Didactief nr. 7 2017

JA ARGANG 47, NR 7 / SEPTEMBER 2017, PRIJS € 6,95

OPINIE EN ONDERZOEK VOOR DE SCHOOLPRAKTIJK

En wie helpt jou?

Enquête onder starters en begeleiders

En verder: • Evaluatie passend onderwijs • V wo’ers meer motiveren lukte niet. Hoe kan dat?

• Eyetracking: starters kijken anders naar de klas dan ervaren collega’s

PO DE BIOTOOP Werken aan een internetzoekwedstrijd.

De meester is beroemd Meester Jesper Hesseling (32) combineert onderwijs met zijn andere grote passie: Spotify. De klas maakt regelmatig een ‘playlistje’. Het effect? ‘Veel enthousiasme en vrolijkheid.’

M

aandagmiddag, een snikhete dag aan het einde van het schooljaar. Ook groep 7/8 van De Wegwijzer in Winssen – met tweeduizend inwoners het kleinste dorp van de Gelderse gemeente Beuningen – heeft er last van. ‘Jeugdkrakercompetitie’, de naam van een internetzoekwedstrijd, staat er op het digibord.

‘Hé, jongens en meisjes,’ verheft meester Jesper Hesseling zijn stem, en hij klapt in zijn handen. ‘Leg alle spullen neer. Noa, ga even zitten. Je mag het zo vertellen, Suus. Wat is er gebeurd, Luuk? Je hebt zonne-uitslag?’ Geroep en gelach. ‘Ssst! Marlieke en Wouter, hulpjes van groep 7, halen jullie de boeken even op, en ook even bij groep 8, want die hulpjes zijn er niet vandaag. En dan wil ik dat iedereen even naar mij luistert en dat het helemaal stil is, want nog steeds hoor ik kinderen.’

De zomerhitte maakt baldadig. Een goede dag voor wat afleiding: de klas mag tekenen met op de achtergrond muziek. De Jeugdkrakercompetitie op het digibord maakt plaats voor de openbare playlist van groep 7/8. Leerlingen hebben de lijst zelf samengesteld voor schoolkamp. Ieder kind koos vijf favoriete nummers. ‘Ze zijn gek op Nederlandse rap,’ zegt Hesseling. ‘Goed te verstaan, stoer imago, en allemaal hitgevoelig.’ Maar niet alles is geoorloofd. ‘We draaien geen nummers als Drank & Drugs van Lil’ Kleine en Ronnie Flex (Als je bitch wil chillen, is ’t geen probleem / Dan ga ik erheen, ik kom

‘Bij 100 duizend Spotify-volgers ga ik trakteren’

26

september 2017

niet alleen / Want ik heb drank en drugs, red.), of Hosselen van rapper Boef (Bitches willen plakken, maar we fokken ze / Ja we fokken ze, ik geef geen fok om ze, red.).’ Hesseling snapt de keuze wel: ‘Beat en ritme zijn te gek. Maar die téksten... Bitch dit en dat, “fok” en “fack”. Dan zeg ik: jongens, leuk, maar dat kan niet op school, hè. Dat snappen ze ook wel.’

Ze hebben de lijst grijsgedraaid op het kampadres.

Wekenlang waren ze er druk mee: dit is leuk, dat moet eruit. ‘Het is te gek om kinderen bij muziek te betrekken. Ik zie enthousiasme en vrolijkheid.

Kinderen gaan meezingen. Muziek in de klas geeft een gemoedelijke sfeer.’ Maar het mag niet ten koste gaan van de concentratie. Daarom schalt er alleen tijdens handvaardigheid en tekenen muziek uit de boxen. ‘Bovendien: zo blijft het bijzonder.’

Grootste hitlijst Welkom in de klas van Hesseling, die sinds 2007 op de kleine dorpsschool met 130 leerlingen werkt.

Hij is meester én muziekfanaat, en houdt van allebei evenveel. Zijn Monthly Hits is de grootste particuliere afspeellijst op Spotify Nederland. Dagelijks komen er driehonderd mensen bij die de hitlijst van de meester volgen. De teller staat inmiddels op ruim 70 duizend volgers. De lijst bezorgt Hesseling veel media-aandacht. Hij stond met zijn klas in het AD en de NRC, was te zien bij RTL Boulevard en het NOS Jeugdjournaal, en werd geïnterviewd door NPO 3FM. Radio 538 noemt Hesseling de Spotify-koning. Al die aandacht heeft hem een vaste rubriek bij Qmusic opgeleverd, waar hij elke eerste zaterdag van de maand hits voorspelt. De meester is beroemd, zeggen de kleuters. ‘Na het zien van het

Tekst Paulien de Jong

S

L

CHOO

Jesper Hesseling: ‘De leerlingen zijn gek op Nederlandse rap.’

wachtlijst te zetten. ‘Luisteren doe ik niet meteen, want de volgende dag moet ik naar school. Maar als ik op vrijdagochtend wakker word, luister ik in bed wel eerst een halfuurtje naar nieuwe songs.’

Muziek verzamelen doet Hesseling – moeder werkzaam in een optiek, vader in de revalidatietechniek – eigenlijk al sinds zijn vijfde. ‘Op oude filmpjes zie je mij druk in de weer met cassetterecorder en microfoon: dj’tje spelen.’ Later brandde hij cd’s en downloadde muziek. Als tiener luisterde hij naar Eminem en Dr. Dre. Hij heeft altijd ‘iets’ met muziek willen doen, maar wist niet dat zijn kwaliteiten daar lagen.

‘En ik vond en vind onderwijs ook geweldig.’

Jeugdjournaal zei een jongetje: “Meester Jesper, krijg ik straks in groep 8 ook Spotify-les?”’ Wat merkt de klas van zijn wereldberoemde lijst? ‘Niet zo gek veel, hoor,’ zegt Hesseling bescheiden. ‘Bij 100 duizend volgers ga ik trakteren.’ Maar ondertussen profiteert de groep van Hesseling heus wel mee. Het tv-programma Kids Top 20 is in de klas geweest, rapper Boef sprak een boodschap voor de groep in, en laten we de workshop op het kantoor van Armada Music niet vergeten. De klas mocht langskomen om met Sunnery James en Ryan Marciano plaatjes te draaien. ‘Zaten ze met zijn allen in de bus naar Amsterdam. Geweldig.’

Halfuurtje in bed Lonkt het muziekonderwijs? ‘Nee, ik ben geen muziekmaker; ik luister en verzamel alleen. Heel intens, dat wel.’ En dat is zo’n twee uur per dag.

Het meest intensief aan het einde van de week, want dan lanceert Spotify nieuwe liedjes. Op donderdag zit Hesseling ’s nachts klaar om nieuwe liedjes in de

Vlog op vacaturesite Naast leerkracht is Hesseling ib’er en ICT’er op school. Bij haperende tablets weten collega’s Hesseling te vinden. Zijn ib-taken, hoe leuk ook, laat hij na dit jaar varen. Het valt niet meer te combineren met de muziek. Hij werkt immers ook nog samen met Klassekrachten, een vacaturesite voor leerkrachten. Elke maand maakt Hesseling een vlog en een playlist van docenten voor docenten. Het slaat ‘best wel’ aan: ‘Ik heb nu bijna achthonderd volgers. Het is een playlist die je aanzet om met energie aan je handelingsplannen te werken, werk na te kijken en toetsen te analyseren.’ De smaak van de gemiddelde leraar? ‘Die is gelukkig heel gevarieerd,’ lacht Hesseling. ‘Van sixties tot rock en rap.’ En Hesseling zelf?

‘Ik houd van tempo, zoals de nummers van Pharrell Williams, en ja, ook van Ronnie Flex.’

Als de leerlingen die middag naar huis zijn, vult muziek het verlaten klaslokaal. Terwijl Hesseling ontspannen het werk van groep 7 nakijkt, klinkt Eminem op de achtergrond. En vanavond, als de dochters in bed liggen, wordt er weer twee uur ‘gespotifyd’. Op naar de volgende hit(voorspelling). ■

Bekijk meer afleveringen van De Biotoop in het archief op didactiefonline.nl.

september 2017

27

VO LEERPLAN

Grip op de leerlijn Goed zicht op de leerlijn is een must als je maatwerk wilt bieden. Het Anna Lyceum in Nieuwegein werkt daarom aan een speciale tool. ‘Pas als je de ruimte in het curriculum ziet, kun je scherpe keuzes maken.’

B

esteden we in de onderbouw wel genoeg tijd aan stof die bij het examen belangrijk is? Doen we te veel als we het boek volgen?

Of juist te weinig? ‘Het zijn vragen die elke docent bekend zullen voorkomen,’ zegt Frederik Oorschot van SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Samen met enkele havodocenten van het Anna Lyceum in Nieuwegein ontwikkelt hij een tool die docenten meer mogelijkheden geeft om de leerlijnen naar hun hand te zetten.

Het Anna Lyceum is sinds vorig jaar een leerlabschool, die in het kader van het project Leerling 2020 samen met vijf andere scholen bekijkt wat voor rol digitale middelen kunnen spelen bij het ontwikkelen van gedifferentieerde leerroutes. Bij dit project is ook SLO betrokken, maar de samenwerking met het Anna Lyceum gaat al langer terug. Twee jaar geleden benaderde de school SLO om te bekijken hoe de eindexamenresultaten voor de havo omhoog kunnen.

‘We scoren niet slecht,’ zegt onderwijscoördinator Ilonka van der Knaap, ‘maar we denken dat het beter kan.’ Onder andere door al in het derde lesjaar met de eindexamenstof te beginnen. De tool waaraan de school nu samen met SLO werkt, moet dat mede mogelijk gaan maken.

‘Ook docent in eerste klas kan voelen dat hij bijdraagt aan eindexamenresultaat’

Nieuwe onderwijsfilosofie Op de achtergrond speelt nog iets anders mee: sinds vier jaar werkt het Anna Lyceum vanuit een nieuwe onderwijsfilosofie. ‘We hebben nu vaste contactlessen en daarnaast keuzelessen,’ vertelt Van der Knaap.

Heb je moeite met wiskunde? Dan kun je voor extra lessen kiezen. Maar dat geldt ook voor leerlingen

32

september 2017

met een rekenknobbel die juist meer uitdaging willen. ‘Deze nieuwe aanpak bevalt goed,’ zegt Van der Knaap, ‘maar vraagt wel veel flexibiliteit van de docenten.’ Carin Cornelissen, die in de bovenbouw biologie geeft, constateert dat de lesstof met elke vernieuwing van het examenprogramma uitgebreider is geworden. ‘De lesmethodes raken steeds voller, terwijl wij juist met minder contacturen zijn gaan werken. Dan moet je dus keuzes maken.’

Kortom, des te belangrijker om te weten welke kant je precies op wilt met een vak. Op initiatief van SLO gingen daarom eerst de vakdocenten van het

Tekst Filip Bloem

Doelen vergelijken

Anna Lyceum per sectie met elkaar en Oorschot om de tafel om de kernwaarden van hun vak te formuleren. Dat kan confronterend zijn. Cornelissen: ‘Niet elke docent is op dezelfde manier met tussendoelen en eindtermen bezig. En de scheiding tussen onderen bovenbouw bleek bij ons behoorlijk sterk.’ Het doorbreken van die schotten zorgt voor een andere werkcultuur, vertelt Van der Knaap: ‘Ook een docent van de eerste klas moet het gevoel krijgen dat hij verantwoordelijk is voor het eindexamenresultaat.’ Daarnaast krijgen de docenten meer zicht op overlap in de aangeboden lesstof. Zo kwam Cornelissen erachter dat het onderwerp erfelijkheid in de onderbouw uitgebreider aan bod komt dan zij dacht. Ze besloot daarom er geen aparte les meer aan te wijden, maar in 4 havo een instaptoets te geven. ‘Alleen de leerlingen die daar niet goed op scoren, krijgen extra oefeningen en herhalingsmateriaal aangeboden.’

IJzeren discipline Staan de kernwaarden voor het vak eenmaal op papier, dan worden die uitgewerkt tot leerdoelen en

‘Een officiële naam hebben we nog niet,’ zegt Frederik Oorschot van SLO over de tool die hij samen met het Anna Lyceum op poten zet, en die over een jaar gebruiksklaar moet zijn. ‘Maar “leerlijnplanner” dekt de lading aardig.’ Onder de motorkap van deze tool zit een gedetailleerde Exceltabel waarin de leerdoelen en de door SLO geformuleerde tussendoelen per vak naast de leerdoelen van de gebruikte methode worden gelegd. ‘Als docent wil je steeds op een andere manier kijken hoe die doelen zich tot elkaar ver­ houden,’ zegt Carin Cornelissen, docent biologie op het Anna Lyceum. Welke tussendoelen horen bijvoorbeeld bij de verschillende hoofdstukken?

En kwamen ze ook al elders aan bod? Zijn ze allemaal even belangrijk voor het examen? ‘Op dergelijke vragen kunnen docenten straks met deze tool heel snel een antwoord vinden.’

Over de tussendoelen lees je meer op leerplaninbeeld.slo.nl.

naast de leerdoelen van de gebruikte lesmethode gelegd. Het overzicht dat zo ontstaat – een ‘enorme Exceltabel’, aldus Oorschot – vormt de basis voor de tool (zie kader). ‘Natuurlijk is de leerlijn wel eens eerder op papier gezet,’ zegt Cornelissen, ‘bijvoorbeeld op verzoek van de onderwijsinspectie.’ Maar vaak verdwijnen zulke documenten in een bureaula. Juist door uit te gaan van behoeftes die op de werkvloer leven, hopen SLO en het Anna Lyceum dat scenario te voorkomen. Cornelissen: ‘Hier moeten docenten echt iets aan gaan hebben.’ Voor het zo ver is, moet ze nog wel het nodige werk verzetten.

Want het is geen eenvoudig klusje om elk lesonderdeel goed gecodeerd in die tabel te plaatsen.

‘Het vraagt om een ijzeren discipline,’ zegt Oorschot. ‘Maar als het overzicht er eenmaal ligt, gaan docenten daar gegarandeerd profijt van hebben.’

In september moet voor het vak biologie de tabel met leer- en tussendoelen gevuld zijn. In de tussentijd wordt in overleg met Kennisnet en Schoolinfo bekeken wie de tool verder gaat ontwikkelen, zodat die voor meer vakken bruikbaar wordt. Maar wat Oorschot betreft is misschien de voornaamste doelstelling van dit project al bereikt. ‘De docenten op deze school zijn nu met elkaar in gesprek over het leerplan. Dat is voor ons als SLO het belangrijkste.’ ■ Lees meer op curriculumontwerp.slo.nl en annavanrijn.nl.

september 2017

33