο (Μ. Θεοδοσοπούλσυ, Ελευ Κούρτβικ, Τα Νέα, 21.8.10) βασιλείου, Ελευθεροτυπία, 4.7.10) θεροτυπία, 17.7.10) Μουρακάμι Χαρούκι: Μετά το σεισμό Κακουλίδης Γιάννης: Αναφορά στον Οικονόμου Χρήστος: Κάτι θα γίνει, θα δεις (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 3.7.10, Π. (Μ. Πανώριος, Καθημερινή, 17.8.10) κύριο Κωστάκη Πρου (Ν. Σιώτης, Ελευ Κρημνιώτη, Αυγή, 6.7.10, Μ. Θεοδοσο Μπάνβιλ Τζων: Άπειροι κόσμοι (Κ. Κουθεροτυπία, 11.6.10) πούλου, Ελευθεροτυπία, 10.7.10, Κ. Πανινιώτη, Πελοπόννησος, 25.7.10) Κανελλοπούλου Βίλη: Το παιχνίδι με τα παγεωργίου, Αυγή, 11.7.10, X. ΠαπαγεΜπαρθελό Έλια: Με το τάνγκο στην αξεσουάρ (Γ. Μπασκόζος, Το Βήμα, ωργίου, Διαβάζω, 07-08/10) καρδιά (Ε. Γκίκα, Έθνος, 22.8.10) 25.7.10) Πανώριος Μάκης: Ο ξένος Φαέθων (Β. Μπγιόρνσταντ Κέτιλ: Η λέσχη των νέων Καρνέζης Πάνος: Το μοναστήρι (.Μ. ΜοΧατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 14.8.10) πιανιστών (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 13.8.10) δινός, Τα Νέα, 3.7.10, Ν. Βατόπουλος, Πικρός Πέτρος: Τουμπεκί(Γ. Ασδραχάς, Καθημερινή, 10.7.10, Β. Χατζηβασιλείου, Μπέντζαμιν Μέλανι: Εγώ η Αλίκη μια Εξπρές, 22.8.10) Ελευθεροτυπία, 29.8.10) φορά κι έναν καιρό (Κ. Κουνινιώτη, Π ε Πολίτης Κοσμάς: Λεμονοδάσος (Ν. λοπόννησος, 11.7.10) Καρυδάκης Σπύρος: Therion (Δ. ΚούρΚοκκινάκη, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) τοβικ, Τα Νέα, 28.8.10) Μποσί Λικ: Ο Φρόυντ στο Μανχάταν (Ε. Ρούσσου Άννα: Χρυσό της πανσελήνου Γκίκα, Έθνος, 4.7.10) Κατσουλάρης Κώστας: Ο άντρας που (Ν. Κοκκινάκη, Ελευθεροτυπία, 3.7.10)

Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ

IΟ Υ Λ ΙΟ Υ -Α Υ Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ

2010

δ:κριτικογραφ ία

Νεμιρόβσκυ Ιρέν.Έξαψη (Ν. Κοκκινάκη, ζέλη, Το Βήμα, 18.7.10, Κ. Κατσουλάρης, Ελευθεροτυπία, 3.7.10, Κ. Μπούρας, Veto, 8.8.10, Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) 22.8.10) Ντάρελ Λώρενς: Αλεξανδρινό κουαρ Andreyev Leonid: Η σκέψη και ο κυ τέτο (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθροτυπία, βερνήτης (Σ. Γιανναράς, Καθημερινή, 28.8.10) 31.7.10, Δ. Τριανταφυλλίδης, Το Βήμα, θ ' Μπράιαν Φλαν: Ο τρίτος αστυφύλα 22.8.10, Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 28.8.10) κας (Σ. Τσούπρου, Ελευθεροτυπία, Aslam Nadeem: Ο χάρτης των χαμένων 17.7.10) εραστών (Θ. Γρηγοριάδης, Τα Νέα, Ογκάουα Γιόκο: Ο αγαπημένος μαθη 17.7.10) ματικός τύπος του καθηγητή (Μ. ΧαρBradbury Ray: Πέθανε ο σκύλος, κατά τρυλάρη, Τα Νέα, 17.7.10, Σ. Βρεττός, Το τα άλλα όλα καλά (Γ. Ζουμπουλάκης, Το Βήμα, 8.8.10) Βήμα, 1.8.10, Π. Σπίνου, Ελευθεροτυπία, Ουέλλς Ε. Γ.: Ο αόρατος (Κ. Ματσού- 14.8.10) κας, Ελευθεροτυπία, 31.7.10) Brown Duane: Χωρίς φόβο στο αερο Παρίνι Τζέι: Ο τελευταίος σταθμός (Γ. πλάνο (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 31.7.10) Κορδομενίδης, Καθημερινή, 22.8.10) Gaude Laurent: Η πύλη της κόλασης (Β. Ρέντελ Ρουθ: Πορτομπέλο (Ε. Καρκίτη, Πεσμαζόγλου, Τα Νέα, 21.8.10) Αγγελιοφόρος, 18.7.10) Grant Linda: Μόνο με τα ρούχα τους (Α. Ροθ Φίλιπ: Η ταπείνωση (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 22.8.10, Ν. Μακρή, Κα Μαντόνλου, Ελευθεροτυπία, 24.7.10) θημερινή, 29.8.10) Hussey Andrew: Παρίσι, μια μυστική Σαμμερσκέιλ Κέιτ: Ο/ υποψίες του κυ ιστορία (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) ρίου Γουίτσερ (Φ. Φιλίππρυ, Το Βήμα, 25.7.10) James Henry: Το αυθεντικό (Σ. ΝικοΣέλζινκ Μπράιαν: Η εφεύρεση του λαΐδου, Τα Νέα, 17.7.10) Ουγκό Καμπρέ (Σ. Τσαύπρου, Αυγή, Kadare Ismail: Το ατύχημα (Γ. Στάμος15.8.10) Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, Σιγκαυρδαρντότιρ Ίρσα: Η έκρηξη (Β. 10.7.10, Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 29.8.10) Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 10.7.10) Kafka Franz: Η μεταμόρφωση (Γ. ΣτάΣιμονέτι Πάμπλο: Η λογική των εραστών μος, Ελευθεροτυπία, 28.8.10) (Ε. Γκίκα, Έθνος, 1.8.10) Keegan John: Το πρόσωπο της μάχης (Ν. Μαραντζίδης, Το Βήμα, 22.8.10) Σμιθ Άλι: Κορίτσι συναντά αγόρι (Α. Μαντόγλου, Ελευθεροτυπία, 3.7.10) Krol Torsten: Οι δελφινάνθρωποι (Γ. Βα— Ταμπούκι Αντόνιο: Έτσι ισχυρίζεται ο σαλάκης, Τα Νέα, 17.7.10) Περέιρα (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 31.7.10) Lenz Siegfried: Γοαφείο απολεσθέντων 0 Τζέιμς Π. Ντ.: Θάνατος σε ιδιωτική κλι- αντικειμένων (Γ. Στάμος, Ελευθεροτυ * νική (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 18.7.10, X. πία, 10.7.10, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθε Ο Σπυροπούλου, Καθημερινή, 3.8.10, Ε. ροτυπία, 8.8.10) ό Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 22.8.10) Lewis Roy: Γ<ατί έφαγα τον πατέρα μου (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 18.7.10) μ Τσαμούρογλου Ρεχά: Ο τελευταίος γε νίτσαρος (X. Δημακοπούλου, Εστία, Maisonneuve Michel: Ένας Τσετσένος 7.8.10, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυ σκύλος στη Μασσαλία (Τ. Δημητρούλια, πία,, 8.8.10) Καθημερινή, 11.7.10, X. Σιάφκος, Ελευ Τσάντλερ Ρέιμοντ: Ο μεγάλος ύπνος (Τ. θεροτυπία, 25.7.10) Δημητρούλια, Καθημερινή, 1.8.10, Φ. Φι Majan Raphael: Η μαθητεία (Β. Πεσμα λίππου, Το Βήμα, 1.8.10, Γ. Βάίλάκης, ζόγλου, Τα Νέα, 10.7.10) Ημερήσια, 21.8.10) Muller Herta: Ο άγγελος της πείνας (Σ. Τσέχοφ Άντον: Πόσο αργεί να ξημερώ Νικολάίδου, Τα Νέα, 3.7.10, Β. Χατζηβασει (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 28.8.10) σιλείου, Ελευθεροτυπία, 10.7.10, Ν. Μα κρή, Καθημερινή, 8.8.10, Α. Μπομπούλα, Χάντρα Γιασμίνα: Αυτό που η μέρα Ελεύθερος Τύπος, 26.8.10) οφείλει στη νύχτα (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 7.8.10) Pauls Alan: Το παρελθόν (Τ. Δημητρού λια, Καθημερινή, 8.8.10, Ε. Γκίκα, Έθνος, Χόρνμπυ Νικ: Η Τζούλιετ γυμνή (Λ. Κου-

8.8.10) Roth Joseph: Ο ιστός της αράχνης (Α. Αρτινός, Ελευθεροτυπία, 3.7.10) Shriver Lionel: Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν (Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 31.7.10) Simenon Georges: Ο γάτος (Φ. Φιλίπ που, Το Βήμα, 11.7.10, Γ. Βαϊλάκης, Ημε ρήσια, 31.7.10) Stoker Dacre-Holt Ian: Δράκουλας ο απέθαντος (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 18.7.10) Taibo II Paco Ignacio: Όνειρα συνόρων (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 17.7.10) Vila-Matas Enrique: Δόκτωρ Πασαβέντο (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 10.7.10) Von Hofmannsthal Hugo: Η επιστολή του λόρδου Τοάντος (Μ. Τοπάλη, Καθη μερινή, 1.8.10) Vonnegut Kurt: Κυανοπώγων (Λ. Κουζέλη, Το Βήμα, 22.8.10) Zweig Stefan: Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ - Η αόρατη συλλογή (Κ. Καλφόπουλος, Καθημερινή, 7.8.10, Τ. Θεοδω ρόπουλος, Τα Νέα, 21.8.10)

ΠΟΙΗΣΗ Βιγιόν Φρανσουά: Μπαλάντες και άλλα ποιήματα (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 11.7.10) Δημουλά Κική: Τα εύρετρα (Τ. Δημη τρούλια, Καθημερινή, 4.7.10, Κ. Κατσου λάρης, Veto, 25.7.10, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 13.8.10) Κακναβάτος Έκτωρ: Ποιήματα 19431987 (Β. Χατζηβασιλείου-Β. Ζηλάκος, Ελευθεροτυπία, 28.8.10) Κάλβος Ανδρέας: Ωδαί (Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 31.7.10) Καλονερόπουλος Άγγελος: Έτσι είναι (Σ. Γουνελάς, Καθημερινή, 18.7.10) Καρυωτάκης Κώστας: Ποιήματα και πεζά (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 7.8.10) Λοϊζίδης Βάκης: Τα στοιχειώδη (Μ. Παπαντωνόπουλος, Αυγή, 8.8.10) Μαλαρμέ Στεφάν: Μια ζαριά (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 4.7.10) Μαρκόπουλος Γιώργος: Κρυφός κυνη γός (Γ. Μπλάνας Αυγή, 8.8.10) Μέσκος Μάρκος: Στον ενικό και πλη θυντικό ψίθυρο (Ζ. Σαμαρά, Διαβάζω, 07-08/10)

Μίλτον Τζον: Ο απολεσθείς παράδεισος ( Μ. Πανώριος, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) Μιστράλ Γκαμπριέλα: Τα καλύτερα ποι ήματα της (Θ. Φωσκαρίνης, Ελευθερο τυπία, 28.8.10) Μπλάνας Γιώργος: Ωδή στον Γεώργιο Καραίσκάκη (Α. Ζήρας, Αυγή, 22.8.10) Μπωντλαίρ Ιαρλ: Τα άνθη του κακού (Λ. Τσιριμώκου, Τα Νέα, 3.7.10) Νικήτα Δάφνη: Η περιπέτεια της Μπέττυ και άλλα ποιήματα (Α. Μήτσου, Αυγή, 18.7.10) Ντάφυ Κάρολ-Άνν: Σαγήνη (Γ. Χαντζής, Ελευθεροτυπία, 3.7.10) Πάουντ Έζρα: Χίου Σέλγουιν Μώμηερλυ (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 14.8.10) Παπαλεοντίου Λεύτερης - Φιλοκύπρου Έλλη (επιμ.): Κυπριακή μετασυμβολιστική ποίηση (Δ. Κόκορης, Αυγή, 15.8.10) Πατίλης Γιάννης: Ακτή Καλλιμασιώτη και άλλα ποιήματα (Σ. Γουνελάς, Καθημε ρινή, 11.7.10) Σεβαστάκης Νικόλας: Οι χειμώνες της μνήμης (Γ. Μπλάνας, Αυγή, 18.7.10) Σέξτον Άνν: Ερωτικά ποιήματα (Γ. Χαν τζής, Ελευθεροτυπία, 3.7.10, Γ. Μπλάνας, Αυγή, 29.8.10) Τοπάλη Μαρία: Βερμίου κατάβαση (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 13.8.10) Φραγκεσκάκη Χριστίνα: Σαν ψέματα (Γ. Κουβαράς, Αυγή, 15.8.10) Χριστοδούλου Δήμητρα: Πώς αυτοκτονούν οι Ασαύριοι (Β. Χατζηβασιλείου Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 31.7.10) Cummings Ε. Ε.: 44 Ποιήματα (Γ. Μπλά νας, Αυγή, 1.8.10) March Michael: Ο δρόμος της επιστρο φής (Β. Δαλακούρα, Αυγή, 18.7.10) Shakespeare William: 25 σονέτα (Γ. Χαντζής, Ελευθεροτυπία, 3.7.10)

Βλαβιανός Χάρης - Χρυσόπουλος Χρήστος: Το διπλό όνειρο της γραφής (Γ. Βαϊλάκης, Ημερησία, 3.7.10) Καραποστόλης Βασίλης: Διχασμός και εξιλέωση (Μ. Καρασαρίνης, Το Βήμα, 1.8.10) Κοέν Ντανιέλ: Η ευημερία του κακού (Γ. Σιακαντάρης, Καθημερινή, 11.7.10) Κούντερα Μίλαν: Συνάντηση (Α. Μπομπούλα, Ελεύθερος Τύπος, 8.7.10, Α. Βι-

στωνίτης, Το Βήμα, 25.7.10, Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 7.8.10) Κούσουλας Λουκάς: Και μόνος και μετά πολλών (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθερο τυπία, 21.8.10) Πολίτη Τζίνα: Η δοκιμασία της ανάγνω σης (Λ. Καζαντζάκη, Αυγή, 20.6.10, Λ. Τσιριμώκου, Τα Νέα, 13.8.10) Συλλογικό (επιμ. Θ. Νιάρχος): Η κριτική για τον Αλκή Θρύλο (Κ. Μπούρας, Ελευ θεροτυπία, 7.8.10) Norbert Elias: Η θεωρία του συμβόλου (Α. Καλοννωμής, Καθημερινή, 17.8.10) Sahlins Marshall: Η δυτική ψευδαίσθηση της ανθρώπινης φύσης XΜ. Τσεβρένη, Καθημερινή, 14.8.10) Sontag Susan: Η γοητεία του φασισμού (Τ. Γουδέλης, Αυγή, 18.7.10, Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 22.8.10)

ΙΣΤΟΡΙΑ Ανδρεάδης Χρήστος: Εκθέσεις προξε νικές (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/10) Γιάλομ Μέριλιν: Τα αμερικανικά νεκρο ταφεία (Ν. Κουρμούλης, Αυγή, 1.6.10) Γουό Αλεξάντερ: Βιτγκενστάιν (X. Δημακοπούλου, Εστία, 7.8.10) Ζερβής Νίκος: Καλαμάτα, Κατοχή ι-Αν τίσταση - Απελευθέρωση (X. Δημακοπούλου, Εστία, 3.7.10) , Μακρής Σπύρος: Εμφύλιος πόλεμος (Ν. Μαραντζίδης, Το Βήμα, 25.7.10) Μαραντζίδης Νίκος: Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας 1946-1949 (Κ. Καρακώτιας, Καθημερινή, 29.8.10, Π.-Ι. Στανγκανέλλης, Αυγή, 29.8.10) Μούτουλας Παντελής: Τα Τσίντζινα (Ν. Θεοτοκάς, Αυγή, 1.8.10) Μπέικον Μαρία: Αφού με ρωτάτε, να θυμηθώ... (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 8.8.10) Σβέρχοφ Γκερντ: Η Ιερά Εξέταση (Μ. Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 11.7.10) Τόλης Βαγγέλης: Ιστορική δημογραφία του ελλαδικού χώρου (Κ. Κόμης, Αυγή, 1.8.10) Φραγκάκη-Syrett Έλενα: Το εμπόριο της Σμύρνης τον 18ο αιώνα (Δ. Μου σμούτης, Ιστορία, 07/10) Fleming Κ. Ε.: Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων (Π. Βόγλης, Τα Νέα, 7.8.10) Nagorski Andrew: Μόσχα 1941 (Γ. Ασ δραχάς, Εξπρές, 11.7.10) Shrady Nicholas: Ο μεγάλος σεισμός (Ε.

Κοτζιά, Καθημερινή, 4.7.10, Α.Αρτινός, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) Vause Jordan: Άσσος των υποβρυχίων (X. Δημακοπούλου, Εστία, 13.8.10)

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ Μπράισον Μπιλ: Σαίξπηρ (X. Δημακοπού λου, Εστία, 10.7.10, Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφό ρος, 1.8.10) Παναγιωτόπουλος Νίκος: Από το καλάθι των αχρήστων (Δ. Μπόμπας, Καθημε ρινή, 22.8.10) Σπάνος Ουίλλιαμ: Το ρόδι της Περσεφόνης (Ν. Μακρή, Καθημερινή, 4.7.10) Φέστα Ετζίντιο: Γ ιλιλαίος (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 21.8.10) Barea Arturo: Ο αντάρτης (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 25.7.10, Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 29.8.10) Finley John: Θουκυδίδης (X. Δημακο πούλου, Εστία, 24.7.10, Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/10) Ο’ Brien Edna: Λόρδος Μπάιρον, οι έρω τές του (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 3.7.10, Κ. Κατσουλάρης, Veto, 8.8.10)

ΜΕΛΕΤΕΣ Αγγελινάρας Γ. Κ.: Έκφρασις της ψαλτι κής τέχνης (Μ. Βαρβούνης, Καθημε ρινή, 10.8.10) Αλεξάτος Γεράσιμος: Οι Έλληνες του Γ<αίρλιτς 1916-1919 (Ν. Χειλάς, Το Βήμα, 25.7.10) Αποστολίδου Βενετία: Τραύμα και μνή μη (Κ. Παπαγεωργίου, Αυγή, 29.8.10) Αρβανιτάκης Δημήτρης: Στον δρόμο για τις πατρίδες (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 18.7.10) Βαγενάς Νόσος (επιμ.): Επέτειος, κρί σεις και σχόλια για το έργο του Δ. Ν. Μαρωνίτη 2008-2009 (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 17.7.10) Βαμβακάς Βασίλης - Πανανιωτόπουλος Παναγής: Η Ελλάδα στη δεκαετία του •80 (Μ. Καρασαρίνης, Το Βήμα, 18.7.10) Βιζυηνός Γεώργιος: Το παιδικό παιγνίδι (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 25.7.10) Γιαλαμά Διονυσία: Ελληνίδες μάγισσες στη Βενετία (Μ. Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 18.7.10) ΖουμπούΧάκης Σταύρος: Χριστιανοί στον δημόσιο χώρο (Δ. Κούρτοβικ, Τα

δικριτικογραφ ία

Νέα, 10.7.10) Θεοδώρου Βασίλης: It’s all Greek in deed (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 11.7.10) Κυπριανός Παντελής - Χουμεριανός Μανώλης: Ανατομία των ποδοσφαιρι κών παθών (Κ. Κατσάπης, Το Βήμα, 11.7.10) Μακ Μάχον Ντάριν: Ευτυχία. Μια ιστο ρία (Θ. Παπαγγελής, Το Βήμα, 29.8.10) Μαρνκόλις Τζόναθαν: Η απόκρυφη ιστορία του οργασμού (Γ. Μπασκόζος, Το Βήμα, 8.8.10) Μούλιας Χρήστος: Χρονικό της Δημοτι κής Βιβλιοθήκης Πατρών 1910-2010 (X. Δημακοπούλου, Εστία, 24.7.10) Μπόλιας Γ.: Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι (Τ. Νικολόπουλος, Αυγή, 11.7.10) Νικολαίδης Ευάγνελος: Γεωργία, περι βάλλον, διατροφή (Ν. Κοταρίδης, Αυγή, 18.7.10) Ντε Ρομιγύ Ζακλίν - Τρεντέ Μονίκ: Μα θήματα ελληνικών (Θ. Φωσκαρίνης, Ελευθεροτυπία, 7.8.10) Ράνγκεμ Ρίτσαρντ: Παίρνοντας φωτιά (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 4.7.10) Σπηλιάκος Σταύρος: Ο αιγαιοπελαγίτικος μπάλλος (Ν. Λεβογιάννης, Αυγή, 22.8.10) Στεφανίδου Αιμιλία (επιμ.): Η συντή ρηση και η αποκατάσταση των οθωμα νικών μνημείων στην Ελλάδα (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/10) Συλλογικό (φιλ. επιμ. Γ. Ανδρειωμένος): Ευκαρπίας έπαινος (Σ. Τσούπρου, Ελευ— θεροτυπία, 31.7.10) * Τερζάκης Φώτης: Ερμηνευτικά για τη 4 σχολή της Φρανκφούρτης (Γ. Μερτίκας, ° Αυγή, 15.8.10) ο Freedman Paul: Μπαχαρικά και μεσαι§ ωνική φαντασία (Δ. Μανιάτης, Τα Νέα, Ο 10.7.10, Κ. Σχινά, Καθημερινή, 18.7.10) Hodder Ian - Hutson Scott: Διαβάζον τας το παρελθόν (Θ. Σπύρου, Καθημε ρινή, 25.7.10) Honore Carl: Το μανιφέστο της χαρού μενης παιδικής ηλικίας (Δ. Καραμολέγκου, Διαβάζω, 07-08/10) Jager Gerhard: Εισαγωγή στην κλασική φιλολογία (X. Δημακοπούλου, Εστία, 13.8.10) Mosse Claude: Περικλής (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 8.8.10) Woodhead A. G.: Η μελέτη των ελληνι κών επιγραφών (Σ. Αποοτολίδης, Ελευ θεροτυπία, 13.8.10)

ΜΑΡΤΥΡΙΑ Ονάλ Αϊσέ: Νουράν (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 18.7.10, Η. Μανκλίνης, Καθημερινή, 28.8.10) Τολστόι Τατιάνα: Ο πατέρας μου Λέων Τολστόι (Λ. Κουζέλη, Το Βήμα, 29.8.10) Hass Amira: Ανταπόκριση από τη Ραμάλα (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 17.7.10)

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ζίζεκ Σλαβόι: Βία, έξι λοξοί στοχασμοί (Δ. Σωτηρόπουλος, Το Βήμα, 8.8.10) Πλάτων: Τίμαιος (Δ. Μαρούδης, Ελευ θεροτυπία, 31.7.10) Beacker Dirk: Επικοινωνία (Α. Αρτινός, Ελευθεροτυπία, 28.8.10) Taylor Charles: Δυσανεξίες της νεωτερικότητας (Α. Αρτινός, Ελευθεροτυπία, 17.7.10)

Ευαγγελόπουλος Γιώργος: Καστοριάδης και σύγχρονη πολιτική θεωρία (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 24.7.10) Λυγερός Σταύρος: Σταυροφόροι χωρίς σταυρό (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/10) Λυμπερόπουλος Κωνσταντίνος: Στον αστερισμό του Μαρξ (Φ. Οικονομίδης, Ελευθεροτυπία, 31.7.10) Μουφ Σαντάλ: Επί του πολιτικού (Γ. Μερτίκας, Αυγή, 11.7.10, X. Σπυροπούλου, Ελευθεροτυπία, 31.7.10) Παπακωνσταντίνου Πέτρος: Επιστροφή στο μέλλον (Ν. Κουνενής, Αυγή, 11.7.10) Τάρικ Άλι: Ο/ πειρατές της Καραϊβικής (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 28.8.10) Τζουβάνος Δημήτρης: Κρίση και από κριση (Γ. Λακόπουλος, Τα Νέα, 7.8.10) Gray John: Μαύρη λειτουργία (Δ. Κωστόπουλος, Καθημερινή, 20.7.10) Negri Antonio: Goodbye Mr. Socialism (Δ. Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος-Χ. Σιμός, Αυγή, 18.7.10) Nye Joseph: Ηγεσίες που πρωτοπο ρούν (Β. Καπετανγιάννης, Το Βήμα, 1.8.10)

Βήμα, 14.8.10) Καφαόγλου Ηλίας: Σημειώσεις στο ημί χρονο (Κ. Καλφόπουλος, Καθημερινή, 4.7.10) Κιτροέφ Αλέξανδρος: Ελλάς, Ευρώπη, Παναθηναϊκός (X. Κουλούρη, Το Βήμα, 11.7.10) Ντε Μποβουάρ Σιμόν: Το δεύτερο φύλο (Κ. Λυμπέρη, Ελευθεροτυπία, 13.8.10) Πίττας Γιώργος: Η αθηναϊκή ταβέρνα (Ν. Χατζηνικολάου, Ελευθεροτυπία, 3.7.10) Σιφναίου Ευρυδίκη: Έλληνες έμποροι στην Αζοφική (Δ. Δημητρόπουλος, Τα Νέα, 31.7.10) Bonnet Jacques: Βιβλιοθήκες γεμάτες φαντάσματα (Γ. Μπασκόζος, Το Βήμα, 14.8.10) Butler Judith: Αναταραχή φύλου (Κ. Λυμπέρη, Ελευθεροτυπία, 13.8.10)

Βαροπούλου Ελένη: Το θέατρο στην Ελ λάδα (Γ. Πεφάνης, Ελευθεροτυπία, 3.7.10) Γεωργοπούλου Βαρβάρα: Η θεατρική κριτική στην Αθήνα του Μεσοπολέμου (Γ. Πεφάνης, Ελευθεροτυπία, 3.7.10) Καμπανέλλης Ιάκωβος: Θέατρο, Τόμος Η' (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 11.7.10) Κοπί: Η νύχτα της κυρίας Λουσιέν (Γ.Ασδραχάς, Εξπρές, 29.8.10) Μαίτερλινκ Μωρίς: Ο θάνατος του Τενταζίλ (Γ. Στάμος, Ελευθεροτυπία, 21.8.10) Gregory Justina: Όψεις και θέματα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας (I. Κωνσταντάκος, Καθημερινή, 13.7.10)

Καραγιάννης Δημήτρης: Η αδικία που πληγώνει (Γ. Πανούσης, Το Βήμα, 18.7.10) Μαρκάκης Νίκος: Αγαπάτε τα παιδιά σας, αγαπήστε πρώτα τον εαυτό σας (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 29.8.10) Σιδέρης Νίκος: Ο Φρόυντ κρυπτο-κόκκινος; (Φ. Οικονομίδης, Ελευθεροτυπία, 31.7.10)

Rey Pierre: Συνάντηση με τονΛακάν (Α. Αρτινός, Ελευθεροτυπία, 21.8.10)

ΠΑΙΔΙΚΟ -ΕΦΗΒΙΚΟ Κάρρολ Λιούις: Οι περιπέτειες της Αλί κης στη χώρα των θαυμάτων (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 24.7.10) Σαρή Ζορζ: Το προτελευταίο σκαλοπάτι (Μ. Ντεκάστρο, Τα Νέα, 28.8.10) Allen Elise: Νεραϊδένιος κόσμος (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 7.8.10) Birdsall Jeanne: Τέσσερα κορίτσια στο σχολείο (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 10.7.10)

ΟΙΚΟΝΟΜΑ Μποτόπουλος Κώστας: Τα θεσμικά της κρίσης (Γ. Λακόπουλος, Τα Νέα, 28.8.10) Ντυφλό Εστέρ: Η πάλη κατά της φτώ χειας (Γ. Σιακαντάρης, Καθημερινή, 18.7.10) Τσίτος Δημήτρης: Ανάλεκτα διαπραγ ματεύσεων (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 14.8.10)

ΜΟΥΣΙΚΗ Λιάβας Λάμπρος: Το ελληνικό τραγούδι από το 1821 έως τη δεκαετία του 1950 (Α. Χαρκιολάκης, Διαβάζω, 07-08/10)

Δημαράς Αλέξης-Βασιλού-Παπαγεωργίου Βάσω: 1830-2000 Από το κοντύλι

β ι β λ ί α

στον υπολογιστή (Γ. Κοντός, Ελευθερο τυπία;17.7.10, Λ. Νικητάκη, Απογευματι νή, 27.7.10) Κουράκης Νέστωρ: Κλασικά ιδεώδη για μια σύγχρονη παιδεία (Ν. Δημητράτος, Καθημερινή, 27.7.10) Μουλά Ευαγγελία: Αρχαία τραγωδία και παιδί (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 18.7.10) Scurati Antonio: Δάσκαλος και μαθητής (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 28.8.10)

Pazolini Pier-Paolo: Το άρωμα της Ιν δίας (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 10.7.10)

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ Κάφκα Φραντς: Γράμματα στη Φελίτσε (I. Σούσης, Ελευθεροτυπία, 3-10.7.10) Συλλογικό: Αγάπης γράμματα (Λ. Σκουζάκης, Ελευθεροτυπία, 31.7.10, Ν. Μά κρη, Καθημερινή, 14.8.10) Guilleragues: Ερωτικές επιστολές Πορτογαλίδας μοναχής (Ν. Κοκκινάκη, Ελευθεροτυπία, 3.7.10)

ΤΑΞ3Δ1-ΟΔΟΙΠΟΡ1ΚΟ Κακλαμανάκη Ρούλα: Από λέξη σε λέξη, Τόποι (Μ. Μοίρα, Αυγή, 18.7.10) Λακαριέρ Ζακ: Στα ίχνη του Παυσανία (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 4.7.10, Σ. Νικολα'ίδου, Τα Νέα, 24.7.10) Φέρμορ Πάτρικ Λη: Ρούμελη (Λ. Κέζα, Το Βήμα, 1.8.10, Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 7.8.10) Burton Richard: Ταξίδια στα ιερά τε μένη, Μεδίνα-Μέκκα (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 7.8.10, Σ. Νικολα'ίδου, Τα Νέα, 7.8.10, Μ. Καρκανιάννη, Καθημε ρινή, 8.8.10) Debray Regis: Οδοιπορικό στις χώρες της Βίβλου (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 11.7.10, Δ. Αναστασόπουλος, Ελευθερο τυπία, 25.7.10, Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 21.8.10, Γ. Σιακαντάρης, Καθημερινή, 22.8.10) Morris Jan: Βενετία (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 27.6.10, Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 17.7.10) Norwich John Julius: Βενετία (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 13.8.10)

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Παπαδημητρίου Λυδία: Το ελληνικό κι νηματογραφικό μιούζικαλ (X. Δημακοπούλου, Εστία, 10.7.10, Π. Κάνιος, Τα Νέα, 17.7.10)

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Βουτσινά Εθη: Μαγειρική για δύσκο λους καιρούς (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 17.7.10) Goulart Frances Sheridan: Θεραπευτι κές τροφές (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 21.8.10)

ΛΕΞΙΚΟ Ρωμανός Αριστείδης: Μικρό ερμηνευ τικό λεξικό της ξύλινης γλώσσας (Γ. Μαλούχος, Το Βήμα, 18.7.10)

ΛΕΥΚΩΜΑ Συλλονικό: Η Κομμουνιστική Διεθνής 1919-1943 (Φ. Οικονομίδης, Ελευθερο τυπία, 31.7.10) ■

ε κ δ ό σ ε ι ς

τα Ο κ τ ω β ρ ι α ν ά

Ο αντιπρόσωπος του Διαβάζω στην Κύπρο Πωλήσεις τευχών και συνδρομές για το Διαβάζω κα Θέκλα Κίττου Ομ ή ρ ο υ 3κ Λευκωσία 1097, Κ ύ π ρ ο ς · τηλ.: 22 672801

δ:ευπώ λητα ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΛΑΣΟΓΛΟΥ

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

Ελληνική λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1

Το τελευταίο τσιγάρο Λευκή ορχιδέα Το κύμα του έρωτα Η ξυπόλητη των Αθηνών Ό ταν τα παραμύθια λένε αλήθεια Ιμαρέτ: Στη σκιά του ρολογιού Αγαπώ θα πει χάνομαι Όλα σού τα 'μαθα, μα ξέχασα μια λέξη

Δεσποινίς ετών 2 9 ... και κάτι ψιλά

Δωροθέα Ντε Ροπ

3 4 5 6 7

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Λένα Μαντά Καίτη Οικονόμου Γιάννης Αλεξάνδρου Φιλομήλα Λαπατά Εύα Ομηρόλη Γιάννης Καλπούζος Ρένα Ρώσση-Ζάίρη Δημήτρης Μπουραντάς Θεοφάνιά Ανδρόνικου Βασιλάκη Γιώργος Πολυράκης

Ψυχογιός Ψυχογιός Λιβάνης Καστανιωτης Λιβάνης Μεταίχμιο Ψυχογιός Πατάκης

Ψυχογιός

Γενικός πίνακας

=ένη λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

Modern Times

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Victoria Hislop Νοζούντ Αλί Λυκ Μποσί Στιγκ Λάρσον

Διόπτρα Modern Times Καλέντης Ψυχογιός

Yoko Ogawa

Αγρα

Dan Brown John Verdon

Λιβάνης Διόπτρα

6 7

Το νησί Δέκα ετών διαζευγμένη Ο Φρόιντ στο Μανχάταν Το κορίτσι με το τατουάζ Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή Το χαμένο σύμβολο Σκέψου έναν αριθμό

Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά

Στιγκ Λάρσον

Ψυχογιός

9 10

Eat, pray, love Ο γυρισμός

Elizabeth Gilbert Victoria Hislop

Μίνωας Διόπτρα

2 3 4 5

Ποίηση

Γενικός πίνακας

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 5 6 7 9

Τα εύρετρα Ερωτικά ποιήματα Το μονόγραμμα Ποιήματα Μόνο με την άνοιξη. 4 4 ποιήματα Ποιήματα και πεζά Ποιήματα Χίου Σέλγουιν Μώμπερλυ Μαραμπού

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Κική Δημουλά Πάμπλο Νερούδα Οδυσσέας Ελύτης Οδυσσέας Ελύτης Ε.Ε. Cummings Κώστας Καρυωτάκης Κική Δημουλά Νίκος Γκάτσος Έζρα Πάουντ Νίκος Καββαδίας

Ίκαρος Πατάκης Ίκαρος

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοι χεία «Ευπώλητα Ιούλιος - Αύγουστος 2οιο» είναι: ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα, 2ΐο 3615077 ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610-223688 - ΕΛΕΥ-

H W f f jjp j^ e e S E H Νεφέλη Πατάκης Ίκαρος Πατάκης Πατάκης

■ ηηηηηηηη

ΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, Αλυσίδα. 210-3258440 - ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χαλάνδρι, 210-6800644 - ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Αθήνα, 210-2618156 - ΙΑΝΟΣ, Αλυσίδα, 2310276447- ΚΑΛΕΝΤΗΣ, Αλυσίδα, 210-9638790 - ΚΩΝΣΓΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Θεσσαλονίκη, 2310-256173 -

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010

Δοκίμια

Γενικός πίνακας

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5 6 7

8 9 10

Γιατί το Βυζάντιο Το στρατηγικό βάθος. Η διεθνής θέση της Τουρκίας Η απαγορευμένη ιστορία της Ελλάδας Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας 1946 -1 9 4 9 Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας Συνδεδεμένοι Τα 2 0 μεγαλύτερα αινίγματα της ιστορίας Αντιστρουθοκαμηλικά Τα ψιλά γράμματα της Ιστορίας Κατά κεφαλήν καλλιέργεια

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Ελένη Γλυκατζή Αρβελέρ

Ελληνικά Γράμματα

Αχμέτ Νταβούτογλου

Ποιότητα

Συλλογικό

Αρχέτυπο

Νίκος Α. Μαραντζίδης Κώστας Αξελός Ν. A. Christakis & J. Η. Fowler Συλλογικό Μάνος Στεφανίδης Θεόδωρος Παναγόπουλος Χρήστος Γιανναράς

Αλεξάνδρεια.: Νεφέλη Κάτοπτρο Αρχέτυπο Καθημερινή Ενάλιος Ιανός

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία Α/Α ΊΠΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5

6 7

8 9 10

Ο Μικρός Πρίγκιπας Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 4 Το ημερολόγιο μιας ξενέρωτης Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 1 Ο Πέρσι Τζάκσον και η θάλασσα των τεράτων Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 3 Άγγελοι Γαλάζια σελήνη. Οι αθάνατοι, βιβλίο 2 Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 Ομήρου Οδύσσεια: Το παραμύθι των παραμυθιών

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ Τζεφ Κίνι Ρενέ Ρέιτσελ Ράσελ Τζεφ Κίνι Rick Riordan Τζεφ Κίνι Κέιτ Λορέν Αλισον Νόελ Τζεφ Κίνι

Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός Ψυχογιός Πάπυρος Ψυχογιός Ψυχογιός Ψυχογιός Ψυχογιός

Κάρμεν Ρουγγέρη

Λιβάνης

Γενικός πίνακας

Διάφορα Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5

6 7

8 9 10

Γερνάει καλύτερα όποιος γερνάει τελευταίος Κάθε μέρα ελληνικά Τυφλά σημεία Κατάθλιψη. Αυτοθεραπεία χωρίς χάπια Το ταλέντο να ζεις ευτυχισμένα Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν Η τελευταία διάλεξη Το μέγα βιβλίο της τουαλέτας Χωρίς φόβο στο αεροπλάνο Το μυστικό

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Αρκάς Αργυρώ Μπαρμπαρίγου Madeleine L. Van Hecke Lara Honos-Webb Κατερίνα Τσεμπερλίδου Νίκος Σιδέρης Ράντυ Πάους Πέτρος Ντελόπουλος Duane Brown Rhonda Byrne

Γράμματα Λυμπέρη Modern Times Modern Times Modern Times

ΛΕΜΟΝΙ, Αθήνα, 210-3451910 - ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ, Αλυσίδα, 2310-252888 - ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 22310-67276 ΠΑΠΥΡΟΣ-ΑΙΓΕΑΣ, Χίος, 22710-21550 - ΠΑΤΑΚΗΣ,

Πατάκης Αγκυρα Modern Times Λιβάνης

Αθήνα, 210-3650000 - ΡΟΚΚΑΣ, Μεταμόρφωση, 210-2812946 - ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, Αλυσίδα. 2ΐο3323300 - ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ, Πειραιάς, 210-4138114.

δίψάκελος-έρευνα

Τι είναι αυτό που κάνει ένα βιβλίο να γίνει μπεστ-σέλερ;

Τα μπεστ-σέλερ έχουν μπει για τα καλά στπ ζω ή μας. Είναι τμήμα του λογοτεχνικού τοπίου, το οποίο και συγκαθορί ζουν. Προσπαθήσαμε να ανιχνεύσουμε το π ώ ς σκέπτονται οι εκ δ ό τες που είδαν τα βιβλία τους να σκαρφαλώνουν στις π ρώ τες θ έσ εις στις λίστες των ευπώλπτων. Πώς έγινε μπεστσ έλερ Το νησί, Η θάλασσά μας, το Όλα σου τα έμαθα μα ξέχασα μια Αέξη, Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι, το Ιμαρέτ και άλλα πολλά; Παράλλπλα θελήσαμε να μάθουμε πώ ς σκέπτονται οι εκ δό τες όταν αναςπτούν ένα μπεστ-σέλερ. Τα αποτελέσματα τπ ς μικρής αυτής έρευνας θα τα βρείτε παρακάτω. Νομίζουμε ότι οι απόψεις των εκδοτών που φιλοξενούμε δίνουν απαντήσεις, που αποτε λούν και υλικό προβλπματισμού. Μπν ξεχνάμε ότι και οι ίδιοι προβλπματίζονται πάνω σ ε αυτό το γεγονός.

Συνδυασμός στοιχείων Ποιο είναι το μυστικό της επι τυχίας του βιβλίου Η θάλασσά μ α ς του Ευάγγελου Μαυρουδή; Η τριλογία Επιστροφή σ τη Σ μ ύ ρ νη το υ

Ευά γγελου Μ αυρουδή,

στη ν

οποία εντάσσεται τ ο μυθιστόρημα Η θά λα σσ ά μ α ς, αποτελεί μια νέα οπτι κή σ ’ ένα θέμ α που α φορά ιδιαιτέρως το υς έλληνες αναγνώ στες- τη διαλε κτική ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία στην ταραγμένη περίοδο από τα τέλη του 19ου αιώνα ώς τη Μι κρασιατική Καταστροφή. Η αφηγη ματική ικανότητα το υ συγγραφέα, σε συνδυασμό με την ενδελεχή έρευνα που έχει διεξάγει, αναδεικνύουν με ζωντάνια το ιστορικό πλαίσιο και την ατμόσφαιρα τη ς εποχής. Προσωπι κότητες που σημάδεψ αν αυτήν την βιβλία μας είναι η λογοτεχνική τους

κάτια Λεμπέση

κής του βιβλίου και προσδίδουν γοη

αξία. Ο εκδοτικός μας οίκος πάντα

(εκδ' Κέδρος)

τεία σ τη μυθοπλασία του. Ο Μαυ-

υποστήριζε και εξακολουθεί να υπο

εποχή ξετυλίγουν το νήμα τη ς π λο

ρουδής χρησιμοποιεί έντεχνα αρχαι

στηρίζει την ποιοτική λογοτεχνία. Σ ε

οελληνικούς μύθους, που μέσω συμ

ορισμένες περιπτώσεις οι λογοτεχνι

βολισμώ ν

κές αρετές ενός κειμένου συνδυάζον

αντανακλώνται

σ το υ ς

ται με μια σειρά από στοιχεία που κα

ήρω ες το υ βιβλίου. Ομολογώ ότι είναι ένα από τα πιο σ υ ναρπαστικά

μ υθισ τορ ήμ ατα

που

θιστούν ένα βιβλίο ευπώλητο: η μυ θοπλαστική διαπραγμάτευση ενός θ έ

έχουν περάσει από τα χέρια μου στα

ματος που είναι επίκαιρο ή διαχρονικό

χρόνια που βρίσκομαι σ το χώ ρο του

και γεννά έντονα συναισθήματα στον

βιβλίου.

αναγνώστη- ο ρυθμός του κειμένου, η καλοδουλεμένη πλοκή, η προσεγμένη

Υπάρχουν συγκεκριμένα κρι τήρια με τα οποία επιλέγετε ένα βιβλίο, ξέροντας ότι με αυτά τα κριτήρια το βιβλίο θα γίνει μπεστσέλερ;

γλώ σσα και οι ρεαλιστικοί διάλογοι, η πολυπρισματική αφ ήγηση- η ικανό τητα του συγγραφέα να πλάθει πει στικούς χαρακτήρες με τους οποίους

Δεν υπάρχει συνταγή για μπεστ-σέ-

μπορεί να ταυτιστεί ο αναγνώστης. Αν προσπαθήσεις να δημιουργήσεις από

λερ. Στον Κέδρο το βασικό κριτήριο

το μηδέν ένα μπεστ-σέλερ, πιθανό

σύμφωνα με το οποίο επιλέγουμε τα

τατα θα αποτύχεις.

δίψάκελος-έρευνα

Θέμα, πλοκή, χαρακτήρες Τ ο βιβλίο παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία σε όλ ες σχεδόν τις πόλεις τη ς Ελλάδας, από το Ηράκλειο έως τη ν Αλεξανδρούπολη και από τη Ρόδο έω ς τα Γιάννενα, σ ε π ερισσό τε ρ ε ς από 5 0 εκδηλώσεις. Βραβεύ τηκε με τ ο Βραβείο Αναγνωστών 2 0 0 9 του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, γεγονός π ου του έδω σε ακόμα μεγα λύτερη δυναμική. Τ ο βιβλίο, με τον μικρό τίτλο που τον απομνημονεύει κανείς εύκολα, κατάφερε με την κα λύτερη διαφήμιση «από στόμα σ ε στόμα» να κερδίσει το υς αναγνώ στες. Κυκλοφ όρησε και σ ε audio book, Νώντας Παπαγεωργίου (εκδ. Μεταίχμιο)

Τι είναι εκείνο που έκανε το Ιμαρέτ επιτυχία, μπεστ-σέλερ;

δεύεται από CD με τα τραγούδια του

Τ ο Ιμαρέτ τα έχει όλα. Έ ρω τα, θάνα

Ιμ αρέτ (παραδοσιακά τραγούδια που

το , γέννηση και ζωή, επανάσταση,

αναφέρονται μέσα στην αφήγηση

καταστροφή και δημιουργία. Πρόκει

το υ μ υθιστορήματος και υπήρχαν

ται για ένα ιστορικό μ υθιστόρημα - τ ο

100

αλλά και ειδική έκδοση που συ νο

πριν από το 1 8 8 0 , τα οποία ερμήνευ

είδος είναι ιδιαίτερα αγαπητό στο

σ ε το μουσικό σχήμα «Λαλητάδες»).

ευρύ κ οινό- που μιλά για τη συνύ

Σ ήμερα, δύο χρόνια μετά την πρώτη

παρξη τόσω ν αιώνων μεταξύ Ελλή

έκδοσή

νων και Τούρκων. 0 Γιάννης Καλ-

4 0 .0 0 0 αντίτυπα και συνεχίζει την

π ούζος αναπαριστά μια ολόκληρη

ανοδική του πορεία.

εποχή, με μοναδικό τρόπ ο και χωρίς

Το Ιμ α ρ έτ είναι ένα βιβλίο που σε

προκατάληψη, παράλληλα μ ε την π ε ριπέτεια, τη δράση, τον έρωτα, τις

κερδίζει από τις πρώ τες σελίδες. Αξί

το υ ,

έχει

ξεπ ερά σ ει

τα

ζει να το διαβάσετε.

κωμικές ή τις τραγικές καταστάσεις

πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής κοι

Ποια είναι τα κριτήρια επιλο γής που έχετε για ένα μπεστ-σέ λερ; Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι ένα συγκεκριμένο βιβλίο θα γίνει μπεστ-σέλερ;

νωνίας. Η αφήγηση έχει όλα τα συ

Π οτέ δεν μπορεί κανείς να είναι σί

ενώ, μέσα από τις πολλαπλές ανα γνώσεις που προσφέρει το βιβλίο, μεταφέρεται το μήνυμα τη ς ανθρωπιάς και τη ς συνύπαρξης των λαών στο

στατικά, σ το βαθμ ό ακριβώς που

γ ουρος εάν ένα βιβλίο μπορεί να

χρειάζεται για να κάνει την ανάγνωση

εκτοξευτεί σ ε πωλήσεις. Αλίμονο,

μια δυνατή και αληθινή εμπειρία.

τό τε όλοι οι εκδ ό τες θα είχαν μόνο

μ π εστ-σέλερ. Υπάρχουν όμω ς κά

πλοκή, οι χαρακτήρες, να μπορούν

ποια στοιχεία που προοιωνίζονται

να το διαβάσουν ευχάριστα όλοι.

την πιθανή καλή εμπορική πορεία ενός βιβλίου: το θέμ α , η δυνατή

Φαίνεται ότι όλα αυτά τα στοιχεία τα είχε τ ο Ιμαρέτ.

Άμεσος τρόπος γραφής Πού νομίζετε ότι οφείλεται η μεγάλη επιτυχία του βιβλίου Το νησί; Ποια είναι τα στοιχεία που βοήθησαν να έχει τόσο μεγάλη ανταπόκριση στο ελληνικό κοινό; Το Ν ησί δεν είναι απλά ένα εμπνευ σμένο μυθιστόρημα. Είναι μια βαθιά εσωτερική σύνδεση τη ς Hislop με την εποχή και τη Σπιναλόγκα όπως αυτή ήταν. Ταυτόχρονα όμως καταφέρνει να ακουμπήσει όλες τις πλευρές που κρύβει ο καθένας μέσα του: την γλυκιά, τη ζηλόφθονη, την εγωπαθή ή την καλοσυνάτη. Δεν είναι μια ερω τική ιστορία αλλά ο έρωτας για τη ζωή. Το γεγονός επίσης ότι μια ξένη γυναίκα κατάφερε να νιώσει και να πε ριγράφει τον εσωτερικό κόσμο του μέσου Κρητικού μάς γοητεύει και μας

λύτερο μπεστ-σέλερ όλων των επο

κολακεύει. Η εξαιρετική μετάφραση

χών στην Ελλάδα.

παίζει σημαντικό ρόλο στην επιτυχία

πάνω από όλα η ελπίδα. Κλείνοντας το

Ποια είναι τα κριτήρια επιλο γής των βιβλίων που πιστεύετε ότι θα γίνουν μπεστ-σέλερ; Ό σ ο το δυνατόν πιο συγκεκριμένα κριτή ρια.

του, αλλά πάνω απ’ όλα ο άμεσος τρ ό π ος γραφής τη ς Hislop: δεν πλατιάζει περιγράφοντας τοπία, αλλά τα συναι σθήματα που γεννά η εγκατάλειψη και βιβλίο αισθανόμαστε ότι βγήκαμε κι

Πιστεύω πολύ στην οργάνω ση της

εμείς νικητές από την όποια ασθένεια μπορεί να κρύβεται μέσα μας. Όλα

τω ν τίτλων που αναζητάμε. Το αν θα

αυτά το κάνουν πραγματικά μοναδικό

γίνει μ π εσ τ-σ έλερ ένα βιβλίο είναι

και πιστεύω ότι σύντομα θα μπορούμε

κάτι που δεν μπορεί να π ροβλεφθεί.

να πούμε ότι η Διόπτρα έχει το μεγα

Υπάρχουν φ ο ρές που απλά μιλάει το

εταιρείας όσ ον αφ ορά τη διαχείριση

Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος (εκδ. Διόπτρα)

δ:φάκελος-έρευνα

ένστικτό μας. Α λλες φ ο ρές υπάρ

γιατί αποτελούσε και αποτελεί παγ

χουν απτά δεδομένα που προκύ

κοσμίους μοναδικό οδηγό για την εγ

πτουν από την έρευνα του τμήματος μάρκετινγκ: σ ε ποιο τμήμα τη ς αγο

κυμοσύνη, που προέκυψε από ενδε λεχή έρευνα. Τ ο να μαθαίνεις από το

ράς απευθύνεται, αν έχει πρω τοπόρα

απ οτέλεσμα κ άθε επιλογής σο υ είναι

αντίληψη ή στοιχεία κ.ά. Για το μόνο

άλλο ένα εργαλείο. Αλλά τα περισ

βιβλίο που ήμουν απολύτως βέβαιος ότι θα γίνει μπ εστ-σέλερ είναι τ ο Τι

σό τερα από τα μπ εσ τ-σ έλερ μας ή ρ θαν γιατί μίλησαν πρώτα στην ψυχή

να περιμένεις όταν είσαι έγκυος,

μας και μετά σ το μυαλό μας.

Τα μεγάλα best seller μας ξαφνιάζουν Άννα Πατάκη (εκδ. Πατάκη)

Αυτό που ξεχώρισε, πιστεύω, το Όλα σ ο υ τα ’μ α θ α μ α ξέχ α σ α μια λ έ ξη του Δημήτρη Μ πουραντά είναι το γεγο νό ς ότι με όχημα τη μυθοπλασία πέ ρασε σ το υ ς αναγνώστες ένα μάθημα του «πώς να ζήσει κανείς τη ζωή του με τον κ αλύτερο για τον ίδιο τρόπ ο». Α υτό είναι που απασχολεί τον συγ γραφέα του βιβλίου αυτού, βρίσκεται στο ν πυρήνα τη ς σκέψης το υ, εμ πνέει τη ζωή του και τη διδασκαλία

το υ ω ς πανεπιστημιακού δασκ ά λου κι αυτό κατάφερε να περάσει

στο υ ς εκατοντάδες χιλιάδες αναγνώ

102 82

σ τε ς του. Και δεν είναι καθόλου απί θανο να δημιουργήσει ένα είδος σχο λή ς στα επόμενα χρόνια.

Ποιο είναι το κριτήριο αυτό που κάνει ένα βιβλίο να ξεπερνά τα όρια και να γίνεται μπεστ-σέλερ; Πάντα, όταν μιλάμε για μ πεστ-σέλερ, μιλάμε εκ τω ν υστέρω ν. Είναι ελάχι σ τες οι φ ορές που κάποιος μπορεί να

Ποιο είναι το μυστικό της επι τυχίας του βιβλίου του Δημήτρη Μπουραντά;

πει ότι προέβ λεψ ε πραγματικά ένα μεγάλο μπ εσ τ-σ έλερ, με το οποίο εν νοούμ ε μια συντριπτικά μεγάλη ξαφ νική επιτυχία. Δεν υπάρχουν κριτή

ρια που μπορεί να θέσει κάποιος από

ότι είναι βιβλία, στπ συντριπτική

πριν γι’ αυτό, χωρίς αυτό να σημαί-

πλειονότπ τα, εύλππτα και με μια

νει ότι στπν καθημερινή μας π ρα

ιστορία δυνατή π ου μπορεί να λει

κτικά δεν ξέρ ου με συ νή θω ς τι μπο

τουρ γήσει σαν όχπμα, που κατα

ρούμε μέσα σ ε ένα πλαίσιο να περι

φ έρνουν, κ ομίζοντας ένα ν έο στο ι

μ ένουμε εμπορικά από ένα βιβλίο.

χείο κατά κάποιο τρ ό π ο πάντα, να

Τα μεγάλα μ π εσ τ-σ έλερ όμ ω ς μας

γίνονται ένα είδος μ όδας, οπ ό τε από

ξαφνιάζουν σχ εδ ό ν όλου ς πάντα,

κει και π έρα αποκτούν τα χαρακτπ-

ακριβώς γιατί ξεπερνούν το πλαίσιο.

ριστικά που έχει π μόδα ω ς κοινω

Εκ τω ν υ στέρω ν λοιπόν βλέπ ου μ ε

νιολογικό φαινόμενο.

Θέμα τεχνογνωσίας Διαπιστώνουμε ό λ ο τ ο καλοκαίρι ότι τα βιβλία σα ς, κυρίως τα μυθιστορήματά σας, είναι μπεστ-σέλερ. Υπάρχει κάποιο μυστικό αυτής τη ς επιτυχίας; Ποια είναι τα κριτήρια επι λο γής τω ν βιβλίω ν/μυθιστορημάτω ν που γίνονται μπεστ-σέλερ; Όλα

οφείλονται στη ν πολλή

και

σκλπρή δουλειά, στη συσσω ρευμένη πείρα και στην τεχνογνωσία που δια θέτει η εταιρεία μας. Θα έλεγα, ακό μη, ότι η συνεχής και επίμονη επι δίωξη για αποτελεσματικότερο μάνα τζμεντ τη ς εταιρείας συμπαρασύρει και εμπνέει τους ανθρώπους τη ς να πετύχουν ακόμα καλύτερα αποτελέ σματα. Η επιλογή οποιουδήποτε βιβλίου προς έκδοση είναι σχεδόν πάντα ένα ρίσκο για τον εκδότη. Εμείς, στις εκδόσεις Ψυχογιός, συνυπολογίζουμε πολλούς παράγοντες όταν πρέπει να αποφασί σουμε για την έκδοση ενός βιβλίου, μεταξύ των οποίων η λογοτεχνική του

δ:φάκελος-έρευνα

αξία, η φήμη του συγγραφέα, το εν

τελέσματα. Έ χω πει στο παρελθόν ότι

διαφέρον ή η πρωτοτυπία του θέμα

η εταιρεία μας δεν έχει να ζηλέψει τί

το ς, τα διεθνή βραβεία κ.λπ. Φυσικά,

ποτε από μία μεγάλη εταιρεία του εξωτερικού- απλώς το μέγεθος της

δεδομένου ότι είμαστε εμπορική εται ρεία, λαμβάνουμε υπόψη μας και τον

αγοράς προσδιορίζει και τα αποτελέ

παράγοντα «εμπορική αξία».

σματα των πωλήσεων. Ακόμα, ο υψη

Έ χο υμ ε την τεχνογνωσία να χαρα κτηρίσουμε εκ των προτέρων ένα βι

λός επαγγελματισμός που μας διακρί

βλίο μπεστ-σέλερ. Το ρίσκο, βέβαια,

νεργάτες μας σε όλα τα επίπεδα είναι

σ ε μια τέτοια πρόβλεψη είναι υψηλό,

παράγοντες που συμβάλλουν στην επιτυχία.

γιατί το αναγνωστικό κοινό είναι τε λικά ο απόλυτος κριτής, όμως μελε

νει και οι άριστες σχέσεις με τους σ υ

τώντας τις τάσεις τη ς αγοράς και τις

Αυτή η επιτυχία αφ ορά μόνον μυ

πιο πρόσφατες προτιμήσεις των ελλήνων αναγνωστών, είμαστε σ ε θέσπ

θιστορήματα; Γιατί όχι άλλα βιβλία

να κάνουμε μια πολύ καλή π ρόβλεψη

(non fiction, πολιτικά δοκίμια, ψυχο λογίας κ.ά.);

ως προς το κατά πόσο ένα υπό αξιο

Η επιτυχία δεν αφορά μόνο μυθιστο

λόγηση βιβλίο θα «μιλήσει» στην καρ διά του κοινού.

Απλά, οι άλλες κατηγορίες απευθύνο

ρήματα, αφορά όλες τις κατηγορίες. νται σ ε περιορισμένου ενδιαφέροντος

Πώς εξηγείτε ότι η ίδια συγγρα φέας σ ε άλλον εκδότη πουλάει λίγα ή κάποιες χιλιάδες αντίτυπα και όταν

αναγνωστικό κοινό. Σ ε όλο τον κόσμο συμβαίνει αυτό. Έ ν α μυθιστόρημα έχει τη δυναμική να αγοραστεί από

έρχεται σ ε εσ ά ς πουλάει π ολλές χι λιάδες;

όλους όσοι διαβάζουν βιβλία, ενώ τα

Ισχύει ό,τι προανέφερα. Η καλύτερη

αναγνώστες στους οποίους απευθύ νονται.

οργάνωση φέρνει και καλύτερα απο

ειδικά βιβλία μόνο από τους λίγους

Ο νέος ρόλος των best seller ΌλγαΣελλά

ελικά με ποια βιβλία ξεχνιό

νοπώ λησαν το ενδιαφέρον του κοι

μ αστε -ό π ω ς έλεγ ε κι εκείνο το παλιό αλλά π οτέ φ θ α ρ

νού τ ο καλοκαίρι, π ερίοδος που πα ραδοσιακά μαζί με μαγιό, π αρεό και

μένο σλόγκαν που διαφήμιζε τα Άρ-

αντηλιακά, βάζουμ ε και ένα-δυο βι

λεκιν; Ποια βιβλία συ νο δεύ ου ν τις

βλία σ τη βαλίτσα;

ώ ρ ες

χ α λά ρ ω σ η ς

Οι λίστες τω ν μ π εσ τ-σ έλ ερ για το υς

όλων, τις διακοπές; Ποια βιβλία μ ο

καλοκαιρινούς μήνες, που δημ οσί

τη ς

επ ίσημ η ς

ε υ σ ε το Δ ια β ά ζω σ τ ο π ερα σ μ ένο

βλία το υ ς φτάνουν σ ε ε υ ρ ύ τε ρ ο

τε ύ χ ο ς το υ , είναι εύγλω ττες. Με δ ύο

κοινό απ ό τη σ τεν ή ομ άδ α τω ν π α

ή τρ εις εξα ιρ έσ εις, οι υπ όλο ιπ ες θ έ

ραδοσιακώ ν αναγνω στώ ν λ ο γ ο τε

σ εις τη ς λίστα ς έ χο υν καταλη φ θεί

χνίας, είτε επ ειδή οι ίδιοι είναι δ η

από συ γγραφ είς που έ χο υν ταυτι

μοφ ιλείς και έχο υν ή δ η φτιάξει το

στεί με τη λεγάμ εν η light λ ο γ ο τε

fan club το υ ς είτε επ ειδή η θε μ α τ ο

χνία, με πολύ συ γκεκ ριμ ένη ς κα

λογία τω ν βιβλίων τ ο υ ς αγγίζει τα

τε ύ θ υ ν σ η ς θεμ α τολ ογ ία : ανεκπ λή

εν δ ια φ έ ρ ο ν τ α ε υ ρ ύ τ ε ρ ο υ κ οινού

ρ ω το υ ς έρ ω τ ες , ερω τικά τρίγωνα,

είτε επειδή λειτουργεί ακ όμ η η διά

α π ω θημ ένα, μίση και π ά θη , μπ λεγ

δ ο σ η εν ό ς βιβλίου « απ ό σ τό μ α σ ε

μ ένα οικογενειακά δέν τρα , μια ρ ο

σ τό μ α » .

μ αντική α ν α ζή τη σ η , τελικ ά , τη ς

Κι αν σ το υ ς ξέν ο υ ς εκδ ο τικ ού ς οί

α νεκ πλή ρω της αγάπης. Α λλά και

κ ου ς η λεγάμ εν η σ ο β α ρ ή και η light

χ α μ έ ν ες π α τρ ίδ ες, μ εσ ο π ό λ εμ ο ς ,

λο γοτεχνία ξεχω ρίζει είτε απ ό τα

μ π ελ επ όκ , πολιτικές ίντριγκες πα

εξώ φ υ λλα είτε απ ό το ν τίτλο τη ς

σπ α λισ μ έν ες με αστυνομ ικ ό μ υσ τή

σ ειρά ς είτε από τ η διαφ ορετική τυ-

ριο. Ιδού οι δημοφ ιλείς θ ε μ α το λ ο

ποτεχνικ ή εμφ άνιση, σ τη ν Ε λλάδα

γίες τω ν μ υθισ τορ ημ ά τω ν π ου κυ

όλα είναι ένα: βιβλία σ ο β α ρ ή ς και

ρίως διαβάζονται, που «χτυπ ά νε»

ελαφ ριάς λο γοτεχνίας βρίσκονται

π ολύ υψ ηλά νο ύ μ ερα , α συ νή θιστα

δίπλα-δίπλα σ το υ ς ίδιους πάγκους,

υψ ηλά για τ ο αναγνω στικό κοινό

τω ν ίδιων βιβλιοπωλείω ν, ή σ το υ ς

τη ς Ε λλάδας.

κ α τα λό γ ο υ ς τω ν ίδιων εκ δ ο τώ ν .

Είναι οι θε μ α τολ ογ ίες μιας λο γ ο τε

Γιατί όλοι οι ε κ δ ό τε ς κυνηγούν τ ο

χνίας που έχει δ ιαμορφ ώ σει τα χα

μ π εσ τ-σ έλ ερ , όλοι οι συγγραφ είς

ρακτηριστικά το υ νέο υ αναγνωστι

θέ λ ο υ ν να γίνουν ευπώ λητοι, όλοι οι

κού κοινού: είναι γυναίκες, είναι οι

βιβλιοπ ώ λες π ρ ο βά λλο υν ω ς «κ ρά

α ναγνώ σ τες το υ ε ν ό ς βιβλίου το

χ τη » τ ο βιβλίο π ου φ έρνει π ε ρ ισ σ ό

χ ρ ό ν ο , χ ρη σιμ οποιούν τα συγκεκ ρι

τε ρ ο κ ό σ μ ο σ τα βιβλιοπωλεία.

μ ένα βιβλία ω ς μ έρ ο ς τω ν αξε-

Τελικά, σ ε περίπου δ έκα χρόνια -ό σ α

σο υά ρ και τη ς κοινωνικότητάς το υς,

δημοσιεύονται στο ν τύπ ο οι λίστες

και επιλέγουν βιβλία με σ τό ρ υ που

τω ν μ π εσ τ-σ έλ ερ - έχουμ ε όλοι ανα

παραπέμπει στις κ α θη μεριν ές τ η λ ε

τρέψ ει και αντιστρέψει τα κριτήριά

οπτικές σε ιρ έ ς -ελ λ η ν ικ ές και μη.

μας. Οι δημοσιογράφοι ασχολούμα

Τα τελευταία χρόνια σ ’ αυ τό το

στε με τα βιβλία που πουλάνε, οι συ γ

κοινό έ χο υν π ρ ο σ τε θε ί και οι γυναί

γραφ είς π ρο σπ α θο ύν να αγγίξουν

κ ες οικονομικές μ ετα νά στριες, π ου

ό λ ο και ευρ ύτερο κοινό π ρο σ α ρμ ό

ζου ν π λέον π ολλά χρόνια σ τη χώ ρα

ζοντας, συχνά, τη θεμ ατολογία τους,

μας και μ έσ ω τω ν βιβλίων βρίσκουν

οι εκ δ ό τες κυνηγάνε πάντα το ν νέο

έναν ακ όμ η τρ ό π ο κοινωνικής έν

Ιούδα π ου φ ιλούσε υ π έροχα και τις

τα ξη ς σ τη νέα τ ο υ ς χώ ρα.

ν έες Μ άγισ σες τ η ς Σ μ ύ ρ νη ς. Ό σ ο για

Ό σ οι από το υ ς σ υ γγραφ είς δ εν ανή

το υς αναγνώ στες (ή μάλλον τις ανα-

κουν σ ’ αυτήν τη ν κατηγορία, αλλά

γνώ στρ ιες), είναι ευ χ α ρ ισ τη μ ένες

κ αταφ έρνουν να εισχω ρή σου ν στις

γιατί μετέχουν σ ε ένα ακόμη κοινω

λίσ τες τω ν μ π εσ τ-σ έλ ερ (Σοφία Νι-

νικό m ust! Μήπως τα μ π εσ τ-σ έλ ερ

κολαΐδου, Μιχάλης Γκανάς, Λ ένα Δι-

άλλαξαν τη ρότα τη ς σύ γχρ ονης ε λ

βάνη, Γιάννης Κ αλπούζος), τα βι

ληνικής λογοτεχνίας; ■

δ:βιβλιοθήκες ΑΠΟ ΤΟΝ Ν ΑΣΟ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

Μια μοναστική βιβλιοθήκη Ναύπακτος είναι γνω στή για

λιάδες τόμους και περί τα χίλια πεν

το παρελθόν τη ς. Για εκείνη

τακόσια περιοδικά.

τη

που

Μοναστική βιβλιοθήκη, άρα συλλογές

έδω σε ένα γερό χτύπημα στην επε-

θρησκευτικού κι εκκλησιαστικού πε

ναυμαχία

(1 5 7 1 )

κτατικότητα τη ς Οθωμανικής αυτο

ριεχομένου; Ουδόλως. Ναι μεν είναι ευ

κρατορίας. Είναι πάλι γνω στή για τα

διάκριτα τα κείμενα που καλύπτουν τα

αξιοθέατά τη ς. Για το επιβλητικό κά

πανεπιστημιακά πεδία της Ποιμαντι

στρ ο τη ς και για τ ο χαριτωμένο, γρα

κής, της Ομιλητικής, της Κατηχήσεως,

φικό τη ς λιμάνι. Ίσω ς, όμω ς, δεν έχει

του Κανονικού Δικαίου κ.λπ., παρά

γίνει ακόμα γνω στή για το μοναστήρι

πλευρους τομείς σχετικά με βίους

της. Τ ο πνευματικό κ ύτταρο το οποίο

αγίων, τον μοναχισμό, τον ασκητισμό,

δεν παύει να εντυπωσιάζει εδώ και

καθώς και τις κοινωνικές πτυχές της

τριάντα τρία χρόνια με την πολύ

θρησκείας, όπως τα βιβλία που άπτον-

π λευρη δραστηριότητά του. Οι μοναχοί που εγκαταβιώνουν εκεί

ται των θεσμώ ν του γάμου και της οι

παρείχαν για αρκετόν καιρό στους ηλι

γραφία και η ποίηση. Δεν λείπει εξάλ

κιωμένους τη ς ευρύτερης περιοχής

λου μια μικρή δόση μουσικής, αφού σε

στέγη και τροφ ή σ το «γηροκομείο»

κογένειας. Δεν λείπει, όμως, η πεζο

περίοπτη θέσ η βρίσκεται ένας εορτα

της μονής. Στους ενεργούς πολίτες

στικός τόμος της γερμανικής δισκο-

προσφέρουν τη δυνατότητα διοργά

γραφικής εταιρείας Deutsche Gram-

νω σης συνεδρίων στο ευρύχωρο αμ

mophon. Και δεν παραλείπεται η ενα

φιθέατρο. Και στη νεολαία, αφενός,

σχόληση με τις σύγχρονες τάσεις της

χαρίζουν διακοπές σ ε κατασκηνώ

λογοτεχνίας, κάτι που υποδεικνύεται

σεις και, αφετέρου, ανοίγουν το ίδιο

περίτρανα (και περήφανα) με την

αμφιθέατρο, π ου μετατρέπεται σε εξε

ύπαρξη παλαιών και νέων τευχών του

ταστικό κέντρο για τη διεξαγωγή των

περιοδικού Διαβάζω.

ετήσιων εξετάσεω ν προς απόκτηση

Ο πατήρ Θ εολόγος, ο οποίος έχει

Ελληνοαμερικανικής Σχολής.

ματοποιεί με υπομονή και προσήνεια,

Η μάθηση, ω σ τόσ ο, προϋποθέτει βι

παρακολουθεί το βλέμμα που περι

βλία. Οπότε, δεν θα πετύχαινε τους

φέρεται στις π ροθή κες και μοιάζει

πολυσχιδείς στόχους του το μονα

σαν να περιμένει την επόμενη, μάλ

106

διπλώματος Proficiency και Low er της

αναλάβει την ξενάγηση και την πραγ

στήρι αν δεν μεριμνούσε για την ίδρυ

λον αυτονόητη, ερώ τηση.

ση στοιχειώδους βιβλιοθήκης, θ α σκε φτόταν κάποιος. Αλλά, στο σημείο

«Διαθέτει μήπως η βιβλιοθήκη κάτι σπάνιο;»

αυτό, θα έπεφ τε έξω. Όχι για το ου

«Βεβαίως. Μόνο που η έ κ θ εσ η των

σιαστικό μέρος του λόγου αλλά για

σπάνιων αποκτημάτων μας γίνεται

τον συνοδευτικό επιθετικό προσδιο ρισμό: η βιβλιοθήκη, αν και π ρόσφα

σ το μουσείο τη ς μονής». Π ροσπερνά και κινείται προπομπός,

τη, περιλαμβάνει περί τους είκοσι χι

ανάμεσα στους λοιπούς επισκέπτες,

χαρίζοντας απλόχερα την ευλογία του

δοξοι μοναχοί, φ ύλακες επ ομένω ς

και δίνοντας διακριτικά το χέρι του

τη ς πίστης, οι οποίοι όχι απλώ ς δεν απαρνούνται το «ειδωλολατρικό» πα

χη είναι η συμπεριφορά και των άλλων

ρ ελθό ν αλλ’ αντίθετα το προ β άλ

αδελφών του. Η όλη ατμόσφαιρα

λουν; Και το συνδέουν με το παρόν,

αποπνέει ευγένεια και καλοσύνη, χω

περνώ ντας από τη μακραίωνη λαϊκή

ρίς καθόλου να επιδιώκεται η δημι

παράδοση; Μικρασιάτικη κουρτίνα

ουργία τυχόν απωθητικού δέους.

ιερού βή μα τος του 1911 και ένας επι

Φτάνοντας στη ν αίθουσα του μου

τάφιος από μαστίχα και κερί του

σείου, δεν είναι τα σπάνια βιβλία π ου

1 8 6 0 εκτίθενται δίπλα σ ε παλιά μου

τρ αβού ν τη ν προ σο χή . Είναι μια σει

σικά όργανα, ραδιόφωνα και νομί

ρά αρχαιοελληνικών ανάγλυφων σ τη

σματα, πλάι σ ’ έναν ξεχαρβαλω μένο

λών, με το ν Ασκληπιό, το ν Ιπποκρά

αλλά χαριτωμένο αργαλειό και σ ε μια

τη, τον Ηνίοχο: αντίγραφα από τα

χοντροκομμένη («ορθοπ εδική », λέει

μουσεία τη ς Ελλάδας, σ ε ένδειξη τη ς

ο ξεναγός μας) καρέκλα. Κάπου πιά

συνέχειας τη ς φυλής και το υ πολιτι

νει τ ο μάτι έναν στρατιωτικό ασύρμα

σ μ ού τη ς. Πώς μπορείς να καταπνί

το και ένα κράνος, κατάλοιπα λη σμ ο

ξεις ένα επιφώνημα θαυμασμού;

νημένα, να εκφ ράζουν ευχή οριστι

Όταν βλέπεις πω ς υπάρχουν ο ρ θ ό

κής λή θη ς.

____

π ρος α σπασμό των πιστών. Αντίστοι

δ: βιβλιοθήκες

Αποψη από τη μοναστική βιβλιοθήκη στη Ναύπακτο Και τα βιβλία; Σ το γρή γορο διάβα της

χαρακτήρα του έργου που συντελεί-

λαβαίνεις να σημειώ σεις λίγα απ’ αυτά:

ται, σου παρουσιάζει το ... ιχθυοτρο φείο!

Φιλοκαλία των Ιερώ ν Νηπτικών, εκ-

«Λειτουργεί με βιολογικά φίλτρα και

δόσεω ς του έτου ς 1 7 8 2 .

οξυγονογεννήτρια» σο υ εξηγεί «και

Τα Ιερά Ευαγγέλια, τυπωμένα στη Βε

παρέχει τρ οφ ή σ ε όλου ς εμά ς το υς

νετία το 1 7 9 3 .

αδελφούς. Σ ας επισημαίνω ειδικό

Ευχολόγιο, σ ε χειρόγραφ η μ ορφ ή (!),

τερα το υς οξύρρυγχους, αυτούς που

από τα μέσα το υ 16ου αιώνα. Α ποτε

108 82

βολία ό σ ον αφ ορά τον πολύπλευρο

επίσκεψης, μόλις και μετά βίας π ρο

βγάζουν το χαβιάρι και που πλούτι

λεί, προφανώς, το παλαιότερο έκ

σαν τον εθνικό ευεργέτη Βαρβάκη

θεμ α του μοναστηριού. Και δένει

την εποχή τη ς Μ εγάλης Αικατερίνης

απόλυτα με το ν γειτονικό του ξυλό

τη ς Ρωσίας, και τα χριστόψαρα, που

γλυπτο στα υρό του 18ου αιώνα, στις

αφ θονούσαν στη ν Τιβεριάδα, τη λί

δ υο όψεις του οποίου απεικονίζεται,

μνη τη ς Γαλιλαίος, εκεί όπου κατεξο-

έξι από τη μια πλευρά και έξι από την

χήν δίδασκε ο Ιησούς. Β λέπετε, δεν

άλλη, το «Δωδεκάορτο».

αρκεί η πνευματική τρ οφ ή τω ν βι

Καθώ ς αρχίζεις να αισθάνεσαι άσχη

βλίων».

μα για την κατάχρηση το υ χρόνου

«Και ό λ ες αυτές τις δραστηριότητες

του πατρός Θ εολόγου, δεδομένου ότι

τις επ ιφυλάσσετε μόνο στο υ ς λίγους

δεν είσαι ο μ όνος ενδιαφερόμενος

επισκέπτες;» απορείς με αφέλεια.

για τη βιβλιοθήκη και τις άλλες δρα

«Λ άθο ς. Η μονή διαθέτει και ραδιο

στηριότητες τη ς μονής, ο μοναχός σε

φωνικό σ τα θμ ό που εκπέμπει επί ει

εκπλήσσει ακόμα μια φ ορά. Προκει-

κ οσιτετραώ ρου βάσεω ς» έρχεται η

μένου να μη σο υ μείνει καμιά αμφι

απάντηση και σ ε αφήνει άφωνο. ■

δ:π εριοδεύω ν ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ «Π οιος είδε κ ρ ά το ς λιγ ο στό σ ’ ό λ η τη γη μοναδικό / εκ α τό να εξο δ εό ει και πενή ντα να μαζεύει; / Να τρ έφ ει ό λ ο υ ς τ ο υ ς α ργ ο ύς, να ’χει επ τά Π ρ ω θυ π ου ργ ο ύς / ταμ είο δίχω ς χ ρ ή ματα και δ ό ξ η ς τ ό σ α μ νήματα;»

τέ χ ν η Με αφορμή τη συμπλήρωση

πίστη Φιλοσοφία και θρησκεία ή, σω

των 50 χρόνων από την ανακήρυξη

στότερα, Λόγος και πίστη· σε αυτό το αν

της Κυπριακής Δημοκρατίας, το ιστο

τιθετικό (;) δίπολο αφιερώνει τις σελίδες

ρικό λογοτεχνικό περιοδικό Η ΛΕΞΗ

του το Νέο περιοδικό για τη φιλοσοφία

αφιερώνει ένα άδικό τεύχος (διπλό, urf

τό π ο ς «Αγαπώ πολύ την Αθήνα,

COGITO, στο 10ο τεύχος του, που κυ

αρ. 203-204) στην «κυπριακή λογο

αλλά πρέπει να ομολογήσω ότι

κλοφόρησε χάρη στις φροντίδες των εκ

τεχνία». Πολύ σωστά άλλωστε, διότι

μου λείπει η θέα της θάλασσας, που

δόσεων Νεφέλη. Από τις ρωμαιοκαθο

μόνο μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο κρα-

στην Άνδρο είναι μέρος της ζωής

λικές αντιλήψεις περί συμπληρωματι-

τικο-πολιτικό μπορεί να γίνεται λόγος

μου». Τα λόγια αυτά ανήκουν στον

κστητας των δύο, στην προτεσταντική

για «κυπριακή» λογοτεχνία Στην πραγ

Νικήτα Κακλαμάνη, τον νυν δή

θέση περί διαχωρισμού τους, στην ορ

ματικότητα, το καλό περιοδικό αφιε

μαρχο Αθηναίων, που συμμετέχει

θόδοξη αποφατικσππα, τις ιστορικές πε

ρώνει τις 300 κοντά σελίδες του σε

και αυτός με ένα δισέλιδο κείμενό

πλευρές της ελληνικής λογοτεχνίας

του στο «προσκλητήριο» που σάλ

μικής παράδοσης ή στην υπέρβαση

που γράφεται στην Κύπρο, με κείμε

πιζα καθ’ έτος ο Γιώργος Δαρδανός

της «ψευδούς ορθολογικότατος» του

να κυπριών και ελλαδιτών λογοτε

μέσα από τις σελίδες της επιθεώ

βουδισμού, καθώς και στην επίδραση

χνών και μελετητών, από τα ιδιωματι

ρησης ΝΗΣΟΣ ΑΝΔΡΟΣ, που

που άσκησε ο (νεο)πλατωνισμός και ο

ριπέτειες του ιουδαϊσμού και της ισλα-

κά ποιήματα του Μόντη και ένα άρθρο

έφθασε αισίως στο 4 ο τεύχος της.

στωπασμός στην χριστιανική φιλοσοφική

του Σικελιανού στο Ελεύθερον Βήμα

Προσκλητήριο προς τους απαντα

και θεολογική παράδοση, μέσα από τις

του 1931 για τα Οκτωβριανά, την αν-

χού καταγόμενους από το νησί

συνεισφορές των συγγραφέων οι εντά

τιαποικιακή εξέγερση στο νησί και τη

επιστήμονες, συγγραφείς καλλιτέ

σεις που ιστορικά συνοδεύουν αυτό το

στάση των ελλαδικών, μέχρι τη μαρ

χνες κ Λ , που με τα κείμενά τους

πνευματικό δίπολο από καταβολής πα

τυρία του Λουκά Αξελού για τον αδι-

διαμορφώνουν σταδιακά μια μικρή

ρουσιάζονται πολύπλευρα, σφαιρικά,

κοσκοτωμένο στο Πολυτεχνείο του

κιβωτό τοπικής ιστορίας, λαογρα

διαμορφώνοντας ένα πολλαπλά ερεθι

1980 Ιάκωβο Κουμή ή την ανθολόγη

φίας, γλωσσολογίας, τοπικής επι

στικό αφιέρωμα. Πόσο μάλλον που

ση σύγχρονων κυπριών ποιητών από

χειρηματικότητας, λογοτεχνίας,

ζούμε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται

τον Λευτέρη Παπαλεοντίου. Από την

αλλά και ένα εργαλείο παρέμβασης

από τη θρησκευτική αλλά και την αθε'ι-

πλευρά του, στο ζήτημα της κοινής

με στόχο την προστασία του νη

στική αφύπνιση σε κάθε σημείο του πλα

(«ομόρριζης») όσο και αποκλίνουσας

σιωτικού περιβάλλοντος και την aa-

νήτη.. Από την πλούσια λοιπή (κι όχι αμι-

ταυτότητας ελλαδικής και κυπριακής

φόρο ανάπτυξή του. Ευχές για ού

γώς φιλοσοφική...) ύλη ας σημειώσου

λογοτεχνίας αναφέρεται στην ενδια

ριο άνεμο στις σελίδες της και σε

με ακόμη το κείμενο για τις αναπαρα

φέρουσα μελέτη του για την πεζο-

αυτόν τον πλου, λοιπόν... [ΝΗ ΣΟ Σ ΑΝΔΡΟ Σ, Διδότου 37,106 8 0 Αθήνα, τηλ: 210-36.42.003, www.dardanosnet.gr]

στάσεις του μύχιου στον Μπέργκμαν. [COGITO, Ασκληπιού 6,106 80, Αθήνα, τηλ.: 210.36.39.962, www.nnet.gr/cogito.htm, cogito@pulslabor.de]

γραφική παραγωγή ο Αλέξης Ζήρας. [Η ΛΕΞΗ, Α. Φωστιέρης, Δ. Αιγινίτου 46,115 28 Αθήνα, τηλ.: 210-72.22.855]

8 :com ics ΤΗ Σ Λ Η Δ Α Σ ΤΣ ΕΝ Ε

Τα comics στη σκιά της ΤΙης Σεπτεμβρίου τρομοκρατική επ ίθεσ η τη ς

έδω σαν σ το υ ς αναγνώ στες απλά τη

11ης Σ επ τεμ βρ ίου αναμφι

δ υνατότητα να διαβάσουν καινούρ

σβ ή τη τα ήταν ένα γεγο νό ς

γιες ιστορίες αλλά, επιπλέον, το υς

που επ ηρ έα σ ε την παγκόσμια κοινό

προκ άλεσαν να ξανασκεφ τούν τα γε

τητα, ακόμα και τ ο υ ς υπ ερ ήρ ω ες, και

γονότα που είχαν π αρα κολουθήσει

σχολιάστηκε από όλα τα μέσα επικοι

επανειλημμένα σ τα τηλεοπτικά ρ ε

νωνίας, συμπεριλαμβανομένω ν και

π ορτάζ και να κάνουν τις δικές το υ ς

τω ν com ics. Σ τα χ ρόνια που ακολού

π ρ ο β ολ ές και συ νθέσεις. Παράλληλα,

θη σα ν κ υκλοφ όρησαν α ρκ ετές ιστο

αναδείχθηκαν νέα ερω τήμ ατα για τις

ρίες και graphic n ov els που αντανα

κοινωνιολογικές και ιδεολογικές προ

κλούσαν το συμ βάν, αλλά και τις κοι

εκτάσεις τη ς 9 η ς τέχν η ς, ενώ ξεκί

νωνικές, πολιτικές, φυσικές, συναι

νη σε ένας νέο ς κ ύκλος αναλύσεω ν

σθη μ ατικ ές, ψυχολογικές και πνευ

και συζη τή σεω ν.

ματικές π ροεκ τάσεις το υ , από δημι

Για παράδειγμα, σ τ ο A m a z in g S p i

ου ργο ύς που επ ηρεάστηκ αν π ρο σω

d e rm a n # 3 6 , π ου ονομ άστηκ ε και

πικά -κ α ι όχι μ ό ν ο - από αυτό.

Black Issue, εξαιτίας το υ μαύρου

Ο Art S piegelman περιέγραψε ιδιαίτε

εξω φ ύλλου με το οποίο κυκλοφ όρη

ρα παραστατικά τις συνέπ ειες τη ς

σ ε , ο γνω στό ς σ ε όλου ς Spider-M an

επ ίθεσ η ς και ανέλυ σε παράλληλα τις

έρχεται αντιμέτω πος με την τραγω

πολιτικές τη ς π ροεκ τάσεις σ τ ο In th e

δία τη ς 11ης Σεπ τεμβρ ίου . Τ ο τεύχ ο ς

s h a d o w o f n o to w ers K H M arvel C o

χαρακτηρίζεται από ένα μείγμα φαν

m ics σχολία σε το γεγο νό ς με την έκ

τασίας και ρεαλισμού, κ αθώ ς β λ έ

δ ο σ η συλλεκτικών τόμ ω ν και μ εμ ο

π ου μ ε κ ά θε υ π ερ ήρ ω α, αλλά και

νω μένων τευχώ ν, όπ ω ς τ ο A m a z in g

κ ά θε «κακό» το υ σύ μ π αντος τη ς

Sp id erm a n # 3 6 2, τ ο H e ro e s 3 ή τ ο M o

M arvel, να έχει σοκαριστεί από τη ν

m e n t o f S i l e n c e 4. Η DC C om ics από

π τώ ση τω ν δίδυμων πύργων και να

τη ν π λευρά τη ς κ υκ λοφ όρη σε το υς

τά σ σ ετα ι σ τ ο π λε υ ρ ό τω ν π υ ρ ο

τό μ ου ς 9-11 A rtists R e s p o n d 5, ενώ η

σβ εσ τώ ν στη ν αναζήτηση επιζών-

A lternative C om ics το 9-11 E m er

τω ν. Α υ τό που προκαλεί όμ ω ς το με

g e n c y R e lie f6. Σ τη ν Ευρώπη, το ζή

γ α λύ τερ ο π ρ ο β λη μ α τισ μ ό είναι η

τημα τη ς τρομ οκ ρατίας π ροσεγγί

αναπαράσταση τό σ ο τω ν αντιδρά

σ τη κ ε με μια πιο σκοτεινή και ρεαλι

σεω ν του κ όσμ ο υ απέναντι σ το υ ς

στική σκοπιά. Για παράδειγμα, η τ ρ ο

υ π ερ ήρ ω ες για την αποτυχία τ ο υς να

μοκρατική ε π ίθεσ η σ τη Μ αδρίτη το

αποτρέψ ουν τη ν τραγωδία ό σ ο και

2 0 0 4 αναβίωσε μ έσ α από 11 διαφο

τη ς α π ο γοή τευση ς τω ν ίδιων των

ρετικές ιστορίες που συμπεριλήφ θη-

υ π ερηρώ ω ν που φάνηκαν τό σ ο αδύ

καν σ τ ο συλλογικό τό μ ο 11Μ το υ F e

ναμοι. Τ ο τεύ χ ο ς αυτό μεταδίδει μια

lipe C a v a 7.

παγωμένη και τ ό σ ο ρεαλιστική όψη

Τα κόμικς που προαναφ έρθηκα ν δεν

τη ς πραγματικότητας, που ο ανα-

γνώ στης ξεχνά το γεγονός ότι στις

τις α ντιδράσεις και το υς προβληματι-

π ερισσό τερες υπερηρωικές ιστορίες

σ μ ού ς τω ν ηρώων και εστιάζει σ το τι

co m ics

οι κ α τα σ τρ ο φ ές

κτιρίων,

πραγματικά α κ ο λ ο ύ θη σ ε τη ν επί-

ακόμα και πόλεων, είναι συνηθισμένο

θ έ σ η . Παράλληλα, τ ο δισέλιδο που

φαινόμενο. Οι οπτικές περιγραφές εί-

ανοίγει τ ο τεύχ ο ς είναι τό σ ο ρεαλι-

ναι τό σ ο δυνατές που κάνουν το

στικό, που σχ εδ ό ν προκαλεί αμπχα-

com ics να μοιάζει περισσό τερο με

νία. Τ ο ίδιο ισχύει και για τις σκηνές

προσωπική μαρτυρία, παρά με ιστό-

που βλέπουμε TOV>Spider-Man να κοι-

ρία με φανταστικούς ή ρω ες. Ω ς ένα

τά από ψηλά το σημείο τη ς συντρι-

από τα πιο παραστατικά και συγκινη-

β ή ς, καθώ ς και τον ήρωα - σήμα κα-

τικά μ έρη τη ς αφ ήγησης είναι ένα τρι-

τα τεθέν τη ς αμερικάνικης κοινωνίας

σέλιδο, όπου η ιστορία ξεφεύγει από

- τ ο ν C aptain A m e rica - να θρηνεί.

Από τη σειρά

σ υ ν ά ψ ε ις της εταιρείας

“Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημώ ν και Ε πιστημών του Α νθρώ που”

V IR G IN IA W O O L F

Πώς είναι να είσαι άρρωστος

Marc Jeannerod

Ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο

τ·

Τηλ.: 210-3628852, Fax: 210-3628862, e-mail: info@taxideftis.gr

6:com ics

To ζήτημα τη ς τρομοκρατίας και οι

πάροδο όλων αυτών τω ν χρόνων

τεταμ ένες σχ έσ εις Ισλάμ και Αμερι

π ολλές ιστορίες υπερηρώων έχουν

κ ής συνεχίζουν ακόμα και σήμερα να

μεταφραστεί σ τα αραβικά. Αλλά αυτό

αποτελούν μείζονα πολιτικά ζητή

είναι ένα βήμα παραπάνω. Τ ο πιο

ματα. Και ό σ ο δύσκολο είναι να βρ ε

δύσκολο αλλά και δημιουργικό τεστ

θεί ο δ ρό μο ς π ρος τη συναίνεση ανά

είναι να προσπαθείς να πιάσεις ένα

μ εσα στα δ ύο μέρη μέσω τη ς διπλω

κοινό το οποίο έχει εντελώς διαφορε

ματίας τό σ ο εύκολο είναι να βρεθεί

τικές πολιτιστικές προσλαμβάνουσες

μ έσα από τα com ics.

και ενδιαφέροντα».

Το 2 0 0 6 , η Teshkeel C omics και ο Dr.

Από την πλευρά το υ, ο Dr. Naif Al-

Naif Al-Mutawa, σ ε συνεργασία με κα

M utawa θέ λ η σ ε με αυτόν το ν τρ όπ ο

ταξιωμένους δημιουργούς, π ροερχό

να στείλει και ένα πολιτικό μήνυμα

μενους κυρίως από την αμερικανική

στο υ ς αρχηγούς των δ ύο χωρών για

βιομηχανία των com ics, δημιούργη

μια συνάντηση που στην πραγματι

σαν το 99, το πρώτο com ic με υπερή-

κ ότητα δεν έγινε ποτέ.

ρω ες από το Ισλάμ. Βασισμένο στα

Μ πορούν λοιπόν τα com ics να αλλά

πρότυπα των κλασικών υπερηρωικών

ξουν την πολιτική σκηνή; Κανείς δεν

com ics και δίνοντάς του μια κοινωνι-

μπορεί να απαντήσει με σιγουριά σε

κοηολιτική χροιά, κρατώντας παράλ

αυτό το ερώτημα. Το σίγουρο είναι

ληλα σε πρώ το πλάνο την ισλαμική

πάντως ότι ο Ομπάμα σ το ετήσιο

θρησκεία, οι πρωταγωνιστές του 99,

«Presidential S ummit o n E ntreprene

των οποίων οι δυνάμεις σχετίζονται με

urship», μια συνάντηση για την π ρο

τις 9 9 ιδιότητες του Αλλάχ, αποτελούν

ώ θη σ η και επιβράβευση τη ς καινο-

σήμερα ίσως τους πιο δημοφιλείς χα

τό μ ου επιχειρηματικότητας, έκανε

ρακτήρες σ ε όλη τη Μ έση Ανατολή.

ιδιαίτερη μνεία σ το 9 9 και τον εμ-

Τ όσο δημοφιλείς είναι, ώ στε το 2 0 0 9

πνευστή του Dr. Naif Al-M utawa. i

άνοιξε αντίστοιχο θεματικό πάρκο στη Jah ra, ενώ το περιοδικό F o rb es κατέ ταξε το όλο εγχείρημα στα «Τορ 2 0 Trends Sweeping the Globe». Οι υπερήρωες του 9 9 δεν θα μπορού σαν να αφήσουν αδιάφορους και τους πιο παραδοσιακούς υπερήρωες. Ετσι, τον περασμένο χρόνο συναντήθηκαν με την Ju stice League σ ε ένα ιδιαίτερο cross over. Ο Paul Levitz της DC δή λωνε τότε: «η συνάντηση ηρώων σε φανταστικούς κ όσμους είναι πια μια πολύχρονη παράδοση. Και μέσα στην

1 2 3 4

In the shadow of no towers, A. Spiegelman, Pantheon, 2004 AmazingSpiderman#36,J. M. Straczynski, John Romita Jr, Marvel, 2001 Heroes. Various, Marvel, 2001 Moment ofSilence. Various, Marvel, 2002 59-n Artists Respond, Various, DC comics, 2002 Emergency Relief, Various, Alternative Comics, 2002 7 πM, F. Cava, Edicions de Ponent, 2005

Το εργαστήρι- βιβλίου TOT ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΒΙ ΒΛΙΟΥ

www.ekebi.gr ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ / ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2010 11 Οκτωβρίου - 17 Δεκεμβρίου

ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΕΓΓΡΑΦΩΝ : 4 /1 0/2010 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Συντονιστής: Στρατής Χαβιαράς, συγγραφέας, διευθυντής του εργαστηρίου «Writing the πουβί» του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ & ΜΙΚΡΗ ΦΟΡΜΑ: Στρ. Χαβιαράς, Αργ. Μαντόγλου ΔΙΗΓΗΜΑ & ΝΟΥΒΕΛΑ: Μ. Φάις, Τ. Γουδέλης ΠΟΙΗΣΗ: Στρ. Πασχάλης ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ: Χρ. Μπουλώτης ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΚΡΙΤΙΚΗ, ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: Β. Χατζηβασιλείου

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Συντονιστής: Στρατής Χαβιαράς ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ Δημήτρης Θάνας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ Βασιλική Βλάχου, Ευαγγελία Μπίζα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ Δωρεάν εκπαιδευτικά σεμινάρια ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ (για μαθητές Λυκείου) εισηγητής: Στρατής Πασχάλης Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ (για εκπαιδευτικούς και γονείς) ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ: Έως 4 Οκτωβρίου 2010 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:Τηλ: 210-9200336, 210 9200300 sem inaria@ ekebi.gr

www.ekebi.gr Ο ΡΓΑ Ν Ω Σ Η : Ε Θ Ν ΙΚ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Β ΙΒ Λ ΙΟ Υ

Ε υ ά γγελ ο ς Μ α υ ρο υ δη ς ΕΠ ΙΣ ΤΡ ΟΦ Η ΣΤΗ ΣΜΥ ΡΝΗ

Η θάλασσά μας Φως στην ψυχή δύο λαών. Από τη. Μικρασία του χθες στην Ελλάδα του σήμερα. Μια εντυπωσιακή εποποιία. Το κουβάρι της μνήμης ξετυλίγεται λυτρωτικά αποκαλύπτοντας αλήθειες και μύθους, μίση και πάθη, πολιτικές διαμάχες και ίντριγκες, το διχασμένο παρελθόν δύο λαών. Ο συ γγραφ έας φτιάχνει ένα πολυφ ω νικό μυθιστόρημα [...], π ο υ συνταιριάζει λειτο υργικά τ α επ ινο ημένα μ ε τ α ιστορικά του π ρ ό σ ω π α [...], εξισ ορρο π εί χω ρίς τριγμο ύς το πρ αγματολογικό το υ υλικό μ ε τ ις μ υ ϋ ο π λ α σ τικ ές του ισ τορίες και υπ ο δεικνύει στοχαστικά την α σ ύ μ μ ετρ η σ υ μπ λο κή του συλλογικού μ ε το ατομικό.

ttihat ve Terakki

Βαγγέλης Χατξηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 12.9.10

Τον Νοέμβριο θα κυκλοφορήσει ο δεύτερος τόμος της τριλογίας ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ Σ Τ Η ΣΜ ΥΡΝΗ

■^

1 W'

ΕΚΔΟΣΕΙΣ# Κ Ε Δ Ρ Ο Σ